การพฒนาบคลกภาพ

อาจารยพรรณ โรจนเบญจกล

“บคลกภาพ” Personality

ค าวา “บคลกภาพ” มาจากภาษาละตนวา Persona หมายถง หนากากทตวละครใชสวมเวลาออกแสดง เพอทจะแสดงบทบาทตามทถกก าหนดใหค าจ ากดความของ “บคลกภาพ” คอ ผลรวมอยางมระบบของพฤตกรรมตาง ๆ ตลอดจนทศนคตและคานยมซงแสดงใหเหนถงลกษณะนสยเฉพาะตวบคคล ดงนนจตวทยาบคลกภาพจงเปนศาสตรทมงศกษานสยของบคคลซงชวยใหมองเหนวาแตละคนแตกตางกนอยางไร

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

คาเรน ฮอรเนย

• ชาวอเมรกนเชอสายเยอรมน, 1885-1952บคลกภาพพนฐานหลอหลอมมาจาก ความสมพนธ

ระหวางบคคลมากกวาแรงขบ ทางชวภาพตามแนวคดของฟรอยด ความสบสนทางบคลกภาพ มสาเหตมาจาก การทคนคนนน ใชชวตโดยม ความวตกกงวลเปนพนฐาน ซงมตนตอมาจาก “ความรสกถกทอดทง และ ชวยตวเองไมได ในโลกทไรความปรานในชวงวยเดก”

อรค เอช, อรคสน,

ชาวอเมรกนเชอสายเยอรมน, 1902-1994บคลกภาพ เปนผลจากการพฒนาการของชวตทงหมด 8

ชวงวยตงแตวยทารกจน ถงวยชรา โดยบคคลจะมขอขดแยงประจ าวย และหาทางแกไขไปใน แตละชวงวย วธแกขอขดแยงของแตละคนจะก าหนดบคลกภาพของคนคนนน ตวอยางเชน ขอขดแยง ประจ าวนของวยรนคอ “ฉนคอใคร” (วกฤตการณเอกลกษณหรอการแสวงหาตนเอง ถาแกขอขดแยงนได จะท าใหเขาคนพบ เอกลกษณของตวเอง)

What about Personality?

• สมมตวาเรารจกเพอนคนหนงเปนคนรปรางสงโปรง เดนตวตรง มลกษณะทแสดงออกเปนปกต คอ รกความยตธรรม ซอสตย เราอาจจะกลาวไดวาบคลกภาพของเขานนสงา นานบถอ ซอสตย รกความยตธรรมเปนตน นนกคอ เรายอมรบลกษณะเดนในตวเขาใหเปนบคลกภาพของเขา

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

ลกษณะของผมบคลกภาพทด

บคลกภาพทด มกจะเปนคนทมพนฐานดานสขภาพจตด ท าใหมการปรบตวทด และสงผลถงการมบคลกภาพทดดวย ผทมบคลกภาพทด จะม คณลกษณะและความสามารถทางจตทส าคญ 6 ประการ ดงตอไปน

1. ความสามารถในการรบรและเขาใจสภาพความจรงอยางถกตอง2. การแสดงอารมณในลกษณะและขอบเขตทเหมาะสม3. ความสามารถในการสรางความสมพนธทางสงคม4. ความสามารถในการท างานทอ านวยคณประโยชน5. ความรกและการตองการทางเพศ6. ความสามารถในการพฒนาตน

http://www.tice.ac.th/Online/Online2-2549/bussiness/nantapon/n7.htm

ประเภทของบคลกภาพ

บคลกภาพของบคคลโดยทว ๆ ไป แบงเปน 2 ประเภท1 บคลกภาพภายนอก คอ สงทเหนไดชดเจนจากภายนอกของแตละคน สามารถท

จะปรบปรงแกไขไดงาย ใชเวลาไมนาน แบงไดเปน 4 หมวด คอ1. รปรางหนาตา2. การแตงกาย3. กรยาทาทาง4. การพด

2 บคลกภาพภายใน คอ สงทอยภายในจตใจ หรออปนสยใจคอทมองไมเหน สมผสไมได แกไขไดยาก เชน

1. ความเชอมนในตนเอง2. ความซอสตยสจรต3. ความคดรเรมสรางสรรค4. ความรบผดชอบ

http://www.tice.ac.th/Online/Online2-2549/bussiness/nantapon/n7.htm

สงทก าหนดบคลกภาพ (Personality

Determinants)

• ในการวจยเกยวกบบคลกภาพมขอถกเถยงมากมาย แตในทสด กสรปวา บคลกภาพ มผลมาจาก 3 องคประกอบ คอ พนธกรรม (Heredity), สงแวดลอม (Environment Factors) และสถานการณ (Situation Conditions)

พนธกรรม (Heredity)

• จากการวจยพบวา ลกษณะตาง ๆ ทงทางชวะภาพ กายภาพ และ จตวทยาภายใน จะถกถายทอดจาก บดามารดา สบตรผานทางยนทอยในโครโมโซม ทงนจาก 1

• การสงเกตพฤตกรรมและอารมณในวยเยาว ซงพบวาลกษณะตาง ๆ ไมวาจะเปนความวตก ความกงวล ความกลว ฯลฯ จะถกถายทอดผานยนพอ ๆ กบลกษณะทางกายภาพ เชน ความสง สผม ฯลฯ

• การศกษาคแฝดทถกแยกเลยงดใหหางกนตงแตเยาววย โดยนกวจยไดศกษาคแฝดกวา 100 ราย พบวา แมจะถกแยกเลยงด กจะมลกษณะคลายคลงกนหลายประการ เชน แฝดคหนงทถกเลยงหางกน 45 ไมล เปนเวลา 39 ป ยงใชรถยนตส และรนเดยวกน สบบหรยหอเดยวกน เลยงสนขชอเดยวกน และใชวนพกรอนทชายหาดเดยวกน โดยพกหางกน 3 ชวงตก ทง ๆ ทชายหาดดงกลาวอยหางทอยอาศยถง 1,500 ไมล

• การตรวจสอบความพงพอใจตองาน ภายใตเวลา และสถานการณตาง ๆ วามความ สม าเสมออยางไร

สงแวดลอม (Environment Factors)

• ในขณะทผลจากพนธกรรมจะมขดจ ากดในการสรางบคลกภาพ ความตองการของสงคมหรอสงแวดลอมทบคคลนนด ารงอย จะคอยปรบเปลยน บคลกภาพใหแปรเปลยนไป

สถานการณ (Situation Conditions)

• บคลกภาพทมกจะสม าเสมอ อาจจะแปรเปลยนไปภายใตสถานการณตาง ๆ ทเกดขน

• บคลกภาพสามารถถายถอดทางพนธกรรมไดหรอไม การท างานของการถายทอดทางพนธกรรมเปนสวนประกอบทส าคญของบคลกภาพ ผวจยไดสนบสนนวา บคลกภาพเกดจากการท างานรวมกนเปนพเศษเพยงบางสวนของยน เปนไปในทางเดยวกนกบพนธกรรมทสบมาจากบรรพบรษ รากฐานของบคลกภาพในวยผใหญ จะปรากฏขนอยางชดเจนในตอนตนของชวงชวต เมอทารกเกดจะมอารมณพเศษ พนฐานอารมณโดยสนดาน ไดมการรวมกนของการแสดงอารมณไวหลายอยาง และผวจยบางคนเชอวามยนเฉพาะทมความสมพนธกบบคลกภาพ

ทฤษฏบคลกภาพแบบจตวเคราะห (Psychoanalytic

Theories)

• โครงสรางบคลกภาพ (Id, Ego and Super Ego)

• ซกมน ฟรอยด (Sigmund Freud) นกจตวทยาแบบจตวเคราะห คดคนทฤษฏจตวเคราะหกลาววา บคลกภาพประกอบดวย จตของมนษยมโครงสรางของจตเปน 3 สวน Id, Ego and Super Ego เปนพลงผลกดนใหบคคลมพฤตกรรมตาง ๆ กน จนกลายเปนลกษณะของบคคลจะท างานสมพนธกนไมแยกจากกนอยางเดดขาด

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

1.อด (Id)

• หมายความถง ความปรารถนาเปนตนก าลง และแหลงรวมพลงงาน ทมพลงตอบคลกภาพ Id ประกอบดวยทกสงทไดรบการถายทอดมาจากพนธกรรมดงเดม แรงกระตนทมมาตงแตแรกเกด จดเปนสญชาตญาณขนพนฐานของมนษย สงเหลานรวมถงความตองการของรางกาย ความปรารถนาทางเพศ และแรงกระตนความกาวราว ตามทรรศนะของ

ฟรอยด

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

2.อโก (Ego)

• เปนระดบจตส านกบางสวน ท าหนาทตามหลกการแหงความจรง (Reality Principle) และเชอแนวา มวตถอยางหนงทมความเหมาะสมหรอเปนสภาพการณทมความเปนไปได เพอท าใหเกดความพอใจตอความตองการของ Id ถาบคคลหนงมความหว Ego จะชวยท าใหแตละบคคลรจกแสวงหาอาหารมาไดอยางเหมาะสม เพอชวยลดความเครยดทเกดขน จากความหวมาจาก Id ถาปราศจาก Ego อดจะตองแสวงหาอาหาร หรอวตถอนเพอตอบสนองความพอใจตอความตองการนน

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

3.ซเปอรอโก (Super ego)

• เปนระดบจตทอยในจตส านกเปนบางสวน มหนาทควบคมการ แสวงหาความสขของ Id จากแรงกระตน Super ego ยอมให Id แสวงหาความสขภายใตเงอนไขทแนนอน Super ego เปนเรองเกยวกบศลธรรม มโนธรรม สามารถจะบอกไดวา การกระท าใดถกหรอผดและจะยอมใหแรงกระตนของ Id ไดรบการตอบสนองเปนความสข กเฉพาะการกระท าทถกตองทางดานศลธรรม มโนธรรม ไมเหมอนกบ Ego ทยนยอมให Id กระท าได เมอเปนสงท ปลอดภยหรอมความเปนไปได Super ego เปนสงทเกดจากการมประสบการณ โดยไดรบการถายทอด ฝกอบรม มาจากพอแม จากการสอนทางดานศลธรรมของสถานศกษา (Norms) ของสงคมทเปนมาตรฐานส ารบยดถอและปฏบตของบคคลในสงคม

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

Id Ego Super Ego

• ระบบจตมนษยทง 3 ระดบน ในการท างานตามหนาทยอมจะตองมการตอส มการยอมรบ มการปรบตวกน มความขดแยงกน เปนสงทเปนธรรมชาต ถาสวนของจตทเปน Id Ego Super Ego สวนใดเปนฝายชนะ บคลกภาพของบคคลกจะแสดงพฤตกรรมออกไปตามแนวของจตฝายทชนะ

บคลกภาพกบการน าไปประยกตใชในการท างาน

• ในการคดเลอกบคลากรใหมบคลกภาพทตองการนนจะมงพจารณาคณสมบตของผสมครหลาย ๆ ดาน ประกอบกนในการคดเลอก เชน ความร ทกษะ รปราง สขภาพ กรยาทาทาง การ ควบคมอารมณ และทศนคตทมตอบคคลอน เปนตน การน ามาประยกตใชนนจะเรมจากชองทางการสรรหา การก าหนดรปแบบใบสมคร ขอมลจากบคคลอางอง การสมภาษณและการใชแบบทดสอบบคลกภาพ

• ก าหนดแหลงสรรหาพนกงาน• โดยทวไปเรามกจะก าหนดบคลกภาพ โดยดจาก job description

เปนหลก วาต าแหนงใด ควรมคณสมบตอยางไร เชนงานประสานงานตางประเทศตองการความถนดดานภาษา งานขายตองมทกษะดานการเจรจา เปนตน แตมปจจยอนท อยางเชน คนในองคการอาจจะมวฒนธรรมในการเลอกผ รวมงานทมบคลกภาพคลายตน เชน จบมหาลยเดยวกน คณะเดยวกน จะท างานเขากนไดด ผคดเลอก สามารถเลอกชองทางรบสมครแบบเจาะจงได เชน รบวศวกรจากมหาลยทตองการโดยตรง, การลงโฆษณาใน www.jobdb.com ส าหรบงานประสานงานตางประเทศ ,ต าแหนงแมบานจากกรมจดหางาน เปนตน

บคลกภาพกบการน าไปประยกตใชในการท างาน

• การก าหนดขอมลใบสมคร• ในการออกแบบใบสมคร ควรก าหนดหวขอใหครอบคลมขอมลและรายละเอยดตาง ๆ

ของผสมครใหสมบรณมากทสด โดยเฉพาะขอมลทองคการธรกจตองการทราบเพอประโยชนสงสด และเพอความสะดวกแกผคดเลอกพจารณาตดสนใจ และขอมลส าคญตาง ๆ นท าใหสามารถประเมนบคลกภาพของผสมครไดดวย

• ดงทเราทราบอยแลววา บคลกภาพ มาจากกรรมพนธและสงแวดลอม ตวอยางขอมลและ รายละเอยดทส าคญ ซงควรมปรากฏในใบสมครเพอใหผสมครกรอก เชน ลกษณะภายนอก เพศ, อาย, ลกษณะทางรางกาย เชน สวนสง น าหนก สผว สตา สผม ฯลฯ, เชอชาต, ศาสนา ขอมลทางสขภาพ ฯลฯ สภาพแวดลอม ภมล าเนา สถานภาพของครอบครว ประสบการณท างาน การศกษา งานอดเรก กจกรรมทางสงคม ความสามารถพเศษ ฯลฯ

บคลกภาพกบการน าไปประยกตใชในการท างาน

The Big Five Personality Test

• Extroversion : เปนลกษณะของบคคลทชอบสมพนธภาพ ชอบเขาสงคม อยเปนกลม มการแสดงออก เหมาะกบลกษณะงาน เชน นกขาว นกรายการวทย นกแสดง นกดนตร ประชาสมพนธ เปนตน ในขณะท Introverts จะตรงกนขาม คอชอบเกบตว อยเงยบ ๆ เหมาะกบลกษณะงาน เชน เสมยน งานเอกสาร เปนตน

• Agreeableness : เปนลกษณะของบคคลทชอบมความผอนปรนกบผอน มความสามารถในการประสานงานทด เชอใจได เหมาะกบลกษณะงาน เชน งานบรการนกทองเทยว นกแนะแนว นกสงคมสงเคราะห นกสนทนาการ

• Conscientiousness : เปนการวดลกษณะความไววางใจ คนประเภทนจะมความรบผดชอบ ไววางใจได เสมอตนเสมอปลาย เชน ทปรกษา ฝายบรหาร

• Emotional Stability : เปนความสามารถของบคคลในการรองรบแรงกดดน ควบคมอารมณ บคลกทส าคญ คอ สขม สงบ มนคง เชอมนในตนเอง เหมาะกบงาน เชน แพทย นกจตวทยา งานบรการ นกการเมอง

• Openess to Experience : เปนบคลกทเปดรบความแปลกใหม อยากรอยากเหน มความคดสรางสรรค เหมาะกบงาน นกส ารวจ ชางยนต โปรแกรมเมอร เปนตน ในกลมตรงกนขามจะเปนกลมทมแบบแผน วางตวอยในกรอบเดม

ประยกตใชกบตนเอง

• ทฤษฎตวตน (Self Theory) ของ คารล โรเจอร การรบรตองเรมจากรบรตนเองใหถกตองกอน ใหมองตนเองอยางถกตองแทจรง น าขอดของตนมาใชใหเกดประโยชนสงสด แกไขขอลบ หรอถายงไมพรอมทจะเปลยน กใหรบรและหลกเลยงทจะเกดขอเสยนนใหนอยทสด ตามทฤษฎบอกเอาไววา บคคลทมประสบการณไดรบการเลยงดจากครอบครวทพอแมใหความรกกบลกโดยปราศจากเงอนไข จะมตวตนทง 3 ตรงกนคอนขางสง แตบคคลแตละคนกไดรบการเลยงดในวยเดกทตางกน การมองยอนไปแลวน ามาชวยปรบแกไขตนเองในปจจบนกสามารถชวยไดเชนกน ดงนนขอเสนอวธการปรบใชในแตละหวขอ ดงน

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

Yourself

• ตนทตนมองเหน (Self Concept)

• ตนตามทเปนจรง (Real Self) คอ ตวตนตามขอเทจจรง

• ตนตามอดมคต (Ideal Self) คอตวตนทอยากมอยากเปน

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

ตวอยาง การพฒนาตวตนของนาย อ

• ตนทตนมองเหน คอ พดนอย เกบตว ไมกลาแสดงความคดเหนในทประชม ท าใหไมมผลงาน เพราะไมกลาทจะน าเสนอ

• ตนตามทเปนจรง คอ มความคดสรางสรรค แตกลววาน าเสนอไปแลวจะผด ท าใหไมกลาเสนอ

• ตนตามอดมคต คอ อยากเปนคนกลาแสดงออก เขาสงคมเกง จะไดมโอกาสเลอนต าแหนง• นาย อ มตวตนทไมตางกนมากนก ใชวธการปรบเปลยนบคลกภาพเขาชวย พยายามฝกพด

หรอเมอคดงานไดกพยายามหดน าเสนอ และพยายามเขาสงคม อาจจะไปกบเพอนสนท เพอหาเพอนใหมอาจจะเปนสมาชกคลบตาง ๆ เพราะถาเราสามารถพดกบเพอนใหมไดโดยไมประหมากจะท าใหเรากลาแสดงออกมากขน

• เปาหมายสดทายของการพฒนาบคลกภาพคอ “ตวตนทแทจรง” การปฏบตตามตวตนเปนสงทบคคลแสดงจรง เปนสงทจ าเปนสงสด บคคลทยอมรบความเปนตวตนทแทจรงของเขาได ท าใหเขาไดรบความสขและสมปรารถนา พวกเขาสามารถเปดรบประสบการณใหม ๆ ไดรบการยอมรบจากคนอนและเปนอสระไมตองพงพาใคร (Ford,1991)

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html

สรป

• สรป บคลกภาพนนเปนสงก าหนดตอการประพฤตปฏบตของบคคล ทงในการใชชวตประจ าวน และเปนปจจยตอความส าเรจของงาน ซงประกอบไปดวย เชาวปญญา ซงชวยในการวเคราะหวางแผน การมเหตผล แรงจงใจ สวนทางดานการวางตน การแตงกาย กรยาทาทาง กลายเปนภาพลกษณ ซงจะชวยสงเสรมความนาเชอถอ และความแตกตางของทฤษฎ ถามการศกษาใหเขาใจแลว เราสามารถน าไปประยกตใชใหเขาใจตนเอง เขาใจผ อน เพอใหการด าเนนชวตทดและมประสทธภาพ

http://www.baanjomyut.com/library/personality/19.html