บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาประสทธผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกในวยรนทมภาวะซมเศรา อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทยผศกษาไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของใหครอบคลมหวขอดงตอไปน

1. ภาวะซมเศราในวยรน 1.1 วยรนและพฒนาการของวยรน 1.2 ความหมายของภาวะซมเศราในวยรน 1.3 ปจจยการเกดภาวะซมเศราในวยรน 1.4 อาการและผลกระทบของภาวะซมเศราในวยรน 1.5 การบ าบดภาวะซมเศรา 1.6 การประเมนภาวะซมเศราในวยรน 2. การพดกบตวเองทางบวก 2.1 แนวคดและความหมายของการพดกบตวเอง 2.2 วธประเมนการพดกบตวเอง 2.3 ผลของการพดกบตวเองทางบวก 2.4 การพดกบตวเองทางบวก ตอภาวะซมเศรา 2.5 การพดกบตวเองทางบวกของนลสนโจนส (Nelson-Jones, 1990) 2.6 โปรแกรมการพดกบตวเองทางบวกในวยรนทมภาวะซมเศรา 3. การเผยแพรนวตกรรมตามแนวคดโรเจอร 4. สถานการณการดแลวยรนในโรงเรยนมธยมศกษา อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย

10

ภาวะซมเศราในวยรน วยรนและพฒนาการของวยรน

ความหมายของวยรน วยรน เปนรอยตอระหวางเดกกบผใหญ เปนชวงชวตทมการเปลยนแปลงทงรางกาย

จตใจ และสงคม จงมความเสยงของปญหาสขภาพทมลกษณะพเศษจากวยอนๆ ในประเทศไทยมจ านวนประชากรวยรนมประมาณ 1 ใน 4 ของประชากรทงหมด ซงอายระหวาง 18-25 ป มจ านวน 8, 194, 113 ลานคนเปน ชาย 4, 142, 931 ลาน คน คดเปนรอยละ 50.56 เปน หญง 4,051,182 ลานคน คดเปนรอยละ 49.44 ของประชากรทงหมด (ส านกงานส านกทะเบยนราษฎร กรมการปกครอง, 2546) วยรนเปนชวงของการเปลยนแปลงจากวยเดกเขาสวยผใหญมการเปลยนแปลงของรางกายการเปลยนแปลงของสารสอน าประสาท และจากสภาพสงคมสงแวดลอม การไดรบการเลยงดของครอบครว ปญหาพอแมหยาราง ตวอยางของสงคม สอ ซงจะมผลตอการเปลยนแปลงทางดานจตใจ บคลกภาพ พฤตกรรม ความคด จนอาจท าใหเกดปญหา ซงมค าจ ากดความวยรนดงน

วยรน (adolescence) หมายถง จะเตบโตขน และมพฒนาการเปลยนแปลงจากความเปนเดก ไปสความเปนผใหญโดยมการเปลยนแปลงสรระรางกาย (Steinberg, 1999)

องคการอนามยโลก (World Health Organization, 2007) วยรน หมายถง ระยะทมการเปลยนแปลงจากความเปนเดก ไปสความเปนผใหญทง ทางรางกาย จตใจ อารมณ วฒภาวะ

กรมสขภาพจต (2546) วยร นเปนช วงชวตก ากงระหวางวยเดกกบวยผ ใหญ มการเปลยนแปลงของรางกาย หลายด านทงระบบสบพนธ ด านจตใจ อารมณ สตป ญญา และจรยธรรม โดยเรมมการเปลยนแปลง แตกต างกนไป

จากความหมายของวยร นดงกล าว เปนวยทอยระหวางวยเดกและวยผ ใหญ มการเปลยนแปลงด านร างกาย จตใจ อารมณ และพฤตกรรม การแบงระยะของวยรน

การแบงระยะของวยรนขนกบความแตกตาง ของขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม ตลอดจนความแตกตางทางสงคม และการเปลยนแปลงทางสรระวทยา ของวยรน มผใหความหมายดงน

11

องคการอนามยโลก (World Health Organization, 2007) ก าหนดอายวยรนโดยประมาณ คอ เดกหญง อายระหวาง 10-20 ป และเดกชายอายระหวาง 12-22 ป

กรมสขภาพจต (2546)ได ก าหนดชวงอายวยรนระหว าง 10-19 ปโดยแบ ง เปน 3 ระยะ ดงน

วยร นตอนต น (Early adolescence) อายระหว าง 10-13 ป เป นช วงทมการเปลยนแปลงทางร างกายประมาณ 2 ป มผลต อบคคลกภาพในวยผใหญ ส วนพฒนาการทางด านสงคม ตองการการยอมรบจากเพอน ลอกเลยนลกษณะของคนอนๆ ทมชอเสยงไม ว าจะเป นการแต งกาย ทรงผม ภาษา ท าทาง เพอให เป นทยอมรบ เรมเรยนร ทจะค านงถงความร สกของผอน

ว ยร นตอนกลาง (Middle adolescence) อายระหว าง 14-16 ป ตองการความเปนตวของตวเอง ตองการยอมรบและเหนคณค าของตน พ งพาบดามารดานอยลง ให

ความส าคญกบกล มเพอนมากขน พฒนาการทเด นชด ดานสตปญญา คอ มความคดสร างสรร สามารถจนตนาการและเขาใจสงตางๆ ไดเพมขน ขณะเดยวกนอาจท าใหคดตามประสบการณเดมท าใหเกดการมองในแง ลบ ซงถาไดรบการยอมรบจากครอบครว สงคม กจะท าใหวยรนมพฒนาการไปในเหมาะสมแตถาในชวงนไมสมบรณจะท าใหไมเหนคณคาของตนเองและแสดงพฤตกรรมเปนการตอตานในรปแบบต างๆ เช น มความประพฤต กาวราว ตดสารเสพตด ซมเศร า และอาจน าไปสการฆ าตวตาย เปนตน

วยร นตอนปลาย (late adolescence) อายระหว าง 17-19 ป เปนช วงทร างกายมความเปลยนแปลงเตมท ไม ต องการให ผ ใหญ เอาใจใส ตนเหมอนครงเป นเดก คดวาช

วยเหลอตวเองได ตองการอสระ ถาพฒนาการในวยนมความเหมาะสมจะสงผลใหมความมงมนต งใจท าสงตางๆ มความคดสรางสรรค มความรบผดชอบ สามารถปรบตวเขากบสงคม สงแวดลอมได แตถาพฒนาการในระยะนเปนไปอยางไมเหมาะสม ท าให แสดงออกดานอารมณ จตใจ ทเปนโทษตอตนเองและสงคม ปรบตวตอสงตางๆ ไดล าบาก อาจมความหดหทอแท และเกดปญหาซมเศร า

จากการทบทวนมการแบงระยะวยรนไวหลากหลายซงการศกษาครงนในวยรน ชนมธยมศกษาปท 6 ซง เปนวยรนตอนปลาย อาย 18 ปตามโปรแกรมการฝกพดทางบวกของ ขวญจต มหากตตคณ (2548) ซงเปนชวงหวเลยวหวตอของชวตและเรมทจะกาวสความเปนผใหญ มการเปลยนแปลงครงส าคญของชวตในหลายดาน เชน ดานจตใจ อารมณ สงคม การศกษาตอ การสอบเขาเรยนตอในระดบอดมศกษา ท าใหจตใจและอารมณสบสนวนวายซงถาการจดการกบเหตการณทเขามากระทบไมเหมาะสมกจะท าใหมปญหาหดหเบอหนาย ซมเศรา ตามมา

12

พฒนาการของวยรน

วยรนมพฒนาการทงดานรางกายและดานจตใจซงสามารถอธบายตามขนตอนการพฒนาบคลกภาพของมนษย ตามทฤษฎจตสงคมและทฤษฎพฒนาการทางความคดได ดงน

1. การพฒนาการดานรางกาย พฒนาการทางรางกาย (Physical Development) ชวงแรกจะมการเพมขนอยางรวดเรว

ของความสงและน าหนก ซง ความสงในแตละปโดยเฉลยของชาย 4.1 นวและหญง 3.5 นว และในผหญงจะเรมตนสงกอนผ ชายประมาณ 2 ป และจะมการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมน (Steinberg, 2007) สมองของวยรนจะพฒนาอยางสมบรณเมอถงวยรนตอนปลายโดยเฉพาะอยางยง มเซลลประสาท ทมผลการแสดงทางความคด อารมณ รางกายและจตใจซงสงผลการควบคมอารมณ และการตดสนใจ (Strauch, 2003) หรออาจเกดความวตกกงวล และภาวะซมเศรา (Walseman et al., 2010)

2. การพฒนาการดานจตใจ ทฤษฎจตสงคม (Psychological Theory) อรคสน (Erikson) เชอวาพฒนาการเรมตน

ต งแตว ยทารกจนถงว ยชราและตอนทย งม ชวตอยบคลกภาพของคนก เป ลยนไปเ รอยๆ และ การพฒนาการบคลกภาพรวมถงการเจบปวยมสาเหตมาจากจตใจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม (จนทมา องคโฆษต, 2545) ซงการพฒนาการทกชวงวย มผลตอ อารมณ ความรสกและพฤตกรรม (กรมสขภาพจต, 2546)

พฒนาการทางจตใจ (psychological development) ไดรบอทธพลของสอ พอแม บคคลทมชอเสยง ผใหญ เพอน ซงมผลตอคานยม ความเชอ และการเตบโตอยางมวฒภาวะ ทสมบรณ เหมาะสม จนมความตระหนกรในตนเอง (self awareness) วยนจะใหเวลาเกยวกบรปรางหนาตามากกวาวยอนๆ มความตองการเปนทยอมรบจากผอน (acceptance) โดยเฉพาะจากกลมเพอนส าคญทสดเพราะท าใหเกดความมนใจในตนเองรสกวามพรรคพวกมความกลาทจะแสดงออก เกดความภาคภมใจตนเอง (self esteem) เมอเปนทยอมรบจะท าใหรสกวาตนเองมคณคา มประโยชนแกผ อน ตองการมอสระ ชอบละเมดกฎเกณฑตางๆ และมความเชอมนในความคดของตนเองมาก มความอยากรอยากเหนและอยากลองสง จนอาจเกดพฤตกรรมเสยงไดงาย และในวยนยงตองมการควบคมตนเอง (self control)เรยนรทจะตองมการควบคมความคดอยางเปนระบบ เพอการปรบตวท

13

เหมาะสม จนสามารอยรวมกบผอนไดอยางมความสข และมความคดนามธรรมเพมขน ไดแก ความศรทธา ความไววางใจ ความเชอและจตวญญาณ (Steinberg, 2007)

3. พฒนาการทางความคด การพฒนาความรความเขาใจ (Cognitive development stage) ของ เพยเจ (Steinberg, 1999)

เชอว าการมพฒนาการทางด านความคดทเตบโตตามชวงวย จะท าใหมความเข าใจตอสงตางๆ ไดมากขนในชวงตอไป แตกยงพบวามแนวโน มทจะคดบดเบอน และคดในดานลบ เนองมาจากความคดสวนใหญ ยงเป นการคดตามประสบการณการรบรของตนเองเปนสวนใหญ เพยงดานใดดานหนงยงมองไมรอบดาน อาจสงผลใหเกดพฤตกรรมทเปนปญหาตามมา ความหมายของภาวะซมเศราในวยรน

มผ ศกษาความหมายของภาวะซมเศร าไว หลากหลายซงพอสรปได ดงน เบค และคณะ (Beck et al., 1979) กลาววา ภาวะซมเศร าเป นผลมาจากความคดท

บดเบอนไปในทางลบ ทงต อตนเอง ต อโลก และต ออนาคต ซงลกษณะความคด ทบ ด เ บ อ น ค อ การคดด วนสรปเขาใจเองโดยทข อมลสนบสนนยงไม เพยงพอ (arbitrary inference) การเลอกทจะคดเฉพาะด านลบเพยงด านเดยว (selective abstraction) การสรปความเกนกวาความเป นจรง (overgeneralization) การขยายต อเตมหรอลดความส าคญของเหตการณเกนกวาความเปนจรง (magnification or minimization) การคดถงเหตการณ ทไม เกยวข องกบตนเองมาท าใหเป นเรองของตนเอง (personalization) และการคดเฉพาะด านใดด านหนง (dichotomous thinking) ซงลกษณะการคดบดเบอนเหลานสงผลใหมการเปลยนแปลง ด านอารมณ ดาน แรงจงใจและพฤตกรรม มการเปลยนแปลงทางร างกาย เช น น าหนกลด นอนไม หลบ ท ากจกรรมตางๆ ชาลงหรอกระวนกระวาย และสญเสยแรงขบทางเพศ หลกเลยงการเผชญปญหาหดห ซมเศรา หรอมความคดอยากตาย

องคการอนามยโลก (WHO, 2007) กลาววา อาการซมเศราเปนโรคทางจตทวไปทมอารมณหดหเบอหนาย ไมมความสข มความรสกผดหรอรสกวาตนเองมคณคาต า มความรสกกระวนกระวายใจ มพฤตกรรมการนอนไมหลบ หรอเบออาหาร และหากปลอยใหเรอรง จะมความบกพรองในการท ากจวตรประจ าวน หรอการท างานได หรอทรนแรงทสดอาจน าไปสการฆาตวตาย

14

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2546) กลาววา ภาวะซมเศราเป นอารมณทเกดจากการสญเสย เปนความรสกหดห หม นหมอง ร สกผด รสกตนเองไมมคา หรอต าหนต น เ อ ง มสาเหตมาจากป จจยทางชวเคม จากประสบการณเดม หรอการเลยงดของ พ อแม ในวยเดก

สมภพ เรองตระกล (2548) ภาวะซมเศรา หมายถงปฏกรยาทแสดงออกทางอารมณเศรา เสยใจ รสกตนเองไมมคณคา อนมสาเหตมาจาก การสญเสยของรก (love objects) เชน ค ร อ บ ค ร ว พ อแม ญาต พน อง เพอนฝง คนรก หรอสญเสยอวยวะ สญเสยเงนทองและทรพย สน เช

น ถกขโมย ถกไฟไหม บ าน ถกโกง การสญเสยสถานภาพทางสงคม (social status) เช น ถ ก ไ ล อ อ ก จ า ก ง า น ถกฟ องล มละลาย สอบตก หรอประสบกบเหตการณ ทท าให เสอมเสยชอเสยงเกยรตยศ

เวสต บร ค และคณะ (Westbrook et al., 2007) กลาววาเปนภาวะทบคคลมอารมณ เศร า จนหมดความสนใจในกจกรรมและกจวตรทตนเองเคยกระท า และแสดงอาการทางกาย เชน ออนเพลยไมมแรง เบออาหาร และอาจมความรสกโทษตนเอง และมความคดอยากตาย

เฮลเบอร (Halber, 2005) กลาววา เปนความรสกศร า เบอหนาย ท อแท หมดหวง รสกไมมคณคาในตนเอง ซงเป นการตอบสนองทางอารมณต อสถานการณทเผชญ แบงออกเปน อารมณเศราทปกต โดยไมสงผลกระทบ ตอการด าเนนชวตประจ าวน และอารมณซมเศราทผดปกตทสงผลกระทบ ตอ การด าเนนชวตประจ าวน

จากการทบทวนเอกสารทกล าวมาจงพอสรปไดวา ภาวะซมเศราในวยรนซงใชในการศกษาในครงนตามแนวความคดภาวะซมเศราทเกดจาก ความคดทบดเบอนไปในทางลบของวยรนทงตอตนเอง สงแวดลอมและอนาคต แสดงออกโดยมความแปรปรวนดานความคด ดานอารมณ ดานแรงจงใจและพฤตกรรมของเบค (Beck et al., 1979) ปจจยการเกดภาวะซมเศราในวยรน

จากการทบทวนเอกสารและบทความต างๆ พบว ามผอธบายสาเหตของการเกดภาวะซมเศร าในวยรน ได 2 ปจจยดงน 1) ปจจยภายใน 2) ปจจยภายนอก

1. ปจจยภายใน 1.1 ปจจยดานชววทยา (biological theory) ได อธบายถงการเกดภาวะซมเศร าวา

15

ม การเปลยนแปลง ของสารชวเคมในสมองโดยพบวา มการลดลงของสารสอประสาททส าคญ ไดแก ซโรโทนน (serotonin) และนอรเอพเนฟรน (norepinephrine) ในปจจบนเชอวา เปนความบกพรองรวมกน มากกวาเปนความผดปกตทระบบใดระบบหนง (มาโนช หล อตระกล, 2544) ซงมสาเหตมาจากโรคทางกาย ตางๆ หรอจากการถ ายทอดทางพนธกรรม การใช สารเสพตด หรอเกดจากกระบวนการภายในร างกายเอง ได แก ระบบภมค มกนบกพร อง หรอมการตายของเนอสมอง (Vacarolis, 2002) การลดลงของสารสอประสาท จะท าใหเซลลประสาทในสมองไมถกกระตนสงผลท าใหเกดภาวะซมเศราได ซงหลกการใชยาตานอาการซมเศราจะชวยปรบสมดลของสารเคมในสมอง (มาโนช หลอตระกล, 2548)

1.2 ป จจยด านฮอร โมน (hormonal factor) ทสงผลต อการเกดภาวะซมเศร า

ความผดปกตของการหลงฮอรโมนคอร ตซอล (cortisol) เพมขน หรอการหลงฮอรโมนลตไนซงฮอร โมน (luteinizing hormone) ลดลง รวมทงความผดปกตของการหลงฮอรโมนวาโซเพลสซน (vasopressin) คาลซโตนน (calcitonin) และการท างานของผดปกตของฮอรโมนจากตอมไรทอ เชน ถาฮอรโมนไทรอยด (Thyroid Stimulating Hormon [TSH]) หลงผดปกตจะสงผลใหเกดภาวะซมเศรา (สมภพ เรองตระกล, 2545)

1.3 ปจจยเกยวกบพนธกรรม (genetic theory) เชอวา การเกดภาวะซมเศราเปนลกษณะการบกพร องทางพนธกรรม ทถ ายทอดจากร นหนงไปยงอกร นหนง ซงฝาแฝดทเกดจากไข ใบเดยวกน ถาคนใดคนหนงมความผดปกตทางอารมณ ฝาแฝดอกคนมโอกาสพบความผดปกตทางอารมณไดถงรอยละ 70 และในโรคซมเศรา พบว าฝาแฝดไข ใบเดยวกนถาคนใดคนหนง เกดโรคซมเศร า โอกาสทฝาแฝดอกคนจะเกดโรคนสงถงร อยละ 45 ถง 60 ส วนฝาแฝดทเกดจากไข

ค น ล ะ ใ บ พบโอกาสเสยงของการเกดโรคซมเศร า ร อยละ 12 (Vacarolis, 2002) และเมอมพ อหรอแม

หรอมทงพ อและแม เคยป วยเป นโรคซมเศร ามาก อน จะท าใหอตราการเกดโรคซมเศร าในฝาแฝดพบมากถงร อยละ 32 ถง 67 (Shuchter, Downs, and Zisook as cited in Keltner and Warren, 2003) และยงพบวาถาบดาหรอมารดา คนใดคนหนงปวยเปนโรคซมเศรา บตรทเกดมามโอกาสปวย เปนโรคซมเศราสงถง 4 เทา แตถามบดาและมารดาปวยเปนโรคซมเศราทงค ท าใหบตรมโอกาสปวย เปนโรคซมเศรารอยละ 43 และยงพบว าญาตสายตรงของผปวยโรคซมเศรามความเสยงตอการเป นโรคซมเศรา และมโอกาสจะป วยเป นโรคนสงกว าบคคลทวไป 1.5-3 เท า (มาโนช หล อตระกล, 2544; American Psychiatric Association, 2002)

16

1.4 ปจจย การท างานของสมองและกายวภาคของสมอง ทผดปกต (Functional brain and neuro anatomical abnormalities) เช น มความผดปกตของคลนสมองขณะหลบ ความผดปกตของภาวะสมดลของการถายเทโซเดยมและโพแทสเซยมเขาสดานใน และดานนอกเซลลประสาทสงผลใหเกดภาวะซมเศร าได (สมภาพ เรองตระกล, 2548)

1.5 ปจจยด านจตวทยา (psychological theory) กล าวถง ภาวะซมเศร าไวดงน ทฤษฎจตวเคราะห (phychoanalytic theory) ของฟรอยด (freud) มแนวคดวา พฒนาการดานจตใจ เรมตงแตในวยเดก โดยเกดจากความไมสมหวง การสญเสย และการมสมพนธภาพกบบคคลอนบกพรองจนท าใหบคคลเกดความรสกคบของใจ และไมมความภาคภมใจในตนเอง ท าใหเกดภาวะซมเศราตามมา (สวนย เกยวกงแกว, 2544) ทฤษฎเอกซสเทนเชยล (existential theory) มความเชอวามนษยทกคนจะมลกษณะเฉพาะแตกตางกนไปซงท าใหมนษย แปลความหมายจากสงทกระทบ จากความคด ความเชอ ความคาดหวงของตนเองซงมผลตอการแสดงออกเชน ซมเศรา (จนทมา องคโฆษต, 2545)

1.6 ทฤษฎพฤตกรรมนยม-ปญญานยม (cognitive behavior theory) อธบายวาบคคลทมภาวะซมเศราจะมรปแบบความคด ทไมเหมาะสม (maladaptive) โดยมความคดอตโนมตทางลบ (automatic negative thoughts) ทเกดขนเองโดยไม ผ านกระบวนการคดอย างมเหตผลเมอบคคลเกดความคดอตโนมตทางลบจะน าไปส การแสดงออกทางอารมณทซมเศรา หดห (Beck et a., 1979) วยรนทมภาวะซมเศรามกจะมความคดบดเบอนไปในทางลบ อนเกดมาจากความเครยดและความกดดน ตอสงตางๆ ทตนเองตองเผชญ และมองวาชวตมแตความยากล าบากทกขทรมาน จนมภาวะซมเศรา (Auerbach, 2010) ความคดเชงลบและการมทศนคตทผดปกต มาจากประสบการณเดม และเปนสงส าคญตอความคดในปจจบนเพราะถาประสบการณเดม เปนทางบวก วยรนกจะคดในปจจบนอยางเหมาะสม แตถาประสบการณเดมไปในทางลบ กมแนวโนมทวยรนจะคดและตความไปในทางลบตามประสบการณทผานมาจนท าใหเกดภาวะเครยดและซมเศรา (Lewinsohn et al., 2001)

1.7 ปจจยดานความรกความผกพน พบวาความผกพนในสงตางๆ มความสมพนธกบความรสกมคณคาในตนเองต า การมทศนคตทไมดและมความคดในดานลบ จนน าไปสปญหาดานจตใจ เครยด ซมเศรา หมดหวง ตามมา (Gamble and Roberts, 2005) ในวยรนทมภาวะซมเศรามความสมพนธกบความผกพนของบคคล (Arbelaez et al., 2005) เมอเกดความผกพนยอมท าใหเกดภาวะซมเศราและความวตกกงวล (Davila et al., 2005) และความผกพนกบทศนคตทเกดขนในวยรนน าไปสภาวะซมเศราในวยผใหญได (Hodgkinson et al., 2010) วยรนจะมปฏกรยาดานลบตอสงทเขามาในชวต ตอความสมพนธระหวางเพอน จะมการแสดงออกทางพฤตกรรมทเกนกวาความ

17

เปนจรง และจะมปญหาในการเรยน การท าการบาน และการเรยนร ไมเหนคาของความสมพนธระหวางบคคลอน ซงจะท าใหยงเพมความกดดนและมภาวะซมเศรา (Rudolph, Daniel and Klein, 2009)

1.8 บคลกภาพ มกลมบคลกภาพผดปกตทเรยกวา บคลกภาพผดปกตแบบซมเศรา (depressive personality disorder) เปนลกษณะของบคลกภาพทไมกลาตดสนใจ และชอบต าหน ตนเองอยเสมอ และรสกวามคณคาในตนเองต าและชอบทจะเปรยบเทยบตนเองกบบคคลอน (Klein and Bessaha, 2009) กลาววาบคลกภาพแบบซมเศราจะพบในชวงวยตนๆ ของวยรนและพฒนาเปนโรคซมเศราหรออาการผดปกตทางจต ในวยผใหญ (Caspi and Shiner, 2006)

1.9 ปจจยการเผชญปญหา (copying) การเซยร (Garcia, 2010) ศกษาวา ถาวยรนม การปรบตวเมอเผชญปญหาทเกดขนไมเหมาะสม จะท าใหเกดความเครยดและความกดดน ซงในความคดของวยรนคดวาเปนความยงยากซบซอน ตอการด าเนนชวตของตนเอง จนเกดภาวะซมเศรา

2. ปจจยภายนอก 2.1 ปจจยดานเพศ ในนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายและประโยควชาชพ

นกเรยนหญงพบภาวะซมเศรามากกว านกเรยนชาย (พทกษ พล บณยมาลก พนมศร เสารสาร และวรวรรณ จฑา, 2547) โดยภาวะซมเศราในเพศหญงนนมากกวาเพศชาย ประมาณ 2:1 พบในเพศหญง อาย 18 ป รอยละ20 (Rockhill et al., 2009) วยรนหญงจะมความคด และมพฤตกรรมในทางลบมากกวาผชาย และจะมปฏกรยาเมอพบกบความเครยดหรอความกดดนมากกวาผชาย (Rudolph and Klien, 2009) วยรนหญงจะมความผดปกตทางดานอารมณและจตใจ ซงน าไปสความคดทบดเบอนจนมความคดทจะฆาตวตาย และเคยพยายามฆาตวตายมาแลว (Khalil et al., 2010)

2.2 ปจจยดานอาย รชาดสน (Richardson, 2010) พบวา รอยละ 20 ของวยรนอาย 18 ป อยางนอยทสดเคยประสบกบภาวะซมเศราในชวงระยะเวลาสนๆ

2.3 ปจจยของระดบการศกษา พบวา ระดบการศกษามความสมพนธกบคะแนนภาวะซมเศรา โดยทผทมการศกษาต าพบภาวะซมเศรามากกวาผทมระดบการศกษาสง ซงบคคลทมการศกษาต า อาจมขอจ ากดและความไมเขาใจในการแปลความและประมวลผล เพอการน าขอมล มาปรบใชแกไขปญหาในชวต จนท าใหเกดความเครยดและภาวะซมเศราตามมา (Auerbach et al., 2009)

2.4 ปจจยดาน เศรษฐกจ อาชพ และรายได กรมสขภาพจต (2552) กลาววา ในสภาพปญหาทางเศรษฐกจในปจจบน สงผลใหบคคลเกดความเครยด กงวล ทงเรอง คาใชจายทสง และรายรบไมเพยงพอกบรายจาย และสภาพสงคมสงแวดลอมทเปลยนแปลงท าใหเกดภาวะซมเศรา

18

2.5 ปจจยดานครอบครว พบวา วยรนทอยในสถาบนหรอชมชนทมสงแวดลอมไมเหมาะสม เลวราย รวมถงครอบครวทขาดความอบอนกจะท าใหวยรนมแนวโนมทจะพบภาวะซมเศรา (Seeley et al., 2009) ในวยรนทมความสมพนธทไมราบรนกบบดามารดา จะพบภาวะซมเศราไดสง และการมความสมพนธทดระหวาง บดา มารดา กบบตรวยรน จะท าใหบตรมความเขมแขงทางใจ และเมอความสมพนธกบพอเปลยนไปจะวยรนมอาการหดหซมเศราได (Branje et al., 2010) พบวา ภาวะซมเศราเพมขนในวยรนทก าพรา และถาบคคลในครอบครวมภาวะซมเศรา กจะท าใหบตรมความเสยงทจะเกดภาวะซมเศราสงตามมา รวมทงชวตทตองเผชญกบความเครยดเปนเวลานานๆ ทงจากสงแวดลอม การคมนาคมขนสงตางๆ กเกดภาวะซมเศรา (Weissman et al., 2006) การเลยงดจากครอบครวทมประวตเปนโรคซมเศราหรอมการเลยงดทเครยดและมความคดดานลบตอประสบการณทเกดขนจะสงผลใหวยรนรสกวาตนเองไมมคณคา ซมเศรา (Chen et al., 2009) วยรนทมภาวะซมเศรา ซงมปจจยเสยงจากพอทเปนซมเศราจะสงผลตอวยรนและบคคลอนๆ ในครอบครว และในวยรนหญงทเกลยดชงพอ และมความสมพนธทไมราบรนระหวางลกกบพอ มแนวโนมทจะมภาวะซมเศราตามพอ รวมถง สภาพของรายไดของครอบครว การศกษา อายของพอ เปนปจจยทจะท าใหวยรนเกดภาวะซมเศรา (Reeb, Conger, and Wu, 2010)

2.6 ปจจยทางดานพฤตกรรมการใชสารเสพตด มรายงานผเสยชวต จากการตงใจ ท ารายตนเอง พบวา ในกลมนกเรยนจะพบมากเปนอนดบ 3 สาเหตคอ มภาวะซมเศราและการใชสารเสพตด (ส านกระบาดวทยา, 2552) การมพฤตกรรมทางลบ และการใชสารเสพตดโดยเฉพาะสรา เปนระยะเวลานาน ท าใหสารเคมในสมองเกดการเปลยนแปลง มผลท าใหความรสก มคณคาในตนเองต า มผลท าใหเกดภาวะเครยดและซมเศรา (Stice and Rohde, 2009) วยรนทมภาวะซมเศรา มความสมพนธกบการใชแอลกอฮอล และเปนสาเหตส าคญทท าใหวยรนมความคดฆาตวตาย และเกดการพยายามฆาตวตาย และ ฆาตวตายส าเรจ (Mamostein, 2009)

2.7 ปจจยดานความเจบปวย องคการอนามยโลก (2007) เชอวาความเจบปวยเรอรงหรอโรคหลายๆ อยาง เปนปจจยทส าคญทเปนสาเหตของภาวะซมเศรา เชน โรคมะเรง ภาวะน าตาลในกระแสเลอดต า ขออกเสบรมาตอยด โรคพารคนสน โรคหลอดเลอดในสมองตบ โรคอลไซเมอร โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคลมชก โรคหอบหด รวมทง อบตการณการตดเชอไวรส ภาวะไมสมดลของฮอรโมน สดสงวน ค าคณ และคณะ (2546) กลาววา เดกและวยรนทไดรบผลกระทบจากโรค เอดส จะท าใหมองตนเอง ในดานลบ คดวาตนเองเปนทรงเกยจ เกบตว และมภาวะซมเศร า ฮอกกนสนและคณะ (Hodgkinson et al., 2010) พบวา วยรนทตงครรภมภาวะซมเศรามากกวากลมวยผใหญทตงครรภ และบตรของวยรนทมภาวะซมเศราจะมน าหนกตวนอย ซงในวยรนนอาจจะเกดจากการเปลยนแปลงของฮอรโมนแคททโคลามนและคอตซอล และยงพบวา

19

ทารกทเกดจากแมทมภาวะซมเศรา จะตอบสนองชากวาทารกทเกดจากแมทไมมภาวะซมเศรา และเมอหลงคลอด วยรนทมภาวะซมเศราทมาจากสงแวดลอมทไมสมบรณ มแนวโนมทจะฆาตวตายเนองจากไมมคนคอยชวยเหลอ ขาดทพง ไมมงานท า และมปญหาดานจตใจ

จะเหนวาการเกดภาวะซมเศร าในวยร นนน มหลายปจจยทเกยวของ บางปจจยไมสามารถหลกเลยงได ตองเผชญอยทกวน ท าใหวยร นมโอกาสเสยงทจะเกดภาวะซมเศรา โดย เมอพบภาวะซมเศรา ตงแตในระดบเลกน อยขนไป กตองไดรบการบ าบดแกไข เพราะถาไมไดรบการบ าบดมโอกาสพฒนาความรนแรงจนเกดปญหา และความสญเสยดานอนตามมา อาการและผลกระทบของภาวะซมเศราในวยรน

เบค (Beck, 1967) ไดอธบาย ภาวะซมเศราวา เปนการเปลยนแปลงทางดานอารมณ เปนผลมาจากความคดทบดเบอนตอตนเอง ตอโลก ตออนาคต และแสดงออกหลายดาน

1. แสดงออกทางอารมณ (emotional) มอารมณหดห (dejected mood) มความรสกดานลบ

ตอตนเอง (negative feelings toward self) ความพงพอใจในตนเองลดลง (reduction in gratification) อารมณไมมนคง รองไหงาย (crying spells) มปฏกรยาตอสงตางๆ ลดลง (loss of mirth response)

2. แสดงออกทางความคด (cognitive) มการต าหนตนเอง หรอคดกงวลไปลวงหนาในแงลบ มการรบร ไมตรงกบความเปนจรง จนท าใหรสกทอแท สนหวง

3. แสดงออกทางแรงจงใจ (motivation) จะรสกวาไมมสงใดทเปนแรงจงใจ หมดความสนใจทจะท าสงตางๆ ไมสามารถจดการกบอารมณ ความรสกได หากปลอยอาการใหเรอรงจะท าใหรสกวาตนเองไมมคณคา สนหวง มความคดฆาตวตาย

4. แสดออกทางรางกาย (physical) มกจะมอาการเบออาหารหรออาจจะรบประทานอาหารมากขน น าหนกลดลงหรอเพมขน แบบแผนการนอนหลบเปลยนแปลง ความสนใจเรองเพศลดลง หรออาจแสดงออกเปนการเจบปวย เชน ปวดศรษะและเจบหนาอก ปวดทอง ทองอด อาหารไมยอย เหนอยงาย ไมอยากเคลอนไหว

จากอาการดงกลาวสรปไดวา อาการของภาวะซมเศราตามแนวคดของเบค ทเกดจากทบคคลมความคดบดเบอนไปในทางลบตอเหตการณทตนเผชญความคดบดเบอนตอตนเอง ตอโลก ตออนาคต มผลตออารมณความรสก สตปญญา จนแสดงออกเปนอาการทางกาย และ ท าใหบคคลไมสามารถด าเนนชวตไดตามปกตซงหากปลอยเรอรงจะท าใหเกดการท ารายตนเองหรอการพยายามฆาตวตายได

20

ระดบของภาวะซมเศรา การศกษาครงนแบ งระดบภาวะซมเศร าตามอาการและอาการแสดงโดยใช

แนวคดของเบค (Beck, 1995) แบงออกเป น 4 ระดบ ดงต อไปน 1. ภาวะซมเศร าระดบปกต (Normal depression) อารมณเศรา หดหทเกดขน

ชวคราวและหายเองได 2 . ภาวะซมเศร าระดบเลกน อย (mild depression) เป นภาวะอารมณ ทไมสด

ชนแจ มใส (blue or sad) มอารมณ เศร า เหงา บางครงกมสาเหตเพยงพอ บางครงไม มสาเหตโดยบคคลจะแสดงออก 4 ดาน

2.1 ดานความคด จะมความคดดานลบตอตนเอง รสกผด มกจะมการเปรยบเทยบตวเองกบผ อน ขาดความสนใจในการท างานและกจกรรมตางๆ

2.2 ดานอารมณ ไมสดชนแจมใส โดยไมทราบสาเหต อารมณเปลยนแปลงขนๆ ลงๆ ตลอดทงวน ความสนใจสงแวดลอมนอยลง และจะรองไหงายกวาปกต

2.3 ดานแรงจงใจ ขาดแรงจงใจจนไมอยากจะท าอะไร แตยงสามารถด าเนนชวตไดตามปกต พงพาผอนมากขน มความรสกอยากจะตาย

2.4 ดานสรระและพฤตกรรม จะเบออาหาร นอนหลบยาก ความตองการทางเพศลดลง เหนอยงายกวาปกต

3. ภาวะซมเศร าระดบปานกลาง (moderate depression) ในระยะนจะรนแรงขน จนสงผลกระทบต อชวตครอบครว หน าทการงาน แต ยงสามารถด าเนนชวตประจ าวนได มการแสดงออก 4 ดาน คอ

3.1 ดานความคด จะมความคดดานลบตอตนเอง มความคดตอสงทเขามากระทบรนแรงเกนกวาความเปนจรงทงๆ ทบางเรองเปนสงทไมสามารถควบคมไดมการตดสนใจไมเหมาะสม มความคดฆ าตวตาย

3.2 ดานอารมณ จะมอารมณเศรา ทรนแรงมากขนและตอเนองยาวนาน พบมอาการเศรามากทสดหลงตนนอนตอนเชา รสกเสยใจ รองไหงาย เกดความเบอหนายทอแทเกอบตลอดเวลา สนใจตนเองและสงแวดลอมลดลง

3.3 ดานแรงจงใจ จะขาดแรงจงใจจนไมอยากปฏบตกจวตรประจ าวนแตกยงบงคบตวเองได และมกจะแยกตวออกจากสงคม มความตองการทจะตายรนแรงและถขน

3.4 ดานพฤตกรรม จะมอาการใจสน แน นหน าอก หายใจไม สะดวก เบออาหาร หรออาจจะอยากรบประทานอาหารเพมมากขน นอนหลบไมสนท รสกออนเพลย เหนอย

21

ง า ย จนท าใหไมอยากจะท ากจกรรมใดๆ

4. ภาวะซมเศร าระดบรนแรง (severe depression) มการเปลยนแปลงด านอารมณ และพฤตกรรม อย างชดเจน จนดแลตนเองไม ได นอนไม หลบ ร สกเหนอย อ อนเพลยตลอดเวลา จนไม สามารถปฏบตหน าทได หรอบางรายหลดจากโลกความเป นจรง แยกตว ไม สนใจสงแวดล อม หรอพยายามฆ าตวตาย หรออาจมอาการประสาทหลอน จะแสดงออก 4 ดาน

4.1 ดานความคด มความคดวาตนเองไร คณค าตลอดเวลา มกจะโทษตนเอง ไมกลา ทจะตดสนใจ อาจมความคดวารางกายตนเองผดปกต ไม อยากมชวตอย

4.2 ดานอารมณ มกจะมอารมณเศราเพมขนตลอดเวลาจนไมสนใจตนเองและสงแวดลอม ทกขทรมานใจ สนหวงตอเหตการณทเขามากระทบอยางมาก

4.3 ดานแรงจงใจ จะขาดแรงจงใจในการท ากจกรรมทกชนด ถงแมวาจะไดรบ การกระตนจากบคคลอน ไมสนใจสงแวดล อม และสนหวง จนท าใหตนเองอยากจะตายมากกวา มชวตอยตอไป

4.4 ดานพฤตกรรม จะมพฤตกรรมเปลยนแปลงหลายอยาง เชน การพดนอยลง

การเคลอนไหวลดลง รสกเหนอยจนไมมเรยวแรงทจะท ากจกรรม บางรายอาจมเคลอนไหว มากขน เบออาหาร น าหนกลด มปญหาในการนอนหลบ ไมมความตองการทางเพศ

ซงอาการเหลานจะเกดขนเปนชวงๆ ตามเหตการณทเขามากระทบในระยะเวลานน เมอไดรบการรกษาอาการกจะทเลาจนหาย และสามารถกลบเปนซ าไดอก จนในทสดผทเปน โรคซมเศราไมสามารถด าเนนชวตประจ าวนไดตามปกต การบ าบดภาวะซมเศรา

ซงวธการบ าบดภาวะซมเศร ามหลายรปแบบ สรปได ดงน ในรายทมอาการมาก เ ช น ไมรบประทานอาหาร น าหนกลดลงมาก หรอมความคดฆาตวตายรนแรง และถขน ใหรบไวรกษาตวในโรงพยาบาล ในกรณทมความเสยงตอการฆาตวตายสง ตองมผดแลใกลชดตลอด 24 ชวโมง ซงการบ าบดแบงออกเปน

1. การรกษาดวยยา

22

ยาตานเศราในปจจบนแบงเปนคราวๆ ออกเปน 3 กลม ดงตอไปนคอ 1.1 ยากลมไตรไซคลก (Tricyclic Antidepressants-TCA) ยาในกลมนไดแก ออมทรป

(amitriptyline) นอรทรปไทรน (nortryptyline) อมพามน (imipramine) ยากลม TCA ผลขางเคยงทพบ ไดแก อาการปากคอแหง ทองผก วงเวยน หนามดเมอเปลยนอรยาบทจากความดนโลหตลดต าลง งวงซม น าหนกเพม อาการทรนแรง ไดแก cardiotoxicity ลด seizure threshold ทส าคญคอหากรบประทานเกนขนาดท าใหเสยชวตได ผลขางเคยงจากยากลม TCA อกอยางหนงทส าคญคอ ฤทธท าใหงวงซม และปากคอแหง ทองผกนนสมพนธกบขนาดยา ท าใหสวนใหญใหยาไดแคขนาด 25-50 มก./วน ขณะทขนาด ซงถอวาไดผลในการรกษาอยางนอยตองตงแต 75-100 มก. /วนขนไป

1.2 ยากลม SSRI (selective serotonin reuptake inhibitor) ยาในกลมนไดแก ฟลออกซตน (fluoxetine) ฟลโวออกซาตน (fluvoxamine) เซอทารน(sertraline) พาโรซตน(paroxetine) เอสไซตาโลแพม (escitalopam) ขอด ของยากลม SSRI คอ การปรบยางายกวายา TCA เพราะกนแควนละครง การตอบสนองตอยาเปนแบบ flat-dose response curve คอขนาดสงสดในการรกษาอยประมาณ 2-3 เมด ท าใหไมตองปรบยาบอยครงเพอหาขนาดสงสด ทเหมาะสมเหมอนยากลม TCA การใชยาควรนาน 2-3 สปดาห หากผปวยไมตอบสนองเทาทควรจงคอยเพมขนาด ขนาดทไดผลสวนใหญประมาณ 20-40 มก./วน เนองจาก ฟลออกซตน มเมตาบอไลต มคาครงชวตยาว จงเหมาะในผปวยทมกลมกนยาหรอกนยาไมคอยสม าเสมอ และการหยดยาไมพบอาการ withdrawal เหมอน SSRI ชนดอน ผปวยทมโรคไตควรใหขนาดต า และหากผปวยเปนโรคตบ ควรลดขนาดลงครงหนง ฟลออกซตน อาจจะคงอยในรางกายไดนานถง 8 สปดาห หลงจากทหยดใชยาแลว ในบรรดายาทอยในกลม SSRI พบวายา พาโรซตน มฤทธแรงทสด และ เซอทารน นอยทสด ซงมครงชวตอยประมาณ 24 ชวโมง จะถกก าจดไดเรวกวา ฟลออกซตน มาก (ใชเวลาประมาณ 2 สปดาห) กลมนมผลขางเคยงต ากวายากลม TCA มาก สวนผลขางเคยงของยากลม SSRI ทพบบอยไดแก แนนทอง คลนไส อาเจยน กระวนกระวาย ความตองการทางเพศลดลง หรอหลงชาแต ขอเดนของยากลม SSRI คอไมมฤทธ anticholinergic ฤทธ งวงซมต า การเลอกใชยาจะพจารณาปจจยตางๆ ทส าคญไดแก อาย ประวตการตอบสนองยาในอดต ผลขางเคยงของยา โรคประจ าตวอนๆ สงส าคญทจะชวย ใหการรกษาเกดประสทธภาพสงสดนนกคอ ผปวยจ าเปนจะตองใหยาในขนาดทพอเพยง และไดระยะเวลาทพอเพยง นอกจากการรกษาโรคซมเศราแลว ยงใหใชในการรกษาโรคในกลมโรค วตกกงวล (anxiety disorders) เชน โรคแพนก, โรคย าคดย าท า และโรคอน เชน ความผดปกตเกยวกบการกน (eating disorder) นอกจากนยงนยมใชรกษาภาวะซมเศราทพบโรคเสนเลอดในสมองแตก (cerebrovascular disease) การบดเจบทศรษะ(head injury) สมองเสอม(dementia) ซงเหลานเปนโรคทยาแกซมเศรากลมเดมรกษาไมไดผลด ยาฟลออกซตน มการจบตวกบ 5HT2C receptor สง จง

23

มฤทธท าใหเบออาหารในชวงแรก และมฤทธกระตนสงกวา SSRI ชนดอน ผปวยบางรายจงอาจมอาการวตกกงวล กระวนกระวาย นอนไมหลบ ในชวงแรกได

1.3 ยากลม SNRIs เปนยากลมใหมทผลตออกมาคอ วลาฟาซน (velafaxine) ไมตาซแพม (mirtazepam) โดยทวไปกลมยาตานอารมณเศราจะออกฤทธอยางชาๆ โดยใชเวลาประมาณ 14 ถง 28 วน สงเกตไดวาจะรสกดขนเลกนอยในชวงแรกๆ ทงนอาการทมกพบวาดขนในระยะแรกกคอนอนหลบไดดและยาวนานขนมความรสกอยากท าสงตางๆ มากขนกวาเดมรสกมก าลงดเพมขน ส าหรบการรกษาโรคซมเศราครงแรกควรใหยาตออกประมาณ 6 เดอน-1 ปหลงจากอาการไมมอาการแลว จงคอยๆ ลดยาลงจนกระทงหยดยาได ผปวยไมควรหยดยาเองถงแมอาการจะดขน การปองกนระยะยาว (prophylactic treatment) เปนการใหยา เพอปองกนการกลบเปนซ า (recurrent) ยงไมมขอสรปแนนอนวาควรใหยานานเทาไหรแตอยางนอยใหนาน 3 ป ซงหลงจากนนจะประเมนอกครงหนงวาสมควรใหยาปองกนตออกหรอไม

2. การรกษาดวยกระแสไฟฟา (electroconvulsive therapy, ECT) จดเปนการรกษาทมประสทธภาพสง ส าหรบ กลมโรคทางอารมณ (mood disorder) และ มความปลอดภยสง กลไกในการออกฤทธทแนชดยงไมทราบ แตจาก ผลการศกษาบงชวา ECT จะเพมการไหลของเลอดในสมอง (Cerebral Blood Flow) การรกษาดวย ECT มกใชในผปวยทไมตอบสนอง ตอการรกษาดวยยา ทนตออาการขางเคยงของยาไมได หรอมความเสยงตอการฆาตวตายสง ไดผลดในผปวยทอาการรนแรง หรอมอาการของ psychotic features แตทงนการรกษาดวย ECT ไมไดชวยปองกนการกลบเปนซ า (recurrent) จงควรใหการรกษาดวยยาตอ หลงจากผปวยอาการดขนแลว

3. การรกษาอนๆ เชน การนอนหลบ ( Sleep deprivation) หรอการใหแสงสวาง หรอการใหแสงแดด (light therapy) ในผปวยทมลกษณะการปวยเปนแบบซมเศราตามฤดกาล (seasonal)

4. การรกษาดวยวธจตบ าบดทางจตสงคม (Psychosocial therapy) 4.1 วธการบ าบดทางป ญญา (cognitive therapy) การบ าบดทางความคดและ

พฤตกรรมป ญญา (cognitive behavior therapy) การบ าบดโดยใช สมพนธภาพระหวางบคคล (interpersonal therapy) และการท าจตบ าบดรายบคคล (individual psycho therapy) ครอบครวบ าบด (family therapy) ขนอย กบระดบความรนแรงของภาวะซมเศร าหรออาจจะใชหลายวธรวมกนรกษากได (สมภพ เรองตระกล, 2545)

4.2 การบ าบดโดยปรบเปลยนความคดและพฤตกรรม (cognitive behavioral therapy) เป นจตบ าบดอย างหนงทพบวามประสทธภาพ และได รบการยอมรบอย างกว างขวางในการลดภาวะซมเศร า และลดอตราการกลบเป นซ า (เธยรชย งามทพย วฒนา, 2549; จนทมา องคโ ฆ ษ ต , 2 5 4 5 ; Beck, 1995)

22

23

24

เนนความคดมผลตออารมณ ความรสกและท าใหเกดพฤตกรรมตางๆ การบ าบด เพอให ผ ปว ย

มองตามความเปนจรงและยอมรบสงทตนเองเผชญได และสามารถใช ในการแก ป ญหาอนๆ ได (ณทธร พทยรตน เสถยร, 2550; Beck, 1995)

4.3 จตบ าบดแบบระยะส น (term psychodynamic psychotherapy) ใชหลกการในการบ าบดเดยวกบ Psychodynamic psychotherapy แต ระยะเวลาไมเกน 6 เดอน ผบ าบดจะมสวนชวยผปวยสบคนถงความขดแยงในจตใจ ปมในอดต และชวยในการปรบโครงสรางบคลกภาพบางสวน ทเปนปญหา

4.4 การบ าบดทางป ญญา (cognitive therapy) ทพฒนาขนโดยเบค (Beck, 1979) รวมถงการพดกบตวเองทางบวก (positive self-talk) เปนรปแบบหนงของการบ าบดทางปญญา ตามแนวคดการเกดภาวะซมเศร านน จะมความคดทบดเบอนไปในทางลบทงต อตนเองตอสงคมหรอตอโลกโดยมวตถประสงค ค นหาความคดอตโนมตในทางลบ ตรวจสอบความคดอตโนมตในทางลบตามความเป นจรงแล วเกดการปรบเปลยนความคดใหมใหเหมาะสม เมอผ

รบการบ าบดสามารถเขาใจถงความคดทางลบของตนเองทกอใหเกดภาวะซมเศร า และเกดการปรบเปลยนความคดทางลบ นนจะสงผลให ภาวะซมเศร าลดลง การประเมนภาวะซมเศราในวยรน

ประเภทของการประเมนภาวะซมเศร าไว เป น 2 ประเภทใหญ ๆ ดงน 1. แบบประเมนภาวะซมเศร าในวยรนโดยใช การสมภาษณ และการสงเกต

(interviewer and observer rated scale) 2. การประเมนภาวะซมเศราดวยตนเอง (self-report) ซงผตอบแบบประเมนสามารถ

ตอบแบบประเมนไดดวยตนเอง มหลายชนด และนยมน ามาใช อย างแพร หลายในการพฒนางานบรการและงานวจย เนองจากใชเวลานอยในการเกบข อมลตวอย าง เชน

2.1 แบบประเมนภาวะซมเศราวยรน (CES-D) (Center of Epidemiologic Studies Depression Scale) สร างขนในป 1977 พฒนาขนโดยสถาบนสขภาพจตแห งประเทศสหรฐอเมรกา วตถประสงคเพอประเมนอาการซมเศร าในด านความคด (cognitive belief) ดานอารมณ ความร สก (affect feelings) ด านพฤตกรรม (behavioral manifestation) และด าน

25

ทางร างกาย (somatic disturbance) ในประเทศไทย อมาพร ตรงคสมบต วชระ ลาภบญทรพย และป ยลมพร หะวานนท (2540) แปลเปนภาษาไทยและศกษาในวยร นชายไทย โดยเปนเครองมอทใชคดกรองภาวะซมเศราวยรนอายระหวาง 15-18 ป แบบวดนมการน ามาหาคาความเทยงโดยใชคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Coefficient Alpha) เท ากบ 0.86 เครองมอนประกอบดวยขอความ 20 ขอ ซงเกยวกบอาการซมเศราในระยะเวลา 1 สปดาหทผานมา ตวเลอกเกยวกบความรนแรง หรอความถของอาการซมเศราม 4 ระดบ คอ

ไมเลย (คะแนน 0) บางครง (คะแนน 1) บอยๆ (คะแนน 2) ตลอดเวลา (คะแนน 3) การแปลผล เมอรวมคะแนนทกขอแลวน ามาเปรยบเทยบกบเกณฑปกตทก าหนด

คะแนนรวมสงกวา 22 ถอวาอยในขายภาวะซมเศรา คะแนน CES-D จะสงขนตามความรนแรงของภาวะซมเศร า งายตอการน าไปใช และสามารถวเคราะหผลไดรวดเรว จงควรใชประกอบการวนจฉยภาวะซมเศราในวยรน แตมขอจ ากดคอในประเทศไทยมการศกษาเฉพาะในวยรนเพศชายเทานนจงอาจไมครอบคลมถงกรณของวยรนหญง

2.2 แบบประเมนภาวะซมเศร าของเดกและวยร น (Children’s Depression Inventory [CDI]) CDI ไดรบการตพมพครงแรกโดย Maria Kovacs ในป 1992 ไดรบการพฒนาเนองจากภาวะซมเศราในเดกเลกมกจะยากทจะวนจฉย และ มองวาระบบประสาท ของเดกทท างานเกยวของกบภาวะซมเศราไมไดเตบโตเตมท ในป 2002 สถาบนสขภาพจตแหงชาต อเมรกา (NiMH) คาดวาจะมเดกปวยมากเปนรอยละ 2.5 ของเดก และรอยละ 8.3 ของวยรนทมอาย ต ากวา 18 ปในประเทศสหรฐอเมรกา แสดงใหเหนวาเดกและวยรนเรมมอาการของภาวะซมเศราและมแนวโนมทจะเปนซ า จะท าใหประสบภาวะซมเศราอยางรนแรงในวยผใหญ CDI มวตถประสงคเพอตรวจสอบและประเมนอาการของ โรคซมเศราทส าคญ หรอ ความผดปกตทางอารมณ(dysthymic)ในเดกหรอวยรน และแยกแยะความแตกตางระหวางเดกทมความผดปกต และเดกทมเงอนไขจตเวชอนๆ CDIใช ในกลมเดกและวยร นอาย 7-17 ป มค าถาม 27 ขอ ระดบคะแนน0-3 คะแนน คะแนนรวม 0-54 และคะแนนตงแต 15 ขนไปถอว ามภาวะซมเศรา (Kovacs, 1992)

2.3 แบบประเมนภาวะซมเศร าของเบค (Beck Depression Inventory, BDI-IA) สรางขนโดยเบค และคณะ (Beck et al., 1967) ใชทงในวยรนและวยผใหญ ม 21ขอค าถาม แบบประเมน BDI-IA เปนตนฉบบทปรบปรงพฒนาโดย Beck ในชวงป 1970 และมลขสทธในป 1978:ซงเปนการปรบปรงครงแรก (first revision [BDI-1A])โดยมการตดข อค าถามทเหมอนกนออก และม

26

การปรบเปลยนข อค าถามบางข อ ซงหาความสอดคลองภายในส าหรบ BDI-IAโดยใชสมประสทธอลฟาครอนบาคได 0.85 (Ambrosini,1991) และในป 1993ได มการปรบเปลยนคะแนนเพอใชเปนเกณฑ ในการบ าบดทางป ญญา ต อมาในป 1996 ได มการปรบปรงครงท 2 โดยได ปรบเปลยนเนอหาของค าถาม และระยะเวลาของอาการซมเศร าทแสดงออกเป

น 2 สปดาห โดยใช แนวทาง ตามเกณฑ การวนจฉยของสมาคมจตแพทยอเมรกนฉบบท 4 ประกอบด วยค าถาม 21 ข อ เป นค าถามเกยวกบอาการทางจตใจ 15 ข อ และเป นค าถามเกยวกบอาการทางกาย 6 ข อ ประเมนระดบความรนแรงของภาวะซมเศร า ด านความคด และด านอารมณ ด านแรงจงใจ ด านร างกาย แบบสอบถามในปจจบนใชส าหรบบคคลทอาย 13 ปขนไปมการใชอยางกวางขวางวาเปนเครองมอการประเมนโดยผเชยวชาญดานการดแลสขภาพและในการท าวจย (Beck, 2006) แบบประเมนภาวะซมเศร าของเบค (Beck Depression Inventory, BDI-IA) เปนค าถามเกยวกบความรสกทเกดขนใน 1 สปดาหทผานมา เชน “ฉนสญเสยความสนใจตอบคคลอนๆ” ซงสะทอนใหเหนความคดทมตอโลก “ฉนรสกทอแทเกยวกบอนาคต” สะทอนใหเหนถงความคด ตออนาคต และ “ฉนโทษตวเองในทกสงทเลวรายทเกดขน” สะทอนใหเหนถงความคดดานลบตอตนเอง

ค าถามแตละขอมสตวเลอกค าตอบทเปนไปไดตามระดบความรนแรง เชน 1. ฉนไมรสกเศรา 2. ฉนรสกเศรา 3. ฉนรสกเศราตลอดเวลาและมาสามารถหยดเศราได 4. ฉนเศราหรอไมมความสข จนไมสามารถยนได ซงใหคาคะแนนของแตละขอเปน 0, 1, 2 , 3 ตามล าดบ แลวรวมคะแนนเพอเปรยบเทยบ

ระดบความรนแรงของภาวะซมเศราตามคะแนนรวมดงน 0-9 คะแนน แสดงถงภาวะซมเศราปกต 10-16 คะแนน ระดบภาวะซมเศรานอย 17-29 คะแนน ระดบภาวะซมเศราปานกลาง 30-63 คะแนน ระดบภาวะซมเศรารนแรง คะแนนรวมทสงขน บงชถงอาการซมเศรารนแรงมาก ถ าหากได รบคะแนนรวมตง

แต 17 คะแนนขนไป ตดต อกนเกน 2 สปดาห ตองไดรบการดแล แบบประเมนภาวะซมเศร าของเบคตนฉบบ (Beck Depression Inventory, BDI-IA)

น ามาทดสอบความเชอมน ของเครองมอ โดยใช สตรสมประสทธแอลฟ าของครอนบาค

27

(Cronbach’s Coefficient Alpha) ไดค าความเชอมนอย ระหว าง 0.80-0.92 มค าความเทยงตรงเท ากบ 0.84 โดยฉบบเดมได ศกษาหลายครงในผ ป วยจตเวช จ านวน 63-248 คน

แบบประเมนภาวะซมเศร าของเบคฉบบภาษาไทย (Beck Depression Inventory, BDI-IA) โดย ลดดา แสนสหา (2536) ทดลองใช ในนกเรยนชนมธยมป ท 6 จ านวน 50 ราย และมาหาคาความเชอมนโดยใช สตรคเดอร รชาร ดสน 21ได เท ากบ 0.78 และดวงเดอน นรสงห (2546) ไดน ามาใชในผ ดแลผปวยโรคจตจากแอมเฟตามนทเขารบการบ าบดรกษาแบบผป ว ย น อ ก โ ร ง พ ย า บ า ล พระศรมหาโพธ จงหวดอบลราชธาน จ านวน 10 ราย ได ค าความเชอมนประสทธแอลฟ าของครอนบราค (Cronbach’s Coefficient Alpha) เท ากบ 0.92 อมพร สร อยบญ (2548) ทดลองใชในนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายจ านวน 20 ราย ได ค าความเชอมนสมประสทธแอลฟ า

ของครอนบราค (Cronbach’s Coefficient Alpha) เท ากบ 0.83 ขวญจต มหากตตคณ (2548) ทดลองใช ในนกเรยนชนมธยมศกษาป ท 6 จ านวน 10 ราย ได ค าความเชอมนสมประสทธแอลฟ าของครอนบราค (Cronbach’s Coefficient Alpha) เท ากบ 0.92 ซงคาทยอมรบไดเทากบ .80 ขนไป (Polit, Beck, and Hungler, 2001)

ในการศกษาครงนได เลอกใช แบบประเมนภาวะซมเศร าของเบค (Beck Depression Inventory [BDI-IA]) แปลเป นภาษาไทยโดย มกดา ศรยงค (ลดดา แสนสหา, 2536)

การพดกบตวเองทางบวก แนวคดและความหมายของการพดกบตวเอง

มนษย มพฒนาการในเรองของการพดกบตวเองครงแรกตงแต อาย 18 เดอน โดยออกเสยงทไม เป นภาษาและไมมความหมาย (babbling) จนอาย 2 ขวบ เรมทจะเชอมโยงการพดตามสงตางๆ ทตนเองรบรมากขน การพดกบตวเอง (self-talk) เป นการบ าบดทางป ญญา ทใชในการปรบโครงสรางทางความคด สงผลใหเกดพฤตกรรมตางๆ ตามมา (Nelson-Jones, 1990) จาก

28

การทบทวนวรรณกรรม พบว า มผ ศกษาการพดกบตวเองและการพดกบตวเองทางบวกไว ดงน

1. การพดกบตวเอง การพดกบตวเอง (self-talk) เป นการสอสารทเกดจากภายในตวเอง ซงเกดมาจาก

ความคดของตนเองและสอออกมาเปนค าพด เปนทงผ ส งสารและผ รบสาร (Wikipedia Organization, 2010) เป นเรองธรรมชาตของมนษย ซงโดยปกตมนษย จะมความคดตลอดเวลาไม หยดนง ซงการพดมาจากความคดความร สก และประสบการณ ตางๆ ทบคคลไดรบ ตางๆ กน (Glanville, 2007) เมอไหรกตามทคดกสามารถทจะพดกบตวเองและยงเปนการควบคมความคดของตนเองดวย (Bunker et al., 1993) การพดกบตวเองเปนค าพดสวนตวของบคคลโดยมวตถประสงค เพอก ากบตนเอง ชน าตนเอง จะไมเหมอนกบการพดเพอเขาสงคมและเปนมากกวาการสอสาร (Diaz, 1992) เปนการรวมความคดแบบผสมผสานของเหตการณตางๆ เชน ภาพความฝน และภาพในใจ เพอการสงตนเองในทางทเหมาะสม (Hardy et al., 2001) เปนการพดภายในตนเอง เมอเปลงเสยงพดออกมา แลวเสยงจะดงเขาหและสมอง จะแปลผลการรบรในสงทพด (MacKay, 1992) การพดกบตวเองออกมาจากความคดของตนเอง (cognitive products) ม 2 ลกษณะคอ การพดกบตวเองทางบวก (positive self-talk) และการพดกบตวเองทางลบ (negative self-talk) การพดกบตวเอง ทงทางบวกและทางลบมความสมพนธ กน (Calvete and Cardenoso, 2002) การพดกบตวเองเป นการสอสารภายในของแต ละบคคล เมอเผชญกบ ปญหา หรอ เหตการณ ตางๆ ในชวตโดยใช วธการคดหรอพดกบตวเองในใจ หรอพดเปล งเสยงออกมา และบคคลสามารถรบรและตระหนกได แตในบางครง สถานการณ ปกต บคคลกไม สามารถรบร และตระหนกถง

ค าพดภายในของตนเองได (Nelson-Jones, 1990) 2. การพดกบตวเองทางลบ การพดกบตวเองทางลบ มาจาก ความคดต อตนเองดานลบ (self-focused

negative cognition) หรอความคดในทางลบต อผ อน (other-focused negative cognition) เปน ล ก ษ ณ ะ ข อ ง

การพดทไมด ไมสรางสรรค เปนการต าหนกลาวโทษ (Grainger, 1991) เปนการพดทจะท าใหสถานการณต างๆ ทตนเองเผชญอยนนเลวรายลง (awfulistic self-talk) จะท าให เกดความย

29

งยากตามมา (Franklin, 2006)หรอเปนการพดเพอใหเกดความสมบรณ แบบ (absolutistic self-talk) โดยใช ค าพดทอาจสรางความกดดนใหตนเอง เชน ตองท าอยางน จงดทสด เปนตน และเปนการแสดงเงอนไข (should-have self-talk) โดยการใช ค าพด เช น จะ ควรจะ น าจะ ซงมกจะพดหลงจากทเหตการณไดผานไปแลว และไมสามารถแกไขสงทเกดขนแลว จะท าใหบคคลรสกผด สนหวง (McGonigle, 1988)

3. การพดกบตวเองทางบวก การพดกบตวเองทางบวก เปนการพดกบตวเองเม อต องเผชญกบว กฤต

(coping self-instruction) จะชวยลดภาวะเครยด และความกดดนทเกดขน เป นลกษณะของการพดทชวยให บคคลมความหวงมพลงใจ มอารมณและพฤตกรรมทเหมาะสม (Grainger, 1991) เป นการพดทมาจากกระบวนการคด เปนการพดเงยบๆ ภายในเกยวกบตวเอง หรอ เปล งเสยงออกมา เพอท าใหเกดการก ากบตวเอง (self-regulation) ในการท ากจกรรมตางๆ และเพอชวยใหบคคลเขาใจตวเอง (Couchon, 2004) การพดกบตวเองทางบวกเป นการอธบายสงทแสดงถงความคดและความรสกภายในใจของบคคล ชวยให สามารถตดสนใจ และแก ไขปญหาความยงยากตางๆ ได (Franklin, 2006) เป นลกษณะการพดกบตวเองในทางสรางสรรค เพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมใหมทเหมาะสมกวาพฤตกรรมเดม (Harrel, 2000) และเปนการพดในแงด (optimistic self-talk) กอใหเกดความรสกด เปนการพดทตรงกบความเป นจรง (realistic self-talk) ไมน าความคดเหนสวนตวหรออคตใดๆ มาเกยวของ เปนการพดกบตวเองถงเหตการณหรอสงตางๆ ทตนเองเผชญในป จจบน(nowistic self-talk) เพอใหเกดพฤตกรรมในปจจบนอยางเหมาะสม (McGonigle,1988)

จากการทบทวนเอกสารทเกยวข องจงสรปได ว า การพดกบตวเองทางบวก ลกษณะค าพดทบคคลใชพดกบตวเองซงเกดจากความเชอ ความรสก และประสบการณ ทถกแปลความหมายเปนค าพดและกลายเปนสงทบคคลใชสนทนาภายในใจกบตวเอง และ/หรอพดออกเสยงกบตวเอง โดยลกษณะค าพดเปนไปในทางสรางสรรค มเหตผล อยบนพนฐานแหงความเปนจรง และเปนสงทเปนไปไดในปจจบนชวยใหบคคลเกดความเชอมนในตนเองมความหวงตออนาคต วธประเมนการพดกบตวเอง

จากการทบทวนวรรณกรรมย งไมพบแบบประเมนการพดเฉพาะทางบวกแตม

30

แบบประเมนการพดกบตวเอง ดงน 1. ประเมนการพดกบตวเองดวยแนวทางของแฮมสเลตเตอร (Helmstetter, 1988) ม

3 หวขอ 1.1 มความเขาใจระหวางการพดกบตวเองวาสงผลตออารมณ พฤตกรรม และผลกรรม

ทไดรบ 1.2 มสตทจะจบทนความคดอตโนมตทางลบของตนเอง เมอเผชญกบสถานการณท

ยงยากดวยการถามตวเอง ดงน 1.2.1 ปญหาหรอเหตการณทเกดขนเปนผลมาจากบคคลอนสรางให หรอไม 1.2.2 ถาปญหาหรอเหตการณทเกดขน เปนผลมาจากบคคลอนสรางให

ฉนสามารถท าอะไรกบสงทเกดขนไดบาง ความคดของฉนท า ให เ กดปญหา ขนใชไหม การถามตวเองจะท าใหมสตทจะจบทนความคดของตวเองไดอยางรวดเรว และไมปลอยใหความคดของผอน มาท าใหตนเองเกดความสบสน กงวลใจ ซงจะน าไปสการตระหนกรตามมา

1.3 เกดการตระหนกร การพดกบตวเองทางบวก เปนกระบวนการหลกทจะท าใหเกดการตระหนกรในตวเอง รบรถงศกยภาพของตนเอง มความมนใจในสงตางๆ ทตนเองเผชญไดอยางเหมาะสม ซงถาพดทางบวกกบตวเองมากเทาไหรบคคลกจะเกดการตระหนกรในตวเองไดมากขนเทานน (Morin, 1993:2003)

1.4 ควรมการจดบนทก ประโยคการพดกบตวเองทางบวกลงในกระดาษ (index card) เพอความสะดวกในการพกตดตวและฝกพดทางบวก โดยเมอใดกตามทสามารถท าไดอยางทพดทางบวกตามประโยคดงกลาว ใหท าเครองหมายดอกจนไวทประโยคนน และใหสงเกตดการเปลยนแปลง ดานอารมณ พฤตกรรม สรระ ทเกดขนเมอเวลาผานไป

2. ประเมนการพดกบตวเองดวยแนวทางของกลาส (Glass cite in Burnett, 1996) ใช ประเมนผล เมอระยะเวลาผานไปแลวระยะหนง เปนแบบสอบถาม อาจจะตอบปากเปลาหรอใหเขยนใหตอบตามความคดตนเองทเกดขน ทงในปจจบนและในอดต เมออยในสถานการณหรอเหตการณนน

3. แบบประเมนการพดกบตนเองของเบอรเนท (Bernett Self-Talk Inventory {BSTI}) (Burnett, 2004) ฉบบภาษาไทยแปลโดย ดาราวรรณ ตะปนตา ศรนวล ววฒนคณปการ และขวญจต มหากตตคณ (2548) ประกอบดวย ตวอยาง 5 สถานการณ และประโยคการพดกบตนเองทมตอสถานการณนนๆ จ านวน 36 ขอ โดยลกษณะประโยคการพดกบตนเองแบงเปน 2 ประเภทคอ การพดกบตนเองทางบวก (Positive self-talk Scale [PSTS]) และการพดกบตนเองทางลบ (Negative self-talk Scale [NSTS ]) แตละขอประกอบดวย 3 ตวเลอก ตงแต 1 ถง 3โดยใหเลอกตอบ 1 ขอ ดงน

31

ไมเลย 1 คะแนน บางครง 2 คะแนน บอยครง 3 คะแนน และไดน าไปหาคาความเชอมน ในนกเรยนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนแหงหนงในจงหวดเชยงใหมจ านวน 3 คนเพอหาคะแนนความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธอลฟาครอนบาค (Polit and Hungler, 1999) ไดคาความเชอมน ของคะแนนการพดกบตนเองทางบวก เทากบ .83 และไดคาความเชอมนของคะแนนการพดกบตนเองทางลบ เทากบ .82 ซงคาทยอมรบไดเทากบ .80 ขนไป (Polit and Hungler, 1999) ซงในการศกษาครงนไดใชแบบประเมนการพดกบตวเองของเบอรเนท (Bernett Self-Talk Inventory {BSTI}) ตามโปรแกรมการฝกพดทางบวกของขวญจต มหากตตคณ (2548)

ผลของการพดกบตวเองทางบวก ไดมผศกษาผลการพดกบตวเองทางบวกวาสงผลดและเกดประโยชนตอบคคลหลายอยางโดย 1. เกดการตระหนกรในตนเอง (self-awareness) มอรน (Morin, 1993; 2004) ไดอธบายถงความสมพนธระหวางการพดกบตวเอง

และการตระหนกรในตวเองวา เปนสงทท าใหบคคลไดรบรขอมลเกยวกบตวเอง (self-information) จากสงตอไปน 1) สงเกตลกษณะการพดของบคคลอน (observe others) ท าใหเกดการรบรวาคนอนๆ คดอยางไรตอตวเอง 2)สงเกตลกษณะการพดกบตวเองของตนเอง (observe observation) ท าใหบคคลรบรวาตนเองคดกบตวเองอยางไร 3) แยกแยะความแตกตาง (identify the difference) ระหวางลกษณะการพดของผอนและลกษณะการพดกบตวเองของตนเอง หลงจากนนกจะตดสนใจเลอกทจะแสดงพฤตกรรม ตามทศนคต ความเชอ และความคด ของตนเองอกครง

นลสน โจนส (Nelson-Jones, 1990) กล าวว า การพดกบตวเองจะสามารถสอให บคคลมองเหนและตระหนกรถงความคดอตโนมตทางลบ และสามารถเลอกใช วธการพดกบตวเองทางบวกในการเผชญป ญหาและเป นวธการทจะช วยให อารมณ พฤตกรรม ดขน

2. ร สกเหนคณค าในตวเองเพมขน เทสเตอร (Teaster, 2004) ได ศกษาผลของการพดกบตวเองทางบวกกบการ

สรางความร สกมคณค าในตวเองในผหญงทรอดจากการถกท าร าย และมสภาพจตใจทย าแย มความหวาดระแวง กลวสงตางๆ รสกผดพลาดลมเหลว สนหวง ซงการพดกบตวเองทางบวกจะท าใหมการเปลยนแปลงโครงสร างเปนความคดบวก จนสามารถสร างความร สกมคณค าในตวเอง เพมขน

สแตคเฮาส (Stackhouse, 2002) ได ศกษาผลของการพดกบตวเองต อความร สก

30

32

มคณคาในตวเองของเดกอาย 10-11 ป ทมป ญหาบกพร องด านการเรยนร พบว าหลงจากการพดกบตวเองทางบวก เดกสามารถพดกบตวเองทางบวกได มากขน และพดกบตวเองทางลบน อยลง สงผลใหมระดบของความร สกมคณค าในตนเองเพมสงขน

3. ชวยใหบคคลมความหวงและแจงจงใจ แกรมแมคและคณะ (Gammage et al., 2001) ไดศกษาการพดกบตวเองทางบวกตอ

การออกก าลงกายกาย เชน การวง การเตนแอโรบค การยกน าหนก การเดน พบวา ระหวางออกก าลงกาย และหลงจากออกก าลงกายท าใหบคคลมสภาพอารมณและจตใจดขน และมแรงจงใจในการออกก าลงกายอยางตอเนองมากขน และการพดกบตวเองทางบวกจะเกยวเนองกบการเปลยนแปลงสภาวะอารมณ

ดายเดนและคณะ (Dryden et al, cite in Clabby, 2006) กลาววา การพดกบตวเอง ยงท าใหบคคลมความหวง มความกลาแสดงออก ท ากจกรรมตางๆ ดขน และเมอมภาวะซมเศรา ควรจะมเวลาทจะพดกบตวเองเพอลดความซมเศรา และสรางแรงจงใจ

วซและเทอเนอ (Wise and Trunnell, 2001) กลาววา การพดกบตวเองทางบวกของบคคลทมประสบการณทไมด พบวาการออกเสยงพดจะท าใหบคคลมความหวงและมแรงจงใจ ในการท าสงตางๆ ทดเพมขน และมความคดความเชอทเปนไปในทางบวกเพมขน

4. ช วยใหมความเขมแขงและเผชญปญหาได การพดกบตวเองทางบวก เป นการบ งบอกถงสภาวะสขภาพ โดยเฉพาะผ ท

มอารมณความรสกอ อนไหวเปลยนแปลงงาย จะช วยใหมความเขมแขง สามารถเผชญกบสถานการณ ได ด การพดกบตวเองทางบวก ทงการพดกบตวเองอย างสงบ และการพดสอนตนเอง จะช วยให บคคลสามารถสงบอารมณ ของตวเอง จดการกบสถานการณ และแกไขสงทตนเองเผชญได (Nelson-Jones, 1990)

5. ชวยใหตระหนกรถงความคดอตโนมตทางลบ และปรบเปลยนไปในทางบวก ฮารดและคณะ (Hardy et al., 2009) การพดกบตนเองทางบวกจะสงผลตอ อารมณ

ความรสก และมพฤตกรรมในทางสรางสรรค การพดกบตว เองทางบวกย ง เ ปนเทคนคการพดทสะทอนถงความคดอตโนมตทเกดขนในทางลบ บคคลตองเรยนรทจะหยดความคดดานลบนน และปรบเปลยนความคดไปในทางบวก ทจะท าใหมอารมณ พฤตกรรมดขน เกดประโยชนตอตนเอง ซงการบ าบดทางปญญาจะเปนการสะทอนขอมลความคด การมสมาธ การควบคมก ากบตนเอง สรางแรงจงใจและแรงบนดาลใจ

6. ชวยใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมและสรระ

33

เครกและคณะ (Clarke et al., 2009 ไดศกษาการฝกพดกบตวเองทางบวกของผทมปญหาเรองความอวน โดยใหกลมตวอยางฝกพดกบตวเองทางบวก และตงเปาหมายใหรปรางผอมลง ผลการศกษาพบวา บคคลมแรงจงใจและมความตงใจปรบเปลยนพฤตกรรมการกนเพมมากขนท าใหน าหนกลดลง

แฮซซเจอรเกยดสและคณะ (Hatzigeorgiadis et al., 2008) ไดศกษา กลมนกกฬาเทนนสทใชการฝกพดกบตวเองทางบวก เพอใหเปนการสรางแรงบนดาลใจในการแขงขน พบวา ท าใหมความเชอมนในตนเองสงขน และลดความวตกกงวล มพฒนาการเลนไดด

โคโลวนค (Kolovelonisa et al., 2010) ไดศกษาการใชแรงจงใจโดยการพดกบตวเองทางบวกของนกกฬาบาสเกตบอล พบวา มการเคลอนไหวของกลามเนอ พฤตกรรมและทกษะการเลนของแตละบคคลดขน มากกวาทมทไมพดกบตวเองทางบวก และมผลตอสรระรางกาย เชน การหายใจ ดขน

7. ช วยส งเสรมพฒนาการของเดก เพนไชน าและฮอพแมน (Penchina and Hoffman, 2006) พบว า การทผ ปกครอง

ก า ร พ ด ดานบวกกบทารก จะท าใหทารกรบรและจดจ าสงด มความร สกทด ฝ งอย ในจตใต ส านก ซงมผลตอความคด ความเชอ พฒนาการ พฤตกรรม นสย และการด าเนนชวตในวยต อมา ท าให

เตบโตอยางคนทมจตใจมนคง แคมและแซนดอล (Kemp and Sandall, 2008) ศกษา การพดทางบวกกบทารกทม

อายครรภ 36 สปดาห เปนเวลา 45-90 นาท โดยมารดา พยาบาลทดแล และญาต ใชการพดทางบวกกบทารกในครรภ โดยพดกอนการคลอดและหลงคลอด พบวา ท าใหทารกมการตอบสนองไดด และอตราการเกดแบบปกต มมากกวาเดมซงไมไดมการพดทางบวก

8. ช วยพฒนาความสามารถในการเรยน การเมน (Karmann and Wong cited in Burnett, 1996) ศกษาเกยวกบการพดกบตวเอง

ต อความสามารถในการเรยนวชาคณตศาสตร ของนกเรยน ผลการวจยพบว า นกเรยนทมผลการเรยนวชาคณตศาสตรต านน มการพดกบตวเองทางลบมากกวาทางบวก และกลมทมการเรยนวชาคณตศาสตรดนนจะมความสมพนธกบการพดกบตวเองทางบวก

9. ช วยลดความวตกกงวล ทฬหกานต พมพ วงศ ทอง (2550) ศกษาถงผลของโปรแกรมการฝ กพด

กบตวเองทางบวกต อความวตกกงวลในผ ตดเชอเอชไอว พบว า ผ ตดเชอทไดรบการฝกพดทางบวกจะมระดบคะแนนความวตกกงวลลดลงจากเดม และม ความหวง ก าลงใจในการเผชญกบ

34

โรคดขน 10. ชวยเพมความฉลาดทางอารมณและการแกปญหา ดเป ป (Depape, 2006) ผลศกษาถงการพดกบตวเองและความฉลาดทางอารมณ

ของนกศกษามหาวทยาลย พบว าการพดกบตวเองทางบวกนน มความสมพนธ กบความฉลาดทางอารมณ เพอใชในการจดการกบปญหาตางๆ ทนกศกษาไดพบ เชนปญหาการเรยน ปญหาความสมพนธระหวางบคคล นกศกษามการแก ไขป ญหาไดดขน ซงถอว าเป นความฉลาดของแต ละบคคลและเปนความฉลาดทางอารมณ ด วย

11. ช วยลดอาการซมเศร า การเบอและคณะ (Garber and Roberts, 2009) ศกษาในวยรนทมภาวะซมเศราวา

มกจะมความคดและพดกบตวเองดานลบ ตอบคคลและเหตการณทเขามากระทบ และจะท าใหมนสย และการแสดงออกทางอารมณทเกดโทษตอตนเอง การพดกบตวเองทางบวก เปนวธทจะชวย ปรบอารมณ ใหสมดล และยงพบวาวยรนทมการบนทกรายงานตนเองเกยวกบภาวะซมเศราจะท าให ลดภาวะซมเศราลงได

ขวญจต มหากตตคณ (2548) จากการศกษาผลของโปรแกรมการฝ กพดกบตวเองทางบวกต อภาวะซมเศร าในเดกวยร นชนมธยมศกษาปท 6 เมอใชโปรแกรมการฝกพดทางบวกท าใหวยรน มการพดกบตนเองทางบวกเพมขน และหยดความคดทางดานลบ และมค าพดไปในทางสรางสรรคเพมขน มความคดทเหมาะสมตอสงทเขามากระทบท าใหภาวะซมเศราลดลง

หทยรตน คเกษมกจ (2549) ศกษาโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราในวยรนทประสบภยพบตดนโคลนถลม พบวาสามารถชวยลดภาวะซมเศรา ท าใหวยรนมการตรวจจบความคดอตโนมตทเกดจากความหวาดกลวและความสญเสย และเรยนรทจะหยดความคดและพดกบตนเองทางบวกท าใหตนเองมขวญและก าลงใจทจะเผชญชวตตอไป

จฑาทพย ประทนทอง (2550) ศกษาการพดกบตวเองทางบวกในผตองขงวยรนชายในเรอนจ า พบวา การพดกบตวเองทางบวกยงสามารถชวยลดภาวะซมเศรา ท าใหวยรนชายใชค าพดทางบวก ในการชน าตนเองใหมความหวง และก าลงใจในการด าเนนชวต ไมคดโทษตนเอง

พชรน ฉายสขศร (2551) ศกษาการพดกบตวเองทางบวกในวยรนหญงดอยโอกาส พบวาชวยท าใหมความคดดานบวกมอง ตามความเปนจรง มความคาดหวงตออนาคตเพมขน และหยดความคดดานลบทมมาจากประสบการณเดม สงผลใหภาวะซมเศราลดลง

ราชาวด เดยวตระกล (2553) น าโปรแกรมการฝกพดทางบวก ไปใชในกลมผปวยโรคเรอรง พบวา ท าใหผปวยมการชน าตนเอง ใหมความหวงในการอยกบการเจบปวย อยางมความสขมากขน ลดความคดดานลบเกยวกบการเจบปวยเรอรง ทตองกนยาตอเนองยาวนาน มความหวงในการ

35

ด าเนนชวตกบการเจบปวย ภาวะซมเศราลดลง จากการทบทวนวรรณกรรมจะเหนวาการฝกพดกบตวเองทางบวก กอใหเกดผลในทางทด

ตอตวบคคล ตอภาวะสขภาพ เกดภาวะอารมณ มพฤตกรรมทเหมาะสม และชวยใหประสบความส าเรจในชวตดานตางๆ

การพดกบตวเองทางบวก ตอภาวะซมเศรา

สาเหตส าคญของการเกดภาวะซมเศราตามแนวคดของการบ าบดทางปญญา ซงเชอวา

การทบคคลเผชญสถานการณ ทเขามากระทบชวต แลวมความคดอตโนมตในแงลบ จนท าใหมพฤตกรรมเปลยนแปลง ดงภาพท 1 (ดาราวรรณ ตะปนตา, 2552) B1 กระบวนการการท างานของความคด B2

C

A

ภาพท 1 แสดงความสมพนธระหวางสถานการณ ความคด พฤตกรรม อารมณ และผลกรรม ดงนนในการแกไขปญหาภาวะซมเศราโดย การใชวธการพดกบตวเองทางบวก เพอใชปรบเปลยนความคดเดมของบคคล ทเปนความคดทางลบ และพดกบตวเองทางลบไดมการปรบเปลยน มาใชวธการพดกบตวเองทเหมาะสม หรอเปนไปในทางบวก จะสงผลใหมพฤตกรรมและอารมณทางบวก ชวยลดภาวะซมเศราได ดงภาพท 2 (ดาราวรรณ ตะปนตา, 2552)

สถานการณ

พฤตกรรมภายใน

พฤตกรรม ภายนอก

ความรสกอารมณ

ผลกรรม ความคด

ความเชอ

(เดม)

ความคด

ความเชอ

(ใหม)

36

B1 กระบวนการการท างานของความคด B2 C

A

ภาพท 2 แสดงความสมพนธระหวางการพดกบตวเองทางบวกและภาวะซมเศรา ในการศกษาครงนผ ศกษาได สนใจวธการพดกบตวเองทางบวก ซงเป นวธการหนง

ของการบ าบดทางป ญญา โดย นลสน โจนส (Nelson-Jones, 1990) กล าวว า การพดกบตวเอง สามารถท าให เกดก าลงใจ เกดแรงจงใจ มพลงใจ ท าให บคคลตระหนกถงความคดอตโนมตทางลบ ทซ อนอย และใช วธการพดกบตวเองทางบวก เพอช วยใหความคดดานลบ ตอเหตการณทตนเองเผชญ ลดลงจากการศกษาของเบค (Beck et al., 1979) ท าให ทราบว า สาเหตหลกของการเกดภาวะซมเศร า เกดจากการทบคคลประสบกบภาวะวกฤตในชวต แลวมความคดอตโนมตทางลบเกดขน ซงภาวะวกฤตในชวต อาจเปนสงอาจหลกเลยงไดยาก แต การแ ก ไ ข ค ว า ม ค ด ท า ง ล บ ข อ ง ต น เ อ ง ส า ม า ร ถ ก ร ะ ท า ไ ด โดยเคบบ (Clabby, 2006) พบวา การพดกบตวเองทางบวกจะเปนเทคนคการแกปญหาทางอารมณ เพอใหบคคลใชแกไขปญหาซมเศรา

การพดกบตวเองทางบวกของนลสน โจนส

ซงประกอบด วย 6 ขนตอนดงน คอ ขนตอนท 1 การใช สรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง ขนตอนท 2 การพดกบตวเองทางบวก ขนตอนท 3 การค นหาการพดกบตวเองในทางลบ ขนตอนท 4 การก าหนดวธการพดกบตวเองทางบวก

สถานการณ

พฤตกรรมภายใน

มพฤตกรรม ทไมแสดงถงภาวะซมเศรา

มความรสกและอารมณทางบวก

ภาวะ

ซมเศราลดลง

คดและพดกบ

ตวเอง ทางลบ

คดและพดกบ

ตวเอง ทางบวก

37

ขนตอนท 5 การประยกต ใช วธการพดกบตวเองทางบวกให เข ากบปญหาส วนบคคล

ขนตอนท 6 การน าวธการพดกบตวเองทางบวกไปใช ซงรายละเอยดดงน ขนตอนท 1 การใช สรรพนาม “ฉน” (Using “I” self-talk) เปนการพดกบตวเอง โดยการ

ใชสรรพนาม “ฉน” โดยการพดในใจหรอพดออกเสยง เป นวธการหนงของการก ากบตนเอง ทจะท าให ตนเองมสตในการพด และรบผดชอบค าพดเนองจากแสดงวาเปนตวเรา หลกในการพดกบตวเองโดยใช สรรพนาม “ฉน” มดงน

1) หลกเลยงการใช สรรพนามว า “คณ” (Using “you” self-talk) เนองจากการใชสรรพนามน จะท าใหบคคลไมเกดความรสกวาเปนตนเอง และแสดงถงความไม รบผดชอบตอค าพดทพดออกมา

2) ใช ค าพดทแสดงให เหนถงการรบผดชอบของบคคลทได เลอกไว เชน “ตองการทจะ” (want to) “ชอบทจะ” (prefer to) “เลอกทจะ” (choose to) หลกเลยงใชค าทมความหมายในเชงไมมทางออกหรอไมมทางเลอก เชน “ไมสามารถ” (can’t) “ตอง” (must) “ควรจะ” “นาจะ” (ough) “คงจะ” (should)

3) เรมจากการพดกบตวเองโดยใช ความคด ความร สก การกระท า ทเกดขนภายในใจ ของตวเอง ไมใชสรรพนามแสดงวา “คณ” (you) “คนทวไป” (people) “พวกเรา” (we) “มน” (it) เนองจากแสดงถงการหลกเลยงทจะยอมรบความคด ความรสก และการกระท าของตนเอง

4) มการรบรและเข าใจ ตลอดจนยอมรบตนเองตามความเป นจรง เชน การรบรเกยวกบรปรางลกษณะ รางกาย ภาพลกษณ ตนเอง เพศ ความรสก อารมณ พฤตกรรม ความภาคภมใจในตนเอง ความส าเรจ

ตวอยางการพดของการใชสรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง ความรสกของบคคล: รสกอดอดใจกบใครบางคน การใชสรรพนาม ทไมใช “ฉน” (none “I” self-talk): เขาเปนคนนากลว การใชสรรพนาม “ฉน” (“I” self-talk): ฉนรสกเจบปวดกบค าพดวจารณของเขา ความคดของบคคล: รสกสงสยเกยวกบประสทธผลนโยบายของหวหนา การใชสรรพนาม ทไมใช “ฉน” (none “I” self-talk): ไมมใครคดวาเธอจะท างานไดด การใชสรรพนาม “ฉน” (“I” self-talk): ฉนไมคดวาเธอจะท างานไดดเนองจากเหตผลเธอมงานมาก การกระท าของบคคล: ใหเวลากบตวเองนอยในการท างานทไดรบมอบหมาย การใชสรรพนาม ทไมใช“ฉน” (none “I” self-talk): มนมกจะเกดขนอยเสมอจากการทฉนเลอนก าหนดการ

38

การใชสรรพนาม “ฉน” (“I” self-talk): ฉนผดเองทปลอยตวเองจนท าใหเหลอเวลานอยทจะท างานใหด

จากตวอยางจะเหนวาการใชสรรพนาม ทไมใช “ฉน” (non “I” self-talk) เพอแสดงความรสก ความคด และการกระท า เปนการท าใหคดแบบออกนอกตวเอง ไมรบผดชอบ แตเมอใชสรรพนาม“ฉน” (“I” self-talk) สามารถควบคมความรสก ควบคมความคด และการกระท าของบคคล จงสามารถใชเปนแนวทางในการใชพดกบตนเองได

การใชการบ าบดแบบการพดกบตวเองทางบวก จะใชในการจดการกบความโกรธ ความเครยด ความวตกกงวล ความประหมา และภาวะซมเศราจากความคดดานลบของตนเอง บคคลใชกลไกการปรบตวตอการเผชญปญหา โดยการพดกบตวเองเพอจดการกบปญหา และความยงยาก ทเกดขน โดยใชหลกการปรบความคดดานลบ เพอใหลดความรสกทกข และ เพอใหเกดความพงพอใจตอสถานการณทตนเองเผชญ โดยการพดเพอใหเกดความสงบ (calming self-talk) และการพดเพอฝกตนเอง (coaching self-talk) เพอใหตนเองเกดความตระหนกรและเกดสตท าใหพฤตกรรมดขน อารมณทางลบลดลง (Nelson-Jones, 1990)

ขนตอนท 2 การพดกบตวเองทางบวก นลสน-โจนส กล าวว า วธการทกระตนใหระลกถงเหตการณตางๆ นน สวนใหญเราใชจตนาการทจะชวยส าหรบชน าตนเอง ในการทจะท าใหเราคดและพดกบตวเองทางบวก ขนตอนนเปนขนตอนของทกษะการคดตางๆ ทบดเบอน จากสถานการณทบคคลคดเกนกวาความเปนจรง จนเกดการตระหนกรถงความคดทบดเบอน มความรสกอยางไร และความคดนนสงผลตอพฤตกรรมอยางไร ทท าใหเราตองปรบเปลยน เปนการพดกบตวเองทางบวก เพอท าใหอารมณ พฤตกรรมดขน (Meichenbaum, 1985) โดยมการพดดงน

1) การพดกบตวเองเกยวกบสถานการณในอดต (self-talk about a past situation) เปนการคด เกยวกบสถานการณในอดตทเกดขนเมอไมนานน แตท าใหรสกกดดน วตกกงวล และไมสบายใจ ลองหลบตาลง และจตนาการถงภาพสถานการณทเกดขนในอดต พยายามนกถงอยางชาๆ พยายามคด และรสกตามภาพนนจรงๆ จนใหรวามความคดอะไรทเกดขน และจะบอกกบตวเองอยางไรตอสถานการณทเกดขน และเมอลมตาขนมาใหเขยนสงทคดและพดในใจ

2) การพดกบตวเองเกยวกบสถานการณในอนาคต (Self-talk about a future situation) ใหนกถงสถานการณทก าลงจะเกดขนในอนาคตใกลๆ น ซงสถานการณหรอเหตการณน ท าใหเรารสกกงวลใจ ยงยากใจ และรสกกดดนหดห ใหหลบตาจนตนาการภาพไว นกตามอยางชาๆ และขณะนนมความคด ความรสกอยางไร และจะเกดอะไรขนในเหตการณ รวมถงมความคดอะไรท

39

เกดขนในขณะน และจะพดกบตวเองอยางไร และเมอลมตาใหเขยนลงในกระดาษ และการพดกบตวเองตามขนตอนน เพอใหเกด 1) การตระหนกร (awareness) ถงความคด และอารมณ ความรสกในขณะนน 2) การตดสนใจเลอก (choice) หมายถง การตดสนใจทจะเลอกวาเมอคดและรสกทางลบแลว จะตองปรบเปลยนไปในทางบวก 3) การลงมอกระท า (action) หมายถง การพดกบตวเองทางบวกเพอลดความเครยด ความกดดน ความทกขจากสถานการณหรอปญหาทเผชญ

ขนตอนท 3 การค นหาการพดกบตวเองในทางลบ นลสน-โจนส กล าวว า ลกษณะของการพดทางลบกบตวเองจะไมท าใหเราสงบ หรอไมใชเปนการสอนตนเอง และลกษณะความคดทบดเบอนเปนสงทท าใหบคคลเกดความวตกกงวล เกดความซมเศรา หดห และสงผลตอพฤตกรรมออนแอ เพราะลกษณะความคดบดเบอนทางลบจะมลกษณะตอไปน

1) จะท าใหมความยงยากใจมากกวาจะชวยใหมการปรบตว (emphasizing mastery rather than coping) ตวอยางเชน โรเจอรเปนนกเรยนทด แตเมอถงเวลาสอบ เขาพดกบตวเองวาถา“ฉน” ไดค าตอบทไมตรง แสดงวา“ฉน” อาจจะท าขอสอบไดดพอๆ กบท าผดพลาด

2) คดในเชงหายนะ (catastrophizing) คอการทบคคลมความหวงมแรงจงใจในตนเอง แตเมอไมไดรบในสงทตรงกบความตองการ มกจะคดในเชงเปนความหายนะ เชน ตวอยาง แมรกลบจากการท างานหนกเพอชวยพยงฐานะทางครอบครว กอนจะมการสมภาษณงานแรก เธอคดวา ถา “ฉน” ไมไดงานน “ฉน” กจะตองกลายเปนคนตกงาน และมนเปนความหายนะของ “ฉน”

3) ความคดนนมผลตอพฤตกรรมและสรระ (adversely reacting to your Physical symptoms) ไปในทางลบ เชน คลนไส หายใจตดขด ใจสน รสกหนาวๆ รอนๆ และมเหงอออกมาก

4) มความรสกทางลบกบตนเองจากการคาดเดาถงความคดบคคลอน (being overly self-conscious about what others think) ตวอยางเชน “ฉน” ใสชดนไปงานเลยงคนสวนใหญกจะมองวาฉนไมดทสด ถา “ฉน” ใสชดอนฉนคงรสกผอนคลายและมความสขมากขน”

5) พดใหตนเองดตกต า (putting yourself down) เชน จากเหตการณนท าให “ฉนเหมอนกบเปนหมาตวหนง

6) คดมงไปทอดตทลมเหลวมากกวาสงทตนเองเคยประสบความส าเรจ ( Focus on setbacks and not owning successes) ซงสอดคลองกบแนวทางการบ าบดทางปญญาของเบค เรองความคดอตโนมตในทางลบ ซงในขนตอนนการพดกบตวเองทางบวกจะมลกษณะ 1) มสตในการจบความคดและค าพดทางลบกบตวเอง 2) พดออกเสยงหรอพดในใจถงประโยคทคดในทางลบ 3) จดบนทกค าพดในแง ลบลงในกระดาษและเมอบคคลค นหาค าพดทางลบของตวเองได แลว ควรฝกทจะหยดความคดนน (thought stopping)

ขนตอนท 4 การก าหนดวธการพดกบตวเองทางบวก นลสน-โจนส กลาววา เมอ

40

เผชญกบสถานการณในทางลบ บคคลมความคดและมกจะแปลผลไปในทางลบ จงพดออกมาทางลบ อารมณและความรสกออกมาในทางลบ การพดกบตวเองทางบวกจะชวยสอนและก ากบตนเองใหมการคดและพฤตกรรมไปในทางบวก การพดกบตวเองทางบวกม 2 ประเภท คอ

1. การพดกบตวเองอย างสงบ (calming self-talk) นลสน-โจนส กล าวว าใน

การพดกบตวเองทางลบ จะท าให มผลกระทบต ออารมณ และความรสกได ดงนน การพดกบตวเองอย างสงบจะเป นการพดในลกษณะทประคบประคองตนเอง ซงม 2 ประการ คอ

1.1 พดกบตวเองว าจงสงบ (telling yourself to stay calm) โดยใช ค าพด เช น “ชาลงๆ” (slow down) กรณาสงบ” (keep calm) “ผ อนคลาย” (relax) และ “จงท าทกอย างให งาย” (just take it easy) และยงสามารถบอกกบตวเองให แสดงออกถงสงต างๆ ทท าใหสงบ เช น “หายใจลกๆ” (take a deep breath) หรอ “หายใจช าๆ เป นปกต” (breath slowly and regularly)

1.2 บอกกบตวเองว าสามารถเผชญได (telling yourself you can cope) เช น “ฉนสามารถจดการกบสถานการณ นได ” “ความวตกกงวลของฉนเป นสญญาณเตอนใหใช

ทกษะในการเผชญป ญหา” และ “ทกสงทฉนท านนสามารถจดการได” 2. การพดสอนตวเอง (coaching self-talk) การพดสอนตวเองเป นวธการทจะช

วยให สามารถเผชญกบภาวะกดดน และ ป ญหาต างๆ ซงจะพดสอนตนเองในกรณดงน 2.1 เผชญปญหาทมความกดดนในสถานการณตงเครยด (coping with shyness in a

stressful social situation) 2.2 เผชญกบความโกรธในสถานการณทรมเรากดดน (coping with anger in a

potentially provocative situation) 2.3 เผชญกบความวตกกงวล (coping with test anxiety) 2.4 เผชญกบการสมภาษณงาน (coping with a job interview) ขนตอนท 5 การประยกตวธการพดกบตวเองทางบวกให เข ากบป ญหาส วน

บคคลเปนการตระหนกร และคนหาทางเลอกทชดเจนในการปรบเปลยนค าพดทางลบใหเปนไปในทางบวก เพราะสงผลตออารมณ พฤตกรรม สรระโดยทการประยกตใชดงน

1. จ าแนกปญหาสวนบคคลและมความคดและความรสกอยางไรและเผชญปญหาอยางไร 2. ตงเปาหมายทชดเจนและเปนไปได 3. เขยนลงในกระดาษ 3หวขอ 3.1 กอนเผชญสถานการณ (before) ในระยะแรกทพบกบสถานการณบคคลคดอยางไร

ต อตนเองและต อสถานการณ บ าง

41

3.2 ระหวางการเผชญสถานการณ (during) ขณะทเผชญกบสถานการณ บคคลคดอยางไร ต อตนเองและต อสถานการณ บ าง

3.3 หลงการเผชญสถานการณ (after) หลงจากสถานการณ นนๆ ผ านไปแลว บคคลคดอย างไรต อตนเองและต อสถานการณ บ าง

4. ใหจบค าพดทางลบและการพดกบตวเองทางลบตามปญหาทพบ และใหเปนการบานในสปดาหตอไป

5. การจดการปรบเปลยนค าพดกบตวเองทางบวกนนสงผลตออารมณและพฤตกรรมอยางไร และค าพดทางลบสงผลตออารมณและพฤตกรรมบคคลอยางไร

5.1 เรยนร วธการพดกบตวเองทางบวก (taking a gradual approach to learning) โดยเรมจากการพดกบตวเองด วยประโยคง ายๆ ซง จะต องสร างความมนใจให กบตวเองกอนในสงงายๆ ททายทายไปสสงยากจนเกดความมนใจทจะพดสอนตนเอง

5.2 ฝ กการพดกบตวเองทางบวก (rehersal) โดยอาจใช วธการบทบาทสมมตกบบคคลอนและพดกบตวเองหน ากระจก

5.3 การพดกบตวเองทางบวกเปนประจ า (practice) และมการน าไปฝกปฏบตอยางสม าเสมอจะชวยใหบคคลเผชญปญหาอยางเหมาะสมและสามารถแกปญหาได

ตวอยางสถานการณการเผชญกบความวตกกงวล กอนเผชญสถานการณ (before) “ฉนไมใชคนทสมบรณแบบ ฉนจะท าทกสงทกอยางใหดทสดทฉนสามารถท าได” “ฉนจะใชทกษะเฉพาะทจะท าใหฉนท าขอสอบไดอยางมประสทธผล” ระหวางเผชญสถานการณ (during) “จงสงบลงเดยวน” “จงผอนคลาย” “ท าใหชาลง” “หายใจเขาลกๆ ” “อานแบบทดสอบดวยความรอบคอบและวางแผนในเรองของเวลาการท าขอสอบ” หลงจากสถานการณผานไปได (after) “ฉนเอาตวรอดได ฉนไมไดรสกวามนเปนสงทเลวราย” “เมอฉนสามารถควบคมการพดกบตวเองได ฉนกสามารถทจะควบคมความกลวได

เชนกน” ขนตอนท 6 การน าวธการพดกบตวเองทางบวกไปใช (translating coping self-talk

into action) นลสน-โจนส กล าวว า การพดกบตวเองทางบวกจะช วยให บคคลมความมนใจ มความหวง มพลงใจ ความคดทบดเบอนไปในทางลบลดลง สงผลใหอารมณ พฤตกรรมดขน

การศกษาครงน ได ศกษาโปรแกรมการพดกบตวเองทางบวกของ ขวญจต มหากตต

42

คณ (2548) ซงพฒนาขนตามแนวคดของ นลสน โจนส (Nelson-Jones, 1990) ว า การพดกบตวเองทางบวกในผทมภาวะซมเศรา จะชวยสรางแรงจงใจ และท าใหมความหวง มพลงใจ สงผลใหอารมณมพฤตกรรมเหมาะสม ภาวะซมเศราลดลง

โปรแกรมการพดกบตวเองทางบวกในวยรนทพฒนาโดยขวญจต มหากตตคณ (2548) พฒนารวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวข องตามแนวคดของนลสนโจนส

(Nelson-Jones, 1990) การพดกบตวเอง ประกอบด วย 6 ขนตอนคอ 1) การใช สรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง 2) การพดกบตวเองทางบวก 3) ค นหาการพดกบตวเองในทางลบ 4) ก าหนดวธการพดกบตวเองทางบวก 5) ประยกต วธการพดกบตวเองทางบวก ให เข ากบป ญหาส

วนบคคล และ 6) น าวธการพดกบตวเองทางบวกไปใช ท ากจกรรมทงหมด 8 ครง แบงเปนสปดาหละ 3 ครงแตละครงใชเวลา 60-90 นาท ประกอบดวยลกษณะค าพดทบคคล ใชพดกบตวเองซงเกดจากความเชอ ความรสก และประสบการณ ทถกแปลความหมายเปนค าพดและกลายเปนสงทบคคลใชสนทนาภายในใจกบตวเองและ/หรอพดออกเสยงกบตวเองโดยลกษณะค าพดแนวทางสรางสรรค มเหตผล อยบนพนฐานแหงความเปนจรง และเปนสงทเปนไปไดในปจจบนชวยใหบคคลเกดความเชอมนในตนเอง มความหวงตออนาคต ซงโปรแกรมผานการตรวจสอบ และผานการปรบแกตามความคดเหนและขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทาน เปนอาจารยผเชยวชาญด า น ส ข ภ า พ จ ต แ ล ะ การพยาบาล 1 ทาน ผเชยวชาญทศกษาเกยวกบพฤตกรรมนยม 1 ทาน และนกจตวทยา 1 ทาน และน าไปทดลองใชในนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในโรงเรยนมธยมศกษาแหงหนงในจงหวดเชยงใหม จ านวน 20 คน โดยจดกจกรรมทงหมด 10 ครงครงละ 30-45 นาทเปนเวลา 10 วน และปรบปรงแกไข จนไดเปนโปรแกรมการฝกพดกบตนเองทางบวกในวยรนทมภาวะซมเศรา มกจกรรมทงหมด 8 แตละครงใชเวลา 60-90 นาทและน ามาใชในนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนมธยมศกษาแหงหนงในจงหวดเชยงใหม จ านวน 30 คน เปนหลกฐานเชงประจกษ วามประสทธผลในการลดภาวะซมเศราในกลมว ย รนทมภาวะ ซมเศร า ในระดบนอยถงระดบปานกลาง และระดบคะแนนการพดกบตนเองทางบวกเพมขน

วตถประสงคหลกของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก คอ เพอลดอาการและอาการแสดงของภาวะซมเศราดวยวธการพดกบตวเองทางบวก ซงประกอบดวย 6 ขนตอน และในแตละขนตอนประกอบดวยวตถประสงค ดงน

1. กลมตวอยางสามารถประเมนค าพดหรอประโยคในใจของตวเอง ทงทางบวก และทางลบได เมอสนสดขนตอนท1-3(การใชสรรพนาม“ฉน”ในการพดกบตวเองการพดกบตวเอง

43

ทางบวก และการคนหาการพดกบตวเองในทางลบ) 2. กลมตวอยางสามารถคนหาค าพดทางลบของตวเองได ดวยการมสตทจะจบทน

ค าพดทางลบ เกดทกษะในการฝกหยดความคดทางลบของตวเอง และสามารถวเคราะหความคด ทางลบของตวเองและหาเหตผลเพอโตแยงความคดนนได เมอสนสดขนตอนท 3 (การคนหาการพดกบตวเองทางลบ)

3. กลมตวอยางสามารถใชวธการพดกบตวเองทางบวก ดวยการพดกบตวเองอยาง สงบเงยบและพดสอนตวเองได เมอสนสดขนตอนท 4 (ก าหนดวธการพดกบตวเองทางบวก)

4. กลมตวอยางต ง เปาหมายงายๆ กบตวเองในเรองใดเ รองหนงและสามารถก าหนดการพดกบตวเองทางบวกตอเรองนนได เมอสนสดขนตอนท 5 (ประยกตวธการพดกบตวเองทางบวกใหเขากบปญหาสวนบคคล)

โดยมกจกรรมทงหมด 8 ครงโดยยอ ดงน กจกรรมครงท 1 เปนการท าความเขาใจลกษณะของการพดกบตวเอง ความสมพนธระหวาง

การพดกบตวเอง อารมณ พฤตกรรม และผลกรรมทเกดขน และหลกการในการใชสรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง รวมกบ ทดลองฝกพดกบตวเองโดยใชสรรพนาม“ฉน” โดยผศกษาชแจงวตถประสงค ลกษณะทวไปรวมถงระยะเวลาในการ เขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก

กจกรรมครงท 2 เปนการฝกประเมนตวเองและพดกบตวเองทางบวกตอเหตการณทท าใหรสกไมสบายใจ ผศกษาจดกจกรรม “ลบกบบวก” และสรปขอคดทไดรวมกน

กจกรรมครงท 3 เปนการท าความเขาใจเกยวกบลกษณะการพดกบตวเองทางลบ ฝกคนหาค าพดทางลบ โดยใชสตทจะจบทนค าพดทางลบของตวเอง และฝกการใชทกษะการหยดความคดทางลบและค าพดทางลบทอยภายในใจตวเอง ผศกษาจดกจกรรม “ฉนมดบางไหม” และสรปกจกรรมรวมกน

กจกรรมครงท 4 เปนการท าความเขาใจเกยวกบประเภทของเนอหาความคดทบดเบอน และฝกวเคราะหความคดทางลบ และหาเหตผลโตแยงความคดทางลบของตวเอง ผศกษาใหสมาชกอานสถานการณตวอยาง และ ชวยกนวเคราะห ถงความคดทางลบทมตอสถานการณนนหลงจากนนใหหาเหตผลเพอโตแยงความคดนนโดยใชเทคนค“A Tripple-Column Technique”

กจกรรมครงท 5 เปนการท าความเขาใจเกยวกบชนดของการพดกบตวเองทางบวก และฝกคดประโยคการพดกบตวเองทางบวกทมตอเหตการณ ตงแตในระยะแรกทพบกบเหตการณนน ขณะทอยในเหตการณ และหลงจากเหตการณนนผานไปแลว

กจกรรมครงท 6 เปนการแนะน าแหลงขอมลในการไดมาซงการคด และพดกบตวเอง

44

ทางบวก รวมทงวธการทจะชวยสงเสรมการฝกพดกบตวเองทางบวก โดยใหฝกการตงเปาหมายงายๆ กบตวเองในเรองใดเรองหนง และสามารถก าหนดการพดกบตวเองทางบวกตอเรองนน

กจกรรมครงท 7 เปนการฝกพดกบตวเองทางบวก และฝกเปลยนประโยคการพดกบตวเองทางลบ ใหเปนทางบวกอภปรายผลการฝกพดกบตวเองทางบวก จากเปาหมายทสมาชก แตละคนตงไว

กจกรรมครงท 8 เปนการตดตามความกาวหนา ของผลการฝกพดกบตวเองทางบวกจากเปาหมายทแตละคนตงไว และใหประเมนตวเองจากการฝกพดกบตวเองทางบวกโดยใชแบบประเมนการพดกบตวเอง และประเมนภาวะซมเศรา หลงไดรบการฝกตามโปรแกรมการพดกบตวเองทางบวก เสรมสราง และกระตนใหสมาชกเกดก าลงใจ มแนวคดทดในการด าเนนชวต

การเผยแพรนวตกรรมตามแนวคดของโรเจอร

การใชโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก เปนรปแบบหนงของการน าผลการวจยทมหลกฐานเชงประจกษไปปฏบต โดยใชแนวคดการเผยแพรนวตกรรมของโรเจอร (Roger's theory diffusion of innovation based model) (Roger, 2005) ซงการเผยแพรนวตกรรม เปนกระบวนการสอสาร ตามชวงเวลาทเหมาะสม ระหวางสมาชกขององคกร ท าใหสมาชกเกดการยอมรบผลการวจยหรอนวตกรรมใหมๆ สงผลใหองคกรเกดการเปลยนแปลงในการปฏบตงาน เกดการพฒนาคณภาพขององคกรอยางตอเนอง

องคประกอบของทฤษฎการเผยแพรนวตกรรมของโรเจอร 1. นวตกรรม (innovation) หมายถง ความคด การปฏบต หรอสงประดษฐตางๆ ท

เกดขนใหม โดยทบคคล องคกรรบรวาเปนสงทเกดขนใหม ซงอาจดดแปลงมาจากสงทมอยเดม ซงกลมบคคลใหการยอมรบและน ามาใช เพอใหเกดประโยชน ตอผรบรการ องคกรและวชาชพ

2. ชองทางการตดตอสอสารเพอการเผยแพรนวตกรรม (The Communication Channels) เปนชองทางในการตดตอสอสารระหวางบคคลกบบคคล หรอบคคลกบองคกรในการเผยแพรและเปนชองทางการน านวตกรรมไปใชอยางมประสทธภาพ โดยใชสอตางๆ เชน บทความวชาการ หนงสอ หนงสอพมพ การประชม อบรมและทางอนเตอรเนต อยางไรกตาม พบวา การมสมพนธภาพสวนตวทดตอกน ระหวางบคคล องคกร จะท าใหงายตอการยอมรบนวตกรรมใหม และเกดความรวมมอทจะน าไปใช สวนการสอสารทมประสทธภาพสงสด เมอเปนการสอสาร 2 ทาง ไปมา เชน ผบรหารและผปฏบตงาน

45

3. เวลา (Time) เปนองคประกอบทส าคญอยางหนงของกระบวนการเผยแพรนวตกรรมมาใช ม 3 องคประกอบคอ

3.1 ชวงเวลาทเหมาะสมเปนชวงการตดสนใจยอมรบนวตกรรมหรอปฏเสธนวตกรรมนนจะอยในระยะเวลาเดยวกน

3.2 เวลาทมการเปลยนแปลง บคคล หรอองคกร ท าใหมผลกระทบตอการน าไปใช 3.3 ระยะเวลา ทจ ากดในการดแล หรอท ากจกรรมของกลมตางๆ ในองคกร และ

อาจเปนระยะเวลาจ ากดทองคกรยอมรบการน านวตกรรมไปใช 4. ระบบสงคม เปนระบบกลมบคคลในองคกรทมปฏสมพนธกน มเปาหมายการท างาน

รวมกน ยกตวอยางเชน พยาบาลและทมสหวชาชพท างานรวมกน เพอใหเกดผลผลลพธทดทสดส าหรบผรบบรการและญาต ภายใตมาตรฐานของหนวยงาน บางครงอาจมปญหาการน าไปใช เชน ผน าองคกรอาจใหการยอมรบนวตกรรมใหม หรออาจจะตอตานนวตกรรมนน เพราะไมอยากใหเกดการเปลยนแปลง ขนตอนทฤษฎการเผยแพรนวตกรรมของโรเจอร

รปแบบการเผยแพรนวตกรรม ม 5 ระยะ ระยะท 1 ระยะความร (knowage stage) เปนระยะทบคคลหรอหนวยงานศกษา คนควา

ความรและแนวทางตลอดจนเครองมอหรอวธการในการแกไขปญหา โดยเรมจากการทหนวยงานเหนความจ าเปนและมความตระหนกในการน านวตกรรมมาใช (which comes first, need or awareness of an innovation) โดย

1. เรมจากการรบรโดยบงเอญ หรอการปฏบตสงน นๆ เปนประจ าและพบวามผลดน าไปสการบบอกลาวใหกบบคคลอนๆ จนเปนแนวทางปฏบตเหมอนกน รวมถงความจ าเปนทจะตองใชความนาสนใจทจะน าไปใช และทศนคต ประโยชนของการน าไปใช ซงอาจจะมทงคนทเหนความส าคญและไมเหนความส าคญ เมอมแนวโนมวาคนสวนใหญเหนความส าคญกจะเผยแพรตอไป

2. กระบวนการเลอกทจะรบร ซงบคคลสวนใหญอยางนอย เมอไดรบร รบฟงขอมลเกยวกบนวตกรรมกจะเหนถงความจ าเปน และเรมมทศนคตทดและมความเชอทจะน ามาใช

3. การเหนความจ าเปนในการใชนวตกรรมซงการไมยอมรบหรอการยอมรบในนวตกรรมนนเปนสงทเกดขนได ซงมาจากความรทไดรบ การมจดมงหมายรวมกน การสรางแรงจงใจในหนวยงาน รวมทงความตระหนกรในสงใหมๆ และการเปดใจยอมรบ

46

4. ชนดของความรเกยวกบนวตกรรม (Three types of knowledge about an Innovation) จะตองรวานวตกรรมนนมความนาสนใจหรอเปนการคนพบสงใหม โดยอาจมค าถามวา นวตกรรมคออะไร เราจะใชนวตกรรมอยางไร และท าไมเราตองใชนวตกรรม ชนดของความร 3 แบบเกยวกบนวตกรรม ดงน

4.1 ความรทกอใหเกดความตระหนกร (awareness-knowage) จะชวยสรางแรงจงใจในขนท 2 คอระยะโนมนาว และขนท 3 ระยะตดสนใจ คอจะท าอยางไร ใหความร เปนหลกส าคญในการเลอกทจะใชนวตกรรม

4.2 จะท าอยางไรเกยวกบความร (How to knowledge) เมอไดรบรขอมลทส าคญของนวตกรรมแลว บคคลหรอหนวยงานจะน าไปใชไดจรง และอยางถกตอง อยางไร บางครงอาจจะมความเหนวานวตกรรมนน มความยงยากซบซอน จะตดสนใจใชอยางไร

5. หลกส าคญของความร (Principles-knowledge) เปนรายละเอยดของนวตกรรมกบการน าไปใชจรง

ระยะท 2 ระยะโนมนาวชกชวน (persuasion stage) เพอใหบคคลและหนวยงานมทศนคตทดและเหนประโยชนในการน านวตกรรมไปใชวามความส าคญตอองคกร ซงในระยะนมผลตอการใชนวตกรรมในองคกรโดยเรมจากการใหขอมลการคนพบสงใหม แนวทางใหม เพอใหเหนความส าคญ เปนการโนมนาวใจ เพอใหเกดความร และมทศนคตทดตอนวตกรรมนน รวมถงตองมการลงมอปฏบตดวย จงจะกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในองคกร ซง สงเหลาน เปนหนทางไปสความส าเรจในการใชนวตกรรม โดยบางครง การมประสบการณทด ของผรวมงานกจะเปนแรงบนดาลใจส าหรบคนอนๆ ตอไปได ผลลพธทตองการของระยะน อยทขนท 3 เมอตดสนใจทจะใชนวตกรรม

ระยะท 3 ระยะตดสนใจ (decision stage) เปนระยะทบคคล และองคกรตดสนใจทจะยอมรบการใชนวตกรรม หรอปฏเสธการใชนวตกรรมนนๆ ซงการยอมรบนวตกรรม คอการทองคกรตดสนใจทจะน านวตกรรมมาใชเตมรปแบบ ใหเปนสวนหนงของการท างาน และท าใหเกดการเปลยนแปลงทดในการท างาน บคคลจะปฏเสธการใชนวตกรรม ถาไมเหนวาเกดประโยชนตองานของตนเอง และคนสวนใหญจะใชหรอไมใชนวตกรรม มอย 2 รปแบบ คอ การปฏเสธการใชนวตกรรมเพราะไมเหนความส าคญของนวตกรรมนนๆ และการปฏเสธการใชเพราะไมเคยใช

ระยะท 4 ระยะลงมอปฏบต (implementation stage) โดยการน านวตกรรมมาลงปฏบตจรง ซงผลลพธทคาดหวงคอจะท าใหเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดทงระบบบรการ ผปวย และญาต และรวมถงการปญหาและอปสรรคในการใชและแนวทางแกไข

47

ระยะท 5 ระยะยนยนผล (confirmation stage) เปนการประเมนผลหลงสนสดจากการน านวตกรรมมาใชวามความเหมาะสมทจะใชตอไป หรอมขอขดแยง ทจะหยดใชนวตกรรม

สถานการณการดแลวยรนในโรงเรยนมธยมศกษา อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย

โรงพยาบาลศรสชนาลย จงหวดสโขทย เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยง มคลนกใหค าปรกษา ซงเปนการบรการผปวยนอก ขอบเขตการท างานม 3 งาน ไดแก งานสขภาพจตและจตเวช งานบ าบดยาเสพตด งานเอดส รบผดชอบประชากร 94,702 คน ม 13 ต าบล มเครอขายสถานอนามยจ านวน 20 แหง มโรงเรยนมธยมศกษาในอ าเภอศรสชนาลยทรบผดชอบ ทเปดสอนต งแต ชนมธยมศกษาปท 1-6 และเปนโรงเรยนแบบสหศกษาซงอยภายในอ าเภอ ทรบนกเรยนจากทกต าบลในอ าเภอศรสชนาลย ซงพนฐานของนกเรยนมาจากทตางกน มจ านวนนกเรยน 2,036 คน

อ าเภอศรสชนาลย ป 2549, 2550, 2551, 2552, 2553 มผปวยโรคซมเศรา 278, 410, 210, 113, 119 ราย คดเปนอตรา 298.85, 419.86, 215.05, 120.46 และ 123.05 ตอแสนประชากรตามล าดบ พบผปวยทมภาวะซมเศราอยในระดบสง รอยละ 20.27 และปานกลาง รอยละ 68.43 และรอยละ 30.42 ของผปวยโรคซมเศรามความคดฆาตวตาย ในป 2550, 2551, 2552, 2553 พบวยรนทพยายามฆาตวตายโดยรบประทานยาเกนขนาด มาเขารบการกษา เมอประเมนวยรนในกลมนพบภาวะซมเศรา 6, 9, 7, 12 ราย ตามล าดบ คดเปนรอยละ 27.42, 32.53, 28.44, 40.24 โดยมภาวะซมเศราจากการคดดานลบตอการเรยน และปญหาความสมพนธกบบคคลในครอบครว และพบวาใน ป 2553 มวยรนฆาตวตายส าเรจ 1 ราย (แบบรายงานสขภาพจตโรงพยาบาลศรสชนาลย, 2553)

ผศกษาตระหนกถงปญหาทเกดขน จงไดด าเนนการในเชงรกเพอแกปญหา โดยส ารวจภาวะซมเศราตามแบบประเมนของเบค (Beck Depression Inventory 1A [BDI-1A]) ในนกเรยนมธยมศกษาปท 6 อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย จ านวน 284 รายพบ ภาวะซมเศราจ านวน 62 ราย คดเปนรอยละ 21.83 อยในระดบนอย 34 ราย คดเปนรอยละ 54.83 ระดบปานกลาง 24 รายคดเปน รอยละ 38.71 และอยในระดบสง 4 รายคดเปนรอยละ 6.45 และในวยรนทมภาวะซมเศราพบวา มความคดฆาตวตายจ านวน 26 ราย คดเปน รอยละ 41.94 ซงพบไดในทกระดบของภาวะซมเศรา(แบบสรปภาวะซมเศรานกเรยนมธยมอ าเภอศรสชนาลย, 2553)

การบ าบดวยรนทมภาวะซมเศราในโรงพยาบาลศรสชนาลย เปนกลมทยงไมมการบ าบดโดยเฉพาะ มเพยงการใหค าปรกษาตามสภาพของปญหาหรอสถานการณทกลมวยรนเผชญอย เชน

48

ปญหาการคบเพอนตางเพศแลวท าใหขดแยงกบผปกครอง ปญหาการหนเรยน ปญหาความสมพนธและการสอสารในครอบครว ปญหาเรองเพอน ปญหาเรองสถานทเรยนตอ เปนตน ส าหรบการบรการสขภาพจตในโรงเรยนมธยมศกษามเพยงการใหสขศกษาดานสขภาพจตทวไป โดยการแทรกเขาไปกบกจกรรมของงานอนๆ เชน งานเอดส งานยาเสพตด งานสงเสรมสขภาพ และยงไมมการแกปญหาวยรนทมภาวะซมเศราทเปนรปแบบเฉพาะกลมวยรน ซงวยรน ควรไดรบการดแล ทงดานรางกาย จตใจ สงคม จตวญญาณ อยางเหมาะสมและครอบคลม (กระทรวงสาธารณสข, 2545)

กรอบแนวคดในการศกษา

วยรนในอ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย มภาวะซมเศราจ านวน 62 ราย คดเปนรอยละ

21.83 และยงพบวามความคดฆาตวตายจ านวน 26 คน คดเปน รอยละ 41.94 (แบบสรปภาวะซมเศรานกเรยนมธยมอ าเภอศรสชนาลย, 2553) ซงวยรนทมภาวะซมเศรานน จะสงผลกระทบตอตนเอง ตอครอบครว และสงคม ซงผลกระทบทรนแรงทสด คอการน าไปสการฆาตวตาย ซงงานสขภาพจต โรงพยาบาลศรสชนาลย จงหวดสโขทย ไดพยายามชวยเหลอ แตปญหายงคงมอย

ผศกษาจงไดทบทวนวรรณกรรม พบวา โปรแกรมการฝกพดกบตนเองทางบวก ทพฒนาโดย ขวญจต มหากตตคณ (2548) ตามแนวคดของ นลสน โจนส (Nelson-Jones, 1990) ประกอบดวย 6 ขนตอน ซงขนตอนตางๆ ของการฝกพดกบตวเองทางบวก จะท าใหมสต และตรวจจบความคดอตโนมตดานลบของตนเอง จนเกดการตระหนกรวาความคดทบดเบอนดานลบนน สงผลตอ อารมณ ความรสก พฤตกรรม ของตนเอง ผศกษาจงน ามาใชลดภาวะซมเศราในกลมวยรน ตามกรอบแนวคดทฤษฎการเผยแพรนวตกรรมของ โรเจอร (Roger’s theory diffusion of innovation based model) (Roger, 2005) ม 5 ระยะ 1)ระยะการศกษาความร (Knowledge state) 2)ระยะโนมนาว (persuasion stage) 3) ระยะตดสนใจ (decision stage) 4) ระยะลงมอปฏบต (Implementation stage) 5) ระยะประเมนประสทธผลของนวตกรรม (Confirmation stage) เปนการประเมนการใชโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก หลงเสรจสนการบ าบด หากการศกษาครงนพบวาโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกนน สามารถลดภาวะซมเศราของในกลมวยรนได กเปนหลกฐานเชงประจกษน าไปสการแกไขปญหาภาวะซมเศรา ในกลมวยรน อ าเภอศรสชนาลยตอไป