ท

จ

12345678911111111112222

35 ค าถามกบการปลกมงคด

เอกสารเผยแพร อนดบท 53

มา : เอกสารเผยแพรอนดบท 53 โดย ศนยสงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต ส านกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน นครปฐม

พมพครงท 1 พ.ศ. 2536ดท าเอกสารอเลกทรอนกสโดย : ส านกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

. ตนมงคดมรปรางหนาตาเปนอยางไร

. เราสามารถปลกมงคดไดทวไปทกแหงเลยหรอไม เพราะเหตใด

. ถาชาวสวนสนใจปลกมงคดกนมาก ๆ จะมตลาดรบซอหรอไม แลวราคาจะดไหม

. ในประเทศไทยมการท าสวนมงคดกนมากนอยเพยงใด

. ดนแบบไหนทปลกมงคดไดด และแบบไหนทมงคดไมชอบ

. มงคดชอบอากาศแบบไหน

. ตองการใหน ามงคดมากหรอไม และตนมงคดสามารถทนแลงทนน าไดนานแคไหน

. ตนมงคดออกดอกใหผลในฤดใด และออกพรอมกนทวประเทศเลยหรอไม

. มงคดมพนธอะไรบาง และจะหาตนพนธมงคดปลกไดอยางไร0. ถาไมตองการเพราะเมลด จะสามารถขยายพนธโดยวธอนไดหรอไม1. ถาตองการหาซอตนพนธมาปลกจะหาซอไดจากทไหน และราคาสกเทาใด2. การซอตนพนธจากราน เพอมาปลกควรท าอยางไร3. ควรใชระยะปลกเทาใด และควรวางแผนผงสวนอยางไร4. วธการปลกมงคดทถกตองควรท าอยางไร5. หลงจากน าตนมงคดลงปลกแลว ควรดแลรกษาในระยะแรกอยางไร6. ควรปลกใหรมเงาและไมกนลมในสวนมงคดหรอไม ถาจ าเปนตองมควรใชตนอะไรด7. การใหน ามงคดมวธการอยางไร8. การใหปย ควรใหปยอะไร ใหมากนอยเทาใด และใหในระยะไหนบาง9. การก าจดวชพชในแปลงปลกมงคดมความจ าเปนแคไหนและควรปลกพชคลมดนดวยหรอไม0. โรคทส าคญทพบในมงคด มอะไรบาง และมวธการปองกน ก าจดอยางไร1. แมลงศตรทส าคญทพบในมงคด มอะไรบาง2. มสาเหตอนหรอไม ทท าใหเกดความเสยหายแกมงคด3. ขอใหท าตารางการดแลรกษามงคดแบบงาย ๆ ใหดวย

ผศ.ดร.กวศร วานชกลภาควชาพชสวน คณะเกษตร

ม. เกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน อ.ก าแพงแสน จ.นครปฐม 73140

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 2

24. มงคดเรมออกดอกใหผลเมออายเทาใด และการใหผลจะมากนอยเทาไหน25. เมอมงคดออกดอกตดผลแลว ควรดแลรกษาผลมงคดอยางไร26. การเกบเกยวผลมงคดทถกตองควรท าอยางไร27. หลงจากเกบผลมงคดจากตนแลว กอนสงตลาดควรท าอยางไร จงจะขายไดราคาด28. ตลาดรบซอมงคดมทไหนบาง29. การลงทนท าสวนมงคดใชเงนมากนอยแคไหน และผลตอบแทนจะคมกนหรอไม30. มเทคนคพเศษอะไรหรอไมทจะท าใหการท าสวนมงคด แลวไดก าไรมาก ๆ31. เคยไดยนวาเขามการท ามงคดคณภาพ เขาท ากนอยางไร และท าเพออะไร32. การน าผลมงคดไปขายใหกบพอคาสงหรอผสงออก ควรปฏบตอยางไร33. ปญหาหรออปสรรตาง ๆ ในการท าสวนมงคดมอะไรบาง34. หากตองการตดตอขอค าปรกษาจากนกวชาการทรเรองเกยวกบมงคด จะตดตอไดทไหนบาง35. เนอผลมงคดใหคณคาทางโภชนาการอะไรบาง

”"35 ค าถามกบและเรองราวของผลไมชนค าถามตาง ๆ ทเกยวชออยางมาก ซงเมออานจบแอาจไดรบการแกไขคลคลาเชอมนวาทานจะรจกมงคซงคณะผจดท าตองขอขอบมาเผยแพรใหพนองเกษประโยชนไดบางรวมทงสดและมปรมาณทมากขนต

ค าน า

การปลกมงคด”””นบวาเปนเอกสารเผยแพรฉบบแรกทมการน าเสนอเนอหาดหนง ทแตกตางจากเอกสารเผยแพรฉบบอนๆ เพราะเปนการรวบรวมงกบมงคดมาเสนอแนะประเดนหลก โดยมเนอหานาสนใจ และชวนตดตามลว ทางคณะผจดท าหวงวาบางค าถามทเปนปญหาคางอยในใจของทานผอานยลงบาง และส าหรบผทไมมความรเกยวกบมงคดมากอน คณะผจดท ามความดในแงมมอนมากขน นอกเหนอจากความอรอยของผลมงคดททานรจกดพระคณ ผศ.ดร.กวศร วานชกล เปนอยางสง ทไดเรยบเรยงเรองราวเหลานตรกรและประชาชนผสนใจไดรบทราบและหวงวาผอานจะน าความรนไปใชามารถน าเทคนคบางอยางไปปรบใชในการปลกมงคดใหไดผลผลตทมคณภาพอไป

โครงการผลตเอกสารเผยแพร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 3

35 ค าถามกบการปลกมงคด ผศ.ดร.กวศร วานชกล

มงคด เปนผลไมพนบานของเราทขายไดราคาด มตลาดรบซออยางไมจ ากด ทงตลาดในเมองไทยและตลาดตางประเทศ ชาวสวนจ านวนมากทงผทเคยปลกไมผลอนๆอยแลว และผทจะเรมท าสวนใหม จงสนใจทจะปลกมงคด พดงายๆ กคอ อยากท าสวนมงคด เพราะเหนวาราคาด มพอคารบซอมาก จงนาจะเปนผลไมทมอนาคตดวาผลไมอน ๆ อกหลายชนด

พอเรมตนจะท าสวนมงคดชาวสวนทไมเคยปลกมงคดหรอคนทเคยท าสวนแตอยากจะท าสวนมงคดมค าถามเกดขนมากมายตงแตค าทวาตนมงคดหนาตาเปนอยางไร ไปจนถงวาเกบขายอยางไรเพอชวยใหชาวสวนรนใหมคนเคยกบวธการปลกมงคด และมความรเบองตนเกยวกบการท าสวนมงคดอยางเพยนพอ ผเขยนจงไดรวบรวมค าถามททานอยางไดค าตอบมาไวในเอกสารเผยแพรน ค าตอบทมเปนแบบปฏบตแทรกดวยความรทางวชาการค าถามเบองตนทรวบรวมไดม 35 ค าถาม ค าถามอนๆนอกเหนอจากนมกเปนค าถามทไมพบทวไป หากจะเอามาตอบทงหมดคงไดต าราเลมโตและคงไมมใครใหเงนมาพมพแบบนแน ดงนนหากทานอานแลวยงไมพบค าถามททานอยากใหค าตอบกอยาเสยใจไปเลยครบ เขยนจดหมายไปถงผเขยนสกหนอย ตามทอยทใหไวในเอกสารเผยแพรน หากมค าถามมากและซ ากนบอยๆ ตอนทพมพอกครง อาจจะไดเปลยนชอเปน “40 หรอ (50) ค าถาม กบการปลกมงคด” กเปนไดนะครบ ตอไปนเชญอานค าถามกบค าตอบไดแลวครบ……….

1. ตนมงคดมรปรางหนาตาเปนอยางไรมงคด เปนตนไมพนบานทพบทางภาคใตของเมองไทยนเอง ในประเทศเพอนบานของเรา เชน

มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส หรอพมา กพบวามตนมงคดปลกอยอยางเหมอนกน มงคดเปนตนไมทโตชาแตวามอายยนยาวเราจดมงคดไวประเภทของผลไมขนาดใหญ โดยตนมงคดจะมขนาดใหญขนเรอยๆ ตามอายทเพมขน ล าตนของมงคดมกจะตงตรง และแตกกงกานอยางเปนระเบยบ ซงกงจะมลกษณะเปนคๆ สลบกนไป ทรงพมเมองมองจากภายนอกจะมองดคลายกบรปกรวยคว า มงคดมใบหนาผวใบเรยบเปนมน ในมรปรางงกลมยาว จากการสงเกตพบวาตนมงคดมกไมคอยแตกกงภายในพมตน ทงนกเพราะวาใบทอยบรเวณดานนอกจะบดบงแสงแดดไวจนหมด มงคดจะออกดอกเฉพาะทบรเวณปลายกงเทานน โดยอาจเปนดอกเดยวหรอเปนพวงกได แตสวนใหญมกจะมเพยงดอกเดยว และเมอดอกตดเปนผล กจะไดผลมงคดทมรปรางคอนขางกลมมน ทโคนผลกานผลสนๆ และมกลบเลยง 4 กลบตดอย ผลมงคดมเปลอกหนา เมอยงดบอยผวเปลอกจะมสเขยวภายในมยางสเหลองเมอผลสกเปลอกจะเปลยนสเปนสมวงแดงหรอมวงด า เนอมงคดมมอยประมาณ 4-8 กลบแตในจ านวนนจะมเมลดเพยง 1-3 กลบ

สขาวแบเทานน

ภาพท 1 ผลมงคด

งเปนกลบๆ เหมอนสม ซงจะ

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 4

ภาพท 2 ตนมงคดอาย 5 ป จากการเพาะเมลด

ภาพท 4-5 ลกษณะการแตกก

ภาพท 6 ดอกมงคดและการพ

ภาพท 3 ตนมงคดอาย 10 ป จากการเพาะเมลด

งและใบของมงคด

ฒนาของดอกมงคด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 5

2. เร

เขตภภาคใส าหรนก อยเหโดยตคายนคายนหมด

ระยอดงรารบปรมตนม

าสามารถปลกมงคดไดทวไปทกแหงเลยหในประเทศไทยนนมแหลงทชาวสวนปลกมงคด

าคตะวนออก ภาคใต และภาคกลาง ในภาคตะวตกตงแตจงหวดชมพรลงไป สวนภาคกลางกไดบภาคอนๆ เชนภาคเหนอ กมปลกบางเหมอนกนสวนภาคอสานเชนท จงหวดนครพนม หนองคายมอนกน เขตอนๆนอกเหนอจากทกลาวมานกมกานมงคดทปลกจะเกดอาการแหงตาย กอนทจะใหผ าเกง ดงนนพชทปลกจงตองเปนททมความชนสง าอยางรวดเรว จนรากไมสามารถดดน ามาทดแทเหมอนกบคนทตายเพราะโรคขาดน า

จงหวดทมการปลกมงคดมากทสด 4 อนดบง และ จนทบร หากวาทานเปนผหนงทไมไดยชอขางตนแตมความสนใจทจะทดลองปลกมงะทานเนอแลวไปทดลองเพาะดหรอหากมธระผงคดวางขายอย จะลองซอใสรถมาปลกขางบ

ภาพท 7 ดอกมงคดแบบกระจก/พวง

ภาพท 9 สวนมงคดทจงหวดจนทบร

รอไม เพราะเหตใดกนมากอย 3 แหลงใหญๆ ดวยกน คอ พนทในนออกกไดแก จงหวดจนทบร ระยอง และตราดแกพนทในเขตกรงเทพฯ และจงหวดนนทบรทจงหวดอตรดตถ และเชยงใหม แตกยงมไมมาก และพนทบรเวณรมแมน าโขงกก าลงทดลองปลกรทดลองปลกบางเหมอนกน แตมกไมคอยไดผลลผลต เหตทเปนเชนนกเพราะวามงคดเปนพชท หากไปปลกในทมอากาศแหงกจะท าใหใบมการนไดทน ตนมงคดกอยไมได เพราะน าระเหยไป

ภาพท 8 ดอกมงคดแบบดอกเดยว

แรก ไดแก จงหวดชมพร นครศรธรรมราชมสวนอยในเขตจงหวดทเปนแหลงปลกมงคดคดดบาง กขอแนะน าใหน าเมลดมงคดททานานไป ทางภาคตะวนออกหรอภาคใตทเขาานสกตนสองตนกได แลวดแลใหดตามวธปฏบต

ภาพท 10 ตนมงคดอาย 3 ป จากการเพาะเมลด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 6

ทจะอธยายไวในค าตอบขอหลงๆเมอผานไปสกปตนมงคดยงแตกใบดและไมพบหรอใบแหงนอยมาก อยางนกพอจะลองปลกเปนสวนกนดไดแตถาเพาะเมลดขนมาแลวใบแหงตายซอตนมาปลกดอาการใบแหงตายและรวงไปทละใบสองใบจนหมดตน แบบนผเขยนไมแนะน าใหทดลองตอเพราะจะเสยเงนเสยเวลาไปเปลาๆ แตถาทานเปนผหนงทชอบรบประทานมงคดมากกควรอดหนนชาวสวนมงคดกแลวกนนะครบ

3. ถาชาวสวนสนใจปลกมงคดกนมากๆ จะมตลาดรบซอหรอไม แลวราคาจะดไหมอยากใหถามค าถามนกอนค าถามอนๆดวยซ า เพราะถาจะปลกพชอะไรเพอขายละกตองดกอน

วาคมหรอไม แลวก าไรจะดไหม อกทงในอนาคตเรายงสามารถขายผลผลตไดราคาดเหมอนเดยวนหรอไมถาตองพดถงควมตองการของตลาดตอผลไมชนดหนง กคงจะตองดทคนซอกอนวาชอบรบประทานกนไหม แตส าหรบมงคดแลวตลาดของผลไมชนดนยงไปไดอกไกล ทงตลาดภายในประเทศและตางประเทศ โดยทตลาดภายในประเทศนน ราคาขายสงทตลาดกรงเทพฯ ของมงคดเฉลยตลอดป ราคาประมาณกโลกรมละ 13 บาท และพอคากยนดรบซอทงหมด นอกจากกนตลาดสงอกกยงเปนทนยมเชนกน โดยสามารถสงออกไปไดทกประเทศ ทงนกเพราะวาไมมขอจ ากดในเรองของกลน หรอรสชาตเหมอนกบผลไมชนดอนๆและในขณะนมงคดเปนผลไมอประเภทหนงทก าลงไดรบการสงเสรมใหสงออกไปจ าหนายยงตางประเทศอดวยส าหรบราคาขายในการสงอกนนจะสงกวาตลาดภายในถงประมาณ 2เทาตว เชน ถาตลาดภายในกโลกรมละ 13 บาท ตลาดสงออกจะไดถงกโลกรมละ 40 บาทเปนตน ซงราคาขยในระดบนกพอทจะท าใหผปลกมก าไรและอยไดอยางสบาย แตถาหากวาวตกกนวาถาปลกกนมากๆแลวตลาดขยายตวไมทน แลวราคาจะตกเชนเดยวกบฝรงหรอสมนนกขอตอบวาเปนไปไดยากเพราะมงคดเปนพชทโตชาและใหผลชา ดงนน การเพมผลผลตมงคดในตลาดจงคอนขางจะสมดลกบการขยายตวของตลาดและอกประการหนงคแขงกมไมมาก เพราะในบานเรากปลกไดดเฉพาะในบางจงหวดเทานนสวนในตางประเทศกปลกไดดไมกประเทศ และในขณะนประเทศเหลานนไมวาจะเปนมาเลเซย หรอ อนโดนเซยกยงมการปลกแบบดงเดมกนอย อกทงการพฒนาชากวาเราคแขงของเราจงนอยมาก

4. ในประเทศไทยมการท าสวนมงคดกนมากนอยเพยงใดในขอนถาจะตอบลอยๆกคงจะไมนาเชอถอ จงขอยกเอาผลการส ารวจของกรมสงเสรมการ

เกษตรมาแสดงใหดกนเลยแลวกนป พ.ศ. พนทปลก (ไร) *เปลยนแปลง ผลผลต (ตน) เปลยนแปลง2527 72179 - 61888 -2528 77494 +7.36 68745 +11.082529 84423 +8.94 64562 -9.122530 93841 +0.04 6423 +4.242531 115644 +23.23 73349 +8.792532 138862 +16.72 90119 +22.862533 150983 +8.72 90623 +0.16

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 7

พนทปลกน รวมทงตนทใหผลแลวและตนทยงไมไดใหผลจะเหนไดวามงคดมพนทปลกและผลผลตยงไมมากนก เพราะมขอจ ากดในเรองของแหลงปลก

หากจะเทยบกบผลไมชนดอนแลวในป พ.ศ. 2530พนทปลกมงคดจดอยในล าดบท 17 ในขณะทผลไมชนดอนๆ เชน มะมวงมพนทปลก 1151342 ไร ทเรยนมพนทปลก 529413 ไร เงาะมพนทปลก444697 ไร สมเขยวหวานและสมโอ 377956 ไร เปนตน เชนเดยวกน กบในดานปรมาณของการผลตมปรมาณของผลผลต คอ ผลผลตมะมวงมประมาณ 422237276 ตน เงาะ 448542300ตน และสมเขยวหวาน 554668660 ตน เปนตน ซงจะเหนไดวาผลผลตมปรมาณมากกวามงคดมากดงนนโอกาสทผลผลตมงคดจะลนตลาดจงมนอย เมอแยกผลการส ารวจออกเปนรายจงหวดโดยส ารวจเฉพาะผปลกตงแต 5 ไรหรอ 80 ตนขนไป โดยการท าส ารวจในป พ.ศ. 2530 จะไดผลดงน

ขอมลทส ารวจ จนทบร ระยอง ชมพร นครศรธรรมราช รวมพนทปลก (ไร) 406.3 489.5 2236.7 916.3 4048.8จ านวนตน (ตน) 7617 10532 35051 19198 72398จ านวนเกษตรกร (ราย) 54 55 267 88 464

5. ดนแบบไหนทปลกมงคดไดด และแบบไหนทมงคดไมชอบดนทมหนาดนลก มอนทรยวตถสงและระบายน าไดด เปนดนทมงคดเจรญเตบโตไดดมาก ซง

ดนประเภทนจะมลกษณะเปนกรดออนๆ ถาเทยบระดบในทางวชาการ กบอกไดวาม pH ประมาณ5.5-6 หากเปนทลมระดบน าใตดนสงกควรยกรองกอนปลกมงคด (เชน สวนเมองนนท) เพราะตนมงคดจะหยงรากยดดนไวได ท าใหตนไมโคนลมงาย และอากาศในพนดนมเพยงพอตอการหายใจของราก สวนดนทมงคดไมชอบกคอดนทมลกษณะตรงกนขามกบทกลาวมา เชน ดนทมหนาตน มอนทรยวตถนอยดนมลกษณะเปนกรดมาก (ดนเปรยว) หรอดนทเปนดางมาก (มหนปนในดนมาก)ดนทมการระบายน าไมด เมอฝนตกเพยงเลกนอยกเกดการขงแฉะหรอพอหยดการใหน ากจะแหงและจบตวเปนกอนแขง เหลานเปนตน ดนพวกนนอกจากจะไมอน าและระบายน าไมดแลวอากาศภายในดนกยงมนอยอกดวยท าใหรากมการเจรญชาหรอไมเจรญเลย แตถาหากวาดนในสวนของทานผอานเปนดนทมหนาดนไมลก และมลกษณะเปนกรดหรอดางมากกวาปกตเลกนอย กอาจแกไขไดโยใชวธการปรบปรงดน เชน การเพมอนทรยวตถ การใสปนขาวหรอปนมาลก และการเลอกใชปยเคมใหเหมาะกบดนนน กอาจท าใหทานปลกมงคดไดผลดเชนกน

6. มงคดชอบอากาศแบบไหนนอกจากเรองของดนแลว ทนกมาเรองของลมฟาอากาศกนบางโดยธรรมชาตแลวมงคดชอบขน

ในททมอากาศรอนและความชนสง อากาศรอนกขนาดภาคกลางหรอภาคใตของเรานแหละ อณหภมทชอบกอยระหวาง 25 – 35 องศาเซลเซยส ถาอณหภมต ากวา 20 องศาเซลเซยสตนมงคดจะหยดการเจรญเตบโตและถาต ากวา 5 องศาเซลเซยส กอาจทงใบและตายได ดงนนในเขตภาคเหนอหรอบนภเขาทมอากาศเยนจงปลกมงคดไมได สวนในเรองของฝน พนททใชปลกมงคดควรมฝนตกอยางสม าเสมอและมฝนกระจายตลอดป แตถาพนทนนมฝนตกนอยหรอตกเพยงแค 2 – 3 เดอน แตวาน า

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 8

ในดนมปรมาณมากและสามารถใหน าอยางสะดวก กอาจปลกมงคดไดเหมอนกน ในบรเวณทปลกมงคดควรปลกไมกนลมไวดวย ทงนกเพอชวยกนลมและเพมความชนใหแกอากาศรอบๆตนมงคด ซงกจะท าใหมงคดมการคายน านอยลง ไมกนลมทนยมปลกกนกไดแก ตนทองหลางหรอตนไผกใชไดดการปลกไมกนลมและใหความชนน มตวอยางใหเหนกนทวไปในสวนแถบจงหวดนนทบร แตถาหากเปนเขตทมความชนในอากาศต า ฝนตกนอย และมน าไมเพยงพอทจะรดใหกบตนมงคดไดตลอดทงปแลวละกพนทนนจะไมสมควรปลกมงคดเปนอยางยง

7. ตองมการใหน ามงคดมากหรอไม และตนมงคดสามารถทนแลงทนน าขงไดนานแคไหน

น าจ าเปนอยางยงส าหรบการท าสวนมงคด หากในเขตทจะปลกมงคดมฝนตกอยเพยงชวงสนๆและฝนตกไมกระจายตลอดทงป จ าเปนตองมแหลงน าทจะเพมเตมแกตนมงคดอยางเพยงพอ โดยธรรมชาตแลวมงคดเปนพชทตองการน าตลอดทงป ยกเวนชวงกอนการออกดอกประมาณ 1 เดอนเทานนทชาวสวนจะใหน านอยกวาปกต ทงนกเพอใหมการตดดอกดขน ธรรมชาตของมงคดอกอยางหนงกคอมงคดอาจจะทงใบและตายได ดงนนทานทสนใจปลกมงคดจงควรเลอกสถานทปลกใหดหากพนทปลกมแนวโนมทจะขาดน าไดงายเชนเปนทดอนหรอเปนทเนนทมความลาดเท กควรจะใหน ามากขนในฤดแลง และควรคลมผวดนบรเวณใตทรงพมดวยฟางขาวหรอหญาแหงใหหนา เพอรดการระเหยน าจากผวดน แตหากมแนวโนมทน าจะทวมขงไดงาย เชน เปนทลมต าท าใหมน าไหลไปรวมกนในบรเวณนนมาก กควรขดรองระบายน าเพอชวยระบายน าใหดวย

ภาพท 11 สภาพแปลงปลกมงคดในทดอน

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 9

8. ตนมงคดออกดอกใหผลในฤดใด และออกพรอมกนทวประเทศเลยหรอไมมงคดทปลกอยในแตละภาคของประเทศไทยนน จะออกดกและเกบผลไดในฤดกาลทตางกน

โดยทวไปมงคดทปลกในภาคตะวนออกจะออกดอกและเกบผลไดกอนมงคดทปลกในภาคใตประมาณ 1 – 2 เดอน ทงนกเพราะวา การออกดอกของมงคดจะเรมขนกตอเมอผานชวงแลงมาแลวระยะหนงซงมกจะเปนระยะหลงฤดฝน หากปใดทฤดฝนลาออกไปมงคดกจะออกดอกลาไปดวย

พนท ระยะเวลาออกดอก ระยะเวลาผลสกภาคตะวนออก มกราคม - กมภาพนธ พฤษภาคม – มนาคมภาคใต มนาคม - เมษายน กรกฎาคม - สงหาคม

ส าหรบมงคดทปลกในภาคเหนอและภาคอสานตอนบนนน มกจะมระยะการออกดอกและเกบผลกอนภาคตะวนออกเลกนอย ทงนกเพราะวาฝนนนจะหยดตกกอนภาคตะวนออก ซงการออกดอกและใหผลของมงคดในระยะทตางกนน นบวาสงผลดตอสวนมงคดเปนอยางมากเพราะจะไมเกดปญหาการลนตลาด ท าใหราคาขายไมตกต า และผบรโภคยงสามารถหาซอมงคดมารบประทานไดหลายฤดกาลอกดวย

9. มงคดมพนธอะไรบาง และจะหาตนพนธมงคดมาปลกไดอยางไรชาวสวนมงคดมกจะพดถงมงคดวา มงคดกคอมงคด เพราะยงไมมใครแยกไดวามงคดม

หลายพนธ แมวาจะน าเมลดมาเพราะตนทไดมากยงใหผลเหมอนเดมทกประการ ตางจากไมผลชนดอนๆ เชน ทเรยน ขนน สมโอ ฯลฯ ซงน าเมลดมาเพาะ ตนใหมทไดมกจะกลายพนธเสมอซงอาจจะดกวาหรอเลวกวาเดมกได ดวยเหตนเองไมผลโดยทวไปจงใชวธการขยายพนธดวยวธการตอนหรอทาบกง ทงนกเพอใหคงพนธทดไว แตส าหรบมงคดแลวชาวสวนนยมขยายพนธโดยวธการเพาะเมลดซงมงคดทปลกเปนการคาในปจจบนกไดจากการเพาะเมลดทงสน แมวาจะมการพดกนวามงคดมหลายพนธไมใชมเพยงพนธเดยว เชน พนธมงคดพวง พนธมงคดลกเลก พนธเปลอกบาง และพนธปลายแหลมเปนตน แตกยงไมมนกวชาการทานใดมายนยนในเรองน เพราะฉะนนในขณะนใหถอวามงคดมเพยงพนธเดยวเทานน

ภาพท 12

กลามงคดทงอกหลงจากเพาะเมลด 3-4 สปดาห

ภาพท 13 ตนมงคดอาย 1 ป หลงจากเพาะเมลด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 10

ส าหรบการเพาะเมลดมงคด ชาวสวนมกเลอกเมลดทมขนาดใหญมาเพาะ ควรใชเมลดทสดและใหม ไมแกะเมดจากผลทงไว เพราะจะท าใหเมลดงอกชาหรอไมงอดเลย กอนเพาะควรลางเนอออกจากเมลดเสยกอนเพอปองกนการตดเชอรา ควรเพาะในทรมซงมความชนสงโดยจะตองใหน าอยางสม าเสมอ เมลดมงคดจะงอกภายใน 3 – 4 สปดาห ถาเปนการเพาะไวในกระบะช ารวมกน เมอมงคดมใบจรงแลว 2 ใบ ควรแยกใสถงเพาะช าถงละ 1 ตน หลงจากช าไวได 1 ป ควรเปลยนถงเพาะช าใหมขนาดใหญขน ในปท 2 ตนมงคดจะแตกกงขาง หรอทเรยกกนวาตนมงคด มชน หรอ ขนชนเมอตนมงคดมอายครบ 2 ป กเรมน ามาปลกลงแปลงได แตหากยงไมพรอมทจะปลกกอาจจะน าลงปลกในปตอไป คอเมอ อาย 3 ปกได แตมกจะไมเกบไวนานกวานเพราะตนจะใหญเกนท าใหตนตงตวไดชา

แมวาการขยายพนธโดยวธเพาะเมลดจะมขอดท าไดงาย และไดตนทตรงตามพนธทไดจะมการจดระบบรากทดกตาม แตวธนกมขอเสยอยเหมอนกน คอวาตองใชเวลานาน 2 ถง 3 ป กวาจะน าตนพนธลงปลกในแปลงได และระยะเวลาการออกดอกใหผลกชา คอ ประมาณ 7 – 8 ป หลงจากการเพาะเมลด

10. ถ

ดวยวธออกผเพาะเแบบผกลางตลางปรใหเปนหนงเพ

าไมตองการเพาะเมลดจะสามารถขยายพนธโดยเดมมชาวสวนพยายามตอนกงมงคด แตเนองจากมงคดการตอนกงจงไมประสบผลส าเรจ แมกระนนกยงไมละลเรวขน วธทใชไดในขณะนกคอวธทาบกงและเสยบยอดมลด โดยเลอกใชตนตอทมอายประมาณ 2 ป วธการเสากลางโดยการตดตนตอใหสงจากพนประมาณ 20 – 25 นลกประมาณ 1 – 2 ซม. จากนนตดกงพนธใหมใบตดะมาณ 1 – 2 ซม. น ามาตดใบออกครงใบของทกใบ เพรปลมเสยบบนรอยผาของตนตอ พนดวยพลาสตกปองกอรกษาความชน ยอดพนธจะตดกบตนตอภายใน 5 –

ภาพท 15 การทาบกงมงคด

ภาพท 14 มงคดเรมแตกกงขาง (มชนหรอขนชน) ในปท 2

วธอนไดหรอไมเปนพชทมยางมาก ท าใหการขยายพนธความพยายามทจะขยายพนธทออกดอกซงทง 2 วธ จะใชตนตอทไดจากการยบยอดทท าไดผลนนเปนการเสยบยอดซม. ตดเหนอขอใบ 1 – 2 ซม. แลวผาอย 4 ใบ ใหรอยตดตออยใตขอของใบคอลดการคายน าแลวาดกงพนธดานลางนน าเขา แลวคลมดวยพลาสตกอกครง 8 สปดาห ส าหรบการทาบกงจะใชวธ

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 11

การทาบแบบปากฉลาม เหมอนกบกรทาบไมทวไป พบวาการทาบกงนนนอกจากจะใหผลเรวขนแลว ยงท าใหตนมงคดมขนาดเลกลงอกดวย

นอกจากนยงมการทอลองใชวธการขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยอ ซงกพบวาสามารถเพมจ านวนตนพนธไดเรวกวาวธอน และในขณะนก าลงอยในขนตอนการทดลองน าไปปลกเพอการศกษาดวาจะดกวาวธการขยายพนธอนๆ หรอไม

11. ถาตองการหาซอตนพนธมาปลกจะหาซอไดจากทไหนและมราคาสกเทาใดแหลงขายตนพนธทใหญทสดในขณะน คอ ทจงหวดจนทบรบนเสนทางสายสขมวท ระหวาง

อ าเภอเมองกบอ าเภอขลง รานขายตานไมพนธบรเวณนเปนรานขนาดใหญและมตนพนธมงคดจ านวนมาก แตหากตองการซอตนพนธไมมากนกกอาจหาซอไดจากรานขายพนธไมผลทตงอยรมถนนสขมวท ตงแตอ าเภอแกลง จงหวดระยอง จนถงเขตอ าเภอเมอง จงหวดตราด สวนทานทอยทางภาคใต หากตองการซอตนพนธ มงคดในปรมาณไมมากนก อาจจะหาซอไดจากรานเพาะช าตนไมในจงหวดสราษฏรธานหรอจงหวดนครศรธรรมราชกได แตราคาอาจจะแตกตางจากภาคตะวนออกไปบาง

ตนพนธมงคดทมขายนไดจากการเพาะเมลดทงสน โดยตนพนธทขายมทงตนทมอาย 2 ป และ 3 ป แตสวนใหญจะเปนตนพนธทมอาย 2 ป ราคาขายประมาณตนละ 35 – 45 บาท แลวแตขนาดตนหรอราทขายวาจะตงราคาอยางไร ในชวงตนฤดฝนตนมงคดจะมราคาแพง เพราะมผตองการมาก แตในชวงปลายฝนราคาจะถกลงเพราะความตองการนอยลงและผขายไมตองการเกบไวขมป อยางไรกตาม ตนพนธทมการขายอยในชวงนอาจจะนอยและไมมใหเลอกมากนก

12. การซอตนพนธค าถามนกวางไ

เตรยมตนพนธกอนลงปนอนวาจะปลกมงคดควมโอกาสเลอกพนธทแขปลกอยางนอย 1 อา1 – 2 เดอนกได เพอ

จากรานเพอมาปลกควรท าอยางไรปหนอย คดวาคงอยากใหตอบตงแตการเลอกซอการขนสงตนพนธไปจนถงการลก กขอเรมตอบตงแตการเลอกซอตนพนธเปนอนดบแรก หากตกลงใจแนนรตดตอสงจองตนพนธไวลวงหนาเนนๆ เพอใหแนใจวามตนพนธแนนอน และจะงแรง สมบรณ เมอใกลจะถงก าหนดปลกควรเดนทางไปรบตนพนธมงคดกอนทตย หากภายในสวนมเรอนเพาะช าทด กอาจเลอกซอตนพนธลวงหนาสกใหตนพนธมเวลาปรบตวมากขน การเลอกซอตนพนธมงคดนน หากตองการตน

ภาพท 16 รานขายตนพนธมงคดใน จ. จนทบร

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 12

พนธทจะปลกตงตวดและไมรบรอนตองการใหออกผลเรวกควรใชตนพนธอาย 2 ป แตหากตองการใหออกผลเรวเรวกควรใชตนพนธอาย 3 ป การเลอกตนพนธควรเลอกตนทมขนาดใหญ และสม าเสมอกนอกทงตนทมความแขงแรง ไมมโรค ใบไมฉกขาด กงไมหก ล าตนตรงไมโคงงอ กงและใบไดขนาดสมสวน ควรซอตนพนธใหมากกวาจ านวนทตองการปลก ประมาณรอยละ 5 คอถาตองการปลก 100 ตนกควรซอสก 105 ตน เพอเอาไวปลกซอมเมอตนทปลกไวตายลง หากมไดซอตนพนธส ารองเอาไวแตซอตนพนธมาปลกซอมในปตอไป ตนจะเตบโตไมทนกน และใหผลชากวากนอกดวย

เมอเลอกตนพนธไดตามทตองการแลว ควรน าขนรถบรรทกอยางระมดระวง ถาเปนไปไดควรงดใหน ากอนสก 1 วน รถทใชขนสงควรปดดวยผาใบใหมดชดทกดานไมควรวางตนซอนทบกน หากตองการวงหลายชนควรใชไมกระดานวางพาดในแตละชน และควรขนสงในเวลากลางคน เพราะอากาศเยนไมเกดการอบไอแดดขณะขนสง เมถงสวนควรจอดในทรมเปดผาใบโดยเรวและน าตนพนธมงคดลงจากรถอยางระมดระวงรดน าใหชม ควรวางตนพนธในทกงรมกงแดด กอนถงเวลาปลกสก 7 วน ควรใหน าในปรมาณเพยงครงหนงของการใหน าปกต ทงนกเพอใหตนพนธมความทนทานตอการเปลยนสภาพแวดลอมไดดขน

13. ควรใชระยะปลกมงคดเทาใด และควรวางแผนผงสวนอยางไรมงคด เปนไมผลขนาดใหญและมอายยนยาว ประกอบกบในขณะนยงไมมวธทจะตดแตงให

ตนมงคดมขนาดเลกลงอยางไดผล ดงนนจงควรใชระยะปลกหาง โดยทวไปจะใชระยะหางระหวางตน10-12 เมตร และระหวางแถวกใช 10-12 เมตรเชนเดยวกน การใชระยะปลกขนาดนจะท าใหมพนทระหวางตนมงคดอยมากในระยะ 6-8 ปแรกหลงปลก ดงนนอาจใชพชอนทมอายไมยาวนกปลกแซมลงไปเพอเพมรายไดกได พชทปลกอาจเปนพวกพชไร เชน ขาวโพด ถว ฯลฯ หรอพชสวน เชน พชผก กลวย สบปะรด สม เปนตน

การวางแผนผงมงคดนน กเหมอนกบไมผลชนดอน ๆ โดยสงทควรค านงถงคอ ควรจะแบงเขตแปลงปลกใหเหมาะสม ก าหนดเสนทางถนนภายในสวนและบรเวณทจะใชปลกใหเหมาะสม ก าหนดเสนทางถนนภายในสวนและบรเวณทจะใชปลกสรางอาคาร รวมทงแหลงเกบน าก าหนดเสนทางวางทอชลประทานใหทวถงตลอดพนท หากบรเวณนนฝนตกชกและเปนทลมควรขดรองระบายน าไวดวย ถาเปนเขตทมลมแรงควรปลกไมกนลมไวบรเวณรมสวน และระหวางแปลงปลก ส าหรบการค านวนหาจ านวนตนมงคดทจะปลกไดในพนทสามารถค านวณไดโดยใชสตรงายๆ ดงน

จ านวนตนทจะปลกได = พนทส าหรบปลกมงคดทงหมด ระยะระหวางตน x ระยะหางระหวางแถว

นนคอ เอาพนททงหมดทจะปลกมงคดได (ตองตดพนททเปนถนน อาคาร สระน า ฯลฯ ออกเสยกอน) เปนตวตง สมมตวาเปนทดนทงหมด 10 ไร เมอคดเปนตารางเมตร ( 1 ไร = 1600ตารางเมตร) จะไดเทากบ 10*1600 = 16000 ตารางเมตร หากใชเปนถนน ปลกสรางอาคารฯลฯ 400 ตารางเมตร จะเหลอพนทปลกเพยง 16000 – 400 = 15600 ตารางเมตร ถาก าหนด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 13

วาจะปลกดวยระยะหางระหวางตน 10 เมตร และระหวางแถว 10 เมตร จะค านวณตนตามจ านวนสตรไดดงน

จ านวนตนทปลกได = 15600 = 156 ตน 10 x 10

ดงนน พนท 10 ไรน จะปลกมงคดไดทงหมด 156 ตน หากตองการปลกระยะชดกวาน เชน8*8 เมตร หรอ 6*8 เมตร กยอมท าไดแตเมอพมชนกนแลว จ าเปนตองตดตนกลางออก มฉะนนผลผลตจะลดลงมาก

14. วธการปลกมงคดทถกตองควรท าอยางไรกอนปลกควรวดพนท แบงแปลงปลกและก าหนดหลมปลกใหเรยบรอยเสยกอน จากนนจงควร

น าตนพนทซอเตรยมไวลงปลกเวลาปลกนนอาจจะปลกในชวงตนฤดฝน คอ ตงแตเดอนมถนายนเปนตนไปหรอชวงกลางฤดฝนคอประมาณเดอนกนยายน จนถงออกพรรษากไดและจะตองดแลรดน าใหดในตอนทฝนทงชวง ถาหากจะปลกมงคดทดแทนผลไมอน เชนทเรยนหรอเงาะ ซงใชระยะเวลาปลกเทากบมงคดอยแลวกสามารถปลกแซมกลางไดเลย โดยไมตองวดแปลงปลกใหม หากเปนพนททยงไมไดใชประโยชนและมตนไมเบญจพรรณขนรกรงรงควรจะถางขด ไถพลกดนเพอปรบพนทและก าจดวชพชเสยกอน แลวจงปกไมก าหนดหลมปลก การปรบพนทนนตนไมเบญจพรรณทงหลายอยในแนวปลกของไมกนลมควรจะเวนใหเปนไมกนลมไปในตวซงจะไดแนวไมกนลมทรวดเรวกวาการปลกใหม

เมอก าหนดหลมปลกไดแลว จงขดหลมปลก ซงควรมความกวาง ความยาว และความลกตงแต 50 ซม. ถง 1 เมตร ถาดนดหนาดนลกกขดหลมเลก ถาดนไมดตองขดหลมใหมขนาดใหญจากนนน าปยคอกหรอปยอนทรยอน ๆ มาผสมกบดนทขดไวบนปากหลม ในอตราดน 3 สวนตอปยคอก 1 สวน อาจผสมปยเคมสตร 15-15-15 ลงไปดวยสก 2-3 ก ามอ และปยรอคฟอสเฟตสก1 ก ามอกได จากนนจงน าตนมงคดออกจากถงช าหรอกระถางเพาะช า ตองระวงอยาใหรากกระทบกระเทอนหรอฉกขาด ตองน าตนวางลงกลางหลม เลงแนวใหตรงแถวแลงกลบดนใหแนนพอสมควรปกไมผกยดตนกนลมโยกดวย จากนนจงคลมโคนตนดวยฟางขาวหรอเศษใบไมแหงแลวรดน าใหชมหลงการปลกควรท ารมเงาใหมงคดโดยการใชทางมะพราวหรอเขงไมไผทไมใชแลวเปนทบงรม เพราะในระยะแรกมงคดตองการรมเงา หากไมมรมเงาใหตนมงคดอาจโตชาเกดอาการใบไหมและตายได

15. หลงจากน าตนมงคดลงปลกแลว ควรดแลรกษาในระยะแรกอยางไรหากจะใหตนมงคดทปลกรอดตายและเตบโตด ควรจะตองดแลรกษาในระยะแรกใหด ระยะแรก

ในทนหมายถงระยะ 2 ปแรก หลงจากปลกโดยเฉพาะในชวงฤดแลงจ าเปนตองดแลอยางใกลชด ซงการดแลรกษามงคดนน สงจ าเปนอนดบแรกกคอการใหน าโดยไมปลอยใหพนดนโคนตนแหง ควรใหน าเปนระยะเพอใหพนดนโคนตนชมชนอยเสมออาจใชวธคลมโคนต ดวยฟางขาวหรอเศษพชบาง เพอใหดนแหงชาลงนอกจากนการก าจดวชพช รวมทงการปองกนการก าจดโรคและแมลงกเปนสงจ าเปนเชนกนโดยวชพชนนอาจมแรงงานและเครองจกรพอจะใชวธตดหรอถากกได สวนการฉดพนยาปองกนก าจด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 14

ศตรพช ใหตรวจดกอนวามการระบาดหรอไม ถาไมมกไมจ าเปนตองฉด เรองตอไปกตอการเปลยนหลกทผกยดโคนตนและการเปลยนวสดทใชท ารมเงา (มกใชทางมะพราวเพราะทนทานด) ซงจะเปลยนเมอผพง

ส าหรบการใหปยเคมและปยอนทรย มกจะใสปละประมาณ 2 ครง คอ ชวงตนฤดฝนและปลายฤดฝน ปยอนทรยมกจะใชปยคอก 2-3 บงก (หากเปนมลเปดมลไก จะใชนอยกวามลวว) สวนปยเคมมกใชสตรเสมอเชน 15-15-15 หวานรอบโคนตนบรเวณชายพม ซงจะใชมากหรอนอยขนอยกบความกวางของทรงพมตน (การใชปยเคมนน หากจะใหถกตองตามหลกวชาการ ควรมการตรวจสอบธาตอาหารในดนกอน แลวจงคอยเลอกใชปยทมสตรเหมาะสมกบดนนน) มงคดเปนพชทมการตอบสนองตอปยไดด หากไดรบปยอยางเพยงพอ ตนจะโตเรวและใหผลเรวแตไมควรเรงใหปยไนโตรเจนมากจนเกนไป เพราะจะท าใหปลองยดยาวเกงกาง หลงจากพนปท 2 ไปแลว มงคดจะเรมตงตวได ในระยะนจงไมตองดแลรกษาอยางใกลชดเหมอนในชวงแรก ๆ แตการใหน าใหปยยงจะตองกระท าอยางสม าเสมอดวย

16. ควรปลกไมรมเงาและไมกนลมในสวนมงคดหรอไม ถาจ าเปนตองมควรเลอกใชตนอะไรด

ไมใหรมเงาเปนสงจ าเปนส าหรบมงคด โดยเฉพาะในระยะ 3-4 ปแรก ไมใหรมเงาทดตองโตเรว รมเงาไมทบ ไมแยงอาหารจากมงคดและควรจะมอายไมยาวนกหรอตดทงไดงายหากขายผลหรอขายตนไดกยงด ไมใหรมเงาทใชในสวนยกรองแถบนนทบรมกจะเปนตนทองหลาง สวนทางภาคตะวนออกและภาคใต นยมใช กล วยปลกแซมระหว างต นมงคดห รอปลกล อมรอบตนมงคด หางจากตนมงคด ประมาณ 1.5-2 เมตร เมอตนมงคดโตขน จงตดตนกลวยทอยชด เกนไปออกบาง สวนตนทองหลางนนมกปลกแซมไปบนหลงรองเลย หากมเวลาเตรยมการพอควรปลกไมใหรมเงาไวกอนสก 6 เดอนถง 1 ป เพอใหมรมเงาพรอมกอนทจะน ามงคดลงปลก หากปลกมงคดทระยะ10 * 10 เมตร และแซมดวยกลวยระยะหาง 2-2.5 เมตร จะปลกกลวยไดถงไรละ 380-240 ตน ซงจะท ารายไดใหกบเจาของสวนในปแรกๆไดเปนอยางดและยงมสวนชวยใหมงคดเตบโตดอกดวยหรบกลวยทปลกมกใชกลวยน าวาเพราะทนทานตอการโคนลมและใหผลไดหลายรน

ภาพท 17 การปลกมงคดในระยะแรก ควรใชทางมะพราวคลม เพอใหรมเงารวมกบการปลกไมชนดตาง ๆ ใหรมเงา

รปแผนผงแสดง การปลกกลวยแซมในสวนมงคด เมอปลกมงคดระยะ 10*10 เมตร และกลวยระยะ 2.5*2.5 เมตร

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 15

ส าหรบสวนทอยในเขตทมลมแรง และไมมแนวตนไมลอมรอบสวนควรจะปลกไมกนลมไวบางเพอลดความเรวลม ซงจะชวยปองกนไมใหดอกและใบมงคดรวง ตนไมทนยมใชปลกเปนแนวกนลมมหลายชนด เชน สนไผ ทองหลาง หรอแมแตตนผลไมหลายชนด เชน มะมวง มะมวงหมพานตกใชเปนไมกนลมได โดยเมอวางแผนผงสวนแลวควรปลกไมกนลมเปนอนดบแรก ไมกนลมและไมรมเงาน นอกจากจะท าหนาทหลกดงกลาวแลว ยงชวยเพมความชนในอากาศรอบตนมงคดใหสงขนอกดวย

17. การใหน ามงคดมวธการอยางไร

การใหน าแบบประหยดนน ควรจะใหแตนอย แตชมชนอยเสมอ และปองกนไมใหน าสวนเกนไหลไปทางระดบทลกกวารากมงคด ควรมบอหรอสระเกบน าไวใชใกนวาพนททเปนบอหรอสระควรมสก 5 เปอรเซนตของน าสกประมาณ 200 ตารางวาเปนตน แตถามการใชน าทมฝนตกกระจายตลอดป กไมจ าเปนตองเกบน าไวมากน

การเตรยมการใหน ามงคดนน ควรเรมพรอมกบท าบอหรอสระะเกบน าใหอยในต าแหนงทจะเกบน าไดด ไดอยางถวถงและทส าคญคอตองประหยด (ใชทอนอย) โดยใหอยในต าแหนงทซอมแซมไดสะดวก ควรมกอกนและทนทานมากทสด ในชวงทมงคดจะออกดอกประมาณหรอทชาวสวน เรยกวา งดน า แตกไมไดหมายถงกบไมการพกตวเทานน เพราะจะท าใหตนมงคดออกดอกไดด

วธการใหน าตนมงคดนน เดมทชาวสวนใชวธตกรด หากปลกบนหลงรอง หรอใชวธสบน าผานสายยางรด หากปลกในพนราบส าหรบในเขตทราบหรอทดอนนนในระยะหลงเมอน าในคคลองนอยลงฝนตกนอยลง ประกอบกบคาแรงงานสงขน ดงนนจงเปลยนมาใชวธการใหน าแบบหวปลอยน าทโคนตน เรยกวา มนสปรงเกอร หรอทเรยกกนในหมชาวสวนวา น าเหวยง บาง น าดน บาง วธการใหน าแบบนสะดวกมากขนกวาเดม ใชแรงงานนอย แตตองลงทนสงขนถงแมจะไมประหยดน าเทาวธการใหน าแบบหยด แตกสะดวกในการปฏบตงานและประหยดกวาวธอนๆ เคยใชกนมา และยงสามารถควบคมการใหน าไดดอกดวย

ภาพท 18 หวปลอยน าแบบมนสปรงเกอรทใชใน

ใหบอยครง เพอใหดนบรเวณรอบ ๆ รากมงคดหนาดน หรอไหลซมลงไปในดนชนลาง ซงเปนนหนาแลงอยางเพยงพอ โดยมการกะประมาณพนททงหมด เชน ทดน 10 ไร ควรใชเปนสระอยางประหยดพนทเกบน ากลดลงไดหรอในเขตกการวางแผนผงสวน คอ ควรก าหนดพนททจะ

(ต า หรอ ลมกวาทอน ) และจายน าไปยงทปลกส าหรบการวางทอ ทอใหญควรผานกลางแปลง าใหเพยงพอและควรเลอกทอทมราคาประหยด 1 เดอน จะตองลดปรมาณการใหน ากบมงคดไดใหเลย คอจะใหในปรมาณทจะท าใหตนเกด

สวนมงคด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 16

18. การใหปย ควรใหปยอะไร ใหมากนอยเทาใด และใหในระยะไหนบางปยทใหกบตนมงคดอาจแยกไดเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ ปยอนทรยและปยเคม ปยอนทร เชน

ปยคอก ปยหมก ปยพชสด ปยอนทรยนอกจากจะใหธาตอาหารแกมงคดแลวยงมคณสมบตอน ๆ อกหลายประการ เชน ชวยปรบโครงสรางของดน และชวยใหธาตอาหารบางอยางเปนประโยชนตอมงคดมากขน เปนตน ส าหรบการเลอกใชปยอนทรย ควรเลอกใชปยอนทรยทมอยแลวภายในสวนเปนอนดบแรก เชน ปยพชสด และ ปยหมก หากจ าเปนตองน าเขาจากนอกสวนกควรเลอกประเภททหางายราคาถก และอยใกลสวนมากทสด ทงนกเพอความประหยด เชน ฟางขาว แกลบ ขเลอย และปยคอกตาง ๆเปนตน ปยอนทรยนนควรใหแกมงคดอยางนอยปละครง ถาใหมากครงไดกยงด ทงนกแลวแตเงนทนและแรงงานทมอย ซงการใหในแตละครงควรโรยทรอบทรงพมในปรมาณทพอสมควร ระยะทเหมาะกบการใสปยอนทรย คอ หลงจากเกบผลแลวอาจใสในชวงกลางของฤดฝน และหลงจากตดผลแลวอกสก1-2 ครง กไดโดยทวไปหากดนอดมสมบรณด การใสปยอนทรยอยางเดยวกเพยงพอแลว

ส าหรบปยเคมนนแมวาจะเปนปยทใหธาตอาหารแกมงคดในปรมาณมากและมงคดสามารถตองสนองตอปยอยางรวดเรวกตาม แตปยเคมจะสลายตวเรวและอาจท าใหเกดผลตกคางอยางอน ๆ เชน ดนมสภาพเปนกรดมากขน ดนจบตวเปนกอนและมการระบายอากาศไมด ดงนนจงควร ใหปยเคมเพยงเพอทดแทนธาตอาหารในดน สวนทมงคดน าไปใชเทานนกพอ ปกตชาวสวนจะใหปยเคมปละ 2 ครง คอหลงจากเกบผลแลวโดยใหปยสตรเสมอ เชน 15-15-15 และหลงจากมงคดออกดอกกจะใหปยสตรทมโปรแตสเซยมสง เชน 12-12-17-2 หรอ 13-13-21 เปนตน การใหปยจะใชวธหวานรอบตามแนวรอบทรงพม

สวนการใหปยทางใบกเปนวธการใหปยเพอใหตนมงคดตอบสนองอยางรวดเรวเชนกน แตการใหปยประเภทนปยกจะสลายตวอยางรวดเรวซงท าใหสนเปลองเงนทน ทงคาปย คาแรงงานในการฉดพน คาเชอเพลง และคาสกหรอของเครองยนต แตหากใหไปพรอมกบการฉดพนยาปอกนก าจดศตรพชกจะสนเปลองนอยลง ส าหรบการใชฮอรโมนหรอสารควบคมการเจรญเตบโตของพชนน ควรพจารณาใหรอบคอบวามประโยชนเพยงใด และกอใหเกดผลเสยตอตนมงคดดวยหรอไม

19. การก าจดวชพชในแปลงปลกมงคด มความจ าเปนแคไหน และควรปลกพชคลมดนดวยหรอไม ในระยะทตนมงคดยงเลกอย คอในชวง 4-5 ปแรกนน หากไมมการปลกพชแซมกจ าเปนตองชวยก าจดวชพชใหมงคดดวย เพราะมงคดโตชาและนยมปลกหางจงท าใหมพนทวางมาก วชพชจงเจรญไดอยางรวดเรวถามแรงงานและเครองจกรพอ ควรใชวธการตดหรอพรวนแกลบ แลวปลอยใหเศษวชพชเหลานนเปนปยพชสดในแปลงปลกตอไปหากมความจ าเปนจรง ๆ จงจะใชสารเคมก าจด เมอตนมงคดมทรงพมแผกวางแลว ปญหาเรองวชพชกจะลดนอยลง เพราะตนมงคดมทรงพมทบท าใหวชพชไมสามารถขนภายใตทรงพมได แตหากยงมวชพชขนกจะใชวธถากหรอตดเพยง 1-2 ครง วชพชกจะหมดไป นอกจากนการคลมโคนตน ดวยเศษพชหรอฟางขาว จะชวยปองกนวชพชไดอกทางหนงดวย

หากไมมการปลกพชแซมระหวางตนมงคด ขอแนะน าใหปลกพชคลมดนดวย เพราะนอกจากจะชวยคลมวชพชแลว ยงชวยเพมความอดมสมบรณของดนและปองกนการชะหนาดน เมอฝนตกหนกดวย

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 17

พชคลมดนทนยมปลกกนกคอพชตระกลถว เชน เซนโตรมา เพอราเรย และคาโลโปโกเนยม เปนตน ซงอาจจะตดตอขอเมลดพนธไดจากศนยพฒนาทดนใกลบานทาน

20. โรคส าคญทพบในมงคดมอะไรบาง และมวธการปองกนก าจดอยางไรยงไมเคยพบวามงคดมโรคระบาดรายแรงดงเชนผลไมชนดอนเลยโรคทพบบอยไมท าความเสย

หายกบตนมงคดมากนกกคอ โรคใบจดและโรคแอนแทรคโนส ซงจะท าใหใบแหงตายเปนจดๆ มกเกดเมอมฝนตกชกโดยโรคใบจดนนใบของตนทเปนโรคจะเกดจดสน าตาลแหง บรเวณกลางแผลจะแหงเปนสเทาและมสเขมาด าเปนจด ๆ ประปราย ถาอาการลกลามตดตอกนใบจะแหงทงใบ สารเคมทใชปองกนก าจดโรคนไดแก สารประกอบทองแดง เชน คปราวท หรอ แคปแทน เชน ออรโธไซด หรอ แมนโคเซบ เชน ไดเทนเอม 45 หรอ เบนโนมล เชน เบนเลท เปนตน สวนโรคแอนแทรคโนส นนมชกเกดในระยะใบออน โดยจะเกดจดสน าตาลบนใบตอมาแผลจะขยายใหญขน พบกลมสปอรสสมของเชอราปรากฏใหเหนไดอยางชดเจนปองกนก าจดโดยใชสารเบนโนมล หรอแคปแทน หรอ แมนโคเซบ กไดสวนการปองกนโรคโดยวธอนนน ในชวงฤดฝนควรตดแตงกงทรกรงรงออกบาง ส าหรบสวนทเปนโรคแนะน าใหน าไปเผาไฟ กจะชวยลดการระบาดของโรคได

21. แมลงศตรส าคแมลงทเปนศต

และเพลยไฟ หนอนชวางไวบนใบออนทเพงสวนหนอนกนใบออนอาจไมออกดอก การหรอประเภทโมโนโครผวผลหยาบกราน และหรอ คารโบซลแฟน

ญทพบในมงคดมอะไรบางรส าคญของมงคดเทาทพบม 3 ชนดดวยกนคอ หนอนชอนใบ หนอนกนใบออนอนใบมกเขาท าลายในชวงทมงคดแตกใบออน เปนหนอนของผเสอกลางคน ซงมาเรมแตกออกมา ตวหนอนจะกดกนอยใตใบ ท าใหใบออนบดเบยวไมเจรญเตบโตนนจะกดกนใบออนใหเวาแหวง หนอนทงสองชนดนหากมการระบาดมาก มงคดปองกนก าจดมกใชวธการฉดพนดวยสารฆาแมลงประเภทคารบารล เชน เซฟวนโตฟอส เชน อโซดรน นวาเรน สวนเพลยไฟนน จะดดกนน าเลยงทใบออน ท าใหมยางไหล การปองกนก าจดท าไดโดยการใชสารฆาแมลงประเภทโมโนโครโตฟอสเชน พอสซ คาแมง เปนตน ปกตแมลงศตรมงคดเหลานจะมศตรธรรมชาตคอย

ภาพท 19 โรคแอนแทรคโนสในมงคด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 18

ควบคมอยแลว ดงนน หากไมระบาดท าการเสยหายมากนก ไมควรใชสารฆาแมลงในการปองกนก าจดควรปลอยใหมการก าจดโดยธรรมชาตจะดกวา

นอกจากนยงมไรแดง ซงไมจดเปนแมลง แตกท าความเสยหายไมใชนอย โดยจะดดกนน าเลยงจากผลออนท าใหผวผลกราน และถามการระบาดมากจะท าใหผลลบ ไรแดงมกระบาดในหนาหนาวซงเปนชวงทมงคดตดผลออน อาจใชวธปองกนก าจดโดยการพนดวยก ามะถนผงชนดละลายน าได หรอสารไดโคโฟล เชน เคลแทน ไดโคลหรอสารโปรฟาไลท เชน โอไมท เปนตน

ตามธรรมชาตแลว มงคดมความตานทานตอโรคและแมลงเนองจากภายใตตนมยางมาก จงชวยแพรกระจายการระบาดของเชอโรคตาง ๆ ได และท าใหแมลงไมชอบกดกนอกดวย

22. มสาเหตอนหรอไมทท าใหเกดความเสยหายกบมงคดสาเหตอน ๆ ทท าใหเกดความเสยหายกบมงคด พอสรปไดดงน1) การขาดน า เมอมงคดไดรบน าไมเพยงพอ จะเกดอาการใบแหงและรวง หากมผลออนผล

มกจะรวงดวย แตถาผลไมรวงกจะไมเตบโตและลบเลก ดงนนจงจ าเปนอยางยงทจะตองใหน าอยางเพยงพอและควรฉดพนน าททรงพมบรเวณโดยรอบดวย เพอเพมความชนในอากาศ ซงจะชวยลดการคายน าของมงคดได

2) การเกดผลแตก และผลบบ เนองจากการเกบเกยวและการขนสงทไมดพอ จะตองปรบปรงการเกบเกยวและการขนสง ตลอดจนตองใชความระมดระวงมากขน

3) การเกดเนอแกว เนอแกวคอการเนอผลมงคดเปนสใสในบางสวน หรอทงหมดมลกษณะกรอบ แขง ยงไมมการยนยนแนชดวาอาการเนอแกวนเกดจากสาเหตอะไร

4) อาการยางไหล เทาทพบม 2 แบบ คอยางไหลภายนอก จะมยางไหลออกมาเกาะเปนกอนคลายหยดน าอยทผวนอกของผลมงคดเชอวาเกดจากการดดกนน าเลยงของเพลยไฟ หรอจากการวางไขของแมลงวนทอง อาการยางไหลแบบนไมมผลตอเนอภายใน อกแบบคอยางไหลทเกดจากภายในผลแบบนจะเกดยางทเนอผลหรอตรงกลางระหวางกลบของเนอผลท าใหรบประทานไมได

5) อาการผลแตกราว เนองจากในชวงทผลเจรญเตบโตไดรบน านอย เมอไดรบน าฝนในปรมาณมากทนททนใด ท าใหเปลอกนอกของมงคดขยายตวตามการขยายตวของเปลอกและเนอภายในไมทนเปลอกนอกจงแตก วธแกควรใหน ากบมงคดอยางเพยงพอในชวงทผลก าลงเจรญเตบโต

ภาพท 20 อาการผลแตกและยางไหล

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 19

23. ขอใหท าตารางการดแลรกษามงคดแบบงาย ๆ ใหดวยตารางทท าใหตอไปน ดดแปลงมาจากตนแบบของสมาคมชาวสวนผลไมจงหวดระยอง

ตารางแสดงผลการดแลรกษามงคดในรอบปเดอน การเปลยนแปลง การดแลรกษาม.ค. ออกดอกและตดผล หากมเพลยไฟและไรแดงระบาดใหฉดพนสารเคมก าจดก.พ. ผลเจรญเตบโต 1-15 ก.พ. ใหใสปยคอกและปยเคมสตร 13-13-21 บ ารงผล

หากมเพลยไฟและไรแดงระบาดใหฉดพนสารเคมก าจดม.ค. " - -เม.ย. " - -พ.ค. ผลแก เกบเกยวผลม.ย. การเจรญเตบโตทางตนและใบ ตดแตงกงและใหปยคอกกบปยเคมสตร 15-15-15ก.ค. " - -ส.ค. " - -ก.ย. " ใหปยครงท 3 โดยใชปยคอกและปยเคม สตร 15-15-15 หรอ

12-24-12ต.ค. " - -พ.ย. " - -ธ.ค. " - -

ตารางนใชส าหรบมงคดทปลกในภาคตะวนออก ส าหรบมงคดทปลกในภาคอน ๆ กดดแปลงหรอปรบเปลยนใหเหมาะสม โดยดจากตารางนเปนตวอยางได และในตารางนไมไดระบเรองของการดแลรกษาบางอยางไว เชน การก าจดวชพช และการใหน า เพราะตองท าเปนประจ าและผปลกสามารถตดสนใจไดเอง

24. มงคดเรมออกดอกใหผลเมออายเทาใด และการใหผลมากนอยแคไหนโดยทวไปตนมงคดทเกดจากการเพาะเมลดจะเรมออกดอกเมอตนมอาย 8 ปขนไป ถาสงเกต

จากตน จะพบวามการแตกกงขาง 16 ชน รวมเปน 32 กง (มงคดจะแตกกงขางปละ 2 ชน ๆ ละ 2 กง)แมวาตนมงคดจะโตชาแตหลงจากการเรมใหผลแลวกจะใหเพมผลมากขนเรอย ๆ ทกป มงคดจะออกดอกทบรเวณปลายยอดของกงเทานนดงนนถายงตนโตมกงมากกจะยงใหดอกและผลมากดวย โดยเฉลยแลวผลมงคดทไดในแตละชวงอายจะเปน ดงน

ผลผลต อาย 8-10 ป อาย 10-15 ป อาย 15 ปขนไปผลผลตตอตน 10-50 กก. 50-80 กก. 80 กก. ขนไปผลผลตตอไร 160-800 กก. 800-180 กก. 1280 กก. ขนไป

(กรณทปลกระยะ 10 x 10 เมตร)

จากการส ารวจของการสงเสรมการเกษตรในป พ.ศ. 2530/31 พบวาพนทปลกมงคดเฉพาะทใหผลแลวมจ านวนทงสน 63411 ไร ในจ านวนนใหผลผลต 67432 ตน ดงนน โดยเฉลยแลวมงคดจะ

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 20

ใหผลผลตไรละ 1.063 ตน หรอ 1063 กโลกรม แตหากจะคดเฉลลยผลผลตโดยรวมตนทใหผลแลวตนทไมใหผลเขาดวยกน กมผลการวจยของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร พบวา มงคดจะใหผลผลต 571กโลกรม/ไร โดยในภาคตะวนออกทมการดแลรกษาดกวา จะใหผล 962.9 กโลกรม/ไร และในภาคใตใหผล 403 กโลกรม/ไร

25. เมอมงคดออกดอกตดผลแลว ควรดแลรกษาผลมงคดอยางไรการดแลใหมงคดมผลขนาดใหญ ผลสวย ไมมต าหนนน ท าไดโดยหลงจากดอกบานแลว ใหใส

ปยคอกรอบทรงพมประมาณ 1 เขง (หากมตนขนาดใหญ กใสใหมากกวาสดสวน) และใสปยเคมสตร13-13-21 หรอ 12-12-17-2 กได ในขณะเดยวกนกตองคอยดวามเพลยไฟและไรแดงระบาดหรอไม หากเหนวาการระบาดมากขน กใชใชสารเคมฉดพน มงคดจะใชเวลาหลงจากดอกบานถงเกบผลไดประมาณ 3 เดอน ในระยะนจะตองใหน าอยางสม าเสมอ หากมงคดขาดน าผลจะรวงได และหากฝนตกหนกกจะท าใหผลแตกราวได ท าใหเกดการสญเสย ถามงคดตดผลมากเกนไปและตดในลกษณะเปนชอผล หลงจากตดผลแลวควรปลดเอาดอกออกบางโดยเหลอไวเพยงผลเดยว เพอใหผลทเหลอไวมขนาดใหญและขายไดราคา ประมาณ 2-3 อาทตยกอนเกบผลควรตรวจดวามแมลงเชน เพลยแปง เพลยหอย หรอมดระบาดมากหรอไมหากมมากควรใชสารเคมจ าพวกคารบารล เชน เซฟวน หรอ พวกคารโบซลแฟน เชน พอสซ ฉดพน จะชวยท าใหผลสะอาดไมมต าหนและขายงาย

26. การเกบเกยวผลมงคดทถกตองควรท าอยางไรหลงจากผานชวงดอกบานไปแลวประมาณ 3 เดอน กจะเรมเกบผลมงคดได แตเนองจากมงคด

ออกดอกไมพรอมกน คอระยะตงแตออกดอกแรก จนถงดอกสดทายในแตละตนจะกนเวลาประมาณ 1เดอน ผลมงคดจงสกไมพรอมกนทงตน ดงนนจงตองใชเวลาในการเกบผลประมาณ 1 เดอนดวย ในการเกบผลมงคดนนจะดทการเปลยนสของเปลอก มงคดทสกสของเปลอกจะเปลยนสจากสเขยนเปนสมวงแดง จนถงมวงด า จะใชเวลาเปลยนแปลงประมาณ 7 วน หลงจากนนผลจะรวงจากตนดงนนการเกบผลจงเรมเกบไดตงแตระยะทสผวเปลอกเกดจดแตมหรอประสมวงแดงขนเพยงเลกนอย ซงชาวสวนเรยกกนวาระยะทเกด "สายเลอด" หลงจากหารเกบผลมาแลวสผวจะเปลยนเปนสมวงด าไดเมอนกบผลทอยบนตน การเกบผลมงคดชาวสวนมกจะเกบทกวนหรอวนเวนวน จะไมปลอยทงชวงไวนาน เพราะจะท าใหมผลสกงอมมาก ซงผลทสกงอมจะเนาเสยเรวท าใหไมสามารถสงไปขายตลาดทไกล ๆ ได

แตเดมชาวสวนเชอกนวามงคดเปนผลไมเปลอกแขง จะเกบแรงไปบางกไมเสยหายอะไรนก แตภายหลงพบวามงคดทสอยหลนจากตนมากระทบกบพนนนมกจะช า ดานทกระทบกบพนนนจะมยางไหลทภายในผลและเกดอาการเปลอกแขงตามมา ท าใหผซอไมนยมเพราะไดผลเสยตามมามาก ดงนนในการเกบผลจงตองระวงไมใหผลช า วธเกบมงคดนน เดมมกจะใชวธสอยดวยเครองมอตางๆ ตามความนยมของแตและทองถนเชน ใชจ าปา ใชไมงาม ใชตะขอกระตก เปนตน

ภาพท 21 ระยะทสผวเปลอกมงคดเกดสายเลอด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 21

แตเครองมอเหลานนมกท าใหผลมงคดช า ดงนนจงไดมการประดษฐเครองมอเกบมงคดแบบอน ๆ ขนมาซงจะไมท าใหผลมงคดรวงสพน เชนเครองมอแบบถงกาแฟมเขยว ทประดษฐโดยคณนวต พนชวแหงสวนลงสน จงหวดระยอง หรอ เครองมอเกบมงคดแบบตะกรอทมฟนรอบตว ทประดษฐโดยดร.สรพงษ โกสยะจนดา แหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และเครองมอเกบมงคดทพฒนาโดยกองเกษตรวศวกรรม กรมวชาการเกษตร ซงปจจบนชาวสวนเรมน ามาใชกนมากขน แตหากยงใชวธเกบผลดวยเครองมอแบบดงเดมอย ควรจะคลมโคนตนดวยฟางขาวหรอเศษพชใหหนา จะชวยลดการช าของผลทตกกระทบพนไดบาง

27. หลงจากการเกบผลมงคดจากตนแลวกอนสงตลาด หลกในการจดการผลมงคดภายหลงจากทเกบผลมงคดจาก1. ทกครงทจบหรอเคลอนยายผลมงคดตองระวงไมใหช าแ

2. เมอเกบผลมงคดมาจากตนแลวกอนอนจะตองน ามาแยเขมของสมวงแดงทเปลอก อาจแยกไดเปน 3 พวกคอ พวกทยงมสเจนถงน าตาลแดง และพวกทผวผลมสมวงแดงจนถงมวงด า ซงสองอยไกล สวนพวกสกทายควรเกบไวสงตลาดทองถนหรอตลาดทอยไ

ภาพ

ภาพท 24 เครองมอเกบเกยวแบบ กวศ. 2

ภาพท 25 เครองมอเกบเกยวแบบ กวศ. 4

ภาพท 22 เครองมอเกบเกยวมงคดแบบตาง ๆ

ท 23 เครองมอเกบเกยวแบบตะกรอ ทมฟนรอบตว

ควรท าอยางไรจงขายไดราคาดตนแลว มดงนละไมวางซอนทบกนมากเกนไปกผลทแก-ออนออกจากกนตามความขยวทผวผล พวกทผวผลมสแดงออนพวกแรกนนเหมาะส าหรบสงตลาดทมไกลนก

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 22

3. หลงจากแยกมงคดเปน 3 พวก ตามความแก - ออนของผลแลว ในแตละพวกยงจะตองน ามาแยกตามขนาดของผลออกเปน 3 ประเภทดวยกนคอ ขนาดเลกประมาณ 16-25 ผลตอกโลกรมและขนาดกลางประมาณ 10-15 ผลตอกโลกรม และขนาดใหญประมาณ 7-9 ผลตอกโลกรม ซงการแยกขนาดนจะท าใหการขายไดราคาดกวาการขายคละในกรณทจะน าสงพอคาสงออกกจะท าไดงายขน

4. ในระหวางทท าการคดผล ถาพบวาผลมต าหน ช า มแมลงเชนเพลย มด ตดอยหรอเนาเสยควรคดแยกไวตางหากไมน ามารวมกบพวกทจะสงตลาด แตอาจขายใหกบคนทจะซอไปเพาะเมลดกได

5. ภาชนะทใชใสผลมงคด ควรใชเขงขนาดเลกหรอตะกราพลาสตก ดานในควรใชวสด เชนกระดาษ หรอกระสอบปยกร เพอกนช าหรอลดการเสยดส ในการบรรจไมควรบรรจผลมงคดเกน 20กโลกรม เพราะจะท าใหผลซอนทบกนมากเกนไป ในขณะนทพวกชาวสวนนยมใชใสผลมงคด เพอสงตลาดมทงเขงไมไผ ลงไม และตะกราพลาสตค ส าหรบภาชนะบรรจมงคดทดควรมสมบต 3 ประการ ดงตอไปนคอ ขอแรก ตองมขนาดกระทดรด น าหนกไมมาก สะดวกตอการขนสง ขอทสอง ตองปองกนการกระทบกระแทกและรบน าหนกไดด และขอทสามคอ มราคาถกและมความทนทาน

6. เมอเกบผลมงคดจากตนแลว ควรวางผลมงคดไวในทรมซงมอากาศถายเทไดด และเมอท าการบรรจเสรจควรรบสงตลาดทนทหากบรรทกบนรถ ควรมหลงคาและไมควรจอดรถในทแจง ควรจอดใตรมเงา

28

ตลา

ผสง

. ตลาดรบซอมงคดมทไหนบางตลาดมงคดภายในประเทศนน แบงออกไดดงน1. ตลาดสงในระดบทองถน ประกอบดวย

1.1 ตวแทนหรอผรวบรวมสนคาในดกรงเทพ พอคาเรจากตางจงหวดหรอผสงออก

1.2 ตลาดกลางขายสงในจงหวด จะสออก

1.3 พอคาเรจากตางจงหวด มกจะซอจ

ภาพท 26 เมอเกบมงคดมาแลวควร ตดขนาดและ คด คณภาพความ

แก - ออน

ทองถน จะรวบรวมสงพอคารายใหญในจงหวด

งใหตลาดกลางกรงเทพ ตลาดในระดบภาคหรอ

ากชาวสวนหรอตวแทนแลวน าไปขายใหผบรโภค

ภาพท 27 เมอแยกขนาดและคณภาพเสรจแลวจะบรรจในเขงหรอตะกราพลาสตก เพอจ าหนายตอไป

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 23

2. ตลาดตางจงหวด จะรบซอมาจากตลาดกรงเทพ ตลาดกลางขายสงในจงหวดทปลกมงคดหรอจากพอคาเร แลวสงขายแกพอคาขายปลก

3. ตลาดกรงเทพ จะรบซอจากตลาดกลางขายสงในจงหวดทปลกมงคด หรอจากเกษตรกร แลวขายตอใหกบพอคาขายปลก ตลาดตางจงหวดหรอผสงออกตอไป

นอกจากนยงมผซออก 2 ประเภท ทจะตดกบชาวสวนโดยตรงหรอกบตลาดในทองถน คอผสงออกและผซอผลไปเพาะเมลด ผซอทงสองประเภทนจะเลอกซอผลมงคดทดทสดและเลวทสดเทานน

ในดานนนกขนอยกบวาขนตอนการขายจากชาวสวนถงผบรโภคมหลายขนตอนหรอไม ถามนอยชนชาวสวนกจะขายไดราคาสงและผบรโภคจะซอไดราคาถก แตถามหลายขนตอนราคากจะตรงกนขามตลาดทชวยใหราคาผลมงคดสงขนในระยะหลงนคอตลาดตางประเทศ ซงผสงออกจะรบซอผลมงคดทมคณภาพดจากชาวสวนในราคาทสงกวาราคาปกต

29. การลงทนท าสวนมงคดใชเงนมากนอยแคไหน และผลตอบแทนจะคมกนหรอไมไดมการประเมนตนทนการผลตมงคดโดยกรมการคาภายใน พอสรปไดวาหากปลกมงคด 16

ตน/ไร ในเวลา 3 ป จะตองใชเงนลงทน 39352 บาท/ไร แตหากปลก 20ตน/ไร ในเวลา 3 ป จะตองใชเงนลงทน 46880 บาท/ไร ซงจะแยกรายละเอยดใหเหนไดดงน

เงนลงทน ปลก 16 ตน/ไร ปลก 20 ตน/ไรเงนลงทนปท 1 2512 3410เงนลงทนปท 2-6 ปละ 1880 2280เงนลงทนปท 7-13 ปละ 3920 4620

นอกจากนส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนของการปลกมงคดทวในภาคใตและภาคตะวนออกโดยเฉลยทกอาย พบวาตนทนตอปโดยเฉลยทงประเทศ 4430บาท/ไร โดยการลงทนในภาคใตจะต ากวาภาคตะวนออกประมาณ 2500 บาท/ไร แตพบวามงคดทปลกในภาคตะวนออกใหผลผลตสงกวาทางภาคใตประมาณ 2 เทา ดงนนเมอคดเปนตนทนตอกโลกรม

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 24

ของผลมงคดแลว ในภาคตะวนออกจะใชเพยง 6.42 บาทตอมงคด 1 กโลกรม ขณะทภาคใตใชถง9.01111 บาท/มงคด 1 กโลกรม จากการคดก าไรทจะไดรบตอพนท 1 ไรโดยเฉลยในแตละป ชาวสวนภาคตะวนออกจะไดก าไร 2478 บาท (ขายในกโลกรมละ 9 บาท) ในขณะทภาคใตไดต ากวา คอเพยง 398 บาท (ขายในราคากโลกรมละ 10 บาท) ทงนเพราะชาวสวนในภาคตะวนออกใชเทคนคการผลตทกาวหนาและอาศยหลกวชาการมากกวา ถาสงเกตจากตวเลขทแสดงราคาตนทนและก าไรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรน จะพบวามการประเมนผลผลตตอไรคอนขางต าคอ ในภาคตะวนออกเพยง 962 กโลกรม/ไร ซงเปนการคดคาเฉลยในชวง 1-15 ปของการปลก แตหลงจากนผลผลตตอไรจะเพมขนเรอยๆ ก าไรจงควรจะเพมมากขนตามไปดวยชาวสวนมงคดภาคตะวนออกผมประสบการณบอกวา การท าสวนมงคดนนจะคนทนไดในปท 12 หลงจากนนจะไดก าไรมากขนเรอย ๆ ซงเมอเปรยบเทยบกบผลไมอน ๆ กจะเหนไดวาทนคนชากวาแตในระยะยาวแลวมนคงกวา

30. มเทคนคพเศษอะไรหรอไมทจะท าใหการท าสวนมงคดแลวไดก าไรมากๆค าวา ท าใหไดก าไรมาก ๆ ทผถาม ถามมานคดวาคงหมายถงท าใหไดผลผลตสง และตน

มความแขงแรง สามารถเกบผลไดนานหลายสบป การท าใหไดก าไรมากนถามองอกมมหนงจะเปนการใหไดก าไรมากโดยเรวเรยกวาการอยากรวยเรววางนเถอะ ซงกมกจะใชวธการมงคบใหตนมงคดออกดอกใหผลผลดไปจากธรรมชาต เชน ออกดอกมากเกนไป หรอออกดอกนอกฤดกาลปกต เปนตน เปรยบเสมอนกบการฆาหานทไขเปนสทองเพราะอยากไดไขในทองหานโดยเรว จงไมขอตอบค าถามในแนวทางน

ขอกลบมาทการท าก าไรมาก ๆ โดยใหผลผลตสง และใหผลผลตนาน ๆ อครง กอนอนขอย าเรองผลผลตสงเสยกอนวาไมใชใหผลดกเกนกวาธรรมชาต แตใหผลดกพอประมาณ โดยทตนสามารถเลยงผลไดและใหผลดกไดสม าเสมอทกป รวมทงผลมงคดทไดจะตองมขนาดใหญพอเหมาะ และไมมต าหนเสยหายดวย หมายความวาจะตองขายไดราคาดดวยนนเอง การท าแบบนท าใหไดผลตอบแทน(ตวเงน) ทสง แมวาจะมผลมงคดออกขายไมมาก พดงาย ๆ กคอขายไดราคานนเอง เทคนคหรอวธการทจะท าใหไดก าไรมาก ๆ ดงทตอบไวขางตนพอสรปเปนขอ ๆ ไดดงน

1. ตองวางแผนผงสวนและแผนการดแลรกษาใหด ซงกจะชวยท าใหการดแลรกษาท าไดงาย อกทงยงเปนการใชประโชนจากพนทไดอยางคมคาและประหยดเงนลงทน นอกจากนควรมแหลงน าส ารองเพยงพอและถามการการปลกพชแซมดวย กจะยงท าใหมรายไดเพมมากขน

2. ตองถอหลกทวาลงทนนอยทสด แตไดก าไรมากทสด โดยดจากเปอรเซนตก าไรตอเงนลงทน ตวอยางเชน ถาลงทน 30000 บาทตอไร ไดก าไร 3000 บาท เทากบก าไร10 เปอรเซนตแตถาลงทน 40000 บาทตอไร ไดก า 3500 บาท แบบนดจากตวเงนทไดก าไรแลว จะเหนวาสงกวา แตเมอคดเปนเปอรเซนตแลวจะไดเพยง 8.15 เปอรเซนต แบบนตองทบทวนดใหด การลงทนแค 30000 บาทตอไร อาจจะดกวากได

3. ตองบ ารงตนใหแขงแรงสมบรณ ตนมงคดทแขงแรงสมบรณไมมโรคภยเบยดเบยนนน นอกจากจะเกบผลไดมากและใหผลสม าเสมอทกปแลว ยงมอายยนสามารถเกบผลไดนานหลายสบปดวยการท าตนใหแขงแรงสมบรณ ไมไดหมายความวาตองฉดพนสารเคมปองกนก าจดศตรพชเสมอไป การตดแตงกงแหงออกไป การใหปยและน าอยางเหมาะสมรวมทงการไมปลอยใหตดผลดกจนเกนไป ตลอด

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 25

จนการรกษาใหเกดสมดลของธรรมชาตในการก าจดศตรของมงคด ลวนเปนวธการทท าใหตนมงคดแขงแรงสมบรณไดทงสน

4 .การจดการใชแรงงานคนและเครองมอเครองจกรท ค มคาท สดการใชแรงงานคนให เหมาะสมกบความสามารถและใหท างานอยางมประสทธภาพ จะท าใหประหยดคาจางแรงงานได อกทงมเครองมอเครองจกรทเหมาะสมกจะลดการจางแรงงานไปไดมาก เครองมอเครองจกรทจะซอมาใชแตละชนควรตรวจสอบกอนซอวาใชคมคากบเงนทเสยไปหรอไม เชน เปรยบเทยบกบการใชแรงงานคนหรอเปรยบเทยบกบเครองจกรชนดหรอยหออน ทงในดานความบอยครงในการใชงานความทนทานและผลงานทได การใชเครองจกรจะชวยใหท างานไดเรวขนแตถาซอมาเพอใชปละ 1 ครง กไมคมคา

5. ขายผลมงคดไหไดราคาดทสด จะตองเตรยมผลมงคดใหมคณภาพด และเลอกขายใหกบตลาดทรบซอราคาสง ปจจบนผสงออกใหราคาดกวาตลาดทองถน 2-3 เทา แตจะรบซอผลมงคดทมคณภาพตามทก าหนดเทานน เพราะฉะนนหากจะขายใหกบผสงออก กตองมการดแลรกษาและเกบผลใหไดผลมงคดทมคณภาพตามทเขาก าหนดไว

31. เคยไดยนมาวาเขามการท ามงคดคณภาพ เขาท ากนอยางไรและท าเพออะไรทานเคยซอผลมงคดมา 1 กโลกรม แลวรบประทานไดเพยงครงกโลกรมหรอไมหลายคน

คงตอบวาเคยถาเปนอยางนทานจะเขดไปอกนาน หากทานเปนชาวสวนผปลกมงคด ทานคงไมอยากใหคนซอ "เขด" ไมกลาซอมงคดอก เพราะถาคนซอไมซอทานกจะขายไมได ราคากจะตก ถามวาแลวมงคดเสยมากๆ นเกดจากอะไรละกตอบไดวาเปนเพราะไมม "คณภาพ" นะซ แลวเจาตวคณภาพนถามแลวคนซอมงคดจะกนไดหมด ทกลกทง 1 กโลกรม ทซอมาเลยหรอไม ตอบวา "ออ ! แนนอน" ถาจะเสยกลกสองลก คนซอเขาคงไมถอ แถมถามงคดทขายมคณภาพดดวยแลวนอกจากคนซอกนไดทงหมดแลวยงอยากจะซอดวย เพราะลกใหญ รสดเปลอกบาง เนอมาก แหม! มนดไปซะทงนนอยางนราคาสงไปอกกโลกรมละ 5 บาท กยงจะซอ เพราะคมคากวา นแหละครบ แลวทานไมคดท าใหคณภาพมงคดของทาน "ม" และ "ด" บางหรอครบ

ถาทานตองการใหมงคดของทานมคฯภาพด อยากจะแนะน าใหลองท าตามดดงน1. เตรยมการเกบผลไดแนะน าไปเปนสวนใหญแลวในค าตอบขอ 25 ในทนทานจะขอเพมเตม

อกเลกนอยคอ ในการบย ารงตนหลงจากเกบผลไปจนถงชวงทมงคดออกดอกในปตอไปนน ไมควรเรงปยไนโตรเจนมากจนเกนไป เพราะอาจเกดการ "เฝอใบ" ได แตสงทจ าเปนคอตองดแลรกษาใหใบทมอยสมบรณไมขาดวน หรอแหงตาย เพราะใบจะเปนแหลงสรางอาหารทส าคญของมงคด

2.การจดการเมอเกบผลและหลงจากเกบผลจากตนแลว วธการเกบผลและการจดการหลงเกบผลไดอธบายไวคอนขางละเอยดแลวในค าตอบขอท 26-27 สงทอยากจะเพมเตมกคอ หลกเลยงการเกบผลขณะทฝนตกหรอแดดรอนจด พยายามแยกผลเสยหรอผลทมต าหนออกจากผลดทนททพบ การคดสแยกความแกและการคดขนาดนน ตองมเขาขางตวเอง ในขณะเกบเกยวหากมผลรวงมากระทบพนอยางแรงตองแยกไปรวมกบพวกทมต าหนและหลงจากการคดขนาดแลว ควรจะน าสงตลาดทนทไมควรเกบไวคางคนหรอนานเกนไป

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 26

32. การน าผลมงคดไปขายใหกบพอคาสงออก ควรปฏบตอยางไรพอคาสงออกมงคด มกฎเกณฑการรบซอมงคดทแตกตางไปจากตลาดภายในประเทศ คอ จะ

เลอกซอมงคดทมคณภาพทเขาตองการ ซงมลกษณะดงนคอ1. จะรบซอผลมงคดทมขนาดกลางหรอคอนขางใหญ มน าหนกผลละ 70-100 กรม หรอ

ประมาณ 10-15 ผลตอกโลกรม จะไมรบซอผลมงคดทมขนาดใหญหรอเลกเกนไป ดงนนกอนน าไปขายควรคดขนาดเสยกอน

2. ผวผลมงคดจะตองสะอาด ไมดางด า ไมมแมลงหรอราด าตดอย ไมมรอยแผลหรอรอยกดรอยดดของแมลง ผวไมหยาบกรานหรอตกสะเกด กลบเลยงใกลขวผลควรมสเขยวสด ไมเหยวแหง ถามอาการยางไหลอาจใชมดขดยางออกใหหมดกจะน าไปขายได

3. บรเวณใกลกลบเลยง หรอซอกมมอน ๆ ของผลมงคดตองสะอาดไมมแมลงอาศยอยเรองนเปนสงส าคญ เพราะบางประเทศจะหามน าผลมงคดไปขาย หากตรวจพบวามแมลงตดอยทผล ดงนนหากพบควรใชผาเชด ใชแปรงเขยออกหรออาจใชลมเปากได

4. ตองเปนมงคดทใชรบประทานเนอไดทงหมด ไมมอาการเปลอกแขง ยางไหล เนอแกวหรอเนาเสย จงจ าเปนตองคดเลอกผลทเสยหรอมต าหนออกทกครงทพบ ตงแตเกบผลถงกอนสงขาย ขณะทสงขายกจะตองไมบรรจในภาชนะทใหญเกนไป เพราะอาจจะท าใหผลทอยดานลางช าได

สวนการรบซอของผสงออกนน มทงทมาตดตอรบซอถงสวนหรอตดตอผานนายหนาหรอผทรวบรวมในทองถน แลวแตวาจะเปนแบบไหนจะสะดวกกวากน หากในทองถนนนมการรวมตวของชาวสวนเปนกลมผผลตมงคดคณภาพหรอกลมผผลตมงคดเพอการสงออกจะงายกวาการตดตอกบพอคาสงออกมากยงขน เพราะพอคาจะเขามาตดตอกบกลมไดโดยตรง ส าหรบราคาขายใหกบพอคาสงออกนน ในชวง 2-3 ปทผานมาราคาคอนขางสง คออยในชวง 30-40 บาทตอกโลกรมซงเปนราคาขายทดทเดยว

33. ปญหาหรออปสรรคในการท าสวนมงคดมอะไรบางทานไดอานค าถามตอมา 32 ขอแลว อาจคดวาการปลกมงคดนดไปทกอยาง ราคากด ตลาด

รบซอกมมาก โรคแมลงกนอย นาปลกเสยจรงแตอนทจรงแลวการปลกมงคดกยงมปญหาอยหลายขอเหมอนกน ซงพอจะสรปไดดงน

1. ปญหาเรองของการใหผลชา เนองจากชาวสวนนยมปลกมงคดโดยวธเพาะเมลด แมจะไมกลายพนธ แตกวาจะเรมขายไดกตองมอายถง 8 ปหรอปลกลงในแปลงแลว 5-6 ป ในระหวางนหากไมมรายไดทางอนหรอไมไดปลกพชแซม ผปลกกคงจะสนเปลองเงนทนมาก ขณะนนกวชาการก าลงหาวธยนระยะเวลาชวงดงกลาวใหนอยลงเชน ลองทาบกงเสยบกง เพาะเลยงเนอเยอ แตกยงอยในระหวางการทดลองจงยงไมสามารถตอบไดวาการใชวธไหนจงจะดทสดและจะแกปญหาไดแคไหน

2. เรองของคณภาพมงคด ปญหาใหญกคอเรองของการเกบผล และการจดการหลงเกบผล การเกบผลนนตองท าอยางระมดระวงไมใหหลนกระทบพน แมจะมการพฒนาเครองมอเกบเกยวทใชไดผลคอนขางดแลวกตาม แตกยงเกบผลไดชาเพราะมงคดไมสกพรอมกนทงตน และตนมงคดกสงมากดวยท าใหสนเปลองคาแรงเกบผลมากยงขนในอนาคตคาแรงงานคนจะแพงมากขนเรอย ๆ ถาปลกเปนแปลง

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 27

ใหญแลวเกบผลไมทนกคงจะเสยหายมาก ดงนน ผปลกจะตองคดถงเรองนไวดวยกอนทจะปลกมงคด สวนการจดการหลงการเกบผลมาแลวนนตองเรยนรกนพอสมควร ตองคดแยกใหเปนและผลทเสยตองคดทงไป ท าใหมงคดทขายไปมคณภาพเชอถอได เรองนยงมปญหามากพอสมควร เพราะชาวสวนเกดความเสยดาย จงอยากจะขายแบบคละกน แตเมอมาคดดแลว การขายแบบคละนนจะไดราคาต ากวาการขายแบบแยกมาก

3. ปญหาเรองสภาพแวดลอม ปจจบนมปญหาเรองฝนแลงและนบวนกจะยงแลงมากขน ท าใหเกดปญหาใหมกบมงคด 2 ประการดวยกนคอ ประการแรก หากฝนไมตก แตยงมบอหรอสระใหสบน ามารดไดแมจะผลตมงคดไดเหมอนเดม แตคาใชจายในการลงทนไมวาจะเปนคาเครองจกร คาน ามนคาทอ หรอคาแรงงานยอมเพมขน ท าใหอาจจะขาดทนได ประการทสองคอ นอกจากฝนไมตกแลว น าในบอยงแหงอกดวย แบบนอาจจะท าใหตนมงคดทรดโทรมหรอตายได ดงนนกอนปลกมงคดในพนทใดตองตรวจสอบกอนวามฝนตกมาก และการกระจายตวของฝนดหรอไม อกทงมแหลงน าพอทจะสบมาใชรดมงคดไดตลอดหนาแลงหรอไม

34. หากตองการตดตอขอค าปรกษาจากนกวชาการทรเรองเกยวกบมงคด จะตดตอไดทไหนบาง

เทาทไดตรวจสอบดนกวชาการทท าเรองเกยวกบมงคดมอย 4 แหงทจะตดตอขอค าปรกษาไดคอ

1. ศนยวจยพชสวนจนทบร ต.ตะปอน อ.ขลง จ. จนทบร 221102. ศนยวจยพชสวนสราษฎรธาน อ.กาญจนดษฐ จ. สราษฎรธาน 841603. ภาควชาพชสวน คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน

นครปฐม 731404. ภาควชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ. หาดใหญ จ. สงขลา 90110

หากทานตองการเรยนรเรองการปลกหรอการปฏบตดแลรกาาทวไปอาจตดตอกบเจาหนาทของกรมสงเสรมการเกษตร เชน เกษตรต าบล หรอเกษตรอ าเภอ นอกจากน ชาวสวนทปลกมงคดมานานกอาจจะใหขอแนะน าในทางปฏบตไดเชนเดยวกน

35. เนอผลมงคดใหคณคาทางโภชนาการอะไรบางคณคาทางโภชนาการของเนอผลมงคด จากการตรวจสอบของนกวชาการ พอสรปไดดงน

ในสวนประกอบของเนอผลมงคด 100 กรม ประกอบไปดวยน า 79.2 กรมพลงงาน 79 แคลอรโปรตน 0.8 กรมไขมน 1 กรม

35 ค าถามกบการปลกมงคด ✽ 28

คารโบไฮเดรท 18.8 กรมเสนใย 1.6 กรมแคลเซยม 10 กรมฟอสฟอรส 15 กรมเหลก 0.8 กรมวตามนบ 1 0.03 มลลกรมวตามนบ 2 0.01 มลลกรมไนอาซน 0.5 มลลกรมวตามน ซ 3 มลลกรม

(ขอมลจากหนงสอตารางแสดงคณคาทางอาหารไทยในสวนทกนได 100 กรม ของกองยวกาชา กรมพลศกษา)