กรมประมง

สรปรายละเอยดโครงการทขอรบ

รางวลเลศรฐ ป พ.ศ. ๒๕๖๑

สารบญ หนา

บทสรปส ำหรบผบรหำร 1

โครงกำรเสรมสรำงกำรมสวนรวมของชมชนประมงกลมประมงพนบำน 3 เรอเลกหนองแฟบ

โครงกำรกำรมสวนรวมในกำรก ำหนดมำตรกำรปดอำวไทยตอนกลำง 10

โครงกำรธนำคำรผลผลตเกษตรดำนกำรประมงบำนซบสมบรณ 18

โครงกำรระบบตดตำมเรอประมง 24

กระบวนกำรควบคมเรอประมงตำงประเทศตำมมำตรกำรรฐเจำของทำ 28 ผำนระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e – PSM) เพอบรกำรทเปนเลศ

บทสรปส ำหรบผบรหำร

จากการทกลมพฒนาระบบบรหารไดเขารวมการตรวจประเมนผลการด าเนนงานในพนทตามหลกเกณฑและแนวทางการพจารณารางวลเลศรฐ ประจ าป พ.ศ. 2561 สาขาการบรหารราชการแบบมสวนรวม จ านวน 3 โครงการ และสาขาบรการภาครฐ จ านวน 2 โครงการ ดงน

สาขาการบรหารราชการแบบมสวนรวม 1. โครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชนประมงกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ

ต าบลมาบตาพด อ าเภอเมอง จงหวดระยอง วนศกร ท 15 มถนายน 2561 รบผดชอบโดยกองตรวจการประมง คณะผตรวจประเมนรางวลฯ ประกอบดวย นางสาวศรประภา ถมกระจาง นางสาวอนรรฆยา ชคลาย และเจาหนาทส านกงาน ก.พ.ร.

2. โครงการการมสวนรวมในการก าหนดมาตรการปดอาวไทยตอนกลาง ต าบลอาวนอย อ าเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ วนพธ ท 20 มถนายน 2561 รบผดชอบโดยกองบรหารจดการทรพยากรและก าหนดมาตรการ คณะผตรวจประเมนรางวลฯ ประกอบดวย นายสพรรณ อชรพรพรรณ นายอตชาต พฤฒกลป นางดารณย เผาสวรรณ และเจาหนาทส านกงาน ก.พ.ร.

3. โครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงบ านซบสมบ รณ ต าบลท งจ งห น อ าเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย วนพธ ท 27 มถนายน 2561 รบผดชอบโดยกองวจยและพฒนา การเพาะเลยงสตวน าจด คณะผตรวจประเมนรางวลฯ ประกอบดวย นายสรพรรณ เกงทอง นายกลา จระสานต นางดารณย เผาสวรรณ และเจาหนาทส านกงาน ก.พ.ร.

สาขาบรการภาครฐ 1. โครงการระบบตดตามเรอประมง ณ กรมประมง วนศกร ท 22 มถนายน 2561

รบผดชอบโดยกองบรหารจดการเรอประมงและการท าการประมง คณะผตรวจประเมนรางวลฯ ประกอบดวย นางอารยพนธ เจรญสข นายชยยทธ กมลศรสกล นางฉววรรณ เกยรตโชคชยกล และเจาหนาทส านกงาน ก.พ.ร.

2. กระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศตามมาตรการรฐเจาของทาผานระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e – PSM) เพอบรการท เปนเลศ ณ ทาเรอธนาพรชย อ าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ วนจนทร ท 25 มถนายน 2561 รบผดชอบโดยกองควบคมการคาสตวน าและปจจยการผลตคณะผตรวจประเมนรางวลฯ ประกอบดวย นางสาววรยา เนตรนอย นายยนยงค ค าบนลอ และเจาหนาทส านกงาน ก.พ.ร. พบวา การด าเนนโครงการในภาพรวม มผลการด าเนนงานอยในระดบด ประโยชนทไดรบ จากการด าเนนโครงการสามารถบรรลตามวตถประสงคและสามารถเหนไดเปนรปธรรม อยางไรกตาม มขอเสนอแนะทเหนสมควรน าไปปรบใชในปถดไปในการสมครขอรบรางวล ดงน 1. ควรมผบรหารกรมประมงรวมใหการตอนรบคณะผตรวจประเมนรางวลฯ และตดตามผลการด าเนนโครงการ รวมทงรบทราบปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานในพนท เนองจากคณะผตรวจประเมนรางวลฯ จะมการสอบถามเชงนโยบายหรอกลไกตางๆ ทเกยวของกบเรองทตรวจประเมนของกรมประมง บางครงเจาหนาทไมสามารถตอบค าถามเชงนโยบายดงกลาวได 2. การเลอกสถานทในการประชมชแจงรายละเอยดของโครงการควรเลอกสถานทในพนทปฏบตงานจรงเปนอนดบแรก เพอความสะดวกในการเดนทางและสามารถบรรยายใหเหนภาพการปฏบตงานจรงในพนทไปพรอมกน กรณทในพนทไมเหมาะสมหรอมสถานทไมเอออ านวย ควรเลอกสถานทของหนวยงาน ในทองถน เชน องคกรปกครองสวนทองถน เทศบาล เปนตน

2

3. การประชมชแจงรายละเอยดของโครงการ ผรบผดชอบโครงการควรสรปเนอหาของโครงการใหมความกระชบ ชดเจน และตรงประเดน รวมทงไมควรใชเวลาชแจงนานจนเกนไป (ไมควรเกน 30 นาท) 4. การเสนอโครงการการมสวนรวม หนวยงานในพนทจะตองรวบรวมปญหาและความตองการของชมชนและทองถน การรวมกนคดแนวทางแกไขปญหา การรวมกนในกระบวนการตดสนใจ โดยน าความเหนและขอเสนอแนะของประชาชนและผทเกยวของทกภาคสวนมาเปนองคประกอบส าคญในการตดสนใจกอนทน าโครงการไปด าเนนการในพนท เพอเปนการสานสมพนธระหวางภาครฐและประชาชน และสรางความเขาใจรวมกน อนจะน าไปสการตอบสนองความตองการของประชาชนอยางแทจรง กลมพฒนาระบบบรหาร กรกฎาคม 2561

3

โครงกำรเสรมสรำงกำรมสวนรวมของชมชนประมงกลมประมงพนบำนเรอเลกหนองแฟบ ต ำบลมำบตำพด อ ำเภอเมอง จงหวดระยอง

กลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ จดตงโดยกลมชาวประมงพนบานเรอเลกทประกอบอาชพท าการ

ประมง บรเวณชายฝงทะเลจงหวดระยอง ซงเปนอาชพทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษจนถงลกหลานในอดตสตวน าทจบไดบรเวณทะเลชายฝงสามารถน ามาบรโภคและจ าหนายเปนรายไดจนเจอครอบครวไดตลอดทงป สตวน าในทะเล สามารถจบหาไดตามฤดกาลของแตละชนด มปรมาณทสมบรณเพยงพอตอการท าการประมงในแตละครง นบตงแตเศรษฐกจของไทยไดขยายตวเตบโตขนอยางตอเนอง ตงแตป 2540 ผท าอาชพประมงในพนทบานหนองแฟบ ประมาณ 10 คน ไดรวมตวกนเปนกลมธรรมชาตหากนตามวถชวตประมงเรอยมาแตเดมของบรรพบรษ ชวงนนทรพยากรดานประมงมจ านวนมาก หาไดมากและพอตอการด ารงชพในครอบครว

ภาพแสดงต าแหนงทตงของกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ

กลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ ต.มาบตาพด อ.เมอง จ.ระยอง

นคมอตสาหกรรมมาบตาพด

กลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ ต.มาบตาพด อ.เมอง จ.ระยอง

4

กลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ จดตงโดยกลมชาวประมงพนบานเรอเลกทประกอบอาชพ ท าการประมง บรเวณชายฝงทะเลจงหวดระยอง ซงเปนอาชพทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษจนถงลกหลาน ในอดตสตวน าทจบไดบรเวณทะเลชายฝงสามารถน ามาบรโภคและจ าหนายเปนรายไดจนเจอครอบครว ไดตลอดทงป สตวน าในทะเล สามารถจบหาไดตามฤดกาลของแตละชนด มปรมาณทสมบรณเพยงพอตอการท าการประมงในแตละครง นบตงแตเศรษฐกจของไทยไดขยายตวเตบโตขนอยางตอเนอง ตงแตป 2540 ผท าอาชพประมงในพนทบานหนองแฟบ ประมาณ 10 คน ไดรวมตวกนเปนกลมธรรมชาตหากนตามวถชวตประมงเรอยมาแตเดมของบรรพบรษ ชวงนนทรพยากรดานประมงมจ านวนมาก หาไดมากและพอตอการด ารงชพในครอบครว

ยอนหลงไปประมาณ 10 ป ทรพยากรเรมลดลง จ านวนเรอท าการประมงเพมขน การท ามาหากนเรมมความล าบากมากขน กลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ จงไดรวมกนคดหาวธการฟนฟทรพยากรหนาบาน ใหมความอดมสมบรณ จะไดไมตองออกไปท าการประมงไกลฝง ในขณะนนมจ านวนสมาชกเพมขนรวม 32 คน จงไดขอจดทะเบยนเพอจดตงเปนชมชนประมงทองถน ในป พ.ศ. 2558 ตามพระราชก าหนดการประมง พ.ศ. 2558 เพอขอรบการชวยเหลอและปฏบตตามขอกฎหมาย และการสนบสนนดานวชาการ โดยมจ านวนเรอประมงในกลม 30 ล า โดยมวตถประสงคเพอก าหนดแนวทางในการแกไขปญหา และพฒนาอาชพประมงพนบานชายฝงใหคงอยอยางยงยน โดยใช ชอกลมวา กลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ โดยม นายจรญ เขมกลด เปนประธานกลม

หลงจากจดตงเปนองคกรชมชนประมงทองถนแลว กลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ ไดรบความชวยเหลอและไดรบการสนบสนน จากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนเปนอยางด ปจจบนกลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบมจ านวนสมาชกทงหมด 61 คน ไดรวมกนจดท าโครงการดานการอนรกษหลากหลาย อาท เชน การท าแนวเขตอนรกษ บานปลา ธนาคารป หอยหวานคนถน ซงเชอก ซงกอ และยงใหความส าคญกบการบรหารจดการดานสงแวดลอม โดยจดตงธนาคารน ามนเครองทใชแลว (ธนาคารน ามนเครองมอสอง) การจดเกบและคดแยกขยะทลอยมาตดชายฝง ด าน าเกบขยะในทะเล และมกจกรรมเพอสรางรายไดเพมเตมโดยแยกเศษอวนทลอยมาตดชายฝงทะเล และเศษอวนทใชเอง นอกจากนกลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบยงมการดแลดานสวสดการแกสมาชกในกลมและครอบครว เชน การชวยเหลอเรอประสบภยพบต การออมเงนเพอการกยม และมอบทนการศกษาใหแกบตรของสมาชก และชวยเหลอสมาชกในกรณเสยชวต

ป พ.ศ. 2557 กลมประมงพนบานเรอเลกในเขต อ าเภอเมอง และอ าเภอบานฉาง จงหวดระยอง จ านวน 10 กลม ไดรวมตวจดทะเบยนจดตงเปน “วสาหกจชมชนชมรมประมงเรอเลกพนบาน อ.เมอง และ อ.บานฉางสามคค” เมอวนท 16 กนยายน 2557 มจ านวนสมาชก 317 คน และในป 2558 กลมประมง เรอเลกพนบานหนองแฟบ ไดจดทะเบยนจดตงเปน “วสาหกจชมชนประมงเรอเลกหนองแฟบ ในวนท 2 ธนวาคม 2558 มสมาชก 32 คน

วตถประสงคการด าเนนโครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชนประมง กลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ ต าบลมาบตาพด อ าเภอเมอง จงหวดระยอง

1) สงเสรมและเผยแพรวชาการดานการประมงพนบาน รวบรวมและใหบรการขอมลขาวสาร ดานการประมงในกลมประมงเรอเลก

2) จดหาวสดการประมงพนบาน และเครองอปโภค บรโภค ทสมาชกตองการและความจ าเปน 3) รวบรวมผลตผลการประมง และผลตภณฑของสมาชกมาจดการขายหรอแปรรปออกขาย 4) สงเสรมผลตภณฑของกลมแมบานประมง เยาวชน กลมกจกรรมหรอกลมอาชพการประมงพนบาน 5) ใหการสงเคราะหตามสมควรแกสมาชกทประสบภยพบตเกยวกบการท าประมงพนบานชายฝง 6) สงเสรมการประหยด การชวยเหลอตนเอง และการรวมมอชวยเหลอกนในหมสมาชก 7) ส งเสรมให สมาชกและครอบครว นอมน าหลกเศรษฐกจพอเพยงในพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 มาใชในการด าเนนชวต

5

กำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนเกยวกบรปแบบ/ขนตอน/วธกำรทใชด ำเนนงำนในพนท 1) แนวคดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9

1. พอประมาณ “ตดตามสภาวการณประมง (Monitoring)” หมายถง ใหรวามสตวน าอะไรบาง อยทไหน มากนอยเทาไร ควรใชไดเทาไร

2. มเหตผล “ก าหนดมาตรการการใชประโยชน (Control)” หมายถง รจกใชประโยชน ใชพนทไหน เมอไหร อยางไร

3. มภมคมกนทด “เฝาระวงควบคมใหเปนไปตามมาตรการ (Surveillance)” หมายถง รวมกนระวงไมใชมากเกนไป แลกเปลยนเรยนร แบงปนใชประโยชนและเคารพกฎหมาย

4. เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรม “การท าการประมงดวยส านกรบผดชอบ เพอใหมใชอยางยงยน”

2) แนวคดทฤษฎบรหารจดการประมงของโลก (Fisheries management : Monitoring Control and Surveillance strategy : FAO) ซงมความเปนสากลและวทยาศาสตรสอดคลองสนบสนนค าอธบายหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทนอมน าสการบรหารจดการดานการประมงไดอยางกลมกลน และสามารถน าไปสการปฏบตทเปนรปธรรม โดยผานเครองมอบรหารจดการทเรยกวา “การเปดโอกาสการมสวนรวมภาคประชาชน (Participatory management) เพอบรหารจดการดานการประมงโดยชมชนทองถน (Community base fisheries management) หรอรวมเรยกวา (Co – management)

3) แนวคดหลกการท าการประมงทยงยน

4) การด าเนนงานโครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชนประมง กลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ ต าบลมาบตาพด อ าเภอเมอง จงหวดระยอง มขนตอนและวธการด าเนนงานโครงการฯ ดงน

1. การคดเลอกชมชนประมงทด าเนนโครงการฯ 2. การระดมความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดสวนเสย 3. การด าเนนงานตามแผนงานชมชนประมง 4. การตดตามงาน สรปและการรายงานผล

6

บทบำทของแตละภำคสวนทเขำมำมสวนรวมในกำรขบเคลอนกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนในพนท กลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของในกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำน

(1) กลไกหลก (Key Actor) ศนยปองกนและปราบปราบประมงทะเล เขต 1 (ระยอง) เปนหนวยงานหลกในการด าเนนงาน โครงการฯ เปนผทด าเนนงานกจกรรมตาง ๆ ของโครงการฯ ทกขนตอน ตงแตการประชาสมพนธโครงการฯ ใหชมชนประมงทราบ การใหขอมลขาวสารกบชมชน การใหขอคดเหนกบชมชน การรบฟงความคดเหนจากชมชน การรวมกนตดสนใจในการท าแผนการด าเนนงานโครงการฯ การด าเนนงานโครงการฯ และการตดตามประเมนผลโครงการฯ

(2) ผสนบสนน (Facilitator) 2.1. กรมประมง โดยกองตรวจการประมง เปนหนวยงานหลกในการอ านวยความสะดวกในการ

ด าเนนงาน “โครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชนประมง กลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ ต าบลมาบตาพด อ าเภอเมอง จงหวดระยอง” เนองจากเปนหนวยงานทสนบสนนเงนงบประมาณในการด าเนนงานโครงการฯ

2.2. ส านกงานทาเรออตสาหกรรมมาบตาพด การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยเปนหนวยงานทสนบสนนทนและจดท าซงเชอกเพอเปนแหลงทหลบภยและทอยอาศยของสตวน าบรเวณชายฝง

2.3. บรษท เอสซจ เคมคอลล จ ากด (มหาชน) SCG chemical เปนหนวยงานทสนบสนนทอ PE 100 ทเหลอจากจากผลต มาท าเปนบานปลา จ านวน 30 ชด เพอเปนแหลงอนบาลสตวน าขนาดเลก และเปนแหลงทอยอาศยของสงมชวตอน ๆ ใตทองทะเล

(3) ผจดการเครอขาย (Network Manager) กลมสงเสรมการมสวนรวมดานการประมง กองตรวจการประมง กรมประมง มบทบาทหนาท

เปนผควบคมและดแลการด าเนนงานโครงการฯ โดยเรมจากการวางแผนการด าเนนงานการมสวนรวมของชมชน ขนตอนการด าเนนงานการมสวนรวมของชมชน รวมทงการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล ใหความรขอมลขาวสาร ขอเทจจรงและสรางความเขาใจแกประชาชน ชาวประมง และผมสวนไดสวนเสย ซงเปนผใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าของแผนดน ใหเกดความตระหนก รกและหวงแหน รสกเปนเจาของและส านกรบผดชอบตอการท าการประมงรวมกน

(4) หนสวนความรวมมอการท างาน (Partnership) 1. ส านกงานประมงจงหวดระยอง มบทบาทในการใหความรในการเพาะเลยงสตวน าชายฝง

สนบสนนพนธสตวน า เพอปลอยลงในแหลงน า จดกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ 2. ศนยวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวน าชายฝง มบทบาทในการใหความรในการเพาะเลยง

สตวน าชายฝง สนบสนนพนธสตวน า เขารวมกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ 3. ศนยวจยและพฒนาประมงอาวไทยฝงตะวนออก (ระยอง) มบทบาทในการสนบสนนพนธสตวน า

เขารวมกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ สนบสนนใหกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ เขาไปเรยนรการเพาะเลยงสตวน าภายในศนยวจยฯ

4. สถานวทยกระจายเสยงกรมประมงจงหวดระยอง มบทบาทในการเผยแพรขอมลขาวสาร และประชาสมพนธเกยวกบการประมงในทกดาน เพอใหชาวประมง และประชาชนไดรบทราบ

5. ส านกงานทาเรออตสาหกรรมมาบตาพด การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เขารวมกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ สนบสนนทนและจดท าซงเชอกเพอเปนแหลงทหลบภยและทอยอาศยของสตวน าบรเวณชายฝง และสนบสนนเครองมอและอปกรณในการซอมแซมเรอประมงพนบาน

7

6. บรษทพทท โกลบอล เคมคอลล จ ากด (มหาชน) (ptt Global Chemical) เขารวมกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ จดท าโครงการน ามนเครองมอสอง จดกจกรรมปลอยพนธสตวน าเพอเพมผลผลตในแหลงน า

7. บรษท เอสซจ เคมคอลล จ ากด (มหาชน) (SCG Chemical) เขารวมกจกรรมรวมกบชมชนกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ สนบสนนทอ PE 100 ทเหลอจากจากผลต มาท าเปนบานปลา จ านวน 30 ชด เพอเปนแหลงอนบาลสตวน าขนาดเลก และเปนแหลงทอยอาศยของสงมชวตอน ๆ ใตทองทะเล

กำรน ำหลกกำร/องคควำมร/เทคนคใหมๆ ทเปนนวตกรรม หรอน ำระบบดจทล/เครองมอ/เทคโนโลยททนสมยมำประยกตใชในกำรด ำเนนโครงกำร

บานปลา เอสซจ เคมคอลล ผลตจากทอพอลเอทลน (EL-Lene tm H1000PC) หรอทอ PE ทผานกระบวนการทดสอบเมดพลาสตกของบรษท และผานการทดสอบคณสมบตทอจากสถาบน VTT Finland และสถาบนอน ๆ ทวโลก ในดาน SFS-EN ISO 8795 : 2001 โดยน าน าทสกดสารเคมออกจากทอมาทดสอบ หาสารอนตราย และทดสอบเรองกลนหรอสารปนเปอนจากผเชยวชาญ พบวามความปลอดภยไมมสารเคม ทเปนอนตรายและเปนมตรตอสงแวดลอม มคณสมบตททนตอการกดกรอนและแรงดนไดสง ดงนนเมอน ามาออกแบบท าเปนบานปลา จะมจดเดนเรองของความแขงแรงทนทาน ดวยคณสมบตทนตอการกดกรอน และแรงดนใตทองทะเลไดสง เปนมตรกบสงแวดลอมและไมมสารปนเปอนออกสทะเล

บานปลา เอสซจ เคมคอลล เปนรปทรงสามเหลยมพระมด ซงมขอด คอมมของขอบทอ จะไมเกยวอวน ประกอบงาย ใชวสดนอยและน าหนกเบาท าใหสะดวกในการเคลอนยาย และบรรทกในเรอขนาดเลกได น าหนกของบานปลาเมอรวมกบลกปนทใชถวงแลว จะมน าหนกประมาณ 450 กโลกรม ท าใหบานปลาทน ตอกระแสน าไมพลกหรอเคลอนยายไปไหนเมออยในทะเล ลกษณะของการจดวางบานปลาเอสซจ เคมคอลล จะอยใกลชายฝงน าลกไมเกน 10 เมตร โดยวางใกลกนอยางนอย 10 หลง พนทประมาณ 20 ตารางเมตร

กำรสรปบทเรยนควำมส ำเรจหรอผลประโยชนทไดรบจำกกำรบรรลเปำหมำยของกำรพฒนำ

1. ผลประโยชนหรอควำมส ำเรจทไดรบในเชงสงคม หรอเศรษฐกจ และปญหำหรออปสรรค

ผลประโยชนหรอความส าเรจทไดรบในเชงสงคม หรอเศรษฐกจ 1) ชมชนประมงมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรประมงทองถน โดยมการเสนอ

ขอคดเหน การรบฟงความคดเหนในการท าการประมงทงตวชาวประมงเอง และผทมสวนไดสวยเสย มการท าประชาพจารณ การท าประชาเสวนาของชมชนประมง มการวางแผน และก าหนดมาตรการ กฎ กตกา ในการด าเนนงานของชมชนประมง มการจดกจกรรมตางๆ ทชมชนประมงมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรประมงทองถน เชน โครงการหอยหวานคนถน โครงการธนาคารปมาปไข กจกรรมการปลอยพนธสตวน า เพอเพมผลผลตในแหลงน า โครงการสรางบานปลาการเปดศนยเรยนรดานการประมงชายฝง กจกรรมการเกบขยะบรเวณชายหาด

8

2) สหกรณออมทรพยกลมประมงเรอเลกบานหนองแฟบ เรมกอตงครงแรกเมอวนท 10 กมภาพนธ 2557 โดยการรวมตวกนของสมาชกกลมดวยความสมครใจ โดยมจดมงหมายเพอการออมเงนอยางสม าเสมอ และไมตองการใหสมาชกไปกยมเงนนอกระบบ แรกเรมการจดตงกลมมสมาชกจ านวน 49 คน จนในปจจบน มสมาชกรวมทงหมด 63 คน โดยการบรหารจดการของสมาชกภายในกลม ปจจบนมยอดเงนหมนเวยน รวม 297,900 บาท ยอดเงนกยมรวม 65,000 บาท

3) กจกรรมใหความรในดานการจดบญชของกลมประมงเรอเลกบานหนองแฟบ ในวนท 5 ตลาคม 2560 ณ โรงเรยนตากวน อ าเภอเมอง จงหวดระยอง โดยส านกงานตรวจบญชสหกรณ ระยอง

4) การรวมกบศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยตะวนออก จดเกบขอมลทรพยากรสตวน า และผลผลตสตวน าจากการท าการประมงพนบานของชมชนประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ โดยเรมจดเกบขอมลตงแตป พ.ศ. 2557 จนถงปจจบน ปละ 12 ครง (เดอนละ 1 ครง)

5) การเพมขนของทรพยากรสตวน า จากการทสมาชกของกลมประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบ น าแมปไขนอกกระดองมาบรจาคกนอยางตอเนองทกวน ผลตอบแทนของความรวมมอ รวมใจกนอนรกษทรพยากรสตวน า ชาวประมงเรอเลกพนบานหนองแฟบสามารถจบสตวน า โดยเฉพาะปมาไดจ านวนมาก ฝงปลาทไมเคยมบรเวณชายฝงกลบมเขามาใหเหนอยเปนประจ าสงผลใหรวาสงททกคนรวมกนท าประสบผลส าเรจ

ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานโครงการฯ 1) ยงมชาวประมงบางกลมทอยนอกพนทเขามาท าการประมงโดยไมรมาตรการ ท าประมงทเปน

กฎ กตกา และมตของกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ 2) ในระยะหลงๆ ทะเลบรเวณชมชนเกดปญหาแพลงกตอนบลม (ปรากฎการณขปลาวาฬ) ท าให

ปลาและสตวน าตายเปนจ านวนมาก 3) มปญหาคลนลมแรงในชวงหนาฤดมรสม 4) สมาชกในกลมยงขาดความรความเขาใจในเรองการเลยงสตวน าบางชนด 5) มความตองการใหทท าการของกลมประมงพนบานเรอเลกหนองแฟบ มความมนคงและ

แขงแรงใหมากกวาปจจบน

2. ตวแบบ (Model) ท เกดจำกกำรสงเครำะหกำรด ำเนนโครงกำร ซงแสดงใหเหนควำมเชอมโยงของทศทำง/เปำหมำย และกลไก/วธกำร/กระบวนกำรด ำเนนโครงกำร รวมทงผลส ำเรจทไดรบ และปจจยทมผลตอควำมส ำเรจ

9

สรปค ำถำมกำรตรวจประเมนโครงกำรเสรมสรำงกำรมสวนรวมของชมชนประมงกลมประมงพนบำน เรอเลกหนองแฟบ จงหวดระยอง วนท 15 มถนำยน 2561

1. จดเรมตนโครงการมาจากไหน 2. สงทเหนการเปลยนแปลงคออะไร 3. องคความรไดมาจากไหน มคนมาศกษาดงานหรอไม มการถายทอดใหใครหรอไม 4. นโยบายของสวนราชการในการสงเสรมชมชน 5. กรมประมงมกระบวนการสรางบคลากรในการเสรมสรางการมสวนรวมและการปรบบทบาทของบคลากรอยางไร 6. ชองทางทเราสอสารขอมลลงสชมชน มชองทางไหนบาง 7. ผมสวนเกยวของหลกคอใคร มบทบาทอยางไร 8. ผมสวนเกยวของรองคอใคร มบทบาทอยางไร 9. กลไกทผลกดนใหกระบวนการเกดผลสมฤทธคออะไร 10. มมมองทจะพฒนาในอนาคตคออะไร 11. มการถอดบทเรยนจากชมชนจากชมชนน และจะน าไปใชกบชมชนอนอยางไร 12. สงทชมชนยงท าไมส าเรจคออะไร 13. ผลลพธทไดจากโครงการทเหนเปนรปธรรมคออะไร

10

โครงกำรกำรมสวนรวมในกำรก ำหนดมำตรกำรปดอำวไทยตอนกลำง

อาวไทยตอนกลางจดเปนแหลงน าทมความอดมสมบรณ มทงลกษณะภมประเทศทเปนหาดทรายทะเล หาดเลน และมเกาะแกงเปนจ านวนมากเหมาะส าหรบเปนทก าบงลมของสตวน าในฤดวางไข โดยเฉพาะปลาท ซงจะมการอพยพจากอาวไทยตอนบนบรเวณรปตว ก มาวางไขบรเวณ หมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน บางสวนของจงหวดชมพร และประจวบครขนธ ตาม ภาพแสดงวงจรชวตปลาทในอาวไทย

แตเมอมการพฒนาเทคโนโลยเกยวกบเครองมอทน ามาใชท าการประมงและการเพมจ านวนเรอประมงอยางตอเนอง สงผลใหเกดการท าประมงมากเกนกวาทธรรมชาตจะผล ตขนมาทดแทนไดทน ประกอบกบ สภาพภมอากาศของโลกทเปลยนแปลง และปญหาสภาพแวดลอม ท าใหปรมาณสตวน าในอาวไทย มปรมาณทลดลง ตามตาราง และกราฟแสดงปรมาณสตวน าทจบไดในเขตอาวไทย ป 2551-2559

ดวยเหตนกระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดมการประกาศเรอง ก าหนดหามใชเครองมอการท าประมงบางชนดท าการประมงในฤดทมไข วางไข และเลยงตวในวยออนหรอทเรยกกนสน ๆ วา “การปดอาว” โดยไดมประกาศปดอาวไทยตอนกลางในพนทบางสวนของจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน มาแลว ดงน

1. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง ก าหนดหามใชเครองมอท าการประมงบางชนดท าการประมงในฤดปลาทมไขและวางไขเลยงลกในทองทบางแหง ภายในระยะเวลาทก าหนด พ.ศ. 2527 ลงวนท 28 พฤศจกายน 2527

2. ประกาศ กระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดหามใชเครองมอท าการประมงบางชน ด ในฤดปลาทมไข วางไข และเลยงตวในวยออนในทองทจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน ภายในระยะเวลาทก าหนด ประกาศ ณ วนท 24 กนยายน พ.ศ. 2542

3. ประกาศ กระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดหามใชเครองมอท าการประมงบางชนด ในฤดปลาทมไข วางไข และเลยงตวในวยออนในทองทจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน ภายในระยะเวลาทก าหนด ประกาศ ณ วนท ลงวนท 24 มกราคม 2550

ตารางแสดงปรมาณสตวนาทจบไดในเขตอาวไทย ป 2551 - 2559

ชนดสตวนา

ป/ปรมาณสตวนา (ตน)

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 สตวน ารวม 993,148 1,010,657 1,051,402 1,064,772 1,061,847 1,131,486 1,105,426 952,914 854,614

ปลา 828,952 847,544 867,032 879,190 885,196 954,819 940,616 806,397 700,333 ปลาผวน า 394,792 384,925 418,520 439,583 420,511 440,421 454,715 384,595 368,257 ปลาท 85,260 81,555 91,470 136,005 113,659 127,206 128,835 53,452 19,241

11

ภาพแสดงปรมาณสตวนาทจบไดในเขตอาวไทย ป 2551-2559

จากปญหาดงกลาวกรมประมงจงน าขอมลทางวชาการ ขอมลสภาวะท าการประมง เพอน าเสนอให ผมสวนไดเสยไดแสดงความคดเหนและน าไปสการก าหนดมาตรการในป 2560 โดยมการปรบปรงประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ ป 2550 โดยสรป ดงน

- ขนาดตาอวนตดตาทอนญาตใหท าการประมงไดตองมขนาดตงแต 2 นวขนไป - หามท าการประมงประกอบเครองก าเนดไฟฟา(ปนไฟ) ในระยะประมาณ 7 ไมลจากแนวชายฝงทะเล

ผลการศกษาทางวชาการหลงมาตรการป 2560 ผลการปรบปรงมาตรการดงกลาว ท าใหผลจบสตวน าในอาวไทย ป 2560 มแนวโนมดขน อยางไร

กตาม จากผลส ารวจปรมาณสตวน าทแพรกระจายในอาวไทย ในเดอนพฤษภาคม ถงมถนายน ป 2560 หลงระยะเวลาปดอาวตอนกลาง พบการแพรกระจายปลาท วยออน วยแรกเจรญพนธ และวยเจรญพนธ อยนอกพนทมาตรการปดอาวบรเวณจงหวดประจวบครขนธจากเขาตามองลายถงอ าเภอหวหน

จากผลการศกษาทางวชาการ และการวเคราะหขอมลสภาวะการท าการประมงดงกลาว กรมประมงจงจดประชมรบฟงความเหนของประมงพนบาน ประมงพาณชย ในพนทอาวไทย และสถาบนการศกษา เพอประเมนผลมาตรการท าการประมงในชวงฤดสตวน ามไขในป 2560 และปรบปรงมาตรการในป 2561 โดยมวตถประสงค คอ

1) รกษาทรพยากรใหมนคงและสรางสมดลแกทรพยากรเพอการใชประโยชนอยางยงยน 2) สรางความเขาใจตระหนกรแกประชาชนในเรองการอนรกษทรพยากรประมงแบบมสวนรวม 3) เพอใหชาวประมงปฏบตตามระเบยบและขอบเขตการท าประมงไดอยางถกตองและสรางความรวมมอ

ระหวางภาครฐและประชาชน

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

ปรมาณสตวน าทจบไดในอาวไทย

สตวน ารวม ปลา ปลาผวน า ปลาท

12

ผลการประชม ในวนท 23 ธนวาคม 2560 และวนท 6 มกราคม 2561 ชาวประมงพาณชย และพนบาน ไดตระหนกถงปญหาของทรพยากรสตวน าและปลาทของอาวไทย ซงเรมมแนวโนมทดขน แตควรปรบปรงมาตรการใหมประสทธภาพครอบคลมพนท ระยะเวลา และก าหนดเครองมอท าการประมงใหมความเหมาะสมมากยงขน ดงน

1. เพมพนทมาตรการปดอาวจาก เขาตามองลาย ถง อ าเภอหวหน ในระหวางวนท 16 พฤษภาคม ถง 14 มถนายน ของทกป เพอใหเชอมตอกบพนท และระยะเวลาการปดอาว ตว ก

2. ปรบปรงมาตรการตอเนองหลงปดอาว ระยะเวลา 30 วน ในพนทบางสวนของจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน โดยหามเครองมอทท าการประมงเพมเตมไดแก อวนลากค อวนลอมจบ อวนตดตาทขนาดชองตาอวนนอยกวา 2 นวทประกอบเรอกลขนาดตงแต 10 ตนกรอส เปนตน

กำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนเกยวกบรปแบบ/ขนตอน/วธกำรทใชด ำเนนงำนในพนท

ในก าหนดมาตรการปดอาวไทยแบบมสวนรวม กองบรหารจดการทรพยากรประมงและก าหนดมาตรการมหลกการและแนวคดทน ามาประยกต ดงน

1. ก ากบดแลการบรหารจดการดานการประมงและการอนรกษทรพยากรสตวน าใหเปนไปตามหลกธรรมาภบาลและสงเสรมการมสวนรวมของผทเกยวของ เพอใหการบรหารจดการทรพยากรสตวน าอยในภาวะทเหมาะสมและสามารถท าการประมงไดอยางยงยน โดยใชหลกฐานทางวทยาศาสตรทดทสด และค านงถงปจจยทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ภายใตแนวทางการรกษาสมดลของระบบนเวศและหลกการปองกนลวงหนา ตลอดจนเพอรกษาหรอฟนฟระดบทรพยากรสตวน าใหอยในระดบทสามารถกอใหเกดผลตผลสงสดของสตวน าทสามารถท าการประมงไดอยางยงยน โดยมการปองกนและขจดการท าการประมงทเกนศกยการผลตและขดความสามารถในการท าการประมงสวนเกนเพอควบคมมใหการท าการประมงมผลบนทอนความยงยนของทรพยากรสตวน า

13

2. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารจดการดานการประมง การอนรกษทรพยากรสตวน า ก าหนดมาตรการในการท าการประมงและการใชประโยชนจากสตวน า ควบคมปองกน และปราบปรามการท าการประมงและการคาสตวน าใหเปนไปตามกฎหมาย รวมทงปองกนยบยง และขจดการท าการประมงโดยไมชอบดวยกฎหมายทงในและนอกนานน าไทย

3. ก าหนดใหสงเสรมการมสวนรวมและสนบสนนชมชนประมงทองถนในการจดการการบ ารงรกษา การอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนอยางยงยนจากทรพยากรสตวน าภายในทจบสตวน าในเขตประมงน าจดหรอเขตทะเลชายฝง

โดยกำรแนวทำงกำรสงเสรมกำรมสวนรวมของกรมประมงม ดงน 1. การใหขอมลขาวสาร (To Inform) เปนการมสวนรวมของประชาชนทเปนกาวแรกของทเปดโอกาส

ใหประชาชนเขาสกระบวนการมสวนรวมในเรองตาง ๆ โดยกรมประมงไดใหขอมลขาวสารเพอใหผมสวนไดเสยรบรอยางตอเนองในการก าหนดมาตรการปดอาวไทยตอนกลาง เชน การเผยแพรขอมลขาวสารผานทางสอตาง ๆ การจดนทรรศการ จดหมายขาว การจดงานแถลงขาว และการใหขอมลผานเวบไซต เปนตน

2. การรบฟงความคดเหน (To Consult) เปนกระบวนการทเปดใหประชาชนมสวนรวมในการใหขอมลขอเทจจรงและความคดเหนเพอประกอบการตดสนใจของหนวยงานภาครฐดวยวธตาง ๆ โดยกรมประมงไดจด รบฟงความคดเหน ในพนทจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน กอนก าหนดมาตรการ

3. การเขามามบทบาท (To Involve) เปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการปฏบตงาน หรอรวมเสนอแนะทางทน าไปสการตดสนใจ เพอสรางความมนใจใหประชาชนวาขอมลความคดเหนและความตองการของประชาชนจะถกน าไปพจารณาเปนทางเลอกในการบรหารงานของภาครฐ โดยกรมประมงไดน าขอเสนอในการรบฟงความเหนในพนท และประชมรบฟงความเหนจากผแทนทงประมงพนบานและประมงพาณชย จนน าไปสการก าหนดมาตรการปดอาว 2560 เปนประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ จ านวน 4 ฉบบ และ ในป 2561 เปนประกาศกรมประมงจ านวน 2 ฉบบ

4. ความรวมมอ (To Collaborate) เปนการใหกลมประชาชนผแทนภาคสาธารณะมสวนรวม โดยเปนหนสวนกบภาครฐในทกขนตอนของการตดสนใจ และมการด าเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง โดยตามพระราชก าหนดการประมง พ.ศ 2558 ไดก าหนดใหกรรมการผทรงคณวฒ ทมาจากผแทนสมาคมการประมงดานตางๆ เขาเปนคณะกรรมการนโยบายการประมงแหงชาต และก าหนดใหผแทนองคกรชมชนทองถนในดานตางๆ ทก าหนดไวในมาตรา 25 ให เปนกรรมการผทรงคณวฒ ในคณะกรรมการประมงประจ าจงหวด ซ งคณะกรรมการดงกลาวจะมการประชมอยางตอเนองและสามารถสะทอนปญหาทเกดขนในมาตรการปดอาวไทยตอนกลาง หรอการบรหารจดการทรพยากรประมงอนๆ ท าใหเหนวามกลมประชาชนเปนหนสวนกบภาครฐ ในการตดสนใจในการก าหนดมาตรการในการบรหารจดการทรพยากรอยางแทจรง

5. การเสรมอ านาจแกประชาชน (To Empower) เปนขนทใหบทบาทประชาชนในระดบสงทสด โดยใหประชาชนเปนผตดสนใจ เชน การลงประชามตในประเดนสาธารณะตาง ๆ ถงแมในปจจบนยงไมม การด าเนนการดงกลาว แตกรมประมงมความพรอมทจะสนบสนนนโยบายของรฐบาลทจะก าหนดแนวทางในการเสรมอ านาจใหกบประชาชนในระดบดงกลาว

14

บทบำทของแตละภำคสวนทเขำมำมสวนรวมในกำรขบเคลอนกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนในพนท กลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของในกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำน

กลไกหลก (Key Actor) หนวยงานของกรมประมง มบทบาทหนาทเปนกลไกหลก (Key Actor) ไดแก 1. กองบรหารจดการทรพยากรและก าหนดมาตรการ โดยไดรวบรวมวเคราะหขอมลมาตรการทเกยวของ

กบการบรหารจดการทรพยากรในพนทอาวไทย ขอรองเรยน ขอเสนอของผมสวนไดเสย เพอก าหนดเปนรางแนวทางในการจดท าประกาศกรมประมงตามมาตรา 70 แหงพระราชก าหนดการประมง พ.ศ. 2558 และ ทแกไขเพมเตม ส าหรบใชในมาตรการปดอาวไทย

2. กองวจยและพฒนาประมงทะเล เปนหนวยงานทส ารวจ ประเมนผลสภาวะการประมงในอาวไทย ศกษาวจยดานทรพยากรสตวน ากอนและหลงการก าหนดมาตรการ ตลอดจนรบฟงความคดเหนของชาวประมงในพนท

ผสงเสรมสนบสนน (Facilitator) 1. กองกฎหมาย เปนหนวยงานทสนบสนนขอมลดานกฎหมายทจ าเปนในการก าหนดมาตรการ 2. ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ เปนหนวยงานทตรวจสอบพกดภมศาสตร และสนบสนนแผนทในการ

ก าหนดมาตรการ 3. กองตรวจการประมง เปนหนวยงานทตรวจตรา ปองกนและด าเนนคดผกระท าผดตามมาตรการปดอาว 4. กองบรหารจดการเรอประมงและการท าการประมง เปนหนวยงานทเฝาระวง ตรวจสอบ ตดตาม

การท าการประมงของเรอประมงพาณชยดวยระบบ VMS 5. ส านกงานเลขานการกรม เปนหนวยงานทประชาสมพนธมาตรการการปดอาว ในสอทกดาน

เพอใหชาวประมงไดทราบรายละเอยดขอปฏบตในการปดอาว 6. ส านกงานประมงจงหวด ส านกงานประมงอ าเภอ เปนหนวยงานทบรหารจดการการท าการ

ประมงใหเปนไปตามทกฎหมายก าหนด ในพนทรบผดชอบ ผจดการเครอขาย (Network Manager) กลมก าหนดมาตรการดานการประมง กองบรหารจดการทรพยากรประมง เปนหนวยงานรวบรวม

วเคราะหขอมลมาตรการทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรในพนทอาวไทย ขอรองเรยน ขอเสนอของ ผมสวนไดเสย เพอก าหนดเปนรางแนวทางในการจดท ามาตรการปดอาวไทย จดประชมรบฟงความคดเหน ประสานหนวยงานตางๆ ทเกยวของเพอบรณาการการด าเนนงานใหบรรลตามวตถประสงค

หนสวนความรวมมอการท างาน (Partnership) สมาคมสมาพนธประมงพนบานแหงประเทศไทย เปนองคกรผแทนของชาวประมงพนบานทรวมประชม

ก าหนดมาตรการ ตลอดจนเสนอแนวทางการแกไขปญหาในการท าการประมงพนบานในชวงระยะเวลาปดอาว สมาคมการประมงแหงประเทศไทย เปนองคกรผแทนของชาวประมงพาณชยทรวมประชมก าหนด

มาตรการ ตลอดจนเสนอแนวทางการแกไขปญหาในการท าการประมงพาณชยในชวงระยะเวลาปดอาว องคกรชมชนประมงทองถน ทจดตงตามมาตรา 25 แหงพระราชก าหนดการประมง พ.ศ. 2558

ซงมอยในทกจงหวด ทสามารถสะทอนปญหาน าเสนอคณะกรรมการประมงประจ าจงหวด และกรมประมงตอไป คณะกรรมการประมงประจ าจงหวด เปนคณะกรรมการทตงขนตามพระราชก าหนดการประมง พ.ศ. 2558

เพอพจารณาและเสนอแนวทางในการพฒนาหรอแกไขปญหาการประมง หรอการจดการ การบ ารงรกษา การอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนในทจบสตวน าในเขตพนททรบผดชอบเสนอตอรฐมนตร คณะกรรมการนโยบายการประมงแหงชาต หรออธบดกรมประมง

15

กำรน ำหลกกำร/องคควำมร/เทคนคใหมๆ ทเปนนวตกรรม หรอน ำระบบดจทล/เครองมอ/เทคโนโลยททนสมยมำประยกตใชในกำรด ำเนนโครงกำร

กรมประมงไดน าระบบ VMS ตดตามเรอประมงพาณชยทมขนาดตงแต 30 ตนกรอส ขนไป เพอเฝาระวงการท าการประมงทหามในเขตในพนทมาตรการปดอาวไทย ซงท าใหการควบคมท าการประมง เกดประสทธภาพอยางสง

ภาพแสดงระบบตตามเรอประมง

กำรสรปบทเรยนควำมส ำเรจหรอผลประโยชนทไดรบจำกกำรบรรลเปำหมำยของกำรพฒนำ

1. ผลประโยชนหรอควำมส ำเรจทไดรบในเชงสงคม หรอเศรษฐกจ และปญหำหรออปสรรค

ผลส าเรจในการมสวนรวมของภาคประชาชน และภาครฐเพอก าหนดมาตรการการท าการประมง ในฤดสตวน ามไขในอาวไทย เปนความส าเรจในเชงสงคมอยางสงเนองจากทงประมงพนบานและประมงพาณชย ไดตระหนกถงปญหาของทรพยากรสตวน าในอาวไทยทลดลง และเขามามสวนรวมในการก าหนดมาตรการ และเปนปจจยทสงผลตอความส าเรจในการด าเนนโครงการ ดงน

กระบวนการรบฟงความคดเหน (To Consult) โดยกรมประมงไดจดรบฟงความคดเหนในพนทจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน กอนก าหนดมาตรการ

การเขามามบทบาท (To Involve) โดยกรมประมงไดน าขอเสนอในการรบฟงความเหนในพนท และประชมรบฟงความเหนจากผแทนทงประมงพนบานและประมงพาณชย จนน าไปสการก าหนดมาตรการปดอาว 2560 เปนประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ จ านวน 4 ฉบบ และ ในป 2561 เปนประกาศกรมประมงจ านวน 2 ฉบบ

16

จากการด าเนนการก าหนดมาตรการปดอาวไทยแบบมสวนรวม ท าใหเกดผลส าเรจเชงประจกษส าคญ คอ

1. ก าหนดเพมพนทใหมในการปดอาว บรเวณพนทบางสวนของจงหวดประจวบครขนธ ตงแตปลายแหลมเขาตามองลาย ถง อ าเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ซงเปนพนทยงไมเคยก าหนดเปนพนทปดอาว

2. ปรบปรงมาตรการตอเนองหลงปดอาว ระยะเวลา 30 วน ในพนทบางสวนของจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน โดยหามเครองมอทท าการประมงเพมเตมไดแก อวนลากค อวนลอมจบ อวนตดตาทขนาดชองตาอวนนอยกวา 2 นวทประกอบเรอกลขนาดตงแต 10 ตนกรอส ซงไมเคยก าหนด มากอนเชนกน

ผลจากการรวมมอกนระหวางชาวประมงพนบานและประมงพาณชยดงกลาว คาดวาจะท าใหทรพยากรสตวน าเปลยนแปลงเพมขนจนอยในระดบทเหมาะสมดงในอดตทผานมา โดยเฉพาะทรพยากรปลาท ซงจะสงผลใหชาวประมงพนบานและพาณชย มรายได ความเปนอยทดขน ตลอดจนทรพยากรสตวน ามเขาสสภาวะสมดลและยงยนตอไป

อยางไรกตามการก าหนดมาตรการ อาจเกดผลกระทบตอชาวประมงในบางกลม ทยงไมเขาใจในวตถประสงคในการปดอาวไทยตอนกลาง ซงเปนภารกจอนส าคญของกรมประมงทจะชแจงใหเกดความเขาใจ และรบฟงความเหนขอเสนอแนะตางๆ เพอการปรบปรงใหเกดความเหมาะสม ตลอดจนการฟนฟของทรพยากรสตวน าตองอาศยระยะเวลาในการฟนตว ซงกรมประมงตองศกษาขอมลในดานตางๆ รวมกบทกภาคสวนผลกดน ในทกๆ ดาน เพอใหบรรลวตถประสงคตอไป

2. ตวแบบ (Model) ท เกดจำกกำรสงเครำะหกำรด ำเนนโครงกำร ซงแสดงใหเหนควำม

เชอมโยงของทศทำง/เปำหมำย และกลไก/วธกำร/กระบวนกำรด ำเนนโครงกำร รวมทงผลส ำเรจทไดรบ และปจจยทมผลตอควำมส ำเรจ

17

สรปค ำถำมกำรตรวจประเมนโครงกำรกำรมสวนรวมในกำรก ำหนดมำตรกำรปดอำวไทยตอนกลำง จงหวดประจวบครขนธ วนท 20 มถนำยน 2561

1. ใหชวยสรปหนอยวา ปดอาวชวงระยะเวลาไหนบาง พนทไหนบาง และหามใชเครองมอประมงอะไรบาง 2. ไดมการจดท าขอสรปจากการรบฟงความคดเหนของประชาชนกอนจะออกประกาศมาตรการปดอาวหรอไม 3. สาเหตทปลาทลดลงมขอมลทางวทยาศาสตรไหม และใหชวยอธบายกระบวนการมสวนรวมในการพจารณา

วาจะปดอาวบรเวณไหน ระยะเวลาปดอาวเทาไหร โดยใชขอมลทางวทยาศาสตรรวมดวยไหม 4. ปลาททจบไดนอยลงนน มสดสวนการจบปลาทของประมงพาณชยและประมงพนบานเปนเทาไหร 5. ไดมการศกษาไหมวา ผลจากการปดอาวมอะไรเกดขนบาง นอกจากปรมาณทจบได (ผลเชงประจกษ) 6. การศกษาวจยเชงวทยาศาสตร ชาวประมงพาณชยและชาวประมงพนบานมสวนรวมในการเกบขอมลหรอไม 7. การตงกลมชมชนประมงพนบานมวธการคดเลอกผน าชมชนอยางไร 8. การก าหนดระยะไมลทะเลในการปดอาว เชน 7 ไมลทะเล 15 ไมลทะเล มวธการหรอกระบวนการอยางไร

ในการก าหนด 9. การบงคบใชกฎหมาย กรมประมงไดอาศยชาวประมงพนบานเปนคนแจงเหตการณกระท าผดกฎหมาย

หรอไม อยางไร 10. การออกมาตรการปดอาวนน จะมหลายหนวยงานทดแลหรอเกยวของ เชน กรมทรพยากรทางทะเลและ

ชายฝง ฯลฯ ไดมการบรณาการการท างานรวมกนไหม

18

โครงกำรธนำคำรผลผลตเกษตรดำนกำรประมงบำนซบสมบรณ ต ำบลทงจงหน อ ำเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย

ประเทศไทยเปนประเทศหนงททมแหลงน าและทรพยากรสตวน าอดมสมบรณ ทรพยากรสตวน าจด มความส าคญตอวถชวตและวฒนธรรมคนไทยมาชานาน ทรพยากรสตวน าจดยงคงมบทบาทและความส าคญมากตอราษฎรในชนบท มคณคาและความส าคญตอสงคมไทยโดยรวมหลายประการ ไดแก (1) ความมนคงทางอาหาร และโภชนาการของประชากรไทย เปนแหลงอาหารโปรตนราคาถกและมคณคาทางโภชนาการ (2) เปนแหลงสรางรายไดของประชาชนในเขตพนทชนบทโดยเฉพาะอยางยงชมชนทตงอยรอบแหลงน านน และยงเปน ปจจยส าคญของการลดรายจายในระดบครวเรอน (3) เปนวถชวตและภมปญญาทองถนดานประเพณและ วฒนธรรมการประมงน าจดของคนในชนบท (4) เปนแหลงความปลอดภยดานอาหารและผลตภณฑสตวน า (5) แหลงทรพยากรน าจดหลายแหงเปนแหลงสนทนาการ เปนศนยกลางทชวยสงเสรมการเรยนร เชน พฒนาเปนสถานททองเทยวเชงนเวศ ฯลฯ

ผลจากการพฒนาประเทศในระยะเวลาทผานมาท าใหสภาพแวดลอมของแหลงน าและทรพยากรประมงน าจดเปลยนแปลงไป ผลจบสตวน าและรายไดของชาวประมงถดถอย แหลงอาศยสตวน าเสอมโทรม ชมชนตองปรบเปลยนทศทางการพฒนาและการบรหารจดการทรพยากรประมงในแหลงน าชมชนโดยใหชมชนเปนผวางแผน ปฏบตงาน ตดตามประเมนผล และแลกเปลยนเรยนรเพอการจดการประมงเพอเพมผลผลตทรพยากรสตวน าจดใหมประสทธภาพและยงยนตอไป

จากปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรสตวน าของประเทศกลบมอกหนงความพยายามของหนวยงานภาครฐหนวยงานหนงทชวยกนผลกดนและฟนคนทรพยากรสตวน าตลอดจนการสรางอาชพใหเกดรายไดใหกบประชาชนชาวไทยทงน าจด น าทะเล รวมถงประชาชนรอบชายฝง หนวยงานนนกคอ “กรมประมง” ธนำคำรผลผลตเกษตรดำนกำรประมง ด าเนนการแตกตางกนไปตามลกษณะพนท แตมวตถประสงคเดยวกน คอเพอชวยฟนฟสตวน าใหแกชมชนในเขตพนทตางๆ ทวประเทศไทย โดยเนนรปแบบทชมชนมสวนรวม ด าเนนการตอไดดวยวธการงาย ๆ แตกอประโยชนใหกบธรรมชาตเศรษฐกจ และปากทองของคนในชมชนไดอยางมหาศาล

โครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานประมง ด าเนนการโดยกรมประมง เรมด าเนนการตงแตปงบประมาณ 2560 ซงเขาสปท 2 ของการด าเนนโครงการ ปจจบนมชมชนรวมด าเนนโครงการฯ แลว จ านวน 40 แหงทวประเทศ ซงมแผนการด าเนนโครงการฯ 5 ป ระหวางปงบประมาณ 2560-2564 จ านวน ทงหมดประมาณ 150 แหงทวประเทศ

โครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง หนองซบสมบรณ ตงอยทบานซบสมบรณ ต.ทงจงหน อ.โนนสวรรณ จ.บรรมย เปนแหลงน าชมชนขนาดเลก มพนทจ านวน 40 ไร ตงอยใกลชมชนมคนคขอบเขตของแหลงน าลอมรอบทชดเจน มการใชน าส าหรบท าการเกษตร ทผานมายงไมมการบรการจดการดานกา รประมงในแหลงน าน ท าใหความอดมสมบรณและความหลากหลายของชนดพนธสตวน ามนอย เนองจากแหลงน าดงกลาวนไมมศกยภาพในการแพรขยายพนธตามธรรมชาต เพราะไมมแหลงพอแมพนธ ไมมแหลงสบพนธวางไขและเลยงตวออน ซงทผานมายงไมไดมการบรหารจดการในการใชประโยชนเทาทควร

ดงนน ชาวบานซบสมบรณจงมความตองการบรหารจดการแหลงน าชมชน หนองซบสมบรณในการเพมผลผลตสตวน าจดซบสมบรณนใหเปนแหลงอาหารโปรตนและสรางรายไดใหกบชมชนจงไดด าเนนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงตงแตปงบประมาณ 2560 โดยการปลอยพนธสตวน าจดเพอเพมผลผลตสตวน าและใชแนวทางการจดการดวยรปแบบการเลยงจากการใหอาหารหรอการเพมอาหารธรรมชาต และ ใหชมชนมสวนรวมในกำรบรหำรจดกำรแหลงน ำชมชนของเขำเองเพอใหเกดประสทธภาพสงสดและยงยน

19

กรมประมงไดสนบสนนในการด าเนนการโครงการธนาคารผลผลตการเกษตรดานประมง บานหนองซบสมบรณ ต.ทงจงหน อ.โนนสมบรณ จงหวดบรรมย ซงเปนโครงการตามกระทรวงเกษตรและสหกรณมนโยบายในการบรหารจดการผลผลตการเกษตร โดยมวตถประสงคของโครงกำร ดงน

1) เพอใหราษฎรในพนทโครงการมผลผลตสตวน าจดเพยงพอตอการบรโภคและสามารถสรางรายไดและลดรายจายในครวเรอน,

2) เพอใหชมชนเปาหมายโครงการมความรสามารถในดานการบรหารจดการแหลงน าในชมชนเพอการเพมผลผลตสตวน าและบรหารผลผลตสตวน าจดผานธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงและน าไปส การด ารงชวตของราษฎรมความมนคง มงคงและยงยน

3) เพอใหบคคลกรของกรมประมงมความสมพนธอนดกบชมชน และพฒนาดานการท างานรวมกบชมชน ซงน าไปสการพฒนาดานการเพาะเลยงสตวน าจดใหชมชนสามารถบรหารจดการผลผลตสตวน าใหเกดประสทธภาพสงสด

กำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนเกยวกบรปแบบ/ขนตอน/วธกำรทใชด ำเนนงำนในพนท

กรอบแนวความคดการด าเนนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงตามคมอการปฏบตการโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง ด าเนนการโดยอาศยแหลงน าชมชนเปนศนยกลาง ในการบรหารจดการ โดยความรวมมอของราษฎรในชมชน เนนการใหความรในการเพาะเลยงสตวน าในแหลงน าชมชน บรหารจดการโดยคณะกรรมการธนาคารฯ ประจ าแหลงน าตงขน เพอใหแหลงน าเปนแหลงผลตอาหารสตวน าชมชน มผลผลตสตวน าเพยงพอตอตองการบรโภคของชมชนสามารถลดจายและสรางรายไดในครวเรอนเพอเปนหลกประกนความมนคงทางอาหารใหกบราษฎรในชมชนเปาหมาย น าไปสการด ารงชวตของราษฎร มความมนคง มงคงและยงยนตอไป ดงน

1) จดหาแหลงน าชมชนแบบระบบปดทเหมาะสม จดตงเปนแหลงเพาะเลยงสตวน าโดยสงเสรมและสนบสนนชมชนใหมสวนรวมในการบรหารจดการแหลงน า โดยมคณะกรรมการธนาคารฯ ประจ าแหลงน า มการจดระบบการจดการบรหารผลผลตแบบธนาคาร

2) พฒนาความรใหกบราษฎรในชมชนเปาหมายใหมความรความเขาใจ และสามารถบรหารจดการผลผลตสตวน าจดในแหลงน าชมชนเปาหมาย ตลอดจนใหความรแกชมชนในการบรหารจดการผลผลตการเกษตรดานการประมงทเกดในชมชน ผานระบบธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง เพอลดรายจาย ในการน าผลผลตเกษตรไปสผบรโภค

3) การบรหารจดการแหลงน าชมชนใหเหมาะสมเพอเพมผลผลตสตวน าจด เชน การปลอยพนธปลา สรางอาหารธรรมชาต การเพาะพนธปลา ฯลฯ โดยมการสนบสนนปจจยการผลตหรอสรางสงอ านวยความสะดวก ในการเพมผลผลตสตวน า เชน พนธสตวน าจด อาหารสตวน า และมการประเมนผลผลตสตวน าและมลคาสตวน า ตลอดจนการจบสตวน าใชประโยชนของชมชน

20

บทบำทของแตละภำคสวนทเขำมำมสวนรวมในกำรขบเคลอนกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำนในพนท กลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของในกำรด ำเนนโครงกำร/ด ำเนนงำน

ผมสวนไดสวนเสย กำรมสวนรวม/หนำทรบผดชอบ 1. ชมชนและคณะกรรมการธนาคารผลผลตเกษตรดานการ

ประมง (Key Actor)

- จดท าแผนการด าเนนงานโครงการฯ รวมกบชมชน - บรหารโครงการเสนอแผนการใชจายงบประมาณ

ตอประมงจงหวดเพอพจารณาอนมต - เปดบญชของธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง

บานซบสมบรณ - ประสานงานระหวางชมชนกบหนวยงานทเกยวของ - ผน าเพอด าเนนงานกจกรรมหลกในพนท - รวมตดตามและประเมนผลการด าเนนโครงการฯ - แกไขปญหาและอปสรรคในระหวางการด าเนนงาน - รวมพจารณาจดสรรงบประมาณและผลประโยชน

ทเกดขน 2. เปนผสงเสรมสนบสนน (Facilitator&Supporter) 2.1 หนวยงานของกรมประมงในสวนกลาง - กองวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวน าจด - กองนโยบายและยทธศาสตรพฒนาการประมง

- ก ากบดแลและตดตามการด าเนนงานโครงการในภาพรวมใหเปนไปตามแผนการด าเนนงานโครงการใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว

- สนบสนนเรองงบประมาณและดานวชาการ ตลอดจนอ านวยความสะดวกแกชมชนในการด าเนนงานโครงการ

- ประสานงาน รายงานและสรปผลการด าเนนงานใหกรมประมงและกระทรวงเกษตรและสหกรณทราบ

- เผยแพรและประชาสมพนธโครงการ 2.2 หนวยงานกรมประมงรบผดชอบในพนท - ส านกงานประมงจงหวดบรรมย (สนง.ปจ) - ศนยวจยและพฒนาการเพาะเลยงสตวน าจดมหาสารคาม

(ศพจ.)

- อ านวยการ ก ากบดแลและตดตามการด าเนนงานโครงการในพนทใหเปนไปตามแผนการด าเนนงานโครงการใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว

- อ านวยการดานการเบกจายงบประมาณ และสนบสนนใหความรดานวชาการ ตลอดจนอ านวยความสะดวกแกชมชนในดานตางๆ

- ตดตอประสานงานกบหนวยงานอนในพนท เพอสนบสนนการด าเนนงาน

2.3 ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ - สนบสนนงบประมาณฝกอบรมเรองการท าอาหารปลา และสนบสนนเพอหาตลาดจ าหนายสนคา

2.4 องคกรปกครองสวนทองถน - สนบสนนการด าเนนงานโครงการฯ ในพนทและ รวมด าเนนกจกรรม

- เผยแพรประชาสมพนธการด าเนนงานโครงการ 2.5 ส านกงานตรวจบญชและสหกรณบรรมย - อบรมใหความรดานการท าบญชแกคณะกรรมการ

ธนาคารฯ

21

3. เปนผจดกำรเครอขำย (Network Manager) - กองวจยการเพาะเลยงสตวน าจด - ส านกงานประมงจงหวดบรรมย - ผน าชมชนหมบานซบสมบรณ

- จดสมมนาแลกเปลยนขอมลขาวสารกนระหวางคณะกรรมการธนาคารผลผลตจ านวน 40 แหง ทวประเทศและสรางเครอขายเพอแลกเปลยนความรและประสบการณทไดจากการด าเนนโครงการ

- ใหการสนบสนนหนวยงานอนเขามาศกษาดงานของธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงบานซบสมบรณเปนประจ า เชน ประมงอาสาจงหวดบรรมย พฒนาชมชนจงหวดบรรมย คณะนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

- เปนหนสวนควำมรวมมอกำรท ำงำน (Partnership) - ชมชนบานซบสมบรณมการสมครสมาชกระดมหนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง จ านวน 58 ราย หนละ 100 บาท จ านวน 168 หน เปนเงนทงหมด 16,800 บาท

กำรน ำหลกกำร/องคควำมร/เทคนคใหมๆ ทเปนนวตกรรม หรอน ำระบบดจทล/เครองมอ/เทคโนโลยททนสมยมำประยกตใชในกำรด ำเนนโครงกำร

ในระหวางการด าเนนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง เจาหนาทภาครบและชมชนไดน าเอาหลกการในการสงเสรมและขยายผลแนวคดการท าการเกษตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยให ความส าคญกบ 1) สงเสรมใหเกษตรกรมสวนรวมในการก าหนดแผนการพฒนาดานการประมงในแหลงน าชมชน 2) สงเสรมขยายผลและพฒนาการผลตในระบบเกษตรกรรมยงยนและ 3) ควบคมและลดการใชสารเคมการเกษตรทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอมอยางเครงครด ความรและประสบการณจากการด าเนนงานโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงทผานมา 2 ป ดงน

1) เทคนคการเลยงปลาโดยใชวตถดบในทองถน เชน การใชเศษหญา ผกตบชวา หรอการท าอาหารเลยงปลา เชน ใชร า ปลายขาว การท าปยหมกเพอเพมอาหารธรรมชาตในแหลงน าเพอลดตนทนการผลต

2) การปลอยปลาขนาดใหญ และการอนบาลลกปลากอนปลอยเปนการเพมอตราการรอดตาย ในการปลอยพนธปลาเพอเพมผลผลตสตวน าในแหลงน าชมชน

3) เทคนคการท างานกบชมชนใหสอดคลอง เหมาะสมกบความตองการความสะดวกของชาวบาน 4) เทคนคการใหผน าของชมชนมสวนรวม สนบสนนและผลกดนโครงการมสวนท าใหโครงการ

ประสบผลส าเรจ

กำรสรปบทเรยนควำมส ำเรจหรอผลประโยชนทไดรบจำกกำรบรรลเปำหมำยของกำรพฒนำ

1. ผลประโยชนหรอควำมส ำเรจทไดรบในเชงสงคม หรอเศรษฐกจ และปญหำหรออปสรรค จากผลการด าเนนงานโครงการธนาคารผลผลตการเกษตรดานการประมง ทง 20 แหง ประจ าป

งบประมาณ พ.ศ. 2560 ณ เดอนกนยายน 2560 สามารถสรปเปนภาพรวมได ดงน

1) มคณะท างานขบเคลอนโครงการฯ ระดบกรม และประชมเพอขบเคลอนโครงการ 2) มคณะกรรมการธนาคารฯ ในชมชนพนทเปาหมายทง 20 แหง จ านวนทงหมด 240 ราย 3) มกฎระเบยบธนาคารของแตละแหลงน าจ านวน 20 แหง 4) มการปลอยพนธสตวน าเพอเพมผลผลตสตวน าในแหลงน าโครงการฯ ทง 20 แหง จ านวนทงหมด

1,541,353 ตว โดยแบงเปนพนธปลาน าจด จ านวน 1,132,353 ตว และกงกามกราม จ านวน 409,000 ตว

22

5) มการจดตงธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงประจ าแหลงน าทง 20 แหง มการระดมหน โดยมผถอหน จ านวน 1,425 ราย จ านวนหน 3,412 หน รวมเปนเงนทงสน 297,240 บาท

6) ชมชนมความเขมแขงในดานการด าเนนโครงการ เกดความสามคคในชมชน 7) ราษฎรบานซบสมบรณมผลผลตสตวน าจดเพยงพอตอการบรโภคและสามารถสรางรายไดและ

ลดรายจายในครวเรอนได

ปญหาและอปสรรคในการด าเนนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมง

1) ขอกงวลในเรองการด าเนนโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงวาขดตอพระราชก าหนด การประมง พ.ศ.2558 เนองจากการด าเนนงานโครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงซงตองมการสมตดตามการเจรญเตบโตของสตวน าทปลอย การจบใชประโยชนสตวน า การเลยงและอนบาลปลาในแหลงน าชมชน ในระหวางการด าเนนโครงการฯ ซงเปนทจบสตวน าตามพระราชก าหนดการประมง พ.ศ.2558 ตามมาตรา 5 และจะปฏบตตามมาตรา 31 “ผใดจะท าการประมงน าจดในทจบสตวน าทเปนสาธารณสมบตของแผนดน โดยใชเครองมอท าการประมงตามทอธบดประกาศก าหนดตองไดรบใบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท”

2) ปญหาสทธของชมชนในการใชประโยชนจากแหลงชมชนซงเปนแหลงน าสาธารณสมบต

แนวทางการแกไขปญหา 1) ไดด าเนนการขออนญาตท าการประมงเพอประโยชนทางวชาการในแหลงน าชมชนทเขารวม

โครงการธนาคารผลผลตเกษตรดานการประมงโดยระบเครองมอทใชจบ ระยะเวลา พรอมทงระบควบคมดแลการปฏบตงานในแหลงน าชมชนทรบผดชอบ พรอมนไดแนบส าเนาบตรประจ าตวขาราชการหรอบตรประจ าตวประชาชนของเจาหนาทดงกลาวใหกรมประมงอนญาตเปนปตอป

ทงนถาการแกปญหามแนวทางในการใหสทธของชมชนในการบรหารจดการและใชประโยชนจากแหลงชมชนกจะสงผลท าใหการด าเนนงานโครงการมประสทธภาพยงขน

2. ตวแบบ (Model) ทเกดจำกกำรสงเครำะหกำรด ำเนนโครงกำร ซงแสดงใหเหนควำม

เชอมโยงของทศทำง/เปำหมำย และกลไก/วธกำร/กระบวนกำรด ำเนนโครงกำร รวมทงผลส ำเรจทไดรบ และปจจยทมผลตอควำมส ำเรจ

23

สรปค ำถำมกำรตรวจประเมนโครงกำรธนำคำรผลผลตเกษตรดำนกำรประมงบำนซบสมบรณ ต ำบลทงจงหน อ ำเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย วนท 27 มถนำยน 2561

1. ประเดนปญหาของบานซบสมบรณมอะไรบาง และกรมประมงมบทบาทในการสนบสนนและสงเสรมการ มสวนรวมอยางไร

2. ชอโครงการไมสอดคลองหรอสอถงการมสวนรวม อยากใหชวยอธบาย 3. กรมประมงไดมการประชมพดคย หรอการท าประชาคมกบชาวบานในพนทกครง และน าผลสรปทไดมา

ด าเนนการอยางไร 4. การด าเนนโครงการฯ นน ไดมการบรณาการความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ หรอไม อยางไร 5. ในระหวางด าเนนโครงการฯ มปญหา อปสรรคอะไรบาง และมการแลกเปลยนเรยนรอยางไร 6. การส ารวจความพงพอใจทมตอโครงการฯ กลมตวอยางทท าการศกษา อาจจะไมสะทอนกบเปาหมายของ

โครงการหรอไม

24

โครงกำรระบบตดตำมเรอประมง

แนวทำงในกำรด ำเนนกำร ภายหลงจากการไดรบใบเหลองจากกลมสหภาพยโรป (EU) อยางเปนทางการ ประเทศไทยไดตระหนก

ถงปญหาการท าประมงผดกฎหมายหรอ IUU เปนปญหาส าคญ จงไดด าเนนการปรบมาตรการในการแกไขปญหาในดานมตตางๆ คอ

1) จดท าแผนปฏบตการระดบชาตวาดวยการปองกน ยบยง และขจดการท าการประมงทผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคมของประเทศไทย (Thailand National Plan of Action to Prevent, Deter and Eliminate Illegal, Unreported and Unregulated Fishing : NPOA-IUU)

2) การแกไขกฎหมายประมง โดยการออกพระราชก าหนดการประมง พ.ศ. 2558 ประกาศใชใน ราชกจจานเบกษา เมอวนท 13 พฤศจกายน 2558 และมผลบงคบใชวนท 14 พฤศจกายน 2558 และ พระราชก าหนดการประมง (ฉบบท 2) ประกาศใชในราชกจจานเบกษา เมอวนท 28 มถนายน 2560 และมผลบงคบใชวนท 29 มถนายน 2560 เพอก าหนดกฎเกณฑ จดระเบยบการท าการประมงในประเทศไทยและนอกนานน า

3) การเรงจดทะเบยนเรอประมง และออกใบอนญาตท าการประมง 4) การพฒนาระบบการควบคมการเขา-ออกทาของเรอประมง 5) การจดท าระบบตดตามเรอประมง (Vessel Monitoring System - VMS) 6) การปรบปรงระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) ซงระบบตดตามเรอประมง เปนเทคโนโลยการควบคมทถอสงทใหมส าหรบประเทศไทย เปนหนงใน

กลไกส าคญทเปนเครองมอทมประสทธภาพในการเฝาระวงไมใหเกดการละเมดขอปฎบต หรอกฎเกณฑททางหนวยงานราชการไดก าหนดไว โดยระบบทประเทศไทยเลอกใชงานในปจจบนนน คอ ระบบตดตามเรอประมงดวยการสอสารผานดาวเทยม (Satellite Communication) ซงเปนเทคโนโลยทมประสทธภาพและสามารถตดตามเรอไดตลอดเวลาไมวาจะอย ณ ต าแหนงใดของโลก

ภำพแสดงชองทำงกำรรบ - สง ขอมลระบบตดตำมเรอประมง

จดเดนของผลงาน จดเดนของโครงการระบบตดตามเรอ (VMS) น น มความสาเรจท งในดานของระบบหรอเทคโนโลยทใช

และดานของการวางแผนในการปฏบตงาน กลาวคอ เมอมเทคโนโลยทมประสทธภาพในการตดตามเรอแลว การพฒนาระบบในการแสดงผลของขอมลทถกสงมาจากเรอกมความสาคญททาใหเจาหนาทสามารถเฝาระวง และตดตามเรอไดตลอดเวลาเมออยในระหวางการทาประมง หรอจอดอยททาเรอ พรอมท งการวางระบบ

25

ในการปฏบตงานของเจาหนาทดาเนนเฝาระวง แจงเตอนชาวประมง ประสานงานพรอมท งการสนบสนนขอมลไปยงหนวยปฏบตทเกยวของนนเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยวดจากผลการบงคบใชกฎหมายเมอศนย FMC สงเปาเรอไปยงหนวยปฏบตและสามารถตรวจสอบไดในขณะกระท าความผด รวมถงความรวมมอในการใหความชวยเหลอชาวประมง

ซงปจจยของความส าเรจนน เปนผลมาจากการเลอกใชเทคโนโลยทมประสทธภาพ และระบบการแสดงผลขอมลทมการพฒนาตอยอดจากผลการศกษาในโครงการน ารอง ท าใหทราบจดออนจากระบบตนแบบจนน ามาสการพฒนาระบบ และการเลอกใชเทคโนโลยของระบบตดตามเรอในปจจบน นอกจากนการด าเนนงานของเจาหนาทเฝาระวงทท าหนาทวเคราะหพฤตกรรม และแจงเตอนชาวประมงกมสวนสนบสนนใหการด าเนนการของโครงการระบบตดตามเรอประมงประสบความส าเรจดงในปจจบน

ผลผลตทส ำคญจำกกำรด ำเนนโครงกำร และควำมเชอมโยงกบเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals หรอ SDGs) ผลจากการด าเนนการโครงการทส าคญ ในดานของการเฝาระวง และการบงคบใชกฎหมายเพอปองกนไมใหเกดปญหา IUU Fishing นน เจาหนาทศนย FMC ไดด าเนนการเฝาระวง และแจงเปาเรอทมพฤตกรรมคาดวาจะละเมดขอปฏบตตงแต มกราคม – ธนวาคม 2560 จ านวน 91 ครง และสามารถด าเนนคดได 18 คด ซงถอวาเปนมาตรการปองกน และปองปรามไมใหเกดการละเมดกฎระเบยบ

ซงจากการด าเนนการดงกลาวมสวนชวยในเรองของการเชอมโยงเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals หรอ SDGs) ทส าคญทสดคอเปาหมายท 14 การใชประโยชนจากมหาสมทรและทรพยากรทางทะเล ซงระบบตดตามเรอมสวนชวยในเรองของการปองปรามไมใหเรอเขาไป ท าประมงในพนทหวงหาม หรอพนททไมไดรบอนญาต

ประโยชนทไดรบ ระบบตดตามเรอประมง (VMS) นอกจากจะเปนเครองมอทใชในการเฝาระวง และบงคบใชกฎหมายแลว

ยงมประโยชนทงดานทสนบสนนเจาหนาทภาครฐในการบรหาร และส าหรบผประกอบการเรอประมงในการจดการ ซงสามารถแบงประโยชนทไดรบจากระบบฯออกเปนมตตางๆไดดงตอไปน

1) บทบาทในดานความปลอดภยของเรอ ในกรณทเรอประมงเขาเขตทมความเสยงตอสวสดภาพของลกเรอ หรอบรเวณพนทอนตราย เชน

บรเวณเขตพนททางทะเลระหวางประเทศ หรอเขตหวงหาม เจาหนาทศนย FMC จะด าเนนการแจงเตอนชาวประมง หรอเจาของเรอเมอเรอเขาเขตดงกลาว โดยการใหชาวประมงน าเรอออกจากพนททนทเพอปองกนปญหาขอพพาทระหวางประเทศ หรอถกจบกมโดยหนวยงานราชการของประเทศนน เชน กรณบรเวณพนททะเลระหวางไทยกบพมา, ไทยกบกมพชา และไทยกบมาเลเซย รวมถงกรณท เรอประสบภยกลางทะเล ในขนตอนของการคนหาเพอใหการชวยเหลอ ท าใหเจาหนาทภาครฐสามารถทราบต าแหนงพรอมทงใหการชวยเหลอไดทนเวลา

2) เปนเครองมอทใชในการตรวจสอบพฤตกรรมของเรอ เพอใชเปนขอมลในการสนบสนนขอพพาทระหวางชาวประมง

ในกรณทเกดขอพพาทระหวางชาวประมง เมอเครองมอประมงทใชในลกษณะการวางทงไวในพนท เชน ลอบหมกสายไดรบความเสยหายจากการทเรอล าอนเขาไปในพนทวางลอบ ศนย FMC ไดด าเนนการตรวจสอบขอมลในระบบ VMS วาในชวงระยะเวลาทคาดวาเกดเหตนนมเรอล าใดเขาไปในบรเวณนนบาง เพอใชเปนหลกฐานในการสอบสวนของเจาหนาทเพอด าเนนการทางกฎหมายตอไป

3) การเพมประสทธภาพในมาตรการตดตาม ควบคมและเฝาระวง (Monitoring, Control and Surveillance : MCS)

26

ปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการดาเนนโครงการ และวธการในการบรหารจดการ

อปสรรคสาคญในการดาเนนการโครงการทสาคญ คอ ระบบตดตามเรอประมงเปนสงทใหมสาหรบกรมประมง และชาวประมง ดงน นเจาหนาทผปฏบตงานจะตองดาเนนการศกษาความรความเขาใจเกยวกบระบบฯไปพรอมกบการปฏบตงาน ซงมความจาเปนทจะตองมการปรบแกไขเพมเตมท งดานเทคโนโลย และข นตอนการปฏบตงาน ยกตวอยาง เชน ในชวงแรกของการดาเนนการสภาพปญหาของการขาดหายของขอมล VMS มจานวนมาก ดงน น เมอพจารณาถงสาเหตตองแตจดเรมตนคอบนเรอประมงจนขอมลถงกรมประมง พบวา การเดนทางของขอมลตองผานสวนทเกยวของหลายฝาย เรมต งแต ขอมลสงออกจากเรอผานดาวเทยมสอสาร สงไปยงสถานรบทอยตางประเทศ และมายงผใหบรการระบบ VMS ในไทยจนสดทายสงมายงกรมประมง ซงจากการศกษาพบวาปญหาทสาคญคอการทมผใหบรการในไทยหลายราย และมาตรฐานไมเทากน ดงน น กรมประมงจงดาเนนการปรบชองทางการรบสงขอมลโดยใหสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน )(สรอ.) เปนตวกลางในการรบสงขอมลโดยตรงจากผใหบรการตางประเทศ แลวสงขอมลมายงกรมประมงจงทาใหสภาพปญหาของการขาดหายของสญญาณลดนอยลง

27

สรปค ำถำมกำรตรวจประเมนโครงกำรระบบตดตำมเรอประมง ณ กรมประมง วนท 22 มถนำยน 2561

1. ระบบตดตามเรอประมง และการปฏบตงานภายในศนย FMC มความเหมอนและแตกตางจากระบบ e-PSM ทก าลงจะไดรบการตรวจประเมนอยางไร

2. อปกรณตดตามเรอประมง ชาวประมงตดตงเองไหมและเสยคาใชจายหรอไม 3. มวธการวดขนาดเรอยงไงวา เรอล านมขนาด 30 ตนกรอส 4. มการเกบคาธรรมเนยมจากเจาของเรอในการ VMS หรอไม 5. ระบบ VMS สามารถตดตามหรอตรวจสอบเรอประมงทลกลอบขนน ามนเถอนไดหรอไม 6. ระบบ VMS ทกรมประมงใชอยมความทนสมยทสดในโลกไหม และสามารถตรวจดไดในบรเวณทะเลทวโลกหรอไม 7. การสงตอขอมลเรอตลอดจนไปถงการปฏบตเมอพบเรอกระท าความผด มหนวยงานทเกยวของเชอมโยงกนอยางไร 8. ประสทธภาพของระบบมความครอบคลม ถกตอง แมนย า และมความปลอดภยของขอมลหรอไม อยางไร 9. ความโดดเดนของระบบ VMS ของกรมประมงทไดมการพฒนามา คออะไร 10. เรอประมงทมปญหาตอนนและไมสามารถออกไปท าการประมงได มสาเหตมาจากกฎหมายและระเบยบ

ของกรมประมงหรอไม 11. ถาไมมใบเหลองจากสหภาพยโรปเขามาเกยวของ กรมประมงจะมการพฒนาระบบนขนมาหรอไม

28

กระบวนกำรควบคมเรอประมงตำงประเทศตำมมำตรกำรรฐเจำของทำผำนระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e – PSM) เพอบรกำรทเปนเลศ

แนวทำงในกำรด ำเนนกำร

ตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 (UNCLOS) ขอ 61 ทวาดวย การอนรกษ และขอ 62 ทวาดวยการใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าอยางยงยน และจรรยาบรรณวาดวยการท าประมงอยางรบผดชอบ (FAOs Code of Conduct for Responsible Fisheries: CCRF) ซงองคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ก าหนดขนเนองจากพบวาแหลงท าการประมงสวนใหญของโลกก าลงประสบกบปญหาการลดลงอยางตอเนองของทรพยากรสตวน า อนมสาเหตมาจากการท าประมงกนมากจนเกนกวาธรรมชาตจะผลตขนทดแทนไดทน (over fishing) ซงสงผลกระทบตอการเกดขนทดแทนของทรพยากรสตวน า หวงโซอาหาร ความสมดลของระบบนเวศทางทะเลและมหาสมทร ซงในทสดจะกระทบตอความมนคงทางอาหารของประชากรโลกในอนาคต

ประเทศไทยตระหนกวาการท าการประมง IUU เปนปญหาส าคญทงในระดบโลก ระดบภมภาค และระดบชาต จงไดรวมจดท าแผนปฏบตการระดบชาตวาดวยการปองกน ยบยง และขจดการท าการประมงท ผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม พ.ศ. 2558 – 2562 Thailand National Plan of Action to Prevent, Deter and Eliminate Illegal, Unreported and Unregulated Fishing 2015 - 2019 (Thailand NPOA - IUU 2015 - 2019) โดยประเทศไทยตองปฏบตตามมตท 4 มาตรการของประเทศไทยในฐานะ รฐเจาของทา (Thailand’s Port State Measures) ซงระเบยบ/ขอมตทก าหนดขนน สอดคลองกบกฎระเบยบและมาตรการระหวางประเทศอนเปนทยอมรบทวโลก

กระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศตามมาตรการรฐเจาของทาผานระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e-PSM) เพอบรการทเปนเลศ เปนกระบวนการทพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ยทธศาสตรท 8 การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม และเปนไปตามยทธศาสตรกรมประมงท 3 การบรหารจดการดานการประมงและทรพยากรสตวน าใหมความยงยนและคงความหลากหลาย และยงสอดคลองกบนโยบายการด าเนนการแกไขปญหาการท าประมงผดกฎหมาย ของคณะกรรมการนโยบายการประมงแหงชาตโดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน

จดเดนของผลงำน

- ระบบอเลกทรอนกสทสามารถรองรบการใหบรการ เพอใหเกดการบรการทสะดวก รวดเรว ตรวจสอบได - บคลากรมความร ประสบการณ ทกษะและความเชยวชาญในการปฏบตงาน - บคลากรมความพรอมในการใหบรการและมความพรอมในการใหค าปรกษา - มการจดท าคมอการปฏบตงาน และการถายทอดความรและประสบการณ - บคลากรมมาตรฐานในการปฏบตงาน เปนไปตามคมอการปฏบตงาน - ตดตามผลการปฏบตงานและตดตามประเมนผลอยางเปนระบบและตอเนอง - มระบบการพฒนาและปรบปรงงานอยางตอเนอง - มการเผยแพรความร ขอมล และขาวการปฏบตงานลงในสอออนไลนทง website และ facebook

ในแตละหนวยงาน - มการบรณาการระหวางหนวยงานในการตรวจสอบขอมลซงกนและกนระหวางหนวยงาน (Data Cross

Checking)

29

ภำพแสดงกำรเชอมโยงขอมลระหวำงหนวยงำน (Data Cross Checking)

ผลผลตและผลลพธทส ำคญจำกกำรด ำเนนโครงกำร และควำมเชอมโยงกบเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals หรอ SDGs)

มการตรวจสอบ และควบคมเรอประมงตางประเทศทเขาเทยบทาในราชอาณาจกรตงแตเรมปฏบตตามมาตรการรฐเจาของทา พ.ศ.2558 จนถงปจจบน และมการเปดใชงานระบบ e-PSM เมอวนท 2 พฤษภาคม 2560 โดยปจจบนมผเขาใชงานระบบทงสน 56 ราย มการอนตค าขอเขาเทยบทาของเรอประมงตางประเทศแลว 472 ครง (ถง 31 มกราคม 2561) โดยมการตรวจสอบของการขอเขาเทยบทาของเรอประมงตางประเทศ จนท าใหเกดการปฏเสธหรอชะลอการขนถายสตวน า

เมอวนท 6 พฤศจกายน 2560 ผ เชยวชาญจาก FAO (MR.Francisco Blaha) มาเกบขอมล การปฏบตงานขอเจาหนาทตามมาตรการรฐเจาของทาและใหค าแนะน าการท างานของประเทศไทย ซงได ชนชมวาประเทศไทยสามารถปฏบตตามมาตรการรฐเจาของทา (Port State Measures : PSM) ไดอยางดและก าลงแกไขปญหา IUU อยางจรงจง

เมอเดอนพฤศจกายน 2560 คณะกรรมาธการยโรปดานประมงและทะเล (DG MARE) ของสหภาพยโรป (EU) ไดเดนทางมาตรวจประเมนกระบวนการผลตสนคาประมง เพอใหไดคณภาพและมาตรฐาน สามารถตรวจสอบยอนกลบได ในทกขนตอน โดยไดท าการตรวจสอบระบบการน าเขาสตวน าจากตางประเทศท งระบบ โดยกระบวนการตรวจสอบเปนไปไดดวยด

กระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศตามมาตรการรฐเจาของทาผานระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e-PSM) เพอบรการทเปนเลศ เปนไปตามเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals - SDGs) ท 14 ในเรอง “อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลส าหรบการพฒนาทยงยน ใหเปนไปอยางยงยน” โดยการควบคมตรวจสอบเรอประมงตางประเทศ เพอการปองกน ยบยง และขจดการท าการประมง IUU อยางจรงจง สงผลใหประเทศไทยเปนประเทศทไมใหการสนบสนนกบการท าประมงทผดกฎหมาย และท าลายทรพยากรทางทะเลรวมถงการจบสตวน าอยางไมถกตองเพอเปนการชวยอนรกษทรพยากรทางทะเล และสตวน าของโลกใหมความมนคงและยงยนของทรพยากร

30

ประโยชนทไดรบ สามารถสรางความมนใจใหกบนานาชาต รวมถงประเทศคคา มการพฒนาระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) เพอใหสามารถตรวจสอบเสนทางของสตวน าและผลตภณฑสตวน าตลอดสายการผลตรวมถงตนกาเนดของสนคา เพอยกระดบการควบคมตรวจสอบใหมประสทธภาพ สรางความเชอมนวาสนคาทมการนาเขาสงออกโดยประเทศไทย เปนสนคาทไมเกยวของจากการทาการประมง IUU สรางความมนคงและยงยนของทรพยากรสตวน าโลกตอไป

ปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการดาเนนโครงการ และวธการในการบรหารจดการ

- ระบบ e-PSM เปนระบบทพฒนาข นใหม ผใชงานยงขาดประสบการณและความเชยวชาญ จงได จดอบรมและถายทอดความรใหแกเจาหนาทผปฏบตงานอยางสมาเสมอ - กฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบทเปลยนแปลงไป จงตองพฒนาระบบ e-PSM ใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนอยางตอเนอง - กรณระบบ e-PSM ไมสามารถใชงานได หรอมขอตดขดในการใชงาน ซงสงผลใหการพจารณา เกดความลาชา จงไดมการจดทาแผนรองรบการปฏบตงานในกรณระบบขดของ

31

สรปค ำถำมกำรตรวจประเมนกระบวนกำรควบคมเรอประมงตำงประเทศตำมมำตรกำรรฐเจำของทำ

ผำนระบบอเลกทรอนกส (electronic Port State Measure : e – PSM) เพอบรกำรทเปนเลศ ณ ทำเรอธนำพรชย อ.พระประแดง จ.สมทรปรำกำร วนท 25 มถนำยน 2561

1. กรมประมงมแนวคดอยางไรในการใหผประกอบการตางๆ มารวมด าเนนการตามมาตรการฯ 2. มการบรณาการความรวมมอระหวางหนวยงานอะไรบาง 3. กรมประมงมแผนทจะพฒนากระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศ โดยใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ตอไปอยางไร 4. การทประเทศไทย โดยกรมประมงเขาเปนสมาชกองคการระหวางประเทศ เชน IOTC SIOFA WCPPC

มผลด ผลเสย และประโยชนตอประเทศไทยอยางไร 5. กระบวนการควบคมสนคาทขนสงทางอน ทมใชทางเรอ กรมประมงมการควบคมแบบไหน 6. ใชระยะเวลาเทาไหรในการพจารณาเอกสารกอนเรอเทยบทา 7. ปญหาและอปสรรคของกระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศฯ ผานระบบอเลกทรอนกสมอะไรบาง 8. ระบบ e – PSM ของกรมประมงมความทนสมยมากนอยเพยงใด เมอเทยบกบประเทศอนๆ 9. หลงจากกฎหมายบงคบใช ผประกอบการมความคดเหนอยางไร 10. ไดมการส ารวจความพงพอใจจากผรบบรการทผานกระบวนการควบคมเรอประมงตางประเทศ

ตามมาตรการรฐเจาของทาผานระบบอเลกทรอนกส (e – PSM) หรอไม