การเลี้ยงนกกระจอกเทศ

โดยศริิพันธ โมราถมสวัสดิ ์ธรรมบุตรไสว นามคุณ

กองบํ ารุงพันธุสัตว กรมปศุสัตว

สารบัญ

โรงเรือนสํ าหรับนกกระจอกเทศอาหารนกกระจอกเทศการฟกไขนกกระจอกเทศการเลี้ยงและการจัดการผลผลติจากนกกระจอกเทศ

สรปุขอมูลเก่ียวกับนกกระจอกเทศและนกอีมู

การเลีย้งนกกระจอกเทศ 2

น

สปโปเ

อตนน

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

กกระจอกเทศมีถิ่นกํ าเนิดในทวีปอัฟริกา สํ าหรับคนไทยแลวจะพบเห็นนกกระจอ

วนสัตวเทาน้ัน ทั้งน้ีในความเปนจริงแลวนกกระจอกเทศเปนสัตวที่ใหผลตอบแระโยชน เชน หนังคุณภาพเยี่ยมดีกวาหนังจระเขเสียอีกเน้ือรสชาดอรอยเหมือนเคลเลสเตอรอลต่ํ ากวามาก ขนทํ าเคร่ืองประดับ แถมไขยังใชแกะสลัก หรือวาดลระดับอีกดวย ซ่ึงประโยชนดังกลาวเปนคุณลักษณะของสัตวเศรษฐกิจอยางแทจริง ทียบการใหผลผลิตของโคกับนกกระจอกเทศ ไดดังน้ี

โค นกกระระยะเวลาต้ังทอง / ฟกไข (วัน)ผลิตลูก (ตัว/ป)อัตราการแลกเน้ืออายุสงโรงงานแปรรูป (วัน)ผลผลิตเน้ือ (กก.)หนัง (ตร.ฟุต)ขน (กก.)

2801

5 : 164525030-

42

249215

าจจะเปนของแปลก ถาเมืองไทยจะต้ังฟารมเล้ียงนกกระจอกเทศ แตโดยควาางประเทศไมวาจะเปนสหรัฐอเมริกา ฝร่ังเศล อังกฤษ อิสราเอล ออสเตรเลีย เปนกกระจอกเทศมากมาย อยางในอเมริกามีถึง 3,000 กวาฟารม แลวยังต้ังกกระจอกเทศอีกดวย หนังของนกกระจอกเทศเปนที่นิยมของผูผลิตชั้นนํ า เชน

การเลี้ยงนกกระจอกเทศ

กเทศก็เฉพาะตามทนหลายอยางที่มีน้ือวัวแตไขมันและวดลายเปนเคร่ืองซ่ึงสามารถเปรียบ

จอกเทศ20

: 1070080-18

มเปนจริงแลวในตน มีฟารมเล้ียงเปนสมาคมผูเล้ียง คริสเตียนดิออร

การเลีย้งนกกระจอกเทศ 3

เทสทโตนี ฯลฯ เพ่ือใชผลิตรองเทาบูต เข็มขัด กระเปาถือ กระเปาเดินทาง เปนตน ซึ่งประเทศที่นิยม สินคาจากหนังนกกระจอกเทศ คือ ญี่ปุน เยอรมัน ฝร่ังเศล อเมริกา และอิตาลี สํ าหรับเน้ือนกกระจอกเทศก็มีแนวโนมที่จะทดแทนเน้ือวัว โดยเฉพาะในกลุมชนที่ไมนิยมบริโภคเน้ือวัวเพราะรสชาดเหมือนเน้ือวัว แตโปรตีนสูงกวาและโคเลสเตอรอลต่ํ ากวา ดังน้ัน เพื่อเปนขอมูลแกเกษตรกรไทยหรือผูที่สนใจเกี่ยวกับ การเล้ียงนกกระจอกเทศ กลุมงานสัตวปก กองบํ ารุงพันธุสัตว กรมปศุสัตว จึงไดรวบรวมขอมูลตางๆ จากหนังสือของตางประเทศมาเพ่ือใหทานไดศึกษาเปนขอมูลเบ้ืองตน ซ่ึงหวังเปนอยางย่ิงวาจะเปนประโยชนแกทานบาง

การเล้ียงนกกระจอกเทศ ก็เหมือนกับการเล้ียงสัตวเศรษฐกิจชนิดอ่ืนๆ ไมวาจะเปน โค สุกร เปด ไก ฯลฯ ยอมจะตองมีโรงเรือนอาหาร การจัดการเล้ียงดู เปนตน ซึ่งเปนปจจัยที่สํ าคัญในการผลิตที่ผูเลี้ยงจะตองใหความสนใจและศึกษาเพื่อจะไดจัดใหเหมาะสมพันธุสัตว ดังน้ี

โรงเรือนสํ าหรับนกกระจอกเทศลักษณะของโรงเรือน

เน่ืองจากนกกระจอกเทศเปนสัตวปามากอน กินหญาและแมลงหรือสัตวเล็กๆ เปนอาหาร ดังน้ัน โรงเรือนของนกกระจอกเทศจึงมี 2 สวน คือ

1.สํ าหรับขังนกกระจฟก เพราะชวงผสมอาหาร

2.ไดจิกกินดวย

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

สวนที่เปนบริเวณโรงเรือน (Shed) โดยจะตองกั้นเปนหองมีประตูปดเปด อกเทศเพื่อการรักษา หรือกั้นไมใหนกกระจอกเทศรบกวนขณะที่เขาไปเก็บไขออกไปพันธุและออกไข นกกระจอกเทศ คอนขางจะดุ ตลอดจนเปนท่ีวางภาชนะใหน้ํ าและ

สวนทีเ่ปนบริเวณสํ าหรับว่ิงเลน หรือออกกํ าลังกาย ซึ่งควรจะปลูกหญาไวใหนก

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐

4

อตัราสวนของพื้นที่พื้นที่ที่ใชเล้ียงนกกระจอกเทศ จะไมสามารถระบุตายตัวแนนอนวาจะตองเปนเทาไร ทั้ง

น้ีข้ึนกับความสมบูรณของพืชหรือหญาเล็กๆ และพื้นที่เหลือใชดวย แตสามารถกํ าหนดคราวๆ ได ดังน้ี

อายุภายในโรงเรือน

(ตร.ม/ตัว)ลานส ําหรับว่ิงเลน

(ตร.ม/ตัว)1-12 วัน22-90 วัน4 เดือน – สงตลาด(12-14 เดือน)2 ปข้ึนไป

1.201.20-2.401.50

8.00

-10

250

500

รั้ว ควรสูง 1.50-2.00 เมตร โดยใชลวดทีไ่มมีหนามแหลมคม เพราะจะท ําใหนกกระจอกเทศไดรับอันตรายได อาจใชเปนตาขายถัก หรือลวดกั้นเปนชวงๆ ก็ได เพราะปกตินกกระจอกเทศจะไมบินหนีอยูแลว การจะใชวัสดุอะไรจะตองคํ านึงถึงความปลอดภัยของนกกระจอกเทศ และทุนทรัพยของผูเลี้ยงดวย

อาหารนกกระจอกเทนกกระจอก

เปนกระเพาะบด (Gizzardเค้ียวเอ้ือง (Ruminant) เชเล็กๆ เชน ลูกกบ จิ้งจก หรบดยอยอาหารที่บริเวณกรสํ าคัญเปนอยางมาก ซ่ึงจะจะตองมีแรธาตุครบถวน สามารถแบงออกไดเปน ดัง

กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

ศเทศเปนสัตวกินพืช (Herbivorous) กระเพาะจะแบงเปน 2 สวน คือ สวนที่

) เหมือนไก แตไมมี Crop และกระเพาะพัก (Proventriculus) เหมือนสัตวน โค กระบือ ดังน้ัน อาหารของนกกระจอกเทศจึงเปนพืช ผัก หญา และสัตวอืแมลงตางๆ นอกจากน้ียังจิกกินกอนหิน หรือหินเกล็ดเล็กๆ เพื่อชวยในการะเพาะบด สํ าหรับการเล้ียงในระบะฟารมอาหารของนกกระจอกเทศมีความตองคํ านวณใหตรงตามความตองการของนกกระจอกเทศอายุตางๆ กัน โดยและเพียงพอโดยเฉพาะแคลเซียม ความตองการอาหารขนในแตละชวงอายุน้ี

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

5

0-3 เดือน 3-23 เดือน กํ าลังไข/ผสมพันธุพลังงาน (กิโลแคลอร่ี/กก.)โปรตีน (%)เซลลูโลส (%)แรธาตุ (%)

2,7002098

2,4001898

2,400-2,60015-17109

นอกจากน้ีจะตองมีหญาแหงหรือหญาสดและหินเกล็ดต้ังไวใหนกกระจอกเทศจิกกินดวย

การฟกไขนกกระจอกเทศนกกระจอกเทศถาปลอยเล้ียงตามธรรมชาติ (Wild Ostrich) จะถึงอายุผสมพันธุเม่ือ

เพศผูอายุ 3-4 สวนเพศเมีย 2.5 ปข้ึนไป แตนกกระจอกเทศที่เลี้ยงในระบบฟารม (Intersive) จะใชผสมพันธุไดเม่ือเพศผูอายุ 2.5 ป ข้ึนไป สวนเพศเมียอาย ุ 2 ปข้ึนไป ท้ังน้ี ข้ึนอยูกับอาหารและการจัดการเปนหลัก อัตราสวนท่ีใชผสมพันธุ เพศผู 1 ตัวตอเพศเมีย 1-3 ตัว นกกระจอกเทศจะผสมพันธุในชวงท่ีมีอากาศเย็นและจะออกไขปละไมเกิน 6 เดือน โดยออกไขทุก 2 วันตอ 1 ฟอง ไขหนักฟองละ 900-1,600 กรัม และมีความยาว 6-8 น้ิว เปลือกไขสีขาวครีม จนไขได 12-16 ฟอง ก็จะหยุดฟกไข (Clutch) โดยตัวเมียจะฟกไขในตอนกลางวัน ตัวผูจะชวยฟกในตอนกลางคืน ซึ่งจะใชเวลาฟกไข 42 วัน ในแต ละปแมนกกระจอกเทศจะใหไขประมาณ 36-42 ฟอง แตถาเก็บไขออกจะท ําใหแมนกกระจอกเทศออกไขไดมากข้ึน ซึ่งบางตัวใหไขถึง 90 ฟอง สํ าหรับการเล้ียงในระบบฟารม จะไมปลอยใหนกกระจอกเทศฟกไขเอง แตจะน ําไขไปฟกดวยเครื่องฟกไข ซ่ึงมีวิธีการคลายการฟกไขเปด ไขไก ดังน้ี

การดูแลไขฟกไขที่จะใชสํ าหรับฟกหลังจากเก็บจากรังไขแลว จะตองทํ าการรมควันฆาเชื้อดวยกาซ

ฟลอมาดิไฮดกอนนํ าไปไวในหองท่ีมีอุณหภูมิ 20°C-22°C และเก็บนานไมเกิน 7 วัน ในระหวางที่เก็บจะตองทํ าการกลับไขอยางนอยวันละหน่ึงคร้ัง

กอนที่จะนํ าไขเขาตูฟกจะตองนํ าไขฟกออกจากหองควบคุมอุณหภูมิมาไวที่หองที่มีอุณหภูมิปกติ (prepheat) เสียกอนประมาณ 8-10 ชั่วโมง เพ่ือปรับความเย็นของไขสูอุณหภูมิปกติ

(ประมาณ 35°C) ถานํ าไขเขาตูฟกทันที่จะทํ าใหเช้ือตาย (Embryonic shock) เน่ืองจากอุณหภูมิเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วจากเย็นไปรอน

อุณหภูมิและความช้ืนอุณหภูมิที่ใชในการฟกไข คือ 36°C ที่ความชื้น 40% จะใชเวลาฟกไขนาน 41-43 วัน

แตถาอุณหภูมิ 35°C ความช้ืน 40% จะใชเวลาฟกไข 43-47 วัน หากเพิ่มอุณหภูมิใหสูงขึ้นจะท ําใหอัตราการตายของลูกนกกระจอกเทศระยะแรกเพ่ิมสูงข้ึน

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

6

การสองไขสองไข 2 คร้ัง เพ่ือคัดเลือกไขท่ีไมมีเช้ือหรือเช้ือตายออกโดยคร้ังแรกจะทํ าการสองไข

หลังจากฟกไปแลว 2 สัปดาห หรือหากชํ านาญอาจสองไดเม่ือฟกไขไปแลว 7-10 วัน สวนคร้ังท่ีสองจะสองกอนยายจากตูฟก (Setter) ไปตูเกิด (Hatcher) หรือเม่ือฟกไขไปแลว 35 วัน

การกลับไขการกลับไขมีความส ําคัญตอการพัฒนาและเจริญเติบโตของตัวออนเปนอยางย่ิง จ ํานวน

คร้ังของการกลับไขข้ึนกับองศาของไข คือกลับไข (คร้ัง) กลับไขท ํามุม (องศา)

26

ทุกชั่วโมง

904545

เม่ือยายไปตูเกิดแลวไมจ ําเปนตองกลับไขอีก

การเลี้ยงและการจัดการการเลี้ยงสัตวทุกชนิด ไมวาจะเปนสุกร โค กระบือ ไก และอ่ืนๆ ยอมตองการอาหาร

และวิธีการเล้ียงดูที่เหมาะสมในแตละชวงอายุของสัตวการเล้ียงนกกระจอกเทศก็เชนเดียวกันวิธีการเล้ียงดูในแตละชวงอายุก็จะแตกตางกันดวย ดังน้ี

การเล้ียงลูกนกกระจอกเทศอาย ุ0-4 สัปดาหอุปกรณตางๆ ที่จํ าเปนสํ าหรับการเล้ียงลูกนกกระจอกเทศระยะน้ีคือ อุปกรณสํ าหรับ

ใหน้ํ า ใหอาหาร เคร่ืองกกลูกนก วัสดุรองพ้ืน เปนตน ซึ่งผูเลี้ยงจะตองเตรียมไวใหพรอมกอนที่จะท ําการกก นอกจากน้ีอุปกรณดังกลาวจะตองสะอาด และผานการฆาเช้ือโรคแลว สํ าหรับเครื่องกกลูกนกก็จะตองตรวจสอบการท ํางานใหเรียบรอยเสียกอนลูกนกมาถึงอยางนอย 24 ชั่วโมง สํ าหรับขอควรปฏิบัติเกี่ยวกับการจัดการและเลี้ยงดูลูกนกกระจอกเทศระยะนี ้มีดังน้ี

1. ติดไฟเครื่องกกกอนที่ลูกนกกระจอกเทศมาถึง 3-4 ชั่วโมง โดยตั้งไว ที่อุณหภูมิ 90-95°F

2. เติมวิตามินในน้ํ าสํ าหรับเลี้ยงลูกนกกระจอกเทศ กอนลูกนกมาถึง 1-2 ชั่วโมง เพื่อปรับใหอุณหภูมิของน้ํ า มีความแตกตางจากสภาพแวดลอมไมมากนัก และใหกินน้ํ าผสมวิตามิน 10-14 วัน

3. ลูกนกกระจอกเทศ อาย ุ 2-3 วันแรก อาจจะไมจ ําเปนตองใหอาหาร เพื่อใหลูกนกกระจอกเทศดูดซึมและยอยไขแดงใหหมดเสียกอน จากน้ันใหอาหารขนท่ีมีโปรตีน 20% พลังงาน 2,700 กิโลแคลอร่ี แคลเซี่ยม 1.4% ฟอสฟอรัส 0.7% หลังจาก 7-10 วัน อาจใหหญาสดที่สับเปนชิ้นเล็กๆ แกนกกระจอกเทศเพิ่มขึ้น และควรต้ังหินเกล็ดไวใหกินตลอดเวลา

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐

7

4. ระยนํ าแลวจับปากจุมน้ํ า 2-3

เน่ืองจากพลาสติก ลูกปงปอง หนกกระจอกเทศกินอาหารไ

5. ควรสภาพอากาศและควรลดอประมาณ 4 สัปดาหท้ังน้ี ให

6. อัตรกิโลกรัม

7. อัตร5-6 ฟุต อัตราการเจริญเต

8. ใหแแสงสวางลดลงเหลือ 20-2

9. ควรแอมโมเนีย ถามีตองรีบแกไ

10. ควรอุจจาระออน ไมแข็งแหงหร

11. ควรสาเหตุ เพื่อหาทางแกไขโดย

การเล้ียเม่ือครบก

ออก แตตองทํ าดวยความร

กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

ะแรกลูกนกกระจอกเทศจะยังไมรูจักที่ใหน้ํ าที่ใหอาหาร โดยนํ าลูกไปที่ที่ใหคร้ังนกกระจอกเทศเปนสัตวชอบเลน ดังน้ัน ในภาชนะใหอาหารจะตองมีลูกบอลรือลูกกอลฟ เพื่อใหลูกนกเลนไปดวยจิกกินอาหารไปดวย ซึ่งจะทํ าใหลูกดมากยิ่งขึ้นขยายวงลอมกกออกทุกๆ 3-4 วัน การขยายกกออกมากหรือนอยข้ึนกับุณหภูมิในการกกลงคร้ังละ 5°F โดยจะใชเวลากกลูกนกกระจอกเทศนานสังเกตความสมบูรณของลูกนกดวยาสวนของรางอาหารและรางน้ํ า 4 เซนติเมตรตอลูกนกกระจอกเทศหนัก 1

าการเจริญเติบโตระยะแรกประมาณเดือนละ 1 ฟุต จนนกกระจอกเทศสูงถึง บิโตจะนอยกวาเดือนละ 1 ฟุตสงสวางในโรงเรือนตลอด 24 ช่ัวโมงในระยะ 2 สัปดาหแรก หลังจากน้ันให3 ชั่วโมง โดยใชความเขมของแสง 5 ลักซตอพ้ืนท่ีตารางเมตรตรวจดูวัสดุรองพื้นจะตองไมชื้นแฉะหรือแข็งเปนแผนหรือมีกล่ินของกาซขทันท่ีสังเกตอุจจาระของนกกระจอกเทศตลอดเวลานกกระจอกเทศที่ปกติจะถายอืเปนเม็ดเหมือนแพะ ปสสาวะจะตองเปนน้ํ าใสไมเหนียวหรือขุนขนเขมงวดเร่ืองสุขาภิบาล เม่ือนกกระจอกเทศแสดงอาการผิดปกติจะตองรีบหาดวนตอไป

งนกกระจอกเทศเล็ก (อาย ุ1-3 เดือน)ํ าหนดกกลูกนกกระจอกเทศหรือเห็นวาลูกนกแข็งแรงดีแลวใหยกเคร่ืองกกะมัดระวังอยาใหต่ืนตกใจ โดยมีการจัดการ ดังน้ี

การเลีย้งนกกระจอกเทศ 8

1. ปกติใหรีบหาสาเหตุแ

2. นกกระจอกเทศเล็กครละ 2 คร้ัง และมีน้ํ าให

3. เดินเลนดวย ซึ่งจะท ําใ

4. การระบายอากาศและ

5. ตลอดจนขอมูลตาง ๆ

การการเล

การเจริญเติบโตเร็วมาขารับน้ํ าหนักไมไหว ซ่ึงมีแนวทางการเล้ียง

1 . แคลลอรี โปรตีน 18%จากน้ีควรคุมน้ํ าหนักตรับน้ํ าหนักตัวนกกระจ

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

ยกเคร่ืองกกออกและสังเกตอาการของลูกนกกระจอกเทศหากพบอาการผิดละแกไขโดยทันทีภาชนะที่ใหอาหารควรท ําความสะอาดอยางนอยวันละ 1 คร้ัง และใหอาหารัง้ละนอยๆ วันละ 4-5 คร้ัง สวนภาชนะที่ใหนํ ้าควรท ําความสะอาดอยางนอยวันนกกระจอกเทศกินตลอดเวลาดวยเม่ือลูกนกกระจอกเทศสมบูรณและแข็งแรงดีแลว ควรปลอยใหลูกนก ออกไปหลูกนกแข็งแรงมากย่ิงข้ึนตรวจสุขภาพของลูกนกกระจอกเทศเปนประจํ าทุกวัน ตลอดจนสภาพแวดลอม สภาพของวัสดุรองพื้นใหอยูในสภาพที่เหมาะสมบันทึกอัตราการตาย การกินอาหาร การใหยาหรือวัคซีน การเจริญเติบโต

ที่จะเปนประโยชนในการพิจารณาแกไขเมื่อเกิดปญหาขึ้น

เล้ียงนกกระจอกเทศรุน (อาย ุ4-23 เดือน)ี้ยงและการจัดการในระยะน้ีมีความสํ าคัญมาก เพราะเปนชวงที่นกกระจอกเทศมีก ซ่ึงมีน้ํ าหนักตัวไมสอดคลองกับขานกท่ีมีขนาดเล็ก จึงมักจะเกิดปญหาเกี่ยวกับหรือขาผิดปกติ ดังน้ันเพ่ือใหไดนกกระจอกเทศท่ีดี จึงตองเอาใจใสเปนอยางมาก ดู ดังน้ีใชอาหารสํ าหรับนกกระจอกเทศรุนที่ประกอบดวยพลังงาน 2,400 กิโล

แคลเซียม 1.6% ฟอสฟอรัส 0.8% และเสริมดวยหญาแหงหรือหญาสด นอกัวนกกระจอกเทศ อยาใหน้ํ าหนัก เพิ่มเร็วเกินไปเพราะขายังพัฒนาไมเต็มที่ที่จะอกเทศที่เพิ่มอยางรวดเร็ว

การเลีย้งนกกระจอกเทศ 9

2. ควบคุมการระบายอากาศภายในโรงเรือน สวนบริเวณภายนอกสํ าหรับใหนกกระจอกเทศเดินเลน จะตองระมัดระวังอยาใหมีเศษวสัดุ เชน เศษผา เหล็ก ตะปู ฯลฯ ตกหลนอยู เพราะนกจะจิกกิน ซึ่งอาจจะท ําใหนกกระจอกเทศตายได (Hardware Disease)

3. จัดอัตราสวนพื้นที่ใหเหมาะสมกับจ ํานวนนกกระจอกเทศ ซึ่งก ําหนดพื้นที่ใหตัวละ 1.5 ตารางเมตร สํ าหรับในบริเวณท่ีเปนโรงเรือนและบริเวณดานนอกท่ีว่ิงเลนตัวละอยางนอย 200 ตารางเมตร และไมควรเล้ียงรวมเปนฝูงเดียวกันมากกวา 40 ตัว

4. เพิ่มภาชนะใหน้ํ าและอาหารใหเหมาะสมกับจํ านวนนกกระจอกเทศ ท่ีเล้ียงในแตละฝูง และควรท ําความสะอาดภาชนะท่ีใหน้ํ าและอาหารเปนประจํ าทุกวัน

5. ไมจํ าเปนตองใหแสงไฟในเวลากลางคืน นกกระจอกเทศ จะไดรับแสงสวางตามธรรมชาติก็เพียงพอแลว

6. จดบันทึกขอมูลตางๆ เกี่ยวกับการใชอาหาร อัตราการตาย การเจริญ เติบโตและอาการผิดปกติตางๆ

การเล้ียงนกกระจอกเทศพอ-แมพันธุ (อาย ุ2 ป ขึ้นไป)นกกระจอกเทศท่ีไดรับการเล้ียงดูอยางถูกตอง จะเร่ิมใหผลผลิตและผสมพันธุได เม่ือ

เพศเมียอายุ 2 ปข้ึนไป และเพศผู 2.5 ปข้ึนไปและจะใหผลผลิตติดตอกันนานถึง 40 ป ดังน้ัน เพื่อใหไดรับผลผลิตอยางสม่ํ าเสมอ จึงควรพิจารณาด ําเนินการ ดังน้ี

1. ใหอาหารที่ประกอบดวยโปรตีน 15-17% พลังงาน 2,300-2,600 กิโลแคลลอรี แคลเซี่ยม 1.8% ฟอสฟอรัส 0.9% ใหอาหารวันละ 2-3 กิโลกรัมตอตัว และควรเสริมดวยหญา นอกจากน้ีจะตองมีหินเกล็ดต้ังไวใหนกจิกดวย เพื่อจะชวยในการยอยที่กระเพาะบด

2. ภาชนะที่ใหน้ํ าและอาหาร ควรทํ าความสะอาดทุกวันและมีน้ํ าต้ังใหกินตลอดเวลา

3. อัตราสวนท่ีใชผสมพันธุ คือ เพศผู 1 ตัว ตอเพศเมีย 1-3 ตัว4. จัดพื้นที่ใหเหมาะสม โดยใชพ้ืนท่ีดานภายในโรงเรือนตัวละ 5-8 ตารางเมตร

และบริเวณลานตัวละ 400-500 ตารางเมตร และควรเล้ียงฝูงละ 2-4 ตัว (เพศผู 1 ตัว เพศเมีย 1-3 ตัว) เทาน้ัน

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ ก

10

5. เก็บไขออกทุกวัน และนํ าไปรวบรวมไวในหองทีค่วบคุมอุณหภูมิ เพ่ือรอการเขาตูฟก แตจะตองมีไขปลอมวางไวเพ่ือใหแมนกกระจอกเทศไขติดตอไปเร่ือยๆ และควรจะขังนกกระจอกเทศไวดานนอกโรงเรือนกอนที่จะเก็บไขออก เพราะนกกระจอกเทศชวงผสมพันธุจะดุราย อาจทํ าอันตรายได

6. ตรวจสุขภาพนกกระจอกเทศทุกวัน หากมีปญหาหรือผิดปกติตองรีบแกไขโดยทันที

7. ตรวจดูสุขภาพภายในโรงเรือนเปนประจํ าทุกวัน หากอุปกรณใดช ํารุดจะตองรีบซอมแซมใหอยูในสภาพที่ใชงานไดทันทีหรือแกไขใหเหมาะสมที่จะใชงานตอไป

8. จดบันทึกการใหผลผลิต การตาย การกินอาหาร การใหยาและวัคซีน และอ่ืนๆ เปนประจํ าทุกวัน

ผลผลิตจากนกกระจอกเทศนกกระจอกเทศจะสงเขาโรงงานแปรรูปเม่ืออายุ 12-14 เดือน ซ่ึงจะมีน้ํ าหนักประมาณ

85-110 กิโลกรัม ผลผลิตที่สํ าคัญคือ1. หนัง ประมาณตัวละ 1.2-1.4 ตารางเมตร ซ่ึงหนังของนกกระจอกเทศมี

คุณภาพดีและราคาสูงมาก แพงกวาหนังจระเขนิยมนํ าไปท ํารองเทาบูต กระเปา เข็มขัด เสื้อแจ็คเกต สวนประกอบของเฟอรนิเจอร เปนตน ซ่ึงราคาในสหรัฐอเมริกาประมาณ 7,500-8,250 บาทตอ 1 ตารางเมตร

2. เน้ือ มีสีแดงและรสชาดคลายเนื้อวัว แตไขมันและโคลเลสเตอรอลต่ํ ากวาเน้ือวัวมาก ซ่ึงจะเหมาะสมสํ าหรับผูมีปญหาเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพ และผูไมนิยมรับประทานเน้ือวัว ซ่ึงราคาในตางประเทศประมาณกิโลกรัมละ 240-450 บาท

3. ขน นกกระจอกเทศสามารถใหขนไดปละ 2 คร้ังประมาณ 1.5-2 กิโลกรัม ซึ่งนํ าไปใชทํ าเคร่ืองประดับ ตบแตงเส้ือผา ดอกไม และที่สํ าคัญคือ ใชทํ าไมปดฝุน ใชกับเคร่ืองคอมพิวเตอร หรือเคร่ืองอิเล็คโทรนิคท่ีบอบบาง ซ่ึงขนนกกระจอกเทศมีราคาสูงมาก ประมาณกิโลกรัมละ 600-1,100 บาท

4 . ไข เ น่ื อ ง จ าก ไ ข นกกระจอกเทศมีขนาดใหญหนักประมาณฟองละ 900-1,450 กรัม และเปลือกมีสีสวยจึงนิยมนํ าไขที่ไมใชฟก หรือไขเช้ือตายมาแกะสลักหรือวาดลวดลายบนเปลือกไข ขายไดถึงฟองละ 1,000-3,000 บาท

ลับหนาหลัก/สารบัญ

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐ กลับไปหนากอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ

11

เปรียบเทียบคุณคาทางอาหารของเน้ือสัตวชนิดตางๆ โดยค ํานวณจากเน้ือสัตวชนิดละ 85 กรัม

เน้ือนกกระจอกเทศ เน้ือไก เน้ือวัว เน้ือหมู เน้ือแกะ เน้ือนกอีมู

1. โปรตีน (กรัม)2. พลังงาน (กรัม)3. โคลเลสเตอรอล

(มก.)4. ไขมัน (กรัม)5 . ไ ข มั น อ่ิ ม ตั ว

(กรัม)6. แปง (กรัม)7 . แ ค ล เ ซี ย ม

(มก.)

22.096.958.0

2.82.0

2.15.2

27.0140.073.0

0.93.0

-13.0

23.0240.077.0

6.415.0

-9.0

24.0275.084.0

7.019.0

-3.0

22.0205.078.0

5.613.0

-8.0

22.894.452.6

0.54.0

-5.2

สรุปขอมูลเก่ียวกับนกกระจอกเทศและนกอีมูนกกระจอกเทศ นกอีมู

1. สีขนเพศผู

เพศเมีย

2. ขนาดสูง (ซม.)น้ํ าหนัก (กก.)

3. นิ้วเทา4. อายุเร่ิมไข (ป)5. ฤดูผสมพันธุ6. อัตราสวนผสมพันธุ (ผูเมีย)

7. การใหผลผลิตไข(วัน/ฟอง)

ลํ าตัวมีขนสีดํ า ยกเวนปลายปกและขนหางสีขาว

ลํ าตัวมีขนสีน้ํ าตาลเทา ยกเวนปลายปกและขนหางจะมีขนสีออนกวา

175-270100-165ขางละ 2 น้ิว

2ฤดูหนาว1:1-3

2

ทั้งเพศผู และเพศเมียจะมีขนหยาบแข็ง สีน้ํ าตาลเทา แตบริเวณลํ าคอจะมีขนสีขาวเปนวงแหวน รอบลํ าคอตัวเมียใหญกวาตัวผู

150-18040-60ขางละ 3 น้ิว

3ฤดูหนาว1:1

3

การเลีย้งนกกระจอกเทศ

๐ กลับไปหนา

12

นกกระจอกเทศ นกอีมู

8. ปริมาณไขเฉล่ียตอป (ฟอง)

9. ขนาดโรงเรือนพอ-แมพันธุ (เมตร)

10. ระยะเวลา ฟกไข (วัน)11. การใหผลผลิต อาย ุ(เดือน)หนัง 1.3 (ตร.เมตร)เน้ือ (กก.)ขน (กก.)น้ํ ามัน (ลิตร)

12. น้ํ าหนักไข (กรัม)13. ระยะการใหผลผลิต (ป)

40

15 x 60

42

12-240.7

55-601.5-2

-900-1,450

40-50

30

12 x 25

56

14-14

12-150.754.5

500-7007-12

กอนน้ี ๐ หนาถดัไป ๐ กลับหนาหลัก/สารบัญ