Upload
tran-ngo-bich-tram
View
224
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
bài giảng cơ chế sinh bệnh đái tháo đường tuýp 2
Citation preview
18/02/2013
1
C ch bnh sinhi tho ng tp 2
ThS.BS. Trn Th TrungB mn Ni Tit
i hc Y Dc TP.HCM
Slide 2
c im i tho ng tp 2
T tpe 2 chim 90-95% bnh T
Kt hp khng Insulin v gim tit Insulin:
khng Insulin Bo ph (nht l bo bng/ tng m tng)
t vn ng
t nhim ceton tr khi c stress nng
Gim tit Insulin T bo beta-ty khng tit insulin b tr cho tnh
trng khng insulin.
T bo beta suy gim chc nng dn dn theo thi gian.
Slide 3
c im phn bit i tho ng tp 1 v tp 2
c im Tp 1 Tp 2
Tui khi pht Tr, thanh thiu nin Thng > 40
Biu hin khi pht t ngt Chm
Tin cn gia nh C th c T tp 1 Thng c T tp 2
C chKhng r; di truyn, t min, virus
Khng r; di truyn
Cp sinh i
18/02/2013
2
Slide 4
Nhng ri lon thng i km i tho ng tp 2
Bo ph
khng insulin
Tng insulin mu
Tng huyt p
Gai en (Acanthosis Nigerians)
Bnh l mch mu ln v nh
PCOS (hi chng bung trng a nang)
Slide 5
Cc hormone ca ty
Insulin (t bo beta tit) Kch thch thu nhn glucose vo t bo,
do vy lm gim glucose mu
Glucagon (t bo alpha tit) Kch thch phn gii glycogen v phng
thch glucose, do vy lm tng nng glucose mu
Glucagon v insulin hot ng phi hp cng nhau iu ha v duy tr nng ng mu.
Slide 6
Chc nng ca insulin
Vn chuyn glucose vo t bo, cung cp nng lng cho c th Glucose l nng lng a thch
ca hu ht t bo, l ngun nng lng duy nht cho t bo no.
No + Hng cu hp thu glucose khng cn insulin
Chuyn glucose thnh dng glycogen d tr ti c v gan
Chuyn glucose d tha thnh dng m
Ngn nga phn gii protein
18/02/2013
3
Slide 7
Tc dng ca insulin
Michael Stumvoll et al,Pathogenesis of Type 2 Diabetes, Type 2 Diabetes Principles and Practice (2008)
Slide 8
Ngi khng i tho ng
Insulin
Tu
C
Glucose
Tun hon
Glucose v Insulin
Carbohydrate
M
Slide 9
Bnh nhn i tho ng tp 2
Insulin
Tu
C
Glucose
Tun hon
Glucose v Insulin
Carbohydrate
M
Ri lon chc nng t bo beta tu v khng insulin
18/02/2013
4
Slide 10
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
Suy t bo beta khng insulin
i tho ng tp 2
Slide 11
Vai tr yu t di truyn
Tn sut i tho ng theo sc dn ti M: Caucasians: 2-4 %
African-American 4-6%
Mexican-American: 10-15%
Pima Indians: 35%
Yu t gia nh > Bo ph + gii + thi quen vn ng.
Tn sut T tng nhanh nhng ngi/vng c chuyn i li sng sang phng ty nhanh. t vn ng
Bo ph vng bng
Slide 12
Vai tr yu t di truyn
Sinh i: Gen chim 60-90% kh nng b T
Sinh i cng trng 70-90% ng b T
Khc trng: 15-25%
Nguy c tng theo thi gian sng.
Tin cn gia nh (trc h) c i tho ng = Nguy c 40%.
C cha + m cng b i tho ng = nguy c b i tho ng l 70%.
18/02/2013
5
khng Insulin v ri lon chc nng t bo b
khngInsulin
Yu t c a, bo ph, li sng t vn ng
Bnh i tho ng type 2
IRRi lon chc nng t bo bb
Rhodes CJ & White MF. Eur J Clin Invest 2002; 32 (Suppl. 3):313.
Slide 14
Cc yu t nguy c T tp 2
1. Cn nng
2. Phn b m
3. t vn ng
4. Tin s gia nh
5. Chng tc, sc dn
6. Tui
7. Tin i tho ng
8. Tin cn i tho ng thai k (n)
www.mayoclinic.com
Slide 15
khng insulin
Ri lon quan trng trong i tho ng tp 2
Gim p ng sinh hc (ca cc m) vi insulin
Yu t d bo i tho ng tp 2 mnh
Lin quan cht vi bo ph
1American Diabetes Association. Diabetes Care 1998; 21:310314.
2Beck-Nielsen H & Groop LC. J Clin Invest 1994; 94:17141721. 3Bloomgarden ZT. Clin Ther 1998; 20:216231.
4Haffner SM, et al. Circulation 2000; 101:975980. 5Boden G. Diabetes 1997; 46:310.
Insulinresistance
Glucose output Glucose uptake Glucose uptake
Hyperglycemia
Liver Muscle Adiposetissue
IR
18/02/2013
6
Slide 16
Vai tr ca khng insulin
khngInsulin
Tng huyt p
T Type 2
RL tiusi huyt
RL lipid mu
TG, LDL
HDL
RL chc nngT bo ni mc Hin tng vim
X va ng mch
Bo bng
Adapted from the ADA. Diabetes Care. 1998;21:310-314;Pradhan AD et al. JAMA. 2001;286:327-334.
Slide 17
khng insulin:Yu t Di truyn v Mc phi
khng insulin = Phi hp Di truyn + Mc phi:
Bo ph
Thi quen n ung
t tp vn ng
Tnh trng bnh i tho ng (tp 2) xut hin cng lm xu thm tnh trng khng insulin:
Tng nng FFA (acid bo t do)
Tng ng huyt
=> C th o ngc (ci thin nhng khng bnh thng hon ton) nu kim sot tt ng huyt.(10% n 75% theo cc nghin cu)
Di truyn(gen)
Slide 18
C ch khng insulin
Ba khu c th lin quan: Th th insulin
Nhng thnh phn ca th th (IRS-1, IRS-2)
B phn vn chuyn glucose [phosphatidylinositol-3-kinase (PI-3-kinase) v glucose transporter isoform (Glut-4)]
18/02/2013
7
Slide 19
C ch khng insulin
Gim s lng th th insulin mng t bo:
Ngi bo ph v ngi ri lon dung np glucose (do tng insulin mu).
Bnh nhn i tho ng bo ph v khng bo ph.
Cn gim < 10-20% so vi bnh thng mi nh hng n nhy cm insulin.
Slide 20
khng insulin:Yu t Di truyn
Nhng gen c kh nng lin quan khng insulin:
insulin receptor, Glut-4, glycogen synthase, PI-3-
kinase
C ch a gen phc tp:
Vai tr ca tng gen n l rt hn ch
C s cng hng nu kt
hp nhiu gen, km vi yu t mi trng hoc yu t khc nh tng FFA
Nhng gen lin quan n bnh sinh i tho ng tp 2
Slide 21
o lng khng insulin
C nhiu phng php:
Ly mu lin tc o insulin/glucose1
Tiu chun vng nhng km thc hnh, khng p dng
rng ri c
o insulin/glucose mt ln2
n gin, t mt mu mu lc i (o insulin v glucose)
D p dng cho s lng ln
1Bergman RN, et al. Eur J Clin Invest 2002; 32 (Suppl. 3):3545.
2Matthew s DR, et al. Diabetologia 1985; 28:412419.
18/02/2013
8
Slide 22
o lng khng insulin
Vng eo l mt chs lm sng tt phn nh khng insulin.-Nam > 90 cm-N > 80 cm
Slide 23
Ri lon chc nng t bo beta
Ri lon quan trng trong i tho ng tp 2
Gim kh nng bi tit insulin ca t bo beta ty p ng vi tnh trng ng huyt cao
b
b
b
b
DeFronzo RA, et al. Diabetes Care 1992; 15:318354.
Slide 24
Ri lon chc nng bi tit insulin bnh nhn i tho ng tp 2
Gim nh tit sm v mun bnh nhn i tho ng tp 2 khi lm nghim php kp glucose cc mc 7.5, 10 v 15 mmol/L.
Vivian Fonseca and Jennifer John-Kalarickal. Type 2 Diabetes Mellitus: Epidemiology, Genetics, Pathogenesis, and Clinical Manifestations. Principles of Diabetes Mellitus 2nd (2010)
18/02/2013
9
Slide 25
Suy chc nng t bo beta xy ra trc khi bnh i tho ng c chn on
Time from diagnosis (years)
Up to 50% loss
100
80
60
40
b-c
ell
fun
cti
on
(%
)
20
0
Diagnosis
-10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6
Holman RR. Diabetes Res Clin Prac 1998; 40 (Suppl.):S21S25.
Slide 26
Thay i chc nng t bo beta
Marc Prentki and Christopher J. Nolan.Islet b cell failure in type 2 diabetes. J. Clin. Invest. 116:18021812 (2006)
Slide 27
C ch suy t bo beta
Tng glucose ko di
Tng bi tit insulin b tr1,2
Tng nng FFA
Ng c glucose(Glucotoxicity)2
Ty
Ng c m (Lipotoxicity)3
Ri lon chc nng t bo b
1Boden G & Shulman GI. Eur J Clin Invest 2002; 32:1423.
2Kaiser N, et al. J Pediatr Endocrinol Metab 2003; 16:522.
3Finegood DT & Topp B. Diabetes Obes Metab 2001; 3 (Suppl. 1):S20S27.
18/02/2013
10
Slide 28
Nhng thay i trong bi tit insulin bnh nhn i tho ng tp 2
Gim kh nng tit insulin
Gim nhy ca t bo beta vi glucose
Mt pha tit insulin sm vi glucose
Tng phng thch proinsulin
Mt nhp iu bi tit bnh thng
Thay i hnh thi hc (gim khi lng t bo beta; lng ng amyloid)
Slide 29
khng insulin v Suy t bo beta
Slide 30
Chc nng t bo beta v khng insulin
ng cong biu
din mi lin h
gia chc nng
t bo beta v
nhy insulin trn
nhng nhm i
tng khc nhau.T2DM: i tho ng
tp 2; IGT: Ri lon dung
np glucose; NGT: Dung
np glucose bnh
thng
Michael Stumvoll et al,Pathogenesis of Type 2 Diabetes, Type 2 Diabetes Principles and Practice (2008)
18/02/2013
11
Slide 31
Normal
Din tin t nhin ca bnh i tho ng tp 2
Impaired glucose
tolerance
Type 2 diabetes
Fasting plasma glucoseInsulin sensitivityInsulin secretion
Insulin sensitive
Normal insulin secretion
Normoglycaemia
Hyperglycaemia
-cell exhaustion
Insulin resistance
Late type 2 diabetes
complications
Adapted from Bailey CJ et al. Int J Clin Pract 2004;58:867876. Groop LC. Diabetes Obes Metab 1999;1 (Suppl. 1):S1S7.
Insulin resistance
Slide 32
o lng Chc nng t bo b
nh gi chnh xc chc nng t bo b: phc tp, kh p dng lm sng
nh gi bng m hnh HOMA (Homeostasis model assessment) l cch n gin c tnh chc nng t bo b2
i khi dng t l (Proinsulin:insulin) nh gi s ri lon chc nng t bo b1
1Matthew s DR, et al. Diabetologia 1985; 28:412419.
2Bergman RN, et al. Eur J Clin Invest 2002; 32 (Suppl. 3):3545.
Slide 33 Garber A. J Am Osteopath Assoc 2011;111:S20-S30
Chc nng t bo beta vTc dng ca GLP-1
18/02/2013
12
Slide 34
Sn xut glucose t gan (HGO)
Khi nhn i qua m, glucose mu c duy tr ch yu do glucose t gan (90%) vi tc khong 1.8-2.2 mg/kg/pht.
Bnh nhn i tho ng, mc ng huyt i tng quan vi HGO.
Yu t tng thm HGO:
khng insulin ca gan
Thiu insulin tng i
Tng nng glucagon mu
Tng nng tin cht tn to glucose
Tng nng acid bo t do (FFA)
Slide 35
C ch tng glucose mu i
No hp thu phn ln glucose khi i (50-60%).
C ch ng gp tiu th 15-20% glucose lng lc i.
Tng ng huyt lc i ch yu c ngun gc do tng sn xut glucose t gan.
Slide 36
C ch tng glucose mu sau n
Sau n, glucose mu c hp thu vo:
Gan: th u < 10%, tng cng 20-35%.
Phn ln cc m ngoi bin (50-60% c)
Yu t ng gp vo tng ng huyt sau n:
Tng lng cung glucose: t thc n v t gan
Gim thu nhn glucose vo c (do khng insulin)
Gim thu nhn glucose vo gan gim
18/02/2013
13
Slide 37
Gen v Phng nga i tho ng
T tp 2 l c th phng nga:
Duy tr cn nng ph hp
Hot ng th lc
Pht hin gen s lm sng t c ch sinh bnh
iu tr phng nga tp trung vo nhm nguy c cao
Liu xt nghim gen c gip ngn nga bnh?
Hiu bit c dn n thay i hnh vi ?
Slide 38
Gen v Phng nga i tho ng
Thch thc v kh khn bao gm:
Gi tr tin on thp
Din gii v s dng thng tin nguy c?
Kh khn din t kt qu phn tch (a) gen
C th dn n khng hong tinh thn
Phn bit i x trong bo him v tuyn dng
Tnh bo mt v th phi
Tc ng th trng xt nghim gen
Slide 39
Nhng ri lon/ch iu tr trong bnh i tho ng tp 2
PPAR-gamma (bit ha t bo m)
IRS1 (th th insulin)
Glucagon synthase
TCF7L2 (tng hp glucagon)
Glucagon
GLP-1 (kch thch tit insulin)
DPP-IV (thoi ging GLP-1)
18/02/2013
14
Slide 40
Nhng ro cn trong t mc tiu kim sot ng huyt
Khng t c mc tiu khc phc nhng c ch sinh bnh!
Slide 41
Lm th no ci thin vic iu tr v t kt qu tt ?
Nhm n khc phc nhng ri lon trong c ch sinh bnh, trong bao gm tnh trng khng insulin.
Del Prato S, et al. Int J Clin Pract 2005; 59:13451355.
Slide 42
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
Suy t bo beta khng insulin
i tho ng tp 2
18/02/2013
15
Slide 43
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
Suy t bo beta khng insulin
i tho ng tp 2
Tm sot gen, xp loi nguy c-Xc nh c ch ri lon-Bin php phng nga
-Hng dn iu tr-C th ha iu tr
Slide 44
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
Suy t bo beta khng insulin
i tho ng tp 2
Li sng-Bo ph
-Vn ng-Ch n
Slide 45
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
Suy t bo beta khng insulin
i tho ng tp 2
Thay i li sng:-Bo ph-Vn ng-Ch nThuc:-PPAR (TZD)
-Metformin
18/02/2013
16
Slide 46
Gen Mi trng
C ch bnh sinh i tho ng tp 2
khng insulin
i tho ng tp 2
Suy t bo beta
Li sng-Bo ph-Vn ng
-Ch n
Thuc-SU, glinides-GLP-1
-DDP-IV-Insulin
Slide 47
Kt lun
C ch bnh sinh i tho ng tp 2:
Ri lon bi tit insulin + Ri lon tc dng insulin
Ri lon chc nng t bo beta+ khng insulin
Yu t di truyn + yu t mi trng (li sng)
khng insulin xy ra cc m: gan, c, m.
Tng ng huyt v FFA cng lm tng khng insulin.
Bnh i tho ng (ch) xut hin khi chc nng t bo beta suy gim.