Systemy podatkowe w gospodarce

Akademia Młodego Ekonomisty

dr Aneta Kaczyńska

Katedra Finansów Publicznych Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Plan spotkania

2

Wykład: Modele podatkowe w różnych systemach gospodarczych Rodzaje i znaczenie podatków, systemy podatkowe i ich wpływ na gospodarkę.

Warsztaty: Idealny system podatkowy

dr Aneta Kaczyńska

Zasadność istnienia podatków

3

• „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki.”,

Benjamin Franklin, 1789 r.

• Czy lubimy płacić podatki?

• Po co płacimy podatki?

dr Aneta Kaczyńska

Dochody podatkowe wybranych państw w 2015 r. jako % wydatków ogółem i % PKB

4

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

dr Aneta Kaczyńska

53% 51%

48%

63%

57%

24%

29%

20%

27% 27%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Niemcy Francja Polska Wielka Brytania Unia Europejska

% wydatków ogółem % PKB

Znaczenie systemów podatkowych dla gospodarki

5

• Podatki zapewniają największą grupę dochodów współczesnych gospodarek.

• Funkcje podatków:

dr Aneta Kaczyńska

funkcja fiskalna

• podatki umożliwiają pozyskanie środków pieniężnych, które są

niezbędne do sfinansowania dóbr i usług publicznych

funkcja redystrybucyjna

• polega na podziale środków publicznych

uzyskanych z podatków między

obywatelami i innymi podmiotami

publicznoprawnymi

funkcja stymulująca

• dzięki zastosowaniu ulg, zwolnień czy

obniżonych stawek podatkowych możliwe

jest wywoływanie określonych działań

lub procesów gospodarczych

Jakie płacimy w Polsce podatki?

6 dr Aneta Kaczyńska

Klasyfikacja podatków

7

Przedmiotowy podział podatków:

• konsumpcyjne: podatek od towarów i usług

(VAT),

podatek akcyzowy,

podatek od gier,

• dochodowe: podatek dochodowy od osób

fizycznych (PIT),

podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),

• przychodowe: podatek rolny,

podatek leśny,

• majątkowe: podatek od nieruchomości,

podatek od środków transportowych,

podatek od spadków i darowizn,

podatek od czynności cywilnoprawnych.

dr Aneta Kaczyńska

Czym tak naprawdę jest podatek?

8 dr Aneta Kaczyńska

Czym tak naprawdę jest podatek?

9 dr Aneta Kaczyńska

Podatek jest świadczeniem

pieniężnym

nieodpłatnym

przymusowym

bezzwrotnym

ogólnym

jednostronnym

Podatek jest nakładany przez państwo lub

podmiot publicznoprawny (np. jednostkę samorządu terytorialnego) na mocy

przepisów prawnych.

Świadczenie (danina) jest podatkiem tylko wtedy, gdy spełnia wszystkie

wymienione obok cechy formalnoprawne.

Elementy konstrukcyjne podatku warunkujące jego funkcjonowanie

10

dr Aneta Kaczyńska

Przedmiot opodatkowania – czyli co podlega opodatkowaniu?

11

dr Aneta Kaczyńska

Przedmiot opodatkowania to rzecz, zjawisko, zdarzenie lub stan faktyczny

czy prawny powodujący powstanie obowiązku podatkowego.

Może mieć charakter:

• jednorazowy (np. nabycie nieruchomości),

• powtarzalny (np. otrzymywanie dochodu z tytułu pracy),

• ciągły (np. posiadanie gospodarstwa rolnego).

Podmiot opodatkowania – czyli kto jest opodatkowany?

12

dr Aneta Kaczyńska

Podmiot czynny

strona ustalająca i pobierająca podatek

Podmiot bierny

strona, na której ciąży obowiązek podatkowy

(podatnik, płatnik)

Podstawa opodatkowania – czyli w jaki sposób naliczany jest podatek?

13

dr Aneta Kaczyńska

Podstawa opodatkowania to ujęcie przedmiotu opodatkowania w sposób:

• liczbowy (np. w tonach, sztukach, metrach),

• wartościowy (np. w pieniądzu, np. wartość dochodu, przychodu czy

obrotu).

Stawki podatkowe – czyli według jakiej reguły

jest naliczany podatek?

14

dr Aneta Kaczyńska

Stawka kwotowa

liczba jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od danej

podstawy opodatkowania

Stawka procentowa

wskazuje jaka część podstawy opodatkowania ma być

przekazana do właściwego budżetu

Skale podatkowe – czyli według jakiego sposobu

jest naliczany podatek?

15

dr Aneta Kaczyńska

Skala proporcjonalna

stawka podatkowa jest cały czas taka sama

Skala progresywna

stawka podatkowa zależy od podstawy opodatkowania – im

wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa

stawka podatkowa

16

ZADANIE

• Rząd poszukuje dodatkowego źródła dochodów budżetowych.

• Zadaniem każdej z grup posłów jest przedstawienie projektu

zupełnie nowego podatku.

• Podatek musi być scharakteryzowany według obowiązkowych elementów konstrukcyjnych podatku:

• Przedmiot opodatkowania – co?

• Podmiot opodatkowania – kto?

• Podstawa opodatkowania – w jaki sposób?

• Stawki podatkowe – jakie?

• Skala podatkowa – jaka?

• Czas na wykonanie zadania: 25 minut.

• Prezentacja wyników.

dr Aneta Kaczyńska

Bardzo dziękuję Wam za uwagę!

17 dr Aneta Kaczyńska

Bibliografia

18 dr Aneta Kaczyńska

1. Cieślukowski, M., Kańduła, S., Kijek, I., 2012, Polski system podatkowy. Materiały do ćwiczeń i wykładów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.

2. Juja, T., 2011, Finanse publiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.

3. Eurostat, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

4. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240.

5. Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz.U. 2003 nr 203 poz. 1966.