ýi- 382'

CHRONICON UNIVERSFiLE IINONYMI LFIUDUNENSIS.

VON 1154 BJS ZUM SCHLUSS (1219) FÜR RK2I- DEMISCHE ÜBUNGEN

NERFillSGEGEBEtC VON

PILEXfiNDER CHRTELLIERI

BFARBEiT6T VON

WOLF STECHELE.

D

LEIPZIG DYKSCHE BUCHHANDLUNG.

PHRIS LIBRAIRIE ALPHONSE PICRRD ET FILS

RUE $ONAPARTE az. 1909.

22ý36

Vorwort.

Die Chronik des Anonymus von Laon ist bisher

weder vollständig noch im Zusammenhange gedruckt worden, aber ein großer Teil findet sich im Recueil des Historiens de In France (Bouquet) 13,677-683 (fiir die Jahre 1165-1180) und 18,702-720 (für die Jahre

1181-1219), sowie in den Monumenta Germaniae histo-

rica SS. 26,442-457 (für die deutsche Geschichte der Jahre 1066-1219), hier herausgegeben von G. Waitz, der bedauerte, daß das Ganze nicht vorliege.

Herr Dr. Wolf Stechele aus Eisenach, der am anderen Orte über seine Forschungen zu handeln gedenkt, hat die beiden Handschriften bearbeitet und dabei, wie Waitz, 1 zugrunde gelegt.

1= Berlin, Phill. 144, früher Cheltenham Nr. 1880, 13. Jahrh. Anf., beschrieben bei V. Rose, Verzeichnis der lateinischen Handschriften der Kgl. Bibliothek zu Berlin 1 (Berlin 1S93), 326.

2= Paris, Bibliotheque nationale, ins. lat. 5011 (Colbert 439), 13. Jahrh.

Die Blattzahlen der beiden Handschriften stehen ini Texte in eckigen Klammern. Zur besseren Ubersicht sind Absätze gemacht worden.

Den Vorständen der Pariser wie der Berliner Biblio- thek sei für die gütige Übersendung der Handschriften

- IV -

au die Universitätsbibliothek Jena sowie der Direktion dieser für ihre gütige Vermittelung verbindlichst gedankt.

Der folgende Abdruck bringt vom Jahre 1154 bis

zum Ende der Chronik (1219) alles. Den Anfang zu wählen war ohne eine gewisse Willkür nicht möglich. Da es sich hauptsächlich um französische und englische Geschichte handelt, bot die Ehescheidung König Lud-

wig VII. sachlich einen passenden Einschnitt: haben

doch die Folgen dieses Ereignisses die Beziehungen der

beiden WVestmächte und damit auch die europäische Po-

litik überhaupt während der nächsten Menschenalter an- dauernd und nachhaltig bestimmt.

Quellenkritisch ist bekannt, daß nach der Mitte des 12. Jahrhunderts die Entlehnungen aus bekannten Quellen bald ganz aufhören.

Im Texte entlehnte Stellen kenntlich zu machen, ähnliclte Berichte heranzuziehen, Namen zu erklären oder sonst irgendwie Erläuterungen beizufügen habe ich ab- sichtlich vorläufig unterlassen, weil alles das die Auf-

gabe historischer Seminarübungen sein soll. Der bloße Abdruck dieser Chronik, die noch nie eingehend behan- delt worden ist, bietet den Studierenden willkommene Gelegenheit, die verschiedenen Seiten der Tätigkeit eines Herausgebers von der Testherstellung bis zur Prüfung der Glaubwürdigkeit selbstständig kennen zu lernen und fortwährend darüber nachzudenken, wie sie der ver- schiedenen Hilfsmittel habhaft werden können. Später soll eine eingehende Auslegung gegeben und das an- ziehende, oft so eigenartig aus der Volksüberlieferung schüpfeude Werk durch Inlhalts- und \anteuý erzcichttisse der Benutzung vollständig erschlossen werden. .

- ti'

Die französisch-englischen Dinge stehen naturgemiiß im Vordergrunde. Aber auch von den anderen Ländern

wird manches Wichtige erzählt. Besondere Bedeutung haben die Mitteilungen des Chronisten über Ketzereien. Unter diesem Gesichtspunkt gehört er zu den zeitgenössi- schen Berichterstattern ersten Ranges. Als Abschnitte, die besonders in Betracht kommen, sind folgende zu nennen: Italienische Plane Heinrichs II. von England, S. 15,22; Klosterleben, S. 18,19; Ursprung des Waldensertums, S. 20; Kommunale Kampfe in Laon, S. 2G; Krönung Philipp Augusts, S. 30; Tod Jung Heinrichs von England, S. 32; Aufstand der Weißkappen in Le Puy, S. 37; Beschreibung Jerusalems, S. 41; Die englische Einsiedlerin Mathilde, S. 68; Magister Amalricus und die Amalricianer, S. G9; Bewegung der Hirtenknaben unter Stephan, S. 70; Französische Flotte bei Dam, S. 73; Schlacht bei Muret, S. 75; Schlacht bei Bouvines, S. 77.

Den Herren stud. hist. Herbert Koch, Dietrich Schomburg und Johannes Grünsoli danke ich auch hier für ihre Mithilfe bei der Handschtiftenvergleichung

und Korrektur.

Jena, Dezember 1905.

Dr. Alexander Cartellieri, Profc or an der Universitiit.

A. D. 1154. - Lodovicus 1) res Francorum, ductus spiritu zelotipie, consanguinitate iurata, uxorem suam re- pudiavit. Baldeviuus =) res Jerusalem 3) matrem suam, multo1) familiarius ad hostes Domini5) se habeutem, et ipsuln(; ) in urbem sanctam intrare prohibentem, obsedit in arce; violenter urbeul ingressus, et, captis cunctis 7) nlnllicionibus 5) matris, tandem pace facta cum ca, Nea- polinl tantum ei dimisit.

: llassamuti, quos quidalu lfoabitas dicunt, regnum llauretauiea) ceperunt, rege eius patibulo affixo; et occiso rege, Bulgie regnum invaseruntg minabantur eciam se Si- cilian), apuliam et Romtan invasuros.

Eugenius papa, pace cum Romanis facta, hoc anno prinlo Roman, ingreditur, cum eis manens. Radulfus illustris conies lo) Virotnandoruln obiit; cuins primogeni- tatn filiatu ll) (luxit Philippus 19) comes Flattdriarum 13), et, nlortuo eins fratre con, ite Radulfo Leproso, comitatum lTi- rom: utdie et Valesie tenuit. Alia quoque filia Elinordis 14) comiti nupsit \iveruorum. Obiit Adalbero episcopus Tre- verorunl tuagnauitnus. Fredericus espedicionem parat in Italiam anno priulo sui, Lodovici vero 16.15).

') Lud. 2 fast immer. - ') Balduin. 2 fast immer. - ') Mier. 2 fast immer. - ') in 1 ausradiertes, schlecht lesbares Wort. -

Dci 2. - ý) ipsam 2. -) cunt. 1. - e) munit. 2. In 2 meist, t vor i statt c. - ') Maurit. 2. - 30) c. i. 2. - ") fehlt 2.

- ") Philip. 2 immer. - ") Flandiar. 1. Flien. 2. - 'b) 16. anno 2.

1

ý -

A. D. 1155. - Anastasius papa 1541). [1,1331 Bal- devinus rex Jerusalem Ascalonem caput2) Palestine post longam obsidionem cepit, set non sine gravi dampno3) suorum. 'Benricus dux Tormannie Llinordem l), a rege Lodovico repudiatam5), duxit in uxorem, et quoniam hoc fecit contra regis voluntatem 6), magna inter cos sinutl- tas 7) incanduit. Rex vero fines \Tormannie agressus VCr-

nonem castrum in dedicionern recepits). Interim Henricus dux fortiter in Anglia egit contra regem Stephanum. Tandem convenit inter ipsos, tit [2,141 L], mortuo rege Stephano, ipse regnaret Henricus.

Bernardus sancte recordacionis, post inuumera bona

quc fecit, beato fine quievit. Walterus Laudunensis

episcopus, fundator multarum abbaciarunt, Premonstrati

sepelitur; cui \Valterus decanus eiusdem ecelesie succes- sit in episcopatum.

A. D. 1156. - Rogerus res Sicilie, princeps utilis

et strennus et actibus clams, post insignes dc Sarracenis

triumphos0), post occupatas eorum terms obiit, \Villelmum

non sibi dissimilem Ilium successorem reliquid 1(I). Prin-

ceps quidam dominum suum regent Babilonie interfecit,

et cum infinity tessaurorum 11) copia fugiens, a militibus Templi occiditur; et filio eius cypto, omnis ilia incom-

parabilis supellex12) eorum usibus cessit.

Lodovicus res Francorum Henricum ducem Nor-

mannie13) recepit ad pacem. Henricus dux Tormannie,

1) codd. - _) capud. 2. - dnpno 1. - ') Helienordim 2.

- L) repudiata I. - 6) c. r. 2. - ') s. i. e. 2. - g) nccepit. 2. - tr. d. S. 2. - 11) reliquit 2. - 11) tLesaurarorum 2. - 1S) supp.

inc. 2. - ") \ormanni: e 2.

-3-

mortuo rege Stepllano 1), regno ringlie potitus est ex in- tegro, et pacem antequam °) in regno reformavit -et logos

avi sui et consuetudines renovavit. Willelmus res Si-

cilie, missa stolo, Tamneos3) urbem Egipti vastando spo- liavit et magnam anti et argenti et preciose vestis copiam inde deduxit; et cum inde reverterentur, stoluul impera- toris Grecorum offendunt, et cum essent4) de Grecis 140 naves, Siculi numero multo pauciores Grecos vice- runt et spoliantes ceperunt et eis inde infinite diver-

sarunl opum copie provenerunt. Robertus dc Bova, zelotipie spiritu succensus, quen-

dam de suis cum muliercula, quam ei consensisse suspi- cabatur, intra domunclllaln comburendos5) inclusit, et iniecto igne et omni materia consumpta, nichil eis nocuit incendium, set salvos et integros cos propria conservavit innocencia.

A. D. 11576). - Adrianus papa 165. Hic fuit Ni-

colaus') Albanensis episcopus. In Bulgundia8) 15. Iial. I+'ebruarii ter in una nocte fuit terremotus, quo diversa hedeficia9) diversis in locis fuerunt subversa.

Henricus. Hic fuit ex llatilde 10) filia Henrici regis anglie, que primo nupserat Henrico imperatori, deinde Galfrido comiti Andegavorum. Hic cepit regnare anno 19. Lodovici regis Francorluu, Frederici vero inperatoris 11) Roulanoruln anno 4. Ipso anno cepit regnare \1'illelmus in Sicilia. Imperator Fredericus espedicioneul parat in Italian [1,133b] Gillelmus 1"-). Hic filius regis Rogeri

1) St. r. 2. - 2r fehlt 2. - 3) Tann. 2. - 4) esset codd. - cob. 1. - ') A. D. 1157 nach episcopus 2. - 7) Nich. 2. -

8) Burgond. 2. - ') edificia 2. - 10) Math. 2. - 11) imp. 2. - ') Guillerurua. ?.

1*

anno primo Henrici regis r. nglorunl cepit regnare, cuius etiam filiam Johannam duxit uxorem, [2,142] anno 13. Baldevini regis Jerusalem, qui ipso anno Turcos terrain intrantes 1) cicidit.

A. D. 1158. - Rex Francorunl Lodovicus ulorenl duxit ex Hispania et filias suas, quas ei peperit prima uxor sua Elionordis, maritavit. Qllaruln primogenitam duxit Henricus comes Campanie, filius Theobaldi quon- dam comitis Blesensis. 111iam duxit frater eins secundo- genitus Thcobaldus comes Blesensim =). Henricus rex

tinglorum ivit saisiare 3) terrain uxoris sue, comitatum immo ducatum Aquitanuie; cui multi principuun 11011 pa-

ruerunt. Quos viriliter bello agressus ad dedicionem

coegit et hostium eins castra quedanl4) subvertit. In Lulnbardia5) civis Brissie nomine Gerardus, cam

esset vir gnarus consilii et honorabilis q inter stios et

per totam Lumhardiam 5) inter sapientes nolltlittus, stul- tum se simulavit et habitu inutato per civitates pueris ludibrio 7) f(lit. Cum vero ab aliquo cive, sive reficiendi gratia sive tit a pueris eriperetur, et domtlm introduce-

retur, videns locum et tempus, se ei detexit et ita quos potuit ab imperatoris amore et fidelitate avertit, prestita primo ei caucione iuratoria, ne cuigtlatu hoc secretuun revelarent, nisi primo accepto iuramento, ne secretum proderent. Sicque factutn est, tit in nnodico tempore s),

scilicet per solius anni spaciuul, nongenta armatorum mi- lia per eum conspiraverunt.

') intarant. I. - ') Blesensis 2. - ý) saisire 2. - 4) (ju. c. 2. - j) Lonb. 2. - ") honornlbilis 1. - T) 1. p. 2. - tepore 2.

ý

-A. D. 1159. - Henricus rex Anglie a rege Lodovico

repeciit illam partem Normannie, gtiam ei pater suns comes Galfridus concesserat, si esset filio suo contra regem Stephanum in ausilium 1). Quod non fuit. Nam

res Steppanus sororem regis Constanciam filio suo Eu-

stacio comiti Bolonie et Cantebrigie 2) accepit uxorem. Unde requisitus, tit Henrico ferret succursum, fertur re- spondisse: »Quo modo proprie nice carni potero deesse? « Rege vero -de reddenda terra non adgniessente u), orte stint inter cos discordie graves. Interim nascitur Hen-

rico 4) filius ex uxore.

A. D. 1160. - Fredericus exegit a Lumbardis5),

omnia molendina itiris esse imperatoris et in maioribus(; )

urbibus 10 furnos pabere bannales, in tninoribus vero 5. Pullos nobilinln equoruni auf inperatoris 7) cedere inri auf tribus solidis inperialium 7) redimi constituere deli- belavit.

Massemuti in Italia castrum Puteolis spoliant, duos res Willelmus per nuncios s) suos navibus persecutus est; cos cepit et exterminavit.

Alexander papa 669). Hic ex Rulando cancellario fit papa Alexander; [2,142b] primo quidem ab omnibus electus, set quoniam renuit papatum sibi oblatum 10) ac- cipere, than seorstun 11) ah amicis duriter increparetur, pars quedam cardinalium alitun inchatedravit 12), [1,134] qui alteratus nomine Victor est appellatus.

') aux. 2. - 2) Kant. 2. - 3) acquiesc. 2. - a) Herico 1. - $) Lomb. 2. - moior. 1. - ') insp. 2. - 6) none. 2. - sic cold. - 10) obblat. 2. - 11) se seorsum 2. - 12) inchate-

dracit dravit 1.

-6-

A. D. 1161. - Inperator 1) Rome veniens, Victorenl

confirmat in papatum, agens contra dignitatenl apostoli- caln et uonsuetudinem ecclesie, quo fore per 600 annos consuevit sine imperatoris assensu eligere et ipsos prin- cipes benedicere in imperatores, et nisi essent ab univer- sali papa consecrati, imperatores non nominarentur -ý) nec essent. Alexander venit ad Gallias, ducentibus cum Ianuensibus. Victor Rome nlorabatur, favente sibi, at dictum est, iuperatore 1) Frederico. Scisma exortum.

A. D. 1162. - Inperator 1) adversancium sibi castra potenter diruit in Lumbardia 3).

Henricus rex Anglorum a collllte Reimundo Sancti

Egidii exegit hominium de Tolosa; dixit spectare ad du-

catum Aquitannie4). Quod quia comes iamdictus facere

noluit, rex, colleeto exercitu copioso, ipsain urbem Tolo-

sam obsedit. Suis districte precepit, ne gtlidquani 5) ab indigenis per violenciam tollerent, set iusta mercede sibi

necessaria 6) compararent. Rex vero Lodovicus invitatus

a comite et a civibus Tolosauis, at regen Anglie anlulo-

veret 7) ab obsidione; tandem colloquio inter cos habito,

convenit inter ipsos, ut slgnlll regis Anglorum in turri

castelli Narbonensis b) levaretur, et fidelitas ei fieret,

salva tanien fidelitate regis Francorum. Soluta obsidione, rex Francorum ad propria regredittu".

A. D. 1163. - Fredericus, per triennium segetes lllediolanensiutll 9) vastavit, et captis lnunitionibus 10) qui- busdam, cos nimium terrendo artavit. Sanson Relllensls 11)

') Imp. 2. - 2) noinarentur 1. - ') Lomb. 2. - +) Aqui- tanie 2. - L) quicq. 2. - 1) necces. 1. - T) amov. 2. - B) \ar- bonensi 1. - 9) Jlediolanesium municioibus 1. - 11) Remesis 1.

episcopus obiit. Henricus res Anglorum \\'alenses bello

agressus non profecit. In Francia elaruit Petrus Lum- bardus. Hic Novariensis in divinis et humanis 1) scrip- turis nulli sui tenipnris secundus ecclesiam Parisiensem z)

rexit et provexit. Hic compilavit psalterium continua glosacione, epistolas Pauli et sentencias, quas in 4 distinxit 3) libris; que opuscula a canctis4) in tlieologia studentibus habentur in gloria, ita at, postpositis omnibus glosaturis, hec sola legatur.

A. D. 1164. - \Iediolanum capitur. Inperator apud

civitatem Landis, que ei favebat, existens 5), 1llediolanensi- bus [2,143] per marchiones et comites sue partis manda-

vit, tit de pace locuturi, Laudi convenireut. Ipsis vero de prodicione metuentibus, iuraverunt qui iiiissi fuerant,

in aniniam iniperatoris et suatn, quod, si pax non fieret,

cos sine omni detrimento () et periculo suis restituerent

pareutibus et amicis. Imperator, oblito Dei timore, cos

ad se venientes cepit et, custodie maneipavit7). Illi vero,

quia res eis ei-at pro vita, \Iediolanum ei reddiderunt. Qui urbeni illani nobilem, turribus et inuris cius destruc-

tis, solo equavit et in [1,134b] quatuor burgis divisit, ne de cetero possent repugnare, et tit ceteri comm nexeuiplo teiTerentur.

A. D. 1165. - Tomas s) postiuoduui gloriosus Can- tuarie archiepiscopus de familia unius baronis vocatur ad obsequiuin palacii Henrici regis Angloruin, qui in brevi

eum archidiaconatus lionore9) sublimavit. Evangeli 10) reges

1) hunis 1. - _) Pariens. 2. - distix. 1. - 4) coatis 1. - existentes. 2. - 6) detrinleto. 1. - -) mac. 1. - 6) Th. 2.

0) nach h. cuul 1 Rasur. - 1Ö) Ewangelici 2.

-s- a Dfediolano transferuntur Colonic dono inperatoris 1) per Reinaldum eorum reterendunt =) archiepiscopum.

Ipso anno in octavis asstunptionis 3) beate nmtris Domini nascitur Philippus rex Francorum gloriosus, gttent mini actus cius et strenuitates inuumere celebrem reddi- derunt per orbem. Cuius mater Ala filia fuit magni comi- tis Theobaldi4), fratres vero eins Heuricus comes Cam-

paniensis 3), Thcobaldus Bleseusis, Stephanus Sansorensis, Willelmus archiepiscopus Remensis. Sorores quoque cius fuerunt dictorum cotnitum Henrici et Theobaldi uxores, et he fuerunt filie regine Anglie. Alle clue sonores cius, filie regine de Hispania, date stint I3enrtco regi Anglie,

ut eas (Iuobus filiis suis iuugeret uxores. Una vero uterina soror missa est Constautinopolim G), iuncta Alexi filio 1lfanuelis imperatoris Grecorunt.

A. D. 1166. - Iiaroltts Magnus Aquisgrani levatur

et canonizatur. Alexander papa Turonis, presentibus rege Francortun

et rege Anglorum et tocius Gallic episcopis, concilium celebrntit etVietorem antipapain exeuminicatiV), qui infra

eundem mensein apud Lucam Tuscie urbem mortuus, in

eccelsia cathedrali 5) ante tultumDominicunt, qui ibi habetur, honorificam habet sepultur. tm. Hie ad nudum ciliciunt portavit, t ir hnmilis et magne parsinnmie et alias lattda- bilis tite, nisi scismatis argueretur. Successit ei episcopus Lucensis, quem Pascbalent tocaverunt.

Teodericus9) comes h'landrensis moritur. Philipputn filium babuit successorem, potentem et strenuum, cttius

1) imp. 2. - ') revered. 1. - ') aseupc. 1. - 4) c. Th. nl. 2. zl Campanie c. 2. - 6) Constatinopoli 1. - T) exconuu. 2. -") ca" thedali1. -1')Th. 2.

-ý-

potenciam auxit terra comitis Radulfi Viremandornm 1),

quanl=) [2,143b] assecutus est per uxorem suaºn, filiam dicti comitis Radulfi. Hic Radulfusa) aut dolo aut vi oulnes vicinos suos exheredaverat. i\Tam Cauniacum4)

abstulit dominis de Cuceio3), Antbianis0) illis de Bova, Peronam illis qui 7) cognominanturs) \Iaufreis"), Ribodi-

montem illis de Sancto-Oberto, Alontenl-Iderii cuidam ridue. Pro Aties 10) et terra illi adiacenti duxit guandam viduam, quam incarcerarit et repudiavit.

A. D. 1167. - Tomas") archidiaconus fit Henrici regis cancellarius, et eins exercituul duxit in hostes domini sui, et multas probitates fecit, vir largus et munificus. \latheus, fraterPhilippi comitisl±landrensisl-), duxit filiam Steppani quondam regis anglorum [1,135], que fuerat sanctimonialis 13) et abbatissa, et per cam fit comes Bolonie; qui comitatum exaltavit uon modicum.

A. D. 1168. - \tediolanenses, qui iam burgis ab imperatore factis relictis, se infra loca sun receperant"), imperatoris adventum non expavescebant. Sed imperator ad consueta sibi malicie arma confugit, segetes et arbores fructiferasls), succensislG) suburbiis et comm casallisli), singulis annis conburebat, at sic cos cogeret ad dedicionem.

Henricus rex anglorum tirannizans, personas eccle- siasticas suis legibus regi et iudicari voluit. Unde Tomas 11) beatus, zelo domus Dei accensus, mumm pro Israel so

1) Viroin. 2. -

2) (111a 2. -

s) Radulfu' 1. - -1) Chaun. 2.

- s) Buc. 2. - 6) s1nb. 2. - s) fehlt 2. - 6)

cognoiant. 1. - ") Mauroi. 2. - 101 Ath. 2. - 11) Th. 2. -

1=) Had. 1. -- 13)

sanc- tmn. 1. -

11) se rec. codd. - 'a) frucif. 1. - 16) sucens. 1. -

1s) : il. 2.

- 10 -

preponens 1), iram regts Anglle ltleurrlt. Exulat in Frattcrit sanctitate gloriosus.

A. D. 1169. - Imperator Fredericus contra ilIediola-

nenses veniens, ceso eins exercitu, vincitur=) ignominiose. 1llediolanenses et aliarum urbinm elves illius partis infini- tam Alemannorum copiam ceperunt et abduxcrunt, ita

tit tederet Lonbardos tot catltenas 3) invenire, que tot incathenandis') sufficerent. Bricenses autem, qui 5) mili- tem imperatori simillimum inter suos captivos ceperant, ceteris urbibus nuncios direxerunt, affirmantes se impera- torem liabere. Videres Lunbardos6) certatim Brixie ")

avolare, et viso imperatore sophistico, gaudiis diffluere. Letantur urbes confederationis Mediolanice. Econtra nieste fiunt et dolore confunduntur urbes eis contraries). IIec

stint nomina urbinm, que Mediolano coniuraver. utt: Pla-

centia, Vercellis, Verona, Brixia'), Bergarnum, Mantua, Palmis, Novaria, Tardona. Nomina vero illarum urbium, que pro imperatore erant contra prescriptas civitates, stint ltec: Papia, que dicta fuit Ticinea 10), urbs deliciarunt [2,144], Cremona maxima aliarum, Cuma, Laudis. Ipso

anno Lunbardi G) de 4 burgis, qui fucrant sub marchione 1llontis-ferrati confluxerunt ad villain que Ruvcrei 11) dici- tur, super Albam fluvium, construentes ibidem civitatenr novam, quam de nomine Alexandri pape tercii Alexandriam

vocaverunt, credentes, quod ipso eis patrocinante vel ibidem chatedralem ecclesiam et episcopalem posse habere

vel sedem episcopalem ab urbe _iquensi illuc transferri

1) opp. 2. - -) vie. 1. - 3) chat. 1. - a) inchnt. 1. - fehlt codd. - Lonb. 2. - :ý Brisxie 1. - u. c. c. fehlt 2.

- °) Brixa 1. - 10) ITicinea 2. - ") RoüPCrol 2.

- 11 -

iuberet. Cives vero wove Alexandrie \Iediolano et aliis

urbibus sue partis coniuraverunt 1). IIIe -) autem, gtºe cuºnn Papiacum inperatore aliis urbibus advensabantur, predictam

novam civitatem Alexandriam derisorie3) eam civitateºn de

Palen vocavertlt, forte quia non eraut ei domus murate,

sed nee muri neque palifixum vel fossata vel municiones

alique lapidee, latericie-l) sive lignee [1,135b].

Apud Jerosolimam. Baldevinus rex Jerusalem, in-

stigante magistro hospitalis, parat intrare Egiptuºn contra pactum, quod fecerat cum Suardo 5) rege Egipti, qui an- nun tributa 15000 numismatal, ) auri ei solvebat. Disl, li-

cuit autem hoc propositum regis omnibus princilºibus transmarinis necaon et ipsi regi. Prevaluit tandem in-

portunitas magistri Hospitalis, multa regi promittentis. Quod cum cognovisset rex Egipti, timore pariter et do- lore correptus --), mandavit regi Baldevino, tit ab hoc in-

utili proposito desisteret et ipse tributuin annuums) dup-

. ereitum parante, plicaret. Rege vero non adgttiescente et ex Suar(Ius') \orehadini 10) regis Damasci et Sirie efflagitat 1t)

auxilium; qui misit ei principem milicie sue Salahadintun,

virum armis strenttuun et in rebus bellicis satis expertem. Hic igitur sponsione tributi, quod regi Jerosolimitano

reddebatur, venit illectus. Die rero conducto pugnatum est inter christianos et paganos nimis atrociter, multis hue iude cede cadeutibus; ubi licet nostri victoria sint

potiti, tannen in tantum sunt viribus et numero suorum

C. a. N. A. noch einmal geschrieben, aber ausgestrichen 2.

- =) ilia (a korr. e) I; ille a. qui 2. - 3) derisiorie korr. deriso-

ric 2. - 4) latericee 2. - 5) Suarde kort. Suardo 1. - 6) num- mis. 2. - _) correctus 2. - 5) a. tr. 2. - ') Suhard. 2. - 'o) No-

radini 2. - ") eil. 1.

- 12 -

attenuati, quod eis ulterius procedere erat inpossibile et

omnino inutile. Sicque res Balderinus rediit in sna. Salahadinus vero videns Egiptum ubertate glebe et acris temperie et omnium deliciarum 1) affluencia omnia mundi regna incomparabiliter anteire, necnon et incolarum eins inerciam, qui velud effeminati bello inabiles') habentur,

cum cognovisset, regi comm ainertia) paravit insidias, et tandem nactus oporfunitatem4), ipsum regem Sutadum ')

cutn multis suorum peremit et reguum ocuparit9. Sala- hadinus, cunctis') forcioribus locis aanicis suis necessariis munitis5), diadema regni non sibi innesuit, [2,144v] set domino suo cum omnibus spoliis regni reportavit. Domi-

nus vero eins Egiptuat ab co tenendam ei quoad rireret concessit et post eius obitum, si superrisisset, sine alte- rius iugo liberam esse sansirit0). Salahadinus 10) rero tantam domini sui \oradini assecutus est gratiam, quod moriens testamento ordinaret, at filiortuu süorºutl tutor

et proprie coniugis efficeretur maritus. Sicque duorum

regnorum, Sirie scilicet et EII pti, monarchiam obtinuit, sola morum civilitate cum, ad tam insignia houorum fastigia sublimante.

Lumbardi 11), per insolentias impetatoris Frederici tedio et augore fatigati, üfanueli Grecornm imperatori submit- terc comm uregnum delibetarerunt. Qui, corunt nunciis es dirersis urbibus Lumbardorum 11) ad hoc petageudum directis [1,136] cum ingenti gaudio susceptis ct inpera- torie 12) muneratis, mandavit, quod si id ad effectum per-

') dil. 1. - :) inbab. 2. - 6) inhcrti 1. - ') opotun. 1. - b) Suh. 2. - c) occup. Y. - ') cunt. 1. - 8) fehlt 1. - 11) sause. 1.

- 11) ', alad. 1. - ") Lon. 2. - 'Z) imp. 2.

- 13 - ducerent, quod omnia eorum mobilia duppliearet. Habito

super his Lombardi 1) cum papa _Nlesandro =) consilio 3),

retraxerunt se ab Manuelis Grecorum fidelitate, co quod Greci sint pusillanimitate notati et semper animi levitate infideles inventi. Interim imper. ttor, collecto et omni Germania robore armatorum, iterato llediolanenses radi- citus destruere affectans, cos circa oastrum, cui nomen Creme+) tentoria fixisse audivit. Tunc adveniens impe-

rator ipsos cingiit S) exercitu copioso et per interpretem

ait ad cos: zl: sne tu Mediolanum quod video? cc Et

onus pro r-) omnibus respondit: »Suni utiquec. Tune in- perator 7): SQuotuodo putas ad domuni tuam reverti? re Et respondit: »Per medium tui et exercitus tui nilbi viam sternam, si alias viam non habuero¢. Tunc inperator 7) ad consilium marchionum, comitum et aliorum Italic prin- cipum recessit, AIediolauenses, accepta a castrensibus se- curitate, in sua redierunt.

Currente adhuc anno gracie ä) 1169, ipsius Frederici

anno 17., Lodovici vero regis Francorum 33., Henricus

rex Anglorum, illectus promissione regni Lwnbardorunl0), inter filios fecit regni sui et aliarum provinciarum suarum distribucionem. l3enricum vero primogenitum provcxit in regnum, addens ei ducatum \Tormmnnie cum comitatu 10)

. rindega\"ensi necnon et Cenomanensi 11). Richardo dedit ducatum Aquitannie t=) terrain scilicet sue matris Elianor- dis 13). Galfrido accepit uxorem filiam eoutitis \linoris

') Lou. 2. - ') Aleaando 1. - s) cons. c. p. A. 2. -

4) Creime 2. - s) cinait 2. - `) per 1. - 7) imp. 2. - 8) Dom. 2.

- o) Lou. 2. - 10) cumit_ 1. - ") Ccnomann. 2. - '_) Aquitanic 2.

- 's) Elien. 2.

- 14 -

Britannic cum ipso comitatu et comitatu Richeinundie 1),

qui est in Anglia. Filias vero suns iam maritis ems pos-

centibus transmiserat. Quaruni unam accepit [2,145) dux Saxonic Henricus. Alia nubsit 2) Alfunso °) regi Castel-

lano in Hispania. Terciani sibi iunxit4) matrimonio Wil-

lelmus rex Sicilie; quo sine liberis mortuo, iuuxit cam frater sous Ricardus 5), tune rex Anglie, Reimundo comiti Egidiensi. Rebus igitur sic se habentibus et terra inter

filios partita, nascitur iteruin ei ex uxore sua Elianorde 0)

filios, quern, quia circa festum beati Johannis. natus fait,

Johannem eum apellaverunt 7). Quia \"ero natus est post-

quam pater suus terras inter fratres dividerat, Johauueni Sine-Terra eundem agnominaverunt. Anno siquidem codem adhucb) currente, scilicctb) anno gracie0) 1169, Henricus in pentecosten 10) filiuln scum Hcnricuni per Rogerum Eboracensem archiepiscopum fecit consecrari in

regem. Que res, quia papa inconsulto et etiam Can-

tuariensi archiepiscopo super his non requisito, [1,136b]

in sua provincia Londoniis scilicet fuerat consecrates, agracata 11) est excuminicaeionis t-) senteneia per regnum

et per totum dominium regis Anglorum.

A. gracie13) 1170. - Henricus vex 14) Anglie nuncios llfanuelis imperatoris Grecorum miro suorum favore 15)

suscipiens et per civitates et castella cos deducens, quasi gloriam et opum suaruni habundantiam Ir, ) cis 1i) ostensurus, ducibus et comitibus ceterisque principibus tam secularis

') Richemond. 2. - =) nups. 2. -- ') Alfonso 2. - a) iuxit 1, iunxit s. 2. - 5) Rich. 2. - 6) Elfen. 2. - ') appell. 2. - 8) fehlt 2. - e) Dom. 2. - 'o) penthec. 2. - ") nggrav. 2. - 12) excommiuicat. 2. - ") in 2 stets A. Domini. - 1+) fehlt 1. - 15) f. s. 2. -- ,) habundac. 1. - 'T) fehlt 2.

- 15 -

dignitatis quatn ecclesiastici ordinis, ut apttd Audegavem

conventrent, Inandttvlt. Qlnblts secllndllm edlCtllnl con-

gregatis, l'olllntatenl domtnl sui inpelatoris 1) regi et suis

apericrunt. \faudaverat enim imperator regi tit fil)lllll

still, ", cui nullam partem hereditatis inter fratres suos

assignaverat=), ei inittere maturaret; cui filiam suam,

quam3) unicaut habebat, tuaritaret cum honore inperii"),

salva tarnen maiestate imperatoris, dum viveret. Rege

inducias eis 15 dictum assignante, et ecce nuncii comitis atuedei dc Savoya5) advenientes rogaverunt regem, tit dignaretur domino suo comiti lam dicto occurrere ad eum festinauti. Rex vero corum peticioni satisfaciens, comitem aplt(1 Leino\'ec: ls 6) lettis sltscep"t adveuientem. Tune comes obtulit regi ad opus filii sui unicain filiam, quam habuit. Consuluit rcý principes suos super matrilnonio7) filii sui. Illi vero unanimes partems) Grecorum attollunt; quibus rex amicabdltei' gtatias egit, quod scilicet 9) honorem suum diligere, t, et ait: >Si filiutu, inquid, mourn imperatori

transmisero, fiatribus suis, si Optts fucrit, adesse in ne-

cessitatibus 10) non potent vel ipsi ausilio 11) indigenti a fratribus qualiter suhvenietur? Comiti assentio 1'=): filiam

suam filio moo uxorem accipio. Nobilis quideml3) est, licet pauper. Ex term enim sun posset, qui strenuus

esset, Italiiun et Burgundiant tlnlvel'sani iusticiare, cum

non patent ingressus vel egresses ad [2,145b) utrasque

nisi per cam., Time maxima pars comm qui hoc audierant intellexit, quod rex ad regnuin adspiraretl")Lumbardorlln115).

1) imp. 2. - ') Ilium ... assignaverat. fehlt 2. - ') fehlt 2.

- "º imp. 2. - 3) Saxonia 2. -

') Lenioic. I. - 7) niatrimoio 1.

- S) partei 2.

- D)

sc. q. 2. -- 10) neccess. 1. -

11) aus. 2. - '') assensio 1. -

13) quidam 1. - ") aspir. 2. - i5) Lonb. 2.

- 16 -

Licenciantur Greci maguifice munerati. Comes, completa cum rege ebdomada, acceptis 6000 marcharum argenti, prestito super sancta sacramento se de cetero uxorem non accepturum, reversus est ad sua, filiam suam regi missurus, et in qualibet patria sub co constituta castrum munitum nunciis regis Anglie assignaturum; quod totum fideliter de castris complevit, de uxore vero non acci- pienda religionem iuramenti transgressus e$t. Nam filiam

comitis Gerardi de Jlascun t) accepit uxoreut, de qua genuit `lbmam"-), qui ei in comitatu successit. Sciendum,

quod") comes Gerardus eundem comitem Savoie cepit, tlum guerrain secum haberent; unde pro redemptione4) sun in 6000 marcis ei tenebatur. Ille vero elegit periuritun incurrere et, propria fama neglecta 3), pactuut transgredi

pocius, quam i11am solvere pecunie summam [1,137; 2,14611; ).

A. g. 1171. - Anno vero Lodovici regis Francorum 30., interveniente codem pio rege Lodovico, permissus est glo- riosus Cantuariorum pontifex Thomas redire ad sua. Cuius

reditus universunt regnum Anglicanum replevit leticia. Anno eque ipsius regis Anglorutn Henrici 11., gloriosus pontifex din exilio maceratus' tandem, ostensis sibi mul- tis divini amoris indiciis, solemnia dominice nativitatis s) in propria celebravit ecclesia. Fuit enini idein vir Dei frater diligencium Deum, particeps timencium cum, fornut iusticie, sanctimonie speculum, pietatis exemplar, assertor veritatis, fidel defensor, doctor popttlorum, Cristianortuu dux, amicus sponsi, spouse paranimpbus, cleri ordinator,

') Maseuns 2. -7 Th. 2. - ') fehlt 1. - ') redemc. 1. - neclega 1. - 6) in 2 über eine halbe Seite leer. - ') macererat. 2.

- I) natav. 2.

- 17 -

plebium pastor, magister insipiencium, refugium oppres- sorum, pauperum advocatus, miserorum spes, tutor pu- pillorum 1), index viduarnin, occulus cecorum, lingua mn- torum, bactilus -) senum, ultor scelerum, malorum metus, bonorum gloria, virga potentum, mallcus tirannorum, prin- cipum pater, legum moderator, canonum dispensator, sal terre, orbis lumen, sacerdos Altlsslml, vicarius Christi,

cristus Domini, postremo - dens Pharaonis: Hoc stint Christi athlete Tome army forcia, arena victricia, quibus, trihttmpliatis3) liostibus, sibi regnum adquisivit sine fine

mansurum. Set cur frustra conor? Deseret me secnn- dum apostolum tempus narrantem4), antequam de. eins constantia, tranquillitate et tollerancia, equanimitate et paciencia digne quid valeam enarrare. Et tit paucis multa concludam: eins martini causa fait Christi ecclesia. Unde eius mortem preciosam fecit causa iusta, into 5)

vita sancta, imno 5) causa pariter cum vita. Pro sola causa fuit preciosa, preciosior per vitam, preciosissiwa pro causa pariter et vita. Et ita pervenit ad palmam mar- tirii, tit de ipso dicat ecclesia : »Isfe sanctus firo lebe Dei sui cerfavit usgnc ad in. et a. it. i. 7-1. t. et cetera 6)2

et iterum: sllic est gui iussa firincijnni non timuuit7)

et cetc. Annus 1171., cum primas corruit'ense Tonias 8).

A. g. 1172. - 13aldwinus comes Hanonie obiit. Huius Baldetvini filins Baldewinus innior duxit Dlargare- tam, filiam Theoderici comitis Flandriaruni superiori anno

1) pupil. 2. - 2) Uaculu' 2. - 3) trihuphatis 1. - a) narrat. 1. Ll codd. - c) Dei ... cetera fehlt 2. - ') principum .. thuuit fehlt 2. - 8) Tlt. 2.

- is - defunctil); cuius "Margarete fratres fuerunt Philippus comes rlandrie, lfatlºeus comes Bolonie, Petrus Camera- censis ") electus, posten comes 3) \Tivernensis et Autisio- dorensis; ) [1,137b].

A. g. 1173. - Lodovicus rex P'ºancorum, qui lam

pridem clericos 3) seculares ab ecclesia Conpendiensi amo- tos [2,146b] monachos ibidem substitui L) fecerat, a papa Alexaudro impetravit, tit Iwius actiG) autou"itatem stabili- tatis preberet, tit per eVtºm inconcussum ulancret. No- biles vero quique ob parentele site dignitateui in prefatlt

ecclesia prebendas fuerant assecuti, quas per vicarios vix deservire curaverunt. Sepe vero, cum regem adesse con- tirºgehat ad horas ') canonicas, campanis festuºn agentibus, pulsabaturb); set qui ad matutinos surgeret vel ad alias horns conveuirets), non inveniebatur. Unde vex motus, ipsis canonicis dc medio factis, monachos, quia ad eins donacionem prepende spectabant, ibi esse maluit. Per idenl teºnpus comes Henricus de Campania aput `1'reeas civitatem suam constructam 10) ad honorem prothomartiris Stephani capellam prebendis 60 excellentissime 11) iasigni- vit 12), quas secularibus clericis assignavit. Unde hoc facto regi contrarius fuit. Rex vero die quadam 13) comitis nac- tus presenciam cundem increpavit, dicens: ýNere, o conies, delirare convinceris, qui de patriºnonio bored run tuorum delicatos clericos ditare Iaborasa. Ad quem fertur comi- tenº tale dedisse responsum: DCertissime sciat dominus rex, quod non est amencie vicinum talibus ministris

') defucti 1. - -) Cameractsis 1. - 3) fehlt 2. - `) Austissio- der. 1. - b) substituit 2. - 0) fncti korr. acti 1, facti 2. -

oras 1. - s) pussabant. 2. - °t convenire I. - t0) eonstrtitnin 2. ") excellenticime 2, excellet. 1. - 17) insignuit 2. - ") quod. 2.

- 19 -

ecclesiastica bona assignare, quorum singuli etiam grian- tnnilibet prodigus, quantumlibet aleator vel dissipator, si ad hoc laboraret, non posset non nisi sibi ipsi obesse. Set magne demencie mercimonium esse convincitur 1) ta- libus res sua assignare, quorum is °), qui aliis preest, abbas scilicet vel prepositus, aliis etiam invitis et incon- sultis, omnes mendicare compellet. « Laudatur comes Henricus prudeuter respondisse.

Anno eodem adhuc durante, Willclmus insignis comes \ivernorum et Autissiodori post plurimos de hostibns

claros triumphos de se ipso triumpho potiri affectans, spretis cuntis3) mundi honoribus, expedite religlonem peciit Cartrusiorum 4); ubi tante humilitatis et paciencie 5) fuit exemplo, tit ab aliis lob appellari mereretur. Is °) a priore donum sibi conccdi rogavit. Qui arbitratus est eundem ordinis iugo gravari, iussit, tit quo vellet et cum quibus vellet, pergeret spaciatum. Ad quem comes: »Tale quid non quero, set mihi concede, quod postulo. « Cnl cum ei a priore esset concessum, ait: »Caprarum nostrarum, inquid, custos') fieri volo. « Tristatur prior, tristantur fratres alii, qui rapacitatem lupfirum et aliarum bestiarum silvaticarum noverunt, timentes de comite, ne ei fierent in ruinam. Comite sicquidem caprarum gregem custodiente, accidit duos [1,138] de fratribus laycisb) nd

mungendas accelerare9), quorum unus inventuin mulgarium versus caprarum caulas deferrebat; alter vero precurrens festinus mulg1U711m [2,147] a manibus cius nisus est extorquere, asserens suum esse. Cui ille: »Per Deum,

1d

') cün. 1. - _) his 1, hiis 2. - 3) fehlt 2. - 4) Carthus 2. - 1) patio 2. - 6) his 1, hic 2. -) costos I. - �) laic. 2. - 3) nde. 2. 2*

-- 20 --

set') in inentiris, quta nlel)m est vas. c Illis in bane modnm litigantibus, conies cepit mestus esse et nlilarissinle flere. Prior antem etun=) aliis adveniens cepit consolari plutº-

gcntem et ait ad etun: sI3ene, inquids), predixi, aninlulia ista perversa esse ad custodiendum, c Cui respondit: nDc

i1lnlllallbtts nlilii cur. t inest uuidica. Ego vero anum de

frttribus meis mortunm doleo. c Tune scicitanti priori,

qaotuotlo luurtuum, uit: ziNumgnid dicere solebatis, gnod

os guod »tcýtJilttr et cet.? Que res si vent est, anus illorulu

duorum fratrum nlortults cat et auinlam stlal11 occidits.

Sicguc eiuluns dolebat, per plures dies nolnit tecipere

consolacionenl. Currente adhuc anno codem, seilicet4) 1173. dominice

incarnacionis, fuit apud Lubdunum Gallic civis gnidam

Valdesius Ilonlinc, (litt per3) inigttitatenº fenoris ºltultas

sibi pecunias coacervaverat. Is; ) quadam die Dominica

cum declinasset ad till-b. 111), gnam ante iocul: itoreul eiderat

conbregiltanl ý, ex verbis ipsius conpungtusa) fait, et

cum') ad domuln suanl deducens, latente cum audire

curtt"it. Fuit enim locus narlacionis eins, qualiter beatus

Alexis in donio patris sui beato fine quierit. Facto nllte,

civis menloratus ad scolas theologie consiliuul iºninte sue

qucsiturtis propcravit; et de multis nlodis euntli ad Denn,

edoctus 10), guesit it a magistro 11), wie via aliis 12) Omnibus cercior13) esset atque perfeccior. Cui tnagister ponlini-

eam 11) senteiiciaill proposuit: Si ms esse pfrjcclus, vadc

') si 2. - 2) com 2. - 3) inquit 2. - 1) Currente ... scilicet fehlt 2, A. D. 2. - b) fehlt 2. - 8º His mid. - 'º cogr. I. -

conpugt. 1, conpon ; t. 2. - Ili ca 2. - 10) edocct. 2. - ") wa- gestro 2. -") allii.; korr. nliis 2. - '_) crecior korr. ccrcior 2. - "º Dominica 2.

- 21 -

et vcnde onania, quc abes etc. Et ad uxorem venieus, dedit ei opeionem, at sibi mobilia vel itntnobilia otnnium que babebat, in terris scilicet et aquis, nemoribus et pratis, in domibus, reditibusl), vineis neenon in molendinis et furnis eligeret retinendum. Que, licet multun: contristata 2),

quia id faccre oportuit, inmobilibusý hesit. Ille vero de

mobilibus his, a quibus iniuste habuerat, reddidit, umtg- natn4) vero partem pecunie site duabus parvnlis filiabus

eontulit, quas, matre earism ignoºante, ordini Fontis-Evrardi

mancipavit; matimam vero partem in ustts paupernm expendit. Fames enitn permaxima tune grassabatur per omnem Galliam atque Germaniam. Valdesius vero civis

n: en: oratus per tres dies in ebdomada a pentecosten usque ad vincula saucti Petri cuntis ad eum venientibus panetn et pnlmentum cum carnibus largiebatur. In assumpciono beate 5) virginis quandam sutnmam pecunie per vicos inter pauperes (; ) spargeas, clamabat dicens: pNemo polest dirobus doniimis seruire, Deo et maneneoire2'). Tune

accurrentes cives arbitrati sunt, eum sensum perdidisse. Et asceudens in loco eminenciori, ait: DO cives et amici mei! non enim insanio, sicuts) vos putntis, sed ultus sttm de bis hostibus meis, [2,147 b] qui me sibi fecerunt

servum, tit semper [1,138 b] plus essen: sollicitas de

nun: tno quan: de Deo, et phis servieban: O) creature quant Creatori. Scio, quod u: e reprehendent plurimi, quod hoc in manifesto foci. Sed 10) propter me ipsum et propter vos hoc egi: propter me, tit dicant, qui me viderint possi-

') redd. korr. redit. 2. - t) constrist. 2. -ý igiuolibus 1. - 4) magna 2. - 5) bne. 2. - 6) paupers 1. -') lI 1.2.1, sic' 2. - y) servab. korr. servieb. 2. - 10) set 2.

6) C)

det"e deinceps pecuniam, me antentem esse; set et propter vos hoc feci in parte, tit discatis in Dcum spent poncre ct non in diviciis spertrcr. Sequcuti vcro die rediens dc ecclesia, a quodatn cive, quondam sucin suo, peciit dare sibi ad manducandtun pro Deo. No ad hospicium

cum dednceus, uit: Ego (Iuoad vixero concedo vobis necessariat. Que res cum pcrvenissct ad noticiam uxo- ris eins, non mediocriter contristata, sed 1) velud amens effecta, ad accbicpiscopum urbis cucurrit, et con(Iucsta,

quod scilicet vir eins panem ab alio quam ca meudi-

Gasset. Quc res omnes qui adet"ant cum ipso presule

cotnmovit ad Iacrimas. Tune ex precepto presulis but"-

gensis hospitem suum secum ad presulis presentittm duxit. At mulier arripiens virum suuni per pannos, nit:

'\Tumquid melius eat, 02) 1101110, tit C0

mea helemosinia redimam, quam extraºlei? a Et extunc uon licuit ci ex precepto archiepiscopi in ipsa urbe cum aliis cibuni" sumere quam cum uxore.

A. g. 1174. - Henricus junior rex Anglie, cum fra. tribus suis Ricardo ct Galfrido it patº"e Henrico tiacrsus, ope Lodovici regis Fr. utcot"um a) tnaomts in Anglia et %Tormania suscitat calamitutes. Penituita) pater terras suas inter filios divisisse, co quod non crat ei ulterius spes ad regnuin Lumbardot"nni. Egitque, tit in nuuºi- cionibus urbium et castellorum tocius terre sue, exclusis filiorum custodibus, de fidelibus suis custodes in eis ha- berentur. Rex Francorum Lodovicus Rothomagum obse- dit, nec tarnen cepit. Similiter obsedit 'Vernoil. Comes vero Philippus Flandric 5) cum suis Nowlin Castrum do

') set 2. - 2) fehlt 2. - ') Anglorum codd. - a) Wort tuts" radiert 2. -- S) Flad. 1.

*7i ý 1ý. - ý _il. .

ý] 11". "_". ''b . ' I�_. _. i , -1; {.

- 23 -

ej"-Q. t 'l fr

t

;i

:j cýt .k1, ý ý"ý. ýýý°, ý: li. '_, ý 9J ý"Li

J, rf\, ý '-ýi ýý. {ýýf ýýA t4`

ný- ýiiIliý: ±1 J (, ý% ý t'jý 1t ý{ý.

``ih 1ý

'ýýý ý zýýv

Driencurt cingxit obsidione, ubi frater suns, inclittts co= mes llatheus 1) de Bolonia, sagitta percussus 2) occubuit; enius funus, a suis ad abbaciam saucti Jodoci 3) delatum famosaln ibidem habet sepnltutam. In Anglia etiam co- mes Hugo Bigoth; ), collecta multitudine Brabancionum

atque Flandl"ensinul s), castella aliqua cepit et civitatem Norvicensem, civibus in fugam versis, cepit. Unde spo- lia nimis magna 6) tulit. Willelmu's vero rex Scotorum

magnas molestins ultra Humbrum et citra paravit Hen-

rico seniori regi Angloruul. Cuins frater comes Davit,

vir armis strenuns, castrum Hnntedunense mnnierat, perl) quad comit: atum Cantehrigie et comitatunt ßedefordie b)

cum adiacentibus terris [2,148] cede, flamma atque ra- pinis frequentibus vastavit. Britonum principes, partes Andegavorum et Cenomannorum infestantes [1,139];

etiam quandam partem \ormannie ferro et flamma-')) destruxerunt. Quibus rex cum rutariis occurit, et multis cornm occisis, Dol castro snbverso, quamplures proceres Britonunl cepit, quorum castra subvertit. Flandrenses

et Brabanciones, quos superius diximus 10) a comite Hu-

gone Bigoth Angliam introductos, qui etiam urbem Nor-

vicensem ceperunt, terrain sancti Eadtnundi 11) intrantes,

ab obviis sibi indigenis cum Cantebrigiensibus 11) intercepti,

aut ibi fuerunt trucidati, aut capti penis et"udelioribtts reservati. Interim principibus Franeie pecunia senioris Henrici regis Anglorum corrnptis, filii regis Anglie se reddidernnt paterne paci, et facta est inter regem Lodo-

1) Jlatheu' 2. - ') perm-us 2. - ') Jud. 2. - 1) rut am Rande 2. - 6) Frandr. 1. - 6) cepit rel t. 2. - 1), per per 2. - b) Bedefrodie 2. - 11) Hanna 1. - 10) d. ceperunt ausgestrichen 2. 11) Acadm. 2. - ") Canthebriensihus 2.

- 2.1 -

vicutn et regem An;; loruuº qualiscum(ne reconcilincio ficta pocins quaut vera, utilis tamen et neeessaria 1).

A. g. 1175. - Jacobus dominus de Arennis =) Rober-

tuºn quondam prepo; ittnu ecclesie Aricnsi, tune a) Canleºa-

ceusis electus, per satellites sues interfecit iuxa Felen-

cenns apud Condei t). Ilic de Carnoto de huniili getite natus, familiaritutem et anºorem comitis Philippi Fiandriarum co fuerat adeptus, quod ýororem s) comitis de custo(lia comitis de Savoia, nlariti sui, sua industrin eripuit et cam cointti Flan(iriarunº, fratri suo, restituit. I-lie darn aliquaudo c)

ab Iienrico Relnensi archiepiscopo pro Jacobo de r1wlnnis dure increparetur, (1uod esset dc infinit gente, euut

agrestenl et villanunt appcllando, fertur sic respoudissc:

rNon nlinoris, inquid, nobilitatis vol 1ºntcncic fuerunt in

archa \oe parentes , lei 7) quail tui«. Ilunc quidam ni-

gromancia arguerunt, forte (Ittia, cum esset de infima

gente et literaturab) tenui, ad tautos eum fortuna pro-

vexit honores. I3unc cum post eleccionem attain comes Flandriarunl ad regis curiam delegasset, et eundem rex ad prandendum cum co invitasse(, et ipso rege ei 11ºari- can1, cum nºanus ablueret, tcncnte, cepit morosius abluere. Tune9) cuidam monenti festinare 10), co quod ei rex miui- stºaret, respondit: :, Non est properantltun, inquid, set in tali honore est diucius lnmoran(lunl. Tu vero qui mur- muras, sine tali regis obsequio vitam poteris termimr"e. c

Anno eodem adhuc manente, anno scilicet grade 11) 1175. De Willelmo arelºiepiscopo. \1'illelnltts Senonensis

') utilis ... nccc:: ýsaria fehlt 2. - ': ) Avernis 2. - 3) tünc 1. - ') iuxa ... Condei fehlt 2. - 6) sorerem 1. - °) fehlt 2. --

hatres ni. in a. N. 2. - °) litt. 2. - °) Hunt 2. feffiziare 2. - ") cod .. gr. fehlt, Dom. 9.

- 25 -

c fait archiepiscopus a clericis Rcmensibus postulatar. I-Ii frater comitis I3enrici Campaniensis 1) et comitis Theo- baldi Blesensis et Steppani Sansoreusis. Sorores vero eins fuerunt Ala rrancorum regina et comitissa de Per- tico et comitissa de Darito-Ducis'-) [2,148 b]. Hic mor- tuo I3enrico Lodovici regis germano, qui per annoS 123) Remensem ecclesiam palaciis, turribus et aliis uiunicioni- bus insignissime illustravit, regendam, papa Alesandro4)

assenciente, suscepit [1,139 b]. Fredericus inperator instinctu «'illelmi marchionis'))

llontisferlati ossidione septem meusium Alesaudriam

civitatem de Palea vallavit, nee tarnen cepit. Que civitas licet murorum, palefixi et angeris careret munimine, ta-

men civibus bellatoribus aliarum urbium ita extitit mu-

nita, gnod impeºatgri via non pateret ad earn capiendam vel alio modo destruendam. Deficiente sale in civitatc6), ita ut putaretur in proximo capienda, Lunlbardi nocte

quadam navem sale onustam aducentes, concives suos a

salis inedia liberaverunt. \lagno vero porcorum grege undique collecto pro exercitu imperatoris, cives per par- cellum, quem clamare fecerunt, dissipato, ad duo milia et 30 sunt adepti. Nam ad clamorem purcelli totus

gres natando 7) currendo festinavit, et nisi aliquos ex eis imperatoris exercitus occidisset, ornnes simul perdidissent.

A. g. 1176. - Philippus itlustris comes FlandrensiS,

coadnnato exercitu copioso, castrum Guisiense in ulcionem Roberti prepositi Arie, post Cameracensis clecti, obsedit,

cepit et funditus subvertit. Cameraco, Roberto mortuo,

') Canp. 2. - _) schlecht lesbar 1, Darrato-Ducis 2. - 13.2. - ') alezadro codd. - 1. ) marchiois codd. - ý) cieitatac 1.

narrando 2.

26 - successit') Alardus, homo t; randevus; quo etiaui in hrevi defuncto=), successit ei Boberus de Waverin, Rome tem- pore Later. tnensis3) concilii consecratns. Suessionis de- functo') episcopo Hugone, Nevelo suscepit episcopattnn. Alortuo apud Lautlunum insigni viro \\`altero de Alorc- tannia, qui emnleni epicospatum multis edificiis insignivit,

vocatnr ad presulatum Rogerns de Roscio decanus Catlºula-

nensis, vir sui temporis in amanda societate, in honesta largitate, in faciendis expensis, in oºuni urbanitate in-

compaºabilis. \1'illclmus% dc quo supcrius dictum est, a papa Alexandro in archiepiscopatutn Remensem confir- matus, \eeclonem Snessioneusem et Rogeruui I, audn- nensem Remis situnl consecnºvit episcopos. Mare te"I'linos

snos egressum mullos homines in Anglia, in Flandria,

Frisia et Hollandias) submersit. Pluviales etiam a(pºe excrescentes multos perire fecerunt.

A. g. 1177. - Homines dc Laudunesior, ) in preiu- dicium episcopi et ecclesie L: uudunensis, data regi Lodo-

vico estimacione pecunie, cutuuniºun=) ordinaverunt habere, et sic perperaºn cogitantes a ingo servitutis cer- vices suas et suorum heredum excutere arbitrati stint. At Rogertis [2,149] egregius Laudunensis episcopus per se, per amicos regis presenciam adiit, et tit ecclesie suc miserereturs), cumuniam servorum suorum delendo, modis omnibus exouavit. Rex vero [1,140], ut dicitur, sponsioni pecunie herens, episcopum et suos non audivit. Lptscopus

vero, uts) erat tnaguanitnus, videns se apud regem sepc requisitntn non proficere, proprium genus summ sollicitavit,

') suscccssit 2. - ') defucto 1. - 3) Lnrcrnn. 2. -

') Vill. 2. Hol. 2. -

'I) Lad. 2. -') cumunin 2. - a)

miscrethu 2. - b) fehlt 2.

27 -

at per cos de servis sibi ingratis et rebellare volentibus ulciceretur. Confluentibus undique ad cum sui generis principibus cum aliis amicis nccessariis, Jacobo scilicet domino de Avennis et comite de Rastolio 1), pars 2) autem adt'ersa non ignola eoruitt adPentum cam suis coadtutort- bus prestolabatur armata. Nrener. utt eis in ausiliuuts) ex

aliis comuniisa) plurimi, 5), Galfrido Silvauectensi() time Laudunensi preposito procnrante. Set ex regis precepto bontines sancti \ledardi Suessionensis ad eorunt ausilium y)

confluxetattt7l. Comunia-l) de Crespeio, contunia4) de8)

Velli in comm aansilium3) conreneruut. Apparatis itaque binc inde copiis arntatoruut, tota illa rusticana multitudo, solo nontine militunt qui conveneraut territa, fugam consutuit. Cesa fuit ibi multitudo non modica; set0) eorum, qui in

aquis perierunt, incertus est numerus. lice autem acta stint 2. feria post Invocavit inc ad ntolendinunt sancti Martini Laudunensis10), cui 11) nomen est Conporte, quent locum fuetantt=) depredati. Sequenti 18) vero estate eius- dent anni rev Lodovicus ultum ire parat stragem illorum de Laudunesio in fratrem episcopi, Reinaldunt dominuin de Roseio. Pervenit ad castrum comitis de Roccio, eui nomen Nisi, ubi amicis dicti domini de Roscio satisfacienti- bus regi pro co, intervenit reconciliacin, ita tarnen, tit castrum suum ab eo deinceps recognosceretla) tenendum. Venetabilis vero episcopus Roberus itam regis decliuaus

apud Galterum tune Lingonensem episcopum latuit in Burgundia.

') ßo. tolio 2. - 1) ars 2. - 3) aux. 2. - +) comm. u2. - S) communia de, durchstrichen 2. -

S) Silvanat. 2. - 7) confluae- runt 2.

- s) de de 2.

- 9) sod 2. -

10) l. fiudunl 2. -

11) cul

cui codd. - 12) fehlt 2. -

") sequeti 1. - 1+) recognoc. 2.

- 2S - 11'aldesius civis Lugdunensis t), de quo superius dic-

tum est, facto voto Deo celi se de cetero in vita suit nee aurutn nee araenUtnt possessurum nee de crastina cogitatunºnt, cepit ltaberc sui propositi consortes. Qui

cuts exemplum secuti, cuncta=) panperibus lurgiendo, patl- pertatis spontance3) facti stint professores. Ceperunt,

pattlatim tann privatis (plain publicis aºnntolllclonibits stuf et aliena culpare peccata.

I: odem anno fuit in provincia \arbonensi+) castelln . 'lutillau nintie siutplicitatis iuvenis nomine I3ene(lictus,

qui opus a seculis inauditum, pontent scilicet super Iittda_

nnm rapidissiaunn fluviorum, apud Avinionem urbetn incoavit et ex Inagua parte5) complevit. I-lie tunta vulgi indocili frequencia cingebatur, quod nunuluuni me vidisse ntentinerint tot pnpulos convenisse. Acclanuibat tuten, ei populus indisciplinatus preconia sanctitatis, ntiraeulit otuni- gcna ei asscribendo, et cull, esset scrmoncG) impelitus, ncttt et habitu ý incultus, subntittebant se snis ntanibus episcopi et b) abbates, ab co benedici exoptantes. Quicgnid de indumentis9) [2,1491i] eiusdent habere it, 140 1)] potuerunt, honore preciosaruut reliquiarum cunt magna diligencia servabatur. Claustr. des vero6) Cisterciensis ordinis et aliarum professionutn viri religiosi, quibus non erat copia cunt adeundi, zonas suns vel aligttid tale ad benedicen- duin mittebant; e quibus apud Lingonas egnunl untun, asinos duos in veritate comperi ad cum venisse unustos.

A. g. 1178. - Conciliunt Latcl: utense it papa Alexan- dro buius nominis tercio celeblatur. Iiuic eoncilio inter-

') Laudunen: eul b: orr. Lugduneuaenl 2. - i*) cuuta 1. - 6POlllanC I. - ') Nerb. 1. - ') pattern 2. - °ý 8ernloneln 2.

- ')

abitu 2. - °) fehlt 2. - 9) iudutnet. 1.

- 29 - fucrnnt archiepiscopi et episcopi 312. Hoc conciliuin dampnaVit omnes ordinaciones 1) Victoris antipape et

eins successoris Paschalis necnon=) et Calixti. Dampnavit

etiam ordinaciones ab eis ordinatorum, Hereberti 8) Ve-

suntinensis'1) archiepiscopi et aliorum episcoporum et ar-

chiepiscoporutn per Butgundiam, alemaniam et Italiam

constitutorum. In hoc etiain concilio 5) statuta sunt multa ecclesie utilia, capitulis 11 comprehensa, que a patribus r-), qui aderant -, ) presentes, fuerunt approbata et recepta, capitulis Vero 12 reprobatis. DantpnaVit 8) hoc

conciliuin hereses et omnes hereticortmi fautores necnon et defensores. Ati'aldesium amplexatus est papa, appro- bans Votum quod fecerat voluntarie paupertatis, inhibens

eidem, ne vel ipse aut socii sui predicacionis officium

presunlerent, nisi rogantibus sacerdotibus. Quod ptccep- tuni inodico tempore serVaVerunt; unde extunc facti in-

obedientes, nmltis fuerunt in scsndalum et sibi0) in rui- natn. ruernnt. time cives quidatn in civitatibus Luntbar- dorum 10), qni in domibus cum familia sua degentes, quen- dain modum religiose vivendi cligentes, a mcndaciis, iu-

rantentis et causis abstinentes, Veste sintplici contend 11),

pro fide catholica se opponentes. Hii accedeutes ad papatu, petierunt hoc comm apropositum 12) confirmari. Quibtts papa concessit, tit omnia corum in humilitate fiercnt et honertate, set tic conrenticula ab eis fierent,

signanter interdixit, et ne in publico predicare presume-

11 ab eis ordinatontui ... approbata et recepta in 2 schon hier, aber wieder nu p-gt: trichen. -yi: cenun. 2. - ') Herb. 2. - 4) Ve~uiut. ''. - s) cons. 2. -') q. n. p. wiederholt 2. -') adher. 1.

damnac. 2. - ") illis 2. - 'O) Lonb. 2. - ") contempti 2. - ,: ) proponit. 2.

- 30 -

rent, districte inibnit. Ipsi vorn ntandatunt apostolicunt

contempnentes, facti inobedientes, se ob id exeuntinicari t)

permiserttnt. Hii se I-iumiliatos apellavertutt=), co quod tincta induutenta non vestientes, sintplici sunt contenti.

A. g. 1179. - Princeps clarissintes et benignes rex Fr: utcortun Lodovictts filium sutuu Philipputn Itcmiý,

[2,1501 fecit in sua presencia g) it 11'illelmo einstlent

urbis archiepiscopo coronari. Emit aittem ident archi-

episcopus avunculus cius; qui, cuntis principibus regni

presentibus, iura regni et ecclesie Dci ei exposuit. Inter-

hermit huic consecrtteioni domini sui tres filü regis Anglie Iienrici+): Pritnogez: itu-s scilicet eins Henricus equit"octts patri, omnittm sui temporis annuttissintes, qui pritlcm fuerat in regem Anglic sublimates et vex Anglic et dux Norntannie vocabatur; hic sororem Philippi regis duxerat

in uxorem [1,1411. Adfuit et germanus eins Ricardns

comes Pictavensis, cui alia soror regis fuerat concessa,

que in patris eins custodia sert"abalur. Galfridus tercius

comm ufrnter ad curunacionem regis hominittm 5) ei de

13ritaunia 7 facturus advenetat. Cumque inter cos seruto din verteretur, quis comm arege honore dapiferi in tant; t solempuitatc potiri debuisset, vel cuius honori lice tlignitas secundum antiquas consuctudittes tlebebatur, aft rex junior Anblorum, sibi deberi tacione ducatus Normannic, cuins dux Iiaius '), qui Caneun hcilificavita), fuisse non ttmbigitur9). z, Dignitas etiam pincerne michi 10) r. tcione contitatus Ande-

gavie, cuius comes Betleerus pincerna fuit. c Aunuunt

') escominicari 2. - ') aplxll. 2. - ') pu:, cnt. s. 2. - Nerrici 1. - hominum 2. - `I lirinnnin 2. - ') Ka}"us 2.

- ") edif. 2. - ') anb. 2. - 'ý) mihi 2.

- 31 -

omnes in gratiam ipsius. Cunctisl) igitur peractis, que taute solempnitati -) debebantur, reversi sunt cum gaudio ad sua. Rex vero Pbilippus, patre vivente, dusit uxorem Flisabetý, filiam Balduini comitisHauonie, neptem scilicet Philippi comitis 1+'landrie ex 1llargareta sorore. Cui comes concessit illam partem Flandriarum, quo est citra Leiam; ) fluvium, Francie post mortem comitis perpetuo sociandam. Partem vero alteram, que est ultra Leiam4) fluvium, beredibus Flandriarum reservavit; et quia comes prole carnit, a nepotibus suis, fratribus scilicet5) legine; lice confirmari fecit, ita tarnen, quod, si soror comm uab hac bace sine berede decederetG), terra ex integro ad heredes rediret.

A. g. 1180. - Lodovicus pius rex Francorum obiit. In cenobio 7), quod ipse construxit, ordinis Cisterciensis, cui nomen Barbel, tuba novissima excitandus requiescit.

A. g. 1181. - Papa Alexander ab hac luce sub- tr. actus, in ecclesia Lateianensi humatus, cum gloria resurescionem cxspectats) mortuorum; cui successit epis- copus Hostiensis dominus Imbaldus9) Lucensis, Lucius 10)

nomine ") alteratus. Lucius papa 167. A. g. 1182. - Lucius papa disciscens a Romanis,

Romar egressus, Verone se contulit [2,150b]; ubi im-

perator Frederieus ad earn veniens, bereticos, quorum contagione Lumbardia 12) ea at infecta, efesticavit 13). Pri-

mum gnidem in concione per interpretem, deinde idem

amperator") surgens comm aomnibus in concione manum

') cunt. 1. - T) solepn. 1. - °) Elizabeth 2. - +) Ley. 2. - £) fehlt 2. - 6) die. 1. - _) con. I. - 6) exp. resurrextion 2. - °) Inb. 2. - '°) Lucie 2. - ") noie 1. Lonb. 2. - ") efes- cicavit 2. - ") imparotore 2.

- 32 -

suam cum ciroteclºal) in (Inntnor partes n;; itans, commi- nando cirothecanº in terrain proiecit. '1'ulit etinnu im-

perator=) legenº, at heretici nttllo int"c, nulla lege ttterentur libertatis.

A. g. 1183. - Frederietts imperator Henricmn ducem Saxonie3), aepotent stutnº ex sorore, hoc tempore exhcre- davit, terrain sunun emulo sun Bernardo, viro potenti, coutradidit et cum ducem Saxonie nomimu"i constituit. Obsidentc imperntore castrual 13runestsic 11,1"11 b], quoll Henricus exdnx pro nnuticiori loco habebat, uxor eins liatildis+), ilia Henrici regis Anglie, ibidem filinm enixu, obsidione ciubebatttr; vino vero in castro deficiente,

mandavit him dicta llatildis+) imperatori, tit ei in tali

articulo posite vinum mitteres) dibnarctnr. Impetator

vero dolium vini ci mittens, rnox solvit obsitlionem, quia municio castri enm ab eins') impubuacionc prohibebat; ducisse vera mandat"it, quod ei hoc castrum %) in ltelemo-

sinal) dimitteUat. A. g. 1184. - I-Ienricus vex Aººblornm iunior obüt0).

Hic I-l: enrico patri, qui, prout maiestatem 10) regiam decc- bat, ci expensas providere detractavit, graves in Anglia, Normania 11) ct Agnitannia guernts suscitaeit, faventibus illi cunctis 1y fere priucipibus cum rege Philipp, sarorio suo. Fuer. nnt etiatn in adintorium eins frames sui Iii-

cardus Pictavensis et Galfridus 13) comes I3ritannie. Colloquia inter partes habito, qualiter filii patris ad pacem redire valerent queritur. Tune IIenriens rex

') cirotLcca 2. - _) inp. 1. - ') Saxan. 2. - ') \iatll. 2. -- initere 1. - ') olkidionc r. u., ge; tricben 2. - i) (1. Il. c. ei 2. -- c)cln. 2. - ab. 1. - 'p) maa^cat. 2. - N. "or111a1111i11 2. -

': ) cunt, 1. - 'ý GauErid. 2.

- 33 - iunior respondisse fertur: ¢Si mihi 300 milites providen- tur 1) in vario et grisio, in equitaturis cum aliis cotidianis expensis, exceptis aliis militibus, qui sine numero meam semper °), quocumque me vertero, comitabuntur presen- ciam in aliorum vestimentorum apparatu, time poterit pater de honore et successu filiorum letari, si tarnen Richardo3) fratri meo in 100 sociis pari modo subveni- tur. Galfridusj) vero terram suam habet, nichil ad pa- trem meunt attlnentem. Ipse sibi providebit, prout ei

expedire cognoverit. c Pater vero lice audiens, totus

versus in iram, iurans et se undique girans, Deum testa-

tur et eins lumina, quibus mundi fabricam lustratur 5), se tale quid vel huic simile llumquanl andlsse, addens filium

suunl cor humanum non habere, set subdivinum, [2,151]

qui mortalibus, etiain ipsis summis regibus, impossibilia

meditatur. Sic igitur colloquio frustra inter eos 6) liabito,

quisque suis se aplicat ý comn11l1tontbus. Cum vero

rex junior in castrum urbis Lemovicarum se recepisset,

quidam de fautoribus s) suis equum, cui insedebat rex

senior, sagitta =) percussit in aurem. Time iussit filium

vocari ad se; cui cum venisset ferrum sagitte 9) ostendit

ct cum singultu plenus lacrimis ait ad cum coram multi- tudine: sO fili, si infelix 1() ego pater umquam a to filio

merui sagittari, edicito, o amande mihi! tuo parce honori,

serva honorem tuumc! His auditis, filius se recepit in

opidum. Henricus iunior, durante guerra inter ipsum et

patrem suum, quosque milites nominatos ex onmi Francia,

') providerentur 2. - fehlt 2. - 31 Ricardo 2. - ') Gau- fridus 2. - ") lustrata 1. - c) i. c. fr. 2. - i) applicat 2. - ") factoribus korr. fautoribus 1. - s) sagite 2. - 10) infclis 1.

3

- 3.1 -

Germania, Burgundia, Flandria, Brltbaneia, I-leinnonia 1)

et Lotharinl, ºia secunt habuit. Patre vero per conducti- cios=) Brabauciones3) et Rutharios partem snum defeudit. Inter bee contigit filium apud Martel castrum infirmari. [1,142]. In qua infirmitate omni benere peniteudi se afflixit et votuni peregridacionis Jherosolinlitanet) fllcieus,

crucetns) sibi affixit. Ecclesie vero Rotllomagensi sutis- faciens, si moreretur, se ibi humandum testatnento con- firmavit, et moriens luctum cotnmunem omnibus indixit. Plangebaut commilitones sui, dicentes: 0 blunda fucics,

o mites occuli9, o mundi antor7), o salus pupuli, ad CLAUS gracie portum se contuleruut grandes et parvuli, o orbis serenitas S), o (lut cunctts 9) balsainum redolebas, univet-Sis rosam sapiebas, o qui mores hedificabas, (lui eulpas 11bo- lebas 10), qui celso (genere et claro genuine culltis ems superior, qui semper pre cunctis 0) uliis inventus es hu-

milior, o serenitas, o charitas, o lumen, o splendor 11)

milicic! Quomodo nobis omnibus militibus occubuit sol in

meridie, iulmo occubuimus onules, sole occumbente, o mi- licia, quonadl te vertas, nescinlus! Cecidit habituculuul

tuum, perdidisti refugium tuum, perdidisti arnnt nlilitaria, ardla honoris, adapta tibi arnla servilia, ltrma tlleroris. Quid insuper est nos vendere ct e111ere, fodere et arare? c 1=) Ipsis in ]nine modunl cladlore et ciulatu ucrenl replentibus, supervenerunt qui de funcre ordinut"erunt. Cumque ad tirbenl Cenonlannorum, quo versus Rotho-

') Iicinoia 1. -=) fehlt 2. - t) Barbant. 2. -') Jorolu-

mitnne 1. - s) cucem 1,2. - ') oc:. 2. - ') o. in. n. fehlt, orbis serenilas 2. - ') am Rande 1, fehlt 2. - 0) cuntiK 1. - 10) obo- lebm 2. - ") speldor 1. - '? ) Cecidit ... arare fehlt 2.

- 35 -

wagum 1) iter erat, appropinquassetY), civibus, accensis cereis, per edictum in eins obviam occurrentibus, cum tanto honore cum ecelesiam chathedralem g) introduxerunt

et tota nocte cuin himnis et iubilo eustodierunt, quod vix potent{) credulitati admitti. In crastinum rero, cum versus Rothomagum 1) corpus deferre contendissent,

ciribus eis rim inferentibus, ipsuin cum aromatibus in

coro beati Juliani maltiris ecclesie remansit humatum,

episcopo urbis et alnonicis hoc fieri prohibentibus. Elapso

tandem decem ebdomadarum curriculo, cognoscentes se Rothomagenses s) debito sibi pignore prirari, nobili viro Roberto Rothomagensi demno agente, coacti [2,151 bl

sunt Cenonlannic) inrisi loco debito et ecclesie, cui se devoverat, regium funus rest: ituere; quod per ipsas qua- tuor diet-as, que usque Rothomagum habentur, non nisi principum et nobilium rirorum cerricibus subpositis est delatum, ubi in wetropolitana ecclesia iuxta ý maius al- tare a dextris cum aromatibus miro omnltun favore et miraculorum gloria honorifice est sepultum.

A. g. 1185. - Principes b) Palestini, potenciam Sala- hadini regis Sirie et Egipti suspectam habentes, qui su- periori anno ad Vadum Jacob 9) stragem non modicam fecerat de ebristianis, Her. tclium patriarcam 10) Jerosolimi- tanum ad partcs Gallicanas transmiscrunt. Hic multis principibus, per quos transitum 11) habuit, diadema regni Jerosolimitani obtulit, litteras singulortun principum

1) Rotom. 2. --) npproquinqua.: ýt 1,2. - 1) catedralctn 2. - lwtit 2. - 1) itotbuu. I. -y Cutomasni 2. - _) iuxa I. - Pricipcs 1. - 1) Jnboc. codd. - 10) p. transtuiscnlnt rc: ý. durch-

strichen 2. - 71) trasit. 1. 3`

- 36 -

Palestinorum patentes habeas, continentes ratihabicionem,

at quod ipse patriarcba de negocio regal Jerosolitnorutn

ordinaret, firmutn et r. atum a caucus t) haberetur. Pro-")

dolor! oblatum diadema oinnes semet ifasos anuuttes, que

sun stint querentes et non (Iue Jhesu Christi, accipere

recusaverunt. Sic(lue patriarcha passus repulsatu, per Burgundiatn 3), Franciam et : lquitannitun {) trinsfretnre 5)

statuit ad Augliam. Interea Lucio papa Verone morttto, Mediolanensis

arcliiepiscopus eligitur. Urbanus papa 168r). Hic papa tanta execracione Teutonicos liabuit, at cos it cotntnuni '-) ltelemosina sun amovere preceperit.

In Anglia, mortuo Richar(lo Cantuariensi archiepis-

copo, qui beato martiri Thome successit, post longtuu

concertacionem inter regem et monachos Cantuarienses S) de cleccione facienda, tandem, rege autore, cligitur Balde-

vinus Wirecestrensis episcopus, Claret"allcnsis ordinis,

vir morum gravitate laudabilis, hoc solo uotatus, quod

cum Iudeis nimis familiaris frequens haberet colloquium. Bic de mandato regis occurrit Heraclio 9) patriarche, qui

repulsam passus in Francia pro guerorutn ingruencia,

quas principes Francoruin regi suo 10) iniuste intolerant.

Un(le pro subventione Terre Sancte ad Angliam venit, flagitaturus succursum. Convoeatis undique episcopis,

comitibus et aliis baronibus ex regis sui precepto tem-

pore quadragesimali, et patriarch memot: ato causam ad-

ventus sui aperiente, illico Baldeteinus Ctuttuariensis b)

cunt. 1. - Prob 2. - 31 llurgmul. 2. - ') . lquitaniam 2.

- b) trasfret. 2. - `I GS. 2. - z) comuni 2. - ") Cantunrcnx. 2. Herachio 1. - 1Oi sua 1.1

- 37 -

postulatus, %ýerbum babuit exortacionis ad omnes. Time moti pietate plurimi crucis cbaracthere sunt signati. Rex vero - [2,152] per manuni patriarehe') et militum Templi ad subvencioncm Terre Sancte tria mllla mar- charum transmisissC refertur et festinum stlceursutn pa- triarche policebatur.

Sequenti vero estate eiusdem anni orta est apud Podium, urbem Aquitannie, insaiia rabies Capuciatortun,

que tale cognoscitur=) habuisse exordium: Antiquitatis consuetudo urbeiu Aneciensem id est Podiensem annua congregacione3) principum circumadiacentium prot'incia-

rum reddiderat famosam et illustrem. Qui obý aliam causam ibi semel in anuo mediante mense rlugusti4) non cont"enerunt, nisi ob lionoretu et maguificeneie sue osten- tacionem, tit qui profusius res abliguerit, vel maiori pro- digalitate consumpserit, intinificencior liaberetur. Sequeba- turJ) vero turbam principum multitudo inercatorum. Dita- bantur Cives frequentiaG) COnCenICRClum, ditabatur ecclesia donis et obvencionibus populorum. Ea tempestate regnabat per lquitanniam importuna Ines Rutbariorum i), tLrra- gonensium, Basculorums), Brabancionum et aliorum con- ducticiorum, qui quasi tenipestas valida regiones illas arcerendo rastat"erat; cuius contagione festiva sua teni- pora amisisse deflebant Podienses: nempe cum extra municioneiu nullus comparere auderit. [1,143] Canonicus quidatii Podiensis, consulto quod. uii iucene, queui fawn tunc temporis loquabatur ingeniosum, cuidam viro sim-

p. uteuiorate nuEgtýitriciten 2. - =) cognoisit. 2. -') cogre- gat. 2. - 'º ng. 1. - L) equebatur 2. - `) irequenc. 2. - ') Ru- tar. 2. - eº Ilafcloruw 1.

- 3S -

plici, Durando nomine, imposuitt), quod ei beata virgo

et Dei genitrix Maria born antediali in ipsa ecclesia apparuerit et quedam publicttitda ei preceperit, quorum, qui transgredi non metuerit, ipso anno mortem probrosattr vel subitaneanr subibit. Fuit vero ipsc Durandus vir

valde simplex, arte lignifaber, quod carpentarium =) vtrlgo Vocamus, %ir secundum possibilitatem laicatn mu1t9. Deo devotus. Cui artificiose in habitu3) muliebri prefulgi(Io iuvenis quidam, corona redimitus cum lttccntibtts gcuutris,

-appariit{), qui se beatam virginem fuisse dixit. Mane,

re per civitatem divulgata, accelerant hinnter adesse siu- guli, mandata Dei matris audire cupientes. Tune cano' nicus prenominatus, cuius dolo et malicia vir bonus et simplex fuerat deceptus, prolocutor eius factus, teata"), quod [2,152b] ordinaverat, populo exposuit tenendum. Dicebat piam matrem misericordie ab omnipotenti filio

suo pacem mortalibus impetrasse G), et qui vel ipsam pacem impedierit, vel cam suscipere nolucrit, subita morte pcribit. lice autem stint huius pacis insignia: Capuciunt lineum album gestabunt ornttes beate Marie pacis sccta- tores cum signto stagneo cunt line inseripciane --): 1lgnas Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem! Pr"eterett: Nullus aleator vel qui aliquo ludo deciorum luserit, hauc°) pacis fraternitatetn intrare potent; t"estimcnta togata non liabebit, uec ctdtellum cum cuspide quis portnbit, ucc tabernam intrabit, qui de pace sancte Marie esse volucrit, iuramentutn fallax non faciet, neque aliquod iuramentunt inhonestunt; ab umbelico inferius nulluut mctnbrum ill

') inp. 2. - ?) carpeturium cold. - ') nbitu 2. - ') apPn- ruit korr. appariit 2. - ý) rcma 2. - ý) inp. 2. - inscri- pcioe I. - ") bunc 1.

- 39 - Deo,

Vel in cius pia matre, sire in aliquo sanctorunt Vol sanctartim eins nominari, probibuit sancta Dei seater fieri oinnino. Addidit ad lice, good beats Virgo Maria precepit ("Ines amicos snos coniurare contra hostes pacis, Ru- t1nos scilicet co) principes pacem non scrrantes.

Factual est post modicum temporis, fawn rem divul-

gaute, Cont"enerttnt ex omni Aquitannia, Wusconiºt, Pro- \"tacia ouºnes diverse condicionis et ordinis, episcopi etiaut et cranes iiiferioruin ordinum, quasi unit inspiracione anitnnti snscepºere pacem, quam de celo allatam credebant. 1-c Nolentes

Vero capuciunt corunº cum signo inseripeionis recipere bostiliter

quasi hostem pacis insequebantur. Qui- Cutn(1ue veto capucia cum signo sumpserunt3), introituul societatis

eoruin denariis 12 Podiensium rdimebant. reit

`intent sututna tesauri3 infra duos menses collceti quadra- g1e$ centeua4) ntilia librartim. Tremebant principes in circaitu

nichil porter itistuni [1,143b] ltoºninibus suis in- ferre

uudentes, nec nb eis exacciones aliquas Vel prec: trigs prefer redditus debitos exigere presutnebant.

Statuerunt

ºlis domiuicis die us Post hee, tit chines Capuciati singn et aliis diebus solempnibus ad parroehias suns miss's ein: lions diurnis atidituri conreniant et processioncut iºtduti

Capucüs se uauttir. -Nianente adhtie ipso anno omuti, scilicet anno 1155.7, in Urverein 6) videntes in-

belle terrain truant per Rutharios destrtti, contra cos Cou- tutntertntt. [Jude faetuttt est, quod ßutliarii ab Aquitauni'

emus 13urgundiatn tendentes, a castellano quodnnt notnine Sabo de Carenci optinuenint [2,15S], tit in Castro suo fie reerearertt. Que res iuritos de Arvernis non latuit.

]. s the=. 2. - i1 cent. 2. - _ 11 at ýIanc,:

te ... anno fehlt. 3. t D. 2.

) ') rtrernia

2.

ti

- 40 - : liandaverunt opidano, qui cos infra opidum suuut rece- perat, ut cos ab opido suo expelleret, nut cos velud hostes suos contra cum venientes exspectttret. Qui, ex- cogitata subtilitate, callide eos it castro eduxit, dicens so velle cos et corum arna extra septa castri videre, tit in hostes suos per eos posset ulcisci. Et ego, inquid,

cum hominibus nteis et uuticis eis ero it tergo, tit ful; i-

entes meo gladio feriantur. C Exeuntes ßuthurii cantputn petunt armati, atque illis in artnis lascivientibus, claudi- tur ianua. Set propter pacttttu, cluod cum eis pepigit, uxores immo pellicentes comm ucutu t) pucris et ulia fa-

milia et. rebus aliis cis extra castrunt rentisit. Rutharii

t"ero undique ab hostibus =1 sttis circuutsepti, ttuu(luatu fore actentts indomite sub mann hostili mitescentes, ont- nem animi sui feritatem dcposuerunt, et intpetiti it hosti- bus =) armis non respondertntý, set sicut oves oecisionis se ittgulari peratiserunt. Fuit uutent nutnerus ocetsorutn 17 000. At Capuciati sive Caperttnt lice audientCs, glo- riam . l`r"ernorum invidentes, Curberain quendain nobilcnt Rutharium cum suis interfecertunt usque ad 9000, capud veto Curberandi ad gloriatu suatn secum 1) ad Podium detulerunt. Quo facto, ita cos exttulit comm uvesana de-

mencia, quod cotnitibus et t"icecotnitibus, ttliis ecitutt principibus mandaret stultus ille populus et indisciiilina-

tus s), ut ergo subditos suos solito nticiores se exiberent, aligquiu G) comm uindignacioncuu scntircnt.

A. g. 1186. - Baldetino=), nepote Baldurinis) regis Jerusalem ex sorore, cui regnunt lure propinquitatis debe-

') cum c. 2. - ') o, t. 2. - ') renpuud. 2. - +) becub 2, - indicipl. 2. - ') ali(g'm 1. -- T) liuldc«. 2. - °) llalduiu 2.

- 41 -

batur, morttto sub tutela eotuitis Tripolitatii, coronanl re;; ni, ipso comite incousulto, per milites Templi tnatri nuper defugti redditam, capiti mariti sui comiti de Japhe, 'Gui- donis videlicet de Lisignuu, inneauit; undo comes de Tripoli esasperatus Salahadinum regem S3"rie et'Egipti ad invadendarn Terrain Sanetam invitavit [l, 144). Urbano

successit Clemens. Clemens papa 169. Hoc loco irotatur

capcio Jerusalem et aliartun urbium, que 1) omnia, quitt in multis locis habentur, huic narracioni nostre inter- serere2) inutile iudicainus. Clementi in papatu suceessit Gregorius. Gregorius papa 170. [2,153b] Gregorius iste fuit huius nominis octavus. Hie fuit Albertus de Bone-

vento, cancellarius, vir mague sanctitatis et laudabilis

parsiinonie; in omnibus actibus suiss) religiosus fuit, Eeclesiam beati Martini, in qua habitum religionis surnpsit'), semper cordi habuit, quo etlam ei annuatim vestes secnu- dum regulam procur. tvit.

Hie plucuit urbein Jerusalem describere, quia loctts

se obt(Ilit describeadi 5). Jerusalem licet ab antique sue composicionis G) statu multum discrepare comprobetur, quedam tarnen ipsius antiquitatis coutiuet monimenta, quibus nobilitatem suaui veram esse demoustrat. De qua pauca hic ponenda reor contra superflua, que a plerisque ficta eoguoscnatur. Quatuor illi adittts patent, quibus ad ilium intratur: ab oriente et occideute, ab aquilone et meridie. Porta vallis Josaphat appellatur, que ab oriente est, eo quod per ipsam fit deceusus ad vallem eiusdem nominis; porta David vocatur porta 7) occidentalis,

') quc 2. - ') fecere durchstrichen 2. - 1) sues 1, Buis korr.

suus 2. - 4) sups. 1. - b) fehlt 2. - G) composionis 2. - 7) P 1, fehlt 2.

- 42 -

qula tnxta 1) turnm Davit 2) sit sita; porttl sanctt Stephani

(licitnr septemtrienalis3), quia idcm nulrtir extra cam mit lapidatals, et iUidem fuit ecclesia eius nomini conseerttttt;

australis potta Sion{) dicitur, quia ab illa parte eminet tnnns llle prerttptus, undc5) ad urbeul difficilis patet ue- cessusr). Porta (Iue Arrea--) : tppelluturs) est inter portanl

australem et orientalem; hec est sub templo Domini, per qttatn Dominus venit ad passionem; bee non solet aperiri nisi in ramis pallnartltn. Per hanO) itaque est ingre- dientibus a leva sepulcrtttn Dominicum, quod tempore Dominice passionis extra urbem fuisse legitur, uno lapide incisum, qui in ucto1D) alaguus fuerat, atureis guttulis intetguti. Z tns11), colore candido refulgens. In aliu (Iuoque latere eiusdem lapi(lis fuit exeisutll taute nulgnitndinis sepulerum, ut S homines capere posset, cnlltS altitudinis cuhnen quicumque 1=) potuit mann contiagere, in parte Vero aqttilonari excisum septtlcrutu Domini, habens lungi-

tudinis S pedes, latitudinis 3 et semis. Ostiunl Vero spelunce ad orientem patet, ita quod capud Domini occi- (lentem, pedes respiccrent orientem, dexteril Vero nlanus eins meridiem, sinistra aquilonem. [1,144L] Crescente

rcligione Christiana, edificata 13) est- ibi ecclesiu rotunda, cuius parimentutll marmor ttlbttut, interiora crustulis aureis operiebantur, (2,154] desuper Inminis uurcis tegebatur,

secunduul illud Isaie: Sftlllcrllm ciýis gloriosu»>. Iuxta

sepulcrºmi est lapis superentineus, qui in morte Domini

scissus legitur, subter 11) quem locnul est Golgota, qui

t) iuxa 1. - -) David 2. -- 3ý bcptemtrion. 2. - ') Syon 2.

- y) un 1. - s) acCY's8n' 1. - ') Area 2. - °1 dicitur 2. - ") hunc 1, üac. 2. -

101 orto 2.

- ") intcrl; utat. 2. - ") quis-

que 2. -

ID) 11edi11Cate 1. -- tt) bu1)tUF 2.

- 43 - locus est magna t euer. tcione celebris. Ad quern tradunt Habrtatu 1) venisse, Ysaac filituu straw immoluturum, pro quo aries inmolatury), signifiazns verum agnum ibidem immolanduut. Ab hinc est paululum remotes locus Cal-

varie, ubi lignum Dorninicom repertuin fuit per Ilelenam 3),

que ecclesiam miri operis ibidem construxit, quattt Perse

postmodum destruxerunt. luxta hunc lucum a tneridie est ecclesia que vocatur Latina, co quod a Latinis fuerit

semper inhabitata. Ubi beata virgo plorasse dicitur et

vestes suas et crines cidisse, cum filiurn morientem vi- deret. Ibi prope est locus, ubi mulieres lametabantur Dotninum. hide in directum versus orientem est tetn-

plum Domini miro opere fabricatum, quod licet multum discrepet a ten, plo Salontonis et a templo Fszrc, tatneu

sicut primum et secundunt habet quatuor introitus. In

quo loco tempore David angelus populum cedebat. Ubi

etiam lapis, super quern angelus stetit, in ntedio tetnpli a)

adhuc eminet impolituss). Ubi usque hodie est ntons fumigaus, obductus caligine, et volentes locum adire estu

calorisc) aut obscuritate repellit, ne ad tnotttem liceat

accedere. Fuit etiatn in hoc loco temporibus Salomonis

propiciatoriunt aureum " et archa testamenti cum tabulis 11oysi et virga Aaron et olla aurea, habeas manna et ea que dicebantur sancta s: tetorum. Que omuia seeundum librtuu

. liachabeorutn legitur Jeretniam cum ipsa archa

versus Sinais) in Atabiam occultasse; que non invenientur donee gentes tuulte congregentur. Hie est locus, in quo puer Jhesus presentatus a sancto Simeones) est susceptus,

') Iinbraham 2. - ') immolatus I. - 3) Helemam 1. - '1 fehlt 2. -') inp. 2. - G) caloreis korr. caloris 2. - 7) Syn. 2. FI Sym. 2.

- 44 -

ubfctiam in medio doctorum factus duodenois est inventus. De lioc loco nummularios eiecit 1), dicens: DDomus in. o: o. v. a Ab aquilone huius templi, lacu quodam interposito,

est ecclesia sancte Anne, ubi fertur peperisse=) uºatreni salvatoris. Ante bane ecclesiam inventa est piscina, 5 porticus ltabeus, in qua angelus Dei secuudunt teutpus descenderat etc.; in qua ecºam nunc deseenditurs) per unam porticum et reperitur aqua gusitº quidem aºnatYt, que egrotantibus confert salutem. Hec iuftzi urbetu a fidelibus venerantur. Betleeui quoque, title quondanlj) Effrata dicebatur, spacio duartutt lettcarum ab Jerusalem

ad occasum versus Ebron sita est; ad (Iutun eundutu est exitus portam3) David. Ibi est locus nativitatis Christi

et eins presepe. Cuius ecclesia cpiscopalis miro fuit(*-)

opere fabricata. In cius cunfinio iuxta ý sepulerum Rachelis

passi stint lnnocentesb). De sepulchrofl) Rachehis ttdcen- ditur ad montem Sion 10), qui tempore Christi amt cacumen et medium civitatis, nunc untern extra. Ibi fuit cenn- culum, [2,15411] ubi Dominus pedes Iavittº) discipulorum

et cenavit et sacramentum sui corporis et sanguinis 1=) traditlit et ibidem apostolis paraclituui 1S) 'misit. Ibidem

etiam fuit transitus beate Marie, in cuitts houore ecclesia antiquitus coustrttcta fuit gloriosa; quo it Sttri7teeuis fuit destructa. Ad radicem montis 4on oritur fons aspectu quidem limppidus set gustu aniarus, qui de natatoria Siloe

rirulutn suuni inittit. In alveo, uhi torrens Cedron in hienie fertur, in quo cecus erangelicus fuit [1,145] illu-

') ececit 2. - ?) perper. 1. - ') deneendcruut 2. - `) cun- dam 2. - si poetam 2. - fehlt 2. - iusta 2. = b) inuo-

cetes 1,2. - ') bepulcro 2. - 'O) Syon 2. - ") 1. p. 2. - t: ) zit codd. - ") paracl}-tutu 2.

- 45 -

minatus, torrens Cedron ab aquilone summens iniciuttt per vallent Josaphat dirigitur in austrttm; nee habet aquam nisi inundacione pluviantnt. Inter civitatem vero et montem 1) Oliveti es t ecclesia Dci genitricis, ubi ipsa ab apustolis fuit sepulta. Que ecclesia miro fuit operc con- structa, posten ab infidelibus destructa. Ibi etiam mit

cluundant villa Gessetttattt, ubi Dominus captus fuit; ubi templum factuin destructuin fuit. Jude est ascenstls ad montem Oliveti, qui celsitudine' superentinet unuteut regionem. In quo Dominus fuit solitus fliscipulos et otnnes ad se venientes docere; ubi eti: ttn Dominicain

orationein edidit. Dc hoc monte cernitur Arrabia et Jordanis fluvius, qui snare fetidum inttwt. Sub divo huius

tnontis est Bethania$), ubi Dominus Lazarum suscitavit, et ibi fuit dotttus Siutonis leprosi, ubi Dominus discubuit

et ilaric4) Magdalene peccatu dimisit. Hec stillt loca

urbi eicina. Locus Jordanis, ubi Dominus baptizatus fuit, 10 leugis in dircctum versus orientem distat ab urbe. Hic fluvius Judeam dividit et Arrabiant, ad quain itur

per Jerico, quondam civitatem magnam, habeas a leva desertum, ubi Dominus ieiunavit. `'idetur ibi tuons, ubi a diabolo fuit temptatus, et Nazareth, ubi conceptus fuit,

et Galilea, ubi post ressureccionems) sunm discipulis

apparuit, et alia solitudo, ubi 7 panes multiplicati 4000 hominum refecenutt. Alin vero loca, ubi Dominus a ptiericia est coneersatus, a Jerusalem louge stillt remota6). Urbein Jerusalem postea ab Helia Adriano mirifice con- stat esse decoratam, qui per omnes vicos urbis aquedttetus

') motem 2. - *) celsituditicin 2. ') Betan. 2. Al 1. -s) rc, urrectioncm korr. resurect. 2. - 6) semota 1.

- 4G -

fecit, per quos inundacione imbrium t) otnnes itnmundicie

urbis diluerentur.

Anno igitur2j Domini 1186. adhuc currente, Terra Promissionis3) cum capite suo Jerusalem, scilicet civitate sancta, peccatis christiani popnli exigentibus, it Sulahadino

rege potenti, interfectis principibus christiani exercitus, misere deserpitur, miserque populus christianus, qui cam incolebat, ant est sine iniscricordia paganorunt gladio trucidatus aut vendieioni expositus, inmisericordius per- petue captivitati inancipatus.

Interea Philippus rex Francorunt et Henricus rex Anglie glavi inimicicia dissidentes, multoruin malorum causa estiterunt. Fiunt in utriusque terris incendia 4)

plurima, depredaciones plarime, homicidia innumern. Tandem hinc inde exercitum congregantes 5), apud C: t- strum [2,155] ILldufi eonVenerunt, rex Fraucorum, tit castrum iam dictum caperet vel sibi subiecret, rex Vero Anglorum, at illnd defeudcret. Et cum utrobique se ad commitendam inter se ptignam pat-assent, agente Dei

omnipotentis pietate, inediantibus viris prudentibus, cu- piuntur inducie et sic in sua se rec. eperunt. Post modi- cum vero temporis fit inter reges apud Gizorcium collo- quium de pace facicnda, ubi advenit tristis nuncius perdite Terre Promissiouis. Fit ingens dolor universo-

rum. Tune aiunt I-ienricum regem Anglorum dixisse: Abi deberemus°) experiri vires nostras et milicias [1,145 b] nostras exercere, ubi posset omnium malorum

operum suorum venlam promereric. Ad bee conpunctus --)

}"m. 2. - =) feblt 2. - ') Procuinaiois 1. - 4) iucideuciu ?.

- ý) cougrcgutc.: 1,2. - ') debebemus 1. - _) compuotus I.

- 47 -

populus uberrime hicrimas fudit. Time reges antea dis- cordes, zelo perdite Terre Promissionis ad concordiam venientes, brachia connectunt oscula iugeminantes, et crucis caracthere 1) assumpto =), cuuctis 3) sub(litis4) suis, immo uuiverso christiauislno gaudiunl et leticiam hoe facto transmiserunt. Time crederes quod nunlquam de ceteros) inter cos posset oriri discordia. Populus vero pre exultatione ad honorem saucte Crucis capelliun quan- dain in loco, ubi reges signum crucis sibi assuerunt, festi- navit hedificare; in quo loco Dominus, at multorum testi- monio accepi, ad 1ºonorem sancte Crucis virtutes quam plurimas dignatus est operari.

A. g. 1187. - Richardus filius IIenrici regis 1inglorum peciit a patre, at cum honore regio insigniret. Quod quia pater facere detractavit, opem regis Flancorum contra patrem expeciit. Tune oriuntur guerre solito graviores. \a1n plurimi principes : inglic atque \'orulannic ad gracianl filii patrem deserentes, Pictavieusibus se iuxerunV). Rex

vero Francorum fines Cenomanuoruul ingressus, captis castellis plurilnis, ipsaln urbein Cenolnamlorulu, patre ex ea fugiente, cepit et Richardo reddidit; urbem etiam Turonis, Ligeri transvadato, cepit et captain Richardo redidit7), Rex vero Iicuricus doinestica calamitate laborans, animo defecit, nee erat ei in promtu delibelare, quonam se verteret, hinc eum rege Francorum persequente, illic vero proprio filio in eum iusurgente. Tot igitur calamitatibus pressus decidit in egritudinem et mortuus est. Cuius funus, sicut vivens ordinaver. lt, ad cenobium Fontis-

') caractere 2. - ') assupto I. - ') cttntis I. - ") subdi- titis 1. - S) d. c. fehlt 2. - ') ius-serunt 2. - ') reddid 2.

- -1S -

I; vrandi delatum, ubi sine regio honore est huntntum, facto sibi diademate de nurifrixo uullierutn.

" A. g. ') 1188. - [2,15,5 b) Richardus, patre tllortuo, totam terrain patris sui est nssecutus =); it ßalduviuo Cantuariensi $) archiepiscopo'1) Londoniis i. ) est conse- crntus in regem. Baldevinus, cum videret Iudeos inter-

esse consecracioni, novo regi dann sun presenttu"e f-) vo- lentes, sucgessit regi, tit amot"erentur 7, qui haue gt7ttinin peccatis suis perdiderunt. Quibtts ex precepto nunuotis, rumor falsus, ludeos cum comm ubonis per Angliam, tot; t s)

per opida quaque9) colando, publienndos de temldato regis fore, resperserant. Nee morn vulgus tndtsclpltnatus, factis agtninibus, irruit in Iudeos, et rebus comm usublutis, misere disserpunt. lice acta stint Londoniis,. dum conse- cracionis regis Ricardi agerentur officia. Cuius rei lama illico totam insulattt _inglicatlatn replevit. Ittgulautur

ubique Itidei sine nlisericordia, quorum bona vulgus in- docile sibi diripuerat. Contigit apud Rborttcunl metro- polim, dum populus pari demencin inrueret10) in Iudeos,

et ipsi se in domuni quandant "), plain pro loco niuni- ciori habebant, mctu mortis se recepissent, elegerunt Iudei viros de suis, qui alias intrepide iugularent, quibus se obtulenmt, tit interficerentur. Cristianis Vetro, facto impetu 1=), liostia downs infringentibus, itlveniutttttr Jude!

omues preter [1,146] paticos propriorum tllnntbus inte-

rempti. Rex vero Ricardus'ý, licet de Iudcorutu cede

') Dom. 2. - '11 assequtuy 2. - ') Cat. 1. - 4) episcopo 2. L) Lund. 2. - ') presenteare kort. prwcntnre 2. - T) amor-

entur 1, amoveretur 2. - ') A., t. fehlt, Anglich rune 2. - L) queque 2. - ") intueret 1. - ") quend. 2. - ") inp. 2. - ") Rich. 2.

- 49 -

totus in furorem rerteretur; tarnen quia multitudo in

causa fnit, totum inultum permansit. Et ne simili vesania in \ormania1) et Pictavia necarentur Iudel, nuncios illunc=) direxit, qui comm ttnecem itnpedirent.

Richardus 11. Hic gloria militari illustris per omues prorincias Angle unam precepit esse3) rerun renalium mensur. un: bladii scilicet, vini, cererisie, unam ulnatn, monetam unam. Precepit iustieiariis suis, ne quid iusticic deesset his, qui iusticia+) indigerent.

Celestinus papa 171. Hic papa, mortuo felici viro Gregorio VIIL, Rome prefuit in pace, Jacigtus antedictus, diaconus cardinalis Sancte Marie in Scola Greca. I3ie5)

papa Ilenricum episcopunn lUbanensem s), quondam Clare- ralensem 7) abbatem, pro subrencione Terre Sande dele- garit ad Germaniam ad succurrendums) Terrain Pro- missionis ... . 1'). Tredericus, pro malls quo Lumbardis intulerat, ut aiunt, compugtus, signum crucis ad sub- ventionem 10) Terre Sauctc suscepit, filio suo I3enrico

primogenito antea rege [2,156] Gerrnanorum ab co decla-

r: tto. In cnius coronacione pater curiann tann solempnem et tam admirandarn aptul llaguuciutu tenuit, quod nulla preterita etas ei similem unquam meminerit. Alium filium, ducein scilicet Suabie, peregrinacionis site comitem habere roluit. Tercius 11) vero filius eins fuit Otto comes Bur- gundie, cui nupsitl=) Uargareta, relicta I3ugonis13) de Oisi, filia comitis Theobaldi Blesensis. Quartus filius

') \ormannia 2. - =) illuc 2. - ') fehlt 2. - 4) iustia 1. - ') is 2. - ') albanencem 2. - _º Clarevalencem 2. - e) succu- rend. 2. - ') einige Worte scheinen hier zu fehlen. - 10) subren- cionem 2. - 11) Tecius cold. - 11) niipsit 1. - 13) Hog. korr. Iiug. 2.

4

- ä0 -

Frederiei imperatoris fuit Philippus, primo clericus, pastea dux Suabie, deinde rex Germanonnm, qui duxit filinm Isaac imperatoris Greconun.

Apud Constantinopolim. Alexi filio , llnnuelis tnagni imperatoris a viro perfido Andronio nequiter peremto, idem Andronius arripuit imperium. Anch"oniusl) eti: uu post breve tempus ignominiose per pateas et vicos regie urbis tractus per meretrices, in urbe suspensus laqueo vitam finivit.

In Cicilia. Willelnuts rex moriens Cunstauciam, nmituni suam, testamento declaravit heredem et Candem Henrico regi Germanorum maritandum constituit, cum patritnonio suo, silicet Cicilia, Calabria atque Apulia=). Set, rege mortuo, Tancredus reguum invasit, nec tarnen paeifice regnavit, Henrici militibus bellas) eidem moventibus.

A. g. 1189. - Henricus4) comes Campanie et nobilis princeps Jacobus de Avennis vium Jerosolimitiine pere- grinationis 5) arripiunt. Hic Henricus filituu comitis de Namuco habebat, spem habens per Cain Namucum castrum et comitatuin habere. Balduvinus vero comes Hunonie,

nepos comitis ex sorore, adbuc ipso comite vivente \Tu- mucensig valde sene, iniuste castrum abstulit et possedit, exheredata eius unica filia, quam superius diximus comitem Henricum habuisse. Halle postea duxit 7) conies Barri uxorem. Queb) etiam, ipso mortuo, numpsit Walel7ludo9) de Lemburch.

Andronio 1.2. -') Apalia codd. -ý fehlt 2. - ý) IfGI- rico korr. Henricus 2. - S) pcregrircnncione-s korr. pcregrittncio- nc5 2. - 6) Natuucenstn 2. - 7) duxic dug. 2. - ") Qo 2.9)

11'allcrando 2.

- 51 - A. g. 1190. - Philippus rex Fraucoruut et Richardus 1)

res Angloruut iter peregrinacionis-) arripiunt in pente- costen. Et atttb0 pariter apu(I VizeliacunO) time fuerunt, ubi pluritni procerum Francie obsequia milicie site regi Hicltar(lo obtulerunt. Quibus fertur respondisse: ))Non facietis ex me cuculunt pullos alicuos nutrientem, qui ad vocem proprie genitricis revertcntur, cuculo solo rema- neute'. Rex+) Ricardus Afontoliums)-Heimari super Rodanunl, ubi suis fuit iniuriatum, cepit et municionem [2,156v] dcstruxit et dominum castri abduxit6). Qucnt

postea ad preces quorutn(Iam uobiliunt liberunt remisit. Rex Philippus apud Januam urbem super mare febricitavit. Inde liescenam --) Cicilic navigio est adveetus et ibi hiem: tvit in palacio regis. Rex vero Anglie foris urbem fixerat tetntoria. Ibi accidit senescltaldum S) regis Anglorum interfici a civibus, dutlt cibos emeret regis. Quo audito rex Richardus motus in iram, iussit suos armari. At

civibus cunt subsannantibus9) et dicentibus, quod per pedisseeas10) sttas se ab co defenderent, tune furens rex11) suis minatus est mortent, nisi caperent civitatem. Qui

acerrilue irruertmt in hostes et discuntfecerunt. Et intro-

silientes urbem per tnttros, quosctuttque habuerunt obvios, interfecerunt. Et tic urbs capta penitus destrueretur,

venit rex Fr. tncie subplicaturus 1-) regi Anglorum, tit suos a cede civiuttt revocaret. Rex quoque Anglie, viso domino

suo rege Francorunt, ob eins honorem illico reversus est

') ]hic 2. - ?1I naciouis codd. - 3) Vicencinetlm 2, oben am Rand von ], Falb durchscimitten, t izelinclnn. - 4) R. vero 2.

- s) lloutalium 2. - ') adduxit 2. - '-) lie: enam 2. - 6) senes- cald. 2. - ') subý, lnnamt. 2. - w) pedisscquns 2. - 11) fehlt 2.

- ") supplies 2. 4*

52 -

ad tentoria sun. Sequenti vero estate trutsfretantes t1

renertint . lcotttim; ubi rex Frlncorum cum iuitabili onuiium favore stisceptus est, Richardo rege nnrarutn et ventus intemperie retardato.

A. g. 1191. - I: icartlus rex . inglie iter faciens per Ciprum insulam, intellexit quosdam de suis nequicia in- digenarum occubui5se. liandarit regi insole, at ei emen- daretur=). Qui, dehonestatis mniciis ad cum missis, captus est cuin insula capta. Tune rex initgnilntmus pro tributo imposuit ei, tit in quadum sununn3) irunicnti,

ordei, vini et alionun victualitun exercitni christiano ante aconum, omnibus rite necessariis indigenti, subt"eniret; et, sic dimisit vinim in sua. Sed necdnnl{) rex Rlcliln"dns`') longe absceder. tt, cuni ipsc homines regis, quos ibi dimi-

serat, cepit interficere et nlios incareerat"e. Quod 4; ) cum rex Richarclus3) audisset, iternni capta insula, regeln eins, saxo ad colluin eins ligato, misit in mare et insulam suis hominibus munieit et filie regis pepercit, quia speciosa fuit; et aplicans ante Aconum ingenti gandio exercitum (2,1571 replerit. "

Dux Frederictis Suabie, patre suo Frederico im-

peratot"e castt non magis miserabili quani mirabili in fluinine

necato, cum residuo exercitu --) Teti tonicoruni, iam corpore deficiens, ad exercituni 7 Fnutcoruut ante Aconum appli- cuit moriturus5) [1,1171.

Sciendum, gtiod qui infia Aeon cant obsessi tam

consilio quam rirtute prestanciores inventi sunt et nostris in cos assultum facicutibus') uuilta et gravia intulerunt

1) fehlt 2. - lt ctneduretur 1. - °) bumnn 1. - ') fehlt 2.

- a) ßiGtnl. 2. - 1) Qud' 1. - ') excere. 2. a. 2. - vl facict. 1.

- 53 -

incoutoda; et si drotuus victualibus et armis munita ad cos perrenisset, noAri civitatent de facilil) non essent adepti_ Set=) agente, tit dicitur, regis Richardi3) provi- deneia et probitate, dromus capta+) sun obsessis negavit beneficia. Drotnus vocatur navis ceteras ntagnitudiuc yincens. Acon capitur; in cuius obsidione ntortui snot incliti principes, quibus meliores secula futura non vide- bunt. Inter quos eminebant dux Snevortim, Philipps fautosusG) comes Flandreusis, 'i'hcobaldus s) comes Ble- sensis, Nenricus l-j comes Barrensis, Jacobus dominos de

. 1vennis. Comitunt s) vero aliorum s) ibi defunctorum 3) fuit Hunteros decent et octo. Priucipum, baronum et aliorum ntilittun non fuit nunterus.

A. g. 1192. - 1'hilipltus rex Ftancormu egrotans cnun suis tractat tie renicando ad Franciam; duceni Bur-

guMlie Odonenn sue, genti prefecit. Quo cognito, rex Richardus3, º titnuit sibi, scions roluntaten cius erga curl esse obfuscat: un, dixit se rolle abscedere. '1'uuc videres to)

principes unireros dolere de recessu utriusque regis, dicentes se frustet pro urbe Aeon Laborasse et tot in-

commuda sustinuisse. Tune actunt est corunt interrentu, quod conrentum est inter cos, tit Richardus ") renuuneret, rex vero Fetncorum ad Franciam reniens ei et terre sttc usquc ad 40 dies adrentustl) sui pacen servaret; quod utriusque sigillo confirmatun est.

') d. f. fehlt 2. - 21 zttii 2. -7 Iticard. 2. - 4) capita korr. capta 2. - 'ý) Tcvh. 2. - c) fehlt 2. - T) Her. 2. - S) co- initoniºn 2. - 't defuct. 1. - 1O) cidcrcres 1. - 11) advetus 1.

- 54

-

A. g. 1193. - Interea cum consturet per Francium de morte Philippi comitis Flit ndrensium, Willelmus 1) venerabilis Remorum archiepiscopus, cuius tutcle rex, nepos eins ex sorore, Francie gubernacula con misertt, saisivit Atreba- [2,157b] -tutu, Arians et. Sanctum Audomarutn, sicut Philippus comes regi concessertt, cum neptam suaul duxit uxorem. Ludovicas=) filius regis graviter hoe tem- pore Parisios infinnabatur. Pro quo cotidie fiebat in ecclesia orticio3) ad Dominum+).

A. g. 1194. - Cour dus nobilis marchio, cams lauda- bili probitatc Tints civitas fuit defensa it pagntnis, Am- fredi domini dc Tunn sibi iunxit 5) uxorem, matre mulieris hoe faciente per consiliunt principtnu Palestinorunt, priori marito vivente. Quoniam vero contra hoc factum Jacobus dominos dc Avenis venire voluit, rex Franeorum Philippus aliquantulum eunilent exosnnt habuit, co quod ipso Con-

radus eins consanguineus fuit. Sicque Conradus domi- nium Palestine per uxorem est assecutus. 11'ido vero dc Lizinuut, quondam rex Jerusalem, Bono Richardi regis An- [1,147b] -glorum habuit Ciprumc).

Ipso anno Joppenses ex condicto, si cis infra tempos statutunt non subveniretur in succursu, gladio Grant Sala- hadini feriendi auf captivitati 9) perpetue tradendi. Que res cum innotuisset regi Angloruut Richardoh), se pro fratribus liberandis discrimini pollens, navigio advectus, per lanceas et gladios paganorunt terrain nactus, eos tat, audacter quarr potenter ab intinenti mortis articulo^) lihcravit.

') Willenus 2. - T) udoricu, 1. - 3) orntio 2. - a) Dcuiu. 2.

- L) iuxit. 1. - '1 C 1, fehlt 2. - eaptieitate korr. eaptiei" tali 1, captivitate 2. - e) fehlt 2. - periculo in. 2.

- JJ -

A. g. ') 1195. - Simon =), gennanus Henrici duds

Luranie5), electus Leodiensis contra voluntatem Henrici

regis Gennanonun, qui prepositunt{) Bunnensem illi sedi

voluit subrog. tre, Remis de mandato Celestini pape a

renembili Remontm arcltiepiscopo titi`illelmo in episcopum Leodiensem est consecratus. Et post octo dies in eadem

ecclesia ab eodem archiepiscopo consecratus est Johannes Cantemcensis episcopus, qui Rogero de \1'ttverin sttc-

cessit, avunculos) silo. Hic Johannes fuit decanus Atre- batensis, 1). Simon! ) Lcodiensis episcopus, timens Henriei

regis Gennanortuu sericiatu, Remis morabatur; ad quetu interficiendunt inissi sunt a perfidu rege viri dolosi, qui finxerunt, se regis tnentorati imm incurrisse, et ob id

non audebant in term et in potestate eins contorari "-). Sicque virunt innocentent deceperunt; qui, non inventa in urbe oportunitate perpetr, tndi a) fitcinoris, spnciandi gratin enm extra urbein educttutt proditores interfecerunt (2,13S]. RichardusQ) rcx Anglie, destrttcta Sarraceno-

rum charvanna'0), et muris Aschalonc 11), quos 1=) ipso fecerat, subversis, rerertens per Daltuaci: utt Ragusiensem,

a duce Istrie 1S) capitur, qui euut Henrico iant impera-

tori'l) ven(lidit's) pro marcis 40000. Nota, quod hoc

anno fuit consecmtus a papa Celestino Rome in impe-

ratoretn'a). Hoc eodem anno in parrochia Luduni Clavati fuit

belluut inter \icholauut de Rumeliaco 1b) et Robertum

'1 A. gr. 2. - z) Sym. 2. -') Luuanic 2. -') prepoitum 2.

- s) avulculo 1. - cý dtrelatcusi 1. -y conunor. 2. - e) ipetr. 1.

- ") ichaniua 1. - 'P) carc. 2. - ") : 1ac:. 2. - ºs) quas 1. - ") Iürt. °. - 'y inp. 2. - '+) cali: üt 1. - 'ý Rumigninco 2.

- 56 -

de Petro Ponte, milite gracioso. Ubi \icholaus superior factus, magnant ad. emarioruuº cepit multitudinem, 1io- bcrto cum suis ausiliariis t) verso in fugaut. Comitissa vero Virem: tºtdonun cumuuiaºn=) Sancti Quintini ºnise- rat in eins adiutoriutu. \ubilis etiaut manlier domino de Cuceio 3) in eins adiutoritun utiserat ctuntiniain 2) de Marla. Quorum omºtiunt ntultitudiuetn \icholaus miles egregius egregie fudit et discuºnfecit.

Henricus+) 2003.1-lie anno l'hilippi regis Ft: t- curum 14. cepit reguare et ciusdem anno 10. obiit. Ilex b raucorutn, coguito per litcr. ts 5) iutperatoris t), Rie)tur- dum regem ab co detineri captivum, lettts effectus fines \Tormaunorum ingressus, Gir. orciunt custrunt munitissi- mum faucione ý Gileberti 5) de 1'ascolio uccuparit, et multa vicina castra capiens, in brevi totam ilium \or- maunie marchiam site diciuui subiecit.

A. g. 1196. - Joh: utnes, qui agnoºninatttsy) est Sine- 1'erra, frater Richardi regis Anglorunt, coufedeºatur [1,1"1S] regi Francorum, et ab co 6000 marchurum mutno suscepit,

. tit in Anglia et \ortnanniu fratri sun suscitaret gr, ava- mina. Cui frater eorutn Galfridus l: borucensis archie- piscopus favit et quantum 10) potuit partent regis infit- waýitº'). Cutu autem Johannes intellexisset, se non posse ad id quo intenderat, pervenire, ocultus l=) dubs molitus est. Sigillum fratris sui regis sophisticatum t$) obtulit custu- dibus castellorum, quorum inscripcio coutinebat, at ei

') aux. 2. - ') comm. 2. - ') Couccio 2. - ') fehlt 2. - z) litt. 2. - ti inp. 2. - ') failtionn 2. - ') GiticL. 2. - U) ! 1); no- mitatus 1. - 14) quintü 1. - ") Cui ... inG«uavit fehlt 2. - 17) occult. 2. - ") aoapllis. 2.

- 57 -

sicut fratri redderentur utunicioties. Hic coin plurimos seduxisset, tandem conºperta ftaude per fanºiliaritatem t)

nºilitum regis Francie, tuittuntur nuucii 2) ubique, tit notº credatur Johanni, regis et fratris sui proditori.

A. g. 1197. - Celestinus papa et multi principes Germanic atque Italic graviter tolerant, regem Anglie ab imperatore3) detiueri, quia peregrinabatur, , quando captus fuit; sucgesserunt4) ei, tit, liberum ad sea renºittcret. Ipse vero dixit, se exigere ab illo pecuniam, qua terrain

seam, Siciliam5) scilicet, spoliavetat. Ad lice nit rex6) Anglie, se dotem sororis site regi Tauchredo veudidisse,

quondam uxoris [2,15Sb regis Willelmi. Cum lice

agerentur, Lliunordis, mater regis Riclºardi, cum taxato

redetupcionis precio veniens, cunt absolvit a nºanibus im-

peratoris3) et ad Ancli: to cum gaudio deduxit, et cute ºnaiori a suis est, susceptus.

Hoc anno, scilicet anno grºcie! ) 1197., obiit Heuricus imperºtor`) Romanus passione emitricca die donºiuica 4. liai. Octobris aput°') \Iccen: un civitatein Sicilie10); finde dehttus ad civitatem Paneruuºuº, apud \Iontein-regalem trºditur sepulture. Ipso eodent anno circa octavos epi- phauiett) obiit papa Celestinus; cui successit Lotharius, Sanctorun Sergi et 13achi dinconus cardinalis, Inuocencii

uontine alterttus et in crtstinum post Reminiscere, 9. sci- licet t=) Kal. _Mart. ii, presbyter ordinates et in cathedra Sancti Petri in papain fait consec atus. Innoeeueius

papa 172.

') faviliar. 1. - :) nunt. 2. - ') inp. 2. - `) sug. 2. - 1) Cie. 2. -') o res 2. - *) se.... gracie fehlt 2. - b) inp. H. 2 - ') aptul 2. - '°) Gia' 2. - ") epiphaie 1. - ") fehlt 2.

- . 5S --

Qui Petro pridem cathedram 1) tibi terminus idetn Prebet et illud idem (Iuod Petrus suntpsit ibident.

A. g. 1198. - Otto comes Pictavensis, filitis Henrici

ducis Saxonum, Ricltardi regis nepos ex Matilda sorore,

procuraate Richardo avunculo =) habundtutter expensas, in

regem Germanornm est protnotus ct in intperatorems) Rananonttn electus. Richardus rex et Baldewinus comes Flandrensis confederati Philippuut regem Frtncorutn in-

quietant. Rex plurima castra, sibi, dum in : llemanuia

moraretur, crepta, recupcravit. Comes vero Sanctutn Att- domarum cepit, Atrebatuat obsedit, nee tanlelt cepit. Illis diebus fuit princeps; ) Ruthariorunt lfarchadcrs) uomi- natus. Hic successit Lupacio poteutissitnor) Rutltttrinrum

principi I). Bic Lupacius otnnes Capuciatos, quorum superius feciunts tnencinuent, ita apud Portas Berte cicidit et delevit, quod postea numquatn ausi fuerunt comparere. 111arcbader a rege Richardo vocatus, procineiuss) regis Fi: tncorum rastaeit et episcopum 11,14Sti] 13e1t"ncensent

cepit, quem rex Richatdtts tota vita sua in vinculis tenuit. Cuius fiater i3enricus Aurelianensis episcopuso) ad libera-

cionem eins laborans, dominum papam adiit et in itinere

obiit. Rex quoque Richardus1°) multos dc militibus vali- dioribus regis Frtncorwn cepit et ipsum regem fugientetn insecutus esttt) usque Gizorcium, ubi per grtcinut Dei a suis atractus t=) liberatus evasit.

A. g. 1199. - Richardus rex _inglie, sagitta per- cussus13) in scapulis, intcriit S. Id. Aprilis feria tercia

') catc-dra 2. - _) av. It. 2. - ') inp. 2. - 4) fdilt 2. - aSnrc. -ulez 2. -potcntis, io 1. - 1) principc I. -") proci-

tia. -; 2. - 'ry ep. A. IIcnr. 2. - 10) Henricur 1. - Il) ins. e. f. 2.

- '_) att. 2. - 11) percuscus 1.

--

ante Palulas anno regni sui 10. Cui Johannes ft"attet" eins succe. ssit [2,15'. 11. Johannes Richanlo frttri suceedens, I. l, ndoniis dotuinica in . lscensione') conseenitur ill regent.

I'lailippus dux Sueeontln, fr. uer Iienrici inlperntoris=), siluulaus se non affectare inlºerium, suasit pt"ineipibus Gennanie, lit nepoti suo, filio Henriei inlpet"ntaris=), et ents) in ausilitun'); et emit ci pluritni ussentireut, °Pl'osuit sic Ottoni; sicque fit lonp concertacio inter CO: sEt cum pret"aluisset pars I'hilippi, time frutdcut detexit, it., lit cunctiss) p. aterct, iluod non 1at11 pro uepotc laboraret, cum se in rcbetu Germanic : lquis fecit sublituare; set nee usque(lungtte Ottonein perdoinuit, cuir) tannen pcrpanc. t relinquebantur--).

Circa hec tempora dotninus hulco presbyter de \neillisj, Parisicoýis diocesi, Ilcer: Mtllrl sinplex'), videns populum luxui dcdituul, aeuricie etiatu estibus title] it lite'll, zelo : uliularunt ductus, exorsus est tutu proprilt guuut stlieua vici: t detcst: uulo iugi vocifertcione rcdatguerc. Cuius zelunl itivit cantor Parisieosiä, dutn ei uterus 10) dotuini pape Lmoccncü inpetravit, guarum autoritatell) per omneut Gallium ei lieuit predic. "tre. Undo tnnumera- biliunt diversi sexus et etatis, ordinis et condicionis, principum (,, t privatoruut et ataxime fetlelatortuu mores correxit. Cui Dominus (; ºntaul coutulit gtaciaul, lit ad cum audiendtun inuunler. t tuultitndo cotidie conflueret. 'I': uadeut sub obtentu'-) Terre Sancte predicacioni questuosc insistens'S), pecuni: un congreý: a\"it infinitum, non, sicut b credebatur, Terre Saucte profuturttn.

') at`C1IClODC l. - =1 inp. 2. - s) e_ct codd. -') aux. 2. - s) cunt. 1. - 111 cum 2. - iI nling. 1, reliqucbatur 2. -

\oeli 2. - ,j rupplex 21. - 10) litt. 2. - ") atact. 2. - '=) opt. I. - uº insi>uens 2.

- 60 -

Aullo codem adlluc curreute, regnum Ftaucorunl interdicto submittitur, co (Iuod rex Francoru(n, Iugelbulbnl lebittinla 1) couiuge repulsa, filiam 13ertulfi duels \Ierllallie Y) vel ularchionis superduxerat. llurnvit hoc interdict um ab epiphania usque in sequentem nativitatcnl l) beate Marie. Luxatum est autenl interdictum per Octoviunlull1) Hosti-

ensem episcopum, qui ob id ipsum veuelat in 1' 17illclalll. A. g. 1200. - Johannes rex Anglic onmes fere

principes . \quitannic3) sibi advetauntes ante \Iirailel,

castellum Pictavie, cepit cunl Arturo, fratris sui Galfridi filio, quos Danes ad Angli: uu misit'; ) incarcetYUUlos, ut merito super hoc

. llerlinu; dixisse credatur: [1,1.19] Jo-

haunes r) capite leonis coronabitar. Item linguas "') mu- gienciuul abscidet et colla rubiencitun onelabit eathenis. it SClelldttnl, cquod erga cum non Iºene respondent ultilua pritnis.

Ludovicus filius Philippi regis Fr: lncoruln pro Iºouo pacis inter patrenl sumll et Jahanucnl regem Anglo-

rum formare, accepit uxorenl I3lancham, fi1i: (m regis Hispanic Hildefonsill) et Alienordis sororis regis An-

blorum. Quo pax etiam propter matrimonium quasi ne- bula evauuit cito pertransieas, quia guerra 10) him ceperat

ebullire. [2,1591i]

A. g. 1201. - Baldewinus comes Flandrensis cuul Henrico fratre suo et aliis innuuleris in subsidium Terre Sancte profectus est. A Venicianis circumventus 11), in `Tenecia cum suis fere per annum motYUn fecit; ubi per

1) legit. 2. - =) JIccL. - ') n. s. 2. - ') Ottor. : 3. - : lquitnu. 2. - in. a.: l.?. - rot nin Rande 2. ligua., 1.

"º liildefunsi `l. - 10) gurra 2. - 11) circonr. 2.

-- 61 -

Venedortun malici: ua nutlta sustinuit incomoda t). Undo

multitudo tnaxitna a manibus corum elapsa, incompleto voto, pudore sepulto, ad propria redicrunt, diccntes, so usque Veneciam fuisse. Vencti: tui =) (Iuoquc per nostros etiatn invitos ulti sunt de hostibus suis Jasicnsibus, quorum cicitatent captain funditus destruxerunt, undc excumini- cacianis3) sentenciam incurrcrunt; dc qua absolvi ntcruc- runt per subsidium, quod filio impcrntoris') Constan- tinopolitaui ý) impeutlerunt 1). Ltper. ator vero, pater illius,

coins superius fecunus ntcncionem, a ftatre proprio, qucm de captivitate SartcenicaG1 redimetat, exeecatus, in Vin- cttlis tenebatur.

Fulcu, cuius superius mencionem l) feciumss), obüt, sePultusque est in Villa sun \uelli9).

A. g. 1202. - \1'illelmus gloriosus Remorum archi- episcopus apud Laudanum subito graviter infirmatus,

statim loquela Itrivatus et post paululutn Vitaut : unisit. Tunc vacavit sedes minis duobus. Philippus I3elvacensis

episcopus a Joh: ume reize : inglorum permittitur10) redire ad propria.

A. g. 1203. - Johannes rex anglic rlrturunt, filiuut Galfridi comitis Britannic, fratris sui, queaa cntn baronibus

Pictavie et Britannic ante castellunt \litabel cepit, crttde- lissime iugul: tvit, et quortutdam illorum, quos ibidean

ceperat, obsides suspendio inter-ire fecit. Gueta inter

regem Fr. tncie et regem : 1nglie fit solito gºavior. Rex

veto Fruacorunt nanltas ºuuuiciones regis Anglie cepit.

') inconnu. 2. -') \'rciani I. - ý) e_rcomiuicat. 2. - +) iup. 2.

Costinoplituii 1. - `) Sarr. 2. - T) nice. 1. - 6) f. ment. 2. - \neli 2. - 'Q) lennitit. 2.

- 62 -

Urbs Andegavorum capitur per A1'illelnntm dominum de Roches, qui milites Stld)S sub capis comm uarmatos sicut merchatoresl) nundinas introduxit, qui cuncta=) diripien-

tes, ipsam etiam 3) urbem ceperunt et domino suo reddi- derunt.

A. g. 1204. - Theobaldus de Pertico, archidiaeonus Remensis, vir nobilis et generosus et literatura 4) atque subtilitatis acumine extollendus, alias per omnia egregius, nisi [1,149 b] nimis aperte ambiret honores. Hic Phi- lippo episcopo Belvacensi, in Remensem archiepiscopum electo, arma militaria et eorum 5) usum obiecit, et virum incendiarum esse disit. ' Facta iterum electione G) per- missa domini pape, a canonicis Remensibus Baldewinus,

prepositus eiusdem ecclesie, a maiori et saniori parte vocatur ad presulatus honorem. Set [2,160] impaciens ", )

alterius honoris ambicio per memoratum archidiaconum ei obiecit, quod uno pollice mutilatus. Domino etiam I17iloni de Nantolio annos juveniles obiecit. Et sic eorum electione ý infirmata, eidem ecclesie preficitur Guido Prenestinus 9) episcopus, apostolice sedis legatus, quon- dam abbas Cisterciensis. Guido in ecelesia Remensi Willelmo successit. Rune delegaverat dominus Innocen-

eius papa pro Ottone contra eins adversarios. Huius presulatus mense primo quidam, co presente,

aputlO) Branam de fide examinati, infideles reperti sunt in presencia comitis loci, Roberti scilicet patruelis 11) Philippi regis Francorum, et Yolent comitisse et mul-

') mere. 2. - 2) cunta 1. - 1) jciii 1. - a) litt. 2. - L) ea- ruin 2. - °) elecione 1. - 7) inpat. 2. - 8) elecine 1. - Pre" nestinensis 2. - 10) apud 2. - ") patruilis korr. patruel. 1.

- 63 -

torum alioram; quorum iudicio post paucos dies extra castrum flammis 1) sunt exusti. Inter

_quos _ei at famosis- simus per_omnem Franciam pictor_nomine Nicholaus.

A. g. 1205. - Philippus rex Francorum totam sibi Normaniam subiugavit, quibusdam castris munittissimis ad dedicionem coactis cum ipsa civitate Rothomago. Castrenses vero, qui in presidiis fuerant constituti, domi-

num suum, qui 2) ad regnum suum visendum transfreta- verat3), fere per annum expectantes, conpulsi stint facere,

non quo(I voluerunt, set quod potuerunt, maxime cum dominus eorum, ab eis pluries citatus, hoc ipsum 'cis

remandaret. NiVelo4), nobilis Suessorum episcopus, a Constanti-

nopoli rediens, multas et precelsas sanctorum reliquias attulit, que in ecclesia Suessionensi in magna gloria haben- tur. Eodem tempore allate sunt reliquie per quendam monachum loci ipsius ad cenobium Leceiarum5), que ibidem a fideli populo cum debita devocione venerantur. Erat autem monachus predictus frater cuiusdam Gerardi de «'alecurt0), cui imperator7) ex toto incumbebat8). Qui, ut ei crederetur, super reliquiis literas9) imperatoris7) auro sigillatas cum literis9) patriarche ad dominum papam attulit. Ob quam causam papa Innoceneius 10) suis literis 0) testimonium perhibuit veritati. Gerardus quoque de ß'alecurte) iam dictus et ipse ad ecclesiam de Wale-

curtb) reliquias transmisit ptecelsas, ob quarum graciam ipsa ecclesia celebris populorum frequencia merito debeat frequentari.

') flntues 1. - 7) fehlt 2. - S) trnnsfet. 1. - a) Nyv. 2. - `) Leciear. 2. - °) M'ullecort 2. - 7) inp. 2. - 8) inconb. '2. - 8) litt. 2. - 10) Innocenciu' 1.

- 64

A. g. 1206. - Gwido 1) Remensis archiepiscopus apud Gandavum in cenobio sancti Bavonis ex dissin-

teria obiit. Capitulum Remense, quod sub interdicto

posuerat, moriens absolvit. [1,150] Tune vacavit sedes metropolitana, domino Theobaldo de Portico impediente

electionem. [2,160b]

A. g. 1207. - Rogerus venerabilis episcopus '-) Lau- dunensis obiit. Anselmus llel]ensis, Laubertus 11lori- nensis3) obierunt. In sede Remensi successit Guidoni Albericus archidiaconus Parisiensis. In Landunensi 4) successit Rogero Reinaldus) Surdellus, ipsius ecclesie canonicus, in Meldensi Anselmo Galfridus. In iilorinensi Lamberto successit Johannes, loci ipsius archidiaconus, eiusdern Lanbertis) nepos.

Anno Philippi regis Francorum 27. Per idem tem- pus vir nobilis et predicandus Nevelo Suessorum epis- copus, in Tessalonicensem archiepiscopum electus, obiit. Hic cum Constantinopolim remearet et multos ex omni Gallia collectos in ausilium 7) Latinorum secum duceret,

apud Barrum in Apulia diem clausit suppremum. Cui in episcopatu successit Haimarduss), cantor Remensis.

Anglia 0) pecunia propter Ottonem evacuatur. A. g. 1208. - Magister Stephanus Langetonensis,

vir literatissimus 10), Rome a monachis Cantuariensibus in

corum archiepiscopum electus, ab Innocencio papa con- secratur. Johannes vero res Anglie, quia ipso inrequisito

et inscio fuit ipsius conseciacio facta, cam ratam habere

') Guido 2. - 2) fehlt 1. - ') Morinesis 1. - 4) Laudu.

nesi 1. - 5) Rain. 2. - 0) Lamb. 2. - 7) aus. 2. - $) Hami- mard. 2. - 0) Inglia 2. - 10) litt. 2.

- 65 -

noluit. Unde regnum Anglie subiectum est interdicto circa dominicam Isti 1) stint (lies. Ipse vero exemplum beati predessessoris=) sui Thome secutus, exul apud Ptuttiniacum3) Cisterciensis ordinis moram fecit felicem:

Durante adlutc anno4) gracie 1208., fit magna pro- feccio3) Francorutn etG) Flandrensium in partes Constan- tinopolitanas7) contra Grecos in ausilium s) Latinorum. Item eodern anno fit alia profecio 3) multo plurium quam prius tam nobilium quam ignobilium0) contra hereticos in partes Albigensium 10) comorantes 11) debellandos.

Hoc adhuc currente anno, Philippus, qui contra Ottonem res Teutonic fuerat consecratus et ipsum ab omni regno fere iam12) expulsum persequebatur, dum

apud Bavenbelgensem urbem in domo episcopali diem

miuucionis site custodiret, a quodam milite inpie 13) est interfectus. Otto, occiso Philippo adversario suo, eius filiam sibi copulavit uxorem et tune ab Innocentio papa III. declaratus est imperator. Fuit 14) quoque uxor Ottonis

ex filia lsaaclG) inperatorislG) Grecorum, unde Philippus dux Suevorum, dum viveret, ab Henrico imperatore17) ConstantinopolitanolF) requisitus, at filiatn suam ei mitte- ret uxorem, respondit: zPutavitne advena ille, solo nomine imperator, [2,150b] filiam meam habere uxorem, ex utra- que parte ex imperatoris stirpe [1,161] editam, cui etiam orientale et occidentale10) itnperium debetur iure paren- tum? ct Post paululum subridens ait: nVerum, si me im-

') Iste 1. - 2) predec 2. - 3) Pont. 2. - 4) eodem a. 2. - 6) profectio 2. - 6) d. fehlt 1. - 7) Constatin. 1. - 8) aux. 2. - 9) innob. 2. - 10) Albigent. 2. - comm. 2. - 12) iam ab. o. r. f. 2. - 11) im. 2. -- ") uit 1. - 16) Ys. 2. - 16) imp. 2. - 17) inp. 2. - 19) Constatin 1. - 19) occidet. 1.

5

- 66 -

peratorem Romanum dominum suum velit recognoscere, mitam heredem imperii illi in usoremn. Nunciis ei respon- dentibus 1), se domini sui voluntatem nescire, res est in- duciata.

A. g. 1209. - Ingelramus 2) de Marla, dominus de 3) Cuceio4), pro fide christiana contra hereticos Albigenses fideliter agonizans, de proditoribus suis ultus est per cum, pro quo ipse in eius hostes ulcisci paratus fuit.

Anno Philippi regis Francorum adhuc currente5) 28., Reginaldus(; ) Laudunensis episcopus 17. Kal. Aprilis obiit calculosus. Robertus thesaurarius Belvacensis, frater Galcheri de Castellione, comitis Sancti Pauli, fit electus Laudunensis. Dominus Gervasius, vir modestus, religiosus et discretus, fit abbas Premonstratensis 7).

A. g. 1210. - Remensis ecclesia metropolis cum magna parte civitatis incenditur 2 Non. Dlaü.

Johannes comes Brenensis, Jerosolimorum 3) res elec- tus, post pentecostes9) profectus est in partes transmarinus; ubi in assumptionelO) beate Marie eiusdem anni apud Thirum 11) consecratus 12) est in regem.

Fernandus 13), filius Sancii regis Portegalensis, frater Amphulsi qui post patrem regnavit, venit ad materteram suam, que quondam Philippo comiti Flandriarum 14) nup- sit15). Hec, Trada nomine, fecit se vocari Matildam 16). Hec, cum esset predives et Johannam heredem Flau- driarum iam nubilem cognovisset, per pecuniam procuravit

1) respontibus 1. - 2) Ingelrannus 2. - ') fehlt 2. - 4) Cou- ceio 2. - 'L) cor. 1. - °) Ronald. 2. - 7) Premoustratesis 1, Premostratensis 2. - 8) Jerolim. 1. - °) peuth. 2. --10) assupc. 1. - 11) Tir. 2. - 12) cos. 1. Iý'ernad. 1. Fladr. 1. 10) nupsit 1. - te) Math. 2.

- 67 -

apud regem Philippum, tit nepos Fernandus, ca sibi data uxore l), comes Flandriarum efficeretur. Hanc Johannam dixerunt quidam a rege fuisse Ingelramno 2) de Cueeio 1)

prius concessam. Eodem anno villa Senonensis diocesis, cui nomen

Cudou, obiit Alpais venerabilis mulier, que annis 39 tocius corporis viribus destituta decubuit; ita quod neque quicquam manducaret4), neque biberet, neque ad aliud h) latus, nisi adiuta, unquam mutaret. Cui etiam manum ad os porrigere, pedern ad se retrahere r, ), vel a lecto

efferre, omnino erat impossibile. Hec credita est habuisse

graciam predicendi futura et multa scire, que aliis mor- talibus mansetttnt occulta. Et cum hac gracia sepissime uteretur, vix tarnen, vel valde raro, se hanc graciam habere monstravit.

A. g. 1211. - Fernandus alienigena7), data sibi Johanna, fit comes Flandriarum [1,151]. Johanna [2,161 b]

comitissa Flandrie consanguinea fuit Philippi regis Fran-

corum; Elizabeths) mater sua filia fuit Marie comitisse Canpanie0), que fuit soror regis Francorum ex patre Ludovico. Fuit eadern Maria soror regis Anglie ex parte matris Elianordis. Hanc Johannam sortitus 10) est Fer-

nandus coniugio. A. g. 1212. - Henricus dux Brabancie in die ascen-

sionis Dominice irrupit in civitatern Leodii, et multis civibus interfectis, bona eorum diripiens, spolia multa inde asportavit.

1) u. d. 2. - sl Ingelranno 2. - ') Couceio 2.4) mad. 1, mandue. zverat 2. - b) alius 2. - 6) rethaere codd. - 7) aliegena 1.

- b) Elizabet 2. - 0) Cam. 2. - 10) J. suo s. 2, soritus 1. 5*

- 68 -

Anno adhuc eodem currente, apud villam Lapun 1), Laudunensis diocesis, obiit sancta mulier 1llatildis 2), volun- tarie paupertatis amatrix, vite incomparabilis et parsi- monie singularis. Hec in quodam tugurriolo 3) sola manebat. In quo fossa dormicionis eius strata silicibus''), plus erat 5) laboris quam quietis. Et excuciens ') mantiin suam ab omni munere, numquam ab aliquo cogi potuit, tit aliquid a quoquam accipere voluerit, nee etiam egrotans, cum magis necessariis indiguerit. Et ut7) alienis utar verbis: Ipsa sibi medicus et medicina; ipsa sibi tota familia; ipsa sibi iussit et paruit; ipsa sibi domina extitit et ancilla8). Hec super omnes nostris temporibus con- temptibilis erat et abiecta et viii induta scemate, eo quod vestem eius usus atriverat, vetustas adnullaverat, vilitas horridam0) reddiderat. Hec veste pannosa, facie inculta, incampta 10) capillis squalebat. Hec sibi labore

proprio victum queritavit. Hec post collectas messes in

stipulas agrorum veniens, si forte metentiumll) terga spicas deciduas collectura sequeretur. i\lanipulos sibi relictos non suscepit set marcidas et conculcatas, quas potuit, colligens, sibi excussit in annuum cibum. Messe

vero excussa et decimata, secundum 12) numerum 13) mensium anni in 12 dividebat porciones. Unde sibi in mtilta14) distribuit parcitate, et quod minus fuerat ex farina,

supplevit cineribus et tamquam panem cinerem niandu- cavit. Sermo ei rarus, set si loqui opportuit15), ita

preceps et barbarus, ut a multis Scota esse crederetur.

1) Lapion 2. - 2) Math. 2. - 3) tugur. 2. - *) cil. 2. - 6) ererat 1. - 6) exut. 2. - 7) ut ut I. - 8) e. anc. e. 2. - horred. 1. - 10) incomp. 2. - 11) metecium 1. - 12) secon. 2. 13) fehlt 2. - 14) s. etiam mult. 2. - 16) orp. 2.

- 69 -

Fuit revera Angligena, sicut, ipsa michi loquente, per eam cognovi, ex villa Cantuarensis dyocesis'), que Romenele vocatur, distans ab urbe per leucas 12, in portu maris, quo ad Normanniam navigatur. Hec Dei ancilla migra- vit a seculo mense Junio. Cuius spontanea paupertas et apud mortales pro Deo voluntaria vilitas, quanti sit apud Deum meriti, miracula, que Dens post mortem eins dignatus est ostendere, declarant.

Nota. [2,162] Superiori anno hibernis 2) temporibus

quidam presbyteri et alii clerici Parisiensis3) diocesis

convicti fuerunt errorem magistri Almarici innovasse, quam etiam defendere presumpserunt; unde iudico ecelesie, presentibus magistris4) theologis Parisiensibus, primo fue-

runt a domino Petro Parisiensi episcopo exordinati5), [1, lülb] deinde igne sunt conflagrati, quidam vero in-

murati. Inter quos fuerunt precipui: Stephanus pres- byter parrochialis de Corbolio et magister Garinus eius- dem castri capellanus et magister Bernardus. Nota. Al-

maricus, cuius supi. lG) fecimus mencionem, vir quidem subtilissimus, set ingenio pessimus fuit. In omnibus fa-

cultatibus, in quibus studebat, aliis contrarius inveniebatur. Item sciendum, quod iste magister Almaricus fnit cum domino Ludovico, primogenito regis Francorum, quia credebatur vir esse bone conversacionis et opinionis illese. Magister vero David, alter hereticus de Dinaunt% huius

novitatis inventor, circa papam Innocencium conversaba- tur, eo quod idem papa subtilitatibus studiose incumbebats). Erat enim idem David subtilis ultra quam deceret; ex cnius quaternis, ut creditur, magister Almaricus et ceteri 3)

') dioc. 2. - 2) yb. 2. - $) Pariensis 1. - 4) magistis 1. - b) exod. 1. - °) superius 2. - ") Dinant 2. - 8) incom. 2. - °) alii 2.

- 70 -

heretici huius temporis suum hauserunt llerrorem 1). Tercius trux et animarum lanista fidei et honestatis fuit magister Galterus de llluissi, canonicus Lingonensis 2), tuagni nominis vir. Hic dominam Blancam comitissam Campanie quesivit ludificare, non tantum anime sue, set proprii corporis contagione; set fraude conperta, qui interpellatus ad au- dienciam, veritus de iusticia, interposita apellacione Romane

sedis, evasit. Item. Notandum, quod magister Almaricus s), qui' sepultus fuerat sepultura christiana, conbustis here- ticis, ut superius dictum est, extrahitur4) a sepultura et canibus expositus est; cuius ossa dispersa sunt per cam- pos 5). Novissime vero omni G) Almaricorum hereticorum fuit magister Godinus, qui Ambianie 7) hereticus probatus est et ibidein igne fuit ustulatus.

Eiusdem anni mense Junio, Steppanus quidam puer, officio pastor, ex villa nomine Cloies iutas) castrutn Vindocinum9), dicebat, Dominum sibi in specie peregrini 10) pauperis apparuisse, et ab eo panem accepisse, eique literas regi Francorum deferendas tradidisse. Hie cum venisset cum coevis suis pastoribus, convenerunt ad euln ex diversis partibus Galliarum fere 30000. Ipso motam apud Sanctum Dionisium faciente, Dominus per cum, ut multi testati sunt, multas operabatur virtutes. Fuerunt et alii pueri, qui per loca plurima a turbis vulgaribus in magna veneracione habebantur, co quod credebautur illi etiam virtutes operari. Ad quos multitudo puerorum con- venerunt, quasi sub corum ducatu ad Steppanumll) sanc- tum [2,162b] puerum profecturi. Omnes ilium magi-

1) er. 2. - 2) Lingonon 2. - 3) Almor. 2. - 4) extrait. 2. - b) can. 2. - 6) so 1,2. - 7) Ambiano 2. - ") iusta 2. - °) Un- decimum 2. - 10) peregrinis 2. - 1') Ssteph. 2.

- 71 -

strum et principem super se recogno'verunt.. Tandem res, consultis magistris Parisiensibus super puerorum con- gregacione, ex eins precepto reversi sent in sua. Sicque puerilis illa devocio sicut fuit de facili incoata'), ita fuit de facili terminata. Videbatur vero multis, quod per huiusmodi2) innocentes spontanee congregatos, Domi- nus factures esset aliquid magnum et novum super ter- ram, quod longe aliter provenit. [1,152]

Sequente3) vero mense4) Julio infra Ital. Augusti,

potiti sunt christiani in Hispania glorioso de paga- nis triumpho. Qualiter5) vero hec miraculosa victoria christianis provenerit, inutile esset enarrare, cum ex literis 6) gloriosi regis Hispanic Alfonsi ad papaw Inno-

cencium III. transmissis tocius belli eventus et veritas scire volentibus manifestetur. Significavit igitur, quod cum res Chartaginis " sive de 11laroch esercitum, ultra quam eredi fas sit, contra. cum duxisset, et ipse Alfun-

sus) contra Saracenorum multitudinem illustres reges, Arragonenciums) scilicet et Navarre, secum in ausilium haberet, quod vii in omni exercitu christiano inventi

sunt 25 homines auf ad plus 30 cecidisse°), cum ex Parte adversa plusquam centena milia ceciderit pagano- rum. Scripsit etiam idem res, quod per triduum 10) cum") omnibus suis moram i2) fecerit post bellum in castris pa- ganorum, ubi ad omnia, que coquenda erant, non alia lignorum materia usi Bunt christiani quarr lanceis et sagittis 1s) paganorum, et es'4) illis in eorum usibus non

') inch. 2. -2) huism. 1. - $) sequenti 2. - -1) mese 1. - ") Qualter 1. - ") litt. 2. - ') Alfusus 2. - 8) Arragonerium 2.

- e) credidisse 2. - 10) drid. 2. - ") com. 2. - 12) motam 2.

- 13) sagit. 2. - ") cc 2.

72 -

plus quam medietas est consumpta. Prosequitur rex, dicens, quod cum propter longam 1) moram in locis de-

sertis eis victualia deficerent. Tandem ibidem invenerunt

tam ciborum quam armortun necnon et dextrariorum et aliorum iumentorum copiam, ut cum singuli pro sua voluntate ex eis tulissent, plus relinquerunt pre habun- dancia, quam sumpsissent2). Numerus Sarracenorum, qui cum rege Charthagenensi3) venerat, 180 000 equitum; peditum vero non erat numerus, sicut ex relacione ipso-

rum, qui capti fuerant, est compertum4). Item. Post dies

aliquos capta est -ý Ibeda, civitas Sarracenorum magna ac munita et fortis. Ubi perierunt 60 milia paganorum, multis captis, qui in obsequium christianorum et mona- steriorum, qui erant in \larchia, erant reparanda. Hec

scripsit predictus rex. Hoc ipso anno Otto, qui dudum excuminicacionis6)

sentenciam ab Innocencio papa susceperat, etiam et de-

posicionis accepit. Suscitatus est etiam Ottoni hostis Fredericus adolescens, Henrici imperatoris filius ex Con-

stancia regina Apulie. Hunc Fredericum inisit papa Innocencius ad \lagontinum [2,163] archiepiscopum; qui cum multis sibi faventibus ý episcopis et aliis principibus reverenter eundem susceperunt. Post paululum vero temporis festinavit rex Francorum ei apud Vallem-coloris$)

super Dlosam situm occurrere0); set a Cathalauno10) re- vertens, filium suum Ludovicum cum multis regni pro- ceribus, at ei confederaretur, transmisit; ubi confederacio inter cos iuramento est confirmata.

1) lungnam 2. - 2) sups. 1. - ý1) Carthagin. 2. - 4) conp. 2. L) fehlt 2. - 0) escomunicat. 2. - v) fehlt 2. - R) Valem"c. 1. - 9) ei o. 1,2. - 10) Chath. 2.

- 73 - Hugo do Petropontel) episcopus Leodiensis in ulcio-

nem iniarie sue et sancto Lamberto illate2), congregato esercitu copioso, cum duce Brabantino 3) confliait4) et supet7tvit et hostium multitudinem interfecit; " quorum cadavera in monte de Staplis inhumata canibus et avi- bus fuerunt exposita et corrosa, tandem 5), vix per- fl, 152b] -mittente episcopo quibusdam abbatibus de terra ducis, sepulture sunt tradita.

A. g. 1213. - Philippus rex Francorum legittimam

coniugetn siiam Ingelburgen recepit in gratiam, defuncta 6)

prius ilia, quam de Alemannia7) superduxerat, que regi peperit filium, sibi scilicet equivocums), Philippum. Sus-

cepit etiam ab eadem filiam, quam Philippus comes (-') \Tamucensis accepit uxorem; quo etiam mortuo, nupsitlo) Henrico duci Luvanie. Ruins ducis filia ex prima coniuge uxor fuit Ottonis imperatoris 11). Philippus rex in ramis palmarum procerum concionem Suessionis convocavit, ibique tractatwn est de ducendo exercitu in Angliam,

quod sub zelo rectitudinis12) posse fieri arbitrabantur. Invitaverant enim barones Anglie regem Francorum con- tra regem summ Johannem, Deo odibilem et suis omnibus invisum propter tirannides et impuritates, quibus reg- mini suum polluerat. Preparata vero post pascha 13) navium multitudine, armis etiam et aliis victui necessariis 14) munita, supervenientes quidam a rege Anglie missi, docti ad prelium navale, totam illam navium multitudinem fore, nunc multas, nunc plures, tandem septingentas insimul

') Perop. 2. - z) illare 2. - '1 Brabatino 1,2. - ý) con- fluxit 2.5) tamd. 2. - ') deEuct. 1. - t) Alim. 2. - b) equi- vac. 1. - come 2. - '0) niip. 1. - 21) hip. 2. - 12) ret. 1. - ") p. p. fehlt 2. - ''') n. v. 2.

- 74 -

abduxerunt a portu i{ýlandrie Dam1). Paucam quoque'-)

residuam navium iussit rex in ira et indignacione in

vigilia penthecostes3) flammis4) comburl. Villain etiam ipsam iussit redigi in favillam. Suspectos vero babebat

indiginas rex, nutibus et signis consiliisque ocultis 5)

Anglos iuvasse irruentes; Franci namque a Flandrensibus

habebantur exosi cum ipso rege eorum, qui comite Fer-

nando s) absente'), Flandriam peragravit, totam sibi sub-

ponens, nee tarnen sine multa strage suorum peditum

quidem et ignobilium personarum. Rex vero, acceptis

obsidibus a Flandrensibus, reversus est in sua. Fernandus

quoque,. perditis duobus castris, Sancto scilicet Audomaro

et Aria, que filius regis occupaverat [2,163U], amissa etiam regis gratia, eo quod donaria -a rege Anglorum

receperat, in Angliam a facie regis fugiens et regi An-

glorum confederatus, reversus, totam fere Flandriam sine multa difficultates) recepit, et insuper urbem Tornacum,

ad regem pertinentem, cepit, cuius partem non modicam incendio concremavit. Facta est igitur inter regem et Fernandum comitem concertacio longa, rege Anglie in

usus guerre9) comiti expensas10) largiter procurante. Per idem tempus, estate scilicet eadem, Stephanus

Cautuariensis archiepiscopus, qui exul moram Poutiniaci fecit, cuius occasione insula Anglicana [1,153] per annos plulzmos fuerat turbata, permissus est redire in Angliam

et debita sibi in omnibus fungi dignitate. Rex vero Anglie nequicias suas intelligens, omnibus quos leserat

satisfacere curavit, videns imminere11) periculum, ut tam-

1) Dan 2. - Z) vero 2. - ý) petec. 1. -

4) flam. 1. - oce. 2. -

0) Fernado 1. - ') a. F. 2. - 8) dific. 1. - gurre

1. -

10) e. c. 2. -

11) inm. 2.

- 75 -

quam impius et flagiciosus a dignitate regia et a iegno exturbaretur, sicut qui omni auxilio fuerat destitutus: utpote suis ingratus, extraneis invisus, omnibus odiosus. Placavit igitur principes, mansuetudinis 1) satisfacione eis exhibita, archiepiscopum revertendi gratia, papaw vero pecunia; unde ab eo a vinculo excommunicationis absolvi promeruit, regnum suum ab co recognoscens et annis singulis ei mile marchas solvens: ex Anglia scilicet 700, ex Hybernia2) vero 300, quam tempore excommunicationis sue 3) subiugaverat, rege Conaxie Katolo 4) triumphato et sibi tributario facto.

Eodem vero anno, scilicet anno gracie5) 1213., pridie Id. Septembris, feria scilicet3) 5. infra octavas beate . Marie, commissum est prelium 6) apud . Murett 7), quod est castrum non longe ab urbe Tholosa8), inter fideles et hereticos, in quo fideles victoria potiti sunt. Petrus itaque venerabilis Arragonensium rex, qui ut sororio suo fieret in auxilium, comiti scilicet Tholosano, advenerat, non quod ipse hereticis0) faveret10), set, ut dictum est, honorem sororii sui defenderet, in ipso prelio occubuit cum magna multitudine suorum. Ex parte vero fidelium solus miles cum panels aliis repertus est cecidisse. Simon vero comes Leicestrie et . lontis-fortis, dux et signifer christiani exercitus, fide et armis strenuus, suis quidem victoriam provenisse gaudebat, de morte vero illustris u) regis Arragone non modicum lamentabatur, sciens ob id maxima dispendia fidelibus fore ventura12). suit autem

1) mas. 1. - 2) Rib. 2. - 3) fehlt 2. - ') Karolo 2. - Sc. a. gr. fehlt, Domini 2. - 0) bellum 2. - -1) nlurell 2. -

8) Tol. 2. - 0) heirticis 1. - 10) feveret 1. fehlt 2. - 12) vet. 1.

- 76 -

Dominus cum fideli suo comite Montis-fortis), omnia eins opera2) dirigens, hereticos per manum eins exturbans, et fere Gociam universam infra sex annos ei subiciens.

Currente adhuc anno eodem, hoc anno gracie3) 1213.

mense Februario, Johannes rex Anglie cum multitudine copiosa suorum applicuit in paste Pictavie, [2,164] que numquam ab co- disciverat, nec ab adversariis suis poterat expugnari. Cum etiam, rege Johanne a facie regis Fran-

corum fugiente in Angliam, rex Francorum sibi Nor-

manniam, Cenomaniam4), Andegaviam, Pictavic partem maiorem cum ipsa civitate Pictavorum subiceret, Aqui-

tannia5), ceteris licet ab co remocior, ab ipso numquam

recessit. Rex igitur Johannes, ut dictum est, ad Aqui-

tanniam 5) post annos decem G) revertens, 15. scilicet anno

regni sui 7), sategit perdita recuperare. Rex vero Fran-

corum filium suum Lodovicum cum exercitu misit contra ilium. Ipse vero rex, viribus collectis, Fernando comiti Flandriarum et eius fau- [1,153 b] -toribus se opponebat,

et ubique regi Francorum provenit victoria.

Circa hoc tempura Bernardus de Lippe, miles armis

strenuus et exercitatus, post multos claros triumphos de

hostibus infirmatus nervorum contracione, monachatur in

ordine Cisterciensi, cum quo post convalescenciam a Magontino8i archiepiscopo est dispensatum, ut per in-

feriores ordines ascendensa) promoveretur. Nee mors, de precepto domini pape ordinatur predicator Livonie.

Livoniala), ritibus gentilium hucusque detenta, per predi-

1) diot. 1. - 2) o. e. 2. - 3) h. a. g. fehlt 2. - ') Ceno-

mann. 2. - b) Aquitan. 2. - 0) d. a. 2. - 71 r. s. a. 2. - 8) diagut. 1. - °) asend. 1. - 10) L} v. 2.

-- 77 -

catores de novo ad fidem est conversa; ubi memoratus Bernardus predicavit et electus est in episcopum. Interim

unus filiorum suorum electus est in Ultraiectensem')

episcopum et consecratus; a quo Bernardus pater suns

clegit episcopus consecrari. Alter vero filius eins electus

est in \lonasteriensenº episcopum, qui ab eodem patre

suo est benediccione episcopali consecratus. Hermanus 2),

tercius filius Bernardi, prineeps tocius christianitatis s) Livonie constitutus est; primogenito fratre hereditatem

patris, scilicet de Lippe, gubernante. Due vero filie Bernardi sepedicti benedicte fuerunt in abbatissas ob vite sue4) ºnerltuºn et religionis exemplum.

A. g. 1214. - Laxatum est in Anglia interdictum, cui fuerat subiecta per annos sex et menses tres. Set non permisit clerus Anglie interdictum laxari, donec5) de omnibus sibi ablatis quadrans ultimus redderetur. Set

rex quinquennii inducias ad restituendum ablata a sede apostolica impetravitE); ita scilicet, quod singulis annis quandam certam summam pecunie infra quinquennium

spoliatis restitueret ý, donee ablata omnia solverentur. Sicque, episcopis invitis, iudultum est in Anglia celebrari divina8). Eodem tempore, scilicet 4. Non. Julii, venit Otto rex Germanic Valentianas 9) in ausilium 10) Fernandi. Otto vero, licet cum papa pridem ab inperio 11) pronun- ciasset depositum, imperatorem nichilominus se gerebat, et a multis habebatur augustus. Philippus rex Fran-

') Ultraieesem 1, Ultraiersem 2. - 2) Hermann. 2. - 3) Chri-

stiatatis 1. - 4) sute 2. - b) doneo 1. - 0) impretravit korr. impetravit 1, inp. 2. - 7) restitueret korr. restituret 1. - 8) Sic-

que ... divina fehlt 2. - 9) Valencias 1. - 10) aus. 2. - 11) imp. 2.

- 7S -

corum anno regni sui 35. bellum commisitl) cum Ottone [2,164b], qui in ausilium 2) Fernandi venerat, die doini-

nica, 6. Kal. Augusti, non longe a civitate Tornaco, iuxta

villam quam appellant Bovinas; ubi victoria cessit regi Francorum Philippe, captis in conflictu bellico viris 140

nobilibus. Inter quos erant comites quatuor, quorum precipuus fuit ipse autor3) belli, Fernandus Flandrensis, Reginaldus Boloniensis, «'illelmus Salesbriensis, et quidam qui stipendia sequens cum Ottone venerat ex Germannia4). Rex igitur, ut dictum est, gloriose victoria potitus, in sua remeans, Reinaldum g comitem Boloniensem in arta cus- todia Perone reliquid compeditum, ]±'ernandum vero gra- viter plagatum secum ducens Parisius, ibique exceptus est cum triumpho. "Indeque contra regem Anglorum Pictaviam properans, intra mensem reversus est, treugis

usque in quinqueunium inter cos firmatis. Virginis a partu post annos mille ducentos, In quarto decimo fit Francia leta triumpho E) [1,154]. Hoc tempore magister Robertus de Curcim % pres-

byter cardinalis Sancti Stephani in monte Celio, missus a papa Innocencio pro subsidio Terre Sancte predicare per regnum Francorum: hic, habitis concilüs, multa con- tra dignitatem prelatorum et consuetudines capitalium ec- clesiarum attemptavit5). Tandem apud 9) Bituricas cum se sensissent gravari, interposuerunt appellacionem et sic statuta cum concilio, quod ibidem celebrare ordinaverat,

') conm. 2. - 2) aux. 2. - 3) auctor 2. - 1) German. 2. - ') Regin. 2. - c) In 1 am untern Rande in ebenfalls grüner Schrift zwei fast ganz verwischte Zeilen . [lesbar noch Gallia], an- scheinend eine Fortsetzung der Hexameter. - ') Corszon 2. - 8) atept. 1. - a) apd 2.

- 79 -

irritaverunt. Multi etiam alii a domino papa ad alias naciones missi ad predicandum pro subvencione Terre Sancte multos sancte crucis characthere 1) munierunt. Inter quos erant precipui rex Hungarie, dux Istrie2), \Villeltnus Hollandie, Albericus presul Remensis, Walterus dominus de Avennis3).

Ipso adhuc anno manente, Fredericus Apulus rex Sicilie, qui morabatur in Suevia, audiens, quod Otto, eius adversarius, a Francis sine victoria remeasset, exercitu collecto, Aquisgranum obsedit. Consumptis 4) ibidem frustra diebus multis, cum gravi dampno exercitus sui, faºnem tarnen ulterius non sustinens, viz in propria se recepit.

Rex Philippus Willelrnum comitem Salebriensem, fratrem regis Anglorum ex parte patris, quem in con- flictu apud Bovinas ceperat, Roberto comiti Branensi, fratrueli suo, redidit5), quia Robertus primogenitus suns, qui cum fratre suo, Petro comite Britannic, et aliis in partibus Pictavie contra regem Anglorum custodias ob- servabat, sorte bellica captus fuerat. Factumque est, tit circa purificacionem sequentern Willelmus in excambium pro Roberto rederetur G). Sic gavisus 7) est Robertus Branensis, se fuisse in Bello cum rege [2,165].

Adhuc illo anno currente, scilicet anno gracie 5) 1214., in capite ieiunii, 4. Non. Marcii, Johannes rex Anglie exemplum predesessorum s) suorum, regum Henrici sci- licet patris et Richardi fratris secutus, profecturus in subsidium Terre Sancte crucem accepit. Set on licuit

') car. 2. - ") Hist. 2. - 3) Avesnis 2. - 4) Consuptis codd. - b). redd. 2. - ') redd. p. R. 2. - 7) gavisus, su 2. - 8) se. a. gr. fehlt 2. - 8) predec. 2.

- 50 -

diu tam utili vacare proposito. Nam mox post pascha proceres regni sui in cum insurgentes, favente illis manu rusticana, grave dispendium regno paraverunt.

A. g. 1215. - Otto quondam imperator propter victoriam spud Bovinas a Deo sibi denegatam fortune

cedens, patrimonio suo contentus, animum tarnen ab im-

perio non deposuit. Defecerant ab eins ausilio'), qui eius credebantur amici, quorum sequitur et- favor pe- cuniam et fides fortunam 2). Fredericus Apulus capit Aquis; Fredericus Appulus 3) Aquisgranum revertens, ende cum dedecore necdum finito anno recesserat, sine multa difficultate castrum obtinuit, ubi 8. Ital. Augusti in regem Germanorum sublimatus, mot de honore percepto Deo

gratiam4) solvens, pro subvencione Terre Sancte signum crucis assumpsit5), cum aliis profecturus [1,154b].

Hoc anno mense Septembri, multi nobiles viri, tam Flandrenses quarr Brabancii, profusa regis Anglorum

stipendia sequentes, in eins auxilium in Angliam trans- ire6) volentes, passi 7) naufragium submersi sunt. Simi- liter fuit de Hugone de Bova. Barones vero comfortati dixerunt: >Afanus Domini manifeste est contra regem nostrum. Timentes tarnen de regis sui viribus, per internuncios de ferendo sibi aua-ilio Lodovicum 8), primo- genitum regis Francorum, interpellaverunt, promittentes ei tocius insule monarchiam, Johanne rege expulso. Ac-

ceptis ab eis obsidibus, multitudinem militum eisdem delegavit. Hoc eodem anno, mense Novembri9), celebra- tum est Rome conciliumlo).

aux. 2. - 2) formam 1,2. - 3) Ap. 2. - 4) gratias 2. - assups. 1. - 0) tr. i. A. 2, trassire 1. - 7) passa 1. - 8) Lud. 2.

- 8) ivo. enb. 2. - 10) cocil. 1.

- 81 - Anno ab incarnacionel) Domini 1215. Celebrata

est sancta et universalis sinodus Ronie in ecclesia Salva-

toris, que Constantiniana vocatur, mense 2) Novenbri, pre- sidente dompno 3) Inuocencio papa III., pontificatus eius anno 18. In qua fuerunt episcopi 412. Inter quos ex- titerunt de precipuis patriarchis duo, videlicet Constan-

tinopolitanus et Jerosolimitanus'); Anthiocenus 5) autem gravi languoreG) detentus, venire 7) non potuit, et misit pro se vica'rium Anderadensem episcopum. Alexandrinus

vero sub Sarracenorum dominio constitutus, fecit quod potuit, mittens pro se diaconum germanum suum. Primates

autem 8) et metropolitani 7V). Ceterum abbates et priores ultra octingentos. Archiepiscoporum vero, episcoporum, abbatum, priorum [2,165U] et capitulorum absencium non fuit certus numerus comprehensus. Legatorum vero regis Sicilie in Romanorum imperatorem electi, inpera- toris 10) Constantinopolitani, regis Jerosolimitani, regis Francie, regis Ciprie, regis Anglie, regis Hungarie neenon et aliorum principum et magnatum, civitatum et aliorum locorum ingens fuit multitudo. In hac sinodo fuit presens Reimundus comes Tolosell), qui obtulit se stare iudicio

ecclesie, quod esset fidelis. Set clamantibus contra cum episcopis Gocie cum Widone"), fratre comitis Plontis- fortis 13), qui privilegia ipsius pape allegavit, quibus terra

comitis fratri suo fuerat confirmata. Unde factum est, ut comes Sancti Egidiensis 14) tanlquam manifestus hereti-

corum fautor abiudicatus est; terra vero comiti Plontis-

1) a. i. fehlt 2. - 2) niese 1. - 3) domno 2. - ') Jor. 1. - E) Anthioch. 2. - 6) langore 2. - 1) vin. 1. - 8) vero 2. - 9) 74,2. - 10) imp. 2. - 11) c. T. R. 2. - 12) Guid. 2. - 13) Motis-f. 1. - 11) Egidii 2.

6

82 fortis 1) est confirmata. In hac etiam sinodo invenit dominus Gervasius abbas Premonstratensis 2) coram domino

papa gratiam multam, que maxime apparuit in tribus : quorum plimum fuit, quod dominus papa per cum ob- tulit ordini, cui ipse prefuit, cenobium sancti Quirici, quod in diocesi Reatina situin est, monachis inde amotis, qui infames extiterant; secundum vero fuit, quod dominus

papa per cum vicesimam3) ordini Premonstratensi4), que

ab aliis ordinibus exigebatur5), relaxavit; tercium, quod

nec ipse papa nec aliquis cardinalium c) ab co aliquod

munus acciperei voluit. A. g. 1216. - Simon") dominus Alontis-fortisO), qui

meruit Machabeus appellari, circa lial. Maii venit Parishis

auxilium petiturus contra10) Arragonenses, a quibus graves [1,155] sustinebat incursus 11). Venit etiam de re fami- liari et hereditaria disponere, co quod Amicen 1"), mater sua, concesserat infata. Comes iste illustris, scilicet Simon 1llachabeus, ita in Narbonensi provincia adversus hereticos, Deo favente, prevaluit infra annos 8, ut, illis debellatis, ipse in literis13) suis se scriberet vicecomitem Carcassonensem et Bitercis 14) et ducem etiam iVarbonenseln. Hic, qui postquam, tit dictum est, venit in Franciam, infra paucos dies reversus est, unde venerat, secum ducens ex Francia milites circiter 120.

Eodem tempore et eisdem diebus, venit Parisius Gualo 15), sedis apostolice legatus 1G), tituli Sancti Martini presbyter cardinalis. Qui multum diligenter, licet frustra,

') llotis-f. 1. - 2) Premost. I. - 3) vicec. 1. - {) Premonstat. 1. - b) eshigeUautur 2. - O) cardinalis 2. - 7) accipere 1. - 6) Sym. 2. - ") llot. 1. - 10) cotra I. - 11) incursu' 1. - 12) Amicea 2. 13) litt. 2. - '+) Biterris 2. - 11) Galo 2. - 10) s. a. sedis 1.2.

- 83 -

dominum Lodovicum 1) monnit, ut a proposito navigandi in Angliam desisteret. Patrem vero eius, regem Fran-

corum, diligenter et studiose ortabatur, ut filio transsitum dissuaderet, denuncians eis sententiam excommunicationis, que iam in concilio in omnes adver-[2,166]-santes regi Anglie fuerat lata. Comes vero llontisfortis, qui presens adherat"), pro bono pacis plurimum laboravit. Cumque

nicbil proficeret apud cos, legatus in Angliam navigavit, compositurus, si fieri posset, inter regem et principes con- tnmaces. Legatus principes Anglie frustra alloquitur.

Dominus Ludovicus, navigacione parata, feria G. in

crastino ascensionis3) Dominice, 13 Kal. Junii, anno etatis sue 29., regno vero patris sui 36., exeunte iam anno Jo- bamlis regis Anglorum 17., circa horam nonam a portu Flandrie, quam Kalais dicimus, agressus navigium, venit in insulam Thanet4). Ubi post egrotaciones pluriuni et labores recreatus, secunda feria sequenti Sandviz portum tenuit. Barones Anglie ad adventum domini 'Ludovici

exhillarati°), bominium ei facientes, eum circumduxerunt et capcioni urbium et castellorum vacaverunt. Walo sedis apostolice legatus 0) interdicendo, excuminicando 7) et modis omnibus Ludovico et eius coadiutoribus obsistebat. Lu- dovicus contra voluntatem suorum8) baronum, voluntati necnon quorundam religiosorum 9) peticioni favens, ab in-

cendiis urbium, ecclesiarum et religiosorum locorum ab- stinuit.

A. g. 1217. - Johannes rex Anglie cruce signatus, tedio et angore deficiens, obiit. Hic cum Mathathia 10)

') Lud. 2. -ý ader. 2. -- ') ass. 1. - ') Thanech 2. - 5) exhilar. 2. - legatis 2. - ') excommunie. 2. - 8) soi- orum 2. - 0) religiorum 1. - t0) llathatia 2.

G*

- 84 - dicere potuit: 1) Me viilzi, ui quid Yzatus sum videre wala elcozzlricionezn fiofizzli zuei! c Huius funus ad Wireeestram delatum, inter duo sanctorum corpora habuit sepulturam, iuxa vaticinium llerlini'), qui ait: Inter sanctos collo-

cabitur. Henricus. Hic filius superioris, puer vix undenius'-),

patri successit in regnum, et agente legato sedis apostolice,

regiis est honoribus insignatus 3). Ad hunc redierunt

multi, qui ob odium patris sui antea fueraut cum domino

Ludovico-1) [1,155h]. Lodovicus, multis suorum pro-

cerum repatriantibus, exercitus et census petiturus suc-

cursum, ad Franciam est reversus et infra duos menses

ad suos reglessus est in Angliam. Castrum, cui nomen Dovere5), secundo vallat obsidione, set id frustra fuit. Nam ab eius captione tam loci municio quam opida- norum valor cum prohibuit. Aliud etiam castrum, cai nomen «'indelesoree), obsessum non fuit capium. Apud

tirbem, quam Lincolninm') vocant, ceduntur milites domiui Lodovici ab adversariis, et ibidem ipso die plus quatn 300 milites amisit. Inter quos cecidit iuclitus conies et illustris indolis TomasS) de Portico, qui fuit ex sorore Ottonis, aliquando [2,166h] ßomanorum inperatoris3),

tam Francorum regis quam Anglorum consanguinitate

propinquus. Post paululum vero exercitus navalis, cui

prefuit Ettstacius monacUS 10), volens domino Luduvico 11)

subvectare atsilium, cesus est ab Anglis, capitibus ampu- tatis et in mare'') proiectis. Capud vero Eustacii est

Merl. 2. - 2) undennis 2. - 3) insignitus 2. - '1) Lud-

vico 1. - S) Dovre 2. - G) Widelefore 2. = 7) Lincolinum 2. - 3) Th. 2. - ") imp. 2. - 10) monach. 2. - 11) Ludov. 2. - 12) marl.

-- 85 - per Angliam delatum in pilum. Hic sepe de rege Fran- corum ad regem Anglorum 1) trausivit et iterum, illo relicto, ad alium revertebatur. Hic, ut apostatam decebat, dolosus omni malicia plenus fuit, ut de nigro monacho nigrior-) demoniacus efficeretur. Ludovicus, prestito sacramento 3), se stare mandato ecclesie, per legatum ab escommunicationis sentencia absolutus, reversus est in Franciam.

A. g. 1218. - Simon% duz et signifer christiani exercitus contra hereticos Albigenses, machinis Tholo- sanorum corruit. Cui Ahnaricus 5) filius in regimine successit. Obiit vero Machabeus nostri temporis 7. Kal. Junii.

In Frisia subita aquarum inundacione modico noc- tis spacio perierunt plus quam 8000 hominum.

A.. g. 1219. - Brucardus5) et Wido7), fratres «ia1- teri domini de Avenniss), clandestina") bella Johanne

comitisse Flandrie moventes, ab eius satellitibus capiun- tur, etlj'idone(; ) nequiter occiso, Bruchardus10) vulneratus arte custodie mancipatur. Hic ex clerico et cantore Laudunensi arma capescens militaria, sororem comitisse Flandriarum, eitis fidei et tutele commissam, oblito omni iure legali, sibi federe coniugali consanguineam copulavit, forte arbitratus, per earn aliquam partem hereditatis posse adipisci. Lodovicus cuni exercitu infinito Tholosam

obsidione 4 mensium vallavit et voto frustratus recessit.

1) fehlt 1. - 'l niger 2. - ') sacrameto 1. - ') sym. 2. - s) Almarric. 2. - '; ) Bruch. 2. - 1) Guido 2. - 8) Avesnis 2. - ') clmnd. 1. - 10) Bruchad. 1.

- 86 - Terra hoc anno parce dedit fructus pro malicia in-

habitancium in ea. Gelu itaque solito tempestius . facto, Ton. scilicet Octobris, uvas fere ad maturitatem perductas

exinnanivitl) et amaricavit, ita at vinum ex eis eliquatum acidum fieret et odiosum. In quo facto vaticinium Isaie

videmus impletum: Lzexit vindemia, in fiymata est vitrs. Cum canticos) non bibent vinum. Amara exit Pocio bibentibus Nam.

') exinan. 2. - ') cantico I.

Druck can Ant. Kampfe, Jena.