การตรวจเอกลักษณ์ทางเคมี ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/563109.pdf · 2017-12-15 · cT(L(P:โ>Y.c+HFั[(โ)T.c>Id;. /[JY 1IN9โ

นพนธตนฉบบ วกรมวทยพ2557;56(3):109-122

109วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557

การตรวจเอกลกษณทางเคม-ฟสกสของเทยนแดง

จตรา ชยวฒน ส�ำนกยำและวตถเสพตด กรมวทยำศำสตรกำรแพทย ถนนตวำนนท นนทบร 11000

Accepted for publication, 29 July 2014

บทคดยอ เทยนแดง คอเมลดแกแหงของ Lepidium sativum L. (Garden Cress) ใชผสมในยำแผนโบรำณทขนทะเบยนในประเทศมำกกวำ 80 ต�ำรบ ไดศกษำวธตรวจเอกลกษณทำงเคมและฟสกสของเทยนแดง พบวำกำรทดสอบตอไปนสำมำรถใชตรวจเอกลกษณทำงเคมและฟสกสของเทยนแดงได คอ กำรพองตวของ Mucliage เมอถกน�ำและเกดสกบ ruthenium red TS, กำรท�ำปฏกรยำเกดสกบ dilute nitric acid, sodium hydroxide TS และ ninhydrin TS, กำรท�ำปฏกรยำ เกดตะกอนกบ acetic potassium iodobismuthate TS, กำรทดสอบอนมล cyanide และ sulfide โดยวธ paper strip และ กำรเปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดกบสำรมำตรฐำน sinapic acid นอกจำกนตำมทมรำยงำน ระบวำพบ lepidine ในเทยนแดง จงไดศกษำเปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง กบ lepidine ปรำกฏวำไมพบ lepidine ในตวอยำงทน�ำมำศกษำ และในรำยงำนทพบสำรชอ lepidine นน แสดงสตรโครงสรำงของสำรดงกลำวเปนกลม imidazole alkaloid ซงมสตรโครงสรำงแตกตำงจำก lepidine ทปรำกฏใน Merck index

Physico-chemical identification of THIAN DAENG Chitra Chaiyawat

110วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557

บทน�า

เทยนทงเกำ คอ เทยนขำว เทยนด�ำ เทยนแดง เทยนขำวเปลอก เทยนตำตกแตน เทยนเยำวพำณ

เทยนสตตบษย เทยนตำกบ และเทยนเกลดหอย เปนสมนไพรทไดรบกำรคดเลอกเพอจดท�ำมำตรฐำนในต�ำรำมำตรฐำน

ยำสมนไพรไทย (Thai Herbal Pharmacopoeia) และเปนสมนไพรทใชบอยในอตสำหกรรมผลตยำแผนโบรำณ

เทยนแดงทโบรำณใชท�ำยำมสรรพคณแกเสมหะ ลม และดระคนกนซงเรยกวำสนนบำต แกลมเสยดแทงในล�ำไส

แกลมคลนเหยน โดยใชรวมกบสมนไพรเทยนชนดอนในพกดเทยนทงหำและเทยนทงเกำ ซงสรรพคณโดยรวมมรสสขม

ท�ำใหรำงกำยอยในสมดล คอไมรอนหรอเยนเกนไป(1)

เทยนแดงเปนเครองยำทมกำรพสจนเอกลกษณและจดท�ำขอมลทำงเภสชเวท(2) จำกเมลดแกแหงของพช

ทมชอพฤกษศำสตรวำ Lepidium sativum L. ในวงศ Cruciferae (Brassicaceae) มชอสำมญวำ

Garden Cress(3) เปนพชพนเมองของเอเชยตะวนตกและแพรไปสประเทศทำงยโรปตะวนตก เมลดเทยนแดงทจ�ำหนำย

ตำมรำนขำยยำสมนไพรในประเทศไทยเปนสมนไพรน�ำเขำจำกตำงประเทศ ขอมลกำรน�ำเขำสมนไพรทไดรบควำม

อนเครำะหจำกส�ำนกงำนศลกำกรน�ำเขำทำเรอกรงเทพ แจงวำประเทศทผลตสนคำคอ ปำกสถำน อนเดย และ

อฟกำนสถำน พชทใหเมลดเทยนแดงเปนพชขนำดเลก อำย 1 ป ดอกเปนชอ ออกรวมกนเปนกระจกท

ปลำยยอดในชวงเดอนมถนำยน-กรกฎำคม ดอกมขนำดเลกมำก ประมำณ 3-5 มลลเมตร สมบรณเพศ

สมวงออน ผลแบบผลผกกำด เมอสกแตกเปนสองแฉกยดตดกนดวยแกนทตดตง ไขลกษณะคลำยปกแยกไปทงสองขำง

เมลดมสแดงขนำดเลกคลำยรปไข ผวมนลน เรยบ ไมมขน ปลำยขำงหนงเรยวมลกษณะเปนรองตำมแนวสนๆ

เปลอกเมลดจะพองตวเมอถกควำมชน(2) (ภำพท 1)

จำกงำนวจยทศกษำตวอยำงเมลดเทยนแดงทจ�ำหนำยในประเทศไทย ยงใหขอมลดำนคณภำพทำงเคม

ไมเพยงพอส�ำหรบกำรจดท�ำมำตรฐำนในต�ำรำมำตรฐำนยำสมนไพรไทย ไดศกษำคณลกษณะเฉพำะตวและรำยงำน

กำรวจยทพบสำรประกอบในเมลดเทยนแดงระบวำม edible oil สงถงรอยละ 58(3) และพบสำรประกอบตำงๆ เชน

benzyl cyanide, benzyl isothiocyanate, allyl glucosinolate, amino acids, sinapic acid, sinapine

และlepidine(2, 4, 5) เพอน�ำมำใชในกำรทดสอบเอกลกษณทำงเคม-ฟสกสของเมลดเทยนแดงโดยอำศยปฏกรยำ

ทำงเคมระหวำงสำรประกอบในเมลดเทยนแดงกบสำรเคมทเตมลงไปท�ำปฏกรยำเพอพสจนวำมสำรประกอบชนดนน

ภาพท 1 เมลดเทยนแดง

เอกลกษณทางเคม-ฟสกสของเทยนแดง จตราชยวฒน



อยจรง ซงปฏกรยำทำงเคมดงกลำวจะเฉพำะเจำะจงกบสำรประกอบทมในเมลดเทยนแดง เชน ปฏกรยำกำรท�ำใหเกดส

กำรท�ำใหเกดกำรตกตะกอน นอกจำกนวธกำรตรวจเอกลกษณของเมลดเทยนแดงโดย Thin-layer Chromatography

(TLC) ทมผรำยงำนไวแลวนน(2, 7) ยงไมมสำรส�ำหรบเปรยบเทยบคำ Rf จงไดศกษำสำรประกอบในเมลดเทยนแดง

ทอำจน�ำมำใชเปนสำรเปรยบเทยบ (marker) เพอน�ำขอมลผลกำรทดสอบไปประกอบกำรพจำรณำในหวขอ

กำรตรวจเอกลกษณทำงเคม-ฟสกสของเทยนแดงเพอบรรจในต�ำรำมำตรฐำนยำสมนไพรไทย

วสดและวธการ

ตวอยางสมนไพร

เมลดแกแหงของเทยนแดงจ�ำนวน 15 ตวอยำง ซอจำกรำนขำยสงและขำยปลกสมนไพร ในเขต

กรงเทพมหำนคร จ�ำนวน 10 ตวอยำง และในสวนภมภำคจ�ำนวน 5 ตวอยำง คอ จงหวดเชยงใหม เชยงรำย

ชลบร ขอนแกน และสงขลำ จงหวดละ 1 ตวอยำง ทกตวอยำงไดผำนกำรพสจนเอกลกษณทำงเภสชเวทวำมำจำกพช

ชอ Lepidium sativum L. ในวงศ Cruciferae (Brassicaceae), Crude Drug Number: DMSc 431

เครองมอและอปกรณ

- Electronic analytical balance, A&D รน ER180A

- Thin-layer Chromatography Apparatus : TLC tank, silica gel GF254 precoated plate,

microcapillary tube ขนำด 2, 5, 10 ไมโครลตร

- เครองถำยภำพโครมำโตแกรมชนดผวบำง บรษท CAMAG

- อปกรณและเครองแกวอนๆ ทใชในหองปฏบตกำร เชน กระบอกตวงกรวยแยก ปเปต กระดำษกรอง

water bath และ centrifuge tube เปนตน

สารมาตรฐาน

- lepidine (C10H9N) ควำมบรสทธ >97% GC, Fluka Chemie AG Switzerland

- sinapic acid (C11H12O5) ควำมบรสทธ >99% GC, Fluke Chemie AG Switzerland

สารเคม (AR grade)

ethanol, methanol, ruthenium red, nitric acid, sodium hydroxide, sulfuric acid, zinc

powder, iron (III) chloride, iron (II) sulfate, hydrochloric acid, ninhydrin, petroleum ether

(40 �- 60 �), chloroform, ethyl acetate, ammonia solution, iodine, chloroplatinic acid, potassium

iodide, bismuth oxynitrate, glacial acetic acid

น�ายาทดสอบ

Ruthenium red TS, acetic potassium iodobismuthate TS, sodium hydroxide TS, iron (II)

sulfate TS, dilute nitric acid, 10% w/v sodium hydroxide, 6M hydrochloric acid, iron (III) chloride

TS, ninhydrin TS, anisaldehyde TS, dragendorff TS, lodoplatinate TS.

วธเตรยมน�ายาทดสอบ

เตรยมน�ำยำทดสอบ (Test Solution, TS) ตำมวธทระบใน Thai Pharmacopoeia(8, 9)



วธการตรวจเอกลกษณทางเคม-ฟสกส

1. การทดสอบ mucilage(9)

ตวอยำงเมลดเทยนแดงน�ำหนก 1 กรม ใสในกระบอกตวงทมจกปดขนำด 25 มลลลตร ท�ำใหตวอยำง

เปยกทวกนดวย ethanol ปรมำตร 1 มลลลตร แลวเตมน�ำจนครบ 25 มลลลตร ปดจกและเขยำแรงๆ 5 นำท

จำกนนตงทงไวประมำณ 1 ชวโมง โดยเขยำเปนครงครำว เตม ruthenium red TS ปรมำตร 0.5 มลลลตร แลวผสม

ใหเขำกน

2. การทดสอบปฏกรยากบ acetic potassium iodobismuthtateTS(10)

ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยดน�ำหนก 1 กรม ใสใน centrifuge tube เตม ethanol 3 มลลลตร

ปดจกเขยำนำน 3 นำทแลวกรอง สำรละลำยทกรองไดเตม acetic potassium iodobismuthtate TS 2-3 หยด

3. การทดสอบปฏกรยากบกรดและดาง

3.1 ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยดน�ำหนก 0.1 กรม เตม dilute nitric acid ปรมำตร 2 มลลลตร

เขยำใหเขำกน แลวท�ำใหรอนบน water bath

3.2 ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด 0.1 กรม เตม sodium hydroxide TS ปรมำตร 2 มลลลตร

เขยำใหเขำกน

4. การทดสอบอนมล sulfide และ cyanide โดยวธ paper strip(11, 12)

เตรยม iron (II) sulfate strip โดยน�ำกระดำษกรองขนำดกวำง 2-3 มลลเมตร ยำวประมำณ 10

มลลเมตร ชบ iron (II) sulfate TS ท�ำใหแหง แลวชบซ�ำในสำรละลำย 10% w/v sodium hydroxide ท�ำใหแหง

อกครงหนง แลวน�ำมำใชทนท โดยสอดไวในหลอดแกวซงตดอยกบจกยำง

ใสตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยดน�ำหนก 5 กรม ลงในขวดแกวขนำด 100 มลลลตร เตมผงสงกะส

3 กรม และ dilute sulfuric acid ปรมำตร 30 มลลลตร แลวปดจกยำงทมหลอดแกวและ iron (II) sulfate strip

สอดอยทนท (ภำพท 2) เขยำเบำๆ ใหเมลดเทยนแดงบดละเอยด ผงสงกะส และ dilute sulfuric acid เขำกน

แลวน�ำไปวำงบน water bath โดยเปลยน paper strip ทกๆ 15 นำท และคอยๆ หยดน�ำยำทประกอบดวย

6M hydrochloric acid 1 มลลลตร และ iron (III) chloride TS 2-3 หยดลงบน paper strip ทน�ำออกมำจำก

หลอดทเวลำประมำณ 45 นำท (ท�ำใน hood)

ภาพท 2 ขวดบรรจตวอยำงและหลอดแกวทดสอบพรอม paper strip




5. การทดสอบปฏกรยากบ ninhydrin TS

ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด 0.5 กรม ใสใน centrifuge tube เตม ethanol ปรมำตร 20 มลลลตร

ปดจกเขยำนำน 5 นำท กรองดวยส�ำล น�ำสำรละลำยทกรองไดปรมำตร 1 มลลลตร ใสในหลอดทดลองเตม ninhydrin

TS 2 หยด ผสมใหเขำกน แลวน�ำไปท�ำใหรอนใน water bath เปนเวลำ 2-3 นำท

6. Thin-layer Chromatographic Test

สารละลายมาตรฐาน

- sinapic acid: ละลำย sinapic acid น�ำหนก 10 มลลกรม ในน�ำ 0.5 มลลลตร เตม methanol

ปรมำตร 1 มลลลตร ผสมใหเขำกน

- lepidine: ปเปต lepidine 10 ไมโครลตร เตม methanol ปรมำตร 1 มลลลตร ผสมใหเขำกน

สารละลายตวอยาง

1. ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด 1 กรม เตม ethanol ปรมำตร 5 มลลลตร เขยำนำน 5 นำท

ตงทงไวใหตกตะกอน สำรละลำยสวนใสน�ำไปทดสอบตอในขอ 6.1 และ 6.2

2. ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด 5 กรม ใสในกรวยแยก เตม petroleum ether (40 �- 60 �) ปรมำตร

30 มลลลตร เขยำนำน 15 นำท ตงทงไวใหตกตะกอน แยกชน petroleum ether ออก น�ำไปด�ำเนนกำรตอตำมวธ

ในขอ 3 สวนกำกน�ำไปสกดตอดวย methanol 2 ครง ครงละ 25 มลลลตร แตละครงกรองแลวน�ำสำรสกดทไดมำรวมกน

น�ำไประเหยแหงบน water bath ละลำย residue ดวย dilute hydrochloric acid ปรมำตร 30 มลลลตร ถำยใส

กรวย แยกสกดดวย ethyl acetate 2 ครง ครงละ 30 มลลลตร รวมชน ethyl acetate น�ำไประเหยแหงบน water bath

ละลำย residue ดวย methanol ปรมำตร 0.5 มลลลตร (สำรละลำยตวอยำง A) ชน aqueous ท�ำใหเปนดำงดวย

ammonia TS และสกดดวย chloroform 2 ครง ครงละ 30 มลลลตร รวมชน chloroform น�ำไประเหยแหง

บน water bath ละลำย residue ดวย methanol ปรมำตร 0.5 มลลลตร (สำรละลำยตวอยำง B)

3. ชน petroleum ether จำกขอ 2 น�ำไประเหยแหงบน water bath ละลำย residue ดวย methanol

ปรมำตร 0.5 มลลลตร (สำรละลำยตวอยำง C)

4. ตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด 5 กรม เตมสำรละลำยมำตรฐำน lepidine ปรมำตร 1 มลลลตร

ลงในตวอยำง ผสมใหเขำกน สกดดวย petroleum ether (40 �- 60 �) ปรมำตร 30 มลลลตร เขยำนำน 15 นำท ตงทงไว

ใหตกตะกอน แยกชน petroleum ether ออก น�ำไประเหยแหงบน water bath ละลำย residue ดวย methanol

ปรมำตร 0.5 มลลลตร (สำรละลำยตวอยำง D)

6.1 การทดสอบดวยทางโครมาโตแกรมชนดผวบาง (Thin-Layer Chromatography, TLC)

ของสารสกดจากเมลดเทยนแดงดวย ethanol และใชน�ายาแยก toluene : ethyl acetate (9:1)

น�ำสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงดวย ethanol ปรมำตร 20 ไมโครลตร แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย

silica gel GF254 น�ำแผน TLC ใสใน tank ทมน�ำยำอมตวประกอบดวย toluene : ethyl acetate (9:1) ปดฝำ

tank เมอน�ำยำเคลอนทไดระยะทำง 10 เซนตเมตร จำกจดเรมตน น�ำแผน TLC ออกจำก tank ผงใหแหงใน hood

แลวน�ำไปตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS แลวอบท 105 องศำเซลเซยส นำน 5 นำท

6.2 การทดสอบดวยโครมาโตแกรมชนดผวบาง (TLC) ของสารสกดจากเมลดเทยนแดงดวย

ethanol และใชน�ายาแยก acetic acid : toluene : ether : methanol (18:120:60:1)

น�ำสำรละลำยมำตรฐำน lepidine ปรมำตร 2 ไมโครลตร และสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงดวย ethanol

ปรมำตร 20 ไมโครลตร แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย silica gel GF254 น�ำแผน TLC ใสใน tank ทมน�ำยำ

อมตวประกอบดวย acetic acid : toluene : ether : methanol (18:120:60:1) ปดฝำ tank เมอน�ำยำเคลอนท



ไดระยะทำง 10 เซนตเมตร จำกจดเรมตน น�ำแผน TLC ออกจำก tank ผงใหแหงใน hood แลวน�ำไปตรวจสอบดวย

น�ำยำพน anisaldehyde TS แลวอบท 105 องศำเซลเซยส นำน 5 นำท และตรวจสอบดวยน�ำยำพน dragendorff TS

6.3 การทดสอบดวยโครมาโตแกรมชนดผวบาง (TLC) ของสารสกดจากเมลดเทยนแดงเปรยบเทยบ

กบสารมาตรฐาน sinapic acid และใชน�ายาแยก chlorofrom : methanol (9:1)

น�ำสำรละลำยมำตรฐำน sinapic acid ปรมำตร 2 ไมโครลตร และสำรละลำยตวอยำง A ปรมำตร 5 ไมโครลตร

แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย silica gel GF254 น�ำแผน TLC ใสใน tank ทมน�ำยำอมตวประกอบดวย

chlorofrom : methanol (9:1) ปดฝำ tank เมอน�ำยำเคลอนทไดระยะทำง 10 เซนตเมตร จำกจดเรมตน น�ำแผน

TLC ออกจำก tank ผงใหแหงใน hood แลวน�ำไปตรวจสอบโดยองไอของ iodine ท�ำกำรทดสอบตอโดยกำรสกดสำร

จำกจด (spot) ท Rf value ตรงกบ sinapic acid ดวย methanol แลวเปรยบเทยบ ultraviolet spectrum

ของสำรสกดดงกลำวกบสำรมำตรฐำน sinapic acid

6.4 การทดสอบดวยโครมาโตแกรมชนดผวบาง (TLC) ของสารสกดจากเมลดเทยนแดง (สารละลาย

ตวอยาง B) เปรยบเทยบกบสารมาตรฐาน lepidine และใชน�ายาแยก chlorofrom : methanol : ammonia

(90:9:1)

น�ำสำรละลำยมำตรฐำน lepidine ปรมำตร 2 ไมโครลตร แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย silica gel GF254

และสำรละลำยตวอยำง B ปรมำตร 20 ไมโครลตร แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย silica gel GF254 ใหเปนแถบยำว

ประมำณ 2 เซนตเมตร น�ำแผน TLC ใสใน tank ทมน�ำยำแยกอมตวประกอบดวย chlorofrom : methanol :

ammonia (90:9:1) ปดฝำ tank เมอน�ำยำแยกเคลอนทไดระยะทำง 10 เซนตเมตร จำกจดเรมตน น�ำแผน

TLC ออกจำก tank ผงใหแหงใน hood แลวน�ำไปตรวจสอบโดยพนดวยน�ำยำ iodoplatinate TS

6.5 การทดสอบดวยโครมาโตแกรมชนดผวบาง (TLC) ของสารสกดจากเมลดเทยนแดง (สารละลาย

ตวอยาง C และ D) เปรยบเทยบกบสารมาตรฐาน lepidine และใชน�ายาแยก chlorofrom : methanol :

ammonia (90:9:1)

น�ำสำรละลำยมำตรฐำน lepidine ปรมำตร 2 ไมโครลตร และสำรละลำยตวอยำง C ปรมำตร 10 ไมโครลตร

แตมบนแผน TLC ทฉำบดวย silica gel GF254 น�ำแผน TLC ใสใน tank ทมน�ำยำแยกอมตวประกอบดวย

chlorofrom : methanol : ammonia (90:9:1) ปดฝำ tank เมอน�ำยำแยกเคลอนทไดระยะทำง 10 เซนตเมตร

จำกจดเรมตน น�ำแผน TLC ออกจำก tank ผงใหแหงใน hood แลวน�ำไปตรวจสอบโดยพนดวยน�ำยำ iodoplatinate TS

ผล

1. กำรทดสอบ mucilage เกดกำรพองตวของ mucilage และเมอเตม ruthenium red TS mucilage

จะเปนสชมพ

2. กำรทดสอบปฏกรยำกบ acetic potassium iodobismuthate TS เกดตะกอนสสม

3. กำรทดสอบปฏกรยำกบกรดและดำง

3.1 กำรทดสอบปฏกรยำกบ dilute nitric acid เกดสน�ำตำลแดง และเมอท�ำใหรอนตอไปสน�ำตำลแดง

จะเปลยนเปนสเหลอง

3.2 กำรทดสอบปฏกรยำกบ sodium hydroxide TS เกดสเหลองขนทนท

4. กำรทดสอบอนมล cyanide และ sulfide เกดสด�ำบน strip และ strip ทน�ำออกมำจำกหลอดทเวลำ

45 นำท เมอคอยๆ หยดน�ำยำทประกอบดวย 6M hydrochloric acid 1 มลลลตร และ iron (III) chloride TS

2-3 หยด ลงบน strip สด�ำ บน strip จะหำยไปพรอมกบเกดฟองกำซและมกลน hydrogen sulfide และเกดสน�ำเงน

หรอสเขยวทปลำย strip




5. กำรทดสอบปฏกรยำกบ ninhydrin TS เกดสมวงน�ำเงน

6. Thin-layer Chromatographic Test

6.1 ลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงดวย ethanol โดยใชน�ำยำแยก

toluene : ethyl acetate (9:1) พบจดสมวงชดเจนจ�ำนวน 6 ต�ำแหนง (ภำพท 3)

6.2 ลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงดวย ethanol โดยใชน�ำยำแยก acetic

acid : toluene : ether : methanol (18:120:60:1) เมอตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS สำรสกดจำกเมลด

เทยนแดงพบจดสมวงชดเจนจ�ำนวน 4 ต�ำแหนง และตรวจสอบดวยน�ำยำพน dragendorff TS สำรสกดจำก

เมลดเทยนแดงพบจดสมวง 1 ต�ำแหนง และจดสเหลองเขมบนพนสเหลองจ�ำนวน 4 ต�ำแหนง ไมพบจดสสมทต�ำแหนง

ตรงกบ lepidine (ภำพท 4)

6.3 ลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงเปรยบเทยบกบสำรมำตรฐำน sinapic

acid ใชน�ำยำแยก chlorofrom : methanol (9:1) เมอตรวจสอบภำยใตแสงอลตรำไวโอเลต (ultraviolet)

ทควำมยำวคลน 254 นำโนเมตร พบวำมจดทบแสงทต�ำแหนงตรงกบสำรมำตรฐำน sinapic acid (ภำพท 5) และ

ใหสน�ำตำลอมชมพกบไอของ iodine เหมอนกนกบสำรมำตรฐำน sinapic acid (ภำพท 6) และ ultraviolet

spectrum ของสำรสกดจำกจดดงกลำวม maximum absorption ท 310 นำโนเมตร ตรงกนกบสำรมำตรฐำน

sinapic acid (ภำพท 7)

ภาพท 3 โครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง

ดวย ethanol ตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS


ดวย ethanol ตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS

(ทำงซำยมอ) และน�ำยำพน dragendorff TS (ทำงขวำมอ)

สำรส

กดตว

อยำง

ดวย

etha

nol

สำรส

กดตว

อยำง

ดวย

etha

nol

สำรส

กดตว

อยำง

ดวย

etha

nol

lepi

dine



sinapic acid

สำรสกดจำก spot ท Rf value ตรงกบ sinapic acid

250 290 330 370 nm

ภาพท 7 เปรยบเทยบ Ultraviolet spectrum ระหวำง sinapic acid และสำรสกดจำก spot ท Rf value

ตรงกบ sinapic acid ในสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง


(สำรละลำยตวอยำง A) เปรยบเทยบกบสำรมำตรฐำน

sinapic acid ตรวจสอบภำยใตแสงอลตรำไวโอเลต

ทควำมยำวคลน 254 นำโนเมตร


(สำรละลำยตวอยำง A) เปรยบเทยบกบสำรมำตรฐำน

sinapic acid ตรวจสอบโดยกำรองไอของ iodine

sins

pic

acid

sins

pic

acid

สำรล

ะลำย

ตวอย

ำง A

สำรล

ะลำย

ตวอย

ำง A




สำรล

ะลำย

ตวอย

ำง B

สำรล

ะลำย

ตวอย

ำง C

lepi

dine

สำรล

ะลำย

ตวอย

ำง D

lepi

dine

6.4 โครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง (สำรละลำยตวอยำง B) เปรยบเทยบกบสำร

มำตรฐำน lepidine ไมพบจดทต�ำแหนงตรงกบ lepidine (ภำพท 8)

6.5 โครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง (สำรละลำยตวอยำง C) เปรยบเทยบกบสำร

มำตรฐำน lepidine ไมพบจดทต�ำแหนงตรงกบ lepidine (ภำพท 9)

6.6 ลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง (acid fraction) เปรยบเทยบกบ

สำรมำตรฐำน sinapic acid โดยใชน�ำยำแยกทมสวนผสมของ chlorofrom และ methanol อตรำสวน 9:1

(ภำพท 10) และคำ hRf ทแสดงไวในต�ำรำมำตรฐำนยำสมนไพรไทย (Thai Herbal Pharmacopoeia Volume

III, 2009) ตำรำงท 1


(สำรละลำยตวอยำง B) เปรยบเทยบกบสำรมำตรฐำน

lepidine ตรวจสอบดวยน�ำยำพน iodoplatinate TS


(สำรละลำยตวอยำง C และ D) เปรยบเทยบกบสำร

มำตรฐำน lepidineตรวจสอบดวยน�ำยำพน iodoplati-

nate TS



1 7-9 ทบแสง สน�ำตำล

2 12-13 ทบแสง -

3* 27-29 ทบแสง สน�ำตำลอมชมพ

4 42-44 - สเหลองออน

5 45-47 ทบแสง -


7 86-88 ทบแสง สเหลองออน


*sinapic acid

ตารางท 1 แสดงคำ hRf ของสำรสกดเมลดเทยนแดง Lepidium sativum L.

กำรตรวจสอบ

จด คำ hRf แสงอลตรำไวโอเลต ตรวจสอบดวยไอ Iodine

254 นำโนเมตร

hR1

I II

100 100

50 50

0 0

hR1

ภาพท 10 โครมำโตแกรมของสำรมำตรฐำน sinapic acid เปรยบเทยบกบสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง

(acid fraction) โดยใชน�ำยำแยกทมสวนผสมของ Chlorofrom และ Methanol อตรำสวน 9:1

1 = สำรละลำยมำตรฐำน sinapic acid

2 = สำรสกดจำกเมลดเทยนแดง (acid fraction)

I = สองดภำยใตแสงอลตรำไวโอเลตทควำมยำวคลน 254 นำโนเมตร

II = องไอ iodine




วจารณ

จำกขอมลทำงเภสชเวทผวของเทยนแดงประกอบดวย mucilageous cells ผลกำรทดสอบพบวำ mucilage

ของเทยนแดงจะเกดกำรพองตวเมอถกกบน�ำ และท�ำปฏกรยำกบ ruthenium red TS ใหสชมพ สำรอนๆ ทมรำยงำน

วำพบในเทยนแดง เชน สำรประกอบในกลม alkaloids จะท�ำปฏกรยำกบ acetic potassium iodobismuthate TS

เกดเปนตะกอนสสมและสำรกลม isothiocyanate ซงจะแตกตวใหอนมล sulfide และ cyanide ท�ำกำรทดสอบ

โดยใช paper strip ถำเปนอนมล sulfide จะเกดสด�ำทเกดขนบน strip ตงแต 5 นำทแรกเทำนน ซงเกดจำกปฏกรยำ

ของอนมล sulfide และ sodium hydroxide และ iron (II) sulfate ทชบอยบน strip เกดเปน iron (II) sulfide

เมอถกกรด จงใหแกสไฮโดรเจนซลไฟดทมกลนเฉพำะ สวนอนมล cyanide จะท�ำปฏกรยำกบ sodium hydroxide,

iron (II) sulfate, iron (III) chloride TS และ hydrochloric acid (Prussian Blue Test) ใหสเขยวหรอ

สน�ำเงนทปลำย strip และจะพบบน strip เมอเวลำผำนไปประมำณ 45 นำท ในกำรทดสอบจงตองเปลยน strip

ทก 15 นำท เพอใหม iron (II) sulfate เพยงพอส�ำหรบท�ำปฏกรยำกบอนมล cyanide กำรเกดสเขยวหรอสน�ำเงน

ขนอยกบปรมำณ cyanide ทมในตวอยำง ถำตวอยำงมปรมำณ cyanide นอยจะไดสเขยว ถำตวอยำงมปรมำณ

cyanide มำกจะไดสน�ำเงน นอกจำกนสำรประกอบในเทยนแดงยงท�ำปฏกรยำกบ dilute nitric acid เกดสน�ำตำลแดง

และท�ำปฏกรยำกบ ninhydrin TS เกดสมวง น�ำเงน อำจเกดจำกองคประกอบทเปนโปรตนซงพบเปนปกตในเมลดพช

กำรตรวจเอกลกษณทำงเคม-ฟสกสของเทยนแดงโดยวธ Thin-layer Chromatography (TLC) พบวำ

ลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงดวย ethanol โดยใชน�ำยำแยก toluene : ethyl acetate

(9:1) เมอตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS พบจดสมวงชดเจนจ�ำนวน 6 ต�ำแหนง สวนน�ำยำแยก acetic

acid : toluene : ether : methanol (18:120:60:1) เมอตรวจสอบดวยน�ำยำพน anisaldehyde TS พบจดสมวง

ชดเจนจ�ำนวน 4 ต�ำแหนง ซงสำมำรถใชบอกลกษณะทำงโครมำโตแกรมของสำรสกดจำกเมลดเทยนแดงได ในกรณท

ไมมสำรมำตรฐำนเปรยบเทยบ

เนองจำกในเมลดเทยนแดงมปรมำณ edible oil สง กำรตรวจเอกลกษณทำงเคมโดยวธ Thin-layer

Chromatography (TLC) จงเตรยมสำรละลำยตวอยำงโดยกำรสกด edible oil ออกกอนดวย petroleum ether

(40 �- 60 �) แลวสกดตวอยำงตอเพอน�ำ acid fraction และ basic fraction ไปทดสอบวำในเมลดเทยนแดงมสำรประกอบ

sinapic acid และ lepidine อยหรอไม โดยกำรเปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดใน acid

fraction กบสำรมำตรฐำน sinapic acid และสำรสกดใน basic fraction กบสำรมำตรฐำน lepidine จำกกำร

เปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดใน acid fraction กบสำรมำตรฐำน sinapic acid พบวำ

เมอตรวจสอบโดยสองดภำยใตแสงอลตรำไวโอเลตทควำมยำวคลน 254 นำโนเมตร สำรสกดของเมลดเทยนแดงพบจด

ทบแสงทมคำ Rf ตรงกบสำรมำตรฐำน sinapic acid และใหสน�ำตำลปนชมพเมอองไอของ iodine เชนเดยวกนกบ

สำรมำตรฐำน sinapic acid เมอน�ำจดดงกลำวมำทดสอบตอโดยกำรสกดดวย methanol และน�ำไป scan ดวย UV

spectrophotometer พบวำจดดงกลำวม maximum absorption ท 310 nm ตรงกนกบสำรมำตรฐำน sinapic acid

แสดงวำสำมำรถใช sinapic acid เปนสำรเปรยบเทยบ (marker) ในกำรตรวจเอกลกษณเมลดเทยนแดงโดย

Thin-layer Chromatography ไดสวนกำรเปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดจำกเมลด

เทยนแดงใน basic fraction กบสำรมำตรฐำน lepidine ปรำกฏวำไมพบ lepidine ในสำรสกดจำกเมลดเทยนแดง

ตำมรำยงำนทระบวำตรวจพบ alkaloids 7 ชนดในเมลดเทยนแดง(6) แถบทตดสน�ำตำลกบ iodoplatinate TS

อำจเปน alkaloids ชนดอนทพบในเมลดเทยนแดง

จำกคณสมบตของ lepidine ทละลำยใน petroleum ether (40 �- 60 �) ในกำรทดสอบไดเตมสำรมำตรฐำน

lepidine ลงในตวอยำงเมลดเทยนแดงบดละเอยด แลวท�ำกำรสกดดวย petroleum ether (40 �- 60 �) โดยทดสอบควบค

กนไปกบตวอยำงทไมไดเตมสำรดงกลำว ผลกำรศกษำไมพบ lepidine ในตวอยำงทศกษำ ในรำยงำนทระบวำในเมลด



เทยนแดงม lepidine นนระบวำเปน imidazole alkaloid lepidine(6, 14) ซงมสตรโครงสรำงแตกตำงจำกสตรโครงสรำง

ของ lepidine (4-methylquinoline) ทปรำกฏใน Merck lndex(13) แตผทอำงงำนวจยนตอมำไดตดค�ำ imidazole

alkaloid ออก เหลอแต lepidine จงท�ำใหเกดกำรเขำใจผดไดสตรโครงสรำงของ lepidine (4-methylquinoline)

และ imidazole alkaloid lepidine รปท 11 และ 12 ขอมลผลกำรทดสอบทำงเคม-ฟสกสทท�ำกำรศกษำนจะน�ำไป

ประกอบกำรพจำรณำในหวขอกำรตรวจเอกลกษณทำงเคม-ฟสกสของเมลดเทยนแดง เพอบรรจในต�ำรำมำตรฐำน

ยำสมนไพรไทยตอไป

ภาพท 11 สตรโครงสรำงของ lepidine (4- methylquinoline) ตำมทปรำกฏใน Merck lndex(13)

ภาพท 12 สตรโครงสรำงของ lepidine ในเทยนแดงเปน imidazole alkaloid(6, 14)

CH3

N

สรป

วธตรวจเอกลกษณทำงเคม-ฟสกสของเทยนแดง โดยท�ำใหเกดกำรพองตวของ mucilage เมอถกน�ำและ

เกดสชมพกบ ruthenium red TS, กำรท�ำปฏกรยำเกดสกบ dilute nitric acid, sodium hydroxide TS และ

ninhdrin TS, กำรท�ำปฏกรยำเกดตะกอนกบ acetic potassium iodobismuthate TS, กำรทดสอบอนมล

cyanide และ sulfide โดยวธ paper strip และกำรเปรยบเทยบ Thin-layer Chromatogram ของสำรสกดกบ

สำรมำตรฐำน sinapic acid สำมำรถใชเปนวธตรวจเอกลกษณของสมนไพรเทยนแดงได และในตวอยำงทน�ำมำศกษำ

ไมพบ lepidine ทมสตรโครงสรำงเปน 4-methylquinoline

OMe

CH2

HN

CH2 NH

N

N




กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณนำงสำวสภำภรณ สนธวณชย ทเปนผชวยในกำรทดสอบวธตรวจเอกลกษณทำงเคม-ฟสกส

ของเทยนแดง

เอกสารอางอง

1. ขนโสภตบรรณลกษณ. คมภรแพทยไทยแผนโบรำณ เลม 1. พระนคร : สมำคมเภสชและอำยรเวชโบรำณแหงประเทศไทย

วดสำมพระยำ; 2505. หนำ 45.

2. ประนอม เดชวศษฎสกล, ลดดำวลย บญรตนกรกจ. กำรพสจนเอกลกษณและจดท�ำขอมลจ�ำเพำะทำงเภสชเวทของเทยนทง 9

[วทยำนพนธดเดน ปกำรศกษำ 2537]. กรงเทพฯ : บณฑตวทยำลย จฬำลงกรณมหำวทยำลย; 2537. หนำ 211-29

3. Plants For A Future Database. Lepidium sativum. [online]. 2002; [cited 2002 May 2]; [4 screen]. Available from: URL: http://www.comp.leeds.ac.uk/cgi-bin/pfaf/arr_html?Lepidium+sativum&CAN=LATIND

4. Gil V, MacLeod AJ. Studies on glucosinolate degradation in Lepidium sativum seed extracts. Phytochemisty 1980; 19(7): 1369-74.

5. นนทวน บณยะประภศร, บรรณำธกำร. สมนไพรไมพนบำน 2. กรงเทพฯ : ส�ำนกงำนขอมลสมนไพร คณะเภสชศำสตร มหำวทยำลยมหดล; 2541: 403-6.

6. Maier UH, Gundlach H, Zenk MH. Seven imidazole alkaloids from Lepidium sativum. Phytochemistry 1998; 49(6): 1791-5.

7. Jewvachdamrongkul Y, Dechatiwongse T, Pecharaply D, Bansiddhi J, Kanchanapee P. Identification of SomeThai Medicinal Plants. Mahidol University J Pharm Sci 1982; 9(3): 65-73.

8. Department of Medical Sciences. Thai pharmacopoeia Vol. 1 Part 1. Nonthaburi: Department of Medical Sciences, Ministry of Public Health; 1987.

9. Department of Medical Sciences. Thai pharmacopoeia Vol. 1 Part 2. Nonthaburi: Department of Medical Sciences, Ministry of Public Health; 1997.

10. Curry A. Poison detection in human organs. 2nd ed. Springfield: Charles C. Thomas; 1969. p. 47-9. 11. เกรก รตอำภำ, กจชย ศรวฒน, วไลวรรณ ตนจอย. คมอกำรตรวจสำรพษอยำงงำย. กองพษวทยำ กรมวทยำศำสตรกำรแพทย;

2531. หนำ 51.

12. The Merck Index. 7th ed. New Jersey: Merck & Co., Inc.; 1989. p. 321. 13. Farnsworth NR. Biological and phytochemical screening of plants. J Pharm Sci 1966; 55(3): 225-76. 14. Shukla A, Singh CS, Bigoniya P. Phytochemical and CNS activity of Lepidium sativum Linn. seeds

total alkaloid. Scholars Research Library Der Pharmacia Lettre 2011; 3(2): 226-37.



ABSTRACT THIAN DAENG is the dried mature seed of Lepidium sativum L. (Garden Cress). Ithas been prescribed in over 80 traditional medicines registered in Thailand. Various chemical identification tests have been conducted and the following tests were found applicable as methods for identification of THIAN DAENG: swelling test of mucilage in water; color tests with ruthenium red, with nitric acid, with sodium hydroxide, and with ninhydrin; precipitation test with acetic potassium iodobismuthate; tests forcyanide and sulfide ions using paper strip method; and Thin-layer chromatographic fingerprint of THIAN DAENG extract compared to that of sinapic acid. To confirm the presence of lepidine in THIAN DAENG as reported in the previous studies, the Thin-layer chromatography technique was applied. By comparing the chromatogram of the sample extract with that of lepidine, it showed that lepidine was absent in the studied samples. It was also found that the chemical structure of lepidine reported in the previous studies belonged to imidazole alkaloid group which was different from the chemical structure of lepidine existing in Merck index.

Key words: THIAN DAENG, Lepidine, Physico-chemical Identification

Physico-chemical Identification

of THIAN DAENG

Chitra Chaiyawat

Bureau of Drug and Narcotic, Department of Medical Sciences. Tiwanond Road, Nonthaburi 11000

Thailand.

Documents

การตรวจเอกลักษณ์ทางเคมี ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/563109.pdf · 2017-12-15 · cT(L(P:โ>Y.c+HFั[(โ)T.c>Id;. /[JY 1IN9โ