Policy Formulation

นโยบายสาธารณะ (Public Policy)

Policy Implementation

Policy Formation

Policy Evaluation

Policy Adoption

นโยบาย (Policy) คออะไร สาธารณะ (Public) คออะไร นโยบายสาธารณะ (public policy) คออะไร นโยบายสาธารณะมรปแบบอยางไรบาง นโยบายสาธารณะเรมตนขนและสนสดลงอยางไร นโยบายสาธารณะสมพนธกบการแกปญหาอยางไร

นโยบาย (Policy) คอ

แนวทางทมลกษณะเปนค าพด ลายลกษณอกษร

หรอเปนนยทก าหนดไวเพอบงชทศทาง และเงอนไข หรอขอจ ากดของการกระท าดานการบรหารจดการทจะชวยน าไปสการบรรลผลตามทตองการ

สาธารณะ (Public) คอ

ประเดน กจการ หรอกจกรรมทเกยวของกบการด ารงอยรวมกนและมความเกยวพนกบคนจ านวนมาก หรอมหาชน รวมทงอาจกระทบกระเทอนตอสทธ เสรภาพ และหนาทของบคคลซงจ าเปนตองอาศยอ านาจสวนรวม หรอรฐเขามาเกยวของ โดยท าหนาทแทรกแซง จดการ จดระเบยบ หรอด าเนนการใหเปนการทวไป

นโยบายสาธารณะ (public policy) คอ

การทรฐใชอ านาจตดสนใจ เลอก หรอแสดงนยทจะกระท า หรอไมกระท าสงหนงสงใดซงปรากฏออกมาในรปของแนวทาง หรอเงอนไขทน าไปสการมปฏสมพนธภายในและภายนอกองคกรของรฐ เพอบรรลเปาหมายทพงประสงคในการอยรวมกนเปนรฐ

ความหมายของนโยบายสาธารณะ

การวเคราะหองคประกอบของความหมายนโยบายสาธารณะ

จากการศกษาความหมายของนโยบายสาธารณะ จากแนวความคดของนกวชาการตางๆ ดงไดกลาวมาแลว สามารถจ าแนกลกษณะทเปนองคประกอบส าคญของนโยบายสาธารณะไดดงตอไปน (สมบต ธ ารงธญวงค)

- เปนกจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าหรอไมกระท า - เปนการใชอ านาจของรฐในการจดสรรกจกรรมเพอตอบสนอง

คานยมของสงคม - เปนการใชอ านาจในการก าหนดนโยบายสาธารณะไดแก ผน าทาง

การเมอง ฝายบรหาร ฝายนตบญญต พรรคการเมอง สถาบนราชการ ขาราชการและประมขของประเทศ

ความหมายของนโยบายสาธารณะ

- กจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าตองเปนชดของการกระท าทมแบบแผน ระบบและกระบวนการอยางชดเจน เปนการกระท าทมการสานตออยางสม าเสมอ และตอเนอง

- กจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าตองมเปาหมาย วตถประสงคหรอจดมงหมายเพอตอบสนองความตองการของประชาชนจ านวนมาก

- เปนกจกรรมทตองกระท าใหปรากฏเปนจรง มใชเปนเพยงการแสดงเจตนารมณหรอความตงใจทจะกระท าดวยค าพดเทานน

- กจกรรมทเลอกกระท าตองมผลลพธในการแกไขปญหาทส าคญของสงคม ทงปญหาความขดแยงหรอความรวมมอของประชาชน

- เปนการตดสนใจทจะกระท าเพอผลประโยชนของประชาชนจ านวนมากมใชการตดสนใจเพอประโยชนเฉพาะบคคล และเปนชดของการตดสนใจทเปนระบบมใชการตดสนใจแบบเอกเทศ

ความหมายของนโยบายสาธารณะ

- เปนการเลอกทางเลอกทจะกระท า โดยพจารณาจากผลการวเคราะหทางเลอกทเหมาะสมทสด ทงทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม

- เปนกจกรรมทเกดจากการตอรองหรอประนประนอมระหวางกลมผลประโยชนทเกยวของ

- เปนกจกรรมทครอบคลมทงกจกรรมภายในประเทศและระหวางประเทศ

- กจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าหรอไมกระท า อาจกอใหเกดผลทงทางบวก และทางลบตอสงคม

- เปนกจกรรมทชอบดวยกฎหมาย

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ จากการศกษาความหมายของนโยบายสาธารณะจะเหนไดวานโยบาย

สาธารณะมความส าคญทงตอผก าหนดนโยบายและตอประชาชน กลาวคอ ประการแรก ความส าคญตอผ ก าหนดนโยบาย สวนใหญผ ทตอง

รบผดชอบตอการก าหนดนโยบายบรหารประเทศกคอ รฐบาล หากรฐบาลก าหนดนโยบายทสอดคลองกบความตองการของประชาชน ท งในดานคานยมของสงคมและการด ารงชวตอยางมคณภาพของประชาชนจะท าใหรฐบาลไดรบความศรทธาเชอถอจากประชาชน โดยเฉพาะอยางยงถารฐบาลสามารถน านโยบายไปปฏบตใหประสบความส าเรจอยางมประสทธผล (effectiveness) และมประสทธภาพ (efficiency) จะยงท าใหรฐบาลไดรบการยอมรบและความนยมจากประชาชนอยางกวางขวาง

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

ประการทสอง ความส าคญตอประชาชน เนองจากนโยบายสาธารณะเปนผลผลตทางการเมอง เพอตอบสนองความตองการของประชาชน ดงน น ประชาชนจงสามารถแสดงออกซงความตองการของตน ผานกลไกตางๆ ทางการเมอง อาทเชน ผานพรรคการเมอง ผานกลมอทธพลและผลประโยชน ผานระบบราชการ ผานนกการเมอง ผานฝายบรหารและฝายนตบญญต เปนตน ความตองการ (demands) และการสนบสนน (supports) ของประชาชนจะถกน าเขาสระบบการเมอง (political system) ไปเปนนโยบายสาธารณะ เมอนโยบายสาธารณะถกน าไปปฏบตและปรากฏผลลพธตามเปาประสงคทพงปราถนาจะท าใหประชาชนไดรบความพอใจ และสงผลตอการมคณภาพชวตทดของประชาชน (feed back) จะท าใหประชาชนเชอมนและศรทธาตอการบรหารงานของรฐบาลมากยงขน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

1. เปนเครองมอส าคญในการก าหนดทศทางการพฒนาประเทศ แนวทางการพฒนาประเทศจะมทศทางอยางไร เนนหนกดานไหน ลวนขนอยกบนโยบายของรฐบาลแตละรฐบาลเปนส าคญ ในอดตบางประเทศถงกบมนโยบายปดประเทศ ไมตองการทจะมความสมพนธกบประเทศใด ตองการใหประเทศของตนและประชาชนของตนด ารงอยอยางโดดเดยว ปลอดจากการแทรกแซงของอทธพลภายนอก นโยบายดงกลาวจะสงผลกระทบตอความกาวหนาของประเทศเปนอยางมาก

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

2. เปนเครองมอของรฐบาลในการตอบสนองความตองการของประชาชน โดยทวไปประชาชนในฐานะสมาชกของประเทศมหนาทและพนธะผกพนทจะตองอทศตนเพอประเทศดวยสวนหนง อาทเชน การตองเปนทหารรบใชชาต หรอการทประชาชนทมรายไดตองเสยภาษใหแกรฐ เมอประชาชนมสวนส าคญทจะตองรบผดชอบตอประเทศดงน จงเปนหนาทของรฐบาลดวยเชนกนทจะตองก าหนดนโยบายในการตอบสนองความตองการของประชาชน อาทเชน ความตองการในดานการศกษา การสาธารณสข สวสดการ สวสดภาพ และการมงานท าอยางมนคง เปนตน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

3. เปนเครองมอของรฐบาลในการแกไขปญหาทส าคญของประชาชน ระดบความรนแรงและลกษณะของปญหาในแตละประเทศลวนมความแตกตางกน แตทกประเทศรฐบาลทดจะตองใหความสนใจในการแกไขปญหาของประชาชน โดยเฉพาะปญหาทส าคญจะตองไดรบความสนใจในการแกไขเปนล าดบตนๆ อาทเชน ปญหาความยากจนของประชาชนสวนใหญ หากรฐบาลบรหารประเทศและสงผลใหคนสวนนอยมงคงแตคนสวนใหญยากจน ดงสภาพทเรยกวาผลการพฒนากอใหเกดสภาพ “รวยกระจก จนกระจาย” ปรากฏการณเชนนกอใหเกดอนตรายตอเสถยรภาพของประเทศในอนาคตเปนอยางยง

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

4. เปนการใชอ านาจของรฐบาลเพอจดสรรคานยมทางสงคม โดยทวไปการก าหนดนโยบายสาธารณะของรฐบาลจะมสวนเกยวกบสทธมนษยชน รฐบาลจะตองก าหนดนโยบายคมครองสทธมนษยชน และจะก าหนดนโยบายใดๆ ทมลกษณะละเมดสทธมนษยชนมได หรอนโยบายเกยวกบความเสมอภาคระหวางบรษและสตร ในประเทศทเนนคานยมของความเสมอภาคระหวางบรษและสตร รฐบาลจะก าหนดนโยบายใดๆ ทละเมดคานยมดงกลาวมได อาทเชน นโยบายเกยวกบการด ารงต าแหนงส าคญในหนวยราชการจะตองก าหนดใหท งบรษและมโอกาสเสมอภาคกนจะก าหนดใหด ารงต าแหนงไดเฉพาะบรษมได หรอนโยบายเกยวกบการท าแทงเสร จะก าหนดขนไดเฉพาะในสงคมทมไดมขอจ ากดทางศาสนาเทานน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

5. เปนเครองมอของรฐบาลในการสงเสรมความเปนธรรมในสงคม ความเปนธรรมในสงคมเปนอดมการณทส าคญของระบบการเมองสมยใหม กลาวคอ นโยบายใดๆ ของรฐบาลจะตองมจดมงหมายในการสรางความเปนธรรมในสงคม ทงทางเศรษฐกจ สงคม และทางการเมอง

ในทางเศรษฐกจ รฐบาลจะตองยกเลกนโยบายทคมครองการผกขาดทางเศรษฐกจและสงเสรมใหมการแขงขนอยางเสร เพอสรางความเปนธรรมทางเศรษฐกจ เปนการเปดโอกาสใหประชาชนสามารถแขงขนทางเศรษฐกจอยางเสร จะสงผลใหการผลตและการบรการทางเศรษฐกจมคณภาพมากยงขน และเปนกลไกส าคญในการขจดสภาพ “รวยกระจก จนกระจาย” ของประชาชนไดอกทางหนง

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

ในทางสงคม รฐบาลจะตองสงเสรมใหประชาชนมโอกาสไดรบสวสดการจากรฐบาลอยางเสมอภาคและเทาเทยมกนทงในเรองการศกษา สาธารณะสข การประกนสงคม การประกนการจางงาน และบ าเหนจบ านาญหลงเกษยณอาย โดยยดหลกวาประชาชนทท างานและเสยภาษใหรฐจะตองไดรบสวสดการดงกลาวอยางเสมอภาค โดยไมจ ากดอยเฉพาะบคคลกลมใดกลมหนง เปนตน

ในทางการเมอง รฐบาลจะตองสงเสรมใหประชาชนมสทธและเสรภาพทางการเมองอยางเสมอภาค โดยไมจ ากดเรองเพศ ศาสนา เชอชาต หรอสผว หรอความเปนธรรมในกระบวนการยตธรรม ประชาชนทกคนจะตองไดรบการคมครองจากกฎหมายอยางเสมอภาคเทาเทยมกนโดยไมมขอจ ากดเรอง ฐานะทางเศรษฐกจ ฐานะทางสงคม หรอฐานะทางการเมอง

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

6. เปนเครองมอของรฐบาลในการสงเสรมความเสมอภาคในโอกาสแกประชาชน โดยธรรมชาตมนษยเกดมามความสามารถไมเทาเทยมกน บางมความสามารถทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร บางมความสามารถในทางศลปศาสตร ความแตกตางในเรองความสามารถ เปนผลมาจากความแตกตางในพนธกรรม ซงมนษยไมสามารถจะควบคมใหมนษยดวยกนมพนธกรรมเหมอนกนได แตการทมนษยมความสามารถแตกตางกนโดยธรรมชาต มไดหมายความวามนษยทมความสามารถบางอยางเทานนจงจะมโอกาสประสบความส าเรจในชวตได หากรฐบาลก าหนดนโยบายสงเสรมใหประชาชนไดรบโอกาสอยางเทาเทยมกนทจะพฒนาความสามารถตามความถนดของตนประชาชนทมความสามารถแตกตางกน ยอมมโอกาสประสบความส าเรจในการด ารงชวตไดทงสน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

7. เปนเครองมอของรฐบาลในการกระจายรายไดใหแกประชาชน ภารกจส าคญของรฐบาลในการบรหารประเทศประการหนง คอ การกระจายรายไดในหมประชาชนอยางเปนธรรมเปาประสงคการพฒนาประเทศทพงปรารถนา คอ ท าใหประชาชนสวนใหญไดรบประโยชนจากผลการพฒนาอยางเปนธรรมและกวางขวาง ทงนเพอขจดชองวางระหวางคนรวยและคนจนใหหมดไปหรอลดชองวางใหเหลอนอยทสด ลกษณะโครงสรางฐานะของประชากรทพงปรารถนา และสามารถท าใหเปนไปไดคอ ลกษณะรปสเหลยมขาวหลามตด ซงสะทอนใหเหนวา มคนรวยและคนจนจ านวนนอย แตคนสวนใหญคอคนชนกลาง ลกษณะนจะปรากฏอยในประเทศทพฒนาแลวโดยทวไป สวนโครงสรางฐานะของประชากรแบบสามเหลยมหนาจว ซงสะทอนใหเหนวามคนรวยจ านวนนอยและคนจนจ านวนมากเปนลกษณะทไมพงปรารถนา จะปรากฏใหเหนในหมประเทศดอยพฒนาหรอก าลงพฒนา

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

สวนโครงสรางฐานะของประชากรแบบอดมคต คอ ประชากรมฐานะทางเศรษฐกจเสมอภาคเทาเทยมกน ไดแก ลกษณะโครงสรางแบบสเหลยมจตรส ซง Carl Mark น าเสนอไวในระบอบการปกครองแบบคอมมวนสต ในทางอดมคตถอวา เปนโครงสรางทพงปรารถนาทสด แตไมสามารถกระท าใหปรากฏเปนจรงในสงคมโลกได

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

โครงสรางแบบ โครงสรางแบบ โครงสรางแบบ

สเหลยมจตรส สามเหลยมหนาจว สเหลยมขาวหลามตด

(สงคมคอมมวนสต) (สงคมดอยพฒนา) (สงคมทพฒนาแลว)

ฐานะทางเศรษฐกจเทาเทยมกนแต ไมเกดขนจรง

คนรวย

คนชนกลาง

คนจน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

8. เปนเครองมอของรฐบาลในการกระจายความเจรญไปสชนบท ในสงคมทมความแตกตางกนมากระหวางชมชนเมองและชมชนชนบท รฐบาลจะตองก าหนดนโยบายในการกระจายความเจรญไปสชนบทใหนอยลงและเพอลดการเคลอนยายของประชาชนจากชมชนชนบทเขาสเมอง นโยบายการกระจายอ านาจทางการเมอง การปกครอง การบรหารและการคลง เพอใหประชาชนในชนบทสามารถก าหนดแนวทางการบรหารการพฒนา และการพงตนเองไดอยางเปนรปธรรม ปจจยดงกลาวจะไปสชนบท ท าใหชนบทเปนศนยกลางการผลตและการบรการทสามารถพงตนเองได ความส าเรจจากนโยบายดงกลาวจะสงผล

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

ใหการเคลอนยายของประชากรจากชมชนบทสชนบท จงมความส าคญอยางยงตอการลดความเปนเอกนคร (primate city) ของชมชมเมองหลกของประเทศ

9. เปนเครองมอของรฐบาลในการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย การพฒนาประเทศใหมสมรรถนะในการปกปองตนเองจากการเอารดเอาเปรยบของตางประเทศทส าคญ ประการหนง คอ การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพราะการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนรากฐานส าคญของการพฒนาการผลต ทงการผลตสนคาและบรการ และเปนการผลตทกอใหเกดมลคาเพมสง จะท าใหประชาชน

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

ไดรบผลตอบแทนจากการผลตในระดบสง ท าใหมรายไดดและมคณภาพชวตสง นอกจากนยงชวยรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศท าใหลดการขาดดลการคาและดลบรการ หรอถาพฒนาถงระดบทกาวหนาทดเทยมกบประเทศทมศกยภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย จะสงผลใหไดเปรยบทงดลการคาและดลบรการเปนการเพมความมงคงใหกบประเทศชาตและประชาชนสมดงเปาประสงคทปรารถนา

10. เปนเครองมอของรฐบาลในการอนรกษสงแวดลอม ปจจบนปญหาสงแวดลอมเปนปญหาทสงคมโลกใหความสนใจเอาใจใส

ความส าคญของนโยบายสาธารณะ

มากขนแมรฐบาลบางประเทศจะไมใหความสนใจแตอาจจะถกกดดนจากประเทศมหาอ านาจใหสนใจจดหามาตราการปองกนรกษาและอนรกษสงแวดลอม มฉะนนจะถกแซงซนทางเศรษฐกจ เปนตน ในขณะเดยวกนในประเทศทมชนชนกลางมากขน ประชาชนกลมนจะเพมการเรยกรองตอรฐบาลใหสนใจตอการอนรกษสงแวดลอมดวยการก าหนดนโยบายและมาตราการตางๆ เพอสงเสรมการอนลกษสงแวดลอมและเพอควบคมมลพษทงทางอากาศและทางน า นอกจากนอาจจะมองคการเอกชน (NGO) ทท ากจกรรมอนเกยวกบการอนรกษสงแวดลอมโดยเฉพาะมากขน และอาจมบทบาทในการคดคานโครงการของรฐบาลทจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมอกดวย

นโยบายและการวางแผน

นโยบายสาธารณะ (public policy) คอ เครองมอส าคญของรฐบาลในการบรหารและพฒนาประเทศท งในทางสงคม เศรษฐกจและการเมอง แตนโยบายสาธารณะจะมความสมบรณกตอเมอไดรบการน าไปปฏบตใหปรากฏเปนจรง เพราะนโยบายสาธารณะมใชเปนสงทแสดงเจตจ านงหรอความตงใจของรฐบาลทจะกระท าหรอไมกระท าสงใดเทานน แตจะตองครอบคลมถงการน าไปปฏบตใหปรากฏเปนจรงดวย

ในการน านโยบายของรฐบาลไปปฏบตใหปรากฏเปนจรง อาจจ าแนกได 2 ลกษณะ คอ

นโยบายและการวางแผน

ลกษณะแรก เปนการน านโยบายของรฐบาลไปปฏบตโดยหนวยงานทรบผดชอบสามารถปฏบตไดทนทโดยไมตองจดท าแผนหรอการวางแผน (planning) รองรบ อาท การประกาศนโยบายลดภาษสรรพมตส าหรบสนคาฟ มเฟอยและสนคาทกอใหเกดมลพษ นโยบายนกรมสรรพมตสามารถออกประกาศใหผผลตและผจ าหนายสนคาดงกลาวปฏบตตามไดทนทโดยไมตองท าการวางแผนรองรบการปฏบตแตอยางใด

นโยบายและการวางแผน ลกษณะทสอง เปนการน านโยบายของรฐบาลไปปฏบตโดยหนวยงานท

รบผดชอบจะตองท าการวางแผนรองรบ อาจจะเปนระยะยาว เชน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ เปนแผนยทธศาสตรทชน าทศทางการพฒนาประเทศระยะกลาง เพอมงสวสยทศนระยะยาว ททกภาคสวนในสงคมไทยไดเหนพองรวมกนก าหนดเปนวสยทศนป พ.ศ.๒๕๗๐ ซงก าหนดไววา “คนไทยภาคภมใจในความเปนไทย มมตรไมตรบนวถชวตแหงความพอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตย และหลกธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขนพนฐานททวถง มคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อยในสภาวะแวดลอมทด เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอมมความมนคงดานอาหารและพลงงาน อยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร” (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2555-2559)

นโยบายและการวางแผน

แผน (Plan) คอ รปธรรมของนโยบายทประกอบดวยมาตราการและกจกรรมตางๆ ทท าใหการน านโยบายไปปฏบตปรากฏเปนจรง และแผนกคอ ผลผลตของการวางแผน (Planning) เมอแผนถกน าไปปฏบต ผ ปฏบตจะตองตรวจสอบวา มาตราการและกจกรรมตางๆ ทก าหนดไวในแผนนนมความเหมาะสมหรอไม หรอกอใหเกดปญหาหรออปสรรคใดๆ บางในขณะน าไปปฏบต และปญหาอปสรรคตางๆ เหลานนสามารถแกไขไดหรอไมและสงผลกระทบตอการบรรลเปาหมายเพยงใด การ

นโยบายและการวางแผน

ประเมนผลการน าแผนไปปฏบตจะท าใหทราบขอมลส าคญเพอน ามาใชในการปรบปรงการวางแผนใหมใหมความเหมาะสมยงขน หรออาจจ าเปนจะตองปรบปรงนโยบายใหมความเหมาะสมตอการน าไปปฏบตใหบรรลเปาประสสงคอยางมประสทธผลและประสทธภาพ

ความสมพนธระหวางนโยบาย การวางแผนและแผน อาจแสดงใหเหนไดดงแผนภาพ

นโยบายและการวางแผน

แผนภาพ แสดงความสมพนธระหวางนโยบาย การวางแผนและแผน นโยบาย แผน การวางแผน

ขอมลยอนกลบ

ประเภทของนโยบายสาธารณะ ประเภทของนโยบายสาธารณะ จ าแนกประเภทตามลกษณะขอบเขตเฉพาะดาน 10 ดานไดแก ดานแรก นโยบายดานการเมอง ดานทสอง นโยบายดานการบรหาร ดานทสาม นโยบายดานเศรษฐกจ โดยรฐบาลจะด าเนนการ ดานทส นโยบายดานตางประเทศ ดานทหา นโยบายดานการศกษา โดยรฐบาลจะด าเนนการ ดานทหก นโยบายดานสงคม

ประเภทของนโยบายสาธารณะ ประเภทของนโยบายสาธารณะ

ดานทเจด นโยบายดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานทแปด นโยบายดานวทยาศาสตรเทคโนโลย ดานทเกา นโยบายดานความมนคง การรกษาความสงบเรยบรอย และความปลอดภยในชวตและทรพยสน ดานทสบ นโยบายดานการพฒนาภาคมหานคร

วงจรนโยบายสาธารณะ (Public Policy Cycle)

การกอตวนโยบาย (policy formation)

การก าหนดนโยบาย (policy formulation)

การประเมนนโยบาย (policy evaluation)

การน านโยบาย ไปปฏบต (policy

implementation)

การตดสนนโยบาย (policy decision)

เกดอะไรขนบาง ?

มแนวทางอยางไรบาง ?

จะเลอกแนวทางใดด ? จะน าแนวทางทไดไปด าเนนการอยางไร ?

การด าเนนการตามแนวทางไดผลหรอไม ?

การกอรปนโยบาย (Policy Formation)

แนวคด : ค านงถง ธรรมชาตและวงจรประเดนปญหา ,วาระการพจารณาปญหา , การก าหนดวตถประสงค( Objective ) และการระบหนวยงานทรบผดชอบ ( Responsibility )

Priority ความส าคญของปญหา Possible ความเปนไปได ปญหา วตถประสงค Impact ผลกระทบในวงกวาง Size ขนาดของปญหา สาเหต วธการ Severity ความรนแรงของปญหา Acceptability การยอมรบของประชาชน

การก าหนดนโยบาย (Policy Formulation) • การพฒนาทางเลอกของนโยบาย (Policy Alternative) • การประเมนทางเลอกของนโยบาย (Alternative Assessment) • การตดสนใจทางเลอกเพอก าหนดเปนนโยบาย (Policy Decision) • การประกาศใชเปนนโยบาย • ประสทธผล (effectiveness) ความสามารถในการบรรลเปาหมายของทางเลอก • ประสทธภาพ (efficiency) ความสามารถในผลตผลผลตโดยเปรยบเทยบจากตนทน • ความพอเพยง (adequacy) ความสามารถของการด าเนนการใหบรรลเปาหมายภายใต

เงอนไขของทรพยากรทมอย • ความเปนธรรม (equity) การกระจายตวของผลการด าเนนการตามทางเลอก • การตอบสนอง (responsiveness) ความสามารถในการเตมเตมความตองการของ

ประชาชนกลมตางๆ • ความเหมาะสม (appropriateness) การพจารณาเชงคณคาและความเปนไปไดในทาง

ปฏบต

• การตอรอง (bargaining) ปรบเปาหมายทไมสอดคลองกนใหยอมรบรวมกน โดยการเจรจา แลกเปลยน ใหรางวล และประนประนอม

• การโนมนาว (Persuasion) ความพยายามท าใหเชอหรอยอมรบ และสนบสนนดวยความเตมใจ

• การสงการ (Command) การใชอ านาจทเหนอกวาในการบงคบการตดสนใจ

• เสยงขางมาก (Majority) การอาศยการลงมตโดยใชความคดเหนของคนสวนใหญ • ฉนทามต (Consensus) การยอมรบรวมกนโดยปราศจากขอโตแยง

ตวแบบนโยบายสาธารณะ

นโยบายสาธารณะเกดขนไดอยางไรบาง

ตวแบบสถาบน (Institutional Model)

อ านาจบรหาร อ านาจนตบญญต

อ านาจอธปไตย

อ านาจตลาการ

•ระบบสภาเดยว

•ระบบสองสภา

•ระบบรฐสภา

•ระบบประธานาธบด

•ระบบกงรฐสภา-ประธานาธบด

•การตความรฐธรรมนญของศาลสง

•ค าพพากษาของศาลสง

ตวแบบชนชนน า (Elite Model)

ชนชน ปกครอง

ประชาชน

ผลผลต นโยบาย

ตวแบบดลยภาพระหวางกลม (Group Equilibrium Model)

ทกษะและอ านาจทาง การเมอง

ทกษะและอ านาจทาง การเมอง

ผก าหนดนโยบาย

กลมผลประโยชน A กลมผลประโยชน B

แรงผลกดน แรงผลกดน

ผลลพธของนโยบายสาธารณะ ทกลม A ตองการ

ผลลพธของนโยบายสาธารณะ ทกลม B ตองการ

ตวแบบเชงระบบ (System Model)

Inputs Political System

Public Policy

Feedback

Demands

Supports

Decisions

Actions

Environment

Environment Environment

Environment

- ประชาชน - ประชาสงคม - พรรคการเมอง

- นโยบาย - กฎหมาย - มาตรการตางๆ

ตวแบบหลกเหตผล (Rational Model)

ปจจยน าเขา: ทรพยากรและขอมลทงหมดทจ าเปนตอกระบวน การ

วเคราะหโดยยด

หลกเหตผล

ก าหนดและใหน าหนกกบเปาหมายเชง

ปฏบตการอยางสมบรณ

เตรยมชดของทางเลอกนโยบาย

ทสมบรณ

ก าหนดและใหน าหนกแกคานยมและทรพยากรทงหมดอยางสมบรณ

เปรยบเทยบผลลพธสทธและเลอก

นโยบายทให

ผลตอบแทนสงสด

ค านวณตนทน และ

ผล ประโยชนทจะไดรบจาก

ทางเลอกนโยบาย แตละทางเลอก

อยางสมบรณ

ค านวณผลลพธสทธของ แตละทาง เลอก

นโยบาย

ผลผลตนโยบาย

กลไกและกระบวนการก าหนด นโยบายของไทย

1. สถาบนทก าหนดนโยบายสาธารณะ 1) สถาบนนตบญญต

พระราชบญญต 2) สถาบนบรหาร

พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา มตคณะรฐมนตร

3) สถาบนตลาการ ค าพพากษา

ศาลฎกา

2. ผมสวนรวมในการรเรมและผลกดนการก าหนดนโยบาย 1) ผน าทางการเมอง 2) ทปรกษาทางการเมอง 3) หนวยงานราชการ 4) พรรคการเมอง 5) กลมมอทธพลและผลประโยชน 6) องคกรระหวางประเทศ

การประกาศใชนโยบาย (Policy Adoption)

1) ท าการวเคราะหทางเลอก (Recommendation)

2) ตดสนใจเลอกทางเลอก

3) น าเขาสกระบวนการนตบญญต เพอการประกาศใช

Needs ความตองการของประชาชน Objective วตถประสงคทตงเอาไว Value คณคา คานยมทางสงคม Tradition ขนบธรรมเนยม Life Style วถการด ารงชวต

การน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation)

1) ก าหนดหนวยงานรบผดชอบในการน านโยบายไปปฏบต

2) จดสรรทรพยากรส าหรบการปฏบต

3) การควบคม ก ากบ และตรวจสอบการน านโยบายไปปฏบต (Monitoring)

แนวคด : ตองแปลงนโยบายใหอยในรปของโครงการ ( Project ) ในกรณทเปน Mega Project ตางๆ บางครงอาจก าหนดเปนระเบยบปฏบต กฎกระทรวง กรมฯลฯ เพอใหงายตอการใหขาราชการน าไปปฏบต หลกการ : ตองบรหารโครงการ โดยมแนวคดหลก วา “ตองก าหนด/วเคราะห วางแผนกลยทธ และ กระบวนการในการน าไปปฏบตและตองควบคม ประเมนผล และปรบปรงแกไข” การก าหนด/วเคราะหกลยทธ ตองท า SWOT Analysis และสราง SWOT Matrix ตามแนวคดของ Henry Minztberg ( Harvard Business School ) ตองหา Strength จดแขง Weakness จดออน Opportunity โอกาส และ Threat อปสรรค ของโครงการทจดตงขนมาเสยกอน จากนนกท า SWOT Matrix เพอก าหนดกลยทธ ในการน าไปปฏบต การบรหารงานของโครงการ เพอใชเปนแนวทางในการปฏบต

(ภายใน) S W O เลอกกลยทธใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

T (ภายนอก) * การก าหนดแผนกลยทธ ใชหลกแนวคด “6W + 2H” เพอหาวธการ Why ท าไมตองท า (วตถประสงค) What ท าอะไร (กจกรรม) Where ท าทไหน (สถานทตง) When ท าเมอไหร (ระยะเวลา) Who ใครท า (กำลงพล) For Whom ท าเพอใคร (Stakeholders) How ท าอยางไร (ขนตอนกระบวนการ งบประมาณ) How much ใชงบ ฯ เทาไร (ตนทน คาใชจาย งบประมาณ)

SO เชงรก WO พฒนาภายใน

TS ปรบภายนอก WT ถอยหลง

Strength จดแขง Weakness จดออน Opportunity โอกาส และ Threat อปสรรค จากนนกท า SWOT Matrix

การประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluation)

เลอกใชแนวทางหนง แนวทางใดจาก 3 แนวคด ตอไปนในการประเมนผลนโยบาย 1. Balanced Scorecard “(FCILG)” 2. CIPPI Model 3. ระบบเปด 8 ดาน ประเมนผล 4 ดาน คอ พจารณาถง ใชหลก PRISE4 - Financial การเงน (คมคาหรอไม) Context บรบททางสงคม Progress ความกาวหนา - Customer ลกคา/ประชาชน Input ปจจยน าเขา (5 MIT) Relevancy ความสอดคลอง (พงพอใจหรอไม) Process กระบวนการ/ Impact ผลกระทบ - Internal Process การปฏบตงาน การปฏบตงาน Sustainability ความย งยน (กระบวนการ/วธการดหรอไม) Product ผลลพธ/ผลผลต Efficiency ประสทธภาพ - Learning & Growth เรยนร พฒนาอยาง (Max.Social Welfare) Effectiveness ประสทธผล ตอเนอง (ปรบปรง พฒนากาวหนาหรอไม) Impact ผลกระทบตอภายนอก Equality ความเทาเทยมกน +- (EIA + SIA) Externalities ความเสยหายตอภายนอก

ความสมพนธระหวางการน านโยบายไปปฏบตกบขนตอนนโยบายขนอนเปนอยางไร

1. การก าหนดนโยบาย การระบประเดนปญหา การพฒนาทางเลอก การเสนอทางเลอก

2. การน านโยบายไปปฏบต การแปลความกฎหมาย / นโยบายในรปอน การรวบรวมทรพยากร การวางแผน การจดองคการ การด าเนนงาน

3.การประเมนผล เพอปรบหรอยกเลกนโยบาย

ผลกระทบอนเกดจาก นโยบาย (ระยะยาว)

ผลการด าเนนงาน (ระยะสน)

โครงการและแผนปฏบตการ ทเปนรปธรรม

กจกรรม กฎหมาย / พระราชบญญต / นโยบายในรปอน ขอความเกยวกบเปาหมาย แนวทาง และผลทคาดหวง

ผลลพธ

กอใหเกด

ใชเปนกรอบ

กอใหเกด

เราใหเกด

เราใหเกด

น าไปส

น าไปส

ปอน กลบส