ชอเรอง วาระปฏรปท ๑๓ : การปฏรปการเงนฐานรากและสหกรณออมทรพย : แนวทางการปฏรปการเงนฐานราก เลขประจ ำหนงสอ ISBN : ๙๗๘-๖๑๖-๓๙๙-๐๑๗-๔ ปทพมพ สงหาคม ๒๕๕๘ จ ำนวนหนำ ๘๘ หนา จ ำนวนพมพ ๒,๐๐๐ เลม จดท ำโดย ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาปฏรปแหงชาต ถนนอทองใน เขตดสต กรงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๖๙๘ – ๙ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๗๐๕ พมพท ส านกการพมพ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ถนนประดพทธ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๑๗ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๒๒

ค ำน ำ

สภาปฏรปแห งชาต ไดปฏบ ตภารกจตามท ก าหนดในมาตรา ๒๗ ของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ กลาวคอ “....ศกษาและเสนอแนะเพอใหเกดการปฏรปในดานตาง ๆ ....” นอกจากการวเคราะหและก าหนด “วสยทศนและอนาคตประเทศไทย” ส าหรบระยะเวลาประมาณ ๒๐ ป ในอนาคต เพอใชเปนกรอบแนวทางการก าหนดประเดน และแนวทางการปฏรปในดานตาง ๆ แลว สภาปฏรปแหงชาตยงไดศกษาคนควาและวเคราะหขอสนเทศ ตลอดจนประมวลความร ความคดเหนจากผทรงคณวฒ และผมประสบการณในดานตาง ๆ รวมถงประชาชนผ เปนเจาของประเทศ โดยไดด าเนนการตอเนอง ทงโดยทางตรงและทางออม หยบยกขนก าหนดเปนวาระปฏรปทส าคญ ๆ รวม ๓๗ วาระปฏรป และเปนวาระพฒนาทตองด าเนนการตอเนองภายหลงจากการปฏรปแลว อก ๖ วาระพฒนา วาระปฏรปและวาระพฒนาทงหมด ไดผานความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต และไดน าเสนอไปยงคณะรฐมนตรเพอพจารณาด าเนนการตามสมควรตอไปแลว เอกสารฉบบนเปนประมวลรายงานวาระการปฏรปท ๑๓ เรอง การปฏรปการเงนฐานรากและสหกรณออมทรพย : แนวทางการปฏรปการเงนฐานราก ด าเนนการโดยคณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง ซงสภาปฏรปแหงชาตไดจดรวบรวมเพอเผยแพรส าหรบประโยชนสาธารณะสบไป สภาปฏรปแหงชาต ๑๐ สงหาคม ๒๕๕๘

สารบญ

ค าน า รายงาน การปฏรประบบการเงนฐานราก ๑. หลกการและเหตผล ๒ ๒. ประเดนปฏรป ๓ ๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห ๕ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๖ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๗ ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดรบ ๑๐ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธ ๑๑

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รางพระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. .... ๑๓

ภาคผนวก ข รายงานสถานการณในระบบการเงนระดบฐานรากและแนวทางแกไข ๒๙

ภาคผนวก ค แผนแมบทการเงนระดบฐานราก ๔๓

ภาคผนวก ง คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง ๗๕

1

รายงานการปฏรประบบการเงนฐานราก*

ความเปนมา

ระบบสถาบนการเงนหลกของประเทศในปจจบน ซงรวมถงธนาคารพาณชย และธนาคารเฉพาะกจของภาครฐตางประสบปญหาในการลงไปใหบรการแกประชาชนในชนบททหางไกลอยางทวถง จากตนทนในการเดนทางเพอไปท าธรกรรมทางการเงนทสาขาธนาคารทอยในระดบสงมากเมอเทยบกบยอดเงนออมทประชาชนในชนบทเหลานนมการใหบรการทางการเงนผานระบบสาขาของธนาคารกบประชาชนในกลมฐานรากจงท าไดจ ากด ดวยเหตน จากการส ารวจพบวา ในชนบทมประชาชนเพยงรอยละ ๓๓.๙ เทานนทไดรบบรการทางการเงนจากธนาคารพาณชย เมอเทยบกบรอยละ ๘๕.๘ ของประชาชนในกรงเทพมหานคร ถอเปนชองวางส าคญในการใหบรการทางการเงนของประเทศ ทท าใหประชาชนในสวนของฐานรากไมสามารถออมและไมมความสามารถในการเขาถงแหลงทน น าไปสความเหลอมล าในเชงโอกาส รายได และเศรษฐกจ

สถาบนการเงนหลกของผฝากเงน (%)

รายละเอยด กรงเทพ ตวเมองในตางจงหวด ชนบท รวม ไมมบญชเงนฝาก ๘.๘ ๑๕.๑ ๒๐.๕ ๑๘.๑ ธนาคารพาณชย ๘๕.๘ ๖๔.๐ ๓๓.๙ ๔๕.๗ สถาบนการเงนเฉพาะกจ ๔.๗ ๑๖.๔ ๓๕.๙ ๒๘.๕ สหกรณ ๐.๖ ๒.๔ ๒.๗ ๒.๔ กลมออมทรพย ๐.๑ ๒.๐ ๗.๐ ๕.๒ รวม ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐

ทมา: กอบศกด ภตระกล (๒๕๕๑) และธนาคารแหงประเทศไทย

* รายงานนจดท าโดยคณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง โดยผานความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาตเมอ

๒๙ กรกฎาคม ๒๕๕๘ และไดน าสงคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๙ สงหาคม ๒๕๕๘

- ๒ -

เพอชวยแกไขปญหาความยากจนและสรางแหลงทนในระดบชมชน รฐบาลจงไดจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตขนในป พ.ศ. ๒๕๔๔ ในปจจบน มกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ทไดรบการจดตงแลว ๗๙,๒๕๕ กองทน มกระแสเงนหมนเวยนรวมทงสน ๑๖๒,๒๔๘.๖๖ ลานบาท คดเปนกวารอยละ ๘๐ ของระบบการเงนระดบฐานราก๒ ด าเนนการภายใตพระราชบญญตกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๗ นอกจากน ยงมองคกรการเงนประเภทอน ๆ ทจดตงขนเพอชวยเหลอประชาชน ในเขตชนบท ทงโดยภาครฐและประชาชน อาท สถาบนการเงนชมชน สถาบนการจดการเงนทนชมชน กลมออมทรพย กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต สหกรณ กองทนซะกาต กองทนสวสดการชมชน ซงจากขอมลกรมการพฒนาชมชนพบวา มองคกรการเงนระดบฐานรากเหลานอยมากกวา ๓๐,๐๐๐ แหง ทวประเทศ

อยางไรกด ขอมลจากธนาคารเพอการพฒนาเอเชยและธนาคารแหงประเทศไทยบงชวาประชาชนในกลมฐานรากยงมขอจ ากดในการเขาถงแหลงทนและการออม โดยประชากรกวา ๑.๗ ลานคนยงใชบรการทางการเงนจากสถาบนการเงนนอกระบบ และประชาชนกวา ๓๓๕,๐๐๐ คนยงมภาระดอกเบยทสงมากจากการกยมนอกระบบ (ซงบางสวนจายดอกเบยสงถงรอยละ ๓ ตอวนส าหรบสนเชอระยะสน) เพอน าไปใชในการลงทนประกอบการ นอกจากน พบวา ครวเรอนยากจนเปนกลมทมการกอหนสงสด โดยครวเรอนกลมทมรายไดนอยมการกอหนมากกวารายไดถง ๔.๖ เทา๓ ขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงขอจ ากดขององคกร ซงท าหนาทเปนแหลงทนและเสรมสรางการออมใหกบประชาชนระดบฐานราก

ทงน จากการประเมนผลของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา มเพยงรอยละ ๓๘.๗๘ ของกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ทมผลการประเมนศกยภาพ ในระดบด (ดงปรากฏในตารางขางลาง) ขณะเดยวกน องคกรการเงนประเภทอน ๆ ในระดบฐานราก บางสวนยงประสบปญหาดานสถานะทางกฎหมายดวย เนองจากยงไมมกฎหมายรองรบสถานภาพเปนนตบคคล ตางจากกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตทไดรบการรองรบตามพระราชบญญตกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๗ สงผลใหเกดขอจ ากดในการประกอบการ

การประเมนศกยภาพการด าเนนการ พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

พ.ศ. ด (รอยละ) พอใช (รอยละ) ปรบปรง (รอยละ) ๒๕๔๖ ๓๓.๖๐ ๖๓.๐๐ ๒.๘๐ ๒๕๕๓ ๓๘.๗๘ ๕๓.๒๘ ๗.๙๔

๑) หลกการและเหตผล

การเขาถงทางการเงนอยางทวถงเปนหนงในเปาหมายเพอลดความเหลอมล าของประเทศ ซงปรากฏในรฐธรรมนญ อยางไรกด ดงทไดกลาวมาแลวขางตน ประชาชนในชนบทยงเขาถงบรการทางการเงนไดอยางจ ากด โดยไดรบบรการจากทางธนาคารเฉพาะกจของภาครฐเปนหลก อกทงองคกรการเงนระดบ ฐานรากทมอยในปจจบน ไดแก สถาบนการเงนชมชน สถาบนการจดการเงนทนชมชน กลมออมทรพย กองทน

๒ส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมอง และปทมาวด โพชนกล (๒๕๕๖) ๓ธนาคารเพอการพฒนาเอเชย

- ๓ -

หมบานและชมชนเมอง สหกรณ กองทนซะกาต กองทนสวสดการชมชน แมจะมจ านวนมาก แตกยงไมสามารถท าใหเกดการเขาถงทางการเงนอยางแทจรงและยงยนได สวนหนงเนองจากประชาชนไดใชกองทนหมบานและชมชนเมองในการกยมเปนหลก ท าใหบทบาทของกองทนดงกลาวในการเปนแหลงทนของชมชนท าไดจ ากด ไมสามารถพฒนาตอยอดได นอกจากน ยงมขอจ ากดหลายประการ ไดแก การขาดโครงสรางทางการเงน ทเหมาะสม การขาดแมขายในการสรางศกยภาพ พฒนามาตรฐาน และยกระดบการเชอมโยงระหวางพนท ตาง ๆ รวมทงการขาดกฎหมายรองรบการเปนนตบคคลขององคกรการเงนระดบฐานรากบางสวน และการขาดการรองรบการรวมกลมขามชมชน สงผลท าใหระดบการพฒนาขององคกรการเงนระดบฐานรากเหลานแตกตาง กนมาก มขอจ ากดในการเชอมโยงระหวางกน และการกยมขามกลมทเกดขนในปจจบนมความเสยงสง

ดวยเหตน เพอลดความเหลอมล าและยกระดบคณภาพชวตประชาชนในระดบฐานรากใหไดรบบรการทางการเงนทดขนในระยะยาว มความมนคงในการฝากเงน มแหลงทนในการประกอบการ สงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากและชมชนมความเขมแขง กลายเปนแรงขบเคลอนทส าคญของระบบเศรษฐกจ รวมทงปองกนความเสยงทอาจเกดขนตอระบบการเงนของประเทศ จงจ าเปนตองมการปฏรประบบการเงนฐานราก

๒) ประเดนปฏรป

ในปจจบน องคกรการเงนระดบฐานรากประสบปญหาทส าคญ ๔ ประการ คอ

๑. องคกรการเงนระดบฐานรากสวนใหญ ยงเนนการสงเสรมการกยมเพอไปใชจาย มากกวามงเนนการออมและการลงทน ท าใหครวเรอนใชจายเกนตว ทงยงท าใหองคกรทมอยใหบรการ ไดอยางจ ากด ไมสามารถพฒนายกระดบเปนแหลงทนของชมชนทมขนาดใหญขนเพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงได โดยเฉพาะอยางยง กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต (ซงมกระแสเงนหมนเวยนคดเปนกวารอยละ ๘๐ ของระบบการเงนระดบฐานราก) ไดถกจดตงขนพรอมกนทงประเทศ เพอใชเปนเครองมอของภาครฐในการกระตนการใชจาย โดยเนนการกยมเปนส าคญ แตไมไดพจารณาถงความพรอมของชมชนในแตละพนท ทงดานประสบการณในการด าเนนงานและความรทางการเงนของประชาชน (Financial Literacy) สงผลใหประชาชนกยมเงนจากกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตเพอไปใชจายสนคาทไมจ าเปนเกดพฤตกรรม ใชจายเกนตว ขาดวนยทางการออม ซงผลส ารวจความเหนของครวเรอนสมาชกหลงจากการออกนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ทจดท าโดยส านกงานสถตแหงชาตพบวา รอยละ ๗๗.๒ ของครวเรอนเหนวา กองทนไมไดชวยใหเกดการออมในครวเรอนมากขน แตรอยละ ๔๔.๐ พบวา ท าใหมรายจายเพมขน ดวยเหตน เมอไมสามารถระดมเงนออมดวยตนเอง กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตจงไมสามารถ กาวไปสการเปนสถาบนการเงนของชมชนทเปนตวกลางระหวางผฝากเงนและผกไดอยางแทจรง บทบาทในการเปนแหลงทนใหชมชนจงท าไดจ ากดอยเพยงเงนกองทนซงรฐจดสรรให แตไมสามารถพฒนาตอยอดได ตองรอคอยและพงพาการเพมทนครงตอไปจากทางการเปนส าคญ

- ๔ -

ผลส ารวจความเหนของครวเรอนสมาชกหลงจากมนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

รายการ เพมขน (รอยละ) เทาเดม (รอยละ) ลดลง (รอยละ) ๑. การออม ๒๒.๘ ๖๒.๒ ๑๕.๐ ๒. รายได ๔๖.๒ ๕๐.๑ ๓.๗ ๓. รายจาย ๔๔.๐ ๔๙.๑ ๖.๙ ๔. การพฒนาอาชพ ๔๐.๐ ๕๖.๓ ๓.๗

ทมา : ส านกงานสถตแหงชาต

ในประเดนนพบวา ในพนททมการจดตงองคกรการเงนของชมชน ซงเนนเรองวนยการออมเปนล าดบแรกและสามารถบรหารงานไดอยางเขมแขง ยอดเงนฝากขององคกรการเงนชมชนเหลานนสามารถเพมขนไดไปถง ๑๕ - ๒๐ โดยบางแหงมยอดฝากเงนสงกวา ๒๐๐ ลานบาท สามารถใหบรการทางการเงนและเปนแหลงทนทเพยงพอตอชมชนของตนและรอบขาง ซงหากรฐสามารถผนกองทนหมบานและชมชนเมองทมอยบางสวน จากกองทนเพอการกยมใหเปนกองทนเพอการออม การใหบรการทางการเงน ในระดบฐานรากกจะสามารถพฒนาตอไปได และสามารถเจรญเตบโตดวยตนเองไดอยางยงยน

๒. ขาดมาตรฐานในการบรหาร และขาดความมนคง โดยผบรหารองคกรการเงนระดบฐานรากบางสวนขาดความรความสามารถในการบรหารเงนทนทเพมขนอยางตอเนอง ซงอาจน าความเสยหายมาสประชาชนและระบบการเงนของประเทศโดยรวมได ทงน องคกรการเงนชมชนเหลานมจ านวนกวา ๑๐๐,๐๐๐ แหง บางสวนมปญหาในเรองมาตรฐานการบรหารงาน และขาดความมนคง โดยพฒนาการของแตละแหงมความแตกตางกน ซงจากการประเมนศกยภาพการด าเนนงานของกองทนหมบานและ ชมชนเมองแหงชาตในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา มกองทนมากกวารอยละ ๖๐ ทยงตองพฒนาและปรบปรงระบบการบรหารงาน ขณะทกองทนประมาณ ๓,๐๐๐ - ๕,๐๐๐ แหง มศกยภาพมากและสามารถพฒนาตอยอดเปนสถาบนการเงนของชมชนได แตยงขาดการเชอมโยงกนเปนเครอขายและไมมระบบการบรหารจดการเงนทน ทเพมขนอยางตอเนอง

ทงน องคกรการเงนชมชนประเภทอน ๆ ของประชาชนในชนบทกเชนกน ยงมขอจ ากดส าคญในการใหบรการทางการเงน โดยสามารถใหบรการในระดบพนฐาน คอ ฝาก ถอน และกยม เปนส าคญ ทงยงมความแตกตางในแตละพนทในดานการบรหารจดการ และความมนคงในระยะยาว

๓. ขาดผสงเสรมและก ากบดแล รบผดชอบในการพฒนายกระดบมาตรฐานในการด าเนนงานขององคกรตาง ๆ ทมอย เพอใหเปนองคกรทางการเงนของชมชนอยางแทจรง โดยปจจบน ส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต เนนการดแลตดตามการท างานโดยรวมของกองทนทอยในสงกด สวนกรมการพฒนาชมชนเนนเรองการสงเสรมใหเกดกองทนการออมในชมชนตาง ๆ ซงถอวาประสบความส าเรจอยางด แตขนตอไป หวใจของความส าเรจจะอยทการยกระดบกองทนตาง ๆ ทมอยใหกาวขนเปนองคกรการเงนของชมชนทเขมแขง มนคง สามารถใหบรการทางการเงนส าหรบประชาชนไดอยางกวางขวางยงขนตอไป จงตองมหนวยงานหรอบคลากรทเชยวชาญดานการก ากบดแล ชวยด าเนนการยกระดบมาตรฐานการด าเนนงานขององคกรการเงนระดบฐานรากอยางเปนระบบและยงยน

- ๕ -

๔. ขาดการเชอมโยงกนเปนเครอขาย และขาดกฎหมายรองรบ ท าใหไมสามารถหนนชวยกน จากขอมลพบวา ในพนททสามารถระดมเงนฝากไดด จะสามารถน าเงนฝากนนเปนตนทนในการ ท าธรกจและพฒนากองทนใหท าหนาทในการใหสวสดการสงคมเพมเตมได แตเมอมเงนมากขน หลายกองทนเรมประสบปญหาการบรหารจดการสภาพคลองสวนเกน ขณะเดยวกน ยงมกองทนทประสบปญหาเงนออม ไมเพยงพอ ท าใหขาดเงนทนหมนเวยนในการใหบรการทางการเงนแกประชาชนในพนท ดงนนหากมการออกกฎหมายรองรบองคกรการเงนชมชนใหเปนนตบคคลและรองรบการรวมกลมขามชมชน รวมทงสรางโครงสรางทางการเงนทเหมาะสมทจะท าหนาทเปนแมขายใหกบองคกรการเงนระดบฐานรากเหลาน จะท าใหสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดอยางเปนระบบและเกดประสทธภาพสงสด

ทงน หากรฐบาลไมไดเตรยมการในเรองนไวใหเหมาะสม ความเชอมโยงระหวางองคกรการเงนชมชนจะเกดไดอยางจ ากด และในสวนทมการกยมขามกลม กจะมความเสยงทอาจตามมาได

๓) วธการพจารณาศกษาวเคราะห

คณะกรรมาธการฯ ไดศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของ ตลอดจนไดจดใหมการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาองคกรการเงนชมชนเพอใหเปนแหลงการออมใหกบชมชน จากนกวชาการ หนวยงานภาครฐ และผทมสวนเกยวของกบการด าเนนการ ดงน

๑. นางสาวพรรณทพย เพชรมาก รองผอ านวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน)

๒. รศ.ดร. ปทมาวด โพชนกล อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

๓. นายขวญชย วงศนตกร อธบดกรมการพฒนาชมชน ๔. นายนท ขลบทอง ผอ านวยการส านกงานกองทนหมบานและ

ชมชนเมองแหงชาต ๕. นายศวโรฒ จตนยม ประธานสถาบนการเงนชมชนต าบลหนองสาหราย

และธนาคารความดต าบลหนองสาหราย ๖. นายประเดมชย จนทนเสนะ ผชวยผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร ๗. นายขจรเกยรต บวศร ผอ านวยการส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอม ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

๘. นางสาวนงเยาว พาชรตน รองผอ านวยการธนาคารออมสน กลมลกคาฐานราก และนโยบายรฐ

๙. นางสาวจราพร นกตรงสรรค ผชวยผอ านวยการธนาคารออมสน สายงานลกคาฐานราก

๑๐. นางขนษฐา การสรรพ ผอ านวยการฝายบรการผลตภณฑ ธนาคารออมสน ๑๑. นางโชตกา บวสวรรณ รองผอ านวยการฝายพฒนาสงคมและชมชน ธนาคารออมสน ๑๒. นางสจนตนา หงษทอง ผอ านวยการฝายบรหารการขาย ธนาคารออมสน

- ๖ -

๑๓. นางเวสารช พงศพาช านาญเวช รองผอ านวยการฝายสนเชอเพอพฒนาสงคมและชมชน ธนาคารออมสน

๑๔. นางบณฑรโฉม แกวสอาด ทปรกษาดานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง ๑๕. นายชนะชย ประยรสน ผอ านวยการส านกนโยบายพฒนา ระบบการเงน

ภาคประชาชน กระทรวงการคลง ๑๖. นางสาวอรณชา สวางฟา เศรษฐกรปฏบตการ กระทรวงการคลง ๑๗. นายวชรนท ทดลา เศรษฐกรปฏบตการ กระทรวงการคลง ๑๘. นางสาวมาล โสมสรนาค เศรษฐกรช านาญการพเศษ กระทรวงการคลง

นอกจากน ยงไดเดนทางไปทสถาบนการเงนชมชน ต าบลหนองสาหราย จงหวดกาญจนบร เพอเยยมชมกจการ และแลกเปลยนความคดเหนกบผน าชมชนและประชาชน เพอน ามาประกอบในการจดท าขอเสนอแนะในการยกระดบระบบการเงนในระดบฐานราก

๔) สรปผลการศกษาวเคราะห

จากความคดเหนของคณะกรรมาธการฯ และตวแทนจากหนวยงานตาง ๆ สามารถสรปไดดงน ๔.๑ ควรปรบองคกรการเงนของชมชน “เพอการกยม” เปน “เพอการออม” และใหท าหนาท

เปนสถาบนการเงนในระดบหมบานและต าบล ซงจะสามารถขยายกจการจากการระดมเงนออมของประชาชน ไมตองพงพาเงนทนจากรฐเพยงอยางเดยว

๔.๒ ควรคดสรรและยกระดบกองทนหมบานและชมชนเมอง กองทนการออมชมชน องคกรการเงนชมชนตาง ๆ ประมาณ ๓,๕๐๐ - ๗,๐๐๐ แหง ในชวง ๕ - ๑๐ ปขางหนา โดยเนนกลมทเนนการออมเปนส าคญ ขนเปนสถาบนการเงนชมชนในระดบต าบล เพอเปนโครงขายการเงนระดบฐานรากใหกบประชาชนในพนทของตนเอง (เฉลยประมาณต าบลละแหง ตามความเหมาะสมของจ านวนประชากรและสภาพภมศาสตร) เพอชวยลดตนทนในการเดนทางมาใชบรการทางการเงน เพมการเขาถงบรการทางการเงนใหกบประชาชนในชนบท

๔.๓ ควรหาแนวทางการบรณาการกองทนตาง ๆ ทมอยในชมชน ใหเกด synergy และงายตอการบรหารจดการ

๔.๔ ควรจดใหมแรงจงใจทเหมาะสมส าหรบกองทนหมบานและชมชนเมอง และองคกรการเงนชมชนตาง ๆ ทไดรบการคดเลอกเขามาเปนสวนหนงของโครงขายการเงนระดบฐานราก

๔.๕ ควรวางระบบเพอเชอมโยงสถาบนและกองทนการออมชมชนเขาดวยกนในระดบตาง ๆ ทงในระดบต าบล อ าเภอ จงหวด และอาศยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรและธนาคารออมสน ท าหนาทเปนแมขายทางการเงนหลกทจะชวยดแล เชอมโยงองคกรการเงนชมชนเหลานเขาดวยกน ตลอดจนวางระบบใหเกดเครอขายขององคกรการเงนชมชนเหลานในระดบตาง ๆ

๔.๖ ควรขอความอนเคราะหจากภาคเอกชน คอ สมาคมธนาคารไทย ในการชวยสนบสนนการยกระดบมาตรฐานใหกบองคกรการเงนชมชนทอยในโครงขาย

๔.๗ ควรจดตงองคกรหรอหนวยงานกลางทจะมารบผดชอบในการก าหนดยทธศาสตร แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนฐานราก เพอชวยดแลพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากประเภทตาง ๆ ใหมความเขมแขง สามารถพฒนาตอไปไดอยางยงยน โดยบรณาการงานของหนวยงานตาง ๆ ของภาครฐท

- ๗ -

ท าอยในปจจบนเขาดวยกน ทงในสวนของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมอง กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) รวมทง กระทรวงเกษตรและสหกรณ

๔.๘ พจารณาออกกฎหมาย “พระราชบญญตการเงนระดบฐานราก” เพอรองรบสถานะทางกฎหมาย ใหความเปนนตบคคล และเพอเปนกรอบในการก ากบดแล และด าเนนงานรวมกนของหนวยงานภาครฐและขององคกรการเงนชมชนเหลาน

๕) ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ

การปฏรประบบการเงนฐานรากจะเรมจากสงทมอยในปจจบน คอ กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กลมออมทรพยเพอการผลต กองทนสจจะออมทรพย สหกรณประเภทตาง ๆ และกลมการออมอน ๆ โดยใชส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) รวมทง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ท าหนาทเปนผบมเพาะ (incubator) ใหเกดกองทน ในชมชนเหลานขน จากนน จงด าเนนการจดตงโครงขายการเงนฐานรากโดยมธนาคารออมสนและธนาคาร เพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เปนแมขายรวม โดยคดสรรองคกรการเงนชมชน ทม ผลการด าเนนงานด มการรวมกลมอยางเขมแขง มงเนนเรองการออม โดยเฉพาะอยางยง คดเลอกกลมทสามารถชกชวนใหสมาชกออมไดระดบหนง (ตามทจะไดตงเกณฑขน) เขาสโครงขายดงกลาว โดยใชระบบสมครใจ

แรงจงใจส าคญทจะท าใหองคกรการเงนในชมชนทมผลประกอบการด เลอกทจะเขามาอยในเครอขายมาจากสทธประโยชนทจะไดรบ อาท การไดรบความชวยเหลอในการยกระดบมาตรฐานการบญช การพฒนาโปรแกรมการธนาคารและบญชใหกบสมาชกของโครงขาย การใหเปนตวแทนในการโอนเงนระหวางเมองและพนทของตน การช าระเงน (ซงในอนาคต ดวยนวตกรรม mobile payment จะสามารถท าไดอยางกวางขวาง) การเปนนตบคคล การสามารถกยมใหกบสมาชกในเครอขายผานแมขาย การไดรบการประกนภยรายยอย การไดรบความรทางการเงน การเปนชองทางในการออมของ กอช. ผานธนาคารออมสน และ ธ.ก.ส. ซงเปนแมขาย โดยมเปาหมายทจะทยอยคดสรรองคกรการเงนในชมชนประมาณ ๓,๕๐๐ - ๗,๐๐๐ แหง ยกระดบเปนสถาบนการเงนของชมชน เขาสโครงขายการเงนระดบฐานราก ใน ๑๐ ปขางหนา (ซงปจจบน ทางธนาคารออมสนและ ธ.ก.ส. ไดเรมด าเนนการไปแลวบางสวน) ซงเมอเกดขนจะเปนโครงขายการเงนส าคญของประเทศ ทจะชวยยกระดบการเขาถงบรการทางการเงนในชนบทของไทย นอกจากน องคกรการเงนชมชนในเครอขาย จะเปนจดเชอมโยงตอไปยงกลมการออมชมชน และกองทนตาง ๆ ในพนททยงไมไดเขามาสเครอขายอกดวย

ในระดบนโยบายและการขบเคลอนการปฏรป จะมการออกพระราชบญญตการเงนระดบ ฐานราก (รายละเอยดและบนทกวเคราะหสรปสาระส าคญของรางพระราชบญญตการเงนระดบฐานรากปรากฏในสวนทายของรายงานการศกษาน) เพอจดตงคณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ภายใตกระทรวงการคลง เพอใหงานดานระบบการเงนทงหมดของประเทศมความเชอมโยงตอเนอง โดยเฉพาะกบระบบธนาคารเฉพาะกจ สหกรณออมทรพย ประกนภย ธนาคารพาณชย และตลาดทน ซงคณะกรรมการชดน จะเปนผก าหนดแผนแมบท ยทธศาสตร และบรณาการการท างานระหวางองคกรตาง ๆ ของภาครฐเขาดวยกน ทงในสวนของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน และกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยในกฎหมายดงกลาวจะไดรองรบความเปนนตบคคลขององคกรการเงนชมชนทเขาเปนสมาชกของโครงขาย ตลอดจนวางกรอบทเหมาะสมเพอชวยสงเสรมพฒนาองคกร

- ๘ -

การเงนในระดบฐานรากทมอยในปจจบน โดยแบงระดบออกเปน Tiers ตาง ๆ โดยในกลมการออมชมชนทอยในชวงเบองตนของการด าเนนการ จะเนนการสนบสนน สงเสรม และเมอสามารถยกระดบเขาสโครงขายการเงนระดบฐานราก จะมการดแลก ากบเพอยกระดบมาตรฐานการด าเนนงานใหมากขนตอไป นอกจากน จะไดจดสรรก าไรของแมขาย อนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากมาเปนทนในการจดตง “กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก” เพอใชในการด าเนนการสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากอกดวย ซงจะชวยใหเงนของประชาชนในระดบฐานรากยงคงอยในชมชนและเปนประโยชนตอการยกระดบชวตของประชาชนในชมชน

- ๙ -

Conceptual Design ของการปฏรประบบการเงนฐานราก

แมขายรวม ธ.ก.ส. และ ออมสน

จดสรรก าไร บางสวน

ท างานรวมกบ

กองทนหมบานและชมชนเมอง ประมาณ ๘๐,๐๐๐ แหง

กองทนสจจะออมทรพย และกลมออมทรพยเพอการผลต ประมาณ ๓๐,๐๐๐ แหง

โครงขายการเงนระดบฐานราก ๓,๕๐๐-๗,๐๐๐ แหงทวไทยใน ๑๐ ป มาตรฐานระบบบญช

Program การธนาคาร

การโอนเงน (Mobile)

ความเปนนตบคคล

การกยมขามขาย

Micro-insurance

ใหความรทางการเงน

ชองทางของ กอช.

แรงจงใจอน ๆ

ด พอใช ปรบปรง ๓๘.๘% ๕๓.๓% ๗.๘%

ระบบคดสรรโดยคดเลอก กลมทเนนการออมทสมครใจ

คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ภายใตกระทรวงการคลง รบผดชอบในการขบเคลอน

ส านกงานกองทนหมบานฯ กรมการพฒนาชมชน พอช.

สนบสนนโดย สมาคมธนาคารไทย

พรบ.

การ

เงนระ

ดบฐา

นราก

แบ

งกลม

การอ

อมชม

ชนออ

กเปน

Tier

s ตาง

ๆ เพ

อชวย

เหลอ

ตามค

วามเ

หมาะ

สม แ

ละก า

หนดใ

หมอง

คกรก

ลางท

าหนา

ทขบเ

คลอน

กระบ

วนกา

รพฒน

า

ส านก

งานก

องทน

หมบา

นฯ ก

รมกา

รพฒน

าชมช

น กร

ะทรว

งเกษต

รฯ แ

ละ พ

อช. ท

าหนา

ทเปน

Incu

bato

rs

กรมสงเสรมสหกรณและ กรมตรวจสอบบญชสหกรณ

อน ๆ

สหกรณประเภทตาง ๆ ในชมชนทวประเทศ

ประมาณ ๕,๐๐๐ แหง

เชอมโยงตอไปยง กลมตาง ๆ ในพนท

กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

- ๑๐ -

ขอบเขตงานปฏรป เนนเฉพาะการเงนระดบฐานรากเทานน โดยมเครอขายพนธมตร ซงประกอบดวย

• ส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต • กรมการพฒนาชมชน • กรมสงเสรมสหกรณ • กรมตรวจบญชสหกรณ • สถาบนพฒนาองคกรชมชน • ธนาคารแหงประเทศไทย • กระทรวงการคลง • ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร • ธนาคารออมสน • สมาคมธนาคารไทย • กองทนหมบานและชมชนเมอง • กองทนการออมอน ๆ • กลมสหกรณในชนบท

เพอลดความเหลอมล า ยกระดบคณภาพชวตประชาชนในระดบฐานราก วางกรอบนโยบายและแนวทางการด าเนนการทชดเจนส าหรบหนวยงานรฐทเกยวของ ในการสงเสรมองคกรการเงนระดบฐานรากของชมชนใหเขมแขง เปนแรงขบเคลอนทส าคญของระบบเศรษฐกจ รวมทงเพอปองกนความเสยงทางการเงนทอาจเกดขนตอระบบการเงนระดบฐานรากของประเทศ คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงน และการคลง จงขอเสนอใหทประชมสภาปฏรปแหงชาตพจารณาและมมตดงตอไปน

๕.๑ เหนชอบกบรายงานการศกษาเรอง “แนวทางการปฏรประบบการเงนระดบฐานราก” ๕.๒ เหนชอบกบ “รางพระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. ....” ๕.๓ เหนชอบใหสงมอบรายงานการศกษา ตามขอ ๕.๑ และรางพระราชบญญต ตามขอ

๕.๒ ใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

๖) ผลลพธทคาดวาจะไดรบ

สามารถจดตงโครงขายขององคกรการเงนระดบฐานรากได ๓,๕๐๐ - ๗,๐๐๐ แหง ตามความพรอมและความตองการของประชาชนในชวงสบปขางหนา ซงจะเปนศนยกลางของการใหบรการทางการเงนในระดบต าบล ใหบรการทางการเงนในรปแบบตางๆ ทงดานการฝากเงน กเงน โอนเงน การจายคาสาธารณปโภค รวมทงใหสวสดการเสรมในดานตาง ๆ ซงจะท าใหประชาชน ๒๐ - ๓๐ ลานคนในชนบทไดรบบรการทางการเงน ทดขนในระยะยาว มความมนคงในการฝากเงน มแหลงทนในการประกอบการและมระดบคณภาพชวตทดขน กลายเปนแรงขบเคลอนทส าคญของเศรษฐกจ อกทง การก ากบดแลโครงขายการเงนระดบฐานรากทเปนระบบ จะชวยปองกนความเสยงทางการเงนทอาจเกดขนตอระบบการเงนของประเทศตอไป

- ๑๑ -

๗) ตวชวดความส าเรจ

๗.๑ จ านวนขององคกรการเงนชมชนทเขาสโครงขายการเงนระดบฐานราก ๗.๒ จ านวนองคกรการเงนชมชนทไดรบการพฒนาปรบเปลยน จากการเปนองคกรการเงน

ชมชน “เพอการกยม” เปนองคกรการเงนชมชน “เพอการออม” ซงจะสามารถท าหนาทเปนสถาบนการเงนหลกของชมชน สามารถขยายกจการและมความยงยนในระยะยาว โดยวดจากจ านวนสมาชกทมการออมเปนประจ าอยางตอเนอง และยอดการออมเงนตอสมาชกทเพมขน

๗.๓ ระดบการเขาถงบรการทางการเงนขนพนฐาน ของประชาชนในระดบฐานราก โดยวดจากจ านวนสมาชกโดยรวมขององคกรการเงนชมชนและของโครงขายการเงนระดบฐานราก ยอดเงนฝาก ยอดเงนก ยอดเงนโอน และยอดเงนทจายใหกบสาธารณปโภคผานโครงขาย

๗.๔ มาตรฐานการบรหารจดการขององคกรการเงนระดบฐานรากทเปนสมาชกของโครงขาย ทดขนในภาพรวม โดยวดจากจ านวนและสดสวนขององคกรการเงนชมชน ทมระดบมาตรฐานการบรหารจดการ ในระดบ “ด” ทเพมขนเมอเวลาผานไป

๗.๕ การเชอมโยงกนเปนเครอขายในระดบตาง ๆ ทงระดบชมชนและจงหวด โดยเฉพาะอยางยงผานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารออมสน โดยวดจากธรกรรมการเงนระหวางกนทท าผานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารออมสน และระหวางองคกรการเงนชมชนดวยกนเอง

ภาคผนวก

- ๑๓ -

ภาคผนวก ก บนทกวเคราะหสรปสาระส าคญ

รางพระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. ….

......................................

๑. หลกการและเหตผล

โดยทการเขาถงบรการทางการเงนอยางทวถงเปนเปาหมายส าคญของภาครฐ อนจะชวยสรางโอกาสทเทาเทยมกนทางดานการเงนแกประชาชน ลดความเหลอมล าโดยรวมของประเทศ อยางไรกด เนองจากองคกรการเงนระดบฐานรากทมอยในปจจบนสวนมาก ยงใหบรการทางการเงนไดไมครบถวน ขาดความยงยนในการด าเนนการ จากการเนนการพงพาตวบคคลเปนหลก ท าใหไมสามารถด าเนนการตอไปเมอตองเปลยนบคคลผเปนแกนน า ขาดความมนคง จากขอจ ากดดานการจดการ ดานการบรหารความเสยง และดานบญช อกท งบางสวนยงขาดสภาพความเปนนตบคคล ท งในระดบภาพรวม ภาครฐยงไมมทศทาง ทชดเจนในการขบเคลอนระดบนโยบายเรองน อยางตอเนอง ไมสามารถบรณาการท างานระหวางหนวยงานใหเกดความสอดคลอง ยงไมไดเขาไปก ากบดแลอยางใกลชด สงผลใหการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ของไทยในชวงทผานมา ขาดความคบหนา ประชาชนระดบฐานรากจ านวนมากไมสามารถเขาถงบรการ ทางการเงนทมคณภาพอยางครบถวน ตองพงพาแหลงเงนนอกระบบและถกเอาเปรยบ อกท งองคกรการเงนระดบฐานรากบางสวนมความเสยงทจะเกดความเสยหาย ซงอาจสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจในวงกวาง ดวยเหตน เพอลดความเหลอมล า ยกระดบคณภาพชวตประชาชนในระดบฐานราก วางกรอบนโยบายและ แนวทางการด าเนนการทชดเจนส าหรบหนวยงานรฐทเกยวของ ในการสงเสรมองคกรการเงนระดบฐานรากของชมชน ใหเขมแขง เปนแรงขบเคลอนทส าคญของระบบเศรษฐกจ รวมท งเพอปองกนความเสยงทางการเงนทอาจเกดข นตอระบบการเงนระดบฐานรากของประเทศ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

๒. สรปสาระส าคญ

รางพระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. .... ประกอบดวย ๖ หมวด ๓๕ มาตรา ไดแก หมวด ๑ คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนฐานราก หมวด ๒ แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนฐานราก หมวด ๓ โครงขายการเงนระดบฐานราก หมวด ๔ กองทนพฒนาระบบการเงนฐานราก หมวด ๕ การก ากบดแลและความมนคงระยะยาว และหมวด ๖ บทก าหนดโทษ โดยมเปาหมายเพอพฒนาและยกระดบองคกรการเงนระดบฐานราก ซงด าเนนกจการเกยวกบการใหบรการทางดานการเงนข นพ นฐานทวไป อนไดแก การรบฝากเงน การใหสนเชอ การช าระเงน การโอนเงน การประกนภยรายยอย การเชาซ อ การค าประกน หรอสวสดการชมชน อยางหนงอยางใดแกสมาชกหรอวสาหกจในชมชน ตวอยางเชน สถาบนการเงนชมชน สถาบนการจดการเงนทนชมชน กลมออมทรพย กองทนหมบานและชมชนเมอง สหกรณ กองทนซะกาต กองทนสวสดการชมชน เปนตน ใหมศกยภาพและไดมาตรฐานอนจะเอ อประโยชนในการเขาถงบรการทางการเงนแกประชาชนอยางทวถง และมความมนคงในการด าเนนการในระยะยาว โดยมสาระส าคญดงน

- ๑๔ -

๒.๑ คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนฐานราก

ก าหนดใหมคณะกรรมการพฒนาระบบการเงนฐานราก ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนประธาน ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย เลขาธการส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เลขาธการคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย อธบดกรมการพฒนาชมชน อธบดกรมสงเสรมสหกรณ อธบดกรมตรวจบญชสหกรณ ผอ านวยการส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ผอ านวยการธนาคารออมสน ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผอ านวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนกรรมการโดยต าแหนง ผแทนองคกรการเงนระดบฐานราก ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหาจากตวแทนองคกรการเงนระดบฐานรากจ านวนหาคน จากภมภาคตาง ๆ ภาคละหนงคน เปนกรรมการ ผทมความรความเชยวชาญและประสบการณ ดานการเงนระดบฐานราก ดานการพฒนาชมชน และดานกฎหมาย ดานละหนงคน ซงรฐมนตรแตงต ง จ านวนสามคน เปนกรรมการผทรงคณวฒ โดยจะตองมใชขาราชการหรอผปฏบตงานในหนวยงานของรฐ และใหผอ านวยการส านกงานเศรษฐกจการคลงเปนกรรมการและเลขานการ (รางมาตรา ๖)

คณะกรรมการมอ านาจหนาทส าคญดงตอไปน (รางมาตรา ๗) (๑) จดท าแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากเสนอตอคณะรฐมนตรเพ อ

พจารณาใหความเหนชอบ โดยประกาศในราชกจจานเบกษา (๒) ก าหนดใหธนาคารเฉพาะกจของภาครฐ ซงอาจจะมากกวาหนงแหง ท าหนาทเปน

แมขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก (๓) ออกระเบยบเกยวกบหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคดเลอกองคกรการเงนระดบ

ฐานรากเขาเปนลกขาย รวมท งเกณฑการเพกถอนและการพนสภาพจากการเปนลกขาย (๔) ออกระเบยบเกยวกบคณสมบตและลกษณะตองหามของสมาชกและคณะกรรมการ

ด าเนนการของลกขาย (๕) ก าหนดมาตรฐานคณภาพ มาตรฐานการบญช มาตรฐานการบรหารจดการความเสยง

หลกเกณฑและวธการประเมนคณภาพของแมขายและลกขาย รวมท ง ด าเนนการเพอเพมความมนคงและความยงยนของการด าเนนการของโครงขายการเงนระดบฐานราก

(๖) เสนอแนะตอคณะรฐมนตรและหนวยงานของรฐทเกยวของเกยวกบนโยบาย การตรากฎหมาย และการแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ เกยวกบการพฒนาระบบการเงนระดบ ฐานราก ท งในสวนของโครงขายการเงนระดบฐานราก การใหบรการของธนาคารพาณชย การใหบรการของสถาบนทไมใชสถาบนการเงน ตลอดจนการใชนวตกรรมทางการเงนผานสออเลกทรอนกส รวมท งการใหความรทางการเงนแกประชาชน

(๗) ก ากบดแลใหหนวยงานทเกยวของใหมการประสานงานและด าเนนการใหเปนไปตามแผนแมบทและพระราชบญญตน รวมถงเรยกดขอมลจากหนวยงานตาง ๆ ตามทคณะกรรมการเหนสมควร

(๘) ก าหนดอตราสวนแบงของก าไร อนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากไมนอยกวากงหนง เพอใหแมขายจดสรรเงนดงกลาวมาใหกบกองทนในแตละป

(๙) แตงต งผตรวจสอบเพอตรวจสอบและประเมนผลการบรหารจดการของลกขาย

- ๑๕ -

(๑๐) ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ตลอดจนความคบหนาในการพฒนาระบบและโครงขายการเงนระดบฐานราก รวมท งความเสยงทอาจเกดข นตอระบบและประชาชน

(๑๑) รายงานผลการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค ใหคณะรฐมนตรและสาธารณชนทราบ อยางนอยปละหนงคร ง

(๑๒) ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศหรอค าสงเพอด าเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญตน (๑๓) ปฏบตการอนใดตามทก าหนดในพระราชบญญตน หรอตามทคณะรฐมนตรหรอ

นายกรฐมนตรมอบหมาย ท งน ในการปฏบตหน าท ตามพระราชบญญตน คณะกรรมการมอ านาจแต งต ง

คณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการมอบหมาย และอาจมอบหมายใหกรรมการคนหนงคนใดเปนผรบผดชอบด าเนนการอยางหนงอยางใดตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการ หรอด าเนนการตามทคณะกรรมการมอบหมายกได (รางมาตรา ๑๒)

๒.๒ แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนฐานราก

ก าหนดใหใหคณะกรรมการด าเนนการจดท าแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก เพอบรณาการการท างานของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบและประกาศในราชกจจานเบกษา ท งน แผนแมบทดงกลาวอยางนอยตองมสาระส าคญประกอบดวย การสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก การประเมนความเสยงของระบบการเงนระดบฐานราก และการคมครองประชาชนในระบบการเงนระดบฐานราก เปนตน (รางมาตรา ๑๓)

นอกจากน น เพอใหแผนแมบทน าไปสการปฏบต จงก าหนดใหเมอประกาศแผนแมบทในราชกจจานเบกษาแลว ใหหนวยงานของรฐมหนาทด าเนนการตามอ านาจหนาทเพอปฏบตการใหเปนไปตามแผนแมบทดงกลาว รวมท งใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทใหค าแนะน า ประสานงานหนวยงานของรฐ เพอจดท าแผนงานหรอด าเนนการอยางหนงอยางใดตามแผนแมบทเพอใหการด าเนนการบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไว (รางมาตรา ๒๔)

๒.๓ โครงขายการเงนระดบฐานราก

ก าหนดใหมโครงขายการเงนระดบฐานราก โดยประกอบดวย ๒ สวนส าคญคอ แมขายและลกขาย โดยมรายละเอยดดงน

(๑) แมขาย ก าหนดใหคณะกรรมการมอ านาจในการก าหนดใหธนาคารเฉพาะกจของภาครฐแหงใด

แหงหนงหรอหลายแหง ท าหนาทเปนแมขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก (รางมาตรา ๑๕) โดยแมขายจะมอ านาจหนาทตาง ๆ ไดแก คดเลอกองคกรการเงนระดบฐานรากเขาสการเปนลกขาย จดท าและพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศส าหรบการใหบรการทางการเงน ระบบการโอนเงน ระบบบญช หรอระบบอน พฒนาศกยภาพและความพรอมท งในดานระบบการเงน การบญชและการเสรมสรางศกยภาพของบคลากร เพอยกระดบมาตรฐานใหแกลกขายจดท าระบบขอมล ซงรวมถงขอมลธรกรรมทางการเงนของสมาชก ตรวจสอบและประเมนผล การด าเนนงานของลกขาย ท งในดานการบรหารจดการและการบรหารความเสยง เปนตน (รางมาตรา ๑๖)

- ๑๖ -

นอกจากน น ในกรณทรฐบาลมอบหมายงานเพอพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากเพมเตม ใหแมขายจดท าบญชธรกรรมนโยบายรฐเปนบญชเฉพาะ และแยกบญชดงกลาวออกจากบญชการด าเนนงานตาง ๆ ตามปกต ส าหรบการด าเนนการตามพระราชบญญตฉบบน (รางมาตรา ๑๗)

(๒) ลกขาย ก าหนดใหแมขายด าเนนการคดเลอกและจดทะเบยนรบรององคกรการเงนระดบฐานราก

ทมคณสมบตตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก าหนดเพอเขาเปนลกขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก (รางมาตรา ๑๘) โดยในกรณองคกรการเงนระดบฐานรากซงเปนลกขายยงมไดเปน นตบคคลตามกฎหมายอน ใหถอวามฐานะเปนนตบคคลตามพระราชบญญตน (รางมาตรา ๑๘ วรรคสอง) โดยมอ านาจหนาทในการท าธรกรรมทางการเงนกบประชาชนในเรองตาง ๆ เชน การรบฝากเงน การใหสนเชอ การเชาซ อ การรบช าระเงน การโอนเงน การค าประกน เปนตวแทนจ าหนายการประกนภยรายยอย กระท าการใด ๆ เพอพฒนาองคความร คณภาพชวต สวสดภาพ และสวสดการของสมาชกและประชาชนในชมชน หรอด าเนนการอน ๆ ตามทคณะกรรมการก าหนด (รางมาตรา ๒๐)

(๓) ระบบฐานขอมลรวม ก าหนดใหแมขายจดท าระบบฐานขอมลรวม ซงรวมถงขอมลธรกรรมทางการเงนของ

สมาชก ของลกขายทสามารถเขาถงเชอมโยงและตรวจสอบระหวางแมขายได โดยใหส านกงานเศรษฐกจ การคลงท าหนาทเปนศนยกลางจดเกบฐานขอมลท งหมดทจดท าข น รวมท งจดท าฐานขอมลทวไปในดานตาง ๆ ขององคกรการเงนระดบฐานรากทไดรบการรบรองการจดทะเบยนเปนลกขาย เพอใชประเมนผล ตดตามและตรวจสอบ (รางมาตรา ๒๔ และ ๒๕)

๒.๔ กองทนพฒนาระบบการเงนฐานราก

ก าหนดใหมกองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากในส านกงานเศรษฐกจการคลงข น กองทนมวตถประสงคเพอสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก โดยมรายไดหลกของกองทนจาก สวนแบงก าไรอนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากในแตละป ท งน ตามอตราทคณะกรรมการก าหนด (รางมาตรา ๒๖ วรรคหนงและวรรคสอง)

ในดานการบรหารจดการกองทน ก าหนดใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทบรหารจดการกองทน อนมตการใชเงน ก าหนดหลกเกณฑ แนวทาง รวมท งออกระเบยบ ประกาศหรอค าสงเพอปฏบตการใหเปนไปตามวตถประสงคของกองทน (รางมาตรา ๒๖ วรรคสาม) โดยใหส านกงานเศรษฐกจการคลงเกบรกษาเงนและทรพยสนของกองทนและด าเนนการเบกจายเงนของกองทน (รางมาตรา ๒๗)

๒.๕ การก ากบดแลและความมนคงระยะยาว

ก าหนดมาตรการในการก ากบดแลโครงขายการเงนระดบฐานราก โดยใหคณะกรรมการ มอ านาจในการก าหนดระเบยบเกยวกบมาตรฐานการบญช และการบรหารจดการความเสยงของลกขาย (รางมาตรา ๒๘) โดยนอกจากก าหนดใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขายจดท างบดล และเปดเผยงบดลและรายงานผลการด าเนนการประจ าปตอสมาชกและสาธารณชนรวมท งจดสงใหกบแมขายแลว (รางมาตรา ๒๙) ยงก าหนดใหผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายสามารถออกค าสงเปนหนงสอใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขาย หรอสมาชก มาช แจงขอเทจจรงเกยวกบกจการของลกขาย หรอใหสงรายงานการประชมหรอเอกสารใด ๆ ของลกขายและสมาชกทจ าเปนแกการก ากบดแล (รางมาตรา ๓๐)

- ๑๗ -

รวมท งเขาไปตรวจสอบในส านกงานของลกขายในระหวางเวลาท างานของลกขาย ได ท งน ใหผซงเกยวของอ านวยความสะดวกหรอชวยเหลอหรอใหค าช แจงแกผปฏบตการตามสมควร (รางมาตรา ๓๑)

ในกรณทคณะกรรมการด าเนนการของลกขายกระท าการ หรองดเวนกระท าการในการปฏบตหนาทของตน จนท าใหสญเสยผลประโยชนของลกขายหรอสมาชก หรอลกขายมขอบกพรองเกยวกบการเงน การบญช หรอกจการ หรอฐานะการเงน ตามรายงานการสอบบญช หรอตามรายงานการตรวจสอบ ใหแมขายเสนอแนะใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขายแกไขขอบกพรอง หรอระงบการปฏบตบางสวน ทเปนเหตใหเกดขอบกพรองหรอเสอมเสยผลประโยชนของลกขายหรอสมาชก ท งน หากไมด าเนนการแกไข ในระยะเวลาทก าหนด แมขายสามารถเสนอตอคณะกรรมการเพอใหด าเนนการเพกถอนการเปนลกขาย ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก าหนด (รางมาตรา ๓๒)

๒.๖ บทก าหนดโทษ

(๑) ก าหนดหามมใหผใดใชเครองหมายหรอสญลกษณ หรอใชค าวา “สมาชกโครงขายการเงนระดบฐานราก” หรอค าอนใดทมความหมายในนยเดยวกนตามพระราชบญญตน โดยมไดเปนลกขาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน ปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอท งจ าท งปรบ และปรบอกต งแตวนละหนงพนถงสองพนบาทจนกวาจะไดเลกใช (รางมาตรา ๓๔)

(๒) ก าหนดใหกรณผใดไมมาช แจงขอเทจจรงหรอไมสงเอกสารเกยวกบการด าเนนงานหรอรายงานการประชมของลกขายตามค าสงของผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบไมเกนหาหมนบาท (รางมาตรา ๓๕ วรรคหนง)

(๓) ก าหนดใหกรณผใดขดขวางหรอไมใหค าช แจงแกผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท (รางมาตรา ๓๕ วรรคสอง)

- ๑๘ -

ภาคผนวก ก บนทกหลกการและเหตผล

ประกอบรางพระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. ….

หลกการ

ใหมกฎหมายวาดวยการเงนระดบฐานราก

เหตผล

โดยทการเขาถงบรการทางการเงนอยางทวถงเปนเปาหมายส าคญของภาครฐ อนจะชวยสรางโอกาสทเทาเทยมกนทางดานการเงนแกประชาชน ลดความเหลอมล าโดยรวมของประเทศ อยางไรกด เนองจากองคกรการเงนระดบฐานรากทมอยในปจจบนสวนมาก ยงใหบรการทางการเงนไดไมครบถวน ขาดความยงยนในการด าเนนการ จากการเนนการพงพาตวบคคลเปนหลก ท าใหไมสามารถด าเนนการตอไปเมอตองเปลยนบคคล ผเปนแกนน า ขาดความมนคงจากขอจ ากดดานการจดการ ดานการบรหารความเสยง และดานบญช อกท งบางสวนยงขาดสภาพความเปนนตบคคล ท งในระดบภาพรวม ภาครฐยงไมมทศทางทชดเจนในการขบเคลอนระดบนโยบายเรองน อยางตอเนอง ไมสามารถบรณาการท างานระหวางหนวยงานใหเกดความสอดคลอง ยงไมไดเขาไปก ากบดแลอยางใกลชด สงผลใหการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากของไทยในชวงทผานมา จงขาดความคบหนา ประชาชนระดบฐานรากจ านวนมากไมสามารถเขาถงบรการทางการเงนทมคณภาพอยางครบถวน ตองพงพาแหลงเงนนอกระบบและถกเอาเปรยบ อกท งองคกรการเงนระดบฐานรากบางสวนมความเสยงทจะเกดความเสยหาย ซงอาจสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจในวงกวาง ดวยเหตน เพอลดความเหลอมล า ยกระดบคณภาพชวตประชาชนในระดบฐานราก วางกรอบนโยบายและแนวทางการด าเนนการทชดเจนส าหรบหนวยงานรฐทเกยวของ ในการสงเสรมองคกรการเงนระดบฐานรากของชมชน ใหเขมแขง เปนแรงขบเคลอนทส าคญของระบบเศรษฐกจ รวมท งเพอปองกนความเสยงทางการเงนทอาจเกดข นตอระบบการเงนระดบฐานรากของประเทศ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

- ๑๙ -

(ราง) พระราชบญญตการเงนระดบฐานราก

พ.ศ. ....

......................................................

......................................................

...................................................... ………………………………………………………………………………………………………………….……………....

.....................................................................

โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการเงนระดบฐานราก

มาตรา ๑ พระราชบญญตน เรยกวา “พระราชบญญตการเงนระดบฐานราก พ.ศ. ....”

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนก าหนดเกาสบวน นบแตวนประกาศใน ราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ บรรดากฎหมาย กฎ และขอบงคบอนในสวนทมบญญตไวแลวในพระราชบญญตน

หรอซงขดแยงกบบทแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตน แทน

มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน “การเงนระดบฐานราก” หมายความวา การใหบรการทางดานการเงนข นพ นฐานทวไป

อนไดแก การรบฝากเงน การใหสนเชอ การช าระเงน การโอนเงน การประกนภยรายยอย การเชาซ อ การค าประกนหรอสวสดการชมชน อยางหนงอยางใดแกสมาชกหรอวสาหกจในชมชน ท งน ตามทก าหนดในกฎกระทรวง

“องคกรการเงนระดบฐานราก” หมายความวา องคกรระดบชมชนทเรมจากการรวมตวกนของประชาชนดวยความสมครใจ บนหลกการพงพาตนเองและชวยเหลอซงกนและกน ท งในดานทน สวสดการ และการจดการ เพอด าเนนกจการเกยวกบการเงนระดบฐานราก เชน สถาบนการเงนชมชน สถาบนการจดการเงนทนชมชน กลมออมทรพย กองทนหมบานและชมชนเมอง สหกรณ กองทนซะกาต กองทนสวสดการชมชน และใหหมายความรวมถงองคกรทมลกษณะเดยวกน ซงด าเนนกจการเกยวกบการเงนระดบฐานราก ท งน ตามทก าหนดในกฎกระทรวง

“โครงขายการเงนระดบฐานราก” หมายความวา โครงขาย ทประกอบไปดวย แมขาย ลกขาย ซงไดแก องคกรการเงนระดบฐานราก ทผานเกณฑการคดเลอกและไดรบการรบรองการจดทะเบยนเปนลกขาย รวมท งภาคทเกยวของ ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด

“แมขาย” หมายความวา สถาบนการเงนทสนบสนนการด าเนนการของลกขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด

“ลกขาย” หมายความวา องคกรการเงนระดบฐานรากทผานเกณฑการคดเลอกเขาสโครงขายการเงนระดบฐานรากและไดรบการรบรองการจดทะเบยน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด

- ๒๐ -

“สมาชก” หมายความวา สมาชกขององคกรการเงนระดบฐานราก “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก “กองทน” หมายความวา กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก “แผนแมบท” หมายความวา แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก “ผตรวจสอบ” หมายความวา ผมอ านาจตรวจสอบและเรยกดขอมลองคกรการเงนระดบฐานราก

ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด

มาตรา ๕ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงรกษาการตามพระราชบญญตน และมอ านาจออกกฎกระทรวง ระเบยบหรอประกาศเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวง ระเบยบหรอประกาศน น เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด ๑ คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

.........................................

มาตรา ๖ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบ ฐานราก” ประกอบดวย

(๑) รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนประธาน (๒) ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย เลขาธการส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต เลขาธการคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย อธบดกรมการพฒนาชมชน อธบดกรมสงเสรมสหกรณ อธบดกรมตรวจบญชสหกรณ ผอ านวยการส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ผอ านวยการธนาคารออมสน ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผอ านวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนกรรมการโดยต าแหนง

(๓) ผแทนองคกรการเงนระดบฐานราก ซงรฐมนตรแตงต งจากบคคลทไดรบการสรรหาจากตวแทนองคกรการเงนระดบฐานรากจ านวนหาคน จากภมภาคตาง ๆ ภาคละหนงคน เปนกรรมการ

(๔) ผทมความรความเชยวชาญและประสบการณ ดานการเงนระดบฐานราก ดานการพฒนาชมชน และดานกฎหมาย ดานละหนงคน ซงรฐมนตรแตงต ง จ านวนสามคน เปนกรรมการผทรงคณว ฒ โดยจะตองมใชขาราชการหรอผปฏบตงานในหนวยงานของรฐ

ใหผอ านวยการส านกงานเศรษฐกจการคลงเปนกรรมการและเลขานการ หลกเกณฑและวธการสรรหาบคคลตาม (๓) และ (๔) เพอเสนอรฐมนตรแตงต งเปนกรรมการ

ในฐานะผแทนองคกรการเงนระดบฐานราก และผทรงคณวฒ ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรก าหนด

มาตรา ๗ คณะกรรมการมอ านาจหนาทดงตอไปน (๑) จดท าแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากเสนอตอคณะรฐมนตรเพอ

พจารณาใหความเหนชอบ โดยประกาศในราชกจจานเบกษา (๒) ก าหนดใหธนาคารเฉพาะกจของภาครฐ ซงอาจจะมากกวาหนงแห ง ท าหนาทเปน

แมขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก

- ๒๑ -

(๓) ออกระเบยบเกยวกบหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคดเลอกองคกรการเงนระดบ ฐานรากเขาเปนลกขาย รวมท งเกณฑการเพกถอนและการพนสภาพจากการเปนลกขาย

(๔) ออกระเบยบเกยวกบคณสมบตและลกษณะตองหามของสมาชกและคณะกรรมการด าเนนการของลกขาย

(๕) ก าหนดมาตรฐานคณภาพ มาตรฐานการบญช มาตรฐานการบรหารจดการความเสยง หลกเกณฑและวธการประเมนคณภาพของแมขายและลกขาย รวมท ง ด าเนนการเพอเพมความมนคงและความยงยนของการด าเนนการของโครงขายการเงนระดบฐานราก

(๖) การก าหนดกรอบของอตราดอกเบ ยประเภทตาง ๆ ทลกขายอาจคดจากสมาชก (๗) เสนอแนะตอคณะรฐมนตรและหนวยงานของรฐทเกยวของเกยวกบนโยบาย การตรา

กฎหมาย และการแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ เกยวกบการพฒนาระบบการเงนระดบ ฐานราก ท งในสวนของโครงขายการเงนระดบฐานราก การใหบรการของธนาคารพาณชย การใหบรการของสถาบนทไมใชสถาบนการเงน ตลอดจนการใชนวตกรรมทางการเงนผานสออเลกทรอนกส รวมท งการใหความรทางการเงนแกประชาชน

(๘) ก ากบดแลใหหนวยงานทเกยวของใหมการประสานงานและด าเนนการใหเปนไปตามแผนแมบทและพระราชบญญตน รวมถงเรยกดขอมลจากหนวยงานตาง ๆ ตามทคณะกรรมการเหนสมควร

(๙) ก าหนดอตราสวนแบงของก าไรอนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากไมนอยกวากงหนง เพอใหแมขายจดสรรเงนดงกลาวมาใหกบกองทนในแตละป

(๑๐) แตงต งผตรวจสอบ เพอตรวจสอบและประเมนผลการบรหารจดการของลกขาย (๑๑) ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบ

ฐานราก ตลอดจนความคบหนาในการพฒนาระบบและโครงขายการเงนระดบฐานราก รวมท งความเสยงทอาจเกดข นตอระบบและประชาชน

(๑๒) รายงานผลการด าเนนการ ปญหาและอปสรรค ใหคณะรฐมนตรและสาธารณชนทราบ อยางนอยปละหนงคร ง

(๑๓) ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศหรอค าสงเพอด าเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญตน (๑๔) ปฏบตการอนใดตามทก าหนดในพระราชบญญตน หรอตามทคณะรฐมนตรหรอ

นายกรฐมนตรมอบหมาย

มาตรา ๘ กรรมการ ตามมาตรา ๖ (๓) และ ๖ (๔) ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามดงตอไปน

(๑) มสญชาตไทย (๒) มอายไมต ากวาสามสบหาปบรบรณ (๓) ไมเปนบคคลวกลจรตหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ (๔) ไมเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไมเปนบคคลลมละลาย หรอไมเคยเปนบคคลลมละลายทจรต (๖) ไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผด

ทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

- ๒๒ -

(๗) ไมเคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาล ใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร ารวยผดปกตหรอมทรพยสนเพมข นผดปกต

(๘) ไมเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน กรรมการหรอผด ารงต าแหนงซงรบผดชอบการบรหารพรรคการเมอง ทปรกษาหรอเจาหนาทพรรคการเมอง

(๙) ไมเคยถกไลออก ปลดออก หรอใหออกจากองคกรเพราะทจรตตอหนาท มาตรา ๙ กรรมการตามมาตรา ๖ (๓) และ ๖ (๔) มวาระอยในต าแหนงคราวละสป และ

อาจไดรบการแตงต งอกได แตจะด ารงต าแหนงไดไมเกนสองวาระ ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงตามวาระแตยงมไดแตงต งกรรมการข นใหม ใหกรรมการผน น

ปฏบตหนาทไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงต งกรรมการคนใหม ซงตองแตงต งภายในหนงรอยยสบวน

มาตรา ๑๐ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระ กรรมการตามมาตรา ๖ (๓) และ ๖ (๔) พนจากต าแหนง เมอ

(๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) เปนผขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๘ (๔) คณะรฐมนตรใหออกเพราะมความประพฤตเสอมเสย บกพรอง หรอไมสจรตตอหนาท

หรอหยอนความสามารถ ในกรณทกรรมการตามมาตรา ๖ (๓) และ ๖ (๔) พนจากต าแหนงกอนครบวาระ ใหด าเนนการ

สรรหาตามความในมาตรา ๖ ใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนทกรรมการน นพนจากต าแหนง เวนแตวาระการด ารงต าแหนงของกรรมการจะเหลอไมถงหนงรอยยสบวน จะไมด าเนนการสรรหากรรมการข นใหมแทนต าแหนงทวางกได

ใหผไดรบการสรรหาอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซงตนแทน

มาตรา ๑๑ การประชมของคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการท งหมดจงจะเปนองคประชม

ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการคนทหนงเปนประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการคนทหนงไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาท ได ใหรองประธานกรรมการคนทสองเปนประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการท งสองไมมาประชมหรอ ไมอาจปฏบตหนาทไดใหรองประธานกรรมการคนทสามเปนประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการ ท งสามไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหทประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

ในการปฏบตหนาท ประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมสวนไดเสยโดยตรงหรอโดยออม ในเรองทคณะกรรมการพจารณา ใหประธานกรรมการหรอกรรมการผน นแจงใหทประชมทราบและใหทประชมพจารณาวา กรรมการผน นสมควรจะอยในทประชมและหรอมมตในการประชมเรองน นไดหรอไม ท งน ตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

การวนจฉยช ขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมข นอกเสยงหนงเปนเสยงช ขาด

- ๒๓ -

มาตรา ๑๒ เพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน คณะกรรมการมอ านาจแตงต ง

คณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการมอบหมาย และอาจมอบหมายใหกรรมการคนหนงคนใดเปนผรบผดชอบด าเนนการอยางหนงอยางใดตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการ หรอด าเนนการตามทคณะกรรมการมอบหมายกได

การประชมคณะอนกรรมการใหน ามาตรา ๑๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

หมวด ๒ แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

.........................................

มาตรา ๑๓ ใหคณะกรรมการ ด าเนนการจดท าแผนแมบทการพฒนาระบบการเงนระดบ ฐานราก เพอบรณาการการท างานของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบและประกาศในราชกจจานเบกษา

แผนแมบทตามวรรคหนงเปนแผนสป อยางนอยตองประกอบดวย (๑) การสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก (๒) การประเมนความเสยงของระบบการเงนระดบฐานราก (๓) การคมครองประชาชนในระบบการเงนระดบฐานราก การจดท าแผนแมบทตามวรรคหนงจะตองจดใหหนวยงานทเกยวของ ผมสวนไดเสยและ

ประชาชนมสวนรวมดวย

มาตรา ๑๔ เมอไดประกาศแผนแมบทในราชกจจานเบกษาแลว ใหหนวยงานของรฐมหนาทด าเนนการตามอ านาจหนาทเพอปฏบตการใหเปนไปตามทก าหนดไว

ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทใหค าแนะน า ประสานงานหนวยงานของรฐ เพอจดท าแผนงานหรอด าเนนการอยางหนงอยางใดตามแผนแมบทเพอใหการด าเนนการบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนด

หมวด ๓

โครงขายการเงนระดบฐานราก .........................................

สวนท ๑ แมขาย

.........................................

มาตรา ๑๕ ใหคณะกรรมการก าหนดใหธนาคารเฉพาะกจของภาครฐ ซงอาจจะมากกวา หนงแหง ท าหนาทเปนแมขายของโครงขายการเงนระดบฐานราก และมอ านาจหนาทตามทคณะกรรมการก าหนด

- ๒๔ -

มาตรา ๑๖ ใหแมขายมอ านาจและหนาท ดงน (๑) คดเลอกองคกรการเงนระดบฐานรากเขาสการเปนลกขาย ตามหลกเกณฑท

คณะกรรมการประกาศก าหนด (๒) จดท าและพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศส าหรบการใหบรการทางการเงน ระบบการ

โอนเงน ระบบบญช หรอระบบอนใดทจ าเปน (๓) พฒนาศกยภาพและความพรอม ท งในดานระบบการเงน การบญช และการเสรมสราง

ศกยภาพของบคลากร เพอยกระดบมาตรฐานใหแกลกขาย (๔) ใหบรการทางการเงนแกลกขาย (๕) เปนตวกลางในการท าธรกรรมทางการเงนระหวางลกขาย (๖) จดท าระบบขอมล ซงรวมถงขอมลธรกรรมทางการเงนของสมาชก (๗) ตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนงานของลกขาย ท งในดานการบรหารจดการและ

การบรหารความเสยง และจดท ารายงานสงคณะกรรมการ (๘) ประเมนผลเพอทบทวนการรบรองการจดทะเบยนการเปนลกขายทกสามป (๙) ด าเนนการเพกถอนการเปนลกขาย ตามระเบยบในมาตรา ๗ (๓)

(๑๐) ปฏบตการอนตามทคณะกรรมการมอบหมาย กรณทแมขายมมากกวาหนงแหง ใหแมขายมอ านาจในการเชอมโยงและเขาถงขอมลตาม (๖)

และตรวจสอบขอมลธรกรรมทางการเงนของลกขายและสมาชก ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการประกาศก าหนด

มาตรา ๑๗ ใหแมขายจดท าบญชธรกรรมนโยบายรฐเปนบญชเฉพาะ และแยกบญชดงกลาว

ออกจากบญชการด าเนนงานตาง ๆ ตามปกต ส าหรบการด าเนนการตามพระราชบญญตฉบบน และส าหรบนโยบายทรฐบาลอาจมอบหมายเพมเตม เพอพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

ท งน ในแตละปใหแมขายด าเนนการจดสรรสวนแบงของก าไรอนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากตามอตราทคณะกรรมการก าหนดในมาตรา ๗ (๘) ใหกบกองทน

สวนท ๒ ลกขาย

.........................................

มาตรา ๑๘ องคกรการเงนระดบฐานรากทผานการคดเลอกตามความในมาตรา ๑๖ (๑) และไดรบการรบรองการจดทะเบยนใหถอเปนลกขายตามพระราชบญญตน

กรณองคกรการเงนระดบฐานรากซงเปนลกขายตามวรรคหนง ยงมไดเปนนตบคคลตามกฎหมายอน ใหถอวามฐานะเปนนตบคคลตามพระราชบญญตน และมวตถประสงคเพอใหบรการทางดานการเงนระดบฐานรากแกประชาชน

- ๒๕ -

มาตรา ๑๙ ทนหรอทรพยสนในการด าเนนการของลกขายประกอบดวย (๑) เงนทสมาชกน ามาลงหนหรอฝากไวกบลกขาย ตามระเบยบทคณะกรรมการประกาศก าหนด (๒) เงนหรอทรพยสนอนทลกขายไดรบบรจาคโดยปราศจากเงอนไขหรอขอผกพนใด ๆ (๓) ดอกผล รายได หรอผลประโยชนทเกดจากเงนหรอทรพยสนของลกขาย มาตรา ๒๐ ใหลกขายมอ านาจหนาทในการท าธรกรรมทางการเงนกบประชาชนได ดงน (๑) การรบฝากเงน (๒) การใหสนเชอ (๓) การเชาซ อ (๔) การรบช าระเงน (๕) การโอนเงน (๖) การค าประกน (๗) การรบจ านอง (๘) เปนตวแทนจ าหนายการประกนภยรายยอย (๙) กระท าการใด ๆ เพอพฒนาองคความร คณภาพชวต สวสดภาพ และสวสดการของ

สมาชกและประชาชนในชมชน (๑๐) อน ๆ ตามทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๑ สมาชกและคณะกรรมการด าเนนการของลกขาย ตองเปนผมคณสมบตและไมม

ลกษณะตองหามตามระเบยบทคณะกรรมการประกาศก าหนด

มาตรา ๒๒ องคกรการเงนระดบฐานรากซงไดรบการรบรองการจดทะเบยนเปนลกขาย หากไมประสงคเปนลกขายอกตอไป ใหยนค าขอยกเลกการจดทะเบยนตอแมขาย ท งน ตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทคณะกรรมการประกาศก าหนด ตามความในมาตรา ๗ (๓) เมอแมขายไดใหความเหนชอบการ ขอยกเลกการจดทะเบยนแลว ใหถอวาการเปนลกขายเปนอนส นสดลง

มาตรา ๒๓ เมอองคกรการเงนระดบฐานรากถกเพกถอนการเปนลกขาย หรอขอยกเลกการ

เปนลกขาย ตามมาตรา ๒๒ ใหถอวาการเปนนตบคคลภายใตพระราชบญญตน เปนอนส นสดลง ท งน การด าเนนการช าระบญชใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทคณะกรรมการ

ประกาศก าหนด

สวนท ๓ ระบบฐานขอมลรวม

.........................................

มาตรา ๒๔ ใหแมขายจดท าระบบฐานขอมลรวม ซงรวมถงขอมลธรกรรมทางการเงนของสมาชกของลกขาย ทสามารถเขาถง เชอมโยงและตรวจสอบระหวางแมขายได โดยใหหนวยงานทเปนเลขานการตามพระราชบญญตน ท าหนาทเปนศนยกลางจดเกบฐานขอมลท งหมดทจดท าข นตามมาตรา ๑๖ (๖)

- ๒๖ -

มาตรา ๒๕ ใหหนวยงานทเปนเลขานการพระราชบญญตน จดท าฐานขอมลทวไป ในดานตาง ๆ ขององคกรการเงนระดบฐานรากทไดรบการรบรองการจดทะเบยนเปนลกขาย เพอใชประเมนผล ตดตามและตรวจสอบ ตามมาตรา ๑๖ (๗)

หมวด ๔ กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

.........................................

มาตรา ๒๖ ใหจดต งกองทนข นกองทนหนงเรยกวา “กองทนพฒนาระบบการเงนระดบ ฐานราก” ในส านกงานเศรษฐกจการคลง มวตถประสงคเพอเปนสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก

กองทนประกอบดวยเงนและทรพยสนดงตอไปน (๑) สวนแบงก าไร อนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานราก

ในแตละปตามมาตรา ๗ (๘) (๒) ดอกผลและผลประโยชนทเกดจากกองทน (๓) รายไดทเกดจากการด าเนนงานของกองทน (๔) เงนหรอทรพยสนทมผอทศให ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทบรหารจดการกองทน อนมตการใชเงน ก าหนดหลกเกณฑ

แนวทาง รวมท งออกระเบยบ ประกาศหรอค าสงเพอปฏบตการใหเปนไปตามวตถประสงคของกองทน

มาตรา ๒๗ ใหส านกงานเศรษฐกจการคลงเกบรกษาเงนและทรพยสนของกองทนและด าเนนการเบกจายเงนของกองทนตามพระราชบญญตน โดยจดใหมระบบการบญชทเหมาะสมแกกจการ

การรบเงน การจายเงน การเกบรกษาเงน การจดหาผลประโยชน การจดการทรพยสนของกองทน การจดท างบดล การบญชและการสอบบญช ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรก าหนด โดยความเหนชอบของคณะกรรมการ

หมวด ๕

การก ากบดแล และความมนคงทางการเงนระยะยาว .........................................

มาตรา ๒๘ มาตรฐานการบญช และการบรหารจดการความเสยงของลกขาย ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๙ ทกป ใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขายจดท างบดลอยางนอยคร งหนง

เปดเผยงบดลและรายงานผลการด าเนนการประจ าปตอสมาชกและสาธารณชน รวมท งจดสงใหกบแมขาย ตามระเบยบทคณะกรรมการประกาศก าหนด

ท งน ใหแมขายด าเนนการประเมนมาตรฐานการใหบรการ คณภาพ ตลอดจนความเสยงของ ลกขายและโครงขายการเงนระดบฐานรากเปนประจ าทกป และแจงผลการประเมนพรอมขอเสนอแนะใหกบคณะกรรมการ ลกขายและสมาชกทราบ

- ๒๗ -

มาตรา ๓๐ ผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตามพระราชบญญตน มอ านาจออกค าสงเปนหนงสอใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขาย หรอสมาชก มาช แจงขอเทจจรงเกยวกบกจการของลกขาย หรอใหสงรายงานการประชมหรอเอกสารใด ๆ ของลกขายและสมาชก ทจ าเปนแกการก ากบดแลตามพระราชบญญตน ได

มาตรา ๓๑ เพอปฏบตการตามพระราชบญญตน ใหผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงาน

เจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมาย มอ านาจเขาไปตรวจสอบในส านกงานของลกขายในระหวางเวลาท างานของลกขายได และใหผซงเกยวของอ านวยความสะดวกหรอชวยเหลอหรอใหค าช แจงแกผปฏบตการตามสมควร

ใหผปฏบตการตามวรรคหนง แสดงบตรประจ าตวตอผทเกยวของ บตรประจ าตวตามวรรคสอง ใหเปนไปตามแบบทรฐมนตรก าหนด

มาตรา ๓๒ ผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตาม

พระราชบญญตน มอ านาจหนาทตรวจสอบกจการและฐานะการเงนของลกขายตามทคณะกรรมการก าหนด เมอตรวจสอบแลวใหเสนอรายงานการตรวจสอบตอคณะกรรมการ

มาตรา ๓๓ ในกรณทคณะกรรมการด าเนนการของลกขายกระท าการ หรองดเวนกระท าการ

ในการปฏบตหนาทของตน จนท าใหสญเสยผลประโยชนของลกขายหรอสมาชก หรอลกขายมขอบกพรองเกยวกบการเงน การบญช หรอกจการหรอฐานะการเงน ตามรายงานการสอบบญชหรอตามรายงานการตรวจสอบ ใหแมขายเสนอแนะใหคณะกรรมการด าเนนการของลกขายแกไขขอบกพรอง หรอระงบการปฏบตบางสวนทเปนเหตใหเกดขอบกพรองหรอเสอมเสยผลประโยชนของลกขายหรอสมาชก ท งน หากไมด าเนนการแกไขในระยะเวลาทก าหนด แมขายสามารถเสนอตอคณะกรรมการเพอใหด าเนนการเพกถอนการเปนลกขายตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก าหนดไวตามอ านาจในมาตรา ๗ (๓) และมาตรา ๒๓

หากลกขายไมเหนดวยกบการเพกถอนตามวรรคหนง ใหมสทธอทธรณตอคณะกรรมการภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจง

หมวด ๖

บทก าหนดโทษ .........................................

มาตรา ๓๔ ผใดใชเครองหมายหรอสญลกษณ หรอใชค าวา “สมาชกโครงขายการเงนระดบ ฐานราก” หรอค าอนใดทมความหมายในนยเดยวกนตามพระราชบญญตน โดยมไดเปนลกขาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน ปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอท งจ าท งปรบ และปรบอกต งแตวนละหนงพนถงสองพนบาทจนกวาจะไดเลกใช

- ๒๘ -

มาตรา ๓๕ ผใดไมมาช แจงขอเทจจรงหรอไมสงเอกสารเกยวกบการด าเนนงานหรอรายงานการประชมของลกขายตามค าสงของผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบไมเกนหาหมนบาท

ผใดขดขวางหรอไมใหค าช แจงแกผตรวจสอบ แมขาย หรอพนกงานเจาหนาทซงคณะกรรมการมอบหมายตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท

ผรบสนองพระบรมราชโองการ ........................................... .......................................

- ๒๙ -

ภาคผนวก ข รายงานสถานการณในระบบการเงนระดบฐานรากและแนวทางแกไข

บทท ๑ : ความส าคญและทมา

๑.๑ ความส าคญของการเขาถงทางการเงน การเขาถงบรการทางการเงนลวนแลวแตมความส าคญตอการยกระดบรายไดของประชาชน

โดยเฉพาะอยางยงเปนการเพมโอกาสทางเศรษฐกจแกผทมรายไดนอย โดยบรการทางการเงนทมความส าคญนน ครอบคลมทงการบรการพนฐานอยางการฝาก การกยม และการโอนเงน ตลอดจนการบรการอน ๆ เชน การบรการช าระเงนและประกนประเภทตาง ๆ เปนตน การเขาถงทางการออมนอกจากจะเปนการท าใหครวเรอนสามารถมเงนส ารองไวใชในยามฉกเฉน ยงชวยใหครวเรอนสามารถสะสมเงนกอน เพอใชในการลงทนเรมตนธรกจหรอใชส าหรบคาใชจายทจ าเปนตองใชเงนกอนอยางคาเลาเรยนบตรไดอกดวย สวนการเขาถงดานการกยมกเปนการใหโอกาสการลงทนและการประกอบอาชพเชนกน

ในระดบประเทศแลวการเพมการเขาถงทางการเงน จะไมเพยงแคสงผลดตอกลมคนระดบ รากหญาโดยตรง แตจะมผลดตอระบบเศรษฐกจโดยรวมในทางออมดวย โดยเงนออมทจะเพมเขามาในระบบจากกลมคนทเคยเกบออมในรปของเงนสดหรอสนทรพยทไมกอประโยชน กจะเพมปรมาณเงนในระบบเศรษฐกจเพอใหหมนเวยนไปเปนเงนลงทนส าหรบภาคธรกจ โอกาสทางเศรษฐกจทสงขนของกลมคนทไดรบการเขาถงทางการเงนกจะชวยยกระดบรายไดของประเทศโดยรวมในทสด

นอกจากน การกระจายการเขาถงทางการเงนจะเปนการชวยลดความเหลอมล าทางโอกาส โดยเฉพาะส าหรบประชาชนทมศกยภาพแตขาดโอกาส เนองจากตดกบดกความยากจน เปนการปลดลอคคณภาพของทนมนษยในประเทศ การกระจายโอกาสนสดทายจะสามารถน าไปสการลดความเหลอมล าทางรายไดของประเทศซงเปนหนงในเปาหมายทปรากฏในรฐธรรมนญอกดวย

ในปจจบนประชากรจ านวนมากของไทยยงเขาถงบรการทางการเงนไดจ ากด สวนหนงมาจากการทประชากรไทยกวารอยละ ๖๐ ประกอบอาชพนอกระบบ ท าใหรายไดสวนใหญไมมเอกสารทตรวจสอบได จงท าใหไมสามารถเขาถงบรการทางการเงนผานระบบธนาคารพาณชยซงเปนระบบการเงนหลกของไทย นอกจากนประชาชนกลมทอยในชนบทกยงมการเขาถงทางการเงนทนอยมากเนองจากปญหาดานการเดนทาง สวนหนงมาจากขนาดของธรกรรมทเลกเมอเทยบกบตนทนการใชบรการไมวาจะเปนคาเดนทางไปใชบรการ หรออตราคาธรรมเนยมตาง ๆ

ในปจจบนการเขาถงบรการทางการเงนของประชาชนกลมน จะผานทางองคกรการเงนชมชน เปนสวนใหญ โดยประเภทขององคกรการเงนชมชนดงกลาวรวมไปถงกองทนหมบานและชมชนเมอง กลมออมทรพยเพอการผลต กลมสจจะออมทรพย และกองทนสวสดการชมชน ประชาชนบางสวนทอย ไมหางไกลจากตวเมองนกยงพอจะสามารถเขาถงธนาคารเฉพาะกจของภาครฐ เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) และธนาคารออมสนได

ความแตกตางในการบรหารงานและนโยบายตาง ๆ ของสถาบนทางการเงนชมชนเหลานสงผลใหระดบการพฒนามความแตกตางกนไปในแตละพนท เกดเปนชองวางระหวางชมชนท าใหการเชอมโยงระหวางกองทนมความยากล าบากอกดวย อกทงการกยมขามกลมทเกดขนในปจจบนมความเสยงสง นอกจากน

- ๓๐ -

สถาบนการเงนบางแหงทมความกาวหนาจนมปรมาณเงนหมนเวยนขนาดใหญ อาจเกดเปนความเสยงตอระบบเศรษฐกจไดหากขาดผเชยวชาญในการบรหารการเงนทเหมาะสม

ดงทกลาวมาขางตน นโยบายของรฐบาลจงจ าเปนตองมการปฏรประบบการเงนฐานราก เพอชวยลดความเหลอมล าทางโอกาสและยกระดบคณภาพชวตประชาชนใหไดรบบรการทางการเงนทดขน ในระยะยาว มความมนคงในการฝากเงน มแหลงทนในการประกอบการ สงเสรมใหสถาบนการเงนชมชนและชมชนมความเขมแขง กลายเปนแรงขบเคลอนทส าคญของระบบเศรษฐกจ รวมทงปองกนความเสยงทอาจเกดขนตอระบบการเงนของประเทศ

๑.๒ การเขาถงระบบการเงนของประชากรไทย ระบบสถาบนการเงนหลกของประเทศในปจจบน ซงรวมถงธนาคารพาณชย และธนาคารเฉพาะกจ

ของภาครฐ ตางประสบปญหาในการลงไปใหบรการแกประชาชนในชนบททหางไกลอยางทวถง เนองจากตนทนคอนขางสงเมอเทยบกบธรกรรมทมขนาดเลก อกทงยงมตนทนการเดนทางเพอส าหรบสาขาธนาคาร ทไมสามารถเขาถงประชาชนในชนบทได ดงนนการใหบรการทางการเงนผานระบบธนาคารส าหรบประชาชนในกลมฐานรากจงท าไดจ ากด

รฐบาลไดจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองขนในป พ.ศ. ๒๕๔๔ เพอชวยแกไขปญหาความยากจนและสรางแหลงทนในระดบชมชน ในปจจบนมกองทนหมบานและชมชนเมองทไดรบการจดตงแลว ๗๙,๒๕๕ กองทน มกระแสเงนหมนเวยนรวมทงสน ๑๖๒,๒๔๘.๖๖ ลานบาท คดเปนกวารอยละ ๘๐ ของระบบการเงนฐานราก๑ ด าเนนการภายใตพระราชบญญตกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๗ นอกจากน ยงมกองทนอน ๆ ทจดตงขนเพอชวยเหลอประชาชนในเขตชนบท ทงโดยภาครฐและประชาชน อาท กลมออมทรพยเพอการผลต กองทนสจจะออมทรพย กองทนสวสดการชมชน และธนาคารหมบาน ซงจากขอมลกรมการพฒนาชมชน พบวา มกองทนการออมชมชนเหลานอยมากกวา ๓๐,๐๐๐ แหงทวประเทศ

นอกจากน ในชวงทศวรรษทผานมา ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) รวมถงภาคเอกชนบางสวนกพยายามทจะผลกดนการขยายการเขาถงบรการทางการเงนใหมากขน เหนไดจากการจดตงส านกนโยบายพฒนาระบบการเงนภาคประชาชน ภายใตส านกงานเศรษฐกจการคลง และยงมแผนพฒนาสถาบนการเงนระยะยาวของธปท. ฉบบท ๒ ซงเนนความครอบคลมทางการเงนมากขน โดยมการก าหนดลกษณะของสนเชอรายยอยและเปลยนแปลงกฎตาง ๆ เพอใหธนาคารพาณชยเขาถงประชากรระดบรากหญาไดมากขน

๑ ส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต และปทมาวด โพชนกล (๒๕๕๖)

- ๓๑ -

ตารางท ๑ - สถาบนการเงนหลกของผฝากเงน (รอยละ)

รายละเอยด กรงเทพ ตวเมองในตางจงหวด ชนบท รวม ไมมบญชเงนฝาก ๘.๘ ๑๕.๑ ๒๐.๕ ๑๘.๑ ธนาคารพาณชย ๘๕.๘ ๖๔.๐ ๓๓.๙ ๔๕.๗ สถาบนการเงนเฉพาะกจ ๔.๗ ๑๖.๔ ๓๕.๙ ๒๘.๕ สหกรณ ๐.๖ ๒.๔ ๒.๗ ๒.๔ กลมออมทรพย ๐.๑ ๒.๐ ๗.๐ ๕.๒ รวม ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐

ทมา : กอบศกด ภตระกล (๒๕๕๑) และธนาคารแหงประเทศไทย

อยางไรกด ขอมลจากแบบส ารวจการเขาถงทางการเงนลาสดของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ป ๒๕๕๖ บงชวา ประมาณรอยละ ๑๒ ของครวเรอนไทยยงไมสามารถเขาถงการบรการทางการเงนได คดเปนกวา ๒.๔ ลานครวเรอน ลดจ านวนลงจาก ๒.๗ ลานครวเรอนในป ๒๕๕๓ โดยสวนใหญเปนครวเรอน ทอยในกลมรายไดต าทสด

นอกจากน อกมากถงรอยละ ๒๒ ของครวเรอนไทยซงนบรวมอยในกลมทมการเขาถงบรการทางการเงนนนหรอประมาณ ๔ ลานครวเรอน ในความเปนจรงแลวสามารถเขาถงบรการหลกเพยงบรการเดยวจากบรการพนฐาน ๓ ประเภท ไดแก การฝาก การกยม และการโอนเงน ดงนนการวดความเขาถงบรการทางการเงนจะตองมองใหครอบคลมถงบรการหลายดาน เนองจากบรการพนฐานเหลานตางกมความส าคญตางกน

ตารางท ๒ – จ านวนประเภทการบรการทางการเงนทเขาถงไดโดยประชนชนในกลมรายไดระดบตาง ๆ

ทมา : แบบส ารวจการเขาถงทางการเงนป ๒๕๕๖ โดยธนาคารแหงประเทศไทย

นอกจากน ขอมลจากธนาคารเพอการพฒนาเอเชย (Asian Development Bank : ADB) และ ธปท. บงชวา ประชาชนกวา ๓๓๕,๐๐๐ คนยงมภาระดอกเบยทสงมากจากการกยมนอกระบบ (ซงบางสวนจายดอกเบยสงถงรอยละ ๓ ตอวนส าหรบสนเชอระยะสน) เพอน าไปใชในการลงทนประกอบการ และยงพบวา

- ๓๒ -

ครวเรอนยากจนเปนกลมทมการกอหนสงสด โดยครวเรอนกลมทมรายไดนอยมการกอหนมากกวารายไดถง ๔.๖ เทา๒ ขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงขอจ ากดของสถาบนการเงนชมชน ในการท าหนาทเปนแหลงทนและเสรมสรางการออมใหกบประชาชนระดบฐานราก

ความแตกตางของประชาชนในเขตชนบทและชมชนเมองในการเขาถงบรการทางการเงน กมอยางเหนไดชด การส ารวจของธปท. พบวา ในชนบทมประชาชนเพยงรอยละ ๓๓.๙ เทานนทไดรบบรการทางการเงนจากธนาคารพาณชย เมอเทยบกบรอยละ ๘๕.๘ ของประชาชนในกรงเทพ ถอเปนชองวางส าคญ ในการใหบรการทางการเงนของประเทศ ท าใหประชาชนในกลมดงกลาวไมสามารถออมเงนในระบบได และไมสามารถเขาถงแหลงทนเพอใชในการประกอบการหรอชวยในยามฉกเฉนตาง ๆ น าไปสความเหลอมล าในเชงโอกาส รายได และเศรษฐกจ

จากฐานขอมลขางตน ในกลมประชากรทเขาถงการบรการนนมากถง ๑.๔ ลานครวเรอน ใชบรการทางการเงนทเปนแบบกงนอกระบบและแบบนอกระบบเปนชองทางหลก ซงกลมนรวมถงกองทนหมบาน สหกรณ กลมออมทรพย และธรกรรมการเงนนอกระบบตาง ๆ จะเหนไดวาสถาบนการเงนระดบชมชนนนยงคงมความส าคญตอประชากรจ านวนมาก

โดยสถาบนการเงนในระดบชมชนกลมน ถงมจะมจ านวนมาก แตกยงไมสามารถท าใหเกดการเขาถงทางการเงนอยางแทจรงและยงยนได เนองจากยงมอปสรรคอกหลายประการ เชน การขาดโครงสรางทางการเงนทเหมาะสมเนองจากไมมความรความช านาญ การขาดแมขายในการสรางศกยภาพ พฒนามาตรฐาน และยกระดบการเชอมโยงใหกบกองทนทอยในพนทตาง ๆ การขาดกฎหมายรองรบการเปน นตบคคลของกองทนการออมชมชน และขาดการรองรบการรวมกลมของกองทนขามชมชน

กองทนหมบานและชมชนเมองทมความแพรหลายเนองจากจดตงโดยรฐบาลนนจะเนนการใหบรการการกยมเปนหลก ไมครอบคลมบรการทางการเงนดานอนไดทวถงนก ท าใหไมสามารถรบบทบาท ในการใหบรการทางการเงนเชนเดยวกบธนาคารพาณชย และยงมขอจ ากดในการพฒนาตอยอด ทงน จากการประเมนผลของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา มเพยงรอยละ ๓๘.๗๘ ของกองทนหมบานและชมชนเมองทมผลการประเมนศกยภาพในระดบด (ดงปรากฏในตารางขางลาง) ขณะเดยวกน สถาบนการเงนชมชนประเภทอน ๆ กประสบปญหาดานสถานะทางกฎหมายดวย เนองจาก ยงไมมกฎหมายรองรบสถานภาพเปนนตบคคล ตางจากกองทนหมบานและชมชนเมองทไดรบการรองรบตามพระราชบญญตกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๗ สงผลใหเกดขอจ ากดในการประกอบการ

ตารางท ๓ - การประเมนศกยภาพการด าเนนการ พ.ศ. ๒๕๕๓ ของส านกงานกองทนหมบานฯ

พ.ศ. ด (รอยละ) พอใช (รอยละ) ปรบปรง (รอยละ)

๒๕๔๖ ๓๓.๖๐ ๖๓.๐๐ ๒.๘๐ ๒๕๕๓ ๓๘.๗๘ ๕๓.๒๘ ๗.๙๔

๒ Technical Assistance Consultant’s Report for Thailand by the Asian Development Bank (2013)

- ๓๓ -

บทท ๒ : วเคราะหประเดนปญหาในกรณของไทย

๒.๑ บทเรยนจากในไทยและตางประเทศ สถาบนการเงนระดบชมชนนนเปนทแพรหลายในไทยและในหลายประเทศทวโลก โดยเฉพาะ

ในพนททมประชากรทมรายไดต าอยมากและมการกระจายตวของประชากรในชนบทเปนสดสวนทสง โดยสถาบนการเงนชมชนนนมขอไดเปรยบในการเขาถงประชากรระดบฐานรากได เน องจาก

มการบรหารจดการดวยสมาชกในชมชนจะท าใหมตนทนทต าในการใหบรการธรกรรมทางการเงนทมขนาดเลกได และดวยเหตผลเดยวกนสถาบนการเงนชมชนยงสามารถเขาถงขอมลของผเปนสมาชกไดดกวาธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนอน ๆ ในระบบ ท าใหสามารถประเมนความเสยงในการกยมและก าหนดสญญาขอบงคบตาง ๆ ไดมประสทธภาพมากกวา นอกจากน ดวยขนาดทเลกท าใหการบรหารงานไมซบซอนนก สถาบนการเงนชมชนยงมความยดหยนในการเลอกวธการบรหารงานและผลตภณฑทางการเงนทเหมาะสมกบคนในชมชนไดดวย โดยอาจเลอกทจะใชวธการทอาจจะไมตรงตามแบบแผนทวไป

นอกจากน การบรหารดวยความรวมมอของคนในชมชน ยงท าใหมผลดตอเนองไปถงการสรางชมชนทแขงแกรง ในบางพนทมการน าเงนก าไรจากการบรหารงานมาใชในการสรางโครงสรางพนฐานตาง ๆ และสนบสนนโครงการพฒนาชมชน ดงนนการใหเงนทนหมนเวยนในชมชนแทนการน าไปฝากไวในระบบสวนกลางกเปนอกหนงในวสยทศนทจะเสรมสรางชมชนนนใหมความเขมแขงและยงยนอกดวย

โครงสรางสวนใหญของสถาบนการเงนทงในไทยและในตางประเทศมความคลายคลงกน โดยแบงไดเปนสองกลมใหญ ไดแก ประเภททเนนการออมทรพยและประเภททเนนการใหกยม โดยกลมสจจะออมทรพยและสหกรณชมชนตาง ๆ ในไทยซงเปนการรวมกลมกนเองของคนในชมชนเพอการออมนน มความคลายคลงกบกลมการเงนประเภท Casisses Villageoises d’Epargne et de Crédit Autogérées โดยทแพรหลายทงในอเมรกาใตและแอฟรกาซงเปนพนททประชากรกลมใหญกระจายตวอยในพนทหางไกลกน ท าใหมตนทนในการด าเนนกจการสง

นอกจากสถาบนการเงนชมชนทเกดจากการรวมกลมกนเองแลว กมตวอยางของสถาบนการเงนทคลายกนทเกดจากแรงผลกดนจากภายนอก เชน โครงการสรางสถาบนการเงนชมชนในหลายประเทศโดยธนาคารโลก (World Bank) เชน โครงการ Indira Kranthi Patham ในอนเดย และโครงการ Gemidiriya ในประเทศศรลงกา โดยโครงการสวนใหญเปนการสรางสถาบนการเงนชมชนแบบทเนนดานการออมเปนหลก แตบางโครงการ เชน โครงการ UPKDs ในอนโดนเซยมงพฒนากองทนหมบานเพอการกยมถงประมาณ ๑,๒๐๐ ใน ๕ จงหวด ระหวางป ๒๕๔๓ - ๒๕๔๗ โดยมลกษณะคลายกบกองทนหมบานในไทยและมเงนสนบสนนจากทางธนาคารโลกหมบานละ ๒๕,๐๐๐ เหรยญสหรฐฯ

จากการศกษาของธนาคารโลกและองคกรเพอการพฒนาระหวางประเทศตาง ๆ สรปไดวา สถาบนการเงนชมชนประเภททเนนดานการออมทรพยมความยงยนและมประสทธภาพมากกวา บางโครงการสามารถพฒนาจนเชอมตอกบระบบธนาคารพาณชยได ในขณะทสถาบนการเงนชมชนทเนนดานการใหกยมมกจะประสบปญหาในการจดเกบหนและบางสวนทไดรบเงนตงตนมาจากภายนอกกมปญหาในการบรหารงานท ไมยงยน อยางไรกด การบรการทางการเงนทงสองดานตางกมความจ าเปนตอการยกระดบคณภาพชวตประชาชนในระดบฐานราก และสามารถท าไดควบคกนไปใหทงสองดานสงเสรมกน

ดานโครงการทเนนดานการออมประสบความส าเรจคอนขางมาก สวนหนงเกดจากการเนนดานเงนฝากนนเปนการสรางนสยในการออมของสมาชก และเปนการเปดโอกาสใหสมาชกสรางความนาเชอถอ

- ๓๔ -

ทางการเงนโดยเฉพาะในกลมสมาชกทอาจจะมรายไดไมแนนอนหรอไมมเอกสารยนยนรายได จนท าให ไมสามารถเขาถงบรการทางการเงนแบบในระบบ โดยสถาบนการเงนชมชนยงสามารถน าขอมลเกยวกบพฤตกรรมการออมของสมาชกนนมาใชประกอบการพจารณาการใหกยมและก าหนดวงเงนกได

ทางดานสถาบนการเงนชมชนทเนนการกยม โดยมากจากประสบการณทผานมาโดยเฉพาะกลมทมขนาดเลกจะสามารถท าก าไรไดหากสามารถบรหารควบคมคาใชจายทเกดจากหนสญได เนองจากคาใชจายดานอนอยางดานบคลากรหรอการบรหารงานตาง ๆ นนคอนขางต าอยแลว ถงแมวาโครงการประเภทนของธนาคารโลกมบางสวนทไมประสบความส าเรจเทาทควร แตกใหบทเรยนเรองการใชรปแบบการใหกทหลายหลาก เชน การใชเงนออมเปนหลกประกน และการใหกยมแบบกลมซงเปนทนยมในแถบประเทศอนเดย เปนตน

การน าความหลากหลายของผลตภณฑทางการเงนและการสรางนวตกรรมใหม ๆ ทเหมาะสมกบแตละชมชนนนมความส าคญมากทจะท าใหประสบความส าเรจ ตวอยางในไทยจากการลงพนทของผมสวนเกยวของ พบตวอยางการใชวธการทนาสนใจในการเพมประสทธภาพในการจดเกบหน เชน การใชการกดดนทางสงคม (social sanction) ดวยการประกาศรายชอผผดช าระหนผานทางวทยชมชน เปนตน

ลกษณะของสถาบนการเงนชมชนทประสบความส าเรจ

ทางธนาคารโลกไดมการเกบรวมรวบขอมลและวเคราะห จากโครงการทหลากหลายทวโลกพบวา ปจจยหลกทท าใหสถาบนการเงนชมชนประสบความส าเรจ๓ ไดแก

๑. มงเนนการสรางวนยการออมและสามารถบรหารจดการเงนฝากของสมาชกใหไดอยางมประสทธภาพ โดยไมพงพาเงนทนจากภายนอก สถาบนการเงนชมชนควรสรางวนยในการออมใหแกสมาชกโดยเนนการฝากทขนาดเลกแตมความถสงขนและมความสม าเสมอ และจะตองมการน าเงนทนของสมาชกหมนเวยนไปลงทนเพอใหเกดผลตอบแทน เชน น ามาใหกยมในชมชน หรอ การน าไปลงทนในสนทรพยภายนอก เปนตน โดยการเคลอนยายเงนทนนนควรมการจ ากดใหมความเสยงอยในระดบทเหมาะสม การไมพงพาเงนทนจากภายนอกกเปนปจจยทส าคญเชนกน จากตวอยางในตางประเทศ เชน โครงการของธนาคารโลกในอนโดนเซยซงไดรบเงนทนจากภายนอกทงหมดท าใหสมาชกในชมชนขาดความรสกในการเปนเจาของรวม ดงนนการบรหารงานจงไมยงยนเทาทควรเมอเทยบกบโครงการทไมพงพาเงนทนจากภายนอกและมงเนนการสรางวนยในการออม

๒. มวสยทศนทชดเจนดานความยงยนขององคกรและการน าผลก าไรบางสวนมาชวยเหลอชมชน การมจดมงหมายทชดเจนดานความยงยน จะท าใหนโยบายการบรหารงานตาง ๆ เปนไปในทศทางทค านงถงผลประโยชนระยะยาวของชมชนมากกวาผลประโยชนระยะสนของสมาชก นอกจากน การน าผลก าไรบางสวนมาใชในการชวยเหลอชมชน เชน การสรางสงอ านวยความสะดวกหรอโคร งสรางพนฐาน ในชมชน จะเปนการกระตนใหสมาชกมสวนรวม เปนการเสรมสรางทนสงคม (social capital) ซงสงผลตอความยงยนขององคกรดวย

๓. มโครงสรางองคกรทชดเจนและมขนาดไมใหญมากนกท าใหสามารถบรหารจดการ ไดงาย ขอไดเปรยบของสถาบนการเงนระดบชมชนสวนหนงคอ การเขาถงขอมลของสมาชกไดในระดบทลกและตนทนในการบรหารทต า หากสถาบนการเงนชมชนมสมาชกจ านวนมากจะท าใหขอไดเปรยบตรงนหมดไป ๓

ขอมลจากการวเคราะหของคณะกรรมการและ Anne Ritchie (2007) Community-based Financial Organizations: A Solution to Access in Remote

Rural Areas? World Bank, Agriculture and Rural Development Discussion Paper 34.

- ๓๕ -

และตองใชความเชยวชาญในการบรหารเงนทนทขยายใหญขน ดงนนหากสถาบนการเงนชมชนมการขยายขนาดอาจจะตองสรางผงองคกรใหแบงออกเปนหนวยยอยมากขน หลกฐานความสมพนธระหวางขนาดของสถาบนการเงนชมชนและความส าเรจในการบรหารงานนน ๆ มใหเหนได กลม Rotating Savings and Credit Associations ในหลายพนทโดยเฉพาะแอฟรกาซงตางกประสบปญหาเมอองคกรมขนาดใหญเกนควร

๔. มนโยบายและกระบวนการใหกยมทเหมาะสม โดยการปลอยกควรพจารณาจากความสามารถในการผอนจายของผยนขอ เนองจากบางแหงใชเกณฑระดบความยากจนมาพจารณาใหความชวยเหลอผก ท าใหสดทายเกดปญหาในการจดเกบหน นอกจากน ควรมการตงกฎเกณฑดานดอกเบยทชดเจน โดยยงคงใหความยดหยนแกกรรมการผพจารณาบาง

๕. มการบรการและผลตภณฑการเงนทไมซบซอน เนองจากประชาชนทอยในทชนบทอาจขาดความเขาใจดานการเงน และการขาดผเชยวชาญในการบรหารงานอาจท าใหเกดความผดพลาดไดงายขน โดยสถาบนการเงนชมชนในหลายแหง อาจจะพฒนาระบบและผลตภณฑทางการเงนแบบทเหมาะสมรวมกนกบองคกรทมผเชยวชาญ เชน ตวอยางในประเทศศรลงกา โดยอาจมการพฒนาเชอมตอกบสถาบนการเงน ในระบบเพอเขาถงผลตภณฑทางการเงนทหลากหลายขน

๖. ไดการสนบสนนและการใหความชวยเหลอทางเทคนคอยางตอเนองจากองคกรทมความช านาญ เชน ดานการตรวจสอบและจดท าระบบบญช การประเมนผลการด าเนนงาน และการฝกอบรมความรทางเทคนคใหแกบคลากร เปนตน ในดานนทางธนาคารโลกมการจดตงโครงการในประเทศอนเดยและศรลงกา ทฝกฝนและพฒนาบคลากรผเชยวชาญโดยคดเลอกจากสมาชกทท างานชวยเหลอสถาบนการเงนชมชนอยเดมแลว ท าใหเปนการลดตนทนการจางผเชยวชาญจากภายนอกเขามา และยงท าใหสามารถถายทอดความรสคนในชมชนและกระจายไปยงชมชนอนไดงายขนดวย อยางไรกด ตองค านงถงความเปนอสระในการบรหารงานของสถาบนการเงนชมชนเปนหลกดวย

๗. มการสรางมาตรฐานตวชวดประสทธภาพขององคกรเพอความยงยนและความโปรงใสในการด าเนนงาน โดยมการควบคมใหสมาชกปฏบตตามกฎเกณฑภายในอยางเหมาะสม และเผยแพรกฎระเบยบตาง ๆ ใหสมาชกทกคนเขาใจ เพอใหสามารถมการตรวจสอบกนเองได การมตวชวดในการด าเนนงานทตรวจสอบได เชน รายไดและรายจายประเภทตาง ๆ ขององคกร สถตการผดนดช าระหน หรออตราผลตอบแทนจากทรพยสน เปนตน จะเปนการสรางความไววางใจในการใชบรการใหแกสมาชกและผคนในชมชนทอาจจะยงไมเปนสมาชก โดยไมพงพาความนาเชอถอบคคลทเปนกรรมการบรหารเพยงอยางเดยว ซงเปนกรณทพบไดทวไปในไทย

การสรางเครอขายเชอมตอของสถาบนการเงนระหวางชมชนและเชอมตอกบสถาบนการเงนขนาดใหญ

ในการพฒนาระบบสถาบนการเงนชมชนควรมการเชอมตอกนระหวางชมชนและจากระดบชมชนไปสระบบการเงนในทระดบสงขนเพอตอยอดใหพฒนาไดอยางยงยน โดยรปแบบการเชอมตอสวนใหญในปจจบนยงจ ากดอยทการน าเงนสวนเกนของสมาชกไปฝากในธนาคารพาณชยซงมกจะพบไดในสถาบนการเงนทมสมาชกจ านวนมาก โดยในไทยการเชอมตอนจะเกดกบธนาคารเฉพาะกจของรฐเปนหลก

ส าหรบตวอยางการสรางเครอขายระหวางสถาบนการเงนชมชนนน สวนใหญเปนโครงการ ทมาจากสวนกลางอยางรฐบาลหรอโครงการทรเรมโดยธนาคารโลกซงไดรบเงนสนบสนนโดยตรง แตการเชอมตอเครอขายทมาจากการรเรมจากชมชนเองนนยงมคอนขางจ ากด

- ๓๖ -

การเชอมตอเครอขายสถาบนการเงนชมชน จะท าใหงายตอองคกรภายนอกและภาครฐในการใหความชวยเหลอ เชน การเขาไปใหความรและสนบสนนดานเทคนค นอกจากน เครอขายยงท าใหเกดการแลกเปลยนความคดและนวตกรรมใหม ๆ ของผบรหารสถาบนการเงนและผน าชมชนอกดวย ท าใหสามารถน าความรมาใชในการเลอกแนวทางปฏบตทเหมาะสมกบชมชนของตนเองไดอยางอสระ

เครอขายจะชวยใหสามารถจดท าฐานขอมลระดบสถาบนการเงนชมชน อนจะเปนประโยชนตอผด าเนนนโยบาย ในการไปใชวเคราะหหาปจจยทมความส าคญในการท าใหองคกรประสบความส าเรจ และในการปรบปรงโครงสรางเครอขายดวยการก าหนดโครงสรางแรงจงใจทสามารถชกจงใหสถาบนการเงนชมชนพฒนาไปในทางทมประสทธภาพสงสดจนสามารถยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชน นอกจากน ถาสถาบนชมชนแตละแหงมการจดท าฐานขอมลสมาชก การเชอมตอฐานขอมลยอยในระดบนจะชวยใหแกปญหาการกทซ าซอนได ท าใหการท างานมประสทธภาพมากขน

นอกจากน การเชอมตอเครอขายระหวางสถาบนการเงนชมชน จะท าใหด าเนนการรวมกบองคกรภายนอกไดงายขนในอนาคต เชน การน าเทคโนโลย Mobile banking มาใชเพอใหประชาชนสามารถท าธรกรรมทางการเงนผานโทรศพทมอถอได มตวอยางในประเทศเคนยาซงถงแมวาจะเปนประเทศทมระดบรายไดต าแตมการเขาถงเทคโนโลยนทแพรหลายเปนอนดบตน ๆ ของโลก สวนหนงมาจากการเชอมตอของเครอขายโทรศพทกบระบบการเงนและจากความแพรหลายของเครอขายโทรศพทเองดวย

๒.๒ ประเดนปญหาทตองการแกไขและความทาทายทส าคญ ในปจจบน สถาบนการเงนชมชนในไทยประสบปญหาทส าคญ ๔ ประการ คอ

๑. สถาบนการเงนชมชนบางประเภท เชน กองทนหมบาน เนนการสงเสรมการกยมเพอไปใชจายมากกวามงเนนการออมและการลงทน ท าใหครวเรอนใชจายเกนตว ทงยงท าใหกองทนทมอยใหบรการไดอยางจ ากด ไมสามารถพฒนายกระดบเปนแหลงทนของชมชนทมขนาดใหญขนเพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงได เนองจากกองทนเหลาน โดยเฉพาะกองทนหมบานและชมชนเมอง (ซงมกระแสเงนหมนเวยนคดเปนกวารอยละ ๘๐ ของระบบการเงนฐานราก) ไดถกจดตงขนพรอมกนทงประเทศเพอใชเปนเครองมอของภาครฐในการกระตนการใชจายโดยเนนการกยมเปนส าคญ แตไมไดพจารณาถงความพรอมของชมชนในแตละพนท ทงดานประสบการณในการด าเนนงานและความรทางการเงนของประชาชน (Financial Literacy) สงผลใหประชาชนกยมเงนจากกองทนหมบานและชมชนเมองเพอไปใชจายสนคาทไมจ าเปน เกดพฤตกรรมใชจายเกนตว ขาดวนยทางการออม

ผลส ารวจความเหนของครวเรอนสมาชกหลงจากการออกนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง ทจดท าโดยส านกงานสถตแหงชาตพบวา รอยละ ๗๗.๒ ของครวเรอนเหนวา กองทนไมไดชวยใหเกดการออมในครวเรอนมากขน แตรอยละ ๔๔.๐ พบวา ท าใหมรายจายเพมขน ดวยเหตน เมอไมสามารถระดมเงนออมดวยตนเอง กองทนหมบานและชมชนเมองจงไมสามารถกาวไปสการเปนสถาบนการเงนของชมชนทเปนตวกลางระหวางผฝากเงนและผกได บทบาทในการเปนแหลงทนใหชมชนจงท าไดจ ากดอยเพยงเงนกองทนซงรฐจดสรรให แตไมสามารถพฒนาตอยอดได ตองรอคอยและพงพาการเพมทนครงตอไปจากทางการเปนส าคญ

- ๓๗ -

ตารางท ๔ - ผลส ารวจความเหนของครวเรอนสมาชกหลงจากมนโยบายกองทนหมบานฯ

รายการ เพมขน (รอยละ) เทาเดม (รอยละ) ลดลง (รอยละ)

๑. การออม ๒๒.๘ ๖๒.๒ ๑๕.๐ ๒. รายได ๔๖.๒ ๕๐.๑ ๓.๗ ๓. รายจาย ๔๔.๐ ๔๙.๑ ๖.๙ ๔. การพฒนาอาชพ ๔๐.๐ ๕๖.๓ ๓.๗

ทมา : ส านกงานสถตแหงชาต

ในประเดนนพบวา ในพนททมการจดตงกองทนการออมของชมชน โดยเนนเรองวนยการออมเปนล าดบแรกและสามารถบรหารงานไดอยางเขมแขง ยอดเงนฝากของกองทนเหลานนสามารถเพมขนไดไปถง ๑๕ - ๒๐ ลานบาทตอกองทน โดยบางแหงมยอดฝากเงนสงกวา ๒๐๐ ลานบาท สามารถใหบรการทางการเงนและเปนแหลงทนทเพยงพอตอชมชนของตนและรอบขาง ซงหากรฐสามารถผนกองทนหมบานและชมชนเมองทมอยบางสวนจากกองทนเพอการกยมใหเปนกองทนเพอการออม การใหบรการทางการเงนในระดบฐานราก กจะสามารถพฒนาตอไปไดและสามารถเจรญเตบโตดวยตนเองไดอยางยงยน

๒. ขาดมาตรฐานในการบรหาร และขาดความมนคง โดยผบรหารกองทนบางสวน ขาดความรความสามารถในการบรหารเงนทนทเพมขนอยางตอเนอง ซงอาจน าความเสยหายมาสกองทนและระบบการเงนของประเทศโดยรวมได แมกองทนในชมชนเหลานมจ านวนกวา ๑๐๐,๐๐๐ แหง แตมปญหาในเรองมาตรฐานการบรหารงาน และขาดความมนคง โดยพฒนาการของกองทนฯ แตละแหงมความแตกตางกน ซงจากการประเมนศกยภาพการด าเนนงานของกองทนหมบานและชมชนเมองในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา มกองทนมากกวารอยละ ๖๐ ทยงตองพฒนาและปรบปรงระบบการบรหารงาน ขณะทกองทนประมาณ ๓,๐๐๐ - ๕,๐๐๐ แหง มศกยภาพมากและสามารถพฒนาตอยอดเปนสถาบนการเงนชมชนได แตยงขาดการเชอมโยงกนเปนเครอขายและไมมระบบการบรหารจดการเงนทนทเพมขนอยางตอเนอง

ทงน กองทนการออมประเภทอน ๆ ของประชาชนในชนบทกเชนกน ยงมขอจ ากดส าคญ ในการใหบรการทางการเงน โดยสามารถใหบรการในระดบพนฐาน คอ ฝาก ถอน และกยม เปนส าคญ ทงยงมความแตกตางในแตละพนทในดานการบรหารจดการ และความมนคงของกองทน

๓. ขาดผสงเสรมและก ากบดแล รบผดชอบในการพฒนายกระดบมาตรฐานในการด าเนนงานของกองทนตาง ๆ ทมอย เพอใหเปนองคกรทางการเงนของชมชนอยางแทจรง โดยปจจบนส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต เนนการดแลตดตามการท างานโดยรวมของกองทนทอยในสงกด สวนกรมการพฒนาชมชนเนนเรองการสงเสรมใหเกดกองทนการออมในชมชนตาง ๆ ซงถอวาประสบความส าเรจอยางด แตขนตอไป หวใจของความส าเรจจะอยทการยกระดบกองทนตาง ๆ ทมอยใหกาวขนเปนสถาบนการเงนของชมชนทเขมแขง มนคง สามารถใหบรการทางการเงนส าหรบประชาชนไดอยางกวางขวางยงขนตอไป จงตองมหนวยงานหรอบคลากรทเชยวชาญดานการก ากบดแล ชวยด าเนนการยกระดบมาตรฐานการด าเนนงานของกองทนการออมชมชนอยางเปนระบบและยงยน

๔. ขาดการเชอมโยงกนเปนเครอขาย และขาดกฎหมายรองรบ ท าใหไมสามารถหนนชวยกน จากขอมลพบวา ในพนททสามารถระดมเงนฝากไดด จะสามารถน าเงนฝากนนเปนตนทนในการท าธรกจและพฒนากองทนใหท าหนาทในการใหสวสดการสงคมเพมเตมได แต เมอมเงนมากขน หลายกองทนเรม

- ๓๘ -

ประสบปญหาการบรหารจดการสภาพคลองสวนเกน ขณะเดยวกน ยงมกองทนทประสบปญหาเงนออม ไมเพยงพอ ท าใหขาดเงนทนหมนเวยนในการใหบรการทางการเงนแกประชาชนในพนท ดงนนหากมการออกกฎหมายรองรบกองทนการออมชมชนใหเปนนตบคคลและรองรบการรวมกลมขามชมชน รวมทงสรางโครงสรางทางการเงนทเหมาะสมทจะท าหนาทเปนแมขายใหกบกองทนการออมชมชนเหลาน จะท าใหสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดอยางเปนระบบและเกดประสทธภาพสงสด ซงตอไปหากรฐบาลไมไดเตรยมการในเรองนไวใหเหมาะสม ความเชอมโยงระหวางกองทนการออมชมชนจะเกดไดอยางจ ากด และในสวนทเกดขน กจะมความเสยงทอาจตามมาได

- ๓๙ -

บทท ๓ : แนวทางการแกปญหาและกรอบความคดรวบยอด

๓.๑ แนวทางการแกปญหา ๑. ควรปรบองคกรการเงนของชมชน “เพอการกยม” เปน “เพอการออม” และใหท าหนาท

เปนสถาบนการเงนในระดบหมบานและต าบล ซงจะสามารถขยายกจการจากการระดมเงนออมของประชาชน ไมตองพงพาเงนทนจากรฐเพยงอยางเดยว

๒. ควรคดสรรและยกระดบกองทนหมบานและชมชนเมอง กองทนการออมชมชน องคกรการเงนชมชนตาง ๆ ประมาณ ๓,๕๐๐ - ๗,๐๐๐ แหง ในชวง ๕ - ๑๐ ปขางหนา โดยเนนกลมทเนนการออมเปนส าคญ ขนเปนสถาบนการเงนชมชนในระดบต าบล เพอเปนโครงขายการเงนระดบฐานรากใหกบประชาชนในพนทของตนเอง (เฉลยประมาณต าบลละแหง ตามความเหมาะสมของจ านวนประชากรและสภาพภมศาสตร) เพอชวยลดตนทนในการเดนทางมาใชบรการทางการเงน เพมการเขาถงบรการทางการเงนใหกบประชาชนในชนบท

๓. ควรหาแนวทางการบรณาการกองทนตาง ๆ ทมอยในชมชน ใหเกด synergy และงาย ตอการบรหารจดการ

๔. ควรจดใหมแรงจงใจทเหมาะสมส าหรบกองทนหมบานและชมชนเมอง และองคกรการเงนชมชนตาง ๆ ทไดรบการคดเลอกเขามาเปนสวนหนงของโครงขายการเงนระดบฐานราก

๕. ควรวางระบบเพอเชอมโยงสถาบนและกองทนการออมชมชนเขาดวยกนในระดบตาง ๆ ทงในระดบต าบล อ าเภอ จงหวด และอาศยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรและธนาคารออมสน ท าหนาทเปนแมขายทางการเงนหลกทจะชวยดแล เชอมโยงองคกรการเงนชมชนเหลานเขาดวยกน ตลอดจน วางระบบใหเกดเครอขายขององคกรการเงนชมชนเหลานในระดบตาง ๆ

๖. ควรขอความอนเคราะหจากภาคเอกชน คอ สมาคมธนาคารไทย ในการชวยสนบสนนการยกระดบมาตรฐานใหกบองคกรการเงนชมชนทอยในโครงขาย

๗. ควรจดตงองคกรหรอหนวยงานกลางทจะมารบผดชอบในการก าหนดยทธศาสตร แผนแมบทการพฒนาระบบการเงนฐานราก เพอชวยดแลพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากประเภทตาง ๆ ใหม ความเขมแขง สามารถพฒนาตอไปไดอยางยงยน โดยบรณาการงานของหนวยงานตาง ๆ ของภาครฐทท าอย ในปจจบนเขาดวยกน ทงในสวนของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) รวมทงกระทรวงเกษตรและสหกรณ

๘. พจารณาออกกฎหมาย “พระราชบญญตการเงนระดบฐานราก” เพอรองรบสถานะทางกฎหมาย ใหความเปนนตบคคล และเพอเปนกรอบในการก ากบดแลและด าเนนงานรวมกนของหนวยงานภาครฐและขององคกรการเงนชมชนเหลาน

๓.๒ กรอบความคดรวบยอด การปฏรประบบการเงนระดบฐานรากจะเรมจากสงทมอยในปจจบน คอ กองทนหมบานและ

ชมชนเมอง กลมออมทรพยเพอการผลต กองทนสจจะออมทรพย สหกรณประเภทตาง ๆ และกลมการออมอน ๆ โดยใชส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) รวมทงกระทรวงเกษตรและสหกรณท าหนาทเปนผบมเพาะ (incubator) ใหเกดกองทนในชมชนเหลานขน จากนนจงด าเนนการจดตงโครงขายการเงนฐานรากโดยมธนาคารออมสนและธนาคารเพอการเกษตรและ

- ๔๐ -

สหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เปนแมขายรวม โดยคดสรรองคกรการเงนชมชนทมผลการด าเนนงานด มการรวมกลมอยางเขมแขง มงเนนเรองการออม โดยเฉพาะอยางยง คดเลอกกลมทสามารถชกชวนใหสมาชกออมไดระดบหนง (ตามทจะไดตงเกณฑขน) เขาสโครงขายดงกลาวโดยใชระบบสมครใจ

แรงจงใจส าคญทจะท าใหองคกรการเงนในชมชนทมผลประกอบการด เลอกทจะเขามาอยในเครอขายมาจากสทธประโยชนทจะไดรบ อาท การไดรบความชวยเหลอในการยกระดบมาตรฐานการบญช การพฒนาโปรแกรมการธนาคารและบญชใหกบสมาชกของโครงขาย การใหเปนตวแทนในการโอนเงนระหวางเมองและพนทของตน การช าระเงน (ซงในอนาคต ดวยนวตกรรม mobile payment จะสามารถท าไดอยางกวางขวาง) การเปนนตบคคล การสามารถกยมใหกบสมาชกในเครอขายผานแมขาย การไดรบการประกนภยรายยอย การไดรบความรทางการเงน การเปนชองทางในการออมของ กอช. ผานธนาคารออมสน และ ธ.ก.ส. ซงเปนแมขาย โดยมเปาหมายทจะทยอยคดสรรองคกรการเงนในชมชนประมาณ ๓,๕๐๐ - ๗,๐๐๐ แหง ยกระดบเปนสถาบนการเงนของชมชน เขาสโครงขายการเงนระดบฐานรากใน ๑๐ ปขางหนา (ซงปจจบนทางธนาคารออมสนและ ธ.ก.ส. ไดเรมด าเนนการไปแลวบางสวน) ซงเมอเกดขนจะเปนโครงขายการเงนส าคญของประเทศทจะชวยยกระดบการเขาถงบรการทางการเงนในชนบทของไทย นอกจากน องคกรการเงนชมชนในเครอขาย จะเปนจดเชอมโยงตอไปยงกลมการออมชมชน และกองทนตาง ๆ ในพนททยงไมไดเขามาสเครอขายอกดวย

- ๔๑ -

Conceptual Design ของการปฏรประบบการเงนฐานราก

แมขายรวม ธ.ก.ส. และ ออมสน จดสรร

ก าไร บางสวน

ท างานรวมกบ

กองทนหมบานและชมชนเมองประมาณ ๘๐,๐๐๐ แหง

กองทนสจจะออมทรพย และกลมออมทรพยเพอการผลต ประมาณ ๓๐,๐๐๐ แหง

โครงขายการเงนฐานราก ๓,๕๐๐-๗,๐๐๐ แหงทวไทยใน ๑๐ ป มาตรฐานระบบบญช

Program การธนาคาร

การโอนเงน (Mobile)

ความเปนนตบคคล

การกยมขามขาย

Micro-insurance

ใหความรทางการเงน

ชองทางของ กอช.

แรงจงใจอน ๆ

ด พอใช ปรบปรง ๓๘.๘% ๕๓.๓% ๗.๘%

ระบบคดสรรโดยคดเลอก กลมทเนนการออมทสมคร

ใจ

คณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ภายใตกระทรวงการคลง รบผดชอบ

ในการขบเคลอน

ส านกงานกองทนหมบานฯ กรมการพฒนาชมชน

พอช.

สนบสนนโดย สมาคมธนาคารไทย

พรบ.

การ

เงนระ

ดบฐา

นราก

แบ

งกลม

การอ

อมชม

ชนออ

กเปน

Tier

s ตาง

ๆ เพ

อชวย

เหลอ

ตามค

วามเ

หมาะ

สม แ

ละก า

หนดใ

หมอง

คกรก

ลางท

าหนา

ทขบเ

คลอน

กระบ

วนกา

รพฒน

า

ส านก

งานก

องทน

หมบา

นฯ ก

รมกา

รพฒน

าชมช

น ก.

เกษต

รฯ แ

ละ พ

อช. ท

าหนา

ทเปน

Incu

bato

rs

กรมสงเสรมสหกรณและ กรมตรวจสอบบญช

สหกรณ

อน ๆ

สหกรณประเภทตาง ๆ ในชมชนทวประเทศ

ประมาณ ๕,๐๐๐ แหง

เชอมโยงตอไปยง กลมตาง ๆ ในพนท

กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐาน

ราก

- ๔๒ -

ในระดบนโยบายและการขบเคลอนการปฏรป จะมการออกพระราชบญญตการเงนระดบ ฐานราก (รายละเอยดและบนทกวเคราะหสรปสาระส าคญของรางพระราชบญญตการเงนระดบฐานรากปรากฏในสวนทายของรายงานการศกษาน ) เพอจดตงคณะกรรมการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ภายใตกระทรวงการคลง เพอใหงานดานระบบการเงนทงหมดของประเทศมความเชอมโยงตอเนอง โดยเฉพาะกบระบบธนาคารเฉพาะกจ สหกรณออมทรพย ประกนภย ธนาคารพาณชย และตลาดทน ซงคณะกรรมการชดน จะเปนผก าหนดแผนแมบท ยทธศาสตร และบรณาการการท างานระหวางองคกรตาง ๆ ของภาครฐเขาดวยกน ทงในสวนของส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต กรมการพฒนาชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน และกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยในกฎหมายดงกลาวจะไดรองรบความเปนนตบคคลขององคกรการเงนชมชนทเขาเปนสมาชกของโครงขาย ตลอดจนวางกรอบทเหมาะสมเพอชวยสงเสรมพฒนาองคกรการเงนในระดบฐานรากทมอยในปจจบน โดยแบงระดบออกเปน Tiers ตาง ๆ โดยในกลมการออมชมชนทอยในชวงเบองตนของการด าเนนการ จะเนนการสนบสนน สงเสรม และเมอสามารถยกระดบเขาสโครงขายการเงนฐานราก จะมการดแลก ากบเพอยกระดบมาตรฐานการด าเนนงานใหมากขนตอไป นอกจากน จะไดจดสรรก าไรของแมขายอนไดจากการด าเนนงานทเกยวเนองกบโครงขายการเงนระดบฐานรากมาเปนทนในการจดตง “กองทนพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก” เพอใชในการด าเนนการสงเสรมและพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากอกดวย ซงจะชวยใหเงนของประชาชนในระดบฐานรากยงคงอยในชมชนและเปนประโยชนตอการยกระดบชวตของประชาชนในชมชน

- ๔๓ -

ภาคผนวก ค

แผนแมบทการเงนระดบฐานราก

๑. บทน า

องคกรการเงนระดบฐานราก เรมตนจากการรวมตวกนของประชาชนดวยความสมครใจ เพอรวมมอกนบนหลกการพงพาตนเองและชวยเหลอซงกนและกนในการแกปญหาดานการเงนของคนในชมชน โดยเฉพาะในกลมคนทไมสามารถเขาถงบรการของระบบการเงนพาณชยทวไปได เนองจากไมมหลกทรพยไป คาประกนเงนกหรอไมอยในเงอนไขขอกาหนดของสถาบนการเงนเหลานน สถานการณดงกลาวจงเปนสาเหตสาคญทผลกดนใหคนเหลานนตกอยในสถานะลาบากมากขน เนองจากตองหนไปพงพงแหลงเงนทนนอกระบบทคดดอกเบยในอตราสง และกอใหเกดภาระหนสนพอกพนมากขนจนไมสามารถแกไขไดดวยตนเองเปนจานวนมาก ดงนน ปจจบนประชาชนในชมชนตาง ๆ จานวนมากทไมสามารถเขาถงระบบการเงนพาณชยทวไป จงไดรวมกลมจดตงเปนองคกรการเงนระดบฐานรากเพอใหความชวยเหลอแกสมาชกในกลมหรอชมชน โดยมหลกการดาเนนงานคลาย ๆ กนกลาวโดยทวไป คอ จะรบฝากเงนจากสมาชกในลกษณะของการออม และนาเงนฝากเหลานนไปปลอยกใหกบสมาชกทมความตองการใชเงน เพอนาไปประกอบอาชพหรอนาไปปลดหนเงนกนอกระบบ องคกรการเงนระดบฐานรากสามารถแบงไดเปน ๒ กลม คอ กลมทมความเขมแขงและสามารถชวยเหลอตนเองได และกลมทตองการความชวยเหลอจากภายนอก

ประโยชนขององคกรการเงนระดบฐานรากตอระบบเศรษฐกจและสงคมนนมหลายดาน เชน สงเสรมใหมการจดการทางการเงนอยางมประสทธภาพ สงเสรมวนยดานการออม เพมโอกาสของสมาชกขององคกรการเงนระดบฐานรากทจะไดรบความสะดวกในการฝากเงนและสามารถกเงนไดโดยไมตองนาหลกทรพยมาคาประกน และยงมอตราดอกเบยทเหมาะสมเมอเทยบกบอตราดอกเบยเงนกนอกระบบ รวมทงยงมการจดสวสดการในเรองตาง ๆ ใหกบสมาชก เชน สวสดการดานการรกษาพยาบาลและการจดกจกรรมทางสงคม ทสอดคลองกบวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณทองถน ตลอดจนชวยเสรมใหกลไกตลาดสมบรณ ชวยขบเคลอนใหประชาชนในชนบทมชวตความเปนอยดขน และทสาคญ คอ เสรมสรางวนยทางการเงนใหกบประชาชนในชนบท สงผลใหเศรษฐกจฐานรากมความเขมแขง

องคกรการเงนระดบฐานรากเรมมาจากความตองการของชมชนในการดาเนนชวตและพฒนาคณภาพชวตของผคนในชมชนซงมความแตกตางกนไปตามประเพณและความเชอในแตละทองถน ใหสามารถพงพาตนเองได เพราะฉะนนการดาเนนการใด ๆ รวมทงความพยายามทจะสงเสรมการพฒนาความเขมแขงขององคกรการเงนระดบฐานรากนน จะตองดารงไวซงปรชญา ภมปญญา และคณคาของทองถนเปนหลก

๒. เหตผลความจ าเปน

ในประเทศไทยมบรการทางการเงนสาหรบประชาชนและชมชนในระดบฐานรากอยเปนจานวนมากและมลกษณะและวตถประสงคทแตกตางกน ซงสามารถแบงออกไดเปน ๓ กลม คอ

๑. กลมในระบบ ไดแก สถาบนการเงนทมกฎหมายรองรบ เชน ธนาคารพาณชย และสถาบนการเงนเฉพาะกจของรฐ ทรบฝากเงนและใหสนเชอแกบคคลทวไป ๒. กลมกงในระบบ ไดแก สถาบนทมวตถประสงคในการสงเสรมการออมและการใชเงนทนภายในชมชนโดยภาครฐเปนผใหการสนบสนนในการ

- ๔๔ -

จดต ง อนประกอบดวยสหกรณ กลมออมทรพย เ พอการผลต และกองทนหมบานและชมชนเมอง ๓. กลมพงตนเอง มวตถประสงคในการออมและใหบรการทางการเงนภายในชมชนโดยการจดตงของชมชนเอง อนประกอบดวยองคกรการเงนทไมใชสถาบนการเงนหรอกลมในระบบชมชน

ทงน องคกรการเงนระดบฐานรากทแผนแมบทการเงนระดบฐานรากมงเนนสงเสรม หมายถง กลมกงในระบบและกลมพงตนเอง ประกอบดวย สหกรณ สหกรณเครดตยเนยน กองทนหมบาน กลมออมทรพยเพอการผลตและกลมออมทรพยทวไป ซงการบรหารจดการมทงทเปนไปตามหลกเกณฑของทางราชการ และทประชาชนในชมชนรวมกนกาหนดขน ซงหลกเกณฑดงกลาวไมครอบคลมถงเกณฑความมนคงทางการเงน จงสงผลใหการดาเนนงานมทงทเขมแขงและทยงไมเขมแขงเพยงพอ ซงกลมการเงนยงไมเขมแขงเพยงพอเหลานอาจจะกอใหเกดปญหาในสงคมชนบท ในกรณองคกรทางการเงนระดบฐานรากทยงไมเขมแขงเพยงพอประสบปญหาพรอมกนจานวนมาก จะทาใหระบบเศรษฐกจฐานรากเสยหายและกอใหเกดปญหาอนๆ ตามมาไดอก จงจาเปนตองหาแนวทางสงเสรมหรอสรางความเขมแขงใหแกองคกรการเงนระดบฐานรากเหลาน

เนองจากแนวนโยบายของรฐบาลมงเนนทจะสงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากเปนกลไกสาคญในการพฒนาขดความสามารถของชมชน โดยองคกรการเงนระดบฐานรากอยบนพนฐานของการดาเนนงานดวยตนเอง มการเชอมโยงเปนเครอขายเพอเกอกลชวยเหลอกนและกนเพอพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากไปสระบบการเงนระดบชาต เพอการบรรลเปาหมายการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ จงจาเปนทตองมกรอบทศทางในการใหการสนบสนนสงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากมศกยภาพและมความเขมแขง ดงนน แผนแมบทการเงนระดบฐานรากนจงมจดมงหมายสาคญทจะกาหนดกรอบแนวคดของการพฒนาระบบการเงนระดบฐานราก ยทธศาสตร และแนวทางการพฒนาททกสวนทเกยวของจะไดรบรและนาไปใชเปนแนวทางการกาหนดแผนงานโครงการทจะจดสรรงบประมาณ กาลงคนในการใหการสนบสนน ไดอยางถกตองเหมาะสม เพอการบรรลเปาหมายในระยะเวลาทกาหนด ตลอดจนการกาหนดแนวทางและมาตรการอนจะนาไปสการทางานรวมกนของหนวยงานภาครฐในการสงเสรมการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากไปในทศทางทชมชนตองการ ซงเปนการวางรากฐานทางเศรษฐกจของประเทศใหเขมแขงและเตบโตอยางยงยน

๓. แนวคดเชงยทธศาสตร

การพฒนาประเทศตอไปอยางยงยนนน มปจจยในความสาเรจคอการสงเสรมใหคนไทยสามารถบรการจดการตนเองไดในทกระดบ ซงสอดคลองกบแนวนโยบายรฐบาลทสงเสรมการใหโอกาสแกชมชนทองถนในการพฒนาตนเอง โดยทงนภาครฐพรอมทจะสนบสนนในทกดาน รวมถงดานแหลงเงนทน สงเสรมการวเคราะหวจยดานการผลตและการตลาด โดยมแนวคดในการพฒนาบนพนฐานของความเชอดงตอไปน

๓.๑ ประเทศไทยจะพฒนาไปไดอยางมนคงแขงแกรงกตอเมอประชาชนระดบฐานราก มคานยมในการสงเสรมการออม การประหยด และสามารถบรหารจดการได ดวยตนเองและดารงไวซง ภมปญญาและวฒนธรรมทองถน เพอใหมการประสานสายใยในชมชนและนาไปสความมนคงทางสงคม อนจะทาใหชมชนและประเทศชาตสามารถทนทานตอกระแสความเปลยนแปลงจากภายนอกในยคโลกาภวฒน สามารถพฒนาตอไปไดอยางสมดลและยงยน

๓.๒ คนในชมชนสามารถพฒนาไปสการพงตนเอง และมศกยภาพเพยงพอทจะชวยเหลอเกอกลระหวางคนในชมชนและระหวางชมชนกบชมชนซงจะนาไปสการเชอมประสานและเปน สวนหนงของกระบวนการพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคมของทงประเทศรวมกน

- ๔๕ -

๓.๓ บทบาทของภาครฐในการสงเสรมความมนคงขององคกรชมชนระดบฐานราก ควรมงสงเสรมสภาพแวดลอมในการพฒนาคณภาพชวตตามความตองการในแตละทองถนและเปดโอกาสใหประชาชนในทองถนแสวงหาและแลกเปลยนเรยนรภายในชมชน รวมถงการแลกเปลยนความรระหวางชมชนกบภาคทเกยวของซงจะสงผลใหมการรวมกนพฒนาขดความสามารถทางเศรษฐกจและสงคม

๓.๔ ในการพฒนาศกยภาพองคกรการเงนระดบฐานราก ควรสงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากมอสระในการตดสนใจแตยงคงมงสงเสรมใหสอดคลองกบกฎระเบยบของสงคม ดงนน หากจาเปนจะตองมความสมพนธกบบคคล ชมชน หรอหนวยงานอน ซงมกฎระเบยบเปนมาตรฐานของสงคมหรอของประเทศกจะตองมงสงเสรมองคกรเหลานนสามารถปฏบตตามกฎระเบยบตาง ๆ ไดอยางถกตอง

๔. วตถประสงคของแผนฯ

๔.๑ กาหนดและเสนอแนวนโยบายทชดเจนในการสงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากเปนเครองมอหลกของชมชนในการพฒนาขดความสามารถของชมชน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการสบสานศลปวฒนธรรม และขนบธรรมเนยมของทองถนอนเปนสงมคณคายงของชาต โดยใหชมชนเปนศนยกลางและเปนกาลงสาคญของการพฒนา

๔.๒ มกรอบการดาเนนการทชดเจนสาหรบหนวยงานทเกยวของในการสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานรากใหสามารถกาหนดแนวนโยบายในทศทางทสอดคลองกนและลดการทางานซาซอนของภาครฐ

๔.๓ มงสงเสรมการชวยเหลอกนระหวางองคกรกรเงนระดบฐานราก โดยมจดประสงคเพอรอยรดเครอขายความมนคงและยงยนระดบชาตในทสด

๕. เปาหมายของแผนฯ

๕.๑ องคกรการเงนระดบฐานรากมคณภาพและสามารถจดการระบบการเงนและสวสดการชมชนแกชมชน เปนกลไกในการรณรงคใหประชาชนมวนยในการออมและการบรโภค ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง รวมทงการเขาสแหลงเงนทนไดอยางทวถง

๕.๒ องคกรการเงนระดบฐานรากสามารถอยไดดวยตนเองและบรณาการดานการเงนอยางยงยน

๕.๓ เกดการเชอมโยงเปนเครอขาย เพอใหมการเกอกลกนระหวางกลมและสระดบชาตในทศทางทเหมาะสม

๕.๔ เครอขายองคกรการเงนระดบฐานรากมศกยภาพและความเขมแขง ๕.๕ ระบบการเงนระดบฐานรากมความมนคงกาวหนา สามารถเปนรากฐานและ

องคประกอบใหระบบเศรษฐกจและสงคมในภาพรวมมความเจรญอยางสมดลและยงยน

๖. ระยะเวลาของแผนฯ

แผนแมบทการเงนระดบฐานรากเปนแผนระยะปานกลาง มระยะเวลา ๔ ป ระหวางป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๔ เพอใหหนวยงานทเกยวของนาไปใชเปนกรอบทศทางสาหรบการกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการเพอใหการสนบสนนสงเสรมองคกรการเงนฐานราก โดยไมตองทางานซาซอน ซงจะสงผลใหการใชงบประมาณเปนไปอยางมประสทธภาพยงขน

- ๔๖ -

๗. องคประกอบของแผนฯ

แผนแมบทการเงนระดบฐานรากจะประกอบดวย ๓ สวนหลกคอ สวนท ๑ บทวเคราะหสภาวะปจจบนและความตองการของระบบการเงนระดบฐานราก สวนท ๒ บทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคในการสนบสนน สวนท ๓ แผนสนบสนนการพฒนาการเงนระดบฐานรากของภาครฐและภาค (Synergy)

สวนท ๑ บทวเคราะหสภาวะปจจบนและความตองการของระบบการเงนระดบฐานราก

จากทไดกลาวมาขางตนวาแผนแมบทการเงนระดบฐานรากจะมงเนนสงเสรมองคกรการเงนระดบฐานราก ๒ กลม ประกอบดวย ๑) กลมกงในระบบ เชน สหกรณ เครดตยเนยน และ ๒) กลมพงตนเอง เชน กลมออมทรพยตาง ๆ แตเนองจากสถานภาพและความตองการในการสงเสรมและพฒนาของทง ๒ กลมยงมความแตกตางกน จงจาเปนตองกาหนดกรอบแนวทางทแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยงสหกรณและเครดตยเนยน ซงมหนวยงานกากบดแลมกฎหมายรองรบสถานภาพและมการดาเนนงานทเปนระบบ ซงสรปภาพโดยรวมไดดงน สหกรณและกลมเกษตรกร

สหกรณและกลมเกษตรกรไทย ป ๒๕๔๘ รวม ๑๔,๖๕๐ แหง แยกเปนสหกรณ ๗,๒๔๔ แหงและกลมเกษตรกร ๗,๔๐๖ แหง สมาชกทงสน ๙.๖ ลานคน คดเปนรอยละ ๑๔.๘๒ ของประชากรทวประเทศ แยกเปนสมาชกอยในภาคเกษตร ๖.๔ ลานคน นอกภาคเกษตร ๓.๒ ลานคน พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจานวนสมาชกอยมากทสดถงรอยละ ๓๕.๔๑ ของสมาชกสหกรณ และกลมเกษตรกรทวประเทศ

สหกรณ/กลมเกษตรกร ทวราช

อาณาจกร กรงเทพและ ปรมณฑล

กลาง เหนอ ตะวนออก เฉยงเหนอ

ใต

รวมสหกรณ (แหง) ๗,๒๔๔ ๙๕๐ ๑,๒๘๕ ๑,๓๗๕ ๒,๒๔๒ ๑,๓๙๑ การเกษตร ๔,๓๕๖ ๖๒ ๖๕๘ ๘๙๑ ๑,๗๑๕ ๑,๐๑๐ ประมง ๑๘๔ ๘ ๓๕ ๑๒ ๒๑ ๒๘ นคม ๙๖ ๙ ๒๙ ๒๘ ๑๑ ๑๙ รานคา ๓๕๑ ๗๒ ๘๙ ๕๖ ๗๑ ๖๓ บรการ ๗๐๒ ๒๑๒ ๑๓๑ ๑๓๔ ๑๔๕ ๘๐ ออมทรพย ๑,๒๔๒ ๕๑๓ ๒๔๓ ๑๕๓ ๑๘๖ ๑๔๗ เครดตยเนยน ๓๙๓ ๕๔ ๑๐๑ ๑๐๑ ๙๓ ๔๔ รวมกลมเกษตรกร (แหง) ๗,๔๐๖ ๓๑๖ ๑,๕๑๐ ๑,๘๑๐ ๒,๘๑๒ ๙๐๘ รวมทงสน (แหง) ๑๔,๖๕๐ ๑,๒๕๖ ๒,๗๙๖ ๓,๒๔๕ ๕,๐๕๔ ๒,๒๙๙ จานวนสมาชก (คน) ๙,๖๓๕,๙๑๕ ๑,๖๘๘,๑๑๔ ๑,๔๙๑,๒๑๔ ๒,๘๓๔,๒๔๔ ๓,๔๑๒,๔๖๖ ๑,๐๓๙,๘๗๗

ธรกจหลกของสหกรณและกลมเกษตรกร รบฝากเงน : ณ สนป ๒๕๔๘ มยอดเงนฝากจานวนกวา ๑๗๙,๓๘๘ ลานบาท ซงในป ๒๕๔๘ เงนฝากขยายตวรอยละ ๑๒ และในรอบ ๓ ป (๒๕๔๖ – ๒๕๔๘) มอตราเพมขนอยางตอเนอง จาก ๑๔๔,๖๔๙ ลานบาท ในป ๒๕๔๖ มาอยท ๑๗๙,๓๘๘ ลานบาท ในป ๒๕๔๘ และคาดวาในป ๒๕๔๙ จะยงคงเพมขนอยในเกณฑสงอยางตอเนอง

- ๔๗ -

สนเชอ : ณ สนป ๒๕๔๘ ยอดสนเชอคงคางจานวนกวา ๕๕๙,๓๕๘ ลานบาท ซงในป ๒๕๔๘ สนเชอเตบโตรอยละ ๘ และในรอบ ๓ ป (๒๕๔๖ - ๒๕๔๘) มการขยายตวอยางตอเนองมาโดยตลอดจาก ๔๕๓,๕๖๓ ลานบาท ป ๒๕๔๖ มาอยท ๕๕๙,๓๕๘ ลานบาท ในป ๒๕๔๘ และคาดวาในป ๒๕๔๙ จะยงคงเพมขนอยในเกณฑสงอยางตอเนอง การจดหาสนคามาจ าหนาย : มมลคากวา ๓๓,๔๕๐ ลานบาท ณ สนป ๒๕๔๘ ธรกจจดซอสนคาอปโภค/บรโภคมาจาหนายใหแกสมาชก เตบโตรอยละ ๒๐ และในรอบ ๓ ป (๒๕๔๖ - ๒๕๔๘) เพมขนอยางตอเนองจาก ๒๔,๓๐๙ ลานบาทในป ๒๕๔๖ มาอยท ๓๓,๔๕๐ ลานบาท ในป ๒๕๔๘ และคาดวาในป ๒๕๔๙ จะยงคงเพมขนอยในเกณฑสงอยางตอเนอง รวบรวมผลตผลเพอจ าหนาย : ณ สนป ๒๕๔๘ มมลคากวา ๓๘,๕๑๔ ลานบาท ซงในป ๒๕๔๘ มการขยายตวสงถงรอยละ ๓๒ และในรอบ ๓ ป (๒๕๔๖ - ๒๕๔๘) ขยายตวเพมขนอยางตอเนองจาก ๒๓,๖๒๔ ลานบาท ในป ๒๕๔๖ มาท ๓๘,๕๑๔ ลานบาท ในป ๒๕๔๘ และคาดวาในป ๒๕๔๙ จะยงคงเพมขนอยในเกณฑสง อยางตอเนอง

- ๔๘ -

การใหบรการ : ในป ๒๕๔๘ มมลคากวา ๑,๕๕๖ ลานบาท ซงเปนธรกจใหบรการทวไปแกสมาชก โดยในรอบ ๓ ป (๒๕๔๖ - ๒๕๔๘) มการขยายตวเพมขนอยางตอเนองมาโดยตลอดจาก ๑,๑๑๐ ลานบาท ในป ๒๕๔๖ มาท ๑,๕๕๖ ลานบาท ในป ๒๕๔๘ และคาดวาในป ๒๕๔๙ จะยงคงเพมขนอยางตอเนอง

ฐานะและการด าเนนงานของระบบสหกรณ

๑. ความเพยงพอของเงนทนตอความเสยง สถาบนสหกรณและกลมเกษตรกรไทยมทนดาเนนงานกวา ๗๒๓,๖๐๔ ลานบาท แยกเปนแหลงทนภายในรอยละ ๘๒.๙๐ และทนภายนอกรอยละ ๑๗.๑๐ หากพจารณาถงความเขมแขงและเพยงพอตอความเสยงของเงนทนนบวาไมเสยง เนองจากมหนสนทงสนตอทนของสถาบนเพยง ๐.๙๖ เทา และมทนสารองตอสนทรพยทงสน ๐.๐๕ เทา มอตราผลตอบแทนตอสวนของทนรอยละ ๖.๙๔

๒. คณภาพสนทรพย เงนทนดาเนนงานสวนใหญลงทนไปกบการใหสนเชอและใหเครดตการคามากทสดกวา ๕๘๙,๓๔๑ ลานบาท หรอรอยละ ๘๑.๔๔ ของสนทรพยทงสน และเปนหนทไมกอใหเกดรายได (NPL) ถงรอยละ ๓๑.๖๑ ของหนถงกาหนดชาระ และมอตราผลตอบแทนตอสนทรพยเพยงรอยละ ๓.๕๘ ซงนบวาอยในเกณฑคอนขางตาและสงผลตอฐานะทางการเงนของสหกรณ ดงนน สหกรณจงจาเปนตองมระบบในการบรหารจดการลกหนใหมประสทธภาพยงขน เพอใหมอตราผลตอบแทนทสงขน

๓. ความสามารถในการบรหารจดการ สหกรณดาเนนธรกจใหบรการสมาชก ๕ ดานมมลคารวม ณ สนป ๒๕๔๘ กวา ๘๑๒,๒๖๖ ลานบาท ประกอบดวยธรกจใหเงนกยม ๕๕๙,๓๕๘ ลานบาท รองลงมา ธรกจการรบฝากเงน ๑๗๙,๓๘๘ ลานบาท รวมผลผลต/ผลตภณฑ ๓๘,๕๑๔ ลานบาท จดซอสนคามาจาหนาย ๓๓,๔๕๐ ลานบาท และธรกจใหบรการอน ๑,๕๕๖ ลานบาท ตามลาดบ โดยรวมสมาชกจะใหความสาคญ กบธรกจสนเชอมากทสดถงรอยละ ๖๘.๘๖

๔. ความสามารถในการท าก าไร ป ๒๕๔๘ ถอวาประสบความสาเรจมกาไรมากกวาขาดทน คอ มกาไร ๖,๙๓๑ แหง เปนเงนกวา ๒๕,๑๙๐ ลานบาท ขาดทน ๒,๗๒๔ แหง เปนเงนกวา ๖๐๔ ลานบาท อก ๘๗๒ แหงไมดาเนนงาน และมรายไดรวมเฉลยตอสมาชก ๑๒,๒๓๗ บาทตอคน คาใชจายรวมเฉลยตอสมาชก ๙,๖๘๖ บาทตอคนและมกาไรเฉลยตอสมาชก ๒,๕๕๒ บาทตอคน แมโดยรวมองคกรจะมความสามารถทากาไรได แตหากพจารณาเปรยบเทยบสดสวนของเงนออมเฉลย ๕๓,๙๔๖ บาทตอคนกบหนสนเฉลย ๖๐,๕๐๗ บาทตอคน มความไมสมดลกน เงนออมนอยกวาหนสน ประกอบกบในรอบปมอตราการกยมเงนของสมาชกเพมขน ซงเปนการสะทอนถงกาลงความสามารถชาระหนของสมาชกในอนาคต ทอาจสงผลกระทบตอการบรหารงานของสถาบน รวมถงตองระมดระวงในเรองของคาใชจายใหเหมาะสมเพราะมอตราคาใชจายรวมตอรายไดคอนขางสง โดยเฉพาะภาคเกษตรมอตราคาใชจายตอรายไดสงถงรอยละ ๙๗.๖๓

๕. สภาพคลองทางการเงนอยในระดบต า คอ มสดสวนของสนทรพยหมนเวยนนอยกวาหนสนหมนเวยนในอตราท ๐.๖๘ เทา แตอยางไรกตาม สนทรพยหมนเวยนสวนใหญเปนลกหน ดงนนการ แปรสภาพเปนเงนสดจงขนอยกบประสทธภาพในการบรหารลกหนเปนสาคญ มลกหนเงนกระยะสนทชาระหนไดตามกาหนด คดเปนรอยละ ๖๘.๓๙ ของลกหนทถงกาหนดชาระทงสน

๖. ผลกระทบของธรกจ ในป ๒๕๔๘ ปจจยเสยงตาง ๆ เขามาอยางตอเนองตงแตตนป เปนตนมา ทงราคานามนและการปรบตวสงขนอยางตอเนองของอตราดอกเบย รวมทงปญหาความไมสงบใน ๓ จงหวดชายแดนภาคใต ภยแลง ภยธรรมชาต และไขหวดนก ซงมสวนสงผลใหเกดการชะลอตวทางเศรษฐกจบาง จงตองเฝาระมดระวง และตดตามดแลสถานการณอยางใกลชด พรอมกบความพยายามในการสรางวน ยทางการเงนและการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหมากขน

- ๔๙ -

ผลการด าเนนงานของสถาบนทประสบความส าเรจมก าไรและประสบผลการขาดทน รอบป ๒๕๔๘

สหกรณ/กลมเกษตรกร ประสบสาเรจมกาไร ประสบผลการขาดทน รวม รอยละ

(แหง) (%) (แหง) (%) (แหง) (%) รวมสหกรณ (แหง) ๔,๓๓๐ ๖๒.๔๗ ๑,๓๘๗ ๕๐.๙๒ ๕,๗๑๗ ๕๙.๒๑ การเกษตร ๒,๓๓๒ ๓๓.๖๕ ๑,๑๑๒ ๔๐.๘๒ ๓,๔๔๔ ๓๕.๖๗ ประมง ๒๕ ๐.๓๖ ๓๘ ๑.๔๐ ๖๓ ๐.๖๕ นคม ๕๙ ๐.๘๕ ๒๙ ๑.๐๖ ๘๘ ๐.๙๑ รานคา ๑๗๔ ๒.๕๑ ๓๐ ๑.๑๐ ๒๐๔ ๒.๑๑ บรการ ๓๓๔ ๔.๘๒ ๑๒๗ ๔.๖๖ ๔๖๑ ๔.๗๗ ออมทรพย ๑,๑๐๕ ๑๕.๙๔ ๑๕ ๐.๕๕ ๑,๑๒๐ ๑๑.๖๐ เครดตยเนยน ๓๐๑ ๔.๓๔ ๓๖ ๑.๓๒ ๓๓๗ ๓.๔๙ รวมกลมเกษตรกร ๒,๖๐๑ ๓๗.๕๓ ๑,๓๓๗ ๔๙.๐๘ ๓,๙๓๘ ๔๐.๗๙ รวมทงสน ๖,๙๓๑ ๑๐๐.๐๐ ๒,๗๒๔ ๑๐๐.๐๐ ๙,๖๕๕ ๑๐๐.๐๐ รอยละ (%) ๗๑.๗๙ ๒๘.๒๑ ๑๐๐.๐๐

คณภาพของสถาบนสหกรณและกลมเกษตรกร

คณภาพการควบคมภายในของสถาบนสหกรณและกลมเกษตรกรไทยสวนใหญมระดบ ด - ดมากรอยละ ๔๓.๐๘ ระดบมาตรฐานรอยละ ๒๗.๒๘ และอกรอยละ ๒๙.๖๔ ระดบตากวามาตรฐาน เนองจากสวนใหญขาดพนกงานบญชรอยละ ๗๑.๐๘ โดยเฉพาะกลมเกษตรกรเกนกวาครงไมมพนกงานบญช สงผลตอประสทธภาพ การบรหารองคกรขาดความตอเนอง และขาดขอมลเพอการบรหารงานทถกตองครบถวน ทนเหตการณประกอบการตดสนใจ การกาหนดนโยบายและแผนงานควรตองปรบปรง แกไข และพฒนาระบบการควบคมภายในใหมประสทธภาพ เพอปองกนปญหาทอาจเกดขน อนจะสงผลกระทบตอฐานะและการดาเนนงานของสหกรณในอนาคต

- ๕๐ -

แนวโนม ป ๒๕๔๙

ป ๒๕๔๙ คาดวา สถาบนสหกรณและกลมเกษตรไทยจะสามารถเดนหนาตอไปไดบนพนฐานทแนนขน ตอเนองจากป ๒๕๔๘ โดยพจารณาขอมลอตราการเตบโตของจานวนสมาชก ทนของสถาบน ธรกจ รายไดและกาไร ในรอบ ๕ ป (พ.ศ. ๒๕๔๔ - ๒๕๔๘) พบวา มอตราเพมขนตอเนองทกป และมทศทางการเตบโต ไปในทางเดยวกน โดยมอตราการเตบโตเพมขนรอยละ ๒.๙๕, ๑๑.๕๕, ๑๖.๐๕, ๖.๐๒ และ ๐.๕๖ ตามลาดบ มลคาของธรกจมอตราการเตบโตเพมขนสงสด จาก ๕๖๑,๑๕๕ ลานบาทตอป ในป ๒๕๔๔ เปน ๘๑๒,๒๖๖ ลานบาทตอป ในป ๒๕๔๘ คาดวาในป ๒๕๔๙ จะมอตราเพมขนจากป ๒๕๔๘

จากขอมลภาพรวมของกลมกงในระบบ ซงประกอบดวย สหกรณและกลมเกษตรกร จะเหนไดวา สหกรณและกลมเกษตรกรสวนใหญมคณภาพในการบรหารจดการในระดบทดและประมาณรอยละ ๒๙.๖๔ อยในระดบตากวามาตรฐาน ซงปญหาสวนใหญเปนปญหาเรองการบรหารจดการ เชน ดานบคลากร ทมความรดานบญช ดานการบรหารจดการทางการเงน ซงในการสงเสรมและพฒนากลมกงในระบบสามารถดาเนนการไดโดยหนวยงานทเกยวของ เชน กรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ ดงนน แผนแมบทการเงนระดบฐานรากจะมงเนนการสงเสรมและพฒนากลมพงตนเองเปนหลก

กลมพงตนเอง

ความเปนมาขององคกรการเงนชมชน การทคนกลมใหญของประเทศไมมเงนทนของตนเอง ขาดโอกาสทจะเขาถงแหลงเงนทนใน

ระบบ เนองจากมอาชพ รายไดไมแนนอน ขาดหลกทรพยคาประกน ขนตอนการเขาถงบรการยงยากซบซอน ทาใหตองพงแหลงเงนกนอกระบบ ซงอตราดอกเบยสง ชมชนหลายแหงจงไดคดตงกองทน/กลมออมทรพยของตนเองขนมา ทา “ทานบ” กนเงนของชมชนไวภายในหมบาน/ชมชน ทสมาชกไดมาออม/กยมไปใชประโยชน

จากจดเรมตนของกลมออมทรพยทชวยใหสมาชกไดมการออมรวมกน และมแหลงเงนกยมภายในชมชน ไดนาไปสการพฒนาของชมชนในดานอน ๆ ตดตามมามากมาย อกทงกลมออมทรพยเปนเครองมอสาคญในการ “รวมคน รวมเงน รวมคด” ทาใหคนในชมชนไดมาพดคยแลกเปลยนเรยนรรวมกนและการมเงนทนของชมชนเอง ยงทาใหชมชนสามารถคดรเรม ตดสนใจในการกาหนดทศทาง กจกรรมการพฒนาดานตาง ๆ ไดดวยตนเอง มความสามารถในการบรหารจดการ โดยเรมจากกจกรรมออมทรพยไดขยายไปส การพฒนาดานตาง ๆ เชน การพฒนาอาชพรายได/ธรกจชมชน สวสดการชมชน การพฒนาทอยอาศยและสงแวดลอมฯลฯ ถอไดวากลมออมทรพยหรอองคกรการเงนชมชนเปนฐานกองทนการพฒนาเพอการพงตนเองของชมชน

กองทน กลมออมทรพย หรอทเรยกรวม ๆ วา “องคกรการเงนชมชน” เกดขนมาตงแตป ๒๕๐๘ ทเกดจากการรวมตวกนของชมชนหรอโดยการรเรมของผนาชมชน องคกรการเงนรปแบบตาง ๆ ของชมชนไดขยายตวเรวขน เชน ในชมชนเมอง กทม. ไดเกดกลมออมทรพยตาง ๆ และในชนบทไดเกดธนาคารขาว กลมสมนไพร กลมอาชพ และกลมสจจะสะสมทรพย เปนตน

ปจจบนมองคกรการเงนระดบฐานรากแบบพงตนเองประมาณ ๔๘,๗๗๔ กลม สมาชกรวมประมาณ ๙,๐๔๓,๘๖๙ คน เงนออมรวมประมาณ ๑๓,๑๒๖ ลานบาท (ขอมล ณ มกราคม ๒๕๕๐) สรปไดดงน

- ๕๑ -

กลมธรกจชมชนและอาชพ ๑๖,๒๗๖ องคกร สมาชกรวม ๑.๒๕ ลานราย เงนออมรวม ๘๓๑ ลานบาท

กลมวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ๑,๖๗๑ องคกร สมาชกรวม ๘๔,๑๔๓ ราย เงนออมรวม ๑๖๔ ลานบาท

กลมสวสดการ ๓,๘๔๓ องคกร สมาชกรวม ๙๙๐,๕๕๔ ราย เงนออมรวม ๑๔๑ ลานบาท กลมสงแวดลอมและทรพยากร ๒,๖๒๗ องคกร สมาชกรวม ๑๖๕,๙๗๓ ราย เงนออมรวม

๒๕๓ ลานบาท กลมองคกรการเงน ๒๓,๖๖๑ องคกร สมาชกประมาณ ๖.๕ ลานราย เงนออมประมาณ

๑๑,๙๑๔ ลานบาท กลมอน ๆ จานวน ๖๙๖ องคกร สมาชก ๘๔,๐๖๘ คน เงนออมประมาณ ๒๒.๔๙ ลานบาท

การระดมความเหน

ผลจากการศกษาและการจดเวทระดมความคดเหนรวมกบภาคทเกยวของในพนทเกยวกบแนวทางการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากพบวา ปญหาและความตองการความชวยเหลอหรอการสนบสนนจากภาครฐของแตละกลมจะมความแตกตางกนไปตามวตถประสงคของการรวมกลม ปญหาทประสบ ศกยภาพในการแกปญหาของแตละกลม นอกจากน ขนบธรรมเนยมประเพณและความเชอของประชาชนใน แตละพนทยงมความแตกตางกนอกดวย

ในแงความตองการขององคกรการเงนระดบฐานรากตาง ๆ นน สามารถจาแนกไดตามความเขมแขงของแตละกลม กลาวคอ องคกรทมความเขมแขงสวนใหญจะตองการการสนบสนนจากภาครฐในสวนทคอนขางซบซอน เชน สถานะขององคกรเยยงนตบคคลแตไมตองการอยภายใตกฎเกณฑเดยวกนกบนตบคคลทวไป เปนตน สวนองคกรทเพงรวมตวกนหรอองคกรทยงไมเขมแขงจะตองการความชวยเหลอดานพนฐานเปนสวนใหญ เชน การสนบสนนดานเงนทน การสนบสนนดานความร แนวทางในการประกอบอาชพ และสนบสนนการสรางเครอขายเพอชวยเหลอกนและกน

ประเดนทสาคญคอ องคกรการเงนระดบฐานรากโดยทวไปจะหลกเลยงการจดตงองคกรใหอยในระบบการกากบสถาบนการเงนทวไป เพราะไมตองการถกควบคมโดยภาครฐหรอดาเนนการทไมสอดคลองกบวฒนธรรมทองถน ทงน องคกรตองการทจะกาหนดวตถประสงค หลกเกณฑการดาเนนงานและกฎระเบยบดวยตนเอง หรออกนยหนงคอ ตองการบรหารตนเอง จงมไดมวตถประสงคในการพฒนาศกยภาพเพอเขาสระบบการเงนพาณชย แตตองการเพยงความสามารถทจะชวยเหลอตนเอง และมความเปนอยทดขนอยา งมอสระ โดยตองพงระบบการเงนพาณชยนอยทสดหรอพงพาเพยงเทาทจาเปนเทานน

นอกจากขอมลท ไดรบจากการจดเวทระดมความคดเหนในแตละพนทยงไดรวบรวม องคความรและประสบการณจากผเชยวชาญในเรองดงกลาวจากทงภาครฐ เอกชน นกวชาการ และผนาชมชน เพอใหสะทอนปญหาแนวคดจากทกกลมคนในสงคม เพอใหการจดทาแผนแมบทการเงนระดบฐานรากมความเหมาะสมและเปนทยอมรบของสงคม ซงสามารถแบงขอมลออกไดเปน ๓ ดานคอ ความเหนของประชาชนในพนท ความเหนของหนวยงานภาครฐ และความเหนของนกวชาการและผทรงคณวฒ ซงสามารถน ามาสรปประเดนทภาคประชาชน ภาครฐ และนกวชาการมความเหนสอดคลองกน ดงน

- ๕๒ -

๑. ประเดนทภาคประชาชน ภาครฐ นกวชาการและผทรงคณวฒมความเหนสอดคลองกน จากการนาขอมลเกยวกบสภาวะปจจบนและความตองการของระบบการเงนระดบ

ฐานรากจากภาคประชาชน หนวยงานภาครฐ นกวชาการและผทรงคณวฒมาประมวลเขาดวยกน สามารถสรปเปนประเดนททง ๓ ฝายมความเหนสอดคลองกน ดงน ๑.๑ บทวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคของระบบการเงนระดบฐานราก (SWOT analysis)

๑.๑.๑ จดแขง ๑.๑.๑.๑ องคกรการเงนระดบฐานรากเปนแหลงระดมทนทงทางดานเงนออม

และทนทางสงคม เชน การออมขาว รวมทงเปนแหลงความรวมมอภายในชมชน วฒนธรรม ภมปญญาทองถน ความเอออาทรแบบระบบเครอญาต ซงมผลตอความผกพนขององคกร

๑.๑.๑.๒ องคกรการเงนระดบฐานรากเปนเครองมอในการทากจกรรมเพอนาไปสการพฒนาทางสงคม โดยเนนทความตองการของสมาชกในชมชนเปนหลกในการพฒนาและสงเสรมการพฒนาทภาครฐยงบกพรอง เชน สวสดการชมชน ๑.๑.๑.๓ องคกรการเงนระดบฐานรากทเขมแขงจะสามารถเปนกลไกสาคญในการสรางเศรษฐกจชมชนทมนคง ซงจะสงผลกระทบโดยตรงกบประชาชนสวนใหญของประเทศและเปนพนฐานทสาคญในการเจรญเตบโตของเศรษฐกจในภาพรวม ๑.๑.๒ จดออน ๑.๑.๒.๑ องคกรการเงนระดบฐานรากสวนมากยงขาดโครงสรางทเออใหเกดความยงยน กลาวคอ องคกรการเงนระดบฐานรากสวนมากมนกปราชญชมชนหรอผทคนในชมชนใหความนบถอเปนแกนกลางในการกอตงและบรหารจดการ ซงการคงอยขององคกรในลกษณะดงกลาว สวนมาก มกพงพาตวบคคลโดยไมมโครงสรางทชดเจนและไมสามารถดาเนนการตอไปไดหากจาเปนจะตองเปลยนบคคล ผเปนแกนนา ๑.๑.๒.๒ องคกรการเงนระดบฐานรากสวนมากขาดการบรหารจดการทครบถวน เชน ระบบบญชไมครบวงจรหรอขาดความโปรงใส (การทาบญชทโปรงใสไมจาเปนจะตองไดมาตรฐานสากล) และขาดกระบวนการบรหารความเสยง ๑.๑.๒.๓ องคกรการเงนระดบฐานรากสวนมากไมมสภาพเปนนตบคคล ทาใหมขอจากดในการดาเนนกจกรรมบางอยาง ๑.๑.๓ โอกาส ๑.๑.๓.๑ ประชาชนผมรายไดนอยจะมโอกาสในการเขาถงระบบทนและแหลงเงนทนมากขน เนองจากการรวมกลมเปนองคกรการเงนระดบฐานรากนอกจากจะสามารถเขาถงแหลงทนของชมชน ยงจะเสรมสรางความเขมแขงดานเงนทน ภมปญญา และการบรหารจดการ ซงตอการเชอมตอกบองคกรการเงนระดบฐานรากอนหรอสถาบนการเงนในระบบ ๑.๑.๓.๒ ปจจบนสวนตาง ๆ ระดบชาตไดหนมาเนนบทบาทของชนบทในการชวยฟนเศรษฐกจของประเทศ โดยเนนกระบวนการแบบองครวม ซงประชาชนและสถาบนทองถนเปนศนยกลางของการพฒนาและดาเนนงานรวมกบองคกรอน ๆ ในลกษณะหนสวนกบองคกรภาคเอกชนและสถาบนการศกษา ทาใหสถาบนการเงนตาง ๆ มโอกาสเขาไปมสวนรวมในการพฒนาชนบทและเพมชองทางการใหบรการมากขน

- ๕๓ -

นอกจากนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๐ มยทธศาสตรทเกยวกบองคกรการเงนระดบฐานราก ดงน

(๑) ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลและยงยน มแนวทางการสงเสรมการออมในประเทศ โดยการสงเสรมระบบสหกรณ และพฒนาองคกรการเงนฐานรากเพ อเปนทางเลอกในการออมของประชาชน รวมทงมแนวทางการเพมประสทธภาพและครอบคลมของการใหบรการของระบบการเงนฐานรากใหสามารถสนบสนนการพฒนาศกยภาพชมชนและเศรษฐกจฐานราก (๒) ยทธศาสตรการสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมใหเปนรากฐานทมนคงของประเทศ ใหความสาคญการกบเสรมสรางความมนคงในการดารงชวตของคนในชมชน และม แนวทางการพฒนาโดยสนบสนนใหชมชนมการระดมทนเพอการออมทรพยในรปแบบตาง ๆ เพอเปนแหลงทนในการพฒนาอาชพและจดสวสดการชมชนเบองตน ควบคกบสรางวนยในการใชจาย รวมไปถงการสงเสรมใหมการออมทรพยอนๆ เพอชวยลดรายจาย เพมรายได นอกจากน ในการสรางความมนคงของเศรษฐกจชมชน มแนวทางในการสงเสรมและรวมลงทนระหวางเครอขายองคกรชมชนกบองคกรปกครองทองถนหรอภาครฐ เชอมโยงการคาการลงทนระหวางเศรษฐกจชมชนกบวสาหกจขนาดกลางหรอขนาดใหญ ซงองคกรการเงนระดบฐานรากในชมชนจะมบทบาทสาคญในการสนบสนนกจกรรมเหลาน ๑.๑.๔ อปสรรค ๑.๑.๔.๑ ในบางกรณ กฎระเบยบของหนวยงานภาครฐไมสอดคลองหรอ ไมเออกบการสนบสนนการดาเนนงานและการบรหารจดการขององคกรการเงนระดบฐานราก ๑.๑.๔.๒ การสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานรากจากหนวยงานภาครฐและภาคตาง ๆ มความซบซอน ไมตอเนอง และไมมทศทางทชดเจน เพราะไมมหนวยงานกลางทาหนาทเปน ผประสานขอมลองคกรการเงนระดบฐานราก และกาหนดแนวทางการพฒนาในทศทางเดยวกน ๑.๑.๔.๓ ภาครฐและภาคขาดการเชอมโยงแลกเปลยนขอมลระหวางกน สงผลใหไมสามารถวางแผนการพฒนารวมกน นอกจากน ยงขาดการประสานงานแลกเปลยนขอมลกบองคกรการเงนระดบฐานรากแบบครบวงจร กลาวคอ หลายหนวยงานมการศกษาขอมลขององคกรการเงนระดบ ฐานรากเพอเพมความรความเขาใจเกยวกบชมชนนน ๆ แตเมอศกษาเสรจแลวกลบไมมกระบวนการสอสารถงสงทไดเรยนรมากบชมชน เพอใหทกฝายมความเขาใจทตรงกนและสามารถรวมกนพฒนาชมชนอยาง มประสทธภาพ

๑.๒ แนวคด ๑.๒.๑ ควรสงเสรมใหองคกรการเงนระดบฐานรากพงพาตนเองเปนหลกและมการบรหารจดการและควบคมดแลโดยชมชนเอง คงไวซงความเปนอสระในฐานคดของชมชนเอง การดาเนนการใด ๆ ใหเปนไปตามความตองการของชมชนโดยอยในกรอบศลธรรมอนด การพฒนาไมควรมสตรสาเรจและภาคร ฐ ไมควรแทรกแซง เวนแตกรณทองคกรการเงนระดบฐานรากใหบรการทางการเงนประเภทรบฝากจากประชาชนนอกกลม ๑.๒.๒ ผลจากการระดมความคดสวนใหญ เหนวา องคกรการเงนระดบฐานรากทมขนาดเหมาะสมทสดขณะนคอ ระดบตาบลและชมชนเพราะมลกษณะชมชน ความตองการ ปจจยการผลต ปรชญา และสภาพแวดลอมทใกลเคยงกน สงผลใหเกดประโยชนสงจากการเชอมโยงกนระหวางกลม แตตองการใหมการเชอมโยงดานเงนทนในระดบอาเภอและจงหวด โดยทงนตองคานงถงมตทางวฒนธรรม ซงจะถดถอยไปตามการเชอมโยงในระดบทกวางขวางขนเปนระดบจงหวด ระดบภาคหรอระดบประเทศ

- ๕๔ -

และพงยอมรบสภาพความเปนจรงวา องคกรชมชนบางสวนอาจไมสามารถพฒนาไปตามแผนทกาหนดเพราะปญหาหลกอยทคน ทกอยางเรยนรกนได แตรแลวอาจไมปฏบต จาเปนตองใชมตทางวฒนธรรมขดเกลาซงผลทไดจะยงยนกวา ๑.๒.๓ หนวยงานภาครฐและภาคควรปรบบทบาทจากการเปนผนาเปนผสนบสนน สงเสรมใหเกดกระบวนการพฒนาและพงพาตนเองของชมชน และเออใหเกดการเชอมโยงแลกเปลยนองคความรและเงนทนระหวางชมชน

สวนท ๒ บทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคในการสนบสนน

ปจจบนองคกรการเงนระดบฐานรากมการเชอมโยงเขากบหนวยงานภาครฐและภาคมากขน ดงนน การวเคราะหจดออน จดแขง โอกาส และอปสรรคขององคกรการเงนระดบฐานรากอยางเดยวอาจ ไมเพยงพอ การวเคราะหถงบทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคทเขาไปมในการสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานราก จงเปนสงทสาคญอกสงหนงในการนาไปสแนวทางในการดาเนนมาตรการทมประสทธภาพ โดยในการวเคราะหไดแยกออกเปนบทบาทของหนวยงานและภาคในปจจบน และบทบาทของหนวยงานและภาคในอนาคต ๑. บทบาทของหนวยงานและภาคในปจจบน

การสงเสรมหรอสรางความเขมแขงใหแกองคกรการเงนระดบฐานรากอาจกระทาไดโดยการรวมมอกนภายในภาคประชาชน อยางไรกด ภาครฐไดตระหนกถงความสาคญของการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากใหเปนไปในทศทางทชมชนตองการ ซงจะเปนการวางรากฐานทางเศรษฐกจของประเทศใหเขมแขงและเตบโตอยางยงยน ภาครฐจงพรอมทจะสนบสนนชมชนทองถนในการพฒนาตนเองในทกดาน รวมทงดานแหลงเงนทนและดานการใหบรการความรในการบรหารจดการ โดยหนวยงานภาครฐและภาคทมบทบาทในการสนบสนนการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากในปจจบนสามารถแบงตามบทบาททเกยวของเปน ๔ กลม ดงน

กลมท ๑ : สถาบนการเงนภาครฐ กลมท ๒ : หนวยงานภาครฐทใหบรการทางการเงนแตไมใชสถาบนการเงน กลมท ๓ : หนวยงานภาครฐทมบทบาทในการกากบ กลมท ๔ : หนวยงานอน ๆ ทเกยวของ หนวยงานภาครฐและภาคเหลานมบทบาทในการสงเสรมความเขมแขงขององคกรการเงน

ระดบฐานราก ดงน

กลมท ๑ : สถาบนการเงนภาครฐ

สถาบนการเงนภาครฐ ไดแก ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ธนาคารออมสน ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) และธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย (ธพว.) มบทบาทในการสงเสรมและสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานราก โดยมบทบาทหลกในการใหบรการเงนฝากและใหบรการสนเชอแกองคกรการเงนทมความพรอมและมศกยภาพ เพอใหสามารถดาเนนกจกรรมทเออประโยชนในดานการประกอบอาชพและการพฒนาชวตความเปนอยใหชมชนสามารถพงตนเองได นอกจากน สถาบนการเงนภาครฐยงใหการสนบสนนพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากในชมชนใหมความพรอมและมศกยภาพ โดยการจดการฝกอบรม สมมนา และสนบสนนดานการตลาดในชนบท

- ๕๕ -

เพอนาไปสการเชอมโยงเครอขายดานการผลตและการตลาด ซงสถาบนการเงนภาครฐแตละแหงมการกาหนดกลมเปาหมายของผรบบรการแตกตางกน โดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) มกลมเปาหมายหลก คอ เกษตรกร และประชาชนในชนบท ธนาคารกรงไทย มกลมเปาหมาย คอประชาชนรายไดปานกลาง ธนาคารออมสนมกลมเปาหมายหลก คอ ประชาชนทมรายไดตาและเยาวชน ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทยมกลมเปาหมายหลก คอ ผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ในปจจบนสถาบนการเงนภาครฐไดขยายรปแบบการดาเนนงานใหมการสนบสนนความเขมแขงดานการบรหารจดการแกองคกรการเงนระดบฐานราก และสนบสนนการฟนฟศกยภาพและคณภาพชวตของประชาชนในชนบทและชมชนเมองมากขน เชน โครงการธนาคารสหกรณใน ธ.ก.ส. โครงการสนเชอชมชนเมอง โครงการแปลงสนทรพยเปนทน นอกจากน สถาบนการเงนภาครฐยงไดเขาไปสนบสนนการจดตงองคกรการเงนระดบฐานรากในชมชน ซงเปนโครงการนารอง เชน องคกรการเงนบานสามขา - กรงไทย อ.แมทะ จ.ลาปาง องคกรการเงนชมรมรกษธรรมชาต อ.กดชม จ.ยโสธร และเครอขายองคกรการเงน ต.หวยนาขาว จ.ตราด เปนตน

กลมท ๒ : หนวยงานภาครฐทใหการสนบสนนทางการเงนแตไมใชสถาบนการเงน

หนวยงานภาครฐทใหการสนบสนนทางการเงนแตไมใชสถาบนการเงน ไดแก กองทนหมบาน (กทบ.) สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) และกรมการพฒนาชมชน (พช.) มบทบาทในการสนบสนนการเชอมโยงเครอขายองคกรการเงนระดบฐานราก การสนบสนนการพฒนาระบบขอมลและการจดการความรองคกรการเงนระดบฐานรากภายในชมชนและการสนบสนนสนเชอเพอการพฒนา นอกจากน หนวยงานภาครฐเหลานยงมหนาทในการสงเสรมกจกรรมตอยอดในชมชน เพอใหเกดการพฒนาวสาหกจชมชนทเขมแขงและการรองรบสถานภาพขององคกรการเงนระดบฐานราก เพอสงเสรมการเปนนตบคคลขององคกรและเครอขายองคกร โดยทผานมากองทนหมบานและชมชนเมอง และกรมการพฒนาชมชนเปนหนวยงานทมบทบาทสาคญในการสรางความเขมแขงในการบรหารจดการใหแกองคกรการเงนระดบฐานรากผานทางการจดฝกอบรมและการเรยนรจากองคกรตนแบบ ขณะทสถาบนพฒนาองคกรชมชนมบทบาทเปนอยางมากในการสงเสรมใหเกดการพฒนาวสาหกจชมชน และเนนการขยายกจกรรมเพอการพฒนา โดยเฉพาะดานทอยอาศย สวสดการชมชน ททากน สงแวดลอม และการแกไขปญหาหนสนของประชาชน

กลมท ๓ : หนวยงานภาครฐทมบทบาทในการก ากบ

ในปจจบนภาครฐมหนวยงานทมภารกจเกยวกบการกากบองคกรการเงนระดบฐานรากใหมการบรหารจดการเพอนาไปสการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากอยางเขมแขงและยงยนหลายหนวยงาน ไดแก สานกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) กรมสงเสรมสหกรณ (กสส.) ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) และกรมตรวจบญชสหกรณ (กตส.) ซงแตละหนวยงานมอานาจหนาทในการกากบองคกรการเงนระดบฐานรากแตกตางกนดงน กรมตรวจบญชสหกรณมบทบาทหลกในการกากบดแล และตรวจสอบบญชสหกรณและกลมเกษตรกร พรอมทงใหคาปรกษา แนะนาและถายทอดความรดานการบรหารงาน การเงนและการบญชเพอใหสหกรณ และกลมเกษตรกรมระบบการบรหารจดการทด กรมสงเสรมสหกรณใหการสนบสนนดานเงนทนปลอดดอกเบยหรอดอกเบยตาผานสถาบนเกษตรกร และใหความชวยเหลอในการลงทนกอสรางปจจยพนฐาน เพอใหเกษตรกรใชแปรรปผลผลตเพมมลคาสนคา ธนาคารแหงประเทศไทยมบทบาทหลกในการสงเสรมใหสถาบนการเงนปรบรปแบบและบทบาทการใหการบรการทางการเงนแกประชาชนระดบฐานราก และวสาหกจ

- ๕๖ -

ขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) เพอใหไดรบบรการทางการเงนอยางทวถง และสานกงานเศรษฐกจการคลงทาหนาทในการประสานงานหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของใหมการบรณาการเพอใหการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากเปนไปอยางมประสทธภาพและดาเนนไปในทศทางทสอดคลองกน

กลมท ๔: หนวยงานอน ๆ ทเกยวของ

หนวยงานอน ๆ ทเกยวของกบการสนบสนนความเขมแขงขององคกรการเงนระดบฐานราก ไดแก หนวยงานประเภทสถาบนการศกษาและองคกรทางวชาการตาง ๆ ทใหบรการทางวชาการ เพอนาไปสการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานราก เชน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยขอนแกน สถาบนราชภฏเลย มหาวทยาลยวลยลกษณ เปนตน ซงหนวยงานเหลานทาการเกบขอมลและมการเชอมโยงเพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและองคความรระหวางสถาบนการศกษาดวยกน และระหวางสถาบนการศกษากบองคกรทเกยวของอน ๆ รวมทงสถาบนการเงนและภาคเอกชน ทงน มวตถประสงคเพอทจะสรางความพรอมใหแกประชาชนในชมชนในการรองรบการพฒนาระบบทนในชมชนและสรางอดมการณทดใหแกชมชน

การวเคราะหบทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคในปจจบน

จากการวเคราะหขอมลเกยวกบบทบาทในการสนบสนนระบบการเงนระดบฐานรากทไดรบจากหนวยงานตาง ๆ (แสดงในรปภาพท ๑) หนวยงานภาครฐทกลาวมาขางตนมบทบาทในการสนบสนนระบบการเงนระดบฐานรากเปนอยางมาก ทงบทบาทในการสนบสนนการจดตงองคกรการเงนระดบฐานราก และบทบาทในดานการสรางเสรมความเขมแขงใหแกองคการการเงนระดบฐานรากดานตาง ๆ เชน การสงเสรมความเขมแขงในการบรหารจดการ การสงเสรมกจกรรมรวมกลมและกจกรรมตอยอด การสนบสนนการรบรองกลม การสงเสรมการพฒนาระบบทนในสงคม เปนตน นอกจากน ยงมบทบาทในการสนบสนนใหเกดความเชอมโยงขององคกรการเงนระดบฐานราก และบทบาทในการพยายามสรางกลไกการบรณาการการทางานของหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของทงหมดใหเปนไปในทศทางทสอดคลองกน ทงหมดนลวนแลวแตเปนสวนสาคญททาใหองคกรการเงนระดบฐานรากพฒนาไปสองคกรทมความเขมแขงและยงยน อยางไรกด เนองจากปจจบนนโยบายภาครฐมงเนนการพฒนาเศรษฐกจระดบชมชนและเนนบทบาทของชนบทและองคกรการเงนระดบฐานรากเปนศนยกลางการพฒนาและดาเนนงานในลกษณะหนสวนรวมกบองคกรอน (Strategic partner) เพอชวยพลกฟนเศรษฐกจของประเทศ ดงนน หนวยงานภาครฐและภาคหลายแหงจงเขามามบทบาทในการสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานรากใหมความเขมแขงมากขน อยางไรกด พบวา มบทบาทบางประการทมหลายหนวยงานนาไปปฏบตซงอาจกอใหเกดปญหาการทางานซาซอนกน เชน บทบาทในการสรางความเขมแขงในการบรหารจดการ บทบาทในการสงเสรมการพฒนาระบบทนในชมชน และบทบาทในการสงเสรมการสรางเครอขาย ดงนน เพอเปนการปองกนไมใหประชาชนในชมชนเกดการสบสนและปองกนไมใหองคกรการเงนพฒนาไปในทศทางทไมสอดคลองกน การกาหนดแนวทางและมาตรการอนจะนาไปสการทางานรวมกนของหนวยงานภาครฐในการสงเสรมการพฒนาองคการเงนระดบฐานรากไปในทศทางทชมชนตองการและลดการทางานซาซอนของภาครฐจงเปนสงจาเปนอยางยง ซงจะเปนการวางรากฐานทางเศรษฐกจของประเทศใหเขมแขงและเตบโตอยางยงยน ขณะเดยวกนยงมบทบาทบางประการทมหนวยงานทเขาไปปฏบตเปนจานวนนอย เชน บทบาททางดานการสงเสรมใหเกดธรกจชมชน ทงน หนวยงานภาครฐตาง ๆ อาจเขาไปปฏบตงานเพมขน เพอใหเกดการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากอยางมประสทธภาพครอบคลมทกพนทและเปนไปอยางยงยนตอไป

- ๕๖ -

๑๗ ตลาคม ๒๕๔๘ รปภาพท ๑ : แผนภมการใชทรพยากรในกจกรรมทเหมอนกนในการสงเสรมการพฒนาการเงนฐานรากของภาครฐและภาค

- ๕๗ -

- ๕๘ -

๒. บทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของในอนาคต

เนองจากปจจบนหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของหลายหนวยงานมสวนสงเสรมความเขมแขงขององคกรการเงนระดบฐานราก การกาหนดบทบาทของแตละหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของในอนาคตใหมความชดเจนจงเปนสงจาเปนอยางยง หนวยงานทเกยวของทกหนวยงานจะตองมการบรณาการเพอใหทกหนวยงานทราบทศทางการพฒนาการเงนระดบฐานรากและบทบาทของแตละหนวยงานอยางชดเจน ทงน เพอนาไปสการลดขนตอนการทางานทไมจาเปนและลดมาตรการสงเสรมทซาซอน

ในสวนบทบาทของสถาบนการเงนภาครฐจะมการพฒนาการใหบรการทางการเงนรปแบบใหม ๆ ไปยงระบบการเงนฐานราก เพอเปนการขยายฐานลกคาไปยงกลมผมรายไดนอย โดยปรบรปแบบบรการทางการเงนและการใหบรการใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย นอกจากน ควรมนโยบายการใหสนเชอกบองคกรชมชนควบคกบการปลกฝงการสรางจตสานกการใชเงนตามวตถประสงค สาหรบบทบาทของหนวยงานภาครฐทไมใชสถาบนการเงนแตใหบรการทางการเงนจะมบทบาทในการสรางเสรมศกยภาพและคณภาพชวตของประชาชนในชนบทใหดขน โดยจะใหการอบรมในหลกสตรตาง ๆ เพมมากขนและมการจดเวทเพอนาขอมลมาวเคราะหและเผยแพรใหองคกรชมชนสามารถนาไปใชพฒนาศกยภาพการบรหารจดการดานการเงนใหดขน นอกจากน ยงสนบสนนการเชอมโยงองคกรการเงนระดบฐานรากเขาดวยกน เพอใหเกดการชวยเหลอเกอกลกนระหวางองคกร

สาหรบหนวยงานทมบทบาทในการกากบ พบวา ในดานบญชจะมงพฒนาระบบบญชใหเปนมาตรฐานเดยวกน เพอประสทธภาพในการบรหารจดการและการเชอมโยงกนระหวางองคกร สวนในดานการกากบองคกรนน ในกรณทองคกรทาการรบฝากเงนและบรหารเงนของสมาชกภายในชมชนเอง หากเกดความเสยหายขนกบองคกร ใหถอวาองคกรนนตองรบผดชอบความเสยหายเอง ดงนนจงไมจาเปนต องมการกากบจากภายนอกแตอยางใด อยางไรกด หากองคกรการเงนระดบฐานรากพฒนาจนถงขนมการรบฝากเงนจากแหลงอนนอกเหนอจากภายในชมชน หรอดาเนนกจกรรมอนทคลายการรบฝากเงนจากบคคลภายนอกชมชน ในกรณนจาเปนทจะตองมการกากบหรอกาหนดแนวทางเพอลดความเสยงทอาจเกดขน และมมาตรการบรรเทาความเสยหายทอาจเกดขนแกผฝากเงนเหลานน ทงน องคกรการเงนระดบฐานรากจะดาเนนการภายใตกฎ ระเบยบและการกากบใดนน ขนอยกบลกษณะของธรกรรมทางการเงนของแตละองคกรฯ

นอกจากน หนวยงานภาครฐและภาคท เกยวของทกฝายยงเนนการสงเสรมระบบการตลาดในชนบทใหมความมนคงมากขน เพอเพมมลคาในผลผลตและสงผลใหประชาชนในชนบทมรายไดเพมขน เพอนาไปสความยงยนของระบบเศรษฐกจชมชนตอไป สวนท ๓ : ยทธศาสตรและแผนสนบสนนการพฒนาการเงนระดบฐานรากของภาครฐและภาค (Synergy)

แนวทางระดมทรพยากรของภาครฐ คอ การสงเสรมและสนบสนนจดแขงของกลมทเขมแขงและสงเสรมการพฒนาใหแกกลมทประสบปญหาใหมความเขมแขงมากยงขน โดยมปรชญาคอ อยไดดวยตวเอง พงพากนระหวางกลม และเชอมเขาสระบบอยางเหมาะสม โดยภาครฐจะไมใชผชนาแตจะเปนผประสานงานและสงเสรมเพอใหกลมตาง ๆ สามารถพฒนาความเขมแขงดวยตนเองและเชอมตอเขาสเครอขายเพอชวยเหลอ ซงกนและกนได

- ๕๙ -

ทศทางการพฒนาตามแผน เรมทระดบหมบานซงเปนลกษณะกลม พฒนาขนสระดบตาบล ซงมลกษณะการเชอมเครอขายและตนเองได กอตวไปสระดบจงหวด และระดบภาค การกอตวขนสระดบชาตเปนประเดนนโยบายทจะตองมการพจารณาความเหมาะสมสาหรบการจดทาแผนแมบทระยะตอไป สวนขนตอนการดาเนนการ คอ ทาความเขาใจกองทนและกลมตาง ๆ ประมวลขอมลวเคราะหและกาหนดทศทางของแผน รางสรปแผนและประชาพจารณ ตลอดจนปรบแผนและเสนออนมตในหลกการ โดยเรมจากการนาแผนแมบทการเงนการคลงเพอสงคม ๒๕๔๐ – ๒๕๔๔ มาศกษาแนวทางเพอพฒนาและตอยอดดวย

จากการวเคราะหสถานะปจจบน แนวทางความตองการในการพฒนาการเงนระดบฐานรากของประชาชน ประกอบกบความสนบสนนและบรการของภาครฐและภาค ในดานจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคแลวพบวา การพฒนาการเงนระดบฐานรากนนตองมการดาเนนการอยางครบวงจร กลาวคอ ควรดาเนนการสงเสรมจดแขงและโอกาสไปพรอมกบการขจดและปองกนจดออนและอปสรรค นอกจากน ควรแสวงหาประโยชนจากโครงการพฒนาองคกรชมชนและปราชญชาวบานทประสบความสาเรจโดยการขยายผลตอไป สามารถนามาแปลงเปนยทธศาสตร แผนการดาเนนงานและมาตรการได ดงน

๑. ยทธศาสตรการพฒนาตนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

ยทธศาสตรนมงเนนการเสรมกระบวนการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากทประสบผลสาเรจเปนทยอมรบอยแลวและการสรางโอกาสในการพฒนาตามความตองการของชมชนผเปนเจาขององคกรการเงนฯ เหลาน โดยการสงเสรมการสรางจตสานกในการมสวนรวมในองคกรการเงนบนหลกการพงตนเอง สงเสรมความรความเขาใจ ทกษะ และวสยทศน รวมทงจรรยาบรรณและธรรมาภบาลแกผนาองคกรและผเกยวของ อกทงสนบสนนดานการสรางฐานขอมลททกฝายสามารถใชประโยชนรวมกน สงเสรมการสรางวนยในการออมโดยมงเนนในการออมกอนใช สงเสรมการบรณาการทนของชมชนและสงเสรมการสรางความเขมแขงจากภายในชมชน โดยการลดรายจายเพมรายไดและมงพฒนาศกยภาพของวสาหกจชมชน โดยการบรณาการทนภายในชมชนและความชวยเหลอจากภาครฐเพอใชชมชนสามารถพงตนเองไดและนาไปสการพฒนาทยงยน นอกจากการสงเสรมการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากเพอความเขมแขงทางเศรษฐกจแลวยงควรใชความเขมแขงนเปนกลไกเกอหนนการพฒนาระบบสวสดการภายในชมชนตอไป

วตถประสงค : ๑. เพอใหองคกรการเงนระดบฐานรากมกรอบทศทางการดาเนนงาน (แผนพฒนา) ทสอดคลองกบปจจยสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง

๒. เพอใหประชาชนและคนในชมชนมจตสานกการรวมมอ ชวยเหลอซงกนและกน มจรยธรรม และมวนยในการออม มวสยทศนเรองการใชจายเงนเพอการประกอบอาชพและการอปโภคบรโภคเพอชวตความเปนอยทด

๓. เพอใหองคกรการเงนระดบฐานรากมระบบการบรหารจดการทเออตอการ ดาเนนงานทมประสทธภาพ

๔. เพอใหมระบบสารสนเทศทางการเงนของชมชนทเออตอการพฒนาระบบ การเงนระดบฐานราก

๕. เพอใหระบบการเงนชมชน มกลไกในการระดมเงนออม กลไกในการกระจายสนเชอ กลไกในการสะสมทนอยางเหมาะสมและเกดประโยชนตอชมชน

๖. เพอใหคนในชมชนมทกษะในการนาบญชรบ – จายของครวเรอน และเขาใจ บทบาทหนาทของสมาชกองคกรการเงนระดบฐานรากในชมชน

- ๖๐ -

๗. เพอใหผนาองคกรการเงนระดบฐานรากภายในชมชนมความร ความเขาใจ ทกษะ และวสยทศน รวมทงจรรยาบรรณและธรรมาภบาลในการบรหารจดการองคกรการเงนอยางมประสทธภาพและยงยนบนหลกการพงพาตนเอง

๘. เพอใหองคการการเงนระดบฐานรากมกลไกในการใหบรการการเงนและ สวสดการแกสมาชกอยางเหมาะสม

๒. ยทธศาสตรเพอบรณาการการท างานภาครฐ/ภาคเพอสงเสรมการพฒนาองคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

จากการศกษาวเคราะหบทบาทของหนวยงานภาครฐและภาคในการสงเสรมการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานราก พบวา กจกรรมในการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาองคกรการเงนระดบ ฐานรากบางกจกรรมมหนวยงานทรบผดชอบอยหลายหนวยงาน ซงอาจกอใหเกดการซาซอนในการปฏบตงานได ดงนนจงควรมการบรณาการการทางานของหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของเพอใหบทบาทของหนวยงานแตละแหงมความชดเจนมากขน ซงจาเปนตองมการบรณาการทงในสวนของหนวยงานภาครฐเอง และบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐและภาคชมชน นอกจากน เพอสงเสรมใหการดาเนนงานขององคกรการเงนระดบฐานรากเปนไปอยางมประสทธภาพ มสถานภาพทเหมาะสมและสอดคลองกบวถชวตทองถน ภาครฐจะไดหาแนวทางทเหมาะสมในการรองรบสถานภาพขององคกรการเงนระดบฐานราก

วตถประสงค : ๑. เพอใหภาคทเกยวของทราบบทบาท/สถานภาพและสถานการณของ องคกรการเงนอยางถกตอง เพอใหการสนบสนนสงเสรมอยางถกตอง เหมาะสม

๒. เพอใหองคกรการเงนระดบฐานรากไดรบการรบรองสถานภาพเพอให เกดความมนใจแกสมาชก

๓. เพอใหมมาตรการของรฐทเออตอการดาเนนงานขององคกรการเงน ระดบฐานรากอยางเหมาะสม

๓. ยทธศาสตรเสรมสรางเครอขายการจดการและขยายผล

ในการพฒนาระบบการเงนระดบฐานรากอยางครบวงจรนน นอกจากจะเสรมสรางความเขมแขงใหแกองคกรการเงนระดบฐานราก และเสรมสรางการเกอหนนซงกนและกนระหวางภาครฐและชมชน ซงจะทาใหการพฒนามการขยายวงกวาง เพอใหองคกรการเงนระดบฐานรากทอยในระยะเรมตนมโอกาสในการพฒนามากขน คอ การนาแบบอยางและวธปฏบตขององคกรการเงนระดบฐานรากทประสบความสาเรจ มาเผยแพรใหองคกรอน ๆ ไดรบรโดยทวกน ยทธศาสตรนจะชวยลดความเหลอมลาในการพฒนาขององคกร ชวยใหองคกรมระดบการพฒนาทใกลเคยงกนมากขน และนาไปสการเชอมโยงองคกรการเงนระดบฐานรากใหมความเขมแขง

วตถประสงค : ๑. เพอใหองคกรการเงนระดบฐานรากมเครอขายพนธมตรในลกษณะ ทเออตอการดาเนนงานอยางมประสทธภาพและยงยน เปนกลไก ของระบบการเงนฐานรากทเชอมโยงกบระบบการเงนของประเทศ อยางเหมาะสม

- ๖๑ -

๒. เพอใหมกลไกการพฒนาระบบการเงนชมชนแบบบรณาการทเออตอเศรษฐกจชมชนอยางแทจรง

ทงน ในการดาเนนยทธศาสตรทกลาวขางตน เหนควรใหมคณะกรรมการขนคณะหนงเพอกากบดแลใหมการดาเนนการเปนไปตามแผนแมบทฯ

- ๖๒ - - ๖๒ -

ยทธศาสตร แผนงาน และมาตรการสนบสนนการพฒนาการเงนระดบฐานรากของภาครฐและภาค

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวย

ประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๑ แผนสรางจตส านก และสงเสรมการออมและวนยทางการเงน

๑.๑.๑ สงเสรมการสรางจตส านกแกเยาวชน/สมาชก/คนในชมชนในการมสวนรวมในองคกรการเงนบนหลกการพงพาตนเอง

๑) จดท าแผนงาน ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พช./พอช./สทบ.

พช./พอช./กสส./กทบ./เครอขายชมชน/สถาบนวชาการดานสหกรณ มก./ขบวนการสหกรณ

๑.๑.๒ สงเสรมความรความเขาใจ ทกษะ และวสยทศน รวมทงจรรยาบรรณและ ธรรมาภบาลแกผน าองคกรการเงนและผเกยวของ

๑) จดท าแผนงาน ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค./พช./สทบ.

สถาบนการศกษา/พอช./กทบ./พช./สถาบนวชาการดานสหกรณ มก.

๑.๑.๓ สงเสรมวนยการออม ๑.๑.๓.๑ สงเสรมและรณรงคการออม

ของชมชน ๑) จดท าและประสานแผนทหนวยงานตาง ๆ จดท าไวแลวในรายละเอยด ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค./สทบ. กตส./ธ.ออมสน/ ธ.ก.ส./กสส./พอช./พช./กทบ./ เครอขายชมชน

- ๖๓ - - ๖๓ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๑.๓.๒ สงเสรมและรณรงคการออม ของเยาวชน

๑) จดท าแผนงานการรณรงคระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

ธ.ออมสน/สทบ. กตส. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / พอช. / พช. / กทบ. / เครอขายชมชน / กระทรวงศกษาธการ

๑.๑.๔ สงเสรมวนยทางการเงน ๑.๑.๔.๑ สงเสรมการวางแผนรายรบ –

รายจายรายบคคลและครวเรอนพรอมทงการตรวจสอบตนเองตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

๑) จดท าแผนงานการรณรงคระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พช. / พอช. / สทบ.

กตส. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / พช. / พอช. /กทบ. / เครอขายชมชน

๑.๒ แผนสนบสนนการจดท ากรอบทศทางการด าเนนงาน (แผนพฒนา) ขององคกรการเงน

๑.๒.๑ สนบสนนการจดท าแผนพฒนาขององคกรการเงนเพอใหแตละองคกรการเงนมการวางแผนด าเนนงานทเหมาะสมและเออตอการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ โดยค านงถงการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

๑) ก าหนดแนวทางในการสนบสนนการจดท าแผนพฒนาขององคกรการเงน ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ธ.ค. ๒๕๕๔

สศค. / สทบ. / สถาบนวชาการดานสหกรณ มก.

พอช. / กทบ. / สถาบนวชาการดานสหกรณ มก. / ขบวนการสหกรณ / ธ.ก.ส.

- ๖๔ - - ๖๔ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๓ แผนสนบสนนเพอสรางฐานขอมลการเงนชมชนกลาง

๑.๓.๑ เชอมโยงขอมลทมในภาครฐใหเปนฐานขอมลมาตรฐานของประเทศและจดระบบการใชขอมลหนวยงานรฐและการบรการขอมลแกองคกรการเงนระดบฐานรากและประชาชน

๑) จดตงคณะท างานเพอศกษาแนวทางในการเชอมโยงขอมล วางระบบและกลไกการเชอมโยง ๒) จดเกบ เผยแพรขอมลโดยหนวยงานปฏบตและเรมใหบรการขอมล

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

กตส. / สทบ. กตส. / พช. / พอช./ กทบ. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส.

๑.๓.๒ สนบสนนใหชมชนมการจดท าและตรวจสอบขอมลการเงนชมชนตามความตองการใชของชมชนตลอดจนวางระบบการแลกเปลยนขอมลระหวางสมาชกในชมชน

จดหนวยเคลอนทเขาไปสนบสนนดานความรทางเทคนคแกชมชน

ม.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พช. / พอช. / สทบ.

พช. / พอช. / กทบ. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน

๑.๓.๓ จดระบบทเออตอการแลกเปลยนขอมลการเงนระหวางชมชนกบชมชนและระหวางชมชนกบหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของ

๑) วางระบบกลไกการเชอมโยง ๒) จดหนวยเคลอนทเขาไปสนบสนนความรทางเทคนคแกชมชน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พช. / พอช. / สทบ.

พช. / พอช. / กทบ. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน

- ๖๕ - - ๖๕ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๔ แผนเพมขดความสามารถในการเขาสแหลงทน

๑.๔.๑ ขยายบทบาทของสถาบนการเงนของรฐในการสนบสนนการเขาถงแหลงทนขององคกรการเงนระดบฐานราก

๑.๔.๑.๑ บทบาท ธ.ก.ส. ในการ เปนธนาคารเพอการพฒนาชนบท

๑) ธ.ก.ส. จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑

สศค. ธ.ก.ส.

๑.๔.๑.๒ ปรบบทบาท ธ.ออมสน เปนธนาคารเพอสงคม

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ธ.ออมสน

๑.๔.๑.๓ ขยายขอบเขตวตถประสงคของกองทนสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (กองทน SMEs) ใหครอบคลมการสนบสนนองคกรการเงนระดบฐานราก

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศว. ก.อตสาหกรรม / สสว.

๑.๔.๒. เพมสาขาของสถาบนการเงนของรฐในพนททสถาบนการเงนพาณชยยงเขาไมถง

๑) จดท าแผนเพมสาขาในพนททสถาบนการเงนพาณชยเขาไปไมถง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / ธอส. /ธพว.

- ๖๖ - - ๖๖ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๕. แผนสนบสนนเพอเพมรายได ลดรายจายใหชมชน

๑.๕.๑ ใหการสนบสนนตามแผนชมชนรวมกบองคกรการเงนระดบฐานราก

๑.๕.๑.๑ สนบสนนเพอใหเกดวสาหกจชมชน ๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน / พอช. / ธ.กรงไทย / ธพว. / กทบ.

๑.๕.๑.๒ สนบสนนชมชนหรอเครอขายชมชนในกจกรรมดานการตลาด

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน / พอช. / ธ.กรงไทย / เครอขายชมชน / ธพว. / กทบ.

๑.๕.๑.๓ สนบสนนการวจยและพฒนา ในชมชน (เชน การท าบรรจภณฑ)

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สกว. / สทบ. สสว. / สกว. / พอช. / พช. / กทบ. / ก.วทยาศาสตร / ก.อตสาหกรรม /มหาวทยาลยทสนใจ / เครอขายชมชน

- ๖๗ - - ๖๗ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๕.๒ สนบสนนและสงเสรมใหเกดการรวมตวกนเพอสงเสรมกจกรรมเพอลดรายจายภายในชมชน (เชน การเลอกซอสนคาในพนทกอนและการรวมซอ)

๑) สถาบนการเงนจดท าประเภทของการบรการทชดเจนและเรมใหบรการ

ม.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน / สทบ.

ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / ธอส. / ธพว. / พช. / พอช. / กทบ. / เครอขายชมชน / สหกรณเครดตยเนยน

๑.๕.๓ สนบสนนและสงเสรมใหเกดการรวมตวกนเพอสงเสรมกจกรรมเพอลดตนทนการผลต (เชน การลดสวนสญเสย การจดระบบสนคาคงเหลอ)

๑) สถาบนการเงนจดท าประเภทของการบรการทชดเจนและเรมใหบรการ

ม.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน / สทบ.

ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / ธอส. / ธพว. / พช. / พอช. / กทบ. / เครอขายชมชน

๑.๖ แผนบรณาการดานการเงนภายในชมชน

๑.๖.๑ สงเสรมการเชอมโยงเพอน าไปสการรวมเงนกองทนและความชวยเหลอจากภาครฐใหเปนเอกภาพตามความตองการและความพรอมของชมชน

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. / สทบ. พอช. / ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน / กทบ. / กรมบญชกลาง / กตส. / กสส. / พช. / เครอขายชมชน

๑.๖.๒ พฒนาศกยภาพในการปฏบตตามกฎระเบยบทางการเงนทเกยวของกบชมชน

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. พอช. / กตส. / กทบ. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน

- ๖๘ - - ๖๘ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๗ แผนสนบสนนเพอเพมขดความสามารถบรหารจดการภายในองคกรการเงนระดบฐานราก

๑.๗.๑ สนบสนนเพอพฒนาระบบการบรหารจดการภายในองคกรการเงนระดบชมชนใหเออตอการพฒนา

๑) จดท าแผนสนบสนนทางเทคนคแกชมชนระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พช. / พอช. / สทบ.

กตส. / พช. / พอช. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน / กทบ.

๑.๗.๒ สงเสรมระบบบญชมาตรฐานชมชน การสรางตวชวดมาตรฐาน และการตรวจสอบกจการภายในองคกรการเงนระดบฐานราก

๑) จดท าแผนสนบสนนทางเทคนคแกชมชนระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

กตส. กตส. / พช. / พอช. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน / สมาคมนกบญช / กทบ.

๑.๗.๓ สงเสรมระบบตดตามประเมนผล และการสรางความมนคงดวยตนเองขององคกรการเงนระดบฐานรากโดยการจดท าคมอปฏบตงานดานการเงน จดท าคมอปฏบตงานดานกรรมการ

๑) จดท าแผนสนบสนนทางเทคนคแกชมชนระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / กตส. /สทบ.

กตส. / พช. / พอช. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / เครอขายชมชน / กทบ.

๑.๗.๔ พฒนาการใชขอมลชมชนเพอการบรหารจดการองคกรการเงนระดบฐานราก

๑) จดท าแผนสนบสนนทางเทคนคแกชมชนระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / กตส. พช. / พอช. / ธ.ออมสน / ธ.ก.ส. / กตส. / เครอขายชมชน / สถาบนวจยดานสหกรณ / กทบ.

- ๖๙ - - ๖๙ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๘ แผนงานสงเสรมการจดสวสดการชมชนโดยองคกรการเงนระดบฐานราก

๑.๘.๑ สงเสรมการจดสวสดการดานทอยอาศยผานระบบชมชน

ด าเนนการตามแผนในเรองทอยอาศย

ตามก าหนดภายในแผน

ธอส. / ก. พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

พอช. / การเคหะฯ / ธอส. / ธ.ออมสน / กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน / เครอขายชมชน / ขบวนการสหกรณ / กทบ.

๑.๘.๒ สงเสรมการจดสวสดการดานทท ากน ผานระบบชมชนโดยชมชน

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

ธ.ก.ส. / พอช. ธอส. / ธ.ออมสน / กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน / เครอขายชมชน / ขบวนการสหกรณ / พอช.

๑.๘.๓ สนบสนนสงเสรมการจดสวสดภาพแรงงานผานระบบชมชน (ใหมแนวคดประกนสงคม)

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. / สทบ. ก. พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย / พอช. / กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน / เครอขายชมชน / ขบวนการสหกรณ / กทบ.

- ๗๐ - - ๗๐ -

๑. ยทธศาสตรการพฒนาคนและสงเสรมความเขมแขงขององคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๑.๘.๔ สนบสนนสงเสรมการจดตงกองทนส ารอง เลยงชพชมชนโดยชมชนเอง

๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ม.ย. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. พอช. / กทบ. / กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน / เครอขายชมชน / ขบวนการสหกรณ

๑.๘.๕ สนบสนนสงเสรมการจดสวสดการดานการศกษา

๑.๘.๕.๑ กองทนสวสดการจากภาครฐ โครงการตอเนอง โครงการตอเนอง

กองทนกยมเพอการศกษา

กองทนกยมเพอการศกษา

๑.๘.๕.๒ กองทนสวสดการของชมชนเอง ๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ก.พ. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. พอช. / กทบ. / ธ.ออมสน / เครอขายชมชน / ขบวนการสหกรณ

๑.๘.๖ สงเสรมการจดสวสดการดานสาธารณสข

๑.๘.๖.๑ กองทนสวสดการจากภาครฐ โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา

ด าเนนการตอเนอง

สปสช สปสช

๑.๘.๖.๒ กองทนสวสดการของชมชนเอง ๑) จดท าแผนปฏบตงานระยะปานกลาง ๒) เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. / สปสช

สสส. / เครอขายชมชน / พอช. / กทบ. / สปสช

- ๗๑ - - ๗๑ -

๒. ยทธศาสตรเพอบรณาการการท างานภาครฐ / ภาคเพอสงเสรมการพฒนาองคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๒.๑ แผนบรณาการท างานของหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของ

๒.๑.๑ จดตงคณะกรรมการเพอการบรณาการ การท างานของหนวยงานภาครฐและภาคทเกยวของ โดยมรองนายกฯ ทรบผดชอบเปนประธาน

๒.๑.๑.๑ เสนอแนวทางการปรบแกกฎระเบยบและกฎหมายเพอการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานราก

๑. จดท าแผนบรณาการ ๒. เรมปรบเปลยนกฎระเบยบทเปนอปสรรค

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ทกหนวยงานทเกยวของ

๒.๑.๑.๒ เสนอแนวทางการปรบบทบาทของหนวยงานภาครฐใหเกอหนนซงกนและกน โดยจดท าสรปสถานการณรอบป เพอเผยแพรในทประชมสมมนาภาคทเกยวของทกป และเอกสารประชาสมพนธท ทกสวนเขาถงขอมลความคบหนารวมถงการจดท าคมอวทยากรทท าหนาทใหการสงเสรมการเงนระดบฐานรากใหเปนไปในทศทางเดยวกน โดยพจารณาใหเกดความชดเจนในเรองบทบาทของหนวยงานทท าหนาทเสมอนเปน Apex Institution ใหแกองคกรการเงนระดบฐานรากใหชดเจนมมาตรฐานและครอบคลมการพฒนาองคกรการเงนระดบฐานรากอยางเปนระบบครบถวน

๑. จดท าแผนบรณาการ ๒. เรมปรบเปลยนบทบาททเปนอปสรรค

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ทกหนวยงานทเกยวของ

- ๗๒ - - ๗๒ -

๒. ยทธศาสตรเพอบรณาการการท างานภาครฐ / ภาคเพอสงเสรมการพฒนาองคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๒.๑.๑.๓ เสนอแนวทางการปรบบทบาทการท างานของหนวยงาน / สถาบนการเงนภาครฐกบชมชนโดยใชชมชนเปนศนยกลาง เพอใหสามารถสนองความตองการของชมชนอยางมประสทธภาพ

๑. จดท าแผนงานในการเชอมโยงกองทนภาครฐตาง ๆ เพอเพมขดความสามารถของชมชน โดยมการรบฟงความคดเหนของชมชน โดยมการรบฟงความคดเหนของชมชนเปนหลกในการด าเนนการ ๒. เรมด าเนนการ

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ทกหนวยงานทเกยวของและเครอขายชมชน

๒.๒ แผนรบรองสถานภาพขององคกรการเงนระดบฐานราก

๒.๒.๑ สนบสนนการรบรองสถานภาพองคกรการเงนระดบฐานราก

๑. จดตงคณะท างานเพอศกษารปแบบและกรอบกฎหมายทเหมาะสม ในการรองรบสถานภาพโครงสราง และสทธประโยชนขององคกรการเงนระดบฐานราก ซงรวมถงศกษาแนวทางเพอบรรเทาในกรณทองคกรการเงนระดบฐานราก

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑

สศค. สศค.

- ๗๓ - - ๗๓ -

๒. ยทธศาสตรเพอบรณาการการท างานภาครฐ / ภาคเพอสงเสรมการพฒนาองคกรและระบบการเงนระดบฐานราก

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

ประสบปญหาการด าเนนงานอยางรนแรง ๒. เรมด าเนนการ

ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

๓. ยทธศาสตรสรางเครอขายและขยายผล ๓.๑ แผนเสรมสราง เครอขายการจดการความร

๓.๑.๑ สนบสนนการจดท าเครอขายการสอสารระหวางองคกรการเงนระดบฐานรากผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหครอบคลมทกพนทอยางยงยน

๑. จดท าแผนสนบสนนการด าเนนงาน ๒. เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

สศค. ธ.ก.ส. / ธ. ออมสน / พอช. / พช. / ธ.ก.ส. / ธ.ออมสน/ เครอขายชมชน

๓.๑.๒ สนบสนนใหองคกรการเงนระดบฐานรากไดม การจดการความรและแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนใหครอบคลมทกภมภาคเปนประจ า

๑. จดท าแผนสนบสนนการด าเนนงาน ๒. เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. พช. / ธ.ก.ส. / ธ. ออมสน/ เครอขายชมชน/ สถาบนทางวชาการ ดานสหกรณ มก.

๓.๑.๓ สนบสนนการดงานในพนทหรอองคกรการเงน ระดบฐานรากทประสบความส าเรจ

๑. จดท าแผน การด าเนนงาน ๒. เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. พช. / ธ.ก.ส. / ธ. ออมสน/ เครอขายชมชน/ สถาบนทางวชาการ ดานสหกรณ มก.

- ๗๔ - - ๗๔ -

๓. ยทธศาสตรสรางเครอขายและขยายผล

แผนงาน มาตรการ แนวทางการด าเนนการ ระยะเวลา หนวยประสานงาน หนวยงานปฏบต

๓.๒ แผนสงเสรมการขยายผลการพฒนาองคกรฯ

๓.๒.๑ ขยายผลการพฒนาองคการเงนระดบฐานรากโดยการเรยนรรวมกนจากโครงการตวอยางทประสบความส าเรจ

๑. จดท าแผน การด าเนนงาน ๒. เรมปฏบตตามแผน

ม.ค. ๒๕๕๑ – ม.ย. ๒๕๕๑ ก.ค. ๒๕๕๑ เปนตนไป

พอช. / สทบ. พช. / ธ.ก.ส. / ธ. ออมสน/ เครอขายชมชน

- ๗๕ -

ภาคผนวก ง คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง

---------------------- ๑. นายสมชย ฤชพนธ ประธานกรรมาธการ

๒. นางสาวพจนย ธนวรานช รองประธานกรรมาธการ คนทหนง ๓. นายไกรฤทธ บณยเกยรต รองประธานกรรมาธการ คนทสอง ๔. นายสทศน เศรษฐบญสราง รองประธานกรรมาธการ คนทสาม ๕. นายกงกฤช หรญกจ รองประธานกรรมาธการ คนทส ๖. นายไพบลย นลนทรางกร โฆษกกรรมาธการ ๗. ศาสตราจารยพเศษ กตพงศ อรพพฒนพงศ โฆษกกรรมาธการ ๘. นายจรญ จงยงเรองรง กรรมาธการ ๙. นายจรวฒน เวยงดาน กรรมาธการ ๑๐. นายชยวฒน ลมปวรรณธะ กรรมาธการ ๑๑. นายชาล ตงจรวงษ กรรมาธการ ๑๒. นายกอบศกด ภตระกล กรรมาธการ ๑๓. นายธ ารง อศวสธรกล กรรมาธการ ๑๔. นายนมต สทธไตรย กรรมาธการ ๑๕. นายน าชย กฤษณาสกล กรรมาธการ ๑๖. นางประภา เหตระกล ศรนวลนด กรรมาธการ ๑๗. นางประภาศร สฉนทบตร กรรมาธการ ๑๘. พลเอก ประสตร รศมแพทย กรรมาธการ ๑๙. นายพนา ทองมอาคม กรรมาธการ ๒๐. นายพรชย มงเจรญพร กรรมาธการ ๒๑. นายพรายพล คมทรพย กรรมาธการ ๒๒. นายวรยะ นามศรพงศพนธ กรรมาธการ ๒๓. นายศร จระพงษพนธ กรรมาธการ ๒๔. นายธวชชย ยงกตตกล เลขานการคณะกรรมาธการ ๒๕. นายพสฐ ลอาธรรม ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ

พมพท : สานกการพมพ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร