Radiankyj pymennykKyjiw 1971

Moodyj kryminalist Hryhir Bowa nespodiwano staje uczasnykom fantastycz-nych podij. Pry zahadkowych i nejmowirnych obstawynach znyka joho kochana. Wrezultati nastijnych poszukiw Bowa potraplaje do yteliw bahatomirnosti. Perednym postaje zachoplujucza i minywa panorama inakobutnioho yttia, spownenohohostrych kosmicznych koniktiw, napruenoji boroby za krasu widnosyn, lubowi ipodwyhu w imja baha myslaczych istot Bezmiru. Takyj osnownyj osofkyj i chu-donij pafos fantastycznoho romanu Zorianyj Korsar.

Roman-fejerija

Tij, kotra wiczno jde nazustricz, z lubowju pryswiaczuju.Awtor

UCZYTEL. Zoseresia, o mij czea, zahybsia w nadra duchui daj widpowi: chto u switi najbilszyj samitnyk?

UCZE. Sonce, o Gurudewa!UCZYTEL. Jak te moe buty, mij czea, szczob Sonce powe-ytel usioho ywoho, nasz bako j switocz buo usamitnene?UCZE. O Gurudewa! Sonce napojuje promenem konu by-ynku j atom, pronykaje w konu klitynu j serce, w rozum i nawi

nerozumnis. Ta mynaju nezmiriani cyky czasu, i usamitneneSonce de ne didesia, koy zjawysia heroj, jakyj widnajde wsobi munis i lubow, szczob pronyknuty w soniaczne ono j naro-dytysia znowu. Wohnianu Bramu widkryto, i toj szlach sudenokonomu, chto zi smichom widkyne maru smerti. Czy prawylno jamyslu, o Gurudewa?

UCZYTEL. Promi Istyny torknuwsia twoho sercia, kochanyjczea. Daj obniaty tebe! Wwijdy w poumja moho sercia. Widnyni jnawiky ty SYN SONCIA. Radujsia, radujsia, radujsia, Peremo-e Mary Smerti!

Ty pryjdy, Nepowtorna, na steku moho porywanaja.Ty stupy u koysku mojeji duszi.Ja hotuju dla tebe poczatok nowoho switannia,Toji kazky, kochana, jaka ne laha u wirszi.Dowhi noczi i dni, a tebe wse nemaje, nemaje,W skelu sercia wdaria gaaktycznyj prybijMoju duszu ochopluje tuha bezkraja,Rozhortaje u wicznis trywohy suwij.De ty, de? Czy pryjsza ty na Zemlu iz kazky?Jakszczo ni to nawiszczo ja w chaszczach yttia?Bez oczej twojich nicz, samota bez adanoji asky,A bez sowa twoho nebuttia.Pryety, Nepowtorna! Mynaju sekundy-stolittia,Byskawyci nebesni obpaluju serce moje.Ja czekaju tebe nad bezodneju switu,De bezalisnyj ptach Prometeja kluje.De ty, de? Bronzowiju naprueni mjazy,Luta wtoma bajduistiu duszu wbywa.Ty pryjdy i wohnem u ohoene serce wrywajsia odrazu,Szczob buy nepotribni sowa!Ja todi rozirwu najdrewniszi u switi kajdany,Skoychnesia wid achu Krywawa Hora!Prylitaj, Nareczena moja, na wesilne switanniaNam pora Nam pora

Zi szczodennyka Sergija Horenyci

Szczo zi mnoju dijesia?Serce wibruje u nezrymomu potoci jakoji energiji, widhukujesia pa koywannia

chwyl i wodokrutiw newidomoji riky, boy i pacze, czoho adaje, kudy porywajesia,a swidomis niczoho ne moe zbahnuty, pojasnyty. Nu czoho meni treba? Maju cikawinaukowi eksperymenty, neosiani perspektywy doslide. A moje hybynne jestwo ne-wdowoene.

Dywowyne stworinnia ludyna. Paradoksalne i nezjasowane. Drewni kazay:wine pryrody abo tworennia. Kwitka substanciji. A moe, nawpaky? Ne kwitka, a ranamateriji? Jiji muka. Koy wona wylikujesia? Koy zaywe?Aogiczni dumky rozpyraju mozok, zmuszuju rozputuwaty zaputanyj z prawiku

kubok tajiny. Chto zawdaw strasznoho udaru switowij substanciji, zmusywszy jiji two-ryty nezliczennu awynu form i jawyszcz, prahnuty w zapamoroczywu, boewilnu da-ynu, szukaty te, czoho, moe, wzahali ne mona znajty? Fakty astronomiji, zyky, an-tropoogiji j psychoogiji splitajusia w taku fantasmahoriju, szczo hodi wkasty jich uhotowi schemy i tradycijni ujawennia. Nawi relatywizm ne dopomahaje czasom osmy-syty, zbahnuty te, szczo otoczuje nas zwidusiudy abo wyrostaje z tajemnyczoho jadrawasnoji swidomosti.

O nebesnyj okeane, czomu odwiku mowczysz? Jaka newidoma kosmiczna buriaprobudya tebe? Czomu ty poczaw hniwno kotyty buruny buttia w metagaaktycznychprostorach, kydaty pinu yttia u prymchywyj, kaejdoskopicznyj polit? Czy ne kraszczebuo b tobi spaty u wseenkomu spokoji, koychajuczy w neosianomu oni miridy ze-ren nenarodenoho yttia? A tak poonyw sam sebe pastkoju czasu, drewnioju pawu-tynoju Chronosa, i borsajeszsia w nij, pacze barwystyj meteyk-efemera. A wse-taky ni,ne meteyk! Widczuwaju w sobi strachitywu syu, jaka doriwniuje potuhoju syam ziroki gaaktyk. Znaju: muszu rozhadaty dywowynu tajemnyciu. Prychowane znannia try-woy, bentey, rozrywaje. Ja niby loch, naczynenyj dynamitom. adaju iskry pidpaui strachaju jiji. De , koy zjawysia bahosowennyj obrij rozkryttia?

Prokynuwsia w trywozi j neczuwanij radosti. Takoho szcze zi mnoju ne buo.Dywnyj son. Czy ne son? Jaskrawe wydinnia, szczo perechopyo duch. Uwimknuw swi-to. Czetwerta hodyna noczi. Ne mou zasnuty. Treba zapysaty.

Snyo, nemowby ja wtikaju po hostrych skelach wid jurby worohiw. Ne mou zu-pynytysia, bo odrazu wpadu, i sotni spysiw ta mecziw poszmatuju tio, kynu do bez-odni, de kuboczasia tumany i hrymoty burchywyj potik. Wyszcze, wyszcze. Poczaa-sia kamjanysta pustela. Ni trawynky, a whori palucze sonce. I tysza motorosznaw swojij nebuwaosti. Worohy pospiszaju za mnoju neczutno, niby towpyszcze tinej.

Peresliduwaczi znaju: zdobycz ne wtecze. Ostanni kroky. Poperedu prirwa, zaspynoju wbywci, u serci jakych nema alu. O porucz wystup skeli, do jakoji ja tulusiaznemoeno. Whori prynyszka bezodnia czornoho neba, szczo bajdue dywysia namoju dramu. Byskaju zowisno eza mecziw, wistria spysiw. Ostannij podych!Ae czomu ja maju zahynuty? Czomu w oczach peresliduwacziw paaje taka ahu-cza nenawys? Szczo jim das moja zahybel?

Ja ne choczu, ne mou zahynuty. Ja newmyruszczyj. Sonce, szczo paachkoty umistycznij czornoti neba, to moje serce. Daeki trudari na owtijuczych nywach zimnoju. Chto moe znyszczyty mene?

U mojich hrudiach spaachuje bahriane sonce. U burianij dynamici myttiewohowybuchu rozhortajesia fejerycznym wijaom, hraje wsima koloramy spektra owtym,synim, zeenym, etowym, siaje slipuczym biym koom, roztopluje moje tio i kotysiaurahannoju awynoju uwsebicz, spopelajuczy worohiw.

I dywo dywne. Ja ywyj. Ja ne znyk. Ja naroduju nowoju istotoju, niby kazkowyjptach z jajcia. Ja baczu sebe ultraetowym ptaszeniam, widczuwaju, szczo newymirnapryroda moja kochana maty daje meni nowe buttia. Widnyni ja dytia swobody.

Z szeestom rozhortajusia krya. Z konym pomachom wony rostu. Ja pronykajuw newymirnis. I take szczastia zaywaje moji hrudy, taka wdiacznis wseenkij materi,szczo ja wid radosti paczu i kryczu u bezkonecznis:

Spasybi, mamo!Nichto we ne znyszczy mene. Ja u wsiomu. Wse w meni. Ultraetowe

ptaszenia swobody wyruszaje w neskinczennyj politZwidky take wydinnia? Chymera, ae jaka radisna. Fantazija, ae czomu wona za-yszya widczuttia realnosti?Symwoy, symwoy Skilky kodiw prychowano w pidswidomosti, nadswidomosti

ludyny. Wsia pryroda kod. Bezupynne rozhortannia jakoji programy, newmoymyj

potik pryczynnosti. Jake zerno prychowano w ludyni? Szczo maje wyrosty z nioho?Teper ue ne zasnu do switanku. Kryo neskazannoho torknuosia mene, budu su-

chaty widunnia neczutnoho hoosu. Moe, potim stane hirko, sumno, szcze wacze, niranisze, ae znaju odne: nebuwae w nas.

Ja pokochaw. Sum? Jaka durnycia. Pesymizm? Homin rozadnanoji duszi. Owono kochannia. Ja pereczytuju poperedni storinky i smijusia. Naszi rozczaruwan-nia, wseenka skorbota, peczal ysze poszuky pownoty. A pownota to kochannia.

My szukajemo w neskinczennosti. Miriajemo czas miridamy rokiw. A zawerszen-nia poza massztabamy. Meteyk i kwitka. Maty i dytia. Chope i diwczyna. Poet ipisnia.

Jak ce staosia? Skilky czasu mynuo? Ne znaju.Buw noworicznyj weczir. Wesee bezaddia. Oczikuwannia dwanadciatoji. Chto

tanciuwaw, chto smijawsia, chto hotuwaw na stoach tradycijnu weczeriu. A ja w hurtichopciw ta diwczat wiw rozmowu pro su czasu. Nestrymno ruchaysia striky, naby-aysia do umownoji mei. My howoryy. Pro szczo? Teper ce ne maje znaczennia. Fio-sofki abstraguwannia. Ja zbahnuw: mona zbuduwaty neskinczennu awynu modeej.I kona pretenduwatyme na prawo perszosti, pa wyklucznis istynnosti. Bezmenismoe wmistyty skilky zawhodno warintiw hipotez czy teorij, jak skulptor moe wyli-pyty z hyny bu-jaku formu.

Nabyaa piwnicz. Hosti siday za stoy. I todi wona wbiha do kimnaty. Wnesapodych morozu, iskorky snihu, widhomin wuyci. Rozdiahaasia, wybaczaasia, szczohoworya hospodyni, znajomyasia z hostiamy. A ja mowczaw i dywywsia na neji. I wonate ne zwodya pohladu z mene. Prymowka, prykusya nyniu hubu, niby zhaduwaaszczo.

Jiji posadyy nawproty mene. Hodynnyk byw dwanadciatu. Szumuwao szam-panke. Ja baczyw ysze szyroko widkryti oczi jasno-siri, serjozni. My, mowczky tor-knuwszy keychamy, wypyy. Hosti ementuway. Czuysia spiwy, rozmowy. A minamy pywa tysza.

Potim buy tanci. Wona w pari z jakymo junakom ehko j gracizno tanciuwaaszczo suczasne, ekstramodne. Ja dywywsia na neji i pyw swij spokij, jakoho ne widczu-waw tak dawno, wid dytynstwa. Newe ja znajszow pownotu? Newe ce tak prosto?Ae czomu prosto? Ne choczu hadaty. Ne choczu mudruwaty.

Chaj bude prosto.Wona pidijsza. Wymowya swoje imja. Wita. yttia. Dywysia, dywysia w moje

serce swojim prozorym pohladom, dywne, czariwne stworinnia. Ja du was dawno Ja szukaa was, prosto widpowia wona.Prosto. Jak krapla doszczu na sprahu kwitku. Jak rankowyj promi soncia

na rosynu. Tak prosto.Mynua noworiczna nicz. My jszy zasnienymy wuyciamy Kyjewa, mowczay. In-

koy zupyniaysia. Zustriczaysia pohladamy, usmichaysia bezmowno. I znowu jszy.Wona meszkaa bila botanicznoho sadu. Zupynyysia bila jiji budynku. Szczo teper bude? zitchnuw ja. Bude? dzwinko zasmijaasia wona. Staosia! Szczo? O wy, chodiaczi kibermaszyny, artiwywo skazaa Wita. Maeseka skor-

botna rysoczka laha bila wust. Wse wam, czoowikam, treba pojasniuwaty Ni, ni, ne treba. Ja zbahnuw.Ja pociuwaw jiji. Wona zapluszczya oczi, niby prysuchaasia do swoho wid-

czuttia. I ne stao snihu, zirok, probem czasu j prostoru. Zamknuwsia swit radosti.Kadu pero. Ne choczu bilsze pysaty. ytymu w switi bezkonecznoho szczastia.

Moe, ce i je ote narodennia, jake ja pereyw nedawno wwi sni? Mene peresliduwaypotwory, a ja teper wybuchnuw kochanniam i eczu u tajemnyczi sfery Pownoty! Jakby-to!..

Szczo zi mnoju? Ja znowu niby padaju. Bil u serci. Sum u duszi. Koy ce staosia?De podiasia pownota?

My buy razom. Najntymniszi dotorky, najniniszi obijmy, jiji sabijuczyj hoos michwylamy nestiamy. I potim maje neczutnyj ehit soromu. Ne zbahnu

Newe wsia grandizna fantasmahorija kochannia ysze prelud do zaczattia,jake potribno pryrodi? A ninis, a misterija jednannia to ysze refeksy? O nebo! Chajce bude ysze chymeroju moho wtomenoho rozumu.

* * *

Bezlicz podij. Zachyst kandydatkoji. Pojizdka w Haahu na sympozim. I mojitiaki rozdumy, moje horinnia na wasnomu wohni. O art pryrody, newidomoho ekspe-rymentatora, jakyj stoji za naszoju spynoju! Jak pozbutysia protyenostej, szczo sta-nowla su naszoho jestwa? Ta j czy potribno ce? Buduju kosmogoniczni teoriji, j ne mourozwjazaty probemy wasnoho poczuttia. Relatywizm u switi mikroczastok. Tobi zace day stupi kandydata nauk. A jakyj naukowyj stupi ty majesz za doswid u switikochannia?

Kryanije pohlad kochanoji. Czomu?Use czastisze wona widwody pohlad. Czomu? Chiba szczo zminyosia w meni?

Czy inoczyj mikroswit ue chocze inszoho demirga? Bezumstwo.Wtim, breszu. Ne ysze wona zminya. Ja te. Nema we tijeji nowyzny, jaku ja

widczuwaw pid czas perszych zustriczej.Ja tilky teper diznawsia, szczo w neji s czoowik. Najdawnisze te, szczo mene ce ne

wrazyo. Boe, jaka nedoskonalis stosunkiw. Nawi u switi fory i fauny wse nabahatoprostisze, prekrasnisze i weycznisze. Kwitka i promi soncia. Kochannia ebediw. Wonywmyraju, koy hyne odyn z nych. Tam nema probem, tam najpownisze zawerszennia.Spilnyj polit, spilne hnizdo. Su i dija nerozdilni.

Choczesia zabuty pro wse, szczo buo. Jakszczo prekrasne pryweo do padinnia, tonawiszczo wono?

Ranisze na konyj mij pokyk wona etia na kryach. Teper: Ne mou, Zawtrane dzwony meni, czoowik bude wdoma, Ne rozmowlaj zi mnoju nino po teefonu

Posuchaj, Sergiju! Ne wdawaj z sebe heroja meodramy. Wse ce rezultat twohobezsylla. Ty ideju kochannia zrobyw dominujuczoju. A moe, ce ne tak? Moe, cia idejawzahali ne maje nijakoho znaczennia u wyriszenni smysu buttia?!

Mudruju. A serce pacze. My bilsze ne zustrinemo. Czorni ruky widczaju styskajumene. Miljardy ludej na paneti, a nichto ne rozraje, ne wtiszy. Jaka straszna kara butyludynoju. Ciyj swit lahaje na twoji peczi, i ty powynen nesty joho, karatysia.

* * *

Maju wyriszyty probemu czasu. Newbahannyj potik zabyraje wid nas use najdo-rocze, najswiatisze, a my sydymo na joho berezi abo pywemo w joho burchywychchwylach i skadajemo liryczni ody. Wid Prometeja do naszych dniw. Widnyni dowicznosti. Chto powynen poczaty.

Chiba ne kryczy we swit, usia neskinczennis u wjaznyci Chronosa, w joho new-sytymomu czerewi?

A najhucznisze woaje Ja czutywe, nine, bolisne Ja ludyny. Radis i trage-dija buttia. Su swidomosti, jiji poczatok i kine. Alfa i omega. Nezamne, chystke, ne-ruszyme j pynne. Zwidky wono zjawyosia? De buo do toho, jak STAO BUTY?

Inkoy meni zdajesia, szczo ja zhaduju. Jakyj nebuwayj polit mi zoriamy j tu-mannostiamy. Ja pamjataju szlach newymirnyj. Nemow stria wohniana, pronyzujemoja su metagaaktyky ta megaswity, szczo marewom, miraamy myhotia dowkoaneskinczennoji puti. Chto ja buw? Moe, promenystyj akord wseenkoji symfoniji,moe, promowene bezmirom sowo, jake szukao sobi wyjawu u oni prostoru? I o wonowtomyosia wid polotu, wid swojeji neskinczennoji wahitnosti, zachotio spoczynku. Japobaczyw pryjemne sonce, zeenu pryjaznu panetu, zatysznyj swit ludej, kwitiw i pta-chiw.

Czomu tak odczajduszno kryczaa dytyna, wchodiaczy w swit, de nasmiszkuwatozawyway chersonki stepowi witry i nad merzoju zemeju zrywaasia chuha? Moe,moja su zbahnua, szczo ne treba zupyniaty polit sered zirok i tumannostej?!

Pizno! Newbahanno muruwaasia wjaznycia z kistok, mjaziw, krowi j najtonszychnejroniw. Budiwnyk yttia pospiszaw poonyty mandriwnyka bezmiru, dytynu nezry-mosti. Spownena tepoho mooka hru zatknua woajuczyj rot. Use, anciuh konecz-nosti zamknuwsia! Ty we ne woodar kosmicznych prostoriw, a bezpomiczne dytia Ze-mli

Spywaju dni. U powsiakdennomu wyri yttia ja inkoy zabuwaju pro newba-hannu meu, jakoji achajusia ludy, nazywajuczy smertiu. Szczo tam za neju?

Kine? Kine czoho?yttia wyruje. Ne daje zbahnuty samoho sebe, zahybyty u najpotajemsze. Stij! Jawidnyni ne damsia twojij nawalnij chwyli, drewnij bezalisnyj Chronose! Ty bilsze neobdurysz mene barwystymy asztunkamy lubownoji wystawy.

Choczu znaty prawdu pro sebe, pro tebe, pro swit, jakoju hirkoju wona b ne bua.Znaju: ty nasmichajeszsia nadi mnoju.

Wse pidkoryosia twojij tyraniji. Zori, panety, gaaktyky, megaswity, atomy,ameby, kosmiczni kataklizmy, teoriji, nezliczenni formy yttia. Ken na kraju asfalto-woho majdanu, a z nioho zlitaju sotni, tysiaczi preharnych litaczkiw-helikopteriw.ehki, czariwni stworinnia, szczo nesu u sobi zarodky bezliczi keniw. Maty-pryrodo!

Nawiszczo taki bezhuzdi wtraty? U mertwe pokryttia wijaty ninu yttiewu po?O de twoje torestwo, Chronose! I ysze duch ludyny ne zdajesia tobi. Ty nenawydyszjoho, lutyj Chronose, bo, koy ludyna widkryje wsi tajemnyci buttia, ty szczeznesz, jakmara.

Znaju, szczo mrija duchu nedosiana, doky nema jednosti, doky bezmir kekoczechaosom i woroneczeju. I tomu ty nasmichajeszsia, tomu ja czuju twij wadnyj hoos znewaywyj, zwerchnij:

Mizerija, iluzija pryrody. Pina moho okeanu. Ty smijesz zwesty hoowu dla za-pereczennia? Znaj e, szczo j twij protest moja hra. I twoje Ja ysze wypadkowisu chymernomu spetinni mojich weetenkych peretwore.

Chto das widpowi? Bez ironiji?..Kwitka prorostaje z zerna, stebo iz zerna, plid iz zerna. Zowni ysze pro-

meni soncia, woda, powitria. A pryczyna i naslidok u zerni. I zahadka. Ja w menisamomu. Piznaj sebe. Dawnij, mudryj, bezsmertnyj zapowit. Ae skazaty ehko. A detoj kinczyk nytky, szczob schopytysia za nioho?

Doky ne rozwjau cijeji motorosznoji zahadky ne zaspokojusia. Tysiaczolittiabyysia ludy ob stinu Chronosa, potraplay u nenaerywe czerewo, hynuy u moroci ne-buttia, woajuczy do tych, jaki yszyysia u switi:

Dumajte, borisia!

Dzwonya Wita. Kykaa. Ja ue chotiw zabuty wse, etity do neji. Znowu wid-czuty tepo inoczych ruk, zahlanuty w jiji prozori oczi, suchaty trywonyj szepit. Nechoczu! Jakszczo nemaje w obijmach radosti, he z tych obijmiw! Wony staju kajda-namy.

Na tim boci teefonu pywo kryane mowczannia. Prostir ue ne maw znaczennia.Nas rozdilao bilsze ni prostir.

Moe, koy strinesia MOJA? Moe, todi. Ach, durnyku! Pradawnia egenda Pa-tona moroczy usim wam hoowu. Rozdieni poowynky. Szukajte, szukajte! Zywajte uahuczomu porywanni, a potim neszczadnyj Chronos skorystajesia rezultatom waszojiintymnosti: zmusy krutyty koeso switu waszych naszczadkiw. I tak bez kincia. Dokyne pryjde nowyj Paton, szczob prohoosyty nowu ideju.

Probacz, genilnyj wczytelu! Ja ne powstaju suproty tebe, a ysze choczu dopow-nyty tebe. Ne na poowynky rozdiyy wseenku jednis orstoki bohy, a na bezlicz stra-dajuczych czastok. Okean form. Powernuty jim jednis o jake zawdannia pered lu-dynoju. Polubyty inku prostisze. Treba polubyty nezmirnis i wmistyty jiji w swo-jemu serci

Proszczaj, Wito! Pacze moje zwyczne, ludke, zemne Ja. I spokijno zawmero ko-smiczne. Spokijno? A moe, breszu? Jak prosto ty rozdiyw sam sebe na zemnoho jkosmicznoho. Kosmos widdzerkalujesia w konij rosyni, w zinyci konoho oka, skazay drewni mudreci. A ty

Dosy. Dosy ogicznoji pawutyny Suche kacannia wailcia aparata. Technikadwadciatoho wiku. Jak ehko wona zjednuje i rozjednuje duszi. Podarunok Chronosa. Iwoho zwody z neba na zemlu. Many. Poony. Regamentuje zustriczi i rozuky.

A serce boy. Rozum ne moe joho zaspokojity. Wono nezaene. Boy, moje serce,boy!

Z czoho poczaty analizuwaty, syntezuwaty?Swidomis? Tak. Ae ce ne wseosiane znariaddia. To ysze prominczyk u bezme-

nomu spektri piznannia. Okrim analitycznoho, je bahato inszych ue widomych iszcze newidomych. Piznannia switu chudonie, naukowe. Isnuje baczennia religijne, do-rose, dytiacze, spryjniattia utylitarne, bajdue, radisne, pesymistyczne. Mynue nahro-madyo bahato zeren piznannia j ujawy pro swit. Treba rozhlanuty wse, szczo dosiane.Czy je sered nych yttiedajni?

Knyha buttia. egenda pro Adama i Jewu. Demirg twory ludej, szczob naselaypanetu, szczob panuway nad switom i lubyy joho. Szczo , i taku hipotezu slid matyna uwazi. Modeluwannia ewoluciji. Mohutni kosmocywilizaciji spromoni zdijsnyty pa-netarnyj eksperyment. Wse w znanni materiji. Ae nawiszczo? Miljony rokiw strad-nykoho yttia boroba zi stychijamy pryrody, wijny. Potoky krowi, wjaznyci, woh-nyszcza inkwizyciji, smer miridiw newynnych jak wyprawdaty takyj eksperyment?Jake serce powynne buty w demirgiw, szczob wono ne rozirwaosia wid achu i alu?

A wtim, al to, moe, ysze refeks naszoho samozbereennia? Ade my ne ali-jemo derewo, kami, eksperymentujuczy? Ba, nawi twaryn ne alijemo, chocz wony jdue schoi na nas. Ote, w tych miticznych demirgiw moe buty wzahali widsutniepoczuttia alu j spiwstradannia? My dla nych eksperyment. Naszi boli, muky, kry-wawi wijny i poszuky istyny ysze eementy pewnoji reakciji, jaki wony staranno wy-wczaju, de wykorystowuju. Ohydno! I znowu ohydno dla nas. A jakszczo jdesiapro hoyj inteekt?

Todi probema Chronosa ne w naszych rukach. Czas ne moe buty podoanyj.My wjazni. Nemaje prostoru dla wteczi, bo za stinamy wjaznyci nema buttia. Naszamoywis powzannia u spiralach hiperprostoru. Prach ty je i w prach power-neszsia. Drewnie proklattia. Newe w niomu istyna? Newe wsia probema ne tor-

katysia jabuka piznannia dobra i za? Buty smyrnekymy rabamy demirga, yty in-stynktamy, buty w zahodi z faunoju j foroju?

Ni, zayszu poky szczo ciu hipotezu. Tut bezwychi. Jedyne, na szczo maju na-diju jiji prychylnyky, zamyrennia czerez smyrennia, pokoru, pownu widdaczu sebena mylis demirga. Todi yttia w switi radosti j pownoty. Ae jakoji pownoty, jakojiradosti? Znowu bez swidomosti, znowu w imli instynktu, de ne mona bude rozpiznaty,chto ty je wilnyj duch czy eement kosmicznoji kibermaszyny?

Ni, ni! Treba jty dali. Schid zayszyw nam bahato symwoliw i doktryn. Czy nemajesered nych nowych zeren piznannia? Drewni due bahato mirkuway nad probemojuczasu i te namahaysia zwilnytysia wid joho anciuhiw. Brahmanizm, dajnizm, bud-dyzm. Wsi wony zayszyy grandiznu kosmogoniju i wraajuczyj antropogenez. We-danta pidwea pidsumok, zdijsnya syntez.

W okeani wicznosti pywe tysiaczohoowyj Zmij Szesza Czas. Na niomu drimajeWisznu sukupnis i su yttia. Inkoy suworo peridyczno z joho ona wyrostaje,rozkwitaje czariwnyj otos Buttia, a na niomu sydy twore switu Brama. Mynajuneskinczenni kalpy biljony rokiw kosmicznoho rozwoju. Zarodujusia i wmyraju zo-riani skupczennia, spaachuju i zhasaju panety, zjawlajusia i bezslidno szczezajuywi istoty, ludy, bohy, asury, cywilizaciji, carstwa, mesiji, awatary, kszatriji, pariji,raby i woodari, kochani i bezdomni, mudri i bezumni. Wse, wse, wse hyne w neskin-czennych spiralach eoniw, i nawi werchownyj Brama wmyraje, koy kinczajesia johosto rokiw, newymirnyj dla zemnych obczyse wik, i todi wjane nebesnyj otos, pory-naje w ono Wisznu. Znowu newymirnyj okean wicznosti, a sered nioho bezsmert-nyj Szesza z drimajuczym bohom na spyni.

I tak bez kincia. Bez wymiru. Bez smysu. Tak jem. Tak bude.Jedyne proswitennia metempsychoz, ideja perewtiennia. O ty had, ptach, ko-

rowa, kaan. Tobi tiako, ty powzajesz po zemli, ty stajesz ertwoju adibnoho chyaka,ae spodiwajsia, moysia tworcewi suszczoho Brami. Ty zmoesz w majbutti narody-tysia ludynoju. A projszowszy wdao szlach ludyny, moesz pidniatysia do carstwa de-wiw-bohiw. Ae j tam tebe pidsteree wicznis. Nasooda wymahaje widdaczi. Nemynu-czyj rytm wzajemozaenosti kyne tebe do carstwa rakszasiw-demoniw, de ty spokutu-jesz cyk nebesnoji nasoody. I znowu czerez carstwo mineraliw, rosyn i twaryn doludkoji ewoluciji

Motoroszna doktryna. Ae, sprawdi, treba jij widdaty naene. We tysiaczolittiatomu mudreci Indiji widczuy newyczerpnu i bezalnu su Chronosa czasu. Doky tyw joho potoci niczoho buduwaty chymery. Ty ysze czastka na joho chwylach, kli-tyna wseenkoho organizmu.

Wpersze powstaw proty despotiji Chronosa munij Gautama. Win prohoosywideju swobody. Ne borotysia zi switom Bramy, a wyjty z nioho. Kudy? U newidomis!Jak widczajdusznyj mandriwnyk na bahekomu czownykowi w more. Szczo tam, zaobrijem? Moe, czariwnyj ostriw? Moe, nebaczeni lisy i kazkowi ar-ptachy? Moe, ura-han i zahybel u bezdonnij prirwi okeanu? Chaj! Aby ne tut, de wse tak ostohydio, dewse wywireno, jak rytmika piszczanoho hodynnyka, szczo joho raz u raz perewertajedoswidczena ruka kosmicznoho weetnia Szeszi.

Jak poboroty despotyzm Chronosa? Jak wyjty z joho pastky?Widkynuty wsi adannia, skazaw Gautama. Rozrubaty kompeksy prahne.

I todi ruka Mary ne zachopy tebe. Ty znowu zilleszsia z okeanom swobody, wyjdesz izswitu form.

Prekrasno! Ae ce wtrata indywidualnosti. I potim, chto dowede, szczo twoja ener-gija ue w stani pasywnosti ne bude wykorystana swidomym czy neswidomymdemirgom dla nowoho impulsu yttia, szczo wona ne bude krutyty insze koeso switu?Nema takoji garantiji, doky tym garantom ne bude twoja swidomis. Ote, zbereennia

indywidualnosti najpersza neobchidnis. Neswidomyj boje ne boje. Pasywnyj bo-je ne boje. Win ertwa, win zdobycz Chronosa.

Piznisze bezlicz okultnych, mistycznych mysyteliw wdoskonayy, osuczasnyyschidni doktryny. Gigantki manwantary ewolucijni cyky projawennia i praajji,widpoczynky kosmicznych stychij stay potribnymy ysze dla peridycznoho prochod-ennia nezliczennoji awyny monad, szczo nabuway w switach form neobchidnyj do-swid. Semeryczni cyky panet, switiw buy neobchidni dla wdoskonaennia, prydbanniadoswidu, szczob z tymy zdobutkamy nareszti powernutysia do Absolutnoho ona, jakpowertajesia z kwitkowoho pola bdoa z soodkym nektarom.

Pomi tymy krajnimy punktamy isnuwao bezlicz sfer astralna, mentalna, bud-chiczna i bahato inszych, we nezbahnennych. Tam pisla smerti duchownyj kompeksludyny prochodyw peridy widpoczynku, kary, nahorody, pidbywaw pidsumky, panu-waw majbutnie zyczne yttia.

Szczo ! Prekrasno. Wse dosy rozrobeno, ogiczno, moe, nawi sprawedywo. Teo-rija Karmy sprawedywoji diji ta zakonu pryczyn i naslidkiw dopowniuwaa cejswitohlad. I ne treba nijakych bohiw, cia doktryna tisno zmykajesia z materilizmom,z idejeju rytmicznosti buttia.Ae czomu duch zapereczuje proty takoji wykinczenosti? Czomu dychaje motorosz-nistiu wid weyczawych kalp i manwantar? Szczo moe duch, jakyj narodujesia z Ab-solutnoho ona, wziaty wid aluhidnoho switu form, de win e-e powzaje u pimiinstynktiw ta nikczemnych probyskiw inteektu? I szczo moe daty doswid materilnojisfery dla nadprostorowych, nadczasowych koordynat?

I znowu bezwychi. Nemoywis staty nad czasom, nad drewnim Chronosom.Chaj nawi ja koy-nebu stanu bohopodibnym tytanom, ae budu zapriaenyj u wse-enku rytmiku. Newe drewni mudreci ne zbahnuy cioho?

Samadchi? Transcendentne zyttia z jedynym poem buttia? Neporuszne tio, oska-eni zuby, baenna posmiszka. Harazd! Chaj ty siahnuw potoku baenstwa, a inszi? Amiljardy twojich bratiw? Czy widkryw ty jim baanu steeczku swobody? Czy daw dokazprawdywosti tijeji steeczky, okrim subjektywnoho twerdennia? Dejaki religiji zapew-niaju, szczo wsiaka smer je perechid u carstwo swobody! Chiba ne perekonuje u ciomuludej chrystyjanka cerkwa, ta j ne ysze wona?

Stij! Dosy!Ce niczoho ne das. Stwerdennia zakonomirnosti, neobchidnosti toho, szczo je,

szczo isnuje, ce choujstwo u newidomoho tworcia, chto b win ne buw: swidomyj eks-perymentator czy neswidoma pryroda. Nawi yttia moe wyjawytysia chworoboju ma-teriji, nawi genilnyj skulptor moe zipsuwaty desiatky szmatkiw najkraszczoho mar-muru, doky wtiy swij zadum u doskonau formu. Same tak! Widczuttia nepownoty,newdowoennia dokaz nedoskonaosti tworennia. I ludyna, widczuwszy ce, powynnaznajty szlach do pownoty, do krasy, zawerszennia.

De toj szlach?Widczuwaju w nas samych. My naslidok bezkonecznoho anciuka pryczyn.

Jakszczo tak, to w nadrach klityn, geniw, u szcze hybynniszomu jestwi naszomu jeskondensowane znannia pro mynuli prochodennia. Szczob siahnuty swobody, treba do-widatysia, jak my potrapyy w rabstwo. Proslidkuwaty, de buy naszi poperednyky,szczo wony dijay, czomu prywey nas same siudy.

Ce probema bahatomirnosti. Syntez biogiji, psychoogiji, energetyky, kosmo-goniji, biniky, istoriji. Tak, istoriji u wsij jiji neosianosti, zapysanoji w naszomu du-chowi.

Zwidky poczaty? Szcze ne znaju. Budu radytysia z druziamy. Era kosmonawtykypoczaasia. Eksperymenty, ote, mona bude prowodyty w kosmicznych massztabach.Deszczo w swidomosti wyzriwaje, ae szcze bojusia pro ce pysaty. Treba obmirkuwaty.Stij! Dzwony teefon

Znowu wona. Wita. Kryha roztanua. askawyj, tremtiaczyj hoos. Moe, pity?..Szczo zi mnoju? Pisla takych zetiw dumky znowu opynytysia w obijmach? A jak e zprobemoju czasu? Geniw? Chronosa? Win smijesia. Ja czuju joho choodnyj rehit. Nibytriszczy kryha nawesni, koy skresaje Dnipro!

A, bajdue! Pidu!..* * *

Odnijeji noczi meni niby prywydioPorohy. Pownowodyj Dnipro. Pid soncem hraju buruny na porohach, u nebi szy-

riaju astiwky. Baczu na pesi bahato hostronosych czajok, bila nych metuszasia ko-zaky. De daeko czuty huk ytawr. Rada, czy szczo?

Ja sydu na kameni nad wodoju, dywlusia na nino-zeene pahinnia oczeretu, du-maju dumu. Pro szczo? Teper wako zhadaty. Jaka tuha, sum za wtraczenym, pokyknewidomoho

Wohnewycze! Wohnewycze! Czujusia zdaeka hoosy.Wohnewyk ce ja. Mene powaaju i trochy pobojujusia.Wwaaju czakunom, charakternykom. Bo ja znaju tajemnyci traw i zwiriw, mowy

inszych narodiw i czariwni sowa, jaki zupyniaju krow, odwertaju oczi worohiw i szczebahato-bahato inszoho.

Kozaky otoczyy mene tisnym kilcem. Ja baczu bahato suworych obycz. Tilky oczijichni dytiaczi, dowirywi. Wony du? Czoho wony du? Widpowidi. Czomu ja majudaty jiji?

Wohnewycze! Czy schwalujesz ty pochid? Zadi, brattia! Treba zapytaty w Czornoji Gramoty..Ja wytiahuju z-za pazuchy oksamytno-czornyj suwij na sribnomu anciuku, roz-

hortaju joho. Win minysia na sonci motorosznoju hybynoju, wibruje. Czorna Gramoto, kozaky zapytay, czy na dobro cej pochid? Serce paaje na dobro. Serce choodne zupynisia! Poczuwsia tychyj ho-os Czornoji Gramoty. Sawno! Sawno! zarewy kozaky. Oj harno skazaa, Czorna Gramoto! Ho-

ria, horia naszi sercia! Pywemo, brattia, pywemo! Chaj naczuwajusia busurmany! A czy dowho nam trymaty szablu w ruci? sumno zapytaw chto u mene za

spynoju, koy zmowky kryky. Doky je woroh, skazaa Gramota. Newe dowiku? Wsiomu je kine. Koy ? Koy? Widpowi u waszych serciach. Doky w mohyy chowajete sawu swoju, kozaky,

doty nerozrywne woroe kilceHomin, homin munich hoosiw. I tanu obrysy porohiw. I ja znowu w swojij kyjiw-kij kwartyri.Szczo pojednao daeki epochy? Zwidky prymchywe wydinnia take fanta-

styczne, nejmowirne?Czorna Gramota? Suwij dywnoji reczowyny, szczo daje widpowidi na zapytannia?

Czomu win meni znajomyj? Zwidky? De ja czytaw pro taku ricz, tilky wona inakszenazywaasia.

Zdajesia, szcze j dosi widczuwaju ninyj dotork suwoju, tremtinnia tepoji czuty-woji reczowyny. Szczo dawno zabute, hybynne

Stij, zhadaw. Deszczo zhadawOeksandr Weykyj chodyw czerez paluczi pisky do chramu Amona. Tam win roz-mowlaw z erciamy, pryjniaw poswiatu. Jomu day Czornyj Papirus. Car nosyw joho na

szyji. egenda rozpowidaje, szczo toj Papirus trymaw u sobi sokrowenne znannia tajem-nyci switu. Weykyj pokowode radywsia z Czornym Papirusom, nerozuczno maw johopry sobi. Tajemnyczyj suwij buo pochowano razom z ostankamy caria

Newe ce win? Newe Czorna Gramota? Czy moja pidswidoma wyhadka, fantazu-wannia?

Jakszczo prawda, to jak suwij potrapyw do kozakiw? Oj ee! Ja we pryjmaju sonza realnis.

A czomu b i ni? Ade ja ne dumaw pro take? I moje wydinnia ne prosto son, arozkryttia genetycznoji informaciji. Jaki moji poperednyky may sprawu z CzornojuGramotoju, a ja

Hm Ne welmy micnyj anciuok, ae wse-taky Szczo moe oznaczaty toj suwij?Zwidky win? Schoe na uniwersalnu kiber-maszynu, jaka wchody u kontakt iz psychi-koju ludyny i daje uzahalneni widpowidi, tocznisze symwoy widpowidi, jaki trebarozwjazuwaty widpowidno do temperamentu j erudyciji.

Prote chto b mih stworyty takyj czudowyj prystrij? Naszi predky? Nizaszczo. Todipryszelci? Na czuopanetnych kosmonawtiw teper moda, jim prypysuju use nezrozu-mie, nezbahnenne

Je odna ideja Sprobuju perewiryty

Znowu Nowyj rik. Uczora zaproszuway do towarystwa ja ne piszow. Wona zu-striczaa u swojemu hurti. Podzwonya, skazaa, szczo ne moe. Ne moe? Chaj! Ja sydiwjak sycz udoma, dywywsia na wuyciu, suchaw homin weseych ludej, dumaw.

Za szybkamy ehko krulaw apatyj snih. Meni buo sumno j prosto. Ni hirkoty, nibolu. Trans, maje bajduis. Maryysia jaki neznani obrazy, pywy porucz, splitaysiaw obrazy nezemnoho switu. Zaspokojuway.

Ja zbahnuw, szczo koncze treba rozirwaty koo zwyczajnosti. My baczymo swit y-sze kri wuku szcziynu kilkoch poczuttiw, a potim dogmatyzujemo te baczennia i za-pereczujemo wse, szczo widrizniajesia wid dogmy. Tak ne dosiahty syntezu. Nikoy.Syntez ce nasampered dopuszczennia bahatomirnosti i nawi newymirnosti.

Moe wyjawytysia, szczo probema czasu due prosto wyriszysia, koy siahnutynowoho stupenia switobudowy. Ne absolutnyj e win Chronos? Absolutne ne minia-jesia, wono wseosiane, a czas wicznopynna sutnis, kaejdoskop jawyszcz. Ote,porodenyj jakymo pachtanniam, rozdribnenniam bilsz znacznych osnow, ni win sam.

Podoro u czasi o szczo neobchidno nasampered. Naukowyj eksperyment. Neteoretyzuwannia, ne subjektywni widczuttia, a mandriwka w mynue czy w majbutnie.Nu, w majbutnie ce probematyczno. A w mynue jmowirno. Perszyj krok. A potimtysiaczi doslidnykiw kynusia na dopomohu. A poky szczo ne dy entuzizmu. Nadtoabstraktna probema. Z domiszkoju mistycyzmu.

Za szczo uziatysia, za jakyj kinczyk neskinczennoho kubka?Je w mene boewilnyj pan. Wse bojusia pro nioho howoryty iz swojim towaryszem

hipnoogom. ysze win dopomoe, A jakszczo ni? Newe ne zwaysia?Nareszti my zustriysia z Wookoju Mootom. Prosydiy za plaszkoju brendi do

piznioji noczi, rozmowlay do otupinnia. Win ironizuwaw, potim zachopluwawsia, smi-jawsia i zamysluwawsia, rozpytuwaw i mowczaw. Nareszti tak uchopywsia za mojuideju, szczo wyriszyw prowesty eksperyment ne widkadajuczy.

Kilka dniw na pidhotowku, ja proczytaju dejaku literaturu i pocznemo. Nebojiszsia?

O ni! zasmijawsia ja. Po-mojemu, ne ty pryjszow do mene? Wsiake buwaje, zahadkowo skazaw Wooka. Zownisznia swidomis nasza

chapajesia, hotowa zrobyty te j insze, a potim wstupaje do diji inercijna sya pidswido-mosti I wse ety szkereber! My ne znajemo sebe j na odyn widsotok. Ludyna jak

ajsberg, probacz za take widome poriwniannia! Osnowna masa newydyma Zrozumiw tebe. I wse-taky hotowyj. Todi ja czekajuZawtra my sprobujemo. Trywoha i nadija. Wse tak nezwyczno, nespodiwano. Doky

czoho ne dosiahnemo nikomu ni sowa.* * *

Staosia! Nejmowirno, ae fakt!Wtim, wse po poriadku, jak buo. Ja pryjichaw do Wooky. My domowyysia pro-

westy eksperyment daeko za mistom, na daczi. Koted naeaw staromu Mootu dok-toru medycznych nauk, ae wzymku tut nichto ne yw i prymiszczennia buo wilne dlabu-jakych doslidiw.

Zapayy hrubku, day, doky w kimnati poteplije, howoryy pro szczo nesuttiewe.Tym czasom smerkosia, za wiknom, na oksamytnomu nebi, popyw misia-moodyk,rozsypaw sribni iskry pa snihowij kowdri. Wooka wymknuw horisznie swito, zay-szyw tilky nicznu ampu z mjakym zeenkuwatym zabarwenniam.

Czakunka nicz, usmichnuwsia win, hlanuwszy na misiacznoho serpa.Ja mowczaw. Czomu woossia na hoowi w mene woruszyosia, niby wid eektrycz-

nych rozriadiw. Tio tremtio w napruzi. Pocznemo? Harazd, widpowiw Wooka. La i zahybsia w sebe. Sprobuj widstorony-

tysia wid suczasnosti. Ty ne Horenycia. Ty ne wczenyj, ne zyk. Ty bezimennyj. Nibychmarynka w nebi. Niby podych witru. Niby promi swita

Szczo win kae? Ja we widczuwaw sebe koy tak. Mczaw u bezmenosti j ne znaw,koy skinczysia neskinczennyj szlach. Ne znaw, bo ne buo czasu, ne buo wymiru, mei,massztabu, do jakoho b prykasty swoji widczuttia.O i teper Mene zachopya potuna chwyla, metnua w prostir.

Wohnewyk! Czy howory tobi szczo ce imja? Znaju. Ce ja. Ce mij daekyj wyjaw. Rik. Zhadaj rik. Narodywsia tysiacza pjatsot desiatoho. Wbytyj tysiacza pjatsot szistdesiat

siomoho. Wbytyj. Tak. U boju z tataramy. Niby w tumani wse. Myhoty, woruszysia, hrymoty.Byskotia szabli, krycza kozaky. Na mene napao odrazu troje tatarkych wojakiw.

Swysty stria Stij, stij! Zupynyw moju mowu Wooka. Zupyny. Hla trochy ranisze.

Moe, jaki detali, moe, miscewis. Moe, imja, nazwa Sprobuju. Wako, ae ja sprobujuWohnewyk zupynyw swoho woronoho, skoczyw na zemlu, kywnuw suputnykam

moodomu duri Iwanowi ta staromu kozakowi Semenowi. Tut spoczynemo. Bila Diwycz-skeli. Pu szcze daeka, treba poudnuwaty. Ta j

wodycia sawna wytikaje z-pid skeli.Kozaky rozsiday konej, pustyy pastysia na mjaku wesnianu trawu, szczo husto

oblipya kamjanystu hriadu. Sami siy w koo, distay komu szczo Boh posaw: wjaenoholaszcza, piwpalanyci, kilce kowbasy, peskatu czerepjanu plaszku z okowytoju. Durazbihaw do derea, zaczerpnuw prochoodnoji wody kazankom, prynis do hurtu. Wohne-wyk rozhadyw ruduwati wusa, prypaw do prozoroji woohy. Peredychnuwszy, skazaw:

Sawna woda. Czysta, jak diwocza sloza. A wse-taky okowyta kraszcze, powano zapereczyw kozak Semen. Win payw

horiky w okowanyj sribom rih, pustyw po kou. Bez okowytoji, brate Wohnewycze,

ne ytyWohnewyk szcze raz kowtnuw wody, wyter usta rukawom kuntusza. E, ni, brate Semene. Buwaje take, szczo za odyn kow wody baryo okowytoji

widdasy, ta szcze j duszu na dodaczu. Ne kay durnoho. Horika to, jak ne ky, czor-tiwke zilla. A woda Bez wody niczoho ne bude w naszomu hrisznomu switi

Kozaky pomowczay, ociniujuczy mudris kozaka-charakternyka.Oczi moodoho dury wid wypytoji czary zabyszczay, win zaworuszywsia na swo-

jemu kameni, bahalno hlanuw na Wohnewyka. Posuchaj, otamane, ade nedarma ty skazaw pro wodu jak diwocza sloza? Nedarma, skupo odwityw kozak. I skela zwesia tak nedarma? Nedarma. Rozkay meni, pane otamane, pro teje. Bo, jij-bo, ne matymu spokoju, doky ne

wznaju. Welmy cia skela meni do wpodoby. I trywono czomu na serci. I niby hoos jaczuju jakyj. Tunu pisniu spiwaje

To wona, skazaw Wohnewyk. Chto wona? poszepky perepytaw dura. Diwczyna Hala, zitchnuw kozak, pokazujuczy na skelu. Ta, szczo teper o

tut meszkaje. Nawiky, doky woroh bude toptaty zemlu ukrajinku. Rozkay! A pidskoczyw dura, i joho czorni oczi zapomeniy. Harazd, mowyw Wohnewyk, pokawszy nedojidenoho laszcza na kami. Na-

bywszy maeku prokurenu lulku tiutiunom, win wykresaw wohniu, pustyw dym. Raz ty takyj neterplaczyj, to suchaj O tut nedaeko, za cijeju hriadoju, buo seo. Wej ne znaju, jak wono nazywaosia czy to eeky, czy to urawli. Take yttia buo jich-nie jak u ptachiw: wicznyj wyrij, wicznyj polit. Bo sami znajete tatarwa ne dajespokoju hreczkosijam ukrajinkym. Ehe . I odnoho razu orda naetia na te seo, zapa-ya, poczaa braty jasyr. Jaki buy kozaky czy moodi chopci wsi pohynuy, zachysz-czajuczy materiw swojich ta diwczat. Starych didiw ta materiw te worohy porubay, bonaszczo jim tiahty Czornym szlachom nemicznych wsedno pomru. Wspokijsia,duro, ne chapajsia za szablu. Szcze stane na twoju dolu suprotywnykiw. Suchaj dali.Potrapya w poon czuynekyj i popiwna Hala krasunia nebaczena. yw u tomu selipanote, szcze ne staryj, i bua w nioho doczka, pro jaku ja oce skazaw. Dywna diwka.Znaa pise bahato czudowych, na kobzi hraa, spiwaa dumy. Ne mynay kozaky pa-notcewoho dworyszcza, bo wsim kortio hlanuty w oczi bakytni, na rusiawu kosu pomy-uwatysia, hoos houbynyj poczuty. Wsim do wpodoby bua diwczyna-koroliwna, anichto ne smiw zajniaty jiji. Czysta bua, jak omyta rosoju kwitka.

Tak oto Wpaw panote pid jatahanamy woroymy, zachyszczajuczy doneczku,a Hala potrapya w poon. Powey branciw Czornym szlachom, i jszy wony o tut, mymocijeji hriady. Zupynyy konej, day szczo tam branciam pojisty. A nadjichaw tym czasomsawetnyj murza nohajkyj Hiurza-bej, pobaczyw popiwnu sered inok naszych, zaho-riwsia adoboju czornoju. Nakazaw rozwjazaty diwczynu, nakynuwsia na neji, chotiwtut e, pry wsich, gwatuwaty. Sydy, kau, duro, bo ne budu rozpowidaty dali

Mowczu, mowczu, tremtiaczy wid zbudennia, proszepotiw dura Iwan. Pojoho szczokach teky slozy, sucha doonia eaa na efesi szabli. Ja mowczu, pane ota-mane!

Ta ne doweosia jomu spohanyty diwoczoji krasy. Wyrwaasia Hala z ruk nohaj-kych, wychopya szablu w jakoho tataryna, kynuasia do ocijeji skeli. Chotiy krym-czaky jiji striamy prochromyty, ta murza zaboronyw. Sam wyjszow na dwobij z diwczy-noju pewno, chotiw wybyty szablu z jiji ruk, szczob zdijsnyty zadumane. Luto, jarobyasia Hala. Niby desia kozakiw u neji wseyosia. Rozpanachaa wona nawpi murzu,a sama wwijsza w ciu skelu. Szczeza I jak tilky te staosia wdaryo dereo z-pidkamenia. Zlakaysia krymczaky, zniaysia z cioho miscia, ruszyy dali. Ta za porohamy,

nad Dniprom, striy jich kozaky, odbyy jasyr, powernuy na Wkrajinu. Tak Hala nawipisla smerti swojeji dopomoha duszam chrystyjankym. A kami cej z toho czasu nazy-wajesia Diwycz-skeeju. Czy do wpodoby, duro, moje kazannia?Dura, ligszy na zemlu ny, mowczaw. Tilky spyna joho sudorono tremtia.

Ehe, chopcze, mjako skazaw Wohnewyk, ne dla naszoho czasu twoja duszasotworena. Nadto nina wona. Nu, ta niczoho! To harno. To dobre, mij chopcze. Z takojuduszeju zawdy pryjdesz na pomicz druziam-towaryszam

Posuchaj, Wohnewycze, ozwawsia staryj kozak Semen. Dywlu ja na tebe,dywujusia. Jakyj ty ne takyj, jak wsi. Szczo w oczach twojich dywne, netutesznie. Ko-zak z tebe dobriaczyj, mudryj ty, a wse taky schoyj na jakoho ptacha perelitnoho,szczo newidomo zwidky zjawywsia. I Czorna Gramota twoja, szczo promowlaje sowamy.I czakunstwo twoje

E, puste, machnuw rukoju Wohnewyk, lahajuczy horiy na trawu. Win dy-wywsia na chmarynku, szczo pywa w bakytnij bezodni, i w joho oczach strumeniajaka tuha. Nijakoho czakunstwa nema, pane brate. Durni plitky ludki. Ta strachnikczemnyj. Peredam tobi swoje znannia, ty te robytymesz te samisike. A dusza mojasprawdi jaka perelitna. Kudy porywaje mene, nese, sum newymownyj spowniujeserce. Nacze ja szczo utratyw, niby maju koho zustrity. A Czorna Gramota pro tejemou tobi rozpowisty. Dola jiji nezwyczajna Poczuw ja pro neji wid odnoho poonenohoturka, jakyj potrapyw na Sicz. Turok toj ne prostyj pymennyj czoowjaha. Buwawwin i w jehypetkij zemli, i w Jerusaymi, i w misti Iskander-paszi, abo Oeksandra po-naszomu. Buw koy takyj wojownyk. I rozpowiw meni toj turok drewniu buwalsz-czynu

Ehe, brate Wohnewycze! Zady! ozwawsia kozak Semen, prypadajuczy wu-chom do zemli. Czy ne orda?!

Wona! stwerdyw Wohnewyk, zawmerszy na jaku my. Sidajte konej. Dodniprowkoji jaruhy. Tam nohaji ne zuzdria. A my wpaw czerez Dnipro.

Ta ne doweosia kozakam nepomitno szczeznuty. Doky siday konej, doky kynuy-sia do riatiwnoho jaru, kilce nohajiw zamknuosia, i doweosia zaporociam pryjmatyneriwnyj bij.

Szczo , spokijno skazaw Wohnewyk, strymujuczy hariaczoho konia. Pewno, pora nam, brate Semene, swojeju kriwceju zemlu ridnu pokropyty.

A nora! Meni we dawno pora, suworo mowyw Semen, hotujuczy pistoli. O Iwana-duru al! Moode szcze, ne nayosia! Mo, Iwana szcze j mona wriatuwaty, skazaw Wohnewyk, pylno pryhladaju-

czy do awy krymczakiw, jaki newbahanno zbyaysia. Okrim toho, Czornu Gra-motu treba buo b siczowykam peredaty. Ne choczesia meni, szczob wona znowu w tu-reki zemli potrapya. Jiji misce tut, na wkrajinkij zemli. Hej, duro, proszu tebe jakbako: bery Czornu Gramotu, zachowaj harneko, skaczy mi namy. My wriemosia mikrymczakiw. Semen praworucz, ja liworucz. A ty ne zupyniajsia, mczy do Dnipra.Nu, a tam Boh dopomoe. Znajdesz na Siczi kozaka Hryka-charakternyka, jomuCzornu Gramotu peredasy.

Szczob ja was pokynuw? skryknuw dura. Nizdri joho rozduwaysia, jak ubojowoho konia. Ta nikoy!

Ej, durniu! hrizno kryknuw Wohnewyk. Te, szczo ja tobi welu, znaczniszewid twoho herojstwa! To sprawa weyka, nebuwaa! Czorna Gramota maje potrapyty wruky naszych onukiw, szczob weyku sprawu zrobyty. Wir meni, i ja na nebi bahosowlutebe!

Wiriu, pane otaman! Kri slozy mowyw dura, chowajuczy czornyj suwij nahrudiach.

Wpered! hrizno-weseo zakryczaw Wohnewyk, i troje wersznykiw wrizaytaranom mi awy nohajiw.

Sawnyj buw bij. Mow ory hirki, szyriay mi worohamy kozaky, wstelajuczywesnianu trawu napasnykamy. A tym czasom dura szczosyy skakaw do jaruhy, za-chyszczenyj nadijnym zasonom.

Ta krymczaky rozhaday kozakyj zadum. Z desiatero worohiw kynuysia nawpe-rejmy duri. Inszi nakynuysia na starszych kozakiw. Wtomyysia ruky ycarki, po-szczerbyysia szabli. Upaw prostrienyj z uka dura. Hrymnuwsia na zemlu ridnu, scho-pywszy rukamy za hrudy, de bua zachowana Czorna Gramota. Nawiky zamowk staryjkozak Semen, pocienyj w horo tatarkoju strioju. Szcze jakyj czas metawsia po poluWohnewyk, widbywajuczy wid nohajiw. Ta j win ne wytrymaw pojedynku: rozrubayworohy jomu prawe pecze. Perekynuw kozak szablu w liwu ruku, szcze powayw pja-tioch krymczakiw, ta j sam lih mi potooczeni kwity, zajuszywszy jich jaroju krowju.

Rozbreysia nohaji po polu, poczay owyty konej kozakych, zdyraty z trupiw pry-krasy, zabyraty szabli ta zbroju wohnepalnu. Znajszy na hrudiach dury i czornyj suwij,pokykay murzu swoho, pokazay. Toj podywywsia na dywnu ricz, znyzaw peczyma,poczepyw sobi na szyju. Daw nakaz ruszaty dali.

Nedaeko dojichay krymczaky. Toho dnia perestriy jich kozaki zahony i wyru-bay do nohy. Na hrudiach murzy perekopkoho znajszow otaman Czornu Gramotu, bilasida szablu Wohnewyka, rozciakowanu sribnymy wizerunkamy.

Ech, ne wstyhy! zitchnuw otaman. Nema we, brattia, naszoho charak-ternyka. O joho szabluka wirna u proklatoho busurmana i Czorna Gramota. Trebanajty sawnoho kozaka ta pochowaty jak naey

Uweczeri znajszy kozaky mertwych pobratymiw. Nedaeko wid Diwycz-skeli ria-doczkom pokay jich, pokryy jichni ycia bahrianoju szowkowoju chustynoju. Do rukday szabli bojowi, porucz pokay pistoli, porochiwnyci.

Chaj i na nebi budu wojamy, tycho ta sumno skazaw otaman. I CzornuGramotu pokadi, brattia, na hrudy Wohnewykowi. Win znaje, zwidky wona ta naszczo.Jaka jiji dola taka wona j bude. A nam do toho szcze nema rozuminnia! Proszczajmo-sia, towarystwo, z bratamy naszymy!

Pochyywszy czubati hoowy, piszy kozaky powz mertwych zaporociw, sypay ze-mlu szapkamy, hromadyy wysoku mohyu. Na sawu wikam, na dywo majbutniomu

* * *

Za wiknom pyw misia, merechtiw snih. Wooka dywywsia na mene zaczudo-wano.

Kazka. Nichto ne powiry. Treba znajty, wtomeno zapereczyw ja. Znajty misce pochowannia. Ujaw-

lajesz sobi? Pidtwerdennia genetycznoji informaciji. Ce cia epocha. A koordynaty? Widomo ne tak ue j mao. Diwycz-skela. Nedaeko Dnipro Diwycz-hir powno na Wkrajini, usmichnuwsia Wooka. A Dnipro

prostiahnuwsia na sotni kiometriw Wsedno znajdemo, wperto skazaw ja. Daj otiamytysia, podumaty. Treba

znajty rozumnych chopciw archeoogiw, istorykiw. Dopomou. Tut potribnyj ne po-spich, a mudris

Harazd. Ja zhoden z toboju. Szczo zmou dopomou. Ate skay meni, zwidkyinformacija w tobi, w twojich genach pro dolu Wohnewyka? Ne buw e win twojim pred-kom pisla swojeji smerti? Praktyczno ne mih buty

Czomu ty tak mechanistyczno pidchodysz do probemy genetyky? skazaw ja. Krim osobystoho genetycznoho kodu, moe isnuwaty koektywnyj, pryrodnyj

De? U jedynomu poli. Chiba my znajemo wsi kanay, po jakych ide informacija

switu? Cikawa dumka. O moja ruka. Budemo byty w ciu skelu. I wse-taky czy ne

nafantazuwaa twoja pidswidomis? Ha? Mow u sni? Widoma informacija splitajesia unebuwali pojednannia

Nawiszczo daremna supereczka? Chaj skae sowo realnyj poszuk.Znajszysia chopci ta diwczata sered archeoogiw, istorykiw. Oho, jak zahoriysia.

Buo wsioho supereczok, bezaddia, hipotez, fantasmahorij. Poczay szukaty slidiw udrewnich manuskryptach, pojichay po Ukrajini, rozpytuway ludej, zapysuway staro-wynni perekazy. Razom my wybray kilka warintiw, najbycze do hipotetycznychpodij. Tocznisze try warinty. Wsi try Diwycz-hory w pojasi mi Rossiu i Tiasmynom.Ce pidchody. U trawni pojidemo na poszuk, ekspedycija na hromadkych zasadach.Chwylujusia, trywousia. Szczo wono bude? Poszczasty? Jakszczo wyjde, ce bude per-sza peremoha nad Chronosom

Kilka dumok z prywodu probemy czasu.Najbilsz bentey mysyteliw paradoks, jakyj moe wynyknuty pry mandriwci w

mynue. Mowlaw, pryszelci z majbutnioho poruszuwatymu pryczynnis siohodennia, ice wnosytyme chaos u chid istoriji.

A zwidky my znajemo, chto zwidky? Jak potrapyw u cej swit? Ne mona mechani-styczno rozumity taki mandriwky. Nawi w odnij ludyni moe pojednuwatysia kilka osib z mynuoho, suczasnoho i majbutnioho. Kri organy czuttia zycznoho organizmumoe dywytysia u cej swit rozum bu-jakych sfer, bu-jakoho czasu. W okular teeskopamoe zazyrnuty i hrajywa dytyna, i genilnyj uczenyj, i bajduyj astronom ksatornebesnych zirok. A zyczni mandriwky w mynue, pewno, budu, zdijsniuwatysia welmyobereno, pid kontroem uczenych, istorykiw. Treba uwano wywczyty probemu czasu,a ne zapereczuwaty moywis chronomandriwok z ohladu na jaki paradoksy, pobudo-wani na zastariych koncepcijach

Znowu zustriwsia z Witoju. Wona obnimaa mene, meni buo harno, askawo, aeue czoho ne stao. Ja rozpowiw jij pro swoji pany, pro perspektywy majbutnich poszu-kiw, a wona myo usmichaasia, strymujuczy pozichy. Czomu? My niby dwa pojizdy,jaki jdu nawstricz odyn odnomu. O, o Bycze, bycze

Wikna myhotia, kri szyby wydno obyczczia, zaraz, zaraz widkryjesia adane,potajemne! A potim raz! poronia czornota, ostannij wahon, i za nym nimo! Wse.Buo czy ni?

Tak i w nas. Nabyajesia ostannij wahon. Ja widczuwaju. Nu j chaj! Meni wemarysia insze buttia. Suworyj Wohnewyk, zapalnyj dura Jwan, staryj kozak Semen!Dopusti do swoho praczystoho mynuoho, widkryjte joho dla naszych serde, dla na-szych dusz. Aczej, moe, j my prodowymo wasz neriwnyj bij sered szyrokoho stepu!..

Wesna. Mosno spiwaju ajworonky. My rozpoczay robotu. My ce ja i szczepjatero druziw. Troje chopciw, dwi diwczyny. Istoryky, archeoogy. Porucz Diwycz-skela. Wona czy ni?

Ja namahajusia pryhadaty swoji wydinnia. Niby szczo schoe. A moe, j ni?Dowkoa pola, sady, sea. Za stinoju sosnowoho lisu wysoka truba cukrowoho zawodu.Sered zeenoho wruna pszenyci try mohyy. Pid jakoju iz nych maju buty ostankyWohnewyka i joho pobratymiw, jakszczo ce ta sama Diwycz-skela.

My chodyy w susidnie seo, rozpytuway starych ludej, czomu tak nazwano skelu.Nichto ne znaw. Tak, mowlaw, nazyway jiji didy, baky, tak i my nazywajemo.

Z-pid kamenia tecze derelce. Wono mensze, ni meni zdaosia w hipnotycznomuwydinni. Ta j ne dywno. Skilky wikiw!

Woda prozora, szumuje, pinysia. Chopjata-pastuchy lubla jiji pyty, wona wha-mowuje sprahu. Miscewyj likar analizuwaw wodu, wyjawyw sylnu mineralnis. Mabu,zhodom tut bude wodolikarnia.

My poczay kopaty. Hoowa z susidnioho kohospu inodi daje nam awtoekskawator.Ce pryskoriuje rozkopky. Weczoramy my eymo w spalnych miszkach prosto neba, mri-jemo pro ti dni, koy stinu czasu bude powaeno.

Skilky probem wyriszysia, tycho promowlaje Ryta, dwadciatyricznyj arche-oog. Kosmiczni poloty dla bahatioch ludej nedosiani. Chiba szczo desiatky, sotnikosmonawtiw zmou zadowolnyty sprahu pryhod, poszukiw! A miljardy? Wony powy-nni obmeytysia rozpowiddiu tych, pineriw, subjektywnymy perekazamy szczasyw-czykiw! A mandriwka w czasi! Ce podoro u nowyj swit! Ce miljony rokiw!

Kudy b e ty pomandruwaa, jakby bua moywis? nasmiszkuwato zapytaajiji podruha, wysowujuczy nosa zi spalnoho miszka.

Tudy, de wako, serjozno widpowia Ryta. De yy taki, jak Wohnewyk,Bajda. Znaju, tam smer czyhaa na ludej Szczodnyny, szczohodyny, ae bajdue! Inkoyhodyna napruenoho yttia sered nebezpek cinnisza, ni dowhi roky rutyny A poba-czyty Spartaka? Dordano? ywoho Tarasa? Abo pobuwaty w Atantydi? Druzi! Wy y-sze podumajte! Ni, sowa bezsyli

My mowczay. Sprawdi, szczo oznaczaw by perelik tych moywostej, jaki dasmandriwka w czasi? Skadno ce, neprosto, ae grandizno! I, mabu, zowsim ne tak, jakmy ujawlajemo! Moe, probema Chronosa ey ne w tij poszczyni, jakoju ruchajesiasuczasna technizowana nauka? Moe

Czornyj Papirus, Czorna Gramota Jakszczo my znajdemo jiji ce bude perszymkrokom, ja widczuwaju. De wziaasia cia pewnis? Ne znaju. Wiriu, znaju ysze odne dola Czornoho Papirusu nerozdilna z mojim yttiam.

Newdacza! W mohyli buo pochowano semero. My perehlanuy ostanky. Niczohopodibnoho do Wohnewyka i joho suputnykiw ne znajszy. Szabli, zotlili szapky, kistky,dejaki prykrasy. Chopciam-archeoogam i te znachidka, a meni rozczaruwannia. Uwsiakomu razi, entuzizm upaw. Usi zbyrajusia do Kyjewa. Zapytaw, czy nastupnojiwesny pryjidemo szcze? Ne dywlasia w oczi, szczo mymria pid nis. ysze Ryta szczyroskazaa, szczo bude kopatysia w zemli, doky ne zdochne! Tak i skazaa: Doky nezdochnu! Bo ar-ptyciu, dodaa wona, ne tak prosto spijmaty!

A owy jiji u kazci Iwan-durnyk, pidchopyw dowhowjazyj archeoog Hordijapa. A durnykiw teper nema! Ja persza! bezstraszno widpowia Ryta, tripnuwszy hrywoju zootawoho wo-ossia. I ne bojusia buty durnykom!Meni chotiosia pociuwaty jiji. Wse-taky je bezumni szukaczi, tilky z nymy j mona

czoho dosiahty! Ni-ni, diwczyno Halu, twij duch ne nazawdy zakamjaniw u skeli ocij,win perechody do ywych i hariaczych diwczat ukrajinkych! My znajdemo, my rozszu-kajemo drewniu Czornu Gramotu

Ryta moja druyna. Sprawnia druyna, ne jurydyczna. My z neju szaeni, bo-ewilni. Mrijemo, porynajemo w bezmir nadij, skadajemo pany pa ciu wesnu jichatyszukaty Czornu Gramotu.

Lubow. Ja widczuw, naskilky neproste ce poczuttia. Zahostrene wukym prome-nem prystrasti, wono moe spopeyty duszu i serce, zwuhyty ludynu. A zapaene riw-nym sylnym poumjam das tepo i swito bahatiom. Radisno, radisno na duszi! Skilkymy zrobymo z toboju, Ryto!

Ty pomstywsia, Chronose! orstoko pomstywsia nadi mnoju. Ty dowiw swoju wse-sylnis! I tak ehko, tak nepomitno!

Ryta zahynua. Nawi tia jiji ne znajszy. Wona mandruwaa z ekspedycijeju na

Ataj, tam upaa w kryanu prirwu. Obwa zasypaw jiji, towaryszi niczoho ne mohywdijaty. Lodowa truna. Prozora, prochoodna. Daeko wid Ukrajiny. Daeko wid Diwycz-skeli, de ty chotia, kochana moja, znajty swoju ar-ptyciu. Szczo meni teper dijaty?Ta j nawiszczo? Zarady nowoji chymery, jaku pohyne newsytyma utroba Chronosa?!

Ta ni! Ne skadu zbroji. Ty choodnyj, bezalnyj, czase, ja te stanu takym. Lubowtebe ne doaje moe, zdoaje hostre ezo rozumu? Widnyni wsi moji czuttia i mysl proty tebe! Doky ywu ne wspokojusia. Ne zasnu. Breszesz! Je steeczka z twohopoonu!..

Znowu zachotiosia pysaty. Czomu? Ne znaju. Za wiknom kryk urawliw. Wesna.Meni wczuwajesia w podychu witru szepit kochanoji, jakyj nastyrywyj pokyk. Kudy?

Tak bahato lit promajnuo. Ja we doktor nauk. Knyha Probemy bahatomirnostinarobya szumu w naukowomu switi. Prote peremoha za namy. Nadto bezumna epochapoczaasia, we ortodoksy ne smiju zdijmaty swoho wbywczoho mecza nad smi-ywciamy, jak ranisze

Prote dusza moja newdowoena. Szczo meni teoriji, szczo meni rozumuwannia! Jabaaju praktyky. Czas smijesia nad teorijamy. Znowu tuy serce za bezumnym pory-wanniam junosti. Zhadujesia Czorna Gramota. Moji spodwynyky podorosliszay, staysolidnymy lumy. Teper ue jich ne spijmajesz na romantyku, ne sztowchnesz na sza-enyj krok. I wse sprobuju. Ryta czasto snysia, dokoriaje, many, many de u baky-tnu daeczi. Idu, jdu, moja luba, moja zootokosa mawko. Choczu buty durnykom, cho-czu buty boewilnym. Choczu

Ryto! Ty czujesz mene? Ja znajszow Czornyj Papirus, Czornu Gramotu! Ja znaj-szow.

Nikomu ne kazaw niczoho. Sam organizuwaw rozkopky tych dwoch mohy, susidnijkohosp daw traktorni opaty, my zniay Deren, dobraysia do pochowa. Ja odisaw do-rosych, dali kopaw zastupamy, wziawszy na pomicz ditej z womyriczky. Weczoramyrozpowidaw jim egendy pro Wohnewyka, hipotezy pro prybulciw z daekych switiw, wy-wiriaw na jichnich junych widczuttiach swoji rozdumy pro majbutniu epochu nadcza-ssia, nadprostorowosti, koy ludy stanu dimy bezmeia. O, jak merechtiy oczi ditejsered sutinkiw! Jak dowirywo dywyysia wony na mene, a potim zachopeno perewo-dyy pohlad na bezmirne szatro zorianoho neba!

Jako wranci my oczystyy ostanky wid zemli. Jich buo troje. Ja odrazu pobaczywczornyj suwij. Win eaw bila poowkoho czerepa, na jakomu szcze trymaysia kaptiwoochatoji szapky. Wse u mohyli mao na sobi slidy newbahannoho czasu, i ysze czor-nyj suwij merechtiw zahadkowo, i zdawaosia, szczo win tut zowsim nedorecznyj, szczowin potrapyw do mohyy wypadkowo.

Ja schopyw Czornyj Papirus do ruk. Serce hucho stuhonio w hrudiach. Szczo ce? Szczo? Dopytuwaysia dity.Ja mowczaw. Ne mih howoryty. Szczo jim skazaty? Moe, ce o wpersze w ruky

suczasnoji nauky potrapya ricz z daekych switiw. Ta j ne prosto ricz, a szczo newy-mirno znacznisze.

Ja hlanuw na owti kistky Wohnewyka. I ne sum, a torestwo wyruwao w mojichhrudiach. Chronose! Ja zawdaw tobi perszoho udaru! Ty widczuwajesz? O ja, ywe pro-dowennia Wohnewyka, stoju pid soncem. Ja ne mertwyj czujesz? Ja ywyj! De twojakistlawa ruka? Oti ostanky kozaki to ysze prywyd, chymera, pyluha na witri czasu.Wona rozwijesia, Chronose, i twoja chya posta wyjawysia ysze prymaroju naszohowtomenoho rozumu.

Powernuwszy do Kyjewa, ja zustriw na majdani Bohdana Witu. Wona wea swohosemyricznoho synka do szkoy. Chopczyk trymaw u rukach buket kwitiw, na niomu

buw harno wyprasuwanyj kostiumczyk. Czorni oeniaczi oczeniata zacikaweno ohla-day mene. Wita zradia, poczaa szczebetaty.

De ty? Kudy propaw? Ja tak skuczya za toboju. Znaju, znaju u tebe sum,tragedija. Spiwczuwaju, mij drue. Baczysz twoji chymerni teoriji pro czas niczoho nedaju. Win wsesylnyj, staryj Chronos. O jedyne znariaddia boroby z nym, Witapohadya holiwku syna. Oce nasze prodowennia, nasza sawa, nasza radis. Moe,nawi hore. Ae realne prodowennia. I ne treba hipotez. Wita ukawo usmichnuasia. Potribna ysze lubow, ninis

Ja mowczky pochytaw hoowoju. Ne zhoden? Znaju, znaju. Upertyj, jak skela. Szczo , sprawa twoja. Ae ja ne

wiriu, szczo ty probjesz bodaj szcziynku w stini czasu Ne wirysz? A choczesz, ja tobi szczo pokau? Take, szczo powirysz Ne treba, dzwinko zasmijaasia Wita. Ne treba, drue. Meni tak kraszcze.

Ja choczu buty wilnoju ptachoju. Wilnoju wid usiakych teorij. Doky ty schylajeszsia nadswojimy paperamy czy prystrojamy w kabineti, szukajuczy su czasu ta yttia, samerealne yttia wede na wuyci swij lubownyj tanok. O padaju kasztany. Hla wonyprekrasni. Newe ty zachoczesz analizuwaty jichniu krasu?

Ni, ne zachoczu. Ae wony rozbywaju swoji byskuczi hrudy ob mertwyj asfalt.I meni do bolu al jich. Ja choczu znaty, jak zrobyty, szczob wony ne rozbyway daremnoswojeji poti

Ty poczaw howoryty poetyczni absurdy. Zapraciuwawsia, mij drue! Nu, buwaj,ja pospiszaju do szkoy. Loniu, daj diadi ruczku!..

My rozijszysia. Cha, wona chocze buty wilnoju! A sama w najhirszomu pooni, uwjaznyci trywilnych zwyczajiw i tradycij. Spodiwajesia, szczo jiji yttia prodowysiaw synowi, u joho poczuttiach, u joho sprawi?! O ni! Nema, nema nijakoho prodowenniaw naszczadkach. U heroja moe narodytysia bojahuz. I nawpaky. My raby wypadku.Ae je za awynoju wydymych podij zerno pryczynnosti? Je, bezumowno. I treba owo-odity nym. I todi my ne budemo pysty, mow slipi koszeniata, u wyri czasu, a wpewnenopopriamujemo w obranomu napriami.

Wona ne zachotia pohlanuty na Czornyj Papirus. Zlakaasia. Jak czasto ludy od-wertaju pohlad wid nezwyczajnoho. Czomu? Bo todi jich pomany egendarna doroha.A na nij tiahar pochodu, pryhody, muky poszuku. A tut, u zwycznosti, jim zruczno,zatyszno, wse rozpanowano. Szczo , ja sam pohlanu w oczi tajiny. A potim pokyczutowarysziw. My widkryjemo tajemnyciu dywnoji znachidky

Moja stareka pomicznycia Kawa spy. U kabineti nikoho. ysze ja i tysza. Zawiknom zori i bania drewnioji awry.

Ja oczikuju. Szcze chwyyna. Szcze my. Tremtia ruky. Szczo tam? Szczo tam, uzahadkowomu suwoji?anciuok z temnoho sriba. Zwyczajna zemna ricz. A dali nejmowirnis. ehko,a nadto ehko rozhortajesia Czornyj Papirus. Peretworiujesia w czornyj kwadrat.Dwadcia na dwadcia santymetriw. Szczo ce? Ja baczu ne poszczynu, a prozoro-e-towu sferu. Tocznisze ultraetowu, bo wona e-e pomitna. Ja powernuw CzornyjPapirus bokom, efekt znyk. Perewernuw inszym bokom znowu sfera.

U swidomosti zarojiysia obrazy. Kaejdoskop obycz, zwukiw, podij. Zapamoroczy-osia w hoowi, naetia ejforyczna chwyla, spjanya. Szczo ce zi mnoju? Ja zadychnuwsiawid chwyluwannia. Czomu Papirus takyj bykyj meni? Szczo win nahaduje?

Motoroszna hybi sfery e pomitno wibruje, u nij widbuwajesia jakyj proces newowymyj, tonkyj. Szczo win oznaczaje? Z czoho stworeno cej dywnyj fenomen?

Wohnewyk rozmowlaw z nym. Sprobuju i ja. Nezruczno zwertatysia w poroneczu?W niszczo? A teefon? Radi? ysze pastmasowyj, metaewyj prystrij. Kana dla pere-

daczi informaciji. Ach, proklata wikowa zabobonnis. My zabuy czy ne choczemo zha-daty, szczo koen atom nese w sobi nezmirnu informaciju. Mikrokosm i makrokosmjedyni. Kapla widbywaje w sobi Wseswit. Posmiju! Zapytaju!

Czornyj Papiruse (dozwol tebe tak nazywaty), szczo ty je? Ja mymowoli zdry-hnuwsia.

U widpowi prounaw hoos tychyj, spokijnyj, na dywo znajomyj: Szczo Czomu taka abstraktna widpowi? Szczo zapytaw te poczuw. Prawda, prawda, pohodywsia ja. Dla Wohnewyka i kozakiw ty buw cza-kunkoju Czornoju Gramotoju, dla dykuniw czymo potojbicznym, dla mene Ty nesesz u swojij swidomosti naszaruwannia psewdoinformaciji, poczuasia

widpowi. Wohnewyk buw wilniszyj wid neji.On jak? Mene prowczyy, jak chopczyka. Zarozumiwsia. Poczaw z mentorkoho

tonu. Zabuw, szczo, moe, maju sprawu z kompeksom informaciji hipercywilizaciji. De tebe stworeno? Ne na Zemli. Ja dawno zbahnuw ce. Ae meta? Widszukaj u sobi. Bycze bykoho. To my zwjazani z toboju? Jak i wse suszcze. Ty howorysz znowu abstrakcijamy. Konkretniszoji istyny nema, ni cia. Ja muczusia probemoju czasu. Ty dopomoesz rozwjazaty jiji? Ty poczaw jiji rozwjazuwaty. Ae informacija Wona nikczemna Dopomoy. Wsia bezkonecznis u tobi. Szukaj. Te, szczo znajdesz, ja stwerdu. Tilky tak? rozczarowano perepytaw ja. A chiba cioho mao? Skazaty szukaczewi, koy win pomylajesia, a koy ni

najbilsza dopomoha. Ludy adaju nowoji informaciji z daekych switiw. Szczo wony zro-bla z neju, ne potrudywszy nad jiji rozkryttiam? Wony stanu parazytamy inakobut-nich dosiahne. W imja czoho inszopanetnyj rozum powynen widdawaty skarby mu-drosti linywym istotam, jaki ne baaju zahlanuty u wasnu skarbnyciu?

Ja zbahnuw. Ja zhoden. Widnyni we niszczo ne zupyny mene. ysze skay:mona peremohty despotiju czasu?

Na syu je sya. Sta wsesylnym. I sya, i sabis wid czasowoho. Neruszymarealnis toczka stijkosti, szczo ne maje ni syy, pi sabosti. Wona wse.

Nicz. Zori. Rozmowa z merechtywoju sferoju. Splu ja czy ni? Widczuwaju, jak pro-nosiasia kri mene miljonolittia, jak mij duch ochopluje neczuwani sfery, jak iz mohozemnoho organizmu wyrostaju ultraetowi krya, nezrymi krya swobody

Tak, tak! Czornyj Papirus widkrywaje weyku istynu. Szczob pownistiu piznatytajemnyciu swojeji pojawy w chaszczach zirok, tumannostej ta megaswitiw, ludyni na-ey ochopyty bahatostupenewe buttia, pronyzaty joho swojim rozumom, duchom,czuttiam. Inaksze pered namy wiczno bude tekty rika wtajemnyczenych reczej ta jawy-szcz, widczuenych i nedosianych, jaki opyratymusia naszym zusyllam pidkoryty jich.Ne zawojowuwaty, a polubyty. Te, szczo ja polubyw, staje mnoju

Zupyny, mowya czorno-etowa sfera Papirusu. Zahybsia w ciu dumku.Tilky szczo ty torknuwsia najweyczniszoji tajemnyci buttia.

Newe piznannia mensze, ni lubow? Lubow i je piznannia, zahadkowo skazaa sfera. Ae nauka jde szlachom suworoji ogiky, praktyky, a lubow aogiczna Istynne piznannia najparadoksalnisze jawyszcze. Zhadaj istoriju nauky.

Dordano swojim wohnianym podwyhom probyw dla nauky tisni mury neuctwa i zabo-boniw. Chiba ogika moha b prywesty joho do takoho riszennia? Ni, ysze lubow! Tyzhadajesz bezlicz herojiw duchu, jaki jszy wukymy stekamy szuka, todi jak ludyogiky papluyy jich i znewaay, mow szarataniw ta nikczem.

Czornyj Papiruse, ja poczynaju rozumity hybynu twojeji dumky Ce ne moja dumka. Ce dumka twoja, twojich druziw, usich ludej. Wy ysze czasto

zabuwajete jiji. Nesete w hrudiach nebuwau zbroju, a korystujete dytiaczymy paycz-kamy. Nedaeke majbutnie maje widkryty dla Zemli eru lubowi, jaka prywede do wse-rozuminnia, do pryncypowo nowych szlachiw piznannia.

Zady, zady, Czornyj Papiruse! Ty kaesz pro wseochopennia, pro lubow. Ae Zemla obraa szlach analityczno-integralnoho piznannia, kult joho kibernetyka.Apofeoz myslaczi maszyny. Nyni serjozno rozhladajesia proekt stworennia kiborha sztucznoji biludyny, jaka maje zaminyty suczasnyj typ rozumnoji istoty. Takyj su-permen mysysia nadzwyczajno sylnym, riznobiczno rozwynutym, nadienym nowymyrozmajitymy poczuttiamy, jakych ne maje zwyczajna ludyna. Ja wyznaju, taka istotamoywa, jiji, bezumowno, stworia. Ae wona ne zmoe lubyty, chocz dejaki kiberne-tyky wwaaju, szczo lubow mona zaprogramuwaty.

Afekt lubowi, ae ne lubow, ozwaa sfera. Lubow ce ne dija, a stanwserozuminnia.

Tym bilsze, skazaw ja. Czy zmou mechantropy, kiborhy, jaki b wony nebuy doskonali, dosiahty takoho stanu?

Ni, wpewneno mowyw Czornyj Papirus. Ne zmou. Bo jichnie znannia ysze nahromadennia parametriw ta konstant. Pryuczyty do sebe switowyj okean uharmonijnomu syntezi wony nezdatni.

Jakyj e wychid z takoji superecznosti? My sami hotujemo dla sebe mur, jakyjne zmoemo podoaty?

Sfera mowczaa. Zdawaosia, u nij szczo smijao. Nareszti tycho ozwaa: U nadrach konoho wytworu, jawyszcza, procesu zrije jichnia polarnis, proty-enis, zapereczennia. Myslaczi maszyny ne wyniatok. Nastane czas wony sami stu-

pla na tu steynu, jakoju nechtujete wy Jak ce? Ne zbahnu Ja mou pokazaty. Ujawnu model? Ni, sprawnie yttia. Ty moesz pronykaty w majbuttia? Ja ochopluju joho. Jak pojasnyty cej proces? Ne pospiszaj, dijdesz do wsioho sam. Znannia w tobi. Koy ja pobaczu te, szczo ty obiciajesz? Teper. Nehajno. Szczo treba zrobyty? Abstragujsia wid siohodennia. Nemaje Sergija Horenyci, nema Kyjewa, nema

Zemli, nema dwadciatoho wiku Ce wako Zhadaj Wohnewyka. Ty baczyw joho prach Rozumiju, rozumiju Woho ne szczezaje. Win ysze perekydajesia wseocho-

plujuczym poumjam na nowi j nowi objekty Szcze raz zupyny. Micno wwedy w swij rozum ciu dumku. W nij te rozhadka

tijeji tajemnyci, jaku ty szukajesz. A teper hotujsia do mandriw u majbuttia Zemli. Tynaoczno pobaczysz, widczujesz konikt mi dwoma potokamy piznannia

Ja zapluszczyw oczi. Mozok mij paaje. Jak wako joho zahnuzdaty. Kau, jogy

wmiju woodity tijeju prymchywoju teczijeju, zupyniaty jiji czy znowu puskaty w ura-hannyj polit. Ne wirysia! Mysennia niby pazma, spijmana w magnitnu pastku.Sprobuj zupynyty jiji wohnianu dynamiku! Ae tycho Uwaha Peredi mnoju wyny-kaje, mow na ekrani, paajuczyj tekst. Bia litery, skadajusia u sowa, frazy. Ja ha-riaczkowo czytaju jich, dywujusia, bo szcze zberihaju mysennia i poczuttia Sergija Ho-renyci.

Chronika kosmicznych podij. Informacijnyj biuete WsepanetnohoTowarystwa Gaaktycznych Zwjazkiw.

XXI storiczczia. Wisimdesiat druhyj rik.Wsesojuznyj referendum schwayw proekt mizorianych peresee.

Demograczna kryza podoana. Protiahom nastupnoho storiczczia Zemlazmoe pereseyty do daekych switiw dwa-try miljardy czoowik, dawszy pocza-tok sotniam syniwkych cywilizacij.

Widbrukowani ewoluciji trymatymu tisnyj zwjazok z materynkojupanetoju, korystujuczy Kodom wicznosti. Bahatomirna informacija z dopo-mohoju metaczasowych kanaliw hiperprostoru zwjae wojedyno tysiaczi dru-nich switiw.

Czas Kosmicznoho Narodennia zawerszujesia.U czerwni cioho roku start perszoji ekspedyciji pereseenciw do pa-

netnoji systemy epsyon Eridana.Meta: doslidennia umow dla rozwytku ludej, stworennia perszoji koo-

niji, bahatopanowi eksperymenty po wywczenniu wzajemowpywu zemnoji itamtesznioji fory ta fauny, wstanowennia postijnoho informacijnoho kanaui transportnoho mostu dla nastupnych peresee.

Transport: wakuumno-kwantowyj gaaktycznyj krejser eksperymental-noho typu. Nazwa Lubow. Forma sferojid. Dimetr pjatsot metriw.Waha sto tysiacz tonn.

Reym polotu: prostorowyj, mechanicznyj do 270 tysiacz kiometriwpa sekundu i hiperprostorowyj, relatywnyj do 5 miljardiw kiometriw nasekundu po szkali Wicznosti.

Energetyka: wakuumna, anihilacijna; inwersijnyj kosmodwyhun Indra-pandy dla zbudennia wirtualnych dirakowkych czastok. Zapasna ruszijnasystema termojaderna. Rezerw paywa na rik forsowanoho polotu w me-ach panetnych system iz szwydkistiu tysiacza kiometriw na sekundu.

Keruwannia awtomatyczne.Ekipa czotyrnadcia czoowik. Sim podrunich par, szczo maju stwo-

ryty kooniju pineriw u systemi epsyon Eridana. Kapitan korabla BohdanPoumjanyj, 32 roky, astrozyk, chudonyk, astropiot, inener-kibernetyk.Joho podruha esia, 25 rokiw, kompozytor, spiwaczka, likar, ahronom, kraw-czynia, ziog. Pomicznyk kapitana, kosmoszturman krejsera Iwan Hora, 28rokiw, zyk-teoretyk, osof, kiberkonstruktor, chirurg. Joho podruha Soja,20 rokiw, biog, kucharka, sadiwnycia, baeryna. Hoownyj kibernetyk krej-sera Don Sti, 30 rokiw, mechanik, slusar, muzykayt-skrypal. Joho podruhaLubosawa Dobrana, 18 rokiw, pasicznycia, hinekoog-akuszerka, chudonyk-modeljer. Hoownyj psychoog Dewayanda Kriszna, 31 rik, botanik, pedahoh,poet, folkoryst, tanciuryst. Joho podruha Reja Anti, 17 rokiw, wychowatelkaditej doszkilnoho wiku, kinoinener, spiwaczka, sportsmenka wyszczohokasu. Hoownyj energetyk Aessandro Realo, 28 rokiw, radiinener, wakuu-motechnik, pejzayst, kinooperator. Joho podruha Marija, 19 rokiw, masa-ystka, hihijenist-pedahoh, tepotechnik. Zawidujuczyj sektorom transportudla panetnych ekspedycij Wano Dzoaszwili, 25 rokiw, sadiwnyk, istoryk, ko-smolingwist, astronom. Joho podruha Tamar, 20 rokiw, wodij wsiudychodiw,inener, ywopyse, bizyk. Zawidujuczyj sektorom mizorianoho zwjazkuKar Swenborh, 31 rik, sportsmen, konstruktor, muzykant-pinist. Joho po-druha Tereza, 22 roky, inener-budiwelnyk, architektor, likar, spiwaczka.

Czeny ekipau projszy bahatokratni psychoogiczni perewirky. Powno-wana komisija Wseyapetnoho Towarystwa Gaaktycznych Zwjazkiw (WTHZ)stwerdya bezsumniwnu spiwjednis perszych mizorianych pineriw. Antaho-nistycznych tendencij ne wyjaweno.

Wpersze dla mizorianoho polotu wykorystowujesia geno-teka ekipau,w jakij zberihatymesia psychogenokod uczasnykiw pereseennia. Ote, kata-stroczni wypadky, powjazani zi smertiu czeniw ekipau, ne wykluczajuuspichu ekspedyciji: genocentr krejsera zmoe widnowyty psychobityp zahy-boho.

Zemla stworya dla swojich syniw ta doczok maje stowidsotkowu garan-tiju bezpeky. Zemla pako wiry w uspich perszoji gaaktycznoji ekspedyciji.Mizorianyj mist yttia bude prokadeno!

Start kosmokrejsera Lubow pryznaczeno na 21 czerwnia 82 roku XXIstolittia. Bude wwimknuta Wsesoniaczna Merea Zwjazku

* * *

Posuchaj, Czornyj Papiruse! A meni ce ne snysia? Szczo? Pereseennia do daekych switiw, hiperprostorowi kanay zwjazku, era newmy-

ruszczosti Czy ce ysze mrija mojeji pidswidomosti, szczo pako prahne takoho switu? Dumaj jak choczesz. Zerno mriji, szczo zarodyosia w serci j rozumi szukacza,

nemynucze wyroste bujnym kwitom i das pody. Wid was, ludej, zaey, szczob toj cwitbuw ciluszczyj i radisnyj. A teper sta ludynoju toho switu, sta joho duchom, rozu-mom, sercem. Ty bahato czoho zbahnesz

Koyszesia tuha chwyla czasu, kydaje mene na wysokyj hrebi, pidnimaje nad wi-kom. Zdrastujte, naszczadky! Dajte wwijty u waszi dumky, prahnennia, poczuttia! Dajtekraplu waszoji newmyruszczosti

Wony pidijmaysia na Howeru.Switankowe powitria soodkym choodom projmao eheni. Z piwdnia na kryach

pisla nicznoho ehotu kotywsia smerekowyj duch. Dychaosia ehko, w hoowi namoro-czyosia, niby wid weseoho swiatkowoho tanciu.

Z kamenia na kami. Pomi trawamy, kwitamy. Wjunkoju stekoju-zmijuczkoju.A dowkoa hory chwyli kamjanoho moria, a nad nymy sywo-prozori serpanky tu-maniw.

Zaewria trojandowa poea na schodi. Szcze ne wydno switya, a we wdaryawohnysta stria u snihowu szajku Howery. Zaiskryasia werszyna, zweseya serce raj-duhoju koloriw. Zdawaosia, niby jakyj hrajywyj weete zapayw nad Karpatamy kaz-kowu watru.

Rozpoczaw oratoriju w nebi newydymyj organ. Pidchopyy weyczalnyj spiw e-giny ptachiw. Zawibruwaa, widuniujuczy stohooso, bania jasno-bakytnoho neba.

Szwydsze, szwydsze, Bohdanku, pidhaniaa swoho druha esia. Choczuzustrity soneczko na werszyni!..

Todi treba buo zachopyty ewitator, usmichnuwsia Bohdan. Wychopyasiab za odnu my na bu-jaku horu!

Necikawo. Wtraczajesz widczuttia podoannia, skazaa druyna. Perema-hajuczy tiainnia zusyllam mjaziw, podychu, ty niby pryjednujeszsia do czuttiewoho jemocijnoho switu predkiw. Pamjatajesz, jak u pradawnij pisni: Z werchu na werch, a zboru w bir, a z ehkoju w serci dumkoju

Jak toczno j sylno skazano! pidchopyw Bohdan. Jak poetyczno! U nas teperwirszuju maje wsi, ae czy widczuwaju wony tak predkowiczno prosto?esia ne widpowia. Wony we wybraysia na werszynu. Neweykyj majdanczykzwilnywsia wid snihu, posered nioho w roewo-soniacznomu marewi wysoczia zname-nyta na ciyj swit skulpturna grupa, stworena moodym ukrajinkym mytcem HnatomBajdoju.

Trymajuczy druynu za ruku, Bohdan obijszow postament dowkoa. Zupynywszy,wony dowho wdywlaysia w obyczczia materi z dytiam, jaka sydia w centri grupy. Try-woni j natchnenni oczi, tonki czutywi palci poetesy, chudonyci, nyci, kochanoji. Tobuw wikowicznyj obraz materi-Ukrajiny diwczyny-wojownyci, jaka kri py wikiw,kri buri istorycznych, socilnych ta suspilnych kataklizmiw peredaa w kosmiczne maj-buttia swoje ywe serce, pisniu, kazku, wolu do buttia, zapowit swojich najkraszczychsyniw-tworciw. Bila nih jiji, liworucz, Taras. Win schyyw hoowu na jiji kolino, za-pluszczyw oczi. Ae taka majsternis, taka tworcza aha wodya rukoju Bajdy, szczo wseobyczczia Kobzaria stao wsewydiuszczym okom duchu. Na joho wustach zawmera ba-enna usmiszka dytiaty, w nij czuosia bezzwuczne sowo: Koy maty dywysia, synowimona zasnuty. Ae ja hotowyj znowu pryjty, mamo. Ty tilky pokycz mene ja proky-nusia.

Praworucz wid materi esia. Diwczyna-kwitka. Hirkyj hordyj i czutywyj pro-lisok, szczo ne moe yty j dychaty w parki litni bujnoysti dni, szczo luby suworu mo-roznu poru pered wesnoju. Bila neji Kameniar. Wuzuwati ruky skadeni na kolinach,tio neporuszne, a za wysokym czoom napruha wohnianoho wukana dumky j czuttia.

Szcze j szcze postati koncentrycznymy kilciamy otoczuju matir-diwczynu, szczo

porodya jich w mukach tworczoho zmahannia, szczo wywea do wseenkych obrijiw.esia j Bohdan schyyysia pered matirju w nykomu pokoni. Druyna proszepo-tia:

Bahosowy nas, kochana, w daeku pu. Choczemo zberehty twoju iskru w bez-odni wicznosti. Choczemo ne zabuty twojich muk i lubowi.

Ne zabudemo, skazaw Bohdan. Pupowyna rwesia, ae dytyna w krowinese jiji su i nakaz.

Wony odijszy wid skulpturnoji grupy natchnenni, wspokojeni, szczasywi. Siy nakameni ycem do soncia.

A tobi ne tiako, Bohdanku, kydaty ridnu Zemlu? Skay, ty ne sumniwajeszsiaw swojemu riszenni?

Szcze j jak tiako Jasno-kari oczi Bohdana potemniy. Nas wiczno roz-rywaje mi dwoma polusamy tiainnia: odyn pokyk prawicznosti, hoos predkiw, za-tyszok dytynstwa; druhyj surma tajemnyci, welinnia kazky, wymoha nowych obrijiw.I te j insze wola materiw, zakadena w nas. Ne zawdy maty tia j maty duchu uzhod-eni mi soboju, ae istyna tam, de hoos tajemnyci.

Ce prawda, kywnua esia, dowirywo hlanuwszy na druha oczyma-proli-skamy. U dytynstwi prekrasno, ae zori nedarma spaachuju u weczirniomu nebi.Wony kyczu u wicznis

Bohdan obniaw druynu za chudeki peczi, wdychnuw chmilnyj zapach pszenycz-nych kis, szczo chwylastym potokom spaday na spynu. Wona wywilnyasia obereno zjoho obijmiw, staa na kameni, prostiahnua ruky do soncia.

Baczu, w tobi sum za Zemeju hnizdysia szcze hybsze, ni u meni, skazawBohdan. Ta j ne ysze za Zemeju Za Soncem Ty soncepokonnyk

Czoho ludyni treba? sumno ozwaasia esia, okydajuczy pohladom hirkyjkrajewyd. Czomu w nij takij neweykij zakadene bolisne zerno wicznoji twor-czoji muky?

Bohdan ne widpowiw. Wziawszy druynu za ruku, powiw do steky. Pora. Czasu mao, kochana.Spuskaysia szwydsze. Nad poonynamy kotyysia tumany, wkrywajuczy trawy j

kwity rosianymy samocwitamy. Praworucz dzweniw rajdunyj wodospad, tycho dziur-czay z-pid taoho snihu strumoczky, darujuczy yttia proliskam bakytnym oczamzemli.

Tam, unyzu, we bujao lito, a tut, nad alpijkymy ukamy, poczynaasia ranniawesna.esia smijaasia, wtiszajuczy tym, jak Bohdan we wsote kydajesia z steynyubik, prypadajuczy do jakoji bioji czy roewoji kwitoczky.

Jakby zaraz pobaczyy tebe twoji pokonnyky, due zasumniwaysia b, czy ce tojznamenytyj kosmonawt, szczo wony joho bacza po teewiziji.

Ja ne kosmonawt, zaczarowano widpowiw Bohdan. Ja teper dytyna, esiu!Ach, luba moja! Jakby nazawdy zberehty ciu nepowtornis, ciu krasu! I o take wid-czuttia, jak u meni siohodni!..

Ty zbereesz, serjozno skazaa druyna. Ja ce znaju. A czy zbereu wony? Chto? zdywuwawsia Bohdan. Ti chto pid mojim sercem Wony we ywu dwoje syniw. Czy wwijde w

jichniu duszu trywoha j radis cioho dnia?* * *

Noczuway w Kryworiwni, nad Czeremoszem. Nad memoriom Franka pomeniywesekowi zirnyci, de mi horamy protiano widuniuway pisni, de-ne-de prywitno zo-riy wohni w ytach. Bohdan soodko spaw u nameti, zmorywszy ciodennym pochodom

do Howery, a esia newtomno chodya ponad rikoju, zitchaa, dywlaczy na zorianedywo, czutywo prysuchaasia do trywonoji mowy Czeremosza. Pyn duszi organicznosplitawsia z pynom wody i koychawsia, strumuwaw poetycznymy riadkamy, w jakychbuy i peredczuttia wicznoji rozuky, i sum za wtraczenym, i nadija na nebuwae.

Zadrimay Karpaty,Sny i serce moje.ysz Czeremoszu spatyPyn wody ne daje.Sered temnoji nocziNe zmowka i na my,Burunamy kekoczeI kaminniam hrymy.Hrozy hniwno i swary,Ta ne znaty koho!Wse prymaramy maryIz dytynstwa swoho.

Bokorasziw czekajeIzdala, z wysoty, Ta w potoci mikomuWe ne projdu potyA Howera szepocze: To, Czeremosze, sny.Ne rydaj sered noczi,A didysia wesny!Dam tobi ja wodyci,Ne ury, daebi!Hostronosi jayciPopywu po tobiIz lisiw Werchowyny,Iz daekych pajiwBokoraszi popynuDo kazkowych krajiw!..

Prawda, prawda, strepenuosia esyne serce. Treba podoaty odwicznyj sumza mynuym. Nema joho, ne wernesia. I chiba ne munis dawnich bokorasziw taopryszkiw, chiba ne jichnia mudris i pisennis z namy ety do inszoho soncia? Chibane jichnia newmyruszczis ytyme w mojich ditiach, chodytyme po stekach daekohoswitu, pidijmatymesia na werszyny nebaczenych hir?

esiu! esiu! Chto ce? Chto? esiu, trywono hukaje z temriawy hoos Bohdana. A jdy-no siudy chut-

czisze!Wona nabyajesia do nametu, szcze nesuczy w hrudiach nerozchlupane poczuttia

pownoty i nepokojennia. Ae czomu tak schwylowano dychaje Bohdan? Win proky-nuwsia, i na hrudiach u nioho tlije bahriana aryna indykatora OZ osobowoho

zwjazku. Newe wykyk? Newe staosia szczo nespodiwane?Bohdan podaw esi MD mikrodynamik. Wona pidnesa joho do wucha. Tychyj,ae radisno-uroczystyj hoos powidomlaw:nareszti staosia. Ne fantazija, ne hipotezy, ne natchnenni improwizaciji. Per-

szyj sygna myslaczych istot inszosoniacznoji ewoluciji. Potunyj impulsnyj radiwi-driadnyk generuje odyn i toj e kompeks szcze nerozszyfrowanoji informaciji u szyro-komu spektri czastot. Dereo sygnaliw ototoneno z nowowidkrytoju systemoju czerwo-noho karyka, u jakij peredbaczajesia, widpowidno do teoriji Czerwinkoho-Miltona, trypanety typu Zemla Merkurij. Zirka okalizowana mi Soncem i epsyon Eridana, nawidstani womy switowych rokiw wid Zemli. O czomu Wsepanetne Towarystwo Ga-aktycznych Zwjazkiw rozhladaje propozyciju pro zminu j dopownennia programy per-szoji gaaktycznoji ekspedyciji

Bohdan wymknuw mikrodynamik. Trywono hlanuw na druynu. Ty zrozumia? Wona kywnua. Mou buty zminy Newe ty hadajesz, szczo zminia skad ekipau? Wse moe buty. Ce wyriszy Rada Towarystwa. Ae ja bojusia ne za koho Za mene? Tak. Taka ekspedycija ne prosto pereseennia, a j nebezpeczne doslidennia.

A ty wahitna. Ty powynen widstojaty we ekipa, jak win je. Znaju, kochana. We ne zasnemo. Zbyrajemo namet i wylitajemo do Soniacz-

noho Mista

* * *

Soniaczne Misto ochopluwao kilcem ytowych budynkiw ta naukowo-doslid-nykych kompeksiw Elbarus. Tut e w kilcewij doyni buo pobudowano odyn z hoow-nych kosmodromiw Zemli. Rada Wsepanetnoho Towarystwa Gaaktycznych Zwjazkiwzibraa nadzwyczajne zasidannia w prymiszczenni Kosmicznoho Kongresu, zwidkyobhoworennia probem zorepawannia transluwaosia mereeju wsepanetnoho zwjazkudla wsijeji Zemli.

Krim wydatnych uczenych teoretykiw, konstruktoriw, osow, ekonomistiw,psychoogiw, na zasidannia Rady zjawyysia wsi czeny ekipau kosmokrejsera Lu-bow. Teper wony sydiy w perszych riadach amteatru, trywono peremowlaysia.

U fokusi zau, na katedri, zjawyasia posta hoowy Rady Wadysawa Rataja, zna-menytoho spiwtworcia nowoji matematyky, tak zwanoji matematyky tworczosti, jakadozwolaa modeluwaty bu-jaku ricz, jawyszcze, proces ne ysze w czysowomu wyra-enni, a u wsij dynamicznij hybynnosti pryczynnych zwjazkiw. Teorija Huka-Bohoo-Rataja stawya na obgruntowanu, cikom naukowu osnowu ideju bahatomirnosti i obi-ciaa weyki widkryttia w nedaekomu majbutti.Wadysaw Rataj pryhadyw dooneju sywe, korotko stryene woossia,usmichnuwsia ahidno kosmonawtam, prywitaw usich prysutnich, pidniawszy ruku nadhoowoju.

Usi znaju radisnu nowynu. Wsi znaju, szczo Rada ekstreno wyriszya: wsta-nowyty kontakt z myslaczymy istotamy, sygnay jakych my spijmay. Ce zawdannia wa-ywisze w czasi, ni probema pereseennia. Ae dla gaaktycznoho polotu u nas hotowyjpoky szczo ysze eksperymentalnyj kosmokrejser Lubow. Poety i win. Nam neob-chidno wyriszyty: budu zminy w skadi ekipau czy ni? Pojednaty ci dwa zawdanniaczy rozdiyty? Chto skae?

U czetwertomu kilci amteatru spaachnuw indykator osobowoho zwjazku. Na ste-

reoekrani bila Wadysawa Rataja zjawyasia posta osofa Zygmunda Trajna. Siri pro-nyzywi oczi z-pid sywych briw dywyysia hostro i serjozno.

Rozdiyty, korotko skazaw win. Obgruntuwannia? zapytaw Rataj. Nadto nesumisni zawdannia. I te j insze nepowtorne, oryginalne. My ne ma-

jemo prawa ryzykuwaty. Ce ne prohulanka. Dla kontaktu z inszosoniacznoju ewoluci-jeju potribna specilna pidhotowka. Ote, ekipa neobchidno onowyty

Ekipa maje uniwersalnu pidhotowku, zapereczyw Rataj. Ae win hotuwawsia dla utwerdennia nowoji ewoluciji, a ne dla ryzykowanych

kontaktiw z newidomoju cywilizacijeju. Krim toho, esia Poumjana wahitna. Propo-nuju ukompektuwaty ekipa wykluczno z odynakiw, psychoogizuwaty jich dla wyko-nannia suworo wyznaczenoho zawdannia.Sowa poprosya widomyj psychoog Lina Meje. Jiji weyki syni oczi metay zekrana w za byskawyci oburennia.

My ne moemo powertatysia do mirkuwa, dawno widkynutych naukoju. No-wostworenyj ekipa, szczo ne matyme dowhotrywaoji psychoadaptaciji, nemynucze de-hraduje w poloti. ysze wriwnowaena grupa ludej riznoji stati, objednanych lubowju,wykonaje tiake zawdannia. Newe wy ne rozumijete, drue Trajn, szczo odynaky wkilkaricznomu poloti stanu zobnymy asketamy? Istorija pokazaa, szczo taki ludystaju cikom bajduymy do suto ludkych probem, zamykajusia u wnutrisznij psycho-kapsuli, a potim staju fanatykamy, religijnymy, naukowymy czy socilnymy ce webajdue.

Ae dity, skazaw Trajc. Dity Poumjanoho! Wy jich choczete posaty w ne-bezpecznu mandriwku, jaka, moywo, zatiahnesia pa desiatylittia

Tym kraszcze, nezworuszno widpowia Lina. Moywo, same ditiam do-wedesia zawerszyty zawdannia Zemli.

My ne majemo prawa wwodyty szcze nenarodenych w umowy, jakych wonysami ne wybyray, wperto skazaw Trajn.

Probaczte, drue! ozwawsia z miscia Bohdan Poumjanyj. Probaczte! Ska-i ysze odne: czy waszi baky uzhoduway z wamy umowy waszoho nastupnoho yttiado narodennia?

Amteatr skoychnuo wid smichu. Nawi Zygmund Trajn skupo usmichnuwsia,rozwiw rukamy.

My radyysia, skazaw dali Bohdan. Choczu wysowyty czenam Radydumku wsioho ekipau kosmokrejsera Lubow. Persze i druhe zawdannia treba pojed-naty. Wstanowywszy kontakt, my peredamo Zemli neobchidnu informaciju, a potimstartujemo do systemy epsyon Eridana! Proszu pidtrymaty naszu wolu!

Kosmokrejser Lubow startuwaw u wyznaczenyj de 21 czerwnia wisimdesiatdruhoho roku XXI stolittia z kawkakoho kosmodromu. Rada WTHZ nijakych zminu skad ekipau ne wnesa, chocz obydwa zawdannia buy objednani. Wsia paneta pro-wodaa swojich sypiw i doczok u daeku dorohu bez worottia. Widnyni ysze metacza-sowi kanay Kodu wicznosti prynosytymu zridka skupi wistky wid ditej Zemli z gaak-tycznych bezode.

Nad Kawkakym chrebtom szaeniy hrozy. Meteobarjer zachyszczaw hoownyj ko-smodrom wid hriznych stychijnych potokiw, u zeniti slipuczo siajao sonce.

Piwkiometrowyj akwamarynowyj sferojid wako odirwawsia wid majdanu kosmo-dromu, nyke potune hudinnia magnitno-grawitacijnych dwyhuniw skoychnuo hory.Kosmokrejser pidijmawsia wertykalno, soniacznyj oreo merechtiw u zachysnomu polikorabla. Za kilka chwyyn sriblasto-zeenkuwata soczewycia probya suwoji hrozowychchmar i wyjsza w stratosferu.

Zapraciuway termojaderni panetarni motory. Nino-bakytna kula Zemli widda-laasia, zasiajaa tremtywoju wodianystoju ihraszkoju sered merechtywoji wohnystojibezodni.

Za szis dniw kosmokrejser podoaw kilka miljardiw kiometriw, pidniawszy nadposzczynoju soniacznoji ekliptyky. Tut Bohdan Poumjanyj daw awtomatyci korablanowu programu, wwiwszy sferojid u reym mizorianoho polotu.

Poczay dijaty wakuumno-kwantowi prystroji. Dwa misiaci wony rozhaniay ko-smokrejser do szwydkosti 270 tysiacz kiometriw na sekundu. Ekipa perebuwaw ustani hipnosnu. ysze dosiahnuwszy subpromenewoji szwydkosti, awtomatyka krejserawymknuasia. Wstupya w diju systema sztucznoho tiainnia, ekipa prokynuwsia, nakorabli poczaosia normalne yttia.

Na tretiomu misiaci polotu (chocza widlik czasu wiwsia w reymi widnosnosti) e-sia narodya dwoch syniw. Szczasywyj Bohdan pryjmaw pozdorowennia wid towa-rysziw. Wsi wony zibraysia w kajut-kompaniji za swiatkowym stoom. Pyy iskrystewyno, jiy sokowyti jahody wynohradu z korabelnoji oranereji. Ekspansywnyj WanoDzoaszwili zaproponuwaw usim hurtom ity do esi, szczob pohlanuty na nowonarode-nych.

Bohdan zaprotestuwaw, Dewananda Kriszna pidtrymaw joho: dity z matirju zna-chodyysia w specilnomu bimedycznomu izolatori; pered tym jak yty w zahalnychprymiszczenniach, wony powynni buy projty proaktycznu pidhotowku.artujuczy, spiwajuczy, kosmonawty ne poczuy perszoho sygnau trywohy, jakyjprokotywsia po wsiomu kosmokrejseru. A koy bahrowymy arynamy zamyhotiy indy-katory radiciji w kajut-kompaniji, buo we pizno. Wsi razom widczuy odne: newba-hanna, mohutnia woroa sya paralizuje mozok, amaje tio, rujnuje klityny, zupyniajeserce. Perszyj zneprytomniw najsylniszyj Wano. Rozirwawszy soroczku na hrudiach,win upaw na pidohu kajut-kompaniji, synijuczy, niby wid zaduchy. Biog Soja hla-nua na kontrolni awtomaty, schopya kapitana za ruku. Bohdan zblid, jak mre, oczijoho buy zapluszczeni, ruky bezsyo wyprostani wzdow tia. Soja z ostannich sy tru-sonua joho, zakryczaa:

Kapitane! Radicija!.. Miljardy rentgen Miljonnokratna norma Kine, proszepotiw Poumjanyj.

Zhasajuczym pohladom win hlanuw dowkoa. Joho druzi, soratnyky eay w kri-sach, na pidozi kajut-kompaniji. Wony pomyray, i ne buo u switi takoji syy, jakamoha b jich uriatuwaty. Soja znemoeno zapluszczya oczi.

Proszczaj, Bohdane Ne zabu ditej esiu Jedyna nadijaPoumjanyj beztiamno rozpluszczyw oczi. Szczo wona kae? Dity? esia? Joho

syny Wony te zahynu? Ni, ni, izolator otoczenyj potunym magnitnym poem, ra-dicija tudy ne pronyka Jake szczastia! esia z nymy. Wona te bude yty. Kochanaprywede kosmokrejser do mety, a tam, tam wona wychowaje syniw I, moe, wony po-wernu do yttia wsich kosmonawtiw, wykorystawszy genoteku korabla. O doe! Ne dajszczeznuty ostannij nadiji!..

Bohdan napjaw tiatywu woli, doajuczy chwyli neprytomnosti, szczo tiahy joho wmorok smerti. Wij zwiwsia na nohy i, stupajuczy czerez tia druziw, dobrawsia do pultazwjazku. Sabijuczoju rukoju uwimknuw sygna trywohy. I w tu my poczuw widczaj-dusznyj kryk za spynoju:

Bohdanku! Szczo z wamy?Kapitan rizko powernuwsia, trymajuczy rukamy za pult.U dweriach kajut-kompaniji stojaa esia. Jiji obyczczia buo blide j naachane.

Wona dywyasia na tia druziw i ne moha niczoho zbahnuty. Oczi spownyysia boem iachom. Bohdanku! Szczo staosia! Czomu ty mowczysz? Bohdanku?!Poumjanyj spo-

wzaw na pidohu. Tio joho wanio, po yciu powza czornota. esia kynuasia do nioho,chotia pidtrymaty.

Tikaj! prochrypiw kapitan. Tikaj w izolator!Ne rozumijuczy poperedennia, wona schopya joho za peczi i widczua, jak chwylamosti j bezsylla peredajesia jij wid czoowika. A Bohdan szepotiw, edwe woruszaczy

peresochymy hubamy: Radicija Strasznyj potik Tikaj w izolator Kosmokrejser w reym hiper-

prostoru Syny Syny Howera Szczo? Szczo ty kaesz? rydaa esia. Ne pokydaj mene! Ne pokydaj! Ja

pomru bez tebe Kochanyj! Ne jdy!..Bohdan zamowk. Ostannie bolisne zitchannia wyrwaosia z joho hrudej. I wse. Bil-

sze ni sowa. esia zakamjania nad tiom druha, ne w syli dumaty, rozumity, dijaty.Ta o do jiji swidomosti dijszy sowa Bohdana. Syny Wony ywi, jich treba ria-

tuwaty. Wony jedyna nadija. esia powilno wstaa. Hoowa namoroczyasia, nawko-yszni predmety rozpywaysia, niby w tumani. Zirky w iluminatorach kajut-kompanijizywaysia w pomenysti nytky, jaki, zwywajuczy spiralamy, utworiuway chymernyjbyskuczyj kubok.esia dopowza do dwerej. Wybraasia w korydor. Sabijuczyj mozok uperto na-haduwaw: dity, dity, dity Treba riatuwaty ditej Tilky b ustyhnuty

Wona zupynyasia bila apteczky, pryjniaa aktywizator. Swidomis trochy proja-snyasia, chocz sabis ne znyka. esia zajsza w centralnu kajutu uprawlinnia, bajduepohlanua na pult. Kosmokrejser z subpromenewoju szwydkistiu mczy do daekoji czer-wonoji ziroczky. Chto teper powede joho? Chto wykopaje zawdannia Zemli?

Jakby chocz trochy syy Szczob powernuty korabel nazad al, jakszczo propadetaka cinnis A wona we ne wstyhne prowesty rozrachunky dla powernenniaesia stupya kilka krokiw do dwerej izolatora. Jiji zupynyw dz