Upload
ciel
View
74
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych. X Ogólnopolska Konferencja z cyklu „Automatyzacja Bibliotek Publicznych” pt. „Modele współpracy bibliotek publicznych – czy razem możemy więcej, szybciej, lepiej?”, 7-8 listopada 2012 r., Warszawa. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych
Lidia Derfert-Wolf
Biblioteka Główna Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy
X Ogólnopolska Konferencja z cyklu „Automatyzacja Bibliotek Publicznych” pt. „Modele współpracy bibliotek publicznych – czy razem możemy więcej, szybciej, lepiej?”, 7-8 listopada 2012 r., Warszawa
Realizacja „Strategii Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata 2010-2021”
Konteksty
zmiany technologie, metody uczenia się, sposoby komunikowania, itp. szanse i zagrożenia
kryzys finansowy zagrożenia współpraca, udział w projektach,
nowe inicjatywy szanse potrzeba (i moda?)
demonstrowanie wartości bibliotek– raport ”Po co Polakom biblioteki?”
- po 3 latach realizacji Programu Rozwoju Bibliotek
– manifest IFLA w sprawie statystyki bibliotecznej (już po polsku!)
Od statystyki do oceny działania
Co biblioteka posiada, co realizuje?
Jak biblioteka spełnia cele, jaki ma wpływ na otoczenie i ile jest warta?
statystyka ISO 2789 GUS
sprawozdania
pomiary funkcjonalności i jakości (ISO 11620)
badania użytkowników (ISO 11620)
badania wpływu (ISO 16439)
Statystyka
wejście (input) wyjście (output)
procesy
Wskaźniki funkcjonalności
Misja i cele biblioteki
Wpływ (impact)
Wartość (value)
Satysfakcja i opinie użytkowników
Od statystyki do oceny działania
Geneza projektu SBP „Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych”
Projekt AFBN i doświadczenia bibliotek naukowych
Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata 2010 – 2021
Cel szczegółowy I.3 Inicjowanie opracowania i upowszechniania istniejących standardów w dziedzinie bibliotekarstwa
Zadanie: I.3.1.2: Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych
powołanie przez SBP Zespołu ds. badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych – 2010 r.
rozpoczęcie prac – czerwiec 2010 r.
projekt współfinansowany z dotacji Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (FRSI) dla SBP
opracowanie propozycji wskaźników funkcjonalności bibliotek publicznych
opracowanie propozycji wskaźników funkcjonalności bibliotek pedagogicznych
określenie i opisanie danych statystycznych do obliczania wskaźników funkcjonalności
przygotowanie narzędzia do automatycznego obliczania wskaźników
Zakładane efekty projektu
Etapy realizacji projektu
1. zebranie materiałów na temat stanu badania efektywności bibliotek w Polsce i na świecie
• http://www.sbp.pl/artykul/?cid=1570&prev=521
• wnioski
– współpraca bibliotek narodowych, stowarzyszeń bibliotekarskich oraz urzędów statystycznych
– statystyki zbierane w oparciu o normę ISO 2789
– dane i analizy publicznie dostępne w internecie
2. opracowanie celów, założeń i obszarów/grup wyznaczania wskaźników krajowego zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotek
3. opracowanie krajowych zestawów wskaźników dla bibliotek publicznych i pedagogicznych
4. testowanie wskaźników funkcjonalności
dostarczenie kierującym bibliotekami narzędzia do zarządzania
wsparcie dla tworzenia strategicznych planów rozwoju bibliotek
dostarczenie władzom nadrzędnym i organizatorom narzędzia do monitoringu postępów działania oraz oceny wykonania zadań
dostarczenie narzędzia do badań porównawczych bibliotek (benchmarking)
dostarczenie materiałów do działań promocyjnych na rzecz bibliotek (w skali lokalnej i ponadlokalnej)
dostarczenie materiałów do pozyskiwania grantów, dotacji, itp.
Cele projektu
wskaźniki dobierane z punktów widzenia użytkownika organizatora zarządzającego biblioteką [biblioteki pedagogiczne] organu sprawującego nadzór pedagogiczny
perspektywa dalszego rozwoju bibliotek
baza - łatwo dostępne dane statystyczne
możliwość rozwoju wskaźników w kolejnych latach, np. o „satysfakcję użytkowników” obliczaną na podstawie ankiety jednolitej w skali kraju
skorelowanie danych do obliczania wskaźników z wymaganymi przez GUS
gromadzenie danych z bibliotek wg ujednoliconego formularza elektronicznego automatyczne obliczanie wskaźników
wskaźniki analizowane i porównywane w zależności od wielkości obsługiwanej populacji i/lub typu biblioteki
Założenia tworzenia krajowego zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotekpublicznych/pedagogicznych
ISO 11620:2008 Information and documentation – Library performance indicators PN-ISO:2012 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek (norma przetłumaczona na język polski i ustanowiona przez PKN w ramach zadania SBP)
Poll, R., Te Boekhorst, P. Measuring Quality. Performance Measurement in Libraries, 2007
AFBN – Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych w Polsce
Global Library Statistics (IFLA/SEC)
niemiecki projekt BIX
norweskie wskaźniki dla bibliotek publicznych
Związki z międzynarodowymi i krajowymi działaniami / badaniami jakości bibliotek
usystematyzowane zgodnie z założeniami Zrównoważonej Karty Wyników i perspektywami oceny z normy PN-ISO 11620:2012
zasoby (pracownicy, zbiory i infrastruktura)
korzystanie z biblioteki wydajność potencjał i rozwój
Wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek publicznych/pedagogicznych
W ramach każdej perspektywy pogrupowane wg zagadnień: Kolekcja Dostęp Wyposażenie Personel Ogólne
1) Liczba zbiorów bibliotecznych w przeliczeniu 1000 osób obsługiwanej populacji / na użytkownika*
2) Liczba tytułów czasopism bieżących w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji / na użytkownika*
3) Liczba zakupionych książek w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji / na użytkownika*
4) Liczba nabytków w stosunku do liczby zbiorów zbiorów bibliotecznych
5) Liczba ubytków w stosunku do liczby zbiorów zbiorów bibliotecznych
6) Zbiory opracowane komputerowo w stosunku do ogólnej liczby zbiorów
7) Przestrzeń dostępna dla użytkowników w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
8) Liczba publicznie dostępnych stanowisk komputerowych z dostępem do internetu w przeliczeniu 1000 osób obsługiwanej populacji / Liczba użytkowników przypadająca na jedno stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu*
9) Liczba godzin w tygodniu, w których dostępne są usługi biblioteczne
10) Personel w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji / Użytkownicy w przeliczeniu na pracownika biblioteki*
11) Wypożyczenia w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
Wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek publicznych/pedagogicznych
* dla bibliotek pedagogicznych
12) Wykorzystanie zbiorów w bibliotece w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
13) Aktywność wykorzystania zbiorów (obrót)
14) Odwiedziny fizyczne w bibliotece w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
15) Odwiedziny wirtualne w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
16) Udział użytkowników w imprezach bibliotecznych w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji / Średnia liczba osób uczestniczących w imprezach bibliotecznych*
17) Liczba uczestników szkoleń dla użytkowników w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji / Średnia liczba osób uczestniczących w szkoleniach organizowanych przez bibliotekę*
18) Procent populacji docelowej objętej usługami / Nauczyciele - użytkownicy jako procent nauczycieli w rejonie objętym działalnością biblioteki*
19) Koszt w przeliczeniu na odwiedziny w bibliotece
20) Stosunek wydatków na gromadzenie i obsługę zbiorów do kosztów personelu
21) Wydatki biblioteki w przeliczeniu na użytkownika
22) Wydatki na zbiory elektroniczne jako procent wydatków na gromadzenie zbiorów
23) Wydatki na zbiory biblioteczne w przeliczeniu na osobę obsługiwanej populacji / na użytkownika*
Wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek publicznych/pedagogicznych
* dla bibliotek pedagogicznych
24) Usługi sieciowe i/lub interaktywne • udostępnianie katalogów w internecie• elektroniczne zamawianie / rezerwacja poprzez katalog online• elektroniczna prolongata poprzez katalog online• elektroniczne powiadamianie czytelników o terminie zwrotów (e-mail, sms)• witryna www• tematyczne zbiory linków• elektroniczna informacja, np. formularz e-mail, komunikatory• interaktywne szkolenia online • blogi• kanał RSS• biuletyny, newslettery • biblioteka cyfrowa (samodzielna albo udział)
25) Liczba godzin udziału w szkoleniach zawodowych w przeliczeniu na pracownika biblioteki
26) Wykwalifikowani pracownicy biblioteki jako procent wszystkich pracowników [tylko biblioteki publiczne]
27) Procent budżetu organizatora przeznaczany na bibliotekę
28) Procent budżetu biblioteki uzyskany z grantów specjalnych lub dochodów własnych
Wskaźniki funkcjonalności dla bibliotek publicznych/pedagogicznych
* dla bibliotek pedagogicznych
Dane statystyczne wymagane do obliczania wskaźników
w 90% skorelowane z danymi wymaganymi przez GUS (formularz K-03 dla danych z 2011 r.)
32 dane dla bibliotek publicznych, 34 – dla pedagogicznych szczegółowo objaśnione i skonsultowane z bibliotekami
testującymi objaśnienia na bieżąco modyfikowane i uzupełniane http://www.sbp.pl/repository/dokumenty/strategia/2011/
wykaz_wskaznikow_publiczne_portal_SBP_04_2012.pdf http://www.sbp.pl/repository/dokumenty/strategia/2011/
Wskazniki_pedagogiczne_maj_2012.pdf
Badania pilotażowe w bibliotekach publicznych
Cel badań: nie porównania, ale testowanie sposobu gromadzenia i analizy danych
styczeń 2011 – inauguracja
18-19.04.2011 – seminarium dla przedstawicieli bibliotek testujących
cały 2011 r. – gromadzenie danych przez biblioteki
luty 2012 r. - przekazanie bibliotekom testującym formularzy do zestawienia danych statystycznych
od 10 marca 2012 r. odbiór danych z bibliotek
10-30.03 2012 r. – korekta i analiza danych
3-4.04.2012 r. – warsztaty podsumowujące
05-07.2012 – dalsza korekta danych; analiza skorygowanych danych
sierpień 2012 – rozpowszechnienie analizy wśród bibliotek testujących
Badania pilotażoweBiblioteki koordynujące w regionach
Książnica Podlaska w Białymstoku Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gorzowie
Wielkopolskim Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie Książnica Pomorska w Szczecinie Książnica Kopernikańska w Toruniu Dolnośląska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu
oraz Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu
Badania pilotażoweBiblioteki uczestniczące
biblioteki wojewódzkie – 7 biblioteki gminy miejskiej – 19
obsługiwana populacja do 20 tys. – 2 obsługiwana populacja 20-50 tys. – 8 obsługiwana populacja 50-100 tys. – 5 obsługiwana populacja 100-500 tys. – 3 obsługiwana populacja powyżej 500 tys. – 1
biblioteki gminy miejsko-wiejskiej (populacja 10-15 tys.) – 18 biblioteki gminy wiejskiej (populacja 5-10 tys.) – 19
Łącznie 63 biblioteki
Przykładowe wyniki Biblioteki wojewódzkie (7) – zasoby, dostęp,
infrastruktura
Wskaźnik średnia mediana max min
Liczba zbiorów bibliotecznych w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji 2777,14 3317,15 4076,92 647,99
Liczba tytułów czasopism bieżących w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji 4,72 2,84 17,06 0,90
Liczba zakupionych książek w przeliczeniu na 1000 osób obsługiwanej populacji 37,55 35,22 86,61 6,16
Liczba nabytków w stosunku do liczby zbiorów bibliotecznych (%) 3,22 3,25 4,73 1,68
Liczba ubytków w stosunku do liczby zbiorów bibliotecznych (%) 3,69 4,30 6,51 0,71
Zbiory opracowane komputerowo w stosunku do ogólnej liczby zbiorów (%) 64,47 58,66 95,06 30,00
Przykładowe wyniki
Biblioteki gminy wiejskiej (19) – potencjał i rozwój Usługi sieciowe i/lub interaktywne N (19) %
udostępnianie katalogów w Internecie 5 26,32
elektroniczne zamawianie / rezerwacja poprzez katalog online 0 0
elektroniczna prolongata poprzez katalog online 0 0
elektroniczne powiadamianie czytelników o terminie zwrotów (e-mail, sms) 3 15,79
własna witryna www 11 57,89
elektroniczna informacja na własnej witrynie WWW, np. formularz e-mail, komunikatory 10 52,63
interaktywne szkolenia online na własnej witrynie WWW 2 10,53
blogi 1 5,26
kanał RSS na własnej witrynie WWW 1 5,26
profile w portalach społecznościowych (np. Facebook, Twitter) 8 42,11
biuletyny, newslettery na własnej witrynie WWW 1 5,26
biblioteka cyfrowa (samodzielna albo udział) 1 5,26
O czym należy pamiętać?
wskaźniki nie pokazują pełnego potencjału danej biblioteki
wskaźniki należy zestawiać z misją i celami danej biblioteki
wskaźniki NIE stanowią jedynego narzędzia oceny biblioteki
Działania towarzyszące projektowi i dalsze plany
„Statystyka w bibliotece” Manifest IFLA - polskie tłumaczenie http://www.sbp.pl/repository/dokumenty/IFLA_Manifest_statystyka_biblioteczna-23_01.pdf
opracowanie „Aplikacji do gromadzenia, analizy i prezentacji wskaźników funkcjonalności bibliotek” specyfikacja powstała w 2011 r. program przeznaczony dla wszystkich typów bibliotek testowanie (I kwartał 2013 r.)
prace nad standardowym kwestionariuszem do badań satysfakcji użytkowników bibliotek
promocja projektu badania pilotażowe w bibliotekach pedagogicznych dalsze testowanie w bibliotekach publicznych (więcej bibliotek)
Sporo już mamy . . .
dane statystyczne
doświadczenie w ich gromadzeniu
kilka liczących się przedsięwzięć w zakresie statystyki bibliotecznej i badań efektywności
wiedzę o doświadczeniach innych krajów i panujących trendach
polską wersję normy ISO 11620
liczne grono bibliotek testujących i zaangażowanych bibliotekarzy!
. . . ale jeszcze potrzebujemy
wskaźnika „satysfakcja użytkownika” programu komputerowego do gromadzenia i analizy danych polskiego tłumaczenia normy ISO 2789 „Międzynarodowa
statystyka biblioteczna” (2013) współpracy w ramach różnych projektów krajowych
dotyczących statystyki bibliotecznej i badań efektywności szkoleń
– metody analizy i interpretacji danych
– sposoby przedstawiania danych i wskaźników
– sposoby wykorzystywania danych i wskaźników do różnych celów
Lidia Derfert-Wolf - Kierownik (Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy), Joanna Burska (Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie) – od czerwca 2012 Artur Jazdon (Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu) Małgorzata Jezierska (Biblioteka Narodowa) Marek Jurowski (Książnica Kopernikańska) – do czerwca 2012 r. Danuta Kaczmarek (Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy) Grażyna Leonowicz (Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. KEN w Warszawie) Agnieszka Pietryka (Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie) Teresa Szmigielska (Biblioteka Sejmowa) – do czerwca 2012 r. Aldona Zawałkiewicz (Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu) obserwator: Danuta Brzezińska (Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich)
Eksperci: prof. dr hab. Ewa Głowacka (UMK Toruń) Teresa E. Śliwińska (Książnica Podlaska) prof. dr hab. Dariusz Wojakowski (AGH)
Z ramienia ZG SBP opiekę sprawuje Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska
Projekt SBP realizuje Zespół
Przydatność wyników badań dla ...
zarządzających bibliotekami do bieżącego zarządzania podejmowania działań naprawczych pisania planów rozwojowych, wniosków o granty, itp. porównania swoich wyników z innymi bibliotekami prezentowania słabych i mocnych stron biblioteki
organizatorom stowarzyszeń i organizacji bibliotekarskich
prezentowania społeczeństwu wartości i znaczenia biblioteki organizatorów instytucji finansujących i sponsorów badaczy społeczeństwa