ห น า | 1

หนงสอเรยน สาระความรพนฐาน

รายวชา ภาษาไทย

(พท21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมน จดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

2 | ห น า

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน

รายวชาภาษาไทย (พท21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554

เอกสารทางวชาการหมายเลข 2 /2555

ห น า | 3

4 | ห น า

สารบญ

หนา

คานา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

โครงสรางรายวชา

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การฟง การด .................................................................................................................... 9

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด ................................................................. 10

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ .................................................................. 11

เรองท 3 หลกการฟง การด อยางมวจารณญาณ.......................................................... 14

เรองท 4 มารยาทในการฟง การด ................................................................................ 15

บทท 2 การพด 18

เรองท 1 สรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด .................................................. 19

เรองท 2 การพดในโอกาสตางๆ ................................................................................... 21

เรองท 3 มารยาทในการพด .......................................................................................... 24

บทท 3 การอาน ....................................................................................................................... 27

เรองท 1 การอานในใจ ................................................................................................. 28

เรองท 2 การอานออกเสยง ........................................................................................... 29

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ .............................................................................. 45

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน ...................................................... 51

บทท 4 การเขยน ....................................................................................................................... 53

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน ........................................................ 54

เรองท 2 หลกการเขยนแผนภาพความคด ..................................................................... 57

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ .................................................................... 64

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร ................................................................................ 85

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา .......................................... 100

บทท 5 หลกการใชภาษา ........................................................................................................... 116

เรองท 1 การใชคาและการสรางคาในภาษาไทย ........................................................ 117

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอนและอกษรยอ .................................................. 129

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค ........................................................................ 140

ห น า | 5

เรองท 4 หลกในการสะกดคา ..................................................................................... 146

เรองท 5 คาราชาศพท ................................................................................................. 153

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย ................................................................ 157

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธ ............................................................................. 162

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ ............................................. 169

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม ............................................................................................ 172

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม ............................ 173

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปและดานสงคม .................................. 178

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก ...................................................................... 184

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ ...................................................................... 199

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย ..................................................................................... 200

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองการประกอบอาชพ ........................................................... 202

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทย

เพอการประกอบอาชพ ................................................................................. 204

เฉลยแบบฝกหด ..................................................................................................................... 212

บรรณานกรม ..................................................................................................................... 219

คณะผจดทา ..................................................................................................................... 221

6 | ห น า

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท21001 ระดบมธยมศกษาตอนตน

เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท 21001 ระดบมธยมศกษา

ตอนตนผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเข าใจในหวขอและสาระสาคญ ผลการเรยนร ท

คาดหวง และขอบขายเนอหาของรายวชานนๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด ทากจกรรม แลวตรวจสอบกบแนว

ตอบกจกรรม ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจ กอนท

จะศกษาเรองตอๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหา

ในเรองนนๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไป

ตรวจสอบกบครและเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 7 บท

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ห น า | 7

โครงสรางรายวชาภาษาไทย (พท๒๑๐๐๑)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

สาระสาคญ

1. การอานเปนทกษะทางภาษาทสาคญ เพราะชวยใหสามารถรบรขาวสารและเหตการณ

ตางๆ ของสงคม ทาใหปรบตวไดกบความเจรญกาวหนาทางวทยาการตางๆ สามารถวเคราะห วจารณ

และนาความรไปใชในชวตประจาวนได

2. การเขยนเปนการสอสารทจดระบบความคด การเลอกประเดน การเลอกสรรถอยคาเพอ

ถายทอดเปนตวอกษรในการสอความร ความคด ประสบการณ อารมณ ความรสก จากผเขยนไปยง

ผอาน

3. การฟง การด และการพด เปนทกษะทสาคญของการสอสารในการดาเนนชวตประจาวน

จงจาเปนตองเขาใจหลกการเบองตน และตองคานงถงมารยาทในการฟง การดและการพดดวย

4. การใชภาษาไทยใหถกตองตามหลกภาษา ทาใหเกดความภาคภมใจในภมปญญาของ

คนไทยจงตองตระหนกถงความสาคญของภาษาและตองอนรกษภาษาไทยไวเปนสมบตของชาตสบ

ตอไป

5. การใชทกษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความร การเขาใจระดบของภาษาสามารถใช

คาพดและเขยนไดด ทาใหเกดประโยชนตอตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดไทยเปนมรดกของภาษาและวฒนธรรมทมคณคา เปนมรดกทางปญญาของ

คนไทยแสดงถงความรงเรองของวฒนธรรมทางภาษา เปนการเชดชความเปนอารยะของชาต

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาชดวชาแลว ผเรยนสามารถ

1. จบใจความสาคญ และเลาเรองได ตความได อานในใจและอานออกเสยง วเคราะห

วจารณ ประเมนคาได เลอกหนงสอและสารสนเทศไดและมมารยาทในการอานและมนสย

รกการอาน

2. อธบายการเขยนเบองตนได เขยนเรยงความ ยอความ เขยนจดหมาย เขยนโตแยง

เขยนรายงาน เขยนคาขวญ เขยนประกาศ เขยนเชญชวน กรอกแบบรายการ แตงคาประพนธ

บอกคณคาของถอยคาภาษาและสามารถเลอกใชถอยคาในการประพนธ เขยนอางอง เขยนเลขไทยได

ถกตองสวยงาม

8 | ห น า

3. บอกหลกเบองตน และจดมงหมายของการฟง การดและการพดได และสามารถ

พดในโอกาสตางๆ ได

4. บอกลกษณะสาคญของภาษาและการใชภาษาในการสอการ ใชพจนานกรมและ

สารานกรมในชวตประจาวนได

5. บอกชนดและหนาทของคา ประโยค และนาไปใชไดถกตอง

6. ใชเครองหมายวรรคตอน อกษรยอ คาราชาศพท หลกการประชม การอภปราย

การโตวาท

7. บอกความหมายของวรรณคดและวรรณกรรม องคประกอบและรปแบบลกษณะเดนของ

วรรณคดได

8. บอกความหมายของวรรณกรรมมขปาฐะ และวรรณกรรมลายลกษณได

9. บอกความหมายและลกษณะเดนของวรรณกรรมทองถน ประเภทรปแบบของวรรณกรรม

ไทยปจจบนได

10. อานวรรณคดและวรรณกรรม บอกแนวความคด คานยม คณคาหรอแสดงความคดเหนได

11. บอกลกษณะสาคญและคณคาของเพลงพนบาน และบทกลอมเดกพรอมทงรองเพลงพนบาน

และบทกลอมเดกได

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

บทท 7 ภาษาไทยกบการประกอบอาชพ

ห น า | 9

บทท 1 การฟง การด สาระสาคญ

การฟง การด เปนทกษะสาคญประการหนงของการสอสารทเราใชมากทสดทงเรองของ

การศกษาเลาเรยน การประกอบอาชพ และการดาเนนชวตประจาวน จงจาเปนจะตองเขาใจหลกการ

เบองตน เพอเปนพนฐานในการประยกตใชในขนสงขนไป นอกจากนตองพฒนาทกษะเหลานใหม

ประสทธภาพโดยคานงถงมารยาทในการฟง และการดดวย

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. สรปความจบประเดนสาคญของเรองทฟงและด

2. วเคราะหความนาเชอถอ จากการฟง และดส อโฆษณา และขาวสารประจาวน

อยางมเหตผล

3. วเคราะหการใชนาเสยง กรยา ทาทาง ถอยคาของผพด อยางมเหตผล

4. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการฟงและด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ

เรองท 3 หลกการฟง การด และการพดอยางมวจารณญาณ

เรองท 4 การมมารยาทในการฟงและการด

10 | ห น า

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด

หลกเบองตนของการฟงและการด

ความหมายของการฟงและการด

การฟงและการดหมายถง การรบรเรองราวตางๆ จากแหลงของเสยงหรอภาพ หรอเหตการณ

ซงเปนการฟงจากผพดโดยตรง หรอฟงและดผานอปกรณ หรอสงตางๆ แลวเกดการรบรและนาไปใช

ประโยชน โดยตองศกษาจนเกดความถกตอง วองไว ไดประสทธภาพ

หลกการฟงและการดทด

1. ตองรจดมงหมายของการฟงและด และตองจดบนทกเพอเตอนความจา

2. ตองฟงและดโดยปราศจากอคต เพอการวเคราะหวจารณทตรงประเดน

3. ใหความรวมมอในการฟง และดดวยการรวมกจกรรม

จดมงหมายของการฟงและการด

การฟงมจดมงหมายทสาคญดงน

1. ฟงเพอจบใจความสาคญไดวาเรองทฟงนนเปนเรองเกยวกบอะไร เกดขนทไหน เมอไหร

หรอใครทาอะไร ทไหน เมอไหร

2. ฟงเพอจบใจความโดยละเอยด ผฟงตองมสมาธในการฟง และอาจตองมการบนทกยอเพอ

ชวยความจา

3. ฟงเพอหาเหตผลมาโตแยงหรอคลอยตาม ผฟงตองตงใจฟงเปนพเศษ และตองใช

วจารณญาณพจารณาวาเรองทฟงนนมอะไรเปนขอเทจจรง อะไรเปนขอคดเหน และมความถกตอง

มเหตผลนาเชอถอมากนอยเพยงใด ซงผฟงควรพจารณาเรองราวทฟงดวยใจเปนธรรม

4. ฟงเพอเกดความเพลดเพลน และซาบซง ในคณคาของ วรรณคด คตธรรม และดนตร ผฟง

ตองมความรในเรองทฟง เขาใจคาศพท สญลกษณตางๆ และมความสามารถในการตความ เพอใหเกด

ความไพเราะซาบซงในรสของภาษา

5. ฟงเพอสงเสรมจนตนาการ และความคดสรางสรรค เปนความคดทเกดขนขณะทฟง หรอ

หลงจากการฟง ซงอาจจะออกมาในรปของงานประพนธ งานศลปะ หรอการพด

การดมจดมงหมายทสาคญดงน

1. ดเพอใหร เปนการดเพอใหเปนคนทนโลกทนเหตการณ

2. ดเพอศกษาหาความร เปนการดทชวยสงเสรมการอาน หรอการเรยนใหมความรมากขน

หรอมความชดเจนลมลกขน

3. ดเพอความเพลดเพลน เชน ละคร เกมโชว มวสควดโอ

ห น า | 11

4. ดเพอยกระดบจตใจ เปนการดทจะทาใหจตใจเบกบานและละเอยดออน เขาถงธรรมชาต

และสจธรรม ไดแก การชมธรรมชาต การชมโขน ละคร การดรายการเกยวกบธรรมะ การดกฬา

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ

การฟงเพอจบใจความสาคญ เปนการฟงเพอความร ผฟงตองตงใจฟงและพยายามสรป เนอหา

โดยมหลกการสาคญดงน

1. มสมาธด ตงใจฟง ตดตามเรอง

2. ฟงใหเขาใจและลาดบเหตการณใหดวา เรองทฟงเปนเรองของอะไร ใครทาอะไร ทไหน

อยางไร

3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาคญ ตอนใดเปนสวนขยาย

4. บนทกขอความสาคญจากเรองทฟง

ตวอยาง การฟงเพอจบใจความสาคญ

1. จบใจความสาคญจากบทรอยแกว

รอยแกว คอ ความเรยงทสละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสยงและความหมาย แตไม

กาหนดระเบยบบญญตแหงฉนทลกษณคอไมจากดคร ลห ไมกาหนดสมผส

ตวอยาง “เหนกงจกรเปนดอกบว” สภาษต “เหนกงจกรเปนดอกบว” นโดยมากรจก

ความหมายกนแพรหลายอยแลว คอวา เหนผดเปนชอบ เชน ตวอยาง เหนเพอนของตน

คาฝนเถอน หามเทาไรกไมฟงจนเพอนผนนถกจบเสยเงนเสยทองมากมาย เชนนมกกลาวตเตยน

ทานผนนวา “เหนกงจกรเปนดอกบว”

(ชมนมนพนธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสาคญ เหนกงจกรเปนดอกบว คอเหนผดเปนชอบ

ตวอยาง ครอบครวของเราคนไทยสมยกอน ผชายกตองเปนหวหนาครอบครว ถามาจาก

ตระกลดมวชาความรกมกรบราชการ เพราะคนไทยเรานยมการรบราชการมเงนเดอน มบานเรอนของ

ตนเองไดกม เชาเขากม อยกบบดามารดากไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกนกม ทรพยสมบตเหลาน

จะงอกเงยหรอหมดไปกอยทภรรยาผเปนแมบาน

(แมศรเรอน ของทพยวาณ สนทวงศ)

ใจความสาคญ ครอบครวไทยสมยกอน ผชายทมความรนยมรบราชการ ทรพยสมบตทม

จะเพมขนหรอหมดไปกอยทภรรยา

12 | ห น า

2. จบใจความสาคญจากบทรอยกรอง

รอยกรอง คอ ถอยคาทเรยบเรยงใหเปนระเบยบตามบญญตแหงฉนทลกษณ คอ ตารา

วาดวยการประพนธ เชน โคลง ฉนท กาพย กลอน

ตวอยาง ฟงขอความตอไปนแลวจบใจความสาคญ (ครหรอนกศกษาเปนผอาน)

นางกอดจบลบหลงแลวสงสอน อานวยพรพลายนอยละหอยไห

พอไปดศรสวสดกาจดภย จนเตบใหญยงยวดไดบวชเรยน

ลกผชายลายมอนนคอยศ เจาจงอตสาหทาสมาเสมยน

แลวพาลกออกมาขางทาเกวยน จะจากเจยนใจขาดอนาถใจ

(กาเนดพลายงาม ของ พระสนทรโวหาร (ภ)

ใจความสาคญ การจากกนของแมลกคอ นางวนทองกบพลายงาม นางวนทองอวยพรให

โอวาทและจากกนดวยความอาลยอาวรณอยางสดซง

ตวอยาง การฟงบทรอยกรองเพอจบใจความสาคญ (ครอานใหฟง)

ถงบางแสนแลนสบายจรดชายหาด เดยรดาษคนลงสรงสนาน

เสยงเจยวจาวฉาวฉานาสาราญ ลวนเบกบานแชมชนรนฤทย

คลนซดสาดฟาดฝงดงซซา ถงแสงแดดแผดกลาหากลวไม

เดกกระโดดโลดเตนเลนนาไป พวกผใหญคอยเฝาเหมอนเขายาม

เราหยดพกกนกลางวนกนทน ในรานมผคนอยลนหลาม

มอาหารจนไทยรสไมทราม คนละชามอมแปลมาแคคอ

(นราศสตหบ พล.ร.ต.จวบ หงสกล)

ฟงบทรอยกรองขางบนแลวตอบคาถามตอไปน

1. เรองอะไร (เทยวชายทะเล)

2. เกยวกบใคร (เดกและผใหญ)

3. ทาอะไร (สงเสยงดง วงเลนตามชายหาด)

4. ทไหน (บางแสน)

5. เมอไร (ตอนกลางวน)

ใจความสาคญ เดกและผใหญไปเทยวบางแสน รบประทานอาหารกลางวน เดกเลนนา

ผใหญคอยเฝาสนกสนานมาก

ห น า | 13

3. จบใจความสาคญจากบทความ

บทความ คอ ขอเขยนซงอาจจะเปนรายงาน หรอการแสดงความคดเหน มกตพมพใน

หนงสอพมพ วารสาร สารานกรม เปนตน

ตวอยาง ใครทเคยกนไขเยยวมาคงประหลาดใจวาทาไมเรยกวาไขเยยวมา ทงๆ ทตามปกต

แลวใชขเถาจากถานไมผสมวตถดบอนๆ พอกไขจนเกดปฏกรยาระหวางสารทพอกกบเนอไขจนเกด

วนสดาๆ เปนไขเยยวมาขนมา โดยไมได “เยยวมา” สกกะหยดมากอนปฏสนธจนเปนไขกนอรอยแตก

นนแหละ นาจะสนนษฐานกนไดวา ตนตารบเดมของการทาไขวนดาเชนน มาจากการเอาไขไปแช

เยยวมาจรงๆ และเจาฉมานเองททาปฏกรยากบไขจนเปนวนขนมา

ทวาในยคหลงๆ ชะรอยจะหาฉมาลาบากหรอไมสะดวก กเลยหาสตรทา ทาไขปสสาวะมา

ใหมใหสะดวกและงายดายรวมทงประหยดเพราะไมตองเลยงมาเอาฉเหมอนเดมกเปนได

สวนรสชาตจะเหมอนตารบเดมหรอเปลยนแปลงประการใด กยงไมมใครพสจนหรอพยายาม

ทาออกมาเทยบเคยงกน

ตดตอนจากหนงสอสยามรฐฉบบวนท 24 กมภาพนธ 2530

ใจความสาคญ ไขเยยวมาไมไดใชเยยวมาในการทา

4. จบใจความสาคญจากขาว

ขาว คอ คาบอกเลาเรองราวซงโดยปกตมกเปนเรองเกดใหมหรอเปนทนาสนใจ

ตวอยาง ทศาลจงหวดอบลราชธาน พนกงานอยการจงหวดเปนโจทกฟองนายวน สนสงโนน

อาย 44 ป เปนจาเลย ฐานเมอวนท 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวน จาเลยไดบงอาจตดฟนตนไมประด 1 ตน

ในเขตปาสงวนแหงชาต และบงอาจแปรรปไมประดดงกลาว

จานวน 8 แผน ประมาณ 0.48 ลกบาศกเมตร และมไมดงกลาวไวครอบครอง เหตเกดทตาบลนาจะ

หลวย อาเภอนาจะหลวย จงหวดอบลราชธาน

ศาลจงหวดอบลราชธาน มคาพพากษาวา จาเลยมความผด พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาต พ.ร.บ.ปา

ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จาคก 18 เดอน จาเลยใหการสารภาพขณะจบกมเปน

ประโยชนแกการพจารณาอยบาง จงมเหตบรรเทาโทษ ลดโทษใหหนงในส คงจาคก 13 เดอน 15 วน

ของกลางรบ

ใจความสาคญ ตดตนประด 1 ตน ถกจาคกกวา 13 เดอน

14 | ห น า

เรองท 3 หลกการฟง การด อยางมวจารณญาณ

ผทสามารถจะฟงและดไดอยางมวจารณญาณ จะตองมความเขาใจและสามารถปฏบตดงนได

1. การวเคราะห คอ ความสามารถในการแยกขอเทจจรงออกจากขอคดเหนรวาอะไรเปน

อะไร อะไรเปนเหตอะไรเปนผล

ตวอยาง

ปทผานมาถงแมการแขงขนธรกจกองทนรวมสง แตบรษทวางกลยทธดวยการแบงกลมลกคา

อยางชดเจน เพอคดคนผลตภณฑ และการบรการใหทวถง รวมทงตอบสนองความตองการลกคาได

ตรงจดเพราะเชอวาลกคามความตองการและรบความเสยงเทากน

ขอคดเหน คอ ผพดถอวาลกคามความตองการและรบความเสยงเทากน

2. การตความ คอ ตองรความหมายทแฝงไวในใจเรองหรอภาพนนๆ

ตวอยาง

กองทนไทยพาณชยยมหนาบาน ผลงานทะลเปาดนทรพยสนพง

ยมหนาบาน หมายถง ยมอยางมความสขมความพงพอใจ

3. การประเมนคา เปนทกษะทตอเนองมาจากการวเคราะหการตความ การประเมนคาสง

ใดๆ จะตองพจารณาใหรอบดาน เชน จดประสงค รปแบบ ประเภทของสาร เชน

ถาจะประเมนคณคาของวรรณคดตองดในเรองคณคาวรรณศลป ดานสงคม เนอหาและนาไปใชใน

ชวตประจาวน

4. การตดสนใจ คอ การวนจฉยเพอประเมนคาอนนาไปสการตดสนใจทถกตองวา สงใด

ควรเชอไมควรเชอ ซงการตดสนใจทถกตองเปนเรองสาคญมากในชวตประจาวน

5. การนาไปประยกตใชในชวตประจาวน ทกษะนจะตองใชศลปะและประสบการณของแต

ละคนมาชวยดวย ซงการฟงมาก ดมากกจะชวยใหตดสนใจไมผดพลาด

ห น า | 15

เรองท 4 มารยาทในการฟง การด

มารยาทในการฟงและการด

การฟงและการดเปนกจกรรมในการดาเนนชวตททกคนในสงคมมกจะตองเขาไปมสวนรวม

เกอบทกวนการเปนผมมารยาทในการฟงทด นอกจากเปนการสรางบคลกภาพทดใหกบตนเองแลวยง

เปนสงแสดงใหเหนวาเปนผไดรบการอบรมฝกฝนมาอยางด เปนผมมารยาทในสงคม การททกคนม

มารยาททดในการฟงและการด ยงเปนการสรางระเบยบในการอยรวมกนในสงคม ชวยลดปญหาการ

ขดแยง และชวยเพมประสทธภาพในการฟงอกดวย ผมมารยาทในการฟงและด ควรปฏบตตนดงน

1. เมอฟงอยเฉพาะหนาผใหญ ควรฟงโดยสารวมกรยามารยาท

2. การฟงในทประชม ควรเขาไปนงกอนผพดเรมพด โดยนงทดานหนาใหเตมเสยกอน และ

ควรตงใจฟงจนจบเรอง

3. ฟงดวยใบหนายมแยมแจมใสเปนกนเองกบผพด ปรบมอเมอมการแนะนาตวผพดและเมอ

ผพดพดจบ

4. เมอฟงในทประชม ตองตงใจฟง และจดบนทกขอความทสนใจ หรอขอความทสาคญ

หากมขอสงสยเกบไวถามเมอมโอกาสและถามดวยกรยาสภาพ

5. เมอไปดละคร ภาพยนตร หรอฟงดนตร ไมควรสรางความราคาญใหบคคลอน ควรรกษา

มารยาทและสารวมกรยา

16 | ห น า

กจกรรม บทท 1 การฟง การด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 ความหมายของการฟงและการด

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

1.2 บอกจดมงหมายของการฟงและการด มา 3 ขอ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหผเรยนใชวจารณญาณใหรอบคอบวา เมอฟงขอความโฆษณานแลว นาเชอถอหรอเปน

ความจรงมากนอย เพยงไร

ครมถนอมผว ชวยใหผวนม ผวทมรวรอยเหยวยนจะกลบเตงตง

เปลงปลง ผวทออนเยาวในวยเดกจะกลบคนมา คณสภาพสตร

โปรดไววางใจ และเรยกใชครมถนอมเนอ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ห น า | 17

กจกรรมท 3 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว

1. การฟงทมประสทธภาพ คอการฟงในขอใด

ก. จบสาระสาคญได

ข. จดบนทกไดทน

ค. ปราศจากอคต

ง. มสมาธในการฟง

2. ขอใดคอลกษณะของการฟงทด

ก. แสดงสหนาเมอสงสยและรอถามเมอผพดพดจบ

ข. ดวงตาจบจองอยทผพดแสดงความใสใจในคาพดอยางจรงจง

ค. กวาดสายตาไปมาพรอมกบจองหนาและทกทวงขนเมอไมเหนดวย

ง. สบตากบผพดเปนระยะๆ อยางเหมาะสมและเสรมหรอโตแยง

ตามความเหมาะสม

3. การฟงททาใหผฟงเกดสตปญญา หมายถงการฟงลกษณะใด

ก. ฟงดวยความอยากร

ข. ฟงดวยความตงใจ

ค. ฟงแลววเคราะหสาร

ง. ฟงเพอจบใจความสาคญ

4. ความสามารถในการฟงขอใดสาคญทสดสาหรบผเรยน

ก. จดสงทฟงไดครบถวน

ข. จบสาระสาคญของเรองได

ค. ประเมนคาเรองทฟงได

ง. จบความมงหมายของผพดได

5. บคคลในขอใดขาดมารยาทในการฟงมากทสด

ก. คยกบเพอนขณะทฟงผอนพด

ข. ฟงไปทานอาหารไปขณะทผพดพด

ค. ไปถงสถานทฟงหลงจากผพดเรมพดแลว

ง. จดบนทกขณะทฟงโดยไมมองผพดเลย

18 | ห น า

บทท 2 การพด

สาระสาคญ

การพดเปนทกษะสงสารเพอรบรเรองราวตางๆ และถายทอดความรและความคดของเราให

ผอนรบร การสงสารจะประสบความสาเรจ จาเปนตองจบประเดนสาคญเรองทจะพดใหเหมาะสมกบ

ลกษณะโอกาส รวมทงการมมารยาทในการพดจะทาใหสามารถสอสารดวยการพดมประสทธภาพ

ยงขน

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. พดนาเสนอเพอความร ความคดเหน สรางความเขาใจ โนมนาวใจ ปฏเสธ เจรจาตอรอง

ดวยภาษากรยาทาทางทสภาพ

2. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการพด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 สรปความจบประเดนสาคญของเรองทพดได

เรองท 2 การพดในโอกาสตางๆ

เรองท 3 มารยาทในการพด

ห น า | 19

เรองท 1 สรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด

การพดเปนทกษะหนงของการสอสาร การพดคอการเปลงเสยงออกมาเปนถอยคา หรอ

ขอความตางๆ เพอตดตอสอสารใหผพดและผฟงเขาใจเรองราวตางๆ การพดเปนการสอความหมาย

โดยใชภาษาเสยง ก รยาทาทางตางๆ เพ อถายทอดความร และความร สกรวมท ง

ความคดเหนของผพดใหผฟงไดรบร และเขาใจตามความมงหมาย ของผฟงเปนเกณฑ

องคประกอบของการพดประกอบดวย

1. ผพด คอผทมจดมงหมายสาคญทจะเสนอความรความคดเหนเพอใหผฟงไดรบรและ

เขาใจ โดยใชศลปะการพดอยางมหลกเกณฑ และฝกปฏบตอยเปนประจา

2. เนอเรอง คอ เรองราวทผพดนาเสนอเปนความรหรอความคดเหนใหผฟงไดรบรอยาง

เหมาะสม

3. ผฟง คอ ผรบฟงเรองราวตางๆ ทผพดนาเสนอซงผฟงตองม หลกเกณฑและมารยาทใน

การฟง

นอกจากนผ พดยงควรมการใชสอหรอ อปกรณตางๆ ประกอบการพดเพอใหผ ฟง

มความรความเขาใจยงขน สอตางๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนเทศ เทปบนทกเสยง หรอ วดทศน

เปนตน และสงทสาคญคอผพดตองคานงถงโอกาสในการพด เวลาและสภาพแวดลอมทเกยวของกบ

การพด เพอใหการพดนนเกดประสทธภาพมากยงขน

การพดทด คอ การสอความหมายทดนนยอมสอความเขาใจกบใครๆ ไดตรงตามวตถประสงค

ของผพด การทผฟง ฟงแลวพงพอใจ สนใจ เกดความศรทธาเลอมใสผพดเรยกวาผนนมศลปะ

ในการพด

ลกษณะการพดทด มดงน

1. มบคลกภาพทด การฟงคนอนพดนนเราไมไดฟงแตเพยงเสยงพด แตเราจะตองดการพด

ดบคลกภาพของเขาดวย บคลกภาพของผพดมสวนทจะทาใหผฟงสนใจ ศรทธาตวผพด บคลกภาพ

ไดแก รปราง หนาตา ทาทาง การยน การนง การเดน ใบหนาทยมแยม ตลอดจนอากปกรยาท

แสดงออกในขณะทพดอยางเหมาะสมดวย

2. มความเชอมนในตนเองด ผพดจะตองเตรยมตวลวงหนา ฝกซอมการพดใหคลองสามารถ

จดจาเรองทพดได ควบคมอารมณได ไมตนเตน ประหมา หรอลกลลกลน รบรอนจนทาใหเสยบคลก

3. พดใหตรงประเดน พดในเรองทกาหนดไว ไมนอกเรอง พดอยางมจดมงหมายมงใหผฟง

ฟงแลวเขาใจ ตรงตามวตถประสงคทผพดตองการ

20 | ห น า

4. ตองใชภาษาทเหมาะสมกบระดบผฟง ตามปกตนยมใชภาษาธรรมดา สภาพ สนๆ

กะทดรด สอความเขาใจไดงาย หลกเลยงสานวนโลดโผน ศพทเทคนคหรอ สานวนทไมไดมาตรฐาน

5. ตองคานงถงผฟง ผพดตองทราบวาผฟงเปนใคร เพศ วย อาชพ ระดบการศกษา

ความสนใจ ความเชอถอเปนอยางไร เพอจะไดพดใหถกกบสภาพของผฟง หลกเลยงการแสดง

ความคดเหนและความเชอทขดแยงกบผฟง

6. มมารยาทในการพด ผพดตองพจารณาเลอกใชถอยคาทถกตองเหมาะสมกบกาลเทศะและ

บคคลเพอแสดงถงความมมารยาททดและใหเกยรตผฟง

การสรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด

1. ผพดจะตองทราบรายละเอยดของผฟงดงน

1.1 เปนชายหรอหญง

1.2 อาย

1.3 การศกษา

1.4 อาชพ

เปนเบองตนเพอมากาหนดเนอหาสาระทจะพดใหเหมาะสมกบผฟง

2. ผพดตองมวตถประสงค ทจะพด จะเปนการพดวชาการ เพอความบนเทง หรอเพอสงสอน

เปนตน

3. เนอหาสาระ ผพดอาจเพยงกาหนดหวขอ แตเมอพดจรงจะตองอธบายเพมเตม อาจเปน

ตวอยาง อาจเปนประสบการณ ทจะเลาใหผฟงไดฟง

ผฟงจะสรปความเรองทรบฟงได หากผพดพดมสาระสาคญ และมการเตรยมตวทจะพดมาอยางด

ห น า | 21

เรองท 2 การพดในโอกาสตางๆ

การพดเปนการสอสารททาใหผฟงไดรบทราบเนอหารายละเอยดของสารไดโดยตรงหากเปน

การสอสารในลกษณะการสนทนาโดยตรงกยอมทาใหเหนอากปกรยาตอกนเปนการเสรมสรางความ

เขาใจมากยงขน การพดมหลายลกษณะ ไดแก การพดอภปราย พดแนะนาตนเอง พดกลาวตอนรบ

พดกลาวขอบคณ พดโนมนาวใจ เปนตน จะมรปแบบนาเสนอในหลายลกษณะ เชน การนาเสนอเพอ

ตงขอสงเกต การแสดงความคดเหนเพอตงขอเทจจรง การโตแยง และการประเมนคา เปนตน

ความสาคญของการพด

การพดมความสาคญดงน

1. การพดทาใหเกดความเขาใจในประเดนของการสอสารตางๆ ทงการสอสารเพอใหความร

ทางวชาการ การสนทนาในชวตประจาวน หรอการพดในรปแบบตางๆ ยอมทาใหผฟงเขาใจประเดน

เกดความสรางสรรคนาไปสการปฏบตไดถกตอง

2. การพดสามารถโนมนาวจตใจของผฟงใหคลอยตามเพอเปลยนความเชอ หรอ ทศนคต

ตางๆ เพอใหเกดการปฏบตสงตางๆ อยางมหลกเกณฑมความถกตอง ซงผฟงตองใชวจารณญาณใน

การพจารณาเรองราวทผพดเสนอสารในลกษณะตางๆ อยางมเหตผล

3. การพดทาใหเกดความเพลดเพลน โดยเฉพาะการพดทมงเนนเรองการบนเทงกอใหเกด

ความสนกสนาน ทาใหผฟงไดรบความรดวยเชนกน

4. การพดมประโยชนทชวยดารงสงคม ใชภาษาพดจาทกทาย เปนการสรางมนษยสมพนธ

แกบคคลในสงคม การพดยงเปนการสอสารเพอเผยแพรความรความคดใหผฟงปฏบต เพอใหเกด

ความสขสงบในสงคม

การพดในโอกาสตางๆ

1. การพดแนะนาตนเอง

การพดแนะนาตนเอง เปนการพดทแทรกอยกบการพดในลกษณะตางๆ เปนพนฐาน

เบองตนทจะทาใหผฟงมความรเกยวกบผพด การแนะนาตนจะใหรายละเอยดแตกตางกนไปตาม

ลกษณะของการพด

1. การพดแนะนาตนในกลมของผเรยน ควรระบรายละเอยด ชอ-นามสกล การศกษา

สถานศกษา ทอยปจจบน ภมลาเนาเดม ความถนด งานอดเรก

2. การพดแนะนาตนเพอเขาปฏบตงาน ควรระบ ชอ – นามสกล รายละเอยดเกยวกบ

การศกษาตาแหนงหนาท ทจะเขามาปฏบตงาน ระยะเวลาทจะเรมปฏบตหนาท

22 | ห น า

3. การแนะนาบคคลอนในสงคมหรอทประชม ควรใหรายละเอยด ชอ – นามสกล

ผทเราแนะนาความสามารถของผทเราแนะนา การแนะนาบคคลใหผอนรจกตองใชคาพดเพอสราง

ไมตรทดระหวางบคคลทงสองฝาย

2. การกลาวตอนรบ

การกลาวตอนรบเปนการกลาวเพอบอกความรสกทมตอผทมาโดย

1. กลาวถงความยนดของการเปนเจาของสถานท

2. กลาวยกยองผมาเยอน เชนเปนใคร มผลงานดเดนอะไร มความสมพนธอยางไรกบ

ผตอนรบ

3. แสดงความยนดทใหการตอนรบ

4. ขออภยหากมสงใดบกพรองไป และหวงจะกลบมาเยยมอก

3. การกลาวอวยพร

โอกาสท กลาวอวยพรมหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวนเกด วนปใหม

ขนบานใหม การอวยพรคบ าวสาว หรอในโอกาสทจะมการโยกยาย อาลาไปรบตาแหนงใหม ฯลฯ

หลกการกลาวอวยพร มขอปฏบตทควรจาดงน

1. ควรกลาวถงโอกาสและวนสาคญนนๆ ทไดมาอวยพรวาเปนวนสาคญอยางไร

ในโอกาสดอยางไรมความหมายตอเจาภาพหรอการจดงานนนอยางไร

2. ควรใชคาพดทสภาพ ไพเราะ ถกตอง เหมาะสมกบกลมผฟง

3. ควรกลาวใหสนๆ ใชคาพดงายๆ ฟงเขาใจด กะทดรด กระชยความนาประทบใจ

4. ควรกลาวถงความสมพนธระหวางผอวยพรกบเจาภาพ กลาวใหเกยรต ชมเชยใน

ความดของเจาภาพ และแสดงความปรารถนาดทมตอเจาภาพ

5. ควรใชคาพดอวยพรใหถกตอง หากเปนการอวยพรผใหญ นยมอางสงศกดสทธ

ทเคารพนบถอมาประทานพร

4. การกลาวขอบคณ

การกลาวขอบคณเปนการแสดงนาใจไมตร หรอความดทผอนกระทาให เชน ขอบคณ

วทยากรทบรรยายดงน

1. ควรกลาวของคณวทยากรใหเกยรตบรรยาย

2. มการสรปเรองทวทยากรบรรยายจบไปอยางสนๆ ไดใจความ

3. ควรกลาวถงคณคาของเรองทฟงและประโยชนทไดรบจากการบรรยาย

4. กลาวใหมความหวงจะไดรบเกยรตจากวทยากรอกในโอกาสตอไป

5. กลาวขอบคณวทยากรอกครงในตอนทาย

ห น า | 23

5. การพดใหโอวาท

การพดใหโอวาท จะมลกษณะดงน

1. กลาวถงความสาคญ และโอกาสทมากลาวใหโอวาทวามความสาคญอยางไร

2. พดใหตรงประเดน เลอกประเดนสาคญๆ ทมความหมายแกผรบโอวาท

3. ควรมขอแนะนา ตกเตอน และเสนอแนะประสบการณทมประโยชน

4. ควรพดชแจงและเกลยกลอมใหผฟงตระหนกและนาโอวาทไปใชใหเกดประโยชน

ไดอยางแทจรง

5. กลาวสนๆ ไดใจความด ตอนทายของการใหโอวาทกควรกลาวอวยพรทประทบใจ

การพดแสดงความคดเหน

การพดเพอแสดงความร และความคดเหนไดแกการพดอภปราย การรายงาน การสอขาว และ

การสนทนาความร เปนตน ซงการพดตางๆ เหลานมแนวทางดงน

1. ศกษารายละเอยดเนอหา โดยคานงถงเนอหาตามจดประสงคทจะพด เพอใหรายละเอยดท

ถกตองตรงประเดนตามทตองการเสนอความร

2. วเคราะหเรองราวอยางมหลกเกณฑ โดยพจารณาแยกแยะออกเปนสวนๆ เพอทาความเขาใจ

แตละสวนใหแจมแจง และตองคานงถงความสมพนธเกยวเนองกนของแตละสวน

3. ประเมนคาเรองทจะพด

4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มการเรยงลาดบใจความทด แบงเนอหาเปนเรองเปนตอน

ใชตวอยางประกอบการพด มการเปรยบเทยบเพอใหผฟงเหนภาพพจนไดอยางชดเจน มการยาความ

เพอเนนสาระสาคญรวมทงยกโวหารคาคมมาประกอบเพอสรางความเขาใจ และเกดความประทบใจ

ยงขน

24 | ห น า

เรองท 3 มารยาทในการพด

การพดทดไมวาจะเปนการพดในโอกาสใด ผพดจะตองคานงถงมารยาทในการพด ซงจะ

ชวยสรางความชนชมจากผฟง มผลใหการพดแตละครงประสบความสาเรจตามวตถประสงคทตงไว

มารยาทในการพดสรปไดดงน

1. เรองทพดนนควรเปนเรองททงสองฝายสนใจรวมกน หรออยในความสนใจของคนทวไป

2. พดใหตรงประเดนจะออกนอกเรองบางกเพยงเลกนอย

3. ไมถามเรองสวนตว ซงจะทาใหอกฝายหนงรสกอดอดใจ หรอลาบากใจในการตอบ

4. ตองคานงถงสถานการณและโอกาส เชนไมพดเร องเศรา เร องท นารงเกยจ

ขณะรบประทานอาหารหรองานมงคล

5. สรางบรรยากาศทด ยมแยมแจมใสและสนใจเรองทกาลงพด

6. ไมแสดงกรยาอนไมสมควรในขณะทพด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสวนหนง

ของรางกาย

7. หลกเลยงการกลาวราย การนนทาผอน ไมยกตนขมทาน

8. พดใหมเสยงดงพอไดยนกนทว ไมพดตะโกน หรอเบาจนกลายเปนกระซบกระซาบ

9. พดดวยถอยคาวาจาทสภาพ

10. พยายามรกษาอารมณในขณะพดใหเปนปกต

11. หากนาคากลาวหรอมการอางองคาพดของผใดควรระบนามหรอแหลงทมา เพอใหเปน

เกยรตแกบคคลทกลาวถง

12. หากพดในขณะทผอนกาลงพดอยควรกลาวขอโทษ

13. ไมพดคยกนขามศรษะผอน

จากมารยาทในการพดทง 13 ขอ ผเรยนควรจะนาไปปฏบตไดในชวตประจาวน

ห น า | 25

กจกรรมบทท 2 การพด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดไมใชองคประกอบสาคญของการพด

ก. ผพด ข. ผฟง

ค. สาระทพด ง. อปกรณประกอบการพด

2. ขอใดเปนการพดแบบเปนทางการ

ก. พดกบพนอง ข. พดบรรยายใหความร

ค. พดกบเพอนรวมงาน ง. พดในงานสงสรรค

3. สงทสาคญทสดทผพดควรเตรยมลวงหนาคอขอใด

ก. การแตงกาย ข. การฝกซอม

ค. การเตรยมตนฉบบพด ง. การใชเสยงและทาทาง

4. การพดแสดงความคดเหน คอการพดในลกษณะใด

ก. พดทกทาย ข. พดแนะนาตว

ค. พดอภปราย ง. พดอวยพร

5. ขอใดเปนจดมงหมายในการพดเพอหาเสยงเลอกตง

ก. สรางจนตนาการ ข. ใหขอมลความร

ค. โนมนาวชกจง ง. ใหความเพลดเพลน

กจกรรมท 2 ใหผเรยนเขยนคาพดตามหวขอตอไปน

1. เขยนคาขอบคณสนๆ ทเพอนคนหนงเกบกระเปาสตางคทตกหายมาใหเรา

2. เขยนคาพดอวยพรวนเกดของเพอน

3. เขยนคากลาวแสดงความยนดในโอกาสทเพอนสอบสมภาษณเขาทางานได

4. เขยนคาแนะนาตนเองในกลมผเรยน

กจกรรมท 3 ใหผเรยนยกตวอยางการกระทาทไมมมารยาทในการพดมา 5 ตวอยาง

1. ..............................................................................................................................

2. ..............................................................................................................................

3. ..............................................................................................................................

4. ..............................................................................................................................

5. ..............................................................................................................................

26 | ห น า

กจกรรมท 4 ใหผเรยนจดทาตนรางเรองทจะพดในโอกาสดงตอไปน

1. กลาวอวยพรคบาว – สาว ในงานเลยงฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

2. กลาวตอนรบผทมาศกษา – ดงานในชมชน

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

3. กลาวขอบคณวทยากรในงานฝกอบรม

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

ห น า | 27

บทท 3 การอาน

สาระสาคญ

การอานเปนทกษะทางภาษาทสาคญ และจาเปนอยางยงในสงคมทมการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรวเชนปจจบน เพราะชวยใหสามารถรบรขาวสารและเหตการณตางๆ ของสงคม ชวยใหปรบตว

ใหทนกบความเจรญกาวหนาทางวทยาการทกสาขา เปนเครองมอสาคญในการแสวงหาความร

ทแปลกใหม การอานยงชวยใหเกดความเพลดเพลน การอานจะประสบผลสาเรจตองสามารถ

จบใจความสาคญ วเคราะห วจารณ และมมารยาทในการอาน

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. อานในใจไดคลองและเรว

2. อานออกเสยงและอานทานองเสนาะไดอยางถกตองตามลกษณะคาประพนธ

3. วเคราะหแยกแยะขอเทจจรง ขอคดเหน และจดมงหมายของเรองทอาน

4. เลอกอานหนงสอ และสอสารสนเทศ เพอพฒนาตนเอง

5. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการอาน และมนสยรกการอาน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การอานในใจ

เรองท 2 การอานออกเสยง

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน

28 | ห น า

เรองท 1 การอานในใจ

การอานในใจ หมายถง การแปลตวอกษรออกมาเปนความร ความเขาใจ และความคด

แลวนาไปใชอกทอดอยางไมผดพลาด โดยทวไป จะเปนการอานเพอความร และความบนเทง

จดประสงคของการอานในใจ

1. เพอจบใจความไดถกตองและรวดเรว

2. เพอใหเกดความร ความเขาใจ และความคดอยางกวางขวางและลกซง

3. เพอใหเกดความเพลดเพลนและเปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน

4. เพอใหถายทอดสงทอานใหผอนรบรโดยไมผดพลาด

หลกการอานในใจ

1. ตงจดมงหมาย วาจะตองอานเพออะไร อานเพอความร หรอจะอานเพอความเพลดเพลน

2. ตงสมาธในการอาน ใหจดจออยกบหนงสอทอานจตใจไมวอกแวกไปทอนซงจะทาให

อานไดเรว และเขาใจไดด

3. ตงเปาการอานโดยอานกาหนดปรมาณทจะอานไวลวงหนา แลวจบเวลาในการอาน

เพอทจะพฒนาการอานครงตอไปใหเรวขน

4. ไมอานหนงสอทละคา การอานกวาดสายตาใหกวางขนอานใหครอบคลมขอความทอยตอ

หนาอยางเรวไปเรอยๆ

5. ลองถามตนเองวาเปนเรองเกยวกบอะไร เกดกบใคร ทไหน อยางไร ถาตอบไดแปลวา

เขาใจแตถาตอบไมไดกตองกลบไปอานใหม

6. จบใจความสาคญใหได และบนทกเปนความรความเขาใจ และความคดไวเพราะจะทาให

จะจาเรองทอานไดอยางแมนยา และสามารถนาไปใชประโยชนไดทนท

ห น า | 29

เรองท 2 การอานออกเสยง

การอานออกเสยง หมายถง การอานทผ อ นสามารถไดยนเสยงอานดวยการออกเสยง

มกไมนยมอานเพอการรบสารโดยตรงเพยงคนเดยว เวนแตในบางครง เราอานบทประพนธเปน

ทวงทานองเพ อความไพเราะเพลดเพลนสวนตว แตสวนใหญแลวการอานออกเสยง

มกเปนการอานใหผอนฟง การอานประเภทนมหลายโอกาส คอ

1. การอานออกเสยงเพอบคคลในครอบครวหรอผทคนเคย

เปนการอานท ไมเปนทางการ การอานเพอบคคลในครอบครว เชน อานนทาน

หนงสอพมพ ขาว จดหมาย ใบปลว คาโฆษณา ใบประกาศ หนงสอวรรณคดตางๆ เปนการเลาสกน

ฟง อานเพอใหเพอนฟงอานใหคนบางคนทอานหนงสอไมออกหรอมองไมเหน เปนตน

2. การอานออกเสยงทเปนทางการหรออานในเรองของหนาทการงาน

เปนการอานทเปนทางการ มระเบยบแบบแผนในการอานอยางรดกมกวาการอานออก

เสยงเพอบคคลในครอบครวหรออยทคนเคย เชน การอานในหองเรยน อานในทประชม อานในพธ

เปดงาน อานคาปราศรย อานสารในโอกาสทสาคญตางๆ การอานของสอมวลชน เปนตน

การอานออกเสยงใหผ ฟง จะตองอานใหชดเจนถกตองไดขอความครบถวนสมบรณ

มลลาการอานทนาสนใจและนาตดตามฟงจนจบ

จดมงหมายในการอานออกเสยง

1. เพอใหอานอานออกเสยงไดถกตองตามอกขรวธ

2. เพ อให ร จกใช น า เสยงบอกอารมณและความร สกใหสอดคลองกบเน อหาของ

เรองทอาน

3. เพอใหเขาใจเรองทอานไดถกตอง

4. เพอใหผอานมความรและเขาใจในเนอเรองทอานไดอยางชดเจน

5. เพอใหผอานและผฟงเกดความเพลดเพลน

6. เพอใหเปนการรบสารและสงสารวธหนง

หลกการอานออกเสยง

1. อานออกเสยงใหถกตองและชดเจน

2. อานใหฟงพอทผฟงไดยนทวถง

3. อานใหเปนเสยงพดโดยธรรมชาต

4. รจกทอดจงหวะและหยดหายใจเมอจบขอความตอนหนงๆ

30 | ห น า

5. อานใหเขาลกษณะของเนอเรอง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมอนการสนทนา

กน อานคาบรรยาย พรรณนาความรสก หรอปาฐกถากอานใหเขากบลกษณะ

ของเรองนนๆ

6. อานออกเสยงและจงหวะใหเปนตามเนอเรอง เชน ดหรอโกรธ กทาเสยงแขง

และเรว ถาเปนเรองเกยวกบคราครวญ ออนวอน กทอดเสยงใหชาลง เปนตน

7. ถาเปนเรองรอยกรองตองคานงถงสงตอไปนดวย

7.1 สมผสคร ลห ตองอานใหถกตอง

7.2 เนนคารบสมผสและอานเออสมผสใน เพอเพมความไพเราะ

7.3 อานใหถกตองตามจงหวะและทานองนยม ตามลกษณะของรอยกรองนนๆ

ยงมการอานออกเสยงอกประการหนง การอานทานองเสนาะ เปนลกษณะการอาน

ออกเสยงทมจงหวะทานองและออกเสยงสงตาเพอใหเกดความไพเราะ การอานทานองเสนาะนผอาน

จะตองเขาใจลกษณะบงคบของคาประพนธแตละชนดและรวธอานออกเสยงสงตา การทอดเสยง

การเออนเสยง ซงเปนลกษณะเฉพาะของคาประพนธชนดตางๆ ดวย การอานทานองเสนาะนเปน

มรดกทางวฒนธรรมทสบทอดกนมาชานาน ซงเปนส งทคนไทยทกคนควรภมใจและรกษา

วฒนธรรมลาคานไวเพอถายทอดสบตอกนไปชวลกชวหลาน

การอานเรว

คนทมนสยรกการอาน ยอมเปนผทมความรอบร มความนกคดลกซงและกวางขวาง

ทงยงไดรบความบนเทงในชวตมากขนอกดวย

การอานทใชมากในชวตประจาวน คอการอานในใจ เพราะสามารถอานไดรวดเรว ไมตอง

กงวลกบการเปลงเสยงกบตวหนงสอ การอานในใจทด ผอานจะตองรจกใชสายตา กรยาทาทาง

มสมาธ ความตงใจและกระบวนการอานในใจ เชน การเขาใจความหมายของคา รจกคนหาความหมาย

ของคา หรอเดาความหมายไดรจกจบใจความ แลวรจกพจารณาตาม รวมทงตองเปนผทสามารถอาน

ไดรวดเรวอกดวย

เพอเปนการทดสอบตนเองวาสามารถอานหนงสอไดเรวหรอไม

ใหผเรยนอานขอความตอไปน แลวจบใจความของเรองโดยใชเวลา 8 นาท

ลมเหนอ

ลมทงนาหอมลนฟางขาวพดรวยรนอยรอบตว นชลกสาวครปรชาวงมาบอกพอวา

“พอคะ นชขอไปดเขาแลกขาวทบานจาเนยรนะคะ”

“บานจาเนยรไหน”

“บานจาเนยรทมตนมะขามโนนไงคะ มคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นชไปนะพอ”

ห น า | 31

“เดยวกอน”

“โธ พอ นชชาไมได นชจะไปชวยจาเนยรเขาแลกเสอ ประเดยวจาเนยรกอดไดเสอสวยๆ หรอก”

ผมชะเงอดทบานหลงหนง อยเกอบกลางทงนา บรเวณบานลอมดวยกอไผ ผมเหนคนเปน

กลมๆ ยนอยกลางบานนน นชเหนผมมองอยางอยากรอยากเหน จงเอยวา

“พโชคไปกบหนไหมละ”

“เออ โชคไปเปนเพอนนองกดนะ แดดรอนอยางนหาหมวกใสสกใบเถอะ ประเดยวจะ

เปนไข” ครปรชาพด

“นชไมมหมวก”

“เออ...เอาผาขาวมาของพอไป” ครปรชาสงผาขาวมาใหลกสาว นชไดผากเอามาเคยนหวแลว

ออกวงนาหนาผมไป

ผมเหนคนๆ หนงแตงตวแปลกไปกวาชาวนา ทวาแปลกกคอเขาใสเสอนงกางเกงเหมอน

คนในจงหวด อยตรงกลางขางหนามหาบใสสงของเครองใช เชน เสอผา หมออะลมเนยม เปนตน

วนนผมเหนพอของจาเนยรยอมแลกขาวเปลอกสองถง กบเสอผาดอกสสดใสใหจาเนยร

ตวหนง ปาแมนยอมเสยขาวเปลอกถงหนงแลกกบแกวนา 3 ใบ

ผมกลบมาเลาใหครปรชาฟง ครปรชากถอนหายใจยาวพดวา

“คนพวกนแหละเปนเหลอบคอยดดเลอดชาวนา”

“เขาเหนจาเนยรอยากไดเสอผา เลยจะเอาขาวเปลอกตง 2 ถงแลกกบเสอตวเดยว ผมวาเสอตว

นนราคาไมกบาทหรอกครบ”

“โธครถงวาพวกนเปนเหลอบไงละ เอาเปรยบกนเกนไป”

“แตพวกนนไปยอมแลกกบเขาเอง” ผมพดเสยงออน

“กเพราะงนนะซ ครถงหนกใจแทน โชคคดดสวากวาจะทานาไดขาวถงหนงนะ หมดแรงไป

เทาไรมนคมกนไหมละ”

“ทาไมชาวนาถงโง...”

“ไมใช” ครปรชาขดขน “ไมไดโง แตไมทนเลหเหลยมพอคาตางหากละ”

“ครบอกแลว บอกอก บอกจนไมรจะบอกยงไงแลว”

“ไมเชอครหรอครบ”

“พดไมถก อยางพอจาเนยรนนแกรดวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยงดกวาพวกอนนะ

นนไงละมากนเปนแถว” ครปรชาชใหผมด คนขจกรยานตามกนเปนแถว แทบทกคนสวมหมวกกะโล

มไมกลมๆ ขนาดแขนผกตดรถจกรยานมาดวย

“ใครครบ” ผมสงสย

32 | ห น า

“พวกพอคาคนกลางตวจรง” ครปรชาตอบเสยงตา “เปนพวกนายหนารบซอขาวใหโรงสอกท

หนงเธอเหนไมทอนกลมนนไหมละ”

“ครบ”

“ไมนนแหละเขาเอาไวรดขาวเปลอกดเมลดกอนตราคา”

“ทาไมตองตราคาดวยเลา”

“เพราะวาขาวทชาวนาทาไดมคณภาพตางๆ กนนะสโชค นแหละเปนโอกาสใหพอคาม

ชองทางกดราคาขาวละ”

“เขาทายงไงครบ”

“เขาจะรดขาวด ถาไดขาวเมลดงามไมลบเลก กตราคาเอาตามใจ ถาชาวนาพอใจราคาทเขาให

เกดตกลงขาย เขากจะจายเงนใหลวงหนาจานวนหนง แลวกมาขนขาวไปโรงส สวนมากคนทรบซอ

ถงทมกจะกดราคาขาวจนตามาก”

“ราคาตา เรากไมขาย” ผมบอก

“แตชาวนาตองการเงน”

“งนเอาไปขายเองกไดนครบ”

“นนยงแลวใหญเลย ถาหากเธอขนขาวไปโรงสจะถกกดราคามาก เพราะเขาถอวาเธอไปงอเขา”

“อาว ทาไมถงเปนอยางนนเลา”

ครปรชาหวเราะหๆ แตแววตาหมอง “ทาไมถงเปนเชนนนนะหรอ ครตอบเธอเดยวน เธอกคง

ไมเขาใจหรอก...โชคด”

ผเรยนอานจบภายในเวลา 8 นาทหรอไม

อานจบแลว ลองตอบคาถามด เพราะการอานหนงสอไดเรวนนตองจบใจความไดดวย

1. ผทใชสรรพนามวาผมในเรองนชออะไร

2. พอของจาเนยรมอาชพอะไร

3. ทาไมครปรชาจงเรยกพวกทเอาของมาแลกขาววาตวเหลอบ

4. จากเรองน ใครเปนผทเอาเปรยบชาวนามากทสด

5. ผเรยนอานเรองนแลวไดขอคดอะไรบาง

การอานหนงสอใหเรว นอกจากใชเวลาชวงสนๆ อานหนงสอใหไดมากทสดแลว จะตองจบ

ใจความเปนหนงสอใหไดครบถวน อานแลวเขาใจเรองตลอดดวย

ลองคดดซวา เหตทอานไมทนหรอจบใจความไมไดตลอดเพราะเหตใด

ถาเราลองคดหาเหตผล โดยเอาตวเองเปนหลก อาจไดคาตอบหลายอยาง เชน ไมมสมาธอาน

กลบไปกลบมา สบสนจงทาใหอานชา หรอไมเขาใจคาศพทบางคา เปนตน

ห น า | 33

หลกการอานเรว

ในการฝกตนเองใหเปนคนอานเรว ควรไดเรมตนฝกสมาเสมอทละเลกละนอย โดยฝกอานใน

ใจทถกวธและจะตองฝกฝนในสงตอไปน

1. มสมาธในการอาน ในขณะทอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอสงทอาน ไมปลอยใจ

วอกแวกคดเรองอน จะทาใหจบใจความของเรองไมไดตลอดและความสามารถในการอานชาลงไป

2. จบตาทตวหนงสอ โดยใชสายตาจบอยในชวงเวลาเลกนอยแลวเคลอนสายตาตอไปอยาง

รวดเรว การฝกจบตาเชนนตองกระทาบอยๆ และจบเวลาทดสอบความสามารถในการจบสายตา และ

เคลอนสายตาใหไดรวดเรวเพอทดสอบความกาวหนา

3. ขยายชวงสายตาใหกวาง ชวงสายตาหมายถงระยะจากจดทสายตาจบจดหนงไปยงจดท

สายตาจบในคราวตอไป การรจกขยายสายตาใหกวางจะชวยใหอานหนงสอไดเรว

4. ไมอานยอนกลบไปกลบมา หมายถง การทวนสายตายอนกลบไปกลบมายงคาทไมเขาใจ

ซงทาใหเสยเวลา

5. เปลยนบรรทดใหแมนยา โดยกวาดสายตากลบมาทางซายเพอขนบรรทดใหม เมออานจบ

แตละบรรทดและตองกาหนดบรรทดใหแมนยาไมอานขามบรรทด หรออานซาบรรทดเดมซงทาให

ความคดสบสนการฝกในระยะแรกเรมอาจใชไมบรรทดหรอกระดาษปดขอความบรรทดลางไว แลว

เลอนลงเรอยๆ คอยๆ เพมความเรวขนจนชานาญจงอานโดยไมตองใชสงอนมาปด

การอานเพอเขาใจความหมายของสานวน

การอานเพอทาความเขาใจ ความหมายของสานวน ตองอาศยถอยคาสงแวดลอม บรบท เพอ

สรปสาระสาคญ

1. ความหมายของสานวน สานวน คอถอยคาทมความหมายไมตรงตามความหมายปกตของ

คานนๆ

2. หลกการอาน เพอเขาใจความหมายของสานวน

2.1 อานขอความอยางละเอยด เพอจบใจความสาคญ เขาใจเนอเรองและเขาใจ

ความหมายของสานวน

2.2 สงเกตเนอความตามบรบท ทาใหตความหมายของสานวนไดถกตอง

2.3 ตความหมายของสานวน ตองตรงประเดนตามบรบท

ตวอยาง การอานเพอเขาใจความหมายของสานวน

ออยเขาปากชาง หมายถง ของตกไปอยในมอผอนแลวไมมทางไดคน

ไกแกแมปลาชอน หมายถง ผทมความจดจาน เจนสงเวยน

34 | ห น า

ววหายลอมคอก หมายถง เมอเกดความเสยหายแลวจงหาทางปองกน

กนขาวตมกระโจมกลาง หมายถง การกระทาทไมรอบคอบ ผลผลาม

ชนกบนปลายไม หมายถง การพดถงสงสดวสยทจะทาได

สานวนตางๆ ทนาไปกลาวเปรยบเทยบใหเขากบสถานการณ เรยกวา คาพงเพย เชน เมอของ

หายแลวจงคดหาทางปองกน กเปรยบวา ววหายลอมคอก เปนตน

ความหมายของสานวนมลกษณะเหมอนความหมายโดยนย คอ ตองตความ หรอแปลความ

ตามนยยะของคาหรอขอความนนๆ

การอานเพอเขาใจโวหารตางๆ

ผเขยนตองใชโวหารประกอบการเขยน เชน พรรณนาโวหาร อปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ

เพอใหงานเขยนมคณคา

1. ความหมายของโวหาร

โวหาร คอทวงทานองในการเรยบเรยงถอยคาทงในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทใชกนทวไปม 5 โวหาร ดงน

1.1 บรรยายโวหาร คอการเลาเรองไปตามเหตการณ เชนการเขยนบทความ การเลา

นทาน เลาประวตบคคล ตานาน ตองอธบายใหเปนไปตามลาดบ

ตวอยาง บรรยายโวหาร

มนษยมความเชออยอยางหนงซงสบมาแตโบราณนานไกล วาคนทเกดมาทงเดกและผใหญ

ไมวาจะเปนหญง หรอชาย ยอมมอะไรอยอยางหนงสงอยภายในรางกายมาแตกาเนดสงทวานถาอยกบ

เนอกบตวของผใดผนนกจะมความสขความสบาย ไมปวยไขไดทกขถาสงนนหนหายไปจากตวกจะทา

ใหผนนเปนไขไดทกขและอาจถงแกความตายได ถาสงนนไมกลบคน อยในรางกาย สงทกลาวน

ภาษาไทยเรยกวา ขวญ อนเปนคามความหมายในภาษาทเขาใจกนอยางเลาๆ แลวกยงดวย ทวายง

เพราะเปนสงมองไมเหนตววามรปรางเปนอยางไร

(ขวญและประเพณทาขวญ ของ เสฐยรโกเศศ)

1.2 พรรณนาโวหาร คอ การเขยนเลนเรองอยางประณตมกแทรกความรสกของผเขยน

ดวยทาใหผอานเกดความรและอารมณคลอยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคณความดตลอดจน

พรรณนาอารมณและความรสกในใจฯลฯ ตวอยาง พรรณาโวหาร ไมผล เชน ละมด มะมวง ขนน พอ

ปลกไวขางสนามและบรเวณมมขาง สวนทเลอยรอบบานกมเถาวลยและสายหยดขนอยคนละมม

ราตรอยตรงบนไดขนหอหนาบาน ซงเปนทางไปหองรบแขก ชะลดปลกอยทสะพานขามทองรอง

เลกๆ อยกงกลางระยะจากตวบานไปยงประตรวบาน คนละดานกบเถาพวงครามดอกสมวง ใบแขง

ห น า | 35

ดวย คนถาไปถกมนเขา แตดอกเปนสครามเปนชอยาวมองดสวยและบานทนหลายวน ถาดอกรวง

จะหมนเพราะกลบของมนเปนเฟองม 5-6 กลบ คลายใบพด มนหมนตวลงมากวาจะถงพนเหมอน

กงหนตองลมดสวยงามเพลนตาด ผมชอบเกบดอกมนขนไปปลอยบนหนาตางสงๆ ใหมนหมนจ

ลงมาสพนดนเปนของเลนสนก เมอสมยเดกกอนเขาโรงเรยน

(เดกบานสวน ของ พ.เนตรรงส)

1.3 เทศนาโวหาร คอ กระบวนความอบรมสงสอน อธบายในเหตผล หรอชแจงใหเหน

คณและโทษ เพอใหผอานเชอถอตาม

ตวอยาง เทศนาโวหาร

บรรดาของมคาทงหลายจะหาสงไรมคาเกนวชาดกบจรรยาดไมไดเลย ทรพยอนๆ อาจจะถก

ขโมยลกหรอลดนอยลงดวยการจบจายใชสอย แตวชากบจรรยาดนเปนอมตะไมรจกตายยงจายมาก

กยงเพมทวคณขนและเราจะแยกแบงใครกไมได แมขโมยจะลกเอาไปกไมได แตจงทราบดวยวา

โดยเฉพาะวชาดทแหลมคมนนถาไมมสตคอยควบคม ปลอยเพงมองแสหาความสขในทางทผดแลว

กจะเปนตวมหาอบาทว มหาพนาศ มหาจญไร ดเถอะ มนษยบางเหลาถอตววาฉลาดแตขาดสต

ประพฤตตวเลวทราม กอกวนหมคณะใหยงเหยงเดอดรอนอยทกวนนกเพราะเขามวชาดทแหลมคม

และใชวชาดทแหลมคมไปในทางทผด ซงไมมสตควบคมนนเอง

(โลกานศาลน ของ สมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร))

1.4 สาธกโวหาร คอการเขยน โดยยกตวอยางประกอบเพอใหผอานเขาใจเรองไดชดเจน

ยงขนนยมใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตวอยาง สาธกโวหาร

ในทนจะชกนยายมาเปนอทาหรณใหเหนวา ผทตงความเพยรไดรบรางวลของธรรมดาโลก

อยางไร

ชายชาวนาผหนง เมอปวยจนจะสนใจอยแลว จงเรยกบตรชาย 3 คน เขามาบอกวา

บดาจะสนชพไปในครงนกหามสงใดทจะหยบยนใหเปนมรดกแกเจาไม แตบดาจะบอกความลบให

เจาวา ในพนทนาของเรามขมทรพยใหญซอนอย เจาจะตองขดขนด พอพดเทานนแลวกขาดใจ

ยงหาทนจะบอกวาขมทรพยนนอยตรงไหนๆ ไม ฝายบตรทง 3 ตงแตบดาตายแลวกชวยกนตงหนาขด

พนทดนขนจนทว คนหาจนสนเชง กหาพบขมทรพยไมแตไดรบผลทขดไดคอ เมอขดพรวนดนขน

ดแลว จงหวานเพาะพชไดผลเปนรางวลของธรรมดาโลกและอกนยหนงเปนขมทรพยทบดาไดบอกไว

วาอยในพนทนานนเอง

(ความเพยร ธรรมจรยา ของ เจาพระยาธรรมศกดมนตร)

1.5 อปมาโวหาร คอการเขยน โดยยกขอความเปรยบเทยบเพอใหผอานเขาใจเรองราว

ตางๆ ไดดยงขน ใชแทรกในโวหารตางๆ

36 | ห น า

ตวอยาง อปมาโวหาร

ขณะนนโจโฉจงวาแกทหารทงปวงวา เลาปครงนอปมาเหมอนปลาขงอยในถง เสอตกอยใน

หลมถาและจะละเสยใหเลดลอดหนไปได บดนกเหมอนปลอยเสอเขาปา ปลอยปลาลงในสมทร ทหาร

ทงปวงจงชวยกนขะมกเขมนจบตวเลาปใหจงได ทหารทงปวงตางคนตางรบขนหนาขบกนตามไป

(สามกก ตอนจลงฝาทพรบอาเตา)

การอานออกเสยงรอยกรอง

การอานบทรอยกรองตางๆ ใหเปนไปตามทานองลลาและจงหวะอนถกตองจะทาใหเกด

ความไพเราะเสนาะห และทาใหผฟงไดรบอรรถรสทางภาษาดวย

หลกการอานออกเสยงรอยกรอง

1. อานออกเสยงใหดงพอเหมาะ กบสถานทและจานวนผฟง

2. อานใหคลอง รนห ออกเสยง ใหชดเจนโดยเฉพาะตว ร ล ตวควบกลา

3. อานใหถกฉนทลกษณของคาประพนธ เชน จานวนคา จานวนวรรค สมผส คร ลห คาเปน

คาตาย

4. อานใสอารมณ ตามลลาของบทรอยกรองดวยความรสกซาบซงชนชมในคณคาของบท

รอยกรองนนๆ โดยใหมทวงทานอง สง ตา หนก เบา เพอใหไดรสถอย รสเสยง รสความ รสภาพ

การอานกลอนสภาพ

1. จานวนคาในกลอนสภาพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสภาพ บทหนงม 2 บาท บาทท 1 เรยกวา บาทเอก ม 2 วรรค คอ วรรคสดบ

วรรครบ บาทท 2 เรยกวาบาทโท ม 2 วรรค คอวรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหนงๆ

จะบรรจคาประมาณ 6-9 คา กลอนแปด มวรรคละ 5 คา รวม 4 วรรค เปน 32 คา

3. วธอานกลอนสภาพ

กลอนมหลายชนด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสกวา กลอนบท

ละคร การอานคลายคลงกนจะแตกตางกนบางเพยงเลกนอย ดงน

1. อานทานองชาวบาน คอเสยงสง 2 วรรค คอวรรคสดบ วรรครบ และอานเสยงตาใน

วรรครอง และลดตาลงไปอกในวรรคสง

2. อานทานองอาลกษณ คออานเสยงสง 2 วรรค คอวรรคสดบ วรรครบ และอานเสยงตาใน

วรรครอง และลดตาลงไปอกในวรรคสง

ห น า | 37

การแบงจานวนคา วรรคหนงจะม 8-9 คา ดงน

3 2 3 เขาคลอขลย ครวญเสยง เพยงแผวผว

ชะลอนว พลวผาน จนมานหมอง

ถาม 9 คาจะแบงวรรคเปน 3 3 3

สรวงสวรรค ชนกว รจรตน

ผองประภสสร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยยาน

1. จานวนคาในกาพยยาน

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วธอาน

วรรคท 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสยงตา วรรคท 1 ในบาทโท จะอานออกเสยงสงขน

หรอ อานออกเสยงเหมอนวรรคท 1 กไดตามความเหมาะสม วรรคท 2 ในบาทโท อานออกเสยงตา

กาพยยานมจงหวะการอานดงน

มสหมน แกงแกวตา หอมยหรา รสรอนแรง

ชายใด ไดกลนแกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอานโคลงสสภาพ

1. จานวนคาในโครงสสภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนงม 4 บท บทท 1 2 3 4 บาทหนงม 2 วรรค คอ วรรคหนาและ

วรรคหลงมจานวนคาเทากนคอ 5 คา และ 2 คา ยกเวนวรรคหลงในบาทท 4 จะม 4 คา

3. วธการอาน

การอานโคลงสสภาพสามารถอานได 2 ลลา คอ

1. อานแบบรอยแกว

2. อานแบบทานองเสนาะ

การแบงชวงเสยง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรอ 3 2 วรรคหลง เปน 2 การแบงชวงเสยง

ตองพจารณาใหคงความหมาย แทนทจะแกตามปกตบทรอยกรองทไพเราะ กวจะจดกลมคาไวดแลว

38 | ห น า

การเออนเสยงทอดเสยง ตามปกตจะเออนเสยงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทท 2

อาจเออนเสยงไดถงคาท 1 คาท 2 ของวรรคหลง และบาทท 4 ระหวางคาท 2 กบคาท 3 ของวรรคท 2

และทอดเสยงตามตาแหนงสมผส

ตวอยางโคลงสสภาพ

เรองเรอง ไตรรตนพน พนแสง

รนรส พระธรรมแสดง คาเชา

เจดย ระดงแซง เสยดยอด

ยลยง แสงแกวเกา แกนหลาหลากสวรรค

(นราศนรนทร)

การอานฉนท

ฉนท มลกษณะบงคบพเศษแตกตางไปจากคาประพนธชนดอนโดยบงคบ คร ลห แทนคา

ธรรมดา และบงคบสมผส เชนเดยวกบคาประพนธชนดอนๆ

คาลห (,) คอพยางคทมลกษณะใดลกษณะหนงดงน

1. การประสมสระเสยงสนในแม ก กา เชน จะ ท ป ยกเวน พยางคทประสมดวย สระ อา ใอ

ไอ เอา ซงจดเปนคาคร เชน คา ไกล ใจ เรา

2. คา บ บ จดเปนคาลห

คาคร คอ พยางคทมลกษณะใดลกษณะหนง ดงน

1. ประสมสระเสยงยาวในแม ก กา เชน อา ด เธอ ป

2. ประสมสระ อา ใอ ไอ เอา

3. มตวสะกด เชน มด กด เดก

แผนบงคบอนทรวเชยรฉนท

อนทรวเชยรฉนท บทหนงม 2 บาท บาทหนงม 2 วรรค วรรคหนา 5 คา วรรคหลง 6 คา มการ

แบงจงหวะการอานดงน

สายนห ตะวนยาม ขณะขาม ทฆมพร

เขาภาค นภาตอน ทศตะตก กราไร

ห น า | 39

หนงสอและสอสารสนเทศ

หนงสอ

ปจจบนนมหนงสอออกมาจาหนายหลายประเภท ทงตาราวชาการ วารสาร นตยสาร

หนงสอพมพ นวนยาย เรองสน สารคด ฯลฯ การทมหนงสอออกมาจาหนายมากมายเชนน ผอานจง

จาเปนทจะตองรวธการเลอกหนงสอ เพอจะไดอานหนงสอทเหมาะกบความตองการของตนเอง

เหมาะกบเวลาและโอกาส

วธการเลอกหนงสอประเภทตางๆ

ในการเลอกอานหนงสอประเภทตางๆ นน ผอานควรพจารณาใหรอบคอบ ละเอยดถถวน

เพอประโยชนในการพจารณาคณคาของหนงสอนนๆ หนงสอแตละประเภทควรเลอกพจารณาดงน

1. ตาราวชาการ ตาราวชาการ เปนหนงสอทใหความรดานตางๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอ

ทฤษฎหรอเน อหาสาระอยางกวางๆ หรอเฉพาะดานในดานหนง โดยผ แตงมจดม งหมาย

ทางดานวชาการโดยตรง การพจารณาควรดรายละเอยดในดานตางๆ ดงน

1.1 พจารณาดานเนอหา เนอหาจะตองถกตองกบชอหนงสอ เชน วชาวทยาศาสตร

กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวตศาสตร คณตศาสตร ฯลฯ หนงสอวชาการแขนงใด เนอหากควรจะ

เนนแขนงนนโดยเฉพาะ

1.2 พจารณา ขอมล และภาพประกอบ ขอมลและภาพประกอบควรถกตองชดเจน

โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดวาตรงกบคาบรรยายหรอไม และภาพนนนาสนใจเพยงใดเหมาะสมกบ

วชานนหรอไม

1.3 การใชภาษา ภาษาทใชควรเปนภาษาทเหมาะสมกบแขนงวชานนๆ และดการสะกด

คาดวยถาหากมคาผด กควรจะเลอกดหนงสอทมคาผดนอยทสด

นอกจากนการพจารณาตาราวชาการควรดสวนประกอบอนๆ ดวย เชน รปเลม ควรมคานา

สารบญ ฯลฯ

2. สารคด เปนหนงสอทมสาระในดานใหความร ความคด พรอมทงใหความเพลดเพลนดวย

หนงสอประเภทนมหลายชนด เชน วทยาศาสตร ประวตศาสตร ประวตบคคลสาคญ ฯลฯ หนงสอ

สารคดทมคณภาพนนพจารณาในรายละเอยดตางๆ ดงน

2.1 พจารณาดานเนอหาสาระ คณคาของสารคดนนอยทเนอหาสาระเปนประการสาคญ

เนอหาทดจะตองถกตองและสมบรณ รวมทงเสนอความคดเหนทเปนประโยชนตอผอานและสงคม

สวนรวม เชน

2.1.1 สารคดประเภทชวประวต เนอหาสาระจะตองตรงตอความเปนจรง ผเขยน

จะตองเขยนดวยใจเปนธรรม ไมอคตตอเจาของประวตนนๆ เนอหาจงควรมทงสวนดและ

สวนบกพรองของเจาของประวต

40 | ห น า

2.1.2 สารคดประเภททองเทยว ควรมเนอหาทใหทงความรและความบนเทง

รวมทงประสบการณทแปลกใหมนาสนใจ เพอใหผอานไดทราบขอเทจจรงเกยวกบสถานทนนๆ

2.1.3 สารคดประเภทเชงวชาการ ควรมเนอหาทใหความรอยางถกตองแมนยา

ควรมภาพหรอแผนทประกอบใหถกตองตรงกบสาระของเรองดวย

2.2 พจารณาวธการเขยน วธการเขยนสารคดพจารณาไดจากหลกเกณฑตอไปน

2.2.1 การวางโครงเรองและการดาเนนเรอง สารคดตองมวธการดาเนนเรอง

ตามลาดบ

2.2.2 เราความสนใจ ขอเขยนทดผเขยนจะมวธการเขยนทจะดงดดความสนใจ

ของผอานใหตดตามอานไปเรอยๆ โดยไมเกดความเบอหนาย เชนการสอดแทรกคามคดเหนหรอ

เหตการณปจจบนทนาสนใจหรอการเลาตานาน นทาน เกรดขาขนตางๆ เปนตน ตอนปดเรอง

กจบอยางซาบซงประทบใจหรอใหขอคดอยางใดอยางหนง เพอใหผอานอยากตดตามอานตอไป

2.2.3 สานวนภาษา ภาษาทใชในการเขยนสารคดเปนถอยคาภาษาทไพเราะงดงาม

มสานวนกะทดรด อานเขาใจงาย ไมใชสานวนทไมสภาพ

2.2.4 สวนประกอบอนๆ ควรพจารณาเกยวกบผแตงและสวนประกอบรปเลมของ

หนงสอถาสารคดนนเปนหนงสอเลม ซงจะม คาวา สารบญ เนอเรอง บรรณานกรม ฯลฯ

ตามรปแบบของหนงสอ

3. บนเทงคด เปนหนงสอทแตงเพอมงใหผอานเกดความสนกสนานเพลดเพลน อาจจะ

แทรกวรรณคด บทรอยกรอง บทละคร ซงสามารถแตงเปนรอยแกวหรอรอยกรองกไดตาม

ความเหมาะสม ในการพจารณาเรอง บนเทงคด ควรพจารณาในดานตางๆ ดงน

3.1 โครงเรองและเนอเรองสวนสาคญของนวนยาย และเรองสนคอ การเลาเรองโดยเลา

วาเปนเรองของใคร เกดขนทไหน เมอไหร มความสมพนธระหวางเหตการณตางๆ ในเรองและ

ระหวางบคคลในเรองเก ยวเนองกนไปโดยตลอด มการสรางความสนใจใหผ อานอยากตดตาม

นอกจากนเหตการณทเกดขนในเรองควรสมจรง และเปนไปอยางสมเหตสมผล และมสวนประกอบ

ปลกยอยอนๆ เพอใหนาตดตาม

3.2 การดาเนนเรอง สวนสาคญทชวยใหเรองนาสนใจชวนตดตามขนอยกบการดาเนน

เรอง การดาเนนเรองมอยหลายวธ เชน ดาเนนเรองตามลาดบวย คอ เรมตงแตตวละครเกดจนกระทง

ถงแกกรรมดาเนนเรองยอนตน คอ เลาเหตการณในตอนทายเสยกอน แลวยอนกลบไปเลาตงแตตน

จนกระทงจบ เปนตน ฉากทดตองมสภาพความเปนจรง ทงสภาพภมศาสตร และประวตศาสตร

นอกจากนยงตองสอดคลองกบเรองดวย

3.3 ตวละคร ผเขยนมวธการแนะนาตวละครไดหลายวธ เชน ดวยการบรรยายรปราง

ลกษณะของตวละครเอง ดวยการบรรยายพฤตกรรมของตวละคร หรอดวยการใหตวละครสนทนากน

ห น า | 41

เปนตน การบรรยายลกษณะนสยของตวละครทดนน ควรบรรยายอยางสมจรง ตวละครตวหนงๆ จะม

ลกษณะนสยหลายๆ อยางไมใชดจนหาทตมได หรอเลวจนไมมความดทจะใหชมเชย ความตองการ

ของตวละครทดควรจะเหมอนคนธรรมดาทวๆ ไป เชน มความรก ความโกรธ เกลยด หรอตองการ

ความสนใจจากผอน เปนตน

3.4 แนวคดของเรอง แนวคดของเรองสวนมากผเขยนจะไมบอกตรงๆ ผอานจะตองคน

เอาเองวาไดแนวคดอยางไร ตวอยางเชนเร อง ลกชาย ของศรบรพา ตองการแสดงวา

“ลกผชายนนมความหมายอยางไร” จดหมายจากเมองไทยของโบตนตองการใหเหนขอดขอเสยของ

คนไทยโดยเฉพาะ “นาใจ” ซงไมเหมอนกนกบชาตอน เปนตน

นวนยายหรอเรองสนทดนน ผอานตองพจารณาคณคาทจะไดจากเรองนนๆ ไมทางใด

กทางหนงดวย

3.5 สานวนภาษา เปนสงสาคญมากอยางหนง ในการพจารณาเลอกอานนวนยายและ

เรองสนผอานมกจะรสกวาตนเองชอบหรอไมชอบสานวนของนกเขยนคนนนคนน แตบางคนก

ไมสามารถบอกวาเพราะเหตใด สงทควรพจารณาเกยวกบสานวนภาษาคอสานวนภาษาของตวละคร

ในบทสนทนา ตองสมจรงและเหมาะสมกบตวละคร ประโยคทแตกตางควรกะทดรด สละสลวย

เขาใจงาย หากเปนประโยคยาวกควรเปนสานวนทสามารถสรางอารมณ และความรสกไดด

4. วารสารและหนงสอพมพ หนงสอประเภทนคนทวไปไดอานบอยกวาหนงสอประเภท

อนๆ ในการผลตหนงสอประเภทนตองแขงกบเวลา ดงนน โดยการพจารณาหนงสอประเภทนควร

พจารณา ดงน

หนงสอพมพ หนงสอพมพเปนเครองมอสอสารทจะกระจายขาวคราวเหตการณตางๆ

ไปทวประเทศหรออาจทวโลก โดยเฉพาะหนงสอพมพรายวน เปนเครองมอสอสารทเสนอขาว

ทนาสนใจทเกดขนในแตละวนดงนนหวใจของหนงสอพมพรายวนกคอ “ขาว” การพจารณา

หนงสอพมพรายวนจงควรพจารณาเก ยวกบขาววามสวนในการชวยยกระดบสงคมใหสงข น

หรอมประโยชนตอชนหม มากหรอไม หากขาวนนไมเก ยวกบความเปนอย ของคนหม มาก

หรอกระทบกระเทอนตอประชาชนสวนใหญ เหตการณเหลานนกไมควรนามาเสนอใน

หนาหนงสอพมพ ขาวทควรนาเสนอควรเปนขาวทเกยวกบการปกครอง การเมอง เศรษฐกจ สงคม

การศกษา การอนามย การประกอบอาชพ ฯลฯ

เหตการณทไมสมควรนามาเสนอเปนขาวอกอยางหนงกคอเหตการณทอาจจะสงผลทาลาย

ความมนคงของชาต หรอทาลายวฒนธรรม และประเพณอนดงาม

42 | ห น า

บทวจารณ ในหนงสอพมพรายวนทกฉบบจะมบทวจารณ หรอบทวเคราะหขาว ซงเปน

ลกษณะ บทความ แสดงความคดเหนของผเขยนเอง ประกอบกบขาวทตองการวจารณ หรอวเคราะห

นน การพจารณาบทวจารณในหนงสอพมพ ควรพจารณาถงลกษณะตอไปน

1. พจารณาขอมลทผเขยนอางองวาถกตองและมขอเทจจรงเพยงใด

2. พจารณาวาผเขยนบทความนน ชใหเหนปญหาและวธแกปญหาอยางไร

3. พจารณาวาผเขยนบทวจารณใชอารมณ และนาความรสกสวนตวเขาไปเกยวของหรอไม

4. พจารณาภาษาทใชวามความประณตและถกตองตามหลกภาษาเพยงใด

วารสาร เปนหนงสอพมพจาหนายตามกาหนดระยะเวลา เชน 7 วน 10 วน รายเดอน

ราย 3 เดอน หรอรายป เปนตน หนงสอวารสารจงมเนอหาเนนทงสารคด และบนเทงคด ขาวสาร

ทปรากฏมกเปนขาวสารทมระยะเวลาตอเนองกนเปนเวลานาน เชน ขาวเกยวกบนโยบายโครงการ

ตางๆ หรอขาวเกยวกบการเมองบางเรอง เปนตน

ดงนน การอานวารสาร จงควรพจารณาเลอกอานเรองทเราสนใจ และควรพยายามอานอยาง

สมาเสมอ

นอกจากพจารณาเกยวกบขาวสารดงกลาวแลว สงทควรพจารณาอกอยางหนงคอรปเลม

ควรพจารณาความเรยบรอยและความคงทนของการจดรปเลมใหเหมาะสมกบราคาดวย

ประโยชนของการเลอกหนงสอ

การเลอกหนงสอควรคานงถงประโยชนทจะไดรบ ดงตอไปน

1. เพอใหไดหนงสอทตรงกบความสนใจ และตองการทจะศกษาคนควา

2. เพอใหไดอานหนงสอทดมประโยชนตอชวต

3. เพอเลอกหนงสอใหเหมาะสมกบเวลา

1. การเลอกหนงสอทตรงกบความสนใจ และตองการทจะศกษาคนควา

ผทจะเลอกอานหนงสอประเภทนกคอ ผทมความสนใจหนงสอเลมนนโดยตรง หรอผทม

ความตองการศกษาคนควา เรองนนๆ โดยเฉพาะ เชน ผศกษาคนควาตามแนวทางทตนไดเรยนมา ผท

เรยนทางดานภาษากจะคนควาทางดานน เพอจะไดรบประโยชนจากการอานอยางคมคา

2. เพอใหไดอานหนงสอทดมประโยชนตอชวต

ผทอานหนงสอทกคนยอมหวงทจะไดรบประโยชนจากการอาน เชน ขอคดเหน ความร

ทางวชาการขาวททนเหตการณ แนวทางดาเนนชวตทด ฯลฯ แมวาจะไดรบประโยชนเพยงเลกนอย

กตาม เพราะการทไดรบประโยชนโดยตรงจากการอานนยอมทาใหไมเสยเวลาโดยเปลาประโยชน

ห น า | 43

3. เพอเลอกหนงสอใหเหมาะสมกบเวลา

การอานหนงสอนนจะเสยเวลามากหรอนอยยอมแลวแตเรองทอานวามขนาดสน ยาว

แคไหนมความยากงายตอการอานมากนอยเพยงใด ถาหากมเวลานอยควรอานเรองสนทจบไดทนเวลา

ทมอย ถามเวลามากกอานเรองยาวขนโดยเลอกใหเหมาะสมกบเวลา เพราะการอานหนงสอนน

หากไมเลอกใหเหมาะสมกบเวลาอาจทาใหผอานรสกเบอและไมอยากอานอกตอไป

ประโยชนทไดรบจากการอานหนงสอ

การอานหนงสอยอมไดรบประโยชนหลายประการ ซงพอจะสรปไดดงน

1. อานหนงสอตรงกบความตองการของตน

2. ไดรบความรจากเรองนนสมความตงใจ

3. ทาใหรกการอานมากยงขน เพราะไดอานหนงสอทตนเลอกเอง

4. ชวยพฒนาอาชพใหกาวหนา

5. ชวยใหเกดความคดสรางสรรค

6. ทาใหเกดความเพลดเพลน สนกสนาน

7. ทาใหทราบความเปนไปของบานเมอง ทนโลก ทนเหตการณ

8. เพมพนความรความสามารถ เปนการพฒนาตนเอง

9. ไดอานหนงสอทมคณคาคมกบเวลาทเสยไป

สอสารสนเทศ

ปจจบนไดมการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศกษา ทงในดานการบรหาร

การจดการและการเรยนรดานสออเลกทรอนกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรจากสอตางๆ

ทหลากหลายมากขน เพอใหประชาชนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง

สอสารสนเทศมทงสอสงพมพ และสออเลกทรอนกส

สอสงพมพ

สงพมพท จดพมพข นเพ อนาไปใชในการจดการเรยนการสอนเชน หนงสอเรยน

ตาราเรยน แบบเรยน แบบฝกหด ใบงาน คมอการสอนและสงเสรมการเรยนร เชน หนงสอสงเสรม

ความร สารานกรม พจนานกรม หนงสอพมพ หนงสอบนเทงคด และสารคดทมเนอหาเปนประโยชน

สวนสอสงพมพทใหความรขาวสารตางๆ เชน หนงสอเลม หนงสอพมพ วารสาร นตยสาร เอกสาร

จลสาร แผนพบ แผนเปลา เปนตน

44 | ห น า

สออเลกทรอนกส

สงคมยคปจจบน การสอสารดวยเครองมออเลกทรอนกสมใชกนอยางกวางขวางทวประเทศ

การใชสออเลกทรอนกสในสงคมยคโลกาภวตนเปนเรองจาเปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถงขอมล

ขาวสารความรตางๆ ไดอยางรวดเรว อนเปนการสงเสรมสรางโอกาสในการเขาถงการศกษาของ

ประชาชน ใหสามารถเรยนไดอยางตอเนองตลอดชวต สออเลกทรอนกส ไดแก วทย โทรทศน เทป

เสยง วดทศน โปรแกรมคอมพวเตอรซอฟตแวรในรปแบบตางๆ คอมพวเตอรชวยสอน เปนตน

1. วทย เปนสอมวลชนทใชเสยงเปนสอ เรองราวทสอสารมทงเรองทใหความบนเทงและ

เรองทใหสาระความร เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สมภาษณบคคลสาคญ รายการวทย

เพอการศกษา เปนตน

2. โทรทศน เปนสอมวลชนทใชทงเสยงและภาพเปนสอ การชมรายการทางโทรทศน

นอกจากเราจะสมผสดวยหแลว ยงสมผสไดดวยตาอกดวย รายการโทรทศนจงนาสนใจกวารายการ

วทย และทาใหผชมตนตวอยตลอดเวลา จงประทบใจหรอจดจาไดดกวารายการวทย

รายการตางๆ ทางโทรทศนไมตางกบรายการทางวทย คอ มทงรายการทใหความบนเทงและ

รายการทใหทงขอมล ขาวสาร และความรททนสมย ทนเหตการณ รวมทงใหความบนเทง เชน

รายการขาวทงในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทศนเพอการศกษาของกระทรวงศกษาธการ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยรามคาแหง รายการสมภาษณบคคลสาคญ รายการ

รฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจา และอนๆ

3. คอมพวเตอรชวยสอน เปนสอทผ เรยนสามารถนาไปศกษาดวยตนเองในเวลาและ

สถานททผเรยนสะดวก ทาใหมความเปนอสระ และเปนสวนตวในการเรยนร สามารถโตตอบ

หรอใหผลยอนกลบไดทนท ทาใหผเรยนทราบความกาวหนาในการเรยนของตนซงหากไมเขาใจ

กยอนกลบไปทบทวนไดหลายๆ ดาน ทาใหผเรยนไดพฒนาความรตามความพรอมและศกยภาพ

ของตน

4. อนเตอรเนต (Internet) หรอเทคโนโลยเครอขายเปนการเชอมโยงแหลงขอมลจากทว

โลกทหลากหลายคลายกบ “หองสมดโลก” ใหผเรยนไดคนควาเนอหาสาระทตองการไดอยางสะดวก

รวดเรวและราคาประหยด

ห น า | 45

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ

การอานจะเกดประโยชนสงสดแกผอานไดนน ผอานจะตองจบใจความสาคญของเรองทอาน

ใหไดแลวนาไปปฏบต

ใจความสาคญ หมายถง ขอความทเปนแกนหรอหวใจของเรอง

การจบใจความสาคญในการอานกคอ กรณเอาขอความหรอประโยคทเปนหวใจของเรองนน

ออกมาใหได เพราะใจความสาคญของเรอง จะเปนใจความหลกของแตละบท แตละตอน

หรอแตละเรองใหรวาแตละบทตอนนนกลาวถงเรองอะไรเปนสาคญ ดงนน การจบใจความสาคญ

ของเรองทอาน จะทาใหมความเขาใจในเรองนนๆ อยางแจมแจง

หลกการอานจบใจความ

1. การเขาใจความหมาย

หลกเบองตนในการจบใจความของสาระทอาน คอ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มหลายระดบนบตงแตระดบคา สานวน ประโยค และขอความ คาและสานวนเปนระดบภาษา

ทตองทาความเขาใจเปนอนดบแรก เพราะนาไปสความเขาใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคา

ความหมายของคาโดยทวไปม 2 อยาง คอ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนย

ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรปคาทกาหนดขน และรบรไดเขาใจ

ตรงกนความหมายประเภทนเปนความหมายหลกทใชสอสารทาความเขาใจกน

คาทมความหมายโดยตรงในภาษาไทยมลกษณะอยางหนงทอาจเปนอปสรรคใน

การสอสารลกษณะดงกลาว คอ การพองคา คาพองในภาษาไทยมอย 3 อยาง ไดแก คาพองรป คาพอง

เสยง และคาพองรปพองเสยง คาทพองทง 3 ลกษณะนมความหมายตางกน

คาพองรป คอ คาทสะกดเหมอน แตออกเสยงตาง เชน เพลารถ กบ เพลาเยน

คาแรก ออกเสยง เพลา คาหลงออกเสยง เพ ลา คาพองรปเปนอปสรรคตอการอานและทาความเขาใจ

คาพองเสยง คอ คาทออกเสยงเหมอนกน แตสะกดตางกน เชน การ กาน กานต

กานท กาล กาฬ กาญจน ทงหมดนออกเสยง “กาน” เหมอนกน การพองเสยงเปนอปสรรคตอการอาน

เพอความเขาใจ

คาพองรปพองเสยง คอคาทสะกดเหมอนกนและออกเสยงอยางเดยวกน โดยรปคา

จะเหนวาเปนคาเดยวกน แตมความหมายแตกตางกน ดงตวอยางตอไปน

ขน หมายถง การทาใหแนน

46 | ห น า

ขน หมายถง ภาชนะตกนา

ขน หมายถง ความรสกชอบใจ

ขน หมายถง การสงเสยงรองของไกตวผ

ขน หมายถง การรบ ฯลฯ

คาพองรป พองเสยงเปนอปสรรคตอการฟงและอานเพอความเขาใจ วธทจะชวยใหเขาใจ

ความหมายของคาพอง จะตองดคาขางเคยงหรอคาทประกอบกนในประโยค หรอขอความนนท

เรยกวาบรบท ดงตวอยางตอไปน

ขนชะเนาะใหแนน

หยบขนใหทซ

เขารสกขน

ไกขนแตเชามด

เขาขนอาสาจะไปตดตอให

นอกจากดคาขางเคยง หรอคาประกอบในประโยคแลว บางทตองอาศยสถานการณ เชน

ประโยคทวา

“ทาไมตองดกน”

คาวา “ด” ในสถานการณทวไป หมายถง การมอง แตในสถานการณเฉพาะเชนการสอบด

จะมความหมายวา ลอกกน เอาอยางกน

ในบทรอยกรอง ตองอาศยฉนทลกษณ เชน สมผส เปนตน ตวอยางเชน

อยาหวงแหนจอกแหนใหแกเรา แหน แหน

พอลมเพลากเพลาสายณห เพลา เพ ลา

คาทความหมายโดยตรงไดแก คาศพท คาศพทคอ คาทตองแปลความ เปนคาไทยทมาจาก

ภาษาอน สนสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สคต โสดาบน บคคล

จตราบาย เปนตน รวมทงศพทบญญตท งหลายท ใชในวงวชาการหรอกจบางอยาง เชน

มโนทศน เจตคต กรมธรรม เปนตน คาศพทดงกลาวนจาเปนตองศกษาวามมลมาอยางไร ประกอบ

ขนอยางไร และมความหมายอยางไร

ข. ความหมายโดยนย เปนความหมายทสอหรอนาความคดใหเกยวโยงถงบางสงบางอยางท

มลกษณะหรอคณสมบตเหมอนกบคาทมความหมายโดยตรง บางทานเรยกวา ความหมายรอง หรอ

ความหมายแฝง

ความหมายโดยนย มหลายลกษณะ กลาวคอ มความหมายเปนเชงเปรยบเทยบ เชน

เปรยบเทยบโดยอาศยนยของความหมายของคาเดม ตวอยางเชน

เธอมใบหนายมแยมแจมใส

ห น า | 47

เขาทางานเอาหนา หมายถง ทางานเพอผลประโยชนของตน

เดกสาดโคลนกนเลอะเทอะ

เขาสาดโคลนคณพอ หมายถง ใสราย

ตนไมตนน เปลอกสวย

หลอนรวยแต เปลอก หมายถง ไมรารวยจรง

มความเปรยบเทยบกบคณสมบตของสงทนามากลาว เชน

เขาเปนสงห ส นาม หมายถง เปนคนเลนกฬาเกง

1.2 ความหมายของสานวน

สานวนเปนขอความทมความหมายพเศษไปจากคาทประกอบอยในขอความนน

ไมไดมความหมายตามรปคา ความหมายของสานวนมลกษณะเปนเชงเปรยบเทยบโดยอาศยนยของ

ความหมายตามลกษณะหรอคณสมบตของขอความนน เชน

ออยเขาปากชาง หมายถง ของตกไปอยในมอผอนแลวไมมทางไดคน

ไกแกแมปลาชอน หมายถง ผทมความจดจานเจนสงเวยน

ววหายลอมคอก หมายถง เมอเกดความเสยหายแลวจงหาทางปองกน

กนขาวตมกระโจมกลาง หมายถง การพดถงสงสดวสยทจะทาได

สวนตางๆ ทนาไปกลาวเปรยบเทยบใหเขากบสถานการณ เรยกวา คาพงเพย

เชน เมอของหายแลวจงคดหาทางปองกน กเปรยบวา ววหายลอมคอก เปนตน

ความหมายของสานวนมลกษณะเหมอนความหมายโดยนย คอ ตองตความ หรอ

แปลความหมายตามนยของคาหรอขอความนนๆ

2. การเขาใจลกษณะของขอความ

ขอความแตละขอความตองมใจความอนเปนจดสาคญของเรอง ใจความของเรอง

จะปรากฏทประโยคสาคญ เรยกวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยในตอนใด

ของขอความกได โดยปกตจะปรากฏในตอนตางๆ ดงน

“ภยอนตรายทจะเปนเครองทาลายชาตอาจเกดขนและมมาไดทงแตภายนอก ทงทภายใน”

อนตรายทจะมมาตงแตภายนอกนนกคอ ขาศกศตรยกมายายตบานตเมองเรา การทขาศกศตรจะมาต

นนเขายอมจะเลอกหาเวลาใดเวลาหนงซงชาตกาลงออนอยและมไดเตรยมตวไว พรอมเพอตอส

ปองกนตนเพราะฉะนนในบทท 2 ขาพเจาจงไดเตอนทานทงหลายอยาไดเผลอตว แตขอสาคญทสด

ปรากฏอยในตอนตนของขอความ ตวอยางเชน

48 | ห น า

เปนเครองทอนกาลงและเสยหลกความมนคงของชาต คอ ความไมสงบภายในชาตนนเอง จงควร

อธบายความขอนสกหนอย

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ปลกใจเสอปา)

“อนความรก ความชง ความโกรธ ความกลว ความขบขน เหลานเปนสามญ ลกษณะของ

ปถชนใครหวเราะไมเปน ยมไมออก กออกจะพกลอย คนสละความรกความชงไดกมแตพระอรหนต

อารมณความรสกดงนเปนธรรมชาตของมนษย กวและนกประพนธยอมจะแตงเรองยวเยาอารมณ

ความรสกเหลาน และถาเขาแตงเปน แตงด กจะปลกอารมณของผอานผฟงใหเกดขน ทานคงจะเคย

เหนคนอานเรองโศกจบใจจนนาตาไหล สงสารตวนางเอก พระเอก อานเรองขบขนจนหวเราะทองคด

ทองแขง ทงๆ ทรวามนเปนเรองอานเลน และคนทอานกไมไดมสวนเสยอะไรกบตวนาง กพลอย

โศกเศราไปดวยได อยางไรกดความเศราของอารมณอนเกดจากความยวเยาของศลปะวรรณคด

ตลอดจนนาฏกรรมตางๆ นน เปนความสขชนดหนง มฉะนนเรองทานองโศกนาฏกรรมคงจะไมม

ใครดเลย”

ปรากฏอยในตอนกลางของขอความ ตวอยางเชน

(นายตารา ณ เมองใต ภาษาและวรรณคด)

“ทานกลาววา คนเปนสตวทเรยนรคอ รด เหนอะไรแลวเมอเหนวาดกเอาไว ถาเหนวาไมด

กไมเอาและหลกเลยง เดกรรสหวาน กอยากไดอก ถารรสขมของบอระเพด หรอเมอถกไฟกรสกรอน

จะไมตองการกนบอระเพดหรอเขาใกลไฟอก นเปนเรองของการผานพบเคยรเคยเหนเรองน ตอๆ

มาหลายๆ ครง เกดความชานาญจดเจนขน โลกมความเจรญกาวหนาเรองวฒนธรรมกเพราะการผาน

พบและการจดเจนของมนษย

ปรากฏใจความอยทายยอหนา ตวอยางเชน

(เสถยรโกเศศ ชวตชาวไทยสมยกอนและการศกษาเรองประเพณไทย)

“คนไทยนนถอวาบานเปนสงตอชวตตงแตเกดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนนใชบาน

เปนทเกดการคลอดลกจะกระทากนทบานโดยมหมอพนบานเรยกวา หมอตาแย เปนผทาคลอด มได

ใชโรงพยาบาลหรอสถานผดงครรภอยางในปจจบนน และทสดของชวตเมอมการตายเกดขน คนไทย

กจะเกบศพของผตายทเปนสมาชกของบานไวในบานกอนทจะทาพธเผา เพอทาบญสวดและเปนการ

ใกลชดกบผตายเปนครงสดทาย ดงนน บานจงเปนททคนไทยใชชวตอยเกอบตลอดเวลาตงแตเกด

จนตาย”

ประโยคใจความอยตอนตนและตอนทายของขอความ ตวอยางเชน

(วบลย ลสวรรณ “บานไทย” ศลปะชาวบาน)

ห น า | 49

การเขาใจถงการปรากฏของประโยคใจความในตอนตางๆ ของขอความดงทกลาวแลวจะชวย

ใหจบใจความไดดยงขน

3. การเขาใจลกษณะประโยคใจความ

เมอเขาใจถงลกษณะของขอความวาตองมประโยคใจความ และประกฎอยในตอนตางๆ

ของขอความแลว ตองเขาใจตอไปวาประโยคใจความเปนอยางไร

ประโยคใจความคอขอความทเปนความคดหลกของหวขอ หรอเรองของขอความนน

ตวอยางเชน

หวขอ บาน

ความคดหลก บานเปนทอยอาศย

หวขอ ราชสห

ความคดหลก ราชสหไดชอวาเปนเจาปาในบรรดาสตวทงหลาย

ความคดหลกน คอประโยคใจความทจะปรากฏในตอนใดตอนหนงของขอความทกลาว

แลว ฉะนนการทจะทราบวาประโยคใดเปนประโยคใจความ ตองพจารณาจากหวเรอง ประโยค

ใจความมกมเนอหาสอดคลองกบหวเรอง

ในกรณทไมทราบหวขอเรอง ตองเขาใจวาสวนทเปนประโยคใจความนนจะมเนอความ

หลกของเนอความอนทประกอบกนขนเปนหวขอนน ถาขาดสวนทเปนใจความ เนอความอนกเกดขน

ไมไดหรอความหมายออนลง

การอานอยางวเคราะห

การอานอยางวเคราะห หมายถง การอานทมการพจารณาแยกรายละเอยดออกเปนสวนๆ เพอ

ทาความเขาใจ และใหเหนถงความสมพนธระหวางสวนตางๆ เหลานน

การอานอยางวเคราะหเรมตนจากพนฐานขอมลและความคดจากการอานเองเปนอนดบแรก

เพอใหเขาใจเนอเรองโดยตลอด ตอจากนนจงแยกเรองในบทอานออกเปนสวนๆ ไดรวา ใครทาอะไร

เพออะไร อยางไร ในเรองมใครบาง หรอตวละครกตว และทมบทบาทสาคญมกตว ทาไมเหตการณจง

เปนอยางนนหรอเพราะเหตใด ตอไปนาจะเปนอยางไร

ตอไปนจะนานทานเรอง “กระตายบนดวงจนทร” มาเลาใหฟง

นทานเรอง กระตายบนดวงจนทร

ครงหนงมกระตาย ลง นกนา และสนขจงจอก สาบานรวมกนวาจะไมฆาสตวตดชวต และ

บาเพญตนเปนฤๅษอยในปา พระอนทรขอทดสอบในศรทธาของสตวทงส จงปลอมตวเปนพราหมณ

50 | ห น า

เทยวขอบรจาคทานโดยไปขอจากลงเปนตวแรก ลงมอบมะมวงให จากนนพราหมณไปขอทานจาก

นกนา นกนาถวายปลาซงมาเกยตนอยรมฝงแมนา สวนสนขจงจอกกถวายนมหมอหนงกบผลไมแหง

เมอพราหมณไปขอบรจาคทานจากกระตาย กระตายพดกบพราหมณวา “ขากนแตหญาเปน

อาหารหญากไมมประโยชนใดๆ กบทานเลย” พราหมณจงเอยขนวา ถากระตายบาเพญพรตเปนฤๅษท

แทจรงขอใหสละชวตของตนเปนอาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทนทและทาตามทพราหมณ

ขอรองวาใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอฆาและปรงกระตายเปนอาหาร กระตายปน

ขนยนบนกอนหนและกระโดดลงกองไฟ ในขณะทกระตายกาลงจะตกสเปลวไฟนน พราหมณไดควา

กระตายไว แลวเปดเผยตวตนทแทจรงวาคอใคร แลวพระอนทรกนากระตายไปไวบนดวงจนทร

(จากนตยสารสารคด ฉบบท 147 ปท 13 หนา 30)

เมออานเรองนอยางวเคราะหกจะตองใหความคดตดตามประเดนตางๆ ตวละครในนทานเรอง

นมใครบาง มลกษณะนสยอยางไร ตวละครแตละตวไดกระทาสงใดบาง ทาอยางไร ผลของการ

กระทาเปนอยางไร ทาไมสตวทง 4 จงสาบานรวมกนวาจะไมฆาสตวและบาเพญตนเปนฤๅษอยในปา

เพราะเหตใดสตวทง 4 จงบรจาคทานไมเหมอนกน ทาไมพราหมณจงนากระตายไปไวบนดวงจนทร

เพยงตวเดยว หากพระอนทรนาสตวทง 4 ไปไวบนดวงจนทรเราจะเหนรปของสตวทง 4 บนดวง

จนทรทงหมดหรอไม

ห น า | 51

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน

การอานอยางมมารยาทเปนเรองทจาเปนและสาคญ เพราะการอานอยางมมารยาทเปนเรอง

การประพฤตปฏบตอยางมวนย และรบผดชอบ รวมทงการมจตสานกและแสดงถงความเจรญ

ทางดานจตใจทควรยดถอใหเปนนสย

มารยาทในการอาน

คาวา มารยาท หมายถง กรยา วาจาทเรยบรอย หรอการกระทาทดงาม ผอานทดตองมมารยาท

ทดในการอานดงตอไปน

1. ไมสงเสยงดงรบกวนผอน

2. ไมทาลายหนงสอ โดย ขด ลบ ขด ทบ หรอฉกสวนทตองการ

3. เม อคดลอกเนอหาเพออางองในขอเขยนของตน ตองอางองแหลงทมาใหถกตองตาม

หลกการเขยนอางองโดยเฉพาะงานเขยนเชงวชาการ

4. เมออานหนงสอเสรจแลวควรเกบหนงสอไวทเดม

5. ไมควรอานเรองทเปนสวนตวของผอน

6. อานอยางตงใจ และมสมาธ รวมทงไมทาลายสมาธผอน

7. ไมใชสถานทอานหนงสอทากจกรรมอยางอน เชน นอนหลบ รบประทานอาหาร

นสยรกการอาน

การทบคคลใดบคคลหนงจะมนสยรกการอานไดจะตองไดรบการฝกฝนมาตงแตเดกๆ แตก

มใชวาเมอโตเปนผใหญแลวจะไมสามารถสรางนสยรกการอานได ทงนเราจะตองสรางบรรยากาศ

สภาพแวดลอมทเออใหเดกๆ หนมาสนใจการอานดงน

1. อานหนงสอทตนเองชอบ จะทาใหอานไดอยางตอเนอง และไมเบอหนาย

2. ทาตนใหเปนผใฝร

3. การอานจะตองมสมาธเพอจบใจความของเรองทอานได

4. เรมอานหนงสอจากระยะเวลาสนๆ กอน แลวคอยๆ กาหนดเวลาเพมขน

5. การอานจะตองมสมาธเพอจบใจความของเรองทอานได

6. จดตารางเวลาสาหรบการอานหนงสอเปนประจาทกวนใหเกดความเคยชนจนเกดเปน

นสยรกการอาน

52 | ห น า

กจกรรม บทท 3 การอาน

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1. การอานในใจมจดมงหมายอยางไร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

2. การอานออกเสยงมลกษณะอยางไร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

3. จงยกตวอยางการอานออกเสยงทเปนทางการมา 5 ตวอยาง

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

กจกรรมท 2 การจบใจความสาคญ คอการอานอยางไร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

กจกรรมท 3 สออเลกทรอนกสชวยใหเกดการเรยนรตลอดชวตไดแกอะไรบาง

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

กจกรรมท 4 การอานอยางไร จงจะเรยกวาเปนการอานวเคราะหวจารณ

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

กจกรรมท 5 ผอานทด ควรมมารยาทอยางไร

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

ห น า | 53

บทท 4 การเขยน

สาระสาคญ

การเขยน เปนทกษะสาคญหนงในทกษะทงสของรายวชาภาษาไทย คอการฟง อาน เขยน

และพดการเขยนหนงสอใหไดดจะเปนพ นฐานในการเรยนร และการนาเสนอผลการเรยนร

ในเรองตางๆ ไดด ทาใหความรขยายไปอยางกวางขวาง ผเรยนจงควรไดรจกและฝกฝนการเขยน

ประเภทตางๆ

ผลการเรยนทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. เลอกใชภาษาในการนาเสนอตามรปแบบของงานเขยนประเภทรอยแกว และ

รอยกรอง ไดอยางสรางสรรค

2. ใชแผนภาพความคด จดลาดบความคดกอนการเขยน

3. แตงบทรอยกรอง ประเภทกลอนส กลอนสภาพ

4. เขยนบทรอยแกว ประเภทประวตตนเอง อธบายความ ยอความ ขาว

5. เขยนรายงานการคนควา สามารถอางองแหลงความรไดถกตอง

6. กรอกแบบรายการตางๆ

7. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการเขยน และการจดบนทกอยางสมาเสมอ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน

เรองท 2 หลกการเขยนแผนภาพความคด

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา

54 | ห น า

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน

หลกการเขยน

การเขยนเพอสอความหมายใหผอนเขาใจตามตองการนน มความจาเปนตองระมดระวงให

มากเกยวกบการใชภาษา ควรใชถอยคาทคนอาน อานแลวเขาใจทนท เขยนดวยลายมอทชดเจนอาน

งายเปนระเบยบและผ เขยนจะตองใชภาษาใหถกตองตามหลกการเขยน ใชคาใหเหมาะสมกบ

กาลเทศะและบคคลดวย จงจะถอวาผเขยนมหลกการใชภาษาไดดมประสทธภาพ

การเขยนมหลกทควรปฏบตดงตอไปน

1. เขยนใหชดเจน อานงาย เปนระเบยบ

2. เขยนใหถกตอง ตรงตามตวสะกด การนต วรรณยกต

3. ใชถอยคาทสภาพ เหมาะสมกบกาลเทศะ และบคคล

4. ใชภาษาทงายๆ สนๆ กะทดรด สอความหมายเขาใจไดด

5. ใชภาษาเขยนทด ไมควรใชภาษาพด ภาษาโฆษณาหรอภาษาทไมไดมาตรฐาน

6. ควรใชเครองหมายวรรคตอนใหถกตอง เชน เวนวรรค ยอหนา ฯลฯ

7. เขยนใหสะอาด

ตวอยาง ขอความการเขยนชองซายมอมขอบกพรองอยางไร พรอมขอวจารณ

ขอความทเขยน ขอวจารณ

1. ความรกโคถก 1. เขยนไมชดเจน อานเขาใจยาก ควรเขยน

ใหชดเจนวา “ความรกเหมอนโคถก”

2. ชวตของฉนมหมานา 2. ใชคาไมสภาพในภาษาพด สนข

3. หมอเดกยงไวใจไมได 3. คาขดเสนใตเขาใจยาก ควรเปน “หมอคน

นนยงเดกอยยงไวใจไมได

4. คนกนกลวย แขกรอนจนตาเหลอก 4. แบงวรรคไมถก ควรเปน

“คนกนกลวยแขกรอนจนตาเหลอก

5. นายมาเปนไขโปงดบอนาถ 5. ใชสานวนสอมวลชน ควรแกไขเปน

"นายมาถกยงถงแกกรรมแลว"

ห น า | 55

การใชภาษาในการเขยน

การใชภาษาในการเขยน มหลกการเขยนดงน

1. เขยนใหอานงาย และเขาใจงาย

2. เขยนตรงตามตวสะกด การนต วรรณยกตใหถกตอง เชน

พรามณ เขยนผด ควรเปน พราหมณ

โจษจรรย เขยนผด ควรเปน โจษจน

อฒจรรย เขยนผด ควรเปน อฒจนทร

หนารก เขยนผด ควรเปน นารก

โนต เขยนผด ควรเปน โนต

3. เขยนใหไดใจความชดเจน ไมวกวน เขาใจยาก เชน

เขามารบประทานขาวเยน ควรแกเปน เขามารบประทานขาวมอเยน

ทนเสมอ ทนเสมอ

จะทาอะไรกทาเสยหมด ควรแกเปน จะทาอะไรกเสยหายหมด

คนนมอแขงเหลอเกน ควรแกเปน คนนมอแขงไมนมเลย

4. ใชภาษางายๆ สน กะทดรด ไดใจความ ไมเขยนเยนเยอ ฟมเฟอยเกนความจาเปน เชน

รฐบาลไดทาความตกลงเรองขายขาวกบประเทศในยโรปแลว (ผด)

รฐบาลตกลงเรองขายขาวกบประเทศในยโรปแลว (ถก)

การขดแยงกนและกนจะนามาซงการแตกความสามคค (ผด)

การขดแยงกนทาใหแตกความสามคค (ถก)

ชาวนามการตกลงกนเรองราคาขาวกบโรงสแลว (ผด)

ชาวนาตกลงเรองราคาขาวกบโรงสแลว (ถก)

56 | ห น า

5. ใชภาษาใหถกตองตามแบบแผน หลกเล ยงใชค าหรอสานวนมาปะปนกบ

ภาษาตางประเทศหรอภาษาทใชในสอมวลชน เชน

เขามสไตลในการพดทเอกไซตมาก (ไมด)

เขามลลาในการพดสนกตนเตนมาก (ด)

เธอไปกรงเทพฯ โดยรถทวรปรบอากาศ (ไมด)

เธอโดยสารรถประจาทางปรบอากาศไปกรงเทพฯ (ด)

กจการคาของเธอเจงเพราะแชรลม (ไมด)

กจการคาเธอลมเพราะมปญหาเงนนอกระบบ (ด)

6. ใชถอยคาทสภาพไพเราะ เหมาะสม มความหมายด หรอใชภาษาเขยนปนภาษาพด

ฉนถกหมาขบหลายแผล (ไมด)

ฉนถกสนขกดหลายแผล (ด)

หมทบานฉนโปรดราขาวมาก (ไมด)

หมทบานฉนชอบราขาวมาก (ด)

พสาวฉนออกลกทโรงพยาบาล (ไมด)

พสาวฉนคลอดลกทโรงพยาบาล (ด)

ห น า | 57

เรองท 2 หลกการเขยนแผนความคด

แผนภาพความคด เปนการแสดงความร ความคดโดยใชแผนภาพในการนาความรหรอ

ขอเทจจรงมาจดเปนระบบ สรางเปนภาพหรอจดความคดรวบยอด นาหวขอเรองใดเรองหนงมาแยก

เปนหวขอยอยและนามาจดลาดบเปนแผนภาพ เชน เมอผเรยนอานหนงสอเรองใดเรองหนง หรอฟง

เรองใดเรองหนงมา กนาขอมลความรเรองราวตางๆ มาจดเปนแผนภาพความคด เราอาจใชภาพ

ความคดในการเตรยมการอาน เตรยมการเขยนใชพฒนาความร ในการใหเหตผล ใชจดขอบเขตสงท

จะตองเขยนหรอใชรวบรวมความรทตองการ

แนวคดเกยวกบแผนภาพความคด

1. เราใชแผนภาพความคด เมอเราพบวาขอมล ขาวสารตางๆ อยกระจดกระจาย นาขอมล

ตางๆ นนมาเชอมโยงเปนแผนภาพความคด ทาใหเกดความเขาใจเปนความคดรวบยอด

2. แผนภาพความคดจะจดความคดใหเปนระบบ รวบรวมและจดลาดบขอเทจจรง นามาจด

ใหเปนหมวดหม หรอทเรยกวา แผนภาพเปนความคดรวบยอดทชดเจนจนเกดเปนความรใหม

3. การนาความคดหรอขอเทจจรงมาเขยนเปนแผนภาพ จะทาใหจาเรองราวตางๆ ไดงายขน

ดกวาการอานตาราหลายๆ เรอง เพราะหนงสอบรรยายดวยตวอกษร แตแผนภาพจดเรองราวเปน

เครองหมาย หรอเปนภาพ ทาใหจาเรองราวไดแมนยาขน

4. แผนภาพความคดจะใชภาษาผงทเปนสญลกษณและคาพดมาสรางแผนภาพ ทาใหเกดการ

เรยนรดวยตนเอง เปนการเรยนโดยยดผเรยนเปนสาคญ การจดทาแผนภาพความคด ผเรยนจะตอง

อาศยการฟง การพด การอาน การเขยน และใชความคดรวบรวมความร ขอเทจจรง มาจดทาแผนภาพ

เปนการเสรมแรงการเรยน ทาใหการเรยนรมความหมายมากขน

58 | ห น า

รปแบบของแผนภาพความคด ม 4 รปแบบ คอ

1. รปแบบการจดกลม รปแบบนจะยดความคดเปนสาคญ และจดกลมตามลาดบความคด

รวบยอด ยอยเปนแผนภาพ มกเขยนเปนแผนภาพกง ตวอยางเรองสงแวดลอม

ห น า | 59

2. รปแบบความคดรวบยอด รปแบบนจะมความคดหลกและมขอเทจจรงทจดแบงเปน

ระดบชนมาสนบสนนความคดหลก เชน การกลาวถงลกษณะการบรรยาย การรวบรวมปญหา

การแกปญหา การเปรยบเทยบเปนรปแบบความคดรวบยอด ดงตวอยางตอไปน

การจดความคด

60 | ห น า

3. รปแบบการจดลาดบ รปแบบการจดลาดบตามเหตการณ การจดลาดบตามกาลเวลา การ

จดลาดบการกระทากอนหลงหรอการจดลาดบตามกระบวนการ มการเรมตนและการสนสด

แผนภาพเสนตรงแสดงเหตการณ

ห น า | 61

4. รปแบบวงกลม รปแบบนเปนชดเหตการณภายใตกระบวนการไมมจดเรมตน และจดสนสดแตเปน

เหตการณทเปนลาดบตอเนองกน ดงตวอยาง เชน

แผนภาพวงกลม

62 | ห น า

ประโยชนของแผนภาพความคด

1. ชวยบรณาการความรเดมกบความรใหม

2. ชวยพฒนาความคดรวบยอดใหชดเจนขน

3. ชวยเนนองคประกอบลาดบของเรอง

4. ชวยพฒนาการอาน การเขยนและการคด

5. ชวยวางแผนในการเขยน และการปรบปรงการเขยน

6. ชวยวางแผนการสอนของคร โดยการสอนแบบบรณาการเนอหา

7. ชวยในการอภปราย

8. เปนเครองมอประเมนผล

วธการสรางแผนภาพความคด

การสรางแผนภาพความคด หรอการออกแบบแผนภาพความคดเปนการสรางสรรคอยางหนง

ผสรางแผนภาพความคดอาจใชงานศลปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพความคด

นาสนใจและทาใหเหนภาพของแผนภาพชดเจนขน การสรางแผนภาพความคดจะนามาใชในการ

ทางานรวมกนรวมคดรวมทา รวมกนแลกเปลยนความรและประสบการณทาใหผ เรยนรจกการ

วางแผนงาน การกาหนดงานทจะตองปฏบต และเรยนรการทางานรวมกบผอน

ขนตอนการสรางแผนภาพความคด มดงน

1. กาหนดชอเรอง หรอความคดรวบยอดสาคญ

2. ระดมสมองทเกยวของกบชอเรอง หรอ ความคดรวบยอดสาคญเปนคาหรอวลนนๆ แลว

จดบนทกไว

3. นาคาหรอวลทจดบนทกทเกยวเนองสมพนธกนมาจดกลม แลวตงชอกลมคาเปนหวขอ

ยอย และเรยงลาดบกลมคา

4. ออกแบบแผนภาพความคด โดยเขยนชอเรองไวกลางหนากระดาษ แลววางชอกลมคา

หวขอยอย รอบชอเรอง นาคาทสนบสนนวางรอบชอกลมคา แลวใชเสนโยงกลมคาใหเหน

ความสมพนธ เสนโยงอาจเขยนคาอธบายได กลมคาอาจแสดงดวยภาพประกอบ

ห น า | 63

ตวอยางเรองสงมชวตในบง

สรป

แผนภาพความคด เปนการแสดงความร ความคดโดยใชแผนภาพเปนวธการนาความร หรอ

ขอเทจจรงมาจดเปนระบบสรางเปนภาพ หรอจดความคดรวบยอดนาหวขอเรองใด เรองหนงมาแยก

เปนขอยอย และนามาจดลาดบเปนแผนภาพ

รปแบบแผนภาพความคด ม 4 รปแบบ คอ (1) รปแบบการจดกลม (2) รปแบบความคดรวบ

ยอด (3) รปแบบการจดลาดบ (4) รปแบบวงกลม

64 | ห น า

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ

การเขยนเรยงความ คอ การนาเอาคามาประกอบแตงเปนเรองราวอาจใชวธการเขยนหรอ

การพดกได การเขยนจดหมาย รายงาน ตอบคาถาม ขาว บทความ ฯลฯ อาศยเรยงความ

เปนพนฐานทงนน ดงนนการเรยงความจงมความสาคญ ชวยใหพดหรอเขยนในรปแบบตางๆ

ไดด นอกจากน กอนเรยงความเราตองคนควารวบรวมความร ความคดและนามาจดเปนระเบยบ

จงเทากบเปนการฝกสงเหลานใหกบตนเองไดอยางดอกดวย

องคประกอบของเรยงความ

การเรยงความเรองหนงประกอบดวยสวนสาคญ 3 สวนคอ สวนนา สวนเนอเรองและ

สวนทาย หรอสรป สวนนา เปนสวนทแสดงประเดนหลกหรอจดประสงคของเร อง

สวนเนอเรองเปนสวนขยายโครงเรองทวางเอาไว สวนนจะประกอบดวยยอหนา สวนทายเปน

การเนน ยาประเดนหลกหรอจดประสงค

1. การเขยนสวนนา ดงไดกลาวแลววาสวนนาเปนสวนทแสดงประเดนหลกหรอจดประสงค

ของเรอง ดงนน สวนนาจงเปนการบอกผอานถงเนอหาทนาเสนอและยงเปนการเราความสนใจ

ใหอยากอานเรองจนจบ การเขยนสวนนาเพอเราความสนใจนนมหลายวธ ขนอยกบผเขยนจะเลอก

ตามความเหมาะสม อาจนาดวยปญหาเรงดวน หรอหวขอทกาหนดเปนเรองทนาสนใจ การเลาเรอง

ทจะเขยน การยกคาพดขอความ หรอสภาษตทนาสนใจ บทรอยกรอง การอธบายความเปนมาของเรอง

การบอกจดประสงคของการเขยน การใหคาจากดความของคาสาคญของเรองทจะเขยน แรงบนดาลใจ

ฯลฯ ดงตวอยาง เชน

1.1 นาดวยปญหาเรงดวน หรอหวขอทกาลงเปนเรองทนาสนใจ

เดยวนไมวาจะเดนไปทางไหน จะพบกลมสนทนากลมยอยๆ วสชณากนดวยเรอง

“วสามญฆาตกรรม” ในคดยาเสพตด บางกวาเปนความชอบธรรม บางกวารนแรงเกนเหต หลายคนจง

ตงคาถามวา ถาไมทาวสามญฆาตกรรมกรณยาเสพตด แลวจะใชวธการชอบธรรมอนใดทจะลางบาง

ผคาหรอบอนทาลายเหลานลงไดในเวลารวดเรว

1.2 นาดวยคาถาม

ถาถามหนมสาวทงหลายวา “อยากสวย” “อยากหลอหรอไม” คาตอบทไดคงจะเปน

คาตอบเดยวกนวา “อยาก” จากนนกคงมคาถามตอไปวา “แลวทาอยางไรจงจะสวยจะหลอไดสมใจ

ในเมอธรรมชาตของหลายๆ คนกมไดหลอมาตงแตเดม จะตองพงพาเครองสาอาง หรอการศลยกรรม

หรอไรแลวจงจะสวยหลอแบบธรรมชาตไดหรอไม ถาได จะทาอยางไร

ห น า | 65

1.3 นาดวยการเลาเรองทจะเขยน

งานมหกรรมหนงสอนานาชาตจดขนเปนประจาในวนพธแรกของเดอนตลาคมของทกป

ทเมองแฟรงเฟรต ประเทศเยอรมณ สาหรบป พ.ศ.2545 นบเปนครงท 53

1.4 นาดวยการยกคาพด ขอความ สภาษตทนาสนใจ

ในอดตเมอกลาวถงครหรอคนหาคณคาของคร หลายคนมกนกถงความเปรยบ

ทงหลายทมกไดยนจนชนห ไมวาจะเปนความเปรยบทวา “ครคอเรอจาง” “ครคอปชนยบคคล” หรอ

“ครคอผใหแสงสวางทางปญญา” ฯลฯ ความเปรยบเหลานแสดงใหเหนถงคณคา ความเสยสละและ

การเปนนกพฒนาของคร ในขณะทปจจบนทศนคตในการมองครเปลยนไป หลายคนมองวาครเปน

แคผทมอาชพรบจางสอนหนงสอเทานน เพราะครสมยนไมไดอบรมความประพฤตใหแกผเรยน

ควบคไปกบการใหความร ไมไดเปนตวอยางทดจะเรยกวา “แมพมพของชาต” อาชพครเปนอาชพ

ตกตา และดตอยตาในสายตาของคนทวไปทงๆ ทอาชพนนเปนอาชพทตองทาหนาทในการพฒนาคน

ทจะไปเปนกาลงสาคญของการพฒนาประเทศชาตตอไป จงถงเวลาแลวทจะตองมการทบทวนหนาท

คณธรรมและอดมการณของความเปนครกนเสยท

1.5 นาดวยบทรอยกรอง

“ความรกเปนเหมอนโรคา บนดาลตาใหมดมน

ไมยนและไมยล อปสรรคะใดใด

ความรกเหมอนโคถก กาลงคกผขงไว

กจะโลดจากคอกไป บยอมอย ณ ทขง

ถาปลอยไว กดงไปดวยคาสง

ยงหามกยงคลง บหวนคดถงเจบกาย”

จากบทละครเรอง “มทนพาธา” ของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

อธบายความหมายของบทรอยกรอง

ความรกเปนอารมณธรรมชาตอยางหนงของมนษย มทงประโยชนและเปนโทษในเวลา

เดยวกนความรกทอยบนพนฐานของความบรสทธ จรงใจและความมเหตผล ยอมนาพาเปนเจาของ

ความรกไปในทางทถกทควร แตถาความรกนนเปนเพยงอารมณอนเกดจากความหลงใหลในรปกาย

ภายนอก ความชนชมตามกระแสและความหลงผด ความรกกจะกอใหเกดโทษ จงเปนผเปรยบเปรยวา

"ความรกทาใหคนตาบอด" ดวยพระราชนพนธของพระบาทของสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวใน

เรองมทนพาธา ซงไดแสดงใหเหนภาพของความลมหลง อนเกดจากความรกและทกขสาหสอนเกดจาก

ความรกไดเปนอยางด สมกบชอเรอง มทนพาธา ทแปลวา ความบาดเจบแหงความรก

66 | ห น า

1.6 นาดวยการอธบายความเปนมาของเรอง

เม อสปดาหท แลวขาพเจาไดไปรวมงานพระราชทานเพลงศพของผ ใหญทานหนง

ทานเปนอดตรองผวาราชการจงหวด จงหวดหนงทางภาคเหนอ ศพของทานไดรบการบรรจไวในโกศ

ขาพเจาจงไดคนควาเรองนมาเปนความรแกผสนใจทวไป

1.7 นาดวยการบอกจดประสงคของการเขยน

สามกก ทผ อานทงในประเทศจนและในประเทศไทยรจกกนดนนเปนนวนยาย

สวนสามกกทเปนประวตศาสตรมคนรนอยมาก แมแตคนจนแผนดนใหญทไดเรยนจบขนอดมศกษา

แลวกมนอยคนมากทรบทความเรองนจงขอเรมตนจากสามกกทเปนประวตศาสตร

2. การเขยนสวนเนอเรอง

เน อเร องเปนสวนสาคญท สดของเรยงความ เพราะเปนสวนท ตองแสดงความร

ความคดเหนใหผอานทราบตามโครงเรองทวางไว เนอเรองทตองแสดงออกถงความรความคดเหน

อยางชดเจนมรายละเอยดทเปนขอเทจจรงและมการอธบายอยางเปนลาดบขน มการหยบยกอทาหรณ

ตวอยาง ทฤษฎ สถต คากลาวหลกปรชญา หรอสภาษต คาพงเพย ฯลฯ สนบสนนความรความคดเหนนน

เนอเรองประกอบดวยยอหนาตางๆ หลายยอหนาตามสาระสาคญทตองการกลาวคอ เปรยบ

กนวาเนอเรองเหมอนสวนลาตวของคนทประกอบดวยอวยวะตางๆ แตรวมกนแลวเปนตวบคคล

ดงนนการเขยนเนอเรองถงจะแตก แยกยอยออกไปอยางไร จะตองรกษาสาระสาคญใหญของเรองไว

การแตกแยกยอยเปนเรองๆ ไปเพอประกอบสาระสาคญใหญของเรองซงเปรยบเหมอนตวคนสมบรณ

ในแตละยอหนาประกอบดวยสวนทเปนเนอหา คอความรหรอความคดเหนทตองการแสดงออก

การอธบายและอทาหรณคอ การอางตวอยาง ฯลฯ ทสนบสนนใหเหนจรงเหนจง สวนสานวนโวหาร

จะใชแบบใดบาง โปรดศกษาเรองสานวนโวหารในหวขอตอไปน

ตวอยางการเขยนเนอเรองแตละยอหนา

“อา” เปนเดกชายตวเลกๆ อายแค 12 ป ครงทลมตาดโลกไดแค 3 เดอน แมกทอดทงไป...

สวนพอนนไมเคยรกและหวงใยอาเลย สงเดยวทมคาทสดในชวตของพอคอ เฮโรอน...ยา ..ลง...ปา

และอา ตอกยาใหอาฟงเสมอวา “อยาทาตวเลวๆ เหมอนพอแกทตดเฮโรอนจนตาย” หรอ “กลวแก

จะเจรญรอยตามพอเพราะเชอมนไมทงแถว ตดคกหวโตเหมอนพอแก” คาพดสารพดทอารบฟงมา

ตงแตยงจาความไดซงอาพยายามคดตามประสาเดกวา “เปนคาสงสอน”...หรอ “ประชดประชน”

กนแน

ชอเสยงวงศตระกลของอาถาเอยไป หลายคนคงรจก เพราะเปนพวกเศรษฐทคาขายเปนหลก

อยในเขตอาเภอเมอง จงหวดชลบร มาหลายชวอายคนแลว ปกบยามลกทงหมด 9 คน ทกคนราเรยน

กนสงๆ และออกมาประกอบธรกจรารวยเปนลาเปนสน ยกเวนพอของอา ซงไมยอมเรยน..ประพฤต

ห น า | 67

ตนเสยหาย....คบเพอนชว ...จนตดเฮโรอน และฉดเขาเสนจนตายคาเขม ผลาญเงนปกบยาไปมากมาย

ยงทาใหชอเสยงวงศตระกลปนป ปชาใจจนตาย สวนยาอกตรมจมทกขอยจนทกวนน พวกลง...ปาและ

อาตางพากนเกลยดพอมากและกลามมาถง “อา” ซงเปรยบเสมอน “ลกตม” ถวงวงศตระกล

คดจากจนทมา “ไอเลอดชว” คอลมน อนาคตไทย ฐานสปดาหวจารณ ฉบบท 61 (71)

วนท 9-15 ม.ย. 37 หนา 88 ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน พ.ศ.2530

จากเนอหาในยอหนาตางๆ ขางตน จะแบงเปนสวนตางๆ ไดดงน

1. สวนทเปนเนอหา

2. สวนทเปนการอธบาย

3. สวนทเปนอทาหรณ หรอการอางอง

4. สวนทเปนตวอยาง

3. การเขยนสวนทายหรอสรป

สวนทายหรอสวนสรป หรอสวนปดเรอง เปนสวนทมความสมพนธเกยวเนองกบเนอหา

สวนอนๆ โดยตลอด และเปนสวนทบอกผอานวาเรองราวทเสนอมานนไดสนสดลงแลว วธการเขยน

สวนทายมดวยกน หลายวธ เชน เนนยาประเดนหลก เสนอคาถามหรอขอผด สรปเรอง เสนอความคด

ของผเขยน ขยายจดประสงคของผเขยน หรอสรปดวยสภาษต คาคม สานวนโวหาร คาพงเพย

อางคาพดของบคคล อางทฤษฎหลกภาษา หรอคาสอนและบทรอยกรอง ฯลฯ

3.1 เนนยาประเดนหลก

หนวยงานของเราจะทาหนาท เปนผ ใหบรการท รวดเรว ทซอตรง โปรงใส

ตรวจสอบได เชนนตอไป แมการปฏรประบบราชการจะสงผลใหหนวยงานของเรา ตองเปลยนสงกด

ไปอยางไร กตาม นนเพราะเราตระหนกในบทบาทของเราในฐานะ “ขาราชการ” แมวาปจจบนเราจะ

ถกเรยกวา “เจาหนาทของรฐ” กตาม

3.2 เสนอคาถามหรอขอคดใหผอานใชวจารณญาณ

เคราะหกรรมทงหลายอนเกดกบญาตพนองและลกหลานของผคนในบานเมองของ

เราอนเกดจากความอามหตมกไดของผคายาเสพตดเหลาน เปนสงสมควรหรอไมกบคาวา “วสามญ

ฆาตกรรม” ทานทอานบทความนจบลง คงมคาตอบใหกบตวเองแลว

3.3 สรปเรอง

การกนอาหารจด รางกายไดรบเกลอเลกนอย จะทาใหชวตจตใจ ราเรงแจมใส

นาหนกตวมากๆ จะลดลง หวใจไมตองทาหนาทหนก ไตทาหนาทไดด ไมมบวมตามอวยวะตางๆ

68 | ห น า

และเปนการปองกนโรคหวใจ โรคไต หลอดเลอดแขง ความดนโลหตสง ขออกเสบ แผลกระเพาะ

อาหารและจะมอายยนดวย

3.4 เสนอความเหนของผเขยน

การปฏรปกระบวนการเรยนการสอนประสบผลสาเรจหรอไม คงไมใชแคการเขา

รบการอบรมเทคนค วธการสอนเพยงอยางเดยว ยงขนอยกบองคประกอบอนสาคญยงกวาสงใดคอ

ตวผสอนมใจและพรอมจะรบความเปลยนแปลงทเกดขนพรอมๆ กบความกระตอรอรนทจะพฒนา

ตนเองเพอกลมเปาหมายคอผเรยน การปฏรปกระบวนการเรยนการสอนกจะประสบความสาเรจได

3.5 ขยายจดประสงคของผเรยน ควบคกบบทรอยกรอง

แมอาหารการกนและการออกกาลงกายจะทาใหคนเราสวยงามตามธรรมชาตอยได

นานแตวนหนงเรากคงหนไมพนวฏจกรธรรมชาต คอ การเกด แก เจบและตาย รางกายและความงาม

กคงตองเสอมสนไปตามกาลเวลา ฉะนนกอยาไปยดตดกบความสวยงามมากนก แตควรยดถอ

ความงามของจตใจเปนเรองสาคญ เพราะสงทจะเหลออยในโลกนเมอความตายมาถงคอ ความด

ความชวของเราเทานนดงพระราชนพนธของพระมหาสมณเจากรมพระปรมานชตชโนรส ในเรอง

กฤษณาสอนนองคาฉนทวา

พฤษภกาสร อกกญชรอนปลดปลง

โททนตเสนงคง สาคญหมายในกายม

นรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรย

สถตทวแตชวด ประดบไวในโลกา

แนวทางการเขยนเรยงความ

เมอไดศกษาองคประกอบอนจะนาไปใชในการเขยนเรยงความแลว กอนทจะลงมอเขยน

เรยงความผเขยนตองเลอกเรองและประเภทของเรองทจะเขยน หลงจากนนจงวางโครงเรองใหชดเจน

เพอเรยบเรยงเนอหา ซงการเรยบเรยงเนอหานตองอาศยความสามารถในการเขยนยอหนาและ

การเชอมโยงยอหนาใหเปนเนอหาเดยวกน

1. การเลอกเรอง

ปญหาสาคญประการหนงของผเขยนทไมสามารถเรมตนเขยนได คอไมทราบจะเขยน

เร องอะไรวธการแกปญหาดงกลาวคอ หดเขยนเร องใกลตวของผ เขยน หรอเรองทผ เขยน

มประสบการณดรวมทงเรองทผเขยนมความรเปนอยางด หรอเขยนเรองทสนใจ เปนเรองราว

หรอเหตการณท กาลงอย ในความสนใจของบคคลท วไป นอกจากนผ เขยนอาจพจารณา

องคประกอบ 4 ประการ เพอเปนแนวทางในการตดสนใจเลอกเรองทจะเขยนดงตอไปน

ห น า | 69

1.1 กลมผอาน ผเขยนควรเลอกเขยนเรองสาหรบกลมผอานเฉพาะและควรเปนกลม

ผอานทผเขยนรจกด ทงในดานการศกษา ประสบการณ วย ฐานะ ความสนใจและความเชอ

1.2 ลกษณะเฉพาะของเรอง เรองทมลกษณะพเศษจงดงดดใจใหผอานสนใจ ลกษณะ

พเศษดงกลาว ไดแก ความแปลกใหม ความถกตองแมนยา แสดงความมรสชาต

1.3 เวลา เรองทจะเขยนหากเปนเรองทอยในกาลสมยหรอเปนปจจบน จะมผสนใจอาน

มากสวนเรองทพนสมยจะมผอานนอย นอกจากนการใหเวลาในการเขยนของผเขยนกเปนสงสาคญ

ถาผเขยนมเวลามาก กจะมเวลาคนควาหาขอมลเพอการเขยนและการอางองไดมาก ถาผเขยนมเวลา

นอย การเขยนดวยเวลาเรงรดกอาจทาใหเนอหาขาดความสมบรณดวยการอางอง

1.4 โอกาส การเขยนเรองประเภทใดขนอยกบโอกาสดวย เชน ในโอกาสเทศกาลและ

วนสาคญทางราชการและทางศาสนา กเลอกเขยนเรองทเกยวกบโอกาสหรอเทศกาลนนๆ เปนตน

2. ประเภทของเรองทจะเขยน

การแบงประเภทของเรองทจะเขยนนนพจารณาจากจดมงหมายในการเขยน ซงแบงได

เปน 4 ประเภทคอ

2.1 เรองทเขยนเพอความร เปนการถายทอดความรและประสบการณรวมทงหลกการ

ตลอดจนขอเทจจรงตางๆ ใชวธเขยนบอกเลาหรอบรรยายรายละเอยด

2.2 เรองทเขยนเพอความเขาใจ เปนการอธบายใหผอนเขาใจความร หลกการ หรอ

ประสบการณตางๆ การเขยนเพอความเขาใจมกควบคไปกบการเขยนเพอใหเกดความร

2.3 การเขยนเพอโนมนาวใจ เปนการเขยนเพอใหผอานเชอถอและยอมรบ เพอใหผอาน

ไดรบอรรถรสทางใจ ใหสนกสนาน เพลดเพลนไปกบขอเขยนนนๆ

3. การวางโครงเรองกอนเขยน

การเขยนเรยงความเปนการเสนอความคดตอผอาน ผเขยนจงตองรวบรวมเลอกสรรและ

จดระเบยบความคด แลวนามาเรยบเรยงเปนโครงเรอง การรวบรวมความคดอาจจะรวบรวมขอมลจาก

ประสบการณของผเขยนเอง นาสวนทเปนประสบการณตรงและประสบการณทางออม ซงเกดจาก

การฟง การอาน การพดคย ซกถาม เปนตน เมอไดขอมลแลวกนาขอมลนนมาจดระเบยบความคด

โดยจดเรยงลาดบตามเวลา เหตการณ ความสาคญและเหตผล แลวจงเขยนเปนโครงเรอง เพอเปน

แนวทางใหงานเขยนอยในกรอบ ไมออกนอกเรอง และสามารถนามาเขยนขยายความเปนเนอเรอง

ทสมบรณ เขยนชอเรองไวกลางหนากระดาษ เลอกหวขอทนาสนใจทสดเปนคานา และเลอกหวขอ

ทนาประทบใจทสดเปนสรป นอกนนเปนเนอเรอง

3.1 ชนดของโครงเรอง

การเขยนโครงเรองนยมเขยน 2 แบบ คอ โครงเรองแบบหวขอและโครงเรองแบบ

ประโยค

70 | ห น า

3.1.1 โครงเรองแบบหวขอ เขยนโดยใชคาหรอวลสนๆ เพอเสนอประเดนความคด

3.1.2 โครงเรองแบบประโยค เขยนเปนประโยคทสมบรณ โครงเรองแบบนม

รายละเอยดทชดเจนกวาโครงเรองแบบหวขอ

3.2 ระบบในการเขยนโครงเรอง

การแบงหวขอในการวางโครงเรองอาจแบงเปน 2 ระบบคอ

3.2.1 ระบบตวเลขและตวอกษร เปนระบบทนยมใชกนทวไป โดยกาหนด

ตวเลขหรอประเดนหลก และตวอกษรสาหรบประเดนรอง ดงน

1) ...........................................................................................................................

(1) ......................................................................................................................

(2) ......................................................................................................................

2) ...........................................................................................................................

(1) ......................................................................................................................

(2) ......................................................................................................................

3.2.2 ระบบตวเลข เปนการกาหนดตวเลขหลกเดยวใหกบประเดนหลกและตวเลขสอง

หลกและสามหลก ใหกบประเดนรองๆ ลงไป ดงน

1. ....................................................................................................................

1.1. .............................................................................................................

1.2. .............................................................................................................

2. ....................................................................................................................

2.1. .............................................................................................................

2.2. .............................................................................................................

3.3 หลกในการวางโครงเรอง

หลกในการวางโครงเรองนนควรแยกประเดนหลกและประเดนยอจากกนใหชดเจนโดย

ประเดนหลกทกขอควรมความสาคญเทากน สวนประเดนยอยจะเปนหวขอทสนบสนนประเดนหลก

ทงนทกประเดนตองตอเนองและสอดคลองกน จงจะเปนโครงเรองทด

ห น า | 71

ตวอยางโคลงเรองแบบหวขอ

เรอง ปญหาการตดยาเสพตดของวยรนไทย

1. สาเหตของการตดยาเสพตด

ก. ตามเพอน

ข. การหยารางของบดา มารดา

ค. พอแมไมมเวลาใหลก

ง. การบงคบขเขญ

2. สภาพปญหาของการตดยาเสพตดของวยรนไทย

ก. จานวนผตดยา

ข. การกออาชญากรรม

ค. การคาประเวณ

3. แนวทางการแกไขปญหา

ก. การสรางภมตานทานในครอบครว

ข. การสรางชมชนใหเขมแขง

ค. กระบวนการบาบดรกษาแบบผสมผสาน

ตวอยางโครงเรองแบบประโยค

เรอง ปญหาการตดยาเสพตดของวยรนไทย

1. สาเหตของการตดยาเสพตด มหลายสาเหตทงสาเหตทเกดจากตวเองและจากสงแวดลอม

ก. เสพตามเพอน เพราะความอยากลอง คดวาลองครงเดยวคงไมตด

ข. บดา มารดา หยารางกน ลกตองอยกบฝายใดฝายหนงทาใหรสกวาเหว เหงา และ

เศราลกๆ

ค. พอแมใหเวลากบการทางานหาเงนและการเขาสงคม ไมมเวลาใหครอบครว

ง. ในโรงเรยนมกล มนกเรยนทท งเสพและคายาเสพตดเอง ใชกาลงขมข บบบงคบ

ใหซอยา

2. สภาพปญหาของการตดยาเสพตดของวยรนไทย

ก. จานวนวยรนทตดยาเสพตดในปจจบนมจานวนเพมขนอยางรวดเรว

ข. ปญหาทตามมาของการตดยาเสพตดคอการกออาชญากรรมทกประเภท

ค. ในหมวยรนหญงทตดยาเสพตด มกตกเปนเหยอของการคาประเวณในทสด

72 | ห น า

3. แนวทางการแกไขปญหา

ก. การใหความรก ความอบอน และความเอออาทร รวมทงการมเวลาใหกบคนใน

ครอบครวเปนภมตานทานปญหายาเสพตดไดอยางด

ข. การทาใหคนในชมชนรกชมชน ชวยเหลอแกปญหาในชมชนจะเปนเกราะปองกน

ปญหายาเสพตดไดอยางด เพราะเขารวมกนสอดสองดแลปองกนชมชนของตนเอง

จากยาเสพตด

ค. สงคมใดทมผคนสนใจใฝร ใฝแสวงหาขอมลขาวสาร ผคนจะมความรเพยงพอ

ทจะพาตวใหพนจากภยคกคามทกรปแบบดวยปญญาความรทม

ง. กระบวนการบาบดผตดยามใหกลบมาตดใหม ทาไดดวยการใหการรกษาทางยาควบค

กบการบาบดทางจตใจดวยการใชการปฏบตทางธรรม ซงจะเปนภมตานทานทางใจ

ทถาวร

4. การเขยนยอหนา

การยอหนาเปนสงจาเปนอกอยางหนง เพราะจะชวยใหผอาน อานเขาใจงายและอานได

เรวมชองวางใหไดพกสายตา ผเขยนเรยงความไดดตองรหลกในการเขยนยอหนาและนายอหนาแตละ

หนามาเชอมโยงใหสมพนธกน ในยอหนาหนงๆ ตองมสาระเพยงประการเดยว ถาจะขนสาระสาคญ

ใหมตองขนยอหนาใหม ดงนน การยอหนาจะมากหรอนอยขนอยกบสาระสาคญทตองการเขยนถงใน

เนอเรอง แตอยางนอยการเขยนเรยงความตองม 3 ยอหนา คอ ยอหนาทเปนคานา เนอเรองและสรป

4.1 สวนประกอบยอหนา

1 ยอหนา ประกอบดวย ประโยคใจความสาคญและประโยคขยายใจความสาคญ

หลายๆ ประโยค มาเรยบเรยงตอเนองกน

4.2 ลกษณะของยอหนาทด

ยอหนาทดควรมลกษณะ 3 ประการคอ เอกภาพ สมพนธภาพ และ สารตถภาพ

1. เอกภาพ คอความเปนอนหนงอนเดยวกน มประโยคใจความสาคญในยอหนา

เพยงหนง สวนขยายหรอสนบสนนตองกลาวถงใจความสาคญนน ไมกลาวนอกเรอง

2. สมพนธภาพ คอการเรยบเรยงขอความในยอหนาใหเก ยวเนองสมพนธกน

มการลาดบความอยางมระเบยบ นอกจากน ยงควรมความสมพนธกบยอหนาทมมากอนหรอ

ยอหนาทตามมาดวย

3. สารตถภาพ คอการเนนความสาคญของยอหนาแตละยอหนาและของเรอง

ทงหมดโดยใชประโยคสนๆ สรปกนความทงหมด อาจทาไดโดยการนาประโยคใจความสาคญมาไว

ตอนตนหรอตอนทาย ยอหนา หรอใชสรปประโยคหรอวลทมลกษณะซาๆ กน

ห น า | 73

5. การเชอมโยงยอหนา

การเชอมโยงยอหนา ทาใหเกดสมพนธภาพระหวางยอหนา การเรยงความเรองหนงยอม

ประกอบดวยหลายยอหนา การเรยงลาดบยอหนาตามความเหมาะสมจะทาใหขอความเกยวเนองเปน

เรองเดยวกนวธการเชอมโยงยอหนาแตละยอหนากเชนเดยวกบการจดระเบยบความคดในการวาง

โครงเรอง ซงมดวยกน 4 วธคอ

5.1 การลาดบยอหนาตามเวลา อาจลาดบตามเวลาในปฏทนหรอตามเหตการณทเกดขน

กอนไปยงเหตการณทเกดขนภายหลง

5.2 การลาดบยอหนาตามสถานท เรยงลาดบขอมลตามสถานทหรอตามความเปนจรงท

เกดขน

5.3 การลาดบยอหนาตามเหตผล อาจเรยงลาดบจากเหตไปหาผล หรอผลไปหาเหต

6. สานวนภาษา

6.1 ใชภาษาใหถกหลกภาษา เชน การใชลกษณะนาม ปากกาใชวา “ดาม” รถใชวา

“คน” พระภกษใชวา “รป” เปนตน นอกจากนไมควรใชสานวนภาษาตางประเทศ เชน

ขณะทขาพเจาจบรถไฟไปเชยงใหม ควรใชวา ขณะทขาพเจาโดยสารรถไฟไปเชยงใหม

บดาของขาพเจาถกเชญไปเปนวทยากร ควรใช บดาของขาพเจาไดรบเชญไปเปนวทยากร

6.2 ไมควรใชภาษาพด เชน ดจง เมอไหร ทาน ฯลฯ ควรใชภาษาเขยน ไดแก ดมาก

เมอไร รบประทาน

6.3 ไมควรใชภาษาแสดง เชน พน ฝอย แจวอาว สดเหวยง ฯลฯ

6.4 ควรหลกเลยงการใชคาศพทยากทไมจาเปน เชน ปรเวทนากร ฯลฯ ซงมคาทงายกวา

ทควรใชคอคาวา วตก หรอใชคาทตนเองไมทราบความหมายทแทจรง เชน บางคนใชคาวาใหญโต

รโหฐาน คาวา รโหฐาน แปลวา ทลบ ทถกตองใช ใหญโตมโหฬาร เปนตน

6.5 ใชคาใหถกตองตามกาลเทศะและบคคล เชน คาสภาพ คาราชาศพท เปนตน

6.6 ผกประโยคใหกระชบ รดกม เชน “ถาเจาเดนชาเชนน เมอไรจะไปถงททจะไปสกท”

ควรใชใหกระชบวา “ถาเจาเดนชาเชนนเมอไรจะไปถงทหมายสกท” หรอประโยควา “อนธรรมดา

คนเราเกดมาในโลกน บางกเปนคนด บางกเปนคนชว” ควรใชวา “คนเรายอมมทงดและชว” เปนตน

7. การใชหมายเลขกากบ

หวขอในเรยงความจะไมใชหมายเลขกากบ ถาจะกลาวแยกเปนขอๆ จะใชวา

ประการท 1........ประการท 2.............หรอประเภทท 1..............ประเภทท 2.............แตจะไมใชเปน

1............2............เรยงลาดบ แบบการเขยนทวไป

74 | ห น า

8. การแบงวรรคตอนและเครองหมายวรรคตอน

เครองหมายวรรคตอน เชน มหพภาค (.) อฒภาค (;) จลภาค (,) นน ไทย

เลยนแบบฝรงมาจะใชหรอไมใชกได ถาใชตองใชใหถกตอง ถาไมใชกใชแบบไทยเดม คอ

การเวนวรรคตอนโดยเวนเปนวรรคใหญ วรรคนอย ตามลกษณะประโยคทใช

9. สานวนโวหาร

สานวนกบโวหารเปนคาทมความหมายอยางเดยวกนนามาซอนกน หมายถง ชนเชงใน

การเรยบเรยงถอยคา ในการเขยนเรยงความสานวนโวหารทใชม 5 แบบคอ

9.1 แบบบรรยาย หรอทเรยกกนวาบรรยายโวหาร เปนโวหารเชงอธบายหรอเลาเรอง

อยางถถวนโวหารแบบนเหมาะสาหรบเขยนเรองประเภทใหความร เชน ประวต ตานาน บนทก

เหตการณ ฯลฯ ตวอยาง บรรยายโวหาร เชน

“ขณะทเราขบรถขนเหนอไปนครวด เราผานบานเรอนซงประดบดวยธงสนาเงนและแดง

ไวนอกบานเราไปหยดทหนาวด ซงประตทางเขาตกแตงดวยดอกไมและเครอเถาไม ในเขตวดสงฆหม

จวรสสมสนทนาปราศรยกบผคนทไปนมสการอยในปะราไมปลกขนเปนพเศษ ความประสงคทเรา

ไปหยดท วดก เพ อกอพระทรายอนเปนเ ร องท ส าคญท สดในวนข นปใหมตามศรทธาของ

พทธศาสนกชน การกอพระทรายเปนพธบญ อธษฐานขอพรอยางหนง งานเทศกาลนเปนเวลาทวด

ทกๆ วด จะตองเกบกวาดใหสะอาดทสด มการสรงนาพระพทธรปเปนประจาปเพอขอใหฝนตก

โดยเรว” จาก สมโรจน สวสดกล ณ อยธยา “วนปใหมทนครวด” งานเทศกาลในเอเชย เลม 1

โครงการความรวมมอทางดานการพมพ ชดท 2 ศนยวฒนธรรมแหงเอเชยของยเนสโก

9.2 แบบพรรณนา หรอทเรยกวา พรรณนาโวหาร คอโวหารทกลาวเปนเรองราวอยาง

ละเอยดใหผอานนกเหนเปนภาพ โดยใชถอยคาททาใหผอานเกดภาพในใจ มโนภาพขน โวหารแบบ

นสาหรบชมความงามของบานเมอง สถานท บคคล เกยรตคณ คณความดตางๆ ตลอดจนพรรณนา

อานภาพของกษตรยและพรรณนาความรสกตางๆ เชน รก โกรธ แคน รษยา โศกเศรา เปนตน ตวอยาง

พรรณนาโวหาร เชน

“เมอถงตอนนาตนพวกฝพายตางชวยกนถอ ทางนาคอยกวางออกไปเปนหนองนาใหญแต

นาสงบนง นาประหลาด ปารนแนวไปจากรมหนอง ปลอยใหตนหญาสเขยวจาพวกออคอยรบแสง

สะทอนสนาเงนแกจากทองฟา ปยเมฆสมวงลอยไปมาเหนอศรษะ ทอดเงาลงมาใตใบบวและดอกบว

สเงน เรอนเลกหลงหนงสรางไวบนเสาสง แลดดาเมอมมาแตไกล ตวเรอนมตนชะโอนสองตนซงด

เหมอนจะขนอยในราวปาเบองหลง เอนตนลงเหนอหลงคา ทงตนและใบคลายจะเปนสญญาณวาม

ความเศราโศกสดประมาณ”

จากทองสก เกตโรจน “ทะเลใน” แปลและเรยบเรยงจากเรอง “The Lagoon”

ของ Joseph Conrad การเขยนแบบสรางสรรค มหาวทยาลยรามคาแหง 2519

ห น า | 75

9.3 แบบอปมา หรอทเรยกวาอปมาโวหาร คอโวหารทยกเอาขอความมาเปรยบเทยบ

เพอประกอบความใหเดนชดขน ในกรณทหาถอยคามาอธบายใหเขาใจไดยาก เชน เรองทเปน

นามธรรมทงหลายการจะทาใหผอานเขาใจเดนชด ควรนาสงทมตวตนหรอสงทคดวาผอานเคยพบมา

เปรยบเทยบหรออาจนากรยาอาการของสงตางๆ มาเปรยบเทยบกได เชน เยนเหมอนนาแขง ขาว

เหมอนดงสาล ไวเหมอนลง บางทอาจนาความรสกทสมผสไดทางกายมาเปรยบเทยบเปนความรสก

ทางใจ เชน รอนใจดงไฟเผา รกเหมอนแกวตา เปนตน โวหารแบบนมกใชแทรกอยในโวหารแบบ

อน ตวอยางอปมาโวหาร เชน ความสวยเหมอนดอกไม เมอถงเวลาจะรวงโรยตามอายขย แตความด

เหมอนแผนดน ตราบใดทโลกดารงอย ผนดนจะไมมวนสญหายไดเลย ความดจงเปนของคโลก และ

ถาวรกวาความสวย ควรหรอไมถาเราจะหนมาเทดทนความดมากกวาความสวย เราจะไดทาแตสงท

ถกเสยท

9.4 แบบสาธก หรอสาธกโวหาร สาธก หมายถง ยกตวอยางมาอางใหเหน สาธกโวหาร

จงหมายถงโวหารทยกตวอยางมาประกอบอาง เพอใหผอานเขาใจเรองไดชดเจนขน ตวอยางทยกมา

อาจจะเปนตวอยางบคคล เหตการณหรอนทาน โวหารแบบนมกแทรกอยโวหารแบบอน เชนเดยวกบ

อปมาโวหาร ตวอยาง สาธกโวหาร เชน

“....พงสงเกตการบชาในทางทผดใหเกดโทษ ดงตอไปน

ในสานกอาจารยทศาปาโมกข เมองตกศลา มเดกวยรนเปนลกศษยอยหลายคน เรยนวชา

ตางกนตามแตเขาถนด มเดกวยรนคนหนงชอ สญชวะ อยในหมนนเรยนเวทยมนตเสกสตวตาย

ใหฟนคนชพได ตามธรรมเนยมการเรยนเวทยมนตตองเรยนผกและเรยนแกไปดวยกน แตเขาไมได

เรยนมนตแก”

มาวนหนง สญชวะกบเพอนหลายคนพากนเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสอโครงตว

หนงนอนตายอย “นแนะเพอน เสอตาย” สญชวะเอยขน “ขาจะเสกมนตใหเสอตวนฟนคนชพขนคอย

ดนะเพอน” “แนเทยวหรอ” เพอนคนหนงพด “ลองปลกมนใหคนชพลกขนดซ ถาเธอสามารถ” แลว

เพอนๆ คน อนๆ ปนขนตนไมคอยด “แนซนา” สญชวะยนยน แลวเรมรายมนตเสกลงทรางเสอ พอเจา

เสอฟนคนชพขนยนรสกหว มองเหนสญชวะพอเปนอาหารแกหวได จงสะบดแยกเขยวอวดสญชวะ

และคารามวงปราดเขากดกานคอสญชวะลมตายลง

เมออาจารยไดทราบขาวกสลดใจและอาลยรกในลกศษยมาก จงเปลงอทานขนวา

“นแหละผลของการยกยองในทางทผด ผยกยองคนเลวราย ยอมรบนบถอเขาในทางมบงควร

ตองไดรบทกขถงตายเชนนเอง”

จาก ฐะปะนย นาครทรรพ การประพนธ ท 041 อกษรเจรญทศน 2519 หนา 9

9.5 แบบเทศน หรอเทศนาโวหาร คอโวหารทอธบายชแจงใหผอานเชอถอตาม โดยยก

เหตผลขอเทจจรง อธบายคณ โทษ แนะนาสงสอน ตวอยางเชน

76 | ห น า

“คนคงแกเรยนยอมมปรชาญาณ ฉลาดคด ฉลาดทา ฉลาดพดและมความรสกสง

สานกในผดชอบชวด ไมกลาทาในสงทผดทชว เพราะรสกละอายขวยเขนแกใจและรสกสะดง

หวาดกลวตอผลรายอนพงจะไดรบ รสกอมใจในความถกตอง รสกเสยใจในความผดพลาด และรเทา

ความถกตองนนวา มไดอยทดวงดาวประจาตว แตอยทการกระทาของตวเอง พงทราบวา ความฉลาด

คด ฉลาดทา ฉลาดพดและความรสกสงทาใหคดด ทจรงและคดจรงทด ทาดทจรง ทาจรงทด และพดด

ทจรง พดจรงทด นคอวธจรรยาของคนแกเรยน

จากฐะปะนย นาครทรรพ การประพนธ ท 041 อกษรเจรญทศน 2519 หนา 8

โวหารตางๆ ดงกลาว เมอใชเขยนเรยงความเรองหนงๆ ไมไดหมายความวาจะใชเพยงโวหาร

ใดโวหารหนงเพยงโวหารเดยว การเขยนจะใชหลายๆ แบบประกอบกนไป แลวแตความเหมาะสม

ตามลกษณะเนอเรองทเขยน

การเขยนเรยงความเปนศลปะ หลกการตางๆ ทวางไมไดเปนหลกตายตว ตวอยาง

คณตศาสตร วทยาศาสตร ดงนน จงเปนเพยงแนวปฏบตและขอเสนอแนะ ในการเขยนอาจพลกแพลง

ไดตามความเหมาะสมทเหนสมควร

ตวอยาง เรยงความเรอง สามเสา

ครวไทยแตกอนครงหงขาวดวยฟนนน มสงสาคญอยางหนงคอ กอนเสา เรายงหาครวอยางน

ดไดในชนบท กอนเสานนอาจเปนดนหรอกอนหน มสามกอนตงชนกนมชองวางสาหรบใสฟน กอน

เสาสามกอนนเองเปนทสาหรบตงหมอขาวหมอแกงอนเปนอาหารประจาชวตของคนไทย ดๆ ไปกอน

เสาสามกอนนนกเปนสญลกษณของชาตไทย เพราะชาตไทยแตไหนแตไรกตงอยบนกอนเสาสามกอน

นน มชาต ศาสนา พระมหากษตรย พระพทธศาสนากประกอบดวยกอนเสาสามกอนคอ พระพทธ

พระธรรม พระสงฆ

กอนเสาสามกอนหรอสามเสาน เมอคดไปอกทกเปนคตอนดทเรานาจะยดเปนเครองเตอนใจ

ภาษตจนมวา คนเราจะมชวตมนคง จะตองนงบนมาสามขา มาสามขาตามภาษตจนนนหมายถง สง

สาคญสามอยางทพยงชวตเรา สงสาคญนนจะเปนอะไรกไดแตตองมสามขา ถามเพยงสองชวตกยง

ขาดความมนคง ภาษตจนนฟงคลายๆ “สามเสา” คอวาชวตของเราตงอยบนกอนสามกอน จงมความ

มนคง

กกอนเสาทงสามสาหรบชวตนคออะไร ตางคนอาจหากอนเสาทงสามสาหรบชวตของตวเอง

ได บางทานอาจยดพระไตรลกษณ คอ ความทกข 1 ความไมเทยง 1 และความไมใชตวของเรา 1 เปน

การยดเพอทาใจมใหชอกชาขนมวในยามทตกทกขไดยาก หรอจะใชเปนเครองเตอนมใหเกดความ

ทะเยอทะยานตน ทาลายสนตสขของชวตกได บางคนยดไตรสกขาเปนกอนเสาทงสามแหง การยง

ชวตคอ ศล สมาธ ปญญา เปนหลก

ห น า | 77

2. การเขยนยอความ คอ การเกบใจความสาคญของเรองทอานหรอฟงมาเรยบเรยงใหม

อยางยอๆ โดยไมทาใหสาระสาคญของเรองนนคลาดเคลอน หรอขาดหายไป

การยอความเปนวธการหนงทชวยใหเราบนทกเรองราวตางๆ ทไดอานหรอฟงมานนไวโดย

ยอๆ โดยเกบรวบรวมไวเพอมใหหลงลม หรอเพอนาเรองทบนทกไวนนไปใชในโอกาสตางๆ

นอกจากนนการยอความยงชวยใหถายทอดเรองราวตอไปยงผอนไดถกตองรวดเรวอกดวย

หลกการยอความ

การยอความมหลกการทวไปดงตอไปน

1. ยอความตามรปแบบการยอความแบบตางๆ กาหนดไวในหวขอแบบการยอความ

2. อานเรองราวทจะยออยางนอย 2 เทยว เทยวแรกจบใจความใหไดวา เรองอะไร หรอใคร

ทาอะไรทไหน อยางไร เทยวทสองจบใจความใหละเอยดขน และพจารณาวาอะไรเปนใจความสาคญ

อะไรเปนใจความประกอบหรอพลความ หรอขอความทเสรมแตงใจความสาคญใหเดนชด ชดเจน

อะไรเปนกลวธการแตงถาจบใจความไมไดใหอานอกจนกวาจะสามารถจบใจความสาคญได

3. พจารณาเกบเฉพาะใจความสาคญ หรอเกบใจความประกอบทจาเปน

4. นาเฉพาะใจความทเกบไวมาเรยบเรยบใหมดวยภาษาของตนเองตามรปแบบทกาหนด

5. ความสนยาวของการยอความไมสามารถกาหนดเปนอตราสวนได ขนอยกบจดประสงค

ของการยอและลกษณะของเรองทยอ ลกษณะของเรองกคอเรองใดทมใจความประกอบมากถาเราเกบ

เฉพาะใจความสาคญกยอไดสน ถาเกบใจความประกอบทจาเปนดวย อตราสวนความยาวจะเพมขน

ดงนนจงไมมเกณฑกาหนดเรองอตราสวนของยอความ

6. เปลยนคาสรรพนามจากบรษท 1 บรษท 2 เปนบรษท 3 เพราะผยอทาหนาทเลาตอและ

เครองหมายใดๆ ทมอยในขอความเดม จะไมใชในยอความ เชน มาลพดวา “พอมาแลว” เปลยนเปน

เธอพดวาพอมาแลว คอใหยอรวมกนไป ไมแยกกลาวหรอขนบรรทดใหม

7. ใชถอยคาภาษางายๆ ไดใจความชดเจน เชน อนมวลบปผามาลอยในไพรสนฑ

เปลยนเปนดอกไมอยในปา แตถามคาราชาศพทยงคงใชอย

8. เลอกใชคาไดความหมายครอบคลม เชน เพอกลาวถงหนงสอพมพ วทย โทรทศน ใชคาวา

“สอสารมวลชน” แทน หรอเมอกลาวถงสมด ดนสอ ปากกา ยางลบ ไมบรรทด ควรใชคาวา “เครอง

เขยน” แทน เปนตน

9. ไมใชอกษรยอ หรอคายอ เวนแตอกษรยอ หรอคายอนนเปนทเขาใจและยอมรบใชกน

ทวไปแลว เชน พ.ศ. ร.ส.พ. ส.ป.อ. ฯลฯ

10. ขอความทยอแลวใหเขยนตอเนองกนโดยใชคาเช อม เพอใหความกระชบไมเย นเยอ

แตขอความทไมสมพนธกนใหยอหนาเปนตอนๆ

78 | ห น า

11. การยอความเปนรอยกรอง กใชวธเดยวกบรอยแกว แตเปลยนขอความจากรอยกรองเปน

รอยแกวธรรมดากอน

รปแบบการเขยนยอความ

เรองทจะยอมหลายรปแบบ เชน บทความ จดหมาย โอวาท ฯลฯ แตละรปแบบมแบบการ

ขนตนเฉพาะดงตอไปน

1. แบบของบทความ สารคด ตานาน นทาน นยาย เรองสน ฯลฯ

ยอ (บทความ สารคด ตานาน นทาน นยาย เรองสน) เรอง ................................

ของ ..................(ผแตง) .........................จาก..................(แหลงทมา).................ความวา

(ขอความ)..........................................................................................................

.....................................................................................................................................

2. แบบของจดหมาย สาสน หนงสอราชการ

ยอ (จดหมาย สาสน หนงสอราชการ) ฉบบท...............................ของ................

..........................................................ลงวนท ความวา..................................................

(ขอความ)..........................................................................................................

.....................................................................................................................................

3. แบบของประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยบคาสง ฯลฯ

ยอ (ประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยบคาสง ) เรอง ..................................

ของ.........................................ลงวนท .....................................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

ห น า | 79

4. แบบของขาว

ยอขาวเรอง.........................................จาก..........................ลงวนท

................................................................................ความวา..........................................................

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

5. แบบของโอวาท คาปราศรย สนทรพจน

ยอ (โอวาท คาปราศรย สนทรพจน ) ของ................................แก......................

.......................เนองใน......................(โอกาส)...........................ท.......................ณ วนท

..................................................................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

6. แบบปาฐกถา คาสอน คาบรรยาย ถอยแถลง

ยอ (ปาฐกถา คาสอน คาบรรยาย ถอยแถลง ) ของ.............................................

เรอง........................................แก...........................................ท....................................

...........................ณ วนท..........................................เวลา................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

80 | ห น า

7. แบบพระบรมราโชวาท เทศนา

ยอ (พระบรมราโชวาท เทศนา ) ใน.........................................พระราชทานแก

...................................................................ใน..........................................ท........................................ณ

วนท....................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

8. แบบทเปนรอยกรอง ใหถอดเปนรอยแกวกอนแลวยอตามรปแบบ คอ

ยอกลอนสภาพ (หรอรอยกรองแบบอนทยอ) เรอง..................................ตอน.....

.............................................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

9. ความเรยงทตดตอนมา

ยอเรอง.......................ของ..........................คดจากเรอง ...................................

................................จากหนงสอ.......................................................................ความวา

(ขอความ) .......................................................................................................

.....................................................................................................................................

ขอความทยอถาเรองเดมไมมชอเรองใหตงชอเรองใหตรงกบความสาคญของเรองนนๆ

ห น า | 81

ตวอยางยอความ

(รอยแกว)

เรอง

เปรยบเทยบนามสกลกบชอแซ

คนเรายงมอยเปนอนมาก ซงยงมไดสงเกตวา นามสกลกบชอแซของจนนนผดกนอยางไร

ผทแลดแตเผนๆ หรอซงมไดเอาใจใสสอบสวนในขอน มกจะสาคญวาเหมอนกนและมพวกจนพวก

นยมจนพอใจจะกลาววา การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชปรารภออกพระราชบญญต

นามสกลขนนน โดยทรงพระราชนยมตามประเพณชอแซของจน ซงถาจะตรองดกจะเหนวาคงจะไม

เปนเชนนนโดยเหตทจะอธบายตอไปน

แซของจนนน ตรงกบ “แคลน” ของพวกสกอตคอ เปนคณะหรอพวก หรอถาจะเทยบทาง

วดกคลายสานก เชนทเราไดยนเขากลาวๆ กนอยบอยๆ วาคนนนเปนสานกวดบวรนเวศ คนนเปน

สานกวดโสมนสดงนเปนตวอยาง สวนสกลนนตรงกบคาองกฤษวา “แฟมล” ขอผดกนอนสาคญ

ในระหวางแซกบนามสกลนนกคอผรวมแซไมไดเปนญาตสายโลหตกนกได แตสวนทรวมสกลนน

ถาไมไดเปนญาตสายโลหตตอกนโดยแทแลวกรวมสกลกนไมได นอกจากทจะรบเปนบตรบญธรรม

เปนพเศษเทานน

ตดตอนจากเรองเปรยบเทยบนามสกลกบแซ จากหนงสอปกณกคด พระราชนพนธ ของ

พระบาทสมเดจพระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว

ศลปบรรณาคาร 2515 หนา 75 - 76

การยอความจะเกบเฉพาะใจความสาคญและใจความประกอบทจาเปนบางสวนเพอให

ใจความยอความสมบรณ

ยอหนาท 1 ใจความสาคญวา “คนเรายงมอยเปนอนมาก ซงยงมไดสงเกตวานามสกลกบชอ

แซของจนนนผดกนอยางไร” นอกนนเปนใจความประกอบ

ใจความประกอบยอหนานไมเกบเพราะเหนวาไมจาเปน เนองจากใจความสาคญสมบรณท

จะนาไปยอไดอยแลว

82 | ห น า

ยอหนาท 2 ใจความสาคญ “ขอผดกนอนสาคญในระหวางแซกบนามสกลนนกคอ ผรวมแซ

ไมไดเปนญาตสายโลหตกนกได แตผรวมสกลนนถาไมไดเปนญาตสายโลหตตอกนโดยแทแลวกรวม

สกลกนไมได”

ใจความประกอบทจาเปนทควรเกบเพอเสรมใจความสาคญใหยอความไดใจความสมบรณ

ครบถวนคอ

“แซของจนเปนคณะหรอพวก หรอถาจะเทยบทางวดกคลายสานก”

“..............นอกจากทจะรบเปนบตรบญธรรมเปนพเศษเทานน”

เมอไดศกษาหลกการยออน ๆ ครบถวนกบดรปแบบการยอทใชแลว นาใจความทเกบไวมา

เรยบเรยงใหมดวยถอยคาของตนเอง รปแบบการยอเปนความเรยงทตดตอนมา ดงนน จงเขยนยอ

ความไดดงน

ยอเรอง เปรยบเทยบนามสกลกบชอแซ ของพระบาทสมเดจพระมหารามาธบด

ศรสนทรมหาวชราวธพระมงกฎเกลาเจาอยหว คดจากเรองเปรยบเทยบนามสกลกบชอแซจาก

หนงสอปกณกคด ความวา

มคนจานวนมากไมไดสงเกตวานามสกลกบแซของจนนนตางกน ผรวมแซของจนไมไดเปน

ญาตสายโลหตกนกได แตเปนคณะหรอพวกเหมอนสานกวดหนง สวนรวมสกลตองเปนญาตสาน

โลหตกนโดยแทเทานน เชนนนกเปนบตรบญธรรมทรบไวเปนพเศษ

ถาเปนการยอทมงเกบเฉพาะใจความสาคญ ขนตนรปแบบเหมอนกน แตใจความจะสนเขา

ดงน

มคนจานวนมากไมไดสงเกตวานามสกลกบแซของจนนนตางกน ผรวมแซของจนไมไดเปน

ญาตสายโลหตกได แตผรวมสกลตองเปนญาตสายโลหต หรอบตรบญธรรมทรบไวเปนพเศษเทานน

ห น า | 83

ตวอยางยอความ

(รอยกรอง)

ทหารเอกสยามสเศรษฐสงคราม

กบสทธการจดการศกษาสาหรบประเทศ

(กาพยฉบง)

“ถามหนอยเถดหนผเพยร เสรจจากโรงเรยน

แลวเจาจกทาอะไร”

“ฉนเปนพอคากได ใหเตยหดให

ตงหางอยางเถาแกฮง”

ถามทวทกคนกคง ใหคาตอบลง

รอยกนมพลนสงสย

จากโรงเรยนจนจงไป ถามโรงเรยนไทย

จกไดคาตอบนาน

“ผมคดเขาทาราชการ เชนทานขนชาญ

ลกบานเดยวกนมนหมาย”

“หนอยานกวางายดาย คดเขาคาขาย

พอคาคอยนามงม”

“ผมรกราชการงานด ตาแหนงหนาท

ยศศกดบฎตรานาแสวง”

“บดยามสยามตองการแรง ไทยฉลาดทกแขนง

ทงนอกและในราชการ”

“เศรษฐกจกกจแกนสาร นกเรยนรกงาน

ควรเลอกประกอบเหมอนกน”

“ผมชอบราชการเทานน ตงใจหมายมน

แตจะเขารบราชการ”

คาตอบเชนนมประมาณ กสวนรองวาน

คานงจะพงพศวง

นกไปไมนางวยงง การคาขายคง

ไมคนไมคอยเคยทา

เคยแตรงเกยจดวยซา นายไพรดวยชา

นาญลวนงานเรยก “ราชการ”

........................................................

ครเทพ โคลงกลอนของครเทพ เลม 1 ครสภา 2515

84 | ห น า

ขอความทยอไดดงน

ยอ กาพยฉบง เรองโครงกลอนของครเทพ ตอน ทหารเอกสยามสเศรษฐสงครามกบสทธ

การจดการศกษาสาหรบประเทศ ความวา

ถาถามนกเรยนในโรงเรยนจนกบโรงเรยนไทยวา เมอสาเรจการศกษาแลวจะไปประกอบ

อาชพอะไร นกเรยนในโรงเรยนจนตอบวาจะไปเปนพอคา และนกเรยนในโรงเรยนไทยจะตอบวาจะ

ทางานราชการ คาตอบเชนนเปนเพราะคนไทยไมคนเคยและไมคอยเคยคาขายจงไมเหนความสาคญ

ทงๆ ทเรองคาขายเปนเรองสาคญทควรเลอกเปนอาชพไดเหมอนกนและเหมาะสมกบประเทศไทยท

กาลงตองการคนฉลาดทางานทกประเภทไมใชเพยงงานราชการเทานน

สรป

ยอความเปนการเขยนแบบหนงทเกบใจความสาคญของเรองเดมมาเขยนใหมใหสนกวาเดม

เพอสะดวกแกการเขาใจและการนาไปใช การยอความตองบอกลกษณะและทมาของขอความทจะยอ

และยอใหไดใจความครบถวนใจความของขอความเดม

ห น า | 85

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร

1. การเขยนจดหมาย เปนการสอสารโดยตรงระหวางบคคลหรอระหวางหนวยงานตางๆ

ชวยทาใหระยะทางไกลเปนใกล เพราะไมวาบคคลหรอหนวยงานจะหางไกลกนแคไหนกสามารถใช

จดหมายสงขาวคราวและแจงความประสงคไดตามความตองการ การสงสารหรอขอความในจดหมาย

ตองเขยนใหแจมแจงชดเจนเพอจะไดเขาใจตรงกนทงสองฝาย

องคประกอบและรปแบบของจดหมาย

ผเรยนคงเคยเขยนจดหมายหรออานจดหมายมาบางแลว คงจะสงเกตเหนวาจดหมายนน ไมวา

ประเภทใด จะตองประกอบดวยสงตางๆ ดงน

1. ทอยของผเขยน เรมกงกลางหนากระดาษระหวางเสนคนหนากบรมของขอบกระดาษ

2. วน เดอน ป ทเขยนจดหมาย ใหเยองมาทางซายของตาแหนงทเขยนทอยเลกนอย

3. คาขนตน หางจากขอบกระดาษดานซาย 1 นว

4. เนอหา ขนอยกบยอหนาตามปกต อาจจะอยห างจากขอบกระดาษดานซาย 2 นว

5. คาลงทายอยแนวเดยวกบทอยของผเขยน

6. ชอผเขยน อยใตคาลงทาย ลาเขาไปเลกนอย

ตวอยาง รปแบบการเขยนจดหมายทวไป

สถานทเขยนจดหมาย .............................

วน..........เดอน......................ป...............

ระยะ 1 นว คาขนตน............ ................................................................................................

ประมาณ 2 นว เนอหา ........................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

คาลงทาย ...............................................

ชอผเขยน ...............................................

86 | ห น า

หลกการทวไปในการเขยนจดหมาย

การเขยนจดหมายควรคานงถงสงตอไปน

1. การใชถอยคา จดหมายทด ตองใชถอยคาในการเขยนใหถกตองเหมาะสมกบประเภท

ของจดหมายและผรบจดหมายดวย ไดแก

จดหมายสวยตว การเขยนจดหมายสวนตวไมมขอกาหนดเกยวกบการใชคาขนตนและ

คาลงทายทตายตวเพยงแตเลอกใชใหเหมาะสมเทานน คาขนตนและลงทายสาหรบบคคลทวไป

มแนวทางการเขยนสาหรบเปนตวอยางใหเลอกใช ดงน

บคคลทตดตอ คาขนตน คาลงทาย

ญาตผใหญ เชน พอ แม

ป ยา

ตา ยาย

กราบเทา....................ท

เคารพอยางสง

กราบเทาดวยความเคารพ

อยางสง

หรอกราบมาดวยความ

เคารพรกอยางยง

ญาตลาดบรองลงมา เชน

ลง ปา นา อา

กราบ....................ทเคารพ

หรอ กราบ.....................ท

เคารพอยางสง

กราบมาดวยความเคารพ

ดวยความเคารพ

ดวยความเคารพอยางสง

พหรอญาตชนพ พ......................ทรก

ถง....................ทรก หรอ

....................เพอนรก หรอ

........................นองรก

ดวยความรก

รกหรอคดถง

หรอรกและคดถง

คร อาจารยหรอ

ผบงคบบญชาระดบสง

กราบเรยน...........ทเคารพ

อยางสง

ดวยความเคารพอยางสง

ผบงคบบญชาระดบใกลตว

ผเขยน

เรยน................ทเคารพ ดวยความเคารพ

ห น า | 87

2. มารยาทในการเขยนจดหมาย

2.1 เลอกกระดาษ ซอง ทสะอาดเรยบรอย หากเปนไปไดควรใชกระดาษททาขนเพอ

การเขยนจดหมายโดยตรง แตถาหาไมไดกควรใชกระดาษทมสสภาพ กระดาษทใชเขยนควรเปน

กระดาษเตมแผน ไมฉกขาด ไมยยยบเยน ไมสกปรก

2.2 ซองจดหมายทดทสดคอซองทการสอสารแหงประเทศไทยจดทาขน เพราะมขนาด

และคณภาพไดมาตรฐาน ซองประเภทนมจาหนายตามททาการไปรษณยโทรเลขทกแหง ถาหาซอง

จดหมายของการสอสารแหงประเทศไทยไมได กอาจเลอกซองซอจากซองทเอกชนทาขนจาหนาย

ซงถาเปนในกรณหลงนควรเลอกซองทมสสภาพ ไมควรมลวดลาย

2.3 ไมควรใชซองทมตราครฑสงจดหมายทมใชหนงสอราชการ

2.4 ไมควรใชซองทมขอบซองเปนลายขาวแดงนาเงนสลบกน ซงเปนซองสาหรบสง

จดหมายไปรษณยอากาศไปยงตางประเทศ

2.5 เขยนหนงสอใหชดเจน อานงาย การเขยนตวอกษรคอนขางโตและเวนชองไฟ

คอนขางหางจะชวยใหจดหมายนนอานงาย

2.6 ไมควรเขยนดวยดนสอดาดนสอสตางๆ หรอหมกสแดง เพราะถอวาไมสภาพ สท

เหมาะสมคอ หมกสนาเงนและสดา

2.7 จะตองศกษาใหถกตองถองแทกอนวา ผทเราจะเขยนจดหมายไปถงนนเปนใครม

ตาแหนงหนาทอะไร การเขยนขอความในจดหมายกด การจาหนาซองกด จะตองระบตาแหนง

หนาทชนยศของผนนใหถกตองและตองสะกดชอ นามสกล ยศ ตาแหนงของผนนใหถกตองดวย

2.8 เมอเขยนจดหมายเสรจแลว ตองพบใหเรยบรอยแลวบรรจซอง จาหนาซองให

ถกตองครบถวน ปดดวงตราไปรษณยยากรใหครบถวนตามราคาและถกตาแหนง กอนทจะนาไปสง

2.9 เขยนจาหนาซองจดหมาย

2.9.1 เขยนชอ นามสกลของผรบใหถกตอง ชดเจน อานงาย ถาผรบเปนแพทย

เปนอาจารย หรอตารวจ ทหาร หรอคานาหนานามแสดงเกยรตยศหรอฐานนดรศกด เชน บ.จ.

ม.ร.ว. ม.ล. กใชถอยคาพเศษเหลานนนาหนาชอ คานาหนาชอควรเขยนเตม ไมควรใชคายอ ถาทราบ

ตาแหนงกระบตาแหนงลงไปดวย

ในกรณทไมทราบรายละเอยดดงกลาว ควรใชคาวา คณ นาหนาชอผรบในการจา

หนาซองจดหมายนน

2.9.2 ระบสถานทของผรบใหถกตอง ชดเจนและมรายละเอยดพอทบรษ

ไปรษณยจะนาจดหมายไปสงไดไมผดพลาด ระบเลขทบาน หางรานหรอสานกงาน ซอย ตรอก ถนน

หมบาน ตาบล อาเภอ ในกรณตางจงหวด หรอแขวง เขต ในกรณกรงเทพมหานคร ทสาคญคอจะตอง

ระบรหสไปรษณยถกตองทกครง จดหมายจะถงผรบเรวขน

88 | ห น า

หมายเหต การสอสารแหงประเทศไทยไดจดทาเอกสารแสดงรหสไปรษณยของ

อาเภอและจงหวดตางๆ สาหรบแจกจายใหประชาชน ทานจะตดตอขอรบไดจากททาการไปรษณย

โทรเลขทกแหง

2.9.3 การจาหนาซอง การสอสารแหงประเทศไทย แนะนาใหเขยนนามและทอย

พรอมดวยรหสไปรษณยของผสงไวท มมบนดานซายมอของซองและเขยนชอผรบพรอมทอยและ

รหสไปรษณยไวตรงกลาง ดงตวอยาง

ตวอยางการเขยนจาหนาซองจดหมาย

(ชอทอยผฝาก) ทผนก

นายวศษฎ ดรณวด ตราไปรษณยยากร

708/126 ถนนจรลสนทวงศ

แขวงรองเมอง เขตปทมวน กรงเทพฯ

(ชอและทอยของผรบ)

นายสญญา ทองสะพก

364 ก 1 หม 1 ถนนรมคลองรดหลวง

ตาบลตลาด อาเภอพระประแดง

จงหวดสมทรปราการ

รหสไปรษณย

หมายเหต การสอสารแหงประเทศไทยมบรการพเศษตางๆ ทจะชวยปองกนมใหจดหมายสญ

หายหรอชวยใหจดหมายถงมอผรบไดรวดเรว ทนเวลา เชน บรการ EMS เปนตน ผสนใจจะใช

บรการตางๆ ดงกลาว จะตองไปตดตอทททาการไปรษณยโทรเลขโดยตรง เพราะจะตองกรอกแบบ

รายการบางอยางการเขยนขอความในทานองทวา “ขอใหสงดวน” ลงบนซองจดหมายไมทาใหจด

หมายถงเรวขนแตอยางใด

ประเภทของจดหมาย จดหมายแบงออกเปน 4 ประเภท คอ จดหมายสวนตว จดหมายกจ

ธระ จดหมายธรกจ และจดหมายราชการหรอหนงสอราชการ

1 0 3 3 0

1 0 3 3 0

ห น า | 89

1. จดหมายสวนตว คอ จดหมายทบคคลซงรจกคยเคยกนตดตอกนดวยวตถประสงค

ทเปนการสวนตว เชน เพอสงขาวคราว ถามทกขสข เลาเรองราว ฯลฯ เปนการตดตออยางไมเปน

ทางการ เชน จดหมายเลาเรองราวทกขสข จดหมายแสดงความรสกยนด เสยใจ ขอบคณหรอขอโทษ

ในกรณตางๆ เปนตน

การเขยนจดหมายสวนตวแมจะยนยอมใหใชถอยคาทแสดงความสนทสนมเปนกนเองไดแตก

ควรระมดระวงอยาใหผอานเขาใจผด และควรแสดงความสาราญมากกวาการพดกนโดยปกต

จดหมายสวนตวทมเนอหาเปนการขอบคณ หรอแสดงความยนดอาจเขยนลงในบตรท

ออกแบบไวอยางสวยงาม แทนการเขยนในกระดาษกได

การเขยนจดหมายสวนตว นยมใหเขยนดวยลายมอทอานงาย แสดงความตงใจเขยนไมนยม

ใชการพมพดดจดหมายหรอจาหนาซองจดหมายสวนตว

90 | ห น า

ตวอยางจดหมายสวนตว

บรษทเกษตร จากด

4/21 สขมวท กรงเทพมหานคร 10110

12 เมษายน 2538

กราบเทา คณพอคณแมทเคารพอยางสง

ผมไดมารายงานตวเขาทางานทบรษทนเรยบรอยแลวตงแตวนท 10 บรษทนม

สานกงานใหญอยตามทอยขางบนน แตมเรอนเพาะชาและสวนกลาไมขนาดใหญมากอยทเขตมนบร

ทกเชาพนกงานทกคนจะตองมาลงเวลาปฏบตงานและรบทราบคาสง หรอรบมอบหมายงาน จากนน

จงแยกยายกนไปปฏบตงาน

ผมไดรบมอบหมายใหดแลสวนกลาไมทเขตมนบร ผมรบผดชอบพนทเขต 9

ซงเปนเขตเพาะเลยงดแลกลาไมไผ มคนงานชวยผมทางาน 3 คน ทกคนเปนคนดและขยน งานททา

จงเปนไปดวยด

ผมสขสบายด เพราะทพกซงอย ช นบนของสานกงานบรษทซ งบรษทจดให

มความสะอาดดและกวางขวางพอสมควร ทงอยไมไกลยานขายอาหาร ผมจงหาซออาหาร

มารบประทานไดสะดวก นบไดวาผมไดทางานทด และมทพกทสะดวกสบายทกประการ

หวงวา คณพอและคณแมและนองทงสองคงสบายดเชนกน ผมจะกลบมาเยยมบาน

ถามวนหยดตดตอกนหลายวน และจะเขยนจดหมายมาอกในไมชาน

ดวยความเคารพอยางสง

เสมา ธรรมจกรทอง

ห น า | 91

๒. จดหมายกจธระ คอจดหมายตดตอระหวางบคคลกบบคคลหรอบคคลกบหนวยงานดวย

เรองทมใชเรองสวนตว แตเปนเรองทเกยวกบงาน เชน การสมครงาน การตดตอสอบถาม

การขอความรวมมอ ฯลฯ ภาษาทใชจงตองสภาพและกลาวถงแตธระเทานน ไมมขอความทแสดง

ความสมพนธเปนการสวนตวตอกน

ตวอยางจดหมายกจธระ

โรงเรยนลาปางกลยาณ ถนนพหลโยธน

อ.เมอง จ.ลาปาง 52000

24 กนยายน 2528

เรยน ผจดการวสดการศกษา 1979 จากด

ดวยทางโรงเรยนลาปางกลยาณ มความประสงคจะซอสไลดประกอบการสอนวชา

ภาษาไทยระดบมธยมศกษาตอนตน ตามรายการตอไปน

1. ชดความสนกในวดเบญจมบพตร จานวน 1 ชด

2. รามเกยรตตอนศกไมยราพ จานวน 1 ชด

3. แมศรเรอน จานวน 1 ชด

4. ขอคดจากการบวช จานวน 1 ชด

5. หนงตะลง จานวน 1 ชด

ตามรายการทสงซอมาขางตน ดฉนใครขอทราบวา รวมเปนเงนเทาไร จะลดไดก

เปอรเซนต และถาตกลงซอจะจดสงทางไปรษณยไดหรอไม

หวงวาทานคงจะแจงเกยวกบรายละเอยดใหทราบโดยดวน จงขอขอบคณมาในโอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

สมใจ หยงศกด

(น.ส.สมใจ หยงศกด)

ผชวยพสดหมวดวชาภาษาไทย

92 | ห น า

3. จดหมายธรกจ คอจดหมายตดตอในเรองทเกยวกบธรกจ เชน การเสนอขายสนคา

การขอทราบรายละเอยดเพมเตมเกยวกบสนคาหรอบรการ การสงซอสนคา การตดตามทวงหน ฯลฯ

จดหมายกจธระและจดหมายธรกจ มลกษณะการตดตอทเปนทางการมากกวาจดหมาย

สวนตว จงตองใชคาสภาพ งาย และมเนอความกะทดรด เขาใจไดตรงกนทงผเขยนและผอานใน

การใชภาษาเขยนใหถกกบระดบของจดหมาย โดยทวไปแลวถาเขยนจดหมายสวนตวถงบคคลทสนท

สนมกน กจะใชคาระดบทไมเปนทางการ แตถาเขยนจดหมายธรกจตางๆ กใชคาระดบทเปนทางการ

ตวอยาง เปรยบเทยบคาเดมทเปนทางการกบคาระดบทไมเปนทางการ

ทเปนทางการ

(สาหรบเขยนจดหมายธรกจและหนงสอราชการ)

ทไมเปนทางการ

(สาหรบเขยนจดหมายสวนตวถงผท

คนเคย)

1.เขาขบขรถจกรยานยนตไปชมภาพยนตร

2.บดามารดาตองการใหขาพเจามอาชพเปนแพทย

แตขาพเจาตองการเปนครชนบท

3 หนงสอเลมนคงขายไดหมดในเวลาอนรวดเรว

เพราะรวบรวมวาทะสาคญๆ ของผมชอเสยง

ไวหลายคน

1.เขาขรถเครองไปดหนง

2.พอแมอยากใหฉนเปนหมอ แตฉนอยากเปน

ครบานนอก

3.หนงสอเลมนมหวงขายไดเกลยงเพราะรวม

คาดงของคนดงไวหลายคน

ห น า | 93

ตวอยางจดหมายธรกจ

รานบรรณพภพ

42-44 ถนนบญวาทย

อ.เมอง จ.ลาปาง 5200

โทร. 054 218888

3 สงหาคม 2528

เรอง สงกระดาษอดสาเนา

เรยน หวหนาฝายพสดสานกงานนาคางและเพอน

ตามทสงกระดาษจดสาเนายหอไดโต จานวน 50 รมนนทางรานไดจดสงมาเรยบรอยแลว

พรอมทงไดแนบใบสงของมาดวย

หากทางสานกงานของทานไดรบสงของดงกลาวครบถวนแลว กรณาตอบใหทางราน

ทราบดวยจะเปนพระคณอยางสง

ขอแสดงความนบถอ

ธาดา บรรณพภพ

(นายธาดา บรรณพภพ)

ผจดการ

ตวอยาง การจาหนาซองจดหมายธรกจ

รานบรรณพภพ

42-44 ถนนบญวาทย

อ.เมอง จ.ลาปาง 52000

โทร. 154 218888

เรยน หวหนาฝายพสด สานกงานนาคางและเพอน

สานกงานนาคางและเพอน

ถนนเจรญประเทศ จงหวดลาปาง

52000

94 | ห น า

2. จดหมายราชการหรอหนงสอราชการ คอสวนทถอเปนหลกฐานในราชการ ไดแก

หนงสอทมทไปทมาระหวางสวนราชการ หรอหนงสอทสวนราชการมไปถงหนวยงานอน ซงมใช

สวนราชการหรอมไปถงบคคลภายนอก หรอหนงสอทหนวยงานอนซงมใชสวนราชการ หรอ

บคคลภายนอกเขยนมาถงสวนราชการ

จดหมายราชการ ตองใชถอยคาและรปแบบการเขยนใหถกตองตามระเบยบททางราชการ

กาหนดไว ระเบยบดงกลาวเรยกวา ระเบยบงานสารบรรณ รปแบบหนงสอราชการจงมรปแบบ

เฉพาะดงน

1. ตองใชกระดาษของทางราชการ เปนกระดาษตราครฑสขาว

2. บอกลาดบทการออกหนงสอของหนวยงานนน โดยใหลงรหสพยญชนะและเลข

ประจาตวของเจาของเรองทบเลขทะเบยนหนงสอสง เชน นร 0110/531 รหสพยญชนะ นร คอ

สานกนายกรฐมนตร 0110 คอเลขประจาของเจาของเรอง 531 คอทะเบยนหนงสอทสงออก

3. สวนราชการของหนงสอ ใหลงชอสวนราชการ สถานทราชการ หรอคณะกรรมการซง

เปนเจาของหนงสอนน และลงสถานทตงไวดวย

4. วนเดอนป ใหลงตวเลขบอกวนท ชอเตมของเดอนและตวเลขของปพทธศกราชทออก

หนงสอ

5. เรอง ใหลงเรองยอทเปนใจความสนทสดของหนงสอนน

6. คาขนตน ใหใชคาขนตนตามฐานะของผรบหนงสอ ตามดวยตาแหนงของผทหนงสอนนมถง

7. อางถง (ถาม) ใหอางถงหนงสอทเคยมตดตอกนเฉพาะหนงสอทสวนราชการผรบ

หนงสอนนไดรบมากอนแลว โดยใหลงชอสวนราชการของหนงสอ เลขทออกหนงสอ วนท เดอน

ปพทธศกราชของหนงสอ

8. สงทสงมาดวย (ถาม) ใหลงชอสงของหรอเอกสารทสงไปพรอมกบหนงสอนน

ถาไมสงไปในซองเดยวกนใหแจงวา สงไปโดยทางใด

9. ขอความ ใหลงสาระสาคญของเรองใหชดเจนและเขาใจงาย หากมความประสงค

หลายประการใหแยกเปนขอๆ

10. คาลงทาย ใหใชคาลงทายตามฐานะของผรบหนงสอ

11. ลงชอ ใหลงลายมอเจาของหนงสอและใหพมพชอเตมของเจาของลายมอไวใตลายมอชอ

12. ตาแหนง ใหลงตาแหนงเจาของหนงสอ เชน อธบด ผวาราชการจงหวด

ผบญชาการกองพล ฯลฯ

13. สวนราชการเจาของเรอง ใหลงชอสวนราชการเจาของเรองหรอหนวยงานทออกหนงสอ

พมพไวมมลางซายแนวเดยวกบตาแหนงผออกหนงสอหรอตากวา

14. โทร. ใหลงหมายเลขโทรศพทของหนวยงานเจาของเรอง

ห น า | 95

ตวอยางแบบจดหมายราชการ

ตราครฑ

ท.............

ชอสวนราชการเจาของหนงสอ

วน.......เดอน...................พ.ศ.............

เรอง.................................

เรยน หรอ กราบเรยน.......................

อางถง..................................... (ถาม)

สงทสงมาดวย......................... (ถาม)

ขอความ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................

สรป

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.............................................................................................................

คาลงทาย............................................................

ลายเซน.................................................

ชอตวบรรจง...............................................

ตาแหนง.................................

สวนราชการเจาของเรอง........................................

โทรศพท (ถาม) .......................................................

96 | ห น า

ตวอยางรปแบบจดหมายราชการ

ท ศธ 0210.06/4 ศนยเทคโนโลยทางการศกษา

กรมการศกษานอกโรงเรยน

ถนนศรอยธยา กทม. 10400

11 มกราคม 2554

เรอง ขอเชญเปนวทยากร

เรยน ผชวยคณบดคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

ดวยศนยเทคโนโลยทางการศกษา สานกงาน กศน. กาลงดาเนนการจดและผลตรายการ

โทรทศนเสรมหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 วชา

วทยาศาสตร ระดบมธยมศกษาตอนตนเพอออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนเพ อการศกษา

กระทรวงศกษาธการ (ETV)

ศนยเทคโนโลยทางการศกษาจงขอเรยนเชญ อาจารยประสงค ตนพชย อาจารยประจา

ภาควชา อาชวศกษา คณะศกษาศาสตร ซงเปนผมความรและประสบการณ เรองเทคโนโลยในการ

ขยายพนธพชเปนวทยากร บรรยายเรองดงกลาว โดยจะบนทกเทปในวนองคาร ท 31 มกราคม 2554

เวลา 10.00-11.00 น.

จงเรยนมาเพอขอความอนเคราะห และขอขอบคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

รชดา คลสนทร

(นางรชดา คลสนทร)

ผอานวยการศนยเทคโนโลยทางการศกษา

ฝายรายการโทรทศนเพอการศกษาตามหลกสตร

โทร. 02-3545730-40

ห น า | 97

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ เปนสวนหนงของจดหมายราชการ หรอหนงสอราชการ

ซงกคอหนงสอทใชตดตอกนระหวางเจาหนาทของรฐกบบคคลภายนอกดวยเรองเกยวกบราชการ

จดหมายราชการแบงไดเปน 5 ประเภท คอ

1. หนงสอภายนอก

2. หนงสอภายใน

3. หนงสอประทบตราแทนการลงชอ

4. หนงสอสงการและโฆษณา

5. หนงสอทเจาหนาททาขนหรอรบไวเปนหลกฐานในราชการ

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ จดอยในจดหมายราชการประเภทท 4 คอหนงสอสงการ

และโฆษณา ซงแบงเปน 9 ประเภท คอ ขอบงคบ ระเบยบ คาสง คาแนะนา คาชแจง ประกาศ

แจงความ แถลงการณและขาว

ในทนจะกลาวถงการเขยนขาว ประกาศและแจงความ

การเขยนขาว

คอบรรดาขอความททางราชการเหนสมควรเปดเผย เพอแจงเหตการณทควรสนใจใหทราบ

แบบการเขยนขาว

ขาว......................................ชอสวนราชการทออกขาว......................................

เรอง .............................................................................................................................

ขอความทเปนขาว

……………………………………………………………………….…………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………

สวนราชการเจาหนาท

วน เดอน ป

98 | ห น า

การเขยนประกาศ

คอบรรดาขอความททางราชการประกาศใหทราบเพอปฏบต

แบบประกาศ

ประกาศ.....................................ชอสวนราชการทออกประกาศ ...............................................

เรอง ........................................................................................................................................................

ประกาศและขอความทสงใหปฏบต ..........................................................................................

.................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

ประกาศ ณ วนท................................................

ลงชอ....................................................

พมพชอเตม

(ตาแหนง)

การเขยนแจงความ

คอบรรดาขอความใดๆททางราชการแจงใหทราบ

แบบแจงความ

แจงความ..........................................ชอสวนราชการทแจงความ...............................................

เรอง ........................................................................................................................................................

ขอความทตองการใหทราบ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

แจงความ ณ วนท....................................................

ลงชอ........................................................

พมพชอเตม

(ตาแหนง)

ห น า | 99

มารยาทในการเขยน

1. ความรบผดชอบ ไมวาจะเกดผลดหรอผลเสย รวมทงขอบกพรองตางๆ ถอเปนมารยาทท

สาคญทสด

2. การตรวจสอบความถกตองเพอใหผอานไดอานงานเขยนทถกตอง

3. การอางองแหลงขอมล เพอใหเกยรตแกเจาของความคดทอางถง

4. ความเทยงธรรม ตองคานงถงเหตมากกวาความรสกสวนตน

5. ความสะอาดเรยบรอย เขยนดวยลายมออานงาย รวมทงการเลอกใชกระดาษและสนาหมกดวย

100 | ห น า

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา

การเขยนหนงสอจรงๆ เปนเรองทไมยาก ถาไดเขยนบอยๆ จะรสกสนกแตคนสวนใหญ

มกมองวาการเขยนเปนเรองยาก เปนเรองของคนทมพรสวรรคเทานนจงจะเขยนได อนทจรงถาหาก

ผเรยนรกทจะเขยนและเขยนใหไดดแลวไมตองพงพาพรสวรรคใดๆ ทงสน ในการเขยนพรแสวง

ตางหากทจะเปนพลงผลกดนเบองตนทจะทาใหผสนใจการเขยนหนงสอไดด พรแสวงในทนกคอ

การหมนแสวงหาความรนนเองประกอบกบมใจรก และมองเหนประโยชนของการเขยน รวมทง

การฝกฝนการเขยนบอยๆ จะทาใหความชานาญเกดขนได

หมนแสวงหาความร (พรแสวง)

ในการเรมตนของการเขยนอะไรกตาม ผเขยนจะเขยนไมออกถาไมตงเปาหมายในการเขยน

ไวลวงหนาวาจะเขยนอะไร เขยนทาไมเพราะการเขยนเรอยเปอย ไมทาใหงานเขยนนาอานและทาให

งานชนนนไมมคณคาทควร งานเขยนทมคณคาคองานเขยนทเขยนอยางมจดหมาย มขอมลทนาเชอถอ

และอางองไดซงเกดจากการขยนหมนคนควาขอมลโดยเฉพาะในยคขอมลขาวสารไรพรมแดนดงเชน

ในปจจบนการมขอมลยอมทาใหเปนผทไดเปรยบผอนเปนอนมาก เพราะยคปจจบนเปนยคแหง

การแขงขนกนในทกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกจ ใครมขอมลมากจะเปนผไดเปรยบคแขงขนอนๆ

เพราะการนาขอมลมาใชประโยชนไดเรวกวานนเอง การหมนแสวงหาความรเพอสะสมขอมลตางๆ

ใหตวเองมากๆ จงเปนความไดเปรยบ และควรกระทาใหเปนนสยตดตวไป เพราะการกระทาใดๆ

ถาทาบอยๆ ทาเปนประจาในวนหนงกจะกลายเปนนสยและความเคยชนทตองทาตอไป

การคนควารวบรวมขอมลเปนกจกรรมทจะทาใหเกดความสนกสนานทางวชาการเพราะ

ยงคนควากจะยงทาสงทนาสนใจมากขนผทฝกตนใหเปนผใครรใครเรยน ชอบแสวงหาความรจะม

ความสขมากเมอไดศกษาคนควาและไดพบสงแปลกๆใหมๆในภาษาไทยหรอในความรแขนงอนๆ

บางคนเมอคนควาแลวจะรวบรวมไวอยางเปนระบบ ซงจะใหประโยชนหลายประการดงตอไปน

1. เปนการสนองความอยากรอยากเหน ใครรใครเรยนของตนเอง กลาวคอการเรยนในชน

เรยน ผเรยนจะรบรหรอทราบกฎเกณฑทสาคญและการยกตวอยางเพยงเลกนอย ผเรยนอาจไมเขาใจ

แจมแจงชดเจนพอการศกษาคนควาเพมเตมจะทาใหไดขอมลทสนใจมากขน ทาใหเกดความเขาใจ

เนอหาทเรยนไดแจมชดขน

2. เปนการสะสมความรใหเพมพนยงขน ในขณะทผเรยนอานหรอทาการบรรยายเพอหา

ความรแมจะชดเจนดแลวแตเพอใหไดรบความรกวางขวางขนจงศกษาคนควาเพ มเตมแลวเกบ

รวบรวมสะสมความรไว

ห น า | 101

3. คนควารวบรวมเพอใชอางองในการจดทารายงานการคนควาทางวชาการ การอางอง

ความรในรายงานทางวชาการ จะทาใหงานนนมคณคาเช อถอยงข นเปนการแสดงความสามารถ

ความรอบรและความอตสาหะวรยะของผจดทารายงานนน การคนควาเพอการอางองนผ เรยนจะ

คนควาจากแหลงวชาการตางๆ ยงคนกยงพบสรรพวทยาการตางๆทาใหเกดความสขสนกสนานเพราะ

ไดพบเนอหาทนาสนใจเพมขนทกทๆ

4. ใชความรทไดคนควารวบรวมไวสาหรบประกอบในการพดและเขยน การรวบรวมม

ประโยชนเพอประกอบการพดและการเขยนใหมนาหนกนาเชอถอยงขน เชน เมอจะกลาวถงการพด

กอาจยกคาประพนธทแสดงแงคดเกยวกบการพดขนประกอบดวยเชน

ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจต

แมพดชวตวตายทาลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

เปนมนษยสดนยมทลมปาก จะไดยากโหยหวเพราะชวหา

แมพดดมคนเขาเมตตา จะพดจาจงพเคราะหใหเหมาะความ

อนออยตาลหวานลนแลวสนซาก แตลมปากหวานหมรหาย

แมเจบอนหมนแสนจะแคลนคลาย เจบจนตายนนเพราะเหนบใหเจบใจ

(สนทรภ)

5. เพอความจรรโลงใจของตนเอง การคนควาหาความรและเกบรวบรวมและสะสมไว

นบเปนความสขและเปนการสรางความจรรโลงใจใหแกตนเองเปนอยางยง เพราะผเขยนบางคนเมอ

พบคาหรอขอความประจาใดๆกมกจะจดบนทกไว โดยเฉพาะโคลงกลอนตางๆ เชน

ตวอยางการรวบรวมขอคดคาถามเกยวกบความรก

ความรกเหมอนโรคา บนดาลตาใหมดมน

ไมยนและไมยล อปสรรคคะใดใด

ความรกเหมอนโคถก กาลงคกผขงไว

ยอมโลดจากคอกไป บยอมอย ณ ทขง

(มทนะพาธา)

ตราบขนครขน ขาดสลาย แลแม

รกบหายตราบหาย หกฟา

สรยนจนทรขจาย จากโลก ไปฤา

ไฟแลนลางสหลา หอนรางอาลย

(นราศนรนทร)

102 | ห น า

โอวาอนจจาความรก เพงประจกษดงสายนาไหล

ตงแตจะเชยวเปนเกลยวไป ทไหนเลยจะไหลคนมา

(อเหนา)

รกชาตยอมสละแม ชว

รกเกยรตจงเจตนพล ชพได

รกราชมงภกด รองบาท

รกศาสนรานเศกไส กอเกอพระศาสนา

(สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ)

มใจรก

การจะทากจกรรมใดๆ กตาม ถาจะใหไดผลดจะตองมใจรกในสงนน เรยกวา มความรก

ความพอใจทจะเขยน หมนฝกฝนบอยๆ มความเขาใจทจะเขยนใหไดด และเมอเขยนแลวกกลบมา

ทบทวนพจารณาถงคณคาและประโยชนทไดจากการเขยน และการจะเขยนใหผอนอานพจารณา

ดวยใจเปนธรรมและดวยเหตดวยผล ทเรยกวาตองมอทธบาท 4 อนเปนธรรมมะของผ รก

ความเจรญกาวหนาเปนเรองนา นนคอมฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสา

เหนประโยชน

การทผเขยนจะเขยนหนงสอใหผอนอานและอานสนกหรออานดวยความพอใจ ผเขยนตอง

ตระหนกรในตนเองเสยกอนวาเปนผมความรทางภาษาไทยเพยงพอทจะกอใหเกดประโยชนแกตน

ในดานตางๆ เชน ชวยใหตดตอสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ มความเชอมนในตนเอง

สามารถใชความรทมเพอประโยชนแกผอนได และมความพรอมทจะขยายความรหรอขอมลทสะสม

ในตนเองใหผอนอานไดอนจะเปนชองทางของการแลกเปลยนขาวสารขอมลระหวางกนซงจะสงผล

ใหขอมลขาวสารและความรตางๆ ทมขยายออกไปอยางกวางขวาง ทาใหความรทมอยในโลกไม

สญหายไปไดงายๆ

การกระทาใดๆ กตาม ในทางจตวทยากลาววา ถาทาซาๆ ทาบอยๆ การกระทานนๆ

จะกลายเปนนสย การหมนฝกฝนการเขยน ไมวาจะเขยนอะไรกตาม กตองหมนฝกฝนใหเกดเปนนสย

ขนมาใหได อาจเรมจากการฝกฝนบนทกขอความ หรอเรองราวทชนชอบหรอทเปนความร ฝกเขยน

บนทกประจาวน ฝกเขยนเรยงความจากเรองใกลตว เรองทตวเรามความรมากทสด มขอมลมากทสด

กอน แลวคอยๆ เขยนเรองทไกลตวออกไป โดยเขยนเรองทอยากเขยนกอนแลวขยายออกไปสเรองท

เปนวทยาการความรตาง ๆ เพอเปนการสรางความเชอมนใหแกตนเองทละนอย ถาปฏบตไดเชนนจะ

ทาใหผเรยนเกดความรกในการเขยนและการคนควาขนมาได

ห น า | 103

การเขยนแสดงความคดเหน

การเขยนแสดงความคดเหน หมายถง การเขยนทประกอบดวยขอมลอนเปนขอเทจจรงกบ

การแสดงความคดเหนตอเรองใดเรองหนง ความคดเหนควรจะมเหตผล และเปนไปในทางสรางสรรค

หลกการเขยนแสดงความคดเหน

1. การเลอกเรอง ผเขยนควรเลอกเรองทเปนทสนใจของสงคมหรอเปนเรองททนสมย อาจ

เกยวกบเหตการณทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา ศาสนา ศลปะ วทยาศาสตร หรอขาว

เหตการณประจาวน ทงนผเขยนควรมความร และความเขาใจเรองทตนจะแสดงความคดเหนเปน

อยางด เพอจะแสดงความคดเหนไดอยางลกซง

2. การใหขอเทจจรง ขอมลทเลอกมานน จะตองมรายละเอยดตางๆ เชน ทมาของเรอง

ความสาคญและเหตการณ เปนตน

3. แสดงความคดเหน ผเขยนอาจแสดงความคดเหนตอเรองทจะเขยนได 4 ลกษณะ คอ

3.1 การแสดงความคดเหนในลกษณะตงขอสงเกต

3.2 การแสดงความคดเหน เพอสนบสนน ขอเทจจรง

3.3 การแสดงความคดเหน เพอโตแยง ขอเทจจรง

3.4 การแสดงความคดเหนเพอประเมนคา

4. การเรยบเรยง

4.1 การตงชอ ควรตงชอเรองใหเราความสนใจผอาน และสอดคลองกบเนอหาทจะเขยน

4.2 การเปดเรอง ควรเปดเรองใหนาสนใจชวนใหผอานตดตามเรองตอไป

4.3 การลาดบเรอง ควรลาดบใหมความตอเนองสอดคลองกนตงแตตนจนจบ

ไมเขยนวกไปวนมา

4.4 การปดเรอง ใชหลกการเดยวกบการเขยนสรปและควรปดเรองใหผอานประทบใจ

5. การใชภาษา ควรใชภาษาอยางสละสลวย ชดเจน ไมเยนเยอ ใชสานวนโวหารอยาง

เหมาะสมกบเรอง ใชถอยคาทสอสารความหมายไดตรงตามอารมณ และความรสกของผเขยน ทงน

พงหลกเลยงการใชถอยคาทแสดงอารมณรนแรง และควรใชถอยคาในเชงสรางสรรคดวย

การเขยนโตแยง

การเขยนโตแยง เปนการเขยนแสดงความคดเหนลกษณะหนง โดยมงทจะโตแยงขอเทจจรง

หรอเหตการณทเกดขน ตลอดจนโตแยงความคดของผอนดวยความคดเหนในการสรางสรรค

วธการเขยนโตแยง ตองตงประเดนวาจะโตแยงในเรองใดกชใหเหนจดดอยของเรองทจะ

โตแยงนน พรอมทงหาเหตผลมาสนบสนนความคดของตนแลวเรยบเรยงใหเปนภาษาของตนทเขาใจ

งาย และใชคาทมพลงในการกระตนใหเกดความคดเหนคลอยตาม

104 | ห น า

ขอควรระวงในการเขยนโตแยง ไมควรเขยนใหเกดความแตกแยก ควรใชเหตผล และควร

เขยนเชงสรางสรรค

มารยาทในการเขยนโตแยง ตองจรงใจ ใชภาษาสภาพ

ตวอยาง การเขยนโตแยง ชดวชาภาษาไทย ม.ตน

เลมของปราจนฯ หนา 58-59

การเขยนคาขวญ

คาขวญคอ ขอความสนๆ เขยนดวยถอยคาทเลอกสรรเปนพเศษเพอใหประทบใจผฟง จงใจ

ใหคดหรอปฏบต เชน

คาขวญวนเดก พ.ศ. 2554

รอบคอบ รคด มจตสาธารณะ

คาขวญวนคร

ยกยองพระคณคร เชดชความเปนไทย

คาขวญของการสอสารแหงประเทศไทย

จาหนาถวนถ ไปรษณยหางาย จดหมายถงเรว

คาขวญโรงพยาบาลสมทรสาคร

บรการดจญาตมตร ทกชวตมคณคา

ประโยชน ของคาขวญ คอใชเปนเครองเตอนใจใหปฏบตตาม

องคประกอบ ของคาขวญ ม 3 สวน คอ

1. ความมงหมายหรอแนวคด

2. ขอความหรอเนอหา

3. ศลปะแหงการใชถอยคา

องคประกอบทง 3 สวนน จะประสมกลมกลนกนในตวคาขวญนนอยางเหมาะสม

ห น า | 105

ลกษณะของคาขวญทด มดงตอไปน

1. มเจตนาทดตอผฟง ผปฏบต หรอผลประโยชนของสวนรวม เชน คาขวญ เชญชวน

งดการสบบหร คาขวญเชญชวนใหประหยดนา ประหยดไฟ ฯลฯ

2. มเปาหมายชดเจนเพยงเปาหมายเดยว เชน เพอใหเคารพกฎจราจรเพอใหชวยรกษา

ความสะอาดของถนน ฯลฯ

3. มเนอหาครอบคลมเปาหมาย

4. ไพเราะ สมผสคลองจอง มพลงโนมนาวใจผฟงใหจาและปฏบตตาม

ขนตอนในการเขยนคาขวญ คาขวญทดตองเปนขอความสนๆ ไพเราะ มพลงในการโนมนาว

ใจผฟงหรออานเขยนครอบคลมเปาหมายทกาหนดไวอยางชดเจน มขนตอนดงน

ขนเตรยม

1. กาหนดจดมงหมายใหชดเจนวาจะใหผฟงคดหรอปฏบตเรองอะไร อยางไร

2. กาหนดกลมผใชคาขวญวาเปนคนกลมใด เชน คาขวญสาหรบเดก ตองเขยนใหงายกวา

คาขวญสาหรบผใหญ

3. ศกษาหาความรเกยวกบเรองทจะเขยนคาขวญอยางนอย 70 คาขวญ

ขนลงมอเขยน

1. เรยบเรยงขอความทจะเปนรอยแกว ใหมเนอหาครอบคลมเปาหมายทกาหนดไว

2. เรยบเรยงขอความในขอ 1 ใหเปนขอความทมสมผสและมถอยคาทมพลงโนมนาวใจ

โดยลองเขยนดหลายๆ ขอความ แลวพจารณาตดขอความทไมเหมาะสมออกไป จนเหลอขอความ

ทพอใจประมาณ 3-4 ขอความ

3. เลอกขอความทดทสดเอาไวใช

ขนตรวจทาน นาคาขวญทไดมา พจารณาตรวจทานการใชคาทถกตองตามความหมายและ

ความนยม และการเขยนสะกดการนต

การเขยนคาโฆษณา

การเขยนคาโฆษณา เปนการใชภาษาเพ อทาใหผ อานเกดความสนใจส งท ผ เขยน

นาเสนอ การเขยนโฆษณามกลวธตางๆ ทควรศกษาเพอพฒนาทกษะการคดและการเขยน เปนการ

เขยนทใชในวงการธรกจ การคา การใชถอยคามลกษณะดงดดความสนใจจากผบรโภค เพอใหจดจา

สนคาไดงายซงจาเปนกบกจการในการขยายตวทางการคาของธรกจบรษทนนๆ

จดประสงคของการเขยนคาโฆษณา

1. เพอใหผ บรโภครจกสนคาหรอบรการของบรษทและสนใจอยากซอมาใชหรออยากใช

บรการ

106 | ห น า

2. เพอเตอนใจผบรโภคใหจดจาสนคาไดแมนยาทาใหยอดขายสนคาชนดนนๆ อยตวหรอ

เอาชนะคแขงทางการคาได

กลวธในการเขยนคาโฆษณา

1. การเนนความสาคญเฉพาะบคล เชน “เอกลกษณสาหรบบรษ” “นาหอมประจากาย

สาหรบผมรสนยม” การเขยนโฆษณาวธนเปนการสรางความรสกใหผบรโภคอยากเปนบคคลเดนทม

ความสาคญ

2. การสรางความเปนพวกเดยวกน การเขยนโฆษณาวธนนยมใชคาวา “เรา” เพอสราง

ความรสกวาเปนพวกเดยวกน เชน “เราหวงใยดวงใจดวงนอยของทาน” “เราสามารถชวยทานได”

3.การสรางความกลว การเขยนโฆษณาวธนใชไดผลกบผบรโภคทไมมความมนใจตนเอง

และหวนเกรงเหตการณในอนาคต เชน “ระวง ยาลดความอวนททานใชอย” “คณกาลงตกอยใน

อนตราย” “บตรหลานของทานอยทามกลางพษภยของโรคไขหวดนก”

4. การเนนความเปนชาตนยม การเขยนโฆษณาวธนเปนการสรางความรสกรกชาตให

เกดขนในสานกผบรโภค เชน “ไทยทา ไทยใช ไทยเจรญ” “ใชสนคาไทย เงนตราไมรวไหลไป

ตางประเทศ”

5. การใชอทธพลของกลม การโฆษณาวธนใชหลกธรรมชาตของมนษย ซงนยมทาตาม

อยางกนมาเปนจดโฆษณา เชน “ใครๆ กนยมใช.....” “ทกสงคมตางชนชอบ....” “นางงาม 9 ใน 10

คนใช....”

6. การปดบงบางสวน การเขยนโฆษณาวธนจะไมแจงความจรงทงหมด ภาษาทใชม

ลกษณะไมชดเจนตองใหผบรโภคเขาใจเอาเอง เชน “สบายไปลานเจดเคลดลบในการดแลบาน”

“ดาวนนอยผอนนาน”

7. การเนนประสาทสมผส การเขยนโฆษณาวธนใชหลกธรรมชาตของมนษยทพอใจในรป

รส กลน เสยง และสมผส จงใชถอยคาทสอความหมายเกยวกบประสาทสมผสซงสวนใหญเปน

คากรยาหรอคาวเศษณ เชน “เครองดมคนรนใหม สดใส ซาบซา” “เพยงคาเดยว เคยวเพลนใจ

8. การใชคาภาษาตางประเทศ การเขยนโฆษณาวธใชหลกการตอบสนองคานยมของคน

ไทยทนยมใชภาษาตางประเทศในการสอสาร จงนาคาภาษาตางประเทศมาใชเขยนคาโฆษณา เชน

“สกนโลชน เบา นม ขาว บรสทธ” “แปงเดกสตรผสมมลคโปรตน”

9. การใชภาษาแสลง หรอภาษาปาก การเขยนโฆษณาวธน เปนการนาภาษาแสดงหรอ

ภาษาปาก ซงผใชสนคากลมนนยมใชเพอสรางความรสกคนเคย วางใจ เชน “หรอยยงไง ไปชม

เอง” “จะปวดเฮดทาไม ใชบรการเราดกวา

ห น า | 107

10. การกลาวเกนจรง การโฆษณาวธนเนนความสนใจโดยไมคานงถงหลกความจรงและ

ผบรโภคสวนใหญกยอมรบสนคานน โดยไมพยายามไตรตรองวาความเปนจรงเปนอยางไร เชน

“คณภาพลานเปอรเซนต” “นาหอมทหอมจนเทวดาตามตอ”

นอกจากน ยงพบวาภาษาโฆษณานยมใชคาคลองจองและคาสนๆ ทสอความหมายชดเจน

เพอใหผบรโภคจาสนคาไดขนใจและนยมใชสนคาชนดนน

108 | ห น า

การเขยนรายงานการคนควา

การเขยนรายงานเปนการเขยนเนอหาทางวชาการทไดศกษาคนความาเปนอยางด และเรยบ

เรยงอยางมระเบยบแบบแผน ทาใหเกดความรสกความเขาใจเรองทศกษาดยงขน

สวนประกอบของรายงาน ม 3 สวน คอ

1. สวนนา กลาวถง วตถประสงค และขอบเขตรายงานเรองน

2. สวนเนอเรอง กลาวถง สาระสาคญของเรองอยางละเอยด ทาใหผอานมความเขาใจวาใคร

ทาอะไร ทไหน เมอไร ทาไม และมขนตอนในการทาอยางไร

3. สวนสรป กลาวถง ผลของการดาเนนงาน รวมทงขอเสนอแนะ หรอ ความคดเหนทเปน

ผลจากการกระทานนดวย

ลกษณะของรายงานทด

1. ขอมลเชอถอได มแหลงอางองชดเจน

2. สอดคลองกบจดมงหมายทตงไว

3. มรายละเอยดครบถวน

4. มการใชตาราง แผนภม ภาพประกอบ ฯลฯ ทชวยใหเขาใจงาย

5. มวธการเรยนทนาอาน

6. เนอหาทนสมย ทนเหตการณ

ขนตอนในการเขยนรายงาน

1. เลอกเรอง เปนเรองทผเขยนมความร หรอสนใจเปนพเศษ มแหลงขอมล เปน

ประโยชนแกผอาน

2. กาหนดจดมงหมายของรายงาน ตองกาหนดใหชดเจนและสามารถเขยนใหเกดผลตาม

จดมงหมายได

3. กาหนดขอบเขตของเรอง โดยใหสมผสกบจดมงหมาย

4. ทาโครงเรอง เพอชวยใหรายงานมการจดหวขออยางเปนลาดบไมสบสน และม

ประเดนเนอเรองทจะเขยนครบถวน

โครงเรองจะประกอบดวย ความนา หวขอใหญและหวขอยอย การแบงหวขอมหลก ดงน

1. เรยงลาดบหวขอใหญ และจดแบงหวขอใหด อยาใหมหวขอยอยทไมเกยวของเขาไป

ปะปนอยในหวขอใหญ

ห น า | 109

2. การใชชอหวขอยอย ไมควรยาวเกนไป ควรใชใหกะทดรด ใจความครอบคลมเนอหาตอน

นนๆ โดยเฉพาะ

3. ไมควรแบงเนอเรองออกเปนหวขอยอยๆ มากเกนไป

4. แตละหวขอในโครงเรองจะตองมความสมพนธตอเนองกนโดยลาดบในการจดเรยงลาดบ

หวขอ อาจทาไดหลายวธ เชน เรยงตามลาดบเวลาหรอตามความสมพนธระหวางหวขอ โดยด

ลกษณะของเนอเรองเปนหลก เชน การเขยนรายงานเรอง ประวตการพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต

ควรวางโครงเรองตามลาดบ เวลา เพราะผลของการพฒนาในระยะแรก มสวนสาคญเกยวของกบ

การพฒนาในระยะหลง เราอาจวางโครงเรอง ดงน

1. ความนา

2. สภาพทวไปของหมบานเฉลมพระเกยรตกอน พ.ศ. 2505

3. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรตระยะท 1 พ.ศ. 2505 – 2515

3.1 เปาหมายของการพฒนา

3.2 วธการใช

3.3 ปญหาและอปสรรค

3.4 ผลการพฒนาและผลกระทบ

4. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต ระยะท 2 พ.ศ. 2515 – 2525

หวขอยอยเปนลกษณะเดยวกบขอ 3

5. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรตระยะท 3 พ.ศ. 2525 – 2535

หวขอยอยเปนลกษณะเดยวกบขอ 3

6. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต – สภาพปจจบน

6.1 เปาหมายของการพฒนา

6.2 วธการใช

6.3 ปญหาอปสรรค

6.4 การคาดการณผลการพฒนา

7. ขอสรป

การเรยงเนอหา เมอทาโครงเรองเรยบรอยแลว ผเขยนจงคนควา รวบรวมขอมลจากแหลง

ตางๆ แลวบนทกไว จากนนนามาเรยบเรยงตามลาดบทกาหนดไวในโครงเรอง โดยใชถอยคาสานวน

ของตวเองใหมากทสดถาคดลอกขอความจากเอกสารหรอหนงสอเลมใดตองอางถงแหลงทมาดวย

110 | ห น า

การกรอกแบบพมพและใบสมครงาน

แบบรายการ แบบพมพ แบบฟอรม หมายถง เอกสารททาขนโดยพมพขอความไวบางสวน

และเวนทวางไวบางสวนสาหรบใหผทเกยวของกรอกขอความลงไปในทวางซงเวนไวนน

ประโยชนของแบบรายการ มดงน

1. ประโยชนสาหรบผกรอก แบบรายการชวยใหผกรอกไมตองเขยนขอความทยดยาวตางๆ

ลงไปทงหมด จะเขยนแตเฉพาะรายละเอยดทผ จดทาแบบรายการตองการเทานน ทาใหเกดความ

สะดวกรวดเรว

2. ประโยชนสาหรบผจดทา แบบรายงานชวยใหสามารถเกบขอมลทตองการไดรวดเรวเปน

ระเบยบสะดวกทจะนาขอมลนนกลบมาใชอก รวมทงใชเปนหลกฐานเอกสารไดดวย

ความสาคญของการกรอกแบบรายการ

การกรอกแบบรายการมความสาคญมากเพราะแบบรายการใชเปนหลกฐานเอกสารได

แบบรายการทกรอกแลว มผลผกพนทางกฎหมาย ซงผกรอกจะตองรบผดชอบแบบรายการบางอยาง

เชน สญญาซอขาย สญญาคาประกน ฯลฯ อาจมผลผกพนตอทรพยสนเงนทองจานวนมาก

ขอควรระวงในกรณทแบบรายการตองลงลายมอชอ หามลงนามในแบบรายการทเขยน

หรอพมพขอความไมครบถวน หรอขอความทยงไมเขาใจชดเจนเดดขาด ไมวาในเรองใดๆ

ห น า | 111

ตวอยางการกรอกแบบรายการ

1. การกรอกแบบรายการ สาหรบสงธนาณต

112 | ห น า

2. การกรอกแบบรายการหนงสอมอบอานาจ

ห น า | 113

2. การกรอกแบบหนงสอสญญาเชาทดน

114 | ห น า

ขอแนะนาในการกรอกแบบรายการ ควรระมดระวงในเรองตอไปน

1. กรอกดวยความเขาใจ กอนจะกรอกตองอานขอความใหถถวน และควรสอบถาม

ถามขอความทยงไมเขาใจ

2. กรอกขอความทเปนจรง ไมกรอกขอความทเปนเทจ เพราะอาจมผลเสยหาย ตอตวผกรอก

ในภายหลง

3. กรอกใหครบถวน ชองวางทไมไดกรอกขอความตองขดเสนใตใหเตมชอง ไมเวนทวางไว

เพราะอาจมผมากรอกขอความเพมเตมไดภายหลง

4. กรอกขอความดวยตนเอง ไมควรใหผอนกรอกแบบรายการแทน ยกเวนในกรณทจาเปน

อยางยง เชน ไมอยในสภาพทจะเขยนหนงสอได ถาใหผอนกรอกขอความในแบบรายการตองอาน

ขอความนนกอนเพอความแนใจวาถกตอง

5. ตรวจทานทกครง เมอกรอกแบบรายการหรอลงนามในเอกสาร

ห น า | 115

กจกรรม บทท 4 การเขยน

1. ใหผเรยนเรยบเรยงขอความตอไปนใหถกตองมความหมายทสมบรณ พรอมระบเหตผล

1.1 การชาเราจาเปนตองหาทเหมาะๆ ใตตนไมยงด

1.2 ฉนไปตลาดเพอซอปลาหางมาทาแกงสม

1.3 เพอนจะไปเทยวจงหวดจนทรบร

2. ใหผเรยนเขยนแผนภาพความคด เรอง การเขยน จากเนอหาวชาภาษาไทย ระดบ

มธยมศกษาตอนตน พรอมทงระบวาเปนแผนภาพความคดรปแบบใด

3. ใหผเรยนเขยนเรยงความเรองทตนเองสนใจ จานวน 1 เรอง โดยใชหลกการเขยนเรยงความดวย

4. ใหผเรยนเขยนจดหมายถงคร กศน. ทสอนภาษาไทยเพอขอลาปวยเนองจากเปนไขหวด

ใหญ ไมสามารถไปพบกลมตามวน เวลา และสถานทได พรอมใสซองตดแสตมปสงทางไปรษณย

เพอใหคร กศน.ใหคะแนนเกบระหวางภาคเรยนดวย

5. จงบอกคาขวญประจาจงหวดของทาน

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

6. ใหผเรยนรวบรวมคาขวญทไดพบ พรอมจดบนทกไวอยางนอย 10 คาขวญ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

7. จงเขยนคาขวญชกชวนคนในชมชนของทานใหชวยกนรกษาความสะอาดของแหลงนา

หรอสถานทสาธารณะอยางใด อยางหนง

116 | ห น า

บทท 5 หลกการใชภาษา

สาระสาคญ

การใชทกษะทางภาษาในการแสวงหาความร การระดมความคด การประชม การวเคราะห

การประเมน การเขาใจระดบของภาษา สามารถใชพดและเขยนไดด ทาใหเกดประโยชนทงตอสวนตน

และสวนรวม ทงยงเปนการอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. อธบายความแตกตางของคา พยางค วล ประโยค ไดถกตอง

2. ใชเครองหมายวรรคตอน อกษรยอ คาราชาศพทไดถกตอง

3. อธบายความแตกตางระหวางภาษาพด และภาษาเขยนได

4. อธบายความแตกตาง ความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย และนาไปใชใน

ชวตประจาวนไดถกตอง

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การใชคาลาและการสรางคาในภาษาไทย

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอน และอกษรยอ

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค

เรองท 4 หลกในการสะกดคา

เรองท 5 คาราชาศพท

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธประเภทตางๆ

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ

ห น า | 117

เรองท 1 การใชคาและการสรางคาในภาษาไทย

การใชคา

การสอสารดวยการพดและเขยนจะมประสทธภาพหรอสอสารไดดนนตองใชคาใหถกตอง

โดยใชคาทมความหมายชดเจน ใชคาใหถกกบกาลเทศะและบคคล การใชเครองหมายการเวนวรรค

ตอน การสะกดการนตตองถกตอง ซงการใชคาใหถกตองมหลกการดงนน

1. ใชคาใหถกตองเหมาะสมกบประโยคและขอความ การใชคาบวงคาในประโยคหรอ

ขอความบางครงมกใช คาผด เชน คาวา มวสมกบหมกมน บางคนจะใชวา “นกเรยนมกมวสมกบ

ตาราเรยนเมอใกลสอบ” ซงไมถกตองควรใชคาวา หมกมน แทนคาวา มวสม มกจะใชคาวารโหฐาน

ในความหมายวาใหญโตซงความหมายของคาน หมายถง ทลบ ควรใชคาวา มโหฬารแทน

2. ควรใชใหถกตองตามหลกภาษา เชน มกจะใชหมายกาหนดการแทนคา กาหนดการ ใน

งานปกตทวไปซงคาวา หมายกาหนดการ จะใชกบงานพระราชพธ กาหนดการ จะใชกบงานทวไป

เปนตน

3. ควรแบงวรรคตอนของคาไทยใหถกตอง เพราะหากแบงตอนผดกจะทาใหความหมายผด

ไปได เชน คนกน กลวย แขกรอนจนตาเหลอก ควรเขยน กลวยแขก ใหตดกน

ยานกนแลวแขง แรงไมม โรคภยเบยดเบยน ควรเขยน แขงแรงใหตดกน

4. ใชลกษณะนามใหถกตอง ลกษณะนามเปนลกษณะพเศษของภาษาไทย ควรใชใหถกตอง

โดยเฉพาะลกษณะนามบางคาทไมมโอกาสใชบอยอาจจะจาไมได เชน “ชาง” ซงลกษณะนามชาง

เปนเชอก ตวอยาง ชาง 2 เชอก มกจะใชผดเปนชาง 2 ตว หรอชาง 2 ชาง เปนตน

5. ใชคาใหตรงความหมาย คาไทย คาหนงมความหมายไดหลายอยาง บางคามความหมาย

โดยตรงบางคามความหมายแฝง บางคามความหมายโดยนย และบางคามความหมายใกลเคยงจงตอง

เลอกใชใหตรงความหมาย

5.1 คาทมความหมายไดหลายอยาง เชน “ขน” ถาเปนคานาม หมายถง ภาชนะใชตกนา

เชน ขนใบนดแท “ขน” ถาเปนคากรยากจะหมายถง ทาใหตง เสยงรองของไกและนก เชน นกเขาขน

เพราะจรงๆ “ขน” ถาเปนคาวเศษณ หมายถง นาหวเราะ เชน เธอดนาขนจรงๆ เปนตน

5.2 ความหมายใกลเคยง การใชคาชนดนตองระมดระวงใหด เชน มด มว ยม แยม

เลก นอย ใหญ โต ซอม แซม ขบ กด เปนตน

118 | ห น า

ตวอยาง มด หมายถง ไมสวาง มองไมเหน เชน หองนมดมาก

มว หมายถง คลม มน หลง เพลน

เชน ลกๆ มวแตรองราทาเพลง

มดมว เชน วนนอากาศมดมวจรงๆ

6. การใชคาทมความหมายแฝงหรอความหมายโดยนยเราตองศกษาทมาของคา และด

สภาพแวดลอม เราจะทราบความหมายแฝงหรอความหมายโดยนยของคานน

ตวอยาง แม หมายถง หญงทใหกาเนดแกลกเปนความหมายหลก แตคาตอไปนไมม

ความหมายหลก เชน แมนา แมครว แมเหลก แมมด แมเลา แมสอ ฯลฯ

เสอ หมายถง สตวชนดหนงอยในปากนเนอสตวเปนอาหารมนสยดราย แตคาวา “เสอ”

ตอไปนไมไดมความหมายตามความหมายหลก เชน เสอผหญง เสอกระดาษ เปนตน

7. ใชคาทมตวสะกดการนต ใหถกตองในการเขยนเพราะคาทออกเสยงเหมอนกน แตเขยน

สะกดการนตตางกนยอมมความหมายตางกน เชน สน สนต สรร สรรค สนทน ทงหาคานเขยน

ตางกน ออกเสยงเหมอนกนแตความหมายไมเหมอนกน คาวา สนต หมายถง สงบ สรร หมายถง

เลอกสรร สรรค หมายถง สราง เปนตน จงตองระมดระวงในการเขยนคาใหถกตองตามสะกด

การนตและตรงความหมายของคานนๆ

การเขยนคาการเลอกใชคายงมขอควรระวงอกหลายลกษณะขอใหผเรยนศกษาและสงเกต

ใหด เพอจะไดใชภาษาในการสอสารไดอยางมประสทธภาพ

การสรางคา

คาทใชในภาษาไทยดงเดม สวนมากจะเปนคาพยางคเดยว เชน พ นอง เดอนดาว จอบ ไถ

หม หมา กน นอน ด ชว สอง สาม เปนตน เมอโลกววฒนาการ มสงแปลกใหมเพมขน ภาษาไทย

กจะตองพฒนาทงรปคาและการเพมจานวนคา เพ อใหมคาในการส อสารใหเพยงพอกบการ

เปลยนแปลงของวตถสงของและเหตการณตาง ๆ ดวยการสรางคา ยมคาและเปลยนแปลงรปรางคา

ซงจะมรายละเอยด ดงน

แบบสรางคา

แบบสรางคาคอวธการนาอกษรมาประสมเปนคาเกดความหมายและเสยงของแตละพยางค

ใน 1 คา จะตองมสวนประกอบ 3 สวน เปนอยางนอย คอ สระ พยญชนะ และวรรณยกต อยางมาก

ไมเกน 5 สวน คอ สระ พยญชนะ วรรณยกต ตวสะกด ตวการนต

ห น า | 119

รปแบบของคา

คาไทยทใชอยปจจบนมทงคาทเปนคาไทยดงเดม คาทมาจากภาษาตางประเทศ คาศพท

เฉพาะทางวชาการ คาทใชเฉพาะในการพด คาชนดตางๆ เหลานมชอเรยกตามลกษณะและแบบสราง

ของคา เชน คามล คาประสม คาสมาส คาสนธ คาพองเสยง คาพองรป คาเหลานมลกษณะพเศษเฉพาะ

ผเรยนจะเขาใจลกษณะแตกตางของคาเหลานไดจากแบบสรางของคา

ความหมายและแบบสรางของคาชนดตางๆ

คามล

คามล เปนคาเดยวทมไดประสมกบคาอน อาจม 1 พยางค หรอหลายพยางคกได แตเมอแยก

พยางคแลวแตละพยางคไมมความหมายหรอมความหมายเปนอยางอนไมเหมอนเดม คาภาษาไทยทใช

มาแตเดมสวนใหญเปนคามลทมพยางคเดยวโดดๆ เชน พอ แม กน เดน

ตวอยางแบบสรางของคามล

คน ม 1 พยางค คอ คน

สงโต ม 2 พยางค คอ สง – โต

นาฬกา ม 3 พยางค คอ นา –ฬ – กา

ทะมดทะแมง ม 4 พยางค คอ ทะ – มด – ทะ –แมง

กระเหยนกระหอรอ ม 5 พยางค คอ กระ – เหยน – กระ – หอ – รอ

จากตวอยางแบบสรางของคามล จะเหนวาเมอแยกพยางคจากคาแลว แตละพยางคไมม

ความหมายในตวหรออาจมความหมายไมครบทกพยางค คาเหลานจะมความหมายกตอเมอนาทก

พยางคมารวมเปนคา ลกษณะเชนน ถอวาเปนคาเดยวโดดๆ

คาประสม

คอ คาทสรางขนใหมโดยนาคามลตงแต 2 คาขนไปมาประสมกน เกดเปนคาใหมขนอกคาหนง

1. เกดความหมายใหม

2. ความหมายคงเดม

3. ความหมายใหกระชบขน

ตวอยางแบบสรางคาประสม

แมยาย เกดจากคามล 2 คา คอ แมกบยาย

ลกนา เกดจากคามล 2 คา คอ ลกกบนา

ภาพยนตรจน เกดจากคามล 2 คา คอ ภาพยนตรกบจน

120 | ห น า

จากตวอยางแบบสรางคาประสม จะเหนวาเมอแยกคาประสมออกจากกน จะไดคามล

ซงแตละคามความหมายในตวเอง

ชนดของคาประสม

การนาคามาประสมกน เพอใหเกดคาใหมขนเรยกวา “คาประสม” นน มวธสรางคาตาม

แบบสรางอย 5 วธดวยกน คอ

1. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอประสมกนเกดเปน

ความหมายใหม ไมตรงกบความหมายเดม เชน

แม หมายถง หญงทใหกาเนดลก

ยาย หมายถง แมของแม

แมกบยาย ไดคาใหม คอ แมยาย หมายถง แมของเมย

คาประสมชนดนมมากมาย เชน แมครว ลกเสอ พอตา มอลง ลกนา ลกนอง ปากกา

2. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอประสมกนแลวเกด

ความหมายใหม แตยงคงรกษาความหมายของคาเดมแตละคา เชน

หมอ หมายถง ผร ผชานาญ ผรกษาโรค

ด หมายถง ใชสายตาเพอใหเหน

หมอกบด ไดคาใหม คอ หมอด หมายถง ผทานายโชคชะตาราศ

คาประสมชนดน เชน หมอความ นกเรยน ชาวนา ของกน รอนใจ เปนตน

3. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง ความหมายเหมอนกน เมอประสมแลวเกด

ความหมายตางจากความหมายเดมเลกนอย อาจมความหมายทางเพมขนหรอลดลงกได การเขยนคา

ประสมแบบนจะใชไมยมกๆ เตมขางหลง เชน

เรว หมายถง รบ ดวน

เรวๆ หมายถง รบ ดวนยงขน เปนความหมายทเพมขน

ดา หมายถง สดา

ดาๆ หมายถง ดาไมสนท เปนความหมายในทางลดลง

คาประสมชนดน เชน ชาๆ ซาๆ ดๆ นอยๆ ไปๆ มาๆ เปนตน

4. คาประสมทเกดจากคามลทมรปและเสยงตางกน แตมความหมายเหมอนกน เมอนามา

ประสมกนแลวความหมายไมเปลยนไปจากเดม เชน

ยม หมายถง แสดงใหปรากฏวาชอบใจ

แยม หมายถง คล เผยอปากแสดงความพอใจ

ยม แยม ไดคาใหม คอ ยมแยม หมายถง ยมอยางชนบาน คาประสมชนดนม

มากมาย เชน โกรธเคอง รวดเรว แจมใส เสอสาด บานเรอน วดวาอาราม ถนนหนทาง เปนตน

ห น า | 121

5. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอนามาประสมจะตด

พยางค หรอยนพยางคใหสนเขา เชน คาวา ชนษา มาจากคาวา ชนมพรรษา

ชนม หมายถง การเกด

พรรษา หมายถง ป

ชนม พรรษา ไดคาใหม คอ ชนมพรรษา หมายถง อาย

คาประสมประเภทน ไดแก

เดยงสา มาจาก เดยง ภาษา

สถาผล มาจาก สถาพร ผล

เปรมปรด มาจาก เปรม ปรดา

คาสมาส

คาสมาสเปนวธสรางคาใหมในภาษาบาลและสนสกฤต โดยนาคาตงแต 2 คาขนไปมา

ประกอบกนคลายคาประสม แตคาทนามาประกอบแบบคาสมาสนนนามาประกอบหนาศพท

การแปลคาสมาสจงแปลจากขางหลงมาขางหนา เชน

บรม ยงใหญ คร บรมคร ครผยงใหญ

สนทร ไพเราะ พจน คาพด สนทรพจน คาพดทไพเราะ

การนาคามาสมาสกน อาจเปนบาลสมาสกบบาล สนสกฤตสมาสกบสนสกฤต หรอบาล

สมาสสนสกฤตกได

ในบางครงค าประสมท เกดจากคาไทยประสมกนกบคาบาลหรอสนสกฤตบางคา

มลกษณะคลายคาสมาสเพราะแปลจากขางหลงมาขางหนา เชน ราชวง แปลวา วงของพระราชา

อาจจดวาเปนคาสมาสไดสวนคาประสมทมความหมายจากขางหนาไปขางหลง และมไดใหความผด

แผกแมคานนประสมกบคาบาลหรอสนสกฤตกถอวาเปนคาประสม เชน มลคา ทรพยสน เปนตน

การเรยงคาตามแบบสรางของคาสมาส

1. ถาเปนคาทมาจากบาลและสนสกฤต ใหเรยงบทขยายไวขางหนา เชน

อทกภย หมายถง ภยจากนา

อายขย หมายถง สนอาย

2. ถาพยางคทายของคาหนาประวสรรชนย ใหตดวสรรชนยออก เชน

ธระ สมาสกบ กจ เปน ธรกจ

พละ สมาสกบ ศกษา เปน พลศกษา

3. ถาพยางคทายของคาหนามตวการนตหตดการนตออกเมอเขาสมาส เชน

ทศน สมาสกบ ศกษา เปน ทศนศกษา

122 | ห น า

แพทย สมาสกบ สมาคม เปน แพทยสมาคม

4. ถาคาซาความ โดยคาหนงไขความอกคาหนง ไมมวธเรยงคาทแนนอน เชน

นร คน สมาสกบ ชน คน เปน นรชน คน

วถ ทาง สมาสกบ ทาง ทาง เปน วถทาง ทาง

คช ชาง สมาสกบ สาร ชาง เปน คชสาร ชาง

การอานคาสมาส

การอานคาสมาสมหลกอยวา ถาพยางคทายของคาลงทายดวย สระอะ อ อ เวลาเขาสมาส

ใหอานออกเสยง อะ อ อ นน เพยงครง เสยง เชน

เกษตร สมาสกบ ศาสตร เปน เกษตรศาสตร อานวา กะ เสด ตระ สาด

อทก สมาสกบ ภย เปน อทกภย อานวา อ ทก กะ ไพ

ประวต สมาสกบ ศาสตร เปน ประวตศาสตร อานวา ประ หวด ต สาด

ภม สมาสกบ ภาค เปน ภมภาค อานวา พ ม พาก

เมร สมาสกบ มาศ เปน เมรมาศ อานวา เม ร มาด

ขอสงเกต

1. มคาไทยบางคา ทคาแรกมาจากภาษาบาลสนสกฤต สวนคาหลงเปนคาไทย คาเหลานได

แปลความหมายตางกฎเกณฑของคาสมาส แตอานเหมอนกบวาเปนคาสมาส ทงน เปนการอานตาม

ความนยม เชน

เทพเจา อานวา เทพ พะ เจา

พลเรอน อานวา พล ละ เรอน

กรมวง อานวา กรม มะ วง

2. โดยปกตการอานคาไทยทมมากกวา 1 พยางค มกอานตรงตว เชน

บากบน อานวา บาก บน

ลกลน อานวา ลก ลน

มแตคาไทยบางคาทเราอานออกเสยงตวสะกดดวย ทงทเปนคาไทยมใชคาสมาส

ซงผเรยนจะตองสงเกต เชน

ตกตา อานวา ตก กะ ตา

จกจน อานวา จก กะ จน

จกจ อานวา จก กะ จ

ชกเยอ อานวา ชก กะ เยอ

สปหงก อานวา สบ ปะ หงก

ห น า | 123

คาสนธ

การสนธ คอ การเชอมเสยงใหกลมกลนกนตามหลกไวยกรณบาลสนสกฤต เปนการเชอม

อกษรใหตอเนองกนเพอตดอกษรใหนอยลง ทาใหคาพดสละสลวย นาไปใชประโยชนในการแตงคา

ประพนธ

คาสนธ เกดจากการเชอมคาในภาษาบาลและสนสกฤตเทานน ถาคาทนามาเชอมกน

ไมใชภาษาบาลสนสกฤต ไมถอวาเปนสนธ เชน กระยาหาร มาจากคา กระยา อาหาร ไมใชสนธ

เพราะ กระยา เปนคาไทยและถงแมวาคาทนามารวมกนแตไมไดเชอมกน เปนเพยงประสมคาเทานน

กไมถอวาสนธ เชน

ทชาชาต มาจาก ทชา ชาต

ทศนาจร มาจาก ทศนา จร

วทยาศาสตร มาจาก วทยา ศาสตร

แบบสรางของคาสนธทใชในภาษาบาลและสนสกฤต มอย 3 ประเภท คอ

1. สระสนธ

2. พยญชนะสนธ

3. นคหตสนธ

สาหรบการสนธในภาษาไทย สวนมากจะใชแบบสรางของสระสนธ

แบบสรางของคาสนธทใชในภาษาไทย

1. สระสนธ

การสนธสระทาได 3 วธ คอ

1.1 ตดสระพยางคทาย แลวใชสระพยางคหนาของคาหลงแทน เชน

มหา สนธกบ อรรณพ เปน มหรรณพ

นร สนธกบ อนทร เปน นรนทร

ปรมะ สนธกบ อนทร เปน ปรมนทร

รตนะ สนธกบ อาภรณ เปน รตนาภรณ

วชร สนธกบ อาวธ เปน วชราวธ

ฤทธ สนธกบ อานภาพ เปน ฤทธานภาพ

มกร สนธกบ อาคม เปน มกราคม

124 | ห น า

1.2 ตดสระพยางคทายของคาหนา แลวใชสระพยางคหนาของคาหลง แตเปลยนรป

อะ เปน อา อ เปน เอ อ เปน อ หรอ โอ ตวอยางเชน

เปลยนรป อะ เปนอา

เทศ สนธกบ อภบาล เปน เทศาภบาล

ราช สนธกบ อธราช เปน ราชาธราช

ประชา สนธกบ อธปไตย เปน ประชาธปไตย

จฬา สนธกบ อลงกรณ เปน จฬาลงกรณ

เปลยนรป อ เปน เอ

นร สนธกบ อศวร เปน นเรศวร

ปรม สนธกบ อนทร เปน ปรเมนทร

คช สนธกบ อนทร เปน คเชนทร

เปลยนรป อ เปน อ หรอ โอ

ราช สนธกบ อปถมภ เปน ราชปถมภ

สาธารณะ สนธกบ อปโภค เปน สาธารณปโภค

วเทศ สนธกบ อบาย เปน วเทโศบาย

สข สนธกบ อทย เปน สโขทย

นย สนธกบ อบาย เปน นโยบาย

1.3 เปลยนสระพยางคทายของคาหนา อ อ เปน ย อ อ เปน ว แลวใชสระ พยางค

หนาของคาหลงแทน เชน

เปลยน อ อ เปน ย

มต สนธกบ อธบาย เปน มตยาธบาย

รงส สนธกบ โอภาส เปน รงสโยภาส รงสโยภาส

สามคค สนธกบ อาจารย เปน สามคยาจารย

เปลยน อ อ เปน ว

สนธ สนธกบ อานนท เปน สนธวานนท

จกษ สนธกบ อาจารย เปน สามคยาจารย

ธน สนธกบ อาคม เปน ธนวาคม

ห น า | 125

2. พยญชนะสนธ

พยญชนะสนธในภาษาไทยมนอย คอ เมอนาคา 2 คามาสนธกน ถาหากวาพยญชนะตว

สดทายของคาหนากบพยญชนะตวหนาของคาหลงเหมอนกน ใหตดพยญชนะทเหมอนกนออกเสยตว

หนง เชน

เทพ สนธกบ พนม เปน เทพนม

นวาส สนธกบ สถาน เปน นวาสถาน

3. นคหตสนธ

นคหตสนธในภาษาไทย ใชวธเดยวกบวธสนธในภาษาบาลและสนสกฤต คอ ใหสงเกต

พยญชนะตวแรกของคาหลงวาอยในวรรคใด แลวแปลงนคหตเปนพยญชนะตวสดทายของวรรคนน เชน

ส สนธกบ กรานต เปน สงกรานต

ก เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ง

ส สนธกบ คม เปน สงคม

ค เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ง

ส สนธกบ ฐาน เปน สณฐาน

ฐ เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ณ

ส สนธกบ ปทาน เปน สมปทาน

ป เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ม

ถาพยญชนะตวแรกของคาหลงเปนเศษวรรค ใหคงนคหต ตามรปเดม อานออกเสยง อง

หรออน เชน

ส สนธกบ วร เปน สงวร

ส สนธกบ หรณ เปน สงหรณ

ส สนธกบ โยค เปน สงโยค

ถา ส สนธกบคาทขนตนดวยสระ จะเปลยนนคหตเปน ม เสมอ เชน

ส สนธกบ อทธ เปน สมทธ

ส สนธกบ อาคม เปน สมาคม

ส สนธกบ อาส เปน สมาส

ส สนธกบ อทย เปน สมทย

126 | ห น า

คาแผลง

คาแผลง คอ คาทสรางขนใชในภาษาไทยอกวธหนง โดยเปลยนแปลงอกษรทประสมอยใน

คาไทยหรอคาทมาจากภาษาอนใหผดไปจากเดม ดวยวธตด เตม หรอเปลยนรป แตยงคงรกษา

ความหมายเดมหรอเคาความเดม

แบบสรางของการแผลงคา

การแผลงคาทาได 3 วธ คอ

1. การแผลงสระ

2. การแผลงพยญชนะ

3. การแผลงวรรณยกต

1. การแผลงสระ เปนการเปลยนรปสระของคานนๆ ใหเปนสระรปอนๆ

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

ชยะ

โอชะ

วชระ

พชร

คะนง

ครหะ

ชวนะ

สรเสรญ

ทรเลข

ชย

โอชา

วเชยร

เพชร

คานง

เคราะห

เชาวน

สรรเสรญ

โทรเลข

สายดอ

สรยะ

ดรจฉาน

พจตร

พช

กรต

สคนธ

ยวชน

สภา

สะดอ

สรย

เดรจฉาน

ไพจตร

พช

เกยรต

สวคนธ

เยาวชน

สวภา

2. การแผลงพยญชนะ

การแผลงพยญชนะกเชนเดยวกบการแผลงสระ คอ ไมมกฎเกณฑตายตวเกดขนจากความเจรญของ

ภาษา การแผลงพยญชนะเปนการเปลยนรปพยญชนะตวหนงใหเปนอกตวหนง หรอเพมพยญชนะลง

ไปใหเสยงผดจากเดม หรอมพยางคมากกวาเดม หรอตดรปพยญชนะ การศกษาทมาของถอยคา

เหลานจะชวยใหเขาใจความหมายของคาไดถกตอง

ห น า | 127

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

กราบ

เกด

ขจาย

แขง

คณ

เจยร

เจาะ

เฉยง

ชวย

ตรย

ถก

การาบ

กาเนด

กาจาย

กาแหง คาแหง

ควณ คานวณ คานณ

จาเนยร

จาเพาะ เฉพาะ

เฉลยง เฉวยง

ชารวย

ตารบ

ถลก

บวช

ผทม

เรยบ

แสดง

พรง

รวยรวย

เชญ

เพญ

ดาล

อญชล

อบาสกา

ผนวช

ประทม บรรเทา

ระเบยบ

สาแดง

สะพรง

ระรวย

อญเชญ

บาเพญ

บนดาล

ชล ชล

สกา

3. การแผลงวรรณยกต

การแผลงวรรณยกตเปนการเปลยนแปลงรป หรอเปลยนเสยงวรรณยกต เพอใหเสยงหรอรป

วรรณยกตผดไปจากเดม

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

เพยง

เสนหะ

เพยง

เสนห

พทโธ

บ

พทโธ

บ

128 | ห น า

คาซอน

คาซอน คอ คาประสมชนดหนงทเกดจากการนาเอาคาตงแตสองคาขนไป ซงมเสยงตางกน

มความหมายเหมอนกน หรอคลายคลงกน หรอเปนไปในทานองเดยวกนมาซอนคกน เชน เลกนอย

ใหญโต เปนตน ปกตคาทนามาซอนกนนนนอกจากจะมความหมายเหมอนกนหรอใกลเคยงกนแลว

มกจะมเสยงใกลเคยงกนดวยเพอใหออกเสยงงาย สะดวกปาก คาทนามาซอนแลวทาใหเกดความหมาย

นนแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1. ซอนคาแลวมความหมายคงเดม คาซอนลกษณะนจะนาคาทมความหมายเหมอนกนมา

ซอนกนเพอขยายความซงกนและกน เชน ขาทาส วางเปลา โงเขลา เปนตน

2. ซอนคาแลวมความหมายเปลยนแปลงไปจากเดม

2.1 ความหมายเชงอปมา คาซอนลกษณะนจะเปนคาซอนทคาเดมมความหมายเปน

รปแบบเมอนามาซอนกบความหมายของคาซอนนนจะเปลยนไปเปนนามธรรม เชน

ออนหวาน ออนมความหมายวาไมแขง เชน ไมออน หวานมความหมายวา

รสหวาน เชน ขนมหวาน

ออนหวาน มความหมายวาเรยบรอย นารก เชน เธอชางออนหวานเหลอเกน

หมายถง กรยาอาการทแสดงออกถงความเรยบรอยนารก

คาอนๆ เชน คาจน เดดขาด ยงยาก เปนตน

2.2 ความหมายกวางออก คาซอนบางคามความหมายกวางออกไมจากดเฉพาะ

ความหมายเดมของคาสองคาทมาซอนกน เชน เจบไข หมายถง อาการเจบของโรคตางๆ และ

คา พนอง ถวยชาม ทบต ฆาฟน เปนตน

2.3 ความหมายแคบเขา คาซอนบางคามความหมายเดนอย คาใดคาหน ง

ซงอาจจะเปนคาหนาหรอคาหลงกได

เชน ความหมายเดนอยขางหนา

ใจดา หวห ปากคอ บาบอคอแตก

ความหมายเดนอยขางหลง

หยบยม เอรดอรอย นาพกนาแรง วานอนสอนงาย เปนตน

ตวอยางคาซอน 2 คา เชน บานเรอน สวยงาม ขาวของ เงนทอง มดคา อดทน เกยวของ

เยนเจยบ ทรพยสน รปภาพ ควบคม ปองกน ลลบ ซบซอน เปนตน

ตวอยางคาซอนมากกวา 2 คา เชน

ยากดมจน เจบไขไดปวย ขาวยากหมากแพง

เวยนวายตายเกด ถกอกถกใจ จบไมไดไลไมทน

ฉกชงวงลาว เปนตน

ห น า | 129

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอนและอกษรยอ

การใชเครองหมายวรรคตอน

ภาษาไทยมวธการเขยนคาตดตอกนไป เมอจบขอความแลวจงเวนวรรค ดงนน

ในการเขยนหนงสอจงตองมการแบงวรรคตอนและใชเครองหมายวรรคตอนประกอบการเขยนให

ถกตอง เพอชวยใหเขาใจความหมายไดอยางชดเจนไมผดเพยนไปจากวตถประสงค

เครองหมายวรรคตอนทควรทราบมดงนน

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

1. , จลภาค เปนเครองหมายทนามาใชตามแบบภาษาองกฤษ

แตตามปกตภาษาไทยใชเวนวรรคแทน

เครองหมาย

จลภาคอยแลว จงไมจาเปนตองใชเครองหมาย

จลภาคอก

ตวอยาง

เขาชอบรบประทานผกกาด ผกคะนา ตนหอม

กะหลาปล

ถาเปนประโยคภาษาองกฤษจะใชเครองหมาย

ดงน

เขาชอบรบประทานผกกาด ผกคะนา ตนหอม

กะหลาปล

2. ? ปรศน หรอ

เครองหมาย

คาถาม

ใชเขยนไวหลงคา หรอขอความทเปนคาถามถา

ไมใชถามโดยตรงไมตองใสเครองหมายปรศน

ตวอยาง

ใคร? ใครครบ? (คาถาม)

ฉนไมทราบวาเขามาหาใคร (บอกเลา)

เธอชอบอานหนงสอนวนยายไหม? (คาถาม)

ฉนไมทราบวาจะทาอยางไรใหเธอเชอฉน (บอก

เลา)

130 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

3. ! อศเจรย เปนเครองหมายแสดงความประหลาดใจ

มหศจรรยใจใชเขยนหลงคาอทาน หรอขอความ

ทมลกษณะคลายคาอทาน เพอใหผอานออกสยง

ไดถกตองกบความเปนจรง และเหมาะสมกบ

เหตการณทเกดขน เชน ดใจ เสยใจ เศราใจ

แปลกใจ

ตวอยาง

“โอโฮ! เธอขบรถไปถงสงขลาคนเดยวหรอ”

แปลกใจ

“อนจจา! ทาไมเขาถงเคราะหรายอยางนน”

สลดใจ

4. (............) นขลขต หรอ

เครองหมาย

วงเลบ

ใชเขยนครอมความทเปนคาอธบาย ซงไมควรม

ในเนอเรอง แตผเขยนตองการใหผอานเขาใจ

หรอทราบขอความนนเปนพเศษ เชน

ตวอยาง

สมยโบราณ คนไทยจารกพระธรรมลงใน

กระดาษเพลา (กระดาษทคนไทยทาขนใชเอง

โดยมากทาจากเปลอกขอย บางครงเรยกวา

กระดาษขอย)

ห น า | 131

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

5. “…………..” อญประกาศ มวธใชดงน

เนนคา หรอขอความใหผอานสงเกตเปนพเศษ

ตวอยาง

ผหญงคนนน “สวย” จนไมมทต เขาเปนคน

“กตญรคณคน” อยางนาสรรเสรญยง

ใชสาหรบขอความทเปนความคดของผเขยน

หรอความคดของบคคลอน

ตวอยาง

ฉนคดวา “ฉนคงจะมความสขทสดในโลก ถาม

บานของตวเองสกหลงหนง” เขาคดวา “ไมมสง

ใดในโลกนทจรงยงยน”

ขอความทเปนคาสนทนา เชน

ดา “เมอคนนฝนตกหนก นาทวมเขามาถงใน

บาน แนะ ทบานของเธอนาทวมไหม”

แดง “เหรอ ทบานนาไมทวมหรอก แลวกอน

มาทางานนาลดแลวหรอยงละ”

4. ขอความทผเขยนนามาจากทอน หรอเปน

คาพดของผอน

ตวอยาง

ก. เขาทาอยางนตรงกบสภาษตวา “ขชางจบ

ตกแตน”

ข. ผมเหนดวยกบปาฐกถาธรรมของพระราช

นนทมนทวา “ความสขมนเกดจากเราคดถก

พดถกทาถก”

6. ๆ ไมยมก หรอ ยมก ใชเขยนไวหลงคา หรอขอความเพอใหอานคา

หรอความนนซากนสองครง ยมก แปลวา ค แต

ตองเปนคาหรอความชนดเดยวกน ถาเปนคาหรอ

ความตางชนดกนจะใชไมยมกไมได ตองเขยน

132 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

ตวอกษรซากน

ตวอยาง

เขาเคยมาทกวน วนนไมมา (ถก)

เขาเคยมาทกวนๆ นไมมา (ผด)

เขาชอบพดตางๆ นานา (ถก)

เขาชอบพดตางๆ นา (ผด)

7. _ สญประกาศ ใชขดเสนใตขอความทผเขยนตองการเนนให

เหนความสาคญ

ตวอยาง

โรคพษสนขบามอนตรายมาก

ถาถกสนขบากดตองรบไปฉดวคซนทนท

เขาพดวาเขาไมชอบ คมทพดมาก

8. ” บพสญญา ใชเปนเครองหมายแทนคา หรอกลมคาซงอย

ขางบนเครองหมายน การเขยนเครองหมายนจะ

ชวยใหไมตองเขยนคาซาๆ กน

ตวอยาง

คาวา คน ถาเปนคากรยา แปลวากวนใหทว

” ขอด ” ” ” ” ขมวดใหเปนปม

เครองหมาย บพสญญานมกจะมผเขยนผดเปน “

ตวอยาง

สมด 8 โหล ราคาโหลละ 40 บาท

ดนสอ 8 ” “ ” 12 บาท (ผด)

ห น า | 133

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

9. _ ยตภงค

หรอ

เครองหมาย

ขดเสน

ใชเขยนระหวางคาทเขยนแยกพยางคกน เพอเปน

เครองหมายใหรวา พยางคหนากบพยางคหลง

นนตดกน หรอเปนคาเดยวกน คาทเขยนแยกนน

จะอยในบรรทดเดยวกน หรอตางบรรทดกนกได

ตวอยาง

สบดาห อานวา สป-ดา

สพยอก อานวา สบ - พะ - ยอก

ในการเขยนเรอง หรอขอความ ตวอยาง เชน คาวา

พระราชกฤษฎกา เมอเขยนไดเพยง พระราชกฤษ

กหมดบรรทด ตองเขยนคาวา ฎกา ตอในบรรทด

ตอไปถาเปนเชนน ใหเขยนเครองหมายยตภงค

ดงน

พระราชกฤษ - แลวเขยนตอบรรทดใหมวา ฎกา

และในการอาน ตองอานตดตอกนเปนคา

เดยวกนวาพระราชกฤษฎกา

10.

ฯ ไปยาลนอย ใชเขยนหลงคาซงเปนทรกนโดยทวไป ละ

ขอความสวนหลงไว ผอานจะตองอานขอความ

ในสวนทละไวใหครบบรบรณ ถาจะใหอาน

เพยงทเขยนไว เชน กรงเทพ กไมตองใส

เครองหมายไปยาลนอยลงไป

ตวอยาง

กรงเทพ ฯ อานวา กรงเทพมหานคร

โปรดเกลา ฯ อานวา โปรดเกลา โปรด

กระหมอม

134 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

11. ฯลฯ ไปยาลใหญ วธใชมดงน

ใชเขยนไวหลงขอความทจะตอไปอกมาก แต

นามาเขยนไวพอเปนตวอยาง ใหอาน

เครองหมายฯลฯ วา “ ละ”

ตวอยาง

เขาปลกผกกาด ผกคะนา ผกบง ฯลฯ อานวา

เขาปลกผกกาด ผกคะนา ผกบง ละ

ใชเขยนไวระหวางกลางขอความ ซงถาเขยนจน

จบจะยาวเกนไป จงนามาเขยนไว เฉพาะ

ตอนตนกบตอนสดทายเทานน สวน

ขอความทเวนไวใสเครองหมาย ฯลฯ ให

อานเครองหมาย ฯลฯ วา “ ละถง ”

ตวอยาง

อตปโส ฯลฯ ภควาต.

อานวา อตปโส ละถง ภควาต.

12. ............... ไปยาลใหญ

หรอ

จดไขปลา

สาหรบเครองหมาย ฯลฯ นน ปจจบนนยม

ใชเครองหมาย.............แทน

ตวอยาง

อตปโส ฯลฯ ภควาต นยมเขยนวา

อตปโส ......... ภควาต

อานวา อตปโส ละถง ภควาต

13. • มหพภาค มทใชดงน

เขยนไวหลงอกษร เชน

พ.ศ. ยอมาจาก พทธศกราช

พ.ร.บ. ” พระราชบญญต

เม.ย. ” เมษายน

เขยนไวหลงคายอ เชน

ห น า | 135

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

กรกฎ. ยอมาจาก กรกฎาคม

เมษ. ยอมาจาก เมษายน

เขยนไวหลงตวเลข หรออกษรทบอกจานวนขอ

ตวอยาง

ก. เราจะไมประพฤตผดระเบยบของ

โรงเรยน

ข. การนอนหลบถอวาเปนการพกผอน

เขยนไวขางหลงเมอจบประโยคแลว เชน ฉน

ชอบเรยนวชาภาษาไทยมากกวาวชาอนๆ

14. มหตสญญา เปนการยอหนา ขนบรรทดใหม ไมมรปราง

และเครองหมาย

วธใช

เมอเปนชอเรอง หรอหวขอเขยนไวกลางบรรทด

ถาเปนหวขอยอย กยอหนาขนบรรทดใหม

ขอความสาคญๆ ทจดไว เปนตอนๆ ควรยอหนา

ขนบรรทดใหม เพอใหขอความเดนชดและ

เขาใจงาย

อกษรยอ

อกษรยอ คอ อกษรทใชแทนคา หรอขอความเพอความสะดวกรวดเรวในการสอสาร

ลกษณะของอกษรยออาจจะเปนอกษรตวเดยว อกษรสองตว หรอมากกวานน แลวมจดหนงจด

(มหพภาค) ขางหลง หรอจดระหวางตวอกษรแลวแตการกาหนด

136 | ห น า

หลกเกณฑการเขยนและการอานอกษรยอ

1. การเขยนอกษรยอของคาตางๆ

มวธการและหลกการซงราชบณฑตยสถาน โดย “คณะกรรมการกาหนดหลกเกณฑ

เกยวกบการใชภาษาไทย” ไดกาหนดไว ดงน

ก. ใชพยญชนะตนของพยางคแรกของคาเปนตวยอ

ถาเปนคาคาเดยวใหใชยอตวเดยว แมวาคานนจะมหลายพยางคกตาม

ตวอยาง

วา ว.

จงหวด จ.

3.00 นาฬกา 3.00 น.

ศาสตราจารย ศ.

ถาใชตวยอเพยงตวเดยวแลวทาใหเกดความสบสนอาจใชพยญชนะตนของคาถดไป

เปนตวยอดวยกได

ตวอยาง

ตารวจ ตร.

อยการ อก.

ข. ถาเปนคาสมาสใหถอเปนคาเดยว และใชพยญชนะตนของพยางคแรกเพยงตวเดยว

ตวอยาง

มหาวทยาลย ม.

วทยาลย ว.

ค. ถาเปนคาประสม ใชพยญชนะตนของแตละคา

ตวอยาง

ชวโมง ชม.

โรงเรยน รร.

ง. ถาคาประสมประกอบดวยคาหลายคา มความยาวมาก อาจเลอกเฉพาะพยญชนะตน

ของคาทเปนใจความสาคญ ทงน ไมควรเกน 4 ตว

ตวอยาง

คณะกรรมการประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร กปร.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สพฐ.

ห น า | 137

จ. ถาใชพยญชนะของแตละคาแลวทาใหเกดความสบสน ใหใชพยญชนะตนของพยางค

ถดไปแทน

ตวอยาง

พระราชกาหนด พ.ร.ก.

พระราชกฤษฎกา พ.ร.ฎ.

ฉ. ถาพยางคทจะนาพยญชนะตนมาใชเปนตวยอม ห เปนอกษรนา เชน หญ หล ใหใช

พยญชนะตนนนเปนตวยอ

ตวอยาง

สารวตรใหญ สวญ.

ทางหลวง ทล.

ช. คาทพยญชนะตนเปนอกษรควบกลาหรออกษรนา ใหใชอกษรตวหนาตวเดยว

ตวอยาง

ประกาศนยบตร ป.

ถนน ถ.

เปรยญ ป.

ซ. ตวยอไมควรใชสระ ยกเวนคาทเคยใชมากอนแลว

ตวอยาง

เมษายน เม.ย.

มถนายน ม.ย.

ฌ. ตวยอตองมจดกากบเสมอ ตวยอตงแต 2 ตวขนไป ใหจดทตวสดทายเพยงจดเดยว ยกเวน

ตวทใชกนมากอน เชน พ.ศ. น.ศ. ม.ร.ว. เปนตน

ตวอยาง

ตาบล ต.

ทบวงมหาวยาลย ทม.

ญ. ใหเวนวรรคหนาตวยอทกแบบ

ตวอยาง

ประวตของ อ. พระนครศรอยธยา

มขาวจาก กทม. วา

ฎ. ใหเวนวรรคระหวางกลมอกษรยอ

ตวอยาง

ศ. นพ.

138 | ห น า

ฏ. การอานคายอ ตองอานเตม

ตวอยาง

05.00 น. อานวา หานาฬกา

อ.พระนครศรอยธยา อานวา อาเภอพระนครศรอยธยา

ยกเวนในกรณทคาเตมนนยาวมาก และคายอนนเปนทเขาใจและยอมรบกนทวไปแลว

อาจอานตวยอเรยงตวไปกได

ตวอยาง

ก.พ. อานวา กอ พอ

(จากหนงสอหลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนเครองหมายอนๆ หลกเกณฑการเวน

วรรค หลกเกณฑการเขยน คายอ ราชบณฑตยสถาน)

2. การเขยนรหสตวพยญชนะประจาจงหวด

ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยงานสารบรรณ โดยไมมจด มหพภาค ตอทาย

เชน

กระบ ยอเปน กบ นาน ยอเปน นน ราชบร ยอเปน รบ

กรงเทพมหานคร ” กท บรรมย ” บร ลพบร ” ลบ

กาญจนบร ” กจ ปทมธาน ” ปท ลาปาง ” ลป

กาฬสนธ ” กส ประจวบครขนธ ” ปข ลาพน ” ลพ

กาแพงเพชร ” กพ ปราจนบร ” ปจ เลย ” ลย

ขอนแกน ” ขก ปตตาน ” ปน ศรสะเกษ ” ศก

จนทบร ” จบ พะเยา ” พย สกลนคร ” สน

ฉะเชงเทรา ” ฉช พระนครศรอยธยา ” อย สงขลา ” สข

ชลบร ” ชบ พงงา ” พง สตล ” สต

ชยนาท ” ชน พทลง ” พท สมทรปราการ ” สป

ชนภม ” ชย พจตร ” พจ สมทรสงคราม ” สส

เชยงราย ” ชร พษณโลก ” พล สมทรสาคร ” สค

เชยงใหม ” ชม เพชรบร ” พบ สระบร ” สบ

ตรง ” ตง เพชรบรณ ” พช สงหบร ” สห

ตราด ” ตร แพร ” พร สโขทย ” สท

ตาก ” ตก ภเกต ” ภก สพรรณบร ” สพ

นครนายก ” นย มหาสารคาม ” มค สราษฎรธาน ” สฎ

นครปฐม ” นฐ มกดาหาร ” มห สรนทร ” สร

ห น า | 139

นครพนม ยอเปน นพ แมฮองสอน ยอเปน มส หนองคาย ยอเปน นค

นครราชสมา ” นม ยโสธร ” ยส อางทอง ” อท

นครศรธรรมราช ” นศ ยะลา ” ยล อดรธาน ” อด

นครสวรรค ” นว รอยเอด ” รอ อตรดตถ ” อต

นนทบร ” นบ ระนอง ” รน อทยธาน ” อน

นราธวาส ” นธ ระยอง ” รย อบลราชธาน ” อบ

หมายเหต กรงเทพมหานคร กท จะพบในหนงสอราชการ แตโดยทวไป ใชกรงเทพมหานคร

เครองหมาย เรยกชอ วธใช

ตวอยาง ใกลๆ ยมก หรอ ไมยมก ใหเขยนไวหลงคาเพอใหอานคานนซากน

สองครง

140 | ห น า

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค

ชนดของประโยค

เมอเราทราบลกษณะของประโยคแลว กมาทาความเขาใจเกยวกบประโยคชนดตางๆ เพมเตม

อก ประโยคชนดแรกทจะกลาวถง คอ ประโยคความเดยว

1. ประโยคความเดยว (เอกรรถประโยค) ประโยคชนดน คอ ประโยคทม งกลาวถง

สงใดสงหนงเพยงสงเดยว สงนนอาจเปนคน สตว เหตการณ ฯลฯ อยางใดอยางหนง และสงนนแสดง

กรยาอาการหรออยในสภาพอยางเดยว เชน

ก. นกเกาะตนไม

ข. นายแดงไถนา

ค. มกดาหารเปนจงหวดทเจดสบสาม

สวนสาคญของประโยคความเดยว

ประโยคความเดยวแตละประโยคแบงสวนสาคญออกเปน 2 สวน สวนหนงเรยกวา

“ภาคประธาน” คอ ผกระทาอาการในประโยค อกสวนหนงเรยกวา “ภาคแสดง” คอ

สวนทเปนกรยาและกรรมผถกกระทา ในประโยค

ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง

ก. นกเกาะตนไม นก เกาะตนไม

ข. นายแดงไถนา นายแดง ไถนา

ค. มกดาหารเปนจงหวดทเจด

สบสาม

มกดาหาร เปนจงหวดทเจดสบสาม

2. ประโยคความรวม (อเนกรรถประโยค) คอ ประโยคทรวมความเอาประโยคความเดยว

ตงแต 2 ประโยคขนมารวมเขาดวยกน โดยมคาเชอมประโยคเหลานนเขาดวยกน

2.1 ประโยคทมเนอความคลอยตามกน

ประโยคท 1 จารณเดนทางไปเชยงใหม

ประโยคท 2 อรญญาเดนทางไปเชยงใหม

เราสามารถรวมประโยคความเดยวทง 2 ประโยคเขาไวดวยกน ดงน

“จารณและอรญญาเดนทางไปเชยงใหม”

ห น า | 141

ประโยคท 1 เราจะประสบความลมเหลว

ประโยคท 2 เราไมทอถอย

รวมประโยคไดวา “แมเราจะประสบความลมเหลวเรากไมทอถอย”

2.2 ประโยคทมเนอความขดแยงกน

ประโยคท 1 พขยน

ประโยคท 2 นองเกยจคราน

รวมประโยควา “พขยนแต นองเกยจคราน”

ประโยคท 1 เขาไดทางานแลว

ประโยคท 2 เขายงไมพอใจ

รวมประโยควา “เขาไดทางานแลวแตทวาเขายงไมพอใจ”

2.3 ประโยคทมใจความเลอกเอาอยางใดอยางหนง

ประโยคท 1 เธอชอบดภาพยนตร

ประโยคท 2 เธอชอบดโทรทศน

รวมประโยควา “เธอชอบดภาพยนตรหรอโทรทศน”

ประโยคท 1 ปรชาขนตนไมหลงบาน

ประโยคท 2 ปรชากวาดขยะอยหนาบาน

รวมประโยควา “ปรชาขนตนไมหลงบานหรอไมกกวาดขยะอยหนาบาน”

2.4 ประโยคทมขอความเปนเหตเปนผลกน โดยมขอความทเปนเหตอยขางหนาขอความ

ทเปนผลอยหลง

ประโยคท 1 เขาขบรถเรวเกนไป

ประโยคท 2 เขาถกรถชน

รวมประโยควา “เขาขบรถเรวเกนไปเขาจงถกรถชน”

ประโยคท 1 กรงเทพฯ ฝนตกมาก

ประโยคท 2 กรงเทพฯ นาทวม

รวมประโยควา “เพราะกรงเทพฯ ฝนตกมากนาจงทวม”

คาททาหนาทเชอมประโยคเขาดวยกน เราเรยกวา “คาสนธาน”

3. ประโยคซอนกน (สงกรประโยค) คอประโยคทมขอความหลายประโยคซอนรวมอยใน

ประโยคเดยวกน เพอใหขอความสมบรณยงขน

1. ประโยคหลกเรยกวา มขยประโยค ซงเปนประโยคสาคญมใจความสมบรณ

ในตวเอง

142 | ห น า

2. ประโยคยอย เรยกวา อนประโยค ประโยคยอยนจะตองอาศยประโยคหลง

จงจะไดความสมบรณ

ตวอยาง

สรพงษเดนทางไปสงขลาเพอแสดงภาพยนตร

เขาประสบอบตเหตเพราะความประมาท

คนทปราศจากโรคภยไขเจบเปนคนโชคด

ตารางประโยคความซอน

ประโยคหลก (มขยประโยค) บทเชอม ประโยคยอย (อนประโยค)

สรพงษเดนทางไปสงขลา

เขาประสบอบตเหต

คน...เปนคนโชคด

เพอ

เพราะ

ท

แสดงภาพยนตร

ความประมาท

ปราศจากโรคภยไขเจบ

นอกจากประโยคทง 3 ชนดดงกลาวมาแลว ยงมประโยคอกหลายชนดทมไดเรยงลาดบ

ประโยคเหมอนประโยคทง 3 ชนด ทงน ขนอยกบความตองการของผสงสารวาตองการจะเนน

สวนใดของประโยคดวยเหตนจงทาใหประโยคมหลายรปแบบ ดงน

1. ประโยคเนนผกระทา คอ ประโยคทยกผกระทาขนเปนประธานของประโยคขนกลาว

กอนแลวจงตามดวยภาคแสดง เชน

รปประโยค ประธาน กรยา กรรม

1. ลนดากาลงซอผลไม

2. สายชลพดโทรศพท

ลนดา

สายชล

กาลงซอ

พด

ผลไม

โทรทพท

2. ประโยคเนนผถกกระทาคอ ประโยคทกลาวถงผถกกระทาหรอ กรรม กอน ผถกกระทา

จงอยหนาประโยค

รปประโยค ผถกกระทา กรยา

1. เพอนของฉนถกทาโทษ

2. ชาตรถกจบ

เพอนของฉน

ชาตร

ถกทาโทษ

ถกจบ

ห น า | 143

ขอสงเกต ในภาษาไทย ถาใชวา “ถกกระทา” อยางใด จะมความหมายไปในทางไมด

เชน ถกตาหน ถกตอวา ถกด เปนตน ถาเปนไปทางดเราจะไมใชคาวา

“ถก” แตใชคาวา “ไดรบ” แทน เชน ไดรบแตงตง ไดรบเลอก........เราจะ

ไมใชวา ไดถกแตงตง......ไดถกเลอก.......เปนอนขาด

3. ประโยคเนนกรยา คอ ประโยคทตองการเนนกรยาใหเดน จงกลาวถงกรยากอนทจะ

กลาวถงประธาน กรยาทเนนไดในลกษณะนมอยไมกคา คอ เกด ปรากฏ ม

รปประโยค กรยา ประธาน

เกดนาทวมในประเทศบงกลาเทศ

ปรากฎดาวเทยมบนทองฟา

เกดนาทวม

นาทวม ขยายกรยา

ปรากฏ

บนทองฟา ขยายกรยา

ในประเทศบงกลาเทศ

ดาวเทยม

4. ประโยคคาสงและขอรอง คอ ประโยคทอยในรปคาสงหรอขอรองและจะละประธานไว

โดยเนนคาสงหรอคาขอรอง เชน

คาสง 1. จงกาเครองหมายกากบาท หนาขอความทถกตอง

คาทขดเสนใต คอ กรยา

คาขอรอง 2. โปรดรกษาความสะอาด คาทขดเสนใต คอ กรยา

ถาเดมประธานทละไวลงไป กจะกลายเปนประโยคเนนผกระทา

เชน 1. ทานจงกาเครองหมายกากบาทหนาขอความทถกตอง

2. ทานโปรดรกษาความสะอาด

144 | ห น า

หนาทของประโยค

ประโยคชนดตางๆ สามารถบอกความหมายไดตามเจตนาของผสงสาร เพราะการสอสารกน

ตามปกตนน ผสงสารอาจมเจตนาไดหลายประการ ประโยคจงทาหนาทตางๆ กน เชน บอกกลาว

เสนอแนะ ชแจง อธบาย ซกถาม วงวอน สงหาม ปฏเสธ เปนตน ขอความหรอประโยคทแสดง

เจตนาของผสงสารเหลานจะอยในรปทตางๆ กนไป ซงอาจแบงหนาทของประโยคไดเปน 4 ประเภท

ดวยกน คอ

1. รปประโยคบอกกลาวหรอบอกเลา ประโยคลกษณะน โดยปกตจะม ประธาน กรยา และ

อาจมกรรมดวย นอกจากนอาจมสวนขยายตางๆ เพอใหชดเจน โดยทวไปประโยคบอกเลาจะบงช

เจตนาวาประธานของประโยคเปนอยางไร

ตวอยาง

ประโยค เจตนา

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาตของเรา

นองหวขาว

ภาษาไทยเปนอะไร

นองอยในสภาพใด

2. รปประโยคปฏเสธ ประโยคนแตกตางจากประโยคบอกกลาว หรอบอกเลาตรงทมคาวา

“ไม หรอคาทมความหมายในทางปฏเสธ เชน “หามได” “มใช” ประกอบคาอธบายเสมอไป

ตวอยาง

วนนไมมฝนเลย

เขามใชคนเชนนน

หามได หลอนไมใชคนผดนด

สาหรบประโยคทผ สงสารมเจตนาทจะเสนอแนะมกจะใชคาวา ควรหรอควรจะใน

ประโยคบอกเลาสวนในประโยคปฏเสธ ใชคาวา ไมควรหรอไมควรจะ

ประโยคปฏเสธ “ชาวนาไมควรปลกมนสาปะหลงในทนาเพราะจะทาใหดนจด”

3. ประโยคคาสงและขอรอง ประโยครปนมลกษณะเดน คอ มแตภาคแสดงเสมอ

สวนประธานซงตองเปนบรษท 2 ใหละเวนในฐานทเขาใจ

ตวอยาง

ยกมอขน

ยนขน

ปลอยเดยวนนะ

ห น า | 145

รปประโยคคาสง เชน ขางตนน อาจใสคาวา อยา จง หาม ขางหนาประโยคไดเพอให

คาสงจรงจงยงขน

ตวอยาง

อยาทาบานเมองสกปก

จงตอบคาถามตอไปน

หามมยาเสพตดไวในครอบครอง

4. รปประโยคคาถาม ประโยครปนทาหนาทเปนคาถามวางอยตอนตน

หรอตอนทายของประโยคกได

คาแสดงคาถามแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

คาแสดงคาถามทผสงสารตองการคาตอบเปนใจความใหม

คาแสดงคาถามทผสงสารตองการคาตอบเพยง “ใช” หรอ “ไม”

146 | ห น า

เรองท 4 หลกในการสะกดคา

สะกดอยางไรใหถกตอง

การใชภาษาในการสอสาร ไมวาจะดวยการพด และการเขยน หรออานจาเปนตองใชให

ถกตองโดยมหลกการไวดงน

การใชตวสะกด

ถาเปนคาภาษาไทยแทจะใชตวสะกดตรงตามมาตราตวสะกด เชน จง บน ชม เชย เดยว

ปก รด พบ เปนตน สวนคาภาษาไทยทมาจากภาษาตางประเทศนนมทงสะกดตรงตามมาตรา และ

ใชตวสะกดหลายตวตามรปศพทเดม โดยเฉพาะภาษาบาลสนสกฤต เชน

1. คาในภาษาไทยทมาจากภาษาเขมร ภาษาบาล สนสกฤตบางคา และคาทมาจากภาษาอน

ทใชตวสะกดตรงตามมาตรา

คาไทยทมาจากภาษาเขมร เชน จานอง ดาเนน ขจด อานวย บงคม

คาไทยทมาจากภาษาบาล สนสกฤต เชน ทาน คาไทยทมาจากภาษาอน เชน มงคด

2. คาไทยทมาจากภาษาบาล สนสกฤตมตวสะกดอยในมาตรา แม กน กก กด กบ อาจจะ

ใชตวสะกดไดหลายตวตามรปในภาษาเดม ดงตวอยางตอไปน

2.1 คาในแม กน เชน

พน ใช น สะกด แปลวา ปา ศพทเดม พน อาน พะ นะ

ชล ใช ล สะกด แปลวา นา ศพทเดม ชล อาน ชะ ละ

บญ ใช ญ สะกด แปลวา ความด ศพทเดม ปญญ อาน ปน ยะ

คณ ใช ณ สะกด แปลวา ความเกอกล ศพทเดม คณ อาน ค ณะ

พร ใช ร สะกด แปลวา ความด ศพทเดม วร อาน วะ นะ

ห น า | 147

2.2 คาในแม กก เชน

ชนก ใช ก สะกด แปลวา พอ ศพทเดม ชนก อาน ชะ นะ กะ

มข ใช ข สะกด แปลวา หนา ปาก ทาง ศพทเดม มข อาน มก ขะ

มค ใช ค สะกด แปลวา หนทาง ศพทเดม มค อานวา มก คะ

เมฆ ใช ฆ สะกด แปลวา ไอนารวมตวกนเปนกลม ลอยตวอยในอากาศ

เมฆ อานวา เม ฆะ

จกร ใช กร สะกด แปลวา อาวธ ศพทเดม จกร อาน จก กระ

2.3 คาในแม กด เชน

อนญาต พยางคหลงใช ต สะกด แปลวา ยนยอมให ศพทเดม อนญาต

อานวา อะ นน ยา ตะ

สจ ใช จ เปนตวสะกด แปลวา การตงความสตย ศพทเดม สจจ อานวา สต จะ

พช ใช ช เปนตวสะกด แปลวา เมลดพนธไม ศพทเดม พชและวช

อานวา พ ชะ และ ว ชะ

ครฑ ใช ฑ สะกด หมายถง พญานกทเปนพาหนะของพระนารายณ

ศพทเดม ครฑ อานวา คะ ร ดะ

รฐ ใช สะกด แปลวา ประเทศ ศพทเดม ร ฏ ฐ อานวา รต ถะ

รถ ใช ถ สะกด แปลวา ยานทมลอสาหรบเคลอนไป ศพทเดม รถ

อานวา ระ ถะ

อาพาธ อานวา อา พา ทะ

ชาต ใช ต สะกด แปลวา เกด ศพทเดม ชาต อานวา ชา ต

เหต ใช ต สะกด แปลวา ทมา ศพทเดม เหต อานวา เห ต

มาตร ใช ตร สะกด แปลวา เครองวดตางๆ ศพทเดม มาตร อานวา มาด ตระ

เพชร ใช ชร สะกด แปลวา ชอแกวทแขงทสดและมนาแวววาวกวา

พลอยอนๆ ศพทเดม วชร และ วชร อานวา วด ชระ และ วะ ช ระ

ทศ ใช ศ สะกด แปลวา ดาน ขาง ทาง เบอง ศพทเดม ทศ อานวา ท สะ

คาในแมกด ในภาษาบาล สนสกฤตใชพยญชนะหลายตวเปนตวสะกด จงตอง

สงเกตและจดจาใหดจงจะสามารถเขยนไดถกตองตามสะกดการนต

148 | ห น า

2.๔ คาในแม กบ เชน

บาบ

ใช ป สะกด แปลวา ความชว

ศพทเดม บาป อานวา ปา ปะ

เสพ

ใช พ สะกด แปลวา กน บรโภค

ศพทเดม เสพ อานวา เส พะ

โลภ

ใช ภ สะกด แปลวา ความอยากไดไมรจกพอ

ศพทเดม โลภ อานวา โล พะ

3. คาทมาจากภาษาเขมร เรานามาใชในลกษณะคาแผลงตาง ๆ มขอควรสงเกต คอ

เมอแผลงคาแลว ตวสะกดจะเปนตวเดยวกบคาเดม เชน

เกด เปน กาเนด

จรส เปน จารส

ตรวจ เปน ตารวจ

ตรส เปน ดารส

เสรจ เปน สาเรจ

ฯลฯ

4. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤตบางคาจะมตวสะกดและตวตามในภาษาไทย เรานามาใช

ทงรปแบบเตมรปและตดตวสะกดออกบาง

วฑฒ ไทยใช วฒ

รฏฐ ไทยใช รฐ

อฑฒ ไทยใช อฒ เชน อฒจนทร

การประและไมประวสรรชนย

การประวสรรชนย มหลกดงน

1. คาไทยแททออกเสยง อะ ชดเจน และคาทยอสวนจากคาประสม เชน มะมวง มะนาว

กระทะ สะอก เปนตน ยกเวนคาบางคา เชน ณ ธ ทนาย ฯพณฯ เปนตน

2. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต ถาตองการใชอานออกเสยง สระ อะ ททายพยางค

ใหประวสรรชนยทพยางคทาย เชน พละ ศลปะ สาธารณะ ทกษะ มรณะ สมณะ ฯลฯ

ห น า | 149

3. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤตทมพยางคหนาออกเสยง กระ ตระ ประ ในภาษาไทย

ใหประวสรรชนย เชน กระษย กระษาปณ ตระกล ประกาศ ประสาท ประโยชน ประชาราษฎร

ฯลฯ

4. คาทไมทราบทมาไดแนชดวามาจากภาษาใด แตถาอานออกเสยง อะใหประวสรรชนย

เชน กะละแม กะหลา กะละมง สะอาด สะครวญ สะดอ โพระดก พะโล สะระแหน จะละเมด

สะวดสะวาด ปะเหลาะ ปะแหละ ฯลฯ

การไมประวสรรชนย มหลกดงน

1. คาทออกเสยง อะ ไมเตมมาตรา หรอคาทเปนอกษรนา เชน กนก ขนม ฉลาด สมอง

ฯลฯ ยกเวนกะรต

2. คาสมาสในภาษาบาล สนสกฤต ซงมเสยง อะ ระหวางคา เชน พลศกษา ศลปกรรม เปน

ตน หรอคาทมเสยง อะ ทพยางคหนาของคา

3. คาทมาจากภาษาเขมรมพยญชนะตน 2 ตวซอนกน ในภาษาไทยอานออกเสยงพยญชนะ

ตวหนาเปน อะ ไมตองประวสรรชนย เชน จรญ จรวย จรวด ผม ผจญ สลา สมอง ขโมย ขนง

ขนาน ขนาบ ขนบ ถนน ถนอม

4. คาทบศพทภาษาองกฤษอาจจะประหรอไมประวสรรชนยใหถอปฏบตตามแนวทนยม

เขยนกนมา เชน เยอรมน อเมรกา สตกเกอร โปสเตอร ไอศกรม อะลมเนยม อะตอม อะมบา

การใชคา อา อม และ อาม

อา ( _ำ )

1. ใชกบคาไทยทวไป เชน ชา คา จา รา เปนตน

2. ใชกบคาแผลงทมาจากภาษาอน เชน เกด กาเนด ตรวจ ตารวจ เปนตน

อม ( _ ม )

1. ใชคาทเปนสระ อะ มตว ม สะกดในภาษาบาล สนสกฤต เชน คมภร สมผส

สมภาษณ อมพร เปนตน

2. ใชกบคาทมาจากภาษาองกฤษ เชน กโลกรม ปม อลบม เปนตน

อาม (_ำ ม )

ใชกบคาทมเสยงสระ อะ แลวม ม ตามในภาษาบาล สนสกฤต เชน อามาตย อามฤต

อามหต เปนตน

150 | ห น า

การใช ไอ ใอ อย ไอย ( ไ- ใ- - ย ไ-ย )

1. การใช ไ- สระไอไมมลาย ใชกบคาไทยทงหมด เชน ไกล ไคล ใจ ไหม ตระไคร ไฟ

ไข ได ไป ฯลฯ เวนแตคาไทยทใชสระไอไมมวน 20 คา และคามาจากภาษาอน นอกจากภาษาบาล

สนสกฤตใหใช ไอ เหมอนภาษาไทยทงสน

คาแผลงมาจาก สระ อ อ เอ เปนสระไอในภาษาไทยใหใชสระไอไมมลาย เชน วจตร

ไพจตร วหาร ไพหาร ตร ไตร ฯลฯ หรอคาบาล สนสกฤตเดมมสระไออยแลว ใหใช ไอ เชน

ไอศวรย ไอศวรรย ไมตร ไมตร ฯลฯ คาทมาจากภาษาอนไมใชภาษาบาล สนสกฤตใหใชสระไอ

เชน ไกเชอร เซ ย งไฮ กาไร ไนลอน ไนโตรเจน ไฉน ไสว ฯลฯ

2. การใช ใ- สระใอไมมวน ใชกบ คา 20 คา ดงน

ใฝใจใครใครรให ใหลหลง

ในใหมใสใหญยง ตาใต

ใดใชใชใบบง ใยยด

ใสสะใภใกลใบ สบมวนสองหน

หรอ

ผใหญหาผาใหม ใหสะใภใชคลองคอ

ใฝใจเอาใสหอ มหลงใหลใครขอด

จะใครลงเรอใบ ดนาใสและปลาป

สงใดอยในต มใชอยใตตงเตยง

บาใบถอใยบว หตามวมาใกลเคยง

เลาทองอยาละเลยง ยสบมวนจาจงด

3. การใช - ย ( อย )

ใชคาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต ซงมเสยงอะ และ ย ตาม และถาในภาษาเดมม ย

สะกดและ ย ตามเมอนามาใชในภาษาไทยใหคง ย ไว

ชย มาจาก ชย

วย ” วย

นย ” นย

อาลย ” อาลย

อทย ” อทย

อยยะ ” อยย

อยยกา ” อยยกา

ห น า | 151

4. การใช ไ-ย (ไอย)

ใชกบคาทมาจากภาษาบาลซงมสระ เอ ม ย สะกด และม ย ตาม เ ยย เอย ย เมอนามาใชใน

ภาษาไทย แผลงเปน “ไอย” เชน

ไวยากรณ มาจาก เวยยากรณ

อธปไตย ” อธปเตยย

ไทยทาน ” เทยยทาน

เวไนย ” เวเนยย

อสงไขย ” อสงเขยย

การใชวรรณยกต

การใชวรรณยกตไดถกตองนน จะตองมความรในเรองตอไปน

1. ไตรยางค หรอ อกษร 3 หม ไดแก

อกษรสง ม 11 ตว ไดแก ษ ฆ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห

อกษรกลาง ม 9 ตว ไดแก ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ

อกษรสง ม 24 ตว แบงออกเปน 2 ชนด ดงน

อกษรตาค ม 14 ตว ไดแก ค ต ฆ ช ฌ ซ ฑ ฒ ท ธ พ ภ ฟ ฮ

อกษรตาเดยว ม 10 ตว ไดแก ง ญ ณ น ม ย ร ล ฬ ว

2. คาเปนคาตาย

2.1 คาเปน คอ คาทมลกษณะอยางใดอยางหนงตอไปน

ประสมกบสระเสยงยาวในแม ก กา เชน ป มา

ประสมกบสระ อา ไอ ใอ เอา เชน ไป ใกล ขา

มตวสะกดในมาตราแม กง กน เกย เกอว เชน ตรง จน กลม เชย เดยว

2.2 คาตาย คอ คอทมลกษณะอยางใดอยางหนง

ประสมกบสระเสยงสนในมาตราแม ก กา ยกเวน อา ไอ ใอ เอา เชน จะ ผ ต

มตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ

3. การผนอกษร มหลกการดงน

อกษรสง คาเปน พนเสยงเปนเสยงจตวา ผนดวย วรรณยกต เปนเสยงเอก ผนดวย

วรรณยกต วรรณยกต เปนเสยงโท เชน ผา ผา ผา ขาม ขาม ขาม

อกษรสง คาตาย พนเสยงเปนเสยงเอก ผนเสยงวรรณยกต เปนเสยงโท เชน ฉะ ฉะ

ขบ ขบ

152 | ห น า

อกษรกลาง คาเปน พนเสยงเปนเสยงสามญ ผนดวยวรรณยกต เปนเสยง เอก

โท ตร จตวา ตามลาดบ เชน ปะ ปา ปะ ปะ โกะ โกะ โกะ โกะ

อกษรตา คาเปน พนเสยงเปนเสยงสามญ ผนดวย วรรณยกต เปนเสยงโท ตร

ตามลาดบ เชน คา คา คา เทา เทา เทา

อกษรตา คาตาย สระเสยงสน พนเสยงเปนเสยง ตร ผน ดวยวรรณยกต เปนเสยงโท

ผนดวยวรรณยกต เปนเสยงจตวา เชน คะ คะ คะ

อกษรตา คาตายสระเสยงยาว พนเสยงเปนเสยงโท ผนดวยวรรณยกต เปนเสยงตรผน

ดวยวรรณยกต เปนเสยงจตวา เชน คาบ คาบ คาบ

อกษรตาตองอาศยอกษรสงหรออกษรกลางชวย จงจะผนไดครบ 5 เสยง

เชน คา ขา ขา คา ขา เลา เหลา เลา เหลา เลา เหลา

ขอสงเกต

1. อกษรสงและอกษรกลางจะมรปวรรณยกตตรงกบเสยงวรรณยกต

2. อกษรสงและอกษรตาไมใชวรรณยกตตรเลย

3. อกษรตาจะมเสยงวรรณยกตสงกวารปวรรณยกต

4. อกษรเดยวหรออกษรตาเดยวเมอตองการผนใหครบ 5 เสยง ตองใชอกษรสงหรออกษร

กลางนา เชน ยา หยา อยา ยา ยา หยา

5. อกษรคและอกษรสงตองอาศยอกษรทคกนชวย จงจะผนไดครบ 5 เสยง เชน

คา ขา คา ขา คา ขา

การใชเครองหมายทณฑฆาต ( )

เครองหมายทณฑฆาต ใชเขยนเหมอนพยญชนะทไมตองการออกเสยง ซงเราเรยกวา

ตวการนต มหลกการดงน

1. พยญชนะทอยขางหลงตวสะกด ถามเครองหมายทณฑฆาต ถอวาพยญชนะตวนนเปน

ตวการนตไมตองออกเสยง เชน เสาร ไมค ยกษ อาทตย เปนตน

2. พยญชนะท อย ขางหลงตวสะกดสองตวหรอสามตว ถาตวใดตวหนงมเครองหมาย

ทณฑฆาตกากบถอวา พยญชนะทงสองตวเปนตวการนต ไมตองออกเสยง เชน วนจนทร พระ

อนทร พระลกษณเปนตน

ทงน จะไมใชเครองหมายทณฑฆาตกบตวสะกดทเปนอกษรควบกลา และตวสะกดทม

สระกากบ เชน จกร มตร เกยรต เปนตน

ห น า | 153

เรองท 5 คาราชาศพท

ราชาศพท แปลตามศพท หมายถง ถอยคาสาหรบพระราชา แตตามตาราหลกภาษาไทยได

ใหความหมายกนขอบเขตไปถงถอยคาภาษาสาหรบบคคล 3 ประเภท คอ

1. ศพททใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ

2. ศพททใชสาหรบพระภกษสงฆ

3. ศพททใชสาหรบสภาพชน

1. ศพทมใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมศานวงศ

คาศพทประเภทนเราจะไดฟงหรอไดอานบอยมาก สวนใหญจะเปนขาวหรอเรองราวท

เกยวกบกรณยกจของพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ ลกษณะของราชาศพทประเภทนม

ลกษณะเดนทนาสนใจ คอ

1.1 ใชคาวา ทรง เพอใหเปนคากรยา

ทรง นาหนากรยาทเปนคาไทย เชน ทรงเลน ทรงรองเพลง ทรงออกกาลงกาย

ทรง นาหนาคานามทเปนคาไทยแลวใชเปนกรยา เชน ทรงชาง ทรงมา ทรง

เรอใบ

ทรง นาหนาคาทเปนราชาราศพทอยแลว เชน ทรงพระอกษร ทรงพระสาราญ

ทรงพระราชนพนธ

1.2 ใชคาไทยนาหนาคาทเปนราชาศพทอยแลว เพอใหเปนคากรยา เชนทอดพระเนตร

1.3 ใชคาไทยนาหนาคาทเปนราชาศพทอยแลว เพอใหเปนคานาม เชน ซบพระพกตร

ผาเชดหนา ถงพระบาท ถงเทา ถงพระหตถ ถงมอ การใชคาธรรมดานาหนาคาทเปนราชาศพทอย

แลวเพอใหเปนคานาม ยงมอกเชน ฉลองพระองค ฉลองพระหตถ ฉลองพระเนตร แวนตา มลพระ

ชวหา นาลาย

1.4 ใชคาวา ตน หรอ หลวง ลงทายคานามหรอกรยา เชน เสดจประพาสตน

พระแสงปนตน เครองตน รถหลวง เรอหลวง

1.5 คาทกาหนดใหเปนราชาศพทสามารถจาแนกชนดตางๆ ได เหมอนคาในภาษา

สามญ คอ มทงคานาม สรรพนาม กรยา วเศษณ และมคาลกษณะนามใชเปนพเศษอกดวย เชน

คานาม

พระเศยร หว พระนลาฏ หนาผาก

พระชนก พอ พระชนน แม

พระราชสาสน จดหมาย พระแสงกรรบด มด

154 | ห น า

คาสรรพนาม

ขาพระพทธเจา กระหมอม หมอมฉน บรษท 1

ใตฝาละอองธลพระบาท ใตฝาพระบาท ฝาพระบาท บรษท 2

พระองคทาน พระองค ทาน บรษท 3

คากรยา

กรยาเปนราชาศพทอยแลวไมตองมคาวา ทรง นาหนา เชน เสดจ ตรส เสวย เปนตน นอกนน

ตองเตมดวยคาวาพระ หรอ ทรงพระราช เพอใหเปนคากรยา เชน ทรงพระอกษร เขยนหนงสอ

ทรงพระราชนพนธ แตงหนงสอ

คาวเศษณ

มแตคาขานรบ ซงแยกตามเพศ คอ หญงใชคาวา เพคะ ชาย ใชคาวา พระพทธเจาขอรบ

พระพทธเจาขา พะยะคะ

คาลกษณะนาม

ใชคาวา องค กบ พระองค เปนคาทเกยวกบสวนตาง ๆ ของรางกาย และเครองใชของทาน

เชน พระทนต 2 องค ฟน 2 ซ ปราสาท 2 องค

1.6 การใชราชาศพทแบบแผน วธพดในโอกาสตางๆ อกดวย เชน

การใชคาขอบคณ

ถาเรากลาวแกพระมหากษตรย ใชวา “ร สกขอบพระมหากรณาธคณเปน

ลนเกลาฯ”

การใชคาขออนญาต

ถาเรากลาวแกพระมหากษตรย ใชวา “ขอพระราชทานพระบรมราชานญาต”

กลาวเมอถวายของ

ถาเรากลาวเมอถวายของ

“ขอพระราชทานทลเกลาทลกระหมอม ถวาย......................” หมายถง สงของ

ขนาดเลก

“ขอพระราชทานนอมเกลานอมกระหมอม ถวาย....................” หมายถง

สงของขนาดใหญ ยกไมได

ห น า | 155

2. ศพททใชสาหรบพระภกษสงฆ

พระภกษเปนผทไดรบความเคารพจากบคคลทวไป ในฐานะทเปนผทรงศล และเปนผสบ

พระศาสนาการใชถอยคาจงกาหนดขนไวตางหากอกแบบหนง

เฉพาะองคสมเดจพระสงฆราช ซงถอเปนประมขแหงสงฆนนกาหนดใหราชาศพทเทยบเทา

กบพระราชวงศช นหมอมเจา แตถาพระภกษนนเปนพระราชวงศอยแลวกคงใหใชราชาศพท

ตามลาดบชนทเปนอยแลวนน

การใชถอยคาสาหรบพระภกษโดยทวไปมขอสงเกตคอ ถาพระภกษใชกบพระภกษดวยกน

หรอใชกบคนธรรมดา จะใชศพทอยางเดยวกนตลอด ผดกบราชาศพทสาหรบกษตรยและ

พระราชวงศคนอนทพดกบทานหรอพดถงทานจงจะใชราชาศพท แตถาพระองคทานพดกบคนอน

จะใชภาษาสภาพธรรมดา เชน

มผพดถงพระวา “พระมหาสนทรกาลงอาพาธอยในโรงพยาบาล”

พระมหาสนทรพดถงตวทานเองกยอมกลาววา “อาตมากาลงอาพาธอยทโรงพยาบาล”

มผพดถงพระราชวงศหนงวา “พระองคเจาดศวรกมารกาลงประชวร”

พระองคเจาเมอกลาวพระองคถงพระองคเองยอมรบสงวา “ฉนกาลงปวย”

ตวอยางคาราชาศพทสาหรบพระภกษบางคา

คานาม ภตตาหาร อาหาร ไทยทาน สงของถวาย อาสนะ ทนง กฏ

ทพกในวด

เภสช ยารกษาโรค ธรรมาสน

คาสรรพนาม

ทแสดงธรรม

อาตมา

ภกษเรยกตนเองกบผอน

ผม กระผม

ภกษเรยกตนเองใชกบภกษดวยกน

มหาบพตร

ภกษเรยกพระมหากษตรย

โยม

ภกษเรยกคนธรรมดาทเปนผใหญกวา

พระคณเจา

คนธรรมดาเรยกสมเดจพระราชาคณะ

ทาน

คากรยา ประเคน ยกของดวยมอมอบใหพระ

คนธรรมดาเรยกสมเดจพระราชาคณะ

ถวาย มอบให ฉน

กน

อาพาธ ปวย มรณภาพ

ตาย

อนโมทนา ยนดดวย จาวด

คาลกษณะนาม รป เปนลกษณะนามสาหรบนบจานวนภกษ เชน พระภกษ 2 รป

คนทวไปนยมใชคาวา องค

นอน

156 | ห น า

3. คาทใชสาหรบสภาพชน

การใชถอยคาสาหรบบคคลทวไป จาเปนตองใชใหสมฐานะและเกยรตยศ ความสมพนธ

ระหวางผทตดตอสอสารกนจะตองคานงถง อาย เพศ และตาแหนงหนาทการงานดวย นอกจากนน

เวลา และ สถานทยงเปนเครองกาหนดอกดวยวา ควรเลอกใชถอยคาอยางไรจงจะเหมาะสม

ตวอยางคาสภาพ เชน

คานาม บดา พอ มารดา แม และใชคาวาคณ นาหนาชอ เชน คณพอ คณลง

คณประเสรฐ คณคร เปนตน

ศรษะ หว โลหต เลอด อจจาระ ข ปสสาวะ เยยว โค วว กระบอ ควาย

สนข หมา สกร หม

คากรยา รบประทานอาหาร กน ถงแกกรรม ตาย คลอดบตร ออกลก ทราบ

ร เรยน บอกใหร

คาสรรพนาม ดฉน ผม กระผม บรษท 1

คณ ทาน เธอ บรษท 2 และ 3

การใชสรรพนามใหสภาพ คนไทยนยมเรยกตามตาแหนงหนาท

ดวย เชน ทานอธบด ทานหวหนากอง เปนตน

คาวเศษณ คาขานรบ เชน คะ เจาคะ ครบ ครบผม เปนตน

คาขอรอง เชน โปรด ไดโปรด กรณา เปนตน

คาลกษณะนาม ลกษณะนามเพอยกยอง เชน อาจารย 5 ทาน แทนคาวา คน

ลกษณะนามเพอใหสภาพ เชน ไข 4 ฟอง แทนคาวา ลก

ผลไม 5 ผล แทนคาวา ลก

ห น า | 157

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย

คนไทยนยมใชภาษาถอยคาสานวนทสละสลวย ไพเราะ เสนาะห และสะดวกแกการออก

เสยงลกษณะนสยคนไทยเปนคนเจาบทเจากลอนอยแลว เวลาพดหรอเขยนจงนยมใชถอยคาสานวน

ปนอยเสมอถอยคาสานวนตางๆ เหลานชวยใหการสอสารความหมายชดเจน ไดความไพเราะ

ถายทอดอารมณความรสกตางๆ ไดด บางครงใชเปนการสอสารความหมายเพอเปรยบเปรยไดอยาง

คมคายลกซง เหมาะสมกบวฒนธรรมความเปนอยของคนไทย ซงแสดงถงอธยาศยทดตอคนอนเปน

พนฐาน

ประเภทของถอยคาสานวน

1. ถอยคาสานวน เปนสานวนคาทเกดจากการผสมคาแลวเกดเปนคาใหม เชน คาผสม คา

ซอน หรอคาทเกดจากการผสมคาหลายคา ผสมกนเปนลกษณะสมผส คลองจอง มความหมายไม

แปลตรงตามรปศพท แตมความหมายในเชงอปไมย เชน

ไกออน หมายถง คนทยงไมชานาญในชนเชง

กงทองใบหยก หมายถง ความเหมาะสมของคกนนนมมาก

เกลอจมเกลอ หมายถง มความดรายเขาหากน แกเผดกน

แกวงเทาหาเสยน หมายถง การหาเรองเดอดรอน

ขงกราขากแรง หมายถง ตางฝายกรายเขาหากน

แขวนนวม หมายถง เลกการกระทาทเคยทามากอน

ควาบาตร หมายถง การบอกปฏเสธไมคบคาสมาคมดวย

คมในฝก หมายถง มความฉลาดรอบรแตยงไมแสดงออกเมอไมถงเวลา

งามหนา หมายถง นาขายหนา

งกนหาง หมายถง เกยวโยงกนเปนทอดๆ

จนตรอก หมายถง หมดหนทางทจะหนได

จระเขขวางคลอง หมายถง คอยกดกนไมใหคนอนทาอะไรไดสะดวก

ชกหนาไมถงหลง หมายถง รายไดไมพอจบจาย

ชบมอเปบ หมายถง ฉวยผลประโยชนจากแรงงานคนอน

หญาปากคอก หมายถง เรองงายๆ คดไมถง

ตกหลมพราง หมายถง เชอตามทเขาหลอก

ตาขาวสารกรอกหมอ หมายถง การทาอะไรเฉพาะหนาครงคราวพอใหเสรจไปเทานน

ทงทวน หมายถง ทาดทสดเปนครงสดทาย

158 | ห น า

นารอนปลาเปน หมายถง การพดหรอทาอยางละมนละมอม

นาเยนปลาตาย หมายถง ยอมสาเรจมากกวาทารนแรง

นาทวมปาก หมายถง รอะไรแลวพดไมได

บองตน หมายถง มความคดอยางโงๆ

ผกชโรยหนา หมายถง ทาดแตเพยงผวเผน

ผาขรวหอทอง หมายถง คนมงมแตทาตวซอมซอ

ใฝสงเกนศกด หมายถง ทะเยอทะยานเกนฐานะ

ฝากผฝากไข หมายถง ขอยดเปนทพงจนตาย

พกหนดกวาพกนน หมายถง ใจคอหนกแนนดกวาใจเบา

พระอฐ พระปน หมายถง นงเฉยไมเดอดรอน

มวยลม หมายถง ทาทาจะเลกลมไมดาเนนการตอไป

มดแปดดาน หมายถง มองไมเหนทางแกไขคดไมออก

ยอมแมวขาย หมายถง เอาของไมดมาหลอกวาเปนของด

โยนกลอง หมายถง มอบความรบผดชอบไปใหคนอน

ลอยชาย หมายถง ทาตวตามสบาย

ลอยแพ หมายถง ถกไลออก ปลดออก ไมเกยวของกนตอไป

สาวไสใหกากน หมายถง ขดคยความหลง สงไมดมาประจานกนเอง

สกเอาเผากน หมายถง ทาอยางลวกๆ ใหเสรจไปครงหนงๆ

หอกขางแคร หมายถง อนตรายทอยใกลตว

อดเปรยวไวกนหวาน หมายถง อดทน ลาบากกอน จงสบายภายหลง

2. คาพงเพย หมายถง ถอยคาทกลาวขนมาลอยๆ เปนกลางๆ มความหมายเปนคตสอนใจ

สามารถนาไปตความแลวนาไปใชพด หรอเขยนใหเหมาะสมกบเรองทเราตองการสอสารความหมาย

ได มลกษณะคลายคลงกบสภาษตมาก อาจเปนคากลาวต ชม หรอแสดงความคดเหน เชน

ราไมดโทษปโทษกลอง หมายถง คนททาอะไรผดแลวมกกลาวโทษสงอน

ขชางจบตกแตน หมายถง การลงทนมากเพอทางานทไดผลเลกนอย

ชโพรงใหกระรอก หมายถง การแนะนาใหคนอนทาในทางไมด

เสยนอยเสยยาก หมายถง การไมรวาสงไหนจาเปนหรอไมจาเปน

เสยมากเสยงาย ใชจายไมเหมาะสม

คาพงเพยเหลานยงไมเปนสภาษตกเพราะวา การกลาวนนยงไมมขอยตวาเปนหลกความจรงท

แนนอน ยงไมไดเปนคาสอนทแทจรง

ห น า | 159

ตวอยางคาพงเพย

คาพงเพย ความหมาย

กระเชอกนรว

กลานกมกบน

ขชางจบตกแตน

ทาบญเอาหนา ภาวนากนตาย

หกดามพราดวยเขา

ราไมดโทษปโทษกลอง

นายพงบาว เจาพงขา

ชาดไมด ทาสไมแดง

ไมงามกระรอกเจาะ

มอไมพายเอาเทารานา

ฟนฝอยหาตะเขบ

หงขาวประชดหมา ปงปลาประชดแมว

เปนคนสรยสราย

คนทอวดเกงกลาจนเกนไปจนอบจนสกวน

ลงทนไมคมกบผลทได

ทาอะไรเพอเอาหนา ไมทาดวยใจจรง

ทาอะไรโดยพลการ

ทาไมดแตโทษผอน

ทกคนตองพงพาอาศยกน

สนดานคนไมด แกอยางไรกไมด

หญงสวยทมมลทน

ไมชวยแลวยงกดขวาง

ฟนเรองเกามาเลาอก

แกลงทาแดกดนโดยอกฝายหนงไมเดอดรอน

ตวอยางการนาคาพงเพยไปใชในความหมายเปรยบเทยบ

เมอกอนนดไมคอยสวย เดยวนแตงตวสวยมากนแหละ ไกงามเพราะขน คนงานเพราะแตง

เจามนฐานะตาตอยจะไปรกลกสาวคนรวยไดยงไง ตกนาใสกะโหลกชะโงกดเงา ตนเองเสยบาง

เราอยาไปทาอะไรแขงกบเขาเลย เขากบเราไมเหมอนกน อยาเหนชางขขตามชาง

แหม...ฉนวาฉนหนจากเพอนเกาทเลวแลวมาเจอเพอนใหมกพอๆ กน มนเขาตารา หนเสอปะ

จระเข

เขาชอบถวงความเจรญของหมคณะอยเรอย แถมยงขดขวางคนอนอก นแหละ คนมอไมพาย

เอาเทารานา

3. อปมาอปไมย หมายถง ถอยคาทเปนสานวนพวกหนง กลาวทานองเปรยบเทยบใหเหน

จรงเขาใจแจมแจงชดเจน และสละสลวยนาฟงมากขน การพดหรอการเขยนนยมหาคาอปมาอปไมย

มาเตมใหไดความชดเจนเกดภาพพจน เขาใจงาย เชน คนด หากตองการใหความหมายชดเจน นาฟง

และเกดภาพพจนชดเจนกตองอปมาอปไมยวา “ด เหมอน เสอ” ขรขระมาก การสอความยงไมชดเจน

ไมเหนภาพ ตองอปมาอปไมยวา “ขรขระเหมอนผวมะกรด” หรอ “ขรขระเหมอนผวพระจนทร”

กจะทาใหเขาใจความหมายในรปธรรมชดเจนมากยงขน

160 | ห น า

ในการเขยนบทรอยแกวหรอแกวกรองกตาม เราไมอาจเขยนใหละเอยดลกซง เพอสอความ

ไดแจมแจงเทากบการพดบรรยายดวยตนเองได กจาเปนตองใชอปมาเพอเปรยบเทยบใหผรบสารจาก

เราไดรบรความจรง ความรสก โดยการใชคาอปมาเปรยบเทยบ ในการแตงคาประพนธกนยมใช

อปมากนมากเพราะคาอปมาอปไมยจะชวยตกแตงถอยคาสานวนการเขยนใหไพเราะนาอาน กนใจ

ประทบใจมากขน สงเกตการใชอปมาอปไมยเปรยบเทยบในตวอยางตอไปน

ทานจะไปทพครงน อยาเพงประมาทดแคลนเลาป ดวยเลาปไดขงเบงมาไวเปน

ทปรกษา อปมา เหมอนเสออนคะนองอยในปาใหญ ทานเรงระวงตวจงด

ตวอยางอปมาทควรรจก

แขงเหมอนเพชร กรอบเหมอนขาวเกรยบ

กลมเหมอนมะนาว กลวเหมอนหนกลวแมว

กนเหมอนหม คดเคยวเหมอนเขาวงกต

แกมแดงเหมอนตาลงสก งายเหมอนปอกกลวยเขาปาก

ขมเหมอนบอระเพด โงเหมอนควาย

ขาวเหมอนสาล ใจเสาะเหมอนปอกกลวยเขาปาก

เขยวเหมอนพระอนทร เบาเหมอนปยนน

งงเปนไกตาแตก พดไมออกเหมอนนาทวมปาก

เงยบเหมอนปาชา รกเหมอนรงหน

ใจกวางเหมอนแมนา ยากเหมอนงมเขมในมหาสมทร

ใจดาเปนอกา ลมตวเหมอนววลมตน

ซนเหมอนลง ชาเหมอนเตา

เดนเหมอนเปด ซดเหมอนไกตม

ตาดาเหมอนนล ดาเหมอนตอตะโก

บรสทธเหมอนหยาดนาคาง ตาโตเทาไขหาน

เรวเหมอนจรวด ไวเหมอนปรอท

เรยบรอยเหมอนผาพบไว หนกเหมอนเดม

เอะอะเหมอนเจกตนไฟ อดเหมอนกา

ผอมเหมอนเปรต สงเหมอนเสาโทรเลข

มดเหมอนลมตาในกระบอกไม ใสเหมอนตาตกแตน

หวานเหมอนนาออย สวยเหมอนนางฟา

ห น า | 161

เปรยวเหมอนมะนาว อวนเหมอนตม

หวงเหมอนหมาหวงกาง เหนยวเหมอนตงเม

หนาขาวเหมอนไขปอก หนาสวยเหมอนพระจนทรวนเพญ

ยงเหมอนยงตกน รกเหมอนแกวตาดวงใจ

162 | ห น า

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธ

การแตงคาประพนธ

คาประพนธมรปแบบหลายประเภท เชน กาพย กลอน โคลง ฉนท การศกษา และฝกหด

แตงกาพย กลอน โคลง เปนการสบสานวฒนธรรมการใชภาษาวรรณศลปของคนไทย

การแตงกาพย

คาประพนธรอยกรองประเภทกาพย มหลายแบบเรยกชอตาง ๆ กนไป ตามลกษณะ

คาประพนธทแตกตางกน เชน กาพยยาน กาพยฉบง กาพยสรางคนางค กาพยขบไม เปนตน กาพย

นนสนนษฐานวาเอาแบบมาจากฉนท เพยงตดคาคร คาลหออกไป เทานน

ในทนจะอธบายเฉพาะกาพยยาน 11 กาพยฉบง 16 และกาพยสรางคนางค 28 เปนกาพย

ทนยมแตงกนโดยทวไป

1. กาพยยาน 11

แผนผง

ตวอยาง

ยานมลานา สมผสคาสมผสใจ

วรรคหนาหาคาใช วรรคหลงนมหกคาฯ

ห น า | 163

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค แบงเปนวรรคแรก 5 คา วรรคหลง 6 คา รวม 11 คา จงเรยก ยาน 11

2. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคแรกวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสามของวรรคหลงวรรคทสอง

วรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครองดแผนผง

และตวอยาง

ถาจะแตงบทตอไปตองมสมผสระหวางบท

สมผสระหวางบท ของกาพยยาน คอ

คาสดทายของวรรคส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผสทคาสดทาย

ของวรรคสอง วรรครบ ดงตวอยาง

ยานมลานา สมผสคาสมผสใจ

วรรคหนาหาคาใช วรรคหลงนมหกคา

หนงบทมสวรรค พงประจกษเปนหลกจา

จงหวะและลานา กาพยยานดงนเทอญฯ

คาสดทายของบทตน คอคาวา “คา” สงสมผสไปยงบทถดไป บงคบใหรบสมผสท

คาสดทายของวรรคสองหรอวรรครบ ในทนคอคาวา “จา”

ข. สมผสใน แตละวรรคของกาพยยานจะแบงชวงจงหวะเปนดงน

วรรคแรก เปน สองคากบสามคา คอ หนงสอง หนงสองสาม

วรรคหลง เปน สามคากบสามคา คอ หนงสองสาม หนงสองสาม

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะของแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

ยาน – มลานา สมผสคา – สมผสใจ

ขอสงเกต

กาพยยานไมเครงสมผสในจะมหรอไมมกได ขอเพยงใชคาทอานแลวราบรนตามชวงจงหวะ

ของแตละวรรคนนๆ เทานน สวนสมผสนอกระหวางวรรคทสาม วรรครอง กบวรรคทส วรรคสง

นนจะมหรอไมมกไดไมบงคบเชนกน

164 | ห น า

2. กาพยฉบง 16

แผนผง

ตวอยาง

กาพยนมนามฉบง สามวรรคระวง

จงหวะจะโคนโยนคาฯ

ลกษณะคาประพนธ

1. บท

บทหนงม 3 วรรค อาจเรยกวาวรรคสดบ วรรครบ วรรคสง กได แบงเปน

วรรคแรก วรรคสดบ ม 6 คา วรรคทสอง วรรครบ ม 4 คา

วรรคท 3 วรรคสง ม 6 คา

รวมทงหมด 16 คา จงเรยกฉบง 16

2. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ ดงน

คาสดทายของวรรคหนง วรรคสดบ สมผสกบคาสดทายของวรรคสอง วรรครบ สมผส

ระหวางบท ของกาพยฉบง คอ

คาสดทายของวรรคสาม วรรคสง เปนคาสงสมผส บงคบใหบทตอไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคหนง วรรคสดบ ดงตวอยาง

กาพยมนามฉบง สามวรรคระวง

จงหวะจะโคนโยนคา

สมผสจดบทลานา กาหนดจดจา

หกคาสคาดงน ฯ

ข. สมผสใน แตละวรรคของกาพยฉบง แบงชวงจงหวะเปนวรรคละสองคา ดงน

หนงสอง หนงสอง หนงสอง หนงสอง หนงสอง

หนงสอง หนงสอง หนงสอง

ห น า | 165

ฉะนน สมผสในกาหนดไดตามชวงจงหวะของแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

กาพยน – มนาม ฉบง สามวรรคระวง

จงหวะ – จะ โคน – โยนคา

ขอสงเกต

กาพยฉบงไมเครงสมผสใน จะมหรอไมมกได ขอเพยงใชคาทอานราบรนตามชวงจงหวะ

ของแตละวรรคนนๆ เทานน

สวนสมผสนอกระหวางวรรคทสอง วรรครบ กบวรรคทสาม วรรคสง นน จะมหรอไมมก

ไดไมบงคบเชนกน

การแตงกลอน

กลอน

คาประพนธรอยกรองประเภทกลอน มหลายแบบเรยกชอตางๆ กนไป ตามลกษณะ

ฉนทลกษณทแตกตางกนนนๆ เชน กลอนส กลอนหา กลอนหก กลอนแปด และยงจาแนกออกไป

ตามลลาทนาไปใชเชน กลอนเพลงยาว กลอนบทละคร กลอนเสภา รวมถงกลอนบทตางๆ อกดวย

ในทนจะอธบายเฉพาะกลอนหกและกลอนแปด อนเปนกลอนทนยมแตงกนโดยทวไป

1. กลอนหก

แผนผง

ตวอยาง

กลอนหกหกคาราร วางควางคานาเสยง

ไพเราะเรอยราจาเรยง สาเนยงสงตาคากลอนฯ

166 | ห น า

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค

วรรคทหนงเรยกวรรคสดบ วรรคทสองเรยกวรรครบ

วรรคทสามเรยกวรรครอง วรรคทสเรยกวรรคสง

แตละวรรคม 6 คา จงเรยกวา กลอนหก

2. เสยงคา กลอนทกประเภทจะกาหนดเสยงคาทายวรรคเปนสาคญ กาหนดไดดงน

คาทายวรรคสดบ กาหนดใหใชไดทกเสยง

คาทายวรรครบ กาหนดหามใชเสยงสามญกบตร

คาทายวรรครอง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญกบตร

คาทายวรรคสง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญกบตร

3. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสองหรอทสของวรรคทสองวรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครอง และ

คาทสองหรอทสของวรรคทส วรรคสง

สมผสระหวางบท ของกลอนทกประเภท คอ

คาสดทายของวรรคทส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ ตวอยาง

กลอนหกหกคาราร วางควางคานาเสยง

ไพเราะเรอยราจาเรยง สาเนยงสงตาคากลอน

เรยงรอยถอยคาสมผส จารสจาหลกอกษร

ทกวรรคทกบททกตอน คอถอยสนทรกลอนกานทฯ

คาสดทายของบทตนคอวา กลอน เปนคาสงสมผส บงคบใหบทถดไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคดวยคาวา “ ษร” ตามตวอยางนน

ข. สมผสใน แตละวรรคของกลอนหก แบงชวงจงหวะเปนวรรคสองคา ดงน

หนงสอง หนงสอง หนงสอง

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะนนเอง ดงตวอยาง

เรยงรอย ถอย คา สมผส

ขอสงเกต

กลอนหกไมเครงสมผสในวรรคมากนก อาจยายทสมผสจากคาทสองไปคาทสได หรอจะ

ไมสมผสสระเลย ใชการเลนคาไปตามชวงจงหวะกได ดงตวอยาง เชน ทกวรรคทกบททกตอน

ห น า | 167

2. กลอนแปด (กลอนสภาพ)

แผนผง

ตวอยาง

อนกลอนแปดแปดคาประจาวรรค วางเปนหลกอกษรสนทรศร

เสยงทายวรรคสงตาจาจงด สมผสมนอกในไพเราะร ฯ

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค

วรรคทหนงเรยกวรรคสดบ วรรคทสองเรยกวรรครบ

วรรคทสามเรยกวรรครอง วรรคทสเรยกวรรคสง

แตละวรรคมแปดคา จงเรยกวา กลอนแปด

2. เสยงคา กลอนแปดและกลอนทกประเภทจะกาหนดเสยงคาทายวรรคเปนสาคญ

โดยกาหนดดงน

คาทายวรรคสดบ กาหนดใหใชไดทกเสยง

คาทายวรรครบ กาหนดหามใชเสยงสามญและตร

คาทายวรรครอง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญและตร

คาทายวรรคสง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญและตร

3. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสามหรอทหาของวรรคทสอง

วรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครอง และ

ทสามหรอทหาของวรรคทส วรรครบ

168 | ห น า

สมผสระหวางบท ของกลอนแปด คอ

คาสดทายของวรรคทส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคทสอง วรรคสง

อนกลอนแปดแปดคาประจาวรรค วางเปนหลกอกษรสนทรศร

เสยงทายวรรคสงตาจาจงด สมผสมนอกในไพเราะร

จดจงหวะจะโคนใหยลแยบ ถอเปนแบบอยางกลอนสนทรภ

อานเขยนคลองทองจาตามแบบคร ไดเชดชบชาภาษาไทยฯ

คาสดทายของบทตนในทนคอคาวา “ร” เปนคาสงสมผส บงคบใหบทถดไปตองรบ

สมผสทคาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ ในทนคอคาวา “ภ”

ข. สมผสใน แตละวรรคของกลอนแปด แบงชวงจงหวะออกเปนสามชวง ดงน

หนงสองสาม หนงสอง หนงสองสาม

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะในแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

อนกลอนแปด – แปด คา – ประจาวรรค

วางเปนหลก – อก ษร – สนทรศร

ห น า | 169

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ

ภาษาทใชมระดบในการใช หนงสอเรยนบางเลม แบงภาษาออกเปน 3 ระดบ โดยเพม

ภาษากงทางการ แตในหนงสอนแบงเปน 2 ระดบ คอ การใชภาษาทเปนทางการ และไมเปนทางการ

1. ภาษาทเปนทางการ

ภาษาทางการ หมายถง ภาษาทใชอยางเปนทางการ มลกษณะเปนแบบพธถกตองตาม

แบบแผนของภาษาเขยน มทงเสยงเครงขรม จรงจง อาจเรยกวาภาษาแบบแผนกได ภาษาทางการ

มกใชในการเขยนหนงสอราชการ การกลาวรายงาน คากลาวเปดงาน การแสดงสนทรพจน

การเขยนตาราวชาการ และการบนทกรายงานการประชม เปนตน

2. ภาษาไมเปนทางการ

ภาษาไมเปนทางการ หมายถง ภาษาทใชถอยคางายๆ นาเสยงเปนกนเองไมเครงเครยด

แสดงความใกลชดสนทสนมระหวางผสงสารและผรบสารอาจเรยกวาภาษาปากกได

ภาษาไมเปนทางการ อาจจาแนกเปนภาษากลมยอยๆ ไดอกหลายกลม เชน ภาษาถน

ภาษาแสลง ภาษาตลาด ฯลฯ ใชในการสนทนาระหวางสมาชกในครอบครว คนสนทคนเคย ใชเขยน

บนทกสวนตว และงานเขยนทตองการแสดงความเปนกนเองกบผอาน เปนตน

สาหรบการเลอกใชภาษาแบบเปนทางการและไมเปนทางการจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบ

องคประกอบตางๆ ดงน

1. วตถประสงค จะตองพจารณาวา งานเขยนนนนาไปใชเพออะไร

2. สถานการณในตางสถานการณ ผเขยนจะใชระดบภาษาทตางกน

เชน ชาวเพอน “เชญทานอาหารไดแลว” เชญผใหญ “ขอเชญรบประทานอาหารไดแลว

ครบ” ผเรยนสามารถนาไปใชไดอยางเหมาะสมกบวตถประสงคและสถานการณ

170 | ห น า

กจกรรม บทท 5 หลกการใชภาษา

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแยกคาตอไปนออกเปน 3 ประเภท ตามตาราง

ผลไม รฐบาล อคคภย พลเรอน ศลปกรรม

รปธรรม วทยาลย มหาชน พระเนตร พทธกาล

นพเกา คหกรรม สญญาณ นโยบาย ภมศาสตร

กจกรรมท 2 ใหผเรยนพจารณาประโยคตอไปนวาเปนประโยคชนดใด

1. วนนอากาศรอนมาก

2. ฉนดใจทเธอมความสข

3. พอซอนาฬกาเรอนใหมใหฉน

4. พชอบสเขยวแตนองสาวชอบสฟา

5. รายการราตรสโมสรใหความบนเทงแกผชม

กจกรรมท 3 ใหผเรยนฝกเขยนอกษรยอประเภทตาง ๆ นอกเหนอจากตวอยางทยกมา

กจกรรมท 4 ใหผเรยนศกษาและรวบรวมคาสภาพ และคาราชาศพททใชและพบเหนใน

ชวตประจาวน

กจกรรมท 5 ใหผเรยนจบคสานวนใหตรงกบความหมาย

1 เกยวโยงกนเปนทอดๆ ก. ผกชโรยหนา

2 หมดหนทางทจะหนได ข. จบปลาสองมอ

3 ทาดทสดเปนครงสดทาย ค. ขมนกบปน

4 รนหาเรองเดอดรอน ง. แกวงเทาหาเสยน

5 ทาดแตเพยงผวเผน ฉ. จนตรอก

6 ไมดาเนนการตอไป ช. หญาปากคอก

7 นงเฉยไมเดอดรอน ซ. ทงทวน

คาประสม คาสมาส คาสนธ

ห น า | 171

8 ทาอยางรวกๆ ใหพอเสรจ ฌ. แขวนนวม

9 รอะไรแลวพดไมได ญ. มวยลม

10 อยากไดสองอยางพรอมๆ กน ฎ. ลอยแพ

11 ถกไลออก ปลดออก ฏ. หอกขางแคร

12 เรองงายๆ ทคดไมถง ฐ. พระอฐพระปน

ฑ. สกเอาเผากน

ฒ. งกนหาง

ณ. นาทวมปาก

กจกรรมท 6 ใหผเรยนเขยนคาพงเพยใหตรงกบความหมายทกาหนดให

1. ชอบโทษผอนโดยไมดตวเอง

2. ไมชวยแลวยงกดขวางผอน

3. การลงทนไมคมคากบผลทไดรบ

4. ชอบรอฟนเรองเกาๆ

5. เปนคนชอบสรยสราย

กจกรรมท 7 ตอบคาถามตอไปนสนๆ แตไดใจความ

1. การแตงคาประพนธตามหลกฉนทลกษณมกประเภท อะไรบาง

2. บทประพนธตอไปนเปนคาประพนธประเภทใด

2.1 ถงกลางวนสรยนแจมประจกษ ไมเหนหนานงลกษณยงมดใหญ

ถงราตรมจนทรอนอาไพ ไมเหนโฉมประโลมใจใหมดมน

ววาหพระสมทร

2.2 ขนกกตกทกขยาก แสนลาบากจากเวยงชย

ผกเผอกเลอกเผาไฟ กนผลไมไดเปนแรง

รอนรอนออนอสดง พระสรยงเยนยอแสง

ชวงดงนากรงแดง แฝงเมฆเขาเงาเมธธร

กจกรรมท 8 ผเรยนเขยนประโยคภาษาทางการ และไมเปนทางการอยางละ 3 ประโยค

ภาษาทางการ 1...................................................................................

2..................................................................................

3...................................................................................

ภาษาไมเปนทางการ 1...................................................................................

2..................................................................................

3...................................................................................

172 | ห น า

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

สาระสาคญ

การเรยนภาษาไทย ตองเรยนรในฐานะเปนวฒนธรรมทางภาษาใหเกดความชนชม ซาบซง

และภมใจในภาษาไทย โดยเฉพาะคณคาของวรรณคด และภมปญญาทางภาษาของบรรพบรษทได

สรางสรรคไวอนเปนสวนเสรมความงดงามในชวต นอกจากนน วรรณคดและวรรณกรรมตลอดจน

บทรองเลนของเดก เพลงกลอมเดก ปรศนาคาทาย เพลงพนบาน วรรณกรรมพนบานเปนสวนหนง

ของวฒนธรรมซงมคณคา การเรยนภาษาไทยจงตองเรยนวรรณคด วรรณกรรม ภมปญญาทางภาษา

ทถายทอดความรสกนกคดทงรอยแกวและรอยกรองประเภทตางๆ เพอใหเกดความซาบซงและ

ความภมใจในสงทบรรพบรษไดสงสมและสบทอดมาจนถงปจจบน

ผลการเรยนรทคาดหวง

ผเรยนสามารถ

1. อธบายความแตกตางและคณคาของวรรณคด วรรณกรรมปจจบนและวรรณกรรม

ทองถน

2. ใชหลกการพนจวรรณคดและวรรณกรรม หลกการพจารณาวรรณคดและวรรณกรรมให

เหนคณคาและนาไปใชในชวตประจาวน

3. รองเลนหรอถายทอดเพลงพนบานและบทกลอมเดกในทองถน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปดานสงคม

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก

ห น า | 173

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม

กอนทจะศกษาถงเรองการพจารณาวรรณคดและการพนจวรรณกรรม ตองทาความเขาใจกบ

ความหมายของคาวา วรรณคด และ วรรณกรรม เพอใหนกศกษาสามารถเขาใจในความหมายของ

คาทงสองน ไดอยางชดเจนโดย ม.ล.บญเหลอ เทพยสวรรณ (2514: 58-133) ไดกลาวถง

ความสมพนธและความแตกตางระหวางวรรณคดและวรรณกรรมไวดงน

วรรณคด ใชในความหมายวา วรรณกรรมหรอหนงสอทไดรบการยกยองวาแตงด ม

วรรณกรรมศลปกลาวคอมลกษณะเดนในการใชถอยคาภาษาและเดนในการประพนธ ใหคณคาทาง

อารมณและความรสกแกผอานสามารถใชเปนแบบฉบบอางองได

หนงสอทเปนวรรณคดสามารถบงบอกลกษณะไดดงน

1. มเนอหาด มประโยชนและเปนสภาษต

2. มศลปะการแตงทยอดเยยมทงดานศลปะการใชคา การใชโวหารและถกตองตามหลก

ไวยากรณ

3. เปนหนงสอทไดรบความนยมและสบทอดกนมายาวนานกวา 100 ป

วรรณกรรม ใชในความหมายวา งานหนงสอ งานนพนธททาขนทกชนด ไมวาแสดง

ออกมาโดยวธหรอในรปอยางใด เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา คา

ปราศรย สนทรพจน สงบนทก เสยง ภาพ

วรรณกรรมแบงออกเปน 2 ประเภท

1. สารคด หมายถง หนงสอทแตงขนเพอใหความร ความคด ประสบการณแกผอาน

ซง อาจใชรปแบบรอยแกวหรอรอยกรองกได

2. บนเทงคด คอ วรรณกรรมทแตงขนเพอมงใหความเพลดเพลน สนกสนาน บนเทงแก

ผอานจงมกเปนเรองทมเหตการณและตวละคร

การพนจหรอการพจารณาคณคาของวรรณคดหรอวรรณกรรม ไมวาจะเปนรอยแกวหรอรอย

กรองมหลกการพจารณากวางๆ คลายกนคอ เราอาจจะตงคาถามงายๆ วางานประพนธชนนนหรอ

เรองนนใหอะไรแกคนอานบาง

ความหมาย

การพนจ คอการพจารณาตรวจตรา พรอมทงวเคราะหแยกแยะและประเมนคาได ทงน

นอกจากจะไดประโยชนตอตนเองแลว ยงมจดประสงคเพอนาไปแสดงความคดเหนและขอเทจจรงให

ผอนไดทราบดวย เชน การพนจวรรณคดและวรรณกรรมเพอเปนการแนะนาใหบคคลทวไปทเปน

ผอานไดรจกและไดทราบรายละเอยดทเปนประโยชนในดานตางๆ เชน ใครเปนผแตง เปนเรอง

174 | ห น า

เกยวกบอะไร มประโยชนตอใครบาง ทางใดบาง ผพนจมความเหนวาอยางไรคณคาในแตละดาน

สามารถนาไปประยกตใหเกดประโยชนอยางไรในชวตประจาวน

แนวทางในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม

การพนจวรรณคดและวรรณกรรมมแนวใหปฏบตอยางกวางๆ เพอใหครอบคลมงานเขยนทก

ชนดซงผพนจจะตองดวาจะพนจหนงสอชนดใด มลกษณะเฉพาะอยางไรซงจะมแนวในการพนจท

จะตองประยกตหรอปรบใชใหเหมาะสมกบงานเขยนนนๆ

หลกเกณฑกวางๆในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม มดงน

1. ความเปนมาหรอประวตของหนงสอและผแตงเพอชวยใหวเคราะหในสวนอนๆ ไดดขน

2. ลกษณะคาประพนธ

3. เรองยอ

4. เนอเรอง ใหวเคราะหเรองตามหวขอตามลาดบ โดยบางหวขออาจจะมหรอไมมกไดตาม

ความจาเปน เชน โครงเรอง ตวละคร ฉาก วธการแตง ลกษณะการเดนเรอง การใชถอยคาสานวน

ในเรอง การแตงวธคดทสรางสรรค ทศนะหรอมมมองของผเขยน เปนตน

5. แนวคด จดมงหมาย เจตนาของผเขยนทฝากไวในเรองซงจะตองวเคราะหออกมา

6. คณคาของวรรณคดและวรรณกรรม ซงโดยปกตแลวจะแบงออกเปน 4 ดานใหญๆ และ

กวางๆ เพอความครอบคลมในทกประเดน ซงผพนจจะตองไปแยกแยะหวขอยอยใหสอดคลองกบ

ลกษณะหนงสอทจะพนจนนๆ ตามความเหมาะสมตอไป

การอานวรรณคดมรดกตองอานอยางพนจจงจะเหนคณคาของหนงสอ การอานอยางพนจ

หมายความวาอยางไร

การพนจวรรณคด คอการอานวรรณคดอยางใชความคด ไตรตรอง กลนกรอง แยกแยะ

หาเหตผลหาสวนด สวนบกพรองของหนงสอ เพอจะไดประเมนคาของหนงสอนนๆ อยางถกตองและ

มเหตผล การอานหนงสออยางพนจพเคราะหมประโยชนตอชวตมาก เพราะผพนจวรรณคด จะรจก

เลอกรบประโยชนจากหนงสอและนาประโยชนไปใชในชวตของตนไดและความสามารถใน

การประเมนคาของผพนจวรรณคดจะชวยใหผพนจเปนผมเหตผล มความยตธรรมมวจารณญาณ

การพนจวรรณคดผ พนจไมควรเอาความร สกหรอประสบการณสวนตนมาเปนหลกสาคญใน

การตดสนวรรณคด เพราะแตละคนยอมมความรสกและประสบการณตางกน

หลกการพนจวรรณคด

การพนจวรรณคด เปนการแนะนาหนงสอในลกษณะของการวเคราะหวจารณหนงสออยาง

งายๆ โดยบอกเรองยอๆ แนะนาขอดขอบกพรองของวรรณคด บอกชอผแตง ประเภทของหนงสอ

ลกษณะการแตง เนอเรองโดยยอๆ คณสมบตของหนงสอ ดวยการวจารณเกยวกบเนอหา แนวคด

ห น า | 175

ภาษา คณคา และขอคดตางๆ ประกอบทศนะของผพนจ ซงเปนลกษณะของการชกชวนใหผอาน

สนใจหนงสอเลมนน การพนจวรรณคดเปนการศกษาและวเคราะหลกษณะของวรรณคดเพอนามา

แนะนาใหเกดความเขาใจซาบซงอยางแจมแจง

การพนจวรรณคดมหลกการพนจกวางๆ 3 ดานคอ

1. โครงสรางของวรรณคด

2.ความงดงามทางวรรณคด

3. คณคาของวรรณคด

ดานท 1 โครงสรางของวรรณคด

การทเราจะพนจวรรณคดเรองใด เราจะตองพจารณาวา เรองนนแตงดวยคาประพนธชนดใด

โครงเรองเนอเรองเปนอยางไร มแนวคดหรอสาระสาคญอยางไร ตวละครมรปราง ลกษณะนสย

อยางไร ฉากมความหมายเหมาะสมกบเรองหรอไม และมวธดาเนนเรองอยางไร

ดานท 2 ความงดงามทางวรรณคด

วรรณคดเปนงานทสรางขนอยางมศลปะ โดยเฉพาะการใชถอยคาเพอใหเกดความไพเราะใน

อรรถรส ซงเราจะพจารณาไดจากการใชคา มทงการเลนคา เลนอกษร พจารณาไดจากการใชสานวน

โวหาร กวโวหาร ซงจะดจากการสรางจนตภาพ ภาพพจน และพจารณาจากการสรางอารมณใน

วรรณคดสงเหลานเปนความงดงามทางวรรณคดทงนน

โวหารภาพพจน

การใชโวหารภาพพจน คอ การใชถอยคาใหเกดภาพโดยวธการเปรยบเทยบอยางมศลปะ

ภาพพจนมหลายลกษณะ เชน อปมา อปลกษณ อธพจน บคลาธษฐาน สทพจน หรอการใช

สญลกษณเปนตน

อปมา คอการเปรยบเทยบเพอทาใหเหนภาพหรอเกดความรสกชดเจน จงตองนาสงอนทม

ลกษณะคลายคลงกนมาชวยอธบาย หรอเชอมโยงความคดโดยมคามาเชอม ไดแก เหมอน เสมอน

ดจ เลห เฉก ดง กล เพยง ราว ปน ฯลฯ

อปลกษณ เปนการเปรยบเทยบทลกซงกวาอปมา เพราะเปนการเปรยบสงหนงเปนสงหนง

มากจนเหมอนกบเปนสงเดยวกนโดยใชคาวา “ เปน กบ คอ ” มาเชอมโยง

ตวอยาง “แมเปนโสมสองหลา” “สจรตคอเกราะบงศาสตรพอง”

โวหารอธพจน เปนโวหารทกวกลาวเกนจรง เพอตองการทจะเนนใหความสาคญและอารมณ

ความรสกทรนแรง เชน

ถงตองงาวหลาวแหลนสกแสนเลม ใหตดเตมตวฉดพอหลดถอน

แตตองตาพาใจอาลยวอน สดจะถอนทงขวางเสยกลางคน

(นราศวดเจาฟา สนทรภ)

176 | ห น า

บคลาธษฐาน เปนโวหารทนาสงไมมชวต หรอสงทเปนนามธรรม มากลาวเหมอนเปน

บคคลทมชวตเชน

เพชรนาคางหลนบนพรมหญา เยนหยาดฟาพาฝนหลงวนใหม

เคลาเคลยหยอกดอกหญาอยางอาลย เมอแฉกดาวใบไผไหวตะวน

โวหารสทพจน หมายถง โวหารทเลยนเสยงธรรมชาต เชน

ทงกบเขยดเกรยดกรดจงหรดเรอย พระพายเฉอยฉวฉววะหววหวาม

การสรางอารมณ

ความงามดานอารมณ เมอเราอานวรรณคด จะเหนวาเรามความรสกหรออารมณรวมไปกบ

เรองตอนนนๆ ดวย เชน สงสาร โกรธ ชงชง นนแสดงวากวไดสรางอารมณใหเรามความรสกคลอย

ตาม ซงเปนความงามอยางหนงในวรรณคด กวจะสอดแทรกความคดออกมาในรปของความรก

ความภาคภมใจ ความเศราสลดใจ และมการเลอกสรรคาประพนธใหเหมาะสมกบเนอเรอง การทกว

ใชถอยคาใหเกดความงามเกดอารมณทาใหเราไดรบรสวรรณคดตางๆ

รสวรรณคด

รสวรรณคดของไทยเปนลลาของบทประพนธอยางหนง คอ การใชภาษาไทยใหเหมาะสมแก

เนอความของเรอง กลาวคอแตงบทประพนธตามรสบทประพนธไทยหรอรสวรรณคดไทยซงม 4 รส

1. เสาวรจน เปนบทพรรณนาความงามของสถานท ธรรมชาต ชมนาง เชน

“ตาเหมอนตามฤคมาศพศควพระลอราช

ประดจแกวเกาทณฑ กงนา

พศกรรณงามเพรศแพรวกลกลนบงกชแกว

อกแกมปรางทอง เปรยบนา”

2. นารปราโมทย เปนบทเกยวพาราส แสดงความรกใคร เชน

“เจางามปลอดยอดรกของพลายแกว ไดมาแลวแมอยาขบใหกลบหน

พสตายไมเสยดายแกชว แกวพอยาไดพราราพนความ

พผดพกมาลแกโทษ จงคลายโกรธแมอยาถอวาหยาบหยาม

พชมโฉมโลมลบดวยใจงาม ทรามสวาทดนไปไมไยด”

3. พโรธวาทง เปนบทโกรธ บทตดพอตอวา เหนบแนม เสยดส หรอแสดงความเคยดแคน

เชน

ผนพระกายกระทบพระบาทและอง พระศพทสหนาทพงสยองภย

เอออเหมนะมงชชางกระไร ททาสสถลฉะนไฉนกมาเปน

ห น า | 177

4. สลลาปงคพสย เปนบทแสดงความโศกเศรา คราครวญ อาลยอาวรณ เชน

เคยหมอบใกลไดกลนสคนธตลบ ละอองอบรสรนชนนาสา

สนแผนดนสนรสสคนธา วาสนาเรากสนเหมอนกลนสคนธ

(สนทรภ)

หลกการและแนวทางการพจารณาวรรณคด

การพจารณาวรรณคด คอการแสดงขอคดเหนเกยวกบวรรณคดเลมใดเลมหนงอยางสนๆ

โดยมเจตนาจะแนะนาวรรณคดนนใหผอานรจกวามเนอเรองอยางไร มประโยชนมคณคาอยางไร

ผพจารณามความคดเหนอยางไรตอวรรณคดเรองนนๆ ชอบหรอไมชอบ เพราะเหตใด มลกษณะการ

วจารณวรรณกรรม

หลกการพจารณาวรรณคด

1. แยกองคประกอบของหนงสอหรอวรรณคดทจะวจารณใหได

2. ทาความเขาใจองคประกอบทแยกออกมาใหแจมแจงชดเจน

3. พจารณาหรอวเคราะหหนงสอหรอวรรณคดตามหวขอตอไปน

3.1 ประวตความเปนมาและประวตผแตง

3.2 ลกษณะการประพนธ

3.3 เรองยอ

3.4 การวเคราะหเรอง

3.5 แนวคดและจดมงหมายในการแตง

3.6 คณคาดานตางๆ

การพนจคณคาวรรณคดและวรรณกรรมม 4 ประเดนดงน

1. คณคาดานวรรณศลป คอความไพเราะของบทประพนธซงอาจจะเกดจากรสของคาทผ

แตงเลอกใชและรสความไพเราะทใหความหมายกระทบใจผอาน

2. คณคาดานเนอหา คอการใหความรสกในดานตาง ๆใหคณคาทางปญญาและความคดแกผอาน

3. คณคาดานสงคม วรรณคดและวรรณกรรมสะทอนใหเหนภาพของสงคมในอดตและ

วรรณกรรมทดสามารถจรรโลงสงคมไดอกดวย

4. การนาไปประยกตใชในชวตประจาวน เพอใหผอานไดประจกษในคณคาของชวตได

ความคดและประสบการณจากเรองทอาน และนาไปใชในการดาเนนชวต นาไปเปนแนวปฏบตหรอ

แกปญหารอบๆ ตว

178 | ห น า

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปและดานสงคม

ความหมายของวรรณคดมรดก

วรรณคดมรดก หมายถง วรรณคดทบรรพบรษสรางไวและเปนท นยมตกทอด

เรอยมาจนถงปจจบน วรรณคดมรดกของไทยนนมกจะแสดงภาพชวตของสงคมในสมยทเกด

วรรณคด ขณะเดยวกนกจะแทรกแนวคด ปรชญาชวตดวยวธอนแยบยลจนทาใหผอานเกดอารมณ

สะเทอนใจ มความรสกรวมไปกบกวดวย

คณคาของวรรณคดมรดก

วรรณคดมรดกนนมคณคามาก ทงทางดานประวตศาสตร สงคม อารมณ คตสอนใจและ

คณคาทางวรรณศลปหรอจะพดวา วรรณคดมรดกเปนทรพยสนทางปญญาทตกทอดเปนสมบตทาง

วฒนธรรมของชาตซงบรรพบรษไดอตสาหะสรางสรรคขนดวยอจฉรยภาพ เพราะการอานวรรณคด

มรดกทาใหทราบเหตการณตางๆ ทประทบใจบรรพบรษ สงคม สภาพชวตความเปนอยของคนไทย

ในชมชนนนๆ วามลกษณะอยางไรเหมอนหรอแตกตางจากสงคมปจจบนอยางไร มกลวธในการใช

ถอยคาโวหารอยางไรจงทาใหเรารวมรบรอารมณนนๆ ของกว

นอกจากนวรรณคดมรดกมคณคาเปนเครองเชดชความเปนอจฉรยะของชาต ชวยสะทอนถง

บคลกลกษณะประจาชาต และชวยทาใหคนในชาตรเรองราวในอดตและคณคาทสาคญกคอคณคา

ทางดานอารมณและดานความงาม ความไพเราะ เพราะเกดการอานวรรณคดมรดกจะทาใหเราไดรบ

ความเพลดเพลนในเนอหาและรสศลปะแหงความงาม ความไพเราะดานอกษรศลปไปพรอมกน

ชวยสงเสรมจตใจผอานใหรกสวยรกงาม เขาใจหลกความจรงในโลกมนษยยงขน

วรรณคดมคณคาแกผอานหลายประการ คอ

1. ทาใหผอานเกดอารมณคลอยตามกว เชน สนก เพลดเพลน ดใจ เศราใจ ขบขน เปนตน

2. ทาใหผอานเกดสตปญญา เราจะไดขอคด คต หลกการดาเนนชวตในวรรณคด

ชวยยกระดบจตใจใหสงขน การอานวรรณคดทาใหเกดความเฉลยวฉลาดและเกดปญญา

3. ทาใหไดรบความรในดานตางๆ เชน ประวตศาสตร ตานาน ภมศาสตร ภาษา ประเพณ

ความเชอในสมยทแตงวรรณคดนนๆ

4. ทาใหเขาใจสภาพสงคมวฒนธรรมของบรรพบรษ ทกวไดนามาเขยนสอดแทรกไวทาให

เราเขาใจและสามารถเปรยบเทยบสงคมในวรรณคดกบปจจบนได

ลกษณะเดนของวรรณคดไทย จาแนกเปนขอๆ ดงน

1. นยมแตงหนงสอหรอการแตงวรรณคดดวยคาประพนธรอยกรองมากกวารอยแกว

เปนบทกลอนลกษณะภาษากาพยกลอนทมสมผสคลองจองสอดคลองกบลกษณะนสยของคนไทย

ห น า | 179

แมภาษาพดกมลลาเปนรอยกรองแบบงายๆ เชน หมอขาวหมอแกง ขาวยากหมากแพง ขนมนมเนย

ในนามปลาในนามขาว ชกนาเขาลก ชกศกเขาบาน เปนตน

2. เนนความประณตของคาและสานวนโวหาร ภาษาทใชวรรณคดไมเหมอนภาษาพดทวไป

คอ เปนภาษาทมการเลอกใชถอยคาตกแตงถอยคาใหหรหรา มการสรางคาทมความหมายอยาง

เดยวกนทเรยกวา คาไวพจน โดยใชรปศพทตางๆ กนเพอมใหเกดความเบอหนายจาเจ เชน

ใชคาวา ปกษา ปกษ สกณา สกณ ทวช แทนคาวา “นก”

ใชคาวา กญชร คช ไอยรา หตถ กร แทนคาวา “ชาง”

นอกจากนนยงมการใชภาษาสญลกษณ เชน ใชคา ดวงจนทร บปผา มาล เยาวมาลย แทน

คาวา “ผหญง”

3. เนนการแสดงความรสกสะเทอนอารมณจากการราพนความรสก ตวละครในเรองจะ

ราพนความรสกตางๆ เชน รก เศรา โกรธ ฯลฯ เปนคากลอนยาวหลายคากลอน

ตวอยางอเหนาคราครวญถงนางบษบาทถกลมหอบไป ดงน

เมอนน พระสรยวงศอสญแดหวา

ฟนองคแลวทรงโศกา โอแกวแววตาของเรยมเอย

ปานฉะนจะอยแหงใด ทาไฉนจงจะรนะอกเอย

ฤาเทวาพานองไปชมเชย ใครเลยจะบอกเหตรายด

สองกรพระคอนอรารา ชะรอยเวรกรรมของพ

ไดสมนองแตสองราตร ฤามงมารศรมาจากไป

พระยงเศราสรอยละหอยหา จะทรงเสวยโภชนากหาไม

แตครวญครากาสรดระทดใจ สะอนไหโศกาจาบลย

(อเหนา สานวนรชกาลท 2)

4. มขนบการแตง คอ มวธแตงทนยมปฏบตแนวเดยวกนมาแตโบราณไดแก ขนตนเรอง

ดวยการกลาวคาไหวคร คอ ไหวเทวดา ไหวพระรตนตรย ไหวครบาอาจารย สรรเสรญพระเกยรต

คณของพระมหากษตรย หรอกลาวชมบานชมเมอง

5. วรรณคดไทยมเนอหาเกยวกบชนชนสงมากกวาคนสามญ ตวละครเอกมกเปนกษตรย

และชนชนสง

6. แนวคดสาคญท พบในวรรณคดไทยโดยท วไปเปนแนวคดแบบพทธปรชญางายๆ

เชนแนวคดเรองทาดไดด ทาชวไดชว ความไมเทยงตรงของสรรพสง อนจจง ความกตญ

ความจงรกภกด ความรกและการพลดพราก เปนตน

7. เนอเรองทรบมาจากวรรณกรรมตางชาตจะไดรบการดดแปลงใหเขากบวฒนธรรมไทย

180 | ห น า

8. ในวรรณคดไทยมลกษณะเปนวรรณคดสาหรบอาน เนองจากมการพรรณนาความยดยาว

ใหรายละเอยดตางๆ เพอใหผอานไดภาพชดเจน เนนความไพเราะของคาดงนนเมอจะนาไปใชเปน

บทแสดงจะตองปรบเปลยนเสยใหมเพอใหกระชบขน

9. ในวรรณคดไทยมบทอศจรรยแทรกอยดวย เรองของความรกและเพศสมพนธเปน

ธรรมชาตอยางหนงของมนษย กวไทยไมนยมกลาวตรงไปตรงมา แตจะกลาวถงโดยใชกลวธการ

เปรยบเทยบหรอใชสญลกษณแทน เพอใหเปนงานทางศลปะมใชอนาจาร

10. วรรณคดไทยมกแทรกความเชอคานยมของไทยไวเสมอ

ลกษณะตางๆ ดงกลาวมาขางตน นบเปนลกษณะเดนของวรรณคดไทย ซงนกศกษาควร

เรยนรและเขาใจเพอจะอานวรรณคดไทยไดอยางซาบซงตอไป

การอานวรรณคดเพอพจารณาคณคาดานวรรณศลป

วรรณศลป มความหมายตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 วา ศลปะใน

การแตงหนงสอ ศลปะทางวรรณกรรม วรรณกรรมทถงขนวรรณคด หนงสอทไดรบการยกยองวา

แตงด

จากความหมายน การพจารณาคณคาดานวรรณศลปตองศกษาตงแตการเลอกชนดคา

ประพนธใหเหมาะสมกบประเภทงานเขยน ถกตองตรงความหมาย เหมาะกบบคคลหรอตวละครใน

เรองและรสวรรณคดการรจกตกแตงถอยคาใหไพเราะสละสลวยอนเปนลกษณะเฉพาะภาษากว

และทาใหผอานเกดความสะเทอนอารมณ

ภาษากวเพอสรางความงดงามไพเราะแกบทรอยแกวรอยกรองนน มหลกสาคญทเกยวของ

กน 3 ดาน ดงน

1. การสรรคา

2. การเรยบเรยงคา

3. การใชโวหาร

การสรรคา คอการเลอกใชคาใหสอความคด ความเขาใจ ความรสกและอารมณไดอยาง

งดงามโดยคานงถงความงามดานเสยง โวหาร และรปแบบคาประพนธ กรสรรคาทาไดดงน

การเลอกคาใหเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง

การใชคาใหถกตองตรงตามความหมาย

การเลอกใชคาพองเสยง คาซา

การเลอกใชคาโดยคานงถงเสยงสมผส

การเลอกใชคาเลยนเสยงธรรมชาต

การเลอกใชคาไวพจนไดถกตองตรงตามความหมาย

ห น า | 181

การเรยบเรยงคา คอการจดวางคาทเลอกสรรแลวใหมาเรยบรอยกนอยางตอเนองตามจงหวะ

ตามโครงสรางภาษาหรอตามฉนทลกษณ ซงมหลายวธ เชน

จดลาดบความคดหรอถอยคาจากสงสาคญจากนอยไปหามาก จนถงสงสาคญสงสด

จดลาดบความคดหรอถอยคาจากสงสาคญนอยไปหามาก แตกลบหกมมความคดผอานเมอถงจดสด

จดลาดบคาใหเปนคาถามแตไมตองการคาตอบหรอมคาตอบอยในตวคาถามแลว

เรยงถอยคาเพอใหผอานแปลความหมายไปในทางตรงขามเพอเจตนาเยาะเยย ถากถาง

เรยงคาวล ประโยคทมความสาคญเทาๆ กน เคยงขนานกนไป

การใชโวหาร คอการใชถอยคาเพอใหผอานเกดจนตภาพเรยกวา “ภาพพจน” ซงมหลายวธ

ทควรรจก ไดแก

อปมา คอการเปรยบเทยบสงหนงวาเหมอนกบสงหนงโดยมคาเปรยบปรากฏอยดวยคา

เปรยบเทยบเหลานไดแก เหมอน ดจ เลห เฉก ดง กล เพยง ราว ปน

อปลกษณ คอการเนนความหมายวา สงหนงเหมอนกบสงหนงมากจนเหมอนกบเปน

สงเดยวกนโดยใชคาวา เปน กบ คอ เชน “แมเปนโสมสองหลา” “สจรตคอเกราะบงศาสตรพอง”

การพจารณาวรรณคดดานสงคม

สงคม คอ ชนชาตและชมชนทอยรวมกนภายใตการปกครองในกรอบวฒนธรรมเดยวกน

วรรณคดเปนเหมอนกระจกเงาทสะทอนใหผอานสามารถมองเหนชวตความเปนอย คานยมและ

จรยธรรมของคนในสงคมทวรรณคดไดสะทอนภาพไวทาใหเขาใจชวต เหนใจความทกขยากของ

เพอนมนษยดวยกนชดเจนขน

ดงนนการพจารณาวรรณคดดานสงคมจะตองมเนอหา ภมปญญาทเกยวกบวฒนธรรมหรอ

จรยธรรมของสงคมใหมสวนกระตนจตใจของผอานใหเขามามสวนชวยเหลอในการจรรโลงโลกหรอ

พฒนาสงคมไทยรวมกน โดยพจารณาตามหวขอ ดงน

1. การแสดงออกถงภมปญญาและวฒนธรรมของชาต

2. สะทอนภาพความเปนอย ความเชอ คานยมในสงคม

3. ไดความร ความบนเทง เพลดเพลนอารมณไปพรอมกน

4. เนอเรองและสาระใหแงคดทงคณธรรมและจรยธรรมในดานการจรรโลงสงคม ยกระดบ

จตใจเหนแบบอยางการกระทาของตวละครทงขอดและขอควรแกไข

จากการพจารณาตามหวขอขางตนนแลว การพจารณาคณคาวรรณคดดานสงคมใหพจารณา

โดยแบงออกได 2 ลกษณะใหญๆ ดงน

ดานนามธรรม ไดแก ความด ความชว คานยม จรยธรรมของคนในสงคม ฯลฯ

ดานรปธรรม ไดแก สภาพความเปนอย วถชวต การแตงกายและการกอสรางทางวตถ ฯลฯ

182 | ห น า

กจกรรม บทท 6 วรรณคดและวรรณกรรม

1. ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 บอกความหมายของการพนจได

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

1.2 บอกหลกเกณฑในการพนจวรรณคดได

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ใหผเรยนอานหนงสอวรรณคดทกาหนดใหศกษาแลวพจารณาวรรณคดแตละเรองในดาน

วรรณกรรมศลป และดานสงคม แตละเรองใหสาระขอคดในการดาเนนชวตอยางไรบาง ไดแกเรอง

1.1 สามกก

1.2 ราชาธราช

1.3 กลอนเสภาขนชางขนแผน

1.4 กลอนบทละครเรองรามเกยรต

คณคาทไดรบจากเรอง..............................................

ดานวรรณศลป

1. การสรรคา

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. การเลนซาคา

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. การหลากคา หรอคาไวพจน

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ห น า | 183

ดานสงคม

1. วฒนธรรมและประเพณ

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. การแสดงสภาพชวตความเปนอยและคานยมของบรรพบรษ

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. การเขาใจธรรมชาตของมนษย

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

4. เปนหลกฐานทางประวตศาสตร

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

5. การสอดแทรกมมมองของกว

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

184 | ห น า

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก

ความหมายของเพลงพนบาน

คอ บทเพลงทเกดจากคนในทองถนตางๆ คดรปแบบการรอง การเลนขน เปนบทเพลงทม

ทวงทานอง ภาษาเรยบงายไมซบซอน มงความสนกสนานรนเรง ใชเลนกนในโอกาสตางๆ เชน

สงกรานต ตรษจน ลอยกระทง ไหวพระประจาป หรอแมกระทงในโอกาสทไดมาชวยกนทางาน

รวมมอรวมใจเพอทางานอยางหนงอยางใด เชน เกยวขาว นวดขาว เปนตน

ประวตความเปนมาของเพลงพนบาน

เพลงพนบานในประเทศไทยมมาแตโบราณไมปรากฏหลกฐานแนชดวา มขนในสมยใด เปน

สงทเกดขนเปนปกตวสยของคนในสงคมจงมผเรยกวา เพลงพนบาน เปนเพลงนอกศตวรรษเปนเพลง

นอกทาเนยบบาง เพราะหลกฐานทางประวตศาสตร วรรณคด และความรทกแขนงในประเทศไทย

ไมไดอางถง หลกฐานเกยวกบการเลนเพลงพนบานมปรากฏในสมยอยธยา ซงทพบคอเพลงเรอ

เพลงเทพทอง สวนในสมยรตนโกสนทร มชอเพลงพนบานปรากฏอยในจารกวดโพธและใน

วรรณคดตางๆ สมยตนรตนโกสนทรทปรากฏชอคอ เพลงปรบไก เพลงเรอ เพลงสกวา แอวลาว

ไกปา เกยวขาว ตงแตสมยรชกาลท 5 เปนตนมา ปรากฏหลกฐานแนชดวามการเลนเพลงเรอสกวา

เพลงพนบานของไทยเรานนมมาแตชานานแลว ถายทอดกนโดยทางมขปาฐะ จาตอๆ กนมาหลายชว

อายคน เชอกนวามกาเนดกอนศลาจารกพอขนรามคาแหงมหาราชเสยอก ตอมาคอยมชอเสยง มแบบ

สมผสคลองจองทวงทานองไปตามภาษาถนนนๆ ในการขบรองเพอความบนเทงตางๆ จะมจงหวะ

ดนตรทองถนเขามาและมการรองราทาเพลงไปดวย จงเกดเปนระบาชาวบาน เพลงพนบานใชรองรา

ในงานบนเทงตางๆ มงานลงแขก เกยวขาว ตรษสงกรานต

ตอมาในสมยรตนโกสนทร เปนสมยทมหลกฐานเกยวกบเพลงพนบานชนดตางๆ มากทสด

ตงแตสมยรชกาลท 1 ถงรชกาลท 5 เปน ยคทอง ของเพลงพนบานทเปนเพลงปฏพากย รองโตตอบ

กน เชน เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงสงเครอง หรอเพลงทรงเครอง หลงรชกาลท 5 อทธพล

วฒนธรรมตะวนตกทาใหเกดเพลงไทยสากลขน เพลงพนบานจงเรมหมดความนยมลงทละนอยๆ

ปจจบนเพลงพนบานไดรบการฟนฟบางจากหนวยงานทเหนคณคา แตกเปนในรปของการอนรกษไว

เทานน ปญหาเนองจากมาขาดผสนใจสบทอดเพลงพนบานจงเสอมสญไปพรอมๆ กบผเลน

ห น า | 185

ลกษณะของเพลงพนบาน

โดยทวไปแลวเพลงพนบานจะมลกษณะเดนๆ เปนทสงเกตไดคอ

1. สานวนภาษาใชคาธรรมดาพนๆ ไมมบาลสนสกฤตปน ฟงเขาใจงาย แตถอยคาคมคายอย

ในตวทาใหเกดความสนกสนาน บางครงแฝงไวดวยการใชสญลกษณแทนคาหยาบตางๆ เปนตนวา

ยาเสน ใบพลทนา หวหม อปกรณไถนา เปนตน และเรยบงายทางดานโอกาสและสถานทเลน

ไมตองยกพนเวท

2. มความสนกสนานเพลดเพลน มความคมคายในการใชภาษา กระทบกระเทยบเปรยบ

เปรยชวนใหคดจากประสบการณทพบเหนอยในวถชวตทองถน

3. มภาษาถ นปะปนอย ทาใหสะทอนใหเหนถงวถการดาเนนชวต ประเพณความเช อ

ตลอดจนคานยมตางๆ ทแฝงอย

4. มลกษณะภาษาตองคลองจองกน ทเปนกลอนหวเดยว คอ กลอนทลงทายดวยสระชนด

เดยวกน เชน กลอนใส ลงเสยงขางทายดวยสระไอตลอด กลอนล ลงเสยงขางทายดวยสระอตลอด

เปนตน ตวอยางเชน ในเพลงไซเอยไซ ลามะลลา ซงงายตอการเลนมงใหทกคนมสวนรองได

สนกสนานรวมกน

5. มกจะมการรองซา บางทซาทตนเพลง หรอบางทซาททอนทายของเพลง เชน เพลง

พษฐาน เพลงพวงมาลย เพลงฉอย เปนตน ผลดของการรองซาๆ กน กคอเพมความสนกสนานให

ผอยรอบขางไดมสวนรวมในเพลง ทาใหบรรยากาศครกครน และเนองจากเปนการปะทะคารมกน

สดๆ ซงชวงการรองซานจะชวยใหไดมโอกาสคดคาและพอเพลง แมเพลงจะไดพกเหนอย และ

สามารถใชปฏภาณพลกแพลง ยวลอกนอกดวย

นอกจากนเพลงพนบานยงมลกษณะพเศษอก คอ เปนวรรณกรรมมขปาฐะทเลาสบตอกนมา

ปากตอปากไมสามารถจะสบคนหาตวผแตงทแนนอนไดและมลกษณะของความเปนพนบานพนเมอง

ประเภทของเพลงพนบาน

เพลงพนบานโดยทวไปนน มอยดวยกนหลายชนด พอจะแยกประเภทโดยแบงตามผเลน

ได 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. เพลงเดก จาแนกยอยๆ ได 4 ประเภทดงน

1.1 เพลงรองเลน เชน โยกเยกเอย ฝนตกแดดออก นกกระจอกเขารง

1.2 เพลงหยอกลอ เชน ผมจก ผมมา ผมเปย ผมแกละ

1.3 เพลงข ปลอบ เชน แมใครมา นาตาใครไหล จนทรเจาขา แตชาแต เขาแหยายมา

1.4 เพลงประกอบการเลน เชน จาจมะเขอเปราะ ร ร ขาวสาร มอญซอนผา

186 | ห น า

2. เพลงผใหญ แบง 6 ประเภท คอ

2.1 เพลงกลอมเดก เชน กาเหวาเอย พอเนอเยน

2.2 เพลงปฏพากย เชน เพลงฉอย เพลงราวง ซงเพลงปฏพากยนตอมาววฒนาการ

มาเปนเพลงลกทงนนเอง

2.3 เพลงประกอบการเลน เชน ราโทน ตอมาคอราวง ลกชวง เขาผ มอญซอนผา

2.4 เพลงประกอบพธ เชน ทาขวญนาค ทาขวญจก แหนางแมว

2.5 เพลงเกยวกบอาชพ เตนการาเคยว

2.6 เพลงแขงขน สวนใหญคอปฏพากย

เพลงเดก การเลน เปนการแสดงออกอยางหนงในกลมชน จะแตกตางกนไปตามวฒนธรรม

และเมอมการเลนเกดขนกมกมบทเพลงประกอบการเลนดวย เพลงทรองงายๆ สนๆ สนกสนาน

เชน รร ขาวสาร มอญซอนผา จาจมะเขอเปราะ แมงมมขยมหลงคา

เพลงผใหญ เพลงผใหญมหลายประเภท นอกจากจะใหความสนกสนานบนเทงใจแลว

ยงสะทอนใหเหนถงความสามคครวมใจกนทาสงตางๆ ของสงคมไทย สภาพวถชวตวฒนธรรม

ประเพณตางๆ ไวอยางนาศกษาอกดวย ดานเพลงกลอมเดกจะเหนความรกความผกผนในครอบครว

ธรรมชาต สงแวดลอม ตานาน นทาน ประวตศาสตร ตลอดจนจนตนาการความรสกนกคดของ

มนษย เนองจากความหลากหลายในเพลงกลอมเดก จงเปนเพลงทมคณคาแกการรกษาไวเปนอยางยง

คณคาของเพลงพนบาน

เพลงพนบานมคณคาอยางมากมายทสาคญคอใหความบนเทงสนกสนาน มนาใจ สามคค

ในการทางานชวยเหลอกน สะทอนวฒนธรรมประเพณ วถชวต การแตงกาย ฯลฯ และเปน

การปลกฝง เดกใหครบองค 4 คอ

1. สงเสรมใหเดกมกาลงกายแขงแรง

2. สงเสรมใหเดกมสตปญญาเฉลยวฉลาด มไหวพรบปฏภาณดในการแกปญหา

3. สงเสรมใหเดกมจตใจงาม มคณธรรมประจาใจ

4. รจกปฏบตตนตอสวนรวมในสงคม

การปลกฝงใหประชนพลเมองของประเทศ เปนผถงพรอมดวยคณสมบตทง 4 ประการน

ตองปพนรากฐานกนตงแตเยาววย และคอยเปนคอยไปทละนอย จงจะซมซาบจนกลายเปนนสย

สมยนวทยาศาสตรมมากเพยงไร วตถนยมกตามมา วตถนยมเจรญขน ความเจรญทางจตใจกนอยลง

เปนผลใหความมนคงของประเทศไดรบความกระทบกระเทอนไปดวยอยางแนนอน ดงนนเราจงควร

ชวยกนปลกฝงอนรกษสบสานใหดารงอยอยางยงยนสบสานไป

ห น า | 187

เพลงพนบานเกดจากชาวบานเปนผสรางบทเพลงและสบทอดกนมาแบบปากตอปากโดยการ

จดจาบทเพลงเปนคารองงายๆ ทเปนเรองราวใกลตวในทองถนนนๆ จงทาใหเพลงพนบานของไทย

ในภาคตางๆ มความแตกตางกนออกไป ดงน

เพลงพนบานภาคกลาง มอทธพลมาจากสภาพแวดลอมทางธรรมชาต การประกอบอาชพ

วถการดาเนนชวต พธกรรมและเทศกาลตางๆ โดยสามารถแยกประเภทไดดงน

- เพลงทรองเลนในฤดนามาก ไดแกเพลงเรอ เพลงรอยพรรษา เพลงราภาขาวสาร

เพลงหนาใย เพลงครงทอน เปนตน

- เพลงทรองเลนในฤดเกยวขาวและนวดขาว ไดแกเพลงเกยวขาว เพลงเตนการาเคยว

เพลงซงใชรองเลนระหวางเกยวขาว สาหรบเพลงสงฟาง เพลงพานฟาง เพลงโอก เพลงสงคอ

ลาพวนเพลงเตะขาว และเพลงชกกระดาน ใชรองเลนระหวางนวดขาว

เพลงทใชรองเลนในชวงตรษสงกรานต ไดแกเพลงสงกรานต เพลงหยอย เพลงระบาบานไร

เพลงชาเจาหงส เพลงพวงมาลย เพลงสนนษฐาน เพลงคลองชาง และเพลงใจหวง

เพลงทรองเลนไดทกโอกาส เพอความเพลดเพลนสนกสนาน เกดความสามคคในหมคณะ

มกจะรองเลนกนในโอกาสทางานรวมกน หรอมงานบญและงานรนเรงตางๆ โดยเปนเพลงใน

ลกษณะพอเพลงแมเพลงอาชพ ทใชโตตอบกนไดแกเพลงเทพทอง เพลงปรบไก เพลงอแวว

เพลงฉอย เพลงลาตด เพลงทรงเครอง เปนตน

เพลงพนบานภาคเหนอ สามารถใชรองเลนไดทกโอกาสโดยไมจากดเทศกาลหรอฤดใดๆ

ซงใชรองเพลงเพ อผอนคลายอารมณและการพกผอนหยอนใจ โดยลกษณะการขบรองและ

ทวงทานองจะออนโยน ฟงดเนบนาบนมนวล สอดคลองกบเครองดนตรหลก ไดแก ป ซง สะลอ

เปนตน นอกจากนยงสามารถจดประเภทของเพลงพนบานของภาคเหนอได 3 ประเภทคอ

1. เพลงซอ ใชรองโตตอบกน โดยมการบรรเลงป สะลอและซงคลอไปดวย

2. เพลงจอย เปนการนาบทประพนธของภาคเหนอมาขบรองเปนทานองสนๆ โดยเนอหา

ของคารองจะเปนการระบายความในใจ แสดงอารมณความรก ความเงยบเหงา มนกรองเพยงคน

เดยวและจะใชดนตรบรรเลงในโอกาสตางๆ หรอจอยอาลา

3. เพลงเดก มลกษณะคลายกบเพลงเดกของภาคอนๆ คอเพลงกลอมเดก และเพลงทเดก

ใชรองแลนกน เพลงออลก และเพลงสกจงจา

เพลงพนบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพลงพนบานของภาคอสาน ใชรองเพอ

ความสนกสนานในงานรนเรงตางๆ สามารถแตงไดตามวฒนธรรม 3 กลมใหญๆ คอกลมวฒนธรรม

หมอลา กลม วฒนธรรมเพลงโคราช และกลมวฒนธรรมเจรยงกนตรม ดงน

1. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมหมอลา ประกอบดวยหมอลาและเซง โดยหมอลาแบง

การลานาและการรองออกเปน 5 ประเภทคอ ลาเรอง ลากลอน ลาหม ลาเพลน และลาผฟา

188 | ห น า

สวนเซงหรอคารองจะใชคารองรนเรง เชนการแหบงไฟ การแหนางแมว การแหนางดง โดยเนอเรอง

ในการซงอาจเปนการขอบรจาคเงนในงานบญ การเซงอวยชยใหพร หรอเซงเลานทานชาดกตาม

โอกาส

2. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมเพลงโคราช เปนเพลงพนบานทเลนกนมานานในจงหวด

นครราชสมา หรอโคราช ซงเนอเพลงมลกษณะเดน มการเลนสมผสอกษรและสมผสสระทาใหเสยง

นาฟงยงขนและยงมเสยง ไช ชะ ชะ ช ชาย พรอมมทงการราประกอบแบบเหยาะตวตามจงหวะขน

ลง ซงเพลงโคราชน นยมเลนทกโอกาสตามความเหมาะสม

3. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมเจรยงกนตรม ทนยมรองเลนกนในแถบจงหวดทมเขต

ตดตอกบเขมร ไดแก จงหวดบรรมย สรนทร และศรสะเกษ โดยคาวากนตรม นนหมายถงกลอง

กนตรม ซงเปนเครองดนตรหลกเวลาตจะใชจงหวะเสยงดง โจะกนตรมๆ และเจรยงหมายถง

การขบหรอการรองเพลงม 2 แบบคอเจรยงใชประกอบการบรรเลงดนตรกนตรม ซงเมอขบรองไป

ทอนหนง ดนตรกนตรมกจะรบและบรรเลงยาวอกแบบคอเจรยงดนตร ใชรองในงานโดยจะขบรอง

ไปเรอยๆ และมดนตรบรรเลงคลอไปเบาๆ ซงในการรองเพลงเจรยงนนสามารถรองเลนไดทกโอกาส

โดยไมจากดฤดหรอเทศกาล

เพลงพนบานภาคใต มอยประมาณ 8 ชนด มทงการรองเดยวและการรองเปนหม

โดยสามารถแบงเปน 2 กลมใหญๆ คอ

1. เพลงทรองเฉพาะโอกาสหรอฤด ไดแกเพลงเรอ เพลงบอก เพลงนาคาตด เพลงกลอม

นาคหรอเพลงแหนาคเปนตน

2. เพลงทรองไมจากดโอกาส ไดแกเพลงตนหยง ซงนยมรองในงานบวช งานขนปใหม

และงานมงคลตางๆ เพลงเดกทรองกลอมใหเดกหลบ และเพลงฮลหรอลเกฮล ทเปนการรองคลายๆ

ลาตด โดยมรามะนาเปนเครองดนตรประกอบจงหวะกบบทขบรองภาษาทองถนคอภาษามลายเปน

กลอนโตตอบกน

ห น า | 189

กจกรรมเพลงพนบาน

1. ผเรยนคดวา คาวา “เพลงพนบาน” ความหมายวาอยางไร

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ผเรยนคดวา “เพลงพนบาน” มอะไรบาง และในทองถนของผเรยนมการละเลน

พนบานอะไรบาง

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. ผเรยนคดวา “ เพลงพนบาน” ในชมชนหรอทองถนแตละภาคมความเหมอนกนหรอ

แตกตางอยางไรบางยกตวอยางประกอบ

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

190 | ห น า

4. คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปนใหถกตอง

1. ความหมายของเพลงพนบาน ขอใดกลาวถกตองทสด

ก. เพลงทชาวบานรอง

ข. เพลงทชาวบานประพนธ

ค. เพลงทชาวบานรวมกนรนเรง

ง. เพลงทชาวบานรวมกนแสดง

2. ขอใดเปนคณสมบตของเพลงพนบานเดนชดทสด

ก. แสดงเอกลกษณของคนในหมบาน

ข. ทกคนรองได

ค. มสมผสคลองจอง

ง. ใหความบนเทง

3. โดยทวไปแลวเพลงพนบานจะมลกษณะเดน คอ

ก. มความสนกสนาน ใชภาษาคมคาย มภาษาบาลสนสกฤต

ข. มความเรยบงายทงดานแตงกายและการเลน

ค. เปนวรรณกรรมอมขปาฐะ มความเปนพนบานพนเมอง

ง. มภาษาถนปะปนอย จงหวะเราใจ ใชศพทสงชวนฟง

4. เพลงพนบานทประกอบการทางาน คอเพลงอะไร

ก. เพลงเตนการาเคยว

ข. หมอลา

ค. เพลงเรอ

ง. เพลงฉอย

5. เพลงแหนางแมวจดเปนเพลงชนดใด

ก. เพลงปฏพากย

ข. เพลงประกอบการเลน

ค. เพลงประกอบพธ

ง. เพลงเขาผเชญผ

6. เพลงทใชรองเกยวพาราส หลงจากทาบญตกบาตรแลวมานงรอบโบสถ เรยกวาเพลงอะไร

ก. เพลงพวงมาลย

ข. เพลงลาตด

ค. เพลงราวง

ง. เพลงพษฐาน

ห น า | 191

7. จะนงแตหอทอแตหก นงเล ยงแตกนแตไร จากบทเพลงนทาใหเราไดรบความร เกยวกบ

สงใดบาง

ก. การทางาน การเลยงดบตร

ข. การเลยงลกในสมยโบราณ การใชเวลาวางใหเปนประโยชน

ค. การทอผา การแตงกาย

ง. การปลกเรอน การเลยงดบตร

8. “วดเอยวดโบสถ ปลกขาวโพดสาล เจาลกเขยตกยาก แมยายกพรากลกสาวหน ตนขาวโพด

สาลตงแตนจะโรยรา” เพลงกลอมเดกนมจดมงหมายเพออะไร

ก. สอนใหรจกมสมมาอาชพ

ข. สอนใหมความประพฤตด

ค. สอนเกยวกบความรก การทามาหากน

ง. สอนใหเปนผมคณธรรม

9. เพลงกลอมเดกมจดมงหมายเพออะไร

ก. อบรมสงสอน

ข. แสดงความในใจของแมทมตอลก

ค. ตองการใหเดกนอนหลบ

ง. ถกทกขอ

10. ขอใดเปนประโยชนและคณคาของเพลงพนบาน

ก. ทราบเกรดยอยความรในดานตางๆ

ข. ไดความรเกยวกบวฒนธรรมในยคสมยนน

ค. ทาใหทราบลกษณะของวรรณกรรมลายลกษณทองถน

ง. ขอ ก. และ ข. ถก

192 | ห น า

เพลงกลอมเดก

เพลงกลอมเดก คอเพลงทรองเพอกลอมเดกใหเดกนอยๆ เกดความเพลดเพลนและอบอนใจ

จะไดหลบงายและหลบสบายเปนเพลงทมเนอความสนๆ รองงาย ชาวบานในอดตรองกนไดเนองจาก

ไดยนไดฟงมาตงแตเกด คอไดฟงพอแมรองกลอมตนเอง นอง หลาน ฯลฯ เมอมลกกมกรองกลอมลก

จงเปนเพลงทรองกนไดเปนสวนมากเราจงพบวาเพลงกลอมเดกมอยทกภมภาคของไทยและเปน

วฒนธรรมทเกยวของกบการเลยงดของเดกในสงคมไทย ซงหากศกษาจะพบวา

1. เพลงกลอมเดกมหนาทกลอมใหเดกหลบโดยตรง ดงนนจงเปนเพลงทมทานองฟง สบาย

แสดงความรกใครหวงใยของผใหญทมตอเดก

2. เพลงกลอมเดกมหนาทแอบแฝงหลายประการ การสอนภาษา เพอใหเดกออกเสยงตางๆ ได

โดยการหดเลยนเสยง และออกเสยงตางๆ ไดเรวขน ถายทอดความรตางๆ ไดแก เรองราวเกยวกบ

ธรรมชาต การดาเนนชวต การทามาหากนของสงคมตนเอง การสรางคานยมตางๆ รวมทงการระบาย

อารมณและความในใจของผรองนอกจากนพบวา สวนมากแลวเพลงกลอมเดกมกมใจความแสดงถง

ความรกใครหวงใยลก ซงความรกความหวงใยนแสดงออกมาในรปของการทะนถนอมกลอมเกลยง

เกบเดกไวใกลตว บทเพลงกลอมเดกจงเปนบทเพลงทแสดงอารมณความรกความผกพนระหวางแม

ลก ซงแตละบทมกแสดงความรกความอาทร นาทะนถนอมทแมมตอลกอยางซาบซง

เพลงกลอมเดก เปนวฒนธรรมทองถนอยางหนงทสะทอนใหเหนความเชอคานยมของคนใน

ทองถนตางๆ คนทกชาตทกภาษาในโลกมบทเพลงกลอมเดกดวยกนทงนน สนนษฐานวาเพลงกลอม

เดกมววฒนาการจากการเลานทาน ใหเดกฟงกอนนอน ดงนน เพลงกลอมเดกบางเพลงจงมลกษณะ

เนอรองทเปนเรองเปนราว เชน จนทโครพ ไชยเชษฐ พระรถเสน เปนตน การทตองมเพลงกลอมเดก

กเพอใหเดกเกดความเพลดเพลน หลบงาย เกดความอบอนใจ

ลกษณะของเพลงกลอมเดก

ลกษณะกลอนของเพลงกลอมเดกจะเปนกลอนชาวบาน ไมมแบบแผนแนนอน เพยงแตม

สมผสคลองจองกนบาง ถอยคาทใชในบางครงอาจไมมความหมายเนอเรองเกยวกบธรรมชาต

สงแวดลอมเรองราวตางๆ ทเกยวกบชวต ความเปนอย สะทอนใหเหนความรกความหวงใยของแมทม

ตอลก สงสอน เสยดสสงคม เปนตน สามารถแยกเปนขอๆ ไดดงน

เปนบทรอยกรองสนๆ มคาคลองจองตอเนองกน

มฉนทลกษณไมแนนอน

ใชคางายๆ สนหรอยาวกได

มจงหวะในการรองและทานองทเรยบงาย สนกสนานจดจาไดงาย

ห น า | 193

จดมงหมายของเพลงกลอมเดก

1. ชกชวนใหเดกนอนหลบ

2. เนอความแสดงถงความรก ความหวงใย ความหวงแหนของแมทมตอลก

ประเภทของเนอเพลงกลอมเดก

แสดงความรกความหวงใย

กลาวถงสงแวดลอม

เลาเปนนทานและวรรณคด

เปนการเลาประสบการณ

ลอเลยนและเสยดสสงคม

ความรเกยวกบการดแลเดก

เปนคตคาสอน

ตวอยางเพลงกลอมเดก

นกเขาขน

นกเขาเอย ขนแตเชาไปจนเยน ขนไปใหดงแมจะฟงเสยงเลน เนอเยนเจาคนเดยวเอย

กาเหวา

กาเหวาเอย ไขใหแมกาฟก แมกาหลงรก คดวาลกในอทร

คาบขาวมาเผอ คาบเหยอมาปอน ปกหางเจายงออน สอนรอนสอนบน

แมกาพาไปกน ทปากนาแมคงคา ตนเหยยบสาหราย ปากกไซหาปลา

กนกงกนกง กนหอยกระพงแมงดา กนแลวบนมา จบตวหวาโพธทอง

นายพรานเหนเขา เยยมเยยมมองมอง ยกปนขนสอง หมายจองแมกาดา

ตวหนงวาจะตม ตวหนงวาจะยา แมกาตาดา แสนระกาใจเอย

วดโบสถ

วดเอยวดโบสถ ปลกขาวโพดสาล

ลกเขยตกยาก แมยายกพรากลกสาวหน

ตนขาวโพดสาล ตงแตนจะโรยรา

นอนไปเถด

นอนไปเถดแมจะกลอม นวลละมอมแมจะไกว

ทองคาแมอยาราไห สายสดใจเจาแมเอย

194 | ห น า

เจาเนอละมน

เจาเนอละมนเอย เจาเนออนเหมอนสาล

แมมใหผใดตอง เนอเจาจะหมองศร

ทองดเจาคนเดยวเอย

เจาเนอออน

เจาเนอออนเอย ออนแมจะกนนม

แมจะอมเจาออกชม กนนมแลวนอนเปลเอย

เพลงกลอมเดกในแตละภาค

ในประเทศไทยเรานนมเพลงกลอมเดกอย ทวทกภาค เนอรองและทานองจะตางกนไป

มชอเรยกหลายอยาง เชน ภาคเหนอเรยก “เพลงนอนสาหลา” “นอนสาเดอ” ภาคกลางเรยก

“เพลงกลอมเดก” “เพลงกลอมลก” สวนภาคใตเรยก “เพลงชานอง” เพลงนองนอน” และ

“เพลงรองเรอ” โดยเพลงกลอมเดกเปนคตชาวบานประเภทใชภาษาเปนสอทถายทอดจากปากตอปาก

แตโบราณ เรยกวา “มขปาฐะ” มลกษณะเปนวฒนธรรมพนบานทมบทบาทและหนาทแสดงเอกลกษณ

ของแตละชมชน

เพลงกลอมเดกภาคกลาง

เพลงกลอมเดกภาคกลางเปนทรจกแพรหลายและมการบนทกไวเปนหลกฐานมากวาเพลง

กลอมเดกภาคอน ซงจะสะดวกแกการศกษาคนควา การฟนฟและการอนรกษ โดยไมมชอเฉพาะ

สาหรบเรยกเพลงกลอมเดกภาคกลาง เนองจากขนตนบทรองดวยคาหลากหลายชนดตามแตเนอหา

ของเพลง ไดมการศกษาแบงประเภทเนอหาของเพลงกลอมเดกภาคกลางไวคลายกน คอ

1. ประเภทสะทอนใหเหนความรกความผกพนระหวางแมกบลก ดงจะเหนไดจากถอยคาท

ใหเรยกลกวาเจาเนอละเอยด เจาเนออน เจาเนอเยน สดทรกสดสายใจ เปนตน

2. ประเภทสะทอนใหเหนความเปนอยของไทยภาคกลางในดานตางๆ เชน ความเจรญทาง

วตถประเพณ วฒนธรรมตางๆ ความศรทธา ความเชอ คณธรรมประจาใจ อารมณขนและการทามา

หากนของประชาชน

3. ประเภทใหความรดานตางๆ เชนความรทางภาษา ธรรมชาตวทยา วรรณคด นทาน

ภมศาสตร ประวตศาสตร แบบแผนการปกครองและครอบครว

ลกษณะทานองและลลาของเพลงกลอมเดกภาคกลางจะเปนการขบกลอมอยางชาๆ

เชนเดยวกบภาคอนๆ กลมเสยงกจะซาๆ เชนกน แตจะเนนการใชเสยงทมเยน และยดคาแตละคาให

เชอมกลนกนไปอยางไพเราะ ออนหวาน ไมใหมเสยงสะดด ทงนเพอมงใหเดกฟงจนหลบสนทใน

ทสด

ห น า | 195

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคกลาง

โอละเหเอย แมจะเหใหนอนวน

ตนขนมาจะอาบนาทาขวญ นอนวนเถดแมคณ

พอเนอเยนเอย แมมใหเจาไปเลนททา

จระเขหรา มนจะคาบเจาเขาถา

เจาทองคาพอคณ

เพลงกลอมเดกภาคเหนอ

สาหรบภาคเหนอมเพลงกลอมลกสบทอดเปนลกษณะแบบแผนเฉพาะของตนเองมาชานาน

อาจารยสงฆะ วรรณไสย แหงมหาวทยาลยเชยงใหม เรยกฉนทลกษณของเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

วา “คารา” ซงจดเปนลานาชนดหนงหมายถงการราพรรณนามเสยงไพเราะสงตาตามเสยงวรรณยกต

ของสาเนยงภาคเหนอ นยมใชแตงในการราบอกไฟขน ราสรางวหาร ราสรางเจดย ราสรางถนนขน

ดอยสเทพ และแตงเปนคากลอมเดก

คากลอมเดกนพอแม ปยา ตายาย ในภาคเหนอสมยกอนมกจะใชขบกลอมสอนลกหลาน

ขณะอมเดกนงชงชาแกวงไกวชาๆ จนเดกงวงนอนจงอมไปวางบนทนอนหรอในแปลแลวแหกลอม

ตอจนเดกหลบสนทคากลอมเดกนจงเรยกวา “สกจงจาโหน” ตามคาทใชขนตนเพลง

ลกษณะเดนของเพลงกลอมเดกภาคเหนอนอกจากจะขนตนดวยคาวา สกจงจาโหนแลวยง

มกจะขนตนดวยคาวา “ออจา” เปนสวนใหญจงเรยกเพลงกลอมเดกนวา เพลงออลก ทานองและ

ลลาออลกจะเปนไปชาๆ ดวยนาเสยงทมเยน ตามถอยคาทสรรมาเพอสงสอนพรรณนาถงความรก

ความหวงใยลกนอย จนถงคาปลอบ คาข ขณะยงไมยอมหลบถอยคาตางๆในเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

จะสะทอนใหเหนสภาพความเปนอย สงแวดลอมและวฒนธรรมตางๆ ของคนในภาคเหนอในอดตจน

ปจจบนไดเปนอยางดนบวาเปนประโยชนทางออมทไดรบนอกเหนอจากความอบอนใจของลกทจะ

เปนประโยชนโดยตรงของเพลงกลอมเดก

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

ออ ออ ออ จา ปอนายแดงสา

แมนายไปนานอกบาน เกบบาสานใสโถง

เกบลกกง ใสวา เกบบาหาใสปก

หนวยหนงเกบไวกนเมอแลง หนวยหนงเอาไวขายแลกขาว

หนวยหนงเอาไวเปนเปอนเจา ออ ออ จา

196 | ห น า

เพลงกลอมเดกภาคอสาน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหรอภาคอสาน เปนดนแดนทกวางขวางและมประชากรมากทสดใน

บรรดา 4 ภาคของไทยเพลงกลอมลกจงมหลายสาเนยงถาเปนอสานตอนเหนอจะมสาเนยงคลาย ลาว

ถาเปนอสานตอนใตจะมสาเนยงคลายเขมร แตเพลงกลอมลกทแพรหลายและยอมรบวาเปนเอกลกษณ

ของอสานจะเปนสาเนยงของอสานตอนเหนอ และมกจะขนตนดวยคาวา “นอนสาหลา” หรอ

“นอนสาเดอ” หรอ “นอนสาแมเยอ” มทานองลลาเรยบงายชาๆ และมสมเสยงซาๆ กนทงเพลง

เชนเดยวกบภาคเหนอ การใชถอยคามเสยงสมผสคลายกลอนสภาพทวไปและมคาพนบานทม

ความหมายในเชงสนสอนลกหลานดวยความรกความผกพน ซงมกประกอบดวย 4 สวนเสมอ คอสวน

ทเปนการปลอบโยน การขและการขอโดยมงใหเดกหลบเรวๆ นอกจากนกจะเปนคาทแสดงสภาพ

สงคมดานตางๆ เชนความเปนอย บรรยากาศในหมบาน คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณเปนตน

คณคาของเพลงกลอมเดกอสานจงมพรอมทงทางดานจตใจและดานการศกษาของชาต

ตวอยาง เพลงกลอมเดกของภาคอสาน

นอนสาหลาหลบตาสามเยอ

แมไปไฮ หมกไข มาหา

แมไปนา จปา มาปอน

แมเลยงมอน ในปา สวนมอน

เพลงกลอมเดกภาคใต

ในบรรดาภาษาถน ภาคใตเปนภาษาทคนไทยสวนใหญรจกมากทสดเพราะมสาเนยงทเปน

เอกลกษณชดเจนทสด เชนเดยวกบเพลงกลอมเดกภาคใตทมทานองและลลาเดนเปนของตนเองเพลง

กลอมเดกภาคใตมชอเรยก 4 อยาง คอ เพลงรองเรอ เพลงชานองหรอเพลงชานอง เพลงเสภาและ

เพลงนองนอน ทเรยกเพลงรองเรอ สนนษฐานวานาจะเปนลกษณะของเปลทใชผาผกมรปรางคลาย

เรอ เพลงชานองหรอชานอง คาวา ชา มาจากคาวา บชา ซงแปลวาสดดหรอกลอมขวญ ชานองหรอ

ชานองจงหมายถงการสดดแมซอ ซงเชอกนวาเปนเทวดาหรอผประจาทารก เพลงเสภาเปนเพลงทใช

โตคารมกนเปนบทปฏพากยแสดงปฏภาณไหวพรบ นามาใชเปนเพลงกลอมลกนองนอน เปนการมง

กลอมนองหรอกลอมลกโดยตรง ลกษณะเดนของเพลงกลอมลกภาคใตไมวาจะเปนเพลงประเภทใด

คอมกจะขนตนดวยคาวา “ฮา เออ” หรอคาวา “เหอ” แทรกอยเสมอในวรรคแรกของบทเพลง แลว

จงขบกลอมไปชาๆ เหมอนภาคอนๆ จากหลกฐานการคนควาเพลงกลอมเดกภาคใต ของศาสตราจารย

วงศ พงศไพบลย ระบไววาเพลงกลอมเดกภาคใตมจดประสงคและโอกาสการใชกวางขวางจานวน

เพลงจงมมากถง 4300 เพลง นบวามากกวาทกภาคในประเทศ

ห น า | 197

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคใต

...รองเรอเหอ รองโรกนทงบาน

ไมใชเรองของทาน ทานเหอ อยาเกบไปใสใจ

รองเรอชาหลาย ไมเกยวไมพานไปหาใคร

ทานอยาเกบมาใสใจ รองเรอชาหลาน...เอง

...โผกเปลเหอ โผกไวใตตนชมพ

ใหแหวนชายไปทงค บอกพอบอกแมวาหาย

พอวาไมรบรบญ แมวาไมรบรดาย

บอกพอบอกแมวาแหวนหาย ตดมอพชายไป

....................................

198 | ห น า

กจกรรมเพลงกลอมเดก

1. ใหนกศกษาคนควาบทเพลงกลอมเดกทมอยในทองถนของตน บนทกไวพรอมทงแปล

ความหมายหรออธบายคาภาษาถนนนๆ

บทเพลงกลอมเดก

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ห น า | 199

บทท 7

ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

สาระสาคญ

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาต เปนภาษาทใชสอสารในชวตประจาวน อกทงยงเปนชองทาง

ทสามารถนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพตางๆ ได โดยใชศลปะทางภาษาเปนสอนา

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาจบบทท 7 แลวคาดหวงวาผเรยนจะสามารถ

1. มความร ความเขาใจ สามารถวเคราะหศกยภาพตนเอง ถงความถนดในการใชภาษาไทย

ดานตางๆ ได

2. เหนชองทางในการนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพ

3. เหนคณคาของการใชภาษาไทยในการประกอบอาชพ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทยเพอการประกอบอาชพ

200 | ห น า

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาต เปนภาษาทใชในการสอสารในชวตประจาวน เปน

เครองมอในการเรยนร และการนาไปใชในการประกอบกจการงาน ทงสวนตน ครอบครว กจกรรม

ทางสงคมและประเทศชาต อกทงยงเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทย ดงนนการเรยนรภาษาไทย

จงตองมงใหเกดการเรยนรเพอพฒนาทกษะดานตางๆ อยางถกตองและเหมาะสม ทงทกษะการ

อาน การด การฟง การพดและการเขยน โดยเฉพาะทกษะการพดและการเขยน เมอศกษาใหลกลงไป

และฝกทกษะใน 2 ดานนอยางจรงจง สามารถนาไปส การประกอบอาชพได ซงการท คนไทยจะ

ตระหนกถงประโยชนทจะไดจากการมพนฐานภาษาไทยทด ตองรและเขาใจคณคาของภาษาไทยอยาง

ถองแท

คณคาของภาษาไทย

เมอกลาวถงคณคาของภาษาไทย จะพบวาภาษาไทยมคณคาในดานตางๆ ดงน

1. คณคาทางวฒนธรรม ภาษาของแตละชาตยอมแสดงใหเหนวฒนธรรมของชาตนน ชาตท

สามารถประดษฐภาษาและตวอกษรเปนของตนเองไดแสดงวาเปนชาตทมความเจรญทางวฒนธรรม

คนไทยกเชนกน เราสามารถประดษฐตวอกษรเพอใชในภาษาของตนเอง เพอเปนการสอสารทสามารถ

จดจารจารกเรองราวตางๆ ใหคนรนหลงไดทราบ เปนภมรทางประวตศาสตรและวฒนธรรมมาตงแต

ครงกรงสโขทย ในสมยพอขนรามคาแหงมหาราช

การทคนร นใหมไดทราบถงวถชวตและความเปนอย ของคนรนกอน ไดมโอกาสอาน

วรรณคด วรรณกรรมโบราณ จนสามารถสรางสรรคพฒนางานวรรณกรรมทงรอยแกวและรอย

กรองใหมๆ ได โดยอาศยศกษาพนฐานมาจากวรรณคด วรรณกรรมโบราณ ซงมการสรางสรรคจาก

ตวอกษรไทยนนเอง และไดถายทอดเปนมรดกทางวฒนธรรมมาจนทกวนน

2. เปนเครองมอในการตดตอสอสาร ในการดาเนนชวตประจาวนและการประกอบอาชพ

เครองมอทจะกอใหเกดความเขาใจในการตดตอสอสารกนคอภาษา เพอสอสารความตองการ

ความรสกนกคดใหอกฝายทราบตรงกน โดยมกระบวนการสอสารคอ

ผสงสาร สาร ชองทาง ผรบสาร

3. เปนเครองมอในการเรยนรและแสวงหาความร ภาษาไทยจดเปนวชาพ นฐานเพ อการ

แสวงหาความรในวชาอนๆ ตอไป หากผเรยนมความรพนฐานทางภาษาไทยทดพอ กจะทาใหการ

เร ยนร ในว ชาอ นๆ มประสทธภาพท ดตอไปดวย การมความร พ นฐานภาษาไทยท ดคอการม

ความสามารถในเขยนสะกดคาไดถกตอง อานและออกเสยงไดถกตองตามอกขรวธไทย รวมทง

พดและใชคาไดถกตองตรงกบความหมายของคา

ห น า | 201

4. เปนเครองมอในการสรางความเขาใจอนดตอกน ประเทศไทยแบงเปน 5 ภาค แตละภาค

ลวนมภาษาของตนเองทเรยกวา “ภาษาถน” โดยมภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาของทางราชการ

ทาใหการสอสารทาความเขาใจในเรองตางๆ ทงเรองการศกษา เรองราชการ และการสอสารมวลชน

มความเขาใจทตรงกน เพราะใชภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาสอสาร

5. เปนเครองมอสรางเอกภาพของชาต ภาษาไทยเปนภาษาของชาตไทยทเปนเอกลกษณของ

ความเปนชาตไทย แสดงถงความเปนชาตทมอารยธรรม มความเจรญรงเรองทางวฒนธรรม จงม

ภาษาและตวอกษรเปนของตนเอง และการทภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาของทางราชการ จงเปน

สอรวมใจใหคนไทยในแตละภาคไดตดตอสอสารแลกเปลยนวฒนธรรม ความร และขาวสารขอมลถง

กนได มความระลกอยในใจถงความเปนคนไทย เปนเชอชาตเผาพนธเดยวกน

6. เปนเครองจรรโลงใจ ภาษาไทยเปนภาษาทมเสยงวรรณยกต 5 เสยง เมอนาไปประสมเปน

คา จะทาใหเกดเปนเสยงสงตาไดถง 5 เสยง กอใหเกดความไพเราะของเสยงคา เมอนาไปแตงเปน

บทประพนธประเภทตางๆ ไมวาจะเปนเพลง โคลง ฉนท กาพย กลอน นยาย นทาน กอใหเกด

ความจรรโลงใจแกผฟง และผอานไดอยางด

จากคณคาทง 6 ประการของภาษาไทย จะเหนไดวาภาษาไทยไมเพยงเปนภาษาเพอนาไปใช

ในการแตงคาประพนธประเภทตางๆ หรอเปนเพยงภาษาเพอการอานการดและการฟง แตยงเปน

ภาษาเพอการพดและการเขยน หากคนไทยทกคนไดศกษาภาษาไทยใหทองแท มความรความเขาใจ

ทางภาษาไทยอยางถกตองลกซง สามารถใชภาษาไดดทงภาษาพด ภาษาเขยนจะทาใหสามารถ

สรางสรรคสงใหมๆ ทางภาษาอนจะนาไปสการประกอบอาชพตางๆ โดยใชภาษาเปนพนฐานของ

อาชพไดอยางด และมโอกาสประสบความสาเรจในอาชพนนๆ ได

202 | ห น า

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ในปจจบนมอาชพมากมายทคนในรนกอนๆ อาจมองขามความสาคญไป แตกลบเปนอาชพท

ทารายไดอยางงามแกผประกอบอาชพนน และกลายเปนอาชพทเปนทนยมของคนไทยในปจจบน เปน

อาชพทใชภาษาไทยเปนพนฐาน โดยเฉพาะใชทกษะการพด และการเขยนเปนพนฐาน ดงน

1. อาชพทใชทกษะการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ

การพดเปนทกษะสาคญอกทกษะหนงทตองอาศยวรรณศลป คอ ศลปะการใชภาษาทจะ

สามารถโนมนาวใจ กอใหเกดความนาเชอถอ เหนคลอยตาม สรางสมพนธภาพทดระหวางผพดและ

ผฟง หรอผฟงตอสวนรวม หรอโนมนาวใจใหใชบรการหรอซอสงอปโภคบรโภคในทางธรกจได

การพดจงเปนชองทางนาไปสอาชพตางๆ ไดดงน

1.1 อาชพดานสอสารมวลชนทกรปแบบ ทงในวงราชการ เอกชน และวงการธรกจ ไดแก

1.1.1 อาชพนกโฆษณาประชาสมพนธ ทงการโฆษณาสนคาและบรการ โฆษณา

การจดงานตางๆ ของชมชน หนวยงานราชการ โดยใชรถประชาสมพนธ โดยการประชาสมพนธ

ผานเสยงตามสาย โดยการพบปะตดตอ ตอบคาถามตางๆ เปนขนตน และในขนทสงขนไป คอ การใช

ทกษะการพดและเขยนประกอบกนเพอคดหาถอยคาในเชงสรางสรรคในการโฆษณาประชาสมพนธผาน

สอตางๆ ทเรยกวาการโฆษณาสนคาและบรการ

1.1.2 อาชพนกจดรายการวทย เปนอกอาชพหนงทตองใชทกษะในการพด การม

โวหาร และวาจาคารมทคมคาย ลกซงกนใจ เพอใหผฟงตดตามรายการอยางตอเนองดวยความนยม

มทงนกจดรายการวทยชมชน วทยเอกชน และรายการวทยของทางราชการ ตลอดจนการใชภาษาพด

เพอสรางความเปนนาหนงใจเดยวกนของผฟง เชน นกจดรายการวทยของทางราชการ

1.1.3 อาชพพธกร ในปจจบนอาชพพธกรเปนอกอาชพหนงทสามารถทารายไดอยาง

งามใหแกผประกอบอาชพ ไมวาจะเปนพธกรในชมชนททาหนาทในงานของราชการและงานของ

เอกชน เชน พธกรรงานประจาปตางๆ พธกรการประกวดนางงามของทองถน พธกรงานประเพณ สาคญ

ทางศาสนา พธกรงานมงคลสมรส พธกรงานอปสมบท พธกรงานศพหรองานพระราชทานเพลงศพ

และพธกรงานพเศษในโอกาสตางๆ ของทางราชการ

2. อาชพทใชทกษะการเขยนเปนชองทางในการประกอบอาชพ

การเขยนเปนทกษะสาคญอกทกษะหนงทเปนชองทางในการนาภาษาไทยไปใชประโยชนใน

การประกอบอาชพตางๆ ได การจะใชภาษาเขยนเพอประโยชนในการประกอบอาชพกเชนเดยวกบการ

พด คอ ตองมวรรณศลปของภาษา เพ อใหส งท เขยนสามารถดงดดความสนใจดงอารมณ

ความรสกรวมของผอาน โนมนาวใจใหผ อานเหนคลอยตาม และเพอสรางความบนเทงใจ รวมทง

ห น า | 203

สรางความรความเขาใจแกผอาน ตลอดถงความเปนอนหนงอนเดยวกนของสวนรวม อาชพท

สามารถนาทกษะการเขยนภาษาไทยไปใชเพอการประกอบอาชพไดโดยตรง ไดแกอาชพดงน

2.1 อาชพดานสอสารมวลชนทกรปแบบ ทงในวงราชการ เอกชน และวงการธรกจ ไดแก

อาชพดงน

2.1.1 อาชพผสอขาว ผเขยนขาว เปนอาชพทตองใชศลปะะการเขยนและการใชภาษา

ทดงดความสนใจของผอาน

2.1.2 อาชพผพสจนอกษรและบรรณาธการ เปนอาชพทตองมความรในการเขยน

การสะกดคา การใชถอยคาสานวนภาษา สภาษต คาพงเพยและหลกภาษาไทยเปนอยางด จดไดวาเปน

อาชพทชวยธารงรกษาภาษาไทยไดอาชพหนง

2.2 อาชพดานการสรางสรรคงานศลปะรปแบบตางๆ ทงในวงราชการ เอกชน และ

วงการธรกจ ไดแกอาชพดงน

2.2.1 อาชพกว นกเขยน ทงการเขยนสารคด นยาย เรองสน การเขยนบทละครเวท

บทละครโทรทศน บทภาพยนต ผประกอบอาชพเหลาน นอกจากมศลปะการเขยน และการลอกใช

ถอยคาภาษามาใชเปนอยางดตองเปนคนทอานมาก ฟงมาก เพอนาขอมลทไดรบไปใชประโยชนใน

การเขยนสอสารสรางความสนกสนาน บนเทงใจ จรรโลงใจแกผอานและควรเปนผมความคดรเรม

สรางสรรค และจนตนาการเปนองคประกอบ จงจะทาใหอาชพทประกอบประสบความสาเรจดวยด

นอกเหนอจากอาชพทใชภาษาไทยเปนชองทางในการประกอบอาชพโดยตรงแลว ยงม

การประกอบอาชพอนๆ อกทใชภาษาไทยเปนชองทางโดยออม เพอนาไปสความสาเรจในอาชพ

ของตนเอง เชน อาชพลาม มคคเทศก เลขานการ นกแปล และนกฝกอบรม คร อาจารย เปนตน

204 | ห น า

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทยเพอการประกอบอาชพ

ในการนาความรทางภาษาไทย ทงทกษะการพดและการเขยนไปใชในการประกอบอาชพนน

เพยงการศกษาในชนเรยนและตาราอาจจะยงไมเพยงพอ ผประกอบอาชพตองเพมพนความรและ

ประสบการณดานภาษาและดานตางๆ เพอใหการประกอบอาชพประสบความสาเรจ ดงจะยกตวอยาง

อาชพทใชภาษาไทย เปนชองทางในการประกอบอาชพโดยตรงเพอเปนตวอยาง ดงน

1. อาชพนกโฆษณา-ประชาสมพนธ

เปนอาชพทผประกอบการ ตองเพมพนความรในเรองการเขยน และการพดแบบสรางสรรค

รวมทงฝกประสบการณโดยการฝกเขยนบอยๆ ตลอดจนการศกษาดงานของหนวยงาน หรอบรษเอกชน

ทประสบความสาเรจในเรองของการโฆษณาและประชาสมพนธ

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนองคความรในดานการเขยนและการพด ผประกอบอาชพดานน ควรศกษา

เนอหาความรทจะนาไปใชในการพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1) ศลปะการพดและศลปะการเขยน เพราะอาชพนกโฆษณาประชาสมพนธเปนอาชพท

ตองอาศยศาสตรทงสองดานประกอบกน ในการพดนาเสยงตองนมนวลหรอเราใจขนอยกบสถานการณ

ของเรองทจะโฆษณาหรอประชาสมพนธ รจกเลอกใชถอยคาทเปนการใหเกยรตแกผฟง หรอเคารพ

ขอมลทเจาของงานใหมา

2) ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบ

เรยง ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะและความสมพนธระหวางบคคลทเปนผสอสารและผรบสาร ซง

กลมบคคลในสงคมแบงออกเปนหลายกลม หลายชนชนตามสภาพอาชพถนทอยอาศย ฯลฯ ภาษาจงม

ความแตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและพระราชวงศ

อาจใชถอยคาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กอาจจะใชภาษาอกอยางหนง

เปนตน ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสมและเลอกใชใหถกตองเหมาะสมกบกาลเทศะ

และบคคล

ในภาษาไทย จะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1) ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธหรองานพธของรฐ

2.2) ภาษาระดบทางการ เปนภาษาทใชในทประชมทมแบบแผนการบรรยาย การ

อภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3) ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษาทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน

การพดทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ

ห น า | 205

2.4) ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทวๆ ไป กบคนทไมค นเคย

มากนก เชน ครพดกบผเรยน เปนตน

2.5) ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบภาษาปาก เปนภาษาสนทนา

ของครอบครว ในหมเพอนสนท หรอญาตพนอง พดอยในวงจากด

3) เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณความรสกของผสงสารทปรากฎ

ใหรสกหรอเปนรองรอยในภาษาหรอเนอหาทผ สงสารตองการจะสอออกมาเปนความรสกแฝงท

ปรากฎในการสอสาร ซงนกโฆษณาประชาสมพนธตองระมดระวงมใหมนาเสยงของภาษาออกมา

ในทางทไมพงประสงค หรอสรางความรสกทไมดแกผฟง

4) ดานการพฒนาบคลกภาพ ในบางครงนกโฆษณา-ประชาสมพนธตองปรากฎตวตอ

บคคลทวไปในงานตางๆ จงควรตองแตงกายใหสภาพเรยบรอย เหมาะกบกาลเทศะของสถานทและ

งานทวไป ซงจะชวยสรางความนาเชอถอแกผพบเหนไดสวนหนง

5) การพฒนาองคความรในตนเอง นกโฆษณา-ประชาสมพนธ ตองหมนแสวงหาความร

ต ดตา มขา วสารขอม ลทกด านอย างส มา เสมอ เพ อ นามา ใช เป นข อม ลใ นการพฒนากา ร

โฆษณาประชาสมพนธใหนาสนใจอยตลอดเวลา รวมทงตองแสวงหาความรในดานการประเมนผล

เพ อใชประโยชนในการประเมนผลการปฏบตหนาท ของตนเองดวยรปแบบวธการตางๆ ท จะ

กอใหเกดการพฒนาอาชพใหดยงขน

แหลงทควรศกษาเพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1) สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

2) หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตางๆ

3) สถานศกษาตางๆ ของรฐบาล เชน ผ ท จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

ตอง ศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา คณะนเทศศาสตร

คณะวารสารศาสตร คณะศลปะศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาศกษาตอใน 2 คณะหลง ตองฝกอบรม

ทางอาชพเพมเตมจากสถาบนฝกอบรมตางๆ

2. อาชพนกจดรายการวทย

เปนอาชพทผประกอบการตองเปนคนทตรงตอเวลา มจรรยาบรรณวชาชพ มความเปนกลาง

ในการนาเสนอขาวสารขอมล รจกแกปญหาเฉพาะหนาและตองเพมพนความรในเรองการเขยน และ

การพด เพราะการเปนนกจดรายการวทย ผจดตองเขยนสครปททจะใชในการดาเนนรายการไดเอง

และพดตามสครปทไดอยางเปนธรรมชาต รวมทงตองอานมาก ฟงมาก เพอเกบรวบรวมขอมลไวใช

206 | ห น า

ในการจดทารายการวทย ซงมสถานททผประกอบการสามารถฝกอบรมและศกษาดงานไดทงของ

ภาครฐและเอกชน

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนความรเพอการเปนนกจดรายการวทยทด ผ ประกอบอาชพดานนควรศกษา

เนอหาความรทจะนามาใชในการพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1) ศลปะการพดและศลปะการเขยน เพราะเปนอาชพทตองอาศยศาสตรทงสองดานประกอบกน

2) ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบเรยง

ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะ และความสมพนธระหวางบคคลทเปนผสงสารและผรบสาร

ซงกลมบคคลในสงคมแบงออกเปน หลายกลม หลายชนชน ตามสภาพอาชพ ถนทอยอาศย ฯลฯ

ภาษาจงมความแตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและ

พระราชวงศ อาจใชถอยคาภาษาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กจะใชภาษา

อกอยางหนง เปนตน ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสม และเลอกใชใหถกตองเหมาะสม

กบกาลเทศะและบคคล

ในภาษาไทยจะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1 ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธ หรองานพธของรฐ

2.2 ภาษาระดบทางการ เปนภาษาท ใชในท ประชมท มแบบแผน ในการบรรยาย

การอภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3 ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษาทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน การพด

ทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ เปนตน

2.4 ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทวๆ ไปกบคนทไมคนเคยมากนก

เชน ครพดกบผเรยน เปนตน

2.5 ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบปากเปนภาษาสนทนาของครอบครว

ในหมเพอนสนท หรอญาตพนอง พดอยในวงจากด

3) เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณความรสกของผสงสารทปรากฎให

รสกหรอเปนรองรอยในภาษาหรอเนอหาทผสงสารตองการจะสอออกมาเปนความรสกแฝงท

ปรากฎในการสอสาร ซงนกจดรายการวทยตองระมดระวงมใหมนาเสยงของภาษาออกมาในทางทไม

พงประสงค หรอสรางความรสกทไมดแกผฟง

4) เรองของหลกการใชภาษา เชน เรองของคาสรรพนามทเกยวกบบคคล คาลกษณะนาม

คาราชาศพท การออกเสยง ร ล และการออกเสยงคาควบกลา

ห น า | 207

5) ดานการพฒนาบคลกภาพ ในบางครงนกจดรายการวทยตองปรากฎตวตอบคคลทวไปใน

งานตางๆ จงควรตองแตงกายใหสภาพเรยบรอย เหมาะกบกาลเทศะของสถานทและงานทไป ซงจะ

ชวยสรางความนาเชอถอแกผพบเหนไดสวนหนง

6) การพฒนาองคความรในตนเอง นกจดรายการวทย ตองหมนแสวงหาความรตดตาม

ขาวสารขอมลทกดานอยางสมาเสมอ เพอนามาใชเปนขอมลในการพฒนาการจดรายการวทยให

นาสนใจอยตลอดเวลา รวมทงตองแสวงหาความรในดานการประเมนผล เพอใชประโยชนในการ

ประเมนผลการปฏบตหนาทของตนเองดวยรปแบบวธการตางๆ ทจะกอใหเกดการพฒนาอาชพใหด

ยงขน

แหลงทควรศกษาเพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1. สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

2. หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตางๆ

3. สถานศกษาตางๆ ของรฐบาล เชน ผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ตองศกษา

ตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในคณะนเทศศาสตร คณะวารสารศาสตร

คณะศลปะศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาเขาศกษาในคณะศลปะศาสตร หรออกษรศาสตรตองอบรม

เพมเตมในเรองเทคนคการจดรายการวทยเพมเตม

3. อาชพพธกร

เปนอาชพทผประกอบอาชพตองมพนฐานความรในเรองการพดเปนอยางด เพราะเปนอาชพ

ทตองใชการพดเปนเครองมอในการสอสารกบผอน การใชคาพดและถอยคาภาษาจงเปนเรองสาคญ

ตอการสรางความรสกทดหรอไมดตอผฟง นอกจากนบคลกภาพและการแตงกายของผทาหนาทพธกร

กเปนอกเรองหนงทจะดงดดความสนใจของผฟง รวมทงควรเปนผทตรงตอเวลา เพอเปนความเชอถอ

ในวชาชพไดสวนหนง

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนองค ความรในการประกอบอาชพพธกร ควรศกษาเนอหาความรทจะนาไปใช

ในการพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1. ศลปะะการพดหรอศลปะะการใชภาษา เพราะอาชพพธกร เปนอาชพทตองอาศยศาสตร

(ความร) และศลปของการพดเปนอยางมาก ซงตองอาศยการฝกฝนบอยๆ

2. ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบเรยง

ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะ และความสมพนธระหวางบคคลทเปนผ สงสารและผรบสาร

ซงกลมบคคลในสงคมแบงออกเปน หลายกลม หลายชนชน ตามสภาพอาชพ ถนทอย อาศย ฯลฯ

208 | ห น า

ภาษาจงมความแตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและ

พระราชวงศ อาจใชถอยคาภาษาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กจะใชภาษาอก

อยางหนง เปนตน ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสม และเลอกใชใหถกตองเหมาะสม กบ

กาลเทศะและบคคล

ในภาษาไทยจะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1 ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธ หรองานพธของรฐ

2.2 ภาษาระดบทางการ เปนภาษทใชในทประชมท มแบบแผน ในการบรรยาย

การอภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3 ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน การพด

ทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ เปนตน

2.4 ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทวๆ ไปกบคนทไมคนเคยมากนก

เชน ครพดกบผเรยน เปนตน

2.5 ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบปากเปนภาษาสนทนาของครอบครว

ในหมเพอนสนท หรอญาตพนองพดอยในวงจากด

3. เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณ ความรสกของผสงสารทปรากฎ

ใหรสก หรอเปนรองรอยในภาษา หรอเนอหาทผสงสารตองการจะสอออกมา เปนความรสกแฝงท

ปรากฎในการสอสาร

4. เรองของหลกการใชภาษา เชน เรองของคาสรรพนามทเก ยวกบบคคล คาลกษณะนาม

คาราชาศพท การออกเสยง ร ล และการออกเสยงคาควบกลา

5. เรองของการพฒนาบคลกภาพและการแตงกาย ผทาหนาทพธกร เปนผทตองปรากฎกาย

ตอหนาคนจานวนมาก บคลกภาพและการแตงกาย จงเปนเรองสาคญทจะปรากฎเปนสงแรกใหผทพบ

เหนเกดความประทบใจหรอไม ถาประทบใจผคนจะจดจอรอฟงการพดเปนประการตอมา ถาผพด

สามารถพดไดประทบใจ จะกอเกดเปนความนยมชมชอบตามมาและจะกอเกดเปนความสาเรจของ

อาชพในทสด

6. ดานการพฒนาองคความรในตนเอง พธกรตองหมนแสวงหาความรท เก ยวของกบ

การประกอบอาชพ เพ อนาไปส การพฒนาอาชพของตนเอง เชน เรองของการวดผลประเมนผล

การทาหนาทของตนเองดวยรปแบบวธการตางๆ ซงจะกอใหเกดการพฒนาอาชพใหดยงขน

แหลงทควรศกษาพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1. สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

ห น า | 209

2. หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตางๆ

3. สถานศกษาตางๆ ของรฐบาล เชน ผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ตองศกษา

ตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา คณะนเทศศาสตร คณะ

วารสารศาสตร คณะศลปศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาเขาศกษาในคณะศลปศาสตรหรออกษรศาสตร

ตองอบรมเพมเตมในเรองเทคนคการจดรายการวทยเพมเตม

กจกรรมทายบท

กจกรรมท 1 ใหผเรยนสรปคณคาของภาษาไทยมาพอสงเขป

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนสนๆ ใหไดใจความ

1. ภาษาไทยเปนมรดกทางวฒนธรรมอยางไร ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. ภาษาไทยกอใหเกดความจรรโลงใจไดอยางไร ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

3. อาชพใดตองอาศยการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

210 | ห น า

4. อาชพใดตองอาศยการเขยนเปนชองทางการประกอบอาชพ ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

5. ความรและทกษะเรองใดบางทผประกอบอาชพพธกรตองเรยนรและฝกฝนเพมเตม ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 จงวงกลมลอมรอบขอทถกตองทสด

1. อาชพใดทจดเปนอาชพทใชภาษาไทยในทางสรางสรรคและเปนศลปะรปแบบหนง ?

ก. กว

ข. พธกร

ค. นกจดรายการวทย

ง. นกประชาสมพนธ

2. อาชพใดทตองใชความสามารถทงการพดและการเขยน ?

ก. บรรณาธการ

ข. นกเขยนสารคด

ค. นกพสจนอกษร

ง. นกจดรายการวทย

3. อาชพใดทตองอาศยความสามารถในการพดและตองมบคลกภาพทด ?

ก. พธกร

ข. นกเขยนบทโทรทศน

ค. ผสอขาวหนงสอพมพ

ง. นกโฆษณา-ประชาสมพนธ

4. อาชพใดทตองมความสามารถในการเขยนเปนพเศษ ?

ก. พธกร

ข. นกเขยน

ค. บรรณาธการ

ง. นกจดรายการวทย

ห น า | 211

5. การศกษาในสาขาใดทาใหสามารถประกอบอาชพทใชภาษาเพอการสอสารมวลชนได ?

ก. ครศาสตร

ข. ศลปะศาสตร

ค. นเทศศาสตร

ง. อกษรศาสตร

212 | ห น า

เฉลยแบบฝกหด

บทท 1 เรองการฟง การด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 การฟงและการด หมายถง การทมนษยรบรเรองราวตางๆ จากแหลงของเสยงหรอ

ภาพหรอเหตการณซงเปนการฟงจากผพดโดยตรง หรอฟงและดผานอปกรณหรอสงตางๆ แลวเกด

การรบรและนาไปใชประโยชนไดโดยตองศกษาจนเกดความถกตอง วองไว ไดประสทธภาพ

1.2 จดมงหมายของการฟงและการด

1. ฟงเพอจบใจความสาคญไดวาเรองทฟงนนเปนเรองเกยวกบอะไร เกดขนทไหน

เมอไร หรอใครทาอะไรทไหน เมอไร

2. ฟงเพอจบใจความโดยละเอยด ผฟงตองมสมาธในการฟง มการบนทกยอ เพอชวย

ความจา

3. ฟงและดเพอความเพลดเพลน ไดแกการฟงเพลง ฟงดนตร ดภาพยนตร ดภาพ

สวยงาม ฟงนทาน เปนตน

กจกรรมท 3 เลอกคาตอบทถกตองทสดเพยงคาตอบเดยว

1. ก 2. ง 3. ค 4. ข 5. ก

บทท 2 การพด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ง 2. ข 3. ข 4. ค 5. ค

กจกรรมท 3 ใหผเรยนยกตวอยางการกระทาทไมมมารยาทในการพดมา 5 ตวอยาง

1. พดใหรายผอน

2. พดหยาบคาย

3. พดยกตนขมทาน

4. พดดดน พดเสยงดง

5. พดไมถกกาลเทศะ

ห น า | 213

บทท 3 การอาน

กจกรรมท 1

1. การอานในใจมจดมงหมาย คอ

1) จบใจความไดถกตองรวดเรว

2) เกดความร ความเขาใจ และความคด

3) ใชเวลาวางใหเปนประโยชน

4) ถายทอดความรใหผอนได

2. การอานออกเสยงมหลกการ

1) ออกเสยงถกตองชดเจน

2) เสยงดงใหผฟงไดยน

3) เปนเสยงพดโดยธรรมชาต

4) เขาถงลกษณะของเนอเรอง

5) รจกทอดจงหวะและหยดหายใจ

3. จงยกตวอยางการอานออกเสยงทเปนทางการ คอ

การอานในชนเรยน อานในทประชม อานรายงาน อานคาปราศรย อานสารในโอกาสทสาคญตางๆ

กจกรรมท 2 การนาขอความหรอประโยคทเปนหวใจของเรองออกมา

กจกรรมท 3 วทย โทรทศน เทปเสยง วดทศน ซด คอมพวเตอร อนเทอรเนต

กจกรรมท 4 การอานเพอการวเคราะหวจารณ เปนการอธบายลกษณะของงานเขยนโดย แยกแยะ

รายละเอยดสงทสาคญของงานเขยนนนออกมาใหเดนชด เพอชใหเหนสวนทงดงาม หรอจดพกพรอง

ทแฝงอยเพอใหเหนคณคา ของหนงสอเลมนน

การวจารณหนงสอ เปนการหาความรประเภท และลกษณะของงานเขยนเรองนนๆ ใหเขาใจ

กอนวจารณ มการแยกประเดนขอด ขอบกพรองทควรนามากลาวถงไวต างหากใหชดเจนและ

เปรยบเทยบกบผลงานของนกเขยนทเขยนเรองในแนวเดยวกน

กจกรรมท 5 มารยาทในการอานมดงน

1. ไมอานออกเสยงดงในททตองการความสงบ

2. ไมทาลายหนงสอ โดยขด ขด พบ หรอฉกสวนทตองการ

3. ไมควรอานเรองทเปนสวนตวของผอน

4. อานอยางตงใจ มสมาธ และไมทาลายสมาธผอน

5. เมออานหนงสอเสรจแลวควรเกบหนงสอไวทเดม

214 | ห น า

บทท 4 การเขยน

1. ใหผเรยนเรยบเรยงขอความตอไปนใหถกตองมความหมายทสมบรณ พรอมระบเหตผล

1.1 การชา เราจาเปนตองหาทเหมาะๆ ใตตนไมย งด เพราะตองเวนวรรค

คาวาการชา

1.2 ฉนไปตลาดเพอซอปลาหางมาทาแกงสม เพราะคาวาปลาหางเปนคาราชาศพท

1.3 เพอนจะไปเทยวจงหวดจนทบร เพราะคาวาจนทรบรเขยนผด

2. ใหผเรยนเขยนแผนภาพความคด เรอง การเขยน จากเนอหาวชาภาษาไทย ระดบ

มธยมศกษา พรอมทงระบวาเปนแผนภาพความคดรปแบบใด

ห น า | 215

บทท 5 หลกการใชภาษา

กจกรรมท 1 แยกคาตอไปนตามตาราง

คาประสม ผลไม พลเรอน นพเกา

คาสมาส รฐบาล ศลปกรรม รปธรรม มหาชน อคคภย พระเนตร พทธกาล

คหกรรม ภมศาสตร

คาสนธ วทยาลย สญญาณ นโยบาย

กจกรรม 2 ใหผเรยนพจารณาประโยคตอไปนวาเปนประโยคชนดใด

1. ประโยคความเดยว

2. ประโยคความซอน

3. ประโยคความเดยว

4. ประโยคความรวม

5. ประโยคความเดยว

กจกรรมท 5 จบคสานวนใหตรงกบความหมาย

1 ฒ 2 ฉ 3ซ 4จ 5ก 6ญ

7 ฐ 8 ฑ 9ณ 10ข 11ฎ 12ช

กจกรรมท 6 เขยนคาพงเพยใหตรงกบความหมาย

1. ราไมดโทษปโทษกลอง

2. มอไมพายเอาเทารานา

3. ขชางจบตกแตน

4. ฟนฝอยหาตะเขบ

5. กระเชอกนรว

กจกรรมท 7

1. กลอนสภาพ

2. กาพยยาน 11

216 | ห น า

บทท 6 วรรณคดและวรรณกรรม

1. การพนจ หมายถง การพจารณาตรวจสอบ พรอมทงวเคราะหแยกแยะและประเมนคาได

2. หลกเกณฑในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม

1) ความเปนมาหรอประวตหนงสอและผแตง

2) ลกษณะคาประพนธ

3) เรองยอ

4) เนอเรอง

5) แนวคด จดมงหมาย

6) คณคาของวรรณคดและวรรณกรรม

3. เพลงพนบาน หมายถง เพลงทเกดจากคนทองถนตางๆ ทคดรปแบบการเลน ทวง

ทานอง ภาษาเรยบงายไมซบซอน

4. เพลงพนบาน จะแบงเปนภาคตามภมศาสตร คอ เพลงพนบานภาคกลาง เพลงพนบาน

ภาคเหนอ เพลงพนบานภาคใต และเพลงพนบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

5. –

6. 1.ข 2. ก 3. ข 4. ก 5. ค

6.ค 7. ค 8. ค 9. ง 10. ง

ห น า | 217

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

กจกรรมท 1 ใหผเรยนสรปคณคาของภาษาไทยมาพอสงเขป

คณคาของภาษาไทยมหลายประการ ดงน

1. คณคาทางวฒนธรรม ภาษาไทยเปนภาษาทมทงภาษาพด และภาษาเขยน ซงเขยนโดยใช

ตวอกษรของไทยทประดษฐขนใชเองโดยพอขนรามคาแหงมหาราชในสมยสโขทย ซงการทชาตใด ก

ตามมอกษรในภาษาใชเองได แสดงวาชาตนนเปนชาตทมวฒนธรรมสง มความเจรญ จงมอกษรในภาษา

ใชเอง และถอเปนมรดกทางวฒนธรรมทใชสบทอดมาจนทกวนน

2. เปนเครองมอในการตดตอสอสารของคนในชาต เพราะประเทศไทยมวฒนธรรมและ

ภาษาถนแตกตางกนใน 5 ภมภาค โดยมภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาเพอการสอสารของคนทง 5

ภมภาค เปนภาษาราชการ

3. เปนเครองมอในการเรยนรและแสวงหาความร ในการเรยนรวชาอนๆ หรอเรองราวตางๆ

ตองอาศยภาษาไทยภาคกลาง ซงบางครงเรยกภาษามาตรฐาน เปนภาษาในการเรยนรวชาอนๆ ทงการ

อานและการเขยน

4. เปนเครองมอในการสรางความเขาใจอนดตอกนของคนในทกภมภาค

5. เปนเครองมอในการสรางเอกภาพของชาต เพราะภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาทใชในการ

สอสารความเขาใจของคนในภมภาคตางๆ ซงเปนสอรวมใจใหคนไทยในแตละภาคไดตดตอสอสาร

แลกเปลยนความร ขาวสาร ขอมล และการแลกเปลยนวฒนธรรม ทาใหตระหนกระลกถงความเปน

เชอชาตเผาพนธเดยวกน

6. เปนเครองจรรโลงใจ ภาษาไทยเปนภาษาดนตร มเสยงวรรณยกต 5 เสยง ทาใหภาษาไทย

มเสยงสง ตา ไพเราะ เมอนามาแตงเปนคาประพนธ ไมวาจะเปนโคลง ฉนท กาพย กลอน จงกอใหเกด

ความจรรโลงใจ ความบนเทงใจ

กจกรรมท 2 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนสน ๆ ใหไดใจความ

1. ภาษาไทยเปนมรดกทางวฒนธรรมอยางไร

ภาษาไทยเปนภาษาทมอกษรเปนของตนเอง ทงภาษาพด และภาษาเขยน ซงชาตทสามารถ

ประดษฐอกษรในภาษาใชเองได มแตชาตทมความเจรญทางวฒนธรรมเทานน จงจะมอกษรในภาษา

เปนของตนเองและคนไทยไดใชสบทอดมาจนทกวนน

2. ภาษาไทยกอใหเกดความจรรโลงใจไดอยางไร

ภาษาไทยเปนภาษาทมวรรณยกตเพอผนใหคาในภาษามเสยงสง ตา ไดถง 5 เสยง ทาให

ภาษาไทยเปนภาษาดนตร เมอนามาแตงเปนคาประพนธทงรอยแกว และรอยกรอง ทาใหไดอรรถรส

ของภาษา กอใหเกดความสนกสนาน เพลดเพลนจรรโลงใจแกผอาน

218 | ห น า

3. อาชพใดตองอาศยการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ

อาชพพธกร อาชพนกโฆษณา - ประชาสมพนธ อาชพนกรายการวทย - โทรทศน

4. อาชพใดตองอาศยการเขยนเปนชองทางในการประกอบอาชพ

อาชพกว นกเขยน ทงเขยนนวนยาย เรองสน บทละคร นกเขยนสารคด

5. ความรและทกษะเรองใดบางทผประกอบอาชพพธกรตองเรยนรและฝกฝนเพมเตม

1. ศลปะการพดและศลปะการเขยน

2. ระดบของภาษา

3. เรองของนาเสยงในภาษา

4. เรองของหลกการใชภาษา

5. เรองของการพฒนาบคลกภาพและการแตงกาย

6. การพฒนาองคความรในตนเอง

กจกรรมท 3 1. ก 2. ง 3. ก 4. ข 5.ค

ห น า | 219

บรรณานกรม

การศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ, หมวดวชาภาษาไทย (สองระดบ) ชดท 1

การรบสารดวย การอาน และการฟง ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการ

ศกษานอกโรงเรยน กรงเทพฯ โรงพมพครสภา 2541

การศกษานอกโรงเรยน กทม : ชดการเรยนทางไกล หมวดวชาภาษาไทย ระดบ

มธยมศกษาตอนตน โรงพมพครสภา, 2546

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. แบบเรยนวชาภาษาไทย (วชาบงคบ)

ตอนท 2 ภาษาไทยเพอพฒนาการสงสารตามหลกสตรการศกษานอกโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2530

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. หนงสออานเพมเตม วชาภาษาไทย

(วชาบงคบ) ตอนท 1 ภาษาไทยเพอพฒนาการรบสาร หลกสตรการศกษา

นอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2530

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ.แบบเรยนภาษาไทย (วชาเลอก)

ตอนท 2 ศลปศกษาตามหลกสตรการศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษา

ตอนตน พทธศกราช 2530 โรงพมพครสภาลาดพราว 2540

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. หมวดวชาภาษาไทย (วชาบงคบ)

ชดท 3 การพด ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน

พมพครงท 2 พ.ศ.2539.

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. ชดวชาภาษาไทย หมวดวชาภาษาไทย

ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงพมพครสภาลาดพราว 2546

ณฐยา อาจมงกร, ภาษาไทย ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 สามเจรญพาณชย การพมพ (กรงเทพฯ) จากด 2548

ประพนธ เรองณรงค กลมสาระการเรยนร ภาษาไทยชวงชนท 3 ม.1-3 (เลม 1) กรงเทพฯ : ประสาน

มตร 2545.

ประพนธ เรองณรงค รศ. และคณะ ชดปฏรปการเรยนร กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

ชวงชนท 3 ม.1-ม.3

วราภรณ บารงกล อานถก-สะกดถก-คา-ความหมาย-ประโยค.กรงเทพฯ : ตนออ

2536.252 หนา.

220 | ห น า

ศกษาธการ, กระทรวง. หมวดวชาภาษาไทย (วชาบงคบ) ชดท 5 ภาษาพาสนก ระดบ

มธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน กรงเทพฯ ครสภา 2538.

สานกงาน กศน. จงหวดปราจนบร.ชดวชาภาษาไทย.ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงพมพ

ครสภา 2546

อมรา บญาทพย และบปผา บญาทพย, ภาษาไทย 1 กรงเทพ : ประสานมตร, 2540

ห น า | 221

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการพฒนาหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ระหวางวนท 10 – 13 กมภาพนธ 2552 ณ บานทะเลสครมรสอรท

จงหวดสมทรสงคราม

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นางพมพาพร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

3. นางกานดา ธวงศ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

4. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

รายชอผเขารวมประชมบรรณาธการหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ครงท 1 ระหวางวนท 7 – 10 กนยายน 2552 ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ครงท 2 ระหวางวนท 12 – 15 มกราคม 2553 ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

222 | ห น า

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายอภชาต จรวฒ เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 223

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการปรบปรงเอกสารประกอบการใชหลกสตรและ

สอประกอบการเรยนหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช

2551 ระหวางวนท 4 – 10 พฤศจกายน 2554 ณ โรงแรมมรามา กรงเทพมหานคร

สาระความรพนฐาน (รายวชาภาษาไทย)

ผพฒนาและปรบปรง

1. นางอชราภรณ โควคชาภรณ หนวยศกษานเทศก ประธาน

2. นางเกลดแกว เจรญศกด หนวยศกษานเทศก

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวสมถวล ศรจนทรวโรจน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน เลขานการ

5. นางสาววนวสาข ทองเปรม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผชวยเลขานการ