71

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4 ความรนแรง

หวขอเนอหาประจ าบท

1. ความหมายของความรนแรง 2. ประเภทของความรนแรง 3. พฒนาการเกยวกบความรนแรง 4. ลกษณะของความรนแรงทเปนตนเหตของความไมสงบสข 5. มายาคตแหงความรนแรง 6. แนวทางแกไขความขดแยงและความรนแรง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถบอกความหมายและอธบายความรนแรงในมตตาง ๆ ไดอยางถกตอง 2. นกศกษาสามารถหาทางออกใหกบความรนแรงทกกรณดวยสนตวธ 3. นกศกษาตระหนกในความสญเสยอนเกดจากความรนแรงและตงปณธานไมใชความรนแรงในการแกไขปญหาทกกรณ

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจ าบท

1. วธสอน

1.1 การเจรญสนตภาวนา 1.2 การประเมนความรเดม 1.3 การฟงบรรยายและอภปราย 1.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม

72

2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 การเจรญสนตภาวนา อาจารยและนกศกษารวมกนสวดมนตแผเมตตาใหกบตนเอง พอแม ญาต มตร คร อปชฌาย อาจารย เทวดา เปรต เจากรรมนายเวร และ สรรพสตว ซงจะท าใหนกศกษามทาททเปนมตรกบสงมชวตทงปวงอนเปนจดเรมตนแหงสนตสขภายในและสนตภาพภายนอก 2.2 การประเมนความรเดม ใหนกศกษาแสดงความคดเหนเกยวกบความรนแรงโดยทอาจารยเปนผต งค าถามน าไปสค าตอบดงน 1) ความหมายของความรนแรง 2) ประเภทของความรนแรง และ 3) แนวทางแกไขความขดแยงและความรนแรง พรอมทงใหยกตวอยางความรนแรงทปรากฏอยท วไป 2.3 การฟงบรรยายและอภปราย อาจารยบรรยายประกอบพาวเวอรพอยต เรอง ความรนแรง โดยใชค าถามเปนตวน าใหนกศกษาแสดงความคดเหนและตระหนกในความส าคญของการสรางและรกษาสถานการณทปราศจากความรนแรงซงเปนสถานการณเดยวทเออตอการพฒนาศกยภาพของมนษย 2.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม ใหนกศกษาแบงออกเปน 10 กลม โดยใหนกศกษาทมความเหนในขอตนเหมอนกนหรอคลายกนอยกลมเดยวกนแลวท าแบบฝกหดทายบท เมอท าเสรจแลวใหน าเสนอโดยใหกลมอนโตแยงตอค าตอบนน เพอใหเกดความหลากหลายของมมมองและยอมรบความแตกตางทางความคด

สอการเรยนการสอน

1. หนงสอสวดมนต ประกอบดวย บทสวดมนต บทปลงใจ และบทแผเมตตา 2. พาวเวอรพอยตประกอบการสอน เรอง ความรนแรง 3. วดทศน เรอง stopmotion_รณรงคยตความรนแรง 4. เอกสารประกอบการสอนรายวชาศาสนากบสนตภาพ

การวดผลและประเมนผล

1. ประเมนจากพฤตกรรมการมสวนรวมในการสนตภาวนา 2. ประเมนความรหลงการเรยนเทยบกบความรเดม

73

3. ประเมนจากการรวมแสดงความคดเหน 4. ประเมนจากการท าแบบฝกหดทายบท

74

75

บทท 4 ความรนแรง

ความรนแรงคออะไร มลกษณะอยางไร มกประเภท ความรนแรงแตละประเภทมความเหมอนและแตกตางกนอยางไร ผใชความรนแรงมหลกการอะไรเปนเหตผลรองรบการใชความรนแรง ความรนแรงเรมตนขนตงแตเมอใดและพฒนาการมาเปนอยางไร และความรนแรงถกเขาใจคลาดเคลอนอยางไร ประเดนเหลาน คอ เนอหาบทนซงจะน าเสนอไปตามล าดบประเดน คอ ความหมายของความรนแรง ประเภท พฒนาการ มายาคตแหงความรนแรง และแนวทางแกไขความขดแยงและความรนแรง

ความหมาย

สงซงตรงขามกบสนต เรยกวา ความรนแรง (violence) กลตง (2512 อางถงใน ไชยนต รชชกล, 2545: 31-32) นกทฤษฎทางดานสนตศกษา ไดใหความหมายของความรนแรงทชดเจน และเปนทยอมรบของนกสนตทวไปวาไดแก อปสรรค หรอภาวการณทขดขวางตอความตองการพนฐานของมนษยไมใหบรรลผล ความตองการพนฐานของมนษยทกคนตามความหมายของกลตง ม 4 ประการ ไดแก การด ารงชวต (survival) การมความเปนอยทด (welfare) การมเสรภาพ (freedom) และการมเอกลกษณและความรสกมความหมายในชวต (identity) ความตองการพนฐานเหลาน เมอไมไดรบการสนองตอบ หรอไดรบไมเพยงพอ กลตง เรยกวาภาวการณของความรนแรงซงม 4 ประการ โยงสมพนธกนตามตารางท 1

76

ตารางท 1 ความสมพนธแหงภาวการณของความรนแรง ทมาของความรนแรง ผลของความรนแรง

ความรนแรงทางตรงอนเกดขนจากบคคลผกระท า

ความรนแรงทางโครงสรางอนเกดขนจากระบบสงคม

ผลของความรนแรงทเกยวกบ รางกายหรอวตถ

การถกเบยดเบยนถงถกท ารายเขนฆา เชน การสญเสยชวตต ง แ ต ห น ง ค น ถ ง จ า น ว นมหาศาล เชน การฆาหมชาวยวโดยพวกนาซเยอรมน

ความยากจน การถกขดรด เชน การอดตาย หรอการมโรคภยไขเจบโดยไมไดรบการรกษา ซงกเทากบเปนการฆาหมอยางเงยบ ๆ

ผลของความรนแรง ทเกยวกบจตใจ

การกด ข ข ม เห ง เ ช น ก า รปกครองแบบเผดจการ หรอการจบกมคมขง

ความเปลาเปลยวอางวาง เชน การสญเสยสขภาพจต การตายท า งค ว าม ร ส ก ท อ อนโยนออนไหว จนถงทางจตวญญาณ

ทมา (ไชยนต รชชกล, 2545: 32)

ประเภทของความรนแรง

ภาวการณแหงความรนแรง 4 ประการนน แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ ความรนแรงทางตรง (direct violence) และความรนแรงทางออม (indirect violence) ชยวฒน สถาอานนท (2545: 60-72) กลาวถงความรนแรงทงสองประการนไวซงสามารถสรปไดดงน

1. ความรนแรงทางตรง

ความรนแรงมลกษณะเปนกระบวนการอนประกอบดวย 1) ทมาของความรนแรง 2) เปาของความรนแรง 3) เหยอของความรนแรง ซงเมอกลาวใหถงทสดแลว ความรนแรงกคอการท าใหศกยภาพของมนษยสะดดหยดลงโดยยงไมถงการอนสมควร ชวตตองถกท าใหสนสดลง และพรอมกบชวตทสนสดลงนนโอกาสทชวตนน ๆ จะเตบโตเกอกลตอสงคมและชวตอน ๆ กตองสะดดหยดลงดวยและในกรณนการหยดชวตและศกยภาพของชวตเกดขนเพราะกระสนปน หรอ มดพราโดยมตวบคคลเปนผกระท า ความรนแรงชนดนอาจเรยกไดวาเปนความรนแรงทางตรงเพราะผลของความรนแรงเปนสงทเหนไดชดเจน แมทมากเหนไดชดเจน เพราะมตวผกระท าท

77

ชดเจน ความรนแรงทางตรงมผลในเชงการท ารายรางกายและมผกระท าเปนทมาของความรนแรง บางครงเรยกความรนแรงชนดนวาเปนความรนแรงสวนบคคล

1.1 มตของความรนแรงทางตรง ความรนแรงทางตรงอาจแยกพจารณาในแตละมตใหเปนระเบยบไดในลกษณะ

ดงตอไปน 1.1.1 ใหความสนใจกบตวผกอความรนแรงกอนวากอโดยใครซงอาจจะเรมตน

จากปจเจกบคคลแลวขยายไปสกลมบคคล ไปสฝงชน หรอทเรยกวา “mob” จากนนกพจารณาจากระดบการจดองคกรประกอบดวย กลาวคอ “ฝงชน” นนไมมการจดองคกรทเปนระเบยบมากนก ในขณะทนกรบจรยทธมการจดองคกรทเหนอกวา และกองทพมการจดองคกรทเปนระเบยบพเศษ ตวอยางเชน กรณลอบสงหารประธานาธบดสหรฐอเมรกา มตวผกระท าทเปนปจเจกชน กรณการตอสกนระหวางชาวฮนดกบชาวมสลมเมอแรกแยกจากอนทวปแบงออกเปนอนเดยและปากสถาน ใน ค.ศ. 1947 เปนความรนแรงทกอโดยฝงชน พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยทจบอาวธสกบรฐบาลไทยมากกวาสองทศวรรษ เปนกองก าลงตดอาวธทมการจดองคกร สวนการตอสระหวางอหรานกบอรกทยตไปเปนสงครามเตมรปแบบทกองทพทงสองประเทศสรบกนเตมท

1.1.2 การกลาวถงความรนแรงทางตรงอาจกระท าไดโดยมงความสนใจไปท เครองมอทใชในการกอความรนแรง ทอาจเรมตนตงแตรางกายมนษยเอง อนอาจแยกไดเปนการใชรางกายชนดปราศจากหลกวชา เชน ทใชตอสกนขางถนนหรอบางทเรยกวา “มวยวด” ไปจนถงหดใชรางกายในการตอสอยางมประสทธภาพเขาถงจดออนจดแขงของรางกายมนษย รจกการสงวนแรงและพลงงานในการใชความรนแรง เชน การใชสวนตาง ๆ ของรางกายในวชาตอสอยางคาราเตของญปน เทควนโดของเกาหล และมวยไทยนนเองขนตอไปกคอ การใชอาวธอาจเรมตงแตอาวธชนดทเรยบงายอยางมดพราทวไป จนกระทงอาวธทใชกลไกซบซอนและมพลงอ านาจในการท าลายลางสง ๆ เชน ปน ชนดตาง ๆ ไปจนกระทงถงขปนาวธนวเคลยรทใชกนอยในปจจบน อาวธแตละชนดกมพลงอ านาจในการท าลายลางมากนอยแตกตางกน ทนาสนใจกคอเครองมอแตละชนดโดยเฉพาะในระดบพนฐานนน มความสามารถในการท าลายลางขนอยกบธรรมชาตของเหยอแหงความรนแรงเหลานนดวย กลาวคอ ก าปนของผใชวชามวยไทยอาจเพยงท าใหนกมวยดวยกนฟกช าด าเขยว แตอาจท าใหผถกชกถงพการหรอตายได หากผถกชกเปนทารกเลก ๆ เทาน น แตเมอกลาวถงอาวธทมอ านาจการท าลายลางสง ๆ นน ไมวาผถกกระท าเปนใคร โอกาสทถกท ารายแบบสาหสหรอจนถงชวตมพอ ๆ กน เชน คนทถกยงดวยอาวธปนอยางเอม 16 หรอ AK – 47 (อารกา) อยางทฆาตกรใช เหยอจะเปนเดกหรอผใหญกมโอกาสบาดเจบสาหสหรอถงตายพอ ๆ กน ยงเปนระเบดขนาดหนกหรอระเบดปรมาณและนวเคลยรดวยแลว โอกาสทผลของความรนแรงจะแตกตาง

78

กนยงลดลงมากจนเกอบไมเหนความแตกตางใด ๆ ในแงน จงควรพจารณาผลของความรนแรงตอตวมนษยเปนไปในรปใด

1.1.3 การพจารณาจากความรนแรงทางตรง อาจพจารณาจากแงมมของผลท บงเกดตอรางกายของมนษยไดอกทางหนง วธพจารณาความรนแรงทางตรงแบบนอาจจดการใหเปนระเบยบยงกวาเดม โดยก าหนดกรอบในการคดถงผลของความรนแรงตอรางกายไวในสองลกษณะ คอ ผลในเชงท าลายรางกาย และผลในการขดขวางการท างานของรางกาย ถาเปรยบรางกายมนษยเปนเครองจกรเครองกลจะเขาใจความแตกตางของผลแหงความรนแรงทงสองลกษณะไดชดเจนขน กลาวคอ ในเชงท าลายรางกาย (anatomy) นน ความรนแรงทมงผลประเภทนพยายามจะท าลายเครองจกรหรอเครองกลนนเองแตถาเปนผลในเชงขดขวางการท างานของรางกาย (physiology) กหมายถง การกระท าตาง ๆ ทจะมใหเครองจกรนนท างานได ตวอยางเชน การใชคอนทบรถยนตเปนการใชความรนแรงเชงท าลายรางกายโดยชดเจน ในขณะทการกนมใหรถคนนนไดรบน ามนเชอเพลงและเคลอนไหวไปไหนไมไดเปนการจดการในเชงขดขวางการท างานของรางกายนนเอง

1.1.3.1 ผลของความรนแรงในการท าลายรางกาย (anatomy) นนอาจแบงยอยออกไดเปน 6 แบบ ไดแก 1) การบดขย (crushing) อนเกดจากการใชอาวธชนดคอนหรอเครองมอทบท าลาย 2) การฉกกระชาก (tearing) อนเกดจากการใชดาบฟน หรอการใชเชอกดงแขวนคอ 3) การแทง (piercing) อนเกดจากการใชมดหรอหอกแทงหรอกระสนปนทะลวงทะล 4) การเผาไหม (burning) อนเกดจากการวางเพลงหรอการใชระเบดเพลง 5) การถกวางยาพษ (poisoning) อนเกดจากการไดรบพษ 6) การทระเหดหายไป (evaporation) อนเกดจากอ านาจของอาวธรายแรง เชน อาวธปรมาณ

1.1.3.2 ผลของความรนแรงทางตรง ในเชงการขดขวางการท างานของ รางกาย (physiology) นนอาจแบงเปน 4 แบบกวาง ๆไดแก 1) การไมใหมอากาศ 2) การไมใหน า 3) การไมใหอาหาร 4) การปฏเสธการเคลอนไหว

ผลของความรนแรงในลกษณะการท าลายรางกายหรอการขดขวางการท างานของรางกายดงทไดกลาวแลว ยงมวธการแบงผลของความรนแรงออกในอกลกษณะหนง กลาวคอ ผลในเชงกายภาพ (physical) และผลในเชงจตวทยา (psychological) ทงความรนแรงทางกายภาพและทางจตนกอใหเกดปญหาในทางคณคาทส าคญวาอยางไรจงเปนความรนแรงชนดทเลวรายกวากนซงความรนแรงทางตรงนอาจเกดขนโดยจงใจ หรอไมเจตนากได

79

1.2 ความรนแรงทางตรงกบอดมการณรองรบ ความรนแรงชนดทสงผลในเชงเปลยนแปลงสงคมพนฐานเชนการปฏวตหรอ

การรกษาระบบสงคมไวคงเดมมใหเปลยนแปลง เชน การใชก าลงทหารและต ารวจระบอบเผดจการตอประชาชนนน กลาวไดวาเปนความรนแรงทางตรงชนดทมการจดองคกร มตวผกระท าแนนอนและบอยครงเปนการใชความรนแรงโดยจงใจอกดวย ทนาสงเกตกคอ ในการใชความรนแรงทางตรงเพอเปาหมายดงกลาวผใชจ าเปนตองหาค าอธบายบางชนดมารองรบการใชความรนแรงของตน ความจ าเปนในการตองมค าอธบายเชนทวาอาจเกดขนเพราะสาเหตอยางนอย 2 ประการ คอ

1.2.1 การใชความรนแรงเปนสงไมสพงประสงค ในสงคมทวไปอยเปนพนฐาน ดงนนผใชจ าเปนตอง “อธบาย” เหตผลในการใชความรนแรงของตนใหสาธารณชนไดรบร ตวอยางเชน ในทางความสมพนธระหวางประเทศนน การใชแนวทางการทตเพอแกปญหาความขดแยงเปนสงสามญทผคนจะคาดหวงอย โดยปกตจงมกไมตองอธบายอะไรใหสาธารณชนไดรบทราบ แตหากจะมการใชความรนแรงเชน สงก าลงทหารไปตรงชายแดนหรอสงก าลงรกเขาไปในดนแดนของฝายตรงขาม ผใชความรนแรงจกตองหาค าอธบายเตรยมไวเพอเปนเหตผลหรอขออางรองรบการกระท าของตน

1.2.2 ค าอธบายดงกลาวเปนสงจ าเปนเพราะการใชความรนแรงในแบบทมการจดองคกรน จ าเปนตองอาศยความรวมมอจากผคนในฝายตน ค าอธบายทรองรบหรอทบางคนเรยกวา “อดมการณ” รองรบน จะชวยระดมผคนใหรวมตวกนและพรอมออกไปกระท าการรกษาสญญาหรอเปลยนแปลงระเบยบทางสงคมของตนตอไป อดมการณเหลานมหนาทในการสรางบรณาการในกลมของตน แบงแยกกลมของตนออกจากฝายตรงขามโดยชดเจน ดงในการสงครามทกครง จ าเปนตองใชอดมการณมาท าหนาทเหลาน

1.3 ประเภทของอดมการณรองรบความรนแรง โดยทวไปแลวอาจแบงประเภทการใชอดมการณรองรบความรนแรงทางตรง

ไดเปน 4 ประเภทใหญ ๆ โดยมงประเดนไปทการใชความรนแรงเพอพทกษ หรอเปลยนแปลงท าลายสงคมบางชนด

1.3.1 การใชความรนแรงเพอพทกษรกษาระเบยบทางสงคมชนดหนงทผใช เหนวาเปนสงทชอบธรรมอยแลวหรอเพอท าลายลางระเบยบทางสงคมชนดทเขาเหนวาไมชอบธรรม

1.3.2 การใชความรนแรงเพอขยายระเบยบทางสงคมชนดหนงออกไปครอบง า ระเบยบทางสงคมอยางอน ดวยเหนวาระเบยบทางสงคมของตนเปนสงทเหนอกวาระเบยบทางสงคมชนดอน ๆ ของผอน

80

1.3.3 การใชความรนแรงเพอตอสพทกษสทธของผคนกลมตาง ๆ เพอระเบยบทางสงคมของตนเอง

1.3.4 การใชความรนแรงเปนสงทมคณดวยตวของมนเอง เพราะเกอหนนตอ พฒนาการสวนบคคลของผใช ชวยสรางความมนใจตอเปาหมายในการตอสและสงผลใหคณภาพของโครงสรางทางสงคมมนคงยงขน

ทงหมดนเปนวธอธบายการใชความรนแรงชนดทมการจดตงเพอเปาหมายทางสงคมการเมองเปนความรนแรงทางตรงทอาจสงผลทงทางกายภาพและทางจตใจ เปนความรนแรงชนดทใหความส าคญกบตวผกระท าและเจตนาในการใชความรนแรงเปนหลก

2. ความรนแรงเชงโครงสราง

ชยวฒน สถาอานนท (2545) กลาววาความรนแรงอกประเภทหนงทอาจสงผลรายตอรางกายและจตใจของมนษย หากการกลาวถงตวผกระท าไมสมประโยชนอะไรนก เพราะไมวาจะเปลยนตวผกระท าอยางไร ความรนแรงกเกดขนอยด เพราะความรนแรงดงกลาวถกสรางขนและด ารงอยในโครงสรางกบปรากฏออกมาในรปของอ านาจทไมเสมอกน และผลกคอโอกาสแหงชวตกไมเสมอกนไปดวย

ความรนแรงเชงโครงสราง หมายถง อะไรกตามทท าใหเกดชองวางระหวางศกยภาพของมนษย (potentiality) กบสงทมนษยเปนอยจรง (actuality) โดยเฉพาะเมออะไรกตามนนมใชตวบคคลแตเปนระบบหรอโครงสรางนนเอง

ในทางทฤษฎแลวสงใดกตามทมาขวางกนมใหชองวางระหวางศกยภาพและความเปนจรงของมนษยแคบลง หรอเปนตวการขยายชองวางนนออกไปกลวนถอวาเปนความรนแรงเชงโครงสรางไดเชนกน

ความรนแรงเชงโครงสรางนนมลกษณะเดนประการหนงคอ มใชสงทเกดขนโดดเดน เมอปรากฏขนแลวกหายไปเชนความรนแรงทางตรง หากแตเกดขนและด ารงอยในชวงเวลาอนยาวนานอยางตอเนอง ธรรมชาตของความรนแรงเชงโครงสรางอยในกระบวนการมากวาจะเปนเหตการณจ าเพาะเจาะจง ซงคลายกบความอดอยาก ดงภาพท 3

81

Y ระดบความรนแรง

C A V B S

o X (เวลา)

T1 T2 T3

ภาพท 3 ความรนแรงเชงโครงสรางและความรนแรงทางตรง ทมา (ชยวฒน สถาอานนท, 2545: 69)

จากภาพนใหแกนแนวนอน OX เปนเวลาเทากน 1 วน หรอ 24 ชวโมง ในสงคมไทย และแกนตง OY คอระดบความรนแรงทปรากฏเปนจ านวนคนทเสยชวต สวน T1 คอ เวลา 10.00 น. 18.45 น. และ 23.30 น. ตามล าดบ เหตการณความรนแรงทงสามมระดบความรนแรงแตกตางกน สวนเสน SV เปนเสนแสดงความรนแรงเชงโครงสรางมลกษณะเสนตอเนองมใชจดดงเชน A, B หรอ C ซงเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนง

ความรนแรงเชงโครงสรางนนไมมตวผรายเปนบคคลเพราะเมอเกดความรนแรงเชงโครงสรางขนตวการของความรนแรงชนดนกคอตวโครงสรางนนเอง ระยะเวลาทเกดความรนแรงชนดนกเปนชวงเวลาทยาวนานผคนในสงคมเองจงรสกเคยชนกบปรากฏการณทเกดขน

อนตรายอกประการหนงจากความรนแรงเชงโครงสรางทนาใครครวญกคอ การทตวโครงสรางเองเปนสงทมองไมเหนจบตองไดยากส าหรบมหาชนสวนใหญทรบรเหตการณตาง ๆ ผานสอมวลชนอยางหนงสอพมพและโทรทศนแลวคงเปนทประจกษชดไดเหนอกวาการตายของเดกไทยเพราะขาดสารอาหารหรอโรคภยทเกยวของกบสาเหตนทกชวโมง ๆ ละ 5 หรอ 6 คน อยางแนนอน

ดวยเหตน ความยากจนและความอดอยากในสภาพทสงคมสามารถจะแกปญหาทงสองได แตมไดลงมอกระท าจงถอไดวาเปนความรนแรงเชงโครงสรางไดอยางชดเจน

82

2.1 มตของความรนแรงเชงโครงสราง อะไร คอ มาตรฐานศกยภาพของมนษย ส าหรบกลตง ผเปนเจาของความคดน

มงหมายถงภาวการณอนเปนอปสรรคตอความตองการพนฐานของมนษย 4 ประการดงทกลาวมาแลวขางตน และสงใดบางทเปนอปสรรคขดขวางการพฒนาศกยภาพนน เพราะเหตน ชยวฒน สถาอานนท (2545) จงตงค าถามตอความรนแรงเชงโครงสรางท เปนปญหา 3 ขอดงน

2.1.1 ปญหาความกวางของแนวความคดเรองความรนแรงเชงโครงสราง เนองจากความรนแรงเชงโครงสราง หมายถง อะไรกตามทมาขดขวาง

เปนตวขยายหรอเปนตวกนมใหศกยภาพและความเปนจรงของมนษยประสานเขาหากน และดงทไดกลาวขางตนแลววา “อะไรกตาม” ในทนเปนสงทมใชตวมนษยหากแตเปนโครงสราง ดวยเหตนความรนแรงเชงโครงสรางจงเปนแนวความคดทกวางขวางครอบคลมมตตาง ๆ มากมาย เชน มตในการพฒนา (development) และมตในดานมนษยชน (human rights)

แตเพราะความรนแรงเชงโครงสรางกวางขวางครอบคลมเรองราวตาง ๆ อยมาก จงมผวจารณวากวางขวางจนเกนไปและครอบคลมปญหาตาง ๆ ไวแทบทกเรอง ทงน กเพราะชองวางระหวางความเปนจรงกบศกยภาพของมนษยดจะธ ารงอยในมตตาง ๆ มากมาย ทนาพจารณากคอ ความกวางขวางของแนวคดนกอใหเกดปญหาทแทจรงอยางไร ปญหาประการส าคญดจะอยทวา แนวคดเรองความรนแรงเชงโครงสราง ท าใหการศกษาเรองสนตภาพขยายออกไปครอบคลมประเดนตาง ๆ มไดจ ากดตนเองอยเพยงการศกษาสาเหตของสงครามและการจดการกบสาเหตเหลานน

2.1.2 ปญหาการซ าซอนกบแนวคดอน เพราะความรนแรงเชงโครงสรางเปนแนวความคดทกวางขวาง

ครอบคลมเรองตาง ๆ มากมายดงทกลาวแลว จงมผวจารณวา บางทประเดนปญหาทความรนแรงเชงโครงสรางหมายถงอาจน ามาพดถงไดโดยอาศยแนวคดทมอยเดมแลว เชน ความอยตธรรมทางสงคม (social injustice) อนทจรงแมแตกลตงเองกยอมรบวาบางทความรนแรงเชงโครงสรางนอาจเรยกอกอยางหนงวา ความอยตธรรมทางสงคมกได แตทวาความรนแรงมผลในเชงศลธรรมทส าคญ เพราะความรนแรงนนเปนสงทมความหมายเชงลบอยในตวและมแนวความคดทมสภาพสามญยงกวาความยตธรรมหรอความอยตธรรม

83

2.1.3 ปญหาการใชความรนแรงเพอแกปญหาความรนแรงเชงโครงสราง ดวยเหตทวาปจจยสรางปญหาความรนแรงชนดนอยทตวโครงสราง

นนเอง ทางเลอกในการแกปญหาทางหนงกคอ การเปลยนแปลงโครงสรางสงคมโดยพนฐานซงบางฝายเหนวาการวเคราะหปญหาเชนนยอมจะน ามาซงความรนแรงทางตรงได

ส าหรบปญหานมประเดนทตองใครครวญอย 2 ประการ ไดแก 1) เพราะความกวางขวางและผลในเชงการกระท าของสนตภาพทรวมเอาปญหาความรนแรงเชงโครงสรางเขาไวดวย ท าใหตอกย าถงความสมพนธระหวางเปาหมายและวธการ และ 2) ผทสนใจสนตภาพยอมตระหนกดวาการใชอาวธเอาชวตผคน แมเพอแกปญหาความรนแรงเชงโครงสรางกตามไมใชสงทพงกระท า

ความแตกตางและเหมอนของความรนแรงทางตรงและความรนแรงเชงโครงสราง

ความรนแรงทางตรงและความรนแรงเชงโครงสรางดงกลาวมานนสามารถสรปไดวา 1) ความรนแรงทางตรงกคอ ความรนแรงทเกดขนโดยเปดเผย เหนไดชดเจนโจงแจง สวนใหญจะเปนความรนแรงทเกดขนตอตวบคคล และ 2) ความรนแรงทางออม เปนสงทเรามกจะไมส านกถงเพราะไมมความโจงแจง ไมเปนรปธรรม เปนผลมาจากการจดระเบยบสงคมหรอโครงสรางสงคมทอยตธรรม

การฆาฟนชกตอยเปนความรนแรงทางตรง หรอความรนแรงระหวางบคคลตอบคคล ซงมผกระท าและผถกกระท าอยางชดเจนแตความรนแรงเชงโครงสรางเปนความรนแรงทโครงสรางสงคมไดกระท าตอคนในสงคมมผลใหชวตของเขาถกบนทอนใหตกอยในความทกขทรมานทงทางกาย คอยากจนขนแคน เจบปวยอมโรค และทางจตใจ คอเกดความหวาดหวนไมมนคงรสกวาชวตขาดความปลอดภย มภาวะกดดนในใจ ความรนแรงชนดนหาตวคนทเปนสาเหตหรอผกระท าความรนแรงไดไมชดเจน ความรนแรงทงสองมความแตกตางและความเหมอนกน ดงน

1. ความแตกตางระหวางความรนแรงสวนบคคลและความรนแรงเชง โครงสราง

ขอแตกตางระหวางความรนแรงสวนบคคลและความรนแรงเชงโครงสรางกคอ ผทถกกระท าดวยความรนแรงทางตรงนอกจากจะเหนหรอรบรความรนแรงไดชดเจนแลว ยงอาจม

84

ปฏกรยาตอตาน แตความรนแรงเชงโครงสรางนนเกดขนอยางเงยบ ๆ แอบแฝง และเหนไมชด ยงกวานนผตกเปนเหยอของความรนแรงดงกลาวอาจถกโนมนาวใหยอมรบมนโดยไมปรปากบน ความรนแรงสวนบคคลนนเกดขนเปนครง ๆ ถบาง หางบาง แตความรนแรงเชงโครงสรางนนเกดขนอยางตอเนองเปนกระแสขนบาง ลงบาง จนกวาเหตปจจยของโครงสรางนนจะหมดไป ความรนแรงบางอยางทเปนทงความรนแรงทางตรงและความรนแรงโครงสราง เชน ระบบเผดจการ การปราบปราม จบกม คมขง ทรมานและประหารผเหนขดแยงนนเปนความรนแรงทางตรงทเหนไดชด แตขณะเดยวกนระบบดงกลาวกไดสถาปนาโครงสรางทกดดนบบคนผคนจนไรสทธไรเสยง หรอเบยดบงโภคทรพยของเขาเหลานน จนมชวตแรนแคน แมระบอบการปกครองทอางวาเปนประชาธปไตย แตมกฎหมายสนบสนนการเหยยดผว และในทางปฏบตกเปดโอกาสใหมการท ารายผเรยกรองความเสมอภาคระหวางผว กถอไดวาเปนระบบทมทงความรนแรงทางตรงและความรนแรงทางโครงสราง ความรนแรงเชงโครงสรางจงเปรยบเสมอนการครอบง าแบบผช านาญการ (professional of expert) กลาวอกนยหนงผไรฝมอเทานนทใชปน สวนผทมฝมอยอมใชโครงสรางทางสงคมในการครอบง าผอน

2. ความเหมอนระหวางความรนแรงสวนบคคลและความรนแรงเชง โครงสราง

ลกษณะรวมกนของความรนแรงเหลาน คอ เปนสงทกระท าตอบคคลในทางท บนทอน ขดขวาง หรอกดใหต าลง หากจะกลาวอยางรดกมและครอบคลม ความรนแรงกคอสงซงเปนสาเหตใหเกดชองวางหรอความแตกตางระหวางศกยภาพกบความเปนจรงของมนษย โดยความรนแรงด ารงอยเมอมนษยถกกระท าจากภายนอก จนกระทงสภาพการณทางรางกายและจตใจตกอยในภาวะทต ากวาศกยภาพหรอวสยทสามารถเปนได ท าได กลาวอกนยหนงวา ความรนแรงคอสงใดกตามทบนทอนมนษยมใหไดบรรลถงศกยภาพของตน ขดขวางมใหเขาเปนมนษยทสมบรณพรอม อนอาจเปนสงซงสงผลทางอารมณท าใหผคนเกดความตนตระหนก หวาดกลวอยางยดเยอ หรออาจเปนปจจยทางสงคมท าใหผคนอยในบรรยากาศกดดนเหมอนกบอยภายใตทรราช หรอตกอยในความตนตระหนกอยเนองนตย หรอถกกดข และอาจเปนการเอาเปรยบขดรดในทางเศรษฐกจกได

85

พฒนาการเกยวกบความรนแรง

ชยวฒน สถาอานนท (2545: 57-59) ไดประมวลภาพความรนแรงในโลกปจจบนไววา เมอ ค.ศ. 1942 ไรต (Quincy Wright, 1942) ไดเรมประวตศาสตรการสงครามอยางจรงจงโดยเฉพาะอยางยงไดรวบรวมจดเกบสถตสงครามทเกดไวอยางเปนระบบ โดยนยาม“สงคราม” วาหมายถง กรณทผคนไมต ากวา 50,000 คน ถออาวธเขามามสวนรวมเขาพบวาตงแต ค.ศ. 1480 ถง ค.ศ. 1941 มการสงครามเกดขน 278 ครง แตนกเปนแตเพยงการศกษาสงครามอนเปนความรนแรงแบบหนงเทานน

ตอมาอกราวทศวรรษ รชารดสน (Lewis Fry Richardson, 1960) ศกษาความรนแรงทเปนสาเหตแหงความตายของมนษยไดแก สงคราม การปฏวต และการฆาตกรรมตงแต ค.ศ. 1820 ถง ค.ศ. 1945 และพบวาในชวงเวลา 126 ปน นมผคนลมตายเพราะความรนแรงท ง 3 รปแบบ ถง 46.8 ลานคน ในขณะทอก 12.6 ลานคน กลมตายดวยความรนแรงแบบอน ๆ อกรวมทงสนความรนแรงคราชวตผคนไปถง 59 ลานคน ในเวลากวาศตวรรษ และในศตวรรษท 20 นเองมผลมตายเพราะสงครามโลกทงสองครงถง 36 ลานคน หรอกวา 3 ใน 4 ของจ านวนผตายทงหมด พสจนใหเหนวา สงครามทเกดขนมาทงหมดนนกวารอยละ 70 มสาเหตมาจากปญหาเศรษฐกจ อาจกลาวไดวาชวงเวลาดงกลาวมคนผหนงสงหารอกคนหนงทก ๆ 68 วนาท

หากพจารณายอนหลงไปใหครอบคลมประวตศาสตรโบราณของมนษยชาต คอ ตงแตประมาณ 3,600 ปกอนครสตกาลจนถง ค.ศ. 1980 โลกไดเผชญกบสงครามใหญ ๆ ประมาณ 2,400 ถง 3,500 ครง มเหตการณรนแรงในระดบนานาชาตและระดบชาตถง 13,600 ครง ในชวงเวลาดงกลาวมคนลมตายเพราะสงครามโดยตรงไมนบผตายเพราะความอดอยากเพราะเนองมาแตสงคราม มยอดสงถง 1.1 พนลานคน ทนาใครครวญอกประเดนหนงคอ จ านวนพลเมองทลมตายลงเพราะการสงครามซงเพมทวขนอยางมหาศาล เชน กรณสงครามโลกครงทหนง เมอ ค.ศ. 1914 – 1918 นน ผทลมตายรอยละ 95 เปนทหาร อนถอไดวาเกยวของกบการรบโดยตรง พลเรอนนนบาดเจบลมตายลงไปราวรอยละ 5 แตในสงครามโลกครงทสองซงเกดขนเมอ ค.ศ. 1939 และยตลงใน ค.ศ. 1945 นน ผตายรอยละ 50 เปนพลเรอน ยงในสงครามทเกดขนในระยะหลงอยางเชนทเลบานอนดวยแลว ประมาณกนวาเมอ ค.ศ. 1982 ผคนทลมตายในสงครามนกวารอยละ 90 เปน พลเรอนซงสวนใหญเปนสตรและเดก

ทกลาวขางตนเปนความรนแรง โดยเฉพาะอยางยงความตายอนเปนผลมาจากสงคราม หรอการประหตประหารกนไมวาจะโดยตรงหรอโดยออม แตถาจะประมาณวาในแตละปผคนลมตายโดยเฉลยเพราะสงครามปละราว 200,000 คน กตระหนกดวยวาในปลายทศวรรษ 1980 นเอง

86

แตละปมเดก ๆ อายต ากวา 5 ขวบ ลมตายถงปละ 14 ลานคน เดกเหลานตายเพราะโรคภยตาง ๆ ในขณะทโรคเกยวกบระบบการหายใจและปอดบวมท าใหเดกตายปละ 4 ลานคนในแตละปไขมาลาเรยท าลายชวตเดกอกปละ 3 ลานคน

ในสงครามเวยดนามนน ตวเลขเมอสน ค.ศ. 1987 พบวาทหารอเมรกนลมตายไปทงสน 58,156 คน ดงรายนามทปรากฏจารกอยบนอนสาวรยสงครามเวยดนามในกรงวอชงตน แตตวเลขดงกลาวยงนอยกวาจ านวนเดก ๆ ทวโลกทอายต ากวา 5 ขวบทตองตายดวยโรคภยและปญหาอนปองกนไดภายในเวลาเพยง 2 วนเสยอก บรนต (Willy Brandt, 1987: 19) สรปวา ในโลกปจจบนน ทก ๆ 1 นาทจะมเดก ๆ อายต ากวา 5 เดอน หรอ 6 ขวบราว 30 คนตองตายเพราะวาไมมกน ไมมน าสะอาด หรอขาดบรการทางสาธารณสข ในการรายงานของบรนท (Brandt Commission) ระบวาโลกไมอาจจะอยแบบสนตไดหากผคนนบรอย ๆ ลานยงถกทงใหอยระหวางความเปนความตาย ความยากจนของมหาชนเชนนอาจน าไปสสงครามไดและทใดกตามทความอดทนด ารงอย สนตภาพกไมอาจถกสถาปนาขนไดอยางมนคง

ลกษณะของความรนแรงทเปนตนเหตของความไมสงบสข

ไพฑรย สนลารตน (2545: 287-325) แสดงลกษณะของความรนแรงทเปนตนเหตของความไมสงบสขหรอทกอใหเกดภาวะทตรงขามกบสนตภาพ 4 ระดบ/ลกษณะ ซงครอบคลมมตในการด าเนนชวตและกจกรรมของมนษยท งหมด ไดแก ความรนเรงทางตรง ความรนแรงทางโครงสราง ความรนแรงทางวฒนธรรม และ ความรนแรงทางสงแวดลอม รายละเอยดเหนไดจากตารางท 2

ตารางท 2 ลกษณะของความรนแรงทเปนตนเหตของความไมสงบสข ระดบ ลกษณะ

โลก ประเทศ สงคม บคคล

ทางตรง สงครามตามแบบนวเคลยร การละเมดสทธมนษยชน

สงครามกลางเมอง

การตอตาน การฆาตวตาย

ทางโครงสราง ความยากจน ความไมเทาเทยมกน ความเอาเปรยบ

ความไมเทาเทยมกนในประเทศ

ความยากจน ความไมเปนธรรมในสงคม

การหมดก าลงใจ

87

ระดบ ลกษณะ

โลก ประเทศ สงคม บคคล

ทางวฒนธรรม การขมทางวฒนธรรม การเอาเปรยบทางเชอชาต การแบงเพศศาสนา

การแบงแยกทางชนชน

การเอาเปรยบซงกนและกน

การรสกแบงแยก

ทางสงแวดลอม สงแวดลอมเปนพษ สงครามเคม/นวเคลยร การใชทรพยากรเกน

สงแวดลอมในประเทศ ปาไม

สงแวดลอมในชมชน ปาไม/ภเขา

การบรโภคเกนความจ าเปน

ทมา (ไพฑรย สนลารตน, 2545: 287-325)

มายาคตแหงความรนแรง

ความรนแรงทงทางตรงและความรนแรงเชงโครงสรางทเกดขนไดนนเพราะมความเขาใจและความเชอทผดซงเรยกวามายาคต ชยวฒน สถาอานนท (2545: 74-80) กลาวถงมายาคตเกยวกบความรนแรงไววาม 3 ชนด ไดแก 1) ความรนแรงกบธรรมชาตของมนษย 2) ความขดแยงกบความรนแรง และ 3) มายาการแหงเอกลษณ มายาคตเกยวกบความรนแรง 3 ประการนสามารถสรปไดดงน

1. ความรนแรงกบธรรมชาตของมนษย

มายาคตเกยวกบธรรมชาตของมนษยคอความเหนทวา มนษยเปนสงมชวตทมความรนแรงเปนธรรมชาต มนษย คอ สตวลาเหยอทมการฆาโดยใชอาวธเปนสญชาตญาณตามธรรมชาต มายาคตนเชอวามนษยเปนสงมชวตทมความรนแรงเปนธรรมชาตอยลก ๆ และมกเชอวามนษยมความรนแรงอยในธรรมชาตโดยการรบราฆาฟนกนมาตงแตโบราณกาลแลว ความเชอท านองนเปนมายาคตดวยเหตผลตอไปน

1.1 ผทไดขอสรปวาธรรมชาตของมนษยนนเปนธรรมชาตทรนแรง มกไดขอสรปมาจากการศกษาสตวหรอการศกษาประวตศาสตรของมนษย ประวตศาสตรของมนษยนนกถกก าหนดโดยธรรมชาตของบนทกประวตศาสตร ซงเปนการบนทกเรองราว และความรนแรงนนเปนเรองราวทตองถกบนทกอยางแนนอน ในขณะทความสงบนนไมมเรองราว ดงนน จงมกจะถกบนทกไวนอยกวา

88

1.2 การน าพฤตกรรมของสตวมาใชอธบายพฤตกรรมมนษย กคงตองท าความเขาใจกบพฤตกรรมของสตวและการจ าแนกประเภทพฤตกรรมของสตวใหดเสยกอน พฤตกรรมการตอสของสตวนน อาจแบงแยกในเชงการหนาทไดเปนพฤตกรรมทตางกน 2 ชนด คอ 1) พฤตกรรมการลา (predatory behavior) และ 2) พฤตกรรมการแขงขนภายในกลม (intra-species rivalry) ซงพฤตกรรมอยางหลงนผศกษาพฤตกรรมสตวเรยกวา ความกาวราวรนแรง (aggression)ในทางวชาพฤตกรรมสตวนน การกนสตวอนเปนอาหารมไดถกถอวาเปนความกาวราวรนแรง ในขณะทการตอสเพอชงความเปนหวหนาฝงหรอชงตวเมยในหมกวางนนถอวาเปนความกาวราวรนแรง

ถามองพฤตกรรมสตวเชนนกคงตองตงค าถามวามนษยเหมอนกบสตวมากนอยเพยงไร และความรนแรงทมนษยใชนนเปนไปโดยมสาเหตบงคบเหมอนความกาวราวรนแรงในหมสตวหรอไม หรอวาความรนแรงมใชธรรมชาตของมนษย แตถกก าหนดดวยเงอนไขในสงคมมากกวา

1.3 หากเชอวาความรนแรงเปนธรรมชาตของมนษย กคงไมมชมชนมนษยทใดเลยทเปนอสระจากความรนแรง หมายความวา คงไมมชนเผาใดเลยทมประวตศาสตรวฒนธรรมทเปยมลนไปดวยแนวทางสนต งานในทางมานษยวทยาชใหเหนวา มนษยนนมไดถกก าหนดมาแตตนใหเปนผใชความรนแรง เพราะมชนเผาตาง ๆ ทไมใชความรนแรง

ขอเทจจรง ทางมานษยวทยานชใหเหนวา หากมชนเผาพวกนด ารงอย กแสดงวาความรนแรงไมใชธรรมชาตของชนเผาเหลาน และในเมอชนเผาเหลานกเปนมนษยเหมอนผอนกหมายความวาความรนแรงนนเปนสงทถกสอนสงผานระบบวฒนธรรมยงกวาจะอยในธรรมชาตของมนษย ประเดนส าคญกคอเพราะวฒนธรรมเปนสงทสอนได กเปนสงทยกเลกไดเชนกน แมวากลไกในการสอนวฒนธรรมแหงความรนแรงนนซบซอนและด ารงอยมานานแตกมใชจะกระท ามได

2. ความขดแยงกบความรนแรง

ความขดแยงกบความรนแรงนนไมจ าเปนตองเปนสงเดยวกน การตงค าถามวาอะไรคอสาเหตแหงความรนแรง เปนการตงค าถามทไมชอบดวยเหตผล เพราะค าถามไมสอดคลองกบธรรมชาตของความรนแรงอนเปนเพยงวธการมใชเปาหมายของมนษยทจะชวยสลายมายาคตแหงความสบสนระหวางความรนแรงกบความขดแยงนาจะเปนวามนษยใชอะไรเปนขออางรองรบในการใชความรนแรงเพอแกไขปญหาระหวางตนกบผอน ค าตอบตอค าถามนกคอมายาคตอกชดหนงทชวยจรรโลงความรนแรงในโลกทกวนน

89

3. มายาแหงเอกลกษณ

การทมนษยเขาใจวาตนเองสามารถตดขาดและแยกตวออกจากมนษยและสงอน ๆ นนกเปนการรนแรงอยแลว เหตหนงทการแยกตวเปนเรา เปนเขา เกดขนไดกเพราะมนษยสรางเอกลกษณขนมาเปนชด ๆ ภายใตมายาการแหงเอกลกษณทถกสรางขน มนษยสามารถใชความรนแรงตอผอนไดไมยากหากเกดความขดแยงขน เอกลกษณทวานมดวยกนหลายระดบ

เอกลกษณเหลานในทางหนงกชวยใหมนษยรสกมนคงเพราะสภาพของเอกลกษณคอการบงบอกวาเราเปนใครมาแตไหน ใหความรสกเปนพเปนนองและรกใครกนในกลมคนทถกนยามวาอยกลมเดยวกน แตในกระบวนการดงกลาวเอกลกษณยอมชดวยวาใครไมใชพวกเราแตเปนคนอน ในแงนเอกลกษณเปรยบเสมอนก าแพงซงปกปองพวกเราไวภายใน แตกกนคนอนไวภายนอก บางทพวกเราอาจมองไมเหนและไมสามารถเขาใจคนอนจากแงมมของเขาไดและก าแพงยงเปนตวปดกนมใหเหนพวกเขามองเหนสถานการณตาง ๆ จากแงมมของเราดวยเชนกน

เอกลกษณแตละชนอาจถกดงออกมาใชเปนขออางรองรบการใชความรนแรงตอคนอนไดในโอกาสทแตกตางกนแตทส าคญกคอ ไมวาเอกลกษณชดใด ๆ กไมสามารถเปลยนแปลงขอเทจจรงอนเปนมลฐานในทางชววทยาทวามนษยทกชน ทกชาต ทกศาสนา ทกเผาพนธกลวนเปนมนษยเสมอกน การแบงแยกมนษยดวยมายาการเหลาน ไมวาจะนานเทาใดกคงเปลยนแปลงสภาพความเปนจรงดงกลาวมามได

มายาคตแตละอยางลวนมเกอหนนตอความรนแรงทงสน หากทกคนเชอวาความรนแรงเปนธรรมชาต และธรรมชาตของมนษยนนเปลยนแปลงมได กหมายความวาความรนแรงไมมวนจะหมดสนไปได หากเชอวาความขดแยงและความรนแรงเปนสงเดยวกนและความขดแยงเปนธรรมชาตของสงคม หรอเชอวาความขดแยงจะแกไขไดดวยความรนแรงเทานน ความรนแรงกขจดไมไดเชนกนหรอยอมรบวาในทสดกตองใชความรนแรงจดการกบความขดแยงอยด ความเชอท านองนท าใหเหนความรนแรงด ารงอย แตมายาคตสวนสดทายคอเรองเอกลกษณนนเกอหนนใหมนษยใชความรนแรงตอผอนไดงายเขา ถาคนกลมหนงเชอตลอดเวลาวาตนแตกตางจากคนกลมอนและตนเหนอกวาหรอถกตองกวาเขาอน โอกาสทจะใชความรนแรงตอผอนกจะยงงายขน แตปญหากคอ ความรนแรงนไมมทางเปลยนแปลงเปนอนไดกระนนหรอ

90

แนวทางแกไขความขดแยงและความรนแรง

เมอกลาวโดยสรปความขดแยงอาจโยงไปสความรนแรงหรอการสรางสรรคกได โดยความรนแรงตอตวบคคลหรอความรนแรงทางตรงมกเกดขนในสถานการณของความขดแยงระหวางบคคล หรอกลม หรอสงคม ทมฐานะเทาเทยมกนโดยประมาณ สวนความรนแรงทางออมหรอความรนแรงทางโครงสรางมกเกดขนในสถานการณของความขดแยงระหวางบคคล หรอกลม หรอสงคมทมฐานะไมเทาเทยมกน ความรนแรงทางตรงจงเปรยบเสมอนแคพนผวของภาวะวกฤตตาง ๆ ในสงคมทเกดขนเปนครงคราว แตความรนแรงเชงโครงสรางเปรยบเสมอนกนบงของภาวะวกฤตเหลานนทเกดขนจนเปนความเคยชนแหงโลกมนษย โดยนยน การลด การสลาย ตลอดจนการขจดความรนแรงทง 2 ชนด คอจดมงหมายของการศกษาเรองสนตภาพ

การแกไขความรนแรงทถกจดตองเรมตนแกไขทความขดแยงกอนทความขดแยงจะบานปลายลกลามไปเปนความรนแรง ในระดบของความรนแรงทางตรง แนวทางแกไขมอย 3 วธ สวนการแกไขความขดแยงและความรนแรงเชงโครงสรางดในตอนทวาดวยสนตวธ คอ 1) การจดการกบความขดแยงตงแตระยะทเพงเรมตน โดยการท าใหคนทวไปไมรสกวามความขดแยงอย (to engineer away conflict) 2) การควบคมความขดแยงไมใหเลยเถดไป (to de-escalate conflict) และ 3) การสลายความขดแยง (to resolve conflict) ซงอาจสรปเปนเคาโครงแนวทางการสรางสนตภาพได 2 แนว คอ แนวแยกกนอย และ แนวการอยใกลกน สมพนธกน

1. แนวแยกกนอย (dissociative)

แนวแยกกนอยถอวาเมอเกดความขดแยงขน วธแกไขทดทสดกคอการแยกคกรณออกหางจากกนใหมากทสดเทาทจะท าได ซงอาจท าไดทงในทางกายภาพ คอ ใชพนทหรอภมภาคศาสตรเปนตวแยก (spatial-geographical dissociation) หรอโดยการใชวธการแยกออกจากกนทางสงคม (social dissociation)

2. แนวอยใกลกนและสมพนธกน (associative)

แนวอยใกลกนและสมพนธกน (associative) เสนอวาวธการทดทสดในการแกไขความขดแยงคอการใหคอรซงมความขดแยงกนอย ไมวาจะเปนความขดแยงแบบแฝงเรน หรอเปดเผย มาอยใกลกนใหมาก สมมตฐานกคอวาความใกลชดกนจะท าใหการตอสลดนอยลง ในขณะทแนว dissociative บอกวาการตดตอสมพนธกนใหนอยจะเปนการปองกนและลดความขดแยง แนว associative กลบบอกวาควรจะมการตดตอกนมากขน โดยมงทจะใหเกดการอยรวมกนและ

91

ความผกพนทเหนยวแนนขนจนอาจถงขนาดทมบรณาการเขาหากนจนเปนอนหนงอนเดยวกน ไมมพรมแดนขวางกนอกตอไปกยอมเปนไปได วธการทจะน าไปสเปาหมายดงกลาวมอยหลายวธ ตงอยบนพนฐานของการทคนเรามความเหมอนกนอย (similar) และคนเราจ าเปนตองพงพากนอย (interdependence) การพงพากนนมอยหลายระดบความเขมขน คอ 1) มการพงพากนมากจนไมอาจเสยงตอการท าลายลางกน เพราะจะท าใหทงคเสยหาย 2) มการพงพากนทงแบบทไดประโยชนและแบบทเสยประโยชนส าหรบทงสองฝายในอตราทเทากน โดยททงสองฝายมโอกาสมสวนรวมในการตดสนใจเทา ๆ กน ซงกคอความสมพนธแบบเทาเทยมกน (egalitarian) ซงกเปนระบบทยตธรรมอยแลว 3) มการพงพาในหลายมตดวยกน ท าใหสามารถมการตอรองกนในหลายมต ซงเปนไปไดวาหากมการเสยประโยชนในมตหนงกจะไดประโยชนในอกมตหนง 4) บางครงการพงพากนไดเกดขนในบางมต หรอในบางสวนเทานน ยงคงมสวนอน ๆ ทจะพงพากนไดอก ควรทจะกระตนใหเกดการพงพากนในมตเหลานนเพมขน ซงจะเปนการเปดโอกาสใหคนมความสมพนธกนได แมจะมความตดขด ขดแยงกนในมตใดมตหนง และ 5) บางครงอาจมการกอตงสถาบนหรอองคการความรวมมอขน เพอเชอมโยงคกรณเขาดวยกน เชน ในกรณทคกรณเปนชนชน สถาบนทวากคอรฐ ในกรณทเปนสมาคมกคอสมาพนธ ในกรณทเปนองคการระดบชาตกคอองคการระหวางประเทศทงภาครฐและเอกชน เชน ในระดบภมภาค มสมาคมอาเซยน (ASEAN) เปนตวอยาง

บทสรป

รปแบบของความรนแรงมจ านวนมากแตสามารถสรปลงในความรนแรงทางตรงและความรนแรงเชงโครงสรางไดท งหมด ความรนแรงท งสองประการนแมจะแตกตางกนในรายละเอยดแตจดก าเนดของความรนแรงทงสองกมาจากทเดยวกนคอใจทใฝความรนแรง ดงนนการแกไขความรนแรงใหหมดไปอยางสนเชงนนจ าเปนตองแกทจตใจ โดยกระบวนการแกไขอาจเรมจากปจเจกบคคล หรอโครงสราง หรอเรมไปพรอมกนทงระดบปจเจกบคคลและโครงสรางทางสงคมกได อนงในสงคมทปราศจากความรนแรงนนอาจยงมความขดแยงอย ซงความแยงหากบรหารจดการอยางสรางสรรคกจะน าไปสการสรางประโยชนใหกบสงคมทงหมด ในทางตรงกนขาม สงคมทปราศจากความขดแยงอาจเปนสงคมทใชความรนแรงอยางสมบรณแบบโดยการก าจดความเหนและการกระท าแมทถกตองแตตางไปจากผมอ านาจในโครงสรางของสงคมนน ๆ กเปนได

92

แบบฝกหด

1. จงใหความหมายของความรนแรงทนกแสวงหาสนตยอมรบกนโดยทวไป 2. จงอธบายความเหมอนและความตางของความรนแรงทางตรงและความรนแรง

ทางออม 3. จงอธบายอดมการณรองรบความรนแรงทสอดคลองกบสงคมไทย 4. จงแสดงพฒนาการของความรนแรงทสงผลตอความผาสกของมนษยชาต 5. จงอธบายลกษณะของความรนแรงทเปนตนเหตแหงความไมสงบสข 6. จงแสดงมายาคตแหงความรนแรงพรอมทงยกตวอยางประกอบ 7. จงอธบายเอกลกษณอนกลายเปนเหตแหงความรนแรง 8. จงแสดงแนวทางแกไขความขดแยงและความรนแรงในสงคมไทย 9. จงยกตวอยางความรนแรงและแนวทางแกไขในชวตประจ าวน 10. ความขดแยงและความรนแรงชนดใดทสงผลกระทบตอสนตภาพมากทสดและจะ

ปองกนและแกไขไดอยางไร