PAWATAS – panlaping makadiwa + salitang-ugat (base form of verb)

ASPEKTO NG PANDIWANagpapakita ng panahon nang kaganapan ng isang kilos.

1.PERPEKTIBO - kilos na naganap na - Pangnagdaan ( past tense)2.IMPERPEKTIBO – kilos na nagaganap – Pangkasalukuyan ( present tense)3.KONTEMPLATIBO – kilos na magaganap pa lang – Panghinaharap (future tense)

Paalala:

Pn – panlapi UPP – unang pantig ng panlapiS.U. – salitang-ugat HDPP – huling 2 pantig ng panlapiUPSU – unang pantig ng salitang – ugatHPP – huling pantig ng panlapiIKPP – ikalawang pantig ng panlapi

1. um- (unlapi)

Pawatas = uminom = um + inom

Per. = uminom = um+inom = Pn + SU

Imp. = umiinom = um + i + inom = Pn + UPSU + SU

Kon. = iinom = i + inom = UPSU + SU

2. –um- (gitlapi)

Pawatas = tumulong = tulong + um = SU + Pn (gitlapi)

Per. = tumulong = tulong + um = SU + Pn (gitlapi)

Imp. = tumutulong = tu + um + tulong = UPSU + Pn (gitlapi) + SU

Kon. = tutulong = tu + tulong = UPSU + SU

3. in- (unlapi)

Pawatas = inalis = in + alis

Per. = inalis= in+alis = Pn + SU

Imp. = inaalis = in + a+ alis = Pn + UPSU + SU

Kon. = aalisin = a+ alis + in = UPSU + SU + Pn (in/hin)

4. –in- (gitlapi)

Pawatas = kinanta = kanta + in = SU + Pn (gitlapi)

Per. = kinanta = kanta + in = SU + Pn (gitlapi)

Imp. = kinakanta = ka+ in + kanta = UPSU + Pn (gitlapi) + SU

Kon. = kakantahin = ka + kanta + hin = UPSU + SU + Pn (in/hin)

5. mag – ( may gitling kapag patinig ; walang gitling kapag katinig)

Pawatas = magsilbi = mag + silbi

Per. = nagsilbi = nag + silbi = mag--nag + SU

Imp. = nagsisilbi = nag + si + silbi = mag--nag + UPSU + SU

Kon. = magsisilbi = mag + si + silbi = mag + UPSU + SU

6. mag-….-an/han

Pawatas = magbilihan = mag + bili + han = Pn (unlapi) + SU + Pn (hulapi)

Per. = nagbilihan= nag + bili + han = mag—nag + SU + Pn (hulapi)

Imp. = nagbibilihan = nag + bi + bili + han = mag—nag + UPSU + SU + Pn (hulapi)

Kon. = magbibilihan = mag + bi + bili + han = mag + UPSU + SU + Pn ( hulapi)

7. magpa

Pawatas = magpasabi = magpa + sabi

Per. = nagpasabi = nagpa + sabi = magpa—nagpa + SU

Imp. = nagpapasabi = nagpa + pa + sabi = magpa –nagpa + HPP + SU

Kon. = magpapasabi = magpa + pa + sabi = magpa +HPP + SU

8. maka

Pawatas = makatawid = maka + tawid

Per. = nakatawid = naka + tawid = maka—naka + SU

Imp. = nakatatawid = naka + ta + tawid = maka—naka + UPSU + SU nakakatawid = naka + ka + tawid = maka—naka + HPP + SU

Kon. = makatatawid = maka + ta + tawid = maka + UPSU + SU makakatawid = maka + ka + tawid = maka + HPP + SU

9. maki

Pawatas = makilahok = maki + lahok

Per. = nakilahok = naki + lahok = maki—naki + SU

Imp. = nakikilahok = naki + ki + lahok = maki –naki + HPP + SU

Kon. = makikilahok = maki + ki + lahok = maki + HPP + SU

10. i

Pawatas = itago = i + tago

Per. = itinago = i + tago + in (gitlapi) = i + SU + in (gitlapi)

Imp. = itinatago = i + ta + in (gitlapi) + tago = i + UPSU + in (gitlapi) + SU Kon. = itatago = i + ta + tago = i + UPSU + SU

11. ikaPawatas = ikabahala = ika + bahala

Per. = ikinabahala = ika + in (gitlapi) + bahala = ika + in (gitlapi) + SU

Imp. = ikinakabahala = ika + in (gitlapi) + ka + bahala = ika + in (gitlapi) + HPP + SU ikinababahala = ika + in (gitlapi) + ba + bahala = ika + in (gitlapi) + UPSU + SU

Kon. = ikakabahala = ika + ka + bahala = ika + HPP + SU ikababahala = ika + ba + bahala = ika + UPSU + SU

12. ipaPawatas = ipakulong = ipa + kulong

Per. = ipinakulong = ipa + in (gitlapi) + kulong = ipa + in (gitlapi) + SU

Imp. = ipinapakulong = ipa + in (gitlapi) + pa + kulong = ipa + in (gitlapi) + HPP + SU ipinakukulong = ipa + in (gitlapi) + ku + kulong = ipa + in (gitlapi) + UPSU + SU

Kon. = ipapakulong = ipa + pa + kulong = ipa + HPP + SU ipakukulong = ipa + ku + kulong = ipa + UPSU + SU

13. ipaki

Pawatas = ipakidala = ipaki + dala

Per. = ipinakidala = ipaki + in (gitlapi) + dala = ipaki + in (gitlapi) + SU

Imp. = ipinapakidala = i + pa + in (gitlapi) + paki + dala = UPP + IKPP + in (gitlapi) + HDPP + SU ipinakidadala = ipaki + in (gitlapi) + da + dala = ipaki + in (gitlapi) + UPSU + SU

Kon. = ipakipadala = ipaki + pa + dala = ipaki + IKPP + SU ipakidadala = ipaki + da + dala = ika + UPSU + SU ipapakidala = Ii+pa + paki = dala= UPP + IKPP +HDPP + SU

14. mang – patinig at iba pang katinig na di napapabilang sa MAN o MAM man – D, L, R, S, T mam – P, B

Pawatas = manghusga = mang + husga manlinlang = man + linlang mambitin = mam + bitin

Per. = nanghusga = mang--nang + SU nanlinlang = man – nan + SU nambitin = mam– nam + SU

Imp. = nanghuhusga = nang + hu + husga = mang--nang + UPSU + SU nambibitin = nam + bi + bitin = mam—nam + UPSU + SU nanlilinlang = nan + li + linlang = man – nan + UPSU + SU Kon. = manghuhusga = mang + hu + husga = mang + UPSU + SU mambibitin = mam + bi + bitin = mam + UPSU + SU manlilinlang = man + li + linlang = man + UPSU + SU

PAGSASANAYBanghayin ang mga sumusunod:1.Um + langoy 6. i + abot2.Um + ikot 7. dalo + han3.In + dalaw 8. ipa + hatid4.Mag + diwang 9. balot + in5.Mag + sigaw + an 10. punta + han

SAGOTS.U + PN PAWATAS PERPEKTIBO IMPERPEKTIBO KONTEMPLATIBO