Embed Size (px)
Citation preview
เรยบเรยงโดย ผศ.ดร.อรพณ วงศสวสดกล อาจารยประจำาภาควชาเภสชวทยา คณะแพทยศาสตร
มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สขมวท 23 คลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110
สมนไพรทมผลลดความดนเลอดโรคความดนเลอดสงเปนภาวะมความดนเลอดสงตงแต 140/90
มลลเมตร ปรอท ปจจบนพบบอยในประชากรสวนใหญ อาจแบงไดตาม–สาเหต 2 ชนดไดแก ชนดไมทราบสาเหต (essential hypertension) พบไดประมาณรอยละ 90-95 ซงอาจเกดจากพนธกรรม เชอชาตหรอจากสงแวดลอมเชน อาหารทรบประทาน และชนดททราบสาเหต (Secondary hypertension) พบไดประมาณรอยละ 5 เชนโรคไตเรอรง โรคเบาหวาน โรคอวน และเนองอกบางชนดของตอมหมวกไต เปนตน
ปจจยเสยงในการเกดโรคความดนเลอดสงแก โรคเบาหวาน โรคอวน โรคไตเรอรง เนองอกบางชนดของตอมหมวกไต การดมสราเปนประจำา สบบหร กนอาหารรสเคมเปนประจำา หรอเกดจากยาเชนยากลมสเตยรอยด ทำาใหเกดการสะสมนำาและเกลอแรในรางกายสงผลใหความดนเลอดสงโดยเฉพาะผทมแนวโนมหรอทมความเสยงทจะเกดความดนเลอดสงอยแลว
หากไมรกษาโรคความดนเลอดสงจะสงผลใหเกดภาวะแทรกซอนตามมาหลายอยางเชน โรคหลอดเลอดของจอตาและของประสาทตาซงทำาใหตาบอดได เสนเลอดแดงใหญโปงพอง กลามเนอหวใจขาดเลอดและตาย โรคหลอดเลอดสมองตบ/แตกและโรคไตเรอรงซงทำาใหถงกบพการอมพาต อมพฤกษ และเสยชวตได
การรกษาโรคความดนเลอดสง หากความดนเลอดสงไมมากเชนประมาณ 138-140 มลลเมตร ปรอท ใหผปวยเปลยนแปลงกจกรรมการ–ใชชวตโดยควบคมอาหารและออกกำาลงกายโดยไมตองรบประทานยา เชนไมรบประทานรสจด/รสเคมหรอรสหวาน ไมดมนำาอดลม ใหรบประทานอาหารทมผกและผลไมเปนประจำา และออกกำาลงกายสมำาเสมอ หากความ
ดนเลอดสงตองใชยาลดความดนเลอดคมตลอดเพอความปลอดภยจากภาวะแทรกซอนทจะตามมา
ปจจบนมยาลดความดนเลอดทใชไดผลดและนยมใชม 5 กลมไดแก ยาขบปสสาวะ (diuretics) ยากลมปดกนตวรบแองจโอเทนซน (angiotensin receptor blockers, ARB) ยากลมยบยงเอนไซมแองจโอเทนซนคอนเวทตง (angiotensin converting enzyme inhibitors, ACEI) ยากลมปดกนชองประจคลเซยม (calcium channel blockers, CCB) และยากลมปดกนตวรบเบตา (-blockers)
จากรายงานการประชม Eighth Joint National Committee (JNC 8) ในผปวยความดนเลอดสงทมอายมากกวา 60 ปทไมมโรคอนรวมดวยตองคมความดนเลอดใหตำากวา 150/90 มลลเมตรปรอท ถาอายนอยกวา 60 ปชนดมหรอไมมโรคเบาหวานรวมดวยตองคมความดนเลอดใหตำากวา 140/90 มลลเมตรปรอท ใหเรมดวยยาขบปสสาวะกลม thiazides หรอยากลมยบยงเอนไซมแองจโอเทนซนคอนเวทตง (angiotensin converting enzyme inhibitors, ACEI) หรอยากลมปดกนตวรบแองจโอเทนซน (angiotensin receptor blockers, ARB) หรอยากลมปดกนชองประจคลเซยม (calcium channel blockers, CCB) สำาหรบคนผวดำาความดนเลอดสงชนดมหรอไมมโรคเบาหวานรวมดวยใหเรมดวยยาขบปสสาวะกลม thiazides หรอยากลมปดกนชองประจคลเซยม พบวาหากมภาวะโรคไตเรอรงรวมดวยควรเรมหรอเพมยากลมปดกนตวรบแองจโอเทนซน (ARB) ยากลมยบยงเอนไซมแองจโอเทนซนคอนเวทตง (ACEI) จะชวยใหไตทำางานดขน
ถาผปวยความดนเลอดสงและมโรคไตเรอรง (chronic kidney disease, CKD) รวมดวยมตองคมความดนเลอดใหตำากวา 140/90 มลลเมตร ปรอท ใหเรมดวยยากลมยบยงเอนไซมแองจโอเทนซนคอนเวท–ตง (angiotensin converting enzyme inhibitors, ACEI) หรอยากลมปดกนตวรบแองจโอเทนซน
ตารางท1 (JAMA. 2014;311(5):507-520. doi:10.1001/jama.2013.284427)
สมนไพรทมฤทธลดความดนเลอดไดมการศกษาและคนพบสมนไพรหลายชนดทมฤทธลดความดนเชน
กระเทยม ขง กระเจยบแดง ขนฉาย บวบก มะรม ขเหลกและกะเมง เปนตนกระเทยม มสรรพคณเปนยารกษาโรคไดอกหลายอยาง เชน ฆาเชอรา คอ กลาก เกลอน และเชอราทเกดตามเลบ หนงศรษะและผม ฆาเชอยสตชนดททำาใหเกดลนขาวเปนฝาในเดกทารก ลดความดนโลหตสง ลดไขมนและคอเลสเตอรอล ปองกนผนงหลอดเลอดหนาและแขงตว ลดนำาตาลในเลอด มฤทธยบยงเชอแบคทเรยทมกทำาใหเกดโรคไดถง 15 ชนด โดยเฉพาะสารอลลซนยบยงเชอพวกทดอยาเพนนซลนไดดกวาเชอพวกทไมดอยาอกดวยซงไมรบกวนแบคทเรยตวอนทมประโยชนตอลำาไส สารกาลซนมฤทธฆาเชอบดมตวทมพษตอลำาไสไดด กระเทยมยงรกษาไขหวดและไขหวดใหญ เปนยาขบเสมหะและมฤทธขบเหงอและขบปสสาวะ รกษาโรคไอกรน แกหดและโรคหลอดลม ควบคมโรคกระเพาะ คอมสารเอเอส 1 ชวยยบยงไมใหนำายอยอาหารมายอยแผลในกระเพาะ และยงชวยรกษาโรคตบออนอกเสบ
ชนดรนแรงไดดวย กระเทยมมสารไดอลลลไดซลไฟดทมฤทธใชฆาพยาธไสเดอนไดด กระเทยมมสารอลลซนเปนตวชวยทำาใหเลอดไหลเวยนมายงบรเวณททาถนวดยาไดดมากขนแกเคลดขดยอกและเทาแพลง แกปวดขอและปวดเมอย กระเทยมมสารสคอรดนนชวยใหเนอเยอเจรญเตบโตและชวยลดไขมนในรางกาย และยงมพบวาสารเจอรเมเนยมในกระเทยมมคณสมบตปองกนการเกดมะเรง โรคหด โรคไต โรคตบออนและอาการทองผก
กระเทยมมสารสำาคญสารอลลซนมฤทธกระตนการสรางไนตรกออกไซดมผลขยายหลอดเลอดทำาใหความดนเลอดลดลงได ชอสามญ : Garlic ชอวทยาศาสตร : Allium sativum Linn. ชออน : ภาคเหนอเรยกวา หอมเตยม ภาคใตเรยกวา เทยม หวเทยม อดรธานเรยกวา กระเทยมขาว หอมขาว กะเหรยง-แมฮองสอนเรยกวา ปะเชวา
ขง มสรรพคณหลายอยางเชนเหงาแกสดมฤทธแกอาเจยน แกทองขน ทองอดเฟอ ขบลม แกไอ ขบเสมหะ บำารงธาต แกปากคอเป อย แกทองผก มฤทธในการขบนำาด เพอยอยอาหาร สามารถตานการเกดแผลในกระเพาะอาหาร ลดอาการจกเสยดไดดและใชลดความดนโลหต สวนตนมฤทธขบผายลม แกจกเสยดแนนเฟอ แกนว แกคอเป อย แกโรคตา แกบด แกทองรวงอยางแรง แกอาเจยน ชวยยอยอาหาร และฆาพยาธ สวนใบมฤทธแกโรคกำาเดา ขบผายลม แกนวแกเบาขด แกคอเป อย บำารงไฟธาต ชวยยอยอาหาร ฆาพยาธ และขบลมในลำาไส สวนดอกทำาใหชมชน แกโรคตาแฉะ ฆาพยาธ ชวยยอยอาหาร แกคอเป อย แกนว แกเบาขดและแกบด
สารเคม ทพบในขงไดแก เหงา พบ Gingerol Zingiberene, Zingiberone Zingiberonol, Shogoal, Fenchone, Camphene Cineol Citronellol ในนำามนหอมระเหย พบสาร Bisabolene, Zingiberone Zingiberol, Zingiberene, Limonene, Citronellol Gingerol, Camphene, Borneol, Cineol ทงตนพบ 5 (1) 6 – Gingerol และใบมสาร Shikimic acid
ขงมผลขยายหลอดเลอดทำาใหความดนเลอดลดลงไดเชนกน โดยมกลไกการออกฤทธคอปดกนชองประจของคลเซยม ชอวทยาศาสตร : Zingiber officinale Roscoeชอสามญ : Gingerวงศ : Zingiberaceaeชออน : ขงแกลง ขงแดง (จนทบร) ขงเผอก (เชยงใหม) สะเอ (กะเหรยง-แมฮองสอน)
กระเจยบแดง กลบเลยงของดอก หรอกลบทเหลออยทผลมสรรพคณผลหลายอยางเชน ใชเปนยาลดไขมนในเสนเลอด และชวยลดนำาหนกดวย ลดความดนโลหตไดโดยไมมผลรายแตอยางใด นำากระเจยบทำาใหความเหนยวขนของเลอดลดลง ชวยรกษาโรคเสนโลหตแขงเปราะไดดและยงมฤทธขบปสสาวะ เปนการชวยลดความดนอกทางหนงชวยยอยอาหาร เพราะไมเพมการหลงของกรดในกระเพาะ เพมการหลงนำาดจากตบและเปนเครองดมทชวยใหรางกายสดชน เพราะมกรดซตรคอยดวย
กระเจยบแดง มฤทธลดความดนโลหตได เนองมาจากมสารแอนโธไซยานน (anthocyanins) :ซงชวยเพมประสทธภาพการทำางาน และสรางความแขงแรงใหกบหลอดเลอดนอกจากนยงกระตนการสรางไนตรกออกไซดรวมกบปดกนชองประจของคลเซยม ชอพฤกษศาสตร Hibiscus sabdariffa L. cv. group Sabdariffaชอสามญ Roselleวงศ MALVACEAEชออน : กระเจยบ กระเจยบเปรย ผกเกงเคง สมเกงเคง สมตะเลงเครง
ขนชาย ชาวจนนยมใชขนฉายเปนยาลดความดนโลหตโดยปดกนทชองประจคลเซยม สารสำาคญทมฤทธลดความดนโลหต ลดคอเลเตอรอล ไดแก 3-เอน-บวทล ฟทาไลด (3-n-butyl phthalide) นอกจากขนฉายจะมฤทธลดความดนโลหต ลดคอเลเตอรอล และไตรกลเซอรไรด ยงมสรรพคณในการขบปสสาวะ ลดบวม ลดระดบนำาตาลในเลอด และยบยงการเกดมะเรงและเนองอก ตานการอกเสบ ทำาใหกลามเนอเรยบบบตวมฤทธกลอมประสาท ขนฉายยงพบวามสารตานอนมลอสระคอ ฟนอลคและวตามนซสงมาก จงสามารถนำามาใชชะลอความเสอมของรางกายไดและรกษาไขหวดชอวทยาศาสตร Aqium graveolens L. vat. Dulce Pers.
วงศ UMBELLIFERAEชอสามญ Celeryชอทองถน ผกป ม ผกขาวปน ผกปน(เหนอ) ฮงชง ขงฉาย(แตจว) ฮนฉน ฉนฉาย (จนกลาง)
บวบก ทงตนสดใชเปนยำาบำารงกำาลง บำารงหวใจ แกออนเพลย เมอยลา รกษาแผลไฟไหม นำารอนลวก หรอมการชอกชำาจากการกระแทก แกพษงกด ปวดศรษะขางเดยว ขบปสสาวะ แกเจบคอ เปนยาหามเลอด สาแผลสด แกโรคผวหนง แกชำาใน และลดความดน สารสำาคญทพบไดแก สารสำาาคญเปนสารกลมไทรเทอรพนอยด(Triterpenoid compounds) ไดแก asiatic acid, madecassic acid, asiaticoside, และ madecassoside สาร madecassoside นใหผลรกษาแผลไหม กระตนใหแผลปดเรวโดยกระตนการสรางคอลลาเจนและสรางหลอดเลอดใหม สาร asiaticoside ลดการอกเสบโดยยบยงการทำางานของเอนไซม inducible nitric oxide synthase ในหนขาวทถกเหนยวนำาใหเกดแผลในกระเพาะอาหารดวยกรดอะเซตกและสามารถรกษาแผลในกระเพาะกบผปวยไดดวยชอวทยาศาสตร : Centella asiatica (L.) Urban.ชอสามญ : Asiatic pennywort, Indian pennywortวงศ : Apiaceae (Umbelliferae)ชออน : ผกหนอก (ภาคเหนอ) ผกแวน (ภาคใต)
(http://wellnessthai.net)
มะรม สรรพคณ ใชฝกปรงเปนอาหารรบประทาน เปลอกตนมรสรอนรบประทานเปนยาขบลมในลำาไส ทำาใหผายหรอเรอ คมธาตออนๆ (ตดตนลมดมาก) รากมรสเผด หวานขม แกบวม บำารงไฟธาต มคณเสมอกบกมบก แพทยตามชนบท ใชเปลอกมะรมสดๆ ตำาบบพอแตกๆ อมไวขางแกม แลวรบประทานสราจะไมรสกเมาเลย
นอกจากนสวนของใบและรากของมะรม มฤทธลดความดนเลอดได ตำารบยาแกความดนโลหตสง มการใชรากมาตมกนเปนซป นำายอดมาตมกน ใชยอดมะรมสด นำามาโขลกคนเอานำาผสมนำาผงพอหวาน กนวนละ 2 ครง ครงละครงแกว หากตองการทานมะรมตดตอกนนานๆ อาจตองคอยตรวจเชคคาการทำางานของตบ เนองจากอาจมผลทำาใหเอนซไซมตบเพมขนไดในบางราย และระวงการใชรวมกบยาทมผลลดอตราการเตนของหวใจ เนองจากมะรมมผลทำาใหหวใจเตนชาลงเชนกน
สารสำาคญในมะรมไดแก สารในกลม glycosides ในสารสกดเมทานอลของฝกแหงและเมลด แสดงฤทธลดความดนโลหตในสนขและหนแรท สารสำาคญในกลม thiocarbamate จากใบ สารสกดเอทานอลของเมลด แสดงฤทธทงยบยงการเจรญเตบโต และทำาลายเซลลมะเรงผวหนงของหนถบจกร มรายงานวาใบของมะรมประกอบดวยเบตาแคโรทน โปรตน วตามนซ แคลเซยม และโปแตสเซยมปรมาณสง และ -tocopherol, flavonoids, และ phenolics ซงจดเปนสารตานอนมลอสระชวยชะลอ
ความเสอมของเซลลและปองกนการเกดโรคมะเรง สารสำาคญอนๆเชน glucosinolates, isothiocyanates, alkaloids (moringine และ moringinine), flavonoids (kaemferol, rhamnetin, isoquercitrin และ kaempferitrin), -sitosterol ซงสารเหลานมฤทธทางชวภาพ เชน ลดความดน ลดไขมนในเสนเลอด แกปวดเกรงในชองทอง รกษาแผลในทางเดนอาหาร ปองกนตบ ตานแบคทเรยและรา ตานเนองอก ตานมะเรง เปนตนชอวทยาศาสตร : Moringa oleifera Lam.ชอสามญ : Horse radish tree, Drumstickวงศ : Moringaceaeชออน : กาเนงเดง (กะเหรยง-กาญจนบร) ผกเนอไก (ฉาน-แมฮองสอน) ผกอฮม ผกอฮม มะคอนกอม (ภาคเหนอ) เสชอยะ (กะเหรยง-แมฮองสอน)
(http://tamroiphrabuddhabat.com/xmb/viewthread.php?tid=411)
ขเหลกขเหลกเปนพชผกสมนไพรทหาไดงายตามทองตลาด คนไทยนยม
ใชใบขเหลกทำากบขาวรบประทานเชน แกงใบขเหลก ขเหลกมทงประโยชนและโทษ การบรโภคขเหลกใหปลอดภยควรนำามาตมและทงนำากอนนำามาแกงสามารถชวยลดปรมาณความเขมขนของสารพษในขเหลกและลดความขมและความเฝอน อยางไรกตามกระบวนการตมนทำาใหวตามนซและวตามนบหลายชนดในใบขเหลกสลายไป เคลดลบการตมใหจดเรว เพอสงวน
คณคาสารอาหารไว คอใหใสลกมะแวงตนหรอมะเขอพวงลงไปในหมอตมขเหลกขณะนำาเดอด ตมสกครแลวรบตกขเหลกขนลางดวยนำาเยน กอนนำาไปปรงอาหาร
นอกจากนปราชญชาวบานมการนำาขเหลกมาใชรกษาโรคหลายชนดเชน มไข โรคผวหนงบางชนด ทองผก เบาหวาน หอบหด ความดนเลอดสง และนอนไมหลบหรอหลบยาก
ภาพประกอบท 1 ใบขเหลก
ชอวทยาศาสตร: Senna siamea (Lam.) ชอวงศ: LEGUMINOSAE วงศยอย: CEASALPINIOIDEAEชอภาษาองกฤษ: Siamese senna, Siamese cassia, Cassod tree, Thai copperpodชอทองถนอนๆ: ขเหลกแกน (ราชบร), ขเหลกบาน (ลำาปาง,สราษฎรธาน), ผกจล แมะขแหละพะโด (แมฮองสอน), ยะหา (ปตตาน), ขเหลกใหญ (ภาคกลาง), ขเหลกหลวง (ภาคเหนอ), ขเหลกจหร (ภาคใต) เปนตน
ตวอยางสารสำาคญและสรรพคณ:
ทงดอกตมและใบออน มแคลเซยม ฟอสฟอรส เหลก ชวยเสรมสรางกระดกและฟนใหแขงแรง เสนใยอาหาร เบตาแโรทน และมวตามนสง โดยเฉพาะดอกขเหลกถอวามวตามนสงสดในบรรดาผกพนบานไทย คอสงถง
484 มลลกรม ตอ 100 กรมของสวนทกนได จงชวยสรางภมตานทานปองกนหวดไดเปนอยางด
ใบขเหลก มสารหลายชนดไดแก
กลมโครโมน (Chromone) ไดแก แอนไฮโดรบาราคอล (anhydrobarakol) และบาราคอล (Baracol) มฤทธคลายเครยด บรรเทาอาการจตฟงซาน และชวยใหนอนหลบสบาย
กลมแอนทราควโนน (anthraquinones) เชน แอนโทรน และไดแอนโทรน (anthrone and dianthrone) มฤทธชวยใหถายหรอระบายทอง และมฤทธขบปสสาวะ
ประโยชนของบาราคอล (Baracol)
1. บาราคอลสามารถลดอาการกระวนกระวาย ทำาใหสงบซม และลดอาการซมเศราได
2. บาราคอลทมฤทธลดความดนเลอดในสตวทดลองทง systolic และ diastolic blood pressure และมการศกษาตอเพอหาวาบาราคอลลดความดนเลอดในสตวทดลองทำาใหหลอดเลอดคลายตวนนผานกลไกการออกฤทธอยางไร พบวาบาราคอลทำาใหหลอดเลอดคลายตวโดยผานกลไกการกระตนใหหลอดเลอดสรางสาร nitric oxide ทเปนตวทำาใหหลอดเลอดคลาย
โทษของบาราคอล
โทษของขเหลกอาจทำาใหเกดการเสอมและการตายของเซลลตบ หรออาจทำาใหเกดภาวะตบอกเสบทำาใหเกดโรคตบได ดงนนแคปซลใบขเหลกทขายตามทองตลาดทไมผานการตมนำาทงทำาใหเกดตบอกเสบได
นอกจากนหากบรโภคใบขเหลกตดตอกนเปนเวลานานๆ กอาจไมเปนผลดกบรางกายได เนองจากสารทมอยในใบขเหลกสามารถลดการคลายตวของหลอดเลอดสงผลใหความดนเลอดสงได
กะเมง สรรพคณหลายอยางเชนรกษาแผลนำามาใชทงสดและแหงเพอหามเลอดแกบดถายเปนมกเลอด ใชตนแหง 30 กรม หรอ ตนสด 120 กรม ตมนำากนตดตอกน 3-4 วน แกโรคผวหนงผนคน เบาหวาน นอกจากเปนยาอายวฒนะแลว หมอยาพนบานยงบอกวากะเมงเหมาะทจะทำาเปนชาสมนไพรสำาหรบผปวยเบาหวาน รกษาตบ มขอมลทยนยนไดวา กะเมง สามารถนำามาใชในการรกษาตบอกเสบ แกอกเสบ บวมนำา โรคไต แกมะเรง ใชไดดมากกบผปวยมะเรงตบ รกษาอาการแผลเรอรงเนาลกลามรกษายาก รกษาอาการชกเกรง มอเกรง มฤทธคลายเครยดชวยทำาใหนอนหลบโดยกะเมงเพมระดบ melatonin ซงเปนฮอรโมนชนดหนงทหลงออกมาตอนกลางคนสารนจะชวยใหนอนหลบ และมฤทธลดความดนเลอดโดยการหลงไนตรกออกไซดและปดกนชองประจคลเซยมชอทางวทยาศาสตร Eclipta prostrata Linn. วงศ Compositaeชออน กะเมง หรอ กะเมงตวเมย ทางภาคเหนอ เรยกวา ฮอมเกยว ทางพายบ เรยก หญาสบ จน เรยก บงกเชา ทางภาคกลาง เรยก กะเมงตวเมย
เอกสารอางอง1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/
PMH0048277/2. http://www.livestrong.com/article/399967-herbal-
blood-pressure-reducers/3. http://www.manager.co.th/qol/viewnews.aspx?
NewsID=95700000546994. ภญ.อาสาฬา เชาวนเจรญผเขยน สมนไพรอภยภเบศรปรบปรงขอมล
2 เม.ย. 585. Busarakumtragul P, Tep-areenan P, Chainakul S,
Wongsawatkul O. Effects of barakol on vascular functions in rats. Inter J Pharmacol. 2010; 6: 257-263.
6. Kinghorn A.D. and M.E. Balandrin, 1992. Human Medicinal Agents from Plants, American Chemical Society, Washington, DC.
7. Thongsaard W., C. Deachapunya, S. Pongsakorn, E.A. Boyd, G.W. Bennett, C.A. Marsden, 1996. Barakol: a potential anxiolytic extracted from Cassia siamea. Pharmacol Biochem Behav. 53:753-8
8. Wongwitdecha N, S. Soo-ampon, N. Yoopan, 2004. Psychological stress alters the anxiolytic effect of midazolam and nitric oxide synthase inhibitor, L-name. International Journal of Neuropsychopharmacology. 7:S460-S.
9. Suwan G., R. Sudsuang, D. Ghumma-Upakorn and C. Werawong, 1992. Hypertensive effects of barakol extracted from leaves of Cassia siamea Lam. in rats and cats, Thai J. Physiol. Sci. 5: 53–65
10. ชอลดดา เทยงพก. ขเหลกพชสมนไพรทนารจก. อาหาร. ปท 39,ฉบบท 4 (ตลาคม-ธนวาคม), 2552, หนา 314-315
11. สำานกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด ำาร สมเด จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ,
ส ำาน กงานกองทนสน บสน นการสรางเสรมสขภาพ (สสส .), www.pharmacy.mahidol.ac.th
12. ปราณ ชวลตธำารง,ทรงพล ชวะพฒน, สดด รตนจรสโรจน, Boonme Sunyasootcharee, Noppamas Soonthornchareonnon, สมเกยรต ปญญามง วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย ปท 45 ฉบบท 3 พ.ศ.2546 หนา 101-114
13. Padumanonda, T.; Gritsanapan, W. (March 2006). "Barakol Contents in Fresh and Cooked Senna siamea Leaves". The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health 37 (2): 388–393.
14. Thongsaard, W.; Pongsakorn, S.; Sudsuang, R.; Bennett, G. W.; Kendall, D. A.; Marsden, C. A. (January 1997). "Barakol, a Natural Anxiolytic, Inhibits Striatal Dopamine Release but Not Uptake in vitro". European Journal of Pharmacology 319 (2-3): 157–164.
15. Sukma, M.; Chaichantipyuth, C.; Murakami, Y.; Tohda, M.; Matsumoto, K.; Watanabe, H. (November 2002). "CNS Inhibitory Effects of Barakol, a Constituent of Cassia siamia Lamk". Journal of Ethnopharmacology 83 (1-2): 87–94.
16. Hongsirinirachorn, M.; Threeprasertsuk, S.; Chutaputti, A. (June 2003). "Acute Hepatitis Associated with Barakol". Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet Thangphaet. 86 Suppl. 2: S484–489.
17. Evidence-Based Guideline for the Management of High Blood Pressure in Adults: Report From the Panel Members Appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8) JAMA. 2014;311(5):507-520. doi:10.1001/jama.2013.284427
18. http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_01.htm
19. http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_06_7.htm
20. วถทางธรรมชาต ปราศจากสารเคม โดย นายแพทยธเนศ อมรพทกษกล http://www.adirek.com/stwork/fruitvet/katiam.htm
21. www.thaiinperth.com22. Al-Qattan KK, Alnaqeeb MA, Ali M: The
antihypertensive effect of garlic (Allium sativum) in the rat two-kidney–one-clip Goldblatt model. J Ethnopharmacol 1999, 66(2):217-222.)
23. Liao YR, Leu YL, Chan YY, Kuo PC, Wu TS. Anti-platelet aggregation and vasorelaxing effects of the constituents of the rhizomes of Zingiber officinale. Molecules. 2012 Jul 26;17(8):8928-37.
24. Ghayur MN, Gilani AH. Ginger lowers blood pressure through blockade of voltage-dependent calcium channels.J Cardiovasc Pharmacol. 2005 Jan;45(1):74-80.)
25. Ajay M, Chai HJ, Mustafa AM, Gilani AH, Mustafa MR. Mechanisms of the anti-hypertensive effect of Hibiscus sabdariffa L. calyces Journal of Ethnopharmacology 109 (2007) 388–393.
26. Allison L, Hopkins MG, Lamm JL, Cheryl RF. Hibiscus sabdariffa L. in the treatment of hypertension and hyperlipidemia: A comprehensive review of animal and human studies. Fitoterapia. 2013; 85:84–94.
27. Lila MA. Anthocyanins and Human Health: An In Vitro Investigative Approach. Journal of Biomedicine Biotechnology. 2004; 2004(5): 306–313.
28. Ajiboye TO, Salawu NA, Yakubu MT, Oladiji AT, Akanji MA, Okogun JI. Antioxidant and drug detoxification potentials of Hibiscus sabdariffa
anthocyanin extract. Drug Chem Toxicol. 2011 Apr;34(2):109-15.
29. www.thaikasetsart.com1037 30. https://www.google.co.th/search31. Jorge VG, Ángel JR, Adrián TS, Francisco AC,
Anuar SG, Samuel ES, Ángel SO, Emmanuel HN. Vasorelaxant activity of extracts obtained from Apium graveolens: possible source for vasorelaxant molecules isolation with potential antihypertensive effect. Asian Pac J Trop Biomed. 2013 Oct;3(10):776-9.
32. Harwoko, Pramono S, Nugroho AE. Triterpenoid-rich fraction of Centella asiatica leaves and in vivo antihypertensive activity. International Food Research Journal 2014, 21(1): 149-154.
33. Prachayasittikul S, Wongsawatkul O, Suksrichavalit T, Ruchirawat S, Prachayasittikul V. Bioactivity evaluation of Eclipta prostrata Linn: A potential vasorelaxant. Eur J Sci Res, 2010;44(2):167-176.
34. กระเทยมสมนไพรมหศจรรย วารสารวงการแพทย วารสารวงการยา 13 มถนายน 2012
35. http://www.thaiarcheep.com 36. Intharachatorn T, Srisawat R.
Antihypertensive Effects of Centella asiatica Extract International Conference on Food and Agricultural Sciences IPCBEE. 2013. V55. 23
37. S.Y. Dangi, C.I. Jolly, and S. Narayanan Antihypertensive Activity of the Total Alkaloids from the Leaves of Moringa oleifera Pharmaceutical Biology, 2002, 40(2): 144.
38. Tsi D, Tan BKH. Cardiovascular Pharmacology of 3-nbutylphthalide in Spontaneously Hypertensive Rats Phytotherapy Research, vol. 11, 576–582 (1997)
39. (Liu M, Dai Y, Li Y, Luo Y, Huang F, Gong Z, et al. Madecassoside isolated from Centella asiatica herbs facilitates burn wound healing in mice. Planta Med 2008; 74(8): 809-15.)
40. Shin HS et al. Clinical trials of madecassol (Centella asiatica) on gastrointestinal ulcer patients. Korean journal of gastroenterology, 1982, 14:49–56.
