โครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว

โดย นางสาวญาณน มทธรศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบผลตภณฑ ภาควชาการออกแบบผลตภณฑ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

โครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว

โดย นางสาวญาณน มทธรศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบผลตภณฑ ภาควชาการออกแบบผลตภณฑ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

NATURAL FIBER ILLUMINANT SOUVENIR DESIGN FOR TOURIST

By Miss Yanin Mathurasa

An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Fine Arts Program in Product Design Department of Product Design

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหการคนควาอสระเรอง “ โครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว ” เสนอโดย นางสาวญาณน มทธรศ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบผลตภณฑ

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ ผชวยศาสตราจารย ดร.จรวฒน วงศพนธเศรษฐ คณะกรรมการตรวจสอบการคนควาอสระ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ลย กานตสมเกยรต) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.รฐไท พรเจรญ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.จรวฒน วงศพนธเศรษฐ) ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

55155305 : สาขาวชาการออกแบบผลตภณฑ ค าส าคญ : ผลตภณฑใหแสงสวาง / วสดกระดาษเสนใยธรรมชาต/ ของทระลก ญาณน มทธรศ : โครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว. อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ : ผศ.ดร.จรวฒน วงศพนธเศรษฐ. 137 หนา. การคนควาอสระนฉบบนมวตถประสงค 1) เพอศกษาองคความรในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว 2) เพอออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต ทมคณลกษณะเหมาะสมในการขนสงเคลอนท มรปแบบทสามารถสะทอนใหระลกถงความเปนไทยได ด าเนนการวจยโดยการวจยโดยใชแบบสอบถามเพอวเคราะหปจจยทอทธพลตอความสนใจและการตดสนใจซอของทระลก รวมถงการวจยเชงส ารวจเพอเกบขอมลผลตภณฑใหแสงสวางและผลตภณฑของทระลกทมอยในทองตลาดปจจบน และการทดลอง วเคราะหขอมลโดยวธวเคราะหเนอหา โดยใชสถตบรรยาย การออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบกลมนกทองเทยว ไดรบแรงบนดาลใจมาจาก 3 สงทเกยวของกบวถชวต วฒนธรรม ศาสนาและประเพณของไทย ซงเปนประเดนทกลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตใหความสนใจจากการสอบถามกลมตวอยาง จงน ามาซงแนวคดและแรงบนดาลใจในการออกแบบคอ แรงบนดาลใจจากดอกบว, แรงบนดาลใจจากการพบกระทงและประเพณลอยกระทง และแรงบนดาลใจจากลกษณะสถาปตยกรรมไทย ซงการออกแบบตงอยบนพนฐานแนวความคดทส าคญ คอ 1) ความรวมสมย 2) การสรางคณคาใหกบวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตหรอกระดาษสา 3) มรปแบบหรอวธการใชทสะดวกในการพกพาเคลอนยาย ผลงานการออกแบบผลตภณฑ มจ านวน 4 ชด ประกอบดวย โคมไฟหอย 1 ชด โคมไฟตงโตะ 2 ชด และโคมไฟขนาดกลาง 1 ชด ทงหมดเปนผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต โดยออกแบบใหสามารถถอดประกอบไดงาย เคลอนยายสะดวก โดยคดเลอกวสดกระดาษสาทมความหนาแนนของเสนใยจากชมชนในภาคเหนอของประเทศไทย ผสมกบวสดไมในสวนฐานเพอเพมความแขงแรงของผลตภณฑดวยเทคนคตางๆ นอกจากดานประโยชนการใชสอยแลวผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตนยงสามารถเปนของตกแตง จากการออกแบบรปทรงทค านงถงสนทรยภาพความงาม เชอมโยงถงความเปนไทย สามารถเขาไดกบทกลกษณะการตกแตงทอยอาศยทแตกตางกนของแตละวฒนธรรมในแตละประเทศ โดยผวจยคาดหวงใหผลงานการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบกลมนกทองเทยวน เปนสงทชวยสอสารและเผยแพรเอกลกษณความเปนไทยในกลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต

ภาควชาการออกแบบผลตภณฑ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา 2556ลายมอชออาจารยทปรกษาการคนควาอสระ ..........................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

55155305 : MAJOR : PRODUCT DESIGN KEY WORD : PRODUCT ILLUMINANT / NATURAL FIBERS PAPER / SOUVENIR YANIN MATHURASA : NATURAL FIBER ILLUMINANT SOUVENIR DESIGN FOR TOURIST. INDEPENDENT STUDY ADVISOR : ASST. PROF. DR. JIRAWAT VONGPHANTUSET. 137 pp. The main objective of this Individual Study are;

1) Studying the new knowledge about production design for illuminant that made of natural fibers paper in order to become souvenirs for tourist.

2) In order to create the product illuminant that made of natural fibers paper which is suitable for easily moveable, reinstallation and reflection to Thai culture.

The studying is collected data in the research by using questionnaire for analyze influenced factors that related to the interest and decision making for buying souvenirs. Moreover, in order to collected, experiment and analyze data for product illuminant and other souvenirs in the market by using statistic. The inspiration of creating product design for illuminant souvenir design, made of natural fibers paper for tourist, comes from three things that related to life style, culture, religion and also tradition as followings:

1) The inspiration comes from lotus. 2) The inspiration comes from how to make the banana leaf vessel and Loy Krathong

Festival. 3) The inspiration comes from Thai architecture.

The product design is based on contemporary, creating value for natural fibers paper or mulberry paper, convenient use, easy to reinstallation and easy to move. As the production design that made of natural fibers paper, it will be presented by four set of product illuminant which is divided into 1 set of hanging lamp, 2 sets of desk lamp and 1 set of moderate size lamp. The mulberry paper is selected to be raw material because of density of the paper, and it origins in the northern of Thailand. The product illuminant is made by mixing mulberry paper and woods on the base in order to increase product durable in many techniques. Apart from the utility, this can become home accessory because it is designed by using beautiful and concerning for the surrounding atmosphere by Thai culture and traditions which can be match up with all types of decoration of each other’s country traditions. The researcher believes this illuminant souvenir design, made of natural fibers paper for tourist, can show how the beauty of Thai style be. Department of Product Design Graduate School, Silpakorn University Student's signature........................................ Academic Year 2013 Independent Study Advisor's signature........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.มานพ มทธรศ ผชวยศาสตราจารย ดร.ละอองทพย มทธรศ ดร.ลดา มทธรศ และคณนฤบดนทร มทธรศ ครอบครวทแสนอบอน ก าลงใจทดทสด ทคอยใหค าปรกษา แสดงความคดเหน ใหค าแนะน าในการท างาน และคอยดแลอย เคยงขางมาโดยตลอด ขอขอบคณ คณศกวรรณ เจรญรกษภกดและคณพรดนย ฐตนนททวเดช ส าหรบพลงใจและความหวงใยคอยดแลชวยเหลออยางเตมทเสมอมา ขอขอบคณคณาจารยภาควชาออกแบบผลตภณฑทกทาน โดยเฉพาะผชวยศาสตราจารย ดร.จรวฒน วงศพนธเศรษฐ อาจารยทปรกษาโครงการผใหความร ค าปรกษาและค าแนะน าชวยขดเกลาการเปนนกออกแบบทด แกไขขอบกพรองตางๆใหสารนพนธนส าเรจลลวงไปไดดวยด ขอบคณมตรภาพจากเพอนปรญญาโททกคน โดยเฉพาะอาจารยดวด พปเคม พกน ปอ บ พมก และเอรท ส าหรบการชวยเหลอในทกๆเรองและชวยสรางสรรคความบนเทงตลอดมา ขอขอบคณพหนง รานไมประดษฐศลป พอาด พจบและทานอนๆทมสวนรวมในการศกษานใหส าเรจลลวงไปไดดวยด

ฉ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ........................................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ...................................................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................................ ฉ สารบญตาราง ................................................................................................................................................... ฌ สารบญภาพ ...................................................................................................................................................... ญ บทท 1 บทน า…………………………………………………………………………………………………………………………… 1 ความส าคญและทมาของปญหา……………………………………………………………………………… 1 วตถประสงคของโครงการ………………………………………………………………………………………. 5 สมมตฐานของการศกษา………………………………………………………………………………………… 5 ขอบเขตการศกษาของโครงการ……………………………………………………………………………… 5 วธด าเนนการการศกษาโครงการ…………………………………………………………………………….. 6 ผลทคาดวาจะไดรบ……………………………………………………………………………………………….. 6 2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ………………………………………………………………………………………………. 7 ขอมลทเกยวของกบการออกแบบ…………………………………………………………………………… 7

ขอมลเกยวกบศลปหตถกรรม…………………………………………………………………………………. 39 ขอมลเกยวกบวสดกระดาษ……………………………………………………………………………………. 44 ขอมลพฤตกรรมนกทองเทยว…………………………………………………………………………………. 48 แนวนโยบายของภาครฐทเกยวของ………………………………………………………………………… 52 งานวจยทเกยวของ…………………………………………………………………………………………..……. 56

3 วธด าเนนการวจย………………………………………………………………………………………………………………… 58 ขอบเขตของการวจย……………………………………………………………………………………………… 58 วธด าเนนการศกษาโครงการ………………………………………………………………………………….. 58 พนททท าการศกษา……………………………………………………………………………………………….. 59 ประชากรและกลมตวอยาง……………………………………………………………………………………. 59 วธด าเนนการวจย………………………………………………………………………………………………….. 59 ขนตอนการศกษาโครงการ…………………………………………………………………………………….. 59 4 การวเคราะหขอมลและการออกแบบ………………………………………………………………………………….. 60

การวเคราะหขอมล………………………………………………………………………………………………… 60 การออกแบบและการพฒนา………………………………………………………………………………….. 74 แรงบนดาลใจและแนวคด………………………………………………………………………………………. 75

การออกแบบราง……………………………………………………………………………………………………. 79 การพฒนาแบบราง……………………………………………………………………………………………….. 81 ผลงานการออกแบบ………………………………………………………………………………………………. 88 การทดสอบผลตภณฑ………………………………………………………………………………………….… 103

ช

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท หนา 5 สรปผลและขอเสนอแนะ……………………………………………………………………………………………………... 109 รายการอางอง………………………………………………………………………………………………………………………………….. 111ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………………….… 113 ภาคผนวก ก ................................................................................................................................... 114 ภาคผนวก ข ................................................................................................................................... 128 ภาคผนวก ค ................................................................................................................................... 135 ประวตผวจย ..................................................................................................................................................... 137

ซ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 ชนดของหลอดไฟและลกษณะสทเกด .......................................................................................... 25 2 ความสงทเหมาะสมในการตดตงหลอดไฟแตละชนด .................................................................. 36 3 มมล าแสงกบระยะทสาด ............................................................................................................... 39 4 การวเคราะหจดแขงจดออนของทระลกทมอยในทองตลาด ....................................................... 52 5 การวเคราะหจดแขงจดออนผลตภณฑใหแสงสวางทมอยในทองตลาด ..................................... 63 6 การเปรยบเทยบคณสมบตทางกายภาพแผนเยอกระดาษสา ..................................................... 66 7 การวเคราะหวธการทเหมาะสมกบวสดเพอก าหนดแนวทางการออกแบบ ............................... 67 8 จ านวนและรอยละดานเพศของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต ................ 70 9 จ านวนและรอยละดานอายของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต ................ 70 10 จ านวนและรอยละดานประเทศแถบทอยอาศยของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทย และชาวตางชาต ...................................................................................................................... 71 11 จ านวนและรอยละจดประสงคการทองเทยวประเทศไทยของกลมตวอยาง นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต .................................................................................... 71 12 จ านวนและรอยละปจจยทมอทธพลในการตดสนใจซอของทระลกของกลมตวอยาง นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต .................................................................................... 72 13 จ านวนและรอยละวตถประสงคในการเลอกซอของทระลกของกลมตวอยาง นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต .................................................................................... 73

14 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟตงโตะของ กลมตวอยางนกทองเทยว…………………………………………………………………………………………… 103

15 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟแบบหอยของ กลมตวอยางนกทองเทยว........................................................................................................ 104 16 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟตงโตะของ กลมตวอยางนกทองเทยว........................................................................................................ 105 17 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑชดโคมไฟบงกชของ กลมตวอยางนกทองเทยว........................................................................................................ 106

ฌ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 จ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตป 2548 - 2553 ....................................................................... 1 2 ภาพลกษณของประเทศไทยในสายตานกทองเทยว .................................................................... 2 3 ประเภทการใชจายสนคาของนกทองเทยวในป 2553 แบงตามภมภาค .................................... 3 4 โทมส อลวา เอดสน ผคดคนหลอดไฟฟา .................................................................................... 22 5 หลอดไฟรนแรกของโลก ไสคารบอน ทอดสนประดษฐเมอ ค.ศ.1879……………………………….. 22 6 โคมไฟสองลงชนดฝง ..................................................................................................................... 27 7 โคมไฟสองลงชนดแขวน ................................................................................................................ 27 8 โคมไฟสองลงชนดตดลอย ............................................................................................................. 28 9 โคมไฟสองลงกงฝงกงลอย ............................................................................................................ 28 10 ลกษณะโคมหลอดตดตงแนวนอน ................................................................................................ 28 11 ลกษณะโคมหลอดตดตงแนวตง.................................................................................................... 28 12 โคมฟลออเรสเซนตเปลอย ............................................................................................................ 30 13 โคมฟลออเรสเซนตโรงงาน ........................................................................................................... 30 14 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสงแบบเกลดแกว ................................................................................ 31 15 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสง แบบขาวขน .................................................................................. 31 16 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวาง .................................................................................... 32 17 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางเรยบ ............................................................................ 33 18 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางเรยบ ............................................................................ 33 19 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางเรยบ ............................................................................ 34 20 โคมแบบล าแสงแคบ ...................................................................................................................... 35 21 โคมแบบล าแสงกวาง ..................................................................................................................... 35 22 รปแบบแสง .................................................................................................................................... 35 23 การกระจายแสงสมมาตรสมบรณ ................................................................................................ 37 24 การกระจายแสงสมมาตร 2 ระนาบ ............................................................................................. 37 25 การกระจายแสงสมมาตร 1 ระนาบ ............................................................................................. 37 26 การกระจายแสงสมมาตร 1 ระนาบ ............................................................................................. 38 27 มมล าแสง ....................................................................................................................................... 38 28 งาน The International Geneva Motor Show งานแสดงสนคาระดบโลก ......................... 49

ญ

สำนกหอ

สมดกลาง

ภาพท หนา 29 นกทองเทยวเยาวชนเดนทางทองเทยวในชวงปดภาคเรยน ........................................................ 50 30 นกทองเทยวสะพายเป ................................................................................................................... 50 31 การแขงขนสดยอดเรอใบนานาชาต ณ หาดจอมเทยน พทยา ................................................... 51 32 งานววาหใตสมทร จงหวดตรง ...................................................................................................... 51 33 ผลตภณฑโคมไฟ โดยใชศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณ .............................................. 56 34 5W1H Model .............................................................................................................................. 60 35 ผลตภณฑของทระลกทมอยในทองตลาด .................................................................................... 62 36 ผลตภณฑโคมไฟทมอยในทองตลาด ............................................................................................ 63 37 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 1..................................................... 76 38 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 2..................................................... 77 39 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 3 ..................................................... 78 40 แบบรางแนวคดจากดอกบว .......................................................................................................... 79 41 แบบรางแนวคดจากการพบกระทงและประเพณลอยกระทง ..................................................... 80 42 แบบรางแนวคดจากเจดยลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย ........................................................ 81 43 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 1 .............................................................................. 82 44 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 2 .............................................................................. 83 45 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 3 .............................................................................. 83 46 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 3 ขณะเปดไฟ ......................................................... 84 47 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 4 .............................................................................. 84 48 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 1 .............................................................................. 85 49 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 2 .............................................................................. 86 50 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 3 .............................................................................. 87 51 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 4 ............................................................................... 88 52 ชนงานจรงโคมไฟตงโตะขณะปดไฟและเปดไฟ ........................................................................... 88 53 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟตงโตะ ........................................................................................... 89 54 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟตงโตะ ...................................................................................... 90 55 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟตงโตะขณะปดไฟ ........................................................ 91 56 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟตงโตะขณะเปดไฟ ....................................................... 91 57 ชนงานจรงโคมไฟแบบหอย .......................................................................................................... 92 58 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟตงโตะ ........................................................................................... 93 59 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟแบบหอย ................................................................................. 94 60 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟแบบหอยขณะปดไฟ ................................................... 95

ฎ

สำนกหอ

สมดกลาง

ภาพท หนา 61 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟแบบหอยขณะเปดไฟ .................................................. 96 62 ชนงานจรงโคมไฟขนาดกลาง ....................................................................................................... 97 63 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟขนาดกลาง ................................................................................... 97 64 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟขนาดกลาง .............................................................................. 98 65 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟขนาดกลางขณะเปดไฟ ............................................... 99 66 ชนงานจรงชดโคมไฟบงกชขณะปดไฟ ......................................................................................... 100 67 ชนงานจรงชดโคมไฟบงกชขณะเปดไฟ ........................................................................................ 100 68 รายละเอยดชนงานจรงชดโคมไฟบงกช ....................................................................................... 100 69 แสดงขนตอนการประกอบชดโคมไฟบงกช .................................................................................. 101 70 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานชดโคมไฟบงกชขณะปดไฟ..................................................... 102 71 ภาพจ าลองบรรยากาศการใชงานเซทโคมไฟบงกชขณะเปดไฟ .................................................. 103

ฏ

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท 1 บทน ำ

ควำมส ำคญและทมำของปญหำ

ประเทศไทยถอเปนเมองแหงการทองเทยว ดวยความโดดเดนดานวฒนธรรม ประเพณ วถความเปนอย และทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ จงนบวาไมใชเรองแปลกทประเทศไทยนนจะเปนจดมงหมายการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวทงจากภายในประเทศและตางประเทศ ประกอบกบรฐบาลยงมนโยบายใหการสนบสนนและจดสรรงบประมาณดานการทองเทยวอยอยางตอเนอง จงท าใหอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทยจงเปนหนวยส าคญทชวยสรางรายไดใหกบชาวบาน และน าเมดเงนเขามาภายในประเทศ ดงจะเหนไดจากรายงานสรปสถานการณนกทองเทยวระหวางประเทศป 2548-2553 ของกรมการทองเทยวกระทรวงการทองเทยวและกฬา สรปไดวา นกทองเทยวระหวางประเทศของไทยมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองโดยเพมขนเฉลยปละ 7.51% โดยป 2548 มนกทองเทยวจ านวน 11,516,936 คนและเพมขนเปน 15,841,683 คนในป 2553 ซงเปนผลจากการเพมขนของจ านวนนกทองเทยวทวโลกและความเขมแขงของปจจยพนฐานดานการทองเทยวของประเทศไทย คอ การเปดใหบรการของสนามบนสวรรณภมการมรปแบบการทองเทยวทหลากหลาย เชน แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ศลปวฒนธรรม นนทนาการ การทองเทยวเชงสขภาพ (บรการทางการแพทย/สปา) เปนตน นอกจากนแลว ประเทศไทยยงจดกจกรรมระดบ World Event ทสนบสนนดานการทองเทยว เชน มหกรรมพชสวนโลกงานเทศกาลมหาสงกรานต เปนตน จงท าใหประเทศไทยไดรบรางวลดานการทองเทยวระดบโลกหลายรายการเปนประจ า เชน รางวล Best Tourist Country, Best Country Brand for Value for Money (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554)

ภาพท 1 จ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตป 2548 - 2553

1

2

ภาพลกษณดานการทองเทยวของประเทศไทยในสายตาของนกทองเทยว ประเทศไทยมภาพลกษณทด คอ ประเทศไทยมความสวยงามทางธรรมชาตและความเปนมตรของคนในทองถน (Nuttavuthisit 2006) มความโดดเดนในดานวฒนธรรมและประเพณ ดานความคมคาของเงนในการทองเทยว นอกจากนแลว จากการศกษาของ Tapachai และ WarysZak (2000) พบวาประเทศไทยมภาพลกษณทเดนในคณคาดานหนาท (Functional Value) คอ มแหลงขายสนคาทถก (Fascinating Cheap Shopping) อาหารหลากหลาย (Exotic Food) แหลงประวตศาสตรทเปนมตร (Friendliness Historical Sites) ชานเมองทไมถกท าลาย (Tropical Unspoiled Countryside) และมทวทศนสวยงาม (Beautiful Scenery) ในทางตรงกนขาม ประเทศไทยมภาพลกษณทไมดตอสายตาของนกทองเทยว คอ ดานความปลอดภยและความสะอาดของอาหารและเครองดม และปญหาดานโสเภณ (ซนโนเวต, 2554) ดงปรากฏอยในภาพประกอบ ภาพท 2

ภาพท 2 ภาพลกษณของประเทศไทยในสายตานกทองเทยว จากภาพลกษณทเดนในดานการเปนแหลงชอปปงสนคาราคาถกคมคาเงน ท าใหนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทยมการใชจายเพอซอสนคาและบรการอยอยางตอเนอง ซงสนคาสวยใหญทนกทองเทยวนยมซอ ไดแก ของทระลก ของตกแตงบาน เครองประดบ และสนคาทวไปทมลกษณะสอถงเอกลกษณหรอภมปญญาของทองถน โดยจากการส ารวจพฤตกรรมและความพงพอใจของนกทองเทยวทท ากจกรรม Shopping & Entertainment ในประเทศไทย ของบรษท ด อนเตอรแอคทฟ รเสรช จ ากด ในป 2553 พบวา ประเภทสนคาทเปนทนยมซอของนกทองเทยว รอยละ 84 สนคาประเภทเสอผา รอยละ71 สนคาประเภทเครองหนง รอยละ 57 สนคาประเภทของแตงบาน รอยละ 53 สนคาประเภทของทระลก รอยละ 46 สนคาประเภทเครองประดบ และรอยละ 38 ซอสนคาประเภทเครองส าอาง

3

ภาพท 3 ประเภทการใชจายสนคาของนกทองเทยวในป 2553 แบงตามภมภาค ทมา : ด อนเตอรแอคทฟ รเสรช (2553) อยางไรกตาม แมสนคาทมกลมลกคาเปาหมายเปนนกทองเทยวในประเทศไทยจะไดรบความนยมดวยความเปนหตถกรรมประกอบกบวสดพนถนทเปนเอกลกษณแลวนน โดยเฉพาะอยางยงในสนคาประเภทของตกแตงบานซงไดรบความนยมชอสงเปนอนดบ 3 ในกลมนกทองเทยว ซงจากการศกษาผลตภณฑของตกแตงบานทเนนกลมผบรโภคเปาหมายเปนนกทองเทยวมวางขายอยในทองตลาดปจจบนนน สนคาเหลานยงคงมขอจ ากดและจดดอยในเรองของมาตรฐานสนคา ความหลากหลาย คณภาพของวสด การขาดการใหความส าคญตอการเชอมโยงระหวางรปแบบกบประโยชนใชสอย (function conscious design) น าหนก และความสะดวกในการขนยาย เชน แจกนแกว โคมไฟเซรามก ซงถอเปนปจจยหลกทมผลตอการตดสนใจซอของกลมนกทองเทยว โคมไฟถอเปนของตกแตงบานหนงทมบทบาทในการใชงานโดยการใหแสงสวางในการท ากจกรรมตางๆในชวตประจ าวนของมนษยมาแตอดตกาล แตตอมาศลปะไดมบทบาทในการใชชวตของมนษยมากขน ซงในกลมนกทองเทยวทเลอกซอของแตงบานประเภทโคมไฟน ากลบไปใชตกแตงสรางบรรยากาศในทพกอาศย นอกจากการใหแสงสวางแลว โคมไฟยงสามารถบอกถงรสนยมและเปนเครองเตอนทางความทรงจ าของผใชในแงประสบการณการทองเทยวทมตอสถานทหนงๆไดเปนอยางดอกดวย

4

หากจะพดถงผลตภณฑใหแสงสวางเชนโคมไฟทท าจากกระดาษนน ในปจจบนวตถดบเรมตนในการท ากระดาษคอไม โดยการน าเนอไมมาผานกระบวนการตางๆ ใหเปนเยอ (pulp) ทสามารถน ามาผลตเปนแผนกระดาษได กระดาษทใชกนอยทวไปในปจจบนมหลายประเภท เชน กระดาษพมพเขยน กระดาษถายเอาสาร กลองกระดาษ เปนตน ลวนมาจากสวนทเปนเนอไมทงสน สวนใหญมาจากไมยคาลปตสซงเปนเยอใยสน ประเทศไทยเราสามารถผลตไดเองและยงสงออกไปยงตางประเทศทขาดแคลนวตถดบ และอกสวนเปนเยอใยยาว ซงเยอใยยาวนสวนใหญน าเขาจากตางประเทศ แลวจงน าเยอใยสนและเยอใยยาวมาเปนสวนผสมกนในอตราสวนทเหมาะสมจะท าใหกระดาษมความแขงแรงเพมขน แลวจงใสสารเตมแตงเพมเตมใหมคณสมบตตามทตองการ วธการท ากระดาษแบบนเปนการท ากระดาษในระดบอตสาหกรรมขนาดใหญทท าในปรมาณมากๆ ทสามารถมกระดาษใชไดเพยงพอส าหรบประชากรในประเทศและการสงออกไปยงตางประเทศ

นอกจากวธการผลตกระดาษแบบอตสาหกรรมแลว ยงมวธการท ากระดาษแบบดงเดมหรอแบบพนบาน สวนใหญใชวธการท ากระดาษแบบงายๆ ไมยงยากซบซอน เครองมอและอปกรณในการท ากระดาษกสามารถวสดในทองถนทจะท าขนไดเอง กระดาษทไดจากวธการแบบดงเดมหรอแบบพนบานสวนใหญนนจะเปนกระดาษทน าไปใชทางดานหตถกรรม และวตถดบทใชท ากระดาษสวนมากจะเปนปอสา แตในปจจบนมการเผยแพรวธการท ากระดาษอยางกวางขวาง ผทมความสนใจไดเรมหนมาคดคนหาใชวตถดบทเปนเศษเหลอทางการเกษตร หรอจ าพวกวชพช หรอเปนมลชาง ซงสงเหลานสามารถน ามาท าเปนกระดาษไดเชนกน วตถดบประเภทนเมอน ามาท าเปนเยอจะเรยกวาเยอทไมใชเนอไม (non wood) ซงสามารถน ามาท ากระดาษแบบพนบานไดด

วตถดบในการท ากระดาษแบบพนบานทมมากและสามารถหาไดในทองถนกไดแก ฟางขาว สบปะรด กลวย ชานออย ปาลม วตถดบเหลานเปนวตถดบทเหลอจากการเกษตร สวนวตถดบทไดจากวชพชไดแก ผกตบชวา ธปฤษ หญาตามขางทาง เปนตน เนองจากวตถดบในการท ากระดาษแบบพนบานหาไดหลากหลาย แตกยงมผสนใจศลปะทางดานกระดาษไดคดคนหาวตถดบเพมอกหลายอยาง เชน เปลอกมนแกว ใบเตย จากใบไม ใบผก สวนเหลอจากหนอไมฝรง จากเปลอกสมโอ จากเปลอกกลวยไดมการคดคน ซงเยอทไดจากกลวยสวนใหญจะมาจากกาบและใบกลวย ซงอาจกลาวไดวาการท ากระดาษเปรยบไดกบการสรางสรรคงานศลปะเชนเดยวกน

นอกจากน ยงมการผสมเยอตางๆ เขาดวยกนเพอใหเกดความหลากหลายของวตถดบเปนการเพมมลคาขนไปอก หรอน าเยอทไดแตละชนดมาผสมกนท าเปนกระดาษเพอใหมคณสมบตของกระดาษดขน หรอเพอใหเกดลายใหมๆ เพอใหเกดประโยชนมากขนในกระแสสงคมอนรกษซงไดรบความนยมทงคนในประเทศไทยและตางประเทศ โดยจะเหนไดจากตลาดสงออกทส าคญของสนคาหตถกรรมประเภทกระดาษสาและผลตภณฑ ไดแก ตลาดอาเซยน เชน ประเทศญปน ประเทศเกาหลและประเทศไตหวน ตลาดยโรป เชนประเทศเยอรมนและประเทศสวเดนและตลาดประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศแคนาดา (ศนยบรการขอมลการคาการลงทน, 2554)

5

ดวยเหตปจจยทกลาวมาขางตนจงเปนแรงบนดาลใจในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว เนองดวยเลงเหนโอกาสการขยายตวดานการทองเทยวในประเทศไทยทมแนวโนมเพมสงขนจากการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป 2558 ประกอบกบชองวางในสวนของปญหาดานความยดหยนเรองรปแบบผลตภณฑของของตกแตงบานทมนกทองเทยวเปนกลมผบรโภคเปาหมายทมวางขายอยในทองตลาดปจจบน การออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว จงเปนโครงการออกแบบผลตภณฑอนจะเปนตวแทนถายทอดภมปญญาและวฒนธรรมทเปนเอกลกษณของประเทศไทยผานการใชวสดทองถน ซงจะชวยสรางอาชพ สรางงาน สรางรายได น าไปสการพฒนาคณภาพชวตใหกบชมชน อกทงยงเปนการกระตนการใชจายในกลมนกทองเทยวทเดนทางทองเทยวในประเทศไทย ซงจะเปนการสรางรายไดใหกบประเทศไทยอกทางหนงดวย

วตถประสงคของโครงกำร

1. เพอศกษาองคความรในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว 2. เพอออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต ทมคณลกษณะเหมาะสมใน

การขนสงเคลอนท มรปแบบทสามารถสะทอนใหระลกถงความเปนไทยได

สมมตฐำนของกำรศกษำ

สามารถออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางทมน าหนกเบา สะดวกในการขนสง สามารถตอบสนองไดทงดานการใชสอยและคณคาความสวยงาม ไดทราบถงกระบวนการออกแบบ ปญหาและแนวทางแกไข

ขอบเขตกำรศกษำของโครงกำร

โครงการนเปนการศกษาเรองความรดานการออกแบบผลตภณฑอทธพลดานรปทรงและส ววฒนาการและการใชแสงไฟในทอยอาศย การศกษาเกยวกบวสดกระดาษจากเสนใยธรรมชาต ขนตอนการผลตกระดาษจากเสนใยธรรมชาต รวมถงพฤตกรรมของนกทองเทยวและปจจยทมผลตอการบรโภคของนกทองเทยวชาวตางชาต

1. ประชากรทศกษา : นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

2. กลมตวอยาง : นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตชาย – หญง บรเวณแหลงชอปปงในกรงเทพมหานคร โดยท าการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling)

6

3. ขนตอนการศกษา ออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบ

นกทองเทยว โดยศกษาเรองภาพลกษณของกลมนกทองเทยวทมตอประเทศไทย และวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอน าแนวคดมาใชในการออกแบบ ซงมระยะเวลาในการศกษาขอมล ออกแบบ สรปผล เปนเวลา 6 เดอน ตงแต ตลาคม 2555 ถง มนาคม 2556 โดยมขนตอนการศกษา ดงน

3.1 ขนตอนการรวบรวมขอมล 3.1.1 ศกษาผลตภณฑใหแสงสวางทมอยในทองตลาด 3.1.2 ศกษาความรเกยวกบวสด 3.1.3 เกบรวบรวมขอมลโดยท าการส ารวจความพฤตกรรมผบร โภคกลม

นกทองเทยว ในการเลอกซอและปฏสมพนธทมตอผลตภณฑตงแตขนเลอกซอไปจนถงการใชงาน เพอน าขอมลมาประกอบกบแนวคดวสดทไดท าการศกษามาวเคราะหเปนแนวทางในการออกแบบผลตภณฑ

3.2 ขนตอนการวเคราะหขอมล โดยน าขอมลทไดจากการรวบรวมทงหมดมาวเคราะห สงเคราะห เพอก าหนดเปนแนวทางในการด าเนนการออกแบบ 3.3 ขนตอนการออกแบบและท าตนแบบ 3.4 ขนตอนการพฒนาแบบ

3.5 ขนตอนการสรปผลการศกษา

วธด ำเนนกำรกำรศกษำโครงกำร 1. ศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของจากแหลงขอมลและเอกสารตางๆ

2. ศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของจากการเกบรวบรวมขอมลและการวจย 3. วเคราะหขอมลเพอก าหนดเปนแนวทางในการออกแบบ 4. ขนตอนการออกแบบ และท าแบบรางครงท 1 5. ทดสอบและพฒนาแบบราง เพอท าผลตภณฑตนแบบ 6. ขนตอนการท าผลตภณฑตนแบบ 7. ทดสอบผลตภณฑตนแบบ 8. อภปราย สรปผล และชแจงขอเสนอแนะ ผลทคำดวำจะไดรบ

1. องคความรและแนวทางการออกแบบออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว

2. ผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต ทมคณลกษณะเหมาะสมในการขนสงเคลอนท มรปแบบทสามารถสะทอนใหระลกถงความเปนไทยได

บทท 2

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

โครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลก

ส าหรบนกทองเทยว ผวจยไดศกษารวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ โดยการศกษาวเคราะหเพอใชเปนพนฐานในการออกแบบผลงาน ซงแบงเปนประเดนตางๆ ดงน

1. ขอมลทเกยวของกบการออกแบบ 1.1 ขอมลดานหลกการออกแบบผลตภณฑ 1.2 ขอมลดานแนวคดการออกแบบ 1.3 ขอมลดานจตวทยาของส 1.4 ขอมลดานววฒนาการของแสงสวาง จากอดตจนถงปจจบน 1.5 ขอมลดานลกษณะการใชแสงไฟภายในทอยอาศย

2. ขอมลเกยวกบศลปหตถกรรมไทย 3. ขอมลเกยวกบวสดกระดาษ 4. ขอมลพฤตกรรมนกทองเทยว 5. แนวนโยบายของภาครฐทเกยวของ 6. งานวจยทเกยวของ

1. ขอมลทเกยวของกบการออกแบบ

1.1 ขอมลดานหลกการออกแบบผลตภณฑ การออกแบบ คอ กจกรรมการแกปญหาเพอใหบรรลตามเปาหมายหรอจดประสงคทตงไว

(Design is a goal-directed problem-solving) เปนการกระท าของมนษย ดวยจดประสงคทตองการแจงผลเปนสงใหมๆ มทงทออกแบบเพอสรางขนใหมใหแตกตางจากของเดมหรอปรบปรงตกแตงของเดม ความส าคญของออกแบบเปนขนตอนเบองตนทจะท าใหกระบวนการในการผลตสนคาหรอผลตภณฑประสบผลส าเรจในตลาดและตรงตามเปาหมาย งานออกแบบ คอ สงทมนษยสรางขนโดยการเลอกน าเอาองคประกอบมาจดเรยงใหเกดรปทรงใหมทสามารถสนองความตองการตามจดประสงคของผสราง และสามารถผลตไดดวยวสดและกรรมวธการผลตทมอยในขณะนน

1.1.1 คณประโยชนของการออกแบบผลตภณฑ 1.1.1.1 ปรบปรงภาพลกษณขององคกร ใหเกดความแตกตางอยางชดเจนจากคแขง สะดดตา

และงายตอการจดจ า 1.1.1.2 สรางเอกลกษณสนคา ใหเกดสมผสและการรบรทดตอองคกรผานการใชผลตภณฑ

7

8

1.1.1.3 รปลกษณผลตภณฑ บรรจภณฑ และสวนอนทเกยวกบการออกแบบ สามารถสอสารกบลกคาไดอยางมประสทธภาพ

1.1.1.4 พฒนาผลตภณฑเดม ใหเกดประโยชนใชสอยทดขนทงทางกายภาพและทางจตใจ 1.1.1.5 เพมคณคาผลตภณฑใหสงขน เพอน าปาสการเพมราคาสนคาได 1.1.1.6 ลดตนทนเพมผลก าไร เชน ออกแบบใหผลตงาย ลดขนตอน เลอกใชวสด

ภายในประเทศ ฯลฯ 1.1.1.7 ขยายตลาดสนคา เชน สรางผลตภณฑทสนองประโยชนใชสอยใหม สรางความ

ตองการใหม สรางตลาดกลมเปาหมายใหม

1.1.2 ขอมลดานคณสมบตของผลตภณฑทด 1.1.2.1 ความแปลกใหม(Innovative) เปนผลตภณฑทไมซ าซาก มการน าเสนอความแปลก

ใหมในดานตางๆ เชน ประโยชนใชสอยทตางจากเดม รปแบบใหม วสดใหม หรออนๆ ทเหมาะสมกบสภาพความตองการของผบรโภคในตลาดนน

1.1.2.2 มทมา(Story) เปนผลตภณฑทมประวต มทมาหรอ เลาเรองไดไมวาจะเปนตนก าเนด ความคดรวบยอดของการออกแบบใหผบรโภคทราบถงเรองราวเหลานนได เชน นาฬกาของประเทศสวตเซอรแลนด กลาวถงตนก าเนดมาจากงานชางฝมอในหมบานทเกาแกหมบานหนงทมการสบทอดกนตอๆมาจนถงปจจบน เปนตน

1.1.2.3 ระยะเวลาเหมาะสม(Timing) การน าผลตภณฑออกสตลาดนนเหมาะสมตามฤดกาล หรอตามความจ าเปน หรอเหมาะสมกบความตองการของผบรโภคในชวงเวลานนๆ เชน ผลตภณฑเสอกนฝนหรอรม กควรจะออกสตลาดชวงฤดฝน ผลตภณฑเสอผาชดนกเรยนกควรออกสตลาดชวงฤดกาลกอนเปดภาคเรยน เปนตน

1.1.2.4 ราคาพอสมควร(Price)เปนผลตภณฑทมราคาขายเหมาะสมกบก าลงซอของผบรโภคในตลาดนน โดยอาศยการศกษาวจยกลมผบรโภคใหไดขอมลกอนท าการออกแบบและผลต

1.1.2.5 มขอมลขาวสาร(Information) ขอมลขาวสารของตวผลตภณฑควรจะสอใหผบรโภคไดทราบ และเขาใจอยางถกตองในดานประโยชนและวธการใชงาน เปนการสรางภาพลกษณทดแกองคกรและผลตภณฑ

1.1.2.6 เปนทยอมรบ (Regional acceptance) ผลตภณฑนนจะตองมความแขงแรง คงทนตอสภาพการใชงาน หรอมอายการใชงานทเหมาะสมกบลกษณะของผลตภณฑและราคาทจ าหนาย

1.1.2.7 มอายการใชงาน (Life Cycle) ผลตภณฑจะตองมความแขงแรงตอการใชงาน หรอมอายการใชงานทเหมาะสมกบลกษณะของผลตภณฑและราคาทจ าหนาย

9

1.1.3 หลกการออกแบบ หลกการจดภาพ (Composition) โดยมหลกส าคญอยทวา การน าเอาสวนประกอบมลฐานตางๆ

เชน เสน รปราง รปทรง ลกษณะผว บรเวณวาง แสงเงาและส มาจดเขาดวยกนไดอยางเหมาะสมกบศลปกรรมแขนงตางๆ ตามตองการ โครงสรางของงานศลปะ ไดแก

ความสมดล (Balance) หมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบ ไมเอนเอยงไปขางใดขางหนง ในทางศลปะยงรวมถงความประสานกลมกลน ความพอเหมาะพอดของ สวนตาง ๆ ในรปทรงหนง หรองานศลปะชนหนง การจดวางองคประกอบตาง ๆ ลงใน งานศลปกรรมนนจะตองค านง ถงจดศนยถวง ในธรรมชาตนนทกสงสงททรงตวอยไดโดยไมลมเพราะมน าหนกเฉลยเทากนทกดานฉะนน ในงานศลปะถามองดแลวรสกวาบางสวนหนกไป แนนไป หรอ เบา บางไปกจะท าใหภาพนนดเอนเอยง และเกดความ รสกไมสมดล เปนการบกพรองทางความงาม ดลยภาพในงานศลปะ ม 2 ลกษณะ คอ

ก. ดลยภาพแบบสมมาตร (Symmetry Balance) หรอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกน คอ การวางรปทงสองขางของแกนสมดล เปนการสมดลแบบธรรมชาตลกษณะแบบนในทางศลปะมใชนอย สวนมากจะใชในลวดลายตกแตง ในงานสถาปตยกรรมบางแบบ หรอ ในงานทตองการดลยภาพทนงและมนคงจรง ๆ

ข. ดลยภาพแบบอสมมาตร (Asymmetry Balance) หรอ ความสมดลแบบซายขวาไมเหมอนกน มกเปนการสมดลทเกดจากการจดใหมของมนษย ซงมลกษณะททางซายและขวาจะไมเหมอนกน ใชองคประกอบทไมเหมอนกน แตมความสมดลกน อาจเปนความสมดลดวย น าหนกขององคประกอบ หรอสมดลดวยความรสกกได การจดองคประกอบใหเกดความสมดลแบบอสมมาตรอาจท าไดโดย เลอนแกนสมดลไปทางดานทมน าหนกมากวา หรอ เลอนรปทมน าหนกมากวาเขาหาแกน จะท าใหเกดความสมดลขนหรอใชหนวยทมขนาดเลกแตมรปลกษณะทนาสนใจถวงดลกบรปลกษณะทมขนาดใหญแตมรปแบบธรรมดา

ความกลมกลน (Harmony) ความกลมกลนเปนองคประกอบทชวยใหรปแบบมความเปนอนหนงอนเดยวกน ตลอดจนเนอหาสาระมเพยงหนงเดยว การออกแบบใหเกดความกลมกลนใหเหมาะสมจะท าใหการออกแบบนนออกมาสวยงาม ความกลมกลนในการออกแบบมดงน

ก. ความกลมกลนของเสนและรปราง ความกลมกลนของเสน เสนมลกษณะแตกตางกน แตมทศทางเดยวกน ความกลมกลนของรปราง รปรางทมลกษณะและขนาดคลายคลงกน

ข. ความกลมกลนของขนาดและทศทาง ขนาดใหญจะใหความรสกวาใกล ขนาดเลกจะใหความรสกวาไกลออกไปขนาดใกลเคยงกนใหความรสกกลมกลนกน การออกแบบโดยค านงถงทศทางจะชวยใหรสกเคลอนไหวไดดวย

ค. ความกลมกลนกนของสและบรเวณวาง สและบรเวณวางมความเกยวของกบงานออกแบบมาก ทงนสยงใหความรสกระยะใกลไกลอกดวย ถาสเขมจะใหความรสกใกล สออนจะใหความรสกไกล บรเวณ

10

วางในงานออกแบบจะใหความรสกสบาย แตบรเวณแคบจะใหความรสกอดอด ไมสบายใจ ดงนนความกลมกลนกนของสและบรเวณวางจงมความสมพนธกนในการออกแบบ

ง. ความกลมกลนกนของความคดและจดมงหมาย แนวความคดและความมงหมายของผออกแบบทตองการจะแสดง หรอ สอความหมายกเปนสงทส าคญ ในการสรางความกลมกลนในการออกแบบ ความกลมกลนกนของความคดและจดมงหมายของการออกแบบ เชน กองทพมดก าล งขนอาหารไปในทศทางเดยวกน ภาพของกองเชยรทก าลงเชยรกฬาอยขางสนาม เปนตน การสรางความกลมกลนจะแสดงความสามคคและเปนอนหนงอนเดยวกน

ฉ. ความกลมกลนกนของลกษณะผวและจงหวะ ลกษณะผวหยาบจะใหความรสกมนคง แขงแรง มน าหนก สวนลกษณะผวละเอยดจะใหความรสกออนนมและเบา ส าหรบจงหวะนนในการออกแบบเปนการสรางสรรคงานในรปของการเคลอนไหว การซ าท าใหเกดความรสกตนเตน ไมนาเบอ การออกแบบใหลนไหลและการออกแบบตอเนองแบบเพมขนหรอลดลงเรอยๆ ดงนนจะเหนไดวาลกษณะผวและจงหวะมความสมพนธกนในการออกแบบใหกลมกลน

ความแตกตาง (Contrast) การจดองคประกอบตางๆ ใหความแตกตาง หรอมความขดแยง ไมประสานกน จะชวยแกปญหาจดชด จ าเจ นาเบอหนายไดเปนอยางด ในการสรางสรรคศลปะ หากจดองคประกอบใหเกดการขดแยงตามความเหมาะสม จะชวยใหงานศลปะดแปลกใหม แปลกตา นาสนใจมากยงขน การขดแยงทางศลปะอาจท าได ดงน

1.ขดแยงกนดวยเสน (Line Contrast) 2.ขดแยงดวยรปราง, รปทรง (Shape, Form Contrast) 3.ขดแยงกนดวยส (Color Contrast) 4.ขดแยงกนดวยลกษณะผว (Texture Contrast) 5.ขดแยงกนดวยขนาด (Size Contrast) 6.ขดแยงกนดวยทศทาง (Direction Contrast)

สดสวน (Proportion) สดสวนของรปรางคอ ความสมพนธระหวางความกวางกบความยาวสดสวนของรปทรง คอ ความสมพนธระหวางความกวาง ความยาง และความหนาหรอความลก ขนาดและสดสวนนบวามความสมพนธกบความงามและประโยชนใชสอย

ลกษณะของสดสวนทดและมความสมพนธกบสดสวนของตวมนเองด และมความสมพนธกบสดสวนของสงแวดลอมอนๆ ดวย เชน เกาอหากออกแบบใหมสดสวนทด และมความสมพนธกบสดสวนของมนษยทนงกจะรสกสะดวกสบาย ไมท าใหเสยบคลกภาพและสขภาพ

แตในเรองของสดสวนเปนสงทไมสามารถก าหนดกฎเกณฑใหเปนตวเลขทแนนอนลงไปได จงเปนหนาทของผออกแบบตองพจารณาวาขนาดและสดสวนเทาใดจงจะดสวยงามและเหมาะสมดวยประโยชนใช

11

สอยในตวของมนเอง และมความสมพนธกบสงแวดลอมไดอยางประสานกลมกลน ท าใหเกดสนทรยภาพสวนรวมอกดวย

จงหวะและเคลอนไหว (Rhythm & Movement) จงหวะลลา หมายถง การเคลอนไหวทเกดจาการซ ากนขององคประกอบเปนการซ าทเปนระเบยบ จากระเบยบธรรมดาทมชวงหางเทาๆ กน มาเปนระเบยบทสงขน ซบซอนขน จนถงขนเกดเปนรปลกษณะของศลปะ โดยเกดจาก การซ าของหนวย หรอการสลบกนของหนวยกบชองไฟ หรอเกดจาก การเลอนไหลตอเนองกนของเสน ส รปทรง หรอ น าหนก ตามปกต เราจะพบเหนจงหวะกนอยแลว เชน การเตนร า การเดน การบนของนก สวนลกษณะทไมเคลอนไหว แตเปนการซ ากน เปนการซ าในรปทรงและรปราง เชน สวนผลไมทปลกอยางเปนระเบยบ , หนงสอทกอง หรอจดอยางเปนระเบยบ, รานคาบานเรอนทอยรมถนนทกอสรางอยางเปนระเบยบ งานออกแบบทแสดงจงหวะเปนผลมาจากการออกแบบซ าๆกน ออกแบบสลบไปมา ออกแบบเพมขนเรอยๆและการออกแบบลนไหล

การเนน (Emphasis) หมายถง การกระท าใหเดนเปนพเศษกวาธรรมดา ในงานศลปะจะตองม สวนใดสวนหนง หรอจดใดจดหนง ทมความส าคญกวาสวนอนๆ เปนประธานอย ถาสวนนนๆ อยปะปนกบสวนอนๆ และมลกษณะเหมอนๆ กน กอาจถกกลน หรอ ถกสวนอนๆทมความส าคญนอยกวาบดบง หรอแยงความส าคญ ความนาสนใจไปเสย งานทไมมจดสนใจจะท าใหดนาเบอ เหมอนกบลวดลายทถกจดวางซ ากน โดยปราศจากความหมายหรอเรองราวทนาสนใจ ดงนน สวนนนจงตองถกเนนใหเหนเดนชดขนมา เปนพเศษกวาสวนอนๆ ซงจะท าใหผลงานมความงาม สมบรณ ลงตว และนาสนใจมากขน การเนนจดสนใจสามารถท าได 3 วธ คอ

ก. การเนนดวยการใชองคประกอบทตดกน (Emphasis by Contrast) สงทแปลกแตกตางไปจากสวนอนๆ ของงาน จะเปนจดสนใจ ดงนน การใชองคประกอบทมลกษณะแตกตาง หรอขดแยง กบสวนอน กจะท าใหเกดจดสนใจขนในผลงานได แตทงนตองพจารณาลกษณะความแตกตางทน ามาใชดวยวา กอใหเกดความขดแยงกนในสวนรวม และท าใหเนอหาของงานเปลยนไปหรอไม โดยตองค านงวา แมมความขดแยง แตก ตางกนในบางสวนและในสวนรวมยงมความกลมกลนเปนเอกภาพเดยวกน

ข. การเนนดวยการดวยการอยโดดเดยว (Emphasis by Isolation) เมอสงหนงถกแยกออกไปจากสวนอน ๆ ของภาพ หรอกลมของมน สงนนกจะเปนจดสนใจเพราะเมอแยกออกไปแลวกจะเกดความส าคญขนมา ซงเปนผลจากความแตกตาง ทไมใชแตกตางดวยรปลกษณะ แตเปนเรองของต าแหนงทจดวาง ซงในกรณน รปลกษณะนนไมจ าเปนตองแตกตางจากรปอน แตต าแหนงของมนไดดงสายตาออกไป จงกลายเปนจดสนใจขนมา

ค. การเนนดวยการจดวางต าแหนง (Emphasis by Placement) เมอองคประกอบอน ๆ ชน ามายงจดใด ๆ จดนนกจะเปนจดสนใจทถกเนนขนมา และการจดวางต าแหนงท เหมาะสม กสามารถท าใหจดนนเปนจดส าคญขนมาไดเชนกน พงเขาใจวา การเนน ไมจ าเปนจะตองชแนะใหเหนเดนชดจนเกนไป สงทจะตอง ระลกถงอยเสมอ คอ เมอจดวางจดสนใจแลว จะตองพยายามหลกเลยงไมใหสงอนมา ดงความสนใจ

12

ออกไป จนท าใหเกดความสบสน การเนน สามารถกระท าไดดวยองค ประกอบตาง ๆ ของศลปะ ไม วาจะเปน เสน ส แสง-เงา รปราง รปทรง หรอ พนผว ทงนขนอยความตองการในการน าเสนอของศลปนผสรางสรรค

1.1.4 ปจจยทมอทธพลตอการก าหนดองคประกอบของงานออกแบบผลตภณฑ การออกแบบผลตภณฑมปจจย (Design factors) มากมายทนกออกแบบทตองค านงถง แตในทนจะ

ขอกลาวเพยงปจจยพนฐาน 10 ประการ ทนยมใชเปนเกณฑในการพจารณาสรางสรรคผลงานเชงอตสาหกรรม ซงปจจยดงกลาวเปนปจจยทสามารถควบคมได และเปนตวก าหนดองคประกอบของงานออกแบบผลตภณฑทส าคญ ไดแก

1.1.4.1 หนาทใชสอย (Function) ผลตภณฑทกชนดจะตองมหนาทใชสอยถกตองตามเปาหมายทตงไว คอสามารถตอบสนองประโยชนใชสอยตามทผบรโภคตองการไดอยางมประสทธภาพ ในหนงผลตภณฑนนอาจมหนาทใชสอยอยางเดยวหรอกลายหนาทกได แตหนาทใชสอยจะดหรอไมนน ตองใชงานไประยะหนงถงจะทราบขอบกพรอง ตวอยางเชน การออกแบบโตะอาหารกบโตะท างาน โตะท างานมหนาทใชสอยยงยากกวา มลนชกส าหรบเกบเอกสาร เครองเขยน สวนโตะอาหารไมจ าเปนตองมลนชกเกบของ ระยะเวลาของการใชงานสนกวา แตตองสะดวกในการท าความสะอาด หรอการออกแบบเกาอ หนาทใชสอยเบองตนของเกาอคอใชนง ดวยกจกรรมตางกน เชน เกาอรบประทานอาหารลกษณะและขนาดตองเหมาะสมกบโตะอาหาร เกาอเขยนแบบลกษณะและขนาดตองเหมาะสมกบโตะเขยนแบบ ถาจะเอาเกาอรบแขกมาใชนงเขยนกคงจะเกดการเมอยลา ปวดหลง ปวดคอ และนงท างานไดไมนาน

1.1.4.2 ความสวยงามนาใช (Aesthetics or sales appeal) ผลตภณฑทออกแบบมานนจะตองมรปทรง ขนาด สสนสวยงาม นาใช ตรงตามรสนยมของกลมผบรโภคเปาหมาย เปนวธการเพมมลคาผลตภณฑทไดรบความนยมและไดผลด เพราะความสวยงามเปนความพงพอใจแรกทคนเราสมผสไดกอนมกเกดมาจากรปรางและสเปนหลก การก าหนดรปรางและสในงานออกแบบผลตภณฑนน ไมเหมอนกบการก าหนดรปรางและสในงานจตรกรรม ซงสามารถทจะแสดงหรอก าหนดรปรางและสไดตามความนกคดของจตกร แตในงานออกแบบผลตภณฑนน จ าเปนตองยดขอมลและกฎเกณฑผสมผสานของรปรางและสสน ระหวางทฤษฎทางศลปะและความพงพอใจของผบรโภคเขาดวยกน ถงแมวามนษยแตละคนมการรบรและพงพอใจในเรองของความงามไดไมเทากน และไมมกฎเกณฑการตดสนใจใดๆ ทเปนตวชขาดความถกความผด แตคนเราสวนใหญกมแนวโนมทจะมองเหนความงามไปในทศทางเดยวกนตามธรรมชาต ตวอยางเชน ผลตภณฑเครองประดบ ของทระลก และของตกแตงบานตางๆ ความสวยงามกคอหนาทใชสอยนนเอง และความสวยงามจะสรางความประทบใจแกผบรโภคใหเกดการตดสนใจซอได

1.1.4.3 ความสะดวกสบายในการใช (Ergonomics) การออกแบบผลตภณฑทดนนตองเขาใจกายวภาคเชงกลเกยวกบขนาด สดสวน ความสามารถและขดจ ากดทเหมาะสมส าหรบอวยวะตางๆ ของผใช การเกดความรสกทดและสะดวกสบายในการใชผลตภณฑ ทงทางดานจตวทยา(Psychology) และสรระ

13

วทยา(Physiology) ซงแตกตางกนไปตามลกษณะเพศ เผาพนธ ภมล าเนา และสงคมแวดลอมทใชผลตภณฑนนเปนขอบงคบในการออกแบบ การวดคณภาพทางดานกายวภาคเชงกล(ergonomics) พจารณาไดจากการใชงานไดอยางกลมกลนตอการสมผส ตวอยางเชน การออกแบบเกาอตองมความนมนวล มขนาดสดสวนทนงแลวสบาย โดยองกบมาตรฐานผใชของชาวตะวนตกมาออกแบบเกาอส าหรบชาวเอเชย เพราะอาจเกดความไมพอดหรอไมสะดวกในการใชงาน ออกแบบปมบงคบ ดามจบของเครองมอและอปกรณตาง ๆ ทผใชตองใชรางกายไปสมผสเปนเวลานาน จะตองก าหนดขนาด (dimensions) สวนโคง สวนเวา สวนตรง สวนแคบของผลตภณฑตางๆ ไดอยางพอเหมาะกบรางกายหรออวยวะของผใชผลตภณฑนนๆ เพอท าใหเกดความถนดและความสะดวกสบายในการใช รวมทงลดอาการเมอยลาเมอใชไป นานๆ

1.1.4.4 ความปลอดภย (Safety) ผลตภณฑทเกดขนเพออ านวยความสะดวกในการด ารงชพของมนษย มทงประโยชนและโทษในตว การออกแบบจงตองค านงถงความปลอดภยของชวตและทรพยสนของผบรโภคเปนส าคญ ไมเลอกใชวสด ส กรรมวธการผลต ฯลฯ ทเปนอนตรายตอผใชหรอท าลายสงแวดลอม ถาหลกเลยงไมไดตองแสดงเครองหมายเตอนไวใหชดเจนและมค าอธบายการใชแนบมากบผลตภณฑดวย ตวอยางเชน การออกแบบผลตภณฑเครองใชไฟฟา ควรมสวนปองกนอบตเหตทอาจเกดขนไดจากความเมอยลาหรอพลงเผลอ เชน จากการสมผสกบสวนกลไกท างาน จากความรอน จากไฟฟาดด ฯลฯ จากการสมผสกบสวนกลไกท างาน จากความรอน จากไฟฟาดด ฯลฯ หลกเลยงการใชวสดทงายตอการเกดอคคภยหรอเปนอนตรายตอสขภาพ และควรมสญลกษณหรอค าอธบายตดเตอนบนผลตภณฑไว การออกแบบผลตภณฑส าหรบเดก ตองเลอกใชวสดทไมมสารพษเจอปน เผอปองกนเวลาเดกเอาเขาปากกดหรอออม ชนสวนตองไมมสวนแหลมคมใหเกดการบาดเจบ มขอความหรอสญลกษณบอกเตอน เปนตน

1.1.4.5 ความแขงแรง (Construction) ผลตภณฑทออกแบบมานนจะตองมความแขงแรงในตว ทนทานตอการใชงานตามหนาทและวตถประสงคทก าหนดโครงสรางมความเหมาะสมตามคณสมบตของวสด ขนาด แรงกระท าในรปแบบตางๆ จากการใชงาน ตวอยางเชน การออกแบบเฟอรนเจอรทดตองมความมนคงแขงแรง ตองเขาใจหลกโครงสรางและการรบน าหนก ตองสามารถควบคมพฤตกรรมการใชงานใหกบผใชดวย เชน การจดทาทางในการใชงานใหกบผใชดวย เชน การจดทาทางในการใชงานใหเหมาะสม สะดวกสบาย ถกสขลกษณะ และตองรจกผสมความงามเขากบชนงานไดอยางกลมกลน เพราะโครงสรางบางรปแบบมความแขงแรงดมากแตขาดความสวยงาม จงเปนหนาทของนกออกแบบทจะตองเปนผผสานสองสงเขามาอยในความพอดใหได นอกจากการเลอกใชประเภทของวสด โครงสรางทเหมาะสมแลว ยงตองค านงถงความประหยดควบคกนไปดวย

1.1.4.6 ราคา (Cost) กอนการออกแบบผลตภณฑควรมการก าหนดกลมเปาหมายทจะใชวาเปนกลมใด อาชพอะไร ฐานะเปนอยางไร ซงจะชวยใหนกออกแบบสามารถก าหนดแบบผลตภณฑและประมาณราคาขายใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายไดใกลเคยงมากขน การจะไดมาซงผลตภณฑทมราคา

14

เหมาะสมนน สวนหนงอยทการเลอกใชชนด หรอเกรดของวสด และวธการผลตทเหมาะสม ผลตไดงายและรวดเรว แตในกรณทประมาณราคาจากแบบสงกวาทก าหนดกอาจตองมการเปลยนแปลงหรอพฒนาองคประกอบดานตางๆ กนใหมเพอลดตนทน แตทงนตองคงไวซงคณคาของผลตภณฑนน

1.1.4.7 วสด (Materials) การออกแบบควรเลอกวสดทมคณสมบตดานตางๆ ไดแก ความใส ผวมนวาว ทนความรอน ทนกรดดางไมลน ฯลฯ ใหเหมาะสมกบหนาทใชสอยของผลตภณฑนนๆ นอกจากนนยงตองพจารณาถงความงายในการดแลรกษา ความสะดวกรวดเรวในการผลต สงซอและคงคลง รวมถงจตส านกในการรณรงคชวยกนพทกษสงแวดลอมดวยการเลอกใชวสดทหมนเวยนกลบมาใชใหมได (recycle) กเปนสงทนกอกแบบตองตระหนกถงในการออกแบบรวมดวย เพอชวยลดกนลดปรมาณขยะของโลก

1.1.4.8 กรรมวธการผลต (Production) ผลตภณฑทกชนดควรออกแบบใหสามารถผลตไดงาย รวดเรว ประหยดวสด คาแรงและคาใชจายอนๆ แตในบางกรณอาจตองออกแบบใหสอดคลองกบกรรมวธของเครองจกรและอปกรณทมอยเดม และควรตระหนกอยเสมอวาไมมอะไรทจะลดตนทนไดรวดเรวอยางมประสทธภาพ มากกวาการประหยดเพราะการผลตทละมากๆ

1.1.4.9 การบ ารงรกษาและซอมแซม (Maintenance) ผลตภณฑทกชนดควรออกแบบใหสามารถบ ารงรกษา และแกไขซอมแซมไดงาย ไมยงยากเมอมการช ารดเสยหายเกดขน งายและสะดวกตอการท าความสะอาดเพอชวยยดอายการใชงานของผลตภณฑ รวมทงควรมคาบ ารงรกษาและการสกหรอต า ตวอยางเชน ผลตภณฑประเภทเครองมอ เครองจกรกล เครองยนต และเครองใชไฟฟาตางๆ ทมกลไกภายในซบซอน อะไหลบางชนยอมมการเสอมสภาพไปตามอายการใชงานหรอจากการใชงานทผดวธ การออกแบบทดนนจะตองศกษาถงต าแหนงในการจดวางกลไกแตละชน เพอทจะไดออกแบบสวนของฝาครอบบรเวณตางๆ ใหสะดวกในการถอดซอมแซมหรอเปลยนอะไหลไดโดยงาย นอกจากนนการออกแบบยงตองค านงถงองคประกอบอนๆ รวมดวย เชน การใชชนสวนรวมกนใหมากทสด โดยเฉพาะอปกรณยดตอการเลอกใชชนสวนขนาดมาตรฐานทหาไดงาย การถอดเปลยนไดเปนชดๆ การออกแบบใหบางสวนสามารถใชเกบอะไหล หรอใชเปนอปกรณส ารบการซอมบ ารงรกษาไดในตว เปนตน

1.1.4.10 การขนสง (Transportation) ผลตภณฑทออกแบบควรค านงถงการประหยดคาขนสง ความสะดวกในการขนสง ระยะทาง เสนทางการขนสง (ทางบก ทางน าหรอทางอากาศ ) การกนเนอทในการขนสง (มตความจ กวาง x ยาว x สง ของรถยนตสวนบคคล รถบรรทกทวไป ตบรรทกสนคา ฯลฯ) สวนการบรรจหบหอตองสามารถปองกนไมใหเกดการช ารดเสยหายของผลตภณฑไดงาย กรณทผลตภณฑทท าการออกแบบนนมขนาดใหญ อาจตองออกแบบใหชนสวนสามารถถอดประกอบไดงาย เพอท าใหหบหอมขนาดเลกลง ตวอยางเชน การออกแบบเครองเรอนชนดถอดประกอบได ตองสามารถบรรจผลตภณฑลงในตสนคาทเปน

15

ขนาดมาตรฐานเพอประหยดคาขนสงรวมทงผซอสามารถท าการขนสงและประกอบชนสวนใหเขารปเปนผลตภณฑไดโดยสะดวกดวยตวเอง

1.2 ขอมลดานแนวคดการออกแบบ 1.2.1 แนวความคดในการออกแบบ

แนวความคดในการออกแบบเปนระดบความคดทส าคญและมคณคาตอการพฒนาความคดทประมวลขอมล หลกการ ทฤษฎ ความเปนเหตผลแหงความจรง ส การสรางกรอบแนวคดทครอบคลม (ความคดรวบยอด) เพอใชเปนแนวคดพฒนาการออกแบบทสามารถตอบสนองตรงตามวตถประสงคอยางมคณคา มความใหมและลกษณะเฉพาะตน ลกษณะแนวความคดของนกออกแบบจะมระดบแตกตางกน ซงอาจจะเปนแนวความคดในระดบรปธรรมและนามธรรมแตโดยทวไปแนวความคดทไดจะเนนหนกไปในทางนามธรรม เพอขยายความคด (idea) สการแกปญหาไดหลายแนวทาง หรอแนวการออกแบบไดหลายรปแบบ

1.2.1.1 แนวความคดระดบรปธรรม เปนแนวความคดทชดเจน สามารถพฒนา สความคดเพอการออกแบบโดยตรง

1.2.1.2 แนวความคดระดบนามธรรม แนวความคดเชงหลกการ หรอจนตนาการ สามารถพฒนาสความคดการออกแบบรปธรรมไดหลายวธการ (พรเทพ เลศเทวศร : 2547)

1.2.2 แนวคดทางมตวฒนธรรม การศกษาแนวคดทางมตวฒนธรรมมความส าคญตอการออกแบบผลตภณฑเพอตอบสนอง

กลมนกทองเทยวชาวตางชาต ทตองการผลตภณฑทสามารถสะทอนแนวคดการออกแบบทสอถงประเพณ ภมปญญา ตลอดจนศลปวฒนธรรมของประเทศนนๆ โดยแนวคดทางมตวฒนธรรมสามารถจ าแนกใหเหนใน 6 มมมอง ดงน

1.2.2.1 มตทางวฒนธรรมเปนการมองปญหาแบบองครวม เปนการมองประเดนทางวฒนธรรมอยางเปนระบบ และมองใหเหนภาพรวม โดยมองไปถงความสมพนธทเชอมโยงกนระหวางสงตาง ๆ

1.2.2.2 มตทางวฒนธรรมเปนการมองทวธคดของคน ทนอกจากจะมองวฒนธรรมในรปแบบภาพรวมแลว ยงตองมองจากวธคด เพอจะท าใหไมเปนการมองทคณคาทางสงคมเพยงอยางเดยว แตจะท าใหเปนการมองไปถงคณคาทมาจากขางใน ท าใหเราสามารถเชอมโยงประเดนปญหาตาง ๆ เขาดวยกนเปนองครวมดวย

1.2.2.3 มตทางวฒนธรรมเปนการมองจากมมมองของคนในทองถน โดยวเคราะหวาสงทเกดขนนน สะทอนและสออะไรจากทองถน

1.2.2.4 มตทางวฒนธรรม เปนการมองความเชอมโยงขององคประกอบทงหลายในองครวม

16

1.2.2.5 มตทางวฒนธรรมตองมองในเชงเคลอนไหวเพราะวฒนธรรมจะเปลยนแปลงไปเรอยๆ การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมไมใชการเปลยนแปลงแบบไรทศทาง แตเปนการเปลยนแปลงทเกดจากพลงทางสงคม

1.2.2.6 มตทางวฒนธรรมตองมองใหเขาใจถงความพยายามทจะปลดปลอยใหเปนอสระ

ดงนนการใชแนวคดทางมตวฒนธรรมจงเปนแนวคดทเนนถงภาพรวมหรอองครวมของการก าหนดประเดน ความสมพนธทเชอมโยงกนของสงตางๆ อางเปนระบบ โดยมการท าความเขาใจกบเงอนไขตางๆ ทอยรอบๆ ซงจะท าใหเกดการรและเขาใจถงการสรางสรรคสงใหมๆ ใหเกดขนนอกจากนนการศกษาในทางมตวฒนธรรม ยงขนอยกบฐานความคดทอาศยมมมองทางวฒนธรรม โดยการมองใหเหนถงระบบวธคด หรอฐานการคดของชาวบานทออกมาจากตวชาวบานเอง การมองใหเหนถงบรบทของปรากฏการณการมองใหเหนภาพในเชงเคลอนไหว หรอการมองใหเหนการเปลยนแปลง และเปนการมองโดยไมมความคดหรอคตใดๆ ครอบง า รวมทงการมองวาปรากฏการณทศกษานนอยในสภาพเงอนไขอะไรบาง ทงนเพอใหเกดความเขาใจทงองครวมและบรบทผานมมมองตางๆ ไดอยางรอบครอบมากขน (พรเทพ เลศเทวศร : 2547)

1.2.3 การคดออกแบบและมตทางวฒนธรรม ในยคทเทคโนโลยทางดานคมนาคมและการสอสารมการเจรญกาวหนาสงมาก ท าใหมนษยซงอยตาม

สวนตาง ๆ ของโลกสามารถตดตอสอสารกนไดสะดวกรวดเรวขน ขอบเขตของประเทศทเคยปดกนประชากรของตนกเปดกวางออก ท าใหชองทางแหงความไมเขาใจระหวางวฒนธรรมไดสลายไป ผคนทวไปมเสรภาพและมการเดนทางประสงสรรคมากขน การเปลยนแปลงวฒนธรรม จงเปนไปอยางรวดเรวมากกวาในอดต เกดเปนวฒนธรรมสากลทเปนการผสมผสานระหวางวฒนธรรมทองถนตาง ๆ ในโลก

การผสมผสานทางวฒนธรรม ตามค าจ ากดความขางตน จงเนนถงการเชอมตอและการสอดแทรกระหวางวฒนธรรมทตางกน โดยผานการตดตอระหวางกลมชน ซงในทายทสด ไดกอใหเกดมการเปลยนแปลงในวฒนธรรมของแตละฝายขน กลายมาเปนวฒนธรรมใหมทยอมรบใชรวมกน ในทางวฒนธรรมนน ความคดรางสรรคถอเปนสงส าคญ เพราะวฒนธรรมไมใชเรองหยดนง วฒนธรรมเปนเหมอนภาพเคลอนไหวทมการถายทอดหรอการผลตซ า และสามารถพฒนาไปสการปรบปรงวถชวตในอนาคตได การใหความส าคญกบความคดสรางสรรคในวฒนธรรมอยางจรงจงจะท าใหกระบวนการพฒนาตางๆ นน สามารถปรบตวเขากบยคใหมได การใชความคดเชงวฒนธรรมตอกระบวนการสรางสรรคผลงานตาง ๆ จงเปนมมมองทส าคญ ในการขยายแนวทางการศกษาองคความรในสาขาตาง ๆ ทเกยวของรวมทงงานออกแบบถอเปนสงทมนษยสรางสรรคขน โดยมรปแบบเฉพาะตวสงทรวมเอาทงความสวยงามและประโยชนใชสอยเขาไวดวยกน (พรเทพ เลศเทวศร, 2547)

1.2.4 การออกแบบกบวฒนธรรม

17

ความคดสรางสรรคและการออกแบบนนเปนสงทเกดขนมาพรอมกนเพราะการออกแบบ คอการจดองคประกอบของหลายสงหลายอยางโดยการสรางสรรคใหมความสมพนธกน และมนษยเราจะรและเขาใจถงการสรางสรรคไดกตอเมอมการสรางสงของใหมๆ ใหเกดขน และสงนเปนสวนหนงในการด าเนนชวตของมนษย

การสอสาร คอกระบวนกานทางสงคม ซงมลกษณะส าคญในการใชวธการตางๆ เพอน าขาวสารเชงสญลกษณจากสถานทหนงไปยงอสถานทหนงดวยจดมงหมายในการสอความหมาย หรอท าความเขาใจกบความหมายรวมกนระหวางบคคลทเกยวของ องคประกอบพนฐานของการสอสารนนม 2 สวนทส าคญไดแก องคประกอบทเปนบคคลผมสวนเกยวของในการสรางสรรคนนและองคประกอบทเปนผลผลตเชงวฒนธรรม ซงถกน ามาใชประโยชนในการสอสารความหมายรวมกน

กระบวนการสอสารจะด าเนนไปไดราบรน และเกดผลทดจงตองเปนกระบวนการทไดผสมผสานองคประกอบเหลานทกสวนเขาดวยกนอยางเหมาะสม ในทางออกแบบกเชนเดยวกนทจะตองค านงถงปจจยตางๆ ดงกระบวนการสอสารน เพอใหผลงานทสรางสรรคนนไดสอสารกบผรบตรงตามวตถประสงค ในขณะทการเปลยนแปลงตางๆ ทางสงคมและวฒนธรรมไดเกดการผสมผสานเปนองครวมนนเปนบรบททางการออกแบบจากอดตจนถงปจจบน

งานออกแบบรวมสมยกบบรบทของการออกแบบในภาพรวม ไดท าใหเรายอนกลบไปถงกระแสความเคลอนไหวของการออกแบบในระดบพนฐานมากขน ซงเปนสงทสะทอนถงแนวทางการออกแบบในปจจบน และใชเปนแนวทางส าหรบในอนาคตตอไปได

นกออกแบบในปจจบนจงควรค านงถงองคประกอบพนฐานเพอใชเปนแนวทางนารสรางสรรคผลงาน ดงราละเอยดตางๆ น

- การส ารวจและพจารณาความสนใจของผออกแบบทมตอประเดนทจะออกแบบ - การค านงถงผลกระทบทางเทคโนโลยสมยใหมตอกระบวนการท างานและผลงานออกแบบ - ผลจากการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทสงผลตอการออกแบบ - การค านงถงความสอดคลองระหวางงานออกแบบและกลมเปาหมายทอยในยคสมยเดยวกน - ความเปนสากลของงาน - การค านงถงองคประกอบแวดลอมทสงผลกระทบตองานออกแบบทงดานเนอหาและการ

ปฏบต - การศกษาถงความตองการของผบรโภค

จากองคประกอบตางๆ ขางตนและการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวในปจจบน ไดเปนเสมอนเงอนไขทท าใหนกออกแบบในปจจบนจะตองมความรอบคอบมากขนกวาเดม เพอทสรางผลงานการออกแบบทด มประสทธภาพครบถวนทงคณคาทางสนทรยะและประโยชนใชสอยส าหรบทคน

นอกจากนน รปแบบและสอความหมายเฉพาะของการออกแบบ ถอเปนสวนหนงทจะท าใหกระบวนการท างานนนสมบรณมากยงขน ทงการขยายตวของวฒนธรรมทสงผลอยางชดเจนในชวงป ค.ศ.

18

1980-1990 ทผานมาไดท าใหเหนถงแนวทางการออกแบบทตอบสนองความตองการเฉพาะของผบรโภค และค านงถงมตวฒนธรรมมากขน อนเนองมาจากการพฒนาทางเทคโนโลย กบการเชอมโยงของวฒนธรรม ท าใหเกดการตลาดส าหรบลกคากลมเปาหมายเฉพาะ การเจรญเตบโตของระบบพาณชยอเลกทรอนกส (e-com-merce) ท าใหสามารถขยายเครอขายบรษทตางๆ ใหเขาถงผบรโภคไดมากยงขน ซงรสนยมและความตองการเฉพาะดงกลาวนไดแสดงใหเหนถงทศทางของกระบวนการสรางสรรคงานออกแบบทเปลยนแปลงไปจากในอดตอยางสนเชง ซงสนคาตางๆ ตองสรางสรรคส าหรบการใชงานในวงกวางใหไดมากทสด

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทสงผลถงการออกแบบดงกลาวน สามารถจ าแนกใหเหนถงบรบททางการออกแบบ ในสวนตางๆ พอสงเขปดงน

1. รปแบบ การออกแบบในปจจบน ไดมการผสมผสานระหวางโครงสรางและรปลกษณเขาดวยกนมากขน ไมวา

จะเปนผลงานทางดานวสดอปกรณทงหลาย การกอสราง รวมไปถงการออกแบบตกแตงภายใน ซงสวนตาง ๆ พฒนาขนของเครองมอเครองใชในการท างานตาง ๆ เชน คอมพวเตอรชวยการออกแบบทงอปกรณและระบบทน ามาใช นกออกแบบจงสามารถทจะสรางสรรครปแบบของงานไดตามความตองการเฉพาะทางมากขน ท าใหเกดผลงานทมรปลกษณภายนอกและโครงสรางทชดเจน สามารถสรางผลงานส าหรบสผบรโภคไดอยางเหมาะเจาะกลมกลนมากทสด

2. หลกการทางกายภาพ ขอบเขตในการท างาของนกออกแบบนนยอมเกยวกบการน าเอาประสบการณโดยธรรมชาตตาม

หลกการทางกายภาพมาใช ไมวาจะเปนการค านงถงทศทางของแสง เงา การจดวางต าแหนงของสงตาง ๆ เขาดวยกน รวมถงการค านงถงการรบรตามธรรมชาตจากผลงานออกแบบทจดท าขน ดงนนงานออกแบบรวมสมยในปจจบนจงมกทจะตองการทดสอบการใชงานหรอการท างานอยางละเอยด กอนทจะมการน าเอาผลงานนนไปใชจรง ทงนเพอลดผลกระทบทเกดขนกบสวนตางๆ ใหเหลอนอยทสด การค านงถงหลกการทางกายภาพ และทางกระบวนการพฤตกรรมมนษย ถงถอเปนสวนส าคญทมผลตองานออกแบบในปจจบน

3. การตดทอน รปทรงทเรยบงาย น าเอาเฉพาะองคประกอบทจ าเปนทสดมาใชในการออกแบบ ถอเปนหลกการ

ออกแบบสมยใหม ทงนเนองจากนกออกแบบในปจจบน ไดน าเอากระบวนการตดทอนดงกลาวมาใชมากขน ในขนตอนของรายละเอยดทางฝมอและการน าเสนอ โดยงานออกแบบทตดทอนแลวนนยงคงความหรหราสงางามไวไดครบถวน และประหยดคาใชจายอกดวย ซงท าไดโดยการลดทอนวสดทไมจ าเปน การเผยใหเหนโครงสรางภายในสภายนอก ซงนกออกแบบสามารถใชจดเลกๆ นมาชวยในการเพมคณคาของงานใหมากขนได โดยการชใหเหนถงการใชงานทเปนเอกลกษณเฉพาะ

4. ผลลพธทางบวก โดยทวไปแลว จนตนาการกบเครองมอในการออกแบบนนมความเกยวเปนวงจรทตอเนองกน ไมวา

จะเปนการน าเอามาใชใหม และการละทงสงทไมจ าเปนออกไป นกออกแบบในปจจบน จงตองค านงถง

19

ผลลพธในทางบวกใหมากขน หรอหลกเลยงผลกระทบทางลบทมตอสงตาง ๆ โดยรอบ อกทงผลงานในรปแบบเดมทตองรองรบการใชงานในแบบใหมๆ ถอเปนเรองทการออกแบบจะตองสามารถผสมผสานและคาดการณลวงหนาในสวนนไวไดเสมอ และสวนทถกหลงลมนปรากฏเปนผลงานออกแบบในผลตภณฑใหมส าหรบอนาคต

5. การมลกษณะเฉพาะ – ความเปนทองถน นกออกแบบโดยทวไปมกเรมตนจากรปทรงและวสดทอยใกลตวหรอจากวตถดบทมในทองถนเดยวกน

นน และค านงถงความตองการทางสงคมและวฒนธรรมความเปนมาของทองถน ความตองการของผใชโดยตรงและการเรยนรจากประสบการทผดพลาด จงท าใหการออกแบบนนเกดผลตอบรบทด และตอบสนองถงความตองการเฉพาะมากทสด

6. การสรางการจดจ า การสรางภาพลกษณองคกรหรอการสรางความจดจ าของผลงานการออกแบบ ถอเปนพลงทางดาน

รปแบบทส าคญในปจจบน เปนสงทสงผลสะทอนทงทางมตวฒนธรรมและทางเศรษฐกจ การสรางการจดจ าโดยการวางแผนทางดานภาพลกษณน เปนสวนประกอบอยางหนงของโครงสรางการสรางสรรค และเพมมลคาของงานเปนอยางยง นกออกแบบสามารถพฒนาการแสดงถงเอกลกษณเฉพาะนใหมความโดดเดนได โดยการใชองคประกอบทางการออกแบบตางๆ อาท ส รปทรง วสด ตวพมพ หรอการสอสารเนอหาเฉพาะผานการใชงานของผลงานนน

7. การมเนอหาเชงพรรณนา การออกแบบทสามารถแสดงถงเนอหาเชงบรรยายไดดวยตวเองนน เปนผลงานทแสดงใหทกฝายเหน

ถงงานนนไดอยางเปดเผยทสด การก าหนดภาพรวมของเนอหาทจะน าเสนอจงเปนสงส าคญ ในการทท าใหผบรโภคไดเขาใจในสงทนกออกแบบตองการจะน าเสนอได การก าหนดองคประกอบตาง ๆ ทเกยวของ จงเปนสงส าคญในการแสดงออกถงภาพลกษณเฉพาะตวของงานนนๆ กจะบอกและอธบายถงวฒนธรรมความเปนอย สภาพแวดลอมโดยทวไป ฯลฯ ของสงคมหรอเหตการณนนๆ ไดดวยตนเอง

8. การแสดงออกถงสงทเหนอความคาดหมาย การแสดงออกแบบงานทมลกษณะพเศษสงนน เปนงานทตองใชจนตนาการสงในการท างาน การ

น าเสนอถงสงทอยในจนตนาการหรอเหนอความเปนจรงน จงตองท าอยางระมดระวงมากทสด เพราะการออกแบบสรางสรรคผลงานในลกษณะนเปนการทนกออกแบบไดน าเอาโลกในจนตนาการทมาถายทอดโดยกระบวนการดจทล สผบรโภค ในโลกแหงความเปนจรงโดยการเชอมโยงสพนฐานความเปนมนษยและความเปนธรรมดาสามญโดยทวไปการท างานของนกออกแบบ บกรบวนการทางดานดจทลนจงเปนสรางสรรคโลกในจนตนาการทไมมอยจรง มาสการรบรของผบรโภค

กระบวนการทางการออกแบ ไดสะทอนภาพของการออกแบบในอดตจนถงปจจบน ทไดมการปรบรปแบบและรายละเอยดตาง ๆ ใหสอดคลองกบสงคมและผบรโภคเฉพาะกลมมากขนและชใหเหนถงทศทางของการออกแบบในอนาคตทนกออกแบบไมเพยงแตท าหนาทสรางสรรคผลงานตางๆ เทานน นกออกแบบยง

20

ตองท าหนาทผควบคมประสานงานการสรางสรรคจากองคประกอบตางๆ ใหออกมาตอบสนองความตองการของผบรโภค ชมชนและสงคมโดยรวมใหมากทสด โดยการออกแบบในยคใหมนนจะตองค านงถงมตทางดานตางๆ ท เกยวของ โดยเฉพาะอยางยงมตวฒนธรรมในดานตางๆ ทหลากหลายโดยวธการเชอมโยงความสมพนธระหวางกนและการท าความเขาใจกบเงอนไขหรอตวแปรตางๆ ทเกยวของ สามารถน าเอาไปใชในแนวทางหนงในการศกษาพฒนาผลงานออกแบบใหดยงขนนอกจากนนยงสามารถน าไปเปนแนวทางในการสรางองคความรทางเนอหาทงการศกษาวจยและดานอนๆ ได (พรเทพ เลศเทวศร : 2547)

1.2.5 การออกแบบผลตภณฑทเนนเอกลกษณและคณคาทางวฒนธรรม ระบบสงคมและวฒนธรรมมความสมพนธกนอยางใกลชดกบผบรโภคในสงคมนน และมอทธพลเหนอพฤตกรรมการแสดงออกของผบรโภคแตละคน โดยปกตผบรโภคยอมแสดงพฤตกรรมไปในทางทสงคมตองการ เพอใหตนเองไดอยในสงคมนนตอไป ดงนนกอนทจะท าการออกแบบอะไร นกออกแบบตองพจารณาระบบสงคมของกลมผบรโภคเปาหมายวาสงคมนนมพฤตกรรมในการแสดงออกและการอยรวมกนอยางไร มการปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณกนอยางไร เพอสรปประเดนมาสรางสรรคผลงานใหเหมาะสมและเกดการยอมรบ ถาวฒนธรรมคอจดสรางความแตกตาง การใสจดเดนของวฒนธรรมประจ าชาตในงานออกแบบผลตภณฑ นอกจากจะท าใหเกดเอกลกษณทางรปลกษณทแตกตางแลว ยงเพมมตคณคาทางวฒนธรรมและความหมายใหกบชนงานดวย ท าใหผบรโภครสกทางความคดทมตอสนคานนๆ แตกตางออกไป แนวทางทดส าหรบการพฒนาผลตภณฑไทยใหเปนทยอมรบได การพฒนารปลกษณ ความแยบยลในการสอดแทรกวฒนธรรมแบบไทยๆ ทสงสมกนมานานนาจะเปนทางออกทดส าหรบการสรางเอกลกษณในงานออกแบบผลตภณฑ และตอยอดใหเกดรปแบบทแปลกใหมและการใชงานทคาดคดไมถง (วชรนทร จรงจตสนทร : 2548)

1.3 ขอมลดานจตวทยาของส เฉดสแตละเฉดจะสอถงความหมายและความรสกทแตกตางกน ดวยหลกดงกลาวจงไดเกดการศกษา

ของนกจตวทยา และเกดการน าไปใชทหลากหลาย ดงนนเพอใหเกดการเลอกเฉดสทเหมาะสมตอการน าไปใชงาน จะมหลกการงายๆ ดงน (Kandinsky, 1988:132)

ก. ความรสกเกยวกบอารมณ สมพลงทสามารถกระตนการตอบสนองทางอารมณของผดไดด นกออกแบบจงมกใชสเพอชกจงใหผดเกดอารมณตางๆ ตามตองการได อยางไรกตามบคคลแตละคนอาจจะแสดงความรสกตอสดกนออกมาแตกตางกนได ทงนขนกบการเรยนรประสบการณ แตโดยทวไปสทจดอยในวรรณะรอน จะใหวามรสกมชวตชวา ตนเตน เราใจ และสทจดอยวรรณะเยน จะใหความรสกผอนคลาย สงบ ยงกวานน สแตละสยงมลกษณะเฉพาะตวทมการน าไปใชในลกษณะตางๆ กนไดมาก ดงตวอยางตอไปน

สแดง เปนสทมความรอนแรงมากทสด มองเหนไดรวดเรวทสด จงมกเลอกใหเปนสทใชดงดดความสนใจมากทสดสหนง สแดงจะใหความรสกการมพละก าลง ความกาวราว รนแรง รวดเรว และปราดเปรยว จงนยมใชเปนสส าหรบรถสปอรต เสอทมส าหรบนกกฬา นอกจากน สแดงยงเปนสทแทนความรสกรก

21

ชาต ความเปนชาตนยม จงมกพบวาสแดงเปนสประจ าชาตของหลายชาต และสแดงยงใชเปนสญลกษณของความรก ตลอดจนอารมณตางๆ ทเกยวกบความเรารอน ความขดแยง ทะเลาะววาทและอนตราย เปนตน

สน าเงน เปนสทมความสวางสต า ใหความรสกเยอกเยน เงยบสงบ ความรบผดชอบ ความจรงใจ สน าเงนเขมมกเปนสทนกบรหารชนสงเลอกใชเปนสรถ เครองแตงกาย ส าหรบสน าเงนออนหรอสฟา มกท าใหนกถงความสะอาด ความเยน และผอนคลาย มกใชเปนสพนหลงบรรจภณฑของผลตภณฑทใหความรสกเยนและชมชน เชน ลกอมทมเมนทอลผสม เปนตน

สเหลอง เปนสทความสวางสสง สเหลองทสดใสเปนสญลกษณของดวงอาทตยจะใหความรสกทอบอน ความสนกสนานราเรง ความใหม ความทนสมย สขภาพทด แตถาเปนสเหลองหมน จะใหความรสกถงความขขลาด ความออนแอ และโรคภยไขเจบ

สเขยว เปนสทใหความรสกใกลเคยงกบสน าเงน คอ รสกผอนคลาย สงบ แตใหความรสกสดชนความมชวตชวา การเตบโต ความเปนธรรมชาต นยมใชเปนสส าหรบสนคาปลอดสารเคม หรอการอนรกษสงแวดลอม

สมวง เปนสทเกดจากสแดงผสมกบสน าเงน จงรวมคณลกษณะของทงสองสเขาดวยกนคอ ความมอ านาจของสแดง และความมคณธรรม รบผดชอบของสน าเงน สมวงมกจะใหความรสกยงใหญ ความหรหราโออา และความประทบใจ

สขาว เปนสทมความสวางสสงทสด ใหความรสกโปรงเบา ละเอยดออน บรสทธ ความดงาม ความมคณธรรม การใชธงขาวจะหมายถง การยอมแพ สงบศก ในบางประเทศใชสขาวแสดงถงความเศราโศก การพลกพราก

สด า เปนสทมความสวางสต าทสด ใหความรสกหดห เครงขรม ลกลบ นากลว ชวราย ความเปนอมตะ นบางประเทศใชสด าแสดงถงความเศราหมองและความตาย

ข. ความรสกเกยวกบขนาด สออนหรอสทมความสวางสสง เชน วตถสเหลองจะใหความรสกวามขนาดใหญกวาและน าหนกเบากวาวตถทมสเขมหรอสทมความสวางสต า เชน สน าเงน แมวาความจรงแลววตถทงสองนนจะมขนาดเทากนกตาม

ค. ความรสกเกยวกบระยะ สแตละสอาจใหความรสกเกยวกบระยะใกลไกลตางกน กลาวคอ สทอยในวรรณะรอน เชน สแดง สเหลอง สสม จะใหความรสกวาอยระยะใกล สวนสทอยในวรรณะเยน เชน สมวง สน าเงน จะใหความรสกวาอยไกล

ง. ความรสกเกยวกบการเคลอนไหว ส าหรบแนวคดเกยวกบสใหความรสกของการเคลอนไหวม ดงน - สน าเงน จะใหความรสกถงการเคลอนไหวภายในตวเอง - สเหลอง จะใหความรสกถงการเคลอนไหวสภายนอก - สเขยว จะใหความรสกถงการเคลอนไหวเขาสศนยกลาง

22

จากทกลาวมาขางตน จะพบวาสในวรรณะรอนจะใหความรสกของการเคลอนไหวไดดกวาสวรรณะเยน ดงนน เราควรเลอกใชเฉดสใหเหมาะสมกบความตองการและลกษณะของผลตภณฑ

1.4 ขอมลดานววฒนาการของแสงสวาง จากอดตจนถงปจจบน ป 2443 มการคดคนหลอดไฟแบบไสครงแรกขนในโลกโดย เซอร โจเซฟ สวอน ไดน าแนวคดจาก

นกวทยาศาสตรมา พฒนาตอจนสรางหลอดไฟไดส าเรจแตไมไดพฒนาระบบไฟฟาขน ท าใหคนทซอหลอดไฟของสวอนตองหาซอเครองปนไฟ กอใหเกดความยงยากในการใชงานมาก

ตอมา โทมส เอดสน ไดสามารถสรางหลอดไฟแบบไสขนมาได และนอกจากนน โทมส เอดสน ยงไดพฒนาระบบไฟฟา ขนมาควบคกบหลอดไฟและแจกจายไฟไปยงบานเรอนตางๆ ท าใหหลอดไฟของเขาไดรบความนยมมากกวาหลอดของ ทา สวอน หลอดไฟของเอดสนท าจากแทงคารบอน จงมอายการใชงานสนเพยง 13 ช.ม และยงขาดไดงาย

ภาพท 4 โทมส อลวา เอดสน ผคดคนหลอดไฟฟา

ภาพท 5 หลอดไฟรนแรกของโลก ไสคารบอน ทอดสนประดษฐเมอ ค.ศ. 1879

23

ป 2453 ไดมการคดคนไสหลอดทท าจากทงสเตนขนในโลก วลเลยม เดวส ไดคดคนไสหลอดทท ามาจากทงสเตน ซงสามารถทนความรอนไดสงถง 3,419 องศา C´ ในขณะทไสหลอด มอณหภมสง 2,456 องศา C´ ท าใหปญหาไสหลอด ขาดงายหมดไปแตปญหาทตามมาอกนนคอ เมอไสทงสเตนรอนจะมอานภาคบางสวนหลดไปเกาะกบผวหลอดไฟท าใหหลงจากใชงานไปไดระยะหนงหลอดไฟจะใหความสวางแสงลดลง จนในทสดแสงไฟกจะมวจนใชงานตอไมได

ป 2477 ไดมการคดคนหลอดนออนเกดขนในโลก โดย จอรจ คลอสค หลกการท างานคอบรรจไอปรอทเขาไปในหลอดและฉาบผวหลอดแกวดานในดวยฟอสฟอรสหรอสารเรองแสง เมอปลอยกระแสไฟฟาเขาไปไอปรอทจะถกกระตนและแผพลงงานออกมาในรปของรงสทมความยาวคลน 254 nm ออกมา ซงเปนความ ยาวคลนทสายตามองไมเหนและเปนอนตราย รงสทไอปรอทแผออกมาจะกระทบกบสารเรองแสงทผนงหลอด สารเรองแรงจะดดซบรงสทเปนอนตรายเอาไวและตวมนเองจะแผพลงงานในรปของคลนทมความถทสายตาคนมองเหนไดออกมาแทน ทเรยกวาแสงขาวอน เรยกหลอดพวกนวา หลอดฟลออเรสเซนต (Fluorescent) ซงในการใชงานนนตองมอปกรณอนๆชวยในการท างาน ไดแก สตารทเตอร (starter) และบาลาสท (Ballast)

ป 2503 ไดมการคดคนหลอดเมทลฮาไลดขนมา ชวงนเทคโนโลยไดแบงสายการพฒนาหลอดไฟออกเปน 2 สาย ไดแก

1. หลอดไฟทใชหลกการท าใหเกดความรอนจนเปลงแสง ไดแก หลอดไสเอดสน หลอดไสทงสเตน หลอดฮาโลเจน

2. หลอดไฟทใชหลกการปลอยประจในกาซ 2.1 หลอดความดนสง HID,หลอดเมทลฮาไลด,หลอดโซเดยมความดนสง 2.2 หลอดความดนต า หลอดฟลออเรสเซนต หลอดโซเดยมความดนต า

หลอดเมทลฮาไลด เปนหลอดไฟทประสทธภาพการใหแสงสวางสง แตกใชพลงงานสงมากเปนเงาตามตวตงแต 100 W - 3,500 W อาย การใชงานปานกลาง คอ 8,000 - 10,000 hrs เหมาะกบงานตดตงหลอดในทสงตงแต 6 เมตรขนไป การจดตดหลอดไฟจะตองรอเวลาการสตารทประมาณ 3-5 นาท แสงสวางสงสดรอ 15 นาท ทผานมาหลอดเมทลฮาไลดไดรบความนยมกนอยางแพรหลายในโรงงานอตสาหกรรม

1.5 ขอมลดานลกษณะการใชแสงไฟภายในทอยอาศย แสงไฟเปนสงส าคญอยางหนงส าหรบการใชชวตของมนษย เพอทดแทนหรอเพมเตมความสวางจาก

แสงธรรมชาต เพอใหการท ากจกรรมตาง ๆ เปนไปอยางสะดวกและปลอดภย หรอเปนการเพมความสวางใหกบมมอนมอทบของบาน นอกเหนอจากความส าคญในเรองประโยชนใชสอยแลว แสงไฟยงเปนองคประกอบหนงของการตกแตง รปแบบและดไซนของไฟชนดตาง ๆ เปนรายละเอยดหนงทสรางเสนหใหกบบาน แตทส าคญทสดกคอ แสงไฟสรางอารมณและบรรยากาศทแตกตางหนไป สามารถขบรายละเอยดของสถาปตยกรรมใหโดดเดน เนนความสวยงามของของตกแตงหรอรปภาพใหเดนขน การออกแบบแสงไฟจงเปนสงหนงทเปนสไตล และความนาสนใจของงานตกแตงเชนกน

24

1.5.1 ลกษณะของแสงไฟ แสงไฟในทอยอาศยจะมสององคประกอบดวยกน คอ ทมาของแสงโดยตรงอนไดแกหลอดไฟ และรปรางหนาตาของโคมหรอโปะไฟ ในการเลอกแสงไฟส าหรบบาน ไมควรค านงถงเพยงรปรางเพยงอยางเดยว แตตองค านงถงคณภาพและลกษณะของการกระจายแสงดวย ซงโดยทวไปลกษณะการกระจายของแสงจะมอย 3 ชนดคอ

- แสงทสองออกมาอยางสม าเสมอในทกทศทาง - แสงทสองออกมาทางดานใดดานหนง และมความฟงกระจายเลกนอย - แสงทบบใหเปนล าแสง

นกออกแบบจ าเปนตองเลอกลกษณะของการสองสวาง ใหเหมาะกบการใชงานในแตละสวนของบาน ซงอาจแบงลกษณะของการใชแสงไฟในบานไดเปน 3 ประเภทคอ

1.5.1.1 แสงพนฐาน (Background Lighting) แสงชนดนเปนแสงทจ าเปนส าหรบการทดแทนแสงธรรมชาต โดยทวไปมกจะเปนไฟทตดบนเพดานหรอโคมไฟหอยจากเพดาน (Pendant) หรอตวเลอกอยางอน เชนไฟก าแพง ไฟทสองขนขางบน (Uplight) หรอโคมไฟตงโตะ ซงทงหมดนจะใหแสงทนาสนใจมากกวาการใชแสงไฟสวาง ๆ ดวงเดยวเหนอหว ซงจะดนาเบอและไมดงดดใจ

1.5.1.2 แสงไฟส าหรบการท างาน (Task Light) ในบรเวณเชนครว เคานเตอร หองท างาน หรอทใดกตามทมการท างานเฉพาะอยางเกดขน ตองการระดบแสงทสวางเปนพเศษ ซงควรจะตดตงในต าแหนงทไมท าใหเงาตกลงบนงานทก าลงท าอย แสงไฟทก าหนดทศทางได เชน ดาวนไลท โคมไฟส าหรบโตะท างานทปรบมมได หรอสปอตไลท เปนไฟ ทเหมาะสมส าหรบบรเวณเชนน หรออาจใชไฟทสวางเปนพเศษ ซงปกตมกจะใชในจดทมดและอาจเปนอนตรายไดงาย เชน บนได หรอทางเดนภายนอกบาน มาใชในสวนท างานกได

1.5.1.3 แสงไฟส าหรบเนนสวนส าคญ (Accent Light) ส าหรบการขบเนนของตกแตงทจดวางเอาไว แสงไฟเฉพาะจด เชน สปอตไลท จะเปนแบบทไดผลดเปนพเศษ เพราะมนสามารถปรบมมองศาส าหรบสองสวางได นอกจากน กอาจใชไฟลกษณะอนกได เชน ไฟสองรปภาพ (Picture Light) ไฟทซอนอยในชนวางของ หรอโคมไฟตงพนทสองแสงขนขางบน Floor-standing Uplight)

1.5.2 ประเภทของหลอดไฟ หลอดไฟทใชกนในบานมอย 3 ประเภทหลก ๆ คอ ทงสเตน (tungsten) ทงสเตน ฮาโลเจน

(Tungsten Halogen) และ ฟลออเรสเซนต (Fluorescent) ความแตกตางระหวางมนขนอยกบประสทธภาพในการใชพลงงานของมน อายการใชงานโดยเฉลย และทส าคญทสดกคอทางดานสนทรยภาพ อนเกดจากสสนของบรรยากาศโดยรวมทตางกนไปเมอใชหลอดไฟตางชนดกน

1.5.2.1 ทงสเตน (tungsten) เปนแสงชนดทเปนทรจกกนมากทสดส าหรบการใชงานในบาน หลอดไฟชนดนประกอบดวยเสนลวดเลก ๆ ซงสองสวางอยภายในหลอดไฟ ทมกเปนกระจกแกวใสหรอฝา และบรรจกาซสเฉอย (Inert Gas - กาซทจะไมประกอบกบวตถอน เชน นออน อารกอน ฮเลยม) ซงมความเขมขนนอย เมอเทยบกบแสงธรรมชาต ทงสเตนจะเปนแสงทอบอน ออกโทนสเหลอง และเหมาะส าหรบการ

25

ใชในงานตกแตง เพราะไมท าใหสสนของสงของเปลยนไป และใหความแตกตางในดานโทนทด อยางไรกตาม ทงสเตนมขอเสยกวาหลอดไฟชนดอนกคอ หลอดไฟมอายการใชงานสน และท าใหเกดความรอน แตกมขอดตรงทราคาไมแพง และสามารถใชงานรวมกบดมเมอร (Dimmer - อปกรณหรไฟ) ได

1.5.2.2 ทงสเตน ฮาโลเจน หลอดไฟชนดนจะใหแสงทดเยนขาวกวาและสวางกวาทงสเตน โดยในหลอดไฟจะใสกาซฮาโลเจน ซงเปนองคประกอบทางเคมอยางหนง ซงจะท าปฏกรยากบไอรอนจากไสแบบทงสเตน ทงสเตนฮาโลเจนใชไดผลดมากในการแสดงรายละเอยดของสสน ท าใหดมคอนทราสต และดวยความทใหความรสกสดใสและสวางมาก ท าใหเหมาะจะใชกบแสงทสองขนขางบน ไฟสปอตไลท และไฟทเนนจดส าคญ หลอดไฟชนดนสามารถใชกบดมเมอรไดเชนกน 1.5.2.3 ฟลออเรสเซนต แสงไฟชนดนจะมผลตอสและโทนเปนพเศษ อยางไรกตาม มหลอดฟลออเรสเซนตสมยใหมทเลยนแบบแสงธรรมชาต และมการใชชนดของแกวทใชท าตวหลอดตาง ๆ กนไป ท าใหแสงไฟดนมนวลขน

1.5.3 ชนดของหลอดไฟ และลกษณะสทเกด

ตารางท 1 ชนดของหลอดไฟ และลกษณะสทเกด

1.5.4 ลกษณะการใชแสงไฟ 1.5.4.1 ไฟเพดาน ไฟทตดตายอยเหนอศรษะ ไมวาจะเปนโคมไฟกงไฟชอ หรอไฟตดเพดาน

เปนวธทงายทสดในการใหก าเนดแสง โดยทวไปส าหรบบาน อยางไรกตามการใชแสงชนดนเพยงอยางเดยว ดจะขาดเสนหไปสกหนอย และใหความรสกอนแหงแลงไรชวตชวา ควรมการเพมแสงไฟชนดอน เชน ดาวนไลท หรอสปอตไลท และตดตงดมเมอรเพอจะไดปรบสภาพแสงไดตามตองการ

1.5.4.2 ไฟทหอยจากเพดาน (pendant) รปแบบของโคมไฟหอยเพดานนนมแตกตางกนมากมาย ทงราคาและคณภาพแสง โปะแกวหรอเซรามค จะท าใหแสงกระจายออกไปเทากนในทกทศทาง แตถามโคม (Shades) คลมไมวาจะเปนกระดาษ โลหะหรอผา จะท าใหแสงสองลงไปขางลางตรง ๆ แชนเดอเลยร

26

(Chandeliers) เปนไฟเพดานทใหความสวางมากประเภทหนง เพราะมนรวมเอาหลอดไฟเลก ๆ มากมายไวดวยกน แตสวนมากมกจะมราคาแพง

1.5.4.3 ไฟตดเพดาน (Ceiling-mounted Light) โดยทวไปคอนขางจะเรยบ และถอเอาประโยชนใชสอยเปนส าคญ สวนมากจะไมมโคมคลม แตอาจมทครอบเปนแกวหรอพลาสตกคลมใหแสงทสองกระจายไปเทากนในทกทศทาง

1.5.4.4 ไฟดาวนไลท (Downlight) เปนไฟเพดานทท าไดทงแบบท าเปนชองเจาะลกเขาไปภายใน หรอตดอยบนผวหนาของเพดาน ใหประโยชนใชสอยทด และดมเสนหกวาธรรมดา ใหทศทางของแสงทสองลงมาขางลาง และใหไดทงล าแสงแคบหรอกวาง สามารถหนทศทางใหสองไปยงก าแพงหรอพนผวอน ๆ ได ดาวนไลทมประโยชนมาก และเปนการใหแสงทนาสนใจส าหรบสวนท างานบางสวน เชน เคานเตอรในครว หรอจะใชเปนไฟแบคกราวนดทดนาสนใจไดดวย โดยเฉพาะเมอใชรวมกบสวทชไฟ แบบดมเมอร

1.5.4.5 ไฟเพดานแบบอน ๆ สปอตไลทสามารถใชตดตายบนเพดาน หรอตดบนราง และใชเปนไฟแบคกราวนด หรอสองสวางเนนในจดส าคญบางจดกได หลอดฟลออเรสเซนตแบบตดเพดาน เหมาะส าหรบสวนใชงานทตองการประโยชนใชสอยเตมท เพอตดแสงสะทอนเขาตา

1.5.4.6 สปอตไลท เปนรปแบบหนงทสามารถยดหยนไดมากทสดในการใหแสง ไมเพยงแตใชในจดทตองการเนน หรอส าหรบการท างานเทานน แตสามารถน ามาใชในการใหแสงสวางทว ๆ ไปกได แมวาโดยทวไปจะตดทเพดาน แตสปอตไลทกสามารถน ามาตดก าแพงไดดวย จะใชดวงเดยว ๆ หรอเรยงกนเปนราวกได มทงสปอตไลทแบบตดกบขาตง หรอสปอตไลทพรอมดวยขาแบบหนบ ทเคลอนยายไดตามตองการ

1.5.4.7 ไฟผนง ( Wall Light) แมจะเปนไฟทไมคอยเดนเหมอนดาวนไลทหรอสปอตไลท แตกมใหเลอกหลายแบบเชนกน ทงแบบดงเดมและแบบสมยใหม แบบดงเดม มกจะอยในรปของโปะทยนออกมาจากผนง สวนแบบสมยใหมมหลายแบบสวนมากมกจะตดเปนค การกระจายของแสงขนอยกบรปรางของโคม และไฟผนงเหมาะทสด ส าหรบโตะแตงตว โดยตดรอบกรอบกระจกแบบหองแตงตวในโรงละคร โดยไมตองมโคมคลม เพราะจะใหแสงสวาง โดยไมเกดเงาบนใบหนา

1.5.4.8 ไฟตงโตะและตงพน ไฟสองชนดนเปนทางเลอกทเปนทนยมกนมาก ทงส าหรบในสวนท างาน หรอเปนไฟสองสวางทวไป และเปนของแตงบานไดเทากบเปนของทมประโยชน มใหเลอกมากแบบทงสสน รปทรง ดไซน และขนาด ซงสามารถเลอกใหเหมาะกบการตกแตงไดทกแบบ

1.5.4.9 โคมไฟตงโตะ (Table Lamps) โคมไฟชนดนควรมฐานทหนกพอสมควร เพอจะตงไดอยางมนคง และรบน าหนกของหลอดไฟและโคมได ไมวาจะเปนกระดาษ ผา หรอเปลอกหอย โคมไฟตงโตะใหแสงทนมนวล และกระจาย แสงไฟมกสองขนขางบน (แตกขนอยกบรปแบบของโคมดวย) การวางโคมไฟตงโตะ

27

ไวหลาย ๆ อนรอบหอง จะสรางแสงและเงาทใหผลในการสรางบรรยากาศอยางมาก จงเปนวธหนงทดของการใชแสงส าหรบทว ๆ ไป

1.5.4.10 โคมไฟตงพน (Floor Lamps) โคมไฟแบบลอยตวส าหรบตงพนชวยในการเพมระดบของการสองสวางทสวางพอส าหรบกจกรรมตาง ๆ เชน การอานหนงสอ สวนมากมกจะใชไฟฮาโลเจน เพราะใหแสงทสวางกวา รปแบบกมทงแบบโคมไฟทมขาตงแบบเกา แบบทไฟสองขนขางบน แบบทปรบมมได หรอบางทกใชสปอตไลทตงบนขาตง ไฟตงพนไมจ าเปนตองสงมาก แตอาจจะเปนไฟทวางไวบนพนในระดบต า ๆ เพอสองสวางใหกบกลมตนไมทใชตกแตงภายใน หรอของตกแตงทอยบนพน หรอเพยงแตเพมความรสกใหกบแสง นอกจากน สมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทยยงไดใหค าจ ากดความถงลกษณะของดวงโคมไววา ดวงโคม (Luminaire) คอ โคมไฟฟาท าหนาทบงคบแสงของหลอดใหไปในทศทางทตองการ โคมไฟฟามใชกนมากมายหลายชนดขนอยกบการใชงาน ทงภายในและนอกอาคาร ซงสามารถแบงเปนประเภทของดวงโคม มทงแบบใชงานในอาคารและนอกอาคารทพบเหนทวไป ไดแก 1. โคมไฟสองลง 2. โคมไฟสองขน 3. โคมฟลออเรสเซนต 4. โคมไฟโรงงานหลอดปลอยประจความดนไอสง 5. โคมไฟสาด

1. โคมไฟสองลง (Downlight) หมายถง โคมไฟทใหแสงลงดานลาง เหมาะส าหรบใชงานสองสวางทวไปอาจจะเปน ชนดฝง ตดลอย แขวน หรอกงฝงกงลอย มทงแบบทใชกบหลอดอนแคนเดสเซนต , หลอดคอมแพกตฟลออเรสเซนต และหลอดปลอยประจความดนไอสง

ภาพท 6 โคมไฟสองลงชนดฝง

ภาพท 7 โคมไฟสองลงชนดแขวน

28

ภาพท 8 โคมไฟสองลงชนดตดลอย

ภาพท 9 โคมไฟสองลงกงฝงกงลอย

1.1 โคมไฟสองลงหลอดอนแคนเดสเซนต : เหมาะใชกบงานเฉพาะทตองการความสวยงาม หรอเปดใชเปนครงคราว หรอใชกบงานทตองการปรบหรแสง

1.2 โคมไฟสองลงหลอดคอมแพกตฟลออเรสเซนต : เปนโมไฟทเหมาะใชกบงานทตองการเปดใชงานนานๆ โคมไฟทใชเปนชนดทถกออกแบบมาส าหรบหลอดคอมแพกตฟลออเรสเซนตโดยเฉพาะ โดยโคมไฟสองลงหลอดคอมแพกตฟลออเรสเซนต ม 2 แบบ คอหลอดตดตงในแนวนอน และหลอดตดตงในแนวตง

ภาพท 10 ลกษณะโคมหลอดตดตงแนวนอน

ภาพท 11 ลกษณะโคมหลอดตดตงแนวตง

29

หลอดตดตงในแนวนอน ขอดคอแสงกระจายออกจากโคมมากกวา แตตองระวงเรองการระบายความรอนและการเปลยนหลอด และหลอดตดตงในแนวตง ขอดคอไมมปญหาเรองการระบายความรอนแตตองระวงเรองแสงบาดตา

1.3 โคมไฟสองลงหลอดปลอยประจความเขมสง : ใชกบงานทมความสองสวางสง หรอบรเวณทมเพดานส ใชกบงานทตองการเปดใชงานนานๆ ซงโคมไฟสองลงหลอดปลอยประจความเขมสงเวลาในการจดหลอดนานประมาณ 3-10 นาท

การเปลยนไปใชหลอดประหยดพลงงานแทนหลอดอนแคนเดสเซนตภายในโคมเดม มขอควรระวง ดงน

1. แสงบาดตาและการระบายความรอน ถาระบายความรอนไมดปรมาณแสงอาจลดลงถง 40% และอายหลอดสนลง

2. การกระจายแสงและประสทธภาพของโคมโดยทวไปลดลง 2. โคมไฟสองขน หมายถง โคมไฟทใหแสงขนไปดานบนเพอใหแสงสะทอนทเพดานและตกกระทบ

มายงพนทท างาน โคมดงกลาวเหมาะส าหรบ งานเพดานสงและเพดานมสออน ใชกบบรเวณทตองการความสม าเสมอของแสงส าหรบบรเวณทความสองสวางนอยประมาณ 200-300 ลกซ และส าหรบหองคอมพวเตอรทไมตองการแสงสะทอนเนองจากโคมไฟสองลง

2.1 คณสมบตและการใชงานของโคมไฟสองขน 2.1.1 มความสม าเสมอของแสงและท าใหหองทแคบมความรสกกวางและมบรรยากาศด 2.1.2 โคมไฟสองขนโดยทวไปใหประสทธภาพต า แตมคณภาพแสงสงคอไมมแสงบาดท าให

เหมาะกบงานทตองการคณภาพ แสงสงเชน หองคอมพวเตอร , ศนยควบคม 2.1.3 การใชโคมไฟดงกลาวเพดานตองสงมากกวา 2.7 เมตรขนไป เพอใหไมเกดความรอนท

เพดาน และไมสวางจาเกนไป 3. โคมฟลออเรสเซนต หลอดฟลออเรสเซนตเปนหลอดไฟทใชกนมากเพราะมคาประสทธผลการสอง

สวางสง (Luminous Efficacy) โคมไฟส าหรบ หลอดฟลออเรสเซนตจงมหลายรปแบบเพอใหเหมาะกบการใชงานแตละชนดแตกตางกนไป ซงสามารถสรปไดดงน

3.1 โคมฟลออเรสเซนตเปลอย (Bare Type Luminaires) 3.2 โคมฟลออเรสเซนตโรงงาน (Industrial Luminaire) 3.3 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสง (Diffuser Luminaire)

4. โคมฟลออเรสเซนตตะแกรง (Louver Luminaire) 4.1 โคมฟลออเรสเซนตเปลอย (Bare Type Luminaires) : ใชกบงานทตองการแสงออกดานขางท

ตดตงส าหรบเพดานทไมสงมากนกโดยทวไปไมเกน 4 เมตร และไมพถพถนมากนกกบ แสงบาดตาเชน หองเกบของ ทจอดรถ พนททมชนวางของ ในพนทใชงานไมบอย และไมตองการความสวยงามมาก

30

ภาพท 12 โคมฟลออเรสเซนตเปลอย

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตเปลอย 1. โคมดงกลาวมราคาถก ท าความสะอาดงาย และใหแสงสวางในทกทศทาง 2. โคมดงกลาวไมมตวครอบ วตถภายนอกสามารถมากระแทกกบหลอดท าใหหลอดหลดรวงลง

มาได 3. โคมดงกลาวมแสงบาดตาจากหลอด

4.2 โคมฟลออเรสเซนตโรงงาน เปนโคมทมแผนสะทอนแสงเพอควบคมแสงใหไปในทศทางทตองการ แผนสะทอนแสงอาจท าจากแผนอลมเนยม, แผนเหลกพน สขาว หรอวสดอนทมการสะทอนแสงสง

ภาพท 13 โคมฟลออเรสเซนตโรงงาน

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตโรงงาน 1. โคมดงกลาวมราคาถกกวาโคมหลอดฟลออเรสเซนตแบบเปลอย ท าความสะอาดงายและ

ใหแสงสวางมากในทศทางทสองไป 2. โคมดงกลาวไมมตวครอบวตถภายนอกสามารถมากระแทกกบหลอดท าใหหลอดสามารถ

หลดรวงลงมาได 3. โคมดงกลาวไมเนนความสวยงาม และมแสงบาดตาจากหลอด

4.3 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสง (Diffuser luminaire) โดยทวไปแผนกรองแสงม 3 แบบดวยกนคอ

31

4.3.1 แบบเกลดแกว (Prismatic diffuser) 4.3.2 แบบขาวขน (Opal diffuser) 4.3.3 แบบผวสม (Stipple diffuser)

ภาพท 14 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสงแบบเกลดแกว

ภาพท 15 โคมฟลออเรสเซนตกรองแสง แบบขาวขน

โคมไฟดงกลาวมแผนกรองแสงปดหลอดทงหมดเพอลดแสงบาดตาจากหลอด โคมประเภทนมทงแบบตดฝงฝาหรอตดลอย หรอแบบตวย (U-shape) อาจเพมแผนสะทอนแสงอลมเนยมแบบเงา (Specular surface) หรอ แบบกระจายแสง (Diffuser surface) ทดานหลงหลอดเพอเพมประสทธภาพของโคมไฟ โดยทวไปจะแนะน าเปนแบบกระจายแสงทมคาการ สะทอนแสงโดยรวมสงเทากบแบบเงา โคมประเภทนเหมาะกบงานทตองการแสงบาดตาจากหลอดต าและไมตองการความเขม สองสวางสงมากนกเชน ในโรงพยาบาลทไมใหแสงรบกวนคนไข หองประชมทไมตองการแสงบาดตา และแสงสวางมาก

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตกรองแสง 1. โคมดงกลาวมราคาไมสงมากและแสงบาดตาจากหลอดนอย 2. โคมดงกลาวมประสทธภาพต าไมเหมาะกบการประหยดพลงงาน 3. โคมดงกลาวเหมาะกบงานทไมตองการแสงบาดตาจากหลอด เชน โรงพยาบาล 4. โคมดงกลาวเหมาะใชกบงานกบหอง Clean room และหองเพดานต า

4.4 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรง (Louver luminaire) มทงแบบตดลอยและฝงฝา ลกษณะของโคมไฟประกอบดวยแผนสะทอนแสงดานขางและอาจมแผนสะทอนแสงดานหลงหลอด เพมเขามาเพอสะทอนแสงและควบคมแสงใหไปในทศทางทตองการ สวนตวขวางจะสามารถลดแสงบาดตาเชน ในมมทเลย มมตดแสง

32

โดยทวไปแผนสะทอนแสงและตวขวางจะท าจากอลมเนยม (Anodized) ซงมทงแบบเงา (Specular Surface) และแบบกระจาย (Diffuser Surface) ขนอยกบผออกแบบและลกษณะการใชงานของโคมไฟนน ซงโคมฟลออเรสเซนต ตะแกรงมสวนประกอบตางๆ โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงจ าแนกออกไดเปน 3 ชนดคอ 4.4.1 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวาง (Profile Mirror Louver Luminaire) 4.4.2 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบพาราโบลกจตรส (Square Parabolic Louver Luminaire) 4.4.3 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบชองถ (Mesh Louver Luminaire)

4.4.1 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวาง : มตวขวาง 3 แบบดวยกนคอ ตวขวางรว ตวขวางเรยบ และ ตวขวางพาราโบลกค ซงเมอพจารณาคณภาพแสงตามแนวยาว ของโคมดงกลาว แบบตวขวางพาราโบลกคจะมแสงบาดตานอยกวาแบบตวขวางรวหรอแบบตวขวางเรยบ และแสงบาดตาของ แบบตวขวางรวใกลเคยงกบแบบตวขวางเรยบซงโคมดงกลาวทง 3 แบบมรายละเอยดดงน

ภาพท 16 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวาง

เปนโคมไฟทมตะแกรงท าขนจากแผนสะทอนแสงอลมเนยมตามแนวยาวของหลอด โดยจะแบงชองตามแนวยาวใหเทากบจ านวน หลอด สวนตามแนวขวางของหลอดจะมตวขวางแบงเปนชองๆซงโดยทวไปแลวจะแบงโดยประมาณเปน 14 ชองส าหรบโคม ยาว 1.2 เมตร และ 7 ชอง ส าหรบโคมยาว 0.6 เมตร ซงจ านวนชองนขนอยกบผออกแบบและผผลตแตละราย ซงตวขวางของ โคมท าหนาทหกเหแสงและจดมมภาพของหลอดเพอลดแสงบาดตา โคมไฟชนดนโดยทวไปนยมใชในพนทส านกงานทมการใช จอคอมพวเตอรนอย

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางรว 1. เปนโคมไฟทมประสทธภาพสง 60-80% (ขนอยกบการออกแบบและวสดทใชในการผลต) 2. โดยทวไปคา S/H สง จงสามารถท าใหใชจ านวนโคมนอยส าหรบความสองสวางทสม าเสมอ

โดยทวพนท 3. เหมาะสมกบการใชในพนทส านกงานและพนทท างานทวไป 4. หองท างานทมจอคอมพวเตอร หรอ หองควบคมทมจอมอนเตอร ใหระวงการใชโคม ประเภท

นเพราะแสงบาดตาจากโคม อาจจะปรากฏบนจอคอมพวเตอร หรอ จอมอนเตอรได 5. ถาใชวสดในการผลตแผนสะทอนแสงทมคณภาพสงจะสามารถลดแสงสรงทเกดจากหลอด

ฟลออเรสเซนต

33

4.4.2 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางเรยบ เปนโคมไฟทมคณสมบตเหมอนโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางรว

4.4.2.1 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางพาราโบลกค

ภาพท 17 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางเรยบ

เปนโคมไฟทมตวสะทอนแสงทงตามแนวยาวและแนวขวางกบหลอดขนเปนรปโคงพาราโบลก (Parabolic curve) โดยจะแบงชองตามแนวยาวใหเทากบจ านวนหลอด สวนตามแนวขวางของหลอดจะมตวขวางแบงเปนชองๆซงโดยทวไปแลว จะแบงโดยประมาณเปน 14 ชองส าหรบโคมยาว 1.2 เมตร และ 7 ชอง ส าหรบโคมยาว 0.6 เมตร ซงจ านวนชองนขนอยกบ ผออกแบบและผผลตแตละราย โคมไฟนโดยสวนมากมแสงบาดตานอยกวาแบบตวขวางรว จงเหมาะส าหรบการใชงานในพนท ส านกงานทมจอคอมพวเตอรอยเกอบทวพนททตองการแสงบาดตานอย เชน หองประชม หางสรรพสนคา เปนตน

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบตวขวางพาราโบลกค 1. เปนโคมไฟทมประสทธภาพสง 60-80% (ขนอยกบการออกแบบและวสดทใชในการผลต) 2. โดยทวไปคา S/H สงพอประมาณ จงสามารถท าใหใชจ านวนโคมนอยส าหรบความสองสวางท

สม าเสมอโดยทวพนท 3. แสงบาดตาจากโคมไฟนอยเหมาะกบการใชในพนทส านกงานทมจอคอมพวเตอรท างานอยท

พนท 4. ถาใชวสดในการผลตแผนสะทอนแสงทมคณภาพสงจะสามารถลดแสงสรงทเกดจากหลอด

ฟลออเรสเซนต 4.4.2.2 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบพาราโบลกจตรส

ภาพท 18 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบพาราโบลกจตรส

34

เปนโคมตะแกรงทประกอบจากแผนสะทอนแสงทงตามแนวหลอดและแนวขวางหลอดเปนสวนโคง (Parabolic) ประกอบการขนเปนชองสเหลยมจตรสเพอลดแสงบาดตาจากหลอด วสดทใชสวนมากจะเปนแบบเงา (Specular surface) หรอ แบบกระจายแสง (Diffuser surface) เปนโคมไฟทนยมใชในพนททตองการแสงนมและแสงบาดตานอย เชน ในหองประชมระดบผบรหาร หองผบรหาร หองประมวลผลขอมล หองแสดงสนคา

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบพาราโบลกจตรส 1. เปนโคมไฟทใหแสงนม และแสงบาดตานอย 2. พนทระดบเพดานหรอผนงทใกลเพดานจะมดเพราะ มมตดแสง ของโคมไฟแคบจงควรระวงใน

การวางต าแหนงโคมไฟ 3. โคมไฟชนดนใหประสทธภาพแสงต ากวาแบบตวขวางนอย แตคณภาพแสงดกวา

4.4.2.3 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบชองถ

ภาพท 19 โคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบชองถ

เปนโคมฟลออเรสเซนตทมตะแกรงถมาก อยในเกณฑประมาณ หนงนวหรอนอยกวา ตะแกรงดงกลาวอาจท าจากวสดทเปน อลมเนยมหรอวสดอยางอน ซงมทงแบบตะแกรงขาวธรรมดาหรอเปนสเงนเพอความสวยงาม ลายตะแกรงอาจเปนสเหลยม หรอวงกลม หรอหกเหลยม หรอลายสวยงามอยางอน โคมฟลออเรสเซนตแบบนไมประหยดพลงงาน แตเนนทางดานความ สวยงามหรอไมกเนนทางดานคณภาพแสง เพราะใหแสงบาดตานอย ใชในพนทจ าเปนทไมตองการแสงบาดตา หรอบรเวณท ตองการความสวยงาม เชน เคานเตอรตอนรบ หรอประชาสมพนธ เปนตน

คณสมบตและการใชงานของโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงแบบชองถ 1. เปนโคมไฟทมประสทธภาพไมสงเมอเทยบกบโคมฟลออเรสเซนตตะแกรงอยางอนโดยทวไป 2. ไมเหมาะกบพนทเพดานต าเพราะเมอใชโคมไฟชนดนจะท าใหเพดานมด 3. โคมไฟชนดนใหแสงบาดตานอยเหมาะใชกบพนททมจอคอมพวเตอร แตไมประหยดพลงงาน

3. โคมไฟโรงงานหลอดปลอยประจความดนไอสง โคมไฟประเภทนโดยสวนมากจะมตวสะทอนแสงเปนแบบอลมเนยม (Aluminium Reflector) หรอ ตวหกเหแสงพลาสตก (Plastic Reflactor) อาจจะมเลนส ปดหนาหลอดกได ทงหมดขนอยกบการใชงานในแตละอตสาหกรรม ความสง การกระจายแสงของโคมไฟทตองการ ซงการกระจายแสงของโคมไฟม 2 ลกษณะดงน

35

1. โคมแบบล าแสงกวาง (Wide Beam) เหมาะส าหรบการตดตงทความสงระดบ 4-7 เมตร 2. โคมแบบล าแสงแคบ (Narrow Beam) เหมาะส าหรบการตดตงทความสงประมาณ 6 เมตรขนไป

ภาพท 20 โคมแบบล าแสงแคบ

ภาพท 21 โคมแบบล าแสงกวาง

นอกจากนโคมดงกลาวจะมรปแบบแสงตางๆ เชนวงกลมหรอสเหลยมเปนตน ซงลกษณะรปแบบของโคมจะเปนดงรป

แสงสวางไมสม าเสมอ แสงสวางสม าเสมอ แสงสวางสม าเสมอมาก

ภาพท 22 รปแบบแสง

โคมแบบการกระจายแสงวงกลมเหมาะส าหรบใชในพนททไมกวางมาก หรอพนททไมพถพถนกบความสม าเสมอของแสง สวนโคมแบบกระจายแสงสเหลยมเหมาะส าหรบใชพนททกวางและตองการความสม าเสมอของแสงโดยทวพนท ซงจะท าใหสามารถประหยดโคมไฟและจ านวนหลอดไดดกวาการเลอกโคมไฟ

36

แบบการกระจายแสงแบบวงกลมการเลอกใชก าลงไฟฟาของหลอดปลอยประจความดนไอสงนนจะตอค านงถง ความสงในการตดตงตารางขางลางนเปนตารางทแนะน าใหใชเทานน เพอความละเอยดและถกตองควรจะเลอกและค านวณจาก ขอมลและกราฟของโคมไฟแตละชนด

ตารางท 2 ความสงทเหมาะสมในการตดตงหลอดไฟแตละชนด

ชนดและก าลงไฟฟาของหลอด ความสงต าสดส าหรบการตดตง (เมตร)

หลอดเมทลฮาไลด 250 วตต 4

หลอดเมทลฮาไลด 400 วตต 5

หลอดเมทลฮาไลด 1000 วตต 6

หลอดไอปรอท 250 วตต 4

หลอดไอปรอท 400 วตต 5

หลอดไอปรอท 1000 วตต 6

หลอดโซเดยมความดนสง 250 วตต 4

หลอดโซเดยมความดนสง 400 วตต 6

หลอดโซเดยมความดนสง 1000 วตต 8

คณสมบตและการใชงานของโคมไฟโรงงานหลอดปลอยประจความดนไอสง 1. โคมไฟชนดนมน าหนกมาก ตองตดตงใหมนคงแขงแรงเหมาะส าหรบตดตงบรเวณเพดานสง แทนหลอดฟลออเรสเซนต 2. โคมตองมครอบแกวปดในกรณทใชในพนททเกดอนตรายมากเมอหลอดแตกทผผลตแนะน า 3. การใชวตตตางกนในพนทเดยวกนใหระวงสของหลอดทแตกตางกน 4. การเลอกใชหลอด ชดควบคมใหปฏบตตามค าแนะน าของผผลต

5. โคมไฟสาด โคมไฟสาดโดยทวไปใชส าหรบงานสองเนนสถาปตยกรรมตวอาคาร หรอเพอการสองสวางส าหรบพนทขนาดใหญ เชน สนามกฬา ลานจอดรถ สถานทกอสราง บรเวณขนถายสนคา เปนตน

คณลกษณะทางกลศาสตร เนองจากโคมไฟสาดตดตงอยภายนอกอาคาร ดงนนสงทควรค านงถงคอ 1. ความสามารถในการปองกนน าและฝนผง อยางนอยควรมคา IP54 2. วสดทใชท าตวโคม ตองเปนวสดททนการสกกรอนไดด มความแขงแรงและทนทานตอการ

กระแทก โดยทวไปโครงสราง ของโคมท าจากอะลมเนยมหลอ ขนรปโดยใชแมพมพ (Die-Cast Aluminium) 3. กระจกทปดหนาโคมไฟสาด ตองเปนกระจกนรภยทนความรอนทเหมาะกบการใชงาน

ภายนอกอาคาร 4. น าหนกของโคมกบสถานทตดตง โคมไฟสาดทตดตงในทสง-โลง ควรค านงถงแรงปะทะของลม

37

คณลกษณะทางแสง 1. การกระจายแสงของโคม แบงประเภทของโคมไฟสาดได ตามกราฟการกระจายแสงของโคมตามท CIE 43 (TC-2.4) 1979 ก าหนดคอ

1.1 การกระจายแสงสมมาตรสมบรณ (Rotationally Symmetric distribution) โคมแบบนมโครงสรางงายเหมาะส าหรบงานไฟสาดทวไปทไมไดเนนความสม าเสมอของแสงมาก

ภาพท 23 การกระจายแสงสมมาตรสมบรณ

1.2 การกระจายแสงสมมาตร 2 ระนาบ (Distribution symmetrical about two planes) เหมาะกบงานทตองการความสองสวางสม าเสมอดกวาแบบแรก

ภาพท 24 การกระจายแสงสมมาตร 2 ระนาบ

1.3 การกระจายแสงสมมาตร 1 ระนาบ (Distribution symmetrical about one plane) เหมาะกบงานทตองการความ สองสวางสม าเสมอและมการสาดไประยะไกล

ภาพท 25 การกระจายแสงสมมาตร 1 ระนาบ

1.4 การกระจายแสงไมสมมาตร (Asymmetric Distribution) การเลอกใชโคมทมการกระจายแสงไมสมมาตรขนอยกบลกษณะ งานซงกราฟกระจายแสงของโคมอาจมรปรางตางกนไป

38

ภาพท 26 การกระจายแสงไมสมมาตร

2. มมล าแสง แบงประเภทของโคมไฟสาดได ตามมมล าแสงตามท NEMA ก าหนด คอ 2.1 มมกวาง เหมาะส าหรบสาดอาคารทไมสง มพนทดานขางมากๆ มระยะทสาดไมไกลนก 2.2 มมปานกลาง เหมาะส าหรบระยะสาดปานกลาง 2.3 มมแคบ เหมาะส าหรบสาดอาคารสง มระยะทสาดไกล

มมล าแสงแคบ มมล าแสงปานกลาง มมล าแสงกวาง

ภาพท 27 มมล าแสง

39

ตารางท 3 มมล าแสงกบระยะทสาด

ชนดล าแสง ยานมมล าแสง ระยะทสาด

1 2 3 4 5 6 7

10-18 18-29 29-48 48-70 70-100 100-130 130 ขนไป

70 เมตร หรอมากกวา 60-70 เมตร 53-60 เมตร 44-53 เมตร 30-44 เมตร 24-30 เมตร

ต ากวา 24 เมตร

2. ขอมลเกยวกบศลปหตถกรรมไทย

2.1 ศลปหตถกรรมไทย ศลปหตถกรรมมความส าคญเกยวของกบการด ารงชวตของมนษยตงแตเกดจนตาย เนองจากชวตความเปนอยของมนษยจะตองสมพนธเกยวของกบสงของ เครองมอ เครองใช ซงเปนประดษฐกรรมทมนษยสรางขนมาเพอแกปญหาในการด ารงชวตตามสภาพแวดลอมตางๆ งานหตถกรรมจงเปนดงกระจกทสะทอนใหเหนวถชวตความเปนอยของผคนในแตละยคสมย เปนตวบอกเลาประวตศาสตร สภาพทางเศรษฐกจ สงคม และลกษณะวฒนธรรมของกลมชนในภมภาคตางๆ ของผเปนเจาของการสรางสรรคงานศลปหตถกรรมนนๆ ทงนดวยวางานศลปหตถกรรมเปนการรวมเอาความรทางวทยาศาสตร ศาสนา ปรชญา และสนทรยศาสตรเขาไวดวยกนเปนหนง แสดงใหเหนความพากเพยรอตสาหะและภมปญญาทสบทอดกนมา คณคาของศลปหตถกรรมดงกลาวนพอสรปไดเปนขอ ดงน 2.1.1 คณคาดานประโยชนใชสอย สรางขนบนพนฐานของการด ารงชวตทสนองตอบตอความตองการเพออ านวยความสะดวกสบายทางกายภาพ หรอเพอการแกปญหาในการด ารงชวต 2.1.2 คณคาดานความเชอและคานยม งานศลปหตถกรรมแตเดมนนผสรางและผใชเปนคนคนเดยวกน คอสรางขนเพอใชเอง การทผสรางจะมคานยมและความเชอตอสงหนงสงใดอยางไรกยอมจะถายทอดสงานทตนสรางสรรคดวยตามความรสกนกคดของตนเอง โดยมแบบแผนของกลมวฒนธรรมทตนด ารงอยเปนตวหลอหลอมอกทหนง งานศลปหตถกรรมจงเปนตวสะทอนความเชอและคานยมของผสราง หรอของกลมชนหนงๆ ไดในตวของมนเอง 2.1.3. คณคาดานประวตศาสตร และโบราณคด เนองจากงานศลปหตถกรรมเปนสงทมนษยสรางขนอยางมจดประสงค และเปนสงทท าสบทอดกนมาแตอดต งานศลปหตถกรรมจงสามารถถายทอดความเปนอดตไดเปนอยางดในฐานะเปนขอมลหลกฐานทเปนรปธรรมทางประวตศาสตรและโบราณคด

40

2.1.4 คณคาดานความเปนเอกลกษณของสงคมและวฒนธรรม งานศลปหตถกรรมเกดขนภายใตความแตกตางทางสภาพแวดลอม ฐานทรพยากร ขนบธรรมเนยมประเพณ คตความเชอ ศาสนา และภมปญญา ทหลอมรวมจนเกดเปนแบบแผนรวมกน และกลายเปนเอกลกษณของกลมวฒนธรรมนนๆ ซงยอมแตกตางกนไปตามแตละกลมวฒนธรรมและระดบ คณคาจงเกดขนจากความแตกตางนเอง 2.1.5 คณคาดานความงาม การสรางสรรคงานศลปหตถกรรมยอมประกอบขนดวยความตองการทางประโยชนใชสอยเปนหลก แตผสรางกไดพจารณาถงรปทรงทเหมาะสมและความสวยงามนาหยบจบใชสอยประกอบกนไปดวยโดยการแสดงออกผานทางรปทรง โครงสราง ลวดลาย วสดและฝมออนประณตวจตร 2.1.6 คณคาดานเศรษฐกจ ดวยการผลตเปนสนคา และของทระลกจากการทองเทยว เปนตวสรางงานสรางรายไดใหแกประชาชนและทองถน จนถงสรางรายไดเขาสประเทศในฐานะสนคาสงออก (อนวฒน เตมเจม: 2546: 7-9)

2.2. ศลปะชาวบาน ศลปะชาวบาน เปนงานศลปหรอเปนเพยงมอนนจะตองดจากค าจ ากนความและความหมายของ

ศลปะ เปนค าทนกปราชญทางศลปะไดตความ และใหค าจ ากดความทแตกตางกนไปมากมาย และเปนเรองทพดกน ถกเถยงกน มานานไมรจกจบเพราะสงทเปนผลตกรรมของมนษย โดยฝมอมนษยทเรยกวา งานศลปะ หรอ ศลปกรรม มกฎเกณฑและลกษณะทจะก าหนดวาสงใดเปนศลปะหรอไมขนอยกบ กาลเวลา และ สถานท ซงเปนมลเหตทส าคญทจะเปลยนแปลงคณคา ความหมาย และคานยมทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย

ในเรองของศลปะกเชนกน กฎเกณฑตางๆ กไมอาจก าหนดตายตวลงไปไดวา จะตองม ลกษณะ รปแบบ เรองราว ตลอดจนคณคา เนอหา สาระ เชนไรแนนนอน บางยค ศลปะถกสรางขนเพอคณคาในตวของมนเอง แตบางยคศลปะกเปนไปเพอศาสนาเพอกษตรย หรอ เพอชวตเพอประชาชน จะอยางไรกตามในหลายยคหลายสมยทผานมา มนษยกไดสรางศลปะขนมา

ทศวรรษทผานมา ศลปไทย กเปนไปเชนเดยวกบวงการศลปทงหลายในโลกทไดถกยกยองเทดทนเสย จนกลายเปนสงสงสงเปนทพยของคนบางกลมบางพวก จนประชาชาวบานธรรมดาสามญไมอาจจะเขาไปมสวนชนชมคณคาตาง ๆ ของ ศลปไดเทาทควรทงทแทจรงแลวศลปไทยแตอดตมานนสรางขนมาจากความคด ความบนดาลใจ ทตงอยบนพนฐานของชวตธรรมชาตสามญระดบชาวบานมากอน หาไดเปนศลปทสรางขนเพอความสงสงของคนสวนนอยทเปนชนชนศกดนาไม แตกอาจมอยบางทศลปตองสรางขนเพอรบใช ศาสนา กษตรย แตกเปนไปตามกาลเวลาเพอความอยรอดของชนสวนใหญดวยถงแมวาบางยคศลปอาจจะตงอยบนความฟมเฟอยฟงเฟอ เพอฝนทไมอาจเปนไปไดในโลกของความจรงอยบางกตาม แตอารมณความคดฝนเหลานนกยอมจะมาจากสภาพสงคมสงแวดลอมของผคนในยคสมยนนนนเอง

เมอกาลเวลาเปลยนแปลงมาจนถงสมยปจจบนน ศลปทงหลายทเกดขนดจะหางออกไปจากประชาชนมากยงขนทกท ผทชนชมศลปกลายเปนคนสวนนอยทถอวาเปนผมรสนยมสง ศลปจงกลายเปนสงทสงสง เปนเครองหมายทบอกรสนยมของชนชนไป งานศลปทเปนของทองถน พนบาน จงถกทอดทงไมเปนทยอมรบของ

41

ผสรางศลป ถงจะมผทยอมรบคณคาของ ศลปชาวบาน หรอ ศลปพนบาน อยบางกเปนจ านวนนอย ทงทศลปชาวบานเหลานนยงเปนสงจ าเปนในชวตของคนจ านวนมากอยทกวนนกตาม ศลปชาวบาน นนครอบคลมไปถงงานศลปสาขาตาง ๆ ทงทางจตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม และการแสดง ดนตร ทเปนของทองถนพนบานตลอดจนประดษฐกรรม ทเปนศลปหตถกรรมของประชาชนชาวบาน เพราะความหมายของ ศลป นนถอวา สงทเปนผลตกรรมทสรางขนโดยฝมอมนษย เพอสะทอนออกมาดวยความช านาญ ในทางสรางสรรคทไดรบจากสภาพทางธรรมชาตและสงคมความเปนอย และสงทสรางขนมานนเปนไปเพอความงาม ความงาย ทประชาชนธรรมดาสามญสามารถทจะเขาใจได ชนชมได ตามยคสมยทมนเกดขน และโดยนยน ศลป จะใชใหกบผลตกรรมทมนษยสรางขนเกอบจะทกสง และในสวนทถอไดวาเปนศลปชาวบานกมอยมากมาย ดงท ศาสตราจารยศลป พระศร ไดอธบายวา ศลปชาวบาน (FOLK ART) การรองร าท าเพลง จตรกรรมการวาดเขยนและอน ๆ ซงมก าเนดมาจากชวตจตใจของประชาชน เรยกวา ศลปชาวบาน

ศลปชาวบาน อาจมาแตประชาชนเองเปนผสราง หรออาจท าแตผเปนศลปจรง ๆ ซงมองเหนชวตความเปนอย ประเพณทเปนปรมปราคต หรออะไรอน ๆ ของชาวบานเปนผสรางขน มแปลก ๆ ตาง ๆ กนมากมาย เพราะประเทศหนง ๆ กมแตกตางกนออกไป แมในประเทศเดยวกน ตางถนตางทองทกมแตกตางกน เพราะฉะนน ศลปชนดนจงอดมดวยลกษณะทแสดงใหเหนถงความรสกนกคดอยางงาย ๆ และถอเปนปรมปราคตสบตอกนมาของประชาชนในประเทศ หรอในทองถนนน ๆ เปนเครองสอใหเหนลกษณะพเศษเกยวกบพทธปญญา และจตใจของประชาชนเหลานนไมวาของชาตใดไดเปนอยางด

โดยเหตนจะเหนวา ศลปชาวบาน ในเมองไทยนนมอยมากมายหลายอยางและสงเหลานนจะสรางขน ท าขน หรอแสดงกนเพอความบนเทง ทเปนไปอยางธรรมดาสามญตามถนทก าเนดของศลปชาวบาน เพอประโยชนในการด ารงชวตตามยคสมยตามสถานการณสงแวดลอม

เอกลกษณของศลปชาวบานโดยทวไปจะแตกตางกนไปตามถนก าเนดใน รปแบบวธการ และวสดทใช แตในความคดสวนใหญแลวมกจะเปนไปเพอชวตความเปนอยมากกวาสงอน ฉะนนศลปชาวบานทงหลายจะตวงอยบนพนฐานของความเปนอยของประชาชน ในทองถนเปนส าคญ สงทเปนศลปชาวบาน จงมลกษณะเปนไปตามถนก าเนดซงอาจจะมรปแบบ วธการ ตางกนไปทงทเปนของสงเดยวกน เชน การท าเครองใช หรอการละเลน ชนดเดยวกนทมอยในภาคตาง ๆ ของประเทศไทยกอาจจะไมเหมอนกน ทงนจะเปนไปตามคต ความเชอ แบบแผนทสบตอกนมาแตโบราณตามประเพณพนบานพนเมอง ของแตละอยางแตละชนด

ศลปชาวบาน ทางดานทเปนศลปหตถกรรมจะใชวสดทมอยในทองถนเปนปจจยหลงในการผลตสรางสรรค หรอในทางการแสดง ทางการละเลนดนตร กมกจะใชสงทมอยในทองถนนน ๆ นนเอง แตในปจจบนศลปชาวบานบางอยางชนดกน าวสดบางอยางบางชนดทเปนของสมยใหมมาใชประกอบ ซงเปนอทธพลทางวฒนธรรมรม เศรษฐกจ ทเขามามอทธพลในชวตประจ าวนของมนษยมากขนนนเอง

ความเรยบงาย เพราะศลปชาวบานนนสรางขนมาเพอประโยชนในชวตรปแบบและวธการ จงเปนไปตามสภาพทเปนอยอยางงาย ๆ มากกวาทจะมความยงยากซบซอน นอกจากบางสมยทผคนมความอดมสมบรณ มเวลาเหลอเฟอทจะประดษฐประดบประดาใหมความวจตรพสดาร ทงนศลปชาวบานจะเปนสอท

42

สะทอนภาพชวตความเปนอยของผคนในทองถน อยางตรงไปตรงมา และเรยบงาย ซงจะเหนไดจากสงทเปนศลปหตถกรรมในทองถน ตาง ๆ หรอเนอรอง ท านอง ของเพลงพนบาน จะเปนไปเพอความเขาใจและความงดงามอยางงาย ๆ ตามแบบของชาวบาน

ศลปชาวบานเกดขนมาจากความตองการดานตาง ๆ ซงมนษยสรางขนและแสดงออกมาตามความจ าเปนตางกนไปพอจะแยกไดคอ สรางขนตามความตองการทางธรรมชาต เพอชวยใหเกดความมนคงทางจตใจ สรางขนบชาเชนสรวงสงทเหนวาเปนสงเหลอเชอทางธรรมชาตทมอทธพลตอจตใจ จงมการสรางศลปกรรมขนเพอตอบสนองความตองการของจตใจ หรอศลปชาวบานทสรางขนมาเพอความตองการทจะใหเปนสอ แสดงถงสงทเปนความเขาใจรวมกนเพอสภาพการด ารงชวตทดขน ความตองการเหลานไดผลกดนใหมนษยสรางสรรคสงทเรยกวา ศลปชาวบานขนมา

ศลปชาวบาน เกดขนจากความเชอทสบตอกนมาจากบรรพบรษในอดตมาจนปนจบนทงนอาจจะกลายเปนขนบประเพณ ทเปนไปเพอความเชอทาง ไสยศาสตร ความศรทธา ทางศาสนาและ ความเชออน ๆ มความงามทแฝงไวดวยความละเอยดออนทางสนทรยภาพ มลกษณะเปนของทองถนมความงามทแสดงออกอยางตรงไปตรงมาตามความคด ความรสก ของผสราง โดยเหตน ความงามทมอยในศลปชาวบาน จงเปนความงาม ทเปนไปอยางธรรมชาต ทยงไมไดขดเกลาดวยวชาการหรอความรทเปนหลกการกฎเกณฑ ความงามเหลานจะไมมอยในงานศลปอน ๆ โดยเฉพาะศลปสมยใหม ซงมกจะมความงามทสรางขนจากกฎเกณฑทางทฤษฎมากกวา ความงามทเปนไปตามความตองการทจะสรางขนอยางซอ ๆ ของชาวบาน

ความมคณคาของศลปชาวบานขนอยกบ ลกษณะเฉพาะของทองถน หรอเอกลกษณของถนก าเนดทเปนพนบาน พนเมองแสดงใหเหนชวตของคนในถนนน เมองนนวา มความเปนอยมศลปวฒนธรรมในอดตและปจจบนอยางไร คณคาของศลปชาวบานจงอยทความมเอกลกษณ ทประสานสมพนธกนกบชวตของประชาชนในทองถนนน ๆ และปรากฏออกมาใหผทอยในถนเดยวกน หรอ ตางถนไดเสพไดชนชม (วบลย ลสวรรณ, 2519: 4-26) งานศลปหตถกรรมจดเปนประดษฐกรรม (Artifacts) ของมนษยซงนบเปนขนทสองของกระบวนการทางวฒนธรรม เกดขนมาพรอมกบการด ารงชวตของมนษย ภายใตอทธพลของวถชวต ความเปนอย สงคม ประเพณ ความเชอ ภมประเทศและภมอากาศ เพราะเหตทมนษยตองด ารงชวตและปรบตวใหสอดคลองกบสภาพแวดลอม งานศลปหตถกรรมจงตงอยบนพนฐานความตองการในการด ารงชวตของมนษยในสภาพแวดลอมเปนส าคญ มลกษณะแตกตางกนไปตามพนฐานสภาพแวดลอมและวฒนธรรมทแตกตางกน ซงประกอบดวยปจจยตางๆ ทกอใหเกดงานศลปหตถกรรมดงน 1. ความจ าเปนดานประโยชนใชสอยเพอการด ารงชวต 2. สภาพแวดลอมทางภมศาสตร 3. ฐานทรพยากร หรอวสดทองถน 4. ประวตศาสตรหรอภมปญญา 5. แบบแผนกรรมวธและรปแบบ

43

6. ขนบธรรมเนยม ประเพณ คตความเชอ และศาสนา อยางไรกตามในขนตอนการก าหนดรปแบบจนถงกรรมวธการสราง ยอมตองมปจจยทางวฒนธรรมและสภาพแวดลอมเขามอทธพลรวมดวย ไดแก ขนบธรรมเนยมประเพณ คตความเชอ ศาสนา สภาพภมประเทศและภมอากาศ ปจจยเหลานจะเปนตวก าหนดรปแบบใหสอดคลองกบความตองการทางประโยชนใชสอย ขณะทกรรมวธทสบทอดกนมาจากคนรนกอนไดใชเวลาในการทดลองปรบปรง และเปลยนแปลงแกไขมาอยางชาๆ ผานการเรยนรจากภมหลงประวตศาสตรหรอภมปญญาทสงสมอยในทองถน จนเกดความลงตวของรปแบบและกรรมวธ กลายเปนแบบแผนทใชถายทอดสบตอกนมา ซงไดแสดงออกมาใหเหนในงานศลปหตถกรรมทมความลงตวทงดานประโยชนใชสอยทางกายภาพและคณคาทางสนทรยภาพหรอความตองการดานจตใจ (อนวฒน เตมเจม, 2546: 14) ในโลกทก าลงมการเปลยนแปลงเรวขนและเรวขนอยางทเปนอยน ชวตอนผาสกกบศลปวฒนธรรมอนสวยงามของชาวบานเชนทเหนอยทกวนนบางสวนก าลงเลอนหายทละนอยจากปจจบนเขาไปหลงฉากและกลายเปนสวนหนงของประวตศาสตรในทสด ศลปหตถกรรมพนบานจะเปนเปาหมายทาทายผคนทงหลายทสนใจหรอมความเกยวของกบการศกษาทางวฒนธรรมใหหนมามองสงเหลานเสยใหมอยางพนจพเคราะหในแงมมตางๆ ตามสาขาวชาการทตนสนทดสนใจเพอคนหาและตระหนกในคณคาของมรดกอนเปนผลจากภมปญญาของชาวบานในทองถนชนบทอนเปนพนฐานของสงคมไทยมาแตอดตกาล เรองศลปหตถกรรมพนบานนมกจะมผยกปญหาเกยวกบการพฒนาและการอนรกษขนมาถกเถยงกนอยเสมอ ทางทดทง 2 ฝายควรจะตองยอมรบความจรงในหลกการทวาการพฒนากบการอนรกษนนแททจรงหาใชสงตรงขามอนแยกกนไมออก แตจะตองถอวาการพฒนากบการอนรกษนนเปนสวนอนสอดประสานกนเปรยบไดกบวา “เปนอนหนงอนเดยวกนดงกบเกลยวเชอก” หรอเปรยบดงผนผาอนสวยงามทเกดจากการสานทอของดายทงเสนยนและเสนพง หากยอมรบและตกลงกนไดเชนนแลวยอมสรปเปนหลกการไดดงน 1. พงขจดความเชออยางผวเผนวา การพฒนากบการอนรกษเปนสงขดกน 2. พงเขาใจใหถกตองวาแททจรงการพฒนากบการอนรกษนนเปนสวนประกอบตอกนและกน เปรยบไดภาพปรชญาหยนกบหยาง ซงเปนธาตทตรงขามกนแตรวมกนไดเปนหนงเดยว 3. พงก าหนดวา ไมมกระบวนการพฒนาอนใดทถอไดวาสมบรณหากขาดขอพจารณาในดานการอนรกษรวมอยดวยอยางมดลยภาพ หากแตปญหาคงไมเกดถาการอนรกษด าเนนไปโดยมการทดลอง บกเบก และหาแนวทางใหมๆ ได และการพฒนาด าเนนไปโดยยดรากเหงาของเดมจากอดตผนวกกบการพฒนาแบบ ตอยอด ณ ปจจบนอนจะเปนปจจยใหบรรลผลสมบรณในอนาคต งานหตถกรรมไทยนนเรมตนจากภาพรวมเดยวกนของการสรางงานหตถกรรมของมนษยชาตทเกดจากการเรยนร และการแกปญหาในการด ารงชวตขนพนฐานตามสภาพแวดลอมตางๆ กน จนเกดการคดท า ดดแปลงวสดธรรมชาตรอบตวใหกลายมาเปนเครองมอเครองใชตางๆทสามารถแกปญหาและสนองประโยชน

44

ใชสอยตามความตองการไดเปนอยางด ซงตองอาศยการสงเกตเรยนรและน ามาแกไขปรบปรง ตลอดจนการแสวงหาวสดใหมๆ มาใชเพอทจะพฒนางานหตถกรรมทท าขนนนใหมประสทธภาพสงสดในการใชสอยบนเงอนไขและขอจ ากดทมในกาลสมยนนๆ การพจารณาจ าแนกผลงานทางดานหตถกรรมพนบานเพอใหเกดความเขาใจอยางถองแท 1. แหลงทมาของผลงาน 2. ผสรางสรรคหรอผผลต 3. วสด และแหลงวตถดบ 4. วธการท า 5. คณคาและประโยชนใชสอย 6. การอนรกษ การเผยแพร และการพฒนา (อดม เชยกวงศ, 2548: 104) 3. ขอมลเกยวกบวสดกระดาษ 3.1 ความหมายและความเปนมาของกระดาษ

กระดาษ หมายถง วตถแผนบาง ๆ โดยท ามาจากใยเปลอกไม ฟาง เศษผา และอาจมสวนผสมอยางอนเพอชวยใหคณสมบตของกระดาษดขน ประวตของกระดาษเรมเมอประมาณ 5,000 ปแลวมา ชาวอยปตโบราณไดคดคนวธการท ากระดาษขนจากตนกกชนดหนงซงมชอเรยกวา “ไซเปอรส ปาไปรส (Cyperus papyrus)” ตนกกชนดนขนตามรมฝงแมน าไนลมความสง 2 ถง 3 เมตร โดยประมาณ ชาวอยปตน าตนกกมาตดใหไดขนาดตามขนาดกระดาษทตองการ เสรจแลวลอกเปลอกออก วางเปนแนวสานขดเขาดวยกนแลวจงน าไปแชในน าจนนม ทบใหสวนทสานกนอยใหแบนเปนแผนตดกน ตากใหแหง สดทายใชหนขดผวใหเรยบ แลวน ามาใชเขยนหนงสอหรอภาพตาง ๆ กระดาษทไดนถกเรยกตามชอตนกกวา “ปาไปรส (Papyrus)” เนองจากตนกกชนดนเจรญเตบโตขนไดในสภาพภมอากาศแถบแมน าไนล การผลตกระดาษปาไปรสจงถกจ ากดอยในยานน

ในยคสมยของกรกและโรมน ไดมการน าหนงสตวทเรยกวา “พารชเมนท (parchment)” มาใชในการจารกหนงสอนอกเหนอจากการใชกระดาษปาไปรสซงน าเขาจากอยปตทมราคาสงขนและเกดการขาดแคลนอนมสาเหตมาจากตนกกทใชท ากระดาษมจ ากด กรรมวธการท าพารชเมนทเรมจากการน าหนงสตวเชน หนงวว หนงแกะ หรอหนงแพะมาแชในน าประมาณ 1 วนเพอขจดเลอดและสงสกปรกออก จากนน น าหนงสตวทไดไปแชในอางทเปนสารละลายประเภทดางไมต ากวา 1 สปดาหเพอขจดขนออก น าหนงสตวดงกลาวไปขงใหตงกบกรอบไม ผงใหแหง ใชมดขดขนทยงหลงเหลออยใหหลดออกและเปนการท าใหผวเรยบ มความหนาทสม าเสมอกน หนงสตวซงมสวนประกอบของคลอลาเจน (Collagen) เปนสวนใหญจะมลกษณะคลายกาว เมอเวลาแหงจงท าใหหนงสตวคงรปเปนแผนอยไดและสามารถน าไปใชงานตอไป พารชเมนททมคณภาพดมชอเรยกวา “เวลลม (vellum)” ซงจะมผวทเรยบ ทนทาน เหมาะส าหรบใชในการขดเขยน ตอมาไดมการพฒนาพารช

45

เมนทใหเหมาะกบการใชขดเขยนมากขน โดยคดคนใหพารชเมนทมความขาวขน เรยบขน ตลอดจนสามารถรบหมกไดดขน นอกจากนยงมการยอมใหพารชเมนทมสตาง ๆ ดวยเชน สน าเงน เขยว แดง สม

ในครสศตวรรษท 13 ชาวอตาเลยนไดพฒนาการผลตกระดาษใหดกวาทท าจากอาหรบโดยเนนพฒนาเครองมอตาง ๆ ทใชในขบวนการผลต ประเทศอน ๆ ในยโรปกมการพฒนากรรมวธในการผลตกระดาษเรอยมาจนมการน าเครองจกรมาชวยในการผลต โดยในป ค.ศ. 1490 ไดมการตงโรงงานผลตกระดาษดวยเครองจกรขนทเมอง เฮอฟอรดชายร (Herfordshire) ประเทศองกฤษ ในป ค.ศ. 1798 ชาวฝรงเศส ชอ เอม ดโดต (M. Didot) ไดประดษฐเครองจกรผลตกระดาษแบบอตโนมตเครองแรก ในป ค.ศ. 1807 ทประเทศองกฤษ พนองตระกลโฟรดรเนยร (Fourdrinier) และทมงานไดน าแนวคดของ นโคลส หลยส โรเบรต (Nicholas Loius Robert) ผซงเคยท างานอยในโรงผลตกระดาษของเอม ดโดต มาสรางเครองจกรผลตกระดาษมวนไดส าเรจ และเครองจกรนไดถกตงชอในภายหลงวา “เครองโฟรดรเนยร” ซงถอเปนเครองตนแบบส าหรบเครองจกรทใชในการผลตกระดาษจนถงปจจบน

ส าหรบเยอกระดาษซงเดมทใชเศษผามาเปนวตถดบ เมอมความตองการกระดาษมากขน เศษผาเรมขาดแคลน จงมการทดลองใชวสดอนมาเพอแทน เชน ปอ ซงขาวโพด ออย ไผ เปลอกไม เนอไม จนพบวาเยอทท าจากเนอไมยนตนเหมาะทจะน ามาท ากระดาษทสด การผลตกระดาษในปจจบนมการใชเยอไมหลายชนดเขาดวยกน เยอใยยาวมกจะไดมาจากตนสนซงจะชวยเรองความเหนยวของกระดาษ เยอใยสนอาจจะใชเยอของตนยคาลตส โดยน าเนอไมมาสบเปนชนเลก ๆ น าไปบดหรอยอย ฟอกจนเปนน าเยอเขาสกระบวนการผลตกระดาษตอไป ในปจจบนมการผลตกระดาษหลากหลายชนดเพอน าไปใชส าหรบวตถประสงคทแตกตางกนนอกจากจะใชเพยงเพอการขดเขยน เชนเพอน าไปใชท าบรรจภณฑ วสดกอสราง (ฝา ผนง) ใชในการพมพ ท าปกหนงสอ หรอแมกระทงใชเปนกระดาษสขภณฑ

ผทมสวนส าคญในการคดคนการท ากระดาษจนเปนทนยมและเปนหลกในการพฒนาจนถงปจจบนกลบเปนชาวจน ประมาณป ค.ศ. 105 ชาวจน ผหนงมชอวา ไจหลน ไดน าเศษผาขรวเกา เศษไมมาตมกบน าและทบจนเปอยอยในน าเปนเยอกระดาษ น าน าเยอดงกลาวมาเทลงบนตะแกรงผาแลวเกลยใหทว สวนของน าจะซมผานตะแกรงเหลอแตเยอกระดาษทยงเปยกอย เมอน าไปตากแดดใหแหงกสามารถลอกและน ามาใชเขยนได ตอมาไจหลนไดคดคนวธการท ากระดาษใหดขน โดยใชตะแกรงจมลงในอางทมน าเยออย แลวคอย ๆ ชอนเอาเยอกระดาษขนมากอนจะน าไปตากแหงและใชงาน วธนท าใหกระดาษทไดมความหนาสม าเสมอขน กระดาษทไดจากการท าดวยวธของไจหลนจะมความเหนยวขนกวาวธของชาวอยปตเนองจากการเรยงตวของเสนใยตาง ๆ ไมเปนระเบยบ การใชกระดาษทผลตโดยวธดงกลาวเรมแพรหลายขนในประเทศจน หลงจากนนกถกเผยแพรตอไปยงเกาหล ญปน เอเชยกลาง อาหรบ และไปยงยโรป มการตงโรงผลตกระดาษตามเมองใหญ ๆ หลายแหง ส าหรบทอาหรบ การท ากระดาษจะท าจากเศษผาเกาเปนวตถดบเสยสวนใหญเนองจากขาดแคลนเยอไม ประกอบกบเครองมอทใชท ากระดาษไมคอยดนก กระดาษทไดจงถกปรบปรงโดยน าไปเคลอบดวยแปง ท าใหกระดาษของชาวอาหรบมสขาวและเหมาะกบการใชขดเขยนไดดขน กระดาษของชาวอาหรบจะ

46

ถกน าไปจ าหนายในยโรปซงมความตองการเพมมากขนเรอย ๆ กรรมวธการผลตกระดาษในยคนนมกถกเกบเปนความลบไมเปนทเปดเผย

3.2 องคประกอบของกระดาษ องคประกอบของกระดาษแบงออกเปน 2 จ าพวก คอ

3.2.1 องคประกอบทเปนเสนใย กระดาษสามารถยดตวเปนแผนไดเกดจากเสนใยเปนจ านวนมากสานกนอยางไมเปนระเบยบ เสนใย

ดงกลาวโดยทวไปจะใชเสนใยจากธรรมชาตจากพช อาจมการใชเสนใยจากสตวหรอจากแรกได นอกจานยงมการใชเสนใยสงเคราะห เชนพวกพอลอาไมด (Polyamide) ซงชวยทดแทนการใชเสนใยจากธรรมชาต และเพอเปนการใชทรพยากรไดคมคาประกอบกบการลดตนทนของกระดาษ ไดมการน ากระดาษใชแลวมาใชในการผลตกระดาษอกครงหนง เยอทไดจากกระดาษทใชแลวจะมความขาวและความแขงแรงต าลงเนองจากตองผานขบวนการขจดสงทปนเปอนมาดวย

เสนใยจากพชทเปนตวหลกของกระดาษ ท ามาจากไมเนอออน เชน ตนสน ตนยคาลปตส ซงมเสนใยยาวชวยใหกระดาษมความแขงแรงและเหนยว และมการน าไมเนอแขงจ าพวก ตนโอก ตนเมเปล มาใชท าเสนใยซงจะไดเสนใยทสนกวาแตชวยท าใหผวกระดาษเรยบและทบแสงมากขน นอกจากนยงมการน าพชลมลก เชนตนกก ปอกระเจา ออย ฝาย มาใชท าเยอกระดาษดวย

เสนใยจะประกอบดวยเซลลโลส (Cellulose) ซงเปนสารประเภทคารโบไฮเดรตทมโครงสรางโมเลกลของน าตาลกลโคสมาเรยงตอกน กบเฮมเซลลโลส (Hemicellulose) ซงเปนสารประเภทคารโบไฮเดรตทมโครงสรางโมเลกลของกลโคสและน าตาลอน ๆ เชน แมนโนส (Mannose) ฟโคส (Fucose) ไซโลส (Xylose) มาตอกน เสนใยยงมสวนทเปนลกนน (Lignin) ซงท าหนาทเชอมเสนใยใหอยดวยกน ในขบวนการผลตกระดาษ ลกนนจะถกขจดออกจากเยอกระดาษ หากมลกนนหลงเหลออยในกระดาษ จะท าใหกระดาษเปลยนเปนสเหลองเมอไดรบแสง

3.2.2 องคประกอบทไมใชเสนใย องคประกอบทไมใชเสนใยจะเปนสารเตมแตงหรอแอดดทฟ (Additives) ทเตมเขาไประหวางการผลต

กระดาษเพอชวยใหกระดาษทไดออกมามคณสมบตเหมาะกบการใชงานทตองการไดดยงขน สารเตมแตงมมากมายแลวแตกรรมวธการผลตของแตละโรงงาน แตทใชกนมากมดงน

3.2.2.1 ฟวเลอร (Filler)ใชเพอใหกระดาษมความขาวขนเรยบขน ทบแสงมากขน รบหมกดขน ตลอดจนลดการซมผานของหมกพมพ สารทใชเตมเขาไปม ปนขาว ดนเหนยว ไททาเนยมไดออกไซด เปนตน สารเหลานยงชวยท าใหน าหนกกระดาษมากขนเปนการลดตนทนในการใชเยอกระดาษได

3.2.2.2 สารยดตด (Adhesive) เปนสารทชวยใหเสนใยและสวนผสมอน ๆ ยดตดกนไดด อกทงชวยใหผวหนายดตดกบเนอกระดาษ สารยดตดมทงสารทท ามาจากธรรมชาต เชน แปงขาวโพด แปงมน โปรตนทมอยในนม และสารทสงเคราะหขน เชน อาครลก (Acrylic) สารจ าพวกโพลไวนล (Polyvinyl) เปนตน

47

3.2.2.3 สารกนซม (Sizing Agent) เปนสารทใชเตมลงในน าเยอเพอชวยลดการซมของของเหลวเขาไปในเนอกระดาษ กระดาษทใชในการพมพดวยระบบออฟเซทจ าเปนตองเตมสารประเภทน สารกนซมทใชมทงสารทท าจากธรรมชาตและสารทสงเคราะหขน

3.2.2.4 สารเพมความแขงแรงของผว (Surface Sizing) เปนสารทถกเคลอบบนผวกระดาษในขนตอนการผลตทกระดาษทเปนแผนแลว เพอชวยใหเสนใยทผวมการยดเกาะกบเสนใยชนถดลงไปไดดขน ท าใหผวมความแขงแรงทนตอการขดขด แรงดง แรงกดทะล การถอนของผว สารเพมความแขงแรงของผวทใชกนมากและราคาไมสงคอ แปงอยางละเอยด (Starch) 3.3 กระดาษจากเสนใยธรรมชาต

ในสารานกรมไทยส าหรบเยาวชนฯ เลมท 17 ไดกลาวไววา ส าหรบการท ากระดาษนน ในเรองเยอกระดาษ (paper pulp) พชแทบทกชนดใหเสนใย แตตองพจารณาดานการใชประโยชนใหมประสทธภาพสง การท ากระดาษหรอเยอกระดาษเปนกระบวนการตกลมเสนใยใหเปนเสนใย เอาสงเจอปนออกเพอใหไดเซลลโลส ท าใหเปนชนสน ๆ เพมน า ใหเปนสารแขวนลอยในน า สนใหเขากนด แลวน าเอาน าออกทงใหเยออยบน ตาขายหรอตะแกรง ตลอดจนท าใหจบตวกนแนนเปนกระดาษเมอแหง ในกรณท าเยอกระดาษจากไมนน เมอเอาเปลอกออกแลว ตมชนไมพรอมกบบดดวยเครองบดหรอหนทราย (sand-stones) ปนใหชนไมเปนเสนใยปน ๆ จาก นนลางแลวกรอง กจะไดเยอส าหรบท ากระดาษ นอกจากนน มการใชสารเคมชวยท าปฏกรยา โดยตมชนไมในสภาพความกดดนและอณหภมสง มดาง เชน โซดาไฟ รวมอยดวย หรอผสมกบโซเดยมซลเฟต ตลอดจนแคลเซยมไบซลไฟตส าหรบไมแขง

3.3.1 เสนใยปอสา (paper mulberry tree) ปอสาหรอตนสาเปนไมพมยนตนขนาดกลาง ล าตนกลมมสน าตาลเขม เมออายมากขนจะเปลยนเปนส

ด าลายน าตาล มยางสขาวขน ใบม ๒ ลกษณะ คอ ใบหยกหรอเวา ๓-๕ แฉกและใบกลมซงอาจพบอยบนตนเดยวกน มดอกตวผและตวเมยแยกจากกนคนละตน (dioecious) ล าตนสวนทเปนเนอไมจะใหเสนใยสน สวนเปลอกใหเสนใยยาวและเหนยวกวาสวนเนอไมเยอ (สวนผสมของเสนใยไมทชนจบตวกนเปนกระดาษ) ทไดจากปอสาเหมาะอยางยงทจะใชท ากระดาษ รม ดอกไมประดษฐ หรอดอกไมกระดาษสา โดยทวไปแลว พชทปลกแลวน าไปใชท าเยอกระดาษหรอกระดาษในประเทศไทยนนปอแกวซงเปนพชทลอกเอาเสนใยไปใชในอตสาหกรรมเชอกและสงทอ กสามารถน าไปใชท าเยอกระดาษได โดยโรงงานซอทงตนทตากแหงไปปอนโรงงาน นอกเหนอไปจากการใชปอสาไผ ยคาลปตส และสนเกยะหรอสนสามใบทหาไดยาก ปอสาเปนผลจากตนไมทขนตามธรรมชาตเปนสวนใหญ เชนเดยวกบไผ สวนยคาลปตสและสนเกยะนน กคงเปนลกษณะเชนเดยวกบปอ คอ ปลกกนเพอใชประโยชนอยางอนนอกเหนอไปจากท าเยอกระดาษ ส าหรบฟางขาวและชานออยซงเปนผลพลอยได จากการท านาผลตขาวและอตสาหกรรมน าตาล มการน าไปใชในอตสาหกรรมกระดาษเพยงบางสวน เชนเดยวกบพชอน ๆ ซงมเซลลโลส (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชนฯเลมท17, 2536)

3.3.2 เสนใยเปลอกทเรยน เปลอกทเรยนมเซลลโลสทเปนเสนใย เซลลโลสในพชเกดจากกลโคสประมาณ 50,000 โมเลกลมา

เชอมตอกนเปนสายยาว แตละสายของเซลลโลสแรงขนานกนไป มแรงยดเหนยวระหวางสายเหมาะกบการท าพลาสตกกงธรรมชาต สอดคลองกบ ธรดา สมประสงค (2546) ไดศกษาการท ากระดาษจากเปลอกทเรยนพบวา เสนใยของเปลอกทเรยนสามารถน ามาท าเปนกระดาษได นอกจากนยงสามารถน ามาท าเปนพลาสตกได

48

3.3.3 เสนใยจากกาบกลวย ในกาบกลวยมเซลลโลสทเปนเสนใยอยในลกษณะทเรยงซอนกนเปนแถวจ านวนมากจนเปนแผนหม

ตนกลวยไว ในเสนใยมแรงยดเหนยวระหวางเสนทคอนขางแขงแรงเหมาะแกการน า มาท าพลาสตกรวมกบเสนใยเปลอกทเรยนเพอเพมความแขงแรงในการเชอมโยงของเสนใยเพมมากขน สอดคลองกบ วระศกด จนทรแกว (2534) ไดศกษาการใชประโยชนจากเสนใยกาบกลวย พบวา เสนใยจากกลวยใหกระดาษทมสมบตด แตไมเหมาะสม ในการลงทน เนองจากเยอทไดมลกนน เหลออยสงมาก และใหคาของ Yield ทต า ประกอบกบเยอมความอมน าสง เปนอปสรรคตอการระบายน าขณะขนรปกระดาษท าใหตองใชเวลามาก สนเปลองพลงงาน และเนอกระดาษไมมความ เปนเอกภาพ (Uniformity) ทงนเพราะเยอกระจายตวไมด ถาในอนาคตไดมการวจยและพฒนากระบวนการผลตเยอ กอาจจะมโอกาสน าใยกลวยมาใชในอตสาหกรรมกระดาษได

ธรดา สมประสงค (2546) ไดศกษาการน าเสนใยเปลอกทเรยนมาท าเปนกระดาษโดยใชโซดาไฟเปนตวสกดเสนใยจากนนน าไปใสแมพมพเพอท าใหเปนแผน พบวา เสนใยเปลอกทเรยนสามารถน ามาท าเปนกระดาษได โดยมลกษณะเหมอนกระดาษทวไป สามารถใชเปนกระดาษเพอตกแตงในงาน ตาง ๆ ไดอยางสวยงาม

นลวรรณ การสมบรณ และคณะ (2552) ไดศกษาการท าพลาสตกชวภาพจากเปลอกทเรยนโดยการน าเปลอกทเรยนไปตากแดด จากนนน ามาสกดเยอ ตมดวยหมออดความดน น ามาปนแลวบบน าออกแลวน ามาฟอกดวยสารเคม บดใหละเอยดแลวน ามาขนรปเปนแผนฟลม พบวา เปลอกทเรยนสามารถน ามาผลตเปนฟลมทละลายน าได ไวตอน าและมการดดซมความชนไดด มศกยภาพในการใชเปนบรรจภณฑ โดยเฉพาะบรรจภณฑทละลายน าได 4. ขอมลพฤตกรรมนกทองเทยว

นกทองเทยว (Tourist) เปนองคประกอบทมความส าคญทสดของอตสาหกรรมทองเทยว เปนผสรางอปสงค (Demand) คอ ความตองการทจะบรโภคสนคาหรอใชบรการทองเทยว กอใหเกดอปทาน (Supply) คอ สนคาและบรการน าไปสอตสาหกรรมทองเทยว จงตองเรยนรและท าความรจกกบนกทองเทยว เพอทจะไดวางแผนจดการอตสาหกรรมทองเทยวใหมศกยภาพ โดยใหบรการและตอบสนองพฤตกรรม ทศนคต และลกษณะพนฐานของนกทองเทยวได

4.1 ความหมายของนกทองเทยว องคการสหประชาชาต (United Nation:UN) ใหความหมายของ "นกทองเทยว" ไวดงนผมาเยอน

(Visitor) หมายถง บคคลทเดนทางไปยงประเทศทตนมไดพกอาศยอยเปนประจ า ดวยเหตผลใดๆ กตามทมใชไปประกอบอาชพเพอหารายได ดงนน ผมาเยอน จงหมายรวมถงผเดนทาง 2 ประเภท คอ

1. นกทองเทยว (Tourist) คอ ผเดนทางมาเยอนชวคราวทพกอยในประเทศทมาเยอนไมนอยกวา 24 ชวโมง

2. นกทศนาจร (Excursionist) คอ ผเดนทางมาเยอนชวคราว และอยในประเทศทมาเยอนนอยกวา 24 ชวโมง

ส าหรบประเทศไทย ไดก าหนดวา "นกทองเทยว" หมายถง บคคลทเดนทางจากทองถนทอยโดยปกตของตน ไปยงทองถนอนเปนการชวคราวดวยความสมครใจ และดวยวตถประสงคทมใชเพอประกอบอาชพหรอหารายได การทองเทยวแหงประเทศไทย ไดนยามศพททางนกทองเทยวเพอใชในงานสถต ดงน

49

1.นกทองเทยวระหวางประเทศ (International Visitor) คอ บคคลทมไดมทพ านกถาวรในราชอาณาจกรไทย เดนทางเขามาเพอประกอบภารกจใดๆ ทงนตองมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนนจากผใดในราชอาณาจกรไทย

1.1 นกทองเทยวระหวางประเทศทคางคน (International Tourist) คอ นกทองเทยวระหวางประเทศทเขามาในราชอาณาจกรไทยแตละครงอยางนอย 1 คน แตไมเกน 60 วน

1.2 นกทองเทยวระหวางประเทศทไมคางคน (International Excursionist) คอ นกทองเทยวระหวางประเทศทเขามาในราชอาณาจกรไทยแตละครงไมไดคางคน

2. นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Visitor) คอ บคคลทกสญชาตทมทพ านกถาวรอยในราชอาณาจกรไทย และเดนทางไปยงสถานทหนงในอกจงหวดหนง ซงมใชถนทอยประจ า เพอประกอบภารกจใดๆ ทงนตองไมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนน ๆ จากผใด ณ สถานทแหงนน

2.1 นกทองเทยวภายในประเทศทคางคน (Domestic Tourist) คอ นกทองเทยวภายในประเทศทไปพกคางคนนอกทพ านกอาศยในปจจบน แตละครงอยางนอย 1 คน

2.2 นกทองเทยวภายในประเทศทไมคางคน (Domestic Excursionist) คอ นกทองเทยว ภายในประเทศไทยทมไดพกคางคนนอกทพ านกอาศยในปจจบน

4.2 ประเภทของนกทองเทยว 4.2.1. นกทองเทยวกลม MICE นกทองเทยวจากการพบปะสงสรรค (Meeting) การทองเทยว

แบบเปนรางวล (Incentive) การทองเทยวเพอการประชม สมมนา (Convention) และการแสดงสนคานทรรศการ (Exhibition) นกทองเทยวเหลานท ารายไดเปนเงนตราประเทศจ านวนมาก จงเปนกลมเปาหมายทส าคญทางการตลาดของธรกจทองเทยวระหวางประเทศ

ภาพท 28 งาน The International Geneva Motor Show งานแสดงสนคาระดบโลก ทกรงเจนวา สวตเซอรแลนด ทมา : www.picture-newsletter.com

4.2.2 นกทองเทยวสงอาย ผสงอายซงเปนประชากรกลมใหญของโลก จะมศกยภาพในการใชจายสง สามารถพ านกระยะยาว โดยเฉพาะผเกษยณอายจากการท างานจะมสวสดการหรอบ านาญทรฐบาลจายให อนเปนรายไดทมนคง ถงแมผสงอายสวนใหญจะมคาใชจายเฉลยตอคนตอวนต ากวานกทองเทยวทวไป แตการพ านกทนานวนกวากสามารถท ารายไดเปนจ านวนมาก

50

4.2.3 นกทองเทยวเยาวชน (Youth travel) มอายประมาณ 15 – 26 ป จะเปนกลมทมการเดนทางทองเทยวบอยครง และมจ านวนสงกวากลมอน ๆ กลมเยาวชนจะมปจจยทเกอหนนใหเกดการเดนทาง ไดแก ความตองการทจะเรยนรและแสวงหาประสบการณใหม การมเวลาในการเดนทางทองเทยวสงกวากลมประชากรอนๆ คอ ชวงปดภาคการศกษา

ภาพท 29 นกทองเทยวเยาวชนเดนทางทองเทยวในชวงปดภาคเรยน ทมา : www.akhahill.com

4.2.4 กลมนกทองเทยวเพอการศกษา เปนกลมนกเรยน นกศกษา เยาวชนหรอผทสนใจดานการศกษาหาความร นกทองเทยวประเภทนจดเปนนกทองเทยวแบบ Long Stay เพราะพกนานวน ทงนขนอยกบโปรแกรมหรอหลกสตรการศกษา

4.2.5 นกทองเทยวสะพายเป (Back packer) เปนนกทองเทยวทจดการเดนทางเองไมตองการความสะดวกสบายมากนก มกพกอาศยตามเกสตเฮาส มการใชจายตอวนนอยกวา แตจะมวนพ านกทยาวนานกวา นยมสถานททองเทยวธรรมชาต มงศกษาชวตความเปนอยของคนในชมชนทเปนแหลงทองเทยว

ภาพท 30 นกทองเทยวสะพายเป ทมา : www.akhahill.com

51

4.2.6 นกทองเทยว Wintering กลมนกทองเทยวทหลกหนอากาศหนาวไปสสถานททม อากาศอบอน โดยใชเวลาพ านกนาน สวนใหญเปนผสงอาย นยมเดนทางในชวงนอกฤดกาลทองเทยว (Low season) แหลงทองเทยวทนยม คอ สเปน โปรตเกส ไซปรส และมอลตา

4.2.7 นกทองเทยวเพอการกฬา กอลฟ กฬาทางน า เชน ด าน า วนเซรฟ เปนทนยมโดยแพรหลาย ซงลวนเปนกจกรรมทผเลนหรอผชมตองเดนทางไปยงแหลงสถานทตางๆ

ภาพท 31 การแขงขนสดยอดเรอใบนานาชาต ณ หาดจอมเทยน พทยา ทมา : www.pattayadailynews.com

4.2.8 นกทองเทยวฮนนมน กลม Honeymooner จะนยมแหลงทองเทยวธรรมชาต โดยเฉพาะธรรมชาตทางทะเล เกาะภเกต เกาะสมย ไดรบความนยมเปนสถานททองเทยวฮนนมน และทะเลจงหวดตรงมชอเสยงไปทวโลก ในฐานะสถานทจดงานววาหใตสมทร

ภาพท 32 งานววาหใตสมทร จงหวดตรง ทมา : www.pai-pa.com

52

ในดานการตลาด กลมนกทองเทยวเยาวชน นกทองเทยวสงอาย นกทองเทยวเพอการศกษา และนกทองเทยว Wintering ลวนเปนกลมเปาหมายของตลาดทองเทยวเฉพาะทาง (Niche Market) เพราะเปนนกทองเทยวแบบ Long Stay คอ พกนานวนมากกวา 1 เดอน สามารถท ารายไดเปนจ านวนมากใหกบธรกจทองเทยวและประเทศทไดรบเลอกใหเปนจดหมายปลายทาง

4.3 ปจจยทมอทธพลตอการทองเทยว 4.3.1 ปจจยภายใน

4.3.1.1 ทรพยากรการทองเทยว (Tourism Resources) เปนสงดงดดใจใหผคนเดนทางมาเยอนทองถนนนๆ มทงสงทเกดขนตามธรรมชาต สงทมนษยสรางขน และงานประเพณตางๆ

4.3.1.2 ความปลอดภย (Security) โดยนกทองเทยวจะค านงถงความปลอดภยตอชวตและทรพยสนเปนประการส าคญ มาตรการรกษาความปลอดภยจงตองมประสทธภาพ

4.3.1.3 โครงสรางพนฐาน (Infrastructures) โดยปกตแลวรฐจะเปนผลงทน เชน ถนน สนามบน สถานรถไฟ ไฟฟา ระบบการสอสาร ฯลฯ

4.3.1.4 สงอ านวยความสะดวก (Facilities) เชน การคมนาคม พธการเขา-ออกเมอง ฯลฯ 4.3.1.5 สนคาของทระลก (Souvenirs) ตองมการควบคมคณภาพ ก าหนดราคา การ

สงเสรมการใชวสดพนบาน การออกแบบสนคาใหมเอกลกษณ รวมทงการบรรจหบหอทสวยงาม 4.3.1.6 การโฆษณาและประชาสมพนธ (Advertising and Public Relation) เปนปจจย

ส าคญตอการขยายตวของอตสาหกรรมทองเทยว ท าใหแหลงทองเทยวเปนทรจกและสนใจของนกทองเทยว 4.3.1.7 ภาพลกษณ (Image) เปนตวก าหนดกลมนกทองเทยว เชน หากประเทศใดม

ภาพลกษณวา เปนดนแดนแหงความฝนของผชาย นกทองเทยวทสนใจกจะเปนกลมชายรกสนก 4.3.2. ปจจยภายนอก

4.3.2.1 สภาวะเศรษฐกจและการเมองของโลก การฟนตวทางเศรษฐกจและสภาพความมนคงทางการเมอง จะเปนตวกระตนกระแสการเดนทางใหขยายตวอยางกวางขวาง

4.3.2.2 ความนยมในการทองเทยว ในชวงหลายปทผานมา มองคประกอบหลายประการทชวยใหรายไดของครอบครวสงขน ในขณะทคาใชจายในการทองเทยวลดต าลง ท าใหผทรกการเดนทางทองเทยวสามารถจดการรายไดเพอการทองเทยวไดดขน

4.3.2.3 การขยายเสนทางคมนาคม การคมนาคมขนสงทมประสทธภาพ สงผลใหการเดนทางทองเทยวเปนไปดวยความสะดวก รวดเรว ปลอดภย และประหยด

4.3.2.4 การแลกเปลยนนโยบายทางการเมอง ซงเปนผลใหเกดการแขงขน ทงดานการตลาดและการวางแผนพฒนาการทองเทยว

5. แนวนโยบายของภาครฐทเกยวของ ประเทศไทยมตนทนทางดานศลปะและวฒนธรรมอนมเอกลกษณและคณคา แตสงทนาเสยดายคอ

การขาดการน าศลปะและวฒนธรรม มาตอยอดทางธรกจอยางสรางสรรค ทกวนน “เศรษฐกจสรางสรรค” หรอ Creative Economy ไดถกบญญตขนอยางสวยหร เปนตวชโรงกอบกเศรษฐกจ ค าศพททอาจจะท าความเขาใจไดยากอาจท าใหชาวบาน มองขามการสรางสรรคทงทชาวบานเองตางมตนทนทางดานศลปะและวฒนธรรมทมเอกลกษณโดดเดนของตวเองอยแลว (สวทย วงศรจราวาณชย, 2554)

53

เอกลกษณทมาจากรากฐานศลปวฒนธรรมไทย ความมอธยาศยไมตรจต ความโอบออมอารของคนไทย ทงยงเปนสาขาทมโอกาสทคนไทยจะพฒนาใหเปนสนคาและบรการ อนจะน ามาซงความมงคงมากกวาการขายแรงงานหรอวตถดบเชนในอดตทผานมา การใชแนวคดการสรางคณคาและมลคา (Value Creation) นนไมไดจ ากดการใชเฉพาะเพอการสรางอตสาหกรรมใหมๆ เทานน หากแตตองการชวยใหเศรษฐกจไทยแขงขนไดและคนไทยไดประโยชนมากขนเกอบทกสาขา หากประเทศไทยสามารถปรบเปลยนการเจรญเตบโตจากยคทเปนการขบเคลอนดวยปจจยการผลตและทรพยากรธรรมชาตไปสการขบเคลอนดวยความรและความคดสรางสรรคได การพฒนาเศรษฐกจจงจะมโอกาสขยายตวอยางยงยนตอไป เศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy) จงเปนทางรอดของประเทศ ขณะทแนวคดการสรางคณคา และมลคา และการพฒนาบนพนฐานเอกลกษณความเปนไทย ตางกปรากฏอยในนโยบายรฐบาลและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมาโดยตลอด 5.1 หนงต าบล หนงผลตภณฑ สงคมไทยมการพฒนามาโดยล าดบ มการตดตอคาขายกนทงในประเทศและตางประเทศ การผลตงานศลปหตถกรรมกไดรบการพฒนาขนเปนเงาตามตวเพอตอบสนองความตองการใชสอยทมากขนจนกลายเปนการผลตเพอการคา มการปรบปรง ดดแปลงพฒนารปแบบและใชเทคโนโลยททนสมยเขามาชวยในบางขนตอนของกระบวนการผลตเพอใหทนตอความตองการของตลาด และสดทายทการพฒนาประเทศภายใตแนวคดระบบทนนยมเตมรปแบบในปจจบน ไดท าใหวฒนธรรมกลายเปนสนคา งานหตถกรรมตางๆ ซงเปนผลผลตทางวฒนธรรมในสงคมเดมกไดกาวเขาสกระแสหลกนอยางเตมตว เปลยนบทบาทจากสงจ าเปนใชสอยในชวตประจ าวนของคนไทยเปนบทบาททางเศรษฐกจส าคญในลกษณะของสนคาทมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศ ทเรยกวา “สนคาวฒนธรรม” โดยมกลไกตลาดเปนตวก าหนดรปแบบการสรางสรรคอกทหนง การสรางงานหตถกรรมเพอใชสอยเองมนอยลงแตเปลยนเปนการสรางงานในฐานะอาชพหนงเพอผลตเปนสนคาจ าหนายแกผบรโภค รปแบบหนาทใชสอยของงานหตถกรรมตางๆ กเปลยนแปลงไปโดยการปรบเปลยนใหกลายเปนของประดบตกแตง ของทระลก หรอเปนการใชสอยทางสญลกษณของวฒนธรรมมากกวาประโยชนใชสอยจรงทางกายภาพ ซงในแงนไดมความพยายามปรบปรงพฒนาดานรปแบบและสงเสรมดานคานยมมาโดยตลอดเพอใหเกดการใชสอยจรงมากขนอยางทเปนอยในปจจบน ซงกพอจะนบไดวาประสบความส าเรจอยในระดบหนง กลาวไดวางานหตถกรรมไทยมการเปลยนแปลงทงในแงรปแบบและเนอหา ทงนเปนการปรบตวเพอใหสอดคลองกบวถชวตรปแบบใหมๆ ทเกดขนและสามารถด ารงความสมพนธกบวถชวตของผคนในสงคมตอไปไดทามกลางกระแสการเปลยนแปลงของยคสมย และความแตกตางของบรบททางสงคมวฒนธรรมไทยในอดตกบปจจบน ภายใตสภาวการณความเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรมของไทยในปจจบน ระบบการจดการและการก าหนดแนวทางการสรางสรรครปแบบงานหตถกรรมทถกตองเหมาะสมจงเปนสงจ าเปนทควรไดรบการก าหนดเปนแนวทางปฏบตลงไปอยางชดเจนตองานหตถกรรมในแนวทางตางๆ ไดแก แนวทางการอนรกษ

54

แนวทางการสรางสรรค และแนวทางในเชงพาณชย ทลวนแตมความส าคญไมยงหยอนไปกวากน ซงกคอรากฐานการพฒนาและความสอดคลองกบความจ าเปนทางวถชวตของสงคมไทยและของงานหตถกรรมไทยในปจจบนนนเอง ททงสามดานนควรไดรบการจดการไปพรอมกนและสงผลเกอกลกน อนจะน ามาซงดลยภาพทางสถานภาพของงานหตถกรรมไทยทดานหนงเปนภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมอนทรงคณคา ทควรตองรกษาและสบทอด ในขณะเดยวกนกตองมการปรบตวพฒนาทงรปแบบ กระบวนการผลต และหนาทการใชสอยเพอใหสอดคลองกบความตองการหรอวถชวตของคนไทยทเปลยนแปลงไปตามความจ าเปนของยคสมย รวมกบการปลกฝงคานยมทางศลปหตถกรรมไทยของคนไทยเองอยางตอเนองเปนวฒนธรรมประจ าชาต งานศลปหตถกรรมไทยจงจะสามารถด ารงอยไดตอไปในสงคมไทย ศลปหตถกรรมไทยในปจจบนจงมบทบาททงในดานเอกลกษณทางสงคมวฒนธรรมของชาต และบทบาทในเชงเศรษฐกจทสรางงานสรางรายไดแกคนไทยตามทไดมการสงเสรมมาโดยตลอดระยะเวลาทผานมาโดยหนวยงานภาครฐ และองคกรพฒนาเอกชน และดงปรากฏอยในปจจบนซงงานศลปหตถกรรมยงคงมบทบาทส าคญในโครงการหนงต าบล หนงผลตภณฑ 5.2 นโยบายสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค นยามความเขาใจตอค าวา “เศรษฐกจบนพนฐานความคดสรางสรรค” ในโลกปจจบนก าลงเปลยนไป ทดวนนผคนเรมตระหนกวา ระบบเศรษฐกจดงกลาวทเตบโตขนในแตละมมโลกนน มแบบแผนและทศทางการพฒนาอนเปนเอกลกษณสวนตว แมวาทกประเทศจะเรยกมนดวยชอเดยวกนกตาม แตในความเปนจรงแงมมทางวฒนธรรมและวธคดของผคนทแตกตางกน สงผลใหระบบความคดขนพนฐานของเศรษฐกจสรางสรรคนแตกตางกนมากในแตละทองถน เศรษฐกจสรางสรรคขององกฤษมรายละเอยดทแตกตางจากฝรงเศส เยอรมน อตาล และสเปน ในขณะทระบบเศรษฐกจของทงฝงทวปยโรปกตางไปจากทางฝงทวปอเมรกา จน อนเดย หรอบราซลอกเชนกน ดงนนจงเปนเรองจ าเปนอยางยงทเราตองศกษาระบบเศรษฐกจสรางสรรคในโลกปจจบนในมตทหลากหลายขนกวาอดต เพอทจะท าความเขาใจในระบบเศรษฐกจสรางสรรคไดลกซงมากขน อนดบแรกเราตองศกษาถงนยส าคญของความคดสรางสรรค และกระบวนความคดสรางสรรคเสยกอน ถาจะอางองทฤษฎล าดบขนความตองการ (The Hierarchy of Needs) ของอบราฮม มาสโลวในบรบทของโลกปจจบนแลว “ความภาคภมใจในตวเอง” หรอ “การไดท าฝนใหเปนจรง” นนแสดงบทบาทอยในหลายระดบและรปแบบ หนงในนนเกยวของโดยตรงกบสงทเรยกวา “คณคา” หรอ “ความหมาย” ในชวตซงถอเปนหวใจส าคญของการผลตสนคาและบรการในโลกปจจบน ทกสงทกอยางบนโลกถกสรางขน ผลตซ า และซอขายกนกเพราะวามนมคณคาและความส าคญตอผคนบางกลมทอาศยอยบนโลกใบนนนเอง ในอดตความคดสรางสรรคและกลมอตสาหกรรมสรางสรรคนนถกมองเปนเพยงแครายละเอยดปลกยอยภายใตรมเงาของค าวา “วฒนธรรม” แตเมอระยะเวลาสบถงยสบปทผานมามความเปลยนแปลงเกดขนกบขอบเขตและขนาดของความคดสรางสรรคน นนกคอ มนสามารถปลดแอกตวเองออกจากโลกของศลปวฒนธรรม การออกแบบและการสอสารไดเปนผลส าเรจ ทกวนนความคดสรางสรรคเขาไปเกยวของกบทก

55

กจกรรมในชวตของเราไมเวนแมกระทงการเกษตรกรรม ในแงของขนาดกเชนเดยวกน ความคดสรางสรรคเจรญเตบโตขนอยางมากในโลกปจจบน ทกวนนผบรโภคตองการมาก เรยกรองมากจากผ ใหบรการ ประโยชนใชสอยตามการใชงานและคณภาพพนฐานนนถอเปนสงทตองมเหมอนกนทวไปทงสน หากแตผบรโภคปจจบนมองหาคณคาอนๆ ทเพมขนไปอกใหกบตวเขาเอง สนคาและบรการใดๆ ทใหเพยงแคคณลกษณทจบตองไดกจ าตองแขงขนกนบนราคา เพราะเหตนคอทมาของเศรษฐกจสรางสรรค เพราะเราเชอวาสนคาและบรการทกชนดสามารถถกทดแทนไดในราคาทต าลงทกวน หากเราไมสามารถสรางคณคาใหกบสนคาและบรการของเราไดอนาคตของเรากจะเลอนรางลงเตมท คณคาของความเปนเอเชยไมวาจะเปนศลปะ วฒนธรรม ทศนคต ปรชญา ของความเปนเอเชย ไปจนถงความเปนไทย เหลานคอคณคาทเราสามารถเรยนรเขาใจ และน ามาสรางคณคาและมลคาใหกบเราไดในขณะทโลกก าลงเปดแขนรบอยางชนชม นอกเหนอจากการขายความคดนนสนคาและบรการทวไปยงสามารถถกสรางใหมคณคาเพอเปดโอกาสทางเศรษฐกจสรางสรรคไดเชนกน การน าคณคาและจนตนาการมาใชในเชงพาณชยนน เรมจากการอาศยโลกทศนและความสามารถในการท าความเขาใจมตทลกลงไปกวาการขายคณประโยชนใชสอย (Benefit) แกผบรโภค สมองซกซายทเราเคยชนบอกเราวาประโยชนใชสอย คณภาพ และจ านวนของสนคาและบรการสามารถแลกกบราคาทจาย อยางไรกดเราตองรจกดงศกยภาพของสมองซกขวาของเรามาใช เพอสรางมลคาทางจตวญญาณ สนคาทประสบความส าเรจในปจจบนไมเพยงแตหาซองายใชสะดวกเทานน แตตองตอบสนองอารมณจตใจ หรอสามารถประกาศจดยนทางการเมอง สงคม และสงแวดลอมใหกบผใชไดในเวลาเดยวกน การวางนโยบายสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค ควรอยบนแนวคด 2 ประการ คอ 1. รฐเปนผสนบสนน (Supporter) ในชวงทผานมาเศรษฐกจสรางสรรคของประเทศไดเกดขนและกาวไปในระดบหนง แสดงวาขดความสามารถในการแขงขนเชงสรางสรรคมอยโดยธรรมชาต และผประกอบการสามารถปรบตวสโอกาสใหมได ดงนนรฐบาลตองไมท าลายหรอขดขวางกระบวนการดงกลาว แตควรหาบทบาททสามารถสงเสรมกลไกตลาดเพอขยายโอกาสใหมมากขนและขยายวงใหไปถงคนจ านวนมากขนโดยเฉพาะผประกอบการรายยอย ผประกอบการใหม และผประกอบการอสระ รฐตองตระหนกวาการรวมคดรวมท า (Co-Creation) กบคนตางประเทศเปนเรองส าคญทตองสงเสรมในยคโลกาภวตนแตในขณะเดยวกนควรสงเสรมใหคนไทยมโอกาสเปนเจาของหรอมผลตอบแทนในหวงโซการผลตมากขน ในบทบาทผสนบสนนน การด าเนนการของรฐบาลจะเกยวกบการปรบปรงกลไกและการสรางสภาพแวดลอมของเศรษฐกจใหเอออ านวยตอการท าธรกจสรางสรรค โดยไมไดยงเกยวกบผผลตรายใดรายหนงโดยเฉพาะ 2. รฐเปนผสงเสรม (Promoter) ในบางกรณการทรฐเขาไปชวยสงเสรมเพอใหเกดกรณตวอยางจะกอใหเกดการบรโภคเลยนแบบ (Demonstration Effect) ทสรางกระแสใหคนในประเทศหรอตางประเทศตระหนกถงโอกาสทมอยในประเทศไทย ซงหากไมไดรบการชวยเหลอจากภาครฐ การด าเนนการนนอาจจะไมสามารถเกดขนได การด าเนนการในบทบาทของผสงเสรมนจงเกยวของกบผผลตเฉพาะราย แตม

56

เปาหมายถงประโยชนสวนรวม เชน ท าใหเกดผลตภณฑหลายแบรนดภายใตบรษทแมเดยวกน (Umbrella Brand) ซงสะทอนถงขดความสามารถของประเทศในการสรางสรรคในสาขาหนงๆ เปนตน การด าเนนการจงควรเปนกรณเฉพาะกจ และหลกเลยงการผกพนระยะยาวทจะเปนการอม หรอเปนการทรฐเขาไปแทรกแซงกลไกตลาดอนจะเปนการกดกนหรอปดโอกาสของผผลตรายอน 5.3 โครงการเศรษฐกจชมชนหมบานไทย คณคาศลปกรรมกบเสนทางชมชน งานฝมอดานศลปะทพเศษมความเปนศลปนสง สามารถสรางมลคาเพมได เสนทางการพฒนาเศรษฐกจชมชนโดยเนนความสามารถในการผลตทมความ ผานจดแขงของวฒนธรรมชมชนทางดานศลปะของชาวบาน เศรษฐกจระบบลาง คอเศรษฐกจครอบครวและชมชน อาศยความเปนพเศษฝมอจากวฒนธรรมทสบตอกนมา ความไดเปรยบจากปจจยทางวฒนธรรมมคณคาในดานจตใจและวถชวตซงรวมอยภายใตหลงคาใหญคอความเปนวฒนธรรมของชาต ในขณะเดยวกนกมคณคาในดานเศรษฐกจและการอาชพ 6. งานวจยทเกยวของ จากผลงานการวจยของนกศกษาปรญญาโท สาขาวชาศลปะและการออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ในหวขอเรองการออกแบบผลตภณฑโคมไฟ โดยใชศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณ ซงผวจยท าการออกแบบผลตภณฑโดยค านงถงประโยชนใชสอย ความงาม ความเหมาะสมภายใตขนตอนการสรางสรรคผลตภณฑ โดยการออกแบบผลตภณฑโคมไฟใหค านงถงลวดลายของศลปะแบบไทยประเพณ และน ามาประยกตลวดลายใหเหมาะสม และเขาสมย เพอสามารถเปนโคมไฟทใชไดในชวตประจ าวน และสามารถมองแลวสอถงเอกลกษณของศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณได จากการศกษาศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณนน พบวาโดยสวนใหญแลวจะนยมใชกระดาษส หรอกระดาษวาวตดเปนแผนและเลนลวดลายตางๆ เพอน าไปตดกบเสา หรอผนง ตามงานบญหรอเทศกาลประเพณ หรอมกใชท าเปนชอฟาเพอตดเสาตงไวทหนาวด การออกแบบผลตภณฑโคมไฟ โดยการใชศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณนน ไดท าการออกแบบโคมไฟ เพอสามารถใชไดในชวตประจ าวน โดยการน ากระดาษใยกลวยมาเปนวสดท าลวดลายแทนกระดาษวาวส เพอความคงทนกวา และรปแบบทรวมสมย เพอเปนแนวทางในการเพมมลคาทางการตลาดเขาสทองถน จงไดรปแบบผลตภณฑออกมา 2 รปแบบ

57

ภาพท 33 ผลตภณฑโคมไฟ โดยใชศลปะการตดกระดาษแบบไทยประเพณ

จาภาพ เปนโคมไฟลกษณะโคง ตวโครงสรางดานในท าจากไมไผดด ตดลวดลายดานนอกน าเอาลวดลายดอกจนมาประยกตใช และอกรปแบบเปนลกษณะโคมไฟทรงกระบอก ขนรปดวยกระดาษใยกลวย ไมมโครงสรางดานในลวดลายดานนอก น าเอาลวดลายประจ ายามสกลบมาประยกตใช

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

ขอบเขตของกำรวจย

การออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยวโดยศกษาเรองอทธพลดานรปทรงและส ววฒนาการและการใชแสงไฟในทอยอาศย การศกษาเกยวกบวสดกระดาษจากเสนใยธรรมชาต ขนตอนการผลตกระดาษจากเสนใยธรรมชาต รวมถงพฤตกรรมของนกทองเทยวและภาพลกษณของกลมนกทองเทยวทมตอประเทศไทย

ขอบเขตดำนเนอหำ 1. ลกษณะการใชแสงไฟภายในทอยอาศย 2. ววฒนาการของแสงสวาง จากอดตจนถงปจจบน 3. ชนดของแสงสวางกบอารมณ 4. หลกการในการออกแบบ 5. อทธพลดานรปทรงและสในการออกแบบ 6. กระดาษจากเสนใยธรรมชาต ประวตความเปนมา คณสมบต จดเดนและขอจ ากดของวสด 7. พฤตกรรมการเลอกซอของนกทองเทยวแตละประเภท 8. แนวนโยบายของรฐ 9. งานวจยทเกยวของกบผลตภณฑจากกระดาษเสนใยธรรมชาต

วธด ำเนนกำรศกษำโครงกำร 1. ศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของจากแหลงขอมลและเอกสารตางๆ 2. ศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของจากการเกบรวบรวมขอมลและการส ารวจสมภาษณ 3. วเคราะหขอมลเพอก าหนดเปนแนวทางในการออกแบบ 4. ขนตอนการออกแบบ และท าแบบรางครงท 1 5. ทดสอบและพฒนาแบบราง เพอท าผลตภณฑตนแบบ 6. ขนตอนการท าผลตภณฑตนแบบ 7. ทดสอบผลตภณฑตนแบบ 8. อภปราย สรปผล และชแจงขอเสนอแนะ

ระยะเวลำกำรศกษำ 1 ป

58

59

พนททท ำกำรศกษำ กรงเทพมหานคร ประชำกรและกลมตวอยำง

1. ประชากรทท าการศกษา : นกทองเทยวชาย – หญงในประเทศไทย ทมกรงเทพมหานครเปนสถานทสวนหนงในการเดนทาง

2. กลมตวอยาง : นกทองเทยวชาย – หญง บรเวณแหลงชอปปง ตลาดนดสวนจตจกร, สวนลมไนทบารซาร และถนนขาวสาร โดยท าการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) วธด ำเนนกำรวจย เครองมอทใชในการเกบขอมล แบบสอบถาม (Questionnaires) สอบถามกบกลมนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต โดยใชแบบสอบถามแบบปด (Closed Form) เพอใหไดขอมลความรเกยวกบความตองการของผบรโภค ปจจยในการเลอกซอ และความพงพอใจทมตอผลตภณฑ ขนตอนกำรศกษำโครงกำร

1. ขนตอนการรวบรวมขอมล 2. ศกษาผลตภณฑทมอยในทองตลาด 3. ศกษาความรเกยวกบวสด 4. เกบรวบรวมขอมลโดยท าการส ารวจความพฤตกรรมผบรโภคกลมนกทองเทยว ในการเลอกซอ 5. ขนตอนการวเคราะหขอมล เพอก าหนดเปนแนวทางในการออกแบบ 6. ขนตอนการออกแบบและท าตนแบบ 7. ขนตอนการพฒนาแบบ 8. ขนตอนการสรปผลการศกษา

9. น าเสนอผานรายงานการวจยและผลตภณฑตนแบบ

60

บทท 4 การวเคราะหขอมลและการออกแบบ

การวเคราะหขอมลเพอสรางผลงานการออกแบบ เรมตนจากการเกบรวบรวมขอมลทงปฐมภม และทตยภม โดยนาขอมลทไดมาทาการวเคราะหขอมลทงจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ และขอมล จากการเกบรวบรวมโดยใชเครองมอทางสถต โดยแบงเปน 3 สวน ดงตอไปน

1. การวเคราะหแนวทางการออกแบบโดยใชหลก 5W1H 2. การวเคราะหขอมลจากการจากเอกสาร 3. การวเคราะหขอมลจากการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม

การวเคราะหแนวทางการออกแบบโดยใชหลก 5W1H

เทคนค 5W1H เปนเครองมอทใชในการวเคราะหขอมล เพอใหไดซงขอมลทจะนาไปใชเปนฐาน ความรในการออกแบบ เสมอนกรอบการออกแบบผลตภณฑ เพอใหผลตภณฑมความสมพนธเชงเหตผล ระหวางองคประกอบตางๆ และเปนผลตภณฑทตอบสนองทงดานความงามและการใชงานไดอยางสมบรณแบบ

ภาพท 34 5W1H Model

61

What > ผลตภณฑใหแสงสวางซงเปนของทระลก ทาจากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต Where > สาหรบตดตงภายในอาคาร ทพกอาศย Who > นกทองเทยวทงทคนไทยและชาวตางชาตทมกาลงซอและชนชอบความเปนไทย โดยแบง

นกทองเทยวตามเกณฑภมศาสตรถนฐานทอยอาศย สามารถแบงออกเปนกลมตางๆตามทวปทอยอาศย แบงไดเปน นกทองเทยวชาวแอฟรกา, นกทองเทยวชาวอเมรกา, นกทองเทยวชาวโอเชยเนย, นกทองเทยว ชาวยโรป และนกทองเทยวชาวเอเชย

When > เพอใหแสงสวางในชวงกลางคนและในชวงทมแสงนอย รวมถงใชเปนของตกแตงเพอสราง บรรยากาศและความสนทรยในเวลากลางวน

Why > เพอเปนสอใหรบรถงความเปนไทย เปนการเผยแพรเอกลกษณความเปนไทยทเขาถงและ เขาใจไดงาย เพอตอบสนองตลาดกลมนกทองเทยวทงในประเทศและตางประเทศ

How > สามารถถอดประกอบสาหรบการใชงานได มความสวยงามเปนสากลและรวมสมย ม นาหนกเหมาะสมในการเคลอนยาย วเคราะหหาแนวทางการออกแบบทเหมาะสมกบรปแบบการตกแตง ภายใน ทดสอบวสด และการประยกตเทคนควธการในการทางานกระดาษ การวเคราะหขอมลจากเอกสาร การวเคราะหจดแขงจดออนผลตภณฑใหแสงสวางซงเปนของทระลก ผลตภณฑใหแสงสวางทมกพบเหนไดทวไปในทองตลาดภายในประเทศไทย มทงทเปนของทระลก เจาะกลมนกทองเทยวและการขายทวๆไป เชน โคมไฟ ทมอยมากมายในทองตลาด เพอการออกแบบ ผลตภณฑใหมประสทธภาพในการตอบสนองความตองการของผบรโภค ควบคกบคณค าดานความงาม จงจาเปนตองศกษาจดแขงและจดออนของผลตภณฑทมอยเดม เพอกาหนดเปนแนวทางในการออกแบบ ผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวตอไป

62

ตารางท 4 การวเคราะหจดแขงจดออนของทระลกทมอยในทองตลาด

การวเคราะหของทระลกทมอยในทองตลาด

ภาพท 35 ผลตภณฑของทระลกทมอยในทองตลาด

จดแขง จดออน 1.นาหนกเบา 2.ขนาดเลกกะทดรด พกพาสะดวก 3.ทาดวยมอ 4.ใชวสดในทองถน ตนทนการผลตตา

1.ความคมคาดานประโยชนใชสอยนอย 2.ขาดคณคาดานความงาม 3.ขาดการพฒนาใหเหมาะสมกบความตองการตลาดปจจบน 4.มกาลงการผลตจากด

63

ตางรางท 5 การวเคราะหจดแขงจดออนผลตภณฑใหแสงสวางทมอยในทองตลาด

ซงจะเหนไดวาผลตภณฑใหแสงสวางอยางโคมไฟสวนใหญทสามารถสอสารความเปนไทยได แตยงคงมรปแบบทไมมความเหมาะสมในการเคลอนยาย อนเปนปจจยหลกของนกทองเทยวในการ เลอกซอสนคาของทระลกเพอขนสงเคลอนยายกลบไปยงประเทศถนทอยอาศย ดงนน นอกจากดานคณคาความงามและประโยชน

การวเคราะหผลตภณฑใหแสงสวางทมอยในทองตลาด

ภาพท 36 ผลตภณฑโคมไฟทมอยในทองตลาด

จดแขง จดออน

1. มโครงสรางคงทนแขงแรง 2. มใหเลอกหลากหลายรปแบบ 3. ระบบการผลตมมาตรฐานเชงอตสาหกรรม

1.มนาหนกมาก ตามชนดของวสด 2.ขนาดใหญ ไมสะดวกในการเคลอนยาย 3.ขาดการนาเสนอเรองราว ไมสะทอนความเปนไทยเทาทควร

64

ใชสอยแลว ปจจยดานขนาดและนาหนกของผลตภณฑกเปนปจจยสาคญในการ ตดสนใจซอของทระลกของผบรโภค และเชนเดยวกนกบของทระลกจานวนมากมายในทองตลาดทเนนเรองขนาดเลกและนาหนกเบา แตกลบขาดคณคาความงามการสะทอนเอกลกษณความเปนไทยและประโยชนใชสอย ซงนบวาเปน ความตองการทยงไมไดรบการตอบสนอง หรอเรยกวาอปสงคซอนเรน ( Latent Demand ) คอ ความตอง การของผบรโภคทซอนเรนอยภายในจตใจ โดยทผลตภณฑหรอสนคาในทองตลาดไมสามารถตอบสนอง ความตองการนได ซงเปนความตองการของกลมนกทองเทยวทมองหาของทระลกทสามารถสะทอนใหระลก ถงความเปนไทยและสามารถเคลอนยายไดสะดวกมประโยชนใชสอยไดจรง การวเคราะหวธการและวสด 1.ประเภทและลกษณะกระดาษ

กระดาษเสนใยธรรมชาตอยางกระดาษสานนถอเปนกระดาษชนดกระดาษแฟนซ โดยกระดาษสาถอเปนกระดาษพนเมองทางภาคเหนอทผลตดวยมอ วธการทากระดาษสาถกเผยแพรเขามาพรอมกบพทธศาสนาจากประเทศจน เพอใชทาบนทกคาสงสอน ดงนนการใชกระดาษสาของชาวพนเมองทางภาคเหนอจงเกยวของกบศลปวฒนธรรม ประเพณและพธกรรมทางพทธศาสนาอยางมาก กลาวคอ การตกแตงถวายทานแทบทกประเภท จะตกแตงดวยกระดาษสาทาสตางๆใหสวยงามเพอใชในงานเทศกาลตางๆของวดและพธกรรมตางๆ ซงในปจจบนยงไดมการนาเสนใยตาง ๆ เชน ปอแกว หญาคา และกก มาแปรรปเปนผลตภณฑกระดาษสาดวย

กระดาษสานนมคณสมบตด คอ ทนทานไมกรอบเปอยยย เกบรกษาไดนาน หากใชทาหนงสอ ต ว หนงสอจะไมซดจางอยไดนานกวารอยป ซงปจจบนการผลตกระดาษสามทงการผลตในแบบอตสาหกรรมทงแบบฟอกสและไมฟอกส รวมถงวธการดงเดมคอกระบวนการแบบหตถกรรม ซงแตละวธการผลตทแตก ตางกนมผลตานความหนา ความทบแสง ความตานแรงของกระดาษ ดงจะเหนไดจากผลการตรวจสอบและควบคมคณภาพเยอและกระดาษสาของสถาบนผลตผลเกษตรฯ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ซงไดทาการทดสอบละเปรยบเทยบคณลกษณะของกระดาษสาในการผลตแบบอตสาหกรรมและการผลตแบบหตถกรรม ไดมการตรวจสอบคณภาพแผนเยอทดลองซงไดแกคาดงน ความขาวสวาง (Brightness) เปนการวดการสะทอนกลบของแสงจากกระดาษทความยาวชวงคลนแสงสนาเงน 754 นาโนเมตร ซงเปนชวงทการสะทอนแสงกลบแตกตางกนมากทสดและจะไวตอประสทธภาพ

ในการวดในสวนทเกยวของกบการฟอก หลกการวดความขาวสวางจะใชตวอยางกระดาษหลายซอนกนจนแสงไมสามารถผานไดเมอใหแสงจากแหลงกาเนดแสงกระทบผวกระดาษแลวจงวดการสะทอนกลบทงหมดขอแสงทงชวงคลนนดวยเครองวดความขาวสวาง

ความทบแสง (Opacity) เปนการวดแสงทผานตวอยางออกมา หากแสงตกกระทบทงหมดผานวตถออกมาโดยไมถกดดกลนหรอสะทอนกลบเลยความทบแสงจะเปนรอยละ100 หากแสงตกกระทบไมสามารถผานวตถออกมาไดและแสงทงหมดถกดดกลนหรอสะทอนกลบไป

65

ในการวดความทบแสงของกระดาษ นยมวดเปน contrast ratio ซงเปนอตราสวนระหวางการสะทอนกลบของแสงของกระดาษแผนเดยวทปดดวยวตถดาสนท (black body) ตอการสะทอนกลบของแสงของกระดาษทปดหลงดวยวตถทขาวสนท (white body) คอ MgO ทความยาวคลนแสงนาโนเมตร 557 เปนชวงคลนแสงสเขยวทตาของมนษยรบไดดทสดความทบแสงมผลตอนาหนกมาตรฐานเพราะเมอเพมนาหนกมาตรฐานกคอการเพมการกระเจงของแสง เปนตนนาหนกมาตรฐาน (Basis weight) ถอเอานาหนกของแผนเยอทดลองเปนกรมตอหนงตารางเมตร

ความหนา (Single Sheet thickness) เปนคาความหนาเฉลยของแผนเยอทดลองตอแผน มหนวยเปนมลลเมตร

ความหนาแนน (Apparent density) คอ นาหนกของแผนเยอทดลองตอหนวยปรมาตร มหนวยเปน กรมตอลกบาศกเซนตเมตร

ปรมาตรจาเพาะ (Specific volume) คอ ปรมาตรของแผนเยอทดลองตอหนวยนาหนก มหนวยเปนลกบาศกเซนตเมตรตอกรม

ความตานแรงดนทะล (Bursting strength) หมายถง ความดนจากของเหลวทดนใหแผนเยอทดลองทะลโดยใชความดนในอตราสมาเสมอผานทางแผนยางทปดรกลมขนาดเสนผาศนยกลาง 3.05 เซนตเมตร ความดนทใชเกดจากการปมกลเซอรนทอยขางใตแผนยางในอตราทคงทเทากบ 5+/-95 คานมหนวยเปนกโลกรมตอตารางลกบาศกเซนตเมตร

ความตานแรงฉกขาด (Tearing resistance) หมายถง คาแรงเฉลยทใชสาหรบฉกแผนเยอทดลองแผนเดยวทมรอยตดอยกอนแลว มหนวยเปนกรม

ความตานตอการหกพบ (Folding endurance) หมายถง การหกพบสองครงทจดเดยวกนของแผนเยอทดลองในขณะเดยวกนแผนเยอทดลองนนกถกดงใหยดออก แสดงผลเปนจานวนครงของการหกพบ

ความตานแรงดง (Tensile break load) หมายถง แรงดงสงสดทแผนเยอทดลองนนสามารถรบไดกอนทมนจะขาดจากกน มหนวยเปนกโลกรม และ 2+/-50 ความชน หมายถง ผลตางระหวางนาหนกของแผนเยอทดลองทมความชนสมพนธรอยละองศาเซลเซยส โดยนาหนก 1+/-105 องศาเซลเซยสกบนาหนกของแผนเยอทอบแหงอณหภม 23 อณหภมอบแหง มหนวยเปนรอยละ ซงสามารถสรปผลการทดสอบกระดาษสาไดดงตาราง

66

ตารางท 6 การเปรยบเทยบคณสมบตทางกายภาพแผนเยอกระดาษสา ทมา สถาบนผลตผลเกษตรฯ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

รายการ

วธการผลต

โดยเครองจกรอตสาหกรรม โดยวธหตถกรรม

ฟอก ไมฟอก ฟอก

1.ความขาวสวาง (%) 2. ความทบแสง (%) 3. นาหนกมาตรฐาน (g/m2) 7. ความหนา (mm) 5. ความหนาแนน (g/cm3) 6. ปรมาตรจาเพาะ (cm3/g) 4. ความตานแรงดนทะล (Kg/cm2) 8. ความตานแรงฉกขาด (g) 9. ความตานตอการหกพบ (time) 10. ความตานแรงดง (Kg) 11. ความชน (%) 12. ดชนความตานแรงดนทะล (KPa.m2/g) 13. ดชนความตานแรงฉกขาด (m.Nm2/g) 14. ดชนความตานแรงดง (N.m/g) 15. ดชนความตานตอการหกพบ

31.97 84.39 61.55 0.190 0.32 3.09 3.52 84.04

1472.80 7.73 9.35 5.61 13.84 74.06

1870.79

46.84 44.23 45.00 0.190 0.39 2.53 3.45 86.72

1201.08 7.93 9.52 7.90 11.30 72.98

1070.97

42.09 86.22 109.25 0.380 0.29 3.78 3.38

135.83 991.00 7.33 9.43 3.03 12.19 25.91 589.61

จากตาราง เหนไดวานาหนกของกระดาษสาทผลตดวยวธการหตถกรรมนนมความหนา นาหนก ปรมาตรจาเพาะ การตานแรงฉดขาด และคาความชนทสงกวากรรมวธการผลตดวยเครองจกรอตสาหกรรม ขณะเดยวกนการผลตกระดาษสาดวยวธการผลตแบบหตถกรรมทาใหความหนาแนนของกระดาษ การตานแรงทะล การตานการหกพบ และการตานแรงดงในคาทนอยกวาวธการผลตดวยเครองจกรอตสาหกรรมทงแบบฟอกและแบบไมฟอก 2. การวเคราะหขอดขอเสยของวสดกระดาษ ขอดของวสดกระดาษ

1. นาหนกเบา ประหยดคาขนสง และสามารถเกบในลกษณะพบแบนได 2. วตถดบมหลากหลายชนด และมทดแทนได

67

3. ขอบขายการใชงานกวางขวาง ใชไดกบผลตภณฑแทบทกชนด 4. ตนทนตา เมอเปรยบเทยบกบผลตภณฑเดยวกนแตทาจากวสดประเภทอน 5. เหมาะกบงานทตองการความสวยงาม ออกแบบใหมรปรางพเศษไดสะดวก 6. ไมมปญหาในการกาจดหลงการใชงาน และสามารถนามาหมนเวยนได

ขอเสยของวสดกระดาษ 1. ความทนทานตอสภาวะอากาศโดยเฉพาะตอความชนหรอนาไดตากวาวสดประเภทอน 2. ปองกนการซมผานของกาซ ไอนา และกลนไดตา 3. ถกทาลายโดยจลนทรย แมลง หรอสตวไดงาย 3. การวเคราะหเทคนควธการทเหมาะสม

การทดสอบเทคนควธการในการผลตผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยว โดยกาหนดเกณฑการประเมนทสอดคลองกบลกษณะของวสดและ การใชงานผลตภณฑและเงอนไขตางๆในการดาเนนธรกจ โดยกาหนดมาตรวดโดยคานวณเปนคารอยละ จากเกณฑทงหมด 7 ดาน ตารางท 7 การวเคราะหวธการทเหมาะสมกบวสดเพอกาหนดแนวทางการออกแบบ

วธการ

ผลการทดสอบ ความ

สวยงามและ ความ สราง สรรค

ความ งายตอ การ

ก าหนด รปทรง

ความ งายตอ การ ผลต

ความ ยดหยน

ความ แขงแรง

ตนทน การ

ผลตต า

ลกเลน ของแสง

เงา

สรปผล (รอยละ)

การขด/สาน

57

68

ตารางท 7 การวเคราะหวธการทเหมาะสมกบวสดเพอกาหนดแนวทางการออกแบบ (ตอ)

วธการ

ผลการทดสอบ ความ

สวยงามและ ความ สราง สรรค

ความ งายตอ การ

ก าหนด รปทรง

ความ งายตอ การ ผลต

ความ ยดหยน

ความ แขงแรง

ตนทน การ

ผลตต า

ลกเลน ของแสง

เงา

สรปผล (รอยละ)

การพบ

100

การขง

43

การฉล

71

การปะตด

43

69

จากตาราง แสดงผลการทดสอบเทคนควธทใชกบในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททาจาก กระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวเพอหาวธการทเหมาะสมเพอใชเปนแนว ทางในการออกแบบ โดยสามารถสรปไดวาวธการพบ เปนวธการทเหมาะสมในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวสงทสด อยในคารอยละ 100 รองลงมาคอการฉลทจะมจดเดนดานความสวยงามและลกเลนของแสงเงาทได แตตองระมดระวงเรอง ความคงทนแขงแรง จากเกณฑการประเมนทงหมด 7 เกณฑ คอ 1. ความสวยงามและความสรางสรรค หมายถง เปนวธการทสามารถนามาประยกตสรางสรรค ใหเกดรปแบบวธการใหมๆขน และมความสวยงามกวาวธการอนๆ 2. ความงายตอการกาหนดรปทรง หมายถง ดวยการใชวธการดงกลาวทาใหงายตอการกาหนด รปแบบ สามารถขนรปไดหลากหลาย 3. ความงายตอการผลต หมายถง วธการดงกลาวเออตอการผลตทงดานแรงงานและกระบวนการ ผลตทไมยงยากซบซอน เขาใจงาย อยในทกษะพนฐานการผลต และสามารถควบคมเวลาและมาตรฐาน การผลตไดงาย 4. ความยดหยน หมายถง เมอใชเทคนควธการดงกลาวแลวจะชวยใหผลตภณฑมความคงทนและ การตานจากแรงไดในระดบหนง รวมถงความหมายในดานความสามารถในการยดหยนไดในการผลตท สามารถปรบเปลยนหรอประยกตไดงายเมออยในสภาพแวดลอมตางๆ 5. ความแขงแรง กระดาษเปนวสดทมขอจากดดานความแขงแรง แตดวยวธการดงกลาวสามารถ ชวยลดขอจากดและสรางความแขงแรงในการใชงานใหกบวสดได 6. ตนทนการผลตตา หมายถง เปนวธการทประหยดคาใชจายในเรองวสด อปกรณเครองมอและ แรงงาน หลกเลยงการผสมผสานวสดหลายชนด และควบคมตนทนจากการเลอกใชวสดจานวนนอยชน 7. ลกเลนของแสงและเงา หมายถง เมอใชเทคนควธการดงกลาวขณะเปดไฟหรอมแสงสวางแลว นน ดวยวธการทใชกบวสดจะชวยเสรมสรางบรรยากาศ เปนการเพมคณคาและความประทบใจใน ผลตภณฑใหกบผบรโภคได การวเคราะหขอมลจากการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม ในการเกบขอมลเพอทาการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยว ผศกษาไดทาการแจกแบบสอบถามในกลมเปาหมายคอนกทองเทยว ชาวไทยและชาวตางชาตจานวน 30 คน จากแบบสอบถามผศกษาไดแบงแบบสอบถามออกเปน 2 สวน

70

สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย เพศ อาย และแถบทอยอาศย 1. ดานเพศ

ตารางท 8 จานวนและรอยละดานเพศของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

เพศ จ านวน (คน) รอยละ

ชาย 13 43

หญง 17 57

รวม 30 100

จากตาราง พบวา กลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตในจานวน 30 คน สวนใหญ เปน

เพศหญง จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 57 และรองลงมาคอเพศชาย 43 คน คดเปนรอยละ 43 2. ดานอาย

ตารางท 9 จานวนและรอยละดานอายของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

อาย จ านวน (คน) รอยละ

21 – 30 ป 18 60

31 – 40 ป 9 30

41 – 50 ป 1 3

50 ปขนไป 2 7

รวม 30 100

จากตาราง พบวา กลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตสวนใหญอาย 21 – 30 ป ม

จานวน 18 คน คดเปนรอยละ 60 อาย 31 – 40 ป จานวน 9 คน คดเปนรอยละ 30 อาย 50 ปขนไป มจานวน 2 คน คดเปนรอยละ 7 และอาย 41 – 50 ป มจานวน 1 คน คดเปนรอยละ 3 ตามลาดบ

71

3. ประเทศแถบทอยอาศย

ตารางท 10 จานวนและรอยละดานประเทศแถบทอยอาศยของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

แถบทอยอาศย จ านวน (คน) รอยละ

แอฟรกา 2 7

อเมรกา 8 27

โอเชยเนย 3 10

ยโรป 2 7

เอเชย 15 50

รวม 30 100

จากตาราง พบวา นกทองเทยวสวนใหญมาจากถนทอยอาศยในประเทศแถบเอเชยจานวน 15 คน คดเปนรอยละ 50 รองลงมาคอนกทองเทยวจากประเทศแถบอเมรกาจานวน 8 คน คดเปนรอยละ 27 นกทองเทยวจากประเทศในแถบโอเชยเนยจานวน 3 คน คดเปนรอยละ 10 จากประเทศแถบยโรปจานวน 2 คน คดเปนรอยละ 7 เทากนกบนกทองเทยวจากประเทศในแถบแอฟรกาจานวน 2 คน คดเปนรอยละ 7 ตามลาดบ

สวนท 2 พฤตกรรมการทองเทยวและการเลอกซอของทระลก 4. จดประสงคการทองเทยวประเทศไทย

ตารางท 11 จานวนและรอยละจดประสงคการทองเทยวประเทศไทยของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

จดประสงค จ านวน (คน) รอยละ

การทองเทยวเพอพกผอนในวนหยดและชอปปง 9 30

การทองเทยวเพอวฒนธรรมและศาสนา 3 10

การทองเทยวเพอการศกษา 2 7

การทองเทยวเพอการกฬาและความบนเทง 6 20

72

ตารางท 11 จานวนและรอยละจดประสงคการทองเทยวประเทศไทยของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต (ตอ)

จดประสงค จ านวน (คน) รอยละ

การทองเทยวเพอประวตศาสตรและความสนใจพเศษ 4 13

การทองเทยวเพองานอดเรก 2 7

การทองเทยวเพอเยยมญาตมตร 3 10

การทองเทยวเพอธรกจและประชมสมมนา 1 3

รวม 30 100

จากตาราง พบวา จากจานวนกลมตวอยางทงหมดจานวน 30 คน สวนใหญนกทองเทยวชาวไทย และ

ชาวตางชาตทเดนทางทองเทยวในประเทศไทยนนมาดวยจดประสงคการทองเทยวเพอพกผอนในวน หยดและ ชอปปงสงสดจานวน 9 คน คดเปนรอยละ 30 รองลงมาคอการทองเทยวเพอการกฬาและความ บนเทง จานวน 6 คน คดเปนรอยละ 20 บางสวนมจดประสงคการทองเทยวเพอศกษาประวตศาสตรและ ความสนใจพเศษจานวน 4 คน คดเปนรอยละ 13 การทองเทยวเพอเยยมญาตมตรและการทองเทยวเพอ วฒนธรรมและศาสนามจานวนเทากนท 3 คน คดเปนรอยละ 10 นอกจากน กลมตวอยางจานวน 2 คน เทากนในดานการทองเทยวเพอการศกษาและการทองเทยวเพองานอดเรก คดเปนรอยละ 7 และการทอง เทยวเพอธรกจและประชมสมมนามจานวน 1 คน คดเปนรอยละ 3 ตามลาดบ 5. ปจจยทมอทธพลในการเลอกซอของทระลก

ตารางท 12 จานวนและรอยละปจจยทมอทธพลในการตดสนใจซอของทระลกของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

ปจจยการเลอกซอ จ านวน (คน) รอยละ

ความสะดวกในการเคลอนยาย(ขนาดและนาหนก) 7 23

ความงาม 6 20

ความคงทนแขงแรง 4 13

73

ตารางท 12 จานวนและรอยละปจจยทมอทธพลในการตดสนใจซอของทระลกของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต (ตอ)

ปจจยการเลอกซอ จ านวน (คน) รอยละ

ประโยชนใชสอยและความคมคา 10 33

ดานราคา 4 13

รวม 30 100

จากตาราง พบวา ปจจยหลกทมอทธพลในการตดสนใจซอของทระลกของนกทองเทยวชาวไทย และ

ชาวตางชาต คอปจจยดานประโยชนใชสอยและความคมคาของผลตภณฑ จานวน 10 คน คดเปน รอยละ 33 รองลงมาคอปจจยดานความสะดวกในการเคลอนยายซงเกยวของกบขนาดและนาหนกของ ผลตภณฑ จานวน 7 คน คดเปนรอยละ 23 ใกลเคยงกนกบปจจยดานความงาม จานวน 6 คน คดเปน รอยละ 20 นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตบางสวนใหความสาคญในปจจยดานราคา จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 13 เหมอนกนกบปจจยดานความคงทนแขงแรงของผลตภณฑของทระลก จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 13 เชนเดยวกน

6. วตถประสงคในการเลอกซอของทระลก

ตารางท 13 จานวนและรอยละวตถประสงคในการเลอกซอของทระลกของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

วตถประสงคการเลอกซอ จ านวน (คน) รอยละ

น าไปเปนของฝาก 13 43

น าไปจ าหนายตอ 2 7

ใชเพอการอปโภคบรโภค 14 47

น าไปเปนตวอยางการแปรรป/ผลตสนคา 1 3

รวม 30 100

จากตาราง พบวา กลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตมวตถประสงคการเลอกซอ

ผลตภณฑของทระลกเพอนาไปใชในการอปโภคบรโภคเองและเพอนาไปเปนของฝากในสดสวนทใกลเคยง กน

74

คอมจานวน 14 คน หรอคดเปนรอยละ 47 ของกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตทม วตถประสงคในการเลอกซอของงทระลกเพอใชในการอปโภคบรโภคเอง และจานวน 13 คน คดเปนรอยละ 43 ทมวตถประสงคเพอนาไปเปนของฝาก และมสวนนอยทเลอกซอเพอนาไปจาหนาย จานวน 2 คน คดเปนรอยละ 7 และซอเพอนาไปเปนตนแบบในการแปรรปหรอผลตสนคาจานวน 1 คน คดเปนรอยละ 3 ตามลาดบ

การออกแบบและการพฒนา กรอบแนวคดการออกแบบผลตภณฑแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปน ของทระลกสาหรบนกทองเทยว

1. ความรวมสมย คอนาแนวคดของศลปะสมยเกากลบมาใชใหม โดยมการปรบปรง เปลยนแปลง เรองราวหรอลวดลายบางสวนใหมความทนสมย ทนเหตการณ แตยงคงความเปนเอกลกษณ ของลกษณะ แนวความคด รปรางรปทรง ขนตอน หรอ วธการสรางงานศลปะตามยคสมยเดม เพอใหผลตภณฑใหแสงสวางสาหรบเปนของทระลกของนกทองเทยวสามารถสะทอนและสอสารถงความเปนไทยไดนน จงจาเปน ตองมการนารปทรงและลวดลายของสงตางๆในสมยเกามาเปนแรงบนดาลใจ ประยกตคลคลายใหมความรวมสมยและเปนสากลมากขน อกทงการทกลมเปาหมายของโครงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททา จากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวเปนบคคลทมหลากหลายเชอชาตหลากหลายวฒนธรรม ทาใหลกษณะการตกแตงทอยอาศยแตกตางกนไปในแตละประเทศ ซงการทาใหผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบ นกทองเทยวมความรวมสมยนนจะชวยในเรองการใชงานใหผบรโภคสามารถวางนาผลตภณฑใหแสงสวางนสามารถนาไปใชงานไดจรงในทกๆดไซนการตกแตงบานทแตกตางกนในแตละประเทศ ไมทาลายบรรยากาศ และเสรมสรางทศนยภาพใหมคณคาสามารถสรางบรรยากาศใหรบรถงความเปนไทยได

2. การสรางคณคาใหกบวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตหรอกระดาษสา ซงถอเปนภมปญญาทองถนทรจกกนดและนยมทาสบตอกนมาจนปจจบนอยางแพรหลายในหลายจงหวด ในภาคเหนอของประเทศไทย การนาวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตหรอกระดาษสามาใชจงถอเปนการสราง งานสรางรายไดใหกบชาวบานและชมชนตางๆ เปนการอนรกษสงแวดลอม ลดการตดไมทาลายปา เพราะ กระดาษสาไมไดเกดจากการตดโคนตนไมแตเปนการนาเอาเศษวชพชและพชทไมใชแลว เชน ปอสา ตนกก ใบกลวย รวมถงมลสตวมาทาเปนกระดาษหลากหลายรปแบบและสสนดวยภมปญญาพนบานทสงสมมา อยางยาวนาน โดยสนบสนนใหมการนากระดาษสามาใชในกระบวนการผลตเชงอตสาหกรรมมากขน นอกจากน ยงเปนการประชาสมพนธความงดงามและเทคนควธการทากระดาษสาใหมๆใหเปนทรจกและ เกดความนยมทงชาวไทยและชาวตางชาต

3. มรปแบบหรอวธการใชทสะดวกในการพกพาเคลอนยาย โคมไฟปจจบนในทองตลาดมกทาจากการใชวสดไมหรออลมเนยมเปนโครง ซงยากตอการพบเกบใหเหมาะกบการขนสง ซงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวจะแกไขเรอง

75

คณสมบตนของโคมไฟททาหนาทเปนของทระลกเพอใหกลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตสามารถพกพาไดงายและประหยดพนท

แรงบนดาลใจและแนวคด แรงบนดาลใจเปนสงทอยคกบมนษยมาโดยตลอด อาจจะหลอหลอมมาจากรปแบบของจนตนาการ ความประทบใจจากจตใตสานก ประสบการณ หรออนๆ สรางอทธพลตอความคด ดงนนการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางททาจากกระดาษเสนใยธรรมชาตเพอเปนของทระลกสาหรบ นกทองเทยวจงตองมการแสวงหาแรงบนดาลใจทสามารถถายทอดความเปนไทย รวมถงมความมงมนทจะแปรเปลยนแรงบนดาลใจและแนวความคดทเปนนามธรรมเหลานน ไปสการปฏบตเพอสรางผลงานทมความเปนรปธรรม สามารถนาไปใชใหเกดประโยชนสงสด ซงการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกสาหรบกลมนกทองเทยวนนไดรบแรงบนดาลใจมาจากสงตางๆทสามารถสะทอนไดถงความเปนไทย ซงผลจากการวเคราะหแบบสอบถามกอนการออกแบบ พบวาความสนใจทกลมนกทองเทยวทใหความสนใจเกยวกบประเทศไทยคอประเดนทเกยวของกบวถชวต วฒนธรรม ศาสนาและประเพณของไทย จงไดรบแรงบนดาลใจมาจาก 3 สง ไดแก ดอกบว ,การพบกระทงและประเพณลอยกระทง และลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย

1. แรงบนดาลใจและแนวคดจากดอกบว แรงบนดาลใจมาจากรปทรงและลายเสนของดอกไมทเกยวของกบพทธศาสนาและเปนสญลกษณแหงคณงามความดอยางดอกบว ซงรปทรงของดอกบวยงมอทธพลตอจตรกรรม ประตมากรรมไทยและสถาปตยกรรมไทย และใกลชตกบวถชวตของคนไทยมาอยางชานาน สงของทเกยวของกบประเพณไทย วถชวตความเปนอย

76

ภาพท 37 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 1

2. แรงบนดาลใจและแนวคดจากการพบกระทงและ ประเพณลอยกระทง ประเพณลอยกระทงเปนประเพณทเปนทรจกในชาวตางชาต เปน

ประเพณทงดงาม ดวยแสงเทยนจากกระทงจานวนมากสะทอนกบนา ทาใหประเพณเปนอกหนงประเพณไทยทเปนสญลกษณแหงวฒนธรรมอนดงามของไทยในการดงดดนกทองเทยวชาวตางชาต ดวยวธการพบกระทงซงถอเปนภมปญญาไทยทเปนมรดกตกทอดและสบสานกนมาอยางยาวนาน ทาใหการพบกระทงและประเพณ

77

ลอยกระทงเปนประเพณทไมมวนสญหาย และดวยความงดงามของแสงเทยนมากมายทาใหประเพณลอยกระทงเปนประเพณทมคณคาแมยามคาคนดวยอทธพลของแสงทมตอการรบรทางอารมณทาใหประเพณนเปนประเพณทเกดความศกดสทธและสวยงามของนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต

ภาพท 38 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 2

78

3. แรงบนดาลใจและแนวคดจากเจดยลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย เจดย หมายถงสงกอสรางหรอสงของทสรางขนเพอเปนทเคารพบชาระลกถง หรอสรางขนเพอ

บรรจอฐธาตของผทลวงลบไปแลวเพอใหลกหลานและผเคารพนบถอได สาหรบประเทศไทย “เจดย” มความหมายถงสงกอสรางในพทธศาสนาทสรางขนเพอบรรจอฐ หรอเพอประดษฐานพระพทธรป หรอเพอเปนทระลก เพอบรรจอฐธาตและเพอเคารพบชาระลกถงพรอมกน เจดยจงเปรยบเสมอนภาพตวแทนของสถาปตยกรรมวดวาอารามของไทยทชาวตางชาตรจกและจดจารปทรงอนมคณคาและเปนเอกลกษณไดด ภาพท 39 แรงบนดาลใจและแนวคดในการออกแบบ แนวความคดท 3

79

การออกแบบราง การออกแบบราง เพอคนหารปทรงทเหมาะสม และสอดคลองกบกรอบแนวคดตามวตถประสงค โดยการพฒนาคลคลายพลกแพลงจากรปทรง และเสนสายในสวนตางๆ ของแนวคดทง 3 แนวคดซงใชเปนแรงบนดาลใจในการออกแบบ ปรากฏเปนแบบรางเบองตนตามแนวทางหลกๆ ดงน

4.2.3.1 แบบรางท 1: แนวคดจากดอกบว ภาพท 40 แบบรางแนวคดจากดอกบว

80

4.2.3.2 แบบรางท 2 : แนวคดจากการพบกระทงและประเพณลอยกระทง

ภาพท 41 แบบรางแนวคดจากการพบกระทงและประเพณลอยกระทง

81

4.2.3.3 แบบรางท 3 : แนวคดจากเจดยลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย ภาพท 42 แบบรางแนวคดจากเจดยลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย

จากแบบราง ไดพจารณาถงความเปนไปไดในการผลตดวยวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต ความเหมาะสมกบรปทรงตามประโยชนใชสอยของผลตภณฑ ตลอดจนแนวโนมความสวยงามแปลกใหมทอาจจะปรากฏออกมาเมอนาไปพฒนาเปนผลตภณฑในขนตอนตอๆ ไป การพฒนาแบบราง แบบรางทเหมาะสมและผานการคดเลอกอยางเหมาะสมแลว นามาพฒนาในรายละเอยดตางๆ ใหทสมบรณยงขน ทงดานความสวยงามลงตวของรปทรง การใชสอย รายละเอยดเทคนคการเชอมตอวสดกระดาษและไม พรอมกบการทดสอบปรบแกในรายละเอยดทางวธการผลตทเฉพาะมากขน การพฒนาแบบรางครงท 1

82

หลงจากการคดเลอกรปทรงและลายเสนทนาสนใจและมความเหมาะสมจากแนวคดตางๆทง 3 แนวคดไดแลวนน การพฒนาแบบรางครงท 1 เปนการนาภาพลายเสนสองมตทไดทาการคดเลอกมาพฒนาเปนแบบรางสามมต เพอดความงาม และวธการพบเกบผลตภณฑตอไป 1. การพฒนาแบบรางครงท 1 แบบท 1 ผวจยไดนาแรงบนดาลใจจากรปทรงลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทยมาใชในการออกแบบ โดยใชเสนตรงคขนานในขนาดความกวางไลลาดบขนบนและลงลาง เพอคลายฟอรมเปนการสรางมตใหกบแสงไฟมากยงขน และใหขาตงและแกนกลางโมไฟกระดาษเปนสามแฉกเพอสอถงความหมายของพระรตนตรยของศาสนา

พทธ ภาพท 43 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 1

83

2. การพฒนาแบบรางครงท 1 แบบท 2 ผวจยไดนารปแบบการทบซอนและการซากนของรปแบบการพบจบกระทงใบตองมาทาการพบและซอนกน และรปทรงของกระทงมาประยกตเปนโคมไฟหอย

ภาพท 44 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 2 3. การพฒนาแบบรางครงท 1 แบบท 3 จากแรงบนดาลในการพบใบตองและประเพณลอยกระทง ผวจยไดนารปแบบการพบจบกระทง ทาใหเกดความหนาบางของกระดาษไมเทากน ใหเรองของแสงบรเวณรอยพบ และไดรปทรงทสามารถพบเกบไดตรงตามวตถประสงคการออกแบบ

ภาพท 45 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 3

84

ภาพท 46 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 3 ขณะเปดไฟ 4.การพฒนาแบบรางครงท 1 แบบท 4 จากแรงบนดาลใจของดอกบว ผวจยไดนารปทรงของกลบดอกบวและเทคนคการพบกระดาษมาใช เพอใหเกดเปนมมตกกระทบกบแสงในความเขมทแตกตางกน

ภาพท 47 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 แบบท 4

85

การพฒนาแบบรางครงท 2 1. การพฒนาแบบรางครงท 2 แบบท 1 จากการทาแบบรางสามมตในครงท 1 ทาใหพบวาลกษณะของเสนตรงคขนานทมขนาดความสงเทากนทงหมดจะไมสามารถถายทอดเอกลกษณของเจดยไดดเทาทควร และในการพฒนาแบบรางครงท 2 น จงไดมการพฒนาขนาดของแถบเสนตรงทแตละคใหมความสงลดหลนกนไป และไดทาการคดคนวธการตดตงยดกบหลอดไฟ รปแบบของฐาน วสดกระดาษทเหมาะสมและวธการในการประกอบสองวสดเขาดวยกน

ภาพท 48 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 1 2. การพฒนาแบบรางครงท 2 แบบท 2 จากแบบรางครงท 1 ทาใหพบปญหาในเรองของทศทางของแสงไฟ เมอตดตงหลอดไฟแลวทาใหแสงไฟมลกษณะสองขนและจามาก เนองจากรปทรงดานบนของแบบเปดโลง ในการพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 นจงแกไขปญหาดวยการคดเทคนคการเพมจานวนการซอน และปรบเปลยนทศทางการซอนใหครอบคลมหลอดไฟ รวมถงออกแบบวสด และการประกอบตวโคมกระดาษเขากบโครงหลอดไฟดวย

86

ภาพท 49 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 2 3. การพฒนาแบบรางครงท 2 แบบท 3 จากการทาแบบรางสามมตครงท 1 ไดรปทรงทสวยงาม ในขนตอนการพฒนานจงไดทาการพฒนาในสวนของการตดตงระบบไฟ รปแบบฐาน สของฐาน รวมทงชนดของวสดกระดาษทใชทเหมาะสมทาใหสามารถเปนโคมไฟพบเกบไดและมความสวยงามสะทอนความเปนไทย

87

ภาพท 50 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 3 4. การพฒนาแบบรางครงท 2 แบบท 4 จากการพฒนาแบบรางสามมตครงท 1 ไดรปทรงดอกบว ในขนตอนการพฒนานจะเปนการคดเรองระบบการใชงาน วธการประกอบและพฒนาเปนรปทรง 3 ขนาด ทใหลกษณะทศทางและการกระจายของแสงทแตกตางกน โดยใชสหลกของดอกบว คอ สขาว ชมพ และมวง เพอสรางบรรยากาศถงความสดใสนมนวลดจดงดอกบว

88

ภาพท 51 การพฒนาแบบรางสามมตครงท 2 แบบท 4

ผลงานการออกแบบ จากการพฒนาแบบรางสองมตและสามมตในการออกแบบผลตภณฑแสงสวางททาจากกระดาษ เสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวไดชนงานการออกแบบ 4 ชด จาก ดงตอไปน

1. โคมไฟตงโตะ ภาพท 52 ชนงานจรงโคมไฟตงโตะขณะปดไฟและเปดไฟ

89

ภาพท 53 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟตงโตะ

1. รายละเอยด สวนประกอบ 5 ชน ใชกบหลอดไฟ LED ขนาด 2 วตต ขว E14 180 ลเมน ใชกบไฟฟา 220 โวลท

2. วสด กระดาษสา ไม

90

3. การประกอบ

ภาพท 54 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟตงโตะ

ประกอบดวยสวนประกอบทงหมด 5 สวน ไดแก ขาตง 3 ชน ,แกนกลางขวหลอดไฟ 1 ชน

และโคมกระดาษสา 1 ชน ขนตอนท 1 นาขาตงทง 3 ขาเสยบเขากบแกนกลางขวหลอดไฟ ขนตอนท 2 ใสหลอดไฟ LED ขนตอนท 3 กางโคมกระดาษสาออก และพบแถบกระดาษตามรอบ ขนตอนท 4 หลงจากกางโคมกระดาษสาไดรปเรยบรอยแลว นาโคมกระดาษสาครอบบรเวณแกนกลางขวหลอดไฟและเสยบสวนขอบของโคมเขากบรองขาตงโคมไฟทง 3 ดาน ขนตอนท 5 พรอมใชงาน ขนตอนท 6 เปดสวตไฟสรางบรรยากาศและแสงเงา

91

4. การใชงานในบรรยากาศตางๆ

ภาพท 55 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟตงโตะขณะปดไฟ

ภาพท 56 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟตงโตะขณะเปดไฟ

92

2. โคมไฟหอย

ภาพท 57 ชนงานจรงโคมไฟแบบหอย

93

ภาพท 58 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟตงโตะ

1. รายละเอยด

สวนประกอบ 2 ชน ใชกบหลอดไฟ LED ขนาด 2 วตต ขว E14 180 ลเมน ใชกบไฟฟา 220 โวลท

2. วสด กระดาษสา อลมเนยม แมเหลก

94

3. การประกอบ

ภาพท 59 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟแบบหอย

ประกอบดวยสวนประกอบทงหมด 3 สวน ไดแก โครงอลมเนยม 1 ชน ชหนงานดานซายของโคมกระดาษสา 1 ชน และชนงานดานขวาของโคมกระดาษสา 1 ชน

ขนตอนท 1 สวนประกอบทงหมด 3 สวน ขนตอนท 2 กางชนงานดานซายของโคมกระดาษสาและชนงานดานขวาของโคมกระดาษสาออกจะไดลกษณะดงภาพ ขนตอนท 3 ประกบชนงานโคมไฟดานชายและดานขวาเขาดวยกน ดวยการจบคสแมเหลกทตดอย ขนตอนท 4 เมอตดคสแมเหลกเขาดวยกนครบทงหมด 3 ตาแหนง จะไดเปนโคมไฟกระดาษสาดงภาพ ขนตอนท 5 หงายโคมไฟกระดาษขน

95

ขนตอนท 6 และเสยบโครงหลอดไฟเขาไปดานในขอบกระดาษทถกพบจบไว ขนตอนท 7 หลงจากเสยบโรงหลอดไฟเขากบโคมไฟกระดาษสาเรยบรอยแลวจะไดชนงาน

โคมไฟหอยดงภาพ ขนตอนท 8 เสยบปลกพรอมตดตงใชงาน

4. การใชงานในบรรยากาศตางๆ

ภาพท 60 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟแบบหอยขณะปดไฟ

96

ภาพท 61 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟแบบหอยขณะเปดไฟ

97

3. โคมไฟขนาดกลาง ภาพท 62 ชนงานจรงโคมไฟขนาดกลาง

ภาพท 63 รายละเอยดชนงานจรงโคมไฟขนาดกลาง

98

1. รายละเอยด สวนประกอบ 7 ชน ใชกบหลอดไฟ LED ขนาด 2 วตต ขว E14 180 ลเมน ใชกบไฟฟา 220 โวลท

2. วสด กระดาษสา ไม แผนแมเหลก

3. การประกอบ ภาพท 64 แสดงขนตอนการประกอบโคมไฟขนาดกลาง

ประกอบดวยสวนประกอบทงหมด 7 สวน ไดแก ฐานโคมไฟ 1 ชน ,ขาตง 4 ชน ,แกนกลาง 1 ชน และโคมกระดาษสา 1 ชน

99

ขนตอนท 1 เสยบขาตงเขากบฐานทง4ขาง โดยใหขาขางทมรองเกบสายไฟอยตรงตาแหนงทสายไฟปรากฏขน ขนตอนท 2 เสยบแกนกลางเขากบหวเสาของขาตง โดยใหดานทปรากฏสายไฟอยตรงบรเวณขาตงทเกบสายไฟ ขนตอนท 3 เสยบแกนกลางเขากบหวเสาของขาตงทง 4 ดาน ขนตอนท 4 กางโคมไฟกระดาษสา จดใหเปนรปดงภาพ ขนตอนท 5 วางดานทมแถบแมเหลกครอบลงบนฐาน ใหแถบแมเหลกตรงกบมมของแกนกลาง ขนตอนท 6 เสยบปลกเปดไฟพรอมใชงาน

4. การใชงานในบรรยากาศตางๆ ภาพท 65 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานโคมไฟขนาดกลางขณะเปดไฟ

100

4. ชดโคมไฟบงกช ภาพท 66 ชนงานจรงชดโคมไฟบงกชขณะปดไฟ ภาพท 67 ชนงานจรงชดโคมไฟบงกชขณะเปดไฟ ภาพท 68 รายละเอยดชนงานจรงชดโคมไฟบงกช

101

1. รายละเอยด สวนประกอบ 4 ชน ใชกบหลอดไฟ LED ขนาด 2 วตต ขว E14 180 ลเมน ใชกบไฟฟา 220 โวลท

2. วสด กระดาษสา ไม

3. การประกอบ

ภาพท 69 แสดงขนตอนการประกอบชดโคมไฟบงกช

102

ประกอบดวยชนงานทงหมด 4 ชน ไดแก ฐาน 1 ชน ,filter 1 ชน ,กลบกระดาษสาวงนอก 1 ชนและกลบกระดาษสาวงใน 1 ชน

ขนตอนท 1 กางกลบวงในออกจะไดเปนวงกลมดงภาพ ขนตอนท 2 ตดตงโคมกระดาษกบฐานดวยการเสยบมมของกลบบรเวณมมฐาน ขนตอนท 3 เสยบกลบนอกทง 6 มม ขนตอนท 4 เสยบกลบดานในเขากบกลบนอกทยดกบฐานแลว โดยใชการขดรองกระดาษเขาดวยกนดงภาพ ขนตอนท 5 ประกอบกลบดานในเหมอนกนทง 6 ดาน พรอมใชงาน

4. การใชงานในบรรยากาศตางๆ

ภาพท 70 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานชดโคมไฟบงกชขณะปดไฟ

103

ภาพท 71 ภาพจาลองบรรยากาศการใชงานเซทโคมไฟบงกชขณะเปดไฟ การทดสอบผลตภณฑ

แรงบนดาลใจและหลกจากการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกสาหรบนกทองเทยวนามาซงไดชนงาน 4 ชด คอ ชดโมไฟบงกช, โคมไฟตงโตะ, โคมไฟขนาดกลางและโคมไฟแบบหอย โดยมทมาจาก 3 แนวคด คอ แรงบนดาลใจจากดอกบว, แรงบนดาลใจจากเจดยและแรงบนดาลใจจากการพบกระทงในประเพณลอยกระทง และเพอรบทราบถงความสนใจและความพงพอใจของกลมเปาหมายนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตผเลอกซอของทระลก จงไดทาการทดสอบผลตภณฑดานความพงพอใจ โดยใชวธการวจยโดยใชเครองมอแบบสอบถามวดทศนคตและความพงพอใจทมตอผลตภณฑในแตละชดทง 4 ชด กบกลมตวอยางทงชาวไทยและชาวตางชาต จานวน 30 คน โดยแบงเกณฑการประเมนออกเปน 5 ดาน ซงไดขอสรปดงน

104

ตารางท 14 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟตงโตะของกลมตวอยางนกทองเทยว

105

ตารางท 15 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟแบบหอยของกลมตวอยางนกทองเทยว

106

ตารางท 16 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑโคมไฟตงโตะของกลมตวอยางนกทองเทยว

107

ตารางท 17 ผลการวเคราะหทศนคตและความพงพอใจในผลตภณฑชดโคมไฟบงกชของกลมตวอยางนกทองเทยว

จากการทดสอบผลตภณฑตนแบบทง 4 ชด พบวา กลมเปาหมายมความพงพอใจสงในดาน

ความสามารถการทาใหระลกไดถงความเปนไทยทง 4 ชนงาน โดยในดานความสะดวกในการเคลอนยายโคมไฟขนาดกลางและชดโคมไฟบงกชไดรบความพงพอใจมากทสด รองลงมาเปนโคมไฟตงโตะ และโคมไฟแบบหอย ตามลาดบ สาหรบทศนคตของกลมตวอยางนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตมความเหนวาโคมไฟตงโตะ

108

มรปแบบของผลตภณฑมคณคาและแตกตางจากผลตภณฑทมอยในทองตลาดมากทสด รองลงมาคอโคมไฟบงกชและโคมไฟขนาดกลาง และทมรปแบบแตกตางจากทองตลาดนอยทสดคอรปแบบของชดโคมไฟแบบหอย ดานความสามารถทาใหเหนถงคณคาของกระดาษเสนใยธรรมชาตชนงานทไดรบความพงพอใจสงสดคอโคมไฟตงโตะและโคมไฟแบบหอย อยางไรกตามโคมไฟขนาดกลางและโคมไฟแบบหอยกลบสรางความพงพอใจดานประโยชนการใชสอยใหกบกลมเปาหมายไดสงกวาโคมไฟแบบตงโตะ

บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

สรปผล

การออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยวน มวตถประสงค เพอศกษาองคความรในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต โดยไดศกษาเรยนรเกยวกบขอมลทเกยวของกบหลกการออกแบบผลตภณฑ, ดานจตวทยาของสทมผลตออารมณและความรสก ทราบถงลกษณะการใชแสงไฟภายในทอยอาศย และขอมลเกยวกบวสดกระดาษทงดานคณสมบต ขอดและขอเสย รวมทงการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการเลอกซอของทระลกของกลมนกทองเทยว ซงไดจากการศกษาและรวบรวมขอมลทงปฐมภมและทตยภม โดยมวธการด าเนนการวจยโดยใชแบบสอบถามกอนการออกแบบ เพอวเคราะหปจจยทอทธพลตอความสนใจและการตดสนใจซอของทระลก รวมถงการวจยเชงส ารวจเพอเกบขอมลผลตภณฑใหแสงสวางและผลตภณฑของทระลกทมอยในทองตลาดปจจบน และใชแบบสอบถามภายหลงการออกแบบผลตภณฑตนแบบ เพอทราบความพงพอใจในประเดนตางๆ ทงดานการสะทอนถงความเปนไทย ดานคณคาของวสดกระดาษสา ดานความแตกตาง ดานการสะดวกในการเคลอนยาย และความพงพอใจของกลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทมตอผลตภณฑทง 4 แบบ โดยวเคราะหขอมลโดยใชสถตบรรยาย การออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบกลมนกทองเทยวนนไดรบแรงบนดาลใจมาจากสงตางๆทสามารถสะทอนไดถงความเปนไทย ซงผลจากการวเคราะหแบบสอบถามกอนการออกแบบ พบวาความสนใจทกลมนกทองเทยวทใหความสนใจเกยวกบประเทศไทยคอประเดนทเกยวของกบวถชวต วฒนธรรม ศาสนาและประเพณของไทย จงไดรบแรงบนดาลใจมาจาก 3 สง ไดแก ดอกบว, การพบกระทงและประเพณลอยกระทง และลกษณะเจดยสถาปตยกรรมไทย ซงการออกแบบนนไดค านงถงแนวคดการออกแบบทส าคญ คอ ความรวมสมย, การสรางคณคาใหกบวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตหรอกระดาษสา และการสรางรปแบบหรอวธการใชทสะดวกในการขนสงเคลอนยาย

อภปรายผล

ผลการศกษาและวเคราะหขอมลทตยภม พบวาลกษณะของผลตภณฑใหแสงสวางอยางโคมไฟสวนใหญในปจจบนยงคงมรปแบบทไมเหมาะสมในการเคลอนยาย อนเปนปจจยหลกของนกทองเทยวในการเลอกซอสนคาของทระลกเพอขนสงเคลอนยายกลบไปยงประเทศถนทอยอาศย ดงนน นอกจากดานคณคาความงามและประโยชนใชสอยแลว ดานขนาดและน าหนกของผลตภณฑกเปนปจจยส าคญในการตดสนใจซอของทระลกของผบรโภค เชนเดยวกนกบของทระลกจ านวนมากมายในทองตลาดทเนนเรองขนาดเลกและน าหนก

109

110

เบา แตกลบขาดคณคาความงามการสะทอนเอกลกษณความเปนไทยและประโยชนใชสอยซงสอดคลองกบวตถประสงคการออกแบบผลตภณฑ ในดานของวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต พบวาปจจบนมการผลตแบบใชเครองจกรอตสาหกรรมและการผลตแบบหตถกรรม โดยการผลตแบบอตสาหกรรมนนมผลตอคณภาพกระดาษในดานดเรองการทนการตานแรงทะล, การตานการหกพบและการตานแรงดงไดดกวาการผลตในแบบหตถกรรม แตอยางไรกตามโดยสวนใหญการท ากระดาษสาในประเทศไทยยงคงนยมกรรมวธการผลตแบบหตถกรรม โดยสวนมากเปนชมชนในภาคเหนอของประเทศไทย

ผลงานการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยวน มจ านวน 4 ชด ประกอบดวย โคมไฟหอย 1 ชด โคมไฟตงโตะ 2 ชด และโคมไฟขนาดกลาง 1 ชด ทงหมดเปนผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต โดยออกแบบใหสามารถถอดประกอบไดงาย เคลอนยายสะดวก โดยคดเลอกวสดกระดาษสาทมความหนาแนนของเสนใยจากชมชนในภาคเหนอของประเทศไทย ผสมกบวสดไมในสวนฐานเพอเพมความแขงแรงของผลตภณฑดวยเทคนคตางๆ นอกจากดานประโยชนการใชสอยแลวผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตนยงสามารถเปนของตกแตง จากการออกแบบรปทรงทค านงถงสนทรยภาพความงาม เชอมโยงถงความเปนไทย สามารถเขาไดกบทกลกษณะการตกแตงทอยอาศยทแตกตางกนของแตละวฒนธรรมในแตละประเทศ

นอกจากน ผวจยยงคาดหวงใหผลงานการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบกลมนกทองเทยวน มประโยชนใชสอยในการใหแสงสวางเพอสรางบรรยากาศแลว ในเวลากลางวนหรอเมอไมไดเปดใชงานยงสามารถท าหนาทเปนงานศลปะตกแตงทอยอาศยไดอยางลงตว เปนสงทชวยสอสารและเผยแพรเอกลกษณความเปนไทยในกลมนกทอง เทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตใหรบรและเขาใจไดงาย

โดยปญหาทพบในการออกแบบน คอเรองวสดกระดาษเสนใยธรรมชาตอยางกระดาษสานนมขอจ ากดในเรองความคงตว กระดาษบางชนดไมสามารถใชเทคนคการพบได จงควรมการศกษาเรองเทคนคทเหมาะสมกบคณสมบตวสดนนๆ รวมถงปญหาเรองแหลงจ าหนายและผลตกระดาษสาอยในวงจ ากด สวนใหญอยบรเวณภาคเหนอของประเทศไทย การศกษากระบวนการผลตและพฒนาคณภาพกระดาษจงท าไดยากเนองจากลกษณะการผลตสวนใหญเปนแบบหตถกรรมในครอบครวหรอชมชน ซงจะท าการผลตเมอมค าสงซอ

ขอเสนอแนะ

ส าหรบผสนใจศกษาหรอออกแบบโคมไฟหรอของทระลกจากกระดาษเสนใยธรรมชาต อาจศกษาเพมเตมในเรองของการพฒนาวสดใหสามารถทนทานตอสภาวะอากาศโดยเฉพาะความชนหรอน า เพอพฒนาเปนผลตภณฑโคมไฟประเภทกลางแจง และการน าแนวคดความเปนไทยอาจจดล าดบใหมความเชอมโยงสอดคลองกนเปนเรองราวในแตละชดผลตภณฑ รวมถงการประยกตออกแบบบรรจภณฑใหเปนสวนหนงของผลตภณฑ เพอลดตนทนการผลตและชวยรกษาทรพยากรไดอกดวย

111

รายการอางอง

กชกร ชณะวงศ. (2546). งานวจยเพอทองถน สอความหมายผานฐานคดและประสบการณ. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ส านกงานภาค.

กรมการทองเทยว. “สถตนกทองเทยว”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 15 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://61.19.236.137/tourism/th/home/tourism.php

การทองเทยวแหงประเทศไทย. “คาใชจาย/รายไดของนกทองเทยวชาวตางประเทศเดนทางเขาประเทศไทย.” [ออนไลน]. เขาถงเมอ 8 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก: http://marketingdatabase.tat.or.th/ewt_news.php?nid=1627

การทองเทยวแหงประเทศไทย. “ฐานขอมลการทองเทยวเชงการตลาด”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://marketingdatabase.tat.or.th/main.php?filename=index

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2552). แผนกลยทธการตลาดการทองเทยวป2553. ถายเอกสาร. กตตพงศ ภมสาขา. (2550). สวนประสมทางการตลาดทมผลตอ การเลอกซอสนคาของทระลกกรณศกษา

อ าเภอเมองจงหวดขอนแกน. ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑตสาขาการจดการการทองเทยว:มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตภเกต.

ขาวสดรายวน. “กระดาษใยกลวย ไอเดยรกษโลก”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 2 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก :http://www.khaosod.co.th/view_news.php

จตรานช รกสจจา. “อตสาหกรรมการทองเทยว”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 15 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://www.uttvc.ac.th/uttvc/newweb/2701_1001/search.html

ชะลด นมเสมอ. (2534). องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพาณช. ดลชย บณยะรตเวช. (2548). คมดไซน Design Wiz. กรงเทพฯ: เนชน มลตมเดย กรป. ธญญลกษณ เหลกพมาย. “สารพดประโยชนจากใยกลวย”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 กนยายน 2556.

เขาถงไดจาก : http://www.uniserv.buu.ac.th/forum2/topic.asp?TOPIC_ID=4234 นวลนอย บญวงษ. (2539). หลกการออกแบบ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ. ประชา สวรานนท. (2554). อตลกษณไทย: จากไทยสไทยๆ. กรงเทพฯ: ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

กระทรวงวฒนธรรม. ปรญ ลกษตานนท. (2554). จตวทยาและพฤตกรรมผบรโภค. พมพครงท3. กรงเทพฯ: บรษททปปงพอยท. ผจดการออนไลน. “จากใยกลวยสกระดาษหลากสสน จบปนแตงเปนตกตาเปอนรอยยม”. [ออนไลน].

เขาถงเมอ 2 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://www.manager.co.th/iBizchannel/ViewNews.aspx?NewsID=9490000063304

พรเทพ เลศเทวศร. (2545). Design Education 2: รวมบทความและรายงานการวจย ศาสตรแหงการออกแบบ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เพญศร เจรญวานช. (2545). การพฒนาตลาดสนคาของทระลกเพอการทองเทยวในพนทภาคตะวนออก- เฉยงเหนอตอนลาง. ขอนแกน. มหาวทยาลยขอนแกน.

112

ภทรฤด สพฒโสภณ และคณะ. (2545). การพฒนาศกยภาพสนคาของทระลกเพอสงเสรมการทองเทยว

ไทย. กรงเทพฯ. มนตร ยองบางเตย. (2538). ออกแบบผลตภณฑ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. มวซก. “ประเภทกระดาษ”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 2 พฤษภาคม 2557. เขาถงไดจาก ;

http://www.mew6.com/composer/package/package_19.php รชน คณานวฒน. “ขนตอนการท ากระดาษดวยมอแบบพนบาน”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 2 กนยายน 2556.

เขาถงไดจาก : http://www.kroobannok.com/blog/29272 เลอสม สถาปตานนท. (2537). WHAT IS DESIGN ? การออกแบบคออะไร. กรงเทพฯ: กราฟฟค&

พบลเคชนส. วชรนทร จรงจตสนทร. (2548). หลกการและแนวคดการออกแบบผลตภณฑ. กรงเทพฯ: แอปปาพรนตง

กรป. ศนยรวมขอมลธรกจแฟรนไซส และ เอส เอม อ. “Green Product จากเสนใยธรรมชาต ผลตภณฑจาก

ไทยสสายตาโลก”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 2 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://www.smesreport.com/column.php?id=001585

ศนยสรางสรรคงานออกแบบ. (2551). Creative Thailand สรางเศรษฐกจไทยดวยความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ: ศนยสรางสรรคงานออกแบบ.

ศนยสรางสรรคงานออกแบบ. (2552). Creative Thailand สรางสรรคสรางไทย. กรงเทพฯ: ศนยสรางสรรคงานออกแบบ.

ศนยสารสนเทศ ส านกประชาสมพนธเขต 3. “ใยกลวยมหศจรรย”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 2 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://region3.prd.go.th/problempoor/job8.htm

ศภวฒ สายเชอ และคณะ. (2552). ท าไมตองเศรษฐกจสรางสรรค. กรงเทพฯ: ศนยสรางสรรคงานออกแบบ. สมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย.“ดวงโคม (Luminaire)”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 11 กนยายน 2556.

เขาถงไดจาก : http://www.tieathai.org/ สวทย วงศรจราวาณชย. (2554). ดไซน...เปลยนโลก Sustainable Design. กรงเทพฯ: กรงเทพธรกจ. เสรมสกล โทณะวณก. (2553). ภมปญญาพนบานไทย๑-๓. กรงเทพฯ: สกสค. แสงอรณ รตกสกร. ลกษณะไทย เลม 4 วฒนธรรมพนบาน. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตง แอนดพบลชชง,

2549. อดม เชยกวงศ และคณะ. (2548). ศลปะและวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ: แสงดาว. การทองเทยวแหงประเทศไทย. “ Market Profile by Country 2012.” [ออนไลน]. เขาถงเมอ 8

กนยายน 2556. เขาถงไดจาก: http://marketingdatabase.tat.or.th/ewt_news.php?nid=1641&filename=index

อนวฒน เตมเจม. (2546). ศนยแสดงสนคาศลปหตถกรรมไทย. วทยานพนธปรญญาสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสถาปตยกรรมไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

อศรา พนาราม. “กระดาษใยกลวย ผลตภณฑจากภมปญญาทองถน”. [ออนไลน]. เขาถงเมอ 11 กนยายน 2556. เขาถงไดจาก : http://www.tcdcconnect.com/content/detail.php?ID=4130&sphrase_id=660781

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

เครองมอทใชในการวจย

115

แบบสอบถามเพอหาแนวคดในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษ

เสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว ของนกศกษาปรญญาโท สาขาออกแบบผลตภณฑ

คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร

ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย / ลงในชอง [ ] หนาขอความตามความเปนจรง

สวนท 1 ขอมลทวไป

1. เพศ [ ] หญง [ ] ชาย

2. อาย [ ] 21-30 ป [ ] 31-40 ป [ ] 41-50 [ ] 50 ปขนไป

3. แถบทอยอาศย [ ] แอฟรกา [ ]อเมรกา [ ]โอเชยเนย [ ]ยโรป [ ]เอเชย

สวนท 2 พฤตกรรมการทองเทยวและการเลอกซอของทระลก

4. จดประสงคการทองเทยวของทานในประเทศไทย

[ ] การทองเทยวเพอพกผอนในวนหยดและชอปปง (Holiday-Mass Popular Individual & Shopping)

[ ] การทองเทยวเพอวฒนธรรมและศาสนา (Cultural Religion)

[ ] การทองเทยวเพอการศกษา (Educational)

[ ] การทองเทยวเพอการกฬาและความบนเทง (Sport and Recreation)

[ ] การทองเทยวเพอประวตศาสตรและความสนใจพเศษ (Historical and Special Interests)

[ ] การทองเทยวเพองานอดเรก (Hobbies)

[ ] การทองเทยวเพอเยยมญาตมตร (Visiting Friend / Relation)

[ ] การทองเทยวเพอธรกจและประชมสมนา (Business & Conference Congress )

5. ปจจยทมอทธพลในการเลอกซอของทระลก

[ ] ดานความสะดวกในการเคลอนยาย(ขนาดและน าหนก)

[ ] ดานความงาม

[ ] ดานความคงทนแขงแรง

[ ] ดานประโยชนใชสอย

[ ] ดานราคา

116

6. วตถประสงคในการเลอกซอของทระลก

[ ] น าไปเปนของฝาก

[ ] น าไปจ าหนาย

[ ] ใชในการอปโภคบรโภค

[ ] เปนตวอยางในการผลต/แปรรปสนคา

[ ] อนๆ โปรดระบ………………………

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………

…………..……………………………………………………………………………………………………

………..………………………………………………………………………………………………………

……..…………………………………………………………………………………………………………

117

PLEASE ANSWER THE FOLLOWING QUESTIONS BY WRITING DOWN YOUR ANSWER IN THE SPACE PROVIDED. THE INFORMATION IN YOUR ANSWERS WILL HELP US FOR STUDYING MUCH.

SECTION A - BACKGROUND INFORMATION

1. Gender [ ] Male [ ] Female

2. Age [ ] 21-30 years old [ ] 31-40 years old

[ ] 41-50 years old [ ] over 50 years old

3. Ethnicity [ ] Africa [ ] America [ ] Oceania

[ ] Europe [ ] Asia

SECTION B - THIS SECTION EXPLORES YOUR HABITS AND PREFERENCES WITH REGARD TO

TRAVELLING AND BUYING SOUVINIRS.

4. The purpose of your travelling to Thailand

[ ] Travelling for relaxation and shopping (Holiday- Mass Popular Individual & Shopping)

[ ] Travelling for learning Culture and Religion

[ ] Travelling for Education

[ ] Travelling for Sports and Recreation

[ ] Travelling for learning Historical and Special interests

[ ] Travelling for Hobbies

[ ] Travelling for visiting relations and friends

[ ] Travelling for Business and Conferences

5. Which factor influences you to buy some souvenirs?

[ ] Easy carrying (size and weight) [ ] Beautiful

[ ] Durable [ ] Utility [ ] Price

6. The Objective of buying souvenirs

[ ] To be a present [ ] To do the business [ ] To be personal use

[ ] To be the sample product [ ] Etc. (Pls. define ………..)

Suggestion and recommendation

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Thank you for your co-operation in completing this questionnaire.

118

แบบสอบถามเพอหาแนวคดในการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวางจากวสดกระดาษ

เสนใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว ของนกศกษาปรญญาโท สาขาออกแบบผลตภณฑ

คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร

ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย / ลงในชอง [ ] หนาขอความตามความเปนจรง

ความพงพอใจของกลมเปาหมายในแตละดานของการออกแบบผลตภณฑใหแสงสวาง จากวสดกระดาษเสน

ใยธรรมชาต เพอเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว

รปแบบท 1

เกณฑการประเมนคณคา

และรปแบบของผลตภณฑ

ระดบความพงพอใจ

1 2 3 4 5

ผลตภณฑท าใหระลกไดถงความเปนไทย

ผลตภณฑมความสะดวกในการเคลอนยาย

รปแบบของผลตภณฑมคณคาและแตกตางจากผลตภณฑ

ทมอยในทองตลาด

119

ผลตภณฑท าใหเหนถงคณคาของกระดาษเสนใย

ธรรมชาต

ผลตภณฑสรางความพงพอใจดานประโยชนการใชสอย

รปแบบท 2

เกณฑการประเมนคณคา

และรปแบบของผลตภณฑ

ระดบความพงพอใจ

1 2 3 4 5

ผลตภณฑท าใหระลกไดถงความเปนไทย

ผลตภณฑมความสะดวกในการเคลอนยาย

รปแบบของผลตภณฑมคณคาและแตกตางจากผลตภณฑ

120

ทมอยในทองตลาด

ผลตภณฑท าใหเหนถงคณคาของกระดาษเสนใย

ธรรมชาต

ผลตภณฑสรางความพงพอใจดานประโยชนการใชสอย

รปแบบท 3

เกณฑการประเมนคณคา

และรปแบบของผลตภณฑ

ระดบความพงพอใจ

1 2 3 4 5

ผลตภณฑท าใหระลกไดถงความเปนไทย

ผลตภณฑมความสะดวกในการเคลอนยาย

121

รปแบบของผลตภณฑมคณคาและแตกตางจากผลตภณฑ

ทมอยในทองตลาด

ผลตภณฑท าใหเหนถงคณคาของกระดาษเสนใย

ธรรมชาต

ผลตภณฑสรางความพงพอใจดานประโยชนการใชสอย

รปแบบท 4

122

เกณฑการประเมนคณคา

และรปแบบของผลตภณฑ

ระดบความพงพอใจ

1 2 3 4 5

ผลตภณฑท าใหระลกไดถงความเปนไทย

ผลตภณฑมความสะดวกในการเคลอนยาย

รปแบบของผลตภณฑมคณคาและแตกตางจากผลตภณฑ

ทมอยในทองตลาด

ผลตภณฑท าใหเหนถงคณคาของกระดาษเสนใย

ธรรมชาต

ผลตภณฑสรางความพงพอใจดานประโยชนการใชสอย

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………

…………..……………………………………………………………………………………………………

123

PLEASE ANSWER THE FOLLOWING QUESTIONS BY WRITING DOWN YOUR ANSWER IN THE SPACE PROVIDED. THE INFORMATION IN YOUR ANSWERS WILL HELP US FOR STUDYING MUCH.

SECTION A - BACKGROUND INFORMATION

7. Gender [ ] Male [ ] Female

8. Age [ ] 21-30 years old [ ] 31-40 years old

[ ] 41-50 years old [ ] over 50 years old

9. Ethnicity [ ] Africa [ ] America [ ] Oceania

[ ] Europe [ ] Asia

SECTION B – MEASURING TARGET CUSTOMER IN EACH PART OF PRODUCTION DESIGN FOR LIGHT

MAKER, IN TERM OF SOUVENIRS WHICH MADE OF FABRIC PAPER

MODEL 1

124

METHODS OF EVALUATION /

STYLE OF THE PRODUCT

STAGE OF SATISFACTION

1 2 3 4 5

The product reminds Thai culture

The product can be easily moved

The product differentiation

Fabric paper valuation

As their functions, are you satisfied?

MODEL 2

125

METHODS OF EVALUATION /

STYLE OF THE PRODUCT

STAGE OF SATISFACTION

1 2 3 4 5

The product reminds Thai culture

The product can be easily moved

The product differentiation

Fabric paper valuation

As their functions, are you satisfied?

MODEL 3

126

METHODS OF EVALUATION /

STYLE OF THE PRODUCT

STAGE OF SATISFACTION

1 2 3 4 5

The product reminds Thai culture

The product can be easily moved

The product differentiation

Fabric paper valuation

As their functions, are you satisfied?

MODEL 4

127

METHODS OF EVALUATION /

STYLE OF THE PRODUCT

STAGE OF SATISFACTION

1 2 3 4 5

The product reminds Thai culture

The product can be easily moved

The product differentiation

Fabric paper valuation

As their functions, are you satisfied?

Suggestion and recommendation

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

ภาคผนวก ข

แบบเพอการผลต

ภาคผนวก ค

ประมวลภาพการลงพนท

136

137

ประวตผวจย

ชอ – สกล ทอย ทท ำงำน ประวตกำรศกษำ พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2555

ญำณน มทธรศ 7/3 ซอยวภำวดรงสต17 ถนนวภำวดรงสต แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหำนคร 10900 สถำนวทยโทรทศนกองทพบกชอง 5 ส ำเรจกำรศกษำระดบปรญญำตร บรหำรธรกจบณฑต สำขำกำรจดกำร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร ศกษำตอระดบปรญญำโท ศลปมหำบณฑต สำขำออกแบบผลตภณฑ มหำวทยำลยศลปำกร