Upload
karol-spieglanin
View
224
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Â
Citation preview
1
Gdańsk - Śródmieście
Raport końcowy podsumowujący warsztaty
prowadzone w ramach projektu „Centrum – Reaktywacja”
Przygotowanie i koordynacja realizacji projektu:
Karol Spieglanin
Przygotowanie i przeprowadzenie warsztatów, opracowanie redakcyjne raportu:
Piotr Lorens
Współpraca redakcyjna:
Wojciech Nowik
Opracowanie grafik:
Ewelina Szulc, Krzysztof Maciasz, Paweł Mrozek, Marcin Szneider, Ewa Spieglanin
Gdańsk, styczeń 2013r.
2
1. Cele i zakres Projektu „Centrum – Reaktywacja”
1.1. Wprowadzenie
Niniejszy raport stanowi podsumowanie prac prowadzonych w ramach Projektu Centrum
Reaktywacja, realizowanego w 2012r. przez Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej (FRAG)
we współpracy z Instytutem Kultury Miejskiej, Politechniką Gdańską i Towarzystwem
Urbanistów Polskich. Przygotowanie i realizacja projektu była możliwa dzięki wsparciu
udzielonego przez Fundację im. Stefana Batorego.
1.2. Cele projektu
Projekt miał na celu wypracowanie przez społeczność lokalną podstawowych zasad
kształtowania przestrzeni Śródmieścia Gdańska. Działanie to obejmowało diagnozę
problemów występujących na obszarze dzielnicy Śródmieście, znalezienie sposobów ich
rozwiązania oraz określenie kierunków rozwoju tego strategicznego dla miasta obszaru, przy
bezpośrednim udziale społeczności lokalnej oraz wszystkich potencjalnych interesariuszy
procesu rozwoju dzielnicy.
1.3. Uzasadnienie podjęcia działań w ramach Projektu
Obszar Śródmieścia Gdańska obejmuje ok 600 ha powierzchni. Granice dzielnicy są
jednoznacznie określone. Od zachodu stanowi je linia obwałowań nowożytnych, od
południowego wschodu opływ Motławy oraz Martwa Wisła od północy. Na dzień
30.09.2011r. obszar zamieszkuje 29 076 osób. Sytuacja śródmieścia Gdańska na tle centrów
dużych miast Polski wyróżnia się w sposób szczególny. W następstwie II Wojny Światowej
około 90% jego zabudowy przestało istnieć oraz dokonano niemal całkowitej wymiany
ludności. Odbudowa Śródmieścia, ze względów politycznych, została zrealizowana w formie
robotniczego osiedla mieszkaniowego, któremu na najcenniejszym kulturowo obszarze
Głównego Miasta nadano formy historyzujące oraz zachowano w znacznym stopniu dawny
układ urbanistyczny. Przyjęta koncepcja odbudowy oraz wspomniane realia polityczno -
ekonomiczne spowodowały, że centrum Gdańska utraciło w znacznym stopniu cechy oraz
funkcje śródmiejskie, które także na skutek powstania zespołu miejskiego Trójmiasta zostały
rozproszone. Proces marginalizacji przestrzennej dzielnicy został dodatkowo wzmocniony
wprowadzeniem w obszarze samego Śródmieścia arterii komunikacyjnych o charakterze
tranzytowym, a także rezygnacją z obsługi znacznej części dzielnicy komunikacją publiczną.
Ponadto obserwowane jest niewystarczające nasycenie lokalami i przestrzeniami o funkcji
centrotwórczej. Powyższe czynniki powodują pogłębiający proces marginalizacji Śródmieścia
w odniesieniu do miasta i regionu.
3
Dlatego też od paru lat podejmowane są działania związane z koncepcją dokończenia
odbudowy, co prowadzi do powstania sporu na linii: użytkownicy przestrzeni publicznych –
mieszkańcy dzielnicy walczący o zachowanie prawa do prywatności i intymności. Proces ten
jest dodatkowo wzmacniany zachodzącymi znaczącymi zmianami w zakresie infrastruktury
komunikacyjnej miasta (realizacja licznych tras o charakterze obwodnicowym, omijających
Śródmieście) oraz pojawiającymi się znaczącymi inwestycjami, zarówno publicznymi jak i
prywatnymi (m. in. Europejskie Centrum Solidarności, Muzeum II Wojny Światowej, Teatr
Szekspirowski i inne).
Mimo tych działań oraz realizacji formalnego procesu planowania przestrzennego, brak jest
kompleksowej wizji rozwoju dzielnicy, łączącej propozycje związane z potrzebami i
oczekiwaniami czterech głównych grup interesariuszy: mieszkańców obszaru, mieszkańców
całego miasta, turystów i odwiedzających oraz przedstawicieli firm i instytucji, prowadzących
swą działalność na przedmiotowym obszarze. Tym samym wiele z proponowanych i
realizowanych przedsięwzięć prowokuje różnego rodzaju konflikty i protesty społeczne,
których konsekwencją jest dalsza degradacja poszczególnych fragmentów przestrzeni.
Najbardziej jaskrawym przykładem jest tu rozwój funkcji usługowych w obszarze Głównego
Miasta. Równocześnie jednym z najważniejszych konfliktów jest odmienność oczekiwań co
do roli zarówno całego obszaru jak i jego poszczególnych części reprezentowanych przez
mieszkańców obszaru a resztą społeczności miasta czy wręcz całej aglomeracji.
Równocześnie od szeregu lat prowadzone są przez władze Gdańska procesy planistyczne,
mające na celu zbudowanie polityki przestrzennej rozwoju obszaru. Jednakże zapisy te
często nie spotykają się z akceptacją społeczną, bywają także doraźnie zmieniane z uwagi na
pojawiające się potrzeby poszczególnych inwestorów oraz gestorów terenów. Niestety,
działania te prowadzone są przy ograniczonym (wyznaczanym jedynie przez formalne zapisy
wynikające z Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) udziale społeczności
lokalnej. Można więc stwierdzić iż obecne zapisy polityki planistycznej mają charakter
jedynie formalny, nie reprezentując całej złożoności sytuacji społeczno – gospodarczej
obszaru oraz oczekiwań różnych grup interesariuszy.
Z analizy istniejącej sytuacji wynika potrzeba podjęcia partnerskiego dialogu pomiędzy
wszystkimi grupami interesariuszy, mającego na celu przygotowanie spójnej (w sensie
zarówno przestrzennym jak i w odniesieniu do oczekiwań poszczególnych grup) koncepcji
rozwoju przestrzennego Śródmieścia Gdańska. Przy przygotowaniu projektu postawiono
więc sobie za główny cel przygotowanie takiej propozycji na drodze partnerskiego dialogu
pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym – przy udziale ekspertów oraz
reprezentantów władz miejskich. Równocześnie – w celu zagwarantowania wdrożenia
osiągniętych rezultatów – koniecznym stało przełożenie zapisów w/w koncepcji na
konkretne propozycje modyfikacji zapisów planistycznych dla poszczególnych obszarów i
dzielnic Śródmieścia.
4
Efektem zrealizowanego projektu stało się opracowanie społecznej koncepcji rozwoju
Śródmieścia w formule elementów do strategii rozwoju obszaru. Ponadto wypracowane
zostały konkretne wnioski do zmian w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania oraz innych
dokumentów strategicznych, opracowywanych lub modyfikowanych w mieście.
Można także stwierdzić iż dotychczas żadna z organizacji czy instytucji nie podejmowała
podobnych działań ani nie miała planów w tym zakresie w stosunku do przedmiotowego
obszaru. Próby zaplanowania rozwoju przestrzennego w drodze partycypacji społecznej są
natomiast podejmowane w różnych miastach Polski, a ich inicjatorami są zwykle organizacje
społeczne. Podobne projekty realizują obecnie m. in. Toruńska Fundacja Stare Miasto z
Pracownią Zrównoważonego Rozwoju oraz Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego.
1.4. Sposób realizacji projektu
Projekt miał na celu wypracowanie przez społeczność lokalną oraz wszystkich interesariuszy
wizji rozwoju obszaru, co pozwoliłoby na osiągnięcie społecznego konsensusu co do
kierunków rozwoju Śródmieścia. Tym projekt przyczyni się do minimalizacji konfliktów
pomiędzy aktorami "gry o przestrzeń" oraz do zwiększenia udziału społeczeństwa w procesie
planowania rozwoju miasta. Zespół realizujący projekt zakłada iż wypracowane w trakcie
spotkań wnioski zostaną wprowadzone do zapisów nowelizowanych miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego oraz wykorzystane w formułowaniu innych polityk dla
obszaru Śródmieścia. Koordynatorzy projektu mają także nadzieję iż sukces przedsięwzięcia
zachęci władze miejskie do podejmowania obywatelskiej dyskusji nad kierunkami
zagospodarowania innych dzielnic Gdańska, a wręcz i do rozwoju społecznej debaty nad
kierunkami rozwoju całego organizmu miejskiego. Dodatkowym rezultatem stało się
wzmocnienie kompetencji urzędników oraz lokalnej organizacji społecznej w prowadzeniu
podobnych projektów. Tym samym projekt miał pionierski w skali kraju charakter, jako że
dotychczas podejmowano jedynie nieliczne próby społecznego określania kierunków
przekształceń w odniesieniu do niewielkich obszarów zdegradowanych.
Projekt został zrealizowany poprzez zbudowanie partnerskiej platformy dyskusji o
kierunkach kształtowania przedmiotowej przestrzeni. Do udziału w nim zaproszeni zostali
wszyscy mieszkańcy miasta, a w sposób szczególny - mieszkańcy Śródmieścia. Utworzyli oni
obywatelskie forum dialogu, a biorąc udział w serii warsztatów z udziałem innych
interesariuszy procesu rozwoju obszaru oraz specjalistów z zakresu urbanistyki, architektury,
architektury krajobrazu, nauk społecznych i in. wypracowali kluczowe elementy finalnego
dokumentu - studium rozwoju dzielnicy.
5
Wprowadzeniem do projektu stało się zebranie doświadczeń innych organizacji w zakresie
podejmowania społecznych debat nad kształtem zagospodarowania przestrzennego dzielnic
miejskich. W szczególności dotyczyło to Torunia (realizacja projektu RESTART), Gdańska
(realizacja projektu dotyczącego Placu Waryńskiego we Wrzeszczu), Krakowa, miast śląskich
(w tym w odniesieniu do programów realizowanych przez Śląski Związek Gmin i Powiatów)
oraz miasta Starogard Gdański, realizującego przedsięwzięcie związane z przebudową
kluczowych przestrzeni publicznych miasta (Rynek Starego Miasta, Al. Wojska Polskiego).
Zebranie niezbędnych materiałów na temat Śródmieścia, usystematyzowanie i strukturyzacja
zebranych danych oraz wyciągnięcie wniosków stało się bazą do doprecyzowania
metodologii prac warsztatowych.
Równolegle rozpoczęto działania mające zachęcić mieszkańców do wzięcia udziału w
projekcie. Przewidywano udział w projekcie czterech głównych grup interesariuszy:
mieszkańców obszaru, mieszkańców całego miasta, turystów i odwiedzających oraz
przedstawicieli firm i instytucji, prowadzących swą działalność na przedmiotowym obszarze.
W działaniach promocyjnych akcentowano znaczenie projektu dla przyszłego kształtu
Śródmieścia oraz kluczową rolę jego uczestników w tym procesie. Opracowane zostały także
elementy składające się na kompleksowy system identyfikacji wizualnej oraz interaktywna
strona internetowa. W informowanie mieszkańców zostały zaangażowane rozmaite
podmioty działające w dzielnicy, takie jak biblioteki, szkoły, parafie, instytucje kultury,
kawiarnie. Informacja o projekcie była umieszczana na plakatach, ulotkach oraz w serwisach
społecznościowych. Wiadomość o przystąpieniu do projektu oraz jego przebiegu pojawiała
się w lokalnych mediach papierowych i elektronicznych. Uruchomione zostało także biuro
projektu, które ma charakter otwarty i stało się stałym punktem kontaktowym dla wszystkich
zainteresowanych przedsięwzięciem w którym można na bieżąco uzyskać informacje o jego
przebiegu czy podyskutować o oczekiwaniach interesariuszy.
Kolejnym etapem projektu stało się określenie uwarunkowań wpływających na obecne
procesy rozwoju i przekształceń śródmieścia, w tym - określenie pól możliwych konfliktów.
Na tym etapie realizowane były spotkania warsztatowe oraz badania ankietowe społeczności
lokalnej. Ankiety, opracowane przez zespół projektu, służyły zasięgnięciu opinii grona
społeczności lokalnej, szerszego niż tylko uczestnicy warsztatów. Informacje w nich zebrane
stały się punktem wyjścia dla dalszych prac warsztatowych. Prowadzenie badań terenowych
było także elementem promocji projektu.
Na podstawie wyników ankiet oraz prac warsztatowych określona została wizja rozwoju
obszaru, a jej uszczegółowienie nastąpiło poprzez pracę nad poszczególnymi zagadnieniami
problemowymi. Następnie, po zakończeniu pierwszej części prac nad całością dzielnicy,
przystąpiono do szczegółowych prac warsztatowych. Wyodrębnienie roboczych obszarów
poddzielnicowych pozwolilo na określenie docelowych wizji ich ukształtowania.
6
Po etapie opracowywania priorytetów dzielnicowych powrócono do poziomu całościowej
analizy w celu określenia priorytetów strategicznych. Dokonano wówczas hierarchizacji
priorytetów oraz ich integracji na poziomie urbanistycznym. Zakończeniem projektu stało się
przygotowanie finalnej wizji ukształtowania obszaru oraz szczegółowych wytycznych
dotyczących modyfikacji obecnej polityki planistycznej miasta. Nastąpiło to przy aktywnym
zaangażowaniu mieszkańców w proces projektowania przekształceń przestrzeni. W
konsekwencji jego realizacji nastąpiło zwiększenie poziomu identyfikacji i akceptacji
mieszkańców dla działań naprawczych oraz wykreowanie wizerunku Śródmieścia jako
naturalnego i atrakcyjnego miejsca realizacji potrzeb mieszkańców miasta. Wyniki prac
zostały przedstawione w trakcie konferencji podsumowującej projekt oraz w postaci
zwartego raportu, który zostanie także opublikowany i udostępniony wszystkim
zainteresowanym.
Grupa planująca – czyli wszyscy uczestnicy warsztatów – została utworzona poprzez:
� personalne zapraszanie zidentyfikowanych kluczowych interesariuszy (eksperci,
aktywiści lokalni),
� zaproszenie przedstawicieli kluczowych interesariuszy, do których będzie można
wystosować zaproszenie (wspólnoty mieszkaniowe, firmy),
� szeroką promocję, umożliwiającą uczestnictwo wszystkich potencjalnie
zainteresowanych współtworzeniem wizji rozwoju obszaru.
Praca przebiegała zgodnie z metodą pełnej partycypacji, co oznaczało podjęcie przez grupę
planującą dyskusji nad danym problemem i samodzielne wypracowanie najlepszej opcji jego
rozwiązania. Metoda ta pozwala na podjęcie dialogu pomiędzy poszczególnymi grupami
interesu zanim powstanie sytuacja konfliktowa, tym samym minimalizując ryzyko jej
wystąpienia na późniejszym etapie procesów rozwojowych. Metoda ta - znana także jako
metoda "charrette" - jest praktyką wielu krajów zachodnich, a jak dotychczas w niewielkim
stopniu stosowana w odniesieniu do budowania polityki rozwoju urbanistycznego w Polsce.
Bazowała ona na przygotowaniu, przeprowadzeniu i podsumowaniu serii warsztatów, przy
czym każdy z nich miał jasno zdefiniowany cel, metodę prowadzenia oraz oczekiwane
rezultaty. Całość prac została przygotowana w sposób umożliwiający wypracowanie
założonego na wstępie efektu. Można tę metodę określić jako syntezę projektowania
strategicznego i urbanistycznego, przy kompleksowym wykorzystaniu partycypacji
społecznej.
Przystępując do Projektu przewidywano, iż weźmie w nim udział co najmniej 50-70
mieszkańców, choć faktyczna liczba uczestników – zgodnie z zasadą iż spotkania forum są
otwarte dla wszystkich zainteresowanych – mogła być znacznie większa. W sytuacji wysokiej
frekwencji prowadzono pracę w podgrupach, a następnie syntezę uzyskanych wyników w
7
toku prac plenarnych. Z uwagi na otwarty charakter spotkań w sposób naturalny
występowała rotacja ich uczestników spotkań. W szczególności dotyczyło to spotkań, w
trakcie których dyskutowano zagadnienia odnoszące się do poszczególnych części
Śródmieścia. Tak zarysowany program działań stanowił nowe i pionierskie w skali miasta
przedsięwzięcie.
1.5. Partnerzy przy realizacji projektu
Jak wspomniano w rozdziale 1.1., projekt został przygotowany i zrealizowany przez Forum
Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej (FRAG) – instytucję pozarządową podejmującą działania
mające na celu propagowanie najlepszych pod względem funkcjonalnym, estetycznym,
technicznym, ekonomicznym, społecznym i środowiskowym, rozwiązań komunikacyjnych,
urbanistycznych i architektonicznych na obszarze aglomeracji gdańskiej. W działaniach
stowarzyszenia szczególny nacisk kładziony jest na pobudzanie udziału mieszkańców w
dyskusji o rozwoju miasta. Wynika to z przekonania iż poziom partycypacji społecznej w
procesie planowania przestrzennego jest alarmująco niski, co prowadzi do powstawania
szeregu konfliktów i sytuacji problemowych. Dotychczasowe działania FRAG polegały m.in.
na organizacji publicznych debat o jakości przestrzeni publicznych w mieście, opiniowaniu
projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, organizacji
happeningów, kreowaniu dyskusji publicznej wokół tematów związanych z rozwojem
przestrzeni miejskiej, skutecznym przekonywaniu władz miejskich do podjęcia działań
oczekiwanych przez mieszkańców. Tym samym Forum dysponuje dobrym rozpoznaniem
sytuacji w zakresie problemów i wyzwań wiążących się z kształtowaniem przestrzeni
Śródmieścia Gdańska. Niniejszy projekt – bazując na tej wiedzy i doświadczeniu – stanowi
próbę wypracowania rozwiązań systemowych, wiążących się zarówno z określeniem
kierunków zmian w odniesieniu do struktury funkcjonalno – przestrzennej dzielnicy,
wniosków do polityki planistycznej w tym obszarze jak i w zakresie przygotowania i
prowadzenia dialogu społecznego mającego na celu wspólne (przez wszystkich
interesariuszy) wypracowanie rozwiązań w odniesieniu do dwóch pierwszych zagadnień.
Realizacja projektu była możliwa dzięki wsparciu Fundacji Stefana Batorego, finansującej
prace związane z jego przygotowaniem i przeprowadzeniem, a także dzięki współpracy z
szeregiem instytucji, wspomagających działalność Forum. W szczególności dotyczy to
Miejskiej Instytucji Kultury Gdańsk 2016 – później przekształconej w Instytut Kultury
Miejskiej (która udostępniła salę do prowadzenia warsztatów), Towarzystwa Urbanistów
Polskich O/Gdańsk (które stanowiło zaplecze eksperckie w dziedzinie planowania i
urbanistyki), Politechnika Gdańską oraz Radą Miasta i Radą Dzielnicy (które to instytucje są
zainteresowane wynikami projektu oraz rozwojem dialogu społecznego w mieście).
Podkreślić także należy iż koncepcja projektu zdobyła aprobatę władz miejskich, które
wyraziły zainteresowanie wykorzystaniem jego rezultatów. Radny, wiceprzewodniczący
8
Komisji Rozwoju Przestrzennego i Ochrony Środowiska stał się członkiem zespołu, biorącym
udział w pracach na wszystkich etapach realizacji projektu. Był także osobą pośredniczącą w
kontaktach między władzami miasta a zespołem projektowym.
1.6. Etapy realizacji projektu
W ramach projektu przewidywano do realizacji następujące działania, obejmujące kolejno:
Etap I – styczeń – luty 2012
1. Podjęcie współpracy z innymi organizacjami realizującymi w różnych miastach Polski
podobne działania, analiza ich doświadczeń oraz określenie wniosków dotyczących
uszczegółowienia metodologii proponowanego przedsięwzięcia;
2. Zebranie i analiza informacji dotyczących obszaru Śródmieścia Gdańska, w tym w
szczególności odnoszących się do problemów społecznych, ekonomicznych i
przestrzennych obszaru oraz występowania rozmaitych konfliktów pomiędzy
rozmaitymi interesariuszami;
3. Seminarium robocze I – określenie finalnej metodologii proponowanych działań
4. Promocja planowanych działań z udziałem społeczności lokalnej i interesariuszami
projektu, zidentyfikowanie i zaproszenie do udziału wszystkich kluczowych
przedstawicieli poszczególnych grup interesariuszy;
Etap II – marzec – październik 2012
5. Warsztat I – społeczna diagnoza i określenie problemów rozwoju śródmieścia
Gdańska, zidentyfikowanie kluczowych zagadnień istotnych dla określenia zasad
jego kompleksowego rozwoju;
6. Warsztat II – określenie społecznej wizji rozwoju Śródmieścia miasta, w tym w
odniesieniu do poszczególnych kluczowych dla jego rozwoju zagadnień;
7. Warsztaty lokalne (2 dn.), obejmujące kolejno dzielnice:
� Główne Miasto, Nowe Ogrody, Wyspa Spichrzów,
� Stare Miasto i Osiek, Młode Miasto
� Dolne Miasto, Długie Ogrody, Stare Przedmieście, Biskupia Górka
8. Warsztat IV – integracja wypracowanych propozycji, identyfikacja i rozwiązanie
możliwych konfliktów, określenie spójnych założeń przestrzennych dla całości
obszaru, określenie stref o zróżnicowanym modelu funkcjonowania;
9
Etap III – listopad – grudzień 2012
9. Seminarium robocze II – wstępne określenie pola koniecznych zmian w odniesieniu
do polityki planistycznej miasta
10. Warsztat V – określenie propozycji modyfikacji polityki planistycznej miasta w
odniesieniu do całości obszaru oraz jego poszczególnych części
11. Opracowanie raportu końcowego
12. Publikacja raportu
13. Konferencja końcowa
14. Przygotowanie sprawozdania merytorycznego i finansowego z realizacji projektu.
1.7. Cel i forma warsztatów
Celem warsztatów było podjęcie partnerskiej dyskusji pomiędzy wszystkimi interesariuszami
obszaru Śródmieścia. Spotkania warsztatowe stanowiły kluczowy element projektu,
umożliwiający stworzenie forum wymiany idei i myśli z zakresu polityki przestrzennej.
Realizacja tak postawionego zadania wiązała się z realizacją szeregu celów szczegółowych, w
tym:
• stworzeniem założeń kompleksowej strategii rozwoju obszaru historycznego
Śródmieścia Gdańska
• integracją zagadnień przestrzennych, społecznych i gospodarczych
• podjęciem partnerskiej dyskusji pomiędzy interesariuszami przekształceń Śródmieścia
– bez wstępnych założeń co do spodziewanego wyniku
Przyjęto, że w trakcie warsztatów pracować będziemy metodą partycypacyjną – z
bezpośrednim zaangażowaniem społeczności lokalnej i reprezentantów zainteresowanych
stron i instytucji. Tym samym, wszystkie decyzje podejmowane były metodą konsensusu w
trakcie prac warsztatowych. Równocześnie całość prac, podzielona na szereg sesji
realizowanych w trakcie kolejnych dni, została przygotowana w sposób umożliwiający
optymalne wykorzystanie czasu uczestników spotkania.
Całość prac warsztatowych została przygotowana i przeprowadzona przez dr hab. Piotra
Lorensa z Politechniki Gdańskiej. Warsztaty te, stanowiące główną część prac związanych z
10
Projektem, odbywały się od kwietnia do grudnia 2012r. w salach Instytutu Kultury Miejskiej
oraz Technikum Łączności w Gdańsku
1.8. Zakres raportu końcowego
W ramach niniejszego raportu ujęto zarówno wyniki prac przygotowawczych, realizowanych
przez zespół przygotowujący Projekt, jak i efekty prac warsztatowych, prowadzonych przy
aktywnym udziale wszystkich zainteresowanych mieszkańców miasta.
Załącznikiem do raportu jest zestaw plansz, na których zamieszczono opracowane w wyniku
prac warsztatowych mapy i schematy obejmujące uwarunkowania oraz koncepcje
przekształceń Śródmieścia.
1.9. Uczestnicy warsztatów
Łącznie w pracach warsztatowych udział wzięło około 200 osób, reprezentujących rozmaite
instytucje i organizacje, a także – osoby prywatne – mieszkańcy dzielnicy. Zaznaczyć jednak
trzeba iż nie wszyscy brali udział we wszystkich sesjach warsztatowych. Zbiorcza lista
uczestników spotkań została zamieszczona w aneksie do niniejszego raportu.
11
2. Uwarunkowania rozwoju dzielnicy
Podstawą do prac warsztatowych stała się analiza uwarunkowań rozwoju dzielnicy.
Dokonano jej w sposób zarówno ekspercki (w ramach etapu I prac nad projektem) jak i
warsztatowy. Podsumowaniem tego etapu stały się wnioski do dalszych prac, dotyczących
koniecznych do podjęcia działań.
2.1. Prezentacje wprowadzające – dotyczące uwarunkowań ogólnomiejskich
Wprowadzeniem do prac warsztatowych stało się opracowanie – w trybie eksperckim – szeregu dokumentów obrazujących uwarunkowania rozwoju i przekształceń Śródmieścia wynikające z jego położenia w strukturze miasta, w tym – wobec realizowanych i planowanych przekształceń funkcjonalno – przestrzennych. Na poniższych planszach przedstawiono najważniejsze analizy przeprowadzone w ramach tego etapu.
Ryc. 2.1. Lokalizacja głównych funkcji w strukturze miasta. Opr. P. Mrozek
Pierwsza z przeprowadzonych analiz pozwoliła na ukazanie położenia obszaru Śródmieścia w
strukturze funkcjonalno – przestrzennej miasta. Uwagę zwraca tu peryferyjne położenie
dzielnicy, w tym – na obrzeżu głównych koncentracji terenów mieszkaniowych.
12
Konsekwencją tej sytuacji jest mniejsza niż ma to miejsca w wypadku innych miast o
koncentrycznej strukturze i centralnym położeniu dzielnicy śródmiejskiej ranga dzielnicy i
zdominowanie jej przez funkcje mieszkaniowe.
Ryc. 2.2 Struktura powiązań komunikacyjnych – transport indywidualny. Opr. K. Maciasz
Analizie poddano także położenie Śródmieścia w miejskiej i regionalnej strukturze powiązań
komunikacyjnych. I tak, na kolejnej planszy ujęto także planowane w najbliższej przyszłości
realizacje oraz będące na etapie budowy elementy układu drogowego, w tym – będące na
różnym stopniu zaawansowania. Jak wynika z tego schematu, obszar Śródmieścia jest już
obecnie (a w najbliższej przyszłości będzie w stopniu jeszcze większym) dobrze powiązane
komunikacyjnie z resztą miasta, co zresztą uznać można za przyczynę dużego stopnia
wykorzystania samochodu osobowego w korzystaniu przez mieszkańców miasta z funkcji
zlokalizowanych w granicach przedmiotowego obszaru.
Bardzo podobnie rzecz ma się w odniesieniu do struktury powiązań w zakresie transportu
zbiorowego. Większość linii istniejących dochodzi do obszaru Śródmieścia. Dotyczy to w
szczególności transportu szynowego (Szybkiej Kolei Miejskiej oraz tramwajów), który
odgrywa najważniejszą rolę w budowaniu sieci powiązań komunikacyjnych dzielnicy.
13
Ryc. 2.3. Struktura powiązań komunikacyjnych – transport zbiorowy. Opr. K. Maciasz
Ryc. 2.4. Kluczowe projekty i przedsięwzięcia zmieniające strukturę powiązań. Opr. P. Mrozek
14
Podobnie, planowane i realizowane nowe inwestycje w tym zakresie pozwalają na dalsze
polepszanie dostępności Śródmieścia dla mieszkańców pozostałych dzielnic miasta. W
szczególności wskazać tu należy na projekt dalszej rozbudowy układu tramwajowego oraz
realizację w nieodległej przyszłości sztandarowej inwestycji komunikacyjnej regionu –
Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.
Ryc. 2.5. Główne projekty i przedsięwzięcia obecnie realizowane i planowane do realizacji.
Opr. P. Mrozek
Na koniec wreszcie na uwagę zasługuje obecna skala ruchu inwestycyjnego w obszarze
miasta. Oszacowanie tego zjawiska wiąże się z określeniem ilości i charakteru realizowanych i
planowanych do podjęcia w najbliższym czasie inwestycji. Dotyczy to zarówno funkcji
mieszkaniowych jak i handlowo – usługowych czy administracyjnych i biznesowych. Na tym
tle uznać można iż obszar Śródmieścia stanowi ważne – choć nie jedyne i chyb a nie
najważniejsze – miejsce koncentracji nowych inwestycji miejskich. Zaobserwować można
tendencję do ich lokalizacji w obszarze całego tzw. Centralnego Pasma Usługowego oraz na
obszarze tzw. Gdańska Południe. Uwagę zwraca także postępujący proces intensyfikacji
funkcji portowych w rejonie Portu Północnego.
15
2.2. Prezentacje wprowadzające – dotyczące uwarunkowań wiążących się ze strukturą funkcjonalno – przestrzenną dzielnicy
Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do lokalizacji obszaru Śródmieścia w całości
struktury miasta, analizy wymagały także uwarunkowania wewnętrzne jego przekształceń.
Jednym z najważniejszych elementów stało się tu określenie generalnej struktury
użytkowania i zagospodarowania obszaru (ryc. 2.6 i 2.7). Odczytać tu można konsekwencje
funkcjonalno – przestrzenne rozwoju obszaru w okresie powojennym, w tym – nadmierne
zdominowanie Śródmieścia przez funkcje mieszkaniowe oraz wypełnienie jego przestrzeni –
w dużej części – przez struktury o charakterze typowym. Jednocześnie odczytać można wciąż
istniejącą koncentrację funkcji o charakterze ponadlokalnym w obszarze tzw. Zachodniego
Frontu Śródmieścia (rejon ul. Okopowej, Wałów Jagiellońskich oraz ul. 3 Maja) przy
równoczesnym – mimo zachodzących procesów restrukturyzacji – utrzymywaniem się funkcji
przemysłowo – składowych w jego północnej części.
Ważnymi uwarunkowaniami jest także struktura przestrzeni publicznych i powiązań
komunikacyjnych wewnątrz obszaru (ryc. 2.8 i 2.9). Uwidacznia się tu wyraźnie podział
obszaru na część dostępną pieszo (głównie rejony Starego i Głównego Miasta, najbardziej
atrakcyjne turystycznie) oraz resztę, obecnie głównie dostępną poprzez układy komunikacji
zbiorowej i indywidualnej. Sytuacja ta nie jest korzystną dla żadnej z w/w części dzielnicy.
Natomiast sytuacja społeczno – ekonomiczna dzielnicy (ryc. 2.10) nie przedstawia się w
sposób zasadniczo odmienny od reszty miasta czy też drugiego obszaru śródmiejskiego
Gdańska jakim jest Wrzeszcz. Oznacza to iż przedmiotowa dzielnica nie wyróżnia się z
otoczenia szczególnymi warunkami życia czy prowadzenia działalności usługowej i
biznesowej, co świadczyć może o jej niższej – niż należałoby oczekiwać – atrakcyjności.
Wiązać się to może z istniejących i potencjalnych konfliktów pomiędzy głównymi
interesariuszami – aktorami „gry o przestrzeń Śródmieścia” (ryc. 2.11).
Wszystkie te analizy posłużyły do sformułowania głównych – zdaniem zespołu eksperckiego
pracującego nad tą częścią Projektu Centrum – Reaktywacja – wyzwań stojących przed
obszarem Śródmieścia (ryc. 2.12). Wśród nich odnaleźć można m.in. kwestie
zagospodarowania terenów wolnych (w tym licznych kompleksów terenów
poprzemysłowych), rewitalizacji i przekształceń wielu dzielnic Śródmieścia oraz konieczności
zdecydowanego polepszenia poziomu powiązań pomiędzy poszczególnymi jego częściami (w
tym – poprzez sieci przestrzeni publicznych). Zagadnienia te stały się następnie przedmiotem
prac warsztatowych.
16
Ryc. 2.6. Obecna struktura użytkowania przestrzeni Śródmieścia. Opr. E. Szulc
17
Ryc. 2.7. Obecna struktura zagospodarowania przestrzeni Śródmieścia. Opr. E. Szulc
18
Ryc. 2.8. Obecna struktura i charakter przestrzeni publicznych w obszarze Śródmieścia. Opr. E. Szulc
19
Ryc. 2.9. Obecna struktura głównych powiązań komunikacyjnych w przestrzeni Śródmieścia. Opr. K. Maciasz
20
Ryc. 2.10. Obecna sytuacja społeczna i ekonomiczna Śródmieścia. Opr. E. Spielganin
21
Ryc. 2.11. Obserwowane konflikty pomiędzy głównymi interesariuszami w przestrzeni Śródmieścia. Opr. E. Szulc
22
Ryc. 2.12. Zaobserwowane główne wyzwania stojące przed obszarem Śródmieścia. Opr. E. Szulc
23
2.3. Warsztatowe określenie zapisów analizy SWOT dla dzielnicy
Początek prac warsztatowych wiązał się z uzupełnieniem analizy eksperckiej sytuacji obszaru
Śródmieścia o ustalenia dotyczące zapisów Analizy SWOT dla dzielnicy. Analiza ta pozwala na
szybkie określenie uwarunkowań przekształceń wybranych obszarów. Każdy z uczestników
spotkania otrzymał ankietę, w której określił – jego zdaniem - najważniejsze:
– Siły (silne strony – obecnie obserwowane, wewnętrzne) – Słabości (słabe strony – obecnie obserwowane, wewnętrzne) – Szanse (mogące wystąpić w przyszłości, zewnętrzne) – Zagrożenia (mogące wystąpić w przyszłości, zewnętrzne)
Zbiorcze wyniki tej analizy przedstawiono w tabeli poniżej:
Siły Słabości
• Mentalne centrum
• Dziedzictwo historyczne, bogata historia, dziedzictwo historyczne (średniowiecze, II WŚ, Solidarność), dziedzictwo kulturowe, najnowsza historia (Lech Wałęsa, Solidarność)
• Położenie geograficzne
• Unikatowa architektura, architektura- zabytki, fajna sylweta Gdańska, architektura Głównego Miasta
• Położenie nad wodą, sieć dróg wodnych, Motława, usytuowanie nad wodą
• Wielokulturowość
• Magnes turystyczny, atrakcja turystyczna – popularność, centrum turystyczne
• Przestrzeń – skala miasta – bardzo przyjazne
• Dzieło odbudowy 1945-55
• Dostępność uliczek dla pieszych
• Różnorodność krajobrazu
• Historyczny układ urbanistyczny miasta zwróconego ku wodzie, historyczny układ urbanistyczny
• Nowe inwestycje (knajpy)
• Tożsamość miejsca, jego klimat, poczucie tożsamości
• Zróżnicowana zabudowa
• Gdańsk jest marką
• Jarmark Dominikański
• ASP
• Usługi publiczne
• Centrum administracyjne i kulturowe
• Gastronomia, rozrywka
• Brak powojennej rekonstrukcji
• Brak spójności architektonicznej (Podwale)
• Kontrasty i chaos urbanistyczny
• Brak infrastruktury wodnej, dostęp do wody, Gdańsk odwrócony tyłem do wody, odwrócenie się inwestycji od wody
• Brak skutecznej komunikacji, błędy w projektowaniu arterii komunikacyjnych, zła komunikacja, słaba komunikacja, komunikacja
• Śmietnik w przestrzeni publicznej (brak regulacji), brak estetyki,
• Brak zieleni
• Rozbicie
• Brak przestrzeni publicznej do wspólnego spędzania czasu
• Brak spójnej idei i pomysłów na rozwój dzielnicy
• Brak dbałości o zabytki
• Brak miejsc parkingowych
• Rozpoczęte długotrwałe inwestycje
• Słaby kapitał społeczny, natężenie problemów społecznych, przekrój społeczny (starzejące się społeczeństwo), słaba świadomość społeczności, brak przekroju wiekowego, starzenie się dzielnicy
• Brak spójności między miejscowymi planami
• Podwale Przedmiejskie
• Restrykcje Urzędu Konserwatorskiego o brak strategii dotyczącej zabytków
• Peryferyjność miasta
• Zaniedbanie tkanki historycznej i infrastruktury
• Jest na uboczu aglomeracji
24
• Sezonowa turystyka
• Brak funduszy
• Dużo wolnych parceli, tereny - nieużytki
• Jakość Jarmarku
• Urzędnicy (czynsze, cisza nocna)
• Nie jest bezpiecznie, tdz „dzielnica patologiczna”
• Przesadne podwyższanie prestiżu dzielnicy
• Zanik funkcji śródmiejskich (banki)
• Nieuregulowane sprawy własnościowe
• Drogie mieszkalnictwo
• Konflikt mieszkańcy Śródmieścia konta pozostali
Szanse Zagrożenia
• Duże tereny inwestycyjne, nowe miejsca na dobre inwestycje, przestrzeń na rozbudowę, istnienie dużej ilości terenów rozwojowych, dużo wolnych parceli
• Rozwój dzielnic ościennych
• Napływ nowych mieszkańców, młodzi ludzie, klasa kreatywna
• Atrakcyjność turystyczna, miejsce turystyczne
• Plan zagospodarowania
• Rozwój portu lotniczego, lepsza komunikacja ze światem
• Wykorzystanie przestrzeni na tereny zielone, Zieleń (jeśli się pojawi), tereny rekreacyjne
• Dostęp do wody, rozwój wodnych szlaków komunikacyjnych, Motława (ku wodzie), odpływy Motławy
• Powiększenie mariny
• Duże zainteresowanie różnych grup społecznych dobrem rozwoju Gdańska
• Poprawa estetyki
• Waterfront – jeśli się wykształci
• ECS, Muzeum II WŚ, bastiony, Europejskie Centrum Solidarności
• Wycięcie z ruchu pewnych ulic
• Może być unikalne w skali kraju
• Rozwój rozrywek
• ASP
• Działalność instytucji kulturalnych i społecznych
• Partnerstwo publiczno-prywatne, demokracja partycypacyjna
• Różnorodność
• Marginalizacja w strukturze miasta
• Spekulacyjne nabywanie nieruchomości
• Napływ nowych mieszkańców
• Suburbanizacja
• Przejęcie zysków z używania walorów przez duże konsorcja
• Zniszczenie dziedzictwa, zaniedbane zabytki poza centrum turystycznym
• Polityka
• Rozbudowa miasta na zewnątrz
• Brak zaangażowania finansowego w projekty powstające w Centrum
• Przybywanie placówek, które nic nie wprowadzają
• Postępujące zaśmiecenie przestrzeni publicznej, architektury
• Niekontrolowany rozwój, brak spójnej polityki rozwoju, brak konkretnych planów rewitalizacyjnych (brak spójnej koncepcji)
• Gentryfikacja obszaru
• Starzenie się społeczeństwa
• Młode Miasto, Wrzeszcz, konkurencyjność Gdyni
• Monopol funkcji turystycznych – wypierających codzienne funkcje
• Dalsze wyludnienie, wyludnianie się dzielnicy
• Tzw. „Przegadanie tematu” – zniechęcenie mieszańców
• Prywatyzacja przestrzeni
• Utrata charakteru historycznego
• Zanikanie funkcji miastotwórczych
25
2.4. Warsztatowe określenie głównych problemów rozwoju dzielnicy
Kolejny etap prac warsztatowych dotyczył określenia głównych problemów rozwoju
dzielnicy. Zadanie to zostało zrealizowane w grupach roboczych, Na bazie dyskusji w grupach
określono najważniejsze problemy rozwoju dzielnicy, których zbiorcza lista przedstawia się
następująco:.
1. Niedokończona odbudowa Głównego Miasta w myśl przewodniej idei ulic Długiej,
Mariackiej, Piwnej
2. Brak zabudowy północnego cypla Wyspy Spichrzów
3. Szpecące obszary przy kościele Mariackim, Świętojańskiej, Spichrzowej i Rajskiej
4. Brak zagospodarowania terenu przy kościele Św. Mikołaja
5. Niewłaściwe ulokowanie pomnika Św. Wojciecha
6. Zamknięta przestrzeń Zbrojowni, brak jej zagospodarowania
7. Brak dialogu między mieszkańcami a władzami
8. Brak dobrej infrastruktury (jakość dróg, parkingi, ścieżki rowerowe, toalety)
9. Brak przestrzeni publicznej dobrej jakości – do wspólnego spędzania czasu
10. Problem ciszy nocnej i konflikty na tym tle
11. Konflikty między mieszkańcami a innymi „użytkownikami” miasta
12. Peryferyjność miasta
13. Bariery komunikacyjne
14. Brak szacunku dla historycznej tkanki miejskiej
15. Zły stan infrastruktury
16. Chaotyczny charakter zabudowy – niska jakość przestrzeni publicznej
17. Brak zieleni, sztuki, kultury, brak promocji
18. Brak finansów publicznych na realizację nowych wyzwań w obszarze Śródmieścia
19. Brak spójnej koncepcji zagospodarowania obszaru
20. Ograniczenia konserwatorskie
21. Problemy geologiczne
22. Niedostateczny udział społeczeństwa w procesach decydowania o przyszłości
obszaru
23. Marginalizacja pieszego w przestrzeniach ulic
24. Dezintegracja Śródmieścia
25. Brak utożsamienia się mieszkańców z miejscem
26. Niewystarczający rozwój układów partnerstwa publiczno-prywatnego
27. Odwrócenie miasta tyłem do wody
28. Brak zagospodarowania pustych przestrzeni (brak pierzei)
29. Brak infrastruktury (światło)
30. Brak gospodarza (nie tylko administracyjnego)
31. Niewykorzystanie dostępu do rzeki, wody
26
32. Brak polityki transportowej (miejsca parkingowe, autobusy, tramwaje)
33. Braki w zakresie usług i wydarzeń kulturalnych
34. Nieuregulowane kwestie prawne, własnościowe
35. Nieprzemyślane oddawanie przestrzeni prywatnym inwestorom
36. Decyzje podejmowane za plecami mieszkańców
37. Polityka miejska skierowana pod potrzeby turystów a nie mieszkańców
38. Niewykorzystana tożsamość miejsca, tożsamość Gdańszczanina
39. Słaba promocja miasta
40. Brak spójnej polityki wszystkich liderów opinii społecznej
41. Konflikty, różnice oczekiwań mieszkańców śródmieścia
42. Brak wewnętrznej komunikacji w obszarze Śródmieścia
43. Brak strategii rozwoju funkcji usług
44. Nieumiejętność egzekwowania polityki przestrzennej (dziury w ziemi)
45. Brak estetyki, brud, mentalność mieszkańców
46. Konflikty wewnętrzne pomiędzy różnymi grupami mieszkańców wynikające z różnych
wizji rozwoju dzielnic
47. Brak więzi emocjonalnej z historią miasta
48. Dominacja funkcji komunikacyjnych w urbanistyce
49. Peryferyjność w aglomeracji miejskiej
50. Degradacja architektoniczna
2.5. Warsztatowe określenie uwarunkowań rozwoju dzielnicy
wynikających z położenia w strukturze miasta i metropolii
Na bazie przedstawionych wcześniej opracowań eksperckich kolejnym etapem prac
warsztatowych stało się określenie uwarunkowań rozwoju dzielnicy wynikających z
położenia w strukturze miasta i metropolii. Każdy z uczestników spotkania wypełnił ankietę,
w której określił najważniejsze – jego zdaniem - uwarunkowania rozwoju dzielnicy w
odniesieniu do:
– Położenia dzielnicy w strukturze metropolii
– Położenia dzielnicy w mieście
– Strukturą powiązań komunikacyjnych
– Planowanymi i realizowanymi powiązaniami komunikacyjnymi
Zbiorcze wyniki tej ankiety przedstawiono poniżej. Pamiętać przy tym należy iż na poniższych
listach znalazły się wszystkie zapisy zgłoszone przez uczestników warsztatów, które nie były
27
jednak później przedmiotem eksperckiej analizy, czego efektem może być występowanie
pewnych sprzeczności pomiędzy poszczególnymi zapisami:
Uwarunkowania związane z położeniem dzielnicy w strukturze metropolii:
• Położenie na uboczu, nie jest centrum rozrywkowym ani handlowym
• Centrum historyczne – możliwość rozwoju w oparciu o dziedzictwo historyczne
• Struktura metropolii – warunki geograficzne uniemożliwiają utworzenie centrum
metropolii
• Gdańsk - miasto wojewódzkie
• Obecność szlaków wodnych
• Jedyny obszar o zabudowie starszej niż 100 lat
• Centrum administracyjne
• Peryferyjność położenia względem reszty obszaru metropolii
• Ukierunkowanie obecnych procesów rozwoju w stronę południowo-zachodnim
• Brak magnesu funkcjonalnego
Uwarunkowania związane z położeniem dzielnicy w strukturze miasta:
• Położenie w strefie ciągów wodnych, możliwość rozwoju komunikacyjnego
• Możliwość rozwoju tkanki miejskiej wokół ścisłego centrum
• Fragmentaryczna przestrzeń
• Brak łączności z obszarami mieszkaniowymi
• Niezamieszkałe centrum
• Niewykształcona kultura miejska
• Brak balansu między usługami dla turystów i mieszkańców
• Miejsce identyfikacji Gdańska na zewnątrz
• Peryferyjność Śródmieścia
• Uwarunkowania konserwatorskie (pomnik historii)
• Uwarunkowania przyrodnicze (strefa krawędziowa wysoczyzny morenowej – Żuławy)
• Jedyny obszar pozwalający na rozwój transportu wodnego
• Reprezentacyjna przestrzeń publiczna
• Brak wysokiej jakości przestrzeni rekreacyjnej
• Brak mieszkańców w pobliżu poza Śródmieściem (w sąsiedztwie)
• Podwale Przedmiejskie dzielące Śródmieście
28
Uwarunkowania związane ze strukturą powiązań komunikacyjnych:
• Końcowy przystanek w strukturze komunikacji
• Dostęp do różnych środków komunikacji
• SKM – rozwiązanie nietypowe
• Podwale Przedmiejskie i tory tramwajowe rozcinają Śródmieście
• Powiązanie obu stron Motławy
• Pomorska Kolej Metropolitalna
• Obwodnica Południowa i Metropolitalna
• Przystanek Śródmieście SKM, tramwaje wodne
• Brak skutecznych rozwiązań komunikacji publicznej
• Przeciążenie dróg ruchem tranzytowym
• Niedostateczne wykorzystanie komunikacji wodnej
• Linearny układ komunikacyjny
• Brak sieci komunikacyjnej wewnątrz Śródmieścia
• Niedostosowanie do codziennych potrzeb użytkowników
• Brak wykorzystania dróg wodnych
• Nie dochodzi SKM – główny środek transportu
Uwarunkowania związane z planowanymi i realizowanymi znaczącymi zamierzeniami
infrastrukturalnymi:
• Brak bezpośredniego połączenia z PKM
• Nowy przystanek SKM przy Bramie Wyżynnej
• Brak właściwej koncepcji rozwoju infrastruktury miejskiej w powiązaniu z masową
obsługą ruchu turystycznego
• Linia na Morenę
• Zagospodarowanie terenów postoczniowych
• Kolej Metropolitalna – zagrożenie
• Obwodnica Południowa – szansa na odciążenie miasta
• Budowa miejsc parkingowych dostosowanych do potrzeb mieszkańców
• Działania o charakterze rewitalizacyjnym
• Przebudowa Targu Siennego
• Zagospodarowanie terenu postyczniowego oraz Wyspy Spichrzów
• Stacja SKM Śródmieście i węzeł komunikacji
• Obwodnica Południowa
• Kładka pomiędzy Ołowianką i Pobrzeżem
• Wyprowadzenie tranzytu z Centrum dzięki Obwodnicy Południowej
29
• Wałowa – odciąża węzeł Okopowa
• SKM Śródmieście – cudowny ratunek
• Tunel pod Martwą Wisłą
• Brak parkingów – systemu parkowania
2.6. Warsztatowe określenie uwarunkowań rozwoju dzielnicy
wynikających ze struktury funkcjonalno – przestrzennej Śródmieścia
Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do uwarunkowań związanych z położeniem
dzielnicy (przedstawionych w rozdziale 2.5), na bazie przedstawionych wcześniej opracowań
eksperckich kolejnym etapem prac warsztatowych stało się określenie uwarunkowań
rozwoju dzielnicy wynikających z jej struktury funkcjonalno – przestrzennej. Każdy z
uczestników spotkania wypełnił ankietę, w której określił najważniejsze – jego zdaniem -
uwarunkowania rozwoju dzielnicy w odniesieniu do:
– Struktury przestrzennej dzielnicy
– Układu przestrzeni publicznych
– Układu komunikacyjnego
Zbiorcze wyniki tej ankiety przedstawiono poniżej. Pamiętać przy tym należy iż na poniższych
listach znalazły się wszystkie zapisy zgłoszone przez uczestników warsztatów, które nie były
jednak później przedmiotem eksperckiej analizy, czego efektem może być występowanie
pewnych sprzeczności pomiędzy poszczególnymi zapisami:
Uwarunkowania związane ze strukturą przestrzenną dzielnicy:
• Historyczna zabudowa
• Oddalenie usług od komunikacji miejskiej
• Niespójna struktura zabudowy (kontrast starej, historycznej zabudowy i
komunistycznej, nowoczesnej)
• Niski poziom gęstości tkanki miejskiej
• Tereny zdegradowane – tereny rozwojowe
• Strefy ochrony konserwatorskiej
• Brak serca Śródmieścia
• Zbyt ciasne ulice wynikające ze średniowiecznej genezy miasta
• Brak jednorodności funkcjonalnej (Stare Przedmieście jest niespójne z Głównym
Miastem)
• Fragmentacja przestrzenna
30
• Znaczna ilość przestrzeni rozwojowych
• Atrakcyjność mieszkaniowa
• Śródmieście izolowane od reszty tkanki miejskiej
• Chaos form przestrzennych
• Skrajne różne formy intensywności zagospodarowania poszczególnych części (bo to
nie są dzielnice) Śródmieścia
• Historyczny układ ulic niedostosowany do współczesnych potrzeb komunikacyjnych
• Brak ciągłości zabudowy
• Duża ilość niezagospodarowanych nabrzeży
• Obostrzenia konserwatorskie
• Położenie nad wodą – podmokły grunt utrudnieniem dla inwestorów
Uwarunkowania związane z układem przestrzeni publicznych:
• Drogi wodne – przestrzeń publiczna – odbudowa i zagospodarowanie na rzecz
turystyki wodnej
• Brak systemu powiązań przestrzeni publicznej
• Koncentracja atrakcyjnych przestrzeni publicznych jedynie na Głównym Mieście
• „Odwrócenie się” od wody
• Urwane przestrzenie, brak kontynuacji poza dzielnicą
• Niska jakość przestrzeni publicznej
• Brak ciągłości przestrzeni publicznych
• Brak wykorzystania przestrzeni wodnych
• Brak urządzonej zieleni rekreacyjnej wewnątrz Śródmieścia
• Brak połączeń z obszarami rekreacji
• Potencjał przestrzeni przy wodzie
• Niezagospodarowane podwórka
• Arterie komunikacyjne atomizują fragmenty dzielnic
• Niedokończona odbudowa po wojnie
• Brak spójności
Uwarunkowania związane z układem komunikacyjnym:
• Brak dużych parkingów (w tym wielopoziomowych) przy trasie na Warszawę
• Brak przedłużenia trasy ul. Chmielnej jako wylotu na południe przy torach kolejowych
• Utrudniony dostęp do usług
• Wprowadzenie komunikacji alternatywnej np. sieć rowerowa (wypożyczalnie i ścieżki,
parkingi rowerowe)
31
• Transport zbiorowy (rowery miejskie, riksze)
• Ogromny potencjał rowerowy do wykorzystania
• Niewystarczająca obsługa parkingowa
• Nierozwinięty układ komunikacji zbiorowej – słaba dostępność
• Zaniedbane trasy prowadzące do przystanków (tunele itd.)
• Rozdzielenie Głównego Miasta i Dolnego Miasta
• Brak obsługi komunikacji publicznej
• Brak komunikacji wodnej
• Brak intuicyjności powiązań komunikacyjnych
• Podwale Przedmiejskie – koszmar komunikacji dzielący Śródmieście przestrzennie
• Brak alternatywnych rozwiązań dla Podwala Przedmiejskiego (Nowa Sandomierska?
Nowa Wałowa?)
• Martwa strefa w centralnej części Starówki
• Niewykorzystanie dróg wodnych
• Brak SKM, niedrożne, zakorkowane drogi
• Motława barierą – brak pomysłów na jej pokonanie
• Brak kompleksowej komunikacji wewnątrz Śródmieścia
2.7. Warsztatowe określenie uwarunkowań rozwoju dzielnicy
wynikających z sytuacji społecznej i gospodarczej Śródmieścia
Kolejnym etapem prac warsztatowych, związanych z określaniem uwarunkowań rozwoju
dzielnicy Śródmieście, stało się określenie tychże wynikających z jej sytuacji społecznej i
gospodarczej. Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do poprzednich etapów, każdy z
uczestników spotkania wypełnił ankietę, w której określił najważniejsze – jego zdaniem -
uwarunkowania rozwoju dzielnicy w odniesieniu do:
– Sytuacji społecznej dzielnicy
– Sytuacji ekonomicznej dzielnicy
– Istniejących i potencjalnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi grupami
użytkowników przestrzeni
Zbiorcze wyniki tej ankiety przedstawiono poniżej. Pamiętać przy tym należy iż na poniższych
listach znalazły się wszystkie zapisy zgłoszone przez uczestników warsztatów, które nie były
jednak później przedmiotem eksperckiej analizy, czego efektem może być występowanie
pewnych sprzeczności pomiędzy poszczególnymi zapisami:
32
Uwarunkowania związane z sytuacją społeczną:
• Starzejące się społeczeństwo, starzenie się społeczeństwa, wysoka średnia wieku,
dzielnica wymierająca, starzenie się ludności, starzenie się,
• Bezpieczeństwo - problem
• Niski status materialny
• Polaryzacja społeczeństwa
• Wyludnienie
• Niski status społeczny mieszkańców
• Dysproporcje społeczne, kontrasty w statusie materialnym
• Brak prężnie działające lokalnej społeczności
• Bardzo niski wskaźnik wykrywalności przestępstw (ich ilość)
• Napływ nowych mieszkańców
• Gentryfikacja
• Emigracja do innych dzielnic
• Dwa obszary: starzenie się populacji na Głównym Mieście, bezrobocie, przestępczość
na Dolnym Mieście
Uwarunkowania związane z sytuacją gospodarczą:
• Potencjał
• Presja kapitału
• Niska skala nabywcza lokalnych mieszkańców, niski potencjał nabywczy mieszkańców
• Sezonowość, niestabilne dochody
• Oferta mieszkaniowa skierowana tylko do bogatych i kapitału spekulacyjnego
• Możliwości zysków na zagospodarowaniu terenów postindustrialnych (np. stocznia),
budynki pofabryczne na Dolnym Mieście
• Strefa prestiżowa gospodarczo
• Potrzeba przychylnej polityki władz wobec podmiotów gospodarczych
• Brak wsparcia dla lokalnych przedsiębiorców (wypieranie ich)
• Wysokie ceny najmu / kupna lokali
• Niejasna polityka miasta
• Inwestorzy wybierają Sopot
• Ludzie są biedniejsi niż w innych dzielnicach
• Niewykorzystanie potencjału gospodarczego
• Potencjalnie dużo miejsc pracy
• Brak partycypacji mieszkańców w życiu gospodarczym dzielnicy
• Wycofanie przemysłu bez alternatywnego zatrudnienia
33
Uwarunkowania związane z istniejącymi i potencjalnymi konfliktami pomiędzy
poszczególnymi grupami społecznymi / użytkownikami przestrzeni:
• Nowi mieszkańcy vs. Starzy, mieszkańcy nowi vs. Mieszkańcy rdzenni
• Użytkownicy zmotoryzowani vs. Piesi, kierowcy vs. Rowerzyści, piesi, rolkarze
• Instytucje społeczne vs. Developerzy
• Cisza nocna vs. knajpki
• Mieszkańcy czują się obywatelami drugiej kategorii wobec turystów – nie mają
powodów by czuć się gospodarzami, turysta vs. Stary człowiek
• Konflikt pomiędzy starszymi mieszkańcami a restauratorami – problemy z rozwojem
rozrywki
• Turyści kontra mieszkańcy – potrzeby jednych i drugich powinny być uwzględnione,
niechęć wspólnot do gastronomii
• Nowi mieszkańcy nie asymilują się z obecnymi
• Mieszkańcy vs. Właściciele lokali użytkowych, mieszkańcy vs. Restauratorzy, część
mieszkańców vs. restauratorzy
• Deweloper vs. Codzienny użytkownik / miasto
• Konflikt w sprawie kierunków rozwoju architektonicznego
2.8. Warsztatowe określenie uwarunkowań rozwoju dzielnicy
wynikających z planowanych procesów rozwoju miasta i
Śródmieścia
Finalnym etapem prac warsztatowych, związanych z określaniem uwarunkowań rozwoju
dzielnicy Śródmieście, stało się określenie tychże wynikających z planowanych procesów
rozwoju. Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do poprzednich etapów, każdy z
uczestników spotkania wypełnił ankietę, w której określił najważniejsze – jego zdaniem -
uwarunkowania rozwoju dzielnicy w odniesieniu do planów i procesów rozwoju metropolii,
miasta jak i samej dzielnicy.
Zbiorcze wyniki tej ankiety przedstawiono poniżej. Podobnie jak w przypadku poprzednio
przeprowadzonych analiz pamiętać należy iż na poniższych listach znalazły się wszystkie
zapisy zgłoszone przez uczestników warsztatów, które nie były jednak później przedmiotem
eksperckiej analizy, czego efektem może być występowanie pewnych sprzeczności pomiędzy
poszczególnymi zapisami:
34
Uwarunkowania związane z planowanymi procesami rozwoju Metropolii:
• Dominująca strefa kulturalna
• Rozwój przemysłu nieprodukcyjnego (biura projektowe, parki technologiczne, itd.)
• PKM, kolej metropolitalna – osłabienie roli śródmieścia na rzecz Wrzeszcza
• Rozbudowa lotniska, modernizowany port lotniczy – szansa rozwoju ruchu
turystycznego
• Ring drogowy omijający Śródmieście
• Wzbogacenie funkcji ponadregionalnej (ECS, Muzeum IIWŚ)
• Obwodnica Południowa – odciążenie Śródmieścia od ruchu tranzytowego
• Zwiększona atrakcyjność turystyczna
• Ze względu na unikatowość budynków zabytkowych rozwój jakiejkolwiek części
metropolii będzie miał wpływ na rozwój Śródmieścia
Uwarunkowania związane z planowanymi procesami rozwoju miasta:
• Młode Miasto – powstanie i rozwój
• Olszynka i Rudniki – tereny potencjalne dla rozwoju i inwestycji
• Tramwaje wodne
• Nowe tereny mieszkaniowe
• Rozwój funkcji biurowych (niezrozumiała koncentracja Wrzeszcz, Przymorze, Oliwa)
• Brak popytu na wysokiej jakości mieszkaniówkę (przez np. Garnizon)
• SKM Śródmieście – usprawnienie połączeń komunikacyjnych
• Rozwój dzielnicy Gdańsk Południe – szansa dla Śródmieścia
• Tunel pod Martwa Wisłą
• Południowa Obwodnica Gdańska odciąży Śródmieście
• Stadion – potencjalne miejsce organizacji imprez również kulturalnych
• Rozwój dzielnic ościennych
• Deprecjonowanie rozwoju Śródmieścia w kontekście rozmycia funkcji śródmiejskich
po innych dzielnicach miasta (Wrzeszcz, Oliwa)
Uwarunkowania związane z planowanymi procesami rozwoju Śródmieścia:
• Tworzenie waterfrontu – wykorzystanie dróg wodnych w rozwoju Śródmieścia.
Połączenie funkcji lądowych i wodnych
• Węzeł „Czerwony Most”
• Pokonanie bariery Motławy
• Powstanie muzeów: ECS, Muzeum IIWŚ
• Planowany rozwój Młodego Miasta na terenach po-stoczniowych
35
• Rozwój nowych stref w Śródmieściu: Wyspa Spichrzów, Targ Sienny i Rakowy, Polski
Hak, Młode Miasto
• Planowany rozwój Mariny
• Same funkcje administracyjne bez żadnych innych sąsiedztwie
• Dogęszczenie zabudowy, dogęszczenie Wyspy Spichrzów, dogęszczanie struktury
zabudowy
• Nowe ośrodki kulturalne
• Wprowadzenie na duża skalę handlu
• Obiekty o funkcji kulturalnej – ECS, Muzeum IIWŚ
• Nowa mieszkaniówka
• Rozwój instytucji kulturalnych, akcji społecznych i NGO
2.9. Podsumowanie części analitycznej
Przeprowadzone prace eksperckie i warsztatowe pozwoliły na zebranie stosunkowo
szerokiego materiału do dalszych prac nad założeniami do kompleksowej strategii rozwoju
obszaru Śródmieścia. Jednocześnie uznać można iż generalne wnioski z prac warsztatowych i
eksperckich wzajemnie się potwierdziły, co świadczyć może o ich zasadności i możliwości
uznania za prawidłową podstawę do dalszych prac warsztatowych.
36
3. Wizja rozwoju Śródmieścia
Kluczowym elementem prac nad Projektem Centrum – Reaktywacja stało się sformułowanie
wizji rozwoju dzielnicy śródmiejskiej w Gdańsku. Pojęciem wizji określać tu będziemy
docelowy, idealny stan stan dzielnicy, opisywany w kategoriach zarówno przestrzennych jak
i społeczno – ekonomicznych. Nie ma więc ta wizja charakteru stricte urbanistycznego – jej
sformułowanie przypomina raczej zapisy tworzone w związku ze strategią rozwoju miasta.
Sformułowania wizji dokonano metodą warsztatową, w dwóch etapach: w trakcie sesji
plenarnej (kiedy to sformułowano wstępną listę zapisów) oraz podczas pracy w grupach
(kiedy to sformułowano zapisy odnoszące się do poszczególnych kluczowych grup
zagadnień). Każdy z tych etapów przedstawiono w kolejnych rozdziałach raportu.
3.1. Główne zapisy dotyczące wizji rozwoju dzielnicy
Na bazie poprzednich analiz zespół pracujący na warsztatach sformułował wstępną wizję
rozwoju dzielnicy. Zadanie to zrealizowano metodą „burzy mózgów”, co oznacza iż lista
zapisów została sporządzona w kolejności zgłaszania kolejnych propozycji. Jej porządkowanie
nastąpiło dopiero w drugim etapie prac warsztatowych.
I tak, na wstępnej liście elementów mogących złożyć się na wizje rozwoju dzielnicy znalazły
się:
• Spójne i jednolite zasady gospodarowania przestrzenia obszaru
• Miejsce dla działalności niszowych – szansa dla początkujących
• Dzielnica współtworzona przez mieszkańców
• Obszar przyciągający witalne osoby
• Lepsze powiązanie Głównego Miasta ze Starym Przedmieściem i Dolnym Miastem
• Wysoki poziom bezpieczeństwa
• Dzielnica powiązana z zielonym otoczeniem
• Kolejka widokowa
• Przestrzeń otwarta na nowe technologie
• Szeroka oferta noclegowa
• Świadomie kształtowana panorama miasta
• Spójna i estetyczna mała architektura
• Wysoka jakość przestrzeni publicznych
• Przestrzeń żywa, nie tylko „skansenowa”
• Dobra komunikacja obszaru z całym regionem
• Dzielnica dobrze wypromowana – także w całym regionie
• Centrum – zielone
• Dzielnica spójna społecznie
37
• Miasto przyjazne żeglarzom
• Atrakcyjna przestrzeń publiczna
• Miasto czynne 24h na dobę
• Upamiętnienie wybitnych gdańszczan
• Strefa piesza
• Jednolita architektura dzielnicy
• Zabudowa pierzejowa, o miejskim charakterze
• Komunikacja piesza zielonymi korytarzami
• Kreatywne zagospodarowanie podwórek
• Zagospodarowanie dzielnicy nawiązujące do przeszłości historycznej
• Innowacyjnie zagospodarowane tereny postoczniowe
• Nowe miejsca pracy
• Centrum biznesowe aglomeracji
• Centrum otwarte na wodę
• Przestrzeń wielu działań kulturalnych
• Dzielnica czysta
• Wielofunkcyjna przestrzeń
• Przestrzeń spójna, bez rażących podziałów i dysonansów
• Dzielnica łącząca pokolenia, żywa a jednocześnie zróżnicowana społecznie
• Przestrzeń dostępna transportowo
• Obszar przyjazny rowerzystom i osobom niepełnosprawnym
• Obszar przyjazny dla dzieci i młodzieży
• Śródmieście – motorem rozwoju całego Trójmiasta
• Eleganckie centrum miasta
• Miejsce atrakcyjne dla wszystkich mieszkańców metropolii – przyciągające
odwiedzających przez cały rok
• Lepiej wykorzystany istniejący potencjał dzielnicy
• Dzielnica ekologiczna
• Mniej tandety
• Przestrzeń unikatowa, rozpoznawalna w Europie
• Brak reklam wielkoformatowych, zaburzających architekturę dzielnicy
• Właściwie wykształcone systemy przestrzeni półprywatnych dla mieszkańców
• Jasno zarysowana perspektywa rozwojowa dzielnicy
• Dzielnica prestiżowa
• Dobre zarządzanie dzielnicą
• Centrum życia studenckiego
• Miejsce dialogu społecznego
• Jasne określenie gospodarza miejsca
38
• Bałtyckie centrum kongresowe
• Miejsce przyjazne artystom ulicznym
• Gęsta zabudowa
• Pracownie dla artystów
• Miasto pełne turystów
• Atrakcyjne, „żywe” muzea
• Przestrzeń z zadbanymi zabytkami architektury
• Centrum biznesowe i kulturalne południowego Bałtyku
• Wyspa Spichrzów wizytówką obszaru
• „Downtown” na Młodym Mieście
• Duża gęstość zaludnienia, przestrzeń wielokulturowa
• Zrewitalizowane Dolne Miasto
• Dzielnica zrównoważona pod każdym względem
• Wykorzystane turystycznie, komercyjnie i rekreacyjnie drogi wodne
• Przestrzeń otwarta na nową architekturę
• Odbudowane mosty zwodzone
3.2. Uszczegółowienie wizji rozwoju Śródmieścia w odniesieniu do
poszczególnych zagadnień
Sformułowane w trakcie „burzy mózgów” zapisy dotyczące wizji rozwoju Śródmieścia zostały
następnie uporządkowane w odniesieniu do sześciu kluczowych zagadnień: urbanistyki,
gospodarki, komunikacji, społeczeństwa, architektury oraz kultury i tożsamości.
I tak, w trakcie sesji warsztatowej, na bazie dyskusji w grupach określono najważniejsze
zapisy dotyczące wizji rozwoju dzielnicy w odniesieniu do w/w wybranych zagadnień. Zapisy
te przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: URBANISTYKA
• Spójność pomiędzy historycznymi dzielnicami
• Tradycyjny, zwarty, gęsty układ urbanistyczny
• Rozwinięty system przestrzeni publicznych
• Wielofunkcyjne centrum (kulturowe, rozrywkowe, gospodarcze, itd.)
• Obiekty – magnesy połączone ze sobą (wiążące przestrzenie publiczne)
• Rozwinięty i zagospodarowany system przestrzeni nadwodnych
• Wysoka jakość przestrzeni (utworzenie / przywrócenie nastroju)
39
Zagadnienie: GOSPODARKA
• Dobre zarządzanie
• Zagęszczone, żywe miasto
• Wielofunkcyjne
• Dostępne
• Miejsca pracy
• Młode Miasto (centrum kongresowe)
• Hub turystyczny
Zagadnienie: KOMUNIKACJA
• Komunikacja zbiorowa (tramwaj po obrębie Śródmieścia, reaktywacja linii
tramwajowych
• Parkingi podziemne / strefy buforowe
• Likwidacja barier dla pieszych i niepełnosprawnych
• Infrastruktura rowerowa (ścieżki, wypożyczalnia, integracja z jezdniami)
• Komunikacja wodna (mariny, tramwaj wodny)
• Likwidacja tranzytu samochodowego
Zagadnienie: SPOŁECZEŃSTWO
• Zapewnienie większej ilości miejsc przyjaznych młodym i starszym („współczesne
trzepaki”)
• Aktywizacja mieszkańców (wydarzenia integrujące – festyny, kiermasze)
• Większa aktywność rad dzielnic
• Przystępność cenowa (na każdą kieszeń)
• Opieka nad bezdomnymi
• Bezpieczeństwo
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
• Wielokulturowość wynikająca z tożsamości historycznej miasta
• Wykorzystanie istniejącego potencjału miejsc, przestrzeni i instytucji miasta
• Bałtyckie Centrum Kongresowe
• Miejsce do życia i pracy dla artystów
• Szerokie spektrum oferty kulturalnej i skuteczna informacja
• Osiedlowe / lokalne centra kultury i dialogu – forum spotkań
40
Zagadnienie: ARCHITEKTURA
• Pierzejowa zabudowa – odbudowa starych kwartałów
• Dogęszczenie zabudowy Śródmieścia
• Nowoczesna architektura – otwarcie na współczesne trendy – nowe technologie
• Poszanowanie historycznego kontekstu
• Zróżnicowana struktura zabudowy mieszkaniowej, intensywna zabudowa
wielorodzinna i jednorodzinna
• Zachowanie stoczniowego – industrialnego charakteru Młodego Miasta
• Wysoka jakość architektury rekonstruowanej i nowoprojektowanej
• Wysoka jakość małej architektury i detalu
Zapisy te posłużyły sformułowaniu kolejnych zapisów odnoszących się zarówno do całego
obszaru Śródmieścia jak i poszczególnych jego dzielnic.
41
4. Cele rozwoju dzielnicy
Kolejnym etapem prac warsztatowych stało się sformułowanie celów rozwoju dzielnicy. Podobnie jak
w odniesieniu do wizji, zapisy dotyczące celów zostały sformułowane przez podgrupy pracujące nad
tymi zagadnieniami w trakcie sesji warsztatowych. I tak, finalne zapisy przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: URBANISTYKA
• Uspójnienie jakości i standardu przestrzeni
• Powrót do tradycyjnego układu urbanistycznego oraz kształtowanie nowej zabudowy
zgodnie z daną wizją
• Tworzenie ciągłych, spójnych sieci ciągów publicznych
• Wprowadzenie i zachowanie (uzupełnienie, usprawnienie) różnych funkcji w centrum
• Tworzenie i powiązanie z centrum waterfrontów
• Ożywienie życia miejskiego poprzez wykreowanie spójnej sieci magnesów –
elementów tworzących powiązania przestrzenne
• Ujednolicenie, poprawa – wzrost jakości przestrzeni (utworzenie, przywrócenie
nastroju)
• Wykreowanie „forum miejskiego”
Zagadnienie: GOSPODARKA
• Uporządkowanie kwestii własności gruntów i wyłączenie obszaru Śródmieścia z
obszaru Portu Gdańsk
• Zapewnienie właściwej obsługi komunikacyjnej obszarów
• Podział przestrzeni Śródmieścia na obszary o preferowanych funkcjach i opracowanie
programów gospodarczych
• Wygenerowanie inwestorów
• Wydzielenie stref przyjaznych turystom (puby, hotele) – Główne Miasto i Długie
Pobrzeże
• Świadome zarządzanie nieruchomościami i lokalami
• Przemyślana polityka ludnościowa
Zagadnienie: KOMUNIKACJA
• Dostępność komunikacyjna całodobowo (nocny autobus i tramwaj)
• Utworzenie systemu wypożyczalni rowerów
• Uspokojenie ruchu samochodowego (strefy płatne)
• Utworzenie systemu parkingów podziemnych
• Utworzenie sieci przystanków komunikacji wodnej nie tylko dla ruchu turystycznego
• Bilet za symboliczną złotówkę na komunikację zbiorową
42
Zagadnienie: SPOŁECZEŃSTWO
• Większa infrastruktura całodobowa i oświetlenie, przestrzenie otwarte,
wprowadzenie życia w podwórkach
• Budowa żłobków , nowych przedszkoli i atrakcyjnych placów zabaw – „współczesnych
trzepaków”
• Wspieranie miejscowego rzemiosła, drobnej przedsiębiorczości, popularyzacja
małych warsztatów
• Stworzenie nowych domów kultury dla ludzi w każdym wieku
• Wspieranie działań kulturalnych dla lokalnych mieszkańców poprzez umożliwienie
artystom działania w tej przestrzeni
• Wprowadzenie cyklicznych wydarzeń podwórkowych np. festyny, kiermasze,
wyprzedaże sąsiedzkie
• Większa partycypacja mieszkańców w podejmowanych przez miasto decyzjach
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
• Skuteczna komunikacja społeczeństwa z zarządzającymi miastem
• Dynamiczne, otwarte imprezy wielokulturowe
• Wykorzystanie istniejących przestrzeni na różnorodne działania kulturalne
• Egzekwowanie potrzeb kulturalnych mieszkańców, gości, rezydentów od
zarządzającymi miastem – służebność administracji miasta względem potrzeb
kulturalnych
• Wykorzystanie potencjału szkół artystycznych a także innych instytucji (Muzea,
filharmonia, opera, BWA, itd.)
• Skuteczny system rozpowszechniania informacji
• Uwolnienie obszarów kultury od odgórnej administracji – możliwość realizacji
projektów autorskich
• Strategia dostępności kultury, pobudzenie potrzeb korzystania i uczestniczenia
Zagadnienie: ARCHITEKTURA
• Zmiana planu miejscowego
• Rozdzielenie funkcji konserwatora i architekta miejskiego
• Przeniesienie funkcji konserwatora wojewódzkiego na konserwatora miejskiego
• Konsekwencja w realizacji zwycięskich projektów
• Nakaz realizacji konkursów architektonicznych w miejscach prestiżowych
• Katalog mebli miejskich
• Podniesienie świadomości społecznej
• Zróżnicowanie sposobów inwestowania w Śródmieściu
• Wysoka zabudowa w Młodym Mieście
43
5. Określenie funkcji poszczególnych dzielnic Śródmieścia
Na bazie zapisów dotyczących wizji rozwoju Śródmieścia przystąpiono do określenia
wiodących funkcji dla poszczególnych jego dzielnic. Przyjęto przy tym podział na dzielnice
historyczne, o utrwalonych nazwach. Równocześnie podzielono cały obszar na trzy
zasadnicze obszary, dla których w dalszej części warsztatów opracowano szczegółowe
wytyczne. Podział ten przedstawiono na rycinie 5.1:
Ryc. 5.1. Podział obszaru Śródmieścia na dzielnice historyczne i obszary dalszych prac
warsztatowych. Opr. M. Szneider
44
Następnie, metodą ankietową, określono preferencje członków grupy planującej co do
możliwych funkcji każdej z tych dzielnic. Zbiorcze wyniki tej ankiety zamieszczono w tabeli
poniżej i jednocześnie zaprezentowano w postaci graficznej na rycinie 5.2.
Obszar Funkcja 1 Funkcja 2
Główne Miasto 3 x Turystyczna 2 x Mieszkaniowa 1 x Rekreacja
3 x Kultura 2 x Turystyczna 1 x Mieszkaniowa 1 x Gastronomia
Stare Miasto 3 x Mieszkaniowa 1 x Rekreacja 1 x Kultura 1 x Biurowa
2 x Usługowa 2 x Mieszkaniowa 1 x Usługowa 1 x Turystyczna 1 x Edukacja
Młode Miasto 4 x Biurowa 1 x Mieszkaniowa 1 x Kultura
2 x Mieszkaniowa 1 x Turystyczna 1 x Kultura 1 x Biznesowa 1 x Biurowa
Stare Przedmieście 3 x Mieszkaniowa 1 x Rekreacja 1 x Kultura 1 x Edukacja 1 x Administracja
2 x Rekreacja 1 x Turystyczna 1 x Kultura 1 x Edukacja 1 x Biurowa
Dolne Miasto 5 x Mieszkaniowa 1 x Rekreacja
4 x Kultura 3 x Rekreacja
Długie Ogrody 5 x Mieszkaniowa 1 x Biurowa
2 x Usługowa 1 x Turystyka 1 x Parkingowa 1 x Mieszkaniowa 1 x Handel 1 x Brak rezerw terenowych
Polski Hak 3 x Mieszkaniowa 2 x Rekreacja 1 x Marina
2 x Biurowa 1 x Rekreacja 1 x Mieszkaniowa 1 x Brak rezerw terenowych 1 x Biznesowa
Wyspa Spichrzów 3 x Mieszkaniowa 3 x Kultura
2 x Mieszkaniowa 1 x Strefa prestiżu 1 x Rozrywka 1 x Rekreacja 1 x Handel 1 x Brak rezerw terenowych
Biskupia Górka 3 x Mieszkaniowa 2 x Kultura 1 x Rekreacja
3 x Rekreacja 2 x Edukacja 1 x Mieszkaniowa
Grodzisko 4 x Rekreacja 2 x Edukacja
3 x Turystyczna 2 x Rekreacja 2 x Kultura 1 x Edukacja
Nowe Ogrody 4 x Administracja 1 x Biznesowa 1 x Biurowa
2 x Biurowa 1 x Usługi 1 x Parkingowa 1 x Mieszkaniowa 1 x Komunikacja
45
Ryc. 5.2. Wstępne określenie struktury funkcjonalnej obszaru Śródmieścia. Opr. P. Mrozek
46
6. Określenie sposobu ukształtowania przestrzennego
poszczególnych obszarów
Kolejnym etapem prac warsztatowych stało się wstępne określenie sposobu ukształtowania
przestrzennego poszczególnych obszarów. Dokonano tego – podobnie jak w odniesieniu do
programu funkcjonalnego dzielnicy – metodą ankietową. Zbiorcze wyniki tych ankiet
zaprezentowano w tabeli poniżej oraz na rycinie 6.1.:
Obszar Sposób ukształtowania
Główne Miasto 5 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Kwartały o charakterze rozluźnionym z dużym udziałem zieleni
Stare Miasto 5 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Kwartały o charakterze rozluźnionym
Młode Miasto 2 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Pojedyncze obiekty ulokowane na dużych działkach z zachowaniem części zabytkowej 1 x Kwartały zabudowy o charakterze rozluźnionym z dużym udziałem zieleni i wody 1 x Kwartały zabudowy o charakterze rozluźnionym 1 x Intensywna zabudowa niekwartałowa z zielenią
Stare Przedmieście 3 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie z dużym udziałem zieleni 1 x Kwartały zabudowy o charakterze rozluźnionym z dużym udziałem zieleni 1 x Intensywna zabudowa niekwartałowa
Dolne Miasto 4 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Zachowanie istniejącej 1 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie z dużym udziałem zieleni
Długie Ogrody 4 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie z dużym udziałem zieleni i wody 1 x Intensywna zabudowa niekwartałowa
Polski Hak 1 x Zabudowa rozluźniona z zielenią 1 x Pojedyncze obiekty ulokowane na dużych działkach oraz duży udział zieleni i wody 1 x Kwartały zabudowy rozluźnionej 1 x Kwartały zabudowy o charakterze rozluźnionym z niewielkim udziałem zieleni 1 x Kwartały zabudowy o charakterze rozluźnionym z dużym udziałem zieleni
Wyspa Spichrzów 4 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Zwarta zabudowa otwarta na wodę z udziałem zieleni 1 x Pojedyncze obiekty
Biskupia Górka 3 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Zwarta zabudowa 1 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie z dużym udziałem zieleni 1 x Kwartały o charakterze rozluźnionym 1 x Intensywna zabudowa niekwartałowa
Grodzisko 4 x Teren wolny od zabudowy 1 x Tereny zielone 1 x Kwartały o charakterze rozluźnionym z dużym udziałem zieleni
Nowe Ogrody 2 x Zwarta zabudowa 2 x Tradycyjnie zwarte kwartały miejskie 1 x Zwarta zabudowa pierzejowa z dużym udziałem zieleni 1 x Zwarta zabudowa pierzejowa
47
Ryc. 6.1. Wstępne określenie struktury ukształtowania zabudowy poszczególnych dzielnic
Śródmieścia. Opr. M. Szneider
48
7. Podstawowe działania do podjęcia
Na bazie wyników powyższych prac w trakcie warsztatów określono także najważniejsze
działania do podjęcia w odniesieniu do poszczególnych grup zagadnień. Wzorem
poprzednich etapów, prace te skoncentrowano na sześciu kluczowych zagadnieniach:
urbanistyce, gospodarce, komunikacji, społeczeństwie, architekturze oraz kulturze i
tożsamości. Zapisy te przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: URBANISTYKA
• Kompleksowa odbudowa Wyspy Spichrzów
• Usunięcie tranzytu ze Śródmieścia (ulice tranzytowe jako miejska aleja)
• Rewitalizacja zdegradowanych dzielnic
• Wprowadzenie linii tramwajowej (Śródmieście – Podwale Staromiejskie/Szeroka – Młode Miasto)
• Przedłużenie Bulwaru Długiego Pobrzeża na resztę brzegów
• Ożywienie dróg wodnych poprzez kreację waterfrontów
• Tworzenie akademików w budynkach będących własnością miasta
Zagadnienie: GOSPODARKA
• Poprawa dostępności transportowej
• Wyodrębnienie stref przyjaznych turystom
• „Ring Kulturalny”
• Uporządkowanie kwestii własności
• Funkcjonalne uaktywnienie strefy wodnej (uaktywnienie przepisów ds. akwenów i nabrzeży)
• Wygenerowanie inwestorów
Zagadnienie: KOMUNIKACJA
• Uruchomić linię tramwajową Łąkowa – Hucisko – Podwale Staromiejskie – Targ Rybny – Nowa Wałowa
• Ograniczyć ruch tranzytowy na Podwalu Przedmiejskim
• Wyznaczyć miejsca i uruchomić wypożyczalnie rowerów
• Wprowadzenie biletów za tdz. 1 złoty – promocja komunikacji zbiorowej
• Wyczyścić brzegi Motławy, wykonać bulwary i przystanki tramwajów wodnych, zakupić statki
• Przebudowa Podwala Przedmiejskiego (zwężenie jezdni, zasadzenie drzew, ścieżki rowerowe)
49
Zagadnienie: SPOŁECZEŃSTWO
• Dbanie o istniejącą już kulturę i infrastrukturę (rewaloryzacja)
• Inwestycje kulturalne – domy kultury, galerie, muzea
• Bezpieczeństwo – lepsze oświetlenie, więcej patrolów policji
• Wspieranie inicjatyw oddolnych przez miasto
• Rozwój mariny
• Rozwój infrastruktury rekreacyjnej
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
• Zagęszczenie zabudowy z uwzględnieniem przystępnych cenowo miejsc pracy dla rzemieślników i artystów
• Budowa centrum kongresowego
• Wyspa Spichrzów dla kultury
• Spójne działania instytucji i zarządzających miastem związane z informacją o kulturze
• Rozplanowanie spójnych obszarów rekreacji i zieleni w oparciu o wodę
Zagadnienie: ARCHITEKTURA
• Przebudowa, zwężenie Podwala Przedmiejskiego
• Uzupełnienie tkanki miejskiej (Wyspa Spichrzów, dziura przy NOT, Targ Sienny i Rakowy, Młode Miasto)
• Zagospodarowanie brzegów rzek i kanałów
• Remont nawierzchni chodników i elewacji
• Przebudowa skweru przy Szerokiej
• Realizacja podziemnych parkingów
50
8. Określenie głównych obszarów interwencji
Z uwagi na zakładany przestrzenny charakter opracowania przygotowywanego w ramach
projektu Centrum – Reaktywacja, w uzupełnieniu do zagadnień charakterystycznych dla
dokumentów określających wieloaspektową strategię rozwoju koniecznym stało się także
szczegółowe określenie wytycznych urbanistycznych. Punktem wyjścia stały się tu
opracowane na wcześniejszych etapach prac założenia dotyczące wizji rozwoju oraz celów
przekształceń obszaru. Na tej bazie – w sposób warsztatowy – określono trzy główne typy
obszary interwencji – a więc możliwych przemian i przekształceń o różnym charakterze. W
tej grupie znalazły się:
• przestrzenie publiczne – jako kluczowe elementy decydujące o tożsamości i obrazie
dzielnicy, a także o jej przyjazności dla wszystkich zainteresowanych użytkowników;
• obszary do objęcia działaniami inwestycyjnymi – w tym związanymi z realizacją
nowych założeń architektonicznych i urbanistycznych oraz wiążących się z
wprowadzaniem nowych funkcji miejskich;
• obszary do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi, w tym – o różnym charakterze.
W trakcie dyskusji warsztatowych określono najważniejsze elementy wymagające podjęcia
działań w obrębie każdej z grup. Oznacza to iż nie wymieniono tu wszystkich istotnych
przestrzeni w obrębie dzielnicy, a jedynie te, które wymagają interwencji. Poniżej
wymieniono elementy wyłonione w trakcie warsztatów w obrębie każdej z grup, a także
przedstawiono ich lokalizację na kolejnych rycinach.
I tak, wśród przestrzeni publicznych wymagających podjęcia działań znalazły się:
I. Długie Pobrzeże
II. Rejon ul. Rajskiej i Heweliusza
III. Droga do Wolności
IV. Bulwar Raduni
V. Podwale Staromiejskie
VI. Targi: Sienny, Rakowy, Węglowy
VII. Podwale Przedmiejskie
VIII. VIII. Ul. Okopowa
IX. IX. Plac Wałowy
X. X. Bulwary Motławy
XI. XI. Zespół ulic Chmielna –
Stągiewna
XII. XII. Opływ Motławy – część
zachodnia
XIII. XIII. Opływ Motławy – część
wschodnia
XIV. XIV. Rejon ul. Łąkowej
XV. XV. Bulwary Nowej Motławy
XVI. XVI. Ul. Długie Ogrody
51
Ryc. 8.1. Przestrzenie publiczne w obrębie Śródmieścia wymagające przekształceń. Opr. M.
Szneider
52
Z kolei wśród zidentyfikowanych obszarów do objęcia działaniami inwestycyjnymi grupa
pracująca na warsztatach wymieniła:
1. Tereny postoczniowe
2. Rejon „Gazowni” i „Elmoru”
3. Rejon Pl. Solidarności
4. Rejon budynku NOT-u
5. Zaplecze Urzędu Miasta
6. Targ Sienny i Rakowy
7. Rejon budynku LOT-u
8. Południowa pierzeja Podwala
Przedmiejskiego
9. Planty Podwala Przedmiejskiego
10. Rejon Muzeum Narodowego
11. Rejon ul. Toruńskiej
12. Rejon ul. Chmielnej
13. Rejon Podwala Przedmiejskiego
14. Rejon Hotelu „Novotel”
15. Północna część Wyspy Spichrzów
16. Rejon dawnych Zakładów
Mięsnych
17. Polski Hak
18. Pierzeja ul. Długie Ogrody
19. Okolice stadionu GKS Wybrzeże
20. Rejon „Blaszanki”
Natomiast wśród zidentyfikowanych obszarów do rewitalizacji wymieniono następujące
obszary:
A. Stocznia Cesarska
B. Stare Miasto
C. Rejon ul. Kowalskiej
D. Główne Miasto
E. Żabi Kruk
F. Rejon Placu Wałowego
G. Biskupia Górka
H. Dawne fortyfikacje
I. Dolne Miasto
K. Rejon ul. Długie Ogrody
L. Rejon ul. Dziewanowskiego
M. Rejon ul. Głębokiej
Ustalenia te posłużyły do określenia szczegółowych wytycznych dotyczących kształtowania
przestrzeni każdego z wyłonionych na wcześniejszym etapie prac trzech obszarów
tworzących strukturę Śródmieścia. Wytyczne te przedstawiono następnie w zbiorczej formie
w rozdziale 10 niniejszego raportu.
53
Ryc. 8.2. Tereny w obszarze Śródmieścia oczekujące na nowe inwestycje. Opr. M. Szneider
54
Ryc. 8.3. Tereny w obszarze Śródmieścia wymagające podjęcia działań rewitalizacyjnych. Opr.
M. Szneider
55
9. Opracowania dzielnicowe
Jak wspomniano w rozdziale 5 niniejszego raportu, na wcześniejszym etapie prac
warsztatowych zadecydowano o uszczegółowieniu zapisów przygotowywanej strategii dla
Śródmieścia w odniesieniu do trzech zasadniczych jego części, charakteryzujących się
obecnie nieco odmiennym charakterem. Części te to:
• Obszar północno – zachodni Śródmieścia, obejmujący takie dzielnice historyczne jak:
Główne Miasto, Młode Miasto, Stare Miasto, Grodzisko, Nowe Ogrody;
• Obszar południowo – zachodni Śródmieścia, obejmujący takie dzielnice historyczne
jak: Biskupia Górka, Stare Przedmieście, Wyspa Spichrzów;
• Obszar wschodni Śródmieścia, obejmujący takie dzielnice historyczne jak: Dolne
Miasto, Długie Ogrody, Polski Hak.
Podział ten przedstawiono także na rycinach zamieszczonych w rozdziale 5. Natomiast w
ramach dalszych prac warsztatowych dla każdego z tych obszarów określono:
• Charakterystykę roli obszaru w strukturze przestrzennej Gdańska;
• Określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru;
• Wizję rozwoju obszaru oraz jej uszczegółowienie;
• Szczegółowe wytyczne dotyczące charakteru funkcjonalnego i architektonicznego
wyróżnionych przestrzeni publicznych i obszarów, wymagających podjęcia działań w
odniesieniu do danego obszaru;
Podsumowaniem tych prac stały się zbiorcze wytyczne urbanistyczne do przekształceń
całości struktury Śródmieścia, opisane w dalszych rozdziałach raportu.
56
9.1. Obszar północno – zachodni Śródmieścia – obejmujący dzielnice:
Główne Miasto, Młode Miasto, Stare Miasto, Grodzisko, Nowe
Ogrody
9.1.1. Charakterystyka roli obszaru w strukturze przestrzennej Gdańska
W trakcie sesji warsztatowej określono – w grupach roboczych – główne zapisy dotyczące
roli danego obszaru w:
Strukturze metropolii i miasta:
• Centrum administracyjne miasta
• Turystyka i tożsamość
• Gastronomia i rozrywka
• Atrakcja turystyczna
• Centrum kulturalno-administracyjne
• Historyczne centrum miasta
• Centrum turystyczne i administracyjne
• Peryferyjne położenie w strukturze metropolii
• Duża rezerwa terenów inwestycyjnych
• Wizytówka miasta
• Historyczna tożsamość
• Najbardziej wartościowa historyczna tkanka
• Centrum turystyczne
• Zagłębie turystyczne oparte na dziedzictwie kulturowym
• Funkcje administracyjne (UW, UM, UŚ, ZUS)
• Funkcja reprezentacyjna i wizerunkowa
Strukturze całego obszaru Śródmieścia:
• Rozrywkowo–rekreacyjna
• Handlowo–usługowa
• Kultura
• Relatywnie najbardziej reprezentacyjny
• Najbardziej uczęszczany
• Najlepiej wyposażony w infrastrukturę miejską
• Koncentracja usług, kultury i rozrywki
• Centralne położenie w strukturze Śródmieścia
• Grodzisko – zielone płuca Śródmieścia
• Centrum handlowe
57
• Centrum skupiające działalność kulturalną
• Dominująca rola historyczna
• Dobrze skomunikowana
• Centrum
• Zwarta tkanka miejska i wolne parcele stanowiące potencjał
• Dysproporcje w zabudowie (Starówka vs. Młode Miasto)
• Najbardziej reprezentacyjna część Śródmieścia
• Największe konflikty społeczne
• Funkcje rekreacyjne dla mieszkańców Śródmieścia
• Funkcja mieszkaniowa – najgęściej zaludniony obszar Śródmieścia
• Funkcje kulturalne
Strukturze powiązań komunikacyjnych:
• Węzeł komunikacyjny o znaczeniu ogólno miejskim
• Na przecięciu i na styku głównych osi komunikacyjnych
• Słabo rozwinięta struktura komunikacji publicznej
• Zachodnia i południowa strona obszaru są najlepiej obsługiwane
• Rosnący udział komunikacji wodnej ale wciąż niewystarczający
• Dworzec PKP, SKM i PKS (węzeł komunikacyjno-przesiadkowy)
• Skrzyżowanie głównych dróg krajowych (1 i 7)
• Szlak turystyki wodnej (Żegluga Gdańska)
• Trasa przelotowa – główny wjazd do miasta
• Intensywny ruch pieszy
• Wylot białej floty na zewnątrz oraz „raczkująca” komunikacja tramwaj wodnych
• Wewnętrzne obszary centrum pozbawione komunikacji publicznej
• Węzeł przesiadkowy
• Tranzyt
• Połączenie wodne np. z Półwyspem Helskim
• Obciążenie tranzytowe
• Strasznie słabo skomunikowane z resztą miasta
• W ogóle nie skomunikowane wewnętrznie
• Słabo wykorzystana komunikacja śródlądowa
• Główny węzeł przesiadkowy dla Gdańska i okolic
• Główne korytarze transportowe W-Z i Trasa Średnicowa
• Wnętrze jest najbardziej skomunikowane transportem publicznym
58
9.1.2. Określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru
Kolejnym etapem stało się określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru w
odniesieniu do szeregu zagadnień. I tak, w gronie tych zapisów znalazły się zapisy dotyczące
uwarunkowań odnoszących się do:
Sytuacji przestrzennej:
• Ochrona konserwatorska
• Znaczne obszary inwestycyjne położone w centrum miasta
• Znaczna ilość obszarów nadwodnych
• Ukształtowanie geograficzne (duże różnice poziomów terenu, cieki wodne, podmokły
teren)
• Uwarunkowani konserwatorskie
• Bariery komunikacyjne (Podwale Grodzkie, Wały Jagiellońskie)
• Duże dysproporcje rozwoju poszczególnych ulic
• Duża ilość terenów pod zabudowę – inwestycje
• Niewykorzystany potencjał miejsc istniejących
• Brak przestrzeni rekreacyjnej
• Zastana historyczna struktura urbanistyczna (zabytkowa, postoczniowa)
• Topografia terenu – rozbudowana sieć wodna
• Dysproporcje charakteru zabudowy (wieżowce, kamienice, bloki)
• Konieczność uzupełnienia lub budowy tkanki miejskiej
• Stare podziały przestrzenne (ochrona konserwatorska)
• Przeszkody wodne (brak mostów)
• Zachowanie historycznych podziałów
• Układ przestrzenny – uzupełnienie historycznej zabudowy nowymi budynkami
• Ograniczona przestrzeń
• Zwarta struktura (oprócz Młodego Miasta)
• Duże zróżnicowanie poszczególnych fragmentów
• System kanałów
Sytuacji społecznej:
• Najwyższa w mieście średnia wieku mieszkańców
• Niski poziom bezpieczeństwa
• Rozwarstwienie społeczne
• Starzenie się społeczeństwa
• Dominujący mieszkalny charakter dzielnicy – ujemne znaczenie
• Brak miejsc, przestrzeni integracji społecznej
59
• Brak oferty (kulturalnej, rekreacyjnej, handlowej) dla wszystkich mieszkańców
Śródmieścia (aglomeracji trójmiejskiej)
• Duże pole występowania konfliktów społecznych
• Duża dysproporcja demograficzna, majątkowa, kulturowa
• Trudne warunki mieszkaniowe (hałas miasta, brak parkingów)
• Wysoki odsetek osób nisko sytuowanych
• Przewaga osób starych
• Duże kontrasty ekonomiczno-społeczne pomiędzy sąsiadującymi kwartałami
• Starzejące się społeczeństwo
• Odpływ mieszkańców (szczególnie młodych)
• Rozwarstwienie ekonomiczno-społeczne (biedni i bogaci)
• Starzenie się społeczeństwa
• Wykluczenia poszczególnych grup społecznych
• Brak zaangażowania i aktywności mieszkańców
Sytuacji ekonomicznej:
• Znaczne rozwarstwienie dochodów
• wysoka aktywność gospodarcza
• Duża liczba turystów wydających pieniądze
• Wypieranie drobnej przedsiębiorczości przez banki
• Niska siła nabywcza mieszkańców
• Śródmieście jako miejsce pracy
• Rosnący potencjał turystyczny
• Brak zrównoważonego rozwoju dla wszystkich korzystających z Centrum – atuty poza
Śródmieściem
• Obszar atrakcyjny dla branży turystycznej i hotelarskiej
• Resztki przemysłu stoczniowego (Stocznia Gdańska SA)
• Problem z przyciągnięciem funkcji biurowej (ale całkiem sport istniejący potencjał)
• Słaba opłacalność prowadzenia podstawowej działalności handlowo-usługowej
• Nastawienie działalności handlowej wyłącznie na turystykę
• Niska opłacalność inwestycyjno – budowlana
• Wysoka renta gruntowa
• Nakręcanie gospodarki przez funkcje turystyczno-kulturowe
• „główne Miasto” zarabia na siebie w porównaniu do reszty
• Pauperyzacja (ubożenie społeczeństwa)
• Polaryzacja (rozwarstwienie społeczeństwa)
• Ceny nieruchomości niedostosowane do sytuacji społeczno – ekonomicznej
60
Istniejących i potencjalnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi grupami:
• Mieszkańcy kontra rozrywka
• Konflikt pomiędzy pieszymi a użytkownikami pojazdów
• Nowoczesna architektura-kontra historyczna
• Zmotoryzowani i piesi
• Mieszkańcy kontra „imprezowicze”
• Rozbieżność oczekiwań względem usług (usługi prestiżowe, kontra usługi pierwszej
potrzeby)
• Opór wspólnot mieszkaniowych przed inwestycjami w gastronomii
• Ignorancja władz miasta w stosunku do potrzeb mieszkaniowych
• Mieszkańcy pragnący spokoju a interesy branży turystyczno-rozrywkowej
• Różnice w wizjach rozwoju miasta (historyczna, futurystyczna) np. konserwator vs.
deweloperzy
• Konflikt pomiędzy zwolennikami komunikacji pieszej poprzecznej a rzeczna, wzdłużną
• Konserwator kontra deweloper
• Konflikt pomiędzy mieszkańcami a przyjezdnymi
• Turyści i mieszkańcy – hałas, życie nocne w sezonie
• Wypieranie funkcji mieszkaniowych przez usługowe (mieszkańców nie stać na czynsz)
• Deweloperzy (nowa zabudowa) przeciw historycznemu charakterowi dzielnicy
• Goście kontra mieszkańcy (turyści, studenci itd.)
• Inwestor vs. Miasto , inwestor vs. Mieszkańcy
• Kierowcy , parkujący kontra piesi i rowerzyści
9.1.3. Wstępne zapisy dotyczące wizji rozwoju obszaru
Kolejnym etapem prac stało się określenie – metodą „burzy mózgów” – wstępnej wersji
zapisów dotyczących rozwoju obszaru. I tak, wśród zgłoszonych w trakcie sesji plenarnej
zapisów znalazły się:
• Obszar dobrze powiązany i skomunikowany z resztą miasta
• Spójna a jednocześnie różnorodna architektura obszaru
• Miejsca publiczne – tereny realizacji różnorodnych aktywności społecznych
• Wysoka jakość małej architektury i nawierzchni ulic i placów
• Obszar odwiedzany przez cały rok
• Rozwinięta całoroczna oferta dla zróżnicowanej klienteli, w tym o różnej zasobności
portfela
• Porządne, estetyczne zieleńce
• Atrakcyjna, otwarta dla wszystkich przestrzeń publiczna
• Spójny system przestrzeni publicznych obszaru
61
• Wysoka gęstość zabudowy
• Atrakcyjny front wodny – w tym w szczególności na odcinku od Mostu Zielonego do
Młodego Miasta
• Interesująco i przyjaźnie dla mieszkańców zagospodarowane podwórka
• Nowe, liczne powiązania obu brzegów Motławy
• Przestrzeń czysta i uporządkowana
• Całoroczna, szeroka oferta kulturalna dla różnorodnych odbiorców
• Gęsta sieć komunikacji publicznej
• Uporządkowana sprawa zwierząt – w tym miejsc wyprowadzania, sprzątania itp.
• Eliminacja ruchu samochodowego
• Zrealizowany system parkingów strategicznych
• Przyjazna dla pieszych nawierzchnia ulic i placów
• Nowi mieszkańcy
• Urządzone place zabaw
• Ochrona konserwatorska dźwigów stoczniowych
• Kontynuowana produkcja stoczniowa
• Zlikwidowane bariery komunikacyjne i przestrzenne
• Zabudowane „dziury w ziemi”
• Dzielnica przyjazna rowerzystom i niepełnosprawnym
• Odnowa i rewaloryzacja istniejącej zabudowy
• Nowe miejsca pracy
• Dzielnica artystów
• Powszechnie dostępne wypożyczalnie rowerów
• Spójne i jednocześnie elastyczne zarządzanie obszarem
• Szybka, sprawna realizacja inwestycji
• Dzielnica dobrze wykorzystująca swoje nadwodne położenie
• Rozwinięte usługi i gastronomia, w tym dla mieszkańców
• Ochrona wartościowych obiektów nie wpisanych do rejestru zabytków
• Eliminacja tranzytu drogowego
• Uporządkowana struktura własności gruntów
• Przestrzeń pamięci o wydarzeniach i postaciach
• Otoczone opieka kluczowe dla lokalnej tradycji i krajobrazu miejsc i lokalizacji, a także
lokalnych tradycji
• Kluby seniora
• Wykorzystanie potencjału Grodziska jako obszaru zielonego
• Wykorzystanie potencjału uczelni artystycznych
• Sprawy system informacji przestrzennej
• Zabudowa wysoka na Młodym Mieście
62
• Szersze chodniki
• Węższe jezdnie
• Ograniczone parkowanie na chodnikach
• Sprawne służby porządkowe
• Wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego
9.1.4. Uszczegółowienie zapisów dotyczących wizji rozwoju obszaru
Sformułowane w trakcie „burzy mózgów” zapisy dotyczące wizji rozwoju danego obszaru
zostały następnie uporządkowane w odniesieniu do sześciu kluczowych zagadnień:
urbanistyki, gospodarki, komunikacji, społeczeństwa, architektury oraz kultury i tożsamości.
I tak, w trakcie sesji warsztatowej, na bazie dyskusji w grupach określono najważniejsze
zapisy dotyczące wizji rozwoju dzielnicy w odniesieniu do w/w wybranych zagadnień. Zapisy
te przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: SPOŁECZNOŚĆ
1. zburzenie więzi społecznych – akcje społeczne, konsultacje, dialog
2. dogęszczenie dzielnicy nowymi mieszkańcami (młode rodziny)
3. oferta mieszkaniowa dla mniej zamożnych
4. działania zmierzające do większej identyfikacji z miejscem zamieszkania
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
1. szeroka i całoroczna oferta skierowana do różnych grup odbiorców (mieszkańców i
gości, także w różnym wieku)
2. wyjście muzeów poza mury – atrakcyjna oferta tychże
3. pracownie i warsztaty dla artystów oraz rzemieślników (miejscowych i rezydentów)
4. wykorzystanie potencjału uczelni artystycznych (ASP, Akademia Muzyczna)
5. reaktywacja tradycji marynistycznych
6. intensyfikacja, wymiana kontaktów kulturowych państw bałtyckich oraz aktywizacja i
stworzenie szlaków turystycznych
7. stworzenie strategii ochrony dziedzictwa kultury materialnej i niematerialnej (miejsca
pamięci, historii, miejsca istotne dla tradycji także miejsca pomniejsze: Klub ZEJMAN,
Dźwigi stoczniowe)
Zagadnienie: PRZESTRZEŃ
1. gęsta zabudowa pierzejowa – domykanie kwartałów
2. uzupełnienie plomb
3. nowoczesna architektura w dialogu z historycznym otoczeniem
4. system przestrzeni publicznych najwyższej jakości
63
Zagadnienie: PRZESTRZENIE PUBLICZNE
1. meble miejskie dospołecznienie
2. wysoka jakość zastosowanych materiałów
3. dostępne i przyjazne dla wszystkich niezmotoryzowanych (rowerzyści, piesi,
niepełnosprawni)
4. powiązanie sieci przestrzeni publicznych oraz systemów zieleni
5. ciekawe wykorzystanie wody w przestrzeni, udrożnienie przejść wzdłuż i przez wodę
6. likwidacja przejść podziemnych lub ich modernizacja w sposób innowacyjny
7. wykorzystanie trasy przy murach miejskich
8. toalety publiczne
9. indywidualizacja mebli miejskich
10. brak reklam wielkoformatowych, system egzekwowania
11. tematyzacje przestrzeni
12. funkcje centro i kulturotwórcze
Zagadnienie: TRANSPORT
1. polepszenie dostępności transportowej Śródmieścia – tramwaj na Głównym i Starym
Mieście
2. zamknięcia dla ruchu obszaru Głównego, eliminacja funkcji tranzytowej z Wałów
Jagiellońskich
3. likwidacja przejść podziemnych i zwężenie Podwala Przedmiejskiego
4. nawierzchnie przyjazne dla rowerzystów, matek z wózkami i osób na szpilkach
5. system parkingowy na obrzeżach Śródmieścia
6. niedopuszczenie do powstania węzła Czerwony Most
7. obniżenie parteów ul. Nowa Wałowa do klasy ulicy zbiorczej
8. likwidacja estakady w ciągu Okopowej
9. nowe powiązania transportowe brzegów Motławy
Zagadnienie: GOSPODARCZE
1. Młode Miasto – nowa przestrzeń biurowa
2. strefa bez ciszy nocnej – aktywizacja życia nocnego
3. atrakcyjne budownictwo komunalne
4. tworzenie ulic handlowych – sklepy w parterach
5. tworzenie nowych miejsc pracy – zarabianie w Śródmieściu świadczy o śródmiejskości
6. większa liczba tanich miejsc noclegowych
64
9.1.5. Określenie lokalizacji nowych funkcji miejskich w przestrzeni
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono możliwość lokalizacji nowych
funkcji miejskich w przestrzeni danego obszaru. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• Zdecydowanie należy lokalizować daną funkcję: 2 pkt
• Raczej można lokalizować daną funkcję: 1 pkt
• Nie mam zdania: 0 pkt
• Raczej nie można lokalizować danej funkcji: -1 pkt
• Zdecydowanie nie można lokalizować danej funkcji -2 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione obszary
Handel Gastronomia, Rozrywka, Rekreacja
Biura, Administracja, Firmy
Mieszkania Przemysł, Składy, centra logistyczne
Parkingi strategiczne
Jakie inne?
1. Tereny
postoczniowe
2 4
1 3
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 10
2 6
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 6
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 6
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 0
1 0
0 0
-1 1
-2 7
su
ma -15
2 2
1 3
0 0
-1 1
-2 2
su
ma 2
Kultura,
zostawić
istniejące
stocznie
2. Rejon
„Gazowni” i
„Elmoru”
2 3
1 2
0 0
-1 3
-2 0
su
ma 5
2 5
1 2
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 11
2 3
1 3
0 1
-1 1
-2 0
su
ma 8
2 7
1 1
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 15
2 0
1 0
0 0
-1 1
-2 7
su
ma -15
2 1
1 3
0 0
-1 0
-2 4
su
ma -3
kultura
3. Rejon Pl.
Solidarności
2 1
1 2
0 3
2 3
1 3
0 2
2 5
1 2
0 0
2 0
1 3
0 4
2 0
1 0
0 0
2 1
1 1
0 2
65
Wyróżnione obszary
Handel Gastronomia, Rozrywka, Rekreacja
Biura, Administracja, Firmy
Mieszkania Przemysł, Składy, centra logistyczne
Parkingi strategiczne
Jakie inne?
-1 2
-2 0
su
ma 2
-1 0
-2 0
su
ma 9
-1 0
-2 1
su
ma 10
-1 1
-2 0
su
ma 2
-1 0
-2 8
su
ma -16
-1 2
-2 2
su
ma -3
4. Rejon
Budynku NOT-u
2 5
1 2
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 12
2 2
1 6
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 10
2 2
1 5
0 0
-1 0
-2 1
su
ma 7
2 1
1 4
0 1
-1 2
-2 0
su
ma 4
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 8
su
ma -16
2 1
1 0
0 2
-1 1
-2 4
su
ma -7
Nauka,
edukacja
5. Zaplecze
Urzędu Miasta
2 0
1 2
0 4
-1 2
-2 0
su
ma 0
2 0
1 0
0 5
-1 2
-2 1
su
ma -4
2 6
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 4
1 3
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 10
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 8
su
ma -16
2 3
1 3
0 1
-1 0
-2 1
su
ma 7
parking
6. Targ Sienny /
Rakowy
2 7
1 1
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 15
2 6
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 4
1 3
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 10
2 1
1 2
0 2
-1 3
-2 0
su
ma 1
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 8
su
ma -16
2 1
1 5
0 0
-1 1
-2 1
su
ma 4
7. Rejon
Budynku LOT-u
2 4
1 3
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 11
2 7
1 0
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 14
2 0
1 5
0 2
-1 0
-2 1
su
ma 3
2 0
1 1
0 2
-1 3
-2 2
su
ma -6
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 8
su
ma -16
2 1
1 2
0 0
-1 1
-2 4
su
ma -5
Kultura,
oświata
66
Wyróżnione obszary
Handel Gastronomia, Rozrywka, Rekreacja
Biura, Administracja, Firmy
Mieszkania Przemysł, Składy, centra logistyczne
Parkingi strategiczne
Jakie inne?
8. Południowa
pierzeja
Podwala
Przedmiejskieg
o
2 2
1 6
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 10
2 0
1 6
0 2
-1 0
-2 0
su
ma 6
2 4
1 3
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 10
2 2
1 6
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 10
2 0
1 0
0 1
-1 0
-2 7
su
ma -14
2 1
1 2
0 1
-1 1
-2 3
su
ma -3
Węzeł
przesiadko
wy
9. Planty
Podwala
Przedmiejskieg
o
2 0
1 4
0 1
-1 1
-2 2
su
ma -1
2 6
1 1
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 13
2 0
1 2
0 0
-1 3
-2 3
su
ma -7
2 0
1 2
0 2
-1 2
-2 2
su
ma -4
2 0
1 0
0 1
-1 0
-2 7
su
ma -14
2 1
1 2
0 1
-1 2
-2 2
su
ma -2
kultura
67
9.1.6. Określenie charakteru architektonicznego nowych inwestycji w
przestrzeni dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
możliwych nowych inwestycji w przestrzeni. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Przedstawiono przy tym możliwe sposoby ukształtowania przestrzennego poszczególnych
terenów:
• Kwartały zabudowy nawiązujące charakterem do układu XIX-wiecznego
• Wielkoskalarne założenia miejskie o uporządkowanym charakterze – w tym
nawiązujące do struktury kwartałowej
• Pojedyncze obiekty ulokowane na dużych działkach
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione obszary Kwartały zabudowy
nawiązujące charakterem
do układu XIX-wiecznego
Wielkoskalarne założenia
miejskie o uporządkowanym
charakterze
Pojedyncze obiekty
ulokowane na dużych
działkach
1. Tereny postoczniowe
1 2
0 3
-1 3
suma -1
1 7
0 0
-1 1
suma 6
1 1
0 1
-1 6
suma -5
2. Rejon „Gazowni” i „Elmoru”
1 3
0 3
-1 2
suma 1
1 6
0 0
-1 2
suma 4
1 0
0 1
-1 7
suma -7
3. Rejon Pl. Solidarności
1 3
0 3
-1 2
suma 1
1 3
0 3
-1 2
suma 1
1 1
0 2
-1 5
suma -4
68
Wyróżnione obszary Kwartały zabudowy
nawiązujące charakterem
do układu XIX-wiecznego
Wielkoskalarne założenia
miejskie o uporządkowanym
charakterze
Pojedyncze obiekty
ulokowane na dużych
działkach
4. Rejon Budynku NOT-u
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 2
0 4
-1 2
suma 0
1 1
0 1
-1 6
suma -5
5. Zaplecze Urzędu Miasta
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 2
0 4
-1 2
suma 0
1 0
0 0
-1 8
suma -8
6. Targ Sienny / Rakowy
1 3
0 2
-1 3
suma 0
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 0
0 1
-1 7
suma -7
7. Rejon Budynku LOT-u
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 1
0 4
-1 3
suma -2
1 0
0 0
-1 8
suma -8
8. Południowa pierzeja Podwala
Przedmiejskiego
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 2
0 2
-1 4
suma -2
1 0
0 1
-1 7
suma -7
9. Planty Podwala Przedmiejskiego
1 4
0 3
-1 1
suma 3
1 4
0 1
-1 3
suma 1
1 1
0 1
-1 6
suma -5
69
9.1.7. Określenie charakteru architektonicznego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
przestrzeni publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej
ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni
publicznych. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione
przestrzenie
Historyzujące Współczesne „Designerskie” Awangardowe Tematyczne,
narracyjne
Medialne Zielone
I. Długie
Pobrzeże
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 3
0 2
-1 3
suma 0
1 5
0 1
-1 2
suma 3
1 4
0 2
-1 2
suma 2
1 3
0 1
-1 4
suma -1
1 0
0 0
-1 8
suma -8
1 2
0 2
-1 4
suma -2
II. Rejon ul.
Heweliusza i
Rajskiej
1 0
0 2
-1 6
suma -6
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 1
0 3
-1 4
suma -3
1 1
0 1
-1 6
suma -5
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 3
0 2
-1 3
suma 0
III. Droga do
Wolności
1 1
0 2
-1 5
suma -4
1 7
0 0
-1 1
suma 6
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 2
0 3
-1 3
suma -1
1 2
0 2
-1 4
suma -2
IV. Bulwar
Raduni
1 5
0 0
-1 3
suma 2
1 3
0 3
-1 2
suma 1
1 4
0 1
-1 3
suma 1
1 1
0 5
-1 2
suma -1
1 2
0 2
-1 4
suma -2
1 1
0 1
-1 6
suma -5
1 8
0 0
-1 0
suma 8
V. Podwale
Staromiejskie
1 4
0 3
-1 1
suma 3
1 5
0 0
-1 3
suma 2
1 4
0 1
-1 3
suma 1
1 2
0 3
-1 3
suma -1
1 0
0 3
-1 5
suma -5
1 1
0 1
-1 6
suma -5
1 6
0 1
-1 1
suma 5
70
Wyróżnione
przestrzenie
Historyzujące Współczesne „Designerskie” Awangardowe Tematyczne,
narracyjne
Medialne Zielone
VI. Targi:
Sienny, Rakowy
i Węglowy
1 3
0 2
-1 3
suma 0
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 7
0 0
-1 1
suma 6
1 5
0 2
-1 1
suma 4
1 1
0 1
-1 6
suma -5
1 6
0 0
-1 2
suma 4
1 2
0 4
-1 2
suma 0
VII. Podwale
Przedmiejskie
1 2
0 2
-1 4
suma -2
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 4
0 3
-1 1
suma 3
1 3
0 2
-1 3
suma 0
1 1
0 2
-1 5
suma -4
1 1
0 2
-1 5
suma -4
1 6
0 1
-1 1
suma 5
9.1.8. Określenie charakteru funkcjonalnego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter funkcjonalny przestrzeni
publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym
posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni publicznych dzielnicy.
Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione przestrzenie Przestrzeń
wielofunkcyjna
Przestrzeń o
dominującej funkcji
usługowej
Przestrzeń o
dominującej funkcji
rekreacyjnej
Przestrzeń
symboliczna i
prestiżowa
I. Długie Pobrzeże
1 4
0 1
-1 3
suma 1
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 6
0 2
-1 0
suma 6
II. Rejon ul. Heweliusza i
Rajskiej
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 0
0 3
-1 5
suma -5
1 1
0 3
-1 4
suma -3
71
Wyróżnione przestrzenie Przestrzeń
wielofunkcyjna
Przestrzeń o
dominującej funkcji
usługowej
Przestrzeń o
dominującej funkcji
rekreacyjnej
Przestrzeń
symboliczna i
prestiżowa
III. Droga do Wolności
1 1
0 3
-1 4
suma -3
1 1
0 5
-1 2
suma -1
1 1
0 2
-1 5
suma -4
1 8
0 0
-1 0
suma 8
IV. Bulwar Raduni
1 1
0 1
-1 6
suma -5
1 0
0 1
-1 7
suma -7
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 1
0 2
-1 5
suma -4
V. Podwale Staromiejskie
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 1
0 3
-1 4
suma -3
1 0
0 1
-1 7
suma -7
VI. Targi: Sienny, Rakowy i
Węglowy
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 1
0 3
-1 4
suma -3
1 6
0 0
-1 2
suma 4
VII. Podwale Przedmiejskie
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 6
0 2
-1 0
suma 6
1 3
0 1
-1 4
suma -1
1 0
0 3
-1 5
suma -5
72
9.1.9. Określenie charakteru działań rewitalizacyjnych w przestrzeni
obszaru
Finalny etap prac warsztatowych w odniesieniu do przedmiotowego obszaru wiązał się z
określeniem charakteru działań rewitalizacyjnych. Ponownie dokonano tego poprzez
wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej
obszarów niezbędnych do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi. Każdy z uczestników
spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej: Wyróżnione przestrzenie Działania związane
z ożywieniem
społecznym
Działania związane z
ożywieniem
ekonomicznym
Działania związane z
uzupełnieniami
zabudowy
Działania związane z
polepszeniem stanu
przestrzeni
wspólnych
A. Stocznia Cesarska 1 6
0 1
-1 1
suma 5
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 6
0 2
-1 0
suma 6
1 7
0 0
-1 1
suma 6
B. Stare Miasto
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 5
0 1
-1 2
suma 3
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 7
0 1
-1 0
suma 7
C. Rejon ul. Kowalskiej 1 4
0 1
-1 3
suma 1
1 3
0 2
-1 3
suma 0
1 1
0 2
-1 5
suma -4
1 7
0 1
-1 0
suma 7
D. Główne Miasto
1 7
0 1
-1 0
suma 7
1 4
0 2
-1 2
suma 2
1 8
0 0
-1 0
suma 8
1 8
0 0
-1 0
suma 8
73
9.2. Obszar południowo – zachodni Śródmieścia – obejmujący dzielnice:
Biskupia Górka, Stare Przedmieście, Wyspa Spichrzów
9.2.1. Charakterystyka roli obszaru w strukturze przestrzennej Gdańska
W trakcie sesji warsztatowej określono – w grupach roboczych – główne zapisy dotyczące
roli danego obszaru w:
Strukturze metropolii i miasta:
• Sąsiedzi turystycznego centrum
• Najbardziej perspektywiczny kierunek rozwoju Śródmieścia
• Brak sprecyzowanej roli tych dzielnic
• Każda z tych dzielnic ma bliski kontakt z wodą
• Peryferyjne położenie
• Lokalizacja głównych instytucji administracyjnych miasta i województwa
• Główne niepubliczne uczelnie wyższe
• Degradacja obszaru i zapomnienie
• Niezamieszkałe lub patologiczne rejony
• Historyczne tereny z potencjałem
• Urzędy – ośrodki władzy
• Muzea i galerie – ośrodki kultury
• Uczelnie i szkoły – ośrodki oświaty
• Korytarz komunikacyjny – tranzyt
• Funkcje administracyjne
• Definiuje tożsamość historyczna miasta – bastiony
• Obszar zapomniany
Strukturze całego obszaru Śródmieścia:
• „WS” najbardziej atrakcyjna lokalizacyjnie
• „BG” i „SP” bramą do Śródmieścia
• „WS” najmniej zaludniona
• Zaplecze mieszkaniowe
• Obszary mieszkaniowe o różnym stopniu utrzymania
• Funkcja rekreacyjna
• Główny obszar turystyki wodnej
• Omijane przez turystów
• Brak hoteli, gastronomii, biur
• Brak przestrzeni publicznych
• Działania kulturalne o różnym zakresie
74
• Potencjalne tereny inwestycyjne
• Funkcje mieszkaniowe
• Oświata – szkoły wyższe
• Kulturalno-religijne
Strukturze powiązań komunikacyjnych:
• Podwale Przedmiejskie odcinające te obszary
• Trasa W-Z i Trakt odcinające „BG”
• Ogólnie brak oferty komunikacji miejskiej dla tych trzech obszarów
• Południowa brama miasta
• Położenie na przecięciu głównych szlaków tranzytowych (1 i 7)
• Brak komunikacji wewnątrz obszarów
• Odcięcie tranzytem
• Brak komunikacji publicznej
• Brak wykorzystania dróg wodnych
• Odcięcie od Centrum obszaru Śródmieścia
• Korytarz komunikacyjny
• Obszar rozbity przez drogi
• Komunikacja dzieli Śródmieście i opracowywany obszar – oddziela je od siebie
• Brak powiązań z układem wodnym – brak dostępu pieszych do wody (ścieżki piesze i
rowerowe)
9.2.2. Określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru
Kolejnym etapem stało się określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru w
odniesieniu do szeregu zagadnień. I tak, w gronie tych zapisów znalazły się zapisy dotyczące
uwarunkowań odnoszących się do:
Sytuacji przestrzennej:
• Nadwodna lokalizacja (rzeki, kanały)
• Duże różnice wysokościowe (Biskupia Górka i tereny Wyspy)
• Oryginalna zabudowa historyczna (Brama Nizinna, kościoły, mieszkaniówka)
• Bliskość atrakcyjnego Głównego Miasta
• Nadrzeczne położenie
• Potencjał historycznej zabudowy
• Podwale Przedmiejskie i W-Z odcinające te obszary od reszty Śródmieścia
• Mnogość terenów inwestycyjnych na Wyspie Spichrzów
• Brak wizji miasta dla „BG” i „SP”
• Bliskość Głównego Miasta
75
• Bliskość układu wodnego
• Sąsiedztwo głównych węzłów komunikacyjnych
• Fragmentacja środowiska przecięciem głównych dróg komunikacyjnych – odcięcie od
reszty Śródmieścia
• Chaos przestrzenny
• Tereny inwestycyjne o różnym charakterze
Sytuacji społecznej:
• Zróżnicowanie w długości i sposobie zamieszkiwania
• Zagrożenie patologią
• Istniejące patologie społeczne
• Dużo niezamieszkałych terenów
• Skrajnie niski poziom bezpieczeństwa
• Dzielnice wymierające – brak nowych inwestycji mieszkaniowych (poza WS)
• Mała aktywizacja lokalnych społeczności (poza BG)
• Niska zamożność mieszkańców
• Duża liczba mieszkań komunalnych
• Wyraźny kontrast majątkowy pomiędzy grupami społecznymi
• Wysoki poziom patologii społecznych
• Patologia
• Powolny proces wymiany mieszkańców
Sytuacji ekonomicznej:
• Zróżnicowanie inwestycji – potencjał dla przyszłych inwestorów
• Dekapitalizacja niektórych obszarów zabudowy
• Bieda rdzennych mieszkańców
• Bogactwo tkanki napływowej
• Niewykorzystany potencjał ekonomiczny
• Zaniedbana tkanka miejska na tych obszarach
• Większość lokali to lokale komunalne
• Mało atrakcyjne tereny dla mieszkańców pozostałej części miasta (poza WS)
• Brak inwestycji innych niż mieszkaniowe
• Znaczne bezrobocie
• Duży udział terenów niedostępnych i niezainwestowanych
• Obszary niedoinwestowanie
• Wysoki stopień bezrobocia
• Brak większych zakładów pracy (przedsiębiorstw)
• Nowe inwestycje – głównie Wyspa Spichrzów
76
Istniejących i potencjalnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi grupami:
• Nowi – bogaci mieszkańcy kontra starzy – biedni
• Parkujący mieszkańcy kontra parkujący urzędnicy pracujący w tej samej części
dzielnicy
• Biedni rdzenni mieszkańcy kontra nowi bogaci
• Miasto vs. Inwestorzy
• Dążenie mieszkańców do kultury vs. Dążenie części patologicznej do starych
nawyków
• „WS” nowi mieszkańcy – kontra starzy mieszkańcy
• „WS” miasto kontra inwestorzy
• Rozwarstwienie społeczne (status społeczny, majątkowy, wykształcenie)
• Mieszkańcy Tereni i innych terenów Gdańska korzystający z dróg komunikacyjnych
przebiegających przez obszar
• Właściciele terenów niedostępnych(zamkniętych) kontra władze miasta
• Mieszkańcy i potencjalni turyści
• Prestiż instytucji vs. Stan materialny mieszkańców
• Ruch tranzytowy vs. Piesi
• Zwolennicy odbudowy w formie historycznej vs. W formie współczesnej
• Nowi mieszkańcy zamkniętych osiedli vs. Otwarte przestrzenie publiczne
9.2.3. Wstępne zapisy dotyczące wizji rozwoju obszaru
Kolejnym etapem prac stało się określenie – metodą „burzy mózgów” – wstępnej wersji
zapisów dotyczących rozwoju obszaru. I tak, wśród zgłoszonych w trakcie sesji plenarnej
zapisów znalazły się:
• Zabudowany północny cypel Wyspy Spichrzów
• Dobre skomunikowanie obszaru Szybka Koleją Miejską
• Nowy gmach Muzeum Narodowego
• Odremontowana zabudowa Biskupiej Górki
• Powiązanie z innymi dzielnicami m.in. koleją linową
• Biskupia Górka polskim Bairro Alto
• Bulwary wokół Wyspy Spichrzów
• Nowa siedziba opery na terenie obszaru
• Zlikwidowana bariera Podwala Przedmiejskiego
• Schody ruchome w poternie na Biskupią Górkę
• Odtworzone punkty widokowe
• Tereny atrakcyjne kulturalnie
• Wyspa Spichrzów – hotele, restauracje, galerie artystyczne i in., park, ogród
botaniczny
77
• Wykorzystanie wody – transport i rekreacja
• Wykorzystane i atrakcyjnie zagospodarowane nabrzeża
• Plac Wałowy przestrzenią dla kultury
• Centrum akademickie
• Odrestaurowany targ Maślany (d. Plac Wintera)
• Powiązanie poszczególnych dzielnic siecią przestrzeni publicznych
• Biura na Starym Przedmieściu
• Odrestaurowanie istniejącej architektury
• Rozwój nowych usług
• Uporządkowane chodniki i nawierzchnie
• Tereny zieleni
• Reurbanizacja blokowiska na Starym Przedmieściu
• Uzupełnienie luk w zabudowie
• Wyburzenie punktowców
• Park na północnym krańcu Wyspy Spichrzów
• Udostępnienie na cele publiczne fortyfikacji podziemnych
• Lepsze powiązania z Głównym Miastem
• Rozwój gastronomii
• Parkingi podziemne i wielopoziomowe
• Rozwinięta gastronomia
• Komunikacja publiczna wewnątrz dzielnicy
• Tramwaj wodny za 3,40 zł
• Rozwinięta infrastruktura rowerowa
• Odnowiona tkanka społeczna
• Inteligentne miasto – okamerowane, reagujące
• Tereny wypoczynkowe dla mieszkańców i turystów
• Odbudowane spichlerze
• Biskupia Górka bez Policji
• Spektakularne inwestycje – magnes dla dzielnicy
• Fontanna multimedialna na Opływie Motławy
78
9.2.4. Uszczegółowienie zapisów dotyczących wizji rozwoju obszaru
Sformułowane w trakcie „burzy mózgów” zapisy dotyczące wizji rozwoju danego obszaru
zostały następnie uporządkowane w odniesieniu do sześciu kluczowych zagadnień:
urbanistyki, gospodarki, komunikacji, społeczeństwa, architektury oraz kultury i tożsamości.
I tak, w trakcie sesji warsztatowej, na bazie dyskusji w grupach określono najważniejsze
zapisy dotyczące wizji rozwoju dzielnicy w odniesieniu do w/w wybranych zagadnień. Zapisy
te przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: SPOŁECZNOŚĆ
1. pojawienie się średniej klasy społecznej
2. uatrakcyjnienie warunków mieszkaniowych co doprowadzi do zmian w strukturze
społecznej
3. wpływ na mentalność i świadomość poprzez propagowanie imprez
społecznościowych np. Dni Sąsiada, happeningi
4. inwestycje w tereny rekreacyjne, place zabaw, parki, prowadzące do wzrostu
godności dzielnicy
5. przez zagospodarowanie WS obszar zostanie udostępniony turystom i mieszkańcom
6. społeczeństwo świadome historycznej wartości miejsca zamieszkania przez akcje
promocyjne i edukacyjne
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
1. przywrócenie rangi istniejącym zabytkom
2. nowe gmachy Muzeum i Opery
3. aktywizacja Życia studenckiego
4. wspieranie istniejących inicjatyw niszowych artystycznych
5. lokalizacja prestiżowej imprezy artystycznej
6. zachowanie „legend miejskich”
Zagadnienie: PRZESTRZEŃ
1. przełamanie wewnętrznych i zewnętrznych barier przestrzennych
2. reurbanizacja i uzupełnienie zabudowy
3. wykreowanie systemu przestrzeni publicznych, powiązanych z reszta Śródmieścia
4. zagospodarowanie terenów bastionów – powiązanie z fortyfikacjami na Biskupiej
Górce
5. zachowanie tożsamości przestrzeni poszczególnych dzielnic
6. wykorzystanie potencjału wody
79
Zagadnienie: TRANSPORT
1. wyeliminowanie tranzytu
2. przystanek SKM Centrum
3. wprowadzenie komunikacji publicznej wewnątrz dzielnic
4. sieć komunikacji pieszej wewnątrz i pomiędzy dzielnicami
5. strzeżone parkingi rowerowe i ścieżki
6. wykorzystanie potencjału szlaków wodnych
7. Gratis : kolejka linowa
Zagadnienie: GOSPODARCZE
1. wykorzystanie funduszy unijnych do podniesienia atrakcyjności obszaru
2. zwiększenie atrakcyjności obszarów dla celów mieszkaniowych
3. nowe inwestycje tworzące nowe miejsca pracy
4. duże centrum handlowe jako przeciwwaga dla Madisson’a
5. wykorzystanie istniejącej infrastruktury kolejowej prowadzącej do dawnego dworca
kolejowego
9.2.5. Określenie lokalizacji nowych funkcji miejskich w przestrzeni
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono możliwość lokalizacji nowych
funkcji miejskich w przestrzeni danego obszaru. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• Zdecydowanie należy lokalizować daną funkcję: 2 pkt
• Raczej można lokalizować daną funkcję: 1 pkt
• Nie mam zdania: 0 pkt
• Raczej nie można lokalizować danej funkcji: -1 pkt
• Zdecydowanie nie można lokalizować danej funkcji -2 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
80
Wyróżnione obszary Handel Gastronomia,
Rozrywka,
Rekreacja
Biura,
Administracja,
Firmy
Mieszkania Przemysł,
Składy,
centra
logistyczne
Parkingi
strategiczne
Inne –
jakie?
10. Rejon Muzeum
Narodowego
2 0
1 2
0 1
-1 0
-2 2
su
ma -2
2 2
1 2
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 4
2 1
1 3
0 1
-1 0
-2 0
su
ma 5
2 1
1 2
0 1
-1 1
-2 0
su
ma 4
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 5
su
ma -8
2 0
1 2
0 0
-1 0
-2 3
su
ma -2
11. Rejon ul.
Toruńskiej
2 2
1 2
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 6
2 1
1 4
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 4
2 0
1 4
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 4
2 3
1 2
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 7
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 5
su
ma -8
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 1
su
ma 2
12. Rejon ul.
Chmielnej
2 2
1 2
0 0
-1 1
-2 0
su
ma 4
2 1
1 4
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 5
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 1
su
ma 2
2 5
1 0
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 5
su
ma -8
2 0
1 0
0 0
-1 2
-2 3
su
ma -6
13. Rejon Podwala
Przedmiejskiego
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 1
su
ma 1
2 1
1 4
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 4
2 4
1 1
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 8
2 1
1 2
0 1
-1 1
-2 0
su
ma 2
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 5
su
ma -8
2 0
1 2
0 1
-1 0
-2 2
su
ma 0
81
Wyróżnione obszary Handel Gastronomia,
Rozrywka,
Rekreacja
Biura,
Administracja,
Firmy
Mieszkania Przemysł,
Składy,
centra
logistyczne
Parkingi
strategiczne
Inne –
jakie?
14. Rejon Hotelu
„Novotel”
2 1
1 3
0 0
-1 0
-2 1
su
ma 2
2 4
1 1
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 7
2 1
1 3
0 0
-1 0
-2 1
su
ma 2
2 0
1 5
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 4
2 0
1 5
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 4
2 0
1 3
0 0
-1 0
-2 2
su
ma 1
15. Północna część
Wyspy Spichrzów
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 1
su
ma 2
2 5
1 0
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 10
2 0
1 2
0 1
-1 1
-2 1
su
ma -1
2 1
1 4
0 0
-1 0
-2 0
su
ma 6
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 5
su
ma -10
2 0
1 1
0 0
-1 0
-2 4
su
ma -7
9.2.6. Określenie charakteru architektonicznego nowych inwestycji w
przestrzeni dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
możliwych nowych inwestycji w przestrzeni. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Przedstawiono przy tym możliwe sposoby ukształtowania przestrzennego poszczególnych
terenów:
• Kwartały zabudowy nawiązujące charakterem do układu XIX-wiecznego
• Wielkoskalarne założenia miejskie o uporządkowanym charakterze – w tym
nawiązujące do struktury kwartałowej
• Pojedyncze obiekty ulokowane na dużych działkach
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
82
Wyróżnione obszary Kwartały zabudowy
nawiązujące charakterem
do układu XIX-wiecznego
Wielkoskalarne założenia
miejskie o uporządkowanym
charakterze
Pojedyncze obiekty
ulokowane na dużych
działkach
10. Rejon Muzeum Narodowego
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 3
0 0
-1 2
suma 1
1 0
0 1
-1 4
suma -4
11. Rejon ul. Toruńskiej
1 3
0 2
-1 0
suma 3
1 3
0 0
-1 2
suma 1
1 0
0 1
-1 4
suma -4
12. Rejon ul. Chmielnej
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 0
0 0
-1 5
suma -5
13. Rejon Podwala Przedmiejskiego
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 0
0 0
-1 5
suma -5
14. Rejon Hotelu „Novotel”
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 0
0 0
-1 5
suma -5
15. Północna część Wyspy Spichrzów
1 2
0 2
-1 1
suma 1
1 1
0 0
-1 4
suma -3
1 1
0 1
-1 3
suma -2
83
9.2.7. Określenie charakteru architektonicznego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
przestrzeni publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej
ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni
publicznych. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione
przestrzenie
Historyzujące Współczesne „Designerskie” Awangardowe Tematyczne,
narracyjne
Medialne Zielone
VIII. Ul.
Okopowa
1 1
0 1
-1 3
suma -2
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 0
0 4
-1 1
suma -1
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 1
0 0
-1 4
suma -3
1 4
0 1
-1 0
suma 4
IX. Plac
Wałowa
1 3
0 1
-1 1
suma 2
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 1
0 0
-1 4
suma -3
1 0
0 0
-1 5
suma -5
1 0
0 0
-1 5
suma -5
1 3
0 1
-1 1
suma 2
X. Bulwary
Motławy
1 2
0 0
-1 3
suma -1
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 1
0 1
-1 3
suma -2
1 0
0 0
-1 5
suma -5
1 3
0 2
-1 0
suma 3
XI. Zespół ulic
Chmielna –
Stągiewna
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 1
0 1
-1 3
suma -2
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 3
0 1
-1 1
suma 2
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 1
0 0
-1 4
suma -3
XII. Opływ
Motławy –
część
zachodnia
1 2
0 0
-1 3
suma -1
1 2
0 2
-1 1
suma 1
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 3
0 0
-1 2
suma 1
1 0
0 2
-1 3
suma -3
1 1
0 0
-1 4
suma -3
1 5
0 0
-1 0
suma 5
84
9.2.8. Określenie charakteru funkcjonalnego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter funkcjonalny przestrzeni
publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym
posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni publicznych dzielnicy.
Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione przestrzenie Przestrzeń
wielofunkcyjna
Przestrzeń o dominującej
funkcji usługowej
Przestrzeń o dominującej
funkcji rekreacyjnej
Przestrzeń symboliczna i
prestiżowa
VIII. Ul. Okopowa
1 2
0 2
-1 1
suma 1
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 0
0 0
-1 5
suma -5
1 3
0 0
-1 2
suma 1
IX. Plac Wałowa
1 3
0 1
-1 1
suma 2
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 3
0 0
-1 2
suma 1
1 1
0 2
-1 2
suma -1
X. Bulwary Motławy
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 2
0 1
-1 2
suma 0
XI. Zespół ulic Chmielna -
Stągiewna
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 0
0 0
-1 5
suma -5
1 2
0 2
-1 1
suma 1
XII. Opływ Motławy –
część zachodnia
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 1
0 0
-1 4
suma -3
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 1
0 1
-1 3
suma -2
85
9.2.9. Określenie charakteru działań rewitalizacyjnych w przestrzeni
obszaru
Finalny etap prac warsztatowych w odniesieniu do przedmiotowego obszaru wiązał się z
określeniem charakteru działań rewitalizacyjnych. Ponownie dokonano tego poprzez
wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej
obszarów niezbędnych do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi. Każdy z uczestników
spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione przestrzenie Działania związane
z ożywieniem
społecznym
Działania związane z
ożywieniem
ekonomicznym
Działania związane z
uzupełnieniami
zabudowy
Działania związane z
polepszeniem stanu
przestrzeni
wspólnych
E. Żabi Kruk 1 3
0 2
-1 0
suma 3
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 4
0 1
-1 0
suma 4
F. Rejon Placu Wałowego 1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 4
0 1
-1 0
suma 4
1 5
0 0
-1 0
suma 5
G. Biskupia Górka
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 4
0 0
-1 1
suma 3
1 5
0 0
-1 0
suma 5
1 4
0 1
-1 0
suma 4
H. Dawne fortyfikacje 1 1
0 2
-1 2
suma -1
1 2
0 1
-1 2
suma 0
1 0
0 1
-1 4
suma -4
1 5
0 0
-1 0
suma 5
86
9.3. Obszar wschodni Śródmieścia – obejmujący dzielnice: Dolne Miasto,
Długie Ogrody, Polski Hak
9.3.1. Charakterystyka roli obszaru w strukturze przestrzennej Gdańska
W trakcie sesji warsztatowej określono – w grupach roboczych – główne zapisy dotyczące
roli danego obszaru w:
Strukturze metropolii i miasta:
• Sportowa (stadion żużlowy)
• Przelotowa – tranzytowa
• Przemysłowa (składy, magazyny)
• Funkcja kulturalna (Filharmonia i CSW)
• Mieszkaniowa
• Handel – motoryzacja
• Słabo skomunikowane z resztą metropolii
• Peryferyjność – kameralność
• Przestrzeń kultury
• Ważna rola rekreacyjna (turystyka wodna)
• Znaczenie w kulturalnym życiu miasta
• Ośrodek akademicki
Strukturze całego obszaru Śródmieścia:
• Rekreacyjno-kulturalna (CSW Łaźnia, festiwale FETA i Narracje, odpływ Motławy,
Bastiony)
• Mieszkaniowa
• Edukacyjna (Akademia Medyczna)
• Rekreacyjno-sportowa (odpływ Motławy i żużel)
• Mieszkalna
• Bezpłatny parking
• Zmiana charakteru z funkcji przemysłowej na mieszkaniową
• Bariery komunikacyjne (obszary odizolowane)
• Motława i fortyfikacje jako miejsce rekreacji dla mieszkańców Gdańska
• Zaplecze mieszkaniowe
• Zielone płuca Śródmieścia
• Zaplecze oświatowe
87
Strukturze powiązań komunikacyjnych:
• Komunikacyjno-tranzytowa
• Brak oferty komunikacyjnej dla mieszkańców i obszarów atrakcyjnych inwestycyjnie
• Brak parkingów – polityki parkingowej dla obszaru
• Tranzyt
• Wąskie gardło
• Wykorzystywana jako korytarz a nie cel podróży
• Dobra dostępność komunikacyjna piesza(powiązana z centrum)
• Utrudniona dostępność do komunikacji miejskiej
• Parkingi
• Rola tranzytowa (przecięcie trasy wschód-zachód)
• Komunikacja wodna
9.3.2. Określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru
Kolejnym etapem stało się określenie szczegółowych uwarunkowań rozwoju obszaru w
odniesieniu do szeregu zagadnień. I tak, w gronie tych zapisów znalazły się zapisy dotyczące
uwarunkowań odnoszących się do:
Sytuacji przestrzennej:
• Dużo terenów wodnych i pod zabudowę
• Zabytkowa zabudowa, zachowana tkanka miejska
• Bezpośrednie sąsiedztwo wody
• Silne bariery wewnętrzne i zewnętrzne w postaci trasy W-Z i Motławy
• Duża ilość terenów niezagospodarowanych
• Zdegradowana przestrzeń (zarówno zabudowa jak i infrastruktura)
• Braki w zabudowie
• Wysoce zniszczona substancja zabytkowa (autentyczna)
• Rozcięcie obszaru przez ulice Ułańska – Elbląska
• Nie używana zabudowa wymagająca przekształceń
• Zaostrzone wytyczne konserwatorskie
• Bariery komunikacyjne
• Niska jakość przestrzeni publicznych (i całego zasobu dzielnicy)
88
Sytuacji społecznej:
• Słaby kapitał społeczny (wykluczenie i bezrobocie)
• Stereotypowa opinia o mieszkańcach
• Słaba oferta edukacyjna
• Napływ nowych mieszkańców (dzięki nowym inwestycjom)
• Patologie
• Starzejące się społeczeństwo
• Patologie społeczne (Dolne Miasto, Sienna Grobla)
• Niska gęstość zaludnienia (część północna)
• Ograniczona oferta spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży
• Silna identyfikacja z miejscem
• Problemy społeczne
• Wysoki odsetek osób w wieku powyżej 50 lat
• Duży napływ nowych, młodych mieszkańców
Sytuacji ekonomicznej:
• Duże bezrobocie
• Brak miejsc pracy
• Brak inwestycji
• Tereny inwestycyjne, które są zablokowane
• Tanie mieszkania
• Duże bezrobocie
• Duża część mienia komunalnego
• Niski status społeczny mieszkańców
• Wysoki procent bezrobocia bo nie opłaca się pracować
• Coraz mniej miejsc pracy w dzielnicy
• Brak gastronomii
Istniejących i potencjalnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi grupami:
• Konflikt pomiędzy właścicielami lokali a miastem
• Mieszkańcy – deweloperzy
• Konflikt mentalny (stereotypowe myślenie)
• Wojna o to czym palimy w piecach
• Konflikt pomiędzy mieszkańcami z pieskami i bez piesków
• Konflikty pomiędzy lokalnymi grupami młodzieży
• Konflikt pomiędzy mieszkańcami tkwiącymi w patologii a lokalnymi działaniami na
rzecz kultury i rewitalizacji
• Podział społeczności lokalnej (rejonizacja)
89
• Podział społeczności : Starzy vs. Młodzi
• Podział społeczności : pracujący vs. Niepracujący
9.3.3. Wstępne zapisy dotyczące wizji rozwoju obszaru
Kolejnym etapem prac stało się określenie – metodą „burzy mózgów” – wstępnej wersji
zapisów dotyczących rozwoju obszaru. I tak, wśród zgłoszonych w trakcie sesji plenarnej
zapisów znalazły się:
• Przywrócony pierwotny charakter przestrzeni publicznych
• Przywrócona wysoka jakość przestrzeni miejskiej
• Obszar kompleksowo zrewitalizowany
• Zrehabilitowane istniejące struktury miejskie
• Nowa zabudowa i uzupełnienie istniejących struktur w sposób nawiązujący do
obecnego charakteru przestrzeni
• Odejście od pseudohistorycznych stylizacji architektury
• Porządek i estetyka przestrzeni
• Wysoki poziom bezpieczeństwa obszaru
• Scalenie funkcjonalne obszaru
• Dzielnica muzyczno-artystyczna
• Rewaloryzacja istniejących założeń i realizacja nowych kompleksów zieleni
• Zielony bulwar na ul. Łąkowej
• Przywrócenie tramwaju na ul. Łąkowej
• Wielofunkcyjna dzielnica Polski Hak
• Rozwinięta sieć usług, w tym – gastronomii
• Komunikacja miejska na Polski Hak
• Nowe miejsca pracy na terenach poprzemysłowych
• Ochrona reliktów budownictwa przemysłowego
• Polepszenie stanu środowiska
• Usprawnienie systemu grzewczego dzielnicy
• Połączenie Ołowianki ze Starym Miastem
• Wyburzenie wieżowca przy ul. Chłodnej 1
• Przełamanie bariery przestrzennej stworzonej przez Trasę W-Z
• Integracja społeczna mieszkańców
• Aktywizacja społeczności lokalnej
• Deptak na Długich Ogrodach
• Lepsza opinia o dzielnicy
• Więcej miejsc parkingowych
• Wzrost poczucia związku społeczności lokalnej z dzielnicą – poczucie przynależności
90
• Najmodniejsza dzielnica Gdańska
• Dzielnica o unikatowej tożsamości
• Zagospodarowana przestrzeń nadwodna
• Nowoczesna architektura na Polskim Haku
• Dzielnica pływających domów
• Rozbudowana oferta spędzania wolnego czasu dla dzieci
• Lepszy stan dróg
• Interesująca oferta w zakresie rozrywki i spędzania wolnego czasu dla osób starszych
• Campus akademicki na terenach poprzemysłowych
• Dzielnica rozrywki na terenach poprzemysłowych
9.3.4. Uszczegółowienie zapisów dotyczących wizji rozwoju obszaru
Sformułowane w trakcie „burzy mózgów” zapisy dotyczące wizji rozwoju danego obszaru
zostały następnie uporządkowane w odniesieniu do sześciu kluczowych zagadnień:
urbanistyki, gospodarki, komunikacji, społeczeństwa, architektury oraz kultury i tożsamości.
I tak, w trakcie sesji warsztatowej, na bazie dyskusji w grupach określono najważniejsze
zapisy dotyczące wizji rozwoju dzielnicy w odniesieniu do w/w wybranych zagadnień. Zapisy
te przedstawiają się następująco:
Zagadnienie: SPOŁECZNOŚĆ
1. aktywizacja zawodowa mieszkańców
2. programy dla osób wykluczonych
3. zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom i młodzieży
4. stworzenie miejsc spotkań (biblioteka, dom kultury, kawiarnia)
5. rozwój sieci opieki społecznej i medycznej
6. programy integracyjne dla mieszkańców, użytkowników i potencjalnych
użytkowników (obalanie negatywnych stereotypów)
Zagadnienie: KULTURA I TOŻSAMOŚĆ
1. kontynuacja i rozwój działalności Centrum Muzyczno-Kongresowego na Ołowiance
2. Zwiększenie oddziaływania Uczelni – Akademii Muzycznej na przestrzeń
3. zachowanie klimatu dzielnicy, sprzyjającego rozwojowi sztuki alternatywnej
4. większa promocja wydarzeń typu Narracje, Feta – większy udział mieszkańców
5. Park Kultury
6. Turystyka , site-specific z zachowaniem okolicznych legend, klimatu, historii
91
Zagadnienie: PRZESTRZEŃ
1. uzupełnienie istniejącej tkanki – zagospodarowanie wolnych terenów
2. likwidacja barier komunikacyjnych
3. rewitalizacja! Już!
4. spójna polityka inwestycyjna
5. rozsądny program konserwatorski
6. podniesienie poziomu ochrony dziedzictwa, świadomości społecznej, estetyki
Zagadnienie: TRANSPORT
1. Podwale Przedmiejskie – łączy a nie dzieli
2. przywrócony tramwaj oraz nowa linia do Polskiego Haka itd.
3. Parkingi podziemne pod Długimi Ogrodami
4. przejazdy dla rowerów (system wypożyczalni)
5. metro!
6. połączenia pieszo-rowerowe w poprzek rzeki
Zagadnienie: GOSPODARCZE
1. zmniejszeniu udziału przemysłu na rzecz innych gałęzi gospodarki
2. zwiększenie udziału turystyki i rekreacji wodnej (hotele na Dolnym Mieście)
3. zwiększenie dostępności komunikacji publicznej i indywidualnej na Siennej Grobli)
9.3.5. Określenie lokalizacji nowych funkcji miejskich w przestrzeni
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono możliwość lokalizacji nowych
funkcji miejskich w przestrzeni danego obszaru. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• Zdecydowanie należy lokalizować daną funkcję: 2 pkt
• Raczej można lokalizować daną funkcję: 1 pkt
• Nie mam zdania: 0 pkt
• Raczej nie można lokalizować danej funkcji: -1 pkt
• Zdecydowanie nie można lokalizować danej funkcji -2 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
92
Wyróżnione obszary Handel Gastronomia,
Rozrywka,
Rekreacja
Biura,
Administracja,
Firmy
Mieszkania Przemysł,
Składy,
centra logistyczne
Parkingi strategiczne
Inne – jakie?
16. Rejon dawnych Zakładów Mięsnych
2 0
1 3
0 0
-1 0
-2 1
suma 1
2 2
1 1
0 1
-1 0
-2 0
suma 5
2 1
1 3
0 0
-1 0
-2 0
suma 5
2 4
1 0
0 0
-1 0
-2 0
suma 8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
kultura
17. Polski Hak
2 0
1 3
0 1
-1 0
-2 0
suma 3
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 0
suma 4
2 2
1 2
0 0
-1 0
-2 0
suma 6
2 4
1 0
0 0
-1 0
-2 0
suma 8
2 0
1 0
0 1
-1 0
-2 3
suma -6
2 0
1 1
0 0
-1 1
-2 2
suma -4
kultura
18. Pierzeja ul. Długie Ogrody
2 4
1 0
0 0
-1 0
-2 0
suma 8
2 3
1 1
0 0
-1 0
-2 0
suma 7
2 2
1 2
0 0
-1 0
-2 0
suma 6
2 3
1 1
0 0
-1 0
-2 0
suma 7
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
Parking podziemny
19. Okolice stadionu GKS Wybrzeże
2 1
1 2
0 1
-1 0
-2 0
suma 4
2 2
1 1
0 1
-1 0
-2 0
suma 5
2 2
1 2
0 0
-1 0
-2 0
suma 6
2 0
1 1
0 2
-1 0
-2 1
suma -1
2 0
1 0
0 0
-1 2
-2 2
suma -6
2 2
1 1
0 0
-1 1
-2 0
suma 4
20. Rejon „Blaszanki”
2 1
1 0
0 2
-1 1
-2 0
suma 1
2 0
1 2
0 2
-1 0
-2 0
suma 2
2 2
1 2
0 0
-1 0
-2 0
suma 6
2 4
1 0
0 0
-1 0
-2 0
suma 8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
2 0
1 0
0 0
-1 0
-2 4
suma -8
kultura
93
9.3.6. Określenie charakteru architektonicznego nowych inwestycji w
przestrzeni dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
możliwych nowych inwestycji w przestrzeni. Dokonano tego poprzez wypełnienie
przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów
możliwych przekształceń i inwestycji. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym
następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Przedstawiono przy tym możliwe sposoby ukształtowania przestrzennego poszczególnych
terenów:
• Kwartały zabudowy nawiązujące charakterem do układu XIX-wiecznego
• Wielkoskalarne założenia miejskie o uporządkowanym charakterze – w tym
nawiązujące do struktury kwartałowej
• Pojedyncze obiekty ulokowane na dużych działkach
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
94
Wyróżnione obszary Kwartały zabudowy
nawiązujące charakterem do
układu XIX-wiecznego
Wielkoskalarne założenia
miejskie o uporządkowanym
charakterze
Pojedyncze obiekty
ulokowane na dużych
działkach
16. Rejon dawnych Zakładów Mięsnych
1 2
0 1
-1 1
suma 1
1 3
0 1
-1 0
suma 3
1 0
0 0
-1 4
suma -4
17. Polski Hak
1 1
0 1
-1 2
suma -1
1 4
0 0
-1 0
suma 4
1 2
0 0
-1 2
suma 0
18. Pierzeja ul. Długie Ogrody
1 4
0 0
-1 0
suma 4
1 0
0 0
-1 4
suma -4
1 0
0 0
-1 4
suma -4
19. Okolice stadionu GKS Wybrzeże
1 1
0 1
-1 2
suma -1
1 3
0 1
-1 0
suma 3
1 2
0 0
-1 2
suma 0
20. Rejon „Blaszanki”
1 4
0 0
-1 0
suma 4
1 3
0 1
-1 0
suma 3
1 0
0 1
-1 3
suma -3
95
9.3.7. Określenie charakteru architektonicznego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter architektoniczny
przestrzeni publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej
ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni
publicznych. Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione
przestrzenie
Historyzujące Współczesne „Designerskie” Awangardowe Tematyczne,
narracyjne
Medialne Zielone
XIII. Opływ
Motławy – część
wschodnia
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
1 2
0 1
-1 1
sum
a 1
1 2
0 1
-1 1
sum
a 1
1 1
0 0
-1 3
sum
a -2
1 3
0 1
-1 0
sum
a 3
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 3
0 0
-1 1
sum
a 2
XIV. Rejon ul.
Łąkowej
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 2
0 2
-1 0
sum
a 2
1 1
0 0
-1 3
sum
a -2
1 1
0 0
-1 3
sum
a -2
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
XV. Bulwary
Nowej Motławy
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 2
0 1
-1 1
sum
a 1
1 0
0 1
-1 3
sum
a -3
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
XVI. Ul. Długie Ogrody
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 2
0 0
-1 2
sum
a 0
1 1
0 0
-1 3
sum
a -2
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
1 1
0 1
-1 2
sum
a -1
96
9.3.8. Określenie charakteru funkcjonalnego przestrzeni publicznych
dzielnicy
W trakcie kolejnego etapu prac warsztatowych określono charakter funkcjonalny przestrzeni
publicznych dzielnicy. Dokonano tego poprzez wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym
posłużono się listą wypracowanych wcześniej obszarów przestrzeni publicznych dzielnicy.
Każdy z uczestników spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione przestrzenie Przestrzeń
wielofunkcyjna
Przestrzeń o
dominującej funkcji
usługowej
Przestrzeń o
dominującej funkcji
rekreacyjnej
Przestrzeń
symboliczna i
prestiżowa
XIII. Opływ Motławy – część wschodnia
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 0
0 2
-1 2
sum
a -2
XIV. Rejon ul. Łąkowej 1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 0
0 0
-1 4
sum
a -4
1 3
0 1
-1 0
sum
a 3
XV. Bulwary Nowej
Motławy 1 2
0 0
-1 2
sum
a 0
1 2
0 1
-1 1
sum
a 1
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 2
0 1
-1 1
sum
a 1
XVI. Ul. Długie Ogrody 1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 3
0 1
-1 0
sum
a 3
1 0
0 1
-1 3
sum
a -3
1 3
0 0
-1 1
sum
a 2
97
9.3.9. Określenie charakteru działań rewitalizacyjnych w przestrzeni
obszaru
Finalny etap prac warsztatowych w odniesieniu do przedmiotowego obszaru wiązał się z
określeniem charakteru działań rewitalizacyjnych. Ponownie dokonano tego poprzez
wypełnienie przygotowanej ankiety, przy czym posłużono się listą wypracowanych wcześniej
obszarów niezbędnych do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi. Każdy z uczestników
spotkania posługiwał się przy tym następującą skalą:
• wskazany charakter: 1 pkt
• niepożądany charakter: -1 pkt
• nie mam zdania: 0 pkt
Zbiorcze wyniki ankiety przedstawiono w tabeli poniżej:
Wyróżnione przestrzenie Działania
związane z
ożywieniem
społecznym
Działania związane z
ożywieniem
ekonomicznym
Działania związane z
uzupełnieniami
zabudowy
Działania związane z
polepszeniem stanu
przestrzeni
wspólnych
I. Dolne Miasto 1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
K. Rejon ul. Długie Ogrody 1 3
0 1
-1 0
sum
a 3
1 3
0 1
-1 0
sum
a 3
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
L. Rejon ul.
Dziewanowskiego
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
1 3
0 0
-1 1
sum
a 2
1 3
0 0
-1 1
sum
a 2
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
M. Rejon ul. Głębokiej 1 2
0 0
-1 2
sum
a 0
1 1
0 3
-1 0
sum
a 1
1 2
0 2
-1 0
sum
a 2
1 4
0 0
-1 0
sum
a 4
98
10. Zbiorcze przedstawienie wniosków dotyczących
poszczególnych obszarów interwencji
Na bazie wyników prac warsztatowych w odniesieniu do poszczególnych obszarów
Śródmieścia przygotowano zbiorcze zestawienie wytycznych dotyczących kształtowania
układów przestrzeni publicznych dzielnicy, zagospodarowywania terenów wolnych lub
wymagających daleko idących przekształceń funkcjonalno – przestrzennych jak i terenów
wymagających podjęcia działań rewitalizacyjnych. Wyniki tych prac zaprezentowano w
postaci graficznej na poniższych rycinach.
I tak, w odniesieniu do układu przestrzeni publicznych zaprezentowano oczekiwany
charakter funkcjonalny i architektoniczny poszczególnych elementów układu. Zgodnie z
przyjętą wcześniej metodologią na rycinach zaprezentowano jedynie te elementy układy
przestrzeni publicznych, które wymagają podjęcia kompleksowych działań. Pominięto na
tych rysunkach natomiast elementy istniejące, dobrze wykształcone i funkcjonujące.
Jednocześnie należy pamiętać iż nie we wszystkich wypadkach wyniki prac warsztatowych są
jednoznaczne – co oznacza iż przyszli projektanci tych przestrzeni będą musieli podjąć
wysiłek powiązania rozmaitych sposobów ich kształtowania.
Podobnie, na kolejnym zestawie rycin zaprezentowano określony w trakcie sesji
warsztatowych charakter funkcjonalny i architektoniczny nowego zagospodarowania
terenów wolnych lub wymagających kompleksowych przekształceń. Zagospodarowanie tych
terenów wiązać się będzie z wytworzeniem nowej jakości przestrzeni i wykreowaniem
nowych korytarzy rozwoju urbanistycznego w obszarze Śródmieścia.
Ostatnim elementem stało się określenie charakteru działań rewitalizacyjnych w odniesieniu
do wyróżnionych terenów. Działanie to związane jest w mniejszym stopniu z
przekształceniami przestrzennymi (jeśli już to raczej z odnową istniejących struktur), a raczej
obejmuje ono zadania związane z kompleksowym ożywieniem społecznym i gospodarczym.
Wszystkie te elementy składają się na kompleksową koncepcję przekształceń obszaru
Śródmieścia jako przestrzeni spójnej, a jednocześnie przestrzennie zróżnicowanej, zgodnie
z wnioskami wyrażanymi w trakcie prac warsztatowych.
99
Ryc. 10.1. Określenie charakteru funkcjonalnego przestrzeni publicznych wymagających
przekształceń. Opr. P. Mrozek
100
Ryc. 10.2. Określenie charakteru architektonicznego przestrzeni publicznych wymagających
przekształceń. Opr. P. Mrozek
101
Ryc. 10.3. Określenie charakteru funkcjonalnego terenów możliwych inwestycji lub
przekształceń. Opr. P. Mrozek
102
Ryc. 10.4. Określenie charakteru architektonicznego terenów możliwych inwestycji lub
przekształceń. Opr. P. Mrozek
103
Ryc. 10.5. Określenie charakteru działań rewitalizacyjnych. Opr. P. Mrozek
104
11. Warsztatowe określenie istniejących konfliktów
funkcjonalno – przestrzennych w obszarze Śródmieścia
Przedostatnim etapem prac warsztatowych stało się określenie zarówno istniejących jak i
potencjalnych konfliktów funkcjonalno – przestrzennych w obszarze Śródmieścia. W trakcie
prac w podgrupach zidentyfikowano najważniejsze z nich. I tak, wśród wyróżnionych zapisów
znalazły się m.in.:
1. Główne Miasto – konflikt funkcji mieszkaniowej i usługowej
2. Główny układ komunikacyjny – konflikt pomiędzy pieszymi a zmotoryzowanymi
3. Koncentracje nowych inwestycji mieszkaniowych – konflikt pomiędzy „starymi” a
„nowymi” mieszkańcami
4. Dolne Miasto – obawa przed eksmisją biedniejszych mieszkańców
5. Młode Miasto – wypieranie przez nową zabudowę reliktów dawnych struktur
przemysłowych
6. Koncentracje nowych inwestycji mieszkaniowych – grodzenie przestrzeni
7. Parkingi strategiczne – konflikt z innymi użytkownikami przestrzeni sąsiadujących
8. Główny układ komunikacyjny – przyszłe zwężenie ulic vs. Wygoda kierowców
9. Linia tramwajowa – zwolennicy kontra przeciwnicy
10. Kamienna Grobla – mieszkańcy kontra potencjalni turyści i restauratorzy
11. Angielska Grobla – luksusowe apartamenty i ich mieszkańcy kontra potencjalni turyści
i restauratorzy
12. Długie Ogrody – dojazd do Filharmonii Bałtyckiej i parking dla autokarów a potrzeby
mieszkańców
13. Kładka na Ołowiankę – żeglarze kontra piesi
14. Most w ciągu ul. Nowej Wałowej – użytkownicy kontra przyszli mieszkańcy okolicy
Zapisy te zostały następnie pogrupowane z uwagi na ich obecne bądź przyszłe
występowanie, a wypracowane wnioski – zamieszczone na rycinie poniżej.
105
Ryc. 11.1. Główne obszary i pola konfliktów przestrzennych. Opr. M. Szneider
106
12. Obecny kształt polityki planistycznej w odniesieniu do
obszaru Śródmieścia Gdańska
Obecna polityka planistyczna w obszarze Śródmieścia jest dość jednoznacznie określona
poprzez zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zbiorcze
przedstawienie tychże zamieszczono na poniższej rycinie.
Ryc. 12.1. Zbiorcze zestawienie obecnych zapisów planów miejscowych dla obszaru
Śródmieścia Gdańska. Materiały UM Gdańsk.
107
13. Warsztatowe określenie sugestii dotyczącej modyfikacji
polityki planistycznej w obszarze śródmieścia
W trakcie ostatniej sesji warsztatowej, w oparciu o przedstawione zapisy dotyczące polityki
przestrzennej oraz o zapisy z poprzednich warsztatów, określono wnioski dotyczące
kierunków modyfikacji istniejącej polityki planistycznej w odniesieniu do obszaru
Śródmieścia. Zapisy te określono w odniesieniu do szeregu zagadnień.
Poszczególne grupy wypracowanych zapisów przedstawiają się następująco:
• Objęcie zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu ul.
Rajskiej
• Jednoznaczne wydzielenie – jako osobnej kategorii zapisów planistycznych –
przestrzeni publicznych (w odniesieniu do wszystkich planów na obszarze
Śródmieścia)
• Objęcie spójnym systemem przestrzeni publicznych całego obszaru Śródmieścia oraz
powiązanie go z głównymi instytucjami kultury i administracji
• Wprowadzenie spójnych zapisów dotyczących formy architektonicznej
poszczególnych dzielnic historycznych
• Wprowadzenie kodów urbanistycznych (przestrzennych i funkcjonalnych) oraz
kolorystycznych dla poszczególnych obszarów
• Budowa – poprzez decyzje przestrzenne – jednoznacznej tożsamości obszaru i jego
poszczególnych dzielnic
• Kreowanie przestrzeni półpublicznych i instytucji społecznych oraz infrastruktury
społecznej dedykowanych mieszkańcom Śródmieścia
• Jednoznaczne uregulowanie rodzaju funkcji możliwych do umieszczenia w parterach
– „nie dla banków”
• Uszczegółowienie zapisów planistycznych w południowej części Wyspy Spichrzów
• Weryfikacja przebiegu linii zabudowy – konieczność dążenia do odtworzenia
historycznych narysów poszczególnych kwartałów
• Eliminacja funkcji przemysłowej z obszaru Polskiego Haka
• Uszczegółowienie zapisów planistycznych dla przestrzeni przeznaczonych na funkcje
komunikacyjne – w tym dotyczących charakteru, przekroju, wyposażenia ulic,
charakteru detalu i małej architektury
• Ograniczenie realizacji „zielonych” wysp centralnych oraz rezygnacja z zielonych
poboczy wzdłuż ulic na rzecz bardziej miejskiego charakteru przestrzeni
• Wzbogacenie zapisów dotyczących przestrzeni przeznaczonych na funkcje
komunikacyjne o szczegółowe regulacje dotyczące realizacji przestrzeni publicznych o
określonym, zgodnym z ustaleniami poczynionymi w trakcie warsztatów, charakterze
108
• Wprowadzenie regulacji dotyczących architektury obiektów inżynierskich – w tym
mostowych
• Weryfikacja planowanego układu komunikacyjnego w oparciu o pożądany a nie
przewidywany rozkład ruchu, powiązana z weryfikacją polityki komunikacyjnej na
szczeblu miasta i metropolii
• Powiązanie przestrzenne Głównego Miasta i Starego Przedmieścia – w tym poprzez
zwężenie przekroju Podwala Przedmiejskiego, przywrócenie przejść pieszych w
poziomie ulicy oraz odbudowę południowej pierzei tej ulicy
• Jednoznaczne określenie charakteru zagospodarowania układu plantów gdańskich
(rejon Podwala Przedmiejskiego i Podwala Staromiejskiego) – w tym przemyślenie ich
częściowej zabudowy
• Przywrócenie otwartego charakteru przestrzeni Placu Dominikańskiego
• Wprowadzenie linii tramwajowej wewnątrz obszaru ścisłego Śródmieścia, w tym w
szczególności w układzie ul. Szerokiej i Grobli oraz powiązanie Głównego Miasta i
Młodego Miasta, przywrócenie (lub wprowadzenie) komunikacji szynowej
(tramwajowej) w ciągach ul. Toruńskiej, Łąkowej i Chmielnej
• Rozwój systemu tras rowerowych
• Wycofanie się z planów realizacji założeń parkingowych w rejonie Bramy Oliwskiej –
pozostawienie terenu jako miejsca imprez masowych
• Realizacja kompleksów parkingowych o charakterze strategicznym na obrzeżach
dzielnicy i powiązanie ich z rozbudowanymi układami transportu publicznego
• Utrzymanie zielonego charakteru ul. 3 maja, wprowadzenie ww. układów komunikacji
tranzytowej pod ziemię
• Ograniczenie wysokościowe i kubaturowe nowej zabudowy – zakaz realizacji
przeskalowanych obiektów i zespołów
• Weryfikacja struktury przestrzennej Młodego Miasta – wprowadzenie struktury o
charakterze drobniejszym, bazującej na „małych kwartałach” miejskich a nie na
obiektach i założeniach wielkoprzestrzennych
• Utworzenie na terenie Młodego Miasta przestrzeni zieleni oraz wydzielenie w jego
obszarze przestrzeni przeznaczonych na Muzeum Sztuki Współczesnej i ew. na
potrzeby innych działań artystycznych
• Weryfikacja przebiegu układu wodnego Śródmieścia
• Ukształtowany spójny system przestrzeni publicznych o charakterze nadwodnym,
wykorzystujący kompleksowo odbudowane i wybudowane nabrzeża Motławy
• Układ komunikacji wodnej jako element uzupełniający systemu komunikacji
publicznej – pełne powiązanie
• Wykształcenie kluczowej dla dzielnicy Długie Ogrody przestrzeni zieleni w rejonie
dawnego Pałacu Mniszchów
• Rekompozycja przestrzeni modernistycznych osiedli mieszkaniowych
109
• Wprowadzenie regulacji dotyczących współpracy urbanistów, architektów i
architektów krajobrazu przy planowaniu poszczególnych fragmentów przestrzeni
• Wyprzedzające realizowanie pełnej infrastruktury technicznej w odniesieniu do
obszarów przekształceń i inwestycji
• Wprowadzenie instrumentów zarządzania rozwojem przestrzennym przyczyniających
się do zobligowania właścicieli do realizacji określonych form zagospodarowania
terenu
Zagadnienia te mają różnorodny charakter, odnoszą się one także zarówno do obszaru
całego Śródmieścia jak i poszczególnych jego części. Wymagają także przedyskutowania na
forach profesjonalnych oraz dalszych uszczegółowień, w tym – przymiarek projektowych dla
poszczególnych obszarów.
110
14. Podsumowanie – społeczna koncepcja przekształceń
obszaru Śródmieścia Gdańska
Niniejszy raport stanowi pierwszą próbę określenia założeń kompleksowej strategii
przekształceń obszaru Śródmieścia Gdańska. Zawarte w nim wyniki prac warsztatowych – w
tym odnoszące się do kształtu i charakteru przestrzeni publicznych, przestrzeni nowych
inwestycji oraz obszarów rewitalizacji – stanowią wytyczną dla dalszych prac planistycznych.
Próbą przedstawienia kierunku tychże jest zawarta poniżej synteza prac – w postaci ogólnej
koncepcji przekształceń obszaru Śródmieścia Gdańska.
Koncepcja ta została opracowana na bazie wyników prac warsztatowych i stanowi ich spójne
podsumowanie. Zawarto w niej zarówno wytyczne dotyczące kształtowania układów
ulicznych i przestrzeni publicznych jak i dotyczące sposobu ukształtowania poszczególnych
dzielnic Śródmieścia. Ważnym elementem stało się przy tym określenie zarówno docelowego
układu funkcjonalnego obszaru jak i form zagospodarowania przestrzeni oraz charakteru
niezbędnych do podjęcia działań rewitalizacyjnych. Tym samym nie jest to koncepcja
urbanistyczna w sensie jedynie przestrzennym – obejmuje ona także elementy istotne z
uwagi na sposób realizacji proponowanych rozwiązań.
Istotnym elementem nowości – w odniesieniu do dotychczas funkcjonujących dokumentów
planistycznych – jest zarysowanie w koncepcji w/w spójnego układu przestrzeni publicznych.
Obejmować on powinien szereg różnorodnych elementów, przy czym funkcje i charakter
tychże były szeroko dyskutowane w trakcie kolejnych warsztatów. Z kolei jeśli chodzi o układ
drogowy to w koncepcji nie przedstawiono zasadniczo nowych rozwiązań – jedynie
powiązano go w większym stopniu z przestrzeniami publicznymi oraz przylegającymi
obszarami. Wszystkie te działania miały na celu powiązanie ze sobą poszczególnych dzielnic i
obszarów śródmieścia i wytworzenie spójnej, choć różnorodnej całości funkcjonalno –
przestrzennej. I tak, przykładowo, w przedstawionej koncepcji Młode Miasto jest ściśle
powiązane z resztą Śródmieścia za pomocą wszystkich w/w sposobów.
Poniższy rysunek nie zawiera wielu szczegółów, które były dyskutowane w trakcie kolejnych
spotkań warsztatowych. Dlatego też traktować go należy jako swoisty zwornik wielu
podjętych wcześniej decyzji. Przy chęci wykorzystania tego materiału do prac planistycznych
koniecznym jest więc także odniesienie się do w/w wcześniejszych prac, zawartych na
poprzednich stronach niniejszego raportu.
111
Ryc. 14.1. Społeczna koncepcja przekształceń obszaru Śródmieścia Gdańska. Opr. P. Mrozek
112
Należy mieć nadzieję iż władze Gdańska – po przeanalizowaniu wniosków wypracowanych w
trakcie trwających ponad rok prac eksperckich i warsztatowych – zdecydują się na
weryfikację polityki planistycznej w odniesieniu do przedmiotowej dzielnicy, a co za tym idzie
– na zbudowanie kompleksowej polityki jej rozwoju, w tym z wykorzystaniem
przedstawionych powyżej założeń.
113
Aneks 1
Zbiorcza lista uczestników spotkań warsztatowych
Alaburda Oskar Alkiewicz Olaf Ałunowski Daniel Antosz-Kowalska Julia Asspes Anna Baranowska Alicja Barański Marek Branowska Alicja Buach Marek Cebulska Małgorzata Charkiewicz Jakub Chmielewski Wojciech Chyrek Tomasz Czaja Dariusz Czarnecki Sławomir Decaire Melissa Dębiec Andrzej Drewing Marzena Dybicki Andrzej Dziedzic Wojciech Elert Jan Falkowska Dominika Figel Jakub Gadzinowska Anna Gaurycza Michał Gdowska Anna Gdwska Anna Genowska Elwira Gerszewski Maciej Gibczyńska Marta Górecka Estera Górski Jacek Grzędziński Rafał Grzęzicki Rafał Hoppe Mateusz Huszcza Emilia Jakuć Łukasz Jałoszyński Krzysztof Jarniewski Przemysław Kaźmierczak Julian Kiełbińska Katarzyna
Kilanowska Aneta Komierowska-Dębiec Dorota Kondracki Paweł Koprowski Krzysztof Kozyra Tomasz Krośnicka Karolina Kubik Katarzyna Kuchrczyk Dorota Kuczumow Maciej Kuoblach Małgorzata Kutnow Agnieszka Ladziński Aleksander Lebiedziński Sebastian Logemann Daniel Maciasz Krzysztof Matyjaszczyk Beata Matyjaszczyk Hanna Mazanowicz-Keinze Katarzna Mazur Maciej Michałek Dorota Michel Stainsław Mikołajczyk Agata Milewska Hanna Mokwiński Wojciech Mrozek Agnieszka Mrozek Paweł Murawski Piotr Myszkiewicz Krzysztof Naga Mateusz Nawrot Ryszard Niesiołowska Agata Niewczas Paweł Obracht-Prondzyńska Hanna Oczoł Przemysław Opoczyński Jakub Orłowski Aleksander Ostrowska Natalia Ostrowski Damian Paczos Jarosław Papiński Tomasz Pasta Piotr
114
Pawlikowska Ada Pawlikowska Paula Perchuć Maria Perz Bartłomiej Piaszczyńska Olga Pieczulska Katarzyna Piotrowska Barbara Piotrowska Iwona Piotrowski Radosław Pióra Katarzyna Pochwatka Karolina Podlewski Wojciech Polakiewicz Małgorzata Popieralski Adam Popowicz Andrzej Ptak Tomasz Puciłowska Paulina Pujdak Alicja Pytlak Katarzyna Ratajska Marlena Rembowska Marta Rościszewska Monika Salubowska-Handall Natalia Sawicka Elżbieta Serafin Monika Sikora Michał Sitkowska Izabela Słodkowski Dariusz Sobczyk Grzegorz
Spieglanin Adam Spieglanin Ewa Spieglanin Karol Spieglanin Wiesława Starzyk Katarzyna Strąk Tomasz Suchanek Maciej Szadokierska Marta Szneider Marcin Szota Joanna Szulc Ewelina Szymański Michał Szyszlak Marcin Ślefarska Kamila Śmigielski Marek Tomaszowska Barbara Tynek Michał Waligórska Dorota Wasilewska Joanna Wiklent Grażyna' Wintorowicz Igor Wiszniewska Joanna Witczak Grzegorz Wittner Bartosz Woroniecka Elżbieta Załuska Dorota Zawistowska Katarzyna Ziniewicz Hubert
115
Aneks 2
Lista członków Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej
zaangażowanych w prace eksperckie oraz przygotowanie i
przeprowadzenie warsztatów
Adam Popieralski
Maciej Suchanek
Marcin Szneider
Ewelina Szulc
Marta Gibczyńska
Julia Antosz - Kowalska
Jarosław Paczos
Paweł Mrozek
Jakub Opoczyński
Dariusz Czaja
Krzysztof Koprowski
Krzysztof Maciasz
Marcin Szyszlak
Aleksander Ladziński
Michał Szymański
Karol Spieglanin