สภาวะบ้างาน : สาเหตุ ผลกระทบ และ ...journal.pim.ac.th/uploads/content/2014/12/o_198s32fk1bkg...ละมศะมน ซซะพาลฯฐท

วารสารปญญาภวฒน ปท 5 ฉบบท 2 ประจ�ำเดอนมกรำคม - มถนำยน 2557

ผานการรบรองคณภาพจาก TCI (กลมท 1) สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

300

สภาวะบางาน : สาเหต ผลกระทบ และแนวทางการแกไข

WORKAHOLIC : ANTECEDENTS, CONSEQUENCES AND RESOLUTIONS

ภานวฒน กลบศรออน1

บทคดยอ สภาวะบางานเปนปจจยหนงทส�าคญทมการศกษากนอยางแพรหลายในยคปจจบนทองคการมการแขงขน

ทางธรกจอยางสง บคคลลวนท�างานหนกเพอใหงานของตนและองคการบรรลเปาหมายทตงไว สงผลใหละเลยมตดาน

อนๆ ในชวตไป ไมวาจะเปนเวลาพกผอน ครอบครว กฬา สนทนาการตางๆ เมอบคคลท�างานหนกเปนระยะเวลา

ตอเนองและยาวนานท�าใหเกดปญหาอนๆ ตามมา ไมวาจะเปนผลการปฏบตทต�ากวามาตรฐาน สขภาพกายและใจ

ทตกต�า ปญหาครอบครวทอาจเกดขนจากการทบคคลละเลย องคการในฐานะนายจางมสวนชวยปองกนและบรรเทา

ไมใหบคคลตองประสบกบสภาวะบางาน ซงจะชวยยกระดบคณภาพชวตของบคคล และสงเสรมใหผลการปฏบตงาน

ขององคการเตบโตตอไป

ค�าส�าคญ: สภาวะบางาน คณลกษณะของสภาวะบางาน

Abstract Workaholic is one of the most important factors that has been studied widely in today’s

highly competitive business environment. People are working hard to keep their job success and

achieve organizational goals, consequently, ignoring the other dimension of life, whether holiday

or vacation, family, sports or leisure activities. When people work hard for a long period of

continuity causes other problems, not only performing that lower than the standard but also

declining mental and physical health, family problems that may occur due to the negligence.

Organizations as an employer can prevent and relieve persons who suffer from workaholic.

Organization’s support will, therefore, enhance the quality of individuals’ life and encourage the

performance of the organization to continue to grow.

Keywords : Workaholic, Characteristic of workaholic

1 อาจารยประจ�าคณะวทยาการจดการสถาบนการจดการปญญาภวฒนE-mail:[email protected]


Panyapiwat Journal Vol.5 No.2 January - June 2014 301

บทน�า “คณเคยรสกตนเตนกบการท�างานมากกวาเรอง

ครอบครวหรอเรองอนๆ หรอไม คณเคยน�างานของคณ

กลบมาท�าทบานในวนหยดพกผอนหรอไม คณพดถง

เรองงานมากกวาเรองอนๆ หรอไม หรอคณเคยมวแต

คดถงเรองงานของตนเองแมในกระทงเวลาคณขบรถ

นอนหลบ หรอเวลาทก�าลงฟงคนอนพดคยกนหรอไม

ถาหากคณมอาการเหลาน คณอาจจะเปนผหนงทม

แนวโนมจะเปนผทอยในสภาวะบางาน หรอ Workaholic”

ยคปจจบนองคการตางๆ ลวนตองเผชญกบการ

แขงขนทางธรกจ การเปลยนแปลงรปแบบการบรหาร

และการท�างาน ความไมแนนอนทางเศรษฐกจ และการ

เปลยนแปลงอนๆ ทเกยวของ (Harpaz, 1999) สงผล

ใหองคการตองมการปรบตวและพฒนา เพอสามารถ

ท�าใหองคการอยรอดและพฒนาธรกจตอไปได บคลากร

ในองคการซงถอเปนกลไกทส�าคญยอมทจะตองท�างาน

อยางหนกและเตมความสามารถ เพอจะน�าพาองคการ

ของตนไปยงเปาหมายทตงไว สวนองคการทตองประสบ

กบสภาวะกดดนทางเศรษฐกจทวโลกและเกดการแขงขน

อยางดเดอด กยอมมองบคลากรทตงใจท�างาน ทมเท

และอทศแรงกายแรงใจใหกบองคการ องคการเองกพรอม

ทจะใหรางวลตอบแทนบคลากรทตงใจท�างานหนกใหกบ

องคการ (Schabracq & Cooper, 2000) ดวยปจจย

ดงกลาวท�าใหในปจจบนบคลากรจ�านวนมากมกท�างาน

เปนเวลานานหลายชวโมง (Drago, 2000) เนองจาก

เชอวาการทมเทท�างานหนกจะกอใหเกดผลลพธทางบวก

ตอผลการปฏบตงาน (Beal et al., 2005) และ

บางสวนพยายามท�างานจนเกนสภาวะปกตเพอทจะให

งานของตนส�าเรจ และท�าใหองคการเหนคณคาในผลงาน

เหลานนจนไมไดค�านงถงมตดานอนๆ ในชวตของตนเอง

เชน ชวตครอบครว การสนทนการและการพกผอน

หยอนใจ เปนตน นอกจากนแลวรปแบบการท�างาน

ในปจจบนกมความยดหย นและหลากหลายมากขน

โดยมความเจรญทางดานเทคโนโลยเขามาเปนปจจยชวย

ท�าใหการท�างานในปจจบนไมไดจ�ากดอยแคเพยงทโตะ

ท�างานเทานน (Van den Broeck และคณะ, 2011)

ดวยเหตผลดงกลาวสงผลใหบคคลไมสามารถทจะละทง

การท�างานของตนไดถงแมวาจะไมไดอยทท�างานกตาม

หากบคคลเหลานด�าเนนชวตการท�างานในลกษณะน

อยอยางตอเนองอาจน�าไปสสภาวะทคนทวไปเรยกวา

“ตดงาน” และทายทสดอาจน�าไปสสภาวะ “บางาน”

หรอ Workaholic ได (Porter, 2004; Sparks และคณะ,

2001)

คนทมสภาวะบางาน หรอทเรยกวา workaholism

คอผทมกท�างานหลายชวโมงและ/หรอท�างานหนกมาก

มความท มเทและพยายามระดบสงในการท�างาน

(Douglas & Morris, 2006) หรอผทหลงใหลการท�างาน

เปนอยางมาก ไมวาพฤตกรรมการท�างานนจะมผลลพธ

ตอองคการเชงบวกหรอเชงลบ สภาวะบางานเรมไดรบ

การศกษาและพดถงเปนครงแรกเมอ 40 ปทแลว

โดย Oates (1971) ซงอธบายวาเปนลกษณะของบคคล

ทมความตองการในการท�างานเพมขนหรอสงขน และม

ความตองการทไมสามารถควบคมไดในการท�างานอยาง

ไมหยดหยอน เปรยบเทยบกบผทตดสรา (Alcoholic)

ทไมสามารถควบคมตามตองการในการดมสราได คนท

มสภาวะบางานจะมงสนใจท�างานเปนอยางมากจนท�าให

เปนอปสรรคขดขวางกจกรรมอนๆ ในชวตของตนเอง

จนอาจมอนตรายตอสขภาพกายและใจ ความสมพนธ

ระหวางบคคลและในสงคมเสอมถอยลง (Gorgievski

และคณะ, 2010) หลายปตอจากนนสภาวะบางาน

(Workaholic) ไดเรมกลายเปนทค�าทคนทวไปใชพดกน

อยางตดปาก และสอมวลชนเองกไดพดถงอยางกวางขวาง

หรอแมกระทงในบทความทางวทยาศาสตรตางๆ (Burke

และคณะ, 2006) ผคนเรมทจะยอมรบในวถชวตทมการ

พยายามท�าทกสงทกอยางใหไดมากทสดภายใน 24 ชวโมง

ของแตละวน และในปจจบนนนการท�างานงานเกนชวโมง

การท�างานปกต ถกมองวาเปนสงทจ�าเปนส�าหรบการ

กาวไปสความส�าเรจในหนาทการงาน สงผลใหบางคน

ไมสามารถหรอไมยอมวางมอจากการท�างานของตนเอง

ถงแมวาจะมโอกาสกตาม และมกจะคดถงงานของ



302

ตนเองตลอดเวลา ทงๆ ทไมใชเวลาท�างานของตน ผทม

สภาวะบางานบางรายกท�างานเกนกวาทองคการก�าหนด

หรอตงเปาหมายไว (Bakker et al., 2014)

ความหมายและคณลกษณะของสภาวะบางาน (Workaholic) แมค�าวา สภาวะบางาน หรอ Workaholic ไดกลาย

เปนค�าหรอสงททกคนรจกและคนเคยกนแลว แตพบวา

มวจยเชงประจกษอยไมมากนก ทท�าการศกษาวเคราะห

ถงความหมายทแทจรงของค�าน ซงงานวจยในดานนทม

อยในปจจบนจ�านวนหนงไดด�าเนนการวจยอยางแยกสวน

แยกมต โดยทไมมค�านยามหลกหรอค�านยามรวมทใช

ในงานวจย นอกจากนยงขาดนยามและแนวคดทชดเจน

และสอดคลอง รวมถงนยามเชงปฏบตการและการพฒนา

เครองมอวด (McMillan et al., 2002) ท�าใหกลาย

เปนเรองททาทายของผทศกษาเรองนในอนาคตในการ

พฒนาเพอใหเหนภาพของสภาวะบางานแบบองครวม

และเพอทจะท�าความเขาใจถงสภาวะบางานมากขน

เราควรทจะเรมจากการศกษาถงค�านยามซงถกนยามไว

อยางหลากหลายตามวธคดและมตแบบตางๆ ซงพอสรป

ไดเปน 3 มมมอง ดงตอไปน

1. มมมองทพจารณาวาเปนการเสพตดชนดหนง

(Killinger, 1991)

2. มมมองเชงทศนคต (Spence & Robbins,

1992, Seybold & Salomone, 1994)

3. มมมองเชงพฤตกรรม (Robinson, 2000, Scott

et al., 1997)

มมมองแรกมองวาสภาวะบางานเปรยบเสมอน

การตดยาเสพตดทคนไมสามารถเลกได โดยนยามวา

“เปนบคคลทมความตองการทจะท�างานมากจนเกนไป

จนท�าใหผลเสยตอสขภาพรางกาย ความผาสกของบคคล

ความสมพนธระหวางบคคล และสงคม” (Killinger,

1991) นอกจากน Ng et al. (2007) ยงเสรมวา

สภาวะบางานเปนลกษณะเรอรงของการหมกมนใน

เรองงาน ตดงานมากจนท�าใหท�างานเปนระยะเวลานาน

มากเกนกวาสภาวะปกตทองคการหรอตนเองคาดหวงไว

สวนมมมองท 2 ใหความส�าคญกบทศนคตของบคคล

ทมองวาสภาวะบางานเกดจากการกอตวของทศนคต

ซงไดนยามวาบคคลทมสภาวะบางาน คอ “บคคลทม

ความผกพนกบงานสง มแรงขบและผลกดนในการท�างาน

เพราะแรงกดดนจากภายในตนเอง และมความสขในการ

ท�างานต�า” เมอเทยบกบบคคลอนๆ (Spence & Robbins,

1992) เปนผททมเททงเวลาและความคดในการท�างาน

เกนจากทหนาทการงานก�าหนดไว นอกจากนยงเชอวา

สภาวะบางานเปนสงทเกดขนจากทศนคต ไมไดเกดจาก

แคการนบชวโมงการท�างานของบคคลเหมอนในอดต

ทเชอวาคนทท�างานเกน 50 ชวโมงตอสปดาห (Buelens

& Poelmans, 2004) ถกจดวาเปนผอยในสภาวะบางาน

เนองจากการทบคคลท�างานเปนเวลานานอาจจะเกดจาก

ปจจยภายนอกตางๆ ไมวาจะเปนในเรองของความตองการ

ทจะไดเงนมาเลยงชพหรอคาตอบแทนเพมขน บรรยากาศ

หรอวฒนธรรมขององคการ ดงนน บคคลจะถกกระตน

และจงใจจากความรสกภายในจตใจ เชน ความรบผดชอบ

ตองาน คณคาของงาน และการไดรบการยกยองยอมรบ

เปนตน ซงไมไดเกดจากแรงกระตนทอยในรปของตวเงน

(Seybold & Salomone, 1994)

ดานมมมองท 3 ไดเสนอแนวคดทตรงกนขามกบ

แนวคดอนๆ โดยโตแยงวา สภาวะบางานไมใชทศนคต

แตเปนรปแบบของพฤตกรรมทประกอบไปดวยองค

ประกอบหลกทส�าคญ 3 ประการ (Scott et al., 1997)

ไดแก

- บคคลทใชเวลาสวนใหญในการคดไตรตรองอยกบ

งาน

- ครนคดถงงานตลอดเวลาแมวาจะนอกเวลางาน

กตาม และ

- ท�างานเกนกวาทองคการคาดหวงหรอตงเปาไว

Andreassen et al. (2014) ไดสรปไววา สภาวะ

บางาน คอ การทบคคลมความเกยวของผกพนกบงาน

มากจนเกนไป มแรงจงใจในการท�างานทไมสามารถ

ควบคมใหพอดไดเปนตวกระตนหรอขบเคลอน รวมถง



การใชพลงงานและความพยายามในการท�างานเปน

จ�านวนมากจนท�าใหบนทอนหรอท�าลายสงตางๆ ไมวา

จะเปนความสมพนธสวนบคคลตางๆ ทบคคลมเวลาวาง

ในการท�ากจกรรม และสขภาพกายและใจของบคคล

นอกจากนยงมองถงสภาวะบางานวาเปนลกษณะ

ของโรคย�าคดย�าท�า (Obsessive-compulsive Disorder)

ทแสดงใหเหนผานความตองการของบคคล การไม

สามารถควบคมพฤตกรรมตางๆ ในการท�างานได และ

การท�างานอยางหนกจนไมไดท�าหรอละเลยกจกรรม

อนๆ ในชวต (Robinson, 2000)

นอกจากน หลายคนมองวา สภาวะบางานนนกคอ

การทบคคลมความผกพนเกยวของกบงาน (Job

Involvement) ในระดบทสงมาก ถงแมวาทงสองสงน

จะมลกษณะคลายหรอเหมอนกนมากในงานวชาการ

ตางๆ แตความแตกตางระหวางสองสงน คอ ความผกพน

เกยวของกบงานเกดจากองคประกอบทางดานทศนคต

ทมตองาน สวนสภาวะบางานจะเกดจากทงดานทศนคต

รวมไปถงดานรปแบบของพฤตกรรมและแนวโนมโดยรวม

ในการท�างาน ผทมความผกพนเกยวของกบงานสงไมได

หมายความวาพวกเขาจะกลายเปนผทมสภาวะบางาน

ถงแมวาพวกเขาจะท�างานหนกและผกพนกบงานสง

และมองวางานเปนสงทส�าคญในชวตของพวกเขา

เชนเดยวกน แตพวกเขาสามารถเลกงานตามเวลางานได

และไมเกบเอาเรองงานไปคดนอกเวลางาน ดงนน ทงสอง

สภาวะนเปนสภาวะทมสวนคลายคลงกน แตไมสามารถ

สรปไดวาคนทมความผกพนเกยวของกบงานสงจะเปน

ผทสภาวะบางานเสมอไป

ถงแมวาค�านยามและความหมายของสภาวะบางาน

จะมมมมองและความคดเหนแตกตางหลากหลายกนไป

และสวนใหญจะเปนทางดานลบ แตแนวคดทไดรบความ

นยม และถกน�ามาใชวดสภาวะบางานในงานวจยตางๆ

บอยทสดแนวคดหนง คอ แนวคดของ Spence และ

Robbins ซงมแนวคดวา องคประกอบของสภาวะบางาน

นนประกอบไปดวย 3 องคประกอบ ไดแก

1. การมความผกพนในงานมากเกนปกต (Excessive

Work Involvement) คอ การทบคคลใชเวลาของพวกเขา

ไมวาจะในงานหรอนอกงาน และอทศตนเองในการท�า

ผลงานใหกบองคการ

2. แรงขบในการท�างาน (Drivenness to Work)

คอ การทบคคลมแรงขบทกระตนหรอจงใจจากภายใน

ในการทจะท�างานเพอใหบรรลเปาหมาย

3. การขาดความสขในการท�างาน (Lack of Work

Enjoyment) คอ ระดบของความพงพอใจและความสข

ทบคคลไดรบจากการท�างาน

จากแนวคดดงกลาวท�าให Spence และ Robbins

ไดแบงประเภทของคนท�างานออกเปน 6 ประเภทตาม

รปแบบของพฤตกรรมทใช 3 องคประกอบขางตนมาเปน

ตวพจารณาซงผทอยในสภาวะบางานนนจะมความผกพน

ในงานสง มแรงขบในการท�างานสง และมความสข

ในการท�างานต�า (สวนผทมความสขในการท�างานสงก

ถอวาเปนทมสภาวะบางานเชนกน แตเปนสภาวะบางาน

แบบกระตอรอรน) โดยสามารถแบงประเภทของคน

ท�างานไดดงตารางท 1



304

ตารางท 1 ประเภทของคนท�างานตามองคประกอบของสภาวะบางาน (Spence & Robbins, 1992)

ประเภทของคนท�างาน

(Worker type)

แรงขบ

(Drive)

ความสขในการท�างาน

(Work Enjoyment)

ความผกพนในงาน

(Work Involvement)

คนทบางาน (Workaholic) สง ต�า สง

คนทบางานแบบกระตอรอรน

(Enthusiastic workaholic)สง สง สง

คนทกระตอรอรนในการท�างาน

(Work enthusiast) ต�า สง สง

คนทท�างานแบบผอนคลาย

(Relaxed worker)ต�า สง ต�า

คนทท�างานอยางไมพอใจ

(Disgruntled worker)สง ต�า ต�า

คนทท�างานอยางไรความผกพน

(Uninvolved worker)ต�า ต�า ต�า

เมอท�าการเปรยบเทยบลกษณะของผทมสภาวะ

บางานกบผทท�างานอยางปกตหรอพอดนนยงชวยท�าให

เราเหนภาพชดเจนยงขนวาผมสภาวะบางานมความ

แตกตางกนอยางไร โดยผทท�างานอยางพอดจะมลกษณะ

อบอน เขากบสงคมและสรางสมพนธได ใหความรวมมอ

ในการท�างาน และรจกการมอบหมายหรอกระจายงาน

ทด ผทมสภาวะบางานไมใชผทผลการปฏบตงานดตามท

ผบรหารหรอองคการตองการเสมอไป แตผทมสภาวะ

บางานนนอาจท�าใหองคการอยในสภาพการทถดถอยได

เนองจากคนเหลานจะมงสนใจแตกระบวนการท�างาน

แตไมไดสนใจหรอมองถงผลลพธของงานเลย ลกษณะ

ของกลมคนทงสองนสามารถสรปไดดงตารางท 2

ตารางท 2 คณลกษณะทแตกตางของผทท�างานอยางเหมาะสมกบผทอยในสภาวะบางาน (Robinson, 2007)

คณลกษณะของผทท�างานอยางเหมาะสม คณลกษณะของผทอยในสภาวะบางาน

เปนผประสานงานทด ใหความรวมมอ รวมถง

กระจายงาน มอบหมายงานไดด

ไมสามารถทจะกระจาย มอบหมายงานหรอท�างาน

เปนทมได ชอบทจะท�างานโดยล�าพง

ชอบเขาสงคม มเพอนฝง มเพอนนอย หรอไมมเพอนเลย

สนกกบการท�างานและมงสนใจทผลลพธ มงในกระบวนการท�างานเพอใหงานบรรล

ไดรบแรงกระตนและจงใจจากความตองการภายใน

ของตนเอง และสามารถสรางสรรคผลงานได

ไดรบแรงกระตนและจงใจจากความกลวและการสญเสย

ในสถานะทตนเองเปนหรอมอย (เชน ต�าแหนงหนาท

เงนเดอน ผลประโยชนตางๆ ฯ)



ตารางท 2 คณลกษณะทแตกตางของผทท�างานอยางเหมาะสมกบผทอยในสภาวะบางาน (Robinson, 2007) (ตอ)

คณลกษณะของผทท�างานอยางเหมาะสม คณลกษณะของผทอยในสภาวะบางาน

มประสทธภาพในการท�างาน สามารถมองเหนภาพรวม

ในการบรรลเปาหมาย

ไรประสทธภาพ ใชเวลาสวนใหญไปกบการใหความ

ส�าคญในเรองรายละเอยดปลกยอย

เปนผทกลาเสยงในการลงมอท�าสงตางๆ เพอผลลพธทด

กวาตอทงองคการและลกคา

ไมกลาทจะเสยง หรอใชโอกาสในการทจะสรางสรรค

ผลงานหรอผลลพธใหมๆ ใหเกดขน

เปนผทมการแกไขและปรบปรงตนเองอยตลอดเวลา

โดยเรยนรจากความผดพลาดในอดต

ไมสามารถรบมอกบความผดพลาดของตนเองได

โดยพยายามหลกเลยงในการท�าผดพลาด หรอปกปด

ความผดพลาดของตนไว

กลาวโดยสรป สภาวะบางาน คอ การทบคคลทมเท

แรงกายแรงใจใหกบการท�างานของตนจนมากเกนความ

พอด หรอมากเกนกวาทองคการก�าหนดหรอตองการ

เพอทจะใหประสบความส�าเรจและเปนทยอมรบ จนท�าให

ตนเองน�าเรองงานไปครนคดอยตลอดเวลา ซงท�าใหละเลย

มตหรอกจกรรมดานอนๆ ในชวตไป เชน ครอบครว

เวลาพกผอนหยอนใจ การออกก�าลงกาย ฯลฯ โดยสง

ผลกระทบโดยตรงตอตวบคคลทงทางสขภาพกายและ

สขภาพจต รวมไปถงความสมพนธระหวางบคคลและ

ครอบครว

สาเหตของการเกดสภาวะบางาน สภาวะบางานอาจเกดไดจากหลายสาเหตหลายปจจย

แตเมอท�าการวเคราะหและจดหมวดหมพบวามอย

3 สาเหตหลกทสงผลตอการเกดสภาวะบางานได (Burke,

1999) ดานแรก คอ พนฐานหรอตนก�าเนดของครอบครว

ดานท 2 คอ ความเชอและความกลวของบคคล ซงทง

2 ดานนเกดจากกระบวนการขดเกลาทางสงคมทเกดขน

กบตวบคคล ทงในครอบครวของตนเองและสงคมท

บคคลมปฏสมพนธดวย สวนดานท 3 การสนบสนนจาก

องคการในการสงเสรมใหเกดความสมดลระหวางการ

ท�างานกบชวตสวนตวของบคคล ซงสะทอนใหเหนคานยม

และการเหนความส�าคญขององคการทมตอตวบคคล

พนฐานหรอตนก�าเนดของครอบครวมสวนท�าให

บคคลมความเปนไปไดทกาวสสภาวะบางาน เนองจาก

มการถายทอดจากร นส ร นโดยผานการขดเกลาและ

ปฏบตจากครอบครว การทคนในครอบครวเหนสมาชก

มพฤตกรรมทมงท�าแตงานจนท�าใหละเลยกจกรรมหรอ

เหตการณส�าคญๆ ในครอบครว (Scott et al., 1997)

สงผลพวกเขาเกดการเรยนรวาสงดงกลาวเปนเรองปกต

ของครอบครว ในบางครอบครวมพนฐานในเรองของ

ความใกลชดระหวางบคคลต�า โดยทคนในครอบครว

จะพยายามหลกเลยงการแสดงความใกลชดระหวางกน

ท�าใหคนในครอบครวรสกวาครอบครวไมไดเปนสงส�าคญ

ส�าหรบพวกเขาอกตอไป จงท�าใหมงความสนใจแตเรอง

งาน ลกคา และพนธมตรทางธรกจตางๆ มากกวาทมให

กบครอบครว เมอท�าการทดสอบหาความสมพนธระหวาง

พอทมสภาวะบางานกบบตรของพวกเขาวามอาการท

ผดปกตทางดานรางกายสอดคลองกนหรอไม (เชน ความ

วตกกงวล ความซมเศรา) พบผลวา กลมคนทงสอง

มอาการดงกลาวสมพนธกน ท�าใหยนยนวาพนฐาน

ครอบครวนนเปนปจจยทส�าคญในการทจะกอใหเกด

สภาวะบางานตอตวบคคลได (Robinson, 2007)

ความเชอและความกลวของบคคลสะทอนใหเหนถง

คานยม และรปแบบความสมพนธระหวางบคคล โดยท

บคคลจะมความเชอในการทจะตอสแขงขนเพอใหอย



306

เหนอกวาผอน บคคลอาจมความคดทวาในการท�างาน

จะตองมผชนะเพยงคนเดยวเทานน และคนๆ นนจะตอง

เปนเขา และดวยความกลวทจะไมมใครยอมรบ บคคล

จงตองแขงขนในการท�างานจนเกนความพอด บคคล

ยงมความเชอทวาไมจ�าเปนตองมศลธรรมหรอจรยธรรม

ในการไดมาซงความส�าเรจของเขา นอกจากนบคคลยงม

ความเชอและความกลวในเรองของการพสจนตนเอง

ใหผอนยอมรบ เชน อาจคดวตกกงวลวาคนอนจะคดกบ

ตนเองอยางไรบาง คนอนจะยอมรบในตวเขาหรอผลงาน

ของเขาหรอไม ดวยเหตนจงท�าใหบคคลพยายามทผลกดน

ตวเองดวยการท�างานอยางไมลดละเพอทจะท�าใหตนเอง

ประสบความส�าเรจเพอใหเปนทยอมรบโดยไมไดค�านงถง

ความพอดหรอเหมาะสม (Lee et al., 1996)

ในดานของคานยมองคการทมสวนท�าใหบคคล

ไมสามารถสรางความสมดลระหวางชวตสวนตวกบการ

ท�างานไดนนกถอเปนปจจยทส�าคญ เชน การชนชมผท

ท�างานหนกหลายชวโมงเกนจากทก�าหนดไวหรอมา

ท�างานในวนหยดของพวกเขา เปนตน คานยมเหลาน

มสวนกระตนท�าใหบคคลเกดแรงขบในการท�างานทเพม

มากขน เพอเปนการแสดงใหองคการเหนวาพวกเขาม

ความทมเทใหกบองคการมากเพยงใด และตองการทจะ

ประสบความส�าเรจในหนาทการงาน ดงนนจงท�าใหบคคล

มแนวโนมทเขาสสภาวะบางานไดในทายทสด

ลกษณะและสญญานของผทมแนวโนมเขาสสภาวะบางาน Workaholics Anonymous World Service

Organization (2006) ไดเสนอลกษณะและสญญาน

ของผ ทอาจมความเสยงตอสภาวะบางาน เพอเปน

แนวทางใหสงเกตและเฝาระวง ปองกนไมใหบคคลเขาส

สภาวะบางาน โดยสรปไดดงน

1. บคคลเรมร สกไมยอมรบความเปนตวตนของ

ตวเอง มความเคารพหรอภมใจในตนเองต�า จนท�าให

การมงท�างานกลายเปนหนทางทจะสรางความยอมรบ

และความเปนตวตนของตวเองในการด�ารงชวตอย

2. มงท�าแตงานเพอทจะหลกหนความรสกไมดทม

ตอตนเองจนท�าใหมองขามสงทตนเองตองการทแทจรง

ในชวต

3. ท�างานมากเกนความเหมาะสม ท�าใหละเลย

และมองขามสขภาพของตนเอง ความสมพนธตางๆ

การพกผอนหยอนใจ หรอแมแตเรองของศาสนาและ

ความเชอตางๆ และถงแมวาจะไมไดอยในเวลางาน กมก

จะครนคดถงงานชนตอๆ ไปทจะตองท�า กจกรรมหรอ

สงตางๆ ในชวตประจ�าวนกลวนแตเกยวของกบงานทงสน

และไมสามารถหาความสขหรอความสนกใหกบชวตไดเลย

4. ใชการท�างานเปนวธการในการจดการกบความ

ไมแนนอนของชวต โดยเอาแตครนคด วางแผน จดการ

เรองงานมากจนเกนไป จนท�าใหไมสามารถควบคมตวเอง

สญเสยความเปนธรรมชาตของตวเอง รวมถงความคด

สรางสรรคและความยดหยนทตนเองเคยม

5. ใชการท�างานเปนวธการแกปญหาความตงเครยด

ตางๆ ในชวต จนท�าใหเกดอาการวตกกงวลและซมเศรา

รวมไปถงอารมณทไมมนคง

6. งานกลายเปนสงเสพตดอยางหนง โดยทพยายาม

หางานหรอท�างานอยตลอดเวลาใหตวเองรสกยงอยเสมอ

เพอไมใหมเวลาวางหรอวนหยดเพราะสงเหลานนไมได

ท�าตนเองรสกสดชนเทากบการทไดท�างาน

7. บานกลายเปนสถานทท�างานอกแหงหนงแทนท

จะเปนสถานทส�าหรบการพกผอนกบครอบครว

8. กดดนตวเองอยางไรเหตผล ไมวาจะเปนการท�า

สงตางๆ ดวยความเรงรบดวยความกลวทวาจะท�างาน

ตามคนอนไมทน และพยายามท�าหลายสงหลายอยาง

พรอมกนในเวลาเดยวกน ท�าใหเกดอาการหมดไฟและ

ไมสามารถพกผอนหรอมความสขกบชวตไดเลย

9. กลายเปนผทนยมความสมบรณแบบ (perfec-

tionist) โดยทไมยอมรบความผดพลาดวาเปนสวนหนง

ของมนษย และไมขอความชวยเหลอจากผอน นอกจากน

ยงไมเชอมนในตวผอนท�าใหไมยอมจดสรรงานใหผอนได

ท�าจนท�าใหตองท�างานอยเพยงคนเดยว จนท�าใหงานไม

สามารถเดนหนาไปไดตามทควรจะเปน



10. กลายเปนผทจรงจงกบทกสงมากจนเกนไป

การท�าสงตางๆ จะตองมเปาหมายทชดเจน ท�าใหเวลา

ท�าสงตางๆ จะไมสามารถรสกผอนคลายและปลอยให

เปนไปตามธรรมชาตได และไมมอารมณขนหรอสนกกบ

สงตางๆ ในชวต

11. ไมชอบการรอคอยสงตางๆ มกตองการทจะให

สงตางๆ เสรจโดยเรวโดยไมค�านงถงเวลาทเหมาะสม

ในการด�าเนนการ

12. กงวลถงภาพลกษณของตนเอง โดยมองวาการ

ท�าใหตวเองดยงอยตลอดเวลาท�าใหผคนรสกวาเขาเปน

คนส�าคญ และเกดความชนชอบ จนท�าใหไมเปนตวของ

ตวเอง

ผลกระทบของสภาวะบางานตอบคคล จากงานวจยตางๆ พบวาสภาวะบางานเปนอนตราย

และสงผลเสยตอความอยดมสขของบคคล (Ng และคณะ,

2007) เมอเทยบผทมสภาวะบางานกบผทไมไดมสภาะ

บางาน พบวา ผทมสภาวะบางานมสขภาพทแยและปวย

มากกวา โดยท�าใหเกดความเครยด ภาวะหมดไฟในการ

ท�างาน (Burnout) ความวตกกงวล สขภาพรางกายตางๆ

รวมไปถงมความพงพอใจในงานและชวตของตนเอง

ในระดบต�า (Aziz & Zickar, 2006) นอกจากนแลว ผทม

สภาวะบางานมแนวโนมทจะมอาการเสพตด (Addiction)

สงอนๆ อก เชน ตดเหลาหรอแอลกอฮอลจนอาจกลาย

เปนพษสราเรอรง (Alcoholism) หรอตดการกนอาหาร

จนเกนขนาด (Overeating)

นอกจากทางดานสขภาพแลว ทางดานสงคมกไดรบ

ผลกระทบเชนเดยวกน เนองจากผทมสภาวะบางาน

มความมงมนและผกพนกบงานมากจนเกนความพอด

ส งผลให ความสมดลระหว างชวตกบการท�างาน

(Work–life Balance) ย�าแยหรอสญเสยไป เชน บคคล

มงท�าแตงานเพอทจะสรางผลงานและบรรลเปาหมาย

โดยอาจไมไดค�านงถงความสมพนธกบคนอนๆ ในครอบครว

หรอคนรอบขางทอาจขาดหายไป บคคลในครอบครว

ไมวาจะเปนคสมรส บตรหลาน มกจะรสกเหงาและ

โดดเดยว ไมไดรบความรก การดแลเอาใจใส และรสก

เหมอนโดนทงทงทางรางกายและจตใจ ผทมคสมรส

คนใดคนหนงหรอทงสองคนทอยในสภาวะบางานอาจ

น�าไปสการหยารางไดในทสด และทายทสด องคการกจะ

ตองเผชญกบผลกระทบเชนเดยวกน เชน การขาดงาน

การลาปวย การลาออก เปนตน นอกจากนแลว ผทม

สภาวะบางานเองกอาจจะท�าลายบรรยากาศของการ

ท�างานในทม หรอองคการได เพราะผอนทท�างานรวมดวย

อาจเกดความไมพอใจ ความขดแยง รวมถงขวญก�าลงใจ

ในการท�างานต�าลง ดงนน ผลกระทบของสภาวะบางาน

ทมตอตนเอง ครอบครว สงคม และองคการเปนสงทจะ

ตองไดรบความสนใจและการดแลเปนอยางยง เพอทจะ

ปองกนไมใหเกดผลลพธทางดานลบทกลาวมา

วธการแกไขหรอลดสภาวะบางาน ในการชวยใหบคคลทอยในสภาวะบางานสามารถ

ลดหรอวากลบมาสสภาพปกตทวไปไดนนอาจมวธหรอ

เครองมอทหลากหลาย จากการศกษาพบวาวธทนยมใช

ในการชวยเหลอบคคลเหลานประกอบไปดวยการบ�าบด

สวนบคคลหรอครอบครว (Robinson, 1997) และการ

ใชเครองมอตางๆ ในการบรหารขององคการ

การบ�าบดสวนบคคล เปนวธทเปดโอกาสใหบคคล

พจารณาและวเคราะหถงความรสกและความคดของ

ตนเอง และพยายามลดแรงกระตนทอาจจะกอใหเกด

สภาวะบางาน ดวยการสงเสรมใหบคคลตระหนกถงสง

ทส�าคญอนๆ ในชวต นอกจากนยงมการจดโปรแกรมขน

เพอชวยเหลอบคคลเหลานดวยการชวยท�าใหเหนวธการ

อนๆ นอกเหนอจากเดมในการท�างานของเขา ชวยให

เขาคนหางานอดเรกใหมๆ ออกไปผจญภยโลกภายนอก

หรอแมกระทงชวยพวกเขารสกสนกไดถงแมวาจะไมได

ท�าอะไรกตาม ซงการบ�าบดลกษณะนสามารถด�าเนนการ

ไดทงแบบเดยวและแบบกลม (Seybold & Salomone,

1994) นอกจากน Burwell & Chen (2002) ยงไดใช

วธการบ�าบดดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมและอารมณ

(Rational Emotive Behavior Therapy - REBT)



308

ในการวเคราะหถงสาเหตของสภาวะบางานและการรกษา

ทเหมาะสม และใชการก�าหนดกรอบแนวคด การฝกให

บคคลเกดการยอมรบนบถอตนเอง และปฏบตตนในวถ

ทตรงกนขามกบความเชอเดม เชน การจดสรรหรอ

กระจายงานใหผ อนชวยท�า การมขอบเขตทชดเจน

ระหวางทท�างานกบบาน การสรางสมดลใหเกดขนระหวาง

ชวตกบงาน และการท�ากจกรรมในยามวางเพอพกผอน

หยอนใจ

การบ�าบดครอบครว เปนอกวธทชวยในการบ�าบด

รกษาผทมสภาวะบางานรวมไปถงบคคลในครอบครว

ของพวกเขาดวย เนองจากมแนวคดทเชอวาครอบครว

กถอวาเปนปจจยทท�าใหบคคลในครอบครวมแนวโนม

ทจะมสภาวะบางานไปดวย โดยสวนใหญแลวครอบครว

ของผทมสภาวะบางานมกจะไมสนใจถงสภาพการณ

ทเปนอยในครอบครว มกจะมองวาเปนสงปกตหรอเปน

เรองทดอยแลว (Porter, 1996) พอแมหรอผปกครอง

ทอยในสภาวะบางานมกจะมความคาดหวงทสงเกนไป

หรอไมสามารถเปนจรงไดตอลกหลานของพวกเขา

การบ�าบดครอบครวนจะกระตนใหสมาชกในครอบครว

แสดงออกถงความรสกดานลบทมตอการทมบคคล

ในครอบครวอยในสภาวะบางาน ครอบครวจะตองรวมมอ

ในการก�าหนดขอบเขตวาทบานไมควรเปนสถานททใช

ในการท�างานหรอพดถงเรองงาน ครอบครวควรมการ

สงเสรมใหมการพดคย สอสารกนมากขน มการก�าหนด

บทบาทหนาทในครอบครวทชดเจน เปดโอกาสใหแสดง

ความรสกกนไดอยางเปดเผยไมวาจะเปนความรสกทาง

ดานลบอยางความคบของใจ ความโกรธ หรอความรสก

ทางดานบวก ใชเวลารวมกบครอบครวอยางมความสข

และอาจมการใหรางวลหรอสงตางๆ แกผทมสภาวะ

บางานเมอพวกเขามาเขารวมกบกจกรรมตางๆ ของ

ครอบครว

การใชเครองมอตางๆ ในองคการ ถอเปนอกหนง

กลไกทส�าคญในการทจะชวยบคคลทอยในสภาวะบางาน

องคการไมควรทจะสนใจแตผลปฏบตงานของพนกงาน

เพยงอยางเดยวเทานน แตควรทจะสนใจพฤตกรรม

การท�างานของพนกงานดวยวามสญญานหรอแนวโนม

หรอไมในการทพนกงานมโอกาสเสยงทเขาส สภาวะ

บางาน องคการหรอผบรหารไมควรสงเสรมหรอยกยอง

เชดชผทท�าแตงานอยางเดยวมากจนเกนไป แตควรทจะ

ใหรางวลหรอสงเสรมผทมผลงานดและสามารถมชวต

สวนตวทสมดลไปพรอมกนได และควรสงเสรมใหพนกงาน

ใชสทธในการลาหยดพกรอนอกดวยเพอใหพนกงานได

พกผอนจากการท�างานหนก นอกจากนองคการควรให

ความส�าคญกบเรองความมนคงในงาน ภาระงาน รวมถง

โอกาสกาวหนาในอาชพของพนกงาน เพอชวยลดความ

ตงเครยดและชวยท�าใหพนกงานไมท�างานหนกจนเกนไป

เพราะกลวทจะเสยงาน หรอวาความกาวหนาของตนไป

ถาองคการสามารถบรหารจดการเรองเหลานไดกจะสง

ผลดตอบรรยากาศโดยรวมขององคการดวยเชนเดยวกน

Haas (1991) ยงใหความส�าคญตอบทบาทตอ

ผจดการ/ผบรหาร ในการชวยพนกงานทอยในสภาวะ

บางานเกดการเปลยนแปลงตนเอง พนกงานเหลานควร

ไดรบการชวยเหลอไมวาจะทงทางตรงหรอทางออม

ผจดการอาจชวยในการมอบหมายงานในลกษณะทเปน

โปรเจคระยะสนและระยะยาวเพอชวยใหพนกงานเหลาน

จดล�าดบความส�าคญในการท�างานได และควรกระตน

ใหพนกงานมการจดสรรและกระจายงานไปยงผอนท

เกยวของในทมเพอลดภาระงานและความตงเครยด

ทตนเองเผชญ นอกจากน ผ จดการควรมการพบปะ

พดคยกบพนกงานอยอยางตอเนองถงงานทพวกเขาไดท�า

ส�าเรจไป และงานทพวกเขาวางแผนจะท�าตอไป หรอ

การสงพนกงานไปเขารวมฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพ

ตางๆ กเปนอกชองทางทชวยท�าใหพวกเขามเวลาท

ไมตองท�าหรอคดถงเรองงาน โดยเฉพาะอยางยงหลกสตร

ฝกอบรมทเกยวกบเรองการบรหารจดการความเครยด

กเปนสงทนาจะชวยพนกงานเหลานไดอกทาง การสราง

คานยมใหมๆ เหลาน ผบรหารตองเหนถงความส�าคญ

ของปญหาและชวยกนผลกดนใหพนกงานในองคการ

สามารถใชชวตการท�างานและสวนตวอยางสมดลกนได

เพอชวยใหพวกเขามความเปนอยและสขภาพทดขน



สรป สภาวะบางานเปนอกสภาวะหนงทก�าลงไดรบความ

สนใจจากทงบคคลทวไป นกวจย และองคการตางๆ

โดยเฉพาะในยคปจจบนทมการแขงขนทางธรกจสง ท�าให

เปนตวกระตนตอบคคลตางๆ ทจะน�าไปสสภาวะบางาน

ไดในทสด อยางไรกตาม พบวา ในประเทศไทยยงมการ

ศกษาเรองนอยในวงจ�ากด ซงถามการศกษาอยางจรงจง

ในประเทศกคาดวานาจะเปนประโยชนมากขนตอทงตว

องคการ บคคล รวมถงประเทศชาต เพราะปจจบน

ในหลายประเทศไดมการศกษาและปองกนปญหา

ดงกลาวกนอยางจรงจงเพอไมใหทรพยากรบคคลของ

ประเทศนนๆ ตองประสบกบปญหาสภาวะบางาน อนจะ

กอใหเกดผลเสยตามมามากมาย เนองจากบคคลทอยใน

สภาวะดงกลาวจะมงมนท�างานของตนจนเกนขอบเขต

ความพอด หรอเกนจากทองคการคาดหวงไว สงผลให

ละทงหรอละเลยกจกรรมสวนอนๆ ในชวตไป ไมวาจะ

เปนการพกผอน ครอบครว หรองานอดเรกอนๆ และ

ทายทสดยงสงผลตอสขภาพกายและใจของตนเอง ผลเสย

ดงกลาวทเกดขนท�าใหบคคลไมสามารถด�าเนนชวตได

อยางปกต และยงผลกระทบตอบรรยากาศของผทอย

รอบขางดวย เชน เพอนรวมงาน หรอคนในครอบครว

องคการเองกไดรบผลกระทบเชนเดยวกน เนองจาก

บคคลทอยในสภาวะบางานนนมกมผลปฏบตงานทไมด

มากนกเมอเทยบกบบคคลปกต นอกจากนยงอาจจะตอง

เสยงบประมาณไปกบการดแลสขภาพทางดานรางกาย

หรอบางกรณเปนดานสขภาพจตของบคคลเหลาน ดงนน

องคการควรทจะปองกนและเฝาระวงไมใหบคลากร

ในองคการมแนวโนมหรอความเสยงในการเกดสภาวะ

ดงกลาว พรอมทงยงควรสงเสรมหรอสนบสนนใหบคลากร

มคณภาพชวตทดในการท�างาน เชน การออกแบบงาน

ทเหมาะสม การจดภาระงานทไมหนกจนเกนไป หรอ

การจดใหมกจกรรมเพอผอนคลายส�าหรบบคลากร

เปนตน รวมถงสนบสนนใหบคลากรมความสมดลระหวาง

งานกบชวต (Work-life Balance) เพอท�าใหบคคล

สามารถท�างานใหกบองคการไดอยางมประสทธภาพ

อนจะสงผลท�าใหองคการด�าเนนงานไปไดอยางราบรน

และสามารถบรรลเปาหมายทตงไวไดในทสด

รายการอางองAndreassen, C.S., Hetland, J., & Pallesen, S. (2014). Psychometric assessment of workaholism

measures. Journal of Managerial Psychology, Vol. 29 No. 1, pp. 7-24.

Aziz, S., & Zickar, M.J. (2006). A cluster analysis investigation of workaholism as a syndrome.

Journal of Occupational Health Psychology, 11, 52–62.

Bakker, A.B., Shimazu, A., Demerouti, E., Shimada, K. & Kawakami, N. (2014). Work engagement

versus workaholism: A test of the spillover-crossover model. Journal of Managerial

Psychology, Vol. 29 No. 1, pp. 63-80.

Beal, D.J., Weiss, H.M., Barros, E. & MacDermid, S.M. (2005). An episodic process model of affective

influences on performance. Journal of Applied Psychology, Vol. 90, pp. 1054-1068.

Buelens, M. & Poelmans, S.A.Y. (2004). Enriching the Spence and Robbins, typology of workaholism:

Demographic, motivational and organizational correlates. Journal of Organizational Change

Management, Vol. 17 No. 5, pp. 440-58.

Burke, R.J. (1999). It’s not how hard you work but how you work hard: Evaluating workaholism

components. International Journal of Stress Management, 6, 225–39.



310

Burke, R.J., Matthiesen, S.B., & Pallesen, S. (2006). Personality correlates of workaholism. Personality

and Individual Differences, 40, 1223-1233.

Burwell, R. & Chen, C.D.F. (2002). Applying REBT to workaholic clients. Counseling Psychology

Quarterly, 15, 219-28.

Douglas, E.J. & Morris R.J. (2006). Workaholic, or just hard worker?. Career Development International,

Vol. 11 No. 5, pp. 394-417.

Drago, R. (2000). Trends in working time in the US: A policy perspective. Labor Law Journal, Vol. 51,

pp. 212-18.

Gorgievski, M., Bakker, A.B. & Schaufeli, W.B. (2010). Work engagement and workaholism: Comparing

the self-employed and salaried employees. Journal of Positive Psychology, Vol. 5, pp. 83-96.

Haas, R. (1991). Strategies to cope with a cultural phenomenon – workaholism. Business and Health,

36, 4.

Harpaz, I. (1999). The transformation of work values in Israel: Stability and change over time.

Monthly Labor Review, Vol. 122, pp. 46-50.

Killinger, B. (1991). Workaholics: The respectable addicts, Simon & Schuster, New York.

Lee, C., Jamieson, L.F. and Earley, P.C. (1996). Beliefs and fears and type A behavior: Implications for

academic performance and psychiatric health disorder symptoms. Journal of Organizational

Behavior, 17, 151-78.

McMillan, L.H.W., Brady, E.C., O’Driscoll, M.P. & Marsh, N.V. (2002). A multifaceted study of Spence

and Robbins’ (1992) workaholism battery. Journal of Occupational and Organizational

Psychology, Vol. 75 No. 3, pp. 357-68.

Ng., T.W.H., Sorensen, K.L., & Feldman, D.C. (2007). Dimensions, antecedents, and consequences

of workaholism: A conceptual integration and extension. Journal of Organizational Behavior,

28, 111-136.

Porter, G. (1996). Organizational impact of workaholism: suggestions for researching the negative

outcomes of excessive work. Journal of Occupational Health Psychology, 1, 70-84.

Porter, G. (2004). Work, work ethic, work excess. Journal of Organizational Change Management,

17, 424-439.

Robinson, B.E. (1997). Work addiction: Implications for EAP counseling and research. Employee

Assistance Quarterly, 12, 1-13.

Robinson, B.E. (2000). A typology of workaholics with implications for counselors. Journal of

Addiction & Offender Counselling, Vol. 21 No. 1, pp. 34-48.

Robinson, B.E. (2007). Chained to the desk : A guidebook for workaholics, their partners and

children, and the clinicians who treat them. (2nd Ed.). New York: New York University Press.



Schabracq, M.J. & Cooper, C.L. (2000). The changing nature of work and stress. Journal of

Managerial Psychology, Vol. 15 No. 3, pp. 227-41.

Scott, K.S., Moore, K.S. & Miceli, M.P. (1997). An exploration of the meaning and consequences of

workaholism. Human Relations, Vol. 50 No. 3, pp. 287-314.

Seybold, K.C. & Salomone, P.R. (1994). Understanding workaholism: A review of causes and

counselling approaches. Journal of Counselling & Development, Vol. 73 No. 1, pp. 4- 9.

Sparks, K., Faragher, E.B., & Cooper, C.L. (2001). Well-being and occupational health in the

21st century workplace. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 74, 489-510.

Spence, J.T. & Robbins, A.S. (1992). Workaholism: definition, measurement, and preliminary results.

Journal of Personality Assessment, Vol. 58 No. 1, pp. 160-78.

Van den Broeck, A., Schreurs, B., De Witte, H., Vansteenkiste, M., & Germeys, F. (2011). Understanding

workaholics’ motivations: A self-determination perspective. Applied Psychology: An Inter-

national Review, 60, 600-621.

Workaholics Anonymous World Service Organization (2006), The Signposts of Workaholism. Retrieved

January 3, 2014, from http://www.workaholics-anonymous.org/page.php?page=signposts

Panuwat Klubsri-on graduated his Bachelor of Journalism and Mass

communication with 1st class honor from the faculty of Journalism and

Mass communication, Thammasat University in 2007. Afterwards, he

continued study and received his M.A. in Industrial and Organizational

Psychology, Chulalongkorn University in 2011. At present, he is a full

time lecturer in Faculty of Management Science (Human Resource

Management) at Panyapiwat Institute of Management.

Documents

สภาวะบ้างาน : สาเหตุ ผลกระทบ และ ...journal.pim.ac.th/uploads/content/2014/12/o_198s32fk1bkg...ละมศะมน ซซะพาลฯฐท