TI LIU O TO AN TON NGI BNH

H Ni, thng 5 nm 2014QUYT NH

Ban hnh ti liu o to an ton ngi bnh

BAN BIN SON

CH BIN

PGS. TS. Lng Ngc Khu

NG CH BIN:ThS. Phm c Mc

CC TC GI:ThS. Phm c Mc

PGS. L Th Anh Th

TS. Nguyn c Chnh

TS. V Th Thu HngThS. Phm Hoi Thu

TH K:ThS. Bi Quc Vng

MC LC

Bi 1:Tng quan v s c y khoa khng mong mun trong cc bnh vin.....05

Bi 2:Phng nga s c y khoa trong vic xc nh ngi bnh v ci thin thng tin trong nhm y t...........19

Bi 3:Phng nga s c y khoa trong s dng thuc...28

Bi 4:Phng nga s c y khoa trong phu thut.45

Bi 5:Phng v kim sot nhim khun bnh vin...59

Bi 6:

Phng nga s c y khoa trong mi trng chm sc v s dng trang thit b vt t y t71

Ph lc 1Thng t s 19/2013/TT-BYT v hng dn qun l cht lng..79

Bi 1

TNG QUAN V S C Y KHOA KHNG MONG MUN TRONG CC BNH VIN

MC TIU

Sau khi hc bi ny hc vin c kh nng:

1. Gii thch c cc thut ng lin quan v an ton ngi bnh

2. Trnh by c tn sut s c y khoa v hu qu

3. Phn loi c cc nguyn nhn s c y khoa khng mong mun

4. Phn bit c li c nhn v li h thng

5. Trnh by c cc gii php bo m an ton ngi bnh

NI DUNG

1. T VN

Y vn s dng cc thut ng khc nhau m t nhng ri ro trong thc hnh y khoa nh: Bnh do thy thuc gy nn (Iatrogenics), Sai st y khoa (Medical Error), tai bin y khoa (Medical Complication), An ton ngi bnh (Patient Safety-AEs) v hin nay thut ng S c y khoa khng mong mun (Medical Adverse Events) c s dng ngy cng ph bin.

Lut khm bnh, cha bnh nh ngha Tai bin trong khm bnh, cha bnh l hu qu gy tn hi n sc khe, tnh mng ca ngi bnh do sai st chuyn mn k thut trong khm bnh, cha bnh hoc ri ro xy ra ngoi mun trong khm bnh.

Lut khm bnh, cha bnh xc nh sai st chuyn mn khi ngi hnh ngh vi phm mt trong nhng ni dung sau: Vi phm trch nhim trong chm sc v iu tr ngi bnh, vi phm cc quy nh chuyn mn k thut v o c ngh nghip v xm phm quyn ca ngi bnh.

Theo nh ngha ca WHO: S c y khoa khng mong mun l tn thng lm cho ngi bnh mt kh nng tm thi hoc vnh vin, ko di ngy nm vin hoc cht. Nguyn nhn do cng tc qun l khm cha bnh (health care management) hn l do bin chng bnh ca ngi bnh. S c y khoa c th phng nga v khng th phng nga23,25.

Tiu ch xc nh s c y khoa c s dng trong cc nghin cu ca M v cc nc gm: (1) S c nm trong danh mc cc s c nghim trng phi bo co theo quy nh ca M nh m t ti Ph lc s 1; (2) S c trong danh mc b t chi tr chi ph mc cao; (3) S c dn n 1 trong 4 mc nghim trng l: Ko di ngy nm vin, ngi bnh b tn thng vnh vin, phi can thip cp cu hoc cht.

nc ta, s c y khoa xy ra gn y gy s quan tm theo di ca ton x hi i vi ngnh y t. p lc m cc bnh vin v ngi hnh ngh ang phi i mt l mt s ngi nh ngi bnh v nhm ngi c toan tnh li dng s c y khoa : (a) Gy ri lon trt t x hi (BV Nam Cn); (b) Li dng gy p lc bi thng ti chnh (BVK Thnh ph Vinh, BV Thiu Ha); (c) Gy nh hng ti uy tn, sc khe, tnh mng ngi hnh ngh! Trong thc t, khi c s c y khoa khng mong mun xy ra khng ch c ngi bnh, gia nh ngi bnh tr thnh nn nhn m cc cn b y t lin quan trc tip ti s c y khoa cng l nn nhn v cng cn c h tr v tm l.

2. TN SUT V XU HNG S C Y KHOA

Cc nghin cu s c y khoa khng mong mun ca cc quc gia tin phong c ng ti trn cc Tp ch y hc ca M, Canada, c, Anh quc, H lan v Vit Nam c tng hp trong cc bng di y.

2.1. Tn sut s c y khoa

Bng 1. Tng hp s c y khoa ti cc nc pht trinNghin cuNmS NB NCS

s cT l (%)

1. M (Harvard Medical Practice Study)198430.1951.1333,7

2. M (Utah-Colorado Study)*199214.5657875,4

3. c (Quaility in Australia Health Case Study)199214.1792.35316,6

4. c (Quaility in Australia Health Case Study)**199214.1791.49910,6

5. Anh (Adverse event in British hospitals)20001.01411910,8

6. Canada (The incidence of adverse events among hospital patients in Canada)20003.7452557,5

7. an Mch19981.0971769,0

8. H Lan (Adverse Events and potentially preventable deaths in Dutch hospitals)20047.9265,7

* p dng phng php nghin cu ca c; ** p dng phng php nghin cu ca M.

Cc nghin cu v tn sut s c y khoa ca cc quc gia tin phong bt u t nhng nm 2000s, cc nghin cu u s dng phng php hi cu trn bnh n v ging nhau v tiu ch nh gi cho thy tn sut s c y khoa t 3,7% -16,6% ngi bnh nhp vin11-17. Cc nghin cu so snh p dng cng phng php ca M v ca c cho thy tn sut s c y khoa trong khong t 5,4% - 10,6%11,12,22,23. Vin nghin cu y hc M hi cu 30.195 bnh n cng b t l ngi bnh nhp vin gp s c y khoa l 3,7% 10. Cc chuyn gia y t M c tnh t nht c 44.000 - 98.000 ngi bnh t vong trong cc bnh vin ca M hng nm do cc s c y khoa. S ngi cht v s c y khoa trong cc bnh vin ca M cao hn t vong do tai nn giao thng, Ung th v, t vong do HIV/AIDS l ba vn sc khe m ngi dn M quan tm hin nay 11,12,18-23.

Nghin cu v cht lng chm sc y t ca c (1994) do B Y t v dch v con ngi tin hnh (1994) cng b tn sut s c y khoa i vi cc bnh nhn nhp vin ti cc bnh vin ca c l 16,6%12. Nghin cu s c y khoa trong cc bnh vin Anh Quc ghi nhn tn sut ngi bnh gp s c y khoa chim 10,8% ngi bnh nhp vin v mt na s c c th phng nga13. Nghin cu v tn sut s c y khoa ti cc bnh vin Canada bo co tn sut s c y khoa 7,5% ngi bnh nhp vin, 36,9% s c c th phng nga. Hng nm Canada c 2,5 triu ngi bnh nhp vin v c tnh c 185.000 ngi bnh gp s c y khoa 14. Nghin cu v s c y khoa ti an Mch (1998) bo co tn sut s c y khoa 9% i vi ngi bnh nhp vin, 40% s c c th phng nga15. Nghin cu ti 21/101 bnh vin H Lan (2004) bo co tn sut s c y khoa 5,7% ngi bnh nhp vin, >50% s c khng mong mun lin quan ti ngi bnh c phu thut16. Nghin cu ti New Zealand (1998) trn tng s 6.579 bnh n ca 13 bnh vin i din cng b tn sut s c y khoa 6,3%. Trong , >50% lin quan ti ngi bnh c phu thut v gn 50% s c c th phng nga, s c y khoa do li h thng c th phng nga chim 50%17.

Bng 2. Nhim trng bnh vin ti mt s bnh vin Vit Nam

Nghin cuNmNKBV (%)

Phm c Mc v cng s. Nhim khun bnh vin ti 11 bnh vin T20055,8

Nguyn Thanh H v cng s. Nhim khun bnh vin ti 6 bnh vin pha Nam.20055,6

Nguyn Vit Hng. Nhim khun bnh vin ti 36 bnh vin pha Bc.20067,8

Nguyn Vn Xng. Nhim khun bnh vin ti bnh vin a khoa tnh Khnh Ha..20135,4

Trn Hu Luyn. Gim st NKVM ca 1.000 NB c phu thut ti BVTW Hu.20084,3

Trnh H Tnh v cng s. Gim st NKVM ca 622 NB c phu thut ti BVK Bnh nh20128,4

Mai Th Tit. Gim st NKVM ca 810 NB c phu thut ti bnh vin a khoa ng Nai20132,5

L Th Anh Th. Gim st VPBV lin quan th my ca 170 NB ti BV Ch Ry.201139,4

Phm Thi Dng, Kiu Ch Thnh. Gim st VPBV lin quan ti th my ca 122 NB ti khoa HSCC BV103201251,6

Ghi ch: Nhim trng bnh vin ti cc bnh vin Vit Nam

Nhim khun bnh vin trong cc bnh vin ca Vit Nam qua cc bo co c ng trn cc tp ch y hc ghi nhn NKBV hin mc t 5,4% - 8% ngi bnh ni tr, NKVM trn nhng ngi bnh c phu thut chim t 2,5% - 8,45% v vim phi bnh vin trn cc ngi bnh c th my t 40% - 50%3,10. 2.2. Xu hng s c y khoa

Bo co ca Tng thanh tra y t M, nghin cu 780 bnh n ngu nhin ca cc ngi bnh trong thng 10 nm 2008 cng b 13,5% ngi bnh nhp vin gp s c y khoa (c 7 ngi bnh ra vin th c 1 ngi gp s c y khoa tha mn t nht 1 tiu chun xc nh s c y khoa); 51% khng th phng nga, 44% s c y khoa hu nh c th phng nga v 5% khng xc nh18.

Nghin cu tng quan ca John T Jame ng trn Tp ch Lippincott William & Wilkin s dng B cng c nh gi s c y khoa ca Vin ci thin chm sc y t - M Global Trigger Tool of the Institute for Healthcare Improvement c tnh thp nht 210.000 t vong hng nm lin quan ti s c y khoa so vi nghin cu ca Vin y hc M (Institute of Medicine) nm 1999 c tnh hng nm c ti 98.000 ngi t vong lin quan ti s c y khoa19.

Mt nghin cu hi cu trn 11.883 bnh n ca H Lan ti 20 bnh vin, trong c 7.787 bnh n (2004) v 3.966 bnh n (2008) cng b t l s c y khoa tng t 4,1% (2004) ln 6,2% (2008), s c y khoa i vi ngi bnh ngoi khoa tng ln v chim t l >50% cc s c. Cc tc gi u nhn nh s c y khoa mang tnh bn vng, s c y khoa l vn rt kh to tc ng thay i v cn thit vn ng ngi bnh tham gia vo qu trnh lm gim s c y khoa 18,19,20.

Bo co y t ln th 9 ca Bang Minisota - M (1.2013) ghi nhn nm 2012 c nhiu s c y khoa hn cc nm trc, bnh qun mi thng c 26,1 s c, 28% cc s c y khoa gy hu qu cho ngi bnh v 4% s c y khoa dn n cht ngi; Cc s c lin quan ti phu thut sai phng php, sai v tr vn c xu hng tng nh 21.

Ngoi ra, xu hng tranh chp trong khm cha bnh gia mt bn l ngi s dng dch v y t v ngi cung cp hoc c s cung cp dch v y t ngy cng gia tng.3. PHN LOI S C Y KHOA3.1. Phn loi theo tnh cht chuyn mn

Hip hi an ton ngi bnh Th gii phn loi s c y khoa theo 6 nhm gm:

S c y khoa lin do nhm tn ngi bnh

S c y khoa do thng tin bn giao ca CBYT khng y

S c y khoa do sai st dng thuc: xy ra trong tt c cc cng on t khi k n thuc, cp pht thuc, pha ch thuc, s dng thuc v theo di sau dng thuc. Vin Nghin cu Y hc M c tnh ti M c khong 1,5 triu sai st, s c do dng thuc xy ra hng nm v c ti 7.000 ngi cht do sai st dng thuc hng nm22.

S c y khoa do nhm ln lin quan ti phu thut (nhm v tr, nhm phng php, nhm ngi bnh). S c y khoa do phu thut theo c tnh ca WHO: C 25 ngi c mt ngi c phu thut, hng nm c khong 230 triu phu thut, t vong lin quan ti phu thut t 0,4% - 0,8% v bin chng do phu thut t 3% - 16%23. S c y khoa khng mong mun c tn sut cao trn nhng ngi bnh c phu thut (50%)22,23,24.

S c y khoa do nhim khun bnh vin

S c y khoa do ngi bnh b t ng trong khi ang iu tr ti cc c s y t.Ch : Thng t s 19 /2013/TT-BYT Hng dn thc hin qun l cht lng dch v khm bnh, cha bnh ti bnh vin b sung thm ni dung an ton ngi bnh trong vic s dng trang thit b y t.3.2. Phn loi theo li c nhn v h thng

S 1. M t cc lp hng ro bo v ca h thng phng nga s c y khoa

Ngun: Reason J. Carthey, Diagnosing vulnerable system sysdrome

Trong y t, cc quy trnh chuyn mn, cc hot ng ca thy thuc nh khm bnh, chn an, k n, can thip th thut, k c cc hot ng hnh chnh gin tip cng u c th gy ri ro trc tip hoc gin tip trn ngi bnh. V vy, thng quy lm vic ca cc bnh vin, mi quy trnh cng vic cn c thit k sao cho ton b h thng c kh nng pht hin v phng nga s c xy ra vi ngi bnh.

Cc li do c nhn ngi hnh ngh hay cn gi l li hot ng (active errors). Ngi hnh ngh lp hng ro phng ng cui cng trc tip vi ngi bnh nn khi s c xy ra h d b gn li. Trn thc t c nhiu li c nhn do h thng gy ra. Theo cc nh nghin cu y khoa, 70% cc s c y khoa khng mong mun c ngun gc t cc yu t ca h thng v ch c 30% l do c nhn ngi hnh ngh 6,12. Quy chp trch nhim cho c nhn s dn n vn ha giu dim s tht s t hiu qu trong vic mang li nhng kt qu di hn.

Cc li do h thng (latent factors) lin quan ti cc sai st, s c y khoa c th l: Cc chnh sch khng ph hp, cc quy nh chuyn mn cha ly ngi bnh lm trung tm, thiu nhn lc, ca kp ko di, thiu phng tin phc v ngi bnh, c ch t ch v.v. Nhng yu t ny thng t c ch xem xt lin quan khi phn tch nguyn nhn s c y khoa. Do vy nu ch tp trung vo li c nhn th nguyn nhn gc gy ra s c vn cha c gii quyt v li tng t s tip tc xy ra.

Cc nh nghin cu a ra Hi chng h thng suy yu ca t chc (Vulnerable System Syndrome). Hi chng ny c ba nhm triu chng chnh l: (1) li cho c nhn trc tip (bc s, iu dng, h sinh); (2) Ph nhn s tn ti cc im yu ca li h thng; (3) Theo ui li nhun dn n lm dng cc ch nh chuyn mn, xa ri mc tiu ly ngi bnh lm trung tm.

3.3. Phn loi theo cc yu t lin quan

a. Yu t ngi hnh ngh

Sai st khng ch nh: (1) Do thi quen cng vic nh mt ngi pha thuc v mt ngi tim; sao y lnh thuc; (2) Do da vo tr nh nh bc s khm bnh cho tt c bnh nhn sau mi ghi bnh n, iu dng cui ngy mi ghi nhn xt vo h s bnh nhn; (3) Do qun nh qun khng ly bnh phm xt nghim, qun khng bn giao cho ca trc sau, qun khng cho ngi bnh dng thuc ng gi, ra y lnh ming sau qun khng ghi bnh n..; (4) Do tnh cnh ca ngi hnh ngh nh mt mi, m au, tm l; (5) Do kin thc, kinh nghim ca ngi hnh ngh. Mt s trng hp s c y khoa khng mong mun xy ra ngay i vi cc thy thuc c kinh nghim nht v ang trong lc thc hin cng vic chuyn mn c trch nhim.

Sai st do c : (1) Ct xn hoc lm tt cc quy trnh chuyn mn (cha tun th v sinh tay, mang gng tay..); (2) Vi phm o c ngh nghip, li ch ca ngi bnh khng c t ln hng u dn n lm dng thuc, lm dng k thut cao v cc thit b y t can thip trn ngi bnh khng bo m cht lng.

b. Yu t chuyn mn

Y hc mang tnh xc sut v bt nh cao. Ngi bnh trong cc c s y t phi tri qua nhiu can thip th thut, phu thut, a thuc, ha cht vo c th d gy phn ng dn n ri ro bt kh khng. V vy, cn nhn thc khng phi s c y khoa no cng do thy thuc thiu trch nhim v thiu y c.

Hn ch ca y hc. Nhng thnh tu y hc trong y t gip pht hin sm bnh tt v nhiu ngi mc bnh nan y c iu tr thnh cng mang li hnh phc cho hng triu ngi bnh. Tuy nhin, nhng hn ch ca y hc trong mt s trng hp to nn s c y khoa nghim trng. V d, ti i Loan (2012) dng tng ca ngi bnh HIV (+) ghp tng cho 5 ngi bnh khc.

Dy chuyn khm cha bnh phc tp. Nhiu u mi, ngt qung, nhiu c nhn tham gia trong khi hp tc cha tt, thng tin cha y v cha kp thi.

c. Yu t mi trng chm sc y t

Mi trng chm sc y t c nhiu p lc do qu ti, ca kp tri vi sinh l bnh thng (trong khi mi ngi ng th cn b y t phi trc). Ni lm vic cht chi nhiu ting n, cn b y t nhiu khoa/bnh vin phi lm vic vi cng rt cao v p lc tm l lun cng thng.

d. Yu t chnh sch, qun l v iu hnh

- Mt s chnh sch, nhng quy nh cn nghin cu iu chnh khc phc nhng mt tri tc ng ti s an ton ngi bnh nh: Quy nh cho thuc 2-3 ngy; ng k ni khm cha bnh ban u dn n gi ngi bnh tuyn di; thu vin ph theo dch v dn n lm dng xt nghim, thuc, k thut cao v.v.

- C ch bnh vin t ch cng mang theo nhng ri ro tim n cn kim sot nh: Gim chi ph u vo c bit l gim nhn lc iu dng chm sc ngi bnh, gim s dng vt t, hng tiu hao y t, thy thuc trc khi ch nh thuc, xt nghim cho ngi bnh phi xem xt kh nng chi tr ca ngi bnh, v.v.

- T chc cung cp dch v cha thc s hp l nh: Hot ng bnh vin tp trung nhiu vo bui sng; ca-kp ko di (24 gi/ngy); nhn lc trc m v ngy ngh, ngy l cha thc hin c nguyn tc Bnh vin hot ng 24 gi/ngy v 7 ngy/tun". Nhiu bnh vin tuyn huyn, b tr 1 bc s trc theo khi (ni nhi ly v ngoi sn) dn n bc s khng p ng tt c yu cu chuyn mn chuyn khoa (v d, bc s chuyn khoa mt trc khi ngoi khm sn v.v.). Cc yu t lin quan ti s c y khoa c m t tm tt trong s 2 di y:Cc yu t lin quan ti s c y khoaYU T QUN L IU HNH

Chnh sch, t chc cung cp dch v, o to nhn vin, c ch vn hnh v kim tra, gim st.

YU T MI TRNG NI LM VIC

Mi trng vt l (nh sng, nhit , ting n, ni lm vic cht hp), qu ti cng vic, p lc tm l.

YU T CHUYN MN

Bnh bt nh, ri ro do thuc, phu thut, th thut d gy phn ng.

YU T NGI HNH NGH

Thi quen, kin thc, kinh nghim, o c ngh nghip, sc khe, tm l

S 2. Cc yu t lin quan ti s c y khoa3.4. Phn loi theo mc nghim trng i vi ngi bnh ( tham kho)Sai st cha xy raAHon cnh hoc tnh hung c kh nng v nguy c xy ra sai st

Sai st xy ra khng gy tn hi cho ngi bnhBS c xy ra nhng cha thc hin trn ngi bnh

CS c xy vi ngi bnh nhng khng gy tn hi

DS c xy ra vi ngi bnh, yu cu theo di pht hin nguy hi hoc hoc phi can thip gim tn hi.

Sai st xy ra gy tn hi cho ngi bnhES c xy ra gy tn hi tm thi n ngi bnh, cn phi thc hin cc can thip y t

FS c xy ra gy tn hi tm thi n ngi bnh, yu cu phi nhp vin hoc ko di thi gian nm vin.

GS c xy ra gy tn hi vnh vin n ngi bnh,

HS c xy ra vi ngi bnh, yu cu can thip y t cn thit duy tr cuc sng ca ngi bnh.

IS c xy ra gy t vong.

Ngun: NCC MERP Index, Medication Errors Council Revises and Expended Index for categorizing Errors, June 12,2001.

3.5. S c y khoa nghim trng c s y t phi bo co (tham kho) Bng 3. Danh mc cc s c y khoa nghim trng phi bo co281) S c do phu thut, th thut

- Phu thut nhm v tr trn ngi bnh

- Phu thut nhm ngi bnh

- Phu thut sai phng php trn ngi bnh

- St gc dng c

- T vong trong hoc ngay sau khi phu thut thng quy

2) S c do mi trng

- B shock do in git

- B bng trong khi iu tr ti bnh vin

- Chy n xy, bnh ga, ha cht c hi...

3) S c lin quan ti chm sc

- Dng nhm thuc (s c lin quan 5 ng)

- Nhm nhm mu hoc sn phm ca mu

- Sn ph chuyn d hoc chn thng i vi sn ph c nguy c thp

- Bnh nhn b ng trong thi gian nm vin

- Lot do t giai on 3-4 v xut hin trong khi nm vin

- Th tinh nhn to nhm tinh trng hoc nhm trng

- Khng ch nh xt nghim, chn on hnh nh dn n x l khng kp thi

- H ng huyt

- Vng da tr trong 28 ngy u

- Tai bin do tim/chc d ty sng

4) S c lin quan ti qun l ngi bnh

- Giao nhm tr s sinh lc xut vin

- Ngi bnh gp s c y khoa ngoi c s y t

- Ngi bnh cht do t t, t st hoc t gy hi

5) S c lin quan ti thuc v thit b

- S dng thuc b nhim khun, thit b v cht sinh hc

- S dng cc thit b hng/thiu chnh xc trong iu tr v chm sc

- t thit b gy tc mch do khng kh

6) S c lin quan ti ti phm

- Do thy thuc, NVYT ch nh gy sai phm

- Bt cc ngi bnh

- Lm dng tnh dc i vi ngi bnh trong c s y t

Ngun: NQF, Serious Reportable Event in Health Care 2006 update.

4. XUT

Trn c s tng hp cc nghin cu trong nc v cc quc gia tin phong, tc gi khuyn ngh:

1. Tng cng h thng chnh sch, vn bn php quy v ATNB: S c y khoa cn c xem xt nh mt vn y t cng cng (public health issue) v nhng l do sau y: (1) S c y khoa mang tnh ton cu, vt ra tm iu chnh cc sai st mang tnh c nhn ngi hnh ngh, xy ra mi lc, mi ni, ti mi c s y t, c quy m rng (c nhn, t chc, quc gia v quc t); (2) S c y khoa c tn sut cao (3,7% - 10,6% ngi bnh nhp vin, hu qu s c y khoa rt nghim trng trc tip nh hng ti kt qu iu tr, tnh mng ngi bnh, uy tn, s an ton v an ninh ca mi c s y t; (3) Vic khc phc v lm gim s c y khoa l mt cng vic kh khn, lu di v i hi s tham gia ca ton b h thng, k c s tham gia ca ngi bnh v cng ng. Mi n lc ca h thng y t ch c th lm gim nh s c y khoa m khng c th phng nga c mi s c y khoa; (4) Cn c s phi hp gia cc ngnh ngh trong lnh vc y t v ngoi y t, c bit l cc c quan bo ch, truyn thng trong vic cung cp thng tin tng cng nhn thc ca cng ng v ngi hnh ngh v an ton ngi bnh. T chc Y t Th gii c Ngh quyt s WHA55.18 ku gi cc quc gia thnh vin ginh s quan tm cao nht c th ci thin s an ton ngi bnh. ng thi, yu cu Gim c ca T chc Y t th gii a ra cc hng dn, cc chun ton cu v an ton ngi bnh, h tr thit lp cc h thng o lng, bo co s c y khoa v thc hin nhng gii php lm gim rui ro cho ngi bnh24.

2. Xem xt thnh lp cc t chc ATNB: Cc quc gia tin phong nh M, c, Anh, Canada, New Zealand t thp k u ca th k XXI thnh lp cc t chc chuyn trch t vn, gim st, nh gi ATNB nh: y ban quc gia v cht lng y t v an ton ngi bnh (M, c, Malaysia ); Vin nghin cu quc gia an ton ngi bnh (M, Canada); Hip hi an ton ngi bnh (c); C quan an ton ngi bnh quc gia (Anh quc, M); Lin minh an ton ngi bnh c (German Coalition for Patient Safety) v.v. Cc t chc trn ng vai tr rt quan trng trong vic tham mu, t vn, iu phi cc n lc v ATNB.

3. Trin khai h thng bo co s c y khoa bt buc: Hin nay, nhng s c y khoa bit ch l phn ni ca tng bng do vic thit lp h thng bo co s c y khoa l cp thit nh gi hin trng v theo di xu hng. H thng bo co s c y khoa bao gm cc thnh t sau: (1) Vn bn hng dn bo co s c y khoa v quy nh s dng thng tin v s c y khoa; (2) Ban hnh danh mc cc s c y khoa phi bo co bt buc bt c khi no v B Y t; (3) Chun ha khung Bo co s c y khoa v bo co nh gi nh k v cc s c y khoa, phn tch nguyn nhn gc v cc gii php khc phc. Tng bc minh bch thng tin v s c y khoa th hin s tn trng ca cc h thng y t i vi ngi bnh v th hin trch nhim ca cc cp ca h thng y t khi s c xy ra. Kinh nghim mt s nc tin phong, vic cng khai minh bch thng tin v s c y khoa lm gim p lc ca cng ng i vi ngnh y t v ngnh y t nhn c s thng cm, chia s ca ngi bnh v cng ng v tnh cht phc tp v a dng ca s c y khoa.

4. Trin khai bo him ngh nghip. Vic trin khai bo him ngh nghip s gip bo v ngi hnh ngh, bo v c s y t. Khi s c y khoa xy ra, c quan bo him c trch nhim gii quyt bi thng cho ngi bnh v s c tc ng lm tng nim tin ca ngi bnh v gia nh ngi bnh v kh nng n b khi c s c xy ra v t s gim bt gy cng thng cho thy thuc v c s y t. 5. Ci thin mi trng lm vic v vn ha an ton ngi bnh: Bo m nhn lc p ng yu cu bnh vin hot ng lin tc 24 gi/ngy v 7 ngy/tun. R sot li cc thng quy lm vic (khm bnh, k n, pht thuc, bn giao ca kp...) pht hin cc khong trng c nguy c tim tng ti s ATNB ch ng khc phc, r sot v cp nht cc hng dn chuyn mn, khc phc li h thng v tng cng gio dc, kim tra s tun th ca ngi hnh ngh, tng cng chuyn nghip v lun t li ch ca ngi bnh ln trn cc li ch ca c nhn trong khi hnh ngh.6. Tng cng kim tra, gim st s tun th ca ngi hnh ngh. Gim thiu cc sai st s c y khoa lin quan ti vic xc nh sai tn ngi bnh; thng tin khng y gia cc cn b y t; sai st trong dng thuc; sai st trong phu thut, th thut; tng cng cng tc kim sot nhim khun; s dng trang thit b y t./.

TI LIU THAM KHO

1. Lut Khm bnh, cha bnh

2. B Y t. Thng t S 19 /2013/TT-BYT Hng dn thc hin qun l cht lng dch v khm bnh, cha bnh ti bnh vin.

3. Nguyn Thanh H (2005), Gim st nhim khun bnh vin ti 6 tnh pha Nam.

4. Nguyn Vit Hng (2005). Tnh hnh nhim khun bnh vin ti cc bnh vin khu vc pha Bc.

5. Trn Hu Luyn. Nhim khun bnh vin trn NB c phu thut.6. Phm c Mc v cng s (2005). Nhim khun bnh vin ti cc bnh vin trc thuc B Y t nm 2005.

7. L Anh Th. Nhim khun bnh vin trn cc bnh nhn c th my.8. Nguyn Vn Xng. Nhim khun bnh vin ti bnh vin a khoa tnh Khnh ha, 2013. Tp Ch y hc thc hnh (2014), s 904: 65-69.9. Trnh H Tnh v cng s. Gim st NKVM ca 622 NB c phu thut ti BVK Bnh nh. Tp Ch y hc thc hnh (2014), s 904: 57-64.10. Mai Th Tit. Gim st NKVM ca 810 ngi bnh c phu thut ti bnh vin a khoa ng Nai. Tp Ch y hc thc hnh (2014), s 904: 53-56.11. Results of Harvard Medical Practice Study II. New England Journal of Medicine, 1991,323:377.384.

12. Wilson, R.M., Runciman W.B., Gibberd R.w., Newby,L., & Hamilton, J.D. (1995). The quality in Austrailia health care Study. The medical Journal of Australia,163 (9), 458-471.

13. Vincent, C., Neale, G., & Woloshynowych,M. (2001). An adverse events in British hyospitals: Preliminary retrospective record review. British Medical Journal, 322 (7285), 517-519.

14. Baker, G.R., Norton P.G., Flintoft, W., Blais, R., Cox,J., et al. (2004). The Canadian adverse event study: The incident of adverse events among hospital patient in Canada, CM,170 (11), 1678-1686

15. Mette Lundgaard, Louise Raboel, Elizabeth Broegger Jensen. Danish Society for patient Safety. The Danish patient experience: the Act on patient safety in the Danish health care system.

16. M Zegers, M C de Bruijne, C Wagner. Adverse events and potentially preventable deaths in Dutch hospitals. Results of retrospective patient record review study.

17. Davis P, Lay-Yee R, Briant R, Ali W, Scott A, Schug S. Adverse events in New Zealand public hospitals II: preventability and clinical context.

18. Daniel R. Levinson. Advrese events in hospitals: National incident among medical beneficiaries. Offic of Investigator General.

19. Rebecca J Baines, maaike Langelaan. Change in adverse event rates in hospital over time: a longitudinal retrospective record review study.

20. Trends in adverse events events over time: why are we not improving

21. Adverse health events in Minnesota. Ninth Annual Report/Jannuaryy 2013

22. WHO (2011). Patient Safety curriculum guide. Multi-professional Edition,2011, 96-97.

23. Vincent C et al. Systems approaches to surgical quality and safety: from concept to measurement. Annuals of Surgery , 2004, 239:475482.

24. R. Monina Klevens, Jonathan R. Edwards, Chesley L. Richards (2002). Estimating Health Care-Associated Infections and Deaths in U.S. Hospitals25. WHO (2002). Fifty fifth World health Assembly WHA55.

26. WHO (2011). Guidelines for Adverse Event Reporting and Learning System

27. Bates DW, Spell N et al (1997), "The costs of adverse drug events in hospitalized patients", JAMA 1997; 277:301-34.28. Serious Reportable Events in health care-2011 Update: A consensus report. National Quality forum. Washington, DC: NQF,2011

CU HI LNG GI A. CHN CM T THCH HP IN VO CH TRNG

Cu 1. Theo Lut khm bnh, cha bnh: Tai bin trong khm bnh, cha bnh l hu qu gy tn hi n sc khe, tnh mng ca ngi bnh do ..(1).. chuyn mn k thut trong khm bnh, cha bnh hoc (2) xy ra ngoi mun trong khm bnh.A. Vi phm

B. Sai st

C. Ri ro

D. S c

Cu 2. Theo Lut khm bnh, cha bnh: Sai st chuyn mn c xc nh khi ngi hnh ngh vi phm mt trong nhng ni dung sau: Vi phm trch nhim trong chm sc v iu tr ngi bnh, ..(1) v (2) v xm phm quyn ca ngi bnh.

A. Cc quy nh s dng thuc

B. Cc quy nh chuyn mn k thut

C. o c ngh nghip Cu 3. Theo nh ngha ca WHO: S c y khoa khng mong mun l tn thng lm cho ngi bnh....(1) .. tm thi hoc vnh vin, cht hoc ko di ngy nm vin. Nguyn nhn do (2) khm cha bnh (health care management) hn l do bin chng ca bnh ca NB. S c y khoa c th phng nga v khng th phng nga.

A. Mt kh nngB. Suy gim chc nngC. Cng tc qun l D. Bin chng ca bnh

B. CHN 01 TR LI NG NHTCu 4. Tiu ch xc nh s c y khoa khng mong mun theo quy nh ca M bao gm:

A. Cc s c trong danh sch cc s c phi bo co bt buc

B. Cc s c trong danh mc b t chi tr chi ph mc cao

C. S c dn n 1 trong 4 mc nghim trng l: ko di ngy nm vin, ngi bnh b tn thng vnh vin, phi can thip cp cu hoc cht.

D. C A, B v C

Cu 5. Theo bo co ca T chc Y t Th gii, t l t vong lin quan ti phu thut l:

A. 0,4% - 0,8% ngi bnh c phu thut

B. 1% - 2% ngi bnh c phu thut

C. >2% ngi bnh c phu thut

D. Tt c u sai

Cu 6. Theo bo co ca T chc Y t Th gii, t l nhim khun bnh vin i vi cc nc ang pht trin t:

A. 5% - 15% ngi bnh ni tr

B. 9% - 37% ngi bnh ti cc khoa iu tr tch cc

C. 24,6% ngi bnh iu tr ti cc khoa chm sc tch cc

D. Tt c A, B v C

Cu 7. S c do phu thut, th thut bao gm:

A. Phu thut nhm v tr, nhm ngi bnh

B. Phu thut sai phng php, st gc dng c v t vong trong phu thut thng quy

C. St gc dng c trong vt m, nhm ngi bnh

D. A v B

Cu 8. S c y khoa lin quan ti qun l ngi bnh bao gm:A. Chy n bnh xy

B. Giao nhm tr s sinh lc xut vin,

C. S c xy ra vi NB ngoi c s y t

D. Ngi bnh cht do t t, t st hoc t gy hi

E. B, C v D

Cu 9. T chc Y t Th gii khuyn co cc gii php bo m an ton ngi bnh bao gm:

A. 4 gii php an ton ngi bnh ton cu

B. 5 gii php an ton ngi bnh ton cu

C. 6 gii php an ton ngi bnh ton cu

D. 7 gii php an ton ngi bnh ton cu

Cu 10. B Y t M xut danh sch cc nhm s c y khoa nghim trng gm:

A. 7 nhm

B. 6 nhm

C. 5 nhm

D. 4 nhm

Cu 11. Cc nhm yu t nguyn nhn dn n s c y khoa gm:

A. Qun l v iu hnh

B. Mi trng ni lm vic

C. c im chuyn mn y t

D. Ngi hnh ngh

E. C A, B, C v D

Cu 12. Cc yu t nguy c trong nhm qun l iu hnh bao gm cc yu t di y, TR:

A. C ch vn hnh c s khm cha bnhB. T chc cung cp dch v

C. Kinh nghim ngi hnh ngh

D. o to

E. Kim tra gim st

Cu 13. Cc nhm triu chng ca Hi chng h thng suy yu gm:

A. li cho c nhn ngi trc tip

B. Khng tha nhn cc im yu ca li h thng

C. Chy theo cc mc tiu doanh thu, lm dng ch nh

D. C A, B v C

C. XC NH CU NG SAI

14Nguyn nhn ca cc s c y khoa ch yu l do li c nhnS

15Tng cng pht tr cc c nhn lin quan ti s c y khoa s lm cho bnh vin khng cn s c y khoa

16Tt c cc s c y khoa u c th phng nga

17Minh bch thng tin v s c y khoa th hin s tn trong i vi ngi bnh

18Ngi bnh c quyn c thng tin y v kp thi v cc s c y khoa xy ra i vi h

19Cn c chnh sch v hng dn quc gia v gii quyt v bo co s c y khoa

20Cn xy dng vn ha v an tan ngi bnh trong cc c s y t

P N Cu 1. 1= B, 2 = C

Cu 2. 1= B, 2 = CCu 3. 1= A, 2 = CCu 4. D

Cu 5. A

Cu 6. D

Cu 7. D

Cu 8. D

Cu 9. C

Cu 10. B

Cu 11. E

Cu 12. C

Cu 13. D

Cu 14. S

Cu 15. S

Cu 16. S

Cu 17.

Cu 18. ng

Cu 19.

Cu 20.

Bi 2

PHNG NGA S C Y KHOA TRONG VIC XC NH NGI BNH V CI TIN THNG TIN TRONG NHM Y TMC TIU

Sau hc bi ny hc vin c kh nng:1. Hiu c cc nguyn tc xc nh ng ngi bnh v ci tin thng tin trong nhm chm sc

2. p dng c cc bin php xc nh ng ngi bnh v ci tin thng tin trong nhm chm sc

1. T VN

Theo thng k ca y ban lin hp quc t v an ton bnh nhn, cc s c xy ra trong trao i thng tin chim n 65% ca tt c s c. S sai lc trong trao i thng tin thng dn n gia cc nhn vin y t (NVYT) vi nhau v gia nhn vin y t v bnh nhn thng dn n xc nh sai ngi bnh. Do , cn ci tin v gia tng s trao i thng tin, phng nga nhng sai st, s c y khoa trong vic xc nh ngi bnh v ci tin thng tin trong nhm chm sc.

Cc c s y t phi nhn ra c cc ro cn i vi vic trao i thng tin hiu qu v phi trin khai cc qui trnh trao i thng tin bng li ni hoc bng vn bn bo m chnh xc, kp thi, v hon chnh gia y bc s v tt c nhng ngi c lin quan n vic s dng d liu. By phn trm s ngi tr li mt cuc thm d do Vin Thc Hnh Y T An Ton tin hnh nm 2005 cho thy rng h b sai st trong thc hin thng tin do mnh lnh khng r rng, p t. Qun l thng tin ca c s y t hiu qu s h tr cc cc hot ng ci tin nghip v chuyn mn, v hot ng lin quan n chm sc, iu tr, v phc v ngi bnh, cc hot ng gim ri ro. Ci tin thng tin gia NVYT v bnh nhn cng h tr cc hot ng an ton cho bnh nhn. T nm 1995, chin dch Hy Pht Biu Kin ca y ban Lin Hip Quc khuyn khch bnh nhn v gia nh trao i vi ngi chm lo sc kho cho mnh nu h c cu hi hoc bc xc v cc kha cnh cha tr v gip gim thiu s c do thiu thng tin.

2. NGUYN TC

2.1. Qun L Thng Tin

Qun L Thng Tin bao gm thu thp, lu tr, trch xut, chuyn ti, phn tch, kim sot, phn phi v s dng d liu hc thng tin, c trong ni b c s v vi bn ngoi, theo ng lut php v cc qui nh. Ngoi cc thng tin bng vn bn v li ni, cng ngh thng tin h tr v cc dch v thng tin h tr khc cng nm trong qui trnh qun l thng tin.

Qun l thng tin h tr cho vic ra quyt nh kp thi v hiu qu tt c mi cp ca c s. Cc qui trnh qun l thng tin h tr cc quyt nh v mt qun l v thc hin, cc hot ng ci tin vic thc hin, v cc quyt nh v chm sc, iu tr, v phc v bnh nhn. Vic a ra quyt nh v chuyn mn v mang tnh chin lc tu thuc vo thng tin t nhiu ngun khc nhau, bao gm h s bnh nhn, thng tin da trn kin thc, d liu/thng tin c tnh so snh, v d liu/thng tin tng th.

h tr vic ra quyt nh v chuyn mn, thng tin trn h s bnh nhn phi gm cc im sau:

Sn sng khai thc trn ton h thng

c lu li chnh xc

Hon chnh

c sp xp trch xut c hiu qu cc d liu cn thit

ng hn

Cc d liu v thng tin mang tnh so snh v vic thc hin phi sn sng ra quyt nh, nu p dng

- C s c kh nng thu thp v tng hp d liu v thng tin h tr vic chm sc v phc v, gm nhng vic sau: Chm sc c nhn v chm sc ni chung, qun tr v nghp v chuyn mn, phn tch cc xu hng theo thi gian, so snh vic thc hin theo thi gian trong ni b c s v vi cc c s khc, ci tin nghip v chuyn mn v kim sot nhim khun.

Qun l tt thng tin i hi:

- Khuyn khch trao i v hp tc gia bc s v iu dng hoc cc nhn vin chm sc khc. Trnh vn ho theo th bc.- Xy dng v khuyn khch h thng bo co khng khin trch, khuyn khch nhn vin bo co cc tai nn, s ngng hot ng, hoc cn-s-c. C th s dng nhng t nh tai nn hoc s ngng hot ng thay v li v trch nhim thay v khin trch. Cho php bo co b mt hoc v danh v cc tai nn y t, cn-tai-nn, v ri ro trong qui trnh hoc mi trng chm sc.

- Khuyn khch vic s dng nhng phng tin khng chnh qui trao i v cc bc xc, cc vn , v cc sai st lin quan n s an ton.

- H tr vic chia s cc bi hc kinh nghim to s thay i v hnh vi bn trong v bn ngoi c s. Chia s nhng bi hc lin quan n cc xut an ton trong mt c s y t l mt phng php tt gip thc y mt khng gian vn ho an ton. S chia s nh th thng qua nhng cu chuyn k v nhng giai thoi c nhn s khin ngi nghe ch , nh ci thin c hi cho ngi nghe nm c thng ip, c th c chia s trong cc bui hp nhn vin, cc hi ngh, thng qua cc bi bo c xut bn, v bng vic trao i thng tin.

- Hun luyn c nng lc lm vic trong mi trng ng i v lm theo cc h thng v qui trnh s him khi no phm sai lm nh hng n s an ton cp c s. Do lnh o phi bo m vic hun luyn ton din v kp thi cho tt c nhn vin trong cc qui trnh v phng thc thao tc.

- Cung cp ngun lc cn thit bo m qun l thng tin hiu qu. D liu phi ng b, kp thi, v chnh xc, v cc phng thc thc hin v cc qui trnh phi c lu h s cn thn nhm gim bt hoc xo b nhng bin i hon ton khng cn thit.

2.2. Xc nh ngi bnh

2.2.1. Cc nguyn tc chung trong xc nh ngi bnh- Cn xc nh mt cch ng tin cy c nhn chnh l ngi m ta phi chm sc, iu tr, v phc v.- Cn rp ni vic chm sc, iu tr, v phc v ca ngi bnh vi nhau.2.2.2. Cc ni dung cn thit trong xc dnh ngi bnh- Phi c hai mu thng tin nhn dng bnh nhn (v d, tn v ngy sinh ca bnh nhn). C th s dng bng c tay c ghi tn v mt con s ring bit ca bnh nhn nhn dng chnh xc bnh nhn (tn v con s ring bit l hai mu thng tin).

- Hai cng c nhn dng c th ny phi c gn kt trc tip vi bnh nhn, v cng hai cng c y phi c gn kt trc tip vi thuc men, cc sn phm v mu, cc ng cha mu vt lu (chng hn trn nhn c dn vo).

2.3. Ci tin vic trao i thng tin ca nhn vin.

Trao i l qui trnh nh thng tin c trao i gia cc c nhn, cc khoa phng, hoc cc c s. Vic trao i phi i vo mi kha cnh ca c s y t, t thc hin vic chm sc cho n ci tin, dn n nhng tin b ng k trong cht lng v trong vic th hin chc trch. Cc cng on ca qui trnh trao i thong tin gm c:

Trao i gia nh cung cp dch v y t v/hoc nhn vin y t v bnh nhn.

Hng dn bnh nhn v gia nh h.

Trao i v hp tc gia cc nhn vin.

Phn phi thng tin.

Lm vic theo i ng a ngnh.

2.3.1. Cc nguyn tc chung trong ci tin vic trao i thng tin ca nhn vin- Lnh o bnh vin cn thng tin cho NVYT v vai tr ca ci tin vic trao i thng tin i vi cht lng v s an ton trong chm sc sc kho.

- Tht bi trong trao i thng tin phi c nhn nhn l do li h thng hn l quy cho bt c mt nhn vin c th no.

- NVYT phi nm c li ch ca vic lm vic nhm, s hp tc, v trao i thng tin c c s trao i thnh cng trong cng vic.- Ngoi vic trao i gia cc thy thuc vi nhau, v vi cc chuyn gia y t khc, trao i gia thy thuc vi bnh nhn v gia nh h l rt cn thit. Bnh nhn v cc thnh vin trong gia nh cng cn c gio dc v gi tr ca vic trao i thng tin vi ngi chm sc sc kho cho mnh.

- C s y t cn phi nm chc bnh nhn l ai.

2.3.2 . Cc ni dung cn thit ci tin vic trao i thng tin ca nhn vin- Xc nh r rng cc phng php trao i thng tin c mong i. S dng cc tin b nhiu lnh vc khc nhau ci tin vic trao i thng tin gia cc thy thuc. Trao i trc tip gia cc nhn vin y t thng l cch tt nht mang li s chm sc an ton, cht lng cao. S dng t liu vit tay cn trin khai v thc hin. Ch cc ti liu vit tay nht thit phi d c.

- Xy dng h thng v qui trnh hon thin vic trao i thng tin lin quan n nhu cu ca bnh nhn trong thi gian iu tr. Vi s tham gia ca bc s v cc nhn vin iu tr khc, lnh o phi xy dng v thc hin cc h thng thng tin chuyn ti thng tin t ngi ny qua ngi kia. Cc bo co ming trc tip v cc t liu bng vn bn v in t l nhng th hiu qu nht. Cc bo co thu qua bng a, mc d thng c xem l phng tin h tr, cng khng to c hi cho ngi chm sc sau t cu hi vi ngi chm sc trc . Tuy nhin, bng a c th c tham kho nhiu ln v bi nhiu ngi. iu cn ch l bc s v iu dng phi nhn c tt c mi thng tin cn thit khi bt u chm sc mt ngi bnh. Cc iu dng phi lu tr nhng im quan trng bng phng tin c trin khai c s mnh chuyn giao cho ca trc k tip.

- Xc nh v nh ga cc phng php trao i thng tin c s dng ti c s, bao gm ni ming, vn bn, v in t. Nhn vin nn kho st mt cch c h thng cc phng php trao i thng tin s c s dng xc nh nhng phng php no c th b li. Vic chm sc da trn rt nhiu s trao i bng ming v bng vn bn v phng php no cng c th b li. Vic lu tr h s in t v vi tnh ho vic k n thuc l hai vic gip gim rc ri lin quan n vic a ra y lnh.

- Trin khai v thc hin cc phng thc hiu qu lin lc vi cc chuyn gia. Lin lc nhanh chng vi cc chuyn gia v c vn l iu rt quan trng ca c s y t ba v ngi bnh khi nhng hu qu xu v bo m iu tr c lin tc. V d, mt bc s cp cu cn lin lc cc chuyn gia nh bc s phu thut chn thng v bc s phu thut tim qua my nhn tin, in thoi, hoc cc phng tin khc chm sc ng cho bnh nhn ang trong phng cp cu vi vt thng do sng n v cn nhi mu c tim.

- Khuyn khch thc mc khi nhn y lnh khng r rng hoc mang tch cch cng bc. Nhn vin nn c khuyn khch t cu hi v thc mc v nhng g khng r rng hoc nhng y lnh khng thch hp.

3. BIN PHP

3.1. Ci tin s chnh xc trong vic xc nh bnh nhn

3.1.1. Bin php 1: S dng t nht hai cng c nhn dng bnh nhn (nhng c hai u khng phi l s phng hoc s ging ca bnh nhn) bt c khi no qun l thuc men v cc sn phm v mu, ly mu mu v cc mu khc xt nghim, hoc lm cng tc iu tr hc bt c cng vic no khc

- C th s dng thng tin nh tn bnh nhn, ngy sinh bnh nhn, m vch lm cng c nhn dng.

- Khi kim tra tn vi bnh nhn, nhn vin y t khng bao gi nn c tn v yu cu bnh nhn xc nhn n. Nhng bnh nhn b nhm ln hoc ri lon hnh vi c th ng ngay c khi khng phi l tn ca h. Cch lm an ton hn l yucu bnh nhn t ni tn ca h.

- Trng hp bnh nhn hn m, thn nhn ngi bnh phi xc nh nhn thn cho h. Nu bnh nhn hn m c a n bnh vin bi cng an hoc dch v cp cu v khng c mt chng c no v nhn thn, hi cng an hoc nhn vin cp cu v ngi bnh, nu c th v cho h s nhp vin hoc s cp cu hoc s h s.

i vi cc khoa xt nghim: S dng t nht hai cng c nhn dng bnh nhn (nhng c hai u khng l v tr ca bnh nhn) bt c khi no ly mu cho phng xt nghim hoc qun l thuc men v cc sn phm v mu, v s dng c hai cng c nhn dng dn nhn cho cc vt cha mu c s hin din ca bnh nhn. Cc quy trnh c xy dng vn gi c tn ch nhn ca cc mu trong sut qu trnh trc phn tch, ang phn tch, v sau phn tch.

3.1.2. Bin php 2: Ngay trc khi bt u bt c th thut xm ln no, cn tin hnh qui trnh lm r sau cng xc nh chnh xc bnh nhn, phng php, v tr, v s sn sng cc h s thch hp. Vic lm r ny phi tin hnh ni th thut c thc hin, ngay trc giy pht bt u. Nhn thn bnh nhn c ti xc nh nu bc s thc hin ri khi ch nm ca bnh nhn trc khi bt u th thut. nh du v tr thao tc l iu bt buc tr khi bc s lin tc c mt t lc quyt nh tin hnh phng thc cho n khi bt u th thut.

Ba vn sau y cn c xc nh:

Ngi bnh chnh xc

Phng php chnh xc

V tr th thut chnh xc

Qui trnh lm r sau cng s dng cc k thut trao i thng tin nng ng. Tt c nhn vin c lin quan u phi ngng li c ngha l, dng mt cht thi gian khng thao tc lm r rng chnh l bnh nhn chnh xc, phng php chnh xc, v v tr chnh xc.

Tt c thnh vin ca nhm thc hin phi tham gia vo qui trnh lm r cui cng. Tt c hot ng trong phng phi ngng li mi ngi tham gia. Mi vic s khng c bt u cho n khi bt c v tt c cc cu hi v vn u c gii quyt. Vic thc hin phi c c to ln, chnh xc nh trn vn bn ng thc hin. V d, ti cuc phu thut, tt c cc bc k tip trong mt ca c nhiu bc, tt c mi hot ng phi ngng li, v mt thnh vin c ch nh, chng hn mt iu dng vng ngoi s c to cch thc tin hnh v v tr thc hin thao tc.

Phi c chnh sch cho vic lm r sau cng v phi theo di n c vic tun th chnh sch ny, bo m tt c thnh vin u theo ng ng li v xc nh ng cc lnh vc ci tin.

3.1.3. Bin php 3: a bnh nhn tham gia vo trao i thng tin.

Yu cu bnh nhn nhc nh nhn vin y t xc nh nhn thn cho h. C th yu cu cho bnh nhn tham gia vo vic nh du v tr nh mt phn ca qui trnh trc khi thc hin th thut.3.2. Ci tin hiu qu trao i thng tin gia nhn vin y t

3.2.1. Bin php 1: Khng khuyn khch y lnh ming. Trng hp cp cu, nu c y lnh ming cn phi:

- Ngi nhn phi c li hoc vit ng nguyn vn cho ngi ch nh nghe v ngi ch nh phi xc nhn bng ming ch nh l chnh xc. S tt hn nu c ngi th ba cng xc nh y lnh ming.- Ngi ch nh y lnh ming qua in thoi v dng thuc trong cp cu phi yu cu ngi nhn nh vn tn thuc hoc t nh vn tn thuc bng cch dng cc cch tr gip nh B nh trong qu bng, M nh trong Mary hn ch s nhm ln i vi nhng loi thuc trng ging nhau v nghe ging nhau. Tt c con s phi c c r rng tng s mt. V d s 21 phi c c l hai, mt trnh nhm ln.- Ngay sau khi ch nh v thc hin y lnh ming th ngi ch nh v ngi thc hin phi ghi vo h s bnh n kp thi v y .

- Ngi thng tin v cc kt qu xt nghim bt thng, cc kt qu xt nghim quan trng qua in thoi phi yu cu ngi nhn c li y kt qu xt nghim.

3.2.2. Bin php 2: Truyn t thng tin r rng

- Trnh dng ch vit tt. V d, 1v/3l/n phi c vit r l ngy 3 ln, mi ln 1 vin.

- Y lnh phi ghi r rang, y theo ng quy nh. C th dng cc t n thuc c in sn, cc mu n ny gip lm gim bt thi gian vit y lnh.

- Cc thuc c pht theo n phi phi c nhn, ch vit r rng nhm hn ch ti a cc sai st. Cc loi thuc cho theo y lnh phi c c tn khoa hc ln tn thng mi, vic ghi c hai loi tn thuc bo m s nht qun trong s sch v gip ngn nga vic gii thch sai y lnh.

- Cung cp cho bnh nhn cc thng tin bng t ri v thuc, gm c tn khoa hc v tn thng mi. Xc nhn cc thuc m bnh nhn thc mc hoc khng nhn ra.

3.2.3. Bin php 3: Chun ho danh mc cc t rt gn, t vit tt v cc k hiu khng c dng trong c s y t.

- C s y t cn phi c quy nh v danh mc cc t c vit tt hoc rt gn. Quy nh ny cn c thng tin ti mi ngi hnh ngh v phi c dn ti nhng ni quy nh (trong bnh n hoc ni lm my tnh ca phng hnh chnh khoa).

- In danh mc l hoc cnh di ca cc t y lnh v/ hoc phiu theo di.

- Kim tra, gim st bo m cc quy nh c mi ngi hnh ngh tun th.

3.2.4. Bin php 4: Tr kt qu xt nghim ng thi gian v thng bo kp thi cc kt qu xt nghim quan trng

- Bnh vin cn c quy nh v thi gian tr kt qu xt nghim v quy nh v vic thng bo, tip nhn cc kt qu v gi tr xt nghim quan trng.

- Cc kt qu xt nghim bt thng quan trng c khoa xt nghim nh gi v thng bo cho khoa hoc trc tip cho ngi ch nh xt nghim bit. Nu ngi chu trch nhim khng c mt trong thi gian lm vic, cn c c ch bo co cc thng tin quan trng cho nhn vin thng trc.

4. MT S TNH HUNG

V d 1: iu dng vin khoa phu thut nhn mu ti Ngn hng mu cho bnh nhn Nguyn th Lan.Vo thi im , c hai bch mu ca hai khoa khc nhau, nhng u cng tn Lan. Nhn vin ngn hng mu a nhm bch mu ca BN Lan khoa khc. iu dng vin nhn mu v v bc s th phn ng cho thy hi c ngng t nhng cho l khng vn g v cho truyn. Phn ng truyn mu xy ra v bnh nhn t vong.

V d 2: Mt bc s trc cp cu ang chun b v th c yu cu khm bnh cho bnh nhn cui cng trong ngy . Bnh nhn 18 tui, theo ngi nh ngh l ung Paracetamol qu liu v thy l5 vin thuc ht. Bnh nhn ang c iu tr tm l v khng nh ch ung vi vin cch nhp vin 10 gi. Bc s gii thch khng cn ra d dy v ch nh lm xt nghim kim tra Paracetamol v Salicylate. Xt nghim vin bo qua in thoi l salicylate m tnh; khi c kt qu xt nghim Paracetamol, k thut vin c 2 ri ngng mt cht tip tc c 1,3 . iu dng nghe qua in thoi v ghi l 2.13; bc s nhn kt qu v thy thp hn mc bnh thng nn khng x tr g. Kt qu tht s l 213. Hai ngy sau BN b suy gan v t vong 10 ngy sau ./.CU HI LNG GI A. CHN CM T THCH HP IN VO CH TRNG

Cu 1. Qun L Thng Tin bao gm (1)., lu tr, trch xut, (2) , chuyn ti, kim sot, phn phi, v s dng (3)hc thng tin, c trong (4).v vi bn ngoi, theo ng lut php v cc qui nh

Cu 2. Xy dng v khuyn khch h thng bo co khng khin trch, khuyn khch nhn vin bo co (1) ., s ngng hot ng, hoc cn-s-c. C th s dng nhng t nh (2).hoc s ngng hot ng thay v (3).. v (4).. thay v khin trch.B. CHN MT HOC NHIU CU TR LI NG NHTCu 3. Qun l tt thng tin i hi:

A. Khuyn khch trao i v hp tc gia bc s v iu dng hoc cc nhn vin chm sc khc.

B. Thc hin ng vn ho theo th bc khi trao i

C. Xy dng v khuyn khch h thng bo co s c ch ng

D. A v C

Cu 4. Nhng yu cu ca phu thut chnh xc ngi bnh

A. Ngi bnh chnh xc

B. Phng php chnh xc

C. V tr th thut chnh xc

D. Thi gian chnh xc

E. A, B v C

Cu 5: Ra y lnh ming l

A. Khng khuyn khch

B. Lun cn thit

C. Cn khuyn khch cng vic nhanh hn

D. A v B

Cu 6. Khi nhn y lnh ming, cn phi:A. Nhn vin nhn lnh ming phi vit ra v c li ng nguyn vn cho ngi bc s ra lnh nghe.

B. Ngi bc s ra y lnh phi xc nhn bng ming rng lnh l chnh xc

C. Nhn vin nhn lnh ming vit li y lnh ming v thc hin ngay

D. A v B

Cu 7. Nhng t rt gn dng ghi trn h s bnh n cn c ghi trn danh mc cc t rt gn v k hiu khng chnh thc

A. Sai

B. ng

Cu 8. V s v din tin trao thng tin v ghi nhn nhng im sai stCu 9. Cc ni dung cn thit ci tin vic trao i thng tin ca nhn vinCu 10. Cc nguyn tc chung trong xc dnh ngi bnh

P N Cu 1: 1: Thu thp; 2: Phn tch; 3: D liu; 4: Ni b c s

Cu 2: 1: S c; 2: Tai nn; 3: Li; 4: Trch nhim

Cu 3: DCu 4: ECu 5: ACu 6: DCu 7: BBi 3

PHNG NGA SAI ST TRONG S DNG THUC

MC TIU Sau hc bi ny hc vin c kh nng:

1. Hiu c v sai st trong s dng thuc.2. Bit c cc nguyn tc phng nga sai st, s c y khoa trong s dng thuc.3. C th p dng c cc bin php phng nga sai st, s c y khoa trong s dng thuc.NI DUNG

T VN Mc tiu ca iu tr l vic t c hiu qu iu tr cao nht v ri ro t nht ci thin cht lng cuc sng ca ngi bnh. C nhng ri ro vn c, c c bit v cha bit, lin quan n vic dng thuc (bao gm thuc k n hoc khng k n) v cc thit b h tr dng thuc. Cc s c, ri ro bao gm phn ng c hi c tc dng ph (ADR) v sai st trong s dng thuc [9].

Sai st trong s dng thuc l nhng sai st c th phng trnh c thng qua h thng kim sot hiu qu lin quan n dc s, bc s, iu dng, nhn vin y t, ngi bnh, v nhng ngi khc trong cc thit lp t chc cng nh cc c quan qun l v cc ngnh cng nghip dc phm. Nhng sai st ny c th gy ra tht bi trong iu tr v phn ng c hi ca thuc hoc gy ra lng ph cc ngun lc [6].

Theo c tnh ca vin nghin cu dc phm M, mi nm c khong t 44.000 n 98.000 ngi M cht do sai st lin quan n thuc v rt nhiu ca t vong c nguyn nhn do dng sai thuc hoc lin quan n cc s c bt li ca thuc [11]. S dng thuc sai liu cng l mt nguyn nhn dn n cc s c bt li ca thuc, theo mt nghin cu trn 36 trung tm chm sc sc kho ban u M, c 5 liu thuc th c xp x 1 liu c ch nh khng ng, v c ti 7% tim tng nguy c gp s c bt li ca thuc [5]. Sai st trong dng thuc c th xy ra trong tt c cc hot ng: K n, cp pht, s dng thuc v khng tun th iu tr ca ngi bnh [8].

1. GII THCH THUT NG

1.1. Phn loi sai st trong s dng thuc giai on[4]

- Mt sai st trong s dng thuc c nh ngha l mt mt thuc c s dng khc vi y lnh trong trn h s bnh n ca ngi bnh. Sai st ny bao gm bt k sai st no xy ra trong qu trnh k n, cp pht, s dng thuc, bt k sai st c dn n kt qu bt li hay khng.

- Sai st trong k n (Prescribing error): La chn thuc khng chnh xc (da vo ch nh, chng ch nh, tin s d ng thuc, cc thuc c s dng v cc yu t khc), l cc sai st v liu dng, ng dng, dng bo ch, s lng, nng thuc, hng dn s dng ca thuc trong n hay thm quyn k n ca bc s, n thuc hoc cc ch vit tt khng c c dn n dng sai thuc hoc sai ngi bnh.

- Sai st trong cp pht thuc (Deteriorated drug error): Cp pht cc thuc ht hn hoc cht lng khng m bo cho ngi bnh.

- Sai st trong gim st thuc (Monitoring error): Tht bi trong vic k n theo phc iu tr cho ph hp vi chn on hay tht bi trong nh gi ngi bnh thng qua cc d liu lm sng hoc cc xt nghim ph hp.

1.2. Phn loi sai st trong s dng thuc theo bin c [4]

- Dng thuc khng c k trong n (Unauthorized drug error): Cho ngi bnh dng thuc khng c k trong n/bnh n.- Sai v thi im dng thuc (Wrong time error): Dng thuc khng ng theo thi gian quy nh ca thuc.- Sai liu (Improper dose error): Cho ngi bnh s dng thuc vi liu lng ln hn hoc t hn theo yu cu ca ngi k n hoc cho ngi bnh dng liu b trng lp.

- Sai dng thuc (Wrongdosage-formerror): Cho ngi bnh dng thuc khc dng bo ch theo yu cu ca ngi k n

- Sai st trong pha ch thuc (Wrong drug preparation error): Thuc c pha ch khng ng hoc thao tc khng ng trc khi s dng.

- Sai k thut trong thc hin thuc (Wrong administrate technique error): Sai quy trnh hoc k thut trong s dng thuc.

- Sai st trong tun th iu tr (Compliance error): Ngi bnh khng hp tc v khng tun th dng thuc theo quy nh.

1.3. Phn loi cc sai st trong s dng thuc theo mc nghim trng [10]

Cha gy sai stAS c c kh nng gy sai st.

Sai st, khng gy tn hiBSai st xy ra nhng khng nh hng ti ngi bnh.

CSai st xy ra nh hng ti ngi bnh nhng khng gy tn hi.

DSai st xy ra nh hng ti ngi bnh, yu cu gim st v bo co kt qu c tn hi n ngi bnh khng hoc c bin php can thip lm gim tn hi.

Sai st, gy tn hiESai st xy ra gy tn hi tm thi n ngi bnh, yu cu c can thip.

FSai st xy ra gy tn hi tm thi n ngi bnh, yu cu nm vin hoc ko di thi gian nm vin.

GSai st xy ra gy tn hi vnh vin n ngi bnh.

HSai st xy ra, yu cu tin hnh cc can thip cn thit duy tr cuc sng ca ngi bnh.

Sai st dn n t vongISai st xy ra gy t vong.

2. CC YU T LIN QUAN

Cc yu tSai st c th xy ra

1. Thng tin v ngi bnh

(VD: Tn, tui, gii tnh, chn on, c thai khng, d ng, cn nng, chiu cao, cc xt nghim lm, kt qu iu tr cc ln trc, cc thng s chc nng sng nh mch, nhit , huyt p, kh nng chi tr, ngi bnh c BHYT hay khng c)

Thng tin cn thit v BN cn c sn v d dng tra cu khi k n, cp pht v gim st s dng thuc Tht bi trong hiu chnh liu cho ngi bnh suy gan, suy thn

Khng bit tin s d ng ca ngi bnh

Ch nh cc thuc cm ch nh cho ph n c thai

Tht bi trong iu tr thuc nhm opioids cho ngi bnh suy h hp

Nhm ngi bnh

Ngi bnh khng c kh nng chi tr chi ph trong iu tr

Cn nng ca ngi bnh khng ph hp vi liu

2. Thng tin thuc

Liu ti a, dng thuc, ng dng, ch khi s dng, cnh bo c bit, tng tc thuc

Cc thng tin thuc c bit cn thit trong k n, cp pht, qun l s dng thuc Khng thu thp y thng tin v cc thuc ang s dng thuc ca ngi bnh

Khng c y thng tin thuc dn n k sai liu hoc sai ng dng thuc.

Cn b y t khng gim st cht ch cc thuc mi hoc cc thuc cn lu c bit

Khng bit hoc b qua cc tng tc c hi ca thuc

3. Trao i thng tin Trao i thng tin ci m gia bc s, dc s v iu dng/n h sinh

Cch thc trao i thng tin thuc v s dng thuc l tiu chun ho v t ng ho gim thiu cc sai st trong s dng thuc Hi khng r rng hoc yu cu thuc khng r rng

n thuc vit khng r rng

Thng tin v thuc c yu cu khng khng y : Thiu liu dng, hm lng, ng dng hoc tng liu thuc k n cho ngi bnh ngoi tr.

Ch vit tt khng r rng (g v mg)

Nghe khng r tn thuc hoc tn ngi bnh

4. Tn thuc, nhn thuc v dng ng gi

Nhn thuc r rng gip xc nh tn thuc, hm lng trn tt c cc dng bao gi.

Nhn thuc r rng, d c nhm gim thiu nhm ln vi cc thuc nhn ging nhau v ng gi ging nhau. Cc thuc nhn ging nhau, tn gi ging nhau, ng gi ging nhau d b nhm ln.

Cc nhn thuc kh hiu hoc khng r rng

Thuc hoc bm thuc khng c nhn

Dch truyn khng c nhn hoc dung dch pha truyn khng ghi r thnh phn

Thng tin quan trng trn nhn thuc b che khut

Cp pht s lng ln nhng khng ghi r tn BN

Thuc khng co nhn

5. Tiu chun ho bo qun, tn tr thuc

Bo qun thuc, cp pht thuc, pha ch thuc, nng thuc.Dung dch truyn tnh mch, nng thuc v thi gian truyn cn c chun ho.Thuc c cp pht n ngi bnh an ton v kp thi. Nhiu dung dch tim truyn tnh mch pha sai nng

iu dng chun b dung dch tim truyn

S dng dung dch pha thuc khng ng

La chn thuc khng ng do li bo qun ti kho thuc v hp thuc ca BN

Cc ho cht c, bc hi cng nhau b nh hng

Sai thi im dng thuc

S dng thuc khng kp thi do yu cu thuc chm

6. Thit b h tr dng thuc

VD: Dy truyn, bm tim, thit b cy thuc vo c th, bm tim pha thuc, dng c theo di ng huyt.Cc thit b h tr dung thuc t chun thng qua qu trnh mua sm, bo qun v s dng s gim thiu c cc nguy c do ngi s dng. Bm tim in b li

Khng kim sot c tc truyn dch do li ca dy truyn dn n sai liu thuc

Cc thit b truyn dch khng tng thch vi nhau dn n sai st trong dng thuc (kim truyn v dy truyn)

Cung cp thit b h tr dng thuc khng y (thiu bm tim in)

7. Cc yu t mi trng lm vic nh hng n nhn vin y t.

V d: ng nghip, sc kho, cch t chc n v, nh sng, ting n, qu ti trong cng vic, lch lm vic

Vic s dng thuc bao gm k n, cp pht thuc, thc hin thuc v gim st s dng thuc cn c tin hnh trong mt mi trng lm vic thch hp c nh sng, Thuc sp xp ln xn do thiu khng gian hoc do mi trng lm vic khng gn gng, hoc do qu nhiu thuc v khng th sp xp c.

Hiu sai n t hng do qu n v mt tp trung

Sai st trong chun b thuc do thiu nh sng v thiu t ng thuc

Nhn s khng dn n qu ti trong cng vic v cc th tc hnh chnh

Cn b y t mt mi gy sai st v km hiu qu trong cng vic.

Ngh ngi khng dn n qu ti v tinh thn v tng kh nng gy sai st

Thiu k hoch d phng v nhn s cho ngh m v ngh l

Khng chun b nhn lc cho cc dch v k thut mi

8. Nng lc v o to ca cn b y t

(V d: Chuyn khoa o to, bng cp, nng lc chuyn mn, k nng, cc hot ng chuyn mn tham gia, cc bng cp khc)

Cn b y t c o to y , ng chuyn ngnh v c nh gi nng lc chuyn mn v k nng hng nm c lin quan n vic s dng thuc an ton, hp l

Cn b y t cn c o to lin tc v phng nga cc sai st c lin quan n s dng thuc v an ton trong s dng thuc trnh cc nguy c tim n nu xy ra cc bin c bt li.

Thiu hiu bit v cc quy tc trong thc hnh v mi trng lm vic dn n chm tr v sai st gy ra hiu lm gia iu dng v dc s.

Thiu hiu bit v nh gi v theo di ngi bnh dn n sai st hoc s dng thuc khng ng.

Nhn vin mi, thiu kinh nghim c th gy cc sai st do qu ti v nhim v v cha thnh tho cc quy trnh lm vic

Sai st trong s dng thuc lin quan n phn cng cng vic khng ph hp vi chuyn ngnh, nh hng hoc phn cng cho ngi mi, cha quen vi cng vic

Thiu thng tin v thuc mi (liu dng, cch pha thuc, ch nh, tc dng ph, tng tc thuc) gy sai st.

Sai st do khng bo co hu qu cc sai st xy ra phng trnh

9. o to ngi bnh

(V d: Bng thng tin thuc, cch s dng cc thuc, hng dn dng thuc khi ra vin, cch trnh cc sai st khi dng thuc ).Ngi bnh l mt i tc tch cc quan trng trong vic t chm sc thng qua t vn v thuc v cch phng trnh cc sai st trong s dng thuc. Ngi bnh khng thoi mi khi hi nhn vin y t v cc thuc h ang dng v cch dng thuc.

Ngi bnh c th khng hiu thng tin cc thuc h ang dng do khng hiu cc thut ng v thuc hay do ro cn v ngn ng

Thng tin thuc t cc t hng dn s dng khng y hoc ngi bnh khng c k dn n khng hiu cch dung thuc

Ngi bnh c th khng nh cch s dng cc thuc ang dng, dn n gy ra sai st. Vn tng ln khi bc s k qu nhiu thuc trong cng 1 n.

Ngi bnh thiu thng tin v nguyn nhn gy ra sai st v cch phng trnh.

10. Quy trnh qun l cht lng v ri ro

(V d: Vn ho, lnh o, bo co sai st, cc chin lc an ton, )

Hi ng qun tr, cc nh lnh o v cc nh qun l phi xy dng v h tr h thng khng trng pht nhm gim cc sai st.Cn b y t c khuyn khch pht hin v bo co sai st. Mt nhm gm cc thnh vin thuc nhiu lnh vc thng xuyn phn tch cc sai st xy ra nhm c cu li t chc h tr tt nht cho s an ton. Thiu lnh o v chi ph h tr cho vic an ton trong s dng thuc

Tm l xu h, li, s trch nhim, l ro cn cho cc bo co sai st trong h thng.

Vn ho gi b mt v li ngn cn vic thng bo cc sai st cho ngi bnh v ngi nh ngi bnh

T l cc sai st thng qua cc bo co khng chnh xc.

Gii php phng trnh sai st thiu tnh ng b ca tp th nn thiu hiu qu.

Thiu kin thc chuyn mn mt cch h thng dn n khng gii quyt sai st mt cch trit .

3. CC TNH HUNG SAI ST 3.1. Sai st lin quan n k n thuc

n thuc l cn c hp php bn thuc, cp pht thuc, pha ch thuc theo n v s dng thuc. Rt nhiu sai st lin quan n k n khng c pht hin v bo co. Tuy nhin, cc bng chng nghin cu n nay cho thy, sai st thuc trong k n l vn thc t rt quan trng. Trong mt phn tch v nh hng ca cc sai st y t vi i tng tr em xc nh cc sai st chim 24,5% cc can thip y t c ghi nhn, sai st ph bin nht thuc v cc sai st trong k n chim 68,3% [6]. Cc sai st trong kn nu khngc pht hin c thgy ra cc sai st trong thc hnh. Tuy nhin, dc sv iu dng c ththam gia pht hin ti 70% cc sai st thuc trongn thuc [6].

i vi n thuc ngoi tr, cc thng tin trong n cn ghi r: H tn y v a ch lin lc ca ngi bnh, cc thng tin khc v ngi bnh: Tui, gii tnh, cn nng, d ng thuc, tn thuc (nn l tn generic), nu l tn bit dc, nn ghi thm tn hot cht, hm lng/ nng ca thuc, dng bo ch thuc, s lng thuc (ghi r s lng s dng theo n v, khng nn ghi theo n v ng gi), hng dn dng thuc, bao gm cch dng, ng dng, liu dng, (ghi r: Dng theo ch dn ca bc s). i vi ngi bnh ni tr, bc s cn khai thc y thng tin bao gm: Chc nng gan, thn, tui, cn nng tnh liu dng thuc hoc cc chng ch nh cho ngi bnh [1].

Mt s sai st thng gp trong k n thuc

Thiu thng tin ngi bnh: Tn, tui (thng vi tr em nh hn 3 tui), cn nng

Ghi sai tn thuc (cc thuc tn ging nhau)

Ghi thiu hm lng thuc

Ghi thiu hng dn s dng thuc

K cc thuc c tng tc mc nguy him

Ch vit qu kh c, gy nhm ln khi cp pht v thc hin thuc (v d: 500mg thay v 0,5g, 125mcg thay v 0,125mg)

Vit tt trong n, gy nhm ln (VD: g thay v mcg, U thay v Unit)

K n bng ming3.2. Sai st trong giaion cp pht thucSai st trong giaion cp pht thuc c thxy ra trong bt cgiaion no k tlc tip nhnn thuc cho ti khi thuccan ngi bnh.iu ny thng xy ra do cc thuc c tn hoc hnh thc tng tnhau.

V d: - Amilorid v amlodipin, Lasix (furosemid) v Losec (omeprazol).

3 Cisplatin v Carboplatin

4 Ephedrin v Epinephrine

5 Cc ch phm Insulin: Humalog v Humulin, Novolog v Novolin

6 Daunorubicin v Doxorubicin

Mt s sai st thng gp trong cp pht thuc [7]

Khng cho ngi bnh dng thuc k trong n

Cho ngi bnh dng thuc khng c bc s k n3.3. Sai st trong thc hnh sdng thuc

Sai st trong thc hnh sdng thuc xy ra trong qu trnh dng thuc ca ngi bnh, c th do nhn vin y t hoc do ngi bnh khng tun th.

Mt s sai st trong thc hnh s dng thuc[7]

Dng thuc sai ngi bnh

Dng sai thuc hay sai dch truyn

Dng thuc sai liu hoc sai hm lng

Dng sai dng thuc, v d, dng thuc nh mt dng dung dch thay v dng m tra mt

Sai ng dng thuc

Sai tc dng thuc (V d: Trong truyn dch)

Sai thi gian hay khong cch dng thuc

Sai thi gian iu tr

Sai st trong pha ch liu thuc (V d: Sai st trong khi pha long thuc hay khng lc thuc dng hn dch khi s dng)

Sai k thut dng thuc cho ngi bnh (V d: Sai st trong k thut tra thuc nh mt)

Dng thuc cho ngi bnh c tin s d ng trc .

3.4. Nguyn nhn dn n sai st trong dng thuc

Mt s vn hay gp lin quan n sai st trong s dng thuc c th gii quyt bao gm [7]:1. S qu ti v mt mi trong cng vic ca cn b y t

2. Cn b y t thiu kinh nghim lm vic hoc khng c o to y , ng chuyn ngnh

3. Trao i thng tin khng r rng gia cc cn b y t (VD: Ch vit xu, k n bng ming)

4. Cc yu t v mi trng nh thiu nh sng, qu nhiu ting n hay thng xuyn b gin on cng vic

5. S lng thuc dng cho mt ngi bnh nhiu

6. Vic k n, cp pht hay thc hin thuc phc tp

7. S dng nhiu chng loi thuc v nhiu dng dng (VD thuc tim) gy ra nhiu sai st lin quan n thuc

8. Nhm ln v danh php, quy cch ng gi hay nhn thuc

9. Thiu cc chnh sch v quy trnh qun l thuc hiu qu

4. GII PHPMt s cch ngn chn cc sai st trong dng thuc, c bit trong bnh vin bao gm:

- Gii php mang tnh h thng

- Xy dng cc gii php vi cc i tng c lin quan: Bc s, dc s, iu dng.- Gim st v qun l sai st

4.1. Gii php mang tnh h thng [9]

4.1.1. Cung cp y chnh xc thng tin ngi bnh

- Tr kt qu xt nghim qua mng. Thng bo v tin s d ng ca ngi bnh cho bc s/dc s trc khi cp pht v gim st s dng thuc. Lit k cc phn ng d ng v chn on trn y lnh hc n thuc. eo vng eo tay nh du ngi bnh c tin s d ng. Lun mang theo y lnh khi gam st s dng thuc, t vn cho ngi bnh trc khi cp pht thuc. Yu cu theo di k ngi bnh c nguy c cao: Bo ph, hen, ngng th khi ng khi s dng thuc nhm opioids.4.1.2. Cung cp y thng tin thuc cho bc s, iu dng

Cp nht kp thi thng tin thuc

C dc s t vn cho ngi bnh v thuc

Cung cp thng tin di dng biu , quy trnh, hng dn, checklist cho cc thuc c cnh bo cao

Lit k liu ti a ca cc thuc c cnh bo cao, thng tin di dng phiu yu cu hoc cnh bo thng qua h thng mng ca bnh vin

C dc s xem xt cc ngh s dng cc thuc cn yu cu trc khi s dng

4.1.3. m bo trao i thng tin gia bc s - dc s - iu dng y , chnh xc

S dng h thng k n in t v h thng mng bnh vin. S dng mu yu cu thuc chun v y thng tin. Hn ch yu cu thuc qua in thoi, c bit cc thuc iu tr ung th (Tr trng hp khn cp). c li cc yu cu v thuc m bo thng tin y v chnh xc.

Xy dng quy trnh, thng nht tng bc tin hnh khi yu cu thuc. Gi tt c cc yu cu thuc cho khoa Dc, k c cc thuc c sn hay cc thuc khng c sn.

4.1.4. m bo tn thuc, nhn thuc v dng ng gi r rng, ng quy cch Lu cc thuc nhn ging nhau hoc tn thng mi ging nhau

Cp pht cho khoa lm sng thuc c tn thuc, hm lng.

Dn nhn cho tt c cc thuc, lm ni bt tn thuc v hm lng

Trong khoa lm sng, cc thuc ung c bo qun trong hp n tn khi cp pht cho ngi bnh.

Sp xp cc thuc nhn ging nhau ti cc ni ring bit trnh nhm ln

S dng cc nhn cnh bo cho nhn vin y t v cc thuc c ch dn c bit v bo qun hoc an ton

m bo cc thuc u d c v d hiu

4.1.5. Bo qun, tn tr thuc t tiu chun GSP: D thy, d ly, d tm, trnh nhm ln, h hng

Chun ho nng ca Insulin, Heparin, Morphin. S dng cc dung dch tim truyn pha sn. Hn ch vic iu dng pha dung dch tim truyn tnh mch trong trng hp cp cu. Xy dng quy nh lnh thuc hng ngy, thuc cp cu cho nhn vin y t. Bo qun cht cc thuc cnh bo cao, cc thuc dng cho ngi bnh c bit, thuc cn qun l theo quy nh. Khng cc dung dch in gii m c ti cc hp thuc c nhn ca ngi bnh. Cp pht thuc cho ngi bnh theo liu dng, khng cp pht theo tng liu iu tr. Loi b cc thuc s dng khng lin tc ra khi cc thit b kp thi. Khng vay mn thuc ca ngi bnh trong qu trnh iu tr. Thit lp t thuc cp cu ti cc khoa lm sng.4.1.6. m bo la chn cc thit b h tr dng thuc ph hp vi bnh vin v trnh chuyn mn Kim tra k cc thit b trc khi mua v s dng. Hn ch s dng nhiu loi bm tim nhm s chuyn nghip ca nhn vin y t trong thc hnh. Cm s dng cc thit b truyn dch khng kim sot c tc truyn dch. o to k cho nhn vin y t v cc thit b mi v k thut mi trc khi s dng. Kim tra hai ln (double- check) khi truyn dch bao gm: Dch truyn, cc thit b h tr, tnh trng ngi bnh trc khi truyn cc thuc cnh bo cao.4.1.7. m bo mi trng lm vic nh hng n nhn vin y t

m bo y nh sng khng gian, trong kho thuc bao gm t ng thuc v h thng cp pht thuc t ng. Xy dng mi trng lm vic khng lm mt tp trung cho vic yu cu/t n hng thuc. B tr cc khu vc thuc tim truyn, thuc ung, thuc pha ch ring bit, trnh ting n, i li nhiu v cc tc ng gy mt tp trung.

Trang b t lnh c din tch bo qun thuc. C k hoch v nhn s thay th cho cn b y t khi ngh m, ngh php v ngh l.

Quy nh r rng v thi gian ngh gii lao v ngh n tra, n ti cho cn b y t.

Qun l v gim st thi gian lm vic ca cn b y t, m bo c ngh ngi y sau ca trc v khng lm vic qu 12h mi ngy.

Hn ch ti a vic s dng nhn vin y t tm thi. Thng bo cho tt c cn b y t c lin quan v k hoch v thc hin dch v k thut mi, bao gm c chi ph cn thit b sung m bo s an ton cho ngi bnh.

4.1.8. o to v nh gi thng xuyn nng ca cn b y t, b tr cng vic ph hp

B tr cng vic ng theo chuyn ngnh o to, nh k nh gi. B tr cng vic hp l gim qu ti trong cng vic. Yu cu cc iu dng mi phi thc tp ti khoa Dc lm quen vi cng vic cp pht thuc.

Yu cu cc dc s mi phi thc tp ti khoa lm sng lm quen vi quy trnh s dng thuc.

Cung cp thng tin thuc mi trc khi a vo s dng. Khoa Dc dn nhn cnh bo cho iu dng cc thng tin cn lu vi cc thuc cnh bo cao B tr nhn vin y t c o to v sai st trong s dng thuc trong n v nhm ngn chn cc sai st xy ra.

M t v nh gi cng vic c th v vi trch nhim i vi ngi bnh.

Cung cp cho cn b y t nhng h tr cn thit v thi gian tham d cc kho hc trong v ngoi nc v phng nga sai st trong s dng thuc.4.1.9. T vn ngi bnh v thng tin thuc v tun th iu tr

T vn ngi bnh cch ch ng trong vic tm hiu v xc nh ng trc khi nhn thuc hay s dng thuc. Cung cp thng tin cho ngi bnh hoc gia nh ngi bnh v tn thuc (bao gm tn bit dc v hot cht) cch s dng, mc ch iu tr, liu dng v cc phn ng ph nghim trng. Hi kin dc s v cch s dng thuc nu ngi bnh dng trn 5 loi thuc. Khuyn khch ngi bnh hi v cc thuc iu tr. Tr li y cc cu hi ca ngi bnh v thuc (nu c) trc khi iu tr.

Cung cp cho ngi bnh thng tin v cc thuc cnh bo cao k trong n thuc khi xut vin. Cung cp cho ngi bnh s in thoi v ngi lin lc khi cn hi thng tin v thuc sau khi xut vin. Khuyn khch ngi bnh gi tt c thng tin v n thuc dng, cc thuc khng k n, thuc ng dc, vitamin v a cho nhn vin y t khi nhp vin hoc iu tr ti nh.

4.1.10. Xy dng quy trnh qun l cht lng v ri ro ti n v

Cng b vn an ton cho ngi bnh l nhim v ca n v. o to cho cn b qun l bc trung nh gi hiu qu v nng lc v kh nng gii quyt cc vn phc tp.

Thay i cch ngh li khi xy ra sai st trong s dng thuc, khi cc li khng d on hoc khng o m c.

Thc y vic bo co thng xuyn v duy tr cc sai st t cc khoa phng iu tr.

Thng tin tt c cc sai st cho ngi bnh. nh k tho lun nhm v cc sai st xy ra v cch phng trnh.

Xy dng nhm a ngnh thng xuyn phn tch, nh gi cc sai st v cc d liu v an ton ngi bnh thit lp h thng m bo an ton cho ngi bnh. Mi i din hi ng ngi bnh tham gia tho lun v vn an ton, khuyn khch cng tham gia.

Ph bin rng ri thng tin v cc gii php phng nga sai st.

S dng cng ngh m ho bnh nhn trong iu tr.4.2. Gii php vi cc i tng c lin quan

4.2.1. i vi bc s [4]

La chn phc iu tr ph hp, tham kho kin dc s v t vn vi cc bc s chuyn ngnh su.

nh gi tng trng ca ngi bnh v xem xt tt c cc thuc ang iu tr xc nh tng tc thuc. Theo di cc triu chng lm sng v cc kt qu xt nghim cn thit nh gi v ti u ha iu tr v kh nng p ng vi iu tr bng thuc ca ngi bnh.

Bc s cn bit v h thng qun l thuc ti bnh vin, bao gm: Danh mc thuc bnh vin, quy trnh iu tra s dng thuc, Hi ng c thm quyn quyt nh la chn thuc, quy trnh thng tin thuc mi, cc quy nh v qun l thuc v quy nh k n thuc.

n thuc cn ghi y cc thng tin: H tn ngi bnh, tn thuc (tn gc v tn thng mi), nng /hm lng, ng dng, dng dng, liu lng, s lng, tn sut s dng, tn bc s k n.

n thuc c ghi r rng, d c, d hiu:

Khng s dng ch vit tt .

Ghi cch s dng c th cho mi loi thuc trong n. Ghi r s lng cn s dng ng theo n v o lng (mg, ml), khng nn ghi theo n v ng gi (l, hp), ngoi tr cc thuc dng phi hp.

K n tn thuc theo tn gc, trnh: K thuc tn a phng (thuc b lang), tn ha hc, vit tt tn thuc.

Lun s dng mt s 0 trc n v nh hn 1 (v d: 0,5 ml) . Vi n v ln hn 1, khng c thm s 0 vo sau (v d , 5,0 ml ).

Ghi r n v tnh, trnh nhm ln (V d: 10 units Unsulin thay v 10U, c th nhm l 100). n thuc v ch k bc s phi r rng. Nu c th nn s dng my tnh hoc k n thuc qua h thng my tnh.

Vi cc y lnh hoc k n thuc bng ming, bc s chc chn ngi thc hin hiu ng n thuc bng cch c li n thuc cho bc s.

Hn ch k n thuc tim. Gii thch vi ngi bnh hoc ngi nh v cc lu v tc dng ph ca thuc. Theo di ngi bnh v nh k khm li.4.2.2. i vi dc s

Trin khai hot ng Dc lm sng ti bnh vin, c dc s tham gia gim st iu tr bng thuc (tham gia t khi khm bnh, la chn thuc iu tr thch hp, dng thuc, xem xt kh nng tng tc thuc, trng lp thuc, nh gi triu chng lm sng v cc xt nghim thch hp vi ngi bnh), iu tra s dng thuc gip s dng thuc an ton, hp l [4]. Sn sng cung cp thng tin v thuc cho bc s v iu dng. Hiu r v cc quy trnh v quy nh trong cung ng thuc ti bnh vin, k c thuc cp pht ni tr, ngoi tr v nh thuc bnh vin. m bo hiu r n thuc trc khi cp pht. Sp xp khu vc chun b thuc gn gng, sch s v trnh gin on khi chun b.

Trc khi cp pht thuc hng ngy, cn kim tra k n thuc. m bo thc hin ng quy trnh cp pht. i vi cc thuc cnh bo cao (thuc iu tr ung th, thuc cp cu) cn kim tra 2 ln.

Nn s dng nhn ph cnh bo cc thuc c nguy c cao v ch cch s dng thuc. Ngn nga cc sai st lin quan n tn thuc nhn ging nhau, c ging nhau (LASA) [9].1. Cung cp thng tin v cc thuc LASA cho bc s, iu dng, dc s trong bnh vin. 2. Xc nh mc ch s dng thuc trc khi cp pht thuc hay s dng thuc.

3. Ch chp nhn y lnh bng ming khi tht s cn thit, tr vi cc thuc iu tr ung th.

4. HT&T cn xem xt cc thuc khi la chn thuc vo Danh mc thuc bnh vin, trnh cc thuc nhn ging nhau, c ging nhau.5. K n thng qua h thng mng, trnh nhm ln tn thuc do ch vit kh c.6. Thay i cch nhn bit v tn cc thuc nhn ging nhau (c trong h thng kho tng v my tnh) bng cch nh du, vit ch ci cao hn (DAUNOrubicin v DOXOrubicin).7. Cnh bo nguy c sai st do nhm ln thng qua h thng mng bnh vin.8. Sp xp cc thuc LASA ti cc v tr khc nhau trong kho thuc, t thuc, hp thuc ca ngi bnh. Dn cc nhn cnh bo cho cn b y t trn cc l thuc.

9. ngh bo co cc trng hp sai st c bin php phng trnh kp thi.

m bo thuc c cp pht kp thi, m bo thi gian iu tr [3]. Gim st cht lng v quy trnh s dng cc thuc ti t trc thuc ti cc khoa lm sng, m bo ti u ha trong iu tr. Gim st cht lng v quy trnh tr thuc t cc khoa lm sng. nh gi cc thuc khng s dng do qun liu.

Vi cc n thuc k cho ngi bnh xut vin, t vn c th cho ngi bnh hoc ngi nh cch s dng ca tng thuc, cc lu v cn trng khi s dng.

Thu thp v lu tr cc d liu v sai st trong s dng thuc phng nga v iu chnh cc hot ng v s dng thuc.4.2.3. i vi iu dng

Hiu r v cc quy trnh v quy nh trong cung ng thuc ti bnh vin, k c thuc cp pht ni tr, ngoi tr [4]. Dung thuc ung theo ch nh cua bac si iu tr.

Chun b v ph hp cc phng tin cho ngi bnh dng thuc; khi dng thuc qua ng tim phi chun b sn sng hp thuc cp cu v phc chng sc, chun b ng v dung mi theo quy nh ca nh sn xut.

Kim tra thuc (tn thuc, nng /hm lng, liu dng mt ln, s ln dng thuc trong 24 gi, khong cch gia cc ln dng thuc, thi im dng thuc v ng dng thuc so vi y lnh). Kim tra hn s dng v cht lng ca thuc bng cm quan: Mu sc, mi, s nguyn vn ca vin thuc, ng hoc l thuc [2]. Thc hin 5 ung khi dung thuc cho ngi bnh: ng ngi bnh, ng thuc, ng liu lng, ng ng dng, ng thi gian dng thuc.

Bo m ngi bnh ung thuc ngay ti ging bnh trc s chng kin ca iu dng vin, h sinh vin.

Ghi hoc nh du thuc dng cho ngi bnh v thc hin cc hnh thc cng khai thuc ph hp theo quy nh ca bnh vin.

Theo doi, pht hin cc tc dng khng mong mun ca thuc, tai bin sau dng thuc v bo co kp thi cho bac si iu tri. in thng tin cn thit vo mu bo co ADR v thng bo cho dc s ph trch.

Hng dn, gii thch cho ngi bnh tun th iu tr. Gii thch cho ngi bnh v ngi nh v tc dng v quy trnh dng thuc. Vi ngi bnh t chi iu tr theo y lnh, bo co cho bc s iu tr.

Phi hp gia cac bac si, dc si, iu dng vin, h sinh vin trong dng thuc nhm tng hiu qu iu tr bng thuc v han ch sai sot trong chi inh va s dung thuc cho ngi bnh.

4.3. Gim st v qun l sai st trong s dng thuc [4]

4.3.1. Gim st cht cc yu t c kh nng gy sai st

Ca trc (t l sai st xy ra cao hn khi i ca). Nhn vin mi (thiu kinh nghim v cha c o to y ). Cc i tng bnh nhn: Ngi gi, tr s sinh, bnh nhn ung th.

Bnh nhn s dng nhiu thuc (d xy ra tng tc thuc). i trng lm vic (nh sng, ting n, hay b gin on). Cn b y t qu ti v mt mi. Trao i thng tin gia cc cn b y t khng y , r rng. Dng thuc (VD: Gim st s dng thuc tim cht ch). Bo qun thuc khng ng. Tn thuc, nhn thuc, cch ng gi d gy nhm ln. Nhm thuc s dng nhiu. Ch vit tay trong bnh n hoc n thuc khng r rng. Hnh thc k n, yu cu thuc bng ming d gy nhm ln. Cc quy trnh lm vic cha hiu qu. Hot ng ca Hi ng thuc v iu tr (c chc nng gim st) cha hiu qu.4.3.2. Qun l cc sai st trong s dng thuc

m bo h tr v cung cp cho ngi bnh cc liu php khc phc khi xy ra sai st. Ghi chp v bo co ngay cc sai st khi c pht hin theo cc mu quy nh ca tng bnh vin (mu bo co ADR, bo co cht lng thuc).

Vi mi sai st xy ra, cn thu thp cc thng tin v bo co y bng vn bn cc ni dung, bao gm: Vn xy ra, ni xy ra, ti sao v nh th no, cc i tng c lin quan. Thu thp v gi li cc bng chng c lin quan n s vic (v thuc, sy lanh) tm nguyn nhn v cch phng trnh.

Lnh o bnh vin, Hi ng qun l cht lng, Trng khoa (phng) v c nhn c lin quan bnh vin xem xt cc sai st v bin php khc phc kp thi.

Nn thng tin rng ri v nguyn nhn v cch gii quyt cc sai st xy ra. Cc sai st thng mang tnh h thng, khng nn x l bng bin php k lut m khuyn khch bo co c bin php phng nga.

Thng tin t cc bo co sai st nn c lm ti liu o to cho cn b y t hoc lm cn c xy dng cc quy nh phng cch phng trnh sai st.

Lnh o bnh vin v cc hi ng c lin quan nh k nh gi cc sai st v xc nh nguyn nhn gy sai st v xy dng cc gii php phng trnh (o to, lun chuyn cn b, sa i chnh sch v quy trnh, thay th cc trang thit b khng ph hp, ). Bo co cc sai st ln trung tm quc gia tng hp v c chin lc phng trnh sai st trn ton quc.TI LIU THAM KHO1. B y t, (2008) Quyt nh s 04/2008/Q-BYT v vic ban hnh Quy ch k n thuc trong iu tr ngoi tr2. B Y t, (2011) Thng t s 07/2011/TT-BYT hng dn cng tc iu dng v chm sc ngi bnh trong bnh vin3. B Y t, (2011) Thng t 23/2011/TT-BYT hng dn s dng thuc trong c s y t c ging bnh.4. American Society of Hospital Pharmacists (1993), ASHP Guidelines on Preventing Medication Errors in Hospitals, Am J Hosp Pharm; 50:30514.

5. Barker et al (2002), "Medication Errors Observed in 36 Health Care Facilities", Archives of Internal Medicine 162:1897-903.6. Bates DW, Spell N et al (1997), "The costs of adverse drug events in hospitalized patients", JAMA 1997; 277:301-34.7. Kathleen Holloway, Terry Green, (2005), Drug and Therapeutics Committees - A Practical Guide, World Health Organization n collaboration with Management Sciences for Health8. Kohn LT, Corrigan JM et al (1999), "To err is human-building a safer health system", Washington, DC: National Academy Press.9. Michael R. Cohen, (2010) Medication Errors, American Society of Hospital Pharmacists, 2010.

10. National Coordinating Council for Medication Error Reporting and Prevention (2013), NCC MERP Index for Categorizing Medication Errors.11. Phillips DF, Christefeld N, Glynn LM (1998), "Increase in U.S. medication-error deaths between 1983 and 1993", Lancet. 1998; 351:643-4.CU HI LNG GI

Cu 1. Sai st trong s dng thuc xy ra trong:A. K n thuc

B. Cp pht thuc

C. Thc hnh s dng thucD. Tt c cc hot ng trn.

Cu 2. Lit k cc loi sai st trong s dng thuc theo giai on?

Cu 3. Lit k cc loi sai st trong s dng thuc theo bin s?

Cu 4. Cc yu t h thng lin quan n sai st trong s dng thuc? La chn cu tr li ng.

A. Lnh o bnh vin

B. Thng tin ngi bnh

C. Thng tin thuc

D. Trao i thng tin gia cc nhn vin y t

E. Tn thuc, nhn thuc v dng ng gi

F. Tiu chun ho bo qun, tn tr thuc

G. Thit b h tr dng thuc

H. Cc yu t mi trng lm vic nh hng n nhn vin y t.

I. Nng lc v o to ca cn b y t

K. o to ngi bnh

L. Quy trnh qun l cht lng v ri ro

M. C s vt cht ca bnh vin

Cu 5. Cc sai st hay gp trong k n thuc? La chn cu tr li ng.

A. Thiu thng tin ngi bnh: tn, tui (thng vi tr em nh hn 3 tui), cn nng

B. Ghi sai tn thuc

C. Ghi thiu hm lng thuc

D. Ghi thiu hng dn s dng thuc

E. Dng sai thuc trong n

F. K cc thuc c tng tc mc nguy him

G. Dng thuc sai thi im

H. Ch vit qu kh c

I. Vit tt trong n, gy nhm ln

K. K n bng ming

Cu 6. Cc sai st hay gp trong cp pht thuc

A.Khng cho ngi bnh dng thuc k n

B.Cho ngi bnh dng sai thuc k trong n

C.Khng hng dn ngi bnh bo qun thuc

Cu 7. Cc sai st hay gp trong thc hin thuc

A. Dng thuc sai ngi bnh

B. Dng sai thuc hay sai dch truyn

C. Dng thuc sai liu hoc sai hm lng

D. Dng sai dng thuc, v d dng thuc nh mt dng dung dch thay v dng m tra mt

E. Sai ng dng thuc

F. Sai tc dng thuc (V d: trong truyn dch)

G. Sai thi gian hay khong cch dng thuc

H. Sai thi gian iu tr

I. Hng dn s dng thuccho ngi bnh sai

K. Sai st trong pha ch liu thuc

L. Sai k thut dng thuc cho ngi bnh

M. Dng thuc cho ngi bnh c tin s d ng trc

N. K cc thuc c tng tc mc nguy him

Cu 8. Lit k nhng nguyn nhn dn n sai st trong dng thucCu 10. Xc nh cu ng sai

TTGii php ngn nga sai st trong s dng thucS

1Khng k n in t

2Tr xt nghim qua mng

3o to, gim st kim tra trnh nng lc cn b y t

4C bin pht k lut nng vi ngi gy ra sai st

5Che giu cc sai st xy ra, trnh b k lut

6Xy dng h thng bo co cc sai st trong s dng thuc ti n v

7C bin php khuyn khch bo co cc sai st xy ra

8c k n bng ming hay qua in thoi

9Khng s dng ch vit tt .

10Ghi cch s dng c th cho mi loi thuc trong n

11Lun s dng mt s 0 trc n v nh hn 1

12Cung cp thng tin v cc thuc LASA cho bc s, iu dng, dc s trong bnh vin

13eo vng eo tay nh du ngi bnh c tin s d ng

14Khng cn xy dng cc quy trnh trong s dng thuc

15iu dng chu trch nhim pha thuc tim truyn tnh mch

P N

Cu 1: D

Cu 2: K n, cp pht, thc hin thuc

Cu 3: Dng thuc khng c k trong n, sai v thi im dng thuc, sai liu, sai dng thuc, sai trong pha ch thuc, sai k thut trong thc hin thuc, sai st trong tun th iu tr.Cu 4: A-C-E-D-B-F-I-H-G

Cu 5: B,C,D,E,F,G,H,I,K,L

Cu 6: A,B,C,D,F,H,I,K

Cu 7: A,B

Cu 8:A,B,C,D,E,F,G,H,K,L,M.

Cu 9:

Qu ti v mt mi,

Thiu kinh nghim lm vic hoc khng c o to y , ng chuyn ngnh,

Trao i thng tin khng r rng gia cc cn b y t,

Thiu nh sng, qu nhiu ting n hay thng xuyn b gin on cng vic,

S lng thuc dng cho mt ngi bnh nhiu,

K n, cp pht hay thc hin thuc phc tp,

Nhiu chng loi thuc v nhiu dng dng,

Nhm ln v danh php, quy cch ng gi hay nhn thuc,

Thiu cc chnh sch v quy trnh qun l thuc hiu qu,

Cu 10:1S, 2, 3, 4S, 5S, 6, 7, 8S, 9, 10, 11, 12, 13, 14S, 15S

Bi 4

PHNG NGA SAI ST, S C Y KHOA TRONG PHU THUT

MC TIUSau khi hc bi ny hc vin c kh nng:

1. Trnh by c khi nim sai st, s c y khoa trong phu thut v mc nh hng ca s c y khoa trong phu thut

2. M t c vai tr ca nhn vin y t trong phng nga sai st, s c y khoa trong phu thut.

3. Thc hin c cc bin php phng nga nhm gim thiu sai st, s c trong phu thut

4. p dng Bng kim an ton Phu thut ca WHO v hng dn p dng

NI DUNG

1. BNG CHNG NGHIN CU Phu thut l mt k thut y t c thc hin vi mc ch chn on bnh, iu tr, chnh hnh, ghp tng, gim au c tin hnh ph bin trong chm sc ngi bnh. Tuy nhin trong qu trnh tin hnh phu thut, sai st v s c c th xy ra. Mi bin c v tai bin c th xy ngay trc cuc m bt u (phn ng thuc m, t) cho n thi gian v sau, thm ch hng nm sau khi ngi bnh ra vin ( qun trong c th ngi bnh), gy nh hng sc khe, c v th lc v tm l lu di. Hu qu khng ch lm nh hng n cht lng cuc m, cn lm tng thi gian iu tr v nm vin, tng chi ph iu tr, ngi bnh gim thu nhp, tng t l mc v t vong, nhng au n m ngi bnh phi gnh chu cng nh vn kin co v php lut .

Theo bo co ca T chc Y t th gii WHO, mi nm trn ton th gii c chng c trn 230 triu ca phu thut c thc hin tng ng (1 : 25 ngi), gp 2 ln s tr c sinh ra. Bin chng xy ra gy nguy him n tnh mng ti 7 triu trng hp (khong 16%), trong gn 1 triu trng hp t vong lin quan n an ton phu thut (gn 10%) cc bin chng cht ngi xy ra ti cc phng m ln. C 150 ngi bnh nhp vin, c 1 trng hp t vong do s c y khoa v 2/3 s c xy ra trong bnh vin lin quan n phu thut. S c y khoa tc ng n 1/10 bnh nhn trn ton th gii.

Theo nhng bo co gn y cho tht t l s c (Adverse events) lin quan n phu thut ch yu xy ra cc nc km v ang pht trin chim khong 18%. Cc bnh l cn can thip phu thut ngy cng tng do: Bnh l tim mch tng, tng tai nn thng tch v nhiu ngi bnh chn thng, bnh l ung th, tng tui th v ng nhin nguy c xy ra s c hoc sai st y khoa lin quan hu ht n phu thut.

Theo bo co ca B Y T Anh, trong sut 4 nm qua c ti 762 bnh nhn t vong v nhng li sai lm ng ngn ca cc bc s trong qu trnh phu thut. Trong s c ti 322 ngi bnh t vong v bc s b qun dng c y t trong ngi v 214 ca bnh thit mng v cc bc s ct nhm cc b phn ni tng ca bnh nhn.Ngoi ra, 73 tai nn khc l do cc iu dng nhm ln a thc n vo dn lu mng phi ca bnh nhn thay v a vo d dy v 58 trng hp cc bnh nhn qua i do b cy ghp nhm ni tng hoc chn tay gi.Tin s Mile Durkin, Gim c Trung Tm bo v s an ton ca bnh nhn thuc B Y T Anh cho bit bn cnh nhng li sai ca cc bc s cc bnh vin gy nguy him ti tnh mng ca cc bnh nhn c thng k, cn rt nhiu tai nn khc cha c cc bnh vin bo co chnh xc.V Gim c ny cho bit Ban quan l dch v chm sc sc khe ca Anh cam kt s khng cho php bt k s xut no gy nguy hi ti tnh mng bnh nhn xy ra trong thi gian sp ti. Ngoi ra ng cn ni thm rng d ch l 1 li sai, mt tai nn cng ng bo ng i btk bnh vin no.Nm 2011, B Y t i Loan c bo co chn ng v 5 trng hp bnh nhn c ghp tng t mt ngi cho cht no c nhim HIV. Nguyn nhn c xc nh sau l do sai st t trung tm iu phi ghp tng nhm ln d liu ca bnh nhn cht no vi mt bnh nhn khc.

Vin Y hc M (Institute of Medicine) bo co gn y ti M cho thy t 1.500 n 2.500 cc trng hp phu thut sai v tr xy ra hng nm ti nc ny. iu tra 1.050 phu thut vin bn tay thy 21% trong s h tng t nht 1 ln m sai v tr trong s nghip ca mnh, cng nh vy s c xy ra 1/4 phu thut vin chnh hnh c trn 25 kinh nghim lm vic c tnh hng nm ti M c gn 98.000 trng hp t vong v 1.000.000 trng hp b thng tn do s c y khoa. Ngi ta cng c tnh nm 2000, ring chi ph gii quyt s c y khoa cng mt khong 887 triu la.

C quan nh gi cht lng bnh vin (Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organization) sng lp t chc theo ri WSS Wrong Site Surgery Phu thut sai v tr cho bit s c nhm v tr phu thut chim t xut l 1/27.686 bnh nhn nhp vin, hoc 1/112.994 trng hp phu thut.

2. PHN LOI SAI ST, S C Y KHOA LIN QUAN TI PHU THUT

nh ngha s c, sai st y khoa lin quan ti phu thut, th thut.

a. Sai st (Error): L tht bi khi thc hin k hoch c ra trc hoc l trin khai sai k hoch nn khng th t c mc ch. i khi l a ra k hoch sai dn n sai st. Sai st cng c th xy ra khi lm ngc li vi k hoch. V d, iu dng qun gc khi phu thut vin ng bng v lm cho phu thut vin phi m li bng tm gc qun.

b. S c y khoa (Adverse event): Hoc cc tai bin/bin chng xy ra ngoi mun, hu qu lm cho vic iu tr ko di, tng t l mc v t vong ca ngi bnh.

Nu s c do nguyn nhn sai st, hon ton c th phng trnh c. V d, trng hp st gc c ly ra v c th trnh c p xe trong bng. Tuy nhin nhng trng hp sau phu thut bng c bin chng p xe nhng khng phi do nguyn nhn st gc, th kh c th phng trnh. Theo cc chuyn gia, n hn 50% cc trng hp s c l c th phng trnh c Nhng sai st trong phn hnh chnh ca phu thut: Sai bnh nhn, sai v tr phu thut, sai v c quan ni tng, qun dng c phu thut trong c th bnh nhn.

Sai st trong phu thut: Phu thut vin c th ct sai hoc phm cc sai st khc.

Sai st trong gy m: Nhiu thuc gy m qu hoc t qu (au hoc tnh dy trong lc m).

Cc bin chng ca phu thut: Chy mu, thng tng, tn thng tng khc

Nhim khun sau phu thut: Cn gi l nhim khun do thy thuc.

Truyn sai nhm mu.

Phn loi s c, sai st theo mc nguy hi :a. S c, sai st gn nh sp xy ra

Do iu kin lm vic khng m bo

S c xy ra nhng khng nh hng n ngi bnh do may mn

S c xy ra nhng khng nh hng n ngi bnh do phn ng kp thi ca nhn vin y t

b. S c xy ra nhng khng nguy hi n ngi bnh

S c tc ng n ngi bnh nhng khng nguy hi, hoc sai st do s sao nhng, v d qun a thuc , thuc a khng ng liu cho ngi bnh.

S c tc ng n ngi bnh nhng c theo di gim st cht ch phng nguy hi xy ra.

c. S c nguy hi n ngi bnh

Ngi bnh b nh hng tm thi, cn phi iu tr can thip phu thut sa cha

Ngi bnh b nh hng tm thi, cn phi ko di thi gian nm vin

Ngi bnh b nh hng gy tc hi thng xuyn

Ngi bnh b nh hng v cn phi can thip iu tr cu tnh mng

d. Cht

Hu qu s c lm dn n t vong

3. NGUYN NHN CA CC SAI ST, S C Y KHOA LIN QUAN TI PHU THUT, TH THUT

Cc bin chng xy ra lin quan n nhiu yu t nh: Li con ngi, li k thut, thiu s phi hp ng b trong qu trnh thc hin phu thut nht l nhm gy m v phu thut vin, cng nh li phng tin s dng do thiu hoc hng hc. Cc thao tc phu thut thng rt phc tp v thng vp nhiu sai st . Cng vic hnh chnh trong khoa ngoi cng c th dn n sai st. Trong mt s trng hp, c nhng bin chng v nguy c ca phu thut d c d bo trc nhng cng khng th trnh khi c. Nhng nguyn nhn chnh dn n sai st, s c c xp theo mc :

Bt cn/thiu quan tm

Nhn vin cha c o to/thiu kinh nghim

Tui v sc khoe ca Nhm phu thut

Thiu thng tin lin lc

Chn on sai

Nhn vin lm vic qu sc, p lc cng vic

c toa thuc sai hoc sai st trong cp pht thuc, bao gm c vic ghi chp khng r rng trong h s bnh n hoc do nhm nhn

Thiu cng c (Bng kim) chc chn mi th c kim tra k lng

Nhm Phu thut cha thc s n v gn kt

p lc gim thi gian phu thut

Phng php phu thut yu cu cc thit b hoc t th ngi bnh khc bit

Vn ha t chc/ lm vic

Mc thn thin, an ton ca mi trng lm vic

Chm sc / theo di tip tc sau phu thut

c im ngi bnh, nht l khi ngi bnh c nguy c nh: Bo ph, bt thng gii phu,

S hiu nhm gia Ngi bnh Nhm phu thut do bt ng ngn ng: khch du lch, dn tc thiu s

Do bn thn ngi bnh gy ra: Do ri lon thc, thiu s hp tc.

4. MI MC TIU AN TON PHU THUT THEO KHUYN CO CA T CHC Y T TH GIIDa trn kt qu p dng th trn th gii, theo kin cc chuyn gia, WHO ra 10 mc tiu chnh trong vic thc hin An Ton Phu Thut ATPT: 1) Phu thut ng bnh nhn, ng vng m

2) Khi lm gim au, x dng cc phng php ph hp trnh gy tn hi cho bnh nhn.

3) nh gi v chun b i ph hiu qu vi nguy c tc ng th v chc nng h hp

4) nh gi v chun b tt x l nguy c mt mu.

5) Trnh x dng hay thuc gy d ng nhng bnh nhn bit c nguy c d ng

6) p dng ti a cc phng php gim thiu nguy c nhim trng ngoi khoa

7) Trnh qun dng c m hay bng gc trong vng m

8) Kim tra i chiu k bnh phm phu thut

9) Thng bo kt qu v trao i thng tin n ngi t chc thc hin an ton phu thut

10) Cc Bnh vin v h thng Y t thnh lp b phn c nhim v thng xuyn theo di s lng v kt qu phu thut.

5. NGHIN CU TNH HUNG V PHU THUT SAI V TR, SAI NGI BNH, NGUYN NHN V BI HC

1/ Trng hp ngi bnh b b qun dng c sau m.

Hnh: Bnh nhn Donna v hnh kp phu thut b qun trong bng.

N bnh nhn 39 tui Donna c phu thut ct ti mt ti mt bnh vin London, Anh. Thi gian di sau gia nh u khng h ngh ti vic bc s b qun dng c y t trong bng b nn cng khng i kim tra ngay khi nhng cn au bt u xut hin.Ngi bnh chu ng nhng cn au ny trong sut 3 thng v cho rng nhng au n l do vt m. V cn au cng ngy cng nhiu hn nn Donna quyt nh quay tr li bnh vin kim tra.Kt qu chp X quang cho thy mt vt th l trong bng. Sau nhiu ln kim tra cc bc s xc nh l mt chic panh phu tch di khong 18cm.Khi nhn c thng bo t cc bc s chn on hnh nh, c gia nh Donna u v cng bc xc v sai lm nguy him ca cc bc s tin hnh phu thut si mt cho b.Ngay sau khi pht hin s c, cc bc s tin hnh phu thut a chic panh phu tch ra ngoi.

Hu qu khng mong mun :

Uy tn: Bc s phu thut b chuyn cng vic.

Kinh t: Bnh vin cam kt bi thng cho b Donna ton b chi ph iu tr, cng nh do nh hng n cng vic.

Sc khe: V thi gian chic kp gp nm trong c th b Donna qu lu cng vi s vn ng ca b trong sut thi gian sau khiphu thut khin cho hu ht cc c quan ni tng trong bng b u b tn thng, v sc khe ca bnh nhn b nh hng nhiu. 2/ Trng hp chu b b ct nhm Bng quang:

Bnh nhn Trn Anh , 21 thng tui. Ngy 23/10/2012 chu c gia nh a n bnh vin thnh ph Cam Ranh, Khnh Ha khm v c bc s chn on thot v bn v ch nh phu thut. Ca m c tin hnh ngy 25/10/2012 tuy nhin sai st sy ra do bc s ct nhm vo bng quang. Bnh nhn phi tip tc chu thm cc ln m tip theo khc ph s c ti bnh vin a khoa tnh Khnh Ha, sau ti bnh vin Nhi ng 2 TP H Ch Minh m thng bng quang cng nm 2012.

Hnh: Bnh nhn Trn Anh . Ti BV Cam Ranhn thng 6 nm 2013, chu c n ra bnh vin Nhi Trung ng, H Ni tip tc phu thut theo ch o ca B Y t, v s h tr ca S Y t Khnh Ha.

Hu qu khng mong mun :

Uy tn: Bc s phu thut cho chu b b k lut cnh co. Bnh vin Cam Ranh cng b nh hng t s c trn do bo ch nhc n nhiu thi gian qua.

Kinh t: Bnh vin Cam Ranh h tr u tin l s tit kim 230 triu ng, v mt s chi ph khc trong thi gian chu i khm cha bnh, k c h tr tin tu xe ra H Ni.

Sc khe: Sc khe chu khng c tt do nhiu ln m, 29 thng tui mi ch c 10kg. Bn thn b m cng phi vt v i chm sc trong qu trnh chu nm vin iu tr.

6. HNG DN S DNG BNG KIM AN TON PHU THUT CA T CHC Y T TH GIIChng trnh phu thut an ton cu sng ngi bnh c t chc y t th gii WHO xy dng nhm mc ch gim s ca bin chng v t vong lin quan phu thut trn ton th gii. Nhng nguy c gy trong phu thut khng an ton nh thiu thng tin v s kt ni ca cc thnh vin trong nhm phu thut, khng kim tra k ngi bnh, vng m, cng nh phng tin s dng trong qu trnh phu thut... Mc d l nhng iu kh ph bin nhng c th ngn nga c. Vi s gip ca cc chuyn gia, phu thut vin, gy m hi sc, iu dng v chuyn gia v an ton ngi bnh xc nh nhng mc tiu c bn ca an ton phu thut v a vo Bng kim v a vo p dng. T bng kim u tin do WHO xut, nm 2009 chnh sa l Bng kim cui cng gm c 16 mc cho ph hp vic p dng v c a s cc chuyn gia tn thnh. Chng ti xin c gii thiu y. s dng bng kim, bnh vin, khu m cn phn cng vic c th cho nhn vin ph trch vic in thng tin bng kim. Thng l iu dng ca khu m: Nhn vin chy ngoi, hoc c th l bt k nhn vin no tham gia cuc m.

Trong Bng kim ny cm t Nhm phu thut c hiu l bao gm cc bc s phu thut, bc s gy m, iu dng v k thut vin, v cc nhn vin khc ca nhm lin quan n phu thut. Tuy phu thut vin ng vai tr quan trng i vi thnh cng cuc m, xong vic chm sc ngi bnh cn phi c s phi hp ca ton nhm. Mi thnh vin ca Nhm phu thut u c vai tr ring trong vic m bo s an ton v thnh cng ca ca phu thut. Bng kim c chia ra lm 3 giai on, mi giai on li tng ng vi mt thi im c th trong quy trnh thao tc: Giai on tin m Giai on gy m v trc khi rch da Giai on trong sut qu trnh phu thut, ngay sau khi ng da v chun b chuyn ngi bnh ra khi phng m. Ngi ph trch Bng kim cn phi xc nhn rng nhm mnh hon thnh nhng phn vic trc khi chuyn sang giai on khc.Giai oan tin m: Tt c nhng bc cn c kim tra bng li vi mi thnh vin c lin quan trong Nhm phu thut m bo rng nhng hnh ng ch cht c thc hin. Do vy trc khi gy m ngi ph trch Bng kim s kim tra li bng li vi bc s gy m v ngi bnh (trng hp ngi bnh c th ni c) xc nh nhn dng, phng php v vng m l ng khi ngi bnh ng cho tin hnh phu thut. Trng hp ngi bnh khng th xc nhn c v nhiu l do nh: Bnh nhn m, tr em mt ngi gim h ca gia nh ngi bnh s ng ra chu trch nhim. Tnh hung cp cu m khng c ai gim h c, c nhm s hi thng nht thc hin bc ny. Ngi ph trch Nhm phu thut din t bng li v hnh nh xc nhn rng vng m c nh du (nu ph hp). Vic nh du vt m do phu thut vin thc hin (thng bng bt) nht l trong trng hp c lin quan n nhng v tr c c hai bn (bn tri v bn phi) hoc phi hp nhiu lp, tng (ngn tay, chn, t sng ). Vic nh du nht qun trong tt c cc trng hp, nhiu khi l c s xc nhn ng th thut v ng ch cn phu thut. Sau h s trao i vi bc s gy m cc vn quan tm: Nguy c mt mu, kh th, d ng ca ngi bnh, cng nh hon tt vic kim tra ton b my mc gy m v thuc gy m. L tng nht l phu thut vin nn c mt thi im ny v nhng thng tin trao i s gip cho bc s phu thut bit c din bin ca m v nhng nguy c c th xy ra nh tin lng mu mt, d ng, cc yu t bin chng khc ca ngi bnh. Kim tra thit b o bo ha oxy trong mu gn trn ngi bnh m bo thit b hot ng bnh thng l mt khu quan trng, nn ch d quan st thy ca c nhm. Vic s dng thit b o bo ha oxy mu c WHO c bit khuyn co bo m an ton gy m. Trng hp bnh nhn cn phu thut khn cp cu tnh mng, nhng thit b ny c vn th c nhm cn phi thng nht b qua v c s theo di cht ch trong su