MụclụcLờinóiđầu

Chương1Anđịnhnhântâm,Anđịnhxãhội

Chương2Anthân,antâm,angia,annghiệp

Chương3Bảovệmôitrườngtâmlinh–tâmtịnhquốcđộtịnh

Chương4Khơidậyánhsángtronglòngngười

Chương5Môitrườngsốngvàsựanđịnhcủathanhniênthờihiệnđại

Chương6Phậtphápvàgiáodục

Chương7Giađìnhđầmấmvàsựnghiệpthànhcông

Chương8Phậthóagiađình

Chương9Phậtpháptrongđờisống

Chương10Đờilàgì?

Chương11Sựtônnghiêmcủasinhtử

LờinóiđầuEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

CuốnsáchBìnhantrongnhângiancủaĐạilãoHòathượngThíchThánhNghiêm-ngườisánglậptôngpháiPhápCổSơn-baogồmnhữngbàithuyếtgiảngcủangàitrongthờigian1993-1996khicòntạithế.NgàikhôngnhữnglàmộttrongcácbậccaotăngcóảnhhưởngởĐàiLoan-TrungQuốcmàcònđốivớicảnềnhọcthuậtPhậtgiáonóichungthôngquanhữngtácphẩmgiàutínhtriếtlýcủamình.Cuốnsáchđếntaybạnđọchômnaylàmộttrongnhữngtácphẩmhaydongàiđểlại.Trongđó,nổibậtlànhữngkiếnthứcuyênthâmtừthựctiễntutậpsaunhữngthăngtrầmcủamìnhtrongcuộcđờingaytừnhữngnămcònlàcậubé13tuổichođếnkhitrởthànhmộttrongnhữngnhânvậtcóảnhhưởngtronggiớiPhậtgiáoĐàiLoan.Vớinhữngkiếnthứcuyênthâmvềthiền,phươngpháptutậphiệnđạivàbằngnhữnglờikhaingộvàngngọc,ngàimuốnnóilênmộtđiềulà:Hạnhphúckhôngchỉđơnthuầnlànhữngphảnứngtâmlýđốivớingoạicảnhmànócòncóđượcchínhtừsứcmạnhcủalòngtừbitừánhsángtrítuệgiúptađạttới“antâm,anthân,angiavàannghiệp”đểmọingườixóabỏngăncách,gieohạtgiốnghòabình,cùngnhauhướngđếnmụctiêutạorathếgiớitulươngtịnhđộ.Đúngnhưtâmniệmcủangàikhicuốnsáchđượcramắtvàonăm1999lànămvậnđộngbìnhanchotôngpháiPhápCổSơn.Đólà“việcgắnkếtgiáolývớitínngưỡngPhậtgiáo,xétchocùngcũnglàđểmọingườihiểuđượcvàvậndụngvàođờisốngthựctế.Tuykhôngphảilàliềuthuốcvạnnăngnhưngnóhữudụngchomọingườiởmọikhíacạnhtrongcuộcsốngđờithường”.

XintrântrọnggiớithiệuđểđộcgiảcóthêmmộtgócnhìnđốivớimộttôngpháiPhậtgiáocótầmảnhhưởngkhôngnhỏtrongxãhộiĐàiLoannhữngnămqua.

NhàxuấtbảnThờiĐại

Chương1Anđịnhnhântâm,Anđịnhxãhội

Conngườithườngluônmongmuốnđượcbảođảm“antoàn”và“anđịnh”,luônhyvọnghoàncảnh,môitrườngmanglạichohọsựantoàn,anđịnh.Nếumôitrường,hoàncảnhkhôngchohọsựantoànnào,họsẽcócảmgiácbấtan;nếucuộcsốngkhôngdưdảvềvậtchất,họcũngsẽcảmthấykhônganđịnh.

Mốiquanhệcủamỗingườichúngtavớixãhộicũnggiốngnhưmốiquanhệgắnbómậtthiết,ảnhhưởnglẫnnhaugiữaconngười,hoàncảnhvàmôitrường.Hoàncảnh,môitrườngcóthểảnhhưởngđếnconngười,ngượclạiconngườicũnglàmảnhhưởngđếnhoàncảnh,môitrường.Nhưngrốtcuộcailàngườilàmảnhhưởngđếnhoàncảnhmôitrường?Câutrảlờilà:mỗicánhânđềucóthểảnhhưởngđếnhoàncảnh,môitrường,thậmchíchỉlàmộtsuynghĩ,mộtcâunói,nhấtcửnhấtđộngcủamỗichúngtađềuđủảnhhưởngđếntoànthểxãhội.

I.Tâmthanhtịnh,quốcđộthanhtịnh

Domốiquanhệgiữacánhânvàxãhộilàmốiquanhệtươngtáclẫnnhaunêntháiđộcủaxãhộihoặcthịhiếucủaxãhộicũngsẽkhiếnmỗithànhviêntrongxãhộichuyểnbiếntheo.Nhưngthịhiếucủaxãhộidođâumàcó?Cókhidomôitrường,hoàncảnhlớnhơntạora,vídụnhữnggìphátsinh,lưuhànhtrongxãhộiNhậtBản,Mỹ,châuÂuthôngthườngrấtnhanhchóngđượcdunhậpvàoĐàiLoanthậmchítạothànhtràolưukhóđẩylùi,mộtsốthịhiếukhôngtốtcũngđượcmangđếnĐàiLoanthôngquaphươngthứcnày.

Cólẽcóngườichorằngsứcmạnhcủaquầnchúngnhândânkhôngđủmạnh,nhấtđịnhphảicómộtvĩnhânđứngrakêugọimớiđược.Trênthựctế,vĩnhâncósứcmạnhcủavĩnhân,nhữngngườibìnhthườngcósựảnhhưởngcủangườibìnhthường,sứcmạnhcủavĩnhândựatrênyêucầucủangườibìnhthường,tậphợplạithànhtiếngnóivàsứcmạnhcủahọ;hơnnữa,nhữnggìvĩnhânnắmbắtđượccũngchỉảnhhưởngtrongphạmvinhấtđịnh;nhưngsứcmạnhquầnchúngthườnglàsứcmạnhtolớnđủlàmảnhhưởngđếnsức

mạnhcủatoànxãhội.Dođó,chỉcầnsuynghĩhaymộtquanniệmnàođócủamỗicánhânthayđổi,xãhộisẽnhậnđượcnhữngtácđộngkhácnhau,nếukếthợpvớicảthựchànhnhữnghànhvitácđộngsẽtạorasựảnhhưởngcàngtolớnhơn.

Tuynóirằng“xãhộiảnhhưởngđếnchúngta,chúngtabịảnhhưởngtừxãhội”,nhưngđứngtrênlậptrườnggiáodụccủatôngiáo,conngườicóthểkhôngnhậnsựtácđộngcủahoàncảnh,môitrườngmàbiếnthànhxấu,ngượclạicóthểtrởnêntốthơnnhờảnhhưởngcủaniềmtin,dođóảnhhưởngđếnxãhội.Ngườitathườngnói“giangsơndễđổi,bảntínhkhódời”đấylàcáchnóitỏrõsựtuyệtvọngtrướcbảntínhconngườiNhưngtinhthầngiáodụccủatôngiáokhônglàmchobấtkỳaithấtvọng,cũngkhôngtuyệtvọngtrướcbấtkỳhoàncảnhnào.

KinhDuy-ma-cậtnói:“SựthanhtịnhcủaquốcđộchưPhậtphụthuộcvàotâmchúngsinh”.HọcthuyếtĐạithừanói“tâmsinhkhởiđểtừđómọiphápcũngsinhkhởitheo”cónghĩalà:khilòngngườithanhtịnh,nhữnggìxungquanhhọnhìnthấycũngđềuthanhtịnh,nhữnggìtronglònghướngvềvớitâmniệmtrọnvẹnắtsẽthựchiệnđược,vínhư“tâmtịnhthânthanhthản,nhẹnhàng”,khitâmanđịnh,nhiệtđộcơthểkhôngthểtăngcao,sẽchịuđượcsựoibức.

Dođó,nếunộitâmđủthanhtịnh,thìsựcảmnhậnvềhoàncảnh,môitrường,xãhộicóthểrấtkhácbiệt;nếutâmkhôngthanhtịnh,đầybấtbình,phẫnnộ,thùhận,đốkỵvàbấtmãn,nhìnaicũngcảmthấylàngườixấu,chạmvàovậtgìcũngcảmthấyđángghét,tấtcảnhữngđiềunàyđềudotâmkhôngthanhtịnhnênnhìnthấybấtkỳhiệntượngnàocũngkhiếnbảnthânbuồnbực.Nếutâmanđịnhthìxãhộimàtanhìnthấycũngbìnhanhơn,khiđótacảmthấytâmđượcanhơn.

Môitrườngxãhộihiệnđạiđâuđâucũngđểlạidấuvếtbấtancholòngngười.Nhiềungườichorằngmuốnmưucầuanđịnhtronglòngngườitrướctiênphảibắtđầutừcảithiệncuộcsống,vìvậyhọhyvọngdùngchínhtrị,kinhtế,phápluậtđểcảitạomôitrườngxãhội.Họmongmuốnngườingườiđềucócơmăn,áomặc,cónơiở,tiếpsaulàmongmuốnthiếtlậpđượccácchínhsáchchínhtrị,kinhtếhợplývàhoànthiệnthểchếphápluậtđểbảođảmcuộcsốngchonhândân.Thếnênxưanaycácnhàchínhtrị,nhàgiáodục,nhàtôngiáo,nhàkinhtếđềuđứngtrêncácgócđộ,lậptrườngcủamìnhđểđưara

cácgiảiphápnhằmxâydựngmộtxãhộianđịnh.

Biếtbaongườiđã,đangnỗlựchếtmìnhchođấtnước,dântộc,xãhội;họđềulànhữngngườiđãtìmđượcnguồnnănglượnggiúpmìnhanđịnhthântâm.Thếnhưngýthứccủaconngườihiệnđạiđốivớiđấtnước,vớidântộc,vớixãhộidầndầnbịmờnhạt,mơhồ,vìvậyngàynayrấtnhiềungườicảmthấybảnthânhìnhnhưđangsốngchoquangày,sốnglaylắtvôđịnh.Họkhôngbiếtngàyngàybảnthânphảibậnrộnvìđiềugì,hoàntoànmấtđimụctiêucủacuộcsống.Thựcra,nếutronglòngxácđịnhđượcmụctiêu,cóđiểmhướngđếnthìởvàobấtkìhoàncảnhnàohọđềucóthểanđịnhtâmđược.Vìthếnóimuốncứungườitrướctiênphảicứulấycáitâm.Muốnxãhộianđịnhđúngnghĩavẫnphảibắtđầutừsựanđịnhtronglòngngười.

II.Tâmkhôngdaođộngvìngoạicảnh

Làmthếnàođểantâm?Điềuquantrọngnhấtvẫnlàkhôngđểtâmmìnhdaođộngtheomôitrườngbênngoài.Nếutâmkhôngbịngoạicảnhtácđộng,đóchínhlàngườisángsuốt;tronglòngnhấtđịnhphảitựtại,anđịnh.Nếutâmthayđổitheomôitrường,hoàncảnhthìsẽsinhrabuồnphiền.Vínhưdụcvọngquámạnhmàkhôngđượcthỏamãnsẽsinhraphẫnnộ,dođókéotheonhữngtrắctrở,vàcóthểmangđếnsựlosợ,hoàinghi.Vídụnhưngườitađặtđiềuchobạn,bạnphảnứngmãnhliệttiêucực;ngườitakhenbạnmộtcâu,bạnliềndươngdươngtựđắc;bịngườitaxửoansẽđaukhổxótxa;đượcngườitatângbốcthìkiêucăng.Tuynhữngđiềunàyđềuphảnánhcảmxúcthườngtìnhcủaconngườinhưngtấtcảbạnđềukhôngkhẳngđịnhđượcbảnthânnênmớicầnngườikháckhẳngđịnhchomình.GiáolíPhậtgiáodạychúngtanên“giữtâmantịnhkhôngđểngoạicảnhlàmdaođộng”,đấychínhlà“bátphongxuybấtđộng”(khôngdaođộngtrướctámngọngiócuộcđời).“Bátphong”gồm:lợidưỡng,suyvong,hủybáng,khenngợi,tándương,chêbai,đaukhổ,vuisướng.

Tấtnhiêntrongcuộcsốngkhótránhkhỏinghịchcảnh,tôithườngkhuyênmọingười,khixửlýnhữngvấnđềrắcrốinênđốidiệnvớinómộtcáchthảnnhiên,tiếpnhậnnó,xửlýnó,gạtbỏnó.Nóivậycũngcónghĩalàkhigặpbấtkỳhoàncảnhkhókhăn,giankhổthìkhôngđượctrốntránhvìtrốntránhkhônggiảiquyếtđượcvấnđề,chỉcódùngtrítuệđểgánhváctráchnhiệmmớicóthểvượtquavấnđềnangiảimộtcáchđúngnghĩa.

Đểđạtđượcsựanđịnhtronglòngchúngtanêntiếpnhậnquanniệmbảovệmôitrườngtâmlinh,tứclàítdụcvọngvàbiếthàilòngvớinhữnggìmìnhcó.Tuynhiên,trongthựctếcuộcsống,khôngdễdàngđểlàmđượcngay,càngkhôngdễlúcnàocũnglàmđượcđiềunày,nhưngnếukhôngngạitậpluyệnhàngngàythìdầndầnsẽcóđượcsựantâm.

III.Baphươngphápbảovệmôitrườngtâmlinh

Phươngpháptọathiền,niệmPhậttrongPhậtgiáocóthểlàmchotâmconngườianđịnhtựnhiên.

Biếthổthẹn,biếttựkiểmđiểmvàbiếtsámhốisailầmcủamình,giốngnhưnhànhođãnói:“Mỗingàytatựphảntỉnhbalần”.Thựctế,mộtngàytựkiểmđiểmbalầnvẫnchưađủmàlúcnàocũngphảibiếttrongthâmtâmmìnhmuốngì,làmgì.

Thườngdùngtháiđộbiếtơnđểđốiđãivớimọingười,mọisựvậttrongmôitrường,hoàncảnhsống,dốcsứccốnghiếnphụcvụ,mụcđíchlàđểtrảơn.

Dùngbaphươngpháptrênđểthựchiệnviệcbảovệmôitrườngtâmlinh,giúpchúngtaanđịnhthânthểvànộitâmtrongbấtkỳlúcnào,ởbấtkỳnơiđâu;đấycũngchínhlàtựhoànthiệnnhâncách,mangđếnsứcmạnhanđịnhchoxãhội,chonhândân.

Cuộcđờicầnhơiấmtìnhngười,xãhộicầnsựchămsóc,nếungườingườibiếttựanđịnhbảnthân,tựkhắccóthểlàmanđịnhngườikhác,dovậymọingườiphảibắttayhợptácvớinhau,cùngxâydựngmộtxãhộianđịnh.

Chương2Anthân,antâm,angia,annghiệp

Tôikhôngphảichuyêngiakhoahọckỹthuật,cũngkhôngphảichuyêngiavềlĩnhvựcsinhlý,dinhdưỡng,phântíchtâmlýhaycácvấnđềgiađìnhcàngkhôngphảichuyêngiaquảnlýdoanhnghiệp;tôilàmộtnhàtuhành.Tôixửlí,khaithôngvấnđềdựatrêntinhthầnPhậtpháp.ĐứngtrênlậptrườngcủatínđồPhậtgiáo,tôiđemnhữngkinhnghiệmtuhọcPhậtphápđểxửlícácvấnđềvềthân,tâm,hoàncảnhmôitrườngcuộcsốngnhằmđưaracácgiảiphápmộtcáchchỉnhthể,cungcấpchomọingườimộtsốhướngdẫnmangtínhnguyêntắcnhằmđạtđượcmụcđíchanthân,antâm,angiavàannghiệp.

I.Vậychúngtamuốnaiđượcanthân,antâm?Ngườibiếtcáchlàmchongườikhácantâmnhấtđịnhsẽcócáchđểtựantâm

1.ThựchànhconđườngcủamộtvịBồ-tátắtphảitôntrọngngườikhác,nhờtôntrọngngườikhácmàtâman,thânan

Ngườibìnhthườngtrướctiênluônyêucầuanthânrồimớiyêucầuantâm,cũngcónghĩalàconngườichorằngcơthểmìnhcóđượcsựđảmbảoantoànthìmớicóthểanđịnhnộitâm.Trướchếtcầncósựđảmbảoantoànchobảnthânmình,sauđómớinghĩđếnnhữngngườikháctrongxãhội.

NhưngvớingườihọctheoPhật,lấyantâmlànguyêntắccơbảnđểanthân,lấyviệclàmngườikhácanổnhoànthànhcôngđứctựanổnbảnthân,đâylàquanniệmcủamộtnhàtuhànhtheođạoBồ-tát.

Dosaukhitâmđãanđịnh,thânthểcũngtựnhiênanđịnh.Tâmlýlànhmạnh,chodùthânthểcóbệnhtậtthìvẫnđượccoilàmộtngườikhỏemạnh;nếutâmlýkhônglànhmạnh,chodùcơthểkhỏemạnhthìngườinàyvẫnlàngườicóvấnđề,đềucóthểtạothànhnỗilolắngchogiađình,choxãhội.

Nếubấtkỳlúcnào,bấtcứnơiđâubạnđềunghĩđếnsựantoàn,

anđịnh,hạnhphúcvàlợiíchcủangườikháctrướcthìbạnnhấtđịnhlàmộtngườirấtanđịnh,nhờđóngườithân,bạnbèthânthiếtcủabạnthấyđượcsựantoàn.

Thếnên,ngườituhànhtheođạoBồ-tátphảiquênmìnhvìngười,antâmđểanthân.

Làmthếnàođểantâm?Điềuquantrọngnhấtlàkhiếnchotâmcủachúngtakhôngtiếpnhậnmặttiêucựccủahoàncảnhmôitrường,cũngkhôngvìtâmniệmlệchlạccủamộtcánhânlàmảnhhưởngđếnmôitrườngxãhội,đóchínhlà“bảovệmôitrườngtâmlinh”màPhápCổSơnđãđềxướng.

Làmthếnàoanthân?Đólàphảithựchành“gìngiữlễnghitronggiaotiếpgiữangườivớingười”màPhápCổSơnđãnêura,trongđóbaogồm:phéplịchsựtừtrongtâm;phéplịchsựtừtronghànhvicửchỉcủathânthểvàphéplịchsựtronglờinói.Nhưvậy,yêucầuchúngtatừngônngữ,thânthểchođếnhànhviđộngtác,biểucảmkhuônmặtđềuphảithểhiệnrõsựtônkính,tôntrọng,cảmơn,cảmkíchvàbiếtơnđốivớingườikhác.

Dochúngtachânthànhlễphépvớingườikhácnênđiềumàchúngtanhậnlạichắcchắnlàsựanđịnh,antoànvàtấtnhiênhoàncảnhmôitrườngmàchúngtasốngcũngsẽantoàn.

2.Thântâmbìnhan

Nguyênnhânchínhthânthểbấtanlàdocơnăngcủacơthểkhôngcânbằng,Phậtphápgọilàsựmấtthăngbằngcủa“tứđại”,cũngcónghĩalàmấtđiềutiếtvềnónglạnh,mấtđiềutiếtvềthứcăn,ngủkhôngđiềuđộ,vậnđộngkhôngđủhoặcvậnđộngquáđộ,làmviệcvànghỉngơikhôngđúngcơchếvậnhànhsinhlí...nhữngđiềunàyđềukhiếncơthểcủachúngtamấtcânbằng,dovậykhôngthểkhốngchếsựloâutronglòng,gâyratìnhtrạngkhôngkiểmsoátđượcnộitâmvàcơthể,cũngcóthểlàmtổnhạichosứckhỏe.

Dongoạicảnhtácđộng,áplựccủahoàncảnh,môitrườngcũngcóthểkhiếnchúngtamấtđisựcânbằng.Vốnkhôngđịnhcáugiậnnhưnglạicáugiận,vốnkhôngđịnhuốngrượunhưnglạiuốngrượu,vốnkhôngđịnhđánhbạcnhưnglạiđánhbạc,vốnkhôngđịnhănuốngvôđộ,nhưngđểnguôiđibuồnphiềnliềnănuốngvôđộ...tấtcả

mọihiệntượngnhưvậycănnguyêncủanóđềulàsựmấtcânbằngnộitâm,cuốicùngdẫnđếncơnăngcủacơthểmấtsựđiềutiết.

Trongcuộcsốngthườngngày,khibạnpháthiệntronglòngcómâuthuẫn,đaukhổ,mấtcânbằng,trướctiênphảichúýđếnhơithở,sauđóđểýtronglòngbạnđangnghĩgì?Sauđóđánhgiábảnthânmộtcáchkháchquan,quansátbảnthânmìnhtạisaolạinổigiận?Giậnvìđiềugì?Xemkhibạntứcgiậnhơithởthếnào,timđậpthếnào?Tiếpđóhãychúýđếncảmgiáccủachínhmình,cóphảilàrấtkhóchịu?

Cóthểnói,khinộitâmbấtan,hãylậptứcchuyểntâmniệmsangviệcquansátmọiphảnứngcủacơthểmình,tâmtrạngsẽlậptứcbìnhtĩnhtrởlại.Cáchcânbằngvàổnđịnhthânthể,nộitâmnàyrấthữuích,nhưngphảithườngxuyênluyệntập.

Vìvậy,thựchành“bảovệmôitrườngtâmlinh”trênthựctếlàvậndụngPhậtphápđểđiềuchỉnh“tâm”củachúngta,tấtnhiênkhôngthểtuluyệnthànhPhậtngaytứcthì,nhưngítnhấtcóthểdùngmộtsốphươngphápđơngiảnnàykhiếnchocơthểvàtâmlýcânbằng.

Ngoàira,khigặpphảikhókhăn,nếuchỉlolắng,đaukhổsẽchẳngíchgì,nêntựnhắcnhủmìnhniệmdanhhiệuPhậtA-di-đà,thánhhiệuQuanÂmBồ-tát,cầuxinsựphùhộcủaPhật,Bồ-tátchobạnsựtựtinvàsứcmạnh.Trênthựctế,khibạnniệmA-di-đàPhậthoặcthánhhiệucủaBồ-tátQuanThếÂmthìtâmtrạngcủabạnđãcânbằng,ổnđịnhtrởlại.

3.Ancưlạcnghiệp-Hạnhphúcvàantoàngianghiệp

Địnhnghĩa“gia”lànhàhaygiađìnhtứcchỉnhữngngườicùngchungsốngvớinhau,mỗichúngtaaicũngcógiađình,mỗigiađìnhthuộccáctầnglớpkhônggiốngnhautrongxãhội.Cógiađìnhchắcchắnsẽcógiaquyến,“quyến”cónghĩalàngườiyêuthương,thânthương,thâncận,quantâmchămsóc.Nhữngngườithânthuộcmàthămviếng,quantâmchămsóclẫnnhauđóđềuđượcgọilàgiaquyến.Tronggiađình,mỗithànhviêncầnchămsóc,quantâm,độngviên,thươngyêugiúpđỡlẫnnhau,nhấtđịnhphảicótráchnhiệm,nghĩavụvàquanhệphânchiavaivế.

Giađìnhngàynàythườnglàgiađìnhnhỏđượcchiaratừđạigia

đình,vìvậykhảnănganđịnhcủagiađìnhtươngđốiyếukém,vợchồngthườngcãinhau,lyhônvìnhữngchuyệnnhỏnhặt.Nhữngđứatrẻmớilớnđãbắtđầuchốngđối,thậmchíbỏnhàđilangthang.

Từmộtgiađìnhnhỏ,mộtdântộcrồidầndầnmởrộngphạmvihơnnữa,nếuchúngtacóthểcoicáccơquan,cáccôngty,đoànthểmàmìnhphụcvụnhưgiađìnhcủamìnhthìtacóthểmởrộngtấmlòngkhoandung.

PhậtdạychúngtanênxemsựnghiệpcủaNhưLainhưviệcnhà,xemtấtcảchúngsinhnhưgiaquyến,giađình,nhưvậyquanniệmvề“giađình”,“sựnghiệp”trongPhậtgiáocóphạmvirấtrộnglớn.

Bồ-tátDuy-ma-cậttrongKinhDuy-ma-cật(SởVấn)coitấtcảmọiphiềnnãonhưhạtgiốngNhưLai,coinhữngđiềuthườngtìnhcủachúngsinhlàgianghiệpcủaPhật.

ChămlotốtchogiađìnhnhỏcủabảnthânmìnhlànềntảngcủahạnhnguyệnBồ-tát,nhưngnếumởrộnghơn,coitấtcảnhữngmuộnphiềncủachúngsinhnhưcủagiađình,gánhvác“sựnghiệpNhưLai”thìđócànglàýnguyệnsâurộngcủahạnhnguyệnBồ-tát.Nhưngmọingườichớnênđảongượctrậttự,nhấtđịnhphảibắtđầutừnhỏđếnlớnthìmớithựcsựđạtđượcantoàn,vữngchắcvàbìnhan.

II.Anthân-nằmởsựchămchỉ,cầncù,tiếtkiệmtrongcuộcsống

1.Nhịpđộcuộcsốngquánhanhkhônghẳnđãlàđiềuxấu,ngượclạicuộcsốngquánhànhạcũngchưahẳnđãtốt

Rấtnhiềungườilaovàokiếmtiềnnhằm“phòngkhivềgià,phòngkhicơhàn”,hyvọngsaukhivấtvảphấnđấukiếmtiềnthìnhữngnămtuổigiàsẽđượchưởngthụcuộcsốngannhàn,ổnđịnh,dườngnhưmụcđíchkiếmtiềnchỉđểcuộcsốngcủachínhmìnhcóđượcsựđảmbảovềsau.

Dođó,rấtnhiềungườiđềunóirằng,khivềgià,điềuquantrọngnhấtlàphảicó“tiềndưỡnggià”.Nhưngrấtnhiềungườichỉvì“tiềndưỡnggià”màvợchồnggiàcóthểcãivã,cãicọvớicontraicongái,anhchịem,bạnbè,kếtquảlà“tiềndưỡnggià”lạitrởthànhvậtmanglạibấtan.

Đểbảođảmantoàn,đốivớiquốcgia,phảilàcấtgiấusựgiàucónơinhândân;đốivớicánhânmỗingười,khôngngạiđemthànhquảdonỗlựcmàcócấtgiữtrongxãhội,trongquầnchúng,gửigắmsựantoàncủamìnhvàoxãhội,đómớilàđángtincậynhất,làantoànnhất.

Nếuchỉmongbảnthânantoàn,concháuantoànhàngchục,hàngtrăm,hàngnghìnthếhệsauđềuphảicócơmăn,áomặc,cónơiởthìcáchsuynghĩnàykhôngnhữngkhôngđángtincậy,màngượclạicóthểcònlàmhạiđếnconcháu.Tấtnhiên,trướctiênbảnthânbạnphảitạoracủacảivậtchất,giatăngcủacảivậtchất,sauđóngườithân,đoànthể,xãhộimớicóthểđượchạnhphúctừsựnỗlựccủabạn.

Conngườicầnlàmviệc,nhưnglàmviệckhôngphảilàcuộcsống,cuộcsốngkhôngchỉlàvìsựgiàucóvềcủacảivậtchấtmàlàmviệc,càngkhôngchỉlàđểthoảmãnsựhưởngthụvềvậtchấtmàlaođộngcầnmẫn,làmviệccònvìsựlànhmạnhcủacơthể,củatâmhồnvàcảsựcốnghiếnvìlòngbiếtơn.

Mộtngườichịuthươngchịukhóthườngrấtkhỏemạnh.Chodùcơthểkhôngđượckhỏe,ngườicầncùchịukhóvẫnbiếttựchămsócmình;ngườichịuthươngchịukhócũngsẽkhôngcôđơn.Vìvậytôicổvũnhữngngườilớntuổi,nhấtđịnhphảicóviệcgìđóđểlàmkhôngnhấtthiếtlàvìtiền,nếukhôngđósẽtrởthànhmộtcáchsốngkhônglànhmạnh.

Sựchămchỉ,cầncù,nỗlựcngoàiviệckhiếnchocơthểkhỏemạnh,tâmlýổnđịnh,còngiúptacóđượcsựbáođápvềvậtchất,nhưngcóđượcsựbáođápvềvậtchấtphảisửdụngtiếtkiệm,nếukhôngsẽsinhranhữnghànhvikhônglànhmạnhvớicơthểvàtâmhồndohưởngthụthúvuivậtchất.

Nóicáchkhác,chămchỉ,cầncù,nỗlựclàmviệcđồngthờicũngcầnphảitiếtkiệm.“Tiếtkiệm”,“cầncù”-hainguyêntắc,haiphẩmchấtnàychínhlàbíquyếtcủacơthểkhỏemạnh.Hơnnữakếtquảcủaviệctiếtkiệmlàsẽcórấtnhiềuphúclợicóthểcungcấpchongườikhác,đếnlúcđóbạnsẽtrởthànhngườiđượcmọingườiyêumến,cangợi.

Bận,bận,bận,bậnrộnnhưngđầyniềmvui!Mệt,mệt,mệt,mệt

mỏinhưngvẫnthíchthú!

Ngườibậnrộncónhiềuthờigiannhất;chămchỉ,khỏemạnhlàtốtnhất.

Thườngthì,khibậnrộn,chúngtacóthểcảmthấyrấtmệtmỏi,khimệtmỏisẽthấyrấtbuồnbực.Thựcra,bậnrộncũnglàmộthạnhphúc.Hoặccũngcóngườichorằng,ngườibậnrộnchắcchắnsẽcórấtítthờigian,trênthựctế,ngườibậnrộncónhiềuthờigian,bởivìhọsẽquýtrọngthờigian,sắpxếpthờigian,chạyđuavớithờigian,tranhthủthờigianđểlàmnhữngviệchọnênlàm,muốnlàm,cầnlàm.

2.Thưgiãncơthểsẽgiúpchonụcườiluônnởtrênmôi

Thưgiãncóthểkhiếnchocơthểkhoẻmạnhhơn,khigặpphảibấtcứchuyệngì,gặpbấtcứaiđềukhôngphảisợhãi,lolắng.Tronglòngcócảmgiácbiếtơnngườikhácthìsẽluônnởnụcườitrênmặt.Nếunhưthườngxuyênmangtrongmìnhtrạngtháicăngthẳng,âusầu,tứcgiậnhaylàvắtócsuynghĩ,nghĩngợimônglungmàlạikhôngbiếtbảnthânmìnhlàngườinhưthếnào,trênmặtchắcchắnsẽthiếuđinụcười,dẫnđếntâmlýkhôngkhoẻmạnh,hệquảtấtyếulàcơthểcũngkhôngkhoẻmạnh.

Chúngtanêngiữlòngbìnhlặng,đócũngchínhlàkhôngđểxuấthiệntrongđầunhữngviệcloâu,nhữngviệckhôngvừaý.Bởivìtrênđờimườiđiềucóhếtchínđiềukhôngnhưý.Đãbiếtcóthểsẽcótám,chínmươiphầntrămsẽxảyraviệckhôngnhưmongđợi,vậythìcòncógìcóthểlàmbạnkhôngvừalòng?

3.Biếtphúctíchphúc,làmnhiềuviệcphúcđức,lợingườilợita,rộnggieoduyênlành

Cáigọilà“đắcđạogiảđatrợ”-ngườiđắcđạosẽnhậnđượcnhiềusựgiúpđỡ,“hữuđứcgiảbấtcô”-ngườicóđạođứckhôngbaogiờphảicôđơn”,nếunhưmọingườicóthểxíchlạigầnvớinhauhơn,biếtsuynghĩchonhau,mangđếnsựantoànchonhau,thìnhữngngườiđóítnhiềucũngsẽmanglạicảmgiácantoànchobạn,đócũnglàđạolý“kínhtrọngngườisẽđượcngườikínhlại”.

Tấtnhiên,làmnhưvậygiốngnhưkiểu“bỏgầntìmxa”,cóngười

cònnghingờnói“conngườimàkhôngvìlợiíchcủabảnthânmìnhthìtrờitruđấtdiệt”,nếunhưđếnchínhbảnthânmìnhcũngkhôngdámđảmbảo,khôngthểlobảnthânthìliệucóthểlođượcchongườikhác?

TrongLờikhuyênchobốnchúngđệtửcủatôicóhaicâu:“Lợiíchcủangườikhácchínhlàlợiíchcủabảnthânmình;tậntâmtậnlựclàđiềuđầutiênnênlàm”.Ởđâychínhlàkhuyếnkhíchmọingườinêncoilợiíchcủangườikháclàlợiíchcủachínhmình,songkhôngphảilàvìlợiíchcủamìnhtrướcsauđómớilàlợiíchcủangườikhác.Tuynhiên,chúngtanhấtđịnhphảinỗlựchoànthiệnbảnthântrước,chămlotốtchobảnthânmớicóthểgiúpíchchongườikhác,giúpchongườikháctrưởngthànhhơn.Nhưngmụcđíchcủaviệchoànthiệnbảnthânkhôngphảilàvìchínhmình,màlàvìngườikhác.Nhưvậylàbạnđãantoàn.

Cuộcđờitôiluôntheođuổisựtrưởngthànhlàvìgì?Làvì“Phậtpháphaynhưthế,vậymàngườibiếtnóthìlạiít,ngườihiểulầmnóthìlạinhiều”.ĐểtruyềnthụgiáolýnhàPhậtchonênbắtbuộcphảitựmìnhtudưỡng,tựhoànthiệnbảnthân,hơnnữacònphảivừatăngcườnghọchỏi,vừatruyềnđạtgiáolýPhậtgiáo,mởrộngnhânduyên,cónhưvậymớikhiếnchomìnhcàngtrưởngthànhhơn.

III.Antâm–biếtbằnglòngvớinhữnggìmìnhcótrongcuộcsống

1.Cáitathựcsựcầnkhôngnhiềunhưngthammuốnthìnhiềuquáđỗi!

“Cần”làgì?Làmộtkhithiếunóthìkhôngsốngđược.Vídụnhưlà:ánhsángmặttrời,khôngkhí,nước,cácthựcphẩmtốithiểu,quầnáoấm,ngôinhàchemưachegió;trongthờiđạichúngtabâygiờlàphươngtiệngiaothông,máytính,điệnthoại…đềulànhữngthứchúngtacần.Nhưngnhữngthứnàykhôngđượccoilàhammuốn.

“Hammuốn”làgì?Lànhữngmónhàngxaxỉphẩm,đồtrangsứcngoàinhữngđồdùngtấtyếukhác,mụcđíchchỉlàđểthoảmãnhưvinh,hoặclàchỉđểgiữthểdiệntrướcmặtngườikhác.Songtrongnhữngbốicảnh,địavịkhácnhau,đểcóthểkếthợpănývớihoàncảnhlúcbấygiờthìcầnphảicómộtsựnghiêmtúcnhấtđịnh,đócũngcóthểđượccoilàmộtloạicầnthiết,nhưngcầnphảibiếtmứcđộđể

điềuchỉnhthíchhợp.

2.Ngườitathườngnóichỉcầncònrừngthẳmthìkhôngsợthiếucủiđun,ngụýrằngcònsinhmệnhthìvẫncòncótươnglaivàhyvọng.Tôivẫncònhơithở,đươngnhiênlàđãmãnnguyện

Khitronglòngbạncảmthấytứcgiận,lolắng,sợhãi,khôngthểgiữthăngbằngđượcthìhãyđọcbốncâunày,bạnsẽcóthểbìnhtâmtrởlại.Mặcdùchẳngcòngìnữa,nhưngvẫncònhơithở,chíítvẫnchưaphảilàchết;chỉcósốngmớicóthểthở,chứngtỏvẫncònhyvọng,chứngtỏbạnlàmộtngườicóphúcbáo,vậythìhàtấtphảilolắng,buồnrầu,sợhãilàmgì!

3.Khitheođuổitưlợicũngcầnphảibiếtthỏamãnvớinhữnggìđangcóđểlàmyênlòngmình.Vìphúclợicủachúngsinhnêncầntậntâmtậnlựcđểlàmyênlòngngườikhác

Bằnglòngvớinhữnggìmìnhcóthìsẽkhôngbaogiờcóhammuốnmãnhliệtđếnmứcthamlamvôtận,cónhưvậymớicóthểkhiếnlòngmìnhcảmthấythanhthản.

LàmyênlòngngườilàhànhvicủaĐứcPhật,làmộthànhvitừbi.Bắtnguồntừbinguyệnđểtạophúcchúngsinh,mưucầuhạnhphúcchohọ.Nếuchỉbiếtbằnglòngvớibảnthân,điềunàykhôngchỉkhôngcóảnhhưởngtíchcựcmàthậmchícóthểdẫnđếntiêucực.

4.Cácbậccaonhânthườngyêntâmkhicóđạo,ngườiởtầnglớptrungđẳngyêntâmvớicôngviệc,ngườiởtầnglớphạđẳngyêntâmkhicódanhlợi

Ngườiởtầnglớpthượngđẳngyêntâmkhicóđạo,pháttâmbồđề,hànhthiệntíchđức.Ngườiởtầnglớptrungđẳngyêntâmvớicôngviệc,họcóthểtiếpnhậnnhiềucôngviệcbậnrộn,đểkhôngcóthờigiannghĩđếnphiềnphứchoặcgâyphiềnphứcchongườikhác.Ngườiởtầnglớphạđẳngchỉyêntâmtheođuổinhữnghammuốnvềvậtchất,danhlợi.Hyvọngmọingườichíítcóthểlàmđượcnhữngviệcđểyênlòngmình,chứđừnggiốngnhưnhữngngườihạđẳngkia,chỉbiếttheođuổidanhlợimàthôi.

IV.Angia–cầnbiếtyêuthương,giúpđỡlẫnnhaugiữacácthànhviêntronggiađình

1.Chứcnăngcủagiađìnhlàởchỗbiếtkínhtrọng,giúpđỡlẫnnhau,cótinhthầntráchnhiệm,biếtgiữđúngvaitròcủacácthànhviên,cùngnhauđồngcamcộngkhổ,cùngnhautrưởngthànhtrongquanhệđạođứcgiữacácthànhviêntronggiađình.

Sựấmápcủagiađìnhởchỗbiếtyêuthương,kínhtrọnglẫnnhau.Điềuđángquícủagiađìnhđólàsựgiúpđỡlẫnnhau.Ýnghĩacủaviệcgiúpđỡlẫnnhaulàkhiếnchongườiđangcầngiúpđỡcóthểnhậnđượcsựgiúpđỡcầnthiết.Khigiúpđỡđốiphương,đừngtỏrakiêungạohaytựcaotựđại,đừngchorằngmìnhlàngườibanơn,ngườikhácphảibiếtơn,màtráilạibạnnênthầmbiếtơnhọ,biếtơnvìhọđãchobạncơhộiđểcốnghiến,cơhộitrưởngthànhhơntronglúcđápứngnhucầucủahọ.

Nghĩavụvàtráchnhiệmcủađạođứcgiađìnhchúngtanhấtđịnhphảituânthủ.Đóchínhlàlàmchaphảichođúngbậclàmcha,làmmẹphảichođúngbậclàmmẹ;làmvợ,làmchồng,làmconcáicũngphảilàmđúngtráchnhiệmcủamỗingười,làmtốtvaitròcủamỗithànhviêntronggiađình,tuyệtđốikhôngđượcchấpvặt.Bởicácthànhviêntronggiađìnhcũnggiốngnhưxãhộichúngtavậy,đềulàphâncônghợptác,mỗingườiđềucócôngviệcvànhiệmvụriêng.Nếunhưcóthểlàmđượcnhưvậythìgiađìnhnhấtđịnhsẽrấthoàthuận,vuivẻ.

2.Phàmlànhữngngườixâydựngtrênquanhệcùngchungsốngtươngái,tươngtrợlẫnnhauđềuđượccoilà“giađình”

Giađìnhcóthểbaogồmmộtvợmộtchồng,cóthểgồmnhiềuthếhệcùngchungsống,cũngcóthểlàmộtxãhội,mộtdântộc,mộtquốcgiahaymộtthếgiới.Phàmlàngườixâydựngtrênmốiquanhệchungsốngtươngái,tươnghỗlẫnnhauđềuđượccoilàmộtgiađình.

3.Nộidungchủyếucủaangialàtôntrọng,họctập,cảmthônglẫnnhau,đôibêncùngnhauchămsóc,cùngnhaucảmơnvàcùngnhaucốnghiến

Nếunhưgiađìnhmớichỉgiảiquyếttốtvềmặtvậtchấtthìvẫnchưađượccoilàgiađìnhhoànhảo.Giađìnhtoàndiệnlàphảilàmthếnàochomỗithànhviêntronggiađìnhđềutậntâmtậnlựcthựchiệntốtnghĩavụvàtráchnhiệmcủamình.

4.Thànhviêntronggiađìnhlànhữngngườibạncùngnhautudưỡnglòngtừbivàtrítuệ

ĐốixửvớinhữngthànhviênkháctronggiađìnhgiốngnhưkínhtrọngĐứcPhật,bởivìbấtcứlúcnàohọcũnggiúpđỡchúngta,luônluôncảnhbáochochúngta,chochúngtacơhộihọchỏi,trưởngthànhhơn.

ĐặcbiệtnhữngngườilàmônđồcủaPhậtgiáo,làngườiđitheođạoPhật,bấtluậntínhcách,hànhvicủamỗimộtthànhviêntronggiađìnhnhưthếnào,nhưnghọđềulàcótâmhướngPhật,tấtcảhọđanggiúpchúngtatrưởngthành,giúpchúngtahướngvềphíatrước.

Hơnnữa,ĐứcPhậtluôncứukhổcứunạn,muốncứukhổcứunạntrướchếtphảihọcchịukhổchịunạn,khiđãcónhữngtrảinghiệmvềkhổnạnthìmớicóthểđạtđượcsựtrưởngthànhthựcsự,mớithựcsựcảmthấythoảimái,cóthểtìmracáchcứuchúngsinhkhỏikhổkhỏinạn.

5.Từbikhôngcókẻthù,cótrítuệkhôngkhởiphiềnnão

Khichungsốngvớingườinhà,nếucóthểthườngxuyênđọchaicâunày,giađìnhnhấtđịnhsẽvôcùngvuivẻ.

Vậndụngtrítuệđốixửvớimìnhsẽkhôngbaogiờcókhởiphiềnnão,nếunhưkhôngcótrítuệthìphảiđihọcPhậtpháp,nghePhậtpháp,mượntrítuệcủaPhậtđểgiúpđỡvàsoisángtâmhồnmình,cũngcóthểvaytrítuệPhậtđểsoisángtâmhồnngườikhác,đồngthờihọctậptấmlòngtừbicủaĐứcPhậtđểcảmhoá,quantâm,vàkínhyêutấtcảmọingười.

V.Annghiệp–nằmởsựtrongsángvàtinhtếcủahànhvi,ngônngữvàcáchsuynghĩ

1.Tấtcảmọicửchỉđiệubộ,lờinói,hànhđộng,cáchsuynghĩđềuđượccoilàbàitập

Thôngthườngmọingườithườnghaynóivề“annghiệp”làchỉchứcvụ,côngviệccủamìnhphảiổnđịnhvàđượcđảmbảo.Songnếunhưchúngtalấyphạmvilàsựtrongsáng,tinhtếcủahànhvi,ngônngữvàcáchsuynghĩ,tứclàtrongđóđãbaohàmcảhànhvicánhân

vàcôngviệc.

Chúngtacũngnênchúýđếnhànhvicủamình,khôngnênhấptấp,làmviệckhôngcóchuẩntắc,nóilờiquàngxiên,nóinăngtùytiện,tâmtínhthấtthường,lòngnàyýkhác.Đâyđềulànhữngbàihọctudưỡngmàchúngtacầnphảituânthủtrongcuộcsốnghàngngày.

Nóisâuhơn,ngườitutheođạoPhậtphảitutheohailoạinghiệpgồm“tuệnghiệp”tứcnghiệptrítuệ;loạicònlạilà“phúcnghiệp”tứcnghiệpphúcđức.Nghiệptrítuệviênmãn,vínhưlàBồ-tátVănThù;nghiệptừbiviênmãn,giốngnhưQuanThếÂmBồ-tát.Khitutậphailoạinghiệpnàygọilàphúctuệsongtu,đếnkhithànhtựugọilàphúctuệtrangnghiêm,nhưvậylàđãthànhPhật.CácchưPhậtđềulấysựnghiệpcủaPhậtNhưLaiđểanđịnhchúngsinh,tinhthầnnàylàtấmgươngsángchochúngtahọctậpnoitheo.

2.ThiệntàiđồngtửdùgặpnhiềuchướngngạitrênconđườngtutậpnhưngvẫnkiênđịnhtheotâmnguyệncủađạoBồ-tát

Nhữngchúngsinhđãphátrabồđềtâmtuylànhữngngườiphàmphu,vẫncòncókhuyếtđiểm,nhưnghọđangởthờikỳđầucủaquátrìnhtuhànhđạoBồ-tát,vàđượccoilànhữngvịBồ-tátđồngtử.Khicònbémớichậpchữngtậpđi,thườngđikhôngvữngvàthườnghaybịngã.Khibịngãnhiềuthìthờigianđứngdậysẽíthơn,nhưngthờigianbòtrênđấtlạinhiềuhơn.Chínhvìvậycàngphảiluyệntậpnhiềuhơnnữa,dầndầnsẽcứngcápvàsaunàymớicóthểtựđứngdậymàkhôngcầnaiđỡ.

Dođókhilà“Bồ-tátsơcơ”phảitựnhủbảnthânrằng,bịngãkhôngsaohết,chỉcầnđứngdậylạilàđược,tiếptụctiếnvềphíatrước,bướcvềphíatrướctheoconđườngtuhànhđạoPhật.

3.Toàntâmtoànlựcđốivớihànhvicủachínhmình,cótráchnhiệmchínhlà“kínhnghiệp”,cóchívươnlên

Tấtcảmọiviệcnếunhưđềulấyquanđiểm“lợiíchchongườikháccũngchínhlàlợiíchcủabảnthânmình”làmtiêuchuẩnđểđolườngđóchínhlàniềmvuibênbạnbè,sốngcuộcđờithanhthản.

Chămchỉhọchành,sốngchanhoàvớibạnbèlàđiềumàcáccụtathườngkhuyênnhủconem,nhưnglàmđượcđiềunàythìquảkhông

hềđơngiản.Ngaytrongnhữngviệclàmđãthànhcông,tronglòngcảmthấymãnnguyện,nhưngmộtkhixuấthiệnmộtvàikhókhăn,trắctrởhayvấnđềkhóthìcóthểnghingờtấtcảnhữngviệcđãlàm.Đặtracâuhỏivìaimàphảivấtvảnhưvậy?Nếunhưtrongđầunảyranhữngsuynghĩnhưthếthìkhôngthểchuyêntâmhọchành,sốngthanhthảnvớimọingườiđược.

“Kínhnghiệp”làcótráchnhiệmvớinhữngviệcmìnhđãlàm;“tinhtiến”lànỗlựckhôngbiếtmệtmỏi,tậntâmtậnlựclàmviệc,cóchívươnlên.Nếunhưluôngiữtháiđộbảothủđốivớitâmlực,thểlực,nănglực,vậythìkhôngđượcgọilà“kínhnghiệptinhtiến”.

Bấtcứhànhvinàođốivớibảnthânmìnhđềunênlấyquanđiểm“lợiíchchongườikhácchínhlàlợiíchcủabảnthânmình”làmmụctiêu.Khôngtheođuổilợiíchchobảnthân,nhưngnỗlựcvìhạnhphúcvàlợiíchcủangườikhác.Vàluônsuynghĩcholợiíchtrướcmắtvàlợiíchlâudàicủangườikhác.Nếunhưđốidiệnvớitấtcảmọisựviệcđềubằngtâmtháinhưvậy,thìbấtluậnbạnởnhà,ởcôngty,thậmchíởbấtcứnơiđâu,tôiđềutintưởngrằngcácmốiquanhệcủabạnsẽtiếntriểnrấttốt,rấtđượclòngmọingười.

4.Sốngổnđịnhvàhàihoà,vữngbướchômnay,tiếntớingàymai

Thenchốtcủaviệctuhànhphảinắmchắchiệntại,antrútronghiệntại.Nhữngviệcquákhứđãqua,việctrongtươnglaithìchưatới,chỉcógiờphúthiệntạilàquantrọngnhất,nóchochúngtađiểmtựađểcóthểpháthuynỗlựcđúnglúcnhất.

Bâygiờ,nếunhưchúngtacócơhộiđểnỗlựcphấnđấunhưnglạikhôngchịunỗlực,cósânkhấumàkhôngchịudiễnkịch.Bỏquamộtcơhộichínhlàmấtđimộtlầnkhẳngđịnhmình,nhưvậythậtđángtiếc!Vìthếchonênbâygiờchỉcầncóviệcchochúngtalàm,chúngtanhấtđịnhsẽcốgắnglàmtốt.

5.Khiphươnghướngđãrõràng,nhữngbướcđitiếptheophảivữngvàng,chắcchắn

Trongcuộcđờicủamỗiconngườiđềunênxácđịnhsớmhướngđichoriêngmình.Phảitínhđếntàinăng,hứngthú,cùngvớitấtcảnhữngtốchấtvốncócủabảnthânbaogồmsứckhoẻ,sựthôngminh

vàtâmnguyệnđểlàmcăncứphánđoán,từđósẽtìmđượcphươnghướnglớntrongcuộcđờimìnhlàgì.

Mộtkhiđãxácđịnhphươnghướngrồisẽkhôngđượcdễdàngthayđổi,vịtrícóthểthayđổivídụnhưlàhômnaylàmgiámđốc,ngàymainhậnchứcchủtịchhộiđồngquảntrị;hômnaylàcontrai,ngàymaiđãcóthểlàmbố;hômnaylàvợ,ngàymaiđãcóthểlàmẹ.Địavịcóthểkhôngngừngthayđổi,nếunhưđịavịcủamỗingườikhônghềthayđổi,dẫnđễnchỗđứngcũngkhôngđượcđiềuchỉnh,nhưvậylàkhôngtiếnbộ,khôngphảilàmộtngườilinhhoạt.

Saukhichọnraphươnghướngđúngđắn,nắmchắcphươnghướng,sauđóphảitừngbướcthựchiệnnó,thậntrọngtrongtừngbướcđitiếptheo.Nếuviệcgìcũnglàmđượcnhưvậythìnhấtđịnhsẽdẫnđếnthànhcông.

6.Lấytrítuệđểkiểmchứnghướngđi,lấytừbiđểđốinhânxửthế

Córấtnhiềungườidoảnhhưởngcủamôitrườngbênngoài,sựthayđổicủathờiđạivànhữngnhântốkháchquankhác,thêmvàođóđiềukiệncủabảnthâncũngkhôngđượcđầyđủliềnnảysinhracảmgiácmùmịt,mấtphươnghướng,khôngbiếtnênlàmthếnào?Giốngnhưkhibạnđiđếnngãbađường,khôngbiếtphươnghướngcủamìnhrútcụclànằmởhướngnào?

Tronglúcnhưthếtôithườngtựphảntỉnh,nghĩrằng:“Phươnghướnglớncơbảnlàcủađờimìnhgì?”Nếunhưpháthiệnrarằngtìnhhìnhhiệntạicáchmụctiêubanđầuquáxa,lúcđósẽphảidùngtrítuệphánđoánđểtìmcáchthayđổinó.

7.Khôngđượcíchkỷ,phảitựtìmkiếmsựanlạcthanhnhànchobảnthân,khôngđượcđánhgiáquácaovềkhảnăngcủamình,khôngđượctùytiệnhứachoquachuyện

Đừngnhìnlợiíchtrướcmắt,lợiíchcánhânmànênnhìnnhữnglợiíchlâudài,lợiíchchosốđôngmọingười.

Sựtrưởngthànhvểnhânphẩmcùngvớisựkiêncố,vữngchắccủatâmbồđềmớilàthànhcônglớnnhất.

Thànhcôngcầnnhiềuyếutố,nhiềutầngdiện;nókhôngphảichỉlàởtrongmộtsựkiệnđặcbiệtnàohayởtrongmộthoàncảnhđặcbiệtnàođómớigọilàthànhcông.Chodùnhấtthờitiềnbạc,địavị,sựnghiệpđềukhôngđạtđượcnhưmongđợi,thìcũngkhôngđượcphépđánhmấtđitâmbồđề,đừngđểđánhmấtnhâncáchbảnthân.Chodùmọisựnỗlựccủamìnhđềukhôngđiđếnthànhcông,songchỉcầntrưởngthànhhơnvềnhâncách,pháttriểnhơnvềnhânphẩmthìđómớichínhlàthànhcôngthựcsự.

Mọiviệctrênđờiđềudựanhiềuyếutố,nguyênnhântạothành.Cácnhântốnàykhôngphảichỉmộtngườilàcóthểkiểmsoátđượcnó,chủyếuvẫnlàsựnỗlựccủacánhân,songvẫncầncósựhỗtrợcủamọingườixungquanhthìmớicóthểthànhcôngđược.Chonên,khimọiviệcđangthuậnbuồmxuôigióthìđừngđắcýmàquênđinhiệmvụ;khigặpgiannanvấtvảcũngkhôngđượcsasúttinhthần;khitìnhhìnhtiếntriểntốthơncũngkhôngquêntinhthầncảnhgiác;khitìnhhìnhtrởnêntồitệcũngkhôngđượcphépđánhmấtlòngtin,mấtýchí;rấtcóthểthờicơ,hoàncảnh,điềukiệnsẽđếnvàtìnhhìnhcũngcóthểchuyểnbiếntốtngaytứckhắc.

Chonêndùnghaiquanniệmnhânduyên,nhânquảởđâylàhyvọngbạncóthểdũngcảmđốidiệnvớihiệnthực,mởratươnglaimới,sẽkhôngoántrờitráchngười,cũngsẽkhôngghentịhayngưỡngmộngườikhác.Bởivìkhôngcóthấtbạinàolàvĩnhviễn,cũngkhôngcóngườinàosuốtđờiđềulàthànhcông.

Chương3Bảovệmôitrườngtâmlinh–tâm

tịnhquốcđộtịnhLàmsạchxãhộiđiềutrướctiênbắtbuộcphảilàmtrongsạch

lòngnguời;Muốntịnhhóanhântâmcầnphảinhậnthứcđượcbảnthânmình;Làmtrongsạchlòngnguờisẽlàmtrongsạchmôitruờngxungquanh;ThiếtlậpcõiNiếtbànchốnnhângian;Họatđộng“bốnbảovệ”tứcbốnyếutốliênquanđếncuộcsốngconnguờicủaPhápCổSơn.ĐólànhữnghìnhthứcbảovệmôitruờngtâmlinhhữuhiệudoPhápCổSơnđềxuớng,đúngnhưlờidạycủachưtổ:“Tâmtịnh,quốcđộtịnh”.

I.Muốnlàmsạchxãhội,điềuphảilàmtrướctiênlàlàmtrongsạchlòngngười

Xãhộilàmôitrườngcórấtnhiềungườicùngnhausinhsống,cũnglànơidiễnracáchoạtđộnggiaolưugiữacácbên.Chỉcầncómộtngườitrongđóphátsinhtrạngtháikhôngbìnhthường,nhữnghànhvingônngữ,hànhvicửchỉbiểuhiệnrabênngoàicủangườiđósẽcóthểảnhhưởngđếnmọingườixungquanh.

Tưtưởngcủangườitrongxãhộihiệnnaylànỗlựctheođuổivàrasứcthựchiệnmụctiêucủacảđờingười.Cáchnghĩnhưvậylàcáchnghĩcóvấnđề.Nếunhưmỗimộtngườiđềucóthểnghĩđược“tậntâmtậnlựclàđiềuđầutiênphảilàm,khôngcầntranhgiànhxemtôi-bạnđượcbaonhiêu”thìtràolưuxãhộinàymớicóthểthayđổi.

Côngtáclàmtrongsạchxãhộiđượcthựchiệnbấtkểtầnglớpcaothấp,quyềnthếlớnnhỏ,mỗimộtngườiđềuphảisốngcótráchnhiệm.Chỉcầnmọingườithựchiệnxuấtpháttừýnghĩtrongsâuthẳmtráitimmìnhthìsẽgiảmthiểuđượcrấtnhiềuvấnđềbấtcậptồntạitrongxãhội.

II.Muốntịnhhóanhântâmcầnphảinhậnthứcđượcbảnthânmình

1.Cáitôitựtư-íchkỷ

“Nhântâm”ởđâylàgì?Nhântâm-lòngngườiđượccoilàmộtkháiniệmtrừutượng,mọiquanniệm,cáchnghĩ,dụcvọnghaynguyệnvọngcủangườiphàmtrầnđềuđượcgọilànhântâm;còncáitôiđượcgọilàcáitôitựtư-cáitôiíchkỷ.

Íchkỷtồntạitrongtâmmỗiconngười,đólàsựthựchiểnnhiên;tấtcảchúngtacóthểnóiđượcrằngnhữngviệcmìnhlàmđềulàvìxãhội,vìquốcgia,dântộc,nhưngkhitựhỏilạilòngmình,tôierằngchưachắcnhữnglờinóiđólạilàsựthực.Vìvậyngườitanóirằng“10nămđènsáchkhôngaihỏi,mộtkhinổidanhthiênhạthìaicũngbiểudương,khenngợi”;vậyrốtcuộcchúngtađọcsáchthánhhiềnlàvìai?Vàailàngườinổidanhthiênhạ?Saukhinổidanhthìailàngườiáogấmvinhquy?Haynóithẳngra,tấtcảđềulàvìbảnthânmình.

Thôngthường,chúngtacóthểphântíchtìnhhình,hoàncảnhcủangườikhácmộtcáchrấtcẩnthậnvàtỉmỉ,vàthậmchícóthểđưaranhữngýkiến,quanđiểmchohọ;mọiphêbình,chỉtrích,yêucầuđốivớingườikháctađềucóthểnóirarõràngmạchlạcđược.Dùngườitahaynói“biếtngườibiếtta,trămtrậntrămthắng”,nhưngtrênthựctếviệctựhiểubảnthânmìnhcònkhókhăngấpnhiềulầnviệchiểuđượcngườikhác.Bởiconmắt,cáitaicủaconngườiđềuhướngraphíangoàiđểnghevànhìn,córấtítngườicóthểnhìnthấu,nghethấuđượchàmýbêntrongđó,cũnggiốngnhưkhitagiơtayralàđểchỉanhkia,chỉchịnày,chỉđông,chỉtây,chứrấthiếmaitựchỉvàolươngtâmcủachínhmình,hoặclắngnghenhữngâmthanhđangthẩmvấnlươngtritrongtâmmình.

Cũngchínhvìvậy,chúngtarấtdễdàngkhuếchđạinhữnggìmìnhđạtđược,vàthườngkhôngchấpnhậncốnghiến,thànhquảcủangườikhác,thậmchícónhữnglúctựcảmthấyngượngngùngkhicổvũhọmộtvàicâu,nhưngliệuviệcđócóphảilàlờilẽxuấtpháttừđáylònghaykhôngthìerằngrấtkhónói.

2.Giớihạncủa“bảnthân”

Cáigọilà“bảnthân”ởđâychỉthânthểcủamộtngườinàođó,baogồmcácbộphậnnhưđầu,chân,tay,mắt,mũi…Nhưngcòn“thânthể”ởnơiđâu?Thânthểtồntạitrongmôitrườngsốngcủachúngta,baogồmmôitrườngtựnhiênvàmôitrườngxãhội.

Thânthểchỉtồntạitrongthờigianngắn,nóbắtđầutừkhisinhra,vàlớnlêntrưởngthànhtừngngày,vàcũngtiếpcậnvớicáichếttừngngày.Tuythânthểlàthứchiếmhữutạmthời,nhưngtrướckhinórờixathếgiớinàytacầnphảitrântrọngnó,chămsócnóvàvậndụngnótheođúngmụcđích;dùcóngườichorằngthếgiớinàyđầyrẫynguyhiểm,dùmộttôngiáonàođócũngchorằngngàytậncùngthếgiớisắpđến,nhưngsựthựclànóvẫnchưađến,vàtavẫncầnphảibảovệthânthể.

Nếunóithânthểlàbảnthânmình,thìaibiếtđócóphảilà“bảnthân”mìnhkhông?Nếutanóirằng,trongtâmtôibiếtđâychínhlàbảnthântôi,vậythìcáitâmcủatôilàthứgìđây?

Cái“tâm”ởđâylàsựnốiliềnănkhớpvàtiếpdiễncủaquanniệm,củatưtưởng,quanđiểmvàcủatínngưỡng;từngquanđiểmtừngquanđiểmnốitiếpnhauvàđóchínhlàhoạtđộngcủacáitâm,khiquanđiểmđóngừnghoạtđộngtứccáitâmcũngsẽkhôngtồntạinữa.

Cái“tâm”cócôngnăngriêngcủanó.Nócóthểtạorathếgiớitolớnvàvũtrụbaolanày,nhưngnócũngcóthểhủydiệtchínhcáithếgiớivàvũtrụđó.Nóđemđếnchochúngtahạnhphúc,nhưngcũngcóthểđemlạitaihọabấtcứlúcnào.Rấtnhiềulíluậntriếthọcvàtínngưỡngtôngiáotrênthếgiớinàyđềubắtnguồntừ“tâmniệm”-quanniệmvềcáitâm.

Mộtvàinămgầnđây,cácchínhtrịgiatạiĐàiLoanrasứctranhcãivềquanniệm,vềtưtưởngvàchínhsựbấtđồngquanđiểmđókhiếnchogiữaconngườivớinhaungàycàngcónhiềumâuthuẫn.Theolímànói,chínhtrịgialàngườicứunướccứudân,cácnhàhoạtđộngtôngiáothìcứungười,nhưngtạisaomộtsốnhàchínhtrịlạiphátđộngchiếntranhđểthúcđẩymởrộngquanniệmcủamình?Cònmộtsốtínđồtôngiáolạigiếtngườihàngloạtđểtuyêndươngtínngưỡngyêumếnconngườicủachínhdòngpháitôngiáođó?Chỉvìcứuđờimàhọđãphávỡnềnhòabìnhcủathếgiới,vìcứungườimàlạigiếtngười.Từđótathấyrõrằng,mỗimộtcánhânđềucóphạmvicủariêngmình,mộtkhixảyraxungđộtvớithếgiớixungquanhsẽsảnsinhratháiđộchốngkhánglại.

3.Trìnhtựcủabảnthân

Nộidungcủa“bảnthân”cóthểphântheomộtvàitrìnhtựsautừ

béđếnlớn:thứnhấtlàcáitâmcủatôi,thứhailàthânthểcủatôi,thứbalàxãhộivàmôitrườngtôisinhsống,thứtưlàchỉnhthểđịacầunày,thứnămlàcảvũtrụnàylàthânthểcủatôi.Nếucóthểnângcaovàmởrộngđếnhếtnămcungbậcnêutrênthìlòngtựtưíchkỉsẽítđi,ngượclạicảmgiácantoànsẽngàycàngtănglên.

Mộtlầncónhânviêncủacôngtybảohiểmnhânthọđếnmờichàotôiđặthàng,tôiliềnhỏianhta:“Bảohiểmnhânthọcóthểđảmbảochotôikhôngthểchếtđượckhông?”,anhtaliềnđáplại:“Thưathầy,khôngthểđượcạ”.Tôilạihỏi:“Vậythìcònbảohiểmcáigìnữa?”.Anhtanóirằng:“Saukhichếtthìgiaquyếnsẽnhậnđượcmộtkhoảntiềnbảohiểmhỗtrợvềkinhtế!”.Sauđótôinóivớianhtarằng:“Ngườiđượchưởnglợitừtôichínhlàtoànbộchúngsinhtrênthếgiannày,tấtcảhọđềulàngườiđượchưởngquyềnlợitừkhoảntiềnbảohiểmcủatôi”.

Thựctế,khinóiđến“bảohiểm”đồngnghĩarằngbảnthânsinhmệnh,toànbộtàisảnvàsựantoàncủachúngtađềucóthểgặpnguyhiểm.Haynóitheocáchkhác,thếgiớinàychẳngcócáigìlàantoàntuyệtđối,nếuđãbiếtnhưthếthìtacàngcầnphảiđốidiệnvớisựthựcđểgiảiquyếtvấnđề,cónhưvậytronglòngmớicảmthấyantoàn;bằngkhông,nếucứtheođuổisựantoàncóthểdẫnđếnkếtquảlàkhiếnchobảnthânmấtcảmgiácantoàn.

III.Làmtrongsạchlòngngườisẽlàmtrongsạchmôitrườngxungquanh

Saukhilòngngườiđượctịnhhóa,làmtrongsạch,thìmôitrườngxungquanhnhấtđịnhcũngsẽtrởlêntrongsạch;tịnhhóamôitrườngchỉgiảiquyếtđượcphầnngọncủavấnđề,cònviệctịnhhóanhântâmmớiđượccoilàgốcrễcủavấnđề.Mộtvàichuyêngiabảovệmôitrườngtừngnóivớitôirằng:“Tinhthầncủaconngườilàphầnquantrọngnhất,khitinhthầnvàkhoahọckỹthuậtcùngphốihợpvớinhauthìmớithựcsựcóthểgiảiquyếtđượccácvấnđềvềmôitrường,đồngthờigiữchomôitrườngtrongsạchlâudàikhắpnơitrênthếgiới”.Tôithấyđâylàmộtquanđiểmhếtsứcđúngđắn.

SaukhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật,ngàibắtđầuuốnnắnvàsửachữasailầmtừlòngngười,từchínhviệccảithiệnnhântâm,đócũngchínhlàcôngviệc“bảovệmôitrường”chotâmlinhcủamỗichúngsinh.Vàsaunàyngườitabiếtđếnngàinhưmộtbậcthầyvĩđại

trongcôngcuộcvậnđộngbảovệconngười,màbắtnguồntừchínhcáitâmcủahọ.

Kháiniệm“tuhành”đượcnhắcđếntrongPhậtgiáochínhlàviệcsửachữanhữngsailầm,khuyếtđiểmcủabảnthântavềhànhvi,cửchỉ,lờinói;màđặcbiệtlàchútrọngviệctịnhhóahànhvitâmlícủachúngsinh.Bởisaukhitịnhhóatâm,thìhànhvingônngữvàhànhvithânthểcủatatựnhiênsẽđượcsửađổiđúngđắn.Nếuhànhvitâmlíkhôngđượctuchỉnhlại,thìdùvẻbênngoàitacốgắngtuânthủquytắcnhưngcóthểđólàminhchứngsựsợhãinhữngquytắc,quyluậtcủaphápluậthoặcsợchỉtríchlênáncủadưluận,vàsẽlộnguyênhìnhkhingườiđóchỉcómộtmìnhhoặckhicùngxuấthiệnvớinhữngcánhâncóhànhvisailệchvàcócùngquanniệmnhưanhta,thậmchíanhtatựanủimìnhrằng:“Mọingườiđềulàmnhưvậy,thìsaotalạikhôngthểlàmđượcnhưvậy?”Hoặc“nếumìnhkhôngănthìngườikhácsẽănmất,nếumìnhkhôngcầmthìngườikháccũngcầmmất,chỉcầnmìnhthíchthìcógìlàkhôngthể?”-Tấtcảđâyđềulànhữnglílẽsailệch,vàsaukhichúngtrởthànhphongtrào,thànhnếpsốngthìxãhộicủachúngtasẽgặprấtnhiềutaiương,hiểmhọa.

Dovậy,việcuốnnắnlòngngườitheohướngđúngđắncầnphảixuấtpháttừquanniệmvềnộitâm,chỉcầnxoaychuyểnquanniệmtheohướngđúngthìquanniệmđócũngsẽđượctuchỉnhlại.Mặcdùaitrongchúngtacũngđềucóquanđiểm,tưtưởng,cáchnghĩriêngcủamình–nhữngquanđiểmnàyđãđượchìnhthànhtừkhicònnhỏchođếnlúctrưởngthànhnênthậtkhóđểcóthểxoaychuyểncảibiếnchúngtrongthờigianngắn.Nhưngtâmtríconngườithườnguyểnchuyển,nhunhuyến,dễdàngthíchnghivớihoàncảnhvàmôitrườngsốngxungquanh,họcóthểthayđổikhiđượcgiáodụctốt,chỉcầncólòngthươngyêunhânloại,cósựnhẫnnại,cólòngbaodungthathứ,cốgắngthấuhiểuvàmởrộnglòngmìnhđónnhậnnhữngngườixungquanhthìhọcũngsẽđónnhậnlạitabằngcảtấmlòngvàsựchânthành.

Nhưngtìnhhìnhgiáodụchiệnnaychủyếutậptrungưutiênpháttriểncácngànhkhoahọckĩthuậtvàkinhtếmàbỏquamấtviệcgiáodụcnhâncáchchohọcsinhsinhviên.Dođótôihivọngrằngnềngiáodụctrongtươnglaiquantâmhơnnữađếngiáodụcnhâncách,cânbằnglạichươngtrìnhgiáodụckhoahọckĩthuậtvớicácngànhthuộckhốinhânvănnhằmtịnhhóanhântâmcủatoànxãhội.Sauđâytôixinđưaramộtvàiquanđiểmnhưsau:

1.Tinhthầnphụngsự

Ngaytừkhicònnhỏchamẹchúngtađềucókìvọngvàocácconrằngsaunàychúngsẽlànhữngngườitàigiỏixuấtchúng,vàcũngvìvậy,chúngtacũngphảitranhgiànhnhiềuthứkhácnhưsựvinhdựvẻvang,danhtiếnglẫylừng,tàisản,quyềnlực,địavịxãhội,hoặccảsựđồngtìnhhayủnghộcủangườikhác.Lẽtấtnhiên,việctranhgiànhthànhcôngkhôngđemlạiđiềuxấugìchobảnthân,nhưngtrongquátrìnhđấutranhđónếumuốnthànhanhhùngxuấtchúngmàchènép,đànápngườikhácquảlàhànhvivôđạođức.

Chỉcầnthayđổiquanniệm,dùngcốnghiếncủamìnhđểgiànhlấythànhquả,cốnghiếncàngnhiềuthìcàngthểhiệnsựthànhcôngcủabảnthân;vànếunhưcốnghiếncủatađemlạinhiềusựgiúpđỡvàlợiíchchongườikhác,giúphọgiảiquyếtkhókhăn,thìđólạilàmộtniềmvinhdựlớnlao.

2.Tíchphúcđểđượchưởngphúc

Theoquanniệmcủangườibìnhthường,khibảnthâncóphúcbáothìngaylậptứchọdùngmọihìnhthức,mọiphươngphápđểtậnhưởngcáiphúcđó,tậnhưởngcuộcsống,tậnhưởngquyềnlựcvàthànhquả.Họchorằngnếuđãcóđượcphúcbáomàkhônghưởngthụthìháchẳngphảikẻngốcsao?

XétdướiquanniệmcủaPhậtgiáo,phúcbáocủamộtngườilàhữuhạn,cũnggiốngnhưviệckhôngaicóthểcótàikhoảnvôhạntrongngânhàng,dùlànhàtưbảnthìtàikhoảncủahọcũngcóhạn,chỉcóđiềuhọgiàucóhơnthườngdânmàthôi.Hơnnữa,dùtatíchcópcổphiếu,vàng,đô-lathìđềukhôngcóổnđịnh.Chỉcầntìnhhìnhthếgiớithayđổi,tìnhhìnhchínhtrịbiếnđộng,xãhộiloạnlạcthìtấtcảtàisảntíchcópđóđềucuốnbaytheogióchỉtrongvòngmộtđêm.Vìvậy,ĐứcPhậtrăndạychúngtarằng:tàisảnchỉđểcungcấpchonămđốitượngsauđây:kẻdùngbạolựcchínhtrịđểcướpđoạt,đạotặctrộmcướp,nước,lửa,vànhữngkẻbấttài.

Nhưngnhữngngườikhôngcóquanniệmtíchphúclạichorằng:“Mặckệhọ,mộtmìnhbảnthântôilàmsaocóthểdùnghếtnguồntàinguyêntrêntráiđấtnày?Ngaycảđếnđờicon,đờicháutôithìtráiđấtchắccũngkhôngcóvấnđềgì,vẫncònchưađếnmứcbịhủydiệt!”.DướilậptrườngcủaPhậtpháp,thờigianlàvôcùngvôtận,chúng

sinhcũngvôcùng,vôhạn,vôlượng,chỉcầntráiđấttồntạithêmmộtngàythìchúngsinhsẽsốngthêmđượcmộtngày.

Nguồntàinguyênthiênnhiêncủatráiđấtlàcóhạn,nếuchúngtakhaithácquámức,vôđộmàcoiđólàmộtsựhưởngthụphúcbáothìthựcchấtđóchínhlàsựlãngphí,làtổnphúc;mứcđộlãngphícàngnhiềuthìcàngtổnphúc,mấthếtphúcbáo.Đókhôngchỉlàsựlãngphívềmặtvậtchất,màđócònlàsựtổnhạivềmặttâmlinhcủachúngsinh,nhữngácbáođượctạothànhsẽdochínhchúngtagánhchịu,thậmchíkéodàicảđếnkiếpsau.

3.Đốidiệnvớisựthậtbằngquanniệmnhânquả,nỗlựchếtmìnhbằngquanniệmnhânduyên

“Nhânquả”-theomốiquanhệthờigianthìnhữnggìchúngtatạoracủangàyhômnay,kếtquảcủanósẽhiệnhữungaytrongtươnglaisaunày;cònnhữnggìtađónnhậnngàyhômnaylàkếtquảcủanhữnggìtalàmxưakiađểlại.“Nhânquả”đượcchiathànhhailoại,thứnhấtlàcộngnghiệp-chỉnghiệpchung,giốngnhaucủachúngsinhvídụnhưnhânquảmàtoànthểnhânloại,toàncầucùnggánhchịu,cùngcóđược;loạithứhailàbiệtnghiệp-tứcchỉnhữngnghiệpkhácnhaucủatừngcánhân,chúngsinh,vínhưmỗingườiđềuphảigánhchịunhânquảcủaquátrìnhsinhmệnh,từthếgiớivôlượngquákhứđếnthếgiớivôlượngtrongtươnglai,từgiaiđoạnnàysanggiaiđoạnkhác.

Ngườibìnhthườngchỉcóthểnhìnthấy,thừanhậnvàtìmhiểunguyênnhân,kếtquảcủalịchsử,bởitấtcảhànhvicủangườixưadùlàxấuhaytốt,cốnghiếnhaypháhoạinhânloạithìchúngtađềuhưởngthànhquảcũngnhưtaihọamànómanglại,haynóicáchkháclàtađangtiếpnhậnthànhquảcủangườixưa.Nhogiáochorằng:“Tíchthiệnchigia,tấthữudưkhánh”-ýnóirằngnếutổtônglàmnhiềuviệccóđứcthìắtconcháusẽđượcphồnvinhhưởnglộc;ngượclại,nếutổtôngthấtđức,làmnhiềuviệcxấuhạidânhạinướcthìnhấtđịnhsẽđểlạibáoứnglàgieorắctaihọachoconcháu.Quanniệmnhânquảnhưvậythiếuchínhxác,đôikhilạikhôngphùhợpvớithựctế.Bởicónhiềugiađìnhmặcdùrấtnỗlựchànhthiệntíchđứcnhưngvẫnbịtuyệtconcháunốidõitôngđường,nhữngtrườnghợpđángtiếcnhưvậytrênthếgiannàycórấtnhiều,cũngcóngườichorằngôngtrờikhôngcómắt,mộtgiađìnhtốtnhưvậymàlạikhôngđượchưởngphúc,khôngcóđượckếtquảtốtđẹp.

TínđồPhậtgiáotinrằng,sinhmệnhmấychụcnămcủamộtngườicũngchỉlàmộtkhúcnhỏtrongsốvôvàndòngchảysinhmệnhtrùngtrùngđiệpđiệpvôcùngvôtận;khúctrướccủaquákhứcóquákhứvôlượng,vàkiếpsaucủađờinàylạilàkiếpsauvôcùngtận.Nhưngquanniệmvề“tamthế”này,tứcquanniệmvềbathếgiớiquákhứ-hiệntại-tươnglaicòntồntạirấtnhiềuđiềumàngườikhôngphảitínđồPhậtgiáokhôngthểtiếpnhậnđược.Vìvậy,cóngườitừngnóivớitôirằng:“NếuHòathượngcóthểchứngminhchotôithấy,thìtôimớitinnhânquảcủatamthế”.Tôinóivớihọrằng,đâylàmộtsựthật,cũngnhưtatrồngdưathìđượcdưa,màtrồngtáothìđượctáovậy.

Chonênchúngtabắtbuộcphảiđốimặtvớisựthực,bởihiệnthựctrướcmắtbắtnguồntừquákhứđếnhiệntại,đồngthờicũngphảichịutráchnhiệmchonhữnghànhvitalàmtrongquákhứ,vàphảitiếpnhậnnó,tiếpnhậnkếtquảtừquákhứđểlại.

Ngườitathườngnói:“Trồngdưađượcdưa,trồngđậuđượcđậu”.Nhưngđôikhitatrồngdưamàlạikhôngđượcdưa,trồngđậulạikhôngđượcđậu,cònkẻkhôngtrồngdưalạiđượcdưa,kẻkhôngtrồngđậulạiđượcđậu;cóngườithìmộtbướclêntậnmâyxanh,cókẻthìlạilongđonglậnđậncảđời.Dođâucótrườnghợpnày?

Nhânquảắtphảicónhânduyênphốikếthợp.“Nhânduyên”làmốiquanhệtồntạitrongquátrìnhhìnhthànhtừnguyênnhânchuyểnsangkếtquả,đượctạorabởivôvànnhântốchủquanvàkháchquankhácnhau,thậmchícóthểkhôngphảidonănglượngcủaconngườitạothành,màđóchínhlàdomốiquanhệcủahoàncảnhsốngtạonên.Chonêntakhôngchỉnhìnvàohiệntượngmàđưaranhữngkếtluậnvộivàng.

Mỗingườiđềucónhữngmốinhânduyênkhácnhau,vìvậyđiềuquantrọngnhấtlàtậntâmtậnlực,dốchếtsứccốnghiếnbằngchínhquanniệmnhânduyênnày,đómớichínhlàđốidiệnvớihiệnthực.

IV.ThiếtlậpcõiNiếtbànchốnnhângian

CõiNiếtbànchốnnhângianlàquanniệmmàPhậtgiáođạithừathườngnhắctới.VậyrốtcuộccõiNiếtbànchốnnhângianlàgì?Nótồntạiởchỗnào?Liệuconngườicóthểtạoranóđượckhông?

TrongKinhDuy-ma-cậtcónóirằng“tùykìtâmtịnh,tắcPhậtthổtịnh”,tứcchỉviệcnếucáitâmcủatatrongsạchthìthếgiớimàtađangtồntạicũngtrongsạch.Đâykhôngphảilàviệctựvừaý,tựmãnnguyện,màchỉrằng,tâmcủatatrongsạch,chodùthếgiớinàycórasaotađềukhôngchịubấtcứảnhhưởngnàovàthếgiớimàtanhìnthấyvàcảmnhậnđượccũngtrongsạchnhưthế.KhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật,ngàinhậnthấyđạolírằng,muônvạnchúngsinhđềucóPhậttính,vàcõiSabà-tứccõinhângiansinhsốngsẽtrởthànhcõiNiếtbàn.

Trongcuộcsốngthườngnhậttahaynghengườitanói“ướcgìđượcnấy”,khitronglòngcảmthấyvuivẻthìdùtrờicóđổmưacũngthấyývịđầychấtthơ,khitrờilạnhcũngcảmthấythoảimái,haynhưtrờinóngcũngthấythậtấmáp.Khitronglòngkhóchịu,bấtan,buồnphiền,usầu,chỉcầnnhìnthấyngườikháccườicũngchorằnghọđangcườichếnhạomình.

Tôitừngchứngkiếnmộtcặpvợchồngcãinhau,nhưngconcủahọlạiđangchơirấtvuivẻởbênngoài.Khivềnhànóvừanhảy,vừahátvàgọilớntiếngbố,mẹconđãvề.Khôngngờngườimẹliềnmắngmỏ,cònngườichagiángchonómộtcáitát.Thựcrađứatrẻđórấtđángyêu,chỉlànógặpphảilúcchamẹcãinhau,đangtrongtâmtrạngkhôngtốtliềnbịđánh,bịmắng.Vìvậy,thếgiớinàycóthểlàcõiNiếtbàn,cũngcóthểlàđịangụctrầngian,tấtcảđềudochúngtaquyếtđịnh.

Khitôihướngdẫntuthiềnthườnghayđộngviênnhữngngườithamgiarằng,dùtrongbấtcứhoàncảnhnàođềuphảigiữchotronglòngđượcvuivẻ,cáinàytrongPhậtgiáogọilà“tùyhỷ”-tùytheohoàncảnh,tùytheosựviệc,tùytheongườimàvuivẻ.Thựcra,điềunàykhônghềdễdàngchútnàocả,khiconngườitanỗlựckiếmtiềnvìmiếngcơmmanháo,thăngquanpháttài,sinhcon,lấyvợ…thìnhấtđịnhcónhiềuviệckhôngnhưý.Cònnếutrongnhàxảyrachuyệnkhôngthuậnlợihoặcnghethấycókẻnóixấusaulưng,chỉtríchmìnhthìliệutacóthể“tùyhỷ”đượchaykhông?KhổngPhuTửtừngnói:“Vănquátắchỷ,triquátấtcải”–tứcchỉkhinghethấyngườikhácnóiralỗilầmmìnhphạmphảithìvuivẻmànghenhận,khiđãbiếtsaithìphảisửa.Điềunàykhônghềdễdàngthựchiệnđược.Đãlànhàtuhànhthìdùkhôngtỏvẻmặtvuimừngthìcũngkhôngnênphảnbácđốiphương,nhưngđôikhitronglòngvẫndấylênmộtchútlolắng.

Nếutakhôngthểcócảmgiácvuivẻtrướcbấtcứsựviệcnào,bấtcứngườinào,haybấtcứlúcnàothìngườikhôngmaymắnbịtổnhạichínhlàbảnthânmình.Bởingườitađãmởrộngtấmlòngđónnhậnmình,màmìnhcònkhôngmởrộngvòngtayđónnhậnhọ,háchẳngphảilàkẻnguđầnsao?Chibằngthayđổimộtchútquanđiểmsống,thìtựnhiêntasẽlĩnhhộiđược“tâmtịnhquốcthổtịnh”-tứccáitâmcóđượctrongsạchthìquốcthổcũngđượctrongsạch.Tôilấyvídụnhưkhivợchồngcãinhau,nếumộtbêncóthểgiữđược“tùyhỷ”vàdùngtấmlòngvuivẻcảmơnôngtrờivìcócơhộiquantâmđếnđốiphươngthìviệccãinhauđóắtsẽkhôngthành.

Nếugiữavợchồngvớinhaucóthểgiữvữngđược“tùyhỷ”,chồngtungvợhứngthìcóảnhhưởngtíchcựcđếnconcáivàcácthànhviênkháctronggiađình,cũngnhưảnhhưởngđếnđồngnghiệpkháctrongcôngviệc.Mộtcánhâncóthểgâyảnhhưởngtrựctiếphoặcgiántiếpđếnmộtvàingườikhácvàcuốicùngđếnvôsốngười,mởrộngvềmặtkhônggian,kéodàivềmặtthờigian,đâycũngchínhlà“chiếcđènvôtận”đượcnhắcđếntrongbộKinhDuy-ma-cật.

VídụnàytrongKinhDuy-ma-cậtnhằmcoibảntínhcủachúngtanhânhóathànhánhsángsoirọikhắpnơicủachiếcđèngọilà“chiếcđènvôtận”.Vàcũnggiốngnhưquầngsáng,vòngsángkhắchọatrênlưng,trênđầutượngPhật.Ánhsángđólàánhsángcủatrítuệ,ánhsángcủatừbivàcũnglàánhsángcủacáitâmtrongsạch.Ngượclại,cáitâmchấtđầyphiềnnão,cáitâmkhôngtrongsạch,dơbẩnsẽkhôngthểnhìnthấyánhsángtrítuệ,ánhsángtừbiđó.

V.Hoạtđộng“bốnbảovệ”củaPhápCổSơn

Chúngtacùngsinhsốngtrêntráiđấtnày,giốngnhưmộtconthuyềnmànếutabấtcẩnlàmhưhạiđáythuyềnthìtấtcảngườingồitrênđósẽbịnhấmchìmxuốngđáybiểnsâuthẳm;cũnggiốngnhưtrongcùngmộtbểcá,chỉcầnmộtconthảirachấtthảibẩnthỉuthìcảđàncátrongđóphảichịucảnhsốngtrongdơbẩnônhiễm.Ngườitathườngnóiviệcaingườinấyquản,chỉcầnquantâmđếnsựannguycủabảnthânlàđược,khôngmàngtớisốngchếtcủangườikhác.Tuyvậy,ngườitacầnhiểurằngbảnthânhoàncảnhlàmộtchỉnhthểhoànchỉnh,đếnnỗingaycảtừnghơithởnhịpđậpcontimcủamỗingườichúngtađềuliênquanđếnnhau.Dovậy,chỉcầnsốngchungdướicùngmộthoàncảnhxãhội,tatuyệtđốikhôngđượcnhìnngườikhácbịhạimàlàmngơcoinhưkhôngliênquangìđếnbảnthânmình,

thựcchấthậuquảtrựctiếphaygiántiếpcủanóđềucóthểxảyđếnvớibảnthânmỗichúngtabấtcứlúcnàovàởbấtcứnơiđâu.

PhápCổSơntừngtổchứcrấtnhiềucuộctọađàmvềchủđề“bảovệtâmlinh”,vàcũngthúcđẩynhiềuhoạtđộngkhácnhư:“bảovệcácloạihìnhlễnghitronggiaotiếp”,“bảovệcuộcsống”,“bảovệthiênnhiên”…Thựctế,việcchúngtôilàmthìchỉlànhưmuốibỏbiển,bởicảmôitrườngnàycóbiếtbaoconngườicònsứclựccủamộtnhómchúngtôithìcóhạn.Tuyvậychỉcầncómụctiêuchínhxácthìdùcóítngườihưởngứngnhưngchúngtôivẫntiếptụclàmđược.

Đầunăm1993,PhápCổSơnphátđộngphongtrào“ngàytrongsạch”,tấtcảhơn5.000tínđồPhậtgiáotừkhắpcácvùngtrênđịabàncùngnhaudọndẹpvệsinhmôitrường,vàcóngườitừngnóirằngsaunàymôitrườngdơbẩnthìsẽmờihộiviêncủaPhápCổSơnđếndọndẹp.Đâylàmộtquanniệmhếtsứcsailầm,chúngtôikhôngphảilàđộicôngnhândọnvệsinh,màlàngườikhởixướnglênquanniệmvề“ngàytrongsạch”,hivọngcóthểdùngnhữngkiếnthứccònchưasâusắccủamìnhmàthuthậpđượcnhiềucaokiến,ýtưởnghayhơn,thúcđẩyphongtràopháttriểnmạnhhơn.Tôihivọngmỗimộtgiađình,mỗimộtcánhânđềugiốngvớinhữngtínđồnày,đềutựbiếtcáchchămsócgiađìnhmình,vàquantâmđếnmôitrườngsốngcủamìnhnhiềuhơnchodùcóđiđếnbấtcứnơiđâuđềucóthểbảovệmôitrườngsốngtạinơiđó.Cónhưvậythìmôitrườngcủachúngtamớitrongsạch,lànhmạnhvàlàcõiNiếtbànchốnnhângian,làcõibồnglaitiêncảnh.Nhưvậythìhoạtđộng“bốnbảovệ”-liênquanđếncuộcsốngconngườicủaPhápCổSơn-mớicóthểthànhcông.

Chương4Khơidậyánhsángtronglòng

ngườiViệclàmtrongsángnhântâm–làmtrongsánglòngngườivà

làmtrongsạchxãhộikhôngphảiđếnngàynaytamớicầncó,mànócầncóngaytừkhihoạtđộngxãhộicủaloàingườixuấthiệnvàcũnglàmộttrongnhữnghoạtđộngcốgắngthúcđẩypháttriểntừsaukhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật.

Nóitớiviệckhơidậyánhsángtronglòngngười,trướchếtphảigiảithíchvềýnghĩacủachữ“ánhsáng”.Gọilà“ánhsáng”ởđâychỉtrítuệtrongsánghoặcnhữngniềmhivọngchínhđáng,cũngcóthểnóiđâylàtấmlòngtừbinhântừvàvẻmặtrạngrỡtinyêuhạnhphúccủaconngười;nóimộtcáchsâuxahơn,nóchínhlàthứgìđóhộitụđầyđứctính,hìnhhàidángvẻcủaĐứcPhật,vànhữngđặctínhđóchỉđượcnhậnrabằngsựgiácngộ.

I.Ánhsángvàbóngtốilàhaikháiniệmđốilậpnhau

Ánhsángđượccholàhiệuứngchiếusángcủanhữngtiasánglunglinh,bảnthânnókhôngnhữngkhônghấpthụcáctiasángmàcòncóthểđemtiasángchiếutrựctiếpvàphảnxạlênđồvật.Cũnggiốngnhưmặttrời,mặttrăng,cácvìsao,ngọnlửađềumangđếnánhsángchothếgiớitựnhiên.Bảnthânánhsánglàmộtloạinănglượngbởinócóthểsảnsinhranhiệtnóng,vànhiệtnàysinhranănglượngmới,khicónănglượngthìnócóthểmanglạichoconngườinhữngnhucầuthiếtyếuchocuộcsống.

Ngượclại,nếulàbóngtốithìkhôngnhữngkhôngphátquangmàcònhấpthụánhsáng,dođólàánhsángvàbóngtốilàhaikháiniệmđốilậpnhau,nhữngnơicósựhiệnhữucủabóngtốithìánhsángtấtsẽbịhấpthụhoặcbịngăncảnlại.Trênsânkhấucủanhânloại,ánhsángvàbóngđêmloạitrừlẫnnhau,cáinàytồntạithìcáikiabiếnmấtvàngượclại,cứnhưthếtiếptụcthayđổikhôngngừngnghỉ.

Trongthếgiớicủachúngta,từcổchíkim,córấtnhiềungười

hànhthiệntíchđức,córấtnhiềuvỹnhânđềucómộtthờitỏasánghuyhoàng,đemsứcmạnhvàcốnghiếncủahọdânglênchoxãhộiquầnchúng,vàkếtquảlàthếhệsaunhưchúngtathậmchínhữngthếhệvôcùngvôtậnsaunày,tấtcảnhânloạichúngsinhđềuđượchưởngânhuệmàhọtạora.

Cómộtloạingườitựthâncóthểtạorađượcsựtỏasánghuyhoàng,nhưngcũngcónhữngngườitỏasángbảnthânnhờvàongườikhác,cũnggiốngnhưtôikhôngcóchútánhhàoquangnào,chỉcóthểmượnánhhàoquangcủaPhậtphápchiếuvàochúngsinh.Dođómàdùbảnthânkhôngcótàicángì,nhưngchỉcầncócáitâmthìtavẫncóthểtỏasángnhờvàongườikhác.Córấtnhiềungườidựadẫmvàothànhquảvàsựnổitiếngcủangườikhácđểnổidanhmàvẫnchưacảmthấymãnnguyệnhàilòng,khôngngừngbuồnphiềnloâu.

Tuythànhquảcốnghiếnvàsựcốgắngcủangườiđờihaybịkẻxấukhaitrừ,nhưngnhữngaicólòngtựtin,cónănglựcthựcsựvẫnkhôngngừngtỏaranhữngtiasángthànhcôngvànănglượngcủamìnhđểcùngchiasẻvớithếgiới,vớinhânloạivínhưcácbậcthánhhiền,anhhùnghàokiệttronglịchsửxaxưa.Đôikhicónhiềungườituytỏasángvangdanhthiênhạnhưnglạibịkẻxấuhãmhạiliềncảmthấythấtvọngtràntrề,bấtlực,tựtráchmócbảnthân,vàrấtdễrútlui,khôngcóchítiếnthủ.Nhữngngườinhưthếđượcxếpvàohạngphàmphu.

DướiquanđiểmcủaPhậtpháp,dùlàkẻphàmphuhayngườiđọcsáchthánhhiền,vềcơbảnđềucóthứánhhàoquang,nhiệtlượng,nănglượng,nănglựcngangbằngnhau.ĐặcbiệtlànhữngtínđồtheođạoBồ-tát,trongtâmhọluônluôntồntạitâmnguyệnchịukhổchịunạnchochúngsinh,luônthềnguyệndốchếtsứclực,sinhmệnhcủabảnthânvìchúngsinh,đemhếtkhảnănggiúpđỡngườikhácmàkhônghềthanthântráchphận,khônghềaioán.Họgiốngnhưmặttrờikhôngngừngtỏasángchiếukhắpnhângian,khônghềsợhãitrướcnhữngđámmâyđenkịtkéođến.Dođómàchúngtacầnnoitheonhật,nguyệt,tinhtúvàcảnhữngchiếcđèncầynhỏbékhôngngừngtỏasángdùnơiđócóconngườisinhtồnhaykhông,cóaibiếtđếnhaykhônghoặccóaingăncảnhaykhông,nhấttâmnhấtýdốctoànsứclựcchiếurọinhângian.

Cóthểcóngườichorằngbảnthânmìnhkhôngcóchútánhsánghàoquangnào,nhưngthựctế,ánhsángđóđượcphátrọiratừchính

trongtâmhọ,chỉcầntựtin,cốgắnghếtsức,đốiđãinhânnghĩavớingườikhác,cólòngtừbiắtánhsángđósẽtựphátra,vàtôibiếtrằngthứánhsángđóaiaitrongchúngtađềucó,chỉcóđiềunótỏasángtrongbaolâuvớicườngđộsángnhưthếnàomàthôi.

II.Ánhsángcủaluânlívàsựcôngbằng,chínhtrựcluônsoirọivàoxãhội

Trongthờiđạingàynay,vớiconngườihiệnđạithìkháiniệmvềluânlílàđiềucổxưanhưnghếtsứcmớilạ,thậmchínhiềuthanhthiếuniêncòncótháiđộkhángcựchốngđối.Mọingườikhônghiểurõvấnđềnằmởchỗnàovàcònrấtmơhồvềquanniệmluânlímới.Vìvậychúngtathựcsựcầnthiếtđưaranhữngđiềuchỉnhhợplí,thíchhợpgiữađạođứccũvàluânlímới.

Rấtnhiềungườilớntuổikhigặptôithườngđưaraýkiếnrằngtanênđềcậpđếnvấnđềđạođứcluânlí,bởigiớitrẻngàynaycórấtítngườihiểuđượcviệchiếuthuậnvớichamẹ,tôntrọngngườilớntuổi,vàvôlễvớicấptrên.Vìvậyhọhivọngkhitôidiễnthuyếthoặctiếpđóncácgiớitruyềnthôngnêngiảnggiảinhiềuhơnvềvấnđềnày;nhưngluânlímàconngườingàynaynhắctớicóchútgìđókhácbiệtvớiquanniệmxưakia.Luânlítrướckiachỉlàđơnphươngyêucầuđốiphươnglàmhếttráchnhiệm,cònluânlíngàynaylạiyêucầusựhỗtrợhoạtđộngqualạicủahaibên,vàđâycũngchínhlàquanđiểmđúngđắncủaPhậtgiáo.

Gầnđâycómộtnamthanhniênkhoảngngoài20tuổibịchamẹmờicảnhsátápgiảianhtađếnbệnhviệntâmthầnnhiềulần.Vàanhthanhniênnàyđếntìmtôi,thanthởrằng:“Thựcracháukhônghềmắcbệnhtâmthần,nhưngbốmẹcứcholàcháubịtâmthần”.Tôiliềnkhuyênnhủanhtarằng:“Lờidạyngườixưacócâu:nhữnggìchamẹlàmđềulàvìtốtchoconcái”.Anhtaliềnnóirằng:“Câunàyhoàntoànsaiđốivớichacủacháu,cháulàcontraicủaôngấymàôngấylạibắtcháuvàobệnhviệntâmthần,làmsaolạicóngườichanhưthếchứ?”.Sauđótôihỏilạianhta:“Vậythìrốtcuộcvìlídogìmàsựtìnhđếnnỗinày?”.Anhtabảorằng:“Bởivìcháuthibanămmớiđậuđượcđạihọc,hơnnữacháukhôngthíchhọcởtrườngđó,vàcódựđịnhmuốnthilạivàonămtới,chacháuliềnchođólàhànhvikhôngbìnhthường,cóvấnđềvềthầnkinh”.Vàtừđóanhtađềuthikhôngquacácmônhọcởtrường,nguyêndolàvìsaovậy?Đólàbởianhtađốiphóchốnglạiviệchọc,anhtahọchànhnhưvậyrốtcuộclàvìbản

thânmìnhhaylàvìchacủaanhta?

Vềchuyệnnày,xétdướigócđộlậptrườngcủangườichamànóithìđứaconđómắcbệnhthầnkinh.Nhưngdướigócđộcủađứaconđóthìhànhvicủangườichalàhoàntoànsai,đâyquảđúnglàmộtngườichaquámongmuốnconthànhtàinhanhchóng,gấpgáp,khônghiểucáchnghĩ,cáchtưduyvàquanđiểmcủaconmình,vàhậuquảlàsựphảnkhángkịchliệtcủangườicon.

Thêmmộtvídụkhác,contraimuốnkếthônnhưngchamẹlạiphảnđối,khiếnchogiữachaconxảyramâuthuẫn,thậmchícòncắtđứtquanhệchacon.Chamẹcậuthanhniênđócóđếntìmtôi,tôinóirằng:“Bâygiờngườimuốnkếthônlàhaivịhaylàthiếugianhàhaivị?Đốitượngmàconcáimuốnchungsốngkếthôncùnglàđốitượngphùhợpvớitiêuchuẩnmàanhtađềramà!”.Họliềnphảnbáclại:“Khôngthểđược,làcontraicủachúngtôithìphảinghelờichúngtôi”.Kếtquảlàđứaconnàybỏnhàrađi.Sauđó,đôivợchồngnàylạiđếntìmtôilầnnữa,tôiliềnnóivớihọrằng:“Hãytựđểcontrẻquyếtđịnhcuộcsốnghônnhâncủachúngđi!”.Họliềnhỏilạitôi:“Lẽnàođểchúngkếthônlàxongchuyệnsao?”.Tôimớikhuyênrằng:“Lolắngthìsẽcóchuyện,cònbuônglỏngthìsẽchẳngsao”.Cuốicùngcậuthanhniênđóđemcảbạngáiđếngặptôi,tôihỏi:“Saukhianhchịkếthônthìliệucóthểchămsócchamẹđượckhông?”.Đôivợchồngtrẻliềnđáp:“Đươngnhiênlàcóthể”.Vàtôicũngkhuyênhọsaukhikếthôncầnphảikínhtrọngvàgiúpđỡlẫnnhau,chịukhóchămlogiađình,đừngđểchamẹnóirằnganhchịkếthônsẽkhôngcóhạnhphúc,saukhinghenhữnglờikhuyênnàyđôithanhniênnamnữnàyliềncảmđộngrơilệ.Quảnhiênsauvàinămkếthôn,cảgiađìnhsốngđầmấmvuivẻbênnhau,hiệnbâygiờgiađìnhđãcóbađờilàđờiông–bà,đờicha–mẹvàđờiconcái,họcũngthườngluitớichùacủachúngtôibáiPhật.

Nhữngbậcchamẹnhưvậykhôngcógìlàsaitráinếuchiếutheoquanniệmluânlítrướckia.Lệnhchalệnhmẹvàlờimaimốihônnhânlàđiềuhếtsứcbìnhthườngtrongxãhộicũ,nhưngtrongxãhộingàynay,chưachắcnóđãđúng.Conngườihiệnđạingàynaynêntôntrọngnhữngđứaconđãđếntuổitrưởngthành,đểchúngcóquyềntựquyếtđịnhlựachọncủamình,bậcchamẹquantâmđếnhônsựcủaconcáicũngchỉnênđónggópýkiến,tuyệtđốikhôngnênbắtépconcáiphảituântheosựsắpxếpanbàicủamình.

Tuyquanniệmluânlíhiệnđạingàynaycómốiquanhệmậtthiếttớiđờisốngconngười,nhưngnócầnphảicóphạmvicụthể,vínhưtráchnhiệm,quyềnlợicủachamẹchỉnêngiớihạntrongmốiquanhệgiữachamẹvàconcái,đócũngchínhlàviệcquantâmvàđượcquantâm,tôntrọngvàđượctôntrọng,nếuvượtquakhỏiphạmvinàyắtsẽkhôngkiểmsoátđượcvàdẫnđếnmâuthuẫnđốilập,bấtđồngquanđiểm,nhưvậycàngkhôngphảilàluânlícôngbằng,hợptìnhhợplínữa.

Ngoàira,giữaconngườivớinhaunênđứngtrênlậptrườngcủachínhmình,dốchếtkhảnăng,sứclựclàmtrònbổnphậnvàtráchnhiệmcủamìnhởmọinơi,mọilúc.Vínhưngườimẹ,vừalàvợ,vừalàcongái,condâu,mẹchồng,họcsinh,côgiáo,bàchủ,haynhânviên,trongtừngtrườnghợpkhácnhauthìcóthânphậnkhácnhau.Nếucóthểhoànthànhtốttráchnhiệm,nhiệmvụcủabảnthândướicươngvịnhiềuthânphậnkhácnhautrongnhiềuhoàncảnhkhácnhauthìcónghĩalàhọđãbiếnmốiquanhệluânlítrởthànhhiệnthực.

Nhưngtuyệtđốikhôngđượcđứngtrênlậptrườngcủamình,dựavàothânphậnmìnhmàyêucầungườikhác.Vínhưviệcchamẹchỉbiếtyêucầuconcáiphảilàmnhưthếnày,hoặcngườivợyêucầungườichồngphảilàmnhưthếkiamàkhônghềtựhỏilạibảnthân,điềuđóđãmanglạinhiềuđiềubấtan,sựquấynhiễuvàbấtbìnhchonhữngngườixungquanh.Nếumỗicánhânchúngtacóthểtựyêucầubảnthânphảilàmhếttráchnhiệmthìthếgiớinàysẽlàthếgiớicủasựquangminhbởilàmhếttráchnhiệmsẽphátrathứánhsánghàoquangtỏaranhiệtlượngmạnhmẽtruyềnđisựấmápchotìnhngười.

Cólầntôithamgiamộthộinghịquốctếvàngồicạnhmộtvịnicô.Vịnicônàycólúcthìlênsânkhấudiễnthuyết,cólúcthìlàmchủtịchtổchứchộinghị,còntôithìngồiimtạivịtrídànhchokhángiảnghe.Mộtđồđệcủatôinhìnthấytìnhcảnhnày,vàkhitrởvềnóivớitôirằng:“Sưphụ,thầykhôngphảinghiêncứuvềgiớiluậtsao?Saomàvịnicôđóngồiởghếhàngtrên,cólúcngồiởgiữa,sưphụlẽraphảingồitrướcvịnisưđó,nhưnglạingồisauthậmchíngồicạnhvịấynữa,thếnàythìcònthểthốnggìnữa?”.Thựcratôikhônghềsai!Làđồđệcủatôiđãsai,bởivịnicôđólàngườitriệutậphộinghị,bàấylàchủtịchhộinghịthìđươngnhiênbàấyphảingồighếchính.Mốiquanhệgiữakháchvàchủ,thựcchấtlàmộtloạihìnhluânlí;tanên

quansátthânphậntrongtừnghoàncảnhlúcđómàđốiđãichođúngvớiluânlí,khôngthểcứngnhắc.TrongthờiđạiPhậtThíchCaMâuNi,khoảngtrướckhichưacónicôxuấthiệntronggiớităngnivàngườithườngtheolệthìkhôngcóchuyệnnicôlêndiễnthuyếthoặcchủtrìhộinghị.Nhưngxãhộihiệnđạingàynaylạikhác,đâylàquanhệluânlímớimẻ,nhưngnócôngbằngvàhợplí.

Xãhộingàynaycủachúngtavôcùngphứctạp,nhưngcũngcótrậttựgiáođiềurõràng.Nhữnggiáođiềuđóchínhlàluânlí,nếutrongluânlíkhôngtồntạigiàtrẻ,trêndướithìxãhộiđãloạntừlâu.Mộtngườitronghoàncảnhkhácnhauhoặctrongcùngmộthoàncảnhthìcóthânphậnvàlậptrườngkhácnhauvớingườikhác,vínhưlàmhết,làmđủtráchnhiệm,anphậnthủthườngthìxãhộinàykhôngcầnphảiđềphònglẫnnhau,ngượclạihếtsứchòađồng,đoànkết,yênbình,aiaicũngtỏaraánhhàoquangtừtrongtâmmình.

Xãhộiloạnlạcvàmấttrậttựchínhlànguyênnhândẫnđếnsựphávỡquanniệmvềluânlí.Tôihivọngmọingườicóthểtựbiếtthânbiếtphậnlàmtròntráchnhiệm,bổnphậnthìxãhộinàysẽngàycàngtrởlêntốthơn.Khicáitâmcủaconngườiphátraánhhàoquang,thìvùngđấtxungquanhhọcũngsẽtrởthànhcõiNiếtbàn.

III.Sựhổthẹn,sámhốivàlòngbiếtơnsẽsoirọiánhsángvàotronglòngngười

Mộtngườinàođónếukhôngbiếthổthẹnhaysámhốitứclàanhtakhôngbiếttựthứctỉnh,khôngbiếtkiểmđiểmbảnthânmình,vàlàkẻkhôngtựnhậnthứcđượcmìnhlàai.Trongtâmloạingườinàykhônghềlelóimộttiasángnào.Ánhsángcótácdụngchiếusángvàovậtthể,nếucóthểtựhiểumìnhvàhiểubiếtngườicũngnhưsựvậtxungquanhthìđóchínhlàđạolí“biếtngườibiếtta,trămtrậntrămthắng”.

Vìsaolạicầnphảibiếtmìnhtrước,cònbiếtngườikhácsau?Bởimộtngườinàođókhôngthểhiểuhếtđượcmình,chỉbiếtđượcưuđiểmmìnhcó,màcốgắngcheđậykhuyếtđiểmxấuxathìrấtdễkhuếchtrương,vàtrởthànhkẻkiêungạo,tựcaotựđại,tựchomìnhlàsốmột,làmgìcũngđúng.Làmnhưvậykhôngnhữngngăncảnhàoquangphátsángmàcòndễbềkhinhbỉkẻkhác,đâychínhlàloạingườingungốcnhất,vàtấtnhiênsẽkhôngđượcmọingườiđónnhậntrừphichúngđemlạilợiíchchokẻkhác,hoặcnhữngkẻtonhót

nịnhbợvâyquanh.Họkhôngthểdùngcáiđứckhiếnngườikhácphụctùng,vàdokhôngcócáitâmtrongsángnênkhôngthểdùngtrítuệsoisángchochúngsinhđược.

Cólần,trongmộtcuộchộithảovềphươngpháptuhànhngồithiềnbảyngày,cómộtvịtrithứcxuấtsắcmớikhoảngngoài30tuổiđãtrởthànhgiáosưvàđưarabáocáonhưsau:Trướckhitiếnhànhtuthiềnbảyngày,vịgiáosưnàyluônnghĩrằngmìnhlàngườitốtcónhânphẩm,đạođứccaothượng,ngaycảnhữngngườixungquanhanhtacũngtánđồngýkiếnnày.Nhưngsaukhithờihạnbảyngàykếtthúc,anhtamớipháthiệnbảnthânmìnhkhôngphảilàngườitốtđếnnhưvậy.Bởitrướckiaanhtachỉbiếtdùngquanđiểm,cáchnghĩcủamìnhgiúpđỡngườikhácmàítkhisuyxétđếnnhucầuthựcsựcủađốiphương,anhtađãbỏquacảmnhậntronglòngcủangườiđượcgiúpđỡ.Trongquátrìnhngồithiềnbảyngày,sưphụmớigợiýrằngcầnphảitôntrọngngườikhác,thathứchohọ,khôngđượcđemchiếcgiàymìnhđeoquenrồibắtngườikháccũngphảiđeo.Lúcnàyanhtamớitựthứctỉnhmìnhrằng,thìraviệcgiúpđỡngườikháctrướckiathựcracũngchỉlàkhoatrươngbảnthânmìnhmàthôi.

Tôiliềncangợianhtarằng:“Anhvốndĩlàmộtngườitốt,saukhithamgiatungồithiềnbảyngàytôithấyanhtiếnbộlênrấtnhiều,anhđãhiểuđượcviệctựthứctỉnhbảnthân,tựkiểmđiểmvàtấmlònggiúpđỡngườikháccủaanhsẽcàngthiếtthựchơn”.Anhtabènđốiđáplại:“Thậtđángxấuhổ!”.

Mộtngườisaukhituhànhcóthểtựnhậnralỗilầmvàtựthấyhổthẹn,tựbiếtkiểmđiểmbảnthânkhiếnchonhâncáchcủaanhtangàycàngđượcnângcao,khiếnchotiasángnhỏbéđanglelóitrongtâmcànglớnmạnhhơn,khiếnngườiđờicàngthấycảmđộnghơn,vàcũngtừđótạochoanhtacảmgiácmìnhlàngườicónhâncóđức.

MộttrongbốnvịđạisưTrungQuốccótầmảnhhưởnglớnthờihiệnđạicótênlàẤnQuangđạisư-tựphongchomìnhdanhhiệulà“thườngtàmquý”-tức“hayhổthẹn”,ýnóingàithườnghayhổthẹnvớibảnthân.CáccaotăngnhưđạisưẤnQuangthườngluôncảmthấyhổthẹnvớilòngmình,nhữngngườidânthườngthìsao?

Saukhitìmhiểuýnghĩacủahaichữ“hổthẹn”,thìxinchúngsinhhãydùngphươngphápnàytựthứctỉnhmọihànhvicửchỉcủabảnthân,cónhưvậyánhhàoquangtrongtâmmỗichúngtamớingày

càngmạnhmẽhơn,vàgiúpíchnhiềuhơnchochínhbảnthânmìnhvàngườikhác.Vínhưngườimẹdạydỗconcái,khigiảnggiảiđạolíchocácconnghenhưngbấtlựctrướchànhvicủacontrẻliềnđánhđậpchúng,nhưngsaukhibìnhtĩnhhọlạithấyhốihậnvìđãđánhcon,lúcnàycóthểnóirõchochúnghiểunguyênnhânvìsaomẹlạiđánhvànóivớichúngrằngmẹthấyhốihậnvìnhữngviệcmìnhlàm,chắcchắnbọntrẻkhôngcònphẫnnộvàsợhãinữa,ngượclạichúngsẽcảmnhậnđượctìnhthươngbaolamàngườimẹdànhchomình.Cònvềphíaconcái,saukhibịchamẹđánhđòncũngkhôngnêntứcgiậnphẫnnộmànêntựhỏixemmìnhđãlàmsaichuyệngì,bởinhữnghànhvisaitráidomìnhgâylênsẽkhiếnchamẹbuồnlòng,vàcũngnênbiểuđạtrõýsámhối,ănnănvềhànhvisaitráiđó.

Nếugiữachamẹvàconcáithườngxuyêndunghòamốiquanhệ,luônluônýthứcđượcsựhổthẹnvềhànhvikhôngđúngcủamìnhthìdùcórơivàotìnhcảnhxungđộtgaygắtcũngcóthểbiếnchiếntranhthànhhòabình,vàmốiquanhệgiữahaithếhệngàycànghòađồnghơn,hạnhphúcgiađìnhngàycàngđượccủngcố,sumvầyấmápbênnhau,vàđặcbiệtlàrấtcólợitrongviệcgiáodụcconcái.Còngiữavợchồngvớinhauthườngxuyêngiữđượcýthứctựthứctỉnhbảnthânvàcảmgiáchổthẹnthìchắcchắnhọsẽcómộtcuộcsốngvợchồngviênmãnhòathuận.

Tuynhiênchỉcósựhổthẹnthôivẫnchưađủ,màcòncầnhơnnữalàhiểuđượcănnănsámhối.TrongPhậthọc,cóhaidanhtừthườngdùngđểchỉcáinghiệpcủachúngsinh,đóchínhlànghiệptrắngvànghiệpđen.Nghiệptrắngchỉthiệnnghiệp-tứcchỉcáithiện,chỉcôngđứcmìnhtuđược,làsựquangminhchínhđại.Cònnghiệpđenchỉtộilỗi,tộiácxấuxa,chỉsựmờámtốităm.Sámhốitứclàlàmchocáixấuxatộilỗichuyểnhóathànhcáithiện,vàkhiếncáithiệntrởthànhcáithiệnhơn,tỏaánhhàoquangcủatrítuệ,củanhâncách,soirọirõđườngđinướcbướcchongườikhác.

Nếutronglòngcóviệclàmtráilươngtâm,hổthẹnvớingườiđời,chỉcầntadũngcảmđốidiện,nhậnlỗithìmọigánhnặng,áplựcsẽgiảmđirấtnhiều,đómớichínhlàcôngnăngtácdụngcủasámhối.Khibảnthântựgiácngộmìnhđangmangnhiềunghiệpác,saukhisámhốithìtronglòngtasẽcảmthấythanhthảnnhẹnhõmhơnrấtnhiều,sứckhỏecũngđượccảithiện,đâycũngchínhlàquátrìnhchuyểntừbóngđêmsangánhsánghàoquang.

Vớiviệcsámhối,ngoàitựnhậnmọitộilỗidomìnhgâyracầnphảichịutráchnhiệmvềmọihậuquả,tráchnhiệmmàhànhviđómanglại,đồngthờiphảihạquyếttâmhướngthiệnsửachữalỗilầm,nhấtquyếtkhôngđểtáiphạmlỗilầmtươngtựnữa.Nhưngkẻphàmphutụctửthườnggâyralỗilầmmàkhôngbiếtmìnhđãsai,dùcóbiếtcũngchorằngnhânvôthậptoàn,khôngailàhoàntoànkhôngmắcsailầmcả.Điềuđóchỉcótínhchấttựanủibảnthânmàthôi.Nhữngkẻbiếtsaimàkhôngsửagọilàkẻkhôngbiếtsámhối.Cònngườibiếtsámhốinhấtđịnhlàngườibiếthổthẹn.Dovậymàsaukhipháthiệnlỗilầmvàcảmthấyhổthẹncầnphảisámhối,cónhưvậymớisửachữađượckhuyếtđiểmcủamìnhvàkhôngcòntáiphạmnữa.

Sámhối,nhẹthìtựtráchmócbảnthân,quyếttâmsửađổi,cònnặnghơnnữathìsámhốivớiĐứcBồ-táttừbi,cầumongngàichứnggiámchoviệcbảnthânmìnhtựgánhvácmọitráchnhiệm,lậpcôngchuộctội.Ngườitathườngnói,đánhkẻchạyđichứkhôngaiđánhngườiquaylại,chúngtacũngvậy,đềunêntạocơhộimớichonhữngngườibiếtsaimàsửachữachứkhôngnênépbuộchọvàoconđườngcùng,ngaycảĐứcPhật,Bồ-tátcònchứngminhchứnggiámchođiềunày,thìcólẽnàochúngtalạikhônglàmđược.VàviệcsámhốitrướcĐứcBồ-táttừbisẽhiểnlinhtrướckhinghiệpchướngxảyđến.

Tácdụngcủasámhốilàrấttolớn.Nócóthểnângcaophẩmchấtchoconngười,giúphọtựnhậnralỗilầm,vàcũngtạohiệuứngảnhhướngkhiếnngườikháchọctậpnoitheo.Ngườitasẽthấytronglòngnhẹnhõm,thanhthảnhơnsaukhisámhốivềhànhvisaitrái,lỗilầmcủamình.Đồngthờimọiáplựcvềmặtxãhộicũnggiảmđángkể,quảbáophảigánhchịucũngítđi,vàđặcbiệtđemlạinhiềulợiíchchohạnhphúcgiađình,thăngtiếntrongsựnghiệp,vàsựhòathuậntrongxãhội.Dođómàmỗicánhânchúngtaphảiluônluôngiữđượclòngsámhốitrongtâmmình.

IV.Nhìnlạimìnhbằnglònghổthẹn,nhìnnhậnthếgiớibằnglòngbiếtơn

Phậtphápcótámvạnbốnnghìnphươngpháptuhành,cóthểnóilàvôsốvôlượng.Bởiconngườicóvôvànphiềnnãovàrắcrối,vìvậy,Phậtphápcũngphảicótươngứngvôvànphươngphápgiảiquyếtrắcrốiđódướinhiềugócđộkhácnhau.Cònviệclàmsaođểnộitâmphátraánhhàoquangthìcórấtnhiềucách,ngoàihổthẹnvà

sámhối,tacòncóthểdùnglòngbiếtơnđểnhìnnhậnthếgiớinày.

Rấtítngườinhớđếnânhuệmàngườikhácdànhchomình,ngượclạihọthườnghayghinhớcôngsứcvàsựcốgắngnỗlựcmìnhbỏralàbaonhiêu.Thựcra,nếusuynghĩtườngtậnthìnhữnggìmỗingườiđầutưcôngsứcbỏralànhỏbé,nhưngthànhquảđạtđượclạithậtnhiều.Vínhưvềmặtthờigianthìkhibàiviếtnàyhoànthànhsẽcólịchsử2.500nămbởinguồngốcPhậtpháptrongtôibắtnguồnvàhìnhthànhdầntừnhữngtrithứcvềcáithiệncủathờisưphụ,sưtổcủatôi,thậmchítừcảthờiĐứcPhậtThíchCaMâuNi,bởimộtngườikhôngthểtựtrởthànhcaotănghaysưtổđược.Xétvềmặtkhônggian,sựinấn,xuấtbản,pháthànhcủabàiviếtnàylàkếtquảtừchínhsựđónggóplớnlaosứcngườisứccủacùngvớitrítuệ,tâmlựccủabiếtbaoconngười.

Chonênbấtcứviệcgìđềucómốinhânduyêntươngquancủariêngnó,vìthếmàchúngtacóđượcânhuệcủavôvànchúngsinh.Dùlàmộthạtthócnhỏbénhưngcũngđủđểđạidiệnchosựcốnghiến,mồhôicôngsứccủanhiềungười.ChuTửrăndạyngườiđờirằng:dùlàmiếngcơmhaymiếngcháo,tađềuphảibiếtcóđượcnókhôngdễdànggì,dùlàsợitơhaysợichỉthìcũngphảigiankhổmớitạorađượcnó.Đâycũngchínhlàquanniệmbiếtơn,uốngnướcnhớnguồncủanhângian.

Mộtkhitrongtâmluôncóquanniệmbiếtơnngườikhácthìtaluônnghĩđếnviệclàmsaođểđềnđápcôngơnnày.Cònnếumuốnbáoơnnhấtthiếtbảnthânphảitựtrưởngthành,tựhoànthiện,cónghĩalàtừtronglòngmìnhtaphảitựbiếtcáchphátraánhsángcủasựtừbi,ánhsángcủatrítuệ,khiếnchoconngườicủangàyhômnayvàconngườicủamaisaunhìnthấynó,đượchưởngthơmlâyvàgiúphọphátrahàoquangcủachínhbảnthânmình.

Chương5Môitrườngsốngvàsựanđịnhcủa

thanhniênthờihiệnđạiNếutầnglớpthanhniênhiệnđạibiếtcáchgiúpbảnthânan

địnhthântâmtrướcmọitìnhhuống,mọisựviệc,mọitầnglớpthìđiềuđócónghĩalàhọđãbiếtanthântrongmọihoàncảnh,họđãthànhcôngtrongviệctựantâm,đượcthếhọsẽgặpthuậnlợitrongmọihoàncảnh.

Hòavớinhịpđộthayđổinhanhchóngcủahoàncảnhsống,cáitâmcủagiớitrẻngàynaycũngbịcuốnxoáytheothayđổiđó,trừmộtbộphậnnhỏthanhniênra,đasốtrongsốhọđồngýtiếpnhậnnhữngcơnchấnđộngbuồnkhổnày,khiếnhọcàngkhôngthểanđịnhđược.

I.Bảnchấtcủatâmlinhthờinàocũnggiốngnhau

Điểmkhácnhaugiữahiệnđạivàcổđạiởchỗkhoahọckỹthuậtvănminhkhiếnchomôitrườnghoàncảnhsốngcủaconngườithayđổinhanhchóng,thuhẹpvềmặtkhônggianvàtăngtốcvềmặtthờigian,kéotheođólàsựthayđổimaulẹnhữnggiátrịcủanhânloạicùngphươngthứcsống.Sựvậtmới,trithứcmới,thôngtinmớitạothànhtừnglànsóngmêhoặcnốitiếpnhaukéotheolànhiềuáplựcmới,khiếncholòngngườibịbópnghẹtđếnngộtngạtkhóthở.

Tầnglớpcaotuổinhưtrungniênhoặcngườigiàdùcũnggặpphảitìnhtrạngxungđộtnàynhưnghọphảihọcđượccáchđốidiệnvớisựthựcvàthíchnghivớinó.Tầnglớpthanhthiếuniêndùcósứcdẻodainhưngtronglòngluônkhôngyênổn,chonênhọhaybịrốibời,khôngbiếtcáchxửtrí.

Nhưngcáitâmcủathanhthiếuniêntrongmôitrườngsốngxãhộihiệnđạingàynayrấtkhóanđịnh;thườnghayngỡngàngtrướcthấtbại,khiếnhọdùcótronghoàncảnhkhôngcómụcđích,mụctiêu,lítưởngsốngrõràngmàvẫncònsựảotưởngsẽkhôngthểđịnhhìnhtươnglai,họchỉbiếttheođuổiướcmơ,theođuổithànhcông,chỉ

mưutínhtiềnđồtrướcmắtcánhânhoặctạoramộttươnglaiđầykìtích.

Thựcra,thờiđạituycósựkhácnhaukim-cổ,môitrườngtuycósailệchmới-cũ,vănhóarađờituycókhácnhauvềlaođộngbằngchântayvàkĩthuậtmáymóc,nhưngbảnchấttâmlinhcủaconngườithìvĩnhviễngiốngnhau,vàkhônghềthayđổiởbấtcứnơiđâu.

Phântíchdướigócđộnhânsinh,thìtâmlinhcủaconngườicóthểtrongsánghoặctốităm,cóthểlàthiệnhoặclàác.Đãgọilànhânsinhthìbuộcphảikhácvớiđồvật,bởivậyquanniệmbỏgiantàtheochínhnghĩavàloạibỏcáixấuxa,biểudươngcáitốtđẹplàthiêntính,làbảntínhtrờisinhcủaconngười.Chỉcóđiềungườiđờicònmảimêtheođuổilợiíchvàsựantoànchobảnthânmànghiêngvềtựtưtựlợi,íchkỉ.

Nhưngtựtưchưahẳnđángghét,đaphầnđólàsựthamthúlợiíchtrướcmắtmàđánhmấtđicáihậuvềsau,vìbảovệlợiíchbảnthânmàlàmhạingườikhác.Đặcbiệtlàthanhniênngàynay,dokhônghiểulẽđời,suynghĩchưachuđáotoàndiệnmàluônbịcuốntheonhữnghammuốndụcvọngcùngvớinhữngkíchđộngcủahoàncảnhxungquanh,họchỉcóthểnhìnthấycảnhtượngtrướcmắtmàkhôngthấyđượcviễncảnhtươnglai.Điềuhọnghĩđượcchỉlàlợichocánhânmàthôi,vàhayđuađòithayđổitheoxuhướngmớicủathờiđại.Dùlàhọctập,tìmviệc,kếtgiaobằnghữu,haykếthônlậpgiađình,họđềukhôngđưarachomìnhmộtquytắcchuẩnmựcnàocả.Chúngtacũngđànhbấtlựctrướcnhữngsuynghĩhànhđộngđó,đànhphảiđểhọrơivàonhữngphiềnnãoloâu,điềunàykhiếnchonhữngngườixungquanhvàcuộcsốngcủachínhhọgặpphảinhiềuphiềntoái.

Từkhiloàingườixuấthiện,lòngngườiđãcóphiềnmuộnrồi,nguyênnhânlàconngườiluônmuốntìmkiếmchomìnhmộtthứgìđóđểđảmbảochosựantoàncủabảnthân.Cònkếtquảthìngượclại,họcóthểlàmtổnhạiđếnsựantoàncủangườikhác,khiếnchonhiềungườimấtđicảmgiácantoàn,vàtạonênhiệntượngtựdọamình,khôngthểantâmđược.

Trênthếgiannày,chẳngcóthứgìgọilàantoàntuyệtđối,càngkhôngthểcónơinàolànơiantoàntuyệtđối,nếuconngườitacóthểthảnnhiênđốidiện,tiếpnhậnvàxửlísựthựcnàythìmớicóthểan

thânvàantâmđược.Giớitrẻngàynaytuyítquantâmđếnvấnđềđảmbảoantoàn,chútrọngđếnsựtrưởngthànhcủabảnthânnhưngđóchỉlàsựquantâmchútrọngmùquángkhôngnguyêntắc,nhưthếcũngcóthểđemlạisựbấtanchobảnthân.

II.Xâydựngchíhướngđúngđắn

Giớitrẻmuốnpháttriểntàinăngbảnthân,theođuổimộttươnglaitươisáng,đươngnhiênđâylàýchítiếnthủrấtđángđượccổvũkhíchlệ.Dướilậptrườngcủariêngmình,Phậtgiáocũngcổvũkhíchlệthanhniêncầncóchílớn,cóhoàibãolớn,cótinhthầnhọchỏikhôngngừngvươnlênvàtinhthầnlậpnghiệp.VínhưThiệntàiđồngtửtrongKinhHoaNghiêmlàmộtđồngtửBồ-táttiêubiểu,vìtheođuổilítưởngcủamìnhmàngàikhôngquảnngạitrămcaynghìnđắng,băngquatrămnúingànsôngđểđếnhọchỏi53vịtiềnbốigồmcáchọcsỹuyênbác,cácnhàtôngiáo,nhàgiáodục,chínhtrịgia,doanhnhânvànhiềuchuyêngiatrongcáclĩnhvựckhácnhau.

Nhưngýchílớnlaocủanhữngngườiđènsáchlạikhôngthểdờixadanhvọng,tiềntài,quyềnthế,địavịxãhội.Nếuaiaicũngvậythìsẽtạolêncơnsónggióbấtan.Nhữngngườitheođuổiđượcthìluônmangcảmgiácsợmấtđilạivừamuốncóđượcnhiềuhơnnêntronglòngvẫncảmthấybấtan.Cònnhữngngườikhôngtheođuổiđượcluôncócảmgiácthấtbạitràntrềvàtrởthànhkẻthấtýlangthangngoàixãhộivàkhôngthểkhẳngđịnhbảnthânmình,aiđiđườngnấy,tựtìmchomìnhconđườngkhác.

KhicònởMỹ,tôigặpnhiềutrườnghợpbạntrẻMỹkhigặpvấnđềrắcrốivớigiađình,họchành,sựnghiệp,côngviệchọthườnggácmọichuyệnsangmộtbên,vàtựdànhchomìnhmộtchuyếndulịchngắn.Saukhidungoạnkhắpnơitrongvàingày,tâmtrạnghọsẽtốthơn,bớtcăngthẳngvàsauđólàtiếptụcquaylạitrườnghọchoặctiếptụccôngviệc.

Mộtvídụkhác,khicònởMỹtôicũngtừnggặpgỡcontraicủanhiềubácsỹ,luậtsư,họkhôngtiếptụcconđườnghọchànhởđạihọcmàlàmnhữngcôngviệclaođộngchântay.Họcảmthấyđiềuđólàđúngđắn,chamẹhọcũngkhôngchorằngđólàviệcmấtmặtvớithiênhạ.Bởihọtôntrọngtínhcáchvàchíhướngcủanhau,khôngépbuộcrằnglàthanhniênthìphảitrởthànhngườicótàinọ,đứckia.BậclàmchamẹởMỹhoàntoànkhácvớicácbậcchamẹởTrung

Quốc,họkhôngđemnhữngdụcvọngcủabảnthântreotrênđầucontrẻ,dovậymàgiớitrẻởMỹcónhiềukhônggiantựpháttriểnbảnthânhơn.

Thựcrakhilàmcôngviệclaođộngchântayhaylaođộngtríócchỉcầncóđượccáitâmanđịnh,cósứckhỏe,thìkhônggìlàkhôngthểlàmđược!

III.Mộtvàiýkiếndànhchothanhniênthờihiệnđại

Vìtấtcảnhữnglídotrên,nêntôicómộtvàiýkiếndànhchogiớitrẻhiệnđạingàynay.Thứnhấtlàtựbiếtnhậnthứcnănglực,sởthíchcủabảnthân;chọnđúngconđườngmàmìnhnênđivàcóthểđiđược.Thứhailàcầnhọccáchanđịnhcáitâmtrướcbấtcứhoàncảnhnào,khôngchỉđốimặtvớinómàcònphảitiếpnhận,cảithiệnnóvàcuốicùnglàbuôngnó.Thứba,xácđịnhmụctiêuphấnđấucủađờimình,cầntiếnhànhtừngbướcchắnchắn,luônluônhướngvềphíatrước,dùcóphảithườngxuyênthayđổichỗđứngcũngkhôngđượcđánhmấtphươnghướng.Thứtư,nghềnghiệpvàquyềnlợicóthểthayđổinhưngchíhướngkhôngđượcthayđổi.

Khôngnhấtthiếtphảibàitrừgạtbỏdanh,lợi,quyền,thế,địavịnhưngtuyệtđốikhôngnêntiếptụccuộcsốngnàyvìmụcđíchtheođuổichúng.Mụcđíchcủacuộcsốngnênlàthứgìđóbìnhyênvuivẻ,giátrịcủasinhmệnhnênlàbảnthânanđịnhvàngườikháccũngcóanđịnh.

IV.Mộtvàiýkiếndànhchochínhphủvàxãhội

Vìhạnhphúccủathanhniênthờihiệnđại,tôicóbốnýkiếndànhriêngchochínhphủvàxãhộicủachúngta:

Thứnhất,dànhriêngchonhữngthanhniênkhôngcùngchíhướng,khôngcùngthiênbẩmcóđượcmôitrườnggiáodụchọctập,pháthuytàinăngvàmôitrườnglàmviệctốtnhất.

Thứhai,cầntôntrọngnhữngthanhniêntừngđánhmấtlòngtựtinvàcócảmgiácthấtbại,sửdụngcơsởvậtchấttrongngànhgiáodụcvàcácnguồntưliệukháctrongxãhộigiúpđỡhọkhôiphụclạisựtựtin.

Thứba,khíchlệcáccơquanđịaphươngvàquầnchúngnhândântổchứchoạtđộngdànhriêngchothanhthiếuniên,thúcđẩypháttriểnthểlựccùngýchíphấnđấudũngcảm,khiếnhọthànhcông,tựkhẳngđịnhlạibảnthân.

Thứtư,khôngnêndùngđiểmsốhọctậpởtrườnglớp,haymứcđộnổidanhthiênhạ,sựgiàunghèo,quyềnthếmạnhyếu,địavịcaothấplàmtiêuchuẩnđánhgiáconngười,màtanêncânđochúngbằngsựnỗlựccủacánhân.Phàmlàngườitậntâm,tậnlựctựýthứctrưởngthành,giúpíchchongườikháclàmộtngườithànhcôngđíchthực.

Toànthểxãhộiđềucótráchnhiệmtrướcsựtrưởngthànhcủathanhniênhiệnđại.Dolòngngườihoangmang,xãhộibấtankhiếnchothanhniêncảmthấybànghoàng,lolắngkhôngyên.VìthếmàPhápCổSơnđặcbiệtquantâmđếnviệcđềxướnghoạtđộng“tứan”–antâm,anthân,anbềgiathất,vàanđịnhsựnghiệp,huyđộngtấtcảmỗicánhânchúngtacùngchungsứcsánglậpramộtthếgiớiổnđịnh,hòabình,vuivẻ,giàucó.

Chương6Phậtphápvàgiáodục

“Phật”cóýnghĩalà“giácngộ”,vàcũngcónghĩalàtrítuệ.GiáodụctrongPhậtphápbắtđầutừlậptrườngvàtháiđộvềtrítuệđểthúcđẩycôngnănggiáodụccảmhóacủatừbi.

Vậy“từbi”làgì?“Từ”tứcchỉviệcđemlạiniềmvuichongườikhác,còn“bi”chỉcứuvớtđaukhổ,khổnạncủaconngười.Saukhicứuthoátconngườikhỏiđaukhổ,mộtmặttừbiđemlạichohọniềmhạnhphúc,mộtmặtmangtớichohọmôitrườngyênvui.

Trongcuộcđờinày,đâulànơikhôngcònđaukhổnữa?Cóaikhôngmuốnhưởngyênvuiannhànkhông?Vìvậy,trênlậptrườngcủaPhậtpháp,đốitượnggiáodụckhôngcótiêuchuẩnđặcbiệt.TrongbốnđiềunhậnthứcchungcủaPhápCổSơn,thìđiềuchúngtôiđềxuấtlà:“giáodụctoàndiện,thựchiệnquantâmtoàndiện”.ĐâykhôngchỉlàphươngphápgiáodụccủaPhápCổSơn,màcóthểnóiđâylàphươngphápgiáodụccủaPhậtgiáo.

I.Giáodụctrongthờikỳmangthai–chamẹcầnphảilàmgương

Giáodụctrongthờikỳngườimẹmangthaigọilàgiáodụcdànhchothainhi–thaigiáo,vậycầnphảigiáodụcnhưthếnào?Liệucóphảidùngngônngữđểdạykhông?Haylàdùngvăntựđểdạy?Thựcra,ngaytừkhingườimẹvừabắtđầumangthaicầnphảigiáodụcbảnthânmìnhngay,cầntựdặnmìnhkhôngđượctứcgiậnnóngnảy,khôngđượckíchđộng,khôngđượcthamlam,cáugắt.Bởinếutâmtrạngngườimẹkhôngổnđịnh,cóvấnđềthìđứatrẻtrongbụngsẽchịuảnhhưởngxấutừchínhnhữnghànhviđó.TrongkinhPhậttacóthểthấyĐứcThíchCaMâuNirấtcoitrọngviệcgiáodụcdànhchothainhi,vàngàicũngtựmiêutảlạiquátrìnhmìnhnằmtrongbụngmẹkhibàthainghén.BảngốcbộĐạiTạngKinhcócuốnPhậtBảnHạnhTậpKinhgiảnggiảivềviệcquátrìnhĐứcThíchCaMâuNiđầuthaichođếnkhiđượcsinhravàsựgiáodụcmẹngàidànhchongàitrongsuốtthờikỳbàmangthai.Trongkinhvăncóghichép,trongquátrìnhmangthai,bàcólinhcảmnhưcómộtvịBồ-tátđangở

trongbụngmình,khônghềcóchútphiềnnão,mỗimộtcáigiơtay,duỗichân,mỗimộtđộngtác,ýniệmđềurấtuynghi,dườngnhưđólàmộtsựlễphép,phùhợpvớitiêuchuẩncủamộtvịthánhhiền.

Doviệcgiáodụcthờikỳmangthairấtquantrọng,chonênđốivớicáccặpvợchồngmớikếthôn,nếucókếhoạchsinhconthìtôithườngkhuyênhọnênchuẩnbịngaychếđộgiáodụcchothainhi,sửađổinhữngthóiquenkhôngtốttrongsinhhoạt,làmviệcvànghỉngơiphảituântheoquycủ,bằngkhôngkhimangthaimàngườimẹvẫncònuốngrượubia,đánhbài,hútthuốc,thậmchíhútthuốcphiệnsẽtrựctiếphạđộchạichínhđứacontrongbụngmình.Nếuđợisaukhimangthairồimớibắtđầuchúýđếnviệcgiáodụcthờikỳthainhi,tôierằnglàquámuộn,khôngchỉvậykhiđóthóiquenđãhìnhthànhvàkhósửađổi.

Nếuthậtsựcóthểtiếnhànhgiáodụctrongthờikỳthainghén,thìsaukhisinhcon,bảnthânchamẹcũngbịgiáodục.Vìvậy,giáodụctrongthờikỳnàyrấtquantrọngđốivớiembétrongbụngvàcũngrấtquantrọngđốivớibậcchamẹ.

II.Giáodụcthờikỳsơsinh–từbivàtrítuệ

Saukhiđứatrẻrađờithìbắtđầugiáodụcthờikỳdànhchotrẻsơsinh.Chúngtađừnglầmtưởngrằngtrẻsơsinhthìkhônghiểubiếtgì,khôngdạydỗcũngchẳngsao.

TínđồPhậtgiáolạichorằngnhữnghàinhiđólànhữngtiểuBồ-tát,chúngtakhôngnhữngtôntrọngchúngmàcònphảichămsóc,giáodục,khaitrísoisángchochúng.Bậcchamẹcầndùnglòngtừbi,lòngyêuthươngvàtrítuệđểnuôidưỡngnhữngbảobốinày,vàđâycũnglàthờikỳchamẹtựgiáodụclạibảnthânmình.

Cómộtcặpvợchồngsinhđượcmộtđứacon,khiđứatrẻvừamớirađờithìbịdịdạngbẩmsinhvàchậmpháttriển,bácsỹnóivớihọrằng:“Saunàyvợchồnganhchịsẽphảichịutộichođếnkhiđứatrẻkiavĩnhviễnmấtđi,nócầnđượcchămsóccảđờinày,anhchịcầnchuẩnbịtâmlí”,nếulàngườikhácsaukhinghevậyliềnbỏđibiệttămbiệttích,đểlạiđứatrẻchobệnhviệnnuôidưỡngvàkhôngmàngtớisốphậnđứatrẻđónữa.NhưngcặpvợchồngnàylàtínđồPhậtgiáo,chonênhọnóirằng:“Đâylànghiệpbáocủakẻlàmchalàmmẹnhưchúngtôi,đãliênlụyđếnconcáimình,khiếnnóphảichịukhổ

chịutộithay,vìvậy,cảđờinàychúngtôiphảichămsócnócẩnthận”.

Sauđó,họmangđứabéđếngặptôi,vàxintôichúcphúcchohọ.Ngoàiquantâmchúcphúchọ,tôicònchohọbiếtrằng:“1/Cầntìmybácsỹgiỏiđiềutrịbệnhchocon;2/Cầntíchcựchànhthiệntíchđức,vừabốthíchokẻnghèokhó,vừaniệmQuanThếÂmBồ-tát”.

Saukhinghetôikhuyêngiải,họdùngcảtấmlòngmìnhđónnhận,chămsócđứabé,vàmiệngthườnghayniệmNamMôQuanThếÂmBồ-tát,làmnhiềuviệcthiệntíchđứcchocon.ChínhvìchamẹlàmđượcnhưthếmàhọchămsócđứaconđónhưchămsócchomộtvịBồ-tát.Nhưvậyđứatrẻmớicóđượcảnhhưởngtừchamẹmìnhmàngàycàngtiếnbộ,ngàycàngtrưởngthànhhơn.Chođếnnayđứatrẻđókhôngnhữngcóđượcmáiấmgiađìnhtrànđầyyêuthươngmàcòncómộtsựnghiệpvữngvàng.

III.Giáodụcthờikỳthiếunhi–thiếtlậptínngưỡngtôngiáo

Saukhiđứatrẻbướcsanggiaiđoạnnhiđồng,thiếunhithìviệcgiáodụccàngtrởnênquantrọng.Lúcnày,bậcchamẹnênchoconbắtđầuhọcPhật.

Hiệnnaycónhiềuchamẹđíchthânquyytambảomàkhôngchoconcáitheo.Họchorằngcácconcònnhỏ,chưacókhảnănglựachọn,bắtépchúngđếnchùachiềnquyytambảolàkhôngcôngbằng,vànghĩrằngđợisaukhiconcáitrưởngthànhrồitựchúngsẽquyếtđịnh.Sựthựclànhữnglíluậnnhưvậysailầmtuyệtđối.

Vínhưkhiconcáicònnhỏtuổi,chúngthườnghaynhìnthấytượngPhậtQuanThếÂmBồ-tátvàlàmlễbáiPhật,miệngniệmNamMôQuanThếÂmBồ-tátthìtanênkểchochúngnghenhữngcâuchuyệnvềPhậtgiáocóíchchosựpháttriểntrítuệ,dạychúnghiểuthếnàolàtừbi,thếnàolàsángsuốt,vàkhinhìnthấyếchnhái,ruồimuỗihayconkiếntựnhiênchúngsẽkhôngđànhlòngnhẫntâmgiếthạinhữngloàivậtnhỏbénày.Saukhilớnlênsẽkhóhọctậpnhữngthóihưtậtxấutừbạnbèxungquanh.

Vìvậy,ngaytừkhicònnhỏchamẹnêngiáodụcconcáivềtínngưỡngtôngiáo,khôngcầnphảiđợiđếnkhichúngtrưởngthànhmớibắtđầu.Đặcbiệtlàkhichúngbướcsanggiaiđoạndậythìkhó

bảomớibắtchúngtiếpnhậntôngiáothìthậtlàkhókhăn.

IV.Giáodụctrongtrườnghọccầnchútrọnggiáodụcnhâncách

Giáodụctrongtrườnghọccóthểchiathànhgiáodụcvềtrithức,giáodụcvềnhâncách,vàgiáodụcvềkỹnăng.

Giáodụcvềkỹnănglàdạychohọcsinhhọcđượcmộtnghềnghiệpnàođóđểsaunàydễdàngmưusinhkiếmsống;giáodụcvềtrithứclàhìnhthứctruyềnthụlạikiếnthức,họcvấnchongườihọc,còngiáodụcnhâncáchlàsựdạydỗnhằmnângcaophẩmchấtđạođứcchoconngười.Trongbaloạihìnhgiáodụcnóitrênthìgiáodụcnhâncáchquantrọngnhất,cơbảnnhất.

TôicóbayêucầuđốivớihọcsinhtheohọctrungtâmnghiêncứuPhậthọcTrungHoadotôisánglậpra:thứnhấtlàphảicóđạotâm–tứcphảicónhân,lễ,nghĩa,trí,tín;thứhailàphảicósứckhỏe,thứbalàphảicóhọcvấn.Dùtrungtâmnghiêncứucủachúngtôichỉtruyềnthụkiếnthứcvàhọcvấn,nhưngtôikhuyếnkhíchcáchọcviênđặtđạotâmlênhàngđầu.

Vậyđạotâmlàgì?Đólàgiáodụcnhâncách,giáodụcnhânphẩm.Mộtngườinếukhôngcóđạotâmchứngtỏnhâncáchcủaanhtakhôngtốt,phẩmchấtcủaanhtakém;mộtngườiphẩmcáchkhôngtốtthìdùcóhọcvấncaođếnđâuthìcũngchẳngcólợigìchoxãhội,chothếgiớinày.Đặcbiệtlàkẻcónhânphẩmxấuxanhưngcóhọcvấncao,họdễdàngdựavàotríthôngminhmàlàmđiềuxằngbậy,phạmtộiác,vàhậuquảthìthậtkhótưởngtượng,thàrằnghọcvấnthấpkémhơnmộtchútnhưngcónhânphẩmđạođứcthìvẫntốthơn.

Thứhailàsứckhỏe.Ngoàiviệckhỏemạnhvềthểchấtcầncósựlànhmạnhvềtinhthần,vềtâmlí.Nếuthânthểvàtâmlíkhôngkhỏemạnh,khônglànhmạnhthìchínhngườiđótựgâyphiềnnhiễu,đaukhổ,tựlàmphiềnmìnhvàcũngmanglạikhôngítrắcrối,gánhnặngvàđaukhổchonhữngngườisốngxungquanh.

Giáodụctrongtrườnghọckhôngchỉnghiêngvềbaphươngdiệngiáodụcnhâncách,thânthểkhỏemạnh,tâmhồntrongsáng,vàtruyềnthụkiếnthức,màcầnphảihọctậpquanđiểmaicũngnhận

đượcsựgiáodụcnhưnhaucủaKhổngPhuTử,khôngđượcthấtvọngvềbấtcứai.ĐâycũnglàquanđiểmnhìnnhậncủaPhậtpháp,tấtcảchúngsinhđềucómangnhâncáchcủaĐứcPhật,aicũngcóthểtrởthànhPhật,vìvậyhọđềuđượcchỉbảodạydỗ,chỉcóđiềulàtronghoàncảnhkhácnhauthìápdụngphươngphápgiáodụctươngứngthíchhợp–đâylànguyêntắccơbảntronggiáodụcPhậtpháp.

Chương7Giađìnhđầmấmvàsựnghiệp

thànhcôngTrênlậptrườngcủangườituthiềnbànluậnvềgiađìnhđầm

ấmvàsựnghiệpthànhcôngthìtacóthểdùnghaicâuđểbiểuthị:“Dốctoàntâmtoànlựcchămsócgiađình,dùngcảtínhmệnhđầutưvàosựnghiệp”.

Mỗithànhviêntronggiađìnhaicũngdốctoàntâm,toànlựcchămsócgiađình,dùgiàunghèosanghènrasaothìmọithànhviêngiàtrẻtrongnhàcũngnhấtđịnhcóđượcsứckhỏevàniềmvui.Cònnếudùngtoànbộsinhmệnhđầutưchosựnghiệp,dùđịavịcaothấpthếnàocũngđượchưởngthànhquảdomìnhtạora.

I.Chamẹvàconcáicầntôntrọngvàgiúpđỡlẫnnhau

Sựsungtúcvềđờisốngvậtchấtchưahẳnđãmangtớimộtgiađìnhđấmấm,vẻhàonhoángbênngoàicũngchưakhẳngđịnhđólàngườithànhcôngtrongsựnghiệp.Chỉcóviệckhiếnmọithànhviêntronggiađìnhcảmthấyđượctôntrọng,đượcquantâmthìgiađìnhmớihạnhphúc,chỉcódốchếttâmhuyếtvàocôngviệcmớicóđượcngườixuấtsắctronghàngtrămngànhnghề.

Conngườihiệnđạingàynaydothườngđềcaobảnthânmàhìnhthànhlênkhoảngcáchxaxôigiữacácthếhệtronggiađình,đặcbiệtlàkhoảnggiữachamẹvàconcái,sựrạnnứttrongquanhệvợchồng,thậmchílàsựngăncáchxalạgiữaanhchịemruột.Cùngchungsốngdướimộtmáinhà,nhưngviệccủaaingườiấylo,yêucầungườikhácphụctùngmình,thậmchíxảyratranhquyềnđoạtlợi,kếtquảlàchamẹkhônghiểutâmtưcủaconcái,cònconcáikhôngthấuhiểunỗikhổtâmcủachamẹ,vợchồngkhôngtintưởngnhau,khôngnhườngnhịnnhau,dườngnhưaicũngmấtđisựtínnhiệmvàogiađìnhvàmấtcảmgiácantoàn.

Hệquảtấtyếucủavấnđềnàylànhữngchamẹlớntuổibịđưavàoviệndưỡnglão,concáicòníttuổithìnghịchphản,thanhniênthì

rờixagiađìnhtựlập,hônnhânnamnữtrênbờđổvỡ,vàcáigọilàgiađìnhđầmấmhạnhphúcchỉlàcâucửamiệng,làkhẩuhiểu,làgiấcmộngmàthôi.

Thựctế,giữavợchồngtôntrọng,thathứ,họchỏi,trungthành,quantâmyêuthươnglẫnnhauthìviệcxâyđắpđượcmộtmáiấmhạnhphúckhôngcònlàchuyệnkhókhănnữa.

II.Sựnghiệpkinhdoanhbuônbáncầnphảithựctế

Quanniệmvềgiátrịcủaxãhộingàycànghỗnloạnđiênđảo,rấtnhiềungườichỉbiếtcoitàisản,danhvọng,địavị,quyềnthếlàmgiátrịđolườngchosựthànhcôngtrongsựnghiệpmàkhônghềbiếtrằngđólàphúcbáotrờichovàsựnỗlựccủabảnthânmàcó.Nếukhôngcóphúcbáotrờichomàchỉđơnthuầndựavàonỗlựcthôithìkhôngthểcóđượcsựvừalònghợpý,mãnnguyệnvềdanhlợi,quyềnthếđịavị.

Nhiềungườikhônghiểuđượcýnghĩađạolínày,vìthếmàmảitheođuổimưulợicánhân,khôngmàngtớilợiíchcủangườikhác,lợiíchcôngcộng;thậmchícònthamthúkẽhởcủaxãhội,củaphápluậtmàgiởmọithủđoạtlừagạtcướpđoạtcủakẻkhác,lấydanhnghĩaviệccôngđểmưulợiriêng,đổitrắngthayđen,vôhìnhchungchúngđãlàmtổnhạiđếnvôvànchúngsinhvôtội,vàlàmxáotrộntrậttựxãhội.Cóthểchúngthăngquantiếnchứctrongnháymắt,nhưngcuốicùngcũngsẽchịusựtrừngtrịcủaphápluậtvàsứcépcủadưluận.Tuycóthểtrốntránhnhấtthờinhưngkhôngthểtránhđượcquảbáomàchúnggâyra.

Dovậymàlítưởngtheođuổisựnghiệpthànhcôngkhôngcógìlàsaitrái,nhưngnhữngkẻmùquánglàmliềumãilàtộiđồngôngcuồnghạimìnhhạicảngườikhác,làphạmnhâncủatoànxãhội.

Conngườitrongxãhộihiệnđạingàynaychỉhamhốcáilợitrướcmắt.Khibảnthântựnhậnthứcđượcáplựcmìnhgặpphảimớinảysinhýniệmkhácthường.Dovậymàtỉlệlaođộngchuyểnngànhnghềngàycàngcao,thậmchícóngườihếtđổinghềnàysangnghềkhác,chuyểnhếtchỗlàmnàysangchỗlàmkhác,nhưvậycáitâmcủahọkhônghềđượcyênổnannhàn,nghiêmtrọnghơnnữacònkhiếnchogiađìnhkhônghạnhphúc.

Đươngnhiênnósẽlàquátrìnhtrưởngthànhvàlàbướcngoặtbắtbuộcphảitrảiquađểđiđếnthànhcôngnếuđâylàsựchuyểnđổimangtínhgiaiđoạntạmthời,làsựthayđổicókếhoạchhoặclàsựthăngchứccóđiềuchỉnh.Cóđiều,nếutabấtmãnvớimôitrườnglàmviệchoặckhôngchuyêntâmđếncôngviệctrướcmắtthìdùlàmbấtcứviệcgìởbấtcứngànhnghềnàocũngkhôngcóđượcthànhcông.

III.Ngườicónhiềuthờigiannhấtlàngườiluônbậnrộn

Conngườihiệnđạihầunhưkhôngcóailàkhôngbậnrộn,vìđápứngnhucầucuộcsốngmàhọkhôngdừnglạiởmộtcôngviệc,cókhiphảikiêmnhiệmnhiềuviệc,banngàycóthểbậnđếnnỗikhôngcóthờigiannghỉngơi,đếnkhiđêmvềlạirangoàitiếpkháchxãgiao,kếtquảlàmộtsốngườidobậnrộncôngviệcmàkhôngchămlođượcchogiađình,ngàynàocũngđisớmvềtối,mộttuầnkhókhănlắmcũngchỉgặpmặtconcáiđượcmột,hailần,thậmchívợchồngcònkhôngcóthờigiantròchuyệnvớinhau.Trongnhịpsốngvộivàngvàgấpgápnhưvậylàmsaođểchămsócđượcchoconcáivàgiađình?Đâyquảlàmộtvấnđềnangiải!

Theokinhnghiệmcủatôivànhữngđiềumắtthấytainghe,cóthểchứngminhđượcngườibậnrộncónhiềuthờigiannhất.Bởichỉcầncótâm,thìngườibậnrộnsẽdùnghếtquỹthờigiancủamình,sắpxếpthờigianhợplíchămsócgiađìnhvàsựnghiệpvẹncảđôiđường.

Tôikhôngcóvợcon,nhưngtôicómộtgiađìnhthậtlớn,đólàchùachiềncùngvớitínđồtăngniPhậttử,bảnthântôicũngcóbatráchnhiệmlớnlaocủamộtngườicha,ngườithầy.Tôiphảidốchếttâmsứcchămlochùachiền,quantâmđếncáctínđồPhậttử.TrongmỗihànhtrìnhtruyềnbáPhậtgiáo,tôiluônnghĩđếntừngtínđồ,đệtử.Cókhikhuyếnkhíchhọbằngphươngpháphướngdẫnthảoluậntheonhóm,cókhilạidùngphươngphápnóichuyệnriêng.Tụcngữcócâu:“Khôngaihiểurõconbằngcha”,tôilàthầy,làchacủahọ,tôinêntrởthànhngườibạntâmgiaotrikỉ,cónhưvậyhọmớicamtâmtìnhnguyệnlàmđệtửcủamình.

Cũnggiốngnhưvậy,làbậcphụhuynhcầnhiểurõchíhướng,tínhcách,sởthích,tưchất,tàinăngcủaconcái.Dùkhôngbiếthướngdẫnđườngđinướcbướcchochúngrasao,nhưngcũngnêngiúpchúngchọnraconđườngnàothíchhợpnhất.Khikhôngthểđồnghành

cùngvớisựtrưởngthànhcủaconcái,khôngthểlàmbạntriâmtrikỷcủacácconthìtốtnhấtkhôngnênlấyđilòngtinvớichúng,màchamẹnêntạochochúngcảmgiácantoàn.

IV.Toàntâmtoànlựcchămlogiađìnhvàsựnghiệp

Chỉcầntoàntâmtoànlựcchămnomchogiađìnhvàsựnghiệpthìsẽthắnglợicảđôibề.Khihướngdẫncáchtuthiền,tôithườngnhắcnhởmọingười:“Tasốngngàynào,thìPhậtcũngbêntangàyđó”.Nóicáchkhác,cầnnỗlựcvàanđịnhnhântâmkịpthời,sinhmệnhnàytuyngắnngủinhưngtaphảibiếttựthứctỉnhbảnthânbằngnhữnghànhđộngchânthực,cónhưvậysinhmệnhmớicógiátrịriêngcủanó.

Trongcuộcsốngngàynay,việcdùngsinhmệnhđểthíchứng,đểcảmnhậnvàsauđókhôngcònvướngmắcthànhcônghaythấtbạinữalàýnghĩachânchínhcủaviệcđốidiệnvớisựthật,tiếpnhậnnó,xửlínó,vàbuônglỏngnó.

Nóitómlại,khôngcầntốnnhiềuthờigian,chỉcầnmỗithànhviêntronggiađìnhdùngsựquantâmchânthànhđểlĩnhhộithếgiớinộitâmcủacácthànhviêncònlạithìhọsẽlàmộtmáiấmgiađìnhhạnhphúc.Còntrongsựnghiệp,chỉcầncótâmhuyết,dùnghếtkhảnănggiảiquyếtvấnđềthìsẽgặtháiđượcnhiềuthànhquảhuyhoàng.

Dùkhôngcónhiềuthànhcôngvềđờisốngvậtchất,nhưngcáitâmđượcanđịnh,tasẽtrưởngthànhhơn,cónhiềukinhnghiệmhơn,vàcốnghiếnchoxãhộinhiềuhơn,vàdĩnhiênđâycũngchínhlàthànhquảđángđượcchấpnhậnvàđánhgiácao.

Chương8Phậthóagiađình

Trướckia,Phậtgiáođượccholàtiêucực,biquan,chạytrốnhiệnthực,thậmchínhiềungườicònchorằng:phàmlàngườihọctheoPhậtphápthìnênxuấtgia,khôngnênlậpgiađình,vànhữngngườitínngưỡngPhậtgiáonêntáchkhỏinhângian.

Thựcra,trongthờiPhậtThíchCaMâuNi,nhữngtínđồnhưtăngni,ngườiphàmtục,namhaynữcórấtítngườixuấtgiatuhành,đạiđasốđệtửPhậtgiáođềututạigia.Vìvậy,phươngphápvàquanniệmPhậtphápgiúpíchrấtnhiềuđốivớigiađình.Vềcơbản,cáinhìncủaPhậtphápđốivớigiađìnhbắtđầutừtịnhhóahônnhân,thiếtlậpPhậthóagiađình.

I.Tịnhhóagiađìnhcónghĩalànhângiancũngđượctịnhhóatheo

Mụcđíchcủatịnhhóanhângianlàlàmtrongsạchxãhội,mụcđíchcủaviệclàmtrongsạchxãhộilàlàmtrongsạchthếgiớinày.CáctínđồPhậtgiáohivọngcóthểđemcáigọilàcõiNiếtbànmànhàPhậthaynhắctớitọalạctạichốnnhângian.

II.Tịnhhóanhângiancầnbắtđầutừtịnhhóagiađình,tịnhhóagiađìnhcầnbắtđầutừtịnhhóahônnhân

Sựhìnhthànhcủagiađìnhbắtđầutừkhinamnữkếthônvớinhau.Vìthếtừthờicậnđạichođếnnay,PhậtgiáothườnghayđềcậpđếnPhậthóahônlễ.NgoàiviệcphátđộngPhậthóahônlễtậpthể,PhápCổSơncònbiênsoạnmộtcuốnsáchmangtênPhậthóahônnhânvàPhậthóagiađình.

III.Phậthóagiađìnhbắtbuộcphảicóđầyđủbađiềukiệnsau:

Thứnhất,hiếuthuậnkínhtrọngchamẹnhưviệccúngbáitổtiênthầnPhật.TínđồPhậtgiáogọichamẹbằngbachữthânthương–“lãoBồ-tát”.Ýlàhọsẽphụngdưỡngchamẹgiànhưcungkính,tôn

sùngđứcBồ-tát.Đốivớinamnữđãkếthôn,thìmỗibênđềucóchamẹhaibên,bênnamcóchamẹruộtvàchamẹvợ,bênnữthìcóchamẹruộtvàchamẹchồng,tấtcảđềuphảiđượcphụngdưỡng,cungkínhnhưnhau.

Thứhai,vợchồnglàđôibạnBồ-tátcùngnhautuhànhxâydựngcơnghiệp.NgườiTrungQuốccócâuvợchồngnêntôntrọnglẫnnhau.ĐốivớitínđồPhậtgiáomànói,vợchồngnêncoinhaulàđôibạnđồnghành,cùngtudưỡng,coinửakialàngườibạnđờicùngvunđắphạnhphúcchogiađình,tôntrọng,nhườngnhịn,giúpđỡ,thôngcảmvàquantâmđếnnhau.

Thứba,cầnquantâmbảovệchămsócconcáichutoànnhưnhữngchúgàmẹchămnomđàngàcon.

NgườiTrungQuốccócâu“chămconđểtránhtuổigià”,nhưngngườitheoPhậtgiáolạikhônghoàntoànnghĩvậy.Họchorằngcầnphảiyêuthương,bảovệconcáikhôngphảivìtránhtuổigià,màvìđólàtráchnhiệmcủahọ.Mỗingườiđềucónghiệpbáovàquảbáoriêng.Làmchamẹnêngiáodụcconcáiluânthườngđạolíphảihiếuthảokínhtrọngchamẹ,chứkhôngnênquákỳvọngvàoviệcsaunàychúngsẽphụngdưỡngmìnhrasao.Mộtkhikỳvọngbiếnthànhthấtvọngthìcàngphátsinhranhiềuphiềnnãohơn.

IV.Mỗithànhviêntronggiađìnhnênlàmtrònbổnphậnvàtráchnhiệmcủamình

Thứnhất,đốivớigiađìnhhaibênvợ,chồng.Conngườihiệnđạingàynaynêncótráchnhiệmchămlo,quantâmđếnbagiađình:giađìnhcủahaivợchồngmớicưới,giađìnhcủachamẹsinhthànhrahọ(baogồmchamẹvàgiađìnhcủacácanhchịemruộttrongnhà),vàgiađìnhbốmẹchồng,bốmẹvợ.

Thứhai,đốivớiviệcnuôidạyconcái.Nếusaukhikếthônmàcáccặpvợchồngcókếhoạchsinhconthìnênlàmtrònhếttráchnhiệmvàbổnphậncủabậclàmchalàmmẹ.Vàngườilàmmẹcầnchuẩnbịbađiềukiệnsau:

Muốnđứaconsinhrakhỏemạnhbìnhthườngthìtrướckhimangthaicảvợvàchồngcầngiữcânbằngthểchất,ănuốnghợplíđểcósứckhỏe,ngượclạisẽgâyhạichothainhi.

Saukhimangthai,vợchồngvẫnphảigiữgìnsứckhỏe.Cóngườichorằngvợchồngkhôngcầntrảiquaquátrìnhgiáodụcgiaiđoạnmangthai,nhưngkhingườichồngbựctứcchửimắngvợthìsẽlàmchotâmtrạngbàbầukhôngtốt,sẽảnhhưởnggiántiếpđếnhàinhitrongbụng.Dovậymàcảhaivợchồngcầnphảicùngnhautrảiquaquátrìnhgiáodụctronggiaiđoạnmangthaivàcàngphảikiểmsoáttâmtínhkhôngđểcáugắttừsaukhiđứatrẻđượcsinhrachođếnkhitrưởngthành.Nóichungcảngườivợvàngườichồngcầncótráchnhiệmchămsócconcáicẩnthận.

Ngoàigiáodụcgiaiđoạnmangthai,tínđồPhậtgiáocònđặcbiệtchútrọngđếnviệcquảngiáoconcái.Ngoàiviệccótâmtínhổnđịnh,sứckhỏedồidàothìbậcchamẹcàngcầnchútrọnggiáodụcconcáivềsựtrưởngthành,vềhànhvi,lờiăntiếngnói,cửchỉhànhđộng.Hơnthế,họcòncoinhữngthiênthầncủamìnhlànhững“tiểuBồ-tát”,dangrộngvòngtayđónchàosựrađờicủachúng,coichúnglàngườiđếnđểgiúpmìnhtuhành,làngườicủađạoBồ-tátvàtrưởngthànhcùngchúng.

V.NguyêntắckinhtếnêncótrongPhậthóagiađình

Thứnhất,làmănlươngthiệnkhôngviphạmnămđiềutronggiớiluật.Dùngphươngphápminhbạch,cốgắngnỗlực,kỹnăng,trítuệ,tiềnbạc,mưutríđểmưusinhkiếmsống,đápứngnhucầusinhhoạtcủabảnthân.NhưngtuyệtđốikhôngnênlàmnhữngviệcđingượclạivớinămđiềugiớiluậttrongPhậtgiáo,đólàkhôngsátsinh,khôngtrộmcướp,khôngtàdâm,khôngnóidốixằngbậyvàkhôngmuabánrượu.

Thứhai,làmbaonhiêutiêubấynhiêu,khôngđượckeokiệtbủnxỉnchỉbiếtkiếmtiềnmàkhôngtiêutiền.Dùngtiềnphảicómụcđíchrõràng,tứccầncókếhoạchchitiêurõdựatrênnămtiêuchínhưphísinhhoạtgiađình,lợinhuậnkinhdoanh,cáckhoảnchitiêu,tiếtkiệmdànhdụm,bốthíhànhthiện.

Thứba,phụngdưỡngchamẹ,bốthíhànhthiện.Ngoàigiađình,tiếtkiệmvànhucầucầnthiếttrongkinhdoanh,tàisảncònlạinêndùngđểphụngdưỡngchamẹ,giúpđỡbạnbè,ngườithân,bốthíchokẻnghèokhó,kínhlễlêntòatambảo,thamgiacôngtácgiáodụcvănhóatôngiáovàlàmnhiềuviệccôngíchkhác.

Tómlại,giađìnhhiệnđạingàynaynêncóthêmđờisốngtôngiáo,đờisốngcủagiađìnhPhậthóanênbắtđầutừviệcPhậthóahônnhân.TiếpđólàvậndụngquanniệmPhậtgiáohóacùngphươngthứcsốngđểgiáodụcconcháu,ngàyngàydànhthờigianđọckinhniệmPhậtđểcóđượcphúcbáo.

Chương9Phậtpháptrongđờisống

PhậtpháplàcácphươngpháptuhànhđểthànhPhật.Trongsuốt49nămthuyếtphápđộsinhcủaPhậtThíchCaMâuNi,ngàichưabaogiờcoiđâylàmộtmônhọctrithứcđểyêucầumọingườiphảinắmchắc,màchỉdạychochúngtacáchlàmthếnàođểtránhđượckhổđau,dànhđượcniềmvuitrongcuộcsống.Vìthế,bảnthânPhậtphápđãkèmtheonhữnggiátrịthựctiễn.

I.TưtưởngcơbảncủaPhậtpháp–nếmtrảikhổđauvàtránhxachúng

TưtưởngcơbảncủaPhậtpháplànếmtrảikhổđauvàtránhxachúng.Nếmtrảikhổđaulàhiệnthựccủacuộcsốngcòntìmcáchđểtránhxachúnglạilàmụctiêucủacuộcsống.

Cómộtlầntronglúcdiễngiảngtôicóhỏimọingườirằng:Cócặpvợchồngnàokếthônđã10nămmàchưatừngxảyracãivãkhông?Kếtquảcómộtvịlàủyviêntrongngànhlậpphápgiơtay,haivợchồngvịnàyđềulàđệtửtambảo,họđốivớinhaunhưhaingườibạnđồngtuvìthếvợchồngchưatừngxảyracãivã.

Muốnđểquanhệvợchồnghòathuận,khôngxảyramâuthuẫntưởngchừngnhưrấtkhónhưngthựcchấtlạiđơngiản.Chúngtahãythửnghĩ,khiđốiphươngmuốngâysựmàbạnlạikhôngchịunhường,cũngmuốntrảđũađốiphươngthìđóchẳngphảilàđổthêmdầuvàolửahaysao?Đaukhổlạichồngchấtđaukhổ,mộtmìnhmìnhchịukhổcònbắtngườikháccũngchịucùng,hàtấtphảinhưvậy?

Lýlẽnàynghequathìthấydễhiểunhưngđểlàmđượclạikhôngphảiđiềuđơngiản,chodùcólàPhậttửnhiềunămtutậpnhưngkhigặptrườnghợpthựctếnhưthếcũngcókhikhôngvượtquađượcthửthách.Thídụsẽcóngườinóirằng:Hắnhạitôiđếnnôngnỗinày,tôicũngphảilàmchohắnnếmtrảicảmgiácđaukhổnhưthếnào,nếukhôngthìsẽkhôngcógìgọilàluậtnhânquảcả.

Lẽnàoluậtnhânquảđượclýgiảinhưvậy?Nhânquảlàchuỗi

mắtxíchquyđịnh,phụthuộclẫnnhauxuyênsuốtbađờiquákhứ,hiệntại,tươnglai,nỗiđaukhổmàbạnđangvàđãphảichịuchínhlàquảbáo,gánhchịusựđaukhổchínhlàchịuquảbáo.Nếubạnkhôngchịutỉnhngộ,ngượclạicònngàycàngtáotợnhơn,ănmiếngtrảmiếng,haibênđấuđiđấulại,thùthùoánoánthìcuộcchiếnsẽkhôngbaogiờkếtthúc.Nhữngngườithậtsựhiểuđượcquyluậtnhânquảlàngườinhậnthứcđượcsựđaukhổ,chịuđượckhổvàsẽlạikhônggâyranhữngđiềuđaukhổnhưvậynữa.Vìthế,vợchồngmàluônlàmkhódễvàtìmcáchđểtrảthùnhaukhôngnhữngkhôngphảilànhữngconngườitừbimàcònrấtngudốt.

II.Cáchđểtránhxakhổđau

1.Chínhtrikiến–thấyvàbiếtđúng

Phậtphápđãchỉrabảnchấtcủasựđaukhổ,mụcđíchlàđểchúngtatránhxasựđaukhổđó.Nhưnglàmthếnàođểtránhxasựđaukhổ?

TứthánhđếtrongPhậtphápgồmKhổđế,Tậpđế,DiệtđếvàĐạođế.Trongđó,Khổđếnóirõvềbảnchấtcuộcđời;Tậpđếnóivềnguyênnhâncủacácnỗikhổ;Diệtđếnóivềtrạngtháisaukhiđãdiệthếtđaukhổ;Đạođếtứcconđườngchânlílàconđườngchuyểnđổiphàmphuthànhthánhhiền.Nộidungcủađạođếphânthànhtámmục,đượcgọilàBátchínhđạo-tứctámconđườngchânchínhgồm:

Chínhkiến–thấyvàbiếtđúngnhưsựthật,chínhtưduy–tưduyđúngsựthật,

Chínhngữ–nóinăngđúngsựthật,

Chínhnghiệp–tạonghiệpchânchính,

Chínhmệnh–nuôisốngthânmệnhbằngnghềchânchính,

Chínhtưduy–suynghĩđúngđắn,

Chínhniệm–ýniệmchânchính,

Chínhđịnh–sựtậptrungđúngđắn,

Chínhtinhtiến–sựnỗlựcsiêngnăngđúngđắn,chỉcầntuthànhtámchínhđạonàysẽthoátkhỏiranhgiớicủasựđaukhổ.

Chínhkiếnvôcùngquantrọng,chínhkiếnlàtinvàoquyluậtnhânquảbađời.Saukhicóđượcchínhkiếnsẽtinrằngnỗiđaukhổmàbảnthânmìnhphảigánhchịubắtnguồntừnghiệptrongquákhứ.Cóngườihaynói:Cuộcđờinàytôichưatừnglàmhạiai,vậytạisaotôiphảichịunhữngtổnthương?Phảibiếtrằngquảcủangàyhômnaychínhlànhângieonêntừkiếptrước.

Từvôlượngkiếptrongquákhứđếnnay,chúngtalưulạcsinhtử,hếtkiếpnàyđếnkiếpkhác,khôngbiếtđãkếtđượcbaonhiêuthiệnduyênvàácduyênvớichúngsinh;kếtđượcthiệnduyênsẽnhậnđượcquảthiện,kếtácduyênsẽbịácbáo,vìthếquảbáokhôngthểchỉthấyởkiếpnày.Cónhiềungườivìchưanhậnđượcsựbáoứngnênchorằngkhôngcóluậtnhânquả,trênthựctế,nhữngtộiácgâyratrongkiếpnàynếukhôngbịbáoứngởkiếpnàythìkiếpsaucũngkhôngtránhkhỏi.

2.Khônggâyratộiácsẽkhôngbịbáoứng

Làmthếnàođểtránhđượckhổđau,dànhđượcniềmvuitrongcuộcsống?Đầutiênhãydừnggieonhânác,nghĩalàkhôngđượcgâyramộtđiềuácnàonữa,sauđóphảithẳngthắnđónnhậnbáoứng,đồngthờicũngphảicứukhổcứunạnchotấtcảchúngsinh.Chodùngườikháccólàmmìnhđaukhổcũngkhôngđượcgâygổngượclạimàcònphảinghĩchohọ,cầuphúchộchohọ,đâychínhlàtinhthầncủaBồ-tát.NếuhànhđượcBồ-tátđạothìchodùbảnthânphảichịuđaukhổ,ấmứccũngsẽkhôngcảmthấythiệtthòi.

Tôicómộtđệtửtạigia,sinhrachưađếnbangàyđãbịngườichađembán.Khiôngấy50tuổicũnglàlúcphảichuẩnbịmachaychochamẹnuôitrướclúclâmchung.Lúcnàychamẹđẻcủaôngấycũngđangởtuổigầnđấtxatrời,gánhnặngchămsócbốnngườihọlạiđèlênvaiôngấy.Mọingườiđềucảmthấybấtcôngchoôngấynhưngôngấylạinóivớitôinhưthếnày:Thưasưphụ,tôithậtsựlàmộtngườirấtmaymắn,ngườitachỉcómộtmẹmộtcha,riêngtôithìlạicónhữnghaimẹhaicha.

Ôngtanghĩđượcnhưvậynêntronglòngôngtacảmthấyrấtthanhthản,vuisướng.Ngượclạinếuôngấyoántráchrằng:chamẹ

đẻcủatôithậtchẳngphảiconngười,sinhtôirachưađếnbangàyđãđembán,bâygiờgiàốmlạicònbắttôichămsóchọ,quảthậtlàkhôngcòngìlàđạolý.Nếuôngấynghĩnhưvậythìsẽluôncảmthấyrấtkhổsở.

Trongcuộcsốnghiệnnaymọithứđềuyêucầuphảicôngbằng,nhưngliệucócáchnàođểlàmđược?Thídụvìsaochỉcóngườivợphảimangnặngđẻđaumàngườichồnglạikhông?

Vìthế,trênmộtphươngdiệnnàođóhoàntoànkhôngthểđòihỏisựcôngbằng.Ýnghĩathựcchấtcủacôngbằnglàmỗingườiđứngtrênlậptrườngvàgócđộcủamìnhđểlàmtốtvaidiễncủamình,nỗlựchếttráchnhiệm,đóchínhlàsựcôngbằng.

Đặcbiệtlàsaukhiđượctrangbịđầyđủchínhtrị,chínhkiếncủaPhậtpháp,thấmnhuầntinhthầncủanhânquảngườitasẽnhậnthứcđượcrằngmỗingườiđềucóphúcbáokhácnhau,nhânduyênvàtrítuệcủariêngmìnhvàhoàncảnhcủamỗingườikhônggiốngnhau.Nếuhiểuđượcđạolýnàythìchodùcócôngbằnghaykhôngđềucóthểthoảimái,khôngbịphiềnmuộn,kẻthùtựnhiênsẽbớtđi.

IV.TácdụngcủaPhậtpháp

TácdụngcủaPhậtphápcóthểphânrathànhbatầngthứ:

1/Đốinhânxửthế,

2/Xuatanphiềnnão,

3/ViênmãnthànhPhật.

Từbatầngthứnàycóthểthấychúngtakhôngnênthamvọngviểnvông,khôngnênmongmộtbướclêntrờimàhãytừtốn,khởiđiểmbắtđầutừcuộcsốnghằngngày;vảlạichodùởvàotầngthứnàocũngđềuphảidựavàosựnỗlựccủabảnthânchứkhôngphảiluônchờđợigiatrìcủaPhật,Bồ-tát.

Tuynhiên,sựgiatrìcủangoạilựckhôngphảilàkhôngcó.Ngườitathườngnói:Tựcứumìnhtrướcngườikhácmớicứumình;đượcngườikhácgiúpđỡrồimớiđượctrờigiúp.Nếubảnthânkhôngchịubỏramộtchútcôngsứcnào,mộtkhibịcắtviệntrợtừbênngoàisẽ

rơivàovựcthẳmcủasựđaukhổ.Thídụnóihômnaykhôngcócơmăn,ngườikháccóthểsẽchobạnmộtgóimì,nhưngcònbữatiếptheothìsao?Cứcoinhưbữatiếptheohọlạichobạnthêmmộtgóimì,vậycònngàymaithìsao?Chodùcóngườingàynàocũngchobạnmộtgóimìnhưnglỡcómộtngàyngườinàyđixahoặcngaybảnthânanhtakhôngtựnuôinổibảnthânngàybabữa,thếthìbạnkhôngcònchỗnàođểdựadẫm.Cóthểcónhiềungườitinvàothầnquyền,kìvọngvịthầnnàysẽ,banchomìnhtấtcả,tiếcrằngđóchỉlàtínngưỡngchứkhôngphảlàsựthực.

Nhưngcầnphảilưuýrằng,mặcdùPhậtphápnóivớichúngtarằngtựlựccánhsinhrấtquantrọng,nhưngphủnhậnthalực,việchoàntoànchỉdựavàobảnthânmìnhlàkhôngđúng,nhưvậysẽlạitrởthànhngoancố,bảothủ;chúngtavẫncầncóngườichỉdẫnchúngtalàmthếnàođểvậndụngPhậtphápvàluôntinvàosựphùhộcủaPhật,Bồ-tátvàHộphápLongThiên.

V.Cưsĩtạigianêntuhànhnhưthếnào?

Từngcómộtvịtínchủnóivớitôinhưthếnày:Thưasưphụ,conrấtghentỵvớicácanhemkhôngcógánhnặnggiađình,họcóthểchuyêntâmchoviệctuhành,vàlạiđềucósắctháicủađạohành.

Ýcủaanhtalàmỗigiađìnhcónhữngnỗikhổtâmkhônggiốngnhau.Chỉkhôngbiếtnỗikhổnhàanhlàrốtcuộclàdotìnhcảmyếuđuốihaylànỗiniềmsâukínriêngtưcủamỗingười,mỗihoàncảnh.Tómlạimỗicâymỗihoamỗinhàmỗicảnh.Vậythìlàmthếnàođểbiếnnhữngnỗikhổtâmnàytrởnêndễdànghơn?QuảthựctrongkinhPhậtbộLụcPhươngLễKinhdànhriênghướngdẫnchocưsĩtạigia,làmthếnàođểbảnthânmìnhcóchừngmực,làmthếnàođểtuhành.

1.TạigianênbiếtLụcPhươngLễKinh

TêngọiđầyđủcủaLụcPhươngLễKinhlàThiGiàLaViệtLụcPhươngLễKinh,đâylàbộkinhhướngdẫnchonhữngcưsĩtạigialàmthếnàođểchămloviệcnhàvàtuhànhngaytrongmôitrườngsốnggiađình.Vậy“LụcPhương”làgì?Trongkinhcóchỉra:chamẹđượccoilàphươngđông,bậcthầyđượccoilàphươngnam,vợchồngcoilàphươngtây,họhànggầnxađượccoilàphươngbắc,nôbộc,tôitớcoilàphíadưới,samôn,BàLaMôn,vànhữngvịtuhành

đứccaovọngtrọnglàphíatrên.Trênthựctếsáuhướngnàyđãbaogồmmạnggiaotếgiữacácphươngdiệntrongcuộcsống.Kinhphânchiamộtcáchrõràngvaitròcủamỗingười,thídụchamẹphảicótráchnhiệmvớiconcáinhưthếnào,cònconcáinênđốivớichamẹnhưthếnào;ngoàiratrongmốiquanhệthầytrò,nhânviênvàlãnhđạophảicótráchnhiệmnhưthếnào…

Nóivềđạolýtrongcuộcsốngvợchồng,kinhchỉrõ,cónămđiểmmàngườichồngcầnchúýtrongđốiđãivớivợ:1/Đốiđãinhauđúnglễ,2/Uynghiêmkhôngđùabỡn,3/Áoquầnănuốngtạmđủ,4/Cungkínhtôntrọngđúnglúc,đúngnơi,5/Biếtcáchgiaoviệcchovợ.

Màvợđốivớichồngcũngcầnchúýnămđiểmsauđây:1/Khiđứngphảiđứngdậytrước,2/Khingồiphảingồisau,3/Nóilờihòanhã,4/Tôntrọngvàthuậntheochồng,5/Luônlắngnghechồng.

Mặcdùdothờigianvàkhônggiancósựkhácbiệt,nênnhữngđiềunàychưahẳnđãthíchhợptrongcuộcsốnghiệnnay,nhưngchúngđãtruyềnđạtđượcnguyêntắckínhtrọng,tintưởnglẫnnhau,dùtrongxãhộinàothìnhữngđiềunàyvẫnđượcđềcao.

2.Trongcuộcsốnghằngngàyphảicóthờigianlàmviệcvànghỉngơihợplý

Làmộtcưsĩtạigianênphảicómộtthờigianlàmviệcvànghỉngơimộtcáchhợplý,khôngnênănuốngthiếuchừngmực,ănchơitráctánghoặcrượuchèbêtha.

3.Bổsungthêmnhiềukiếnthứcbổích

Nếumộtngườichỉkếtgiaovớinhữngngườibạnrượuthìsẽrấtkhóđểcómộttháiđộsốngkhỏemạnh,bìnhthường.Nhogiáochủtrương:kếtbạnvớingườichínhtrực,kếtbạnvớingườiđộlượngvàkếtbạnvớingườigiàukiếnthức.Kếtbạnnêntìmnhữngngườithẳngthắn,khôngvụlợi;nhưngngười“thẳngthắn”khôngnhấtđịnhphảilàngười“thẳngthắncósaonóiđấy”,nhữngngườithẳngthắnkhôngnhấtđịnhphảinóithẳng,nhiềukhinóithẳngquásẽgâyrathịphi.Ngườicóđộlượnglàngườicóthểthôngcảmthathứ,khoandungchobạn.Ngườigiàukiếnthứclànhữngngườinhiềukinhnghiệmsống.

TrongPhậtgiáocómộtdanhtừchỉchobạntốtlà“thiệntrithức”.PhậtThíchCaMâuNikhíchlệchúngtanêntiếpcậnnhiềuvớithiệntrithứcvàtránhxaáctrithức,đồngnghĩavớicâu“cậnquântửnhiviễntiểunhân–gầngũivớibậcquântử,tránhxakẻtiểunhân”màNhogiáonói.Nhưngthiệntrithứclàgì?Nhữngngườimanglạilợiíchvậtchấtlẫntinhthầnđúngphépđềulàthiệntrithức.Cònvềbảnthânchúngta,chodùvẫnchưaphảilàthiệntrithứcnhưngcũngcầnphảihọccáchđểtrởthànhlươngtrithứccủangườikhác.

4.Nỗlựchếttráchnhiệm,khôngmàngđếnlợiích

Nhiềungườithườngthanphiềnnóirằngvợmìnhkhôngngoanhiềnhoặcchồngmìnhkhôngtrungthực,mẹchồngkhôngbiếtthôngcảm,condâukhôngkhéoléo,concáikhônghiếuthuận…rốtcuộcailàngườikhôngtốt?Tôinghĩrằngtấtcảnhữngngườihaythanphiềnkialànhữngngườikhôngtốt.ThựcrachỉcầncoinhữngngườitronggiađìnhmìnhlàBồ-tát,nỗlựchếttráchnhiệmcủabảnthânmìnhthìítnhấtbảnthânbạncũngkhôngthấyhổthẹn,làmđượcnhưvậythìlẽgìphảioángiậnngườikhác.

Sởdĩcónhữnggiađìnhvìchuyệnphânchiaviệcnhàchưathỏađánghoặcthậmchínguyênnhânlàmgiađìnhxáotrộnmàsinhramâuthuẫnlàdonộitâmhọcóvấnđề;nếukhôngphảicoingườinhànhưkẻthùthìcũngcoingườinhànhưmóntàisảnđểchiphối.

Từngcómộtcặpnamnữtìmgặptôi,vừagặphọliềnnói:Thưasưphụ,chúngconchuẩnbịlàmđámcưới.

Tôinói:Chúcmừng!Chúcmừng!

Họnói:Saunàychúngconmàcãivãthìnhờsưphụđếnphângiảigiúp.

Tôinói:Monghaiconđừngcótựmìnhtìmđếnrắcrốinhưvậy,haiconvẫncònchưakếthônđãchuẩnbịcãivã.

Saukhinghetôinóixong,ngườicontrainóivớibạngáicủamình:Emnghethấychưa?Vềsaunhớphảinghelờianhđấy,khôngđượccãivãvớianhđâunhé.

Ngườicongáilạinóirằng:Khôngđúng,phảilàanhnghelờiem

chứ,khôngđượctranhcãivớiem,cónhưvậychúngtamớikhônglàmphiềnđếnsưphụ.”

Thựctế,đôinamnữnàychưakếthônnhưngđãbắtđầucãivã.

Conngườilàthế,sẽrấtkhóđểvợchồngkhôngxảyracãivã.LụcPhươngLễKinhnóitrênđãnóirấtrõchochúngtabiếtnênlàmthếnàođểnỗlựchếtnghĩavụcủamình,đốivớingườithânnêncótráchnhiệmnhưthếnào,đốivớichamẹnêncónghĩavụnhưthếnào?Đốivớiconcáinênnhưthếnào?Nếumọingườiđềubiếtlàmthếnàođểdiễntốtvaidiễncủamình,cótráchnhiệmnhưthếnàothìđôibênsẽkhôngphảioántráchlẫnnhau.

5.Từbikhôngcókẻđịch,trítuệkhôngsinhraphiềnnão

CóhaivịcưsĩHộphápcủaPhápCổSơnvìcôngtylàmănkhôngkhảquanmàbịchothôiviệc,tôihỏimộtngườitronghọrằng:“Côngviệccủaconthếnào?”

Anhtarấttừtốntrảlờirằng:“Thưasưphụ,sưphụkhôngphảilolắngđâu.”

Thựcratôichỉquantâmtớianhtachứkhôngphảilolắng,nhưnganhtalạibìnhtĩnhhòanhãđượcnhưvậy,nếulàngườikhácchắcsẽphànnàncảmộthồi.

Tìnhcảnhcủacưsĩthứhaithìcònđángbuồnhơn.Liêntụctrongmấythángtrướckhibịchothôiviệc,lãnhđạocơquanyêucầuanhtalàmthêmgiờvìanhtalàngườiphụtráchmộtbộphận,nhưnglàmthêmgiờkhôngđượcthêmtiền.Mọingườiđềunghĩrằngsauđợtnàyanhtasẽđượcthăngchứcnhưngkhôngngờsaukhicôngviệckếtthúcanhtalạibịchothôiviệc.Hầuhếtmọingườikhigặpphảichuyệnnhưthếnàyđềusẽbấtbình,giậndữ,nhưnganhtalạikhônghềtứcgiận,vìanhtanghĩrằngbảnthânmìnhđãhọcđượcnhiềuthứvàtrưởngthànhhơn.Nhưngnhiềungườilạibấtbìnhthaychoanhta,họchorằngônglãnhđạocủaanhtathậtchẳngragì.

Sauvàithángxảyrasựviệcđó,tôicóhỏianhta:“Conđãcódựđịnhcôngviệcgìchưa?”

Anhtađáp:“Thưasưphụ,conđãtìmđượccôngviệcmới”.

Tôinói:“Đólàvìconrấtbìnhtĩnhnênmớicóthểtìmlạiđượccôngviệcmớinhanhnhưvậy”.

Thựctếchothấy,gặpphảitìnhhuốngnhưvậycótứcgiậncũngkhônggiảiquyếtđượcgì,vậythìcớsaophảitứcgiận?Chibằnghãychấpnhậnsựthật,dũngcảmđốimặtvàsửachữa,đâylàmộtvídụrấthaytrongviệcápdụngPhậtgiáotrongcuộcsốngđờithường

Chương10Đờilàgì?

Nhiềungườihỏitôirằng:Bảnchấtcủanhânsinhlàgì?Ýnghĩacủanhânsinhlàgì?Giátrịnhânsinhnằmởđâu?Mụctiêunhânsinhlàgì?

Ýnghĩacủanhânsinhnằmởchỗcótráchnhiệmvàchịutráchnhiệm.Trongcuộcđờicủamỗiconngườitừkhisinhrachođếnkhichếtđiphảiđóngrấtnhiềuvaidiễn:làmconcái,làmchamẹ;làmhọcsinh,làmthầygiáo;làmđồngnghiệp,làmlãnhđạo,làmcấpdưới,làmbạnbè.

Nếukhôngnỗlựchếttráchnhiệmthìvaidiễnsẽđượcgọilà“nửaôngnửathằng”,thôngthườngchúngtahìnhdungramộthìnhdángrấtkỳquáithìđượcgọilànửaôngnửathằng.Nếunhìntừgócđộtiêuchuẩnluânlýđểđánhgiábảnthânmình,chúngtathườngpháthiệnbảnthânmìnhcũngthuộcvàodạng“nửaôngnửathằng”,vìchỉcầncómộtvaidiễnnàođókhôngđủtậntâmsẽtrởthành“nửaôngnửathằng”ngay.

I.Giátrịcủacuộcsốngnằmởsựcốnghiến

Giátrịcủacủacuộcsốnglàgì?Nhiềungườichorằngmộtngườicódanhtiếng,địavị,quyềnlực,cótiềnthìthểhiệnrằnggiátrịcủaanhtalớn.Songnhữngđiềunàyrốtcuộcđượccoilàgiátrịhaykhông?Cóthểcoilànhưvậynhưngcũngcóthểkhông.Cònphảixemsựcốnghiếncủaanhtavớixãhộinhânloạinhưthếnào,nếukhôngcócốnghiến,chỉcóđịavị,chỉcótiền,hoặcchỉcódanhtiếngthìgiátrịcủaanhtasẽcóhạn.

Sựcốnghiếncũngphảibắtđầutừtráchnhiệmvàtừcácphươngdiệnkhácnhaucũngphảinỗlựchếttráchnhiệm,tạorađượcsựcốnghiến.

Trênthếgiớinày,nhữngmốiliênhệtrựctiếpvớichúngtakhôngnhiều,nếubảobạnnhớlạitrongkýứcnhữngcáitêncóquanhệvớibạnxembạnnhớđượcbaonhiêungười?Tôitinrằngkhôngnhiều,

cólẽsẽcórấtítngườicóthểviếtrađược1.000cáitêncóliênquanđếnhọ.Aicũngquanhđiquẩnlạicómấyngườithânlàhết,nhưngnếubảohọviếttênnhữngngườicóquanhệgiántiếpvớihọthìconsốđósẽrấtnhiều.

Nóiđếntráchnhiệmcóthểchỉcầnnóiđếnmộtsựviệchayđốitượngnhấtđịnhnàođó,nhưngnếunóiđếncốnghiếnthìlạikhôngphảinhưvậy,bấtluậnbạncóđóngđạtvaidiễnhaykhôngthìtrongbấtkỳhoàncảnhnàovàđốivớibấtkỳđốitượngnàođềusẽcócơhộicốnghiến.Chodùbạncómốiquanhệtrựctiếpvớianhtahaykhôngđềucóthểtạoranhữngcốnghiếngiốngnhau.

Thídụbạnđangđitrênđườngthìgặpmộtcậubémuốnsangđường,bạnhoàntoànkhôngcótráchnhiệmphảiđưacậubéđósangđường,nhưnglúcnàylạilàcơhộiđểcốnghiến.Cóthểnhiềungườinghĩrằng:Đểcậuấytựsangđườngchắccũngkhôngcóvấnđềgìđâu,takhôngcóthờigiannêncứđithôi.Nhưngnếukhôngmaycậubéđóbịxevaphảithìbạnđãđểmấtcơhộicứungười,lẽnàotakhôngtiếcmộtmạngngườisao?

II.Đảmnhậntráchnhiệmcốnghiến

Vìthếcốnghiếnkhôngnhấtđịnhtrongphạmvicóquanhệtrựctiếpvớimình,cóthểlớncũngcóthểnhỏ,cóthểgầncũngcóthểxa.Lớnthìcóthểmởrộngraphạmvitoànthếgiới,thậmchícảnhânloại,chúngtađềunênđảmnhậnnhiệmvụcốnghiến,hisinh.Mặcdùýnghĩacủacuộcsốnglàphảisốngcótráchnhiệm,chỉcầnlàmtốtvaitròhiệnnaycủamìnhlàđủ,nhưngđóchỉlàbổnphậnchứchưathểnóilàđãcốnghiếnđượcgì.

TrongthờigiantôiduhọctạiNhậtBản,ĐôngSơtiênsinhpháthiệnthànhphốĐàiBắccómấyngôichùaphátsinhtranhchấp,ngàiliềnviếtchotôimộtbứcthưnói:“…Phậtgiáongàynaythậtthảmthương,côngviệcnângcaoPhậtgiáothìkhôngailàmđược,quyềntàisảntrongchùathìtranhnhau…”.TranhchấpxảyrakhôngchỉtrongbảnthânđệtửcủaPhậtgiáomàchínhquyềncũngtranhchấp,nóirằngnhữngngôiđềnđólàtừthờiNhậtđánhchiếm,dongườiNhậtxâydựngnênthuộcvềquânđịchvàbâygiờthuhồivềchochínhphủ.Nhưngsưphụlạiđộngviênchúngtôirằng:“BâygiờmọingườichỉgiànhnhauđềnchùamàkhôngmuốngiànhPhậtpháp,lấyPhậtphápđểcứucáitâmconngười,chúngtaphảicótráchnhiệmgiành

cứulấyvậnmệnhcủaPhậtpháp”.

VìthếnếunóiPhậtgiáochỉbiếtxâydựng,tubổchùamiếuthìchẳngíchlợigìnhiều.Chỉcónỗlựcbồidưỡngngườitài,ngườibiếthisinhđểtruyềnbáchínhpháp,cócốnghiếnchoxãhộimớilàphươngphápcănbản.ThídụPhậtgiáongàynaycócốnghiếnrấtlớnchoxãhội,thểhiệnđượcgiátrịtồntạicủaPhậtgiáo.GiốngnhưtrậnbãoHạBáctrướcđâyđổvàođấtliềnlàmchoNôngthiềntựcũngphảichịuthiệthại,chùabịngậptrongnướcsâumộtméttronghaingàyliền,gâyranhiềutổnthất.NhưngtôinóivớicácđệtửcủaPhápCổSơnrằng:“Mặcdùchúngtabịnướcnhấnchìmnhưnghãyphátđộngmọitínchúngcùnghưởngứngcôngviệccứunạn”.Cuốicùngmọingườiquyêngópđược300vạntệ.ĐiềunàythểhiệnđượcgiátrịchínhdiệncủatậpthểPhậtgiáoPhápCổSơnđốivớixãhội.

ĐồngthờimấynămtrướcchùaNôngthiềncủaPhápCổSơnchúngtôicótổchứccácnhómtuthiền,đốitượnglàtừhọcsinhcấpmộtchođếnhọcsinhcấphai,caođẳng,đạihọc,giáoviên,côngnhânviênchứcvàcácthànhphầnnhânsĩtríthứctrongxãhộiđềuthamgiacáckhóatuthiềntheođặctrưngcủalứatuổi,nghềnghiệp,trìnhđộ…Vídụkhóatu“trạituthiềndànhchogiáoviên”,“trạituthiềndànhchonhânsĩtríthức”…

Rấtnhiềuthànhphầnxãhộithamgiacáckhóatuthiềnnày.Dođâylànhữngkhóatuhọcmiễnphí,nênkhikếtthúckhóatu,nhiềungườiđếnhỏitôi:“Thưathầy,làmthếnàođểcôngđứcchoPhápCổSơn?”

Tôinói:“Tôichỉmongrằngnhữngđiềuquývịđãnghegiảng,đãtutậptrongsuốtquátrìnhthamgiacáckhóatunàysẽlànhữngphươngpháphữuhiệugiúpquývịđiềuphụcthântâm,mangvềnhà,mangvàonhàtrườngchiachonhữngngườihữuduyênthìđấylàcáchcôngđứclợiíchnhấtchoPhápCổSơn.”

Trongđócóvịgiáosưkhônghiểu,hỏitôi:“NếuchỉnhưthếthìerằngPhápCổSơnsẽnỗvốnmất,thếthìđâucòntiềnđểxâydựngcơsởhạtầnggìnữa?”

Tôinói:“Chúngtôiphụngsựquầnchúngnhândâncàngtốtthìngườiđếnủnghộchúngtôicàngnhiều”.

Nhânđótôinóivớimọingườirằng:“QuývịđếnPhápCổSơnthamgiacáckhóatuthiềncũngvínhưnhàkinhdoanhđếnnhậphàngchocácđạilíphânphối,saukhitrởvề,cácnhàđạilísẽlànơitiếptụcmanghànghóađếntậntayngườidùng.Quývịcốnghiếnchoxãhộichínhlàquývịthaychúngtôilàmviệc,đượcthếđãxemnhưlàthuhoạchlớncủachúngtôi.”

IV.Mụcđíchcủacuộcsốnglàthụbáo,hoànnguyệnvàphátnguyện

Thụbáotứcnhậnchịuquảbáotốthoặcxấudonhữngviệcđãlàmtrongquákhứ;chodùlàởkiếpnày,kiếptrướchayquákhứbaolađãlàmbấtkỳmộtviệcgìthìchỉcầnmộtkiếptrongđócónhânduyênchínmuồithìsẽphảitiếpnhậnquảbáo;làmviệctốtsẽnhậnđượcthiệnbáo,làmviệcxấusẽnhậnđượcácbáo,chođếnkhithànhPhậtrồivẫnphảithụbáo,vìkiếpnạncóquanhệvớichúngsinhvôcùngvôtận,ânânoánoánvướngmắcchưađượcrõràng.

Khiconngườitanhậnthiệnbáosẽchorằngmọithứlàđươngnhiên,nhưngkhinhậnphảikhổbáothìtronglòngkhôngphục,luôncảmthấybảnthânmìnhtrongkiếpnàychưalàmmộtđiềuxấugì,tạisaolạiphảichịuácbáo.

Từquákhứchođếnhiệntạikhôngbiếtđãcóbaonhiêunguyệnước.Khicònnhỏchúngtatađãcórấtnhiềuđiềuước:“Saunàylớnlên,mìnhsẽ…,saukhitốtnghiệp,mìnhsẽ…,nếulấychồng,mìnhsẽ…,nếumìnhlàmmẹ,mìnhsẽ…,nếumìnhlàmgiáoviên,mìnhsẽ…”.vàtrongcuộcsốngnàycónhiềuđiềuướcđãthànhhiệnthực.

Khicònnhỏtôirấtthíchđọcsách,nhưngthờiđókhôngdễdàngđểtìmđượcsách,khiđómộtđồngnghiệptrongquânđộinóivớitôi:“Ngườianhemthíchđọcsáchnhưvậythìsaunàyhãymởmộtcửahàngbánsáchđểđọcchothỏathích”.

Tôinói:“Mởmộtcửahàngsáchchỉcóvàiquyển,sốlượngsáchcóhạn,tạisaokhôngphảilàmởmộtthưviện?”

Anhtanói:“Mởcửahàngbánsáchcòncóthểkiếmtiền,cóthểduytrìcuộcsống.Cònnếumởmộtthưviệnthìchỉcóbùthêmtiền,khôngcómộtíchlợigì”.

Việckiếmđượctiềnhaykhôngtôichưahềnghĩđến,tôichỉnóivớianhtarằng:“Saunàynhấtđịnhsẽmởmộtthưviện”.

Anhtanói:“Vậythìanhhãycứmởđi.”

Saulầnđótôiquảthựchoàntoànkhôngbiếtcócơduyênđểthựchiệnhaykhông;30,40nămquađicơhộicuốicùngcũngđến,tôisánglậpraphòngnghiêncứuPhậthọcTrungHoa,kèmtheocảthưviệncóvàinghìnđầusách,saunàythưviệnchuyênngànhPhậtgiáoPhápCổSơndựtínhcó20vạnđầusách,vàcòncóTHưviệnTổnghợpĐạihọcXãhộinhânvănPhápCổSơn.Ướcnguyệncủatôidầndầnthànhhiệnthực.Vìthế,ướcnguyệnlàmộtloạiđộnglực,đãcóướcnguyệnthìsẽphảithựchiệnvìthếhoànnguyệncũnglàmộtmụctiêucủacuộcsống.

Cóngườikhithamgiakhóatuthiềncủachúngtôi,tôicũngthườngkhíchlệhọnêncónguyệnước.Thídụkhichânbịđaunênnghĩrằng:“Chưanghethấytiếngkhánhcủachùathìchândùcótêmỏithếnàocũngnhấtđịnhkhôngduỗi”.Saukhitựnhủnhưvậyphầnlớnmọingườivẫnduỗichânrađểđổithànhtưthếkhác,vìthựctếchânđãquáđau.Nhiềungườisaukhitựnhủnhiềulầnđãkhôngdámtựnhủnữavìcảmthấykhôngthựchiệnđược,vậythìvìsaophảitựnhủ.Nhưngtôivẫnkhuyếnkhíchmọingườihãycứtựnhủmộtlầnrồilạimộtlầnnữa,dầndầnsẽcàngkiêntrìđược,ướcnguyệncũngdầnthànhhiệnthực,nếuchỉdámướcmộtlầnrồithôithìướcnguyệnđósẽkhôngđủmạnh.

CácđệtửPhậtgiáomỗibuổisángvàbuổitốiđềuphảiđọcthuộcTứhoằngthệnguyện:“Chúngsinhvôbiênthệnguyệnđộ/Phiềnnãovôtậnthệnguyệnđoạn/Phápmônvôlượngthệnguyệnhọc/Phậtđạovôthượngthệnguyệnthành.”Nhiềungườisaukhinguyệnướcmàxảyratranhcãivớingườithân,đồngnghiệpthìtronglòngluôncảmthấybuồn,hốihận,tâmtưởngvừanguyệnrằngphảiđộchúngsinh,đoạntuyệtvớiphiềnnão,bâygiờlạiphảnbộilạilờithệnguyện.Nhưngtôinóivớihọrằng,chỉcầnthệnguyệnnhiềulầnthìtìnhhìnhsẽđượccảithiện,sứcmạnhcủalờinguyệncầusẽdầndầntăngthêm.

V.Tầngthứcủalờithệnguyện

Nguyệnthệhaycònđượcgọilàphátđạotâm,phátBồđềtâm,từphàmphuđếnthànhPhật,cóthểchiathànhnămtầngthứ.

1.Nhânđạo

Chữđạotrongchữ“đạotâm”giốngnhưmộtlộtrìnhtrongcuộcsống.Lịchtrìnhvàphươnghướngcủasinhmệnhđượcgọilàđườngnhânsinh.

Conngườitasốngtrongthếgiớinàyđềucóconđườngđichoriêngmình,hơnnữađềucómụctiêunhânsinhdàingắnchohànhtrình,họctậplàmụctiêugầnnhấttrongtầmtay,nhìnxahơnvềphíatrước,vìthếtrênconđườngnhânsinhnhấtđịnhsẽbướctừnhữngbướcđiđầutiên,saurồicứthếtiếntừngbướcnhẹnhàng.

Vìthếcóthểthấy,phátđạotâmphảibắtđầutừbướcđilàmngười,làmtốtbổnphậncủamộtngười,trangbịđầyđủnhâncáchvàphẩmđức.Nếungaycảnhữngđiềukiệncơbảnnhấtđểlàmngườicũngkhôngcóđượcthìsẽcóngườichửichorằng“miệngnammôbụngbồdaogăm”.

Vìsaolạithế?Thứnhất,họthậtsựrấtđángthương,khôngbiếtlàmthếnàođểtrởthànhngườitốt.Thứhai,họkhôngthểtựchủ,khichịusựcámdỗ,kíchthích,uyhiếpcủamôitrườngkhônglàmchủđượcbảnthân.

LýtưởngcủaPhápCổSơnlà“nângcaophẩmchất,xâydựngnhângiantịnhđộ”,bắtđầutừnềntảngconngười,hivọngmọingườitrangbịthânphậncủamình,diễntốtvaidiễncủamình,thểhiệnmộtcáchđúngmực.Cũngchínhlànói,muốnphátđạotâmthànhPhậtđầutiênhãytựnhủbảnthânphảilàmộtngườitốt.

2.Thiênđạo

Hànhnhânđạochỉlàsựnỗlựchếtbổnphận,hếttráchnhiệm;tuhànhthiênđạolạilàsựcốnghiến,phụcvụcủamìnhvớiđạichúngxãhội,coitoànthếgiớitrởthànhphạmviquantâm,cốnghiến,phụcvụcủamình.Nhữngngườicótâmlượngnhưvậymớilàmđượcnhiềuviệclớn,mớitíchlũyđượccôngđứcthiênquốc.

Nhưngngườihànhthiênđạochỉnghĩđếnconngườiởtráiđấtnàymàkhôngnghĩđếnnửacònlạicủathếgiới,cũngkhôngnghĩđếnchúngsinhkhácvàcáitâmluônphảicósuynghĩtheođuổithiênphúc.

3.Giảithoátđạo

Tiếptheolàgiảithoátđạo.Đólàphảigạtsangbênthếgiớithântâmtứđại,ngũuẩn,khiếnnghiệpáckhôngkhởilên,phiềnnãokhôngsinh,vượtquabểkhổsinhtửcủabacõi.

4.Bồ-tátđạo

HànhBồ-tátđạolàconđườngthiệnvàcôngđứccủađạogiảithoát,khôngchỉcóthểkếtlươngduyêntrongquảngđạinhângianmàcàngcóthểcoitấtcảchúngsinhcủamườiphươngbađờitrởthànhđốitượngphụcvụ,cốnghiến,quantâm,vảlạilàmthiệnkhôngcónghĩalàvìcầuphúcđáp.ĐạithừaPhậtphápluônkhíchlệconngườitahànhđạoBồ-tát,ngườihànhđạoBồ-tátnhấtđịnhphảibắtđầutừhứanguyện,phátnguyện,hoànnguyện.

5.Phậtđạo

Cuốicùng,tầngcaonhấtlàPhậtđạo,chínhlà“vôthượngBồđềtâm”,là“A-nậu-đa-laTam-miệu-tam-bồ-đề”.BátnhãTâmKinh,KinhKimCươngvànhiềukinhđiểnkhácđềukhíchlệchúngtapháttâmcầuvôthượngchínhđẳngchínhgiác,khôngchỉcómộttráitimnhânđạovàthiênđạomàcònphảicótráitimgiảithoátđạo,trởthànhtâmBồ-tátđạo,khitrởthànhBồ-táttâmviênmãn,cũnglàkhihoànthànhđượcconđườngPhậtvôthượng.

Chương11Sựtônnghiêmcủasinhtử

Sinhvàtửlàmộtchủđềrộnglớnvàsâusắc.Nhữngngườikhácnhaucónhữngquanđiểmvàlậptrườngkhácnhau.Trongkhoảng30nămtrởlạiđây,chủđềnàydầndầnnhậnđượcsựquantâmcủacácnhânsĩphươngĐông,phươngTây,đượcnhiềuhọcgiảthảoluậntừcáckhíacạnhtriếthọc,tôngiáo,yhọc…

I.Thựctướngcủanhậnthứcsinhmệnh

TôisẽđứngtừquanđiểmPhậtphápvàkiếnthứcvềPhậtphápđểnóirõvềnhữngtrảinghiệmvàquansátvềsinhtử.

1.Dosựbấtlực,khóxửcủacuộcđờichuyểnbiếnthànhsựkhẳngđịnhkhảái,khảquýcủarấtnhiềungười,đólàmặttráicủacảmxúcnhânsinh,chorằngnhânsinhlàđiềugìđóngoàitầmkiểmsoát,làsựdàyvò,làmộtgánhnặng,đâychínhlàđịnhkiếndokhônghiểubiếtPhậtphápgâyra.Phậtnói:“Nhânthânnanđắc,Phậtphápnanvăn-Thânngườikhóđược,Phậtphápkhónghe”.PhảikhaingộthànhPhật,thànhtựuphápthânhuệmệnh,chỉcótrongquátrìnhsinhmệnhcủaconngười,lấysắcthân(sinhmệnhdathịt)củachúngtađểnghePhậtpháp,tuhànhPhậtphápmớicóthểđạtđượcmụcđíchtuhành.

Hoặcnhiềungườisẽchorằng,tuhànhlàchỉcóthểtutrênnướcPhật,tuởcõitịnhđộ,quanniệmnàysaihoàntoàn.VìnhiềuvịPhậtđềutuhànhtrongnhângianmàtrởthànhPhật,khôngphảilấyhìnhtháikhácnhaucủachúngsinhđểthànhPhật.Vìthế,trướctiênnhấtđịnhphảicóthânthểcủaconngườimớicóthểcótráitimBồ-tát,tuBồ-tátđạo,sauđóthànhPhật.Vìthếnóisốngvìmọingườilàrấtđángquý.

2.Sựsinhravàchếtđicóquanhệmậtthiếtvớinhauvàkhôngthểtáchrời.Khisinhrađãxácđịnhrằngviệcchếtđilàđiềutấtnhiên.Đượcsinhrakhôngnhấtđịnhđãlàniềmvui,cònchếtđicũngkhôngnhấtđịnhlàbiai,nếucuộcsốngkhôngcósựtônnghiêmthìlàmsaocóniềmvui?Nếuchếtđicũngkhôngcósựtônnghiêmthìhà

tấtphảicóbiai?

Nếubiếtrằngsinhtửlàquátrìnhtựnhiênthìbảnthânsinhmệnhđãlàsựtônnghiêm.Vìthế,sựsinhtồnkhôngphảilàphiềnphức,đángthương,chếtđicũngkhôngcầncảmthấyđólàsựbiai;màphảinhìnvàotháiđộcủachúngtađốivớisựsinhtồnvàchếtđi.

Nếusốngmàkhôngbiếtsỉnhục,vậythìchếtđicũngcógìlàđángtiếc.Cuộcsốngcógìlàvui?Ngượclại,nếuchếtđimàgiànhđượcsựtônnghiêmthìchếtđicũngcógìlàbithương?

3.Danhdựcủacuộcsốnglàsựtrảinghiệmvàthểhiệntừýnghĩa,giátrịvàmụctiêucủacuộcsống.

Sinhmệnhcủaconngườichínhlàmộtgiaiđoạn,quátrìnhtrongsựsốngvàcáichết.Danhdựcuộcsốngcóthểxácđịnhtừcácphươngdiệnquanhệluânlý,gócđộxãhội,phánđoánlịchsử,lýluậntriếthọcvàniềmtintôngiáo…

Dướiđâylàthảoluậnýnghĩa,giátrịvàmụctiêunhânsinhnhìntừgócđộcủađệtửPhậtgiáo:

Ýnghĩcủasinhmệnh:TừlậptrườngPhậtgiáo,sựsốnglàvìthụbáovàhoànnguyệnmàtồntại.Trướcđâyđãhứanguyệnbaolầnthìnhấtđịnhphảithựchiệnlờihứađó;trướcđâyđãlàmnhữngviệcgìthìnhấtđịnhsẽchịusựbáoứng.Vìthế,cóthểnóisinhmệnhtồntạilàdothựctếnhânquả.

Giátrịcủasinhmệnh:Giátrịcủasựsốnghoàntoànkhôngphảidokháchquanđánhgiá,phánđoán,xácđịnhmàlàbảnthântựchịutráchnhiệm,hoànthànhtráchnhiệmmàđờingườiphảilàmđược,đồngthờinỗlựcvậndụngsựhữuhạncủasinhmệnhđểcốnghiếnlớnnhất.

Mỗingườitrongthếgiớinàyphảiđóngnhiềuvaidiễnkhácnhau,cóthểlàchamẹ,chồngvợ,concái,cũngcóthểlàthầygiáo,họcsinh,chodùlàvaidiễnnàocũngcầnphảitậntâmtậnlực,dùngmọinănglựcvậtchất,tinhthầncủabảnthânđểcốnghiếnchothiểusốnhữngngườisốngquanhmình,khôngđòihỏisựbáođápnàotừđasốnhữngngườitrongxãhội,quốcgiavàtoànthếgiới,đâychínhlàgiátrịcủasinhmệnh;việclàmcólợichobảnthânvàxãhộinhưnày

chínhlàđangtuhànhtrênBồ-tátđạo.

Mụctiêucủađờingười:Đờingườiphảicóphươnghướngrõràng,đượccoilàchốntrởvềvĩnhhằngcủabảnthân.

ĐệtửPhậtgiáophảichiasẻmọithứcủamìnhvớimọingười,đáptrảcôngđứcchotấtcảchúngsinh;đồngthờiphảikhôngngừngphátnguyện,chỉcónguyệncầumớicóthểlàmmìnhtrưởngthành,cốnghiếnvôcùngvớitháiđộsiêuviệt.Nếuxâydựngđượcmụctiêunhưvậythìdùchocuộcsốngcóngắndàithếnàocũngđềucósựtônnghiêm.

4.Sựsốngvàcáichếtlàhaimặtcủamộtchỉnhthể,vìthếsựsinhtồnvàchếtđiđềulàhiệntượngtựnhiêntronghữuhạnkhônggianvàthờigian,chếtcũnglàmộtquyềnlợi;sốngcũnglàmộttráchnhiệm.Khisốngthìtiếpnhậnchúng,vậndụngchúng;khikếtthúcthìcũngtiếpnhậnvàđốimặtvớichúng.

Vìthếđốivớingườimắcbệnhungthưởgiaiđoạncuối,tôisẽkhuyênanhtarằng:“Khôngnênđợiđếnkhichết,khôngsợhãi,sốngđượcthêmmộtngày,mộtgiâyphútnàođềutốt,phảitrântrọngsinhmệnhkhicònsống”.Vìsựsốngvàcáichếtđềulàhiệntượngtựnhiêntronghữuhạnthờigian;khikhôngnênchếtthìkhôngđượcchết,màkhiđãphảichếtthìcầusinhcũngkhôngcótácdụnggì.

Sựsốngvàcáichếtcóquanhệmậtthiếtvớinhau.Aicũngbiếtrằngkhisựsốngbắtđầucũnglàkhiphảichuẩnbịtâmlýđểđónnhậncáichết.Cáichếtcóthểxảyđếnvớibạnbèngườithânmình,cũngcóthểlàbảnthânmình,hơnnữacóthểxảyđếnbấtcứkhinào;nhưngđiềunàyhoàntoànkhônglàmchúngtasợhãicáichết,lấycáichếtđểđedọamọingười,màlànếutừbéđãbiếtđếnsựthậtcủacáichếtsẽcóthểgiúptrítuệchúngtatrưởngthànhhơn.

Khicòntrẻ,PhậtThíchCaMâuNipháthiệnrasựthựccủasinhmệnhlàsinh,lão,bệnh,tử,vậynênmớithúcđẩyngàixuấtgiatuhành,cuốicùngkhigiànhđượctrítuệ,ngàilạicứuđộthếgiớiloàingười.

Cáichếtcóthểxảyđếnbấtcứkhinào,khôngaibiếttrước;vìthế,biếttrướcnósẽđếnnhưngkhôngcầnlolắngkhinàocáichếtsẽđến,chỉcầnbiếttrântrọngcuộcsống,nỗlựchếttráchnhiệmcủabản

thân,nỗlựccốnghiếnchodùcósốngthêmđượcmộtngày.

Tôicómộtđệtửtạigia,ôngtarấttinvàomệnhlý,nêntừngmờirấtnhiềuthầyvềxemtướngchomình,cácthầybóiđềunóirằngôngtachỉsốngđượcđến60tuổi.Khi60tuổiôngtaliềnxinnghỉviệc,chiatàisảnvàđợicáichếtđến.Nhưngđếnquahainămmàôngtavẫnsống,ôngtarấthốihậntìmgặptôihỏirằng:“Thưasưphụ,lẽraconđãphảichếtrồinhưngtạisaovẫnchưachết?Sưphụbiếtvìsaokhông?”

Tôinóirằng:“Cóthểconđãlàmđượcnhiềuviệctốt,tíchđượcnhiềuđứcnênconđãthayđổiđượcthờigiancáichếtđến”.

Tôilợidụngcơhộinàykhuyênôngtarằng:“Khôngnênsợcáichết,dùcósốngđượcmộtngàythìcũngsốngcótráchnhiệmvàcốnghiếnhếtmình,khôngcầnbiếtkhinàosẽchết,chỉcầnbiếtlợidụngsựquýgiácủasinhmạngmớicóthểsốngtốt.”

Cuốicùngôngtasốngđến80tuổimớiquađời.

II.Sựsốngtừđâumàđến?Cáichếtsẽđivềđâu?

Nhiềungườiđứngtừlậptrườngtriếthọcvàtínngưỡngtôngiáođểxâydựngnênlýluậnvàquanniệmvềsựsốngvàcáichết;cóngườitinvàothầnthông,dùngtúcmệnhthông,thiênnhãnthôngđểnhìnvềquákhứvàtươnglai;tấtcảnhữngđiềunàychỉlàhivọng,quanđiểm,theođuổicủaconngườitachứthựcchấthoàntoànkhôngcócăncứ.

Nóitómlại,thuyếtphiếmthầncủatriếthọcchorằngsinhmệnhđếntừchỉnhthểthần,vàkhichếtđilạiquaytrởlạichínhnó.Triếthọcduyvậtchorằngsốngvàchếtđềulàhiệntượngvậtchất,sốnggiốngnhưngọnđènđangcháy,cònchếtđithìgiốngnhưngọnđèntắt.

HọcgiảNhogiáoTrungQuốctừngnói:“Triêuvănđạo,tịchtửkhảhỹ”-sángngheđạo,chiềuchếtcũngmãnnguyệnvậy!,rồicả“sốngchếtcósố”,“phóthácchotrời”,cũngchínhlànóisinhtửlàdotrờiđịnh,mặcdùKhổngTửtừngnói:“Vịtrisinh,yêntritử”–Chưabiếtsống,làmsaobiếtchết.”NhưngtrênthựctếNhogiáochưatừngnóirõsinhmệnhlàgì?

LãoTửtừngnói:“Xuấtsinhnhậptử”,đãsinhrathìnhấtđịnhsẽchếtđi;và“nhânchisinh,độngchitửđịa”–khingườisốngđãđộngđếnvùngchết.

Khiconngườitacònđangsốngthìcửatửđãmởra.Vìthế,LãoTửkhuyênchúngtakhôngcầnphảilolắngvềvấnđềsinhtử,chỉcần“tuântheotựđạomàquýtrọngcácbiểuhiệncủanó”,cũngchínhlànói,chỉcầnlàngườicóđạođức,cònsinhtửhãyđểnótựđếntheolẽtựnhiên,điềunàymớilàcóđạolý.

TôngiáophươngTâykhôngtinrằngconngườicótiềnkiếp,họchorằngsinhmệnhcủaconngườilàdoTHượngđếtạora,bantặngcho,khichếtđicũnglàdothượngđếgọiquayvềvớithiênquốc.MọithứđềudoTHượngđếchiphối,khôngcầnphảilolắngvềsựsốngvàcáichết,chodùthếnàocũngcoiđâylàđiềuvuivẻ,hạnhphúc.

III.QuanđiểmvềsinhtửcủaPhậtgiáo

ĐệtửPhậtgiáotinrằngcótiềnkiếp,nhưngsựsốngtừđâumàcó?Phảichăngphảinhờthầnthôngmớibiết?Khôngcầnthiết,vìsinhmệnhđãqualàvôhạn,vìthếkhôngcầnphảitruycứukiếptrướccủakiếpnàyrồikiếptrướccủakiếptrướcvàkiếptrướccủakiếptrướcnữađểrồitựthấybấtlựctrongvôcùngquákhứrồivẫnquaytrởlạivớicâuhỏikiếpsốngnàyrốtcụcbắtnguồntừđâu.Phậtgiáochủtrươngchỉcầntạoracốnghiếnlớnnhất,tuhànhmộtcáchtốtnhất,cònlạinhữngđiềukháchãyđểthuậntheolẽtựnhiên.

1.Sinhmệnhlàmộtgiaiđoạnvôcùngcủathờigianvàkhônggian

Giaiđoạnhiệnnaytrongcuộcsốngcủachúngtachỉlàmộtgiaiđoạntronghànhtrìnhcuộcsốngvôcùng,vôhạn.Giốngnhưmộtcuộchànhtrình,ngàyhômquađangởĐàiLoan,ngàyhômsauđãđếnMỹ,HồngKông,địađiểmluônthayđổi,xuấthiệnrồilạibiếnmất;sinhmệnhcũngnhưvậy,cácgiaiđoạnnốitiếpnhau.Vìthế,cáichếtkhôngđồngnghĩavớisựkếtthúcsinhmệnh.

2.Sinhmệnhlàhiệntượngsinhdiệt,đượcchiathànhbaloại:

Sát-nasinhdiệt:Sát-nalàtừđượcdịchâmtừtiếngPhạn,nghĩalàmộtkhoảngthờigiancựckìngắnngủi.Tâmlývàsinhlýcủachúng

tabaogồmcảtổchứctếbàotrongcơthểvàtâmniệm…đangkhôngngừnghoạtđộngthayđổichất,khôngngừngbiếnđộng,cósinhcótử,cókhởicódiệt.

Mộtchukìsinhdiệtlàquátrìnhtừkhisinhrachođếnkhichếtđi,giaiđoạnthứnhấtcủasinhtử.

Sinhdiệtbađời:Baogồmquákhứvôhạncủabađời,bađờivôcùngcủatươnglai,cùngvớibađờivôcùngcủahiệntại.Cũngchínhlàquákhứ,tươnglai,hiệntạicủaquákhứ,quákhứ,tươnglai,hiệntạicủatươnglai,quákhứ,tươnglai,hiệntạicủahiệntại.Đốivớigiaiđoạnhiệntạicủacuộcđờinàymànói,kiếptrước,hiệntạivàtươnglaichínhlàsinhmệnhtamthế.

Quanniệmvàlýluậnnhưvậycóthểđemlạihivọngvàanủichochúngta,cũngchỉrachochúngtathấytrongcuộcsốngnàyluôncólýdođểsống.Khisắpđốidiệnvớicáichếtmàtựsátđểkếtthúclàkhôngcótráchnhiệmvớiquákhứ,khônglàmhếttráchnhiệmvớihiệntại,thậmchícóthểphávỡhànhtrìnhtrongtươnglai.

3.Hiệntượngthănghoacủasựsốngvàcáichếtđượcchiathànhbaloại

Biếndịchsinhtửcủabậcthánh:thứtựtầnglớptừquảvịLa-hán,Bồ-tátchođếnquảvịPhật,cứthếtiếntulêntừngquảvịcaohơn,nhưthếgọilàbiếndịch.TứctuhànhtheoPhật,trưởngthành,thănghoasinhmệnh,vìthế,từbivàtrítuệđượctịnhhóakhôngngừng.

KhôngsinhkhôngtửcủatrạngtháiNiếtbàntịchtĩnh:haitrạngtháitrênđềucósinhcótử,nhưngđếnquảvịPhậtđàsẽkhôngcònsinhtửtứcđãthểnhậpcảnhgiớiđạiNiếtbàn,vậndụngmuônvànphânthânđểxuấthiệnkhắpmườiphươngthếgiới,cứumọiloàichúngsinhtrongbiểnkhổluânhồi.Tuyvẫncònhiệntượngsinhravàchếtđinhưngkhôngcònchấpchặtvàosinhtử,khôngcònbịphiềnnãoquấynhiễuvàlàmbấtannữa.

IV.Làmgìđểđốidiệnvớicáichết?Làmthếnàođểbiếncáichếtcóđượcsựtônnghiêm?

1.Batầngbậccủacáichết

Từlậptrườngcủangườituthiền,cáichếtcóthểchiathànhbatầnghoặcbatháiđộ:

Sốngchếtphụthuộcvàonghiệplực:Sốngvàchếtkhôngtựlàmchủđược,sốngchếtmộtcáchmơhồ.

Sinhtửtựchủ:Biếtrõsựsốngvàcáichết,đãsốngphảisốngthậttốt,đãchếtphảichếtmộtcáchdũngcảm;sốngthậtvuivẻvàchếtmộtcáchnhẹnhàng.

Siêuviệtsinhtử:Mặcdùcósinhcótửnhưngđốivớinhữngngườiđãgiảithoát,siêuviệtsinhtửvànhữngbậcđạitriệt,đạingộthìsốngkhôngsốngvìlòngtham;chếtkhôngcònsợhãi.Sốngvàchếtkhôngnhữnggiốngnhaumàthậmchí,vềmặtcơbảnkhôngcòntồntạihaitrạngtháisốngvàchếtđó.

2.Trànđầyhivọngvàotươnglai

Hiệntượngsinhtử,giốngnhưmặttrờimọcvàtắt.Dathịtconngườimặcdùcóhiệntượngsinhtử,nhưngconngườitabảnthânđềuthanhtịnhPhậttính,vĩnhviễnnhưmặttrờitrongkhôngtrung.Vìthế,cáichếtkhôngđángsợ,khôngphảibiai;chúngtanêncómộthivọngtrànđầyvềtươnglai.

Luôncómộttráitimvuitươi,dũngcảmđốimặtvớicáichết,đónnhậncáichết.Vớihànhvitrongcuộcđờicủabảnthân,chodùlàthiệnhayácđềuphảicảmơn,vìđólàquátrìnhtôiluyện,khôngoántrách,hốihận,kiêungạo.Quákhứsẽlàquákhứ,đónnhậntươnglaitươisánghơnmớilàđiềuquantrọngnhấtbâygiờ.

3.Tuhànhđượcvãngsinh,theotâmniệm

Cósáunhântốcủatrạngtháitâmlíkhichếtquyếtđịnhtươnglaikiếpsau.Sáunhântốđólà:

Tùynghiệptứcphụthuộcvàonghiệp,chỉnghiệpthiệnhayác,nghiệpnàonặnghơnsẽnghiêngvềnghiệpđó.

Tùytrọngtứcphụthuộcvàoquảbáonặngnhấtmàmìnhđãtrảtrước,sauđóquảbáosẽnhẹdần.

Tùytậptứcphụthuộcvàotậpkhí,thóiquen.Tuykhôngtừnglàmmộtviệcthiệnlớnlaohaymộtviệcđạiácnàonhưngcómộtthóiquennổitrộinhấtthìkhimạngchung,thóiquenđóchínhlànănglựcdẫnlốiđầuthaichokiếpsaukhikếtthúcmạngsống.

Tùyduyêntứcphụthuộcvàocácduyên,ýnóinhânduyênnàochínmuồitrướcthìđitheonhânduyênđó.

Tùyniệmtứcphụthuộcvàotâmniệmhiệnhữusaucùngtrướckhitrútbỏmạngsống,chínhtâmniệmđósẽtạonănglựcđểthụbáokiếptiếptheo.

Tùynguyệntứcphụthuộcvàotâmnguyện,chỉtâmnguyệntrướclúclâmchungcủangườichếtnhưthếnàothìđólànănglựcgiúphọđiđầuthaiởkiếptiếptheo.

MônđồPhậtgiáocầntuhànhđếnđộtùyniệmvàtùynguyện,nếurơivàocácloạicònlạithìthậtlàđángthương!

Phậttửcũngcầngiúpđỡthựchiệnýnguyệncủangườisắplâmchung.Nhữngngườitrướckhilâmchungthườngrơivàotìnhtrạnghônmê,mấttựchủ,mấtcảmgiác,lúcnàybạnbèvàngườithânnênđọckinh,niệmchúNamMôQuanThếÂmBồ-tátbằngcảsựthànhkính,hoặcngồithiềnbêncạnhhọ,dùngsứcmạnhcủathiềnđịnhvàniềmtinvàoĐứcPhậttừbigiúpthầntháihọthanhtịnh,khôngmêmuội,đạtđếntrạngtháianđịnh,cónhưvậythìlinhhồnhọmớisiêuthoátvàcóthểsiêusinhtịnhđộhoặcđầuthaikiếpkhác.

Thứnữalàgiúphọđược,siêuthoáttrongbìnhanvàyêntĩnh.Nguyêntắccủasựtônnghiêmvềcáichếtlàkhôngđượcphárốisựbìnhanvàtĩnhmịch,khôngđểngườichếtrađitrongđaukhổdùlàvềthểxáchaytinhthần,haylàmbấtcứviệcgìcóhạichohọ.Sựrađibìnhyênchínhlàtônnghiêmcủacáichết,khôngnêndùngcácthiếtbịcấpcứuđòilạimạngsốngcủahọ,khôngđượckhóclócthảmthiết,kêutrờikêuđất.Điềuquantrọnglàđểhọrađiđượcbìnhyên,thanhtịnh,vuivẻrờixanhângiansangthếgiớibênkia.