คำ�ชแจง

เอกส�รนเปนร�ยง�นวเคร�ะห สงเคร�ะหและประมวลสรป เหตก�รณและแนวโนมด�นต�งๆ ทเกดขนใน

ประเทศไทย และในต�งประเทศทมผลกระทบตอไทย จดทำ�ทก 3 เดอน เผยแพรทงในรปเอกส�ร และท�งโฮมเพจ

ของสำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย (สกว.) ทงนเปนก�รดำ�เนนง�นต�มโครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย (Thailand Trends Monitoring Project – TTMP) ทไดรบทนอดหนนจ�ก สกว. ต�มหนงสอสญญ�ใหทนเลขทRDG 01/0004/2543

ร�ยง�นฉบบนเปนร�ยง�นฉบบท 9 ประจำ�ไตรม�สท 1 (มกร�คม- มน�คม 2544) ประกอบดวย ร�ยง�น 2 สวน สวนท 1 “เปนร�ยง�นก�รวเคร�ะหและสงเคร�ะห ในหวขอเรอง ก�รศกษ�: ท�งไกลทยงไปไม

ถง” สวนท2 เปนร�ยง�นก�รวเคร�ะห สงเคร�ะหและประมวลสรปสถ�นก�รณและแนวโนมด�นต�งๆ ทงในประเทศ

และต�งประเทศระหว�งเดอนมกร�คม ถงเดอนมน�คม 2544 โดยดำ�เนนก�รต�มกรอบก�รประมวลขอมลท กำ�หนดไว7 หวขอ ร�ยง�นมคว�มหน�ทงสนประม�ณ200 หน�เศษ กระด�ษ เอ 4

สำ�หรบผทสนใจดร�ยง�นทกฉบบของโครงก�รฯ ท�งอนเทอรเนต โปรดดไดท�งเวบไซตของสกว. ทชอ http://ttmp.trf.or.th/

คณะผดำ�เนนง�นหวงว� ท�นจะไดรบประโยชนจ�กร�ยง�นฉบบนต�มควร

--------------------------------------------- น�ยอนช อ�ภ�ภรม

หวหน�โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย (TTMP)

1

ส�รบญ

คำ�ชแจง.................................................................1ส�รบญ.................................................................2บทคดยอ................................................................3ABSTRACT.......................................................5ร�ยง�นยอ...............................................................7

ร�ยง�นสวนท1.........................................................141. บทเกรนนำ�: บนเสนท�งอนย�วไกล.................................................15

1.1 จ�กก�รเรยนรในธรรมช�ต สระบบก�รศกษ�เพอคนจำ�นวนม�ก........................151.2 ก�รศกษ�ยคสออเลกทรอนกส................................................161.3 ก�รจดก�รศกษ� ใคร อะไร อย�งไร ก�รตอบปญห�ชดแรก............................171.4 ก�รจดก�รศกษ� ใคร อะไร อย�งไร ก�รตอบปญห�ชดทสอง..........................23

2. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในโลก: ชองว�งและโอก�สทปดไมเคยมด...................252.1 คว�มเคลอนไหวท�งก�รศกษ�ทวโลก...........................................252.2 ประเดนควรพจ�รณ�เกยวกบสถ�นก�รณก�รศกษ�โลกปจจบน........................26

3. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในประเทศไทย.......................................453.1 กระแสผลกดนใหเกดก�รปฏรป................................................453.2 จะปฏรปอะไร.............................................................463.3 จะปฏรปก�รศกษ�อย�งไร....................................................473.4 สถ�นก�รณก�รศกษ�ในประเทศไทย............................................483.5 สถ�นก�รณก�รปฏรปก�รศกษ�ไทยในปจจบน.....................................513.6 แนวโนมและขอควรระวงบ�งประก�ร............................................533.7 จะทำ�อย�งไรด............................................................55

4. บทสงท�ย:ก�รศกษ�ในกระบวนก�รสร�งวฒนธรรมใหม..................................57ภ�คผนวก..............................................................60

คว�มเปนม�เกยวกบก�รศกษ�ของประเทศไทย.............................................60

2

บทคดยอ

ร�ยง�นสถ�นก�รณและแนวโนมประเทศไทยฉบบท9“ก�รศกษ�: ”ท�งไกลทยงไปไมถง

----------------------------- โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย (TTMP) โดยก�รสนบสนนของ สำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�ร

วจย (สกว.) ไดจดทำ�ร�ยง�นไตรม�สท1 (ม.ค.-ม.ค.2544) ประกอบดวยร�ยง�น 2 สวน สวนแรกเปนบท วเคร�ะหและสงเคร�ะห เรอง ก�รศกษ�:ท�งไกลทยงไปไมถง สวนทสองเปนภ�คก�รประมวล วเคร�ะห สงเคร�ะห

เหตก�รณและแนวโนมของสงคมไทย ระหว�งเดอนมกร�คม- มน�คม 2544 โดยใชขอมลทรวบรวมจ�กสอสง พมพ ไดแกหนงสอพมพ นตยส�ร ว�รส�ร หนงสอ และสออเลกทรอนกส ไดแกเอกส�รจ�กอนเทอรเนต ร�ยก�ร

โทรทศนผลก�รศกษ�ในสวนแรก สรปไดดงตอไปน1. ก�รศกษ�ของโลกกำ�ลงอยในกระแสก�รปฏรปครงใหญทรเรมโดยประเทศอตส�หกรรม ชนำ�โดย

แนวคดเสรนยมใหม กระบวนโลก�ภวตน และเศรษฐกจคว�มรอนเปนทนนยมขนสง2. ก�รปฏรปครงนมเนอห�สำ�คญ ไดแกก�รเพมคณภ�พท�งก�รศกษ� ซงในประเทศกำ�ลงพฒน�เนนหนก

ไปในด�นก�รลดอตร�และจำ�นวนผไมรหนงสอ ลดชองว�งและก�รกดกนท�งก�รศกษ� ขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นและ ก�รศกษ�ขนบงคบใหน�นปขน ในประเทศพฒน�แลวเนนหนกในเรองของคว�มเปนเลศระดบโลก ซงใหคว�มสำ�คญท

คว�มคดสร�งสรรค ก�รเปนปจเจกบคคล และท�งเลอกก�รศกษ�อนหล�กหล�ย3. ก�รปฏรปท�งก�รศกษ�มองคประกอบสำ�คญไดแกจดมงหม�ยหรอหลกชย (Goal) ยทธศ�สตร

และเค�โครงก�รปฏบต ซงชว�ก�รปฏรปนตองประส�นกบก�รปฏรปก�รบรห�รจดก�รในด�นอนดวย อนไดแกด�น เศรษฐกจ ก�รเมอง สขภ�วะของพลเมอง สงแวดลอม และสภ�วะท�งสงคม มผลใหก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ย�กทจะ

สมฤทธผลต�มทตงไว4. ก�รศกษ�เปนเครองมอของระบบเศรษฐกจ- ก�รเมองหนง และในปจจบนมกต�มไมทนคว�มก�วหน�

ท�งวทย�ศ�สตรเทคโนโลยและก�รเปลยนแปลงท�งสงคม5. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�โลกมดงนคอ มคว�มพย�ย�มทจะจดก�รศกษ�เพอปวงชนใน

ประเทศต�งๆ ขณะทก�รศกษ�ระดบอดมมก�รขย�ยตวอย�งรวดเรว ก�รปฏรปก�รศกษ�ตลอดจนอำ�น�จโนมนำ�ใน ประเทศพฒน�แลวทงท�งวฒนธรรม ก�รเงน เชนก�รใหเงนกท�งก�รศกษ� และท�งก�รเมองมบทบ�ทสำ�คญตอก�ร

บรห�รจดก�รศกษ�ในประเทศกำ�ลงพฒน� มแนวโนมทชองว�งท�งก�รศกษ�ทงภ�ยในและระหว�งประเทศจะขย�ยตว ออกต�มชองว�งท�งสงคม ก�รศกษ�ขนพนฐ�นขย�ยเวล�น�นขน และมก�รกล�ยเปนเชงพ�ณชยของระบบก�ร

ศกษ�6. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ของประเทศไทยมดงน 1) รฐเปนผจดก�รก�รศกษ�สำ�คญของ

ประเทศและบทบ�ทนคงจะไมลดลงในระยะใกล 2) ประสบคว�มสำ�เรจในก�รบรห�รจดก�รศกษ�หล�ยด�น เชน ก�ร ลดอตร�ก�รไมรหนงสอและก�รกดกนท�งเพศในก�รศกษ� 3) มปญห�ท�งคณภ�พ เชนคร ชองว�งท�งก�รศกษ�

สงแวดลอมท�งก�รเรยนร นอกจ�กนยงมปญห�ท�งเศรษฐกจอนเนองจ�กวกฤตใหญ ปญห�ท�งด�นก�รเรยนก�ร สอน และด�นก�รบรห�รจดก�ร

7. สถ�นก�รณก�รปฏรปก�รศกษ�ไทยมดงน 1) เปนก�รปฏรปใหญท�งก�รศกษ�ครงทส�ม 2) เปนก�รปฏรปจ�กข�งบน ดำ�เนนก�รต�มขอกำ�หนดของกฎหม�ย 2 ฉบบไดแกรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 และ

พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต พ.ศ.2542 ซงยอมไดผลจำ�กด8. แนวโนมและขอควรระวงในก�รปฏรปก�รศกษ�มดงน 1) กรณเขตพนทก�รศกษ�อ�จเกดคว�มขด

แยง ก�รแขงขน ก�รใชอทธพล ก�รแตกแยก และก�รรองเรยนม�กขนได 2) กรณกระจ�ยอำ�น�จก�รบรห�รใหแก องคก�รบรห�รสวนทองถน ซงมแนวโนมก�รขดแยงและก�รคดค�นสง เนองจ�กปญห�คว�มพรอม 3) ภ�ระ

ท�งก�รเงน โดยเฉพ�ะเมอเกดวกฤตเศรษฐกจ 4) พนฐ�นก�รศกษ�เดมทคณภ�พยงไมเปนทพอใจ 5) ก�ร กำ�หนดยทธศ�สตรก�รเรยนก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�งอ�จเปนก�รเสยงท�งก�รศกษ�สง เนองจ�กก�รสอน

แบบนกมจดออนบ�งอย�งอย9. ขอเสนอแนะมดงตอไปน 1) ควรปฏรปก�รศกษ�โดยคำ�นงถงคว�มพรอม 2) ควรกำ�หนดจดมง

“ ” หม�ยของก�รศกษ�ใหชดเจน เข�ใจและปฏบตง�ย ในทนเสนอ ช�ตมนคง ชมชนเขมแขง 3) ยทธศ�สตรก�ร เรยนก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง ควรขย�ยใหกว�งขนเปนก�รเรยนก�รสอนทยดเดก วฒนธรรม และอดมก�รณ

3

ชมชน เปนศนยกล�ง 4) ควรเนนก�รจดทำ�ก�รศกษ�ขนบงคบและขนพนฐ�น 9 ปใหดกอน 5) ควรใหคว�ม สำ�คญม�กขนแกก�รศกษ�กอนประถมและก�รศกษ�นอกโรงเรยน 6) ควรใชทนท�งวฒนธรรม โดยเฉพ�ะสถ�บน

สงฆเพอก�รปฏรปก�รศกษ�ม�กขน10. มคว�มพย�ย�มทจะสร�งก�รศกษ�ใหมสำ�หรบวฒนธรรมใหม เชน ก�รศกษ�เพอชวตใหมหลงยค

บรรษทข�มช�ต ก�รศกษ�โดยคำ�นงถงสงแวดลอมเปนสำ�คญ ก�รศกษ�แบบองครวม เชนทใชภมปญญ�ตะวนออก ก�รศกษ�ทใชคตท�งพทธศ�สน�

ผลก�รศกษ�ในสวนทสอง สรปไดคอ เหตก�รณและแนวโนมสงคมไทยในรอบ 3 เดอน (มกร�คม-มน�คม) มทเดนอย 3 ประก�ร ไดแกบรรย�ก�ศของก�รเมองใหมหลงก�รเลอกตงทวไปเดอนมกร�คม ปญห�

เศรษฐกจประเทศทยงคงเปร�ะบ�งในภ�วะเศรษฐกจโลกทชะลอตว และปญห�ช�ยแดนซงสวนหนงเปนสงตกค�งจ�ก ลทธอ�ณ�นคมและสมยสงคร�มเยนทำ�ใหแกไขไดย�ก ทงหมดแสดงแนวโนมว�ประเทศคงตองเผชญกบคว�มย�ก

ลำ�บ�กตอไปอกย�วน�น

4

ABSTRACTEducation Reform in Thailand: A Distance Away

This is the 9th Volume of the 1st quarterly report (January-March 2001) of Thailand Trend Monitoring Project (TTMP), supported by TRF. The report consists of 2 parts: Part One, an analysis of general situations and trends entitled “Education Reform in Thailand: A Distance Away,” and Part Two, a presentation of selected news and movements gathered and synthesized from mass media including books and electronic media in the months of January – March 2001.

Significant findings of Part One can be summarized as follows:

1. World education is undergoing major reformation initiated by the industrialized countries. This reform is guided by the concept of neo-liberalism, globalization, and knowledge-based economy, which is a higher form of capitalism.

2. The main focus of the education reform is to increase the quality of education. Developing countries emphasize reducing illiteracy and gaps and discrimination in education, as well as extending basic and compulsory education. Developed countries meanwhile emphasize international excellence, with importance on creativity, individualism, and diversity of curriculum.

3. The main components of the education reform are goal, strategy, and framework of action, which indicates that education reform needs to occur in conjunction with the reformation of other administrative areas, namely economics, politics, public health, the environment, and social stability. As other reforms are not taking place, it will be difficult for education reform to succeed as intended.

4. Education has become a tool of one particular political-economic system, and in the present age often lags behind scientific and technological developments and social changes.

5. Events and trends in world education include: An attempt to provide education for everyone, while higher education expands rapidly; Educational reform along with cultural, monetary (in the form of financial aid), and political influence from developed countries play an important role in the administration of education reform in developing countries; An increase in educational disparity, domestically as well as internationally, that parallels the social gap; Basic education expanding and perhaps becoming more commercialized.

6. Events and trends in Thai education include: The State continues to be the main provider of education, a role that will not change in a short run; The State has succeeded in administering education in many aspects, such as reducing illiteracy and gender discrimination in education; Poor quality of education arising from unqualified teachers, educational disparity, educational environment, the economic crisis, teaching techniques, and other administrative problems.

7. Key points of the education reform in Thailand are that: 1) This is the third major education reform; 2) It is a top down and enacted by two laws, the constitutional law of 1997 and national education act of 1999, which naturally means it will be met with limited success.

8. Trends and cautions for education reform include: 1) division of education by zones may amplify disputes, competition, abuse of power, conflicts, and complaints, 2) decentralizing of authority may be met with conflict and objections due to unpreparedness on the part of local authorities, 3) financial burden due to the economic crisis, 4) poor educational foundation, 5) strategic use of a child-centered system may have a high risk because this system has some weaknesses.

9. Suggestions for the education reform include: 1) consider the level of preparedness for the reform, 2) set a clear and easily comprehensible goal, 3) broaden the scope and strategic use of children and culture as the central theme in education, 4) emphasize more on 9-year basic and compulsory education, 5) place more attention on elementary and non-formal education, and 6) employ cultural treasures, especially monasteries, as a tool for education reform.

10. There is an attempt to create a new education system in the cultural creative movement, such as education for life in the post-MNC (Multinational Corporation) era, education concerning the importance of the environment, and holistic education based on eastern wisdom and Buddhism.

5

Significant findings of Part Two can be summarized as follows:

There are 3 notable events and trends during the months of January through March of 2001: The new political atmosphere after the general election in January; The economic fragility in face of a slowdown in the world economy; The currently border conflict event which partly is a remnant of imperialism and the cold war era which is therefore difficult to solve. All of the above trends indicate that the country will continue to endure a long period of hardship.

6

ร�ยง�นยอเหตก�รณและแนวโนมประเทศไทยสำ�หรบผบรห�ร

(มกร�คม- มน�คม2544)-------------------------------ก�รศกษ�: ท�งไกลทไปยงไมถง

1. บทเกรนนำ�: บนเสนท�งอนย�วไกล ก�รศกษ�หรอก�รเรยนรของมนษยอนย�วน�นนน เกดขนต�มธรรมช�ตและเปนแบบต�มอธย�ศย เพอ

คว�มอยรอดของหมชนนน แตเมอเกดตวหนงสอและตวเลขขนเมอไมกพนปม�น ก�รศกษ�จงไดเปนระบบขน มสถ�น ทเรยนทแนนอน มผสอนทไมใชพอแม มเนอห�วช�และระยะเวล�ก�รศกษ� แตแนวคดเรองก�รศกษ�ต�มธรรมช�ต ก

ยงคงมอทธพลตอก�รจดก�รศกษ�จนถงปจจบน เชนในก�รศกษ�ท�งเลอก และก�รศกษ�แบบต�มอธย�ศย กยงคงดำ�เนนควบคไปกบระบบก�รศกษ�ทจดขน

ห�กถอพฒน�ก�รของเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รเปนเกณฑ กพบว�ระบบก�รศกษ�มลกษณะขย�ยตว ไปครอบคลมพนทและจำ�นวนประช�กรม�กขนต�มก�รพฒน�น จ�กก�รเขยนหนงสอสก�รพมพ สสออเลกทรอนกส

และสอดจทอล ซงมสวนผลกดนใหสงคมมนษยก�วสสงคมข�วส�ร และสงคมคว�มร ดงในปจจบนพฒน�ก�รของก�รศกษ�ยงเปนไปต�มพฒน�ท�งเศรษฐกจ- ก�รเมอง นนคอโดยทวไประบบก�รศกษ�ทว

โลกไดเปลยนไปต�มระบบของตะวนตก ซงปจจบนมสหรฐเปนแกนนำ� ดงนนก�รศกษ�ในประเทศกำ�ลงพฒน�ทง หล�ยจงมอทธพลของตะวนตกม�กบ�งนอยบ�ง ในชวงก�รย�ยศนยอำ�น�จจ�กองกฤษไปสสหรฐ และสงคร�มเยน จะ

เหนว�ก�รศกษ�ไดมก�รปรบเปลยนไปต�มสถ�นก�รณน เชนก�รสร�งแนวคดช�ตนยมและก�รตอสท�งอดมก�รณก�รเมอง

ระบบโลกปจจบนเปนแบบทนนยม ซงเนนก�รแขงขน ประสทธภ�พ และก�รแสวงห�กำ�ไรมสวนกำ�หนดให เกดแนวโนมดงตอไปน 1) ก�รศกษ�รวมทงก�รวจยและพฒน�มคว�มสำ�คญม�กขน โดยเฉพ�ะตอก�รแขงขน 2)

มคว�มพย�ย�มใหทกคนเข�ถงระบบก�รศกษ�ม�กขน ซงถอว�เปนก�รลงทนด�นมนษย 3) ระยะเวล�ในก�รศกษ� ย�วน�นขนจ�กขนพนฐ�นประม�ณ 4 ป ขนไปเปน 9 ถง 12 ป และมก�รศกษ�ตอเนองตลอดชวต เพอใหทนกบ

คว�มก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตรเทคโนโลยและคว�มเปลยนแปลงของสงคม 4) มกระแสทจะจดก�รศกษ�เพอทนท�ง สตปญญ� สร�งคนง�นคว�มรสำ�หรบสงคมคว�มร 5) มก�รทำ�ใหก�รศกษ�เปนเชงตล�ดหรอเชงพ�ณชยม�กขน

รวมทงก�รใหเปดเสรท�งก�รศกษ� ซงสะทอนอทธพลของบรรษทข�มช�ต 6) เกดคว�มหล�กหล�ยในก�รจดก�ร ศกษ� โดยเฉพ�ะก�รเนนก�รศกษ�โดยถอนกเรยนเปนศนยกล�ง ทงนสะทอนก�รแบงง�นทซบซอนขน และคว�ม

ตองก�รคว�มคดสร�งสรรคในก�รผลตสทธบตรอนเปนหวใจของเศรษฐกจสงคมคว�มร ตงแตทศวรรษ 1980 เกดกระแสปฏรปก�รศกษ�ต�มแนวคดเสรนยมใหม ตอเนองม�ถงกระบวนก�ร

โลก�ภวตน และเศรษฐกจคว�มรอนเปนรปแบบของทนนยมขนสง ก�รปฏรปก�รศกษ�นนยอมแตกต�งกนไปในแตละ ประเทศต�มประวตศ�สตร ลกษณะท�งวฒนธรรม ระดบก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจ- ก�รเมอง ก�รนำ�ของรฐบ�ล แตก

มคำ�ถ�มสำ�คญอย2 ชดทจะตองตอบ ชดแรกไดแกคำ�ถ�มว�จะสอนใคร สอนอะไร สอนอย�งไร สอนทำ�ไม จะประเมน ผลก�รศกษ�ของผเรยนอย�งไร และชดทสองไดแกคำ�ถ�มว�ใครจะเปนผจดก�รก�รศกษ� โครงสร�งและองค

ประกอบของก�รศกษ�ควรเปนอย�งไร นโยบ�ยและก�รดแลก�รเงนเปนอย�งไร คณภ�พหรอคณลกษณะของผสอน ควรเปนอย�งไร ใครจะเปนผจ�ย และจะประเมนผลระบบก�รศกษ�ไดอย�งไร

จะสอนใคร ตอบไดว�สอนทกคนและตลอดชวต แตในท�งปฏบตยงมชองว�งม�กต�มชองว�งระหว�งคว�ม ย�กจนกบคว�มมงม ประเทศย�กจนกบประเทศรำ�รวย จะสอนอะไร คำ�ตอบมหล�ยประก�รต�มแตละประเทศ แตขน

พนฐ�นกคงเปนเรองก�รเรยนรทจำ�เปน (Learning Needs) สอนทำ�ไม คำ�ตอบทวไปไดแกเพอก�ร พฒน� แตก�รพฒน�มหล�ยระดบ เชนก�รพฒน�บคคล ก�รพฒน�ชมชน และก�รพฒน�สงคมและโลก จงมปญห�

ตอไปว�จะทำ�ใหก�รพฒน�ระดบต�งๆเปนเอกภ�พหรอกลมกลนกนไดอย�งไรจะสอนอย�งไร กเปนปญห�ถกเถยงกนม�กในวช�ครหรอทฤษฎก�รเรยนก�รสอน ปจจบนมแนวคดใหญอย

2 แนวทตอสและแผอทธพลตอกนแนวคดหนง ซงเปนแนวหลกในปจจบนไดแกแนวคดเรองก�รสร�งคว�มรเอง

(Constructivism) ซงมชออนไดแกก�รสอนแบบนกเรยน เดก หรอผเรยนเปนศนยกล�ง ก�รสอนแบบ คนคว� และก�รสอนแบบนำ�ตวเอง เรยกรวมๆ ว�เปนกลมก�วหน� (Progressivism) อกแนวคดหนง

ปฏบตม�น�นไดแกก�รสอนแบบบมเพ�ะหรอถ�ยทอดคว�มร (Instructivism) ซงมชออนไดแก ก�รสอน โดยตรง ก�รเรยนรแบบคนเกง ก�รสอนแบบชดแจง ก�รสอนแบบแนนอน ก�รสอนแบบครเปนศนยกล�ง เรยก

7

รวมๆ ว�เปนก�รสอนแบบคล�สสกหรอแบบดงเดมซงเปนกระแสรอง แนวคดทงสองนต�งมร�กฐ�นท�งทฤษฎ ขอ สนบสนนท�งวช�ก�รและในท�งปฏบต มนกก�รศกษ�บ�งท�นเหนว�ไมควรยดตดในแบบก�รสอนอย�งใดอย�งหนง

ม�กจนเกนไป จนทำ�ใหแนวคดนนกล�ยเปนหลกเกณฑทเลอนลอย (Dogma) สำ�หรบก�รสอนของไทยปจจบนพย�ย�มรบเอ�แนวแรกม�ปฏบต

คำ�ถ�มชดทสองซงกล�วไดว�เปนคำ�ถ�มทมองภ�พปฏบตเชงกว�ง ซงมคำ�ตอบอยในแนวทว�จะตองใหผทม สวนไดเสยนนไดม�เปนหนสวนในก�รจดก�รศกษ� ทงภ�ครฐบ�ล ธรกจเอกชน ก�รปกครองทองถน ครและบคล�กร

ท�งก�รศกษ� ชมชน พอแมผปกครอง เดกและผเรยน ซงในนมกมคว�มขดแยงไมลงรอยกนนก แตเหนอคำ�ถ�มทง สองชดกคอ แนวโนมในระยะ 5-600 ปม�น ก�รศกษ�ทจดขนมแนวโนมไปสก�รมงแสวงห�กำ�ไรหรอประโยชน

สวนตว ก�รสร�งคว�มมงคงและก�รใชธรรมช�ตสนเปลองม�กขนทกท ดงนนจะจดก�รศกษ�สำ�หรบศตวรรษท 21 นอย�งไร เพอใหมงไปสสนตภ�พ ประช�ธปไตย และก�รพฒน�อย�งยงยน แนนอนว�มนเปนเสนท�งททอดย�วไกล

2. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในโลก ในชวง 10 ปทผ�นม�นเกดกระแสคว�มสนใจในก�รปฏรปก�รศกษ�อย�งกว�งขว�งทวโลก มก�รประชม

ระหว�งประเทศและระดบโลกเกยวกบเรองนหล�ยครง มประเดนทน�สนใจไดแก 1) ก�รศกษ�เพอปวงชน 2) ก�ร อดมศกษ� 3) สถ�นก�รณและก�รท�ท�ยใหมกบก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศพฒน�แลว 4) ก�รกล�ยเปนเชง

ตล�ดหรอเชงพ�ณชย

1) ก�รศกษ�เพอปวงชน เปนคว�มพย�ย�มในก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นใหแกทกคน ซงจะตองจดก�ร เรยนรทจำ�เปนให ไดแกก�รมเครองมอก�รเรยนรทจำ�เปน เชนก�รอ�นออกเขยนได คว�มส�ม�รถในก�รพด

แสดงออก ก�รคดเลขเปน และก�รรจกแกปญห� และยงมเนอห�คว�มรพนฐ�น ไดแกคว�มร ทกษะ และทศนคตทถก ตอง นอกจ�กนน ก�รจะจดก�รศกษ�เพอปวงชนได จะตองมอบอำ�น�จใหแกบคคลในสงคม ยอมรบนบถอในมรดก

รวมกนท�งวฒนธรรม สงเสรมก�รศกษ�เกยวกบชนกลมอน สร�งคว�มยตธรรมในสงคม อนรกษสงแวดลอม ม คว�มอดทนตอคว�มแตกต�ง ยอมรบหลกก�รมนษยธรรมและสทธมนษยชน และสร�งสนตภ�พ

จ�กขอบเขต คว�มมงหวง และก�รปฏบตทสงสงข�งตนนนในท�งปฏบตจรงมปญห�ม�ก เชนก�รมอบ อำ�น�จแกบคคลในสงคม มกถกขดขว�งโดยอำ�น�จรฐและอำ�น�จบรรษทข�มช�ต ชองว�งท�งก�รศกษ�ทงภ�ยในและ

ระหว�งประเทศยงสงม�กและมแนวโนมขย�ยออก จนทำ�ใหก�รศกษ�เพอปวงชนหมดคว�มหม�ยลง และประเทศ พฒน�แลวมกเข�ไปมสวนกำ�หนดก�รศกษ�ของประเทศกำ�ลงพฒน� โดยอ�ศยคว�มเหนอกว�ท�งกำ�ลงท�ง

เศรษฐกจ- ก�รเมอง และโดยผ�นก�รใหเงนกท�งก�รศกษ� เปนตน แตกมด�นทประสบคว�มสำ�เรจบ�งประก�รไดแก อตร�ก�รรหนงสอของประช�กรโลกเพมขน แมว�จำ�นวนผไมรหนงสอจะไมลดลง และเดกโดยเฉพ�ะเดกหญง

จำ�นวนนบล�นยงถกปฏเสธสทธในก�รศกษ�อยกต�ม บทเรยนสำ�คญในก�รจดก�รศกษ�เพอปวงชน กคอรฐบ�ลจะตองแสดงบทบ�ทนำ�อย�งแขงขนจรงจง

ประเทศมห�อำ�น�จจะตองมใจกว�งเค�รพอธปไตยและสทธปกครองตนเองของประช�ชนในประเทศกำ�ลงพฒน� และห�ท�งลดทอนภ�ระหนส�ธ�รณะซงกล�ยเปนอปสรรคสำ�คญในก�รปฏรปและสร�งก�รศกษ�เพอปวงชนในประเทศเหล�น

2) ก�รอดมศกษ� เปนศนยก�รผลตและก�รกระจ�ยคว�มร และสร�งบคล�กรททำ�ง�นด�นส�ธ�รณะ จง เปนเหมอนเรอธงท�งก�รศกษ� ในระยะใกลนมก�รขย�ยตวอย�งรวดเรว โดยมอตร�สงกว�ก�รขย�ยตวของก�ร

ศกษ�ระดบมธยมเสยอก แตโดยทวไปทงโลกกมประช�กรทเข�เรยนในระดบมห�วทย�ลยเพยงร�วรอยละ 17.4 ทงยงมคว�มแตกต�งกนม�กระหว�งประเทศพฒน�แลวทมสดสวนนกศกษ�ตอประช�กรสงร�วรอยละ 61 ขณะท

ในประเทศกำ�ลงพฒน�มเพยงรอยละ 10 นอกจ�กน ยงพบว�ก�รอดมศกษ�ในประเทศพฒน�แลวไดรบคว�มเชอ ถอสงมนกศกษ�ต�งประเทศเข�เรยนม�กทงระหว�งประเทศพฒน�แลวดวยกนและจ�กประเทศกำ�ลงพฒน� สวนค�

ใชจ�ยท�งก�รศกษ�ระดบอดมในประเทศพฒน�แลวกต�งกนม�ก นนคอบ�งประเทศ เชน เดนม�รกและองกฤษ รฐบ�ลเปนผออกค�ใชจ�ยเกอบทงหมด สวนในสหรฐนกศกษ�และครอบครวตองออกค�ใชจ�ยสงเกอบรอยละ 40

ในเอเชย เชน ญปนและเก�หลใตนกศกษ�และครวเรอนเปนผออกค�ใชจ�ยกว�ครง สำ�หรบในประเทศไทยใน มห�วทย�ลยปดของรฐ รฐเปนผออกค�ใชจ�ยใหเกอบทงหมด

3) ก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศสหรฐ องกฤษ และญปน เปนเรองน�สนใจเนองจ�กสหรฐและองกฤษม อทธพลตอก�รศกษ�ของประเทศไทยตอเนองม�น�น สวนญปน กเปนประเทศตนแบบในก�รสร�งก�รเตบโตท�ง

เศรษฐกจโดยอ�ศยก�รสงออก ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงหลงสดในประเทศทงส�มเรมในร�วทศวรรษ 1980 ซงในขณะนนแนวคด

เสรนยมใหมกำ�ลงเฟ องขน รวมทงสถ�นก�รณทท�ท�ยหล�ยประก�ร เกดคว�มคดหลกทจะสร�งระบบก�รศกษ�ทม

8

คว�มเปนเลศระดบโลก (World Class) มนกก�รศกษ�บ�งท�นเสนอว� ก�รปฏรปก�รศกษ�ของประเทศ องกฤษอ�จสรปไดเหลอ2 “คำ� ไดแก คว�มเปนเลศ” “และ ก�รควบคม” สวนก�รปฏรปในสหรฐสรปเปน 2 คำ�ไดว�

“ท�งเลอก” “และ คว�มเปนเลศ” ทงสองประเทศเนนคว�มเปนเลศเหมอนกน แตในองกฤษยงเหนคว�มจำ�เปนในก�ร ควบคม ไมปลอยใหรฐบ�ลทองถนมสวนม�กเกนไป สวนในสหรฐเนนท�งเลอก ใหนกเรยนและผปกครองส�ม�รถ

เลอกโรงเรยนทจดก�รศกษ�หล�ยรปแบบใหม�กทสด ซงดเหมอนว�จะเปนก�รเปดใหบรษทจดตงโรงเรยนเพอห� กำ�ไรไดม�กขนดวย

สวนก�รปฏรปก�รศกษ�ในญปนนนสรปไดเปน 2 “ว� ก�รเปนปจเจกบคคล” “และ ก�รแกกฎระเบยบ” ซง “ ” มลกษณะเฉพ�ะตนบ�งประก�ร ก�รเปนปจเจกบคคล เปนก�รจดก�รเรยนก�รสอนแบบใหผเรยนเปนศนยกล�ง

“ ” เพอแกปญห�ก�รเรยนแบบทองจำ� ข�ดคว�มคดสร�งสรรค ก�รแกกฎระเบยบ กเพอใหเกดคว�มหล�กหล�ยขน บทเรยนจ�กก�รปฏรปของประเทศทง 3 อ�จสรปไดดงน ก) แมคว�มเปนเลศและคว�มคดสร�งสรรคจะ

สำ�คญ แตกจำ�ตองคำ�นงถงด�นอน โดยเฉพ�ะด�นวฒนธรรม ข) ก�รจดก�รเรยนก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง กบครเปนศนยกล�งนนยงมขอถกเถยงกนอยไมไดสรปลงแนนอนว�แบบใดจะดกว�อย�งสมบรณ เชนในสหรฐและใน

ญปนมนกก�รศกษ�บ�งท�นชว� ก�รศกษ�แบบเดกเปนศนยกล�งอ�จทำ�ใหชองว�งท�งก�รศกษ�ขย�ยตว และเดก เอ�แตใจตว ไมอดทนตอก�รวจ�รณและคว�มขดแยง ค) เทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รมสวนในก�รศกษ�สงขน

แตกมคว�มจำ�กดใชไดเพยงเปนสวนเสรม และมผลกระทบด�นลบบ�งประก�ร เชนมองข�มคว�มย�กลำ�บ�กของก�รสร�งคว�มร

4) ก�รกล�ยเปนเชงตล�ดหรอเชงพ�ณชย ในระยะ 10 กว�ปม�นก�รศกษ�ในประเทศพฒน�แลวโดย เฉพ�ะในสหรฐ ไดกล�ยเปนอตส�หกรรมขน�ดใหญอย�งเหนไดชดขน ทงในรปแบบของก�รผลตตำ�ร�และแบบฝกหด

ตลอดจนอปกรณก�รศกษ�อน ก�รจดตงโรงเรยนเพอห�กำ�ไร ไปจนถงก�รแทรกซมเข�ในกจก�รก�รเรยนก�รสอน และกจกรรมในโรงเรยน และก�รใหโรงเรยน วทย�ลยและมห�วทย�ลยรวมมอใกลชดกบบรษทธรกจม�กขน ประม�ณ

ว�อตส�หกรรมก�รศกษ�มมลค�กว�ปละ 1 ล�นล�นดอลล�รสหรฐ ซงเปนผลประโยชนมห�ศ�ล ทส�ม�รถเกบเกยวไดง�ยขนโดยอ�ศยเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�ร

3. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในประเทศไทยก�รศกษ�ของประเทศไทยอยในสถ�นก�รณปฏรปอย�งทวด�น โดยก�รดำ�เนนง�นภ�ครฐเปนสำ�คญ กระแส

ผลกดนก�รปฏรปครงนทสำ�คญไดแก 1) แรงบนด�ลใจและยทธศ�สตรก�รปฏรปก�รศกษ�และสงคม จ�กก�ร ประชมระหว�งประเทศและระดบโลกหล�ยครงในชวง 10 ปทผ�นม� 2) ขอกำ�หนดและแรงบนด�ลใจจ�ก

รฐธรรมนญฉบบ 2540 (และพ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต2542 ทออกต�มขอกำ�หนดและแรงบนด�ลใจน)ซง ประกนสทธของประช�ชน ก�รมสวนรวมของประช�ชนและชมชน ก�รอนรกษสงเสรมสงแวดลอมและวฒนธรรม

ชมชน และก�รขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นเปน 12 ป 3) ก�รตนตวของภ�คธรกจเอกชนเพอก�รแขงขนในโลก ธรกจไรพรมแดน 4) ก�รเตบโตขนของกระบวนก�รประช�สงคมไทย และ 5) กระแสก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศ

พฒน�แลวทชนำ�โดยแนวคดเสรนยมใหมเป�หม�ยทจะตองปฏรป ทสำ�คญไดแก 1) ก�รรวมศนยก�รบรห�รและก�รจดก�รก�รศกษ�ม�กเกนไปโดย

ระบบร�ชก�รทรวมศนยอำ�น�จ 2) ก�รศกษ�แบบคดหวกะทหรอระบบแพคดออก 3) ก�รศกษ�ทเนนปรม�ณ แต ข�ดคณภ�พ 4) ก�รเรยนก�รสอนแบบทองจำ�ม�กเกนไป 5) ก�รข�ดก�รประเมน 6) ก�รข�ดเอกภ�พ ทสำ�คญ

เนองจ�กก�รบรห�รจดก�รดำ�เนนโดยหนวยง�นทต�งคนต�งทำ�7) ก�รใชจ�ยเงนทไมเหม�ะสมหรอไมมคณภ�พจะปฏรปอย�งไร ก�รปฏรปทม�จ�กเบองบนมกมองคประกอบอย 3 สวนไดแก หลกชย ยทธศ�สตร และ

เค�โครงก�รปฏบต มก�รประชมระหว�งช�ตเกยวกบก�รศกษ�ขนพนฐ�นหล�ยครงทไดกำ�หนดองคประกอบทง 3 สวนน เพอใหประเทศต�งๆ ใชเปนเกณฑหรอแนวคดประกอบในก�รจดก�รศกษ�ของตน

ในสวนของหลกชยทกำ�หนดขนและเหม�ะกบสถ�นก�รณในประเทศไทย ทสำ�คญไดแก ก�รปรบปรงคณภ�พ ก�รศกษ�อย�งทวด�น ใหมคว�มรทงท�งภ�ษ� คณตศ�สตรและทกษะชวตทจำ�เปน ในสวนของยทธศ�สตรมทงสน

12 ขอ เชนก�รสร�งแผนปฏบตก�รแหงช�ตและสงเสรมก�รลงทนท�งก�รศกษ�ในขนพนฐ�นเพอปวงชน และสง เสรมก�รศกษ�เพอปวงชนในกรอบของก�รพฒน�อย�งยงยน ก�รขจดคว�มย�กจน และยทธศ�สตรของก�รพฒน�

เปนทน�สงเกตว�ยทธศ�สตรก�รปฏรปก�รศกษ�นครอบคลมกจกรรมต�งๆ เกนเลยขอบเขตของก�รศกษ�ไปม�ก แสดงว�จำ�ตองมคว�มรวมมอจ�กหล�ยฝ�ยจงจะทำ�ใหก�รปฏรปนสำ�เรจได เชน ก�รสร�งสงแวดลอมท�งก�รศกษ�ท

ปลอดภย มสขภ�วะ ครอบคลมและเท�เทยม เพอใหมก�รเรยนรทยอดเยยม

9

อนง ไดมก�รเตอนจ�กก�รประชมท�งก�รศกษ�หล�ยครงว� ก�รบรห�รจดก�รก�รศกษ�นนควรตองคำ�นง ถงวตถประสงคและเนอห�ทสำ�คญดงตอไปนคอ 1) ก�รศกษ�เพอสนตภ�พ สทธมนษยชนและประช�ธปไตย 2)

ก�รศกษ�เพอก�รพฒน�อย�งยงยน และ 3) ท�งเลอกท�งก�รศกษ�สถ�นก�รณก�รศกษ�ของประเทศไทยในปจจบน คล�ยกบก�รศกษ�ในประเทศต�งๆ นนคอ ต�มไมทนคว�ม

ก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยและคว�มเปลยนแปลงท�งสงคม มสงทควรสนใจดงน1) มคว�มสำ�เรจหล�ยด�นไดแก ก�รลดจำ�นวนผไมรหนงสอลงอย�งรวดเรว จำ�นวนเดกนกเรยนกอน

ระดบประถมศกษ�เพมขนอย�งรวดเรว ก�รลดชองว�งท�งเพศในก�รศกษ� ก�รเพมปรม�ณครทมวฒจบปรญญ�ตร สดสวนของครตอนกเรยนอยในระดบทน�พอใจ

2) ก�รจดก�รศกษ�ปจจบน ภ�ครฐมบทบ�ทสำ�คญม�ก3) สถ�นก�รณด�นครมปญห�ทสำ�คญ 4 ประก�ร ไดแก ปญห�คณภ�พคร หนสน ก�รเข�ไปเกยวของ

กบก�รเมองม�กเกนไป และครจำ�นวนไมนอยไมพอใจในอ�ชพของตน4) ก�รเรยนก�รสอนมปญห�สำ�คญอยทก�รเรยนแบบทองจำ�เพอก�รสอบเลอนขน สอบแขงขนเข� โรงเรยนด และสอบเข�มห�วทย�ลยปดของรฐ ซงสถ�นก�รณนเกดขนจ�กเหตปจจยอนอก ไดแก ก�รรวมศนยก�ร

จดก�รท�งก�รศกษ� แนวคดหวกะทหรอระบบแพคดออก คณภ�พของคร ซงไมใชเรองของก�รเรยนก�รสอนแบบ ถ�ยทอดคว�มรหรอครเปนศนยกล�ง (Instructivism) แตเพยงอย�งเดยว

5) ลำ�ดบชนหรอชองว�งท�งก�รศกษ� ดำ�รงอยต�มชองว�งท�งสงคมทขย�ยตวออก ลำ�ดบชนก�รศกษ� ในประเทศอย�งคร�วๆ โดยพจ�รณ�จ�กค�ใชจ�ย ภ�พลกษณ และคว�มนยมของผปกครอง อ�จจดได 7 ลำ�ดบ

ไดแก1) ก�รศกษ�ในต�งประเทศ 2) โรงเรยนน�น�ช�ต3) โรงเรยนหลกสตรภ�ษ�องกฤษ 4) โรงเรยนส�ธต และโรงเรยนฝรงทมชอ 5) โรงเรยนมชอเสยงและโรงเรยนในศนยกล�ง เชนโรงเรยนประจำ�จงหวด 6) โรงเรยน

ทวไปในเมอง 7) โรงเรยนทวไปในชนบท6) สถ�นก�รณสงแวดลอมท�งก�รศกษ� ไมสดนก และเปนเหตปจจยสำ�คญหนง ททำ�ใหคณภ�พก�ร

ศกษ�ของประเทศลดตำ� สงแวดลอมทไมด เชน ภ�วะหวโหยในเดก พอแมผปกครองมระดบก�รศกษ�ตำ� ไปจนถง ก�รระบ�ดของย�เสพตด โสเภณเดก และเอชไอว/เอดส

7) วกฤตเศรษฐกจสงผลกระทบอย�งแรงตอก�รศกษ�8) ก�รบรห�รจดก�รท�งก�รศกษ� ยงเนนก�รศกษ�ในระบบ จนละเลยคว�มสำ�คญของก�รศกษ�นอก

ระบบหรอนอกโรงเรยน ตลอดจนก�รศกษ�พเศษสถ�นก�รณก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ของไทย เกดขนรวมกบก�รปฏรปก�รศกษ�ทวโลกทรเรมโดยประเทศ

อตส�หกรรม ชนำ�โดยลทธเสรนยมใหม กระบวนก�รโลก�ภวตน และเศรษฐกจคว�มร เพอเพมคว�มส�ม�รถในก�ร แขงขนในตล�ดโลก สร�งระบบก�รศกษ�ทยอดเยยมระดบโลก (World Class) เพอสร�งใหเย�วชนเปนคน

ง�นคว�มร มคว�มยดหยน คว�มคดสร�งสรรค และคว�มพรอมทจะถกจ�ง (Employability) ก�รเรยน ก�รสอนเนนวธใหเดกเปนศนยกล�ง มทควรกล�วดงน

1) ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนเปนก�รปฏรปใหญครงท 3 ครงแรก เรมในสมยรชก�ลท 5 เพอสร�งรฐ ประช�ช�ตซงมแนวคดช�ตนยมรวมอยดวย และก�รทำ�ใหประเทศทนสมยเปนแบบตะวนตก ครงทสองเรมในชวงหลง

สงคร�มโลกครงทสองเนนก�รทำ�ใหประเทศทนสมยเปนแบบตะวนตกหรอเพอก�รพฒน�เศรษฐกจ- สงคม ครงทส�ม โดยทวไปมแนวโนมเพอใหประเทศทนสมย ขนสระดบโลก มคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนสง แตวกฤตเศรษฐกจและก�ร

เตบโตของขบวนก�รประช�สงคมไทย กอใหเกดก�รคดทบทวนใหมเกยวกบก�รปฏรปก�รศกษ�2) ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนดำ�เนนโดยภ�ครฐเปนสำ�คญ ภ�ยใตขอกำ�กบของกฎหม�ย 2 ฉบบไดแก

รฐธรรมนญ พ.ศ.2540 และ พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต พ.ศ.2542 และดำ�เนนภ�ยใตก�รเรยกรองใหเปดเสรท�งก�รศกษ�ขององคก�รก�รค�โลก

3) ก�รปฏรปนเปนก�รปฏรปจ�กข�งบน ยอมไดผลจำ�กด

แนวโนมและขอควรระวงบ�งประก�ร ของก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนไดแก1) กรณก�รแบงเขตพนทก�รศกษ� ซงอ�จกล�ยเปนขอพพ�ท และก�รแขงขนเพอดำ�รงตำ�แหนง

กรรมก�รของเขต ก�รแทรกแซงของอทธพลทองถน ก�รแตกแยกต�งคนต�งทำ� และก�รรองเรยนสศนยกล�งในกรณเกดปญห�และคว�มขดแยง

10

2) กรณโอนก�รบรห�รจดก�รก�รศกษ�ใหแกองคก�รบรห�รสวนทองถน ซงมผไมเหนดวยสง ทงจ�กวง วช�ก�รและครทเกยวของ ตลอดจนคว�มพรอมขององคก�รเหล�นทเพงตงขนไมน�นนก

3) ภ�ระท�งก�รเงนหลงวกฤตเศรษฐกจสงม�ก จนกระทงมผลกระทบตอก�รขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�น เปน12 ปในระดบทแนนอน

4) พนฐ�นเดมของก�รศกษ�ไทยมปญห�ท�งคณภ�พม�ก ทงครผสอน สงแวดลอมท�งก�รศกษ� และ ก�รบรห�รจดก�ร ก�รยกม�ตรฐ�นจ�กระดบเดมใหขนสงม�ก ยอมเปนภ�ระทตองลงแรงหนก เปนเวล�ย�วน�น ทำ�ให

เสยกำ�ลงใจไดง�ย5) ก�รวเคร�ะหของนกก�รศกษ�สวนหนง ชว�ยทธศ�สตรก�รสอนทถอเดกนกเรยนเปนศนยกล�งท

ปฏบตอยในประเทศพฒน�แลวอ�จมผลข�งเคยงทไมพงประสงคดงน 1) ใชไดดกว�ในชนชนกล�งหรอประเทศ รำ�รวย เนองจ�กตองก�รสงแวดลอมก�รเรยนรทอดมสมบรณ 2) เดกทเปนผลไดท�งก�รศกษ�อ�จมบคลกยด

ตนเองเปนศนยกล�ง เอ�แตใจตวและสม�ธสน ไมอดทนตอคำ�วจ�รณและคว�มลมเหลว 3) อ�จทำ�ใหชองว�งท�งก�รศกษ�ขย�ยตวออก

จะทำ�อย�งไรด มขอเสนอดงตอไปน1) ควรเปนก�รปฏรปทคำ�นงถงคว�มพรอม เชนท�งก�รเงน คณภ�พบคล�กร ส�ธ�รณชน และ

สถ�นก�รณทอ�จพลกผนไปท�งร�ย ไมควรเรงดำ�เนนก�ร รวมทงไมควรเรงเปดเสรท�งก�รศกษ�2) ควรกำ�หนดจดมงหม�ยของก�รปฏรปใหชดและง�ยในก�รเข�ใจและก�รปฏบต โดยคำ�นงถงก�รปฏรป

“ ”เดม และสถ�นก�รณปจจบน ในทนขอเสนอ ช�ตมนคง ชมชนเขมแขง3) ก�รเรยนก�รสอนโดยยดเดกเปนศนยกล�ง ควรขย�ยเปนก�รเรยนก�รสอนทยดเดก วฒนธรรม และ

อดมก�รณชมชน เปนศนยกล�ง4) ควรบรรลจดมงหวงของก�รจดทำ�ก�รศกษ�ขนพนฐ�นและภ�คบงคบ 9 ปกอน ไมควรเรงขย�ยเปน

12 ป5) ควรใหคว�มสำ�คญม�กขนแกก�รศกษ�กอนประถมและก�รศกษ�นอกโรงเรยน6) ควรใชทนท�งวฒนธรรม ทสำ�คญไดแกสถ�บนสงฆใหมบทบ�ทท�งก�รศกษ�ของไทยใหม�กขน

4. บทลงท�ย: ก�รศกษ�ในกระบวนก�รสร�งวฒนธรรมใหม โลกปจจบนมก�รอยรวม และปะทะกนท�งวฒนธรรมอย�งเหนไดชด วฒนธรรมหลกไดแกวฒนธรรมบรโภค นยมซงตงอยบนระบบทนนยมเสร ลทธเสรนยมใหม กระบวนโลก�ภวตน และเศรษฐกจคว�มร ซงเนนในเรองก�ร

บรโภค ก�รแสวงห�คว�มสข กำ�ไร และอำ�น�จ พรอมกนนนกมวฒนธรรมเฉพ�ะสวนจำ�นวนไมนอยทเกดขน เพอ ตอบโตกบก�รทรสกถกบบคนจ�กวฒนธรรมกระแสหลก เปนกระบวนก�รสร�งวฒนธรรมใหม ซงขอเสนอตวอย�ง

4 กลมดงน1) กลมแนวคดบรห�รจดก�รเศรษฐกจ ตอต�นบรรษทข�มช�ต เสนอว�เศรษฐกจตองใหคว�มสำ�คญแก

ชวตไมใชกำ�ไร ดงนนตองจดก�รศกษ�และระเบยบสงคมให ทกสวนมอำ�น�จในก�รจดระเบยบตนเองและรวมมอกน ก�รเนนทองถน ก�รประหยด ก�รแบงปน คว�มหล�กหล�ยและก�รสร�งสรรคเพอก�รแลกเปลยนคว�มรอย�งเสร

2) กลมแนวคดด�นนเวศวทย� ทเสนอให 1) จดก�รศกษ�โดยใหกำ�หนดม�ตรฐ�นท�งสงแวดลอมทใช วดคว�มจรงได ไมใชกำ�ไร และประสทธภ�พ 2) ท�ท�ยก�รจดเนอห�ก�รสอนทถอว� ก�รพชตธรรมช�ตเปนสงถก

ตอง 3) สร�งจตสำ�นกคว�มเปนพลเมองและคว�มรบผดชอบแกเดก โดยเฉพ�ะคว�มเปนพลเมองในชมชนชวต 4) ท�ท�ยคว�มเชอว�อ�รยธรรมมนษยจะตองก�วหน�ไปดวยก�รเพมพนคว�มรท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยอย�งตอ

เนอง 5) ระวงก�รทำ�ใหสถ�บนก�รศกษ�กล�ยเปนเชงพ�ณชย3) กลมก�รศกษ�แบบองครวม เชนก�รใชองครวมท�งภมปญญ�ตะวนออกทถอว�คว�มรมถง 5 มต

ไดแก มตท�งวตถ สงคม จกรว�ล คว�มเปนอนนต และคว�มเปนส�กลทวไป4) ก�รศกษ�แนวพทธ เชนขอเสนอของท�นประยทธ ปยตโต ทเสนอใหจดก�รศกษ�เปนแบบองครวมและ

ก�วใหพนจ�กยคอตส�หกรรม ใหก�รศกษ�มสวนสำ�คญในก�รพฒน�โดยเฉพ�ะก�รพฒน�ชมชน และสร�งสำ�นกรวมกนของช�ตขนม�

ก�รปฏรปก�รศกษ�เปนกระบวนก�รทไมจบสน ในสถ�นก�รณปจจบน ทมก�รเปลยนแปลงอย�งรวดเรว ทำ�นองเดยวกบก�รศกษ�ตลอดชวต ก�รศกษ�เปนกระบวนก�รสร�งคนเพอเข�สสงคม ซงตองก�รคว�มละเอยด

ออนและระยะเวล�ทย�วน�น แตในอกด�นหนงกเปนกระบวนก�รทสร�งคนใหเข�ใจคว�มเปนจรง ไมเกดคว�มแปลก

11

แยกกบคว�มเปนจรงในสงคมและในโลก ก�รศกษ�ทเปนเครองมอของระบบเศรษฐกจ- ก�รเมองหนง จะกล�ยเปนเครองมอในก�รสร�งสงคม- วฒนธรรมใหมไดหรอไม ใครจะเปนผทำ� ?

12

ร�ยง�นสวนท1 ก�รวเคร�ะห สงเคร�ะหสถ�นก�รณและแนวโนม

เรอง

ก�รศกษ�: ท�งไกลทยงไปไมถง

จดทำ�โดย

โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย(TTMP)สนบสนนโดย

สำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย(สกว.)15 เมษ�ยน2544

13

1. บทเกรนนำ�: บนเสนท�งอนย�วไกล1.1 จ�กก�รเรยนรในธรรมช�ต สระบบก�รศกษ�เพอคนจำ�นวนม�ก

ก�รศกษ� หรอก�รเรยนร จำ�เปนสำ�หรบสงมชวตจำ�นวนม�ก สตวหล�กชนดมก�รศกษ�และเรยนรใน ธรรมช�ต สตวบ�งชนด เชน เต�และจระเข ทลกออนตองชวยเหลอตวเองตงแตเลก อ�ศยก�รเรยนรโดยผ�น

สญช�ตญ�ณ เปนก�รเรยนรดวยตนเองเพอก�รอยรอดเปนสำ�คญ ขณะทสตวชนสงหล�ยชนด เชนหม ลกออนหม ตองอ�ศยอยกบแมหล�ยป เพอเรยนรวธดำ�รงชพและก�รห�กนในธรรมช�ต หรอฝงลงบ�งชนดเรยนรถงก�รอย

เปนกลม และก�รจดลำ�ดบชนภ�ยในกลม แตคนเร�เปนสตวชนดเดยวทมก�รศกษ�และก�รเรยนรอย�งสงจนส�ม�รถ พฒน�สงคมใหแตกต�งจ�กเดมโดยก�รศกษ�และก�รเรยนรได ก�รศกษ�นำ�พ�มนษยไปต�มเสนท�งเดนอนย�วไกล

แตดเหมอนว�จดหม�ยปล�ยทตองก�รจะไปถงกยงห�งไกล ก�รศกษ�จะนำ�เร�ไปสจดใดกนแน ? มนกจตวทย�ววฒน�ก�รบ�งท�นเหนว� ก�รใชภ�ษ�พดเปนสงธรรมช�ต นนคอทกคนส�ม�รถเรยนรทจะ

พดไดในก�รดำ�เนนชวตประจำ�วนต�มปกต และอ�จถอไดว� คว�มฉล�ดหรอคว�มส�ม�รถในก�รใชภ�ษ�พดเปน สญช�ตญ�ณหนงของมนษย แตเมอมก�รคดประดษฐภ�ษ�เขยนขนภ�ยหลง ก�รศกษ�จงไดกอรปใหม มก�รใช

สถ�นทหรอครผสอนเปนพเศษขน พฒน�เปนโรงเรยนและสถ�นศกษ�ต�งๆ อย�งทเปนอยในปจจบน ก�รศกษ�จงมทงก�รศกษ�ในธรรมช�ต ไมมภ�ษ�เขยน ก�รศกษ�เพอใหอ�นออกเขยนไดคดเลขเปน ก�ร

ศกษ�เมอมแทนพมพ มคว�มรท�งวทย�ศ�สตรเพมขน และก�รศกษ�เมอมสออเลกทรอนกสซงทำ�ใหก�รศกษ�เกด ชองว�งใหม เรยกว�ชองว�งท�งดจตอล

ก�รศกษ�ทมนษยปฏบตกนม�ย�วน�นทสด (และถอไดว�เปนพนฐ�นสำ�หรบก�รศกษ�ในปจจบน) คอก�ร ศกษ�ต�มอธย�ศย (Informal Education) ซงดำ�เนนไปในธรรมช�ตและกจกรรมในชวตจรง สร�ง

คว�มสมพนธใกลชดระหว�งมนษยกบธรรมช�ต คว�มสนทสนมระหว�งผสอนกบผถกสอน และน�จะเปนก�รสร�ง คว�มรวมมอกนภ�ยในกลมชนซงมขน�ดเลกร�วสบยสบคน ม�กกว�ก�รแขงขน

เปนทสงเกตว� สงทเรยกว�ก�รศกษ�ท�งเลอก (Alternative Education) ซงมหล�ย สำ�นกหล�ยรปแบบนนกดจะมส�ระและหลกก�รคล�ยกบก�รศกษ�สมยหน เชน ก�รจดก�รศกษ�ใหเนอห�วช�ยดหยน

ต�มสถ�นก�รณ และคว�มพรอม หรอคว�มถนดของเดก ไมไดกำ�หนดแนนอนต�ยตว ก�รจดใหก�รศกษ�ประส�นเข� กบก�รดำ�เนนชวตจรงไมใชแยกต�งห�กออกม� เปนก�รศกษ�เพอประโยชนทงแกเดกและกลมชนพรอมกน มใชเปน

บนไดไตเต�ท�งสงคม มก�รสร�งคว�มไวว�งใจกนระหว�งผสอนกบผถกสอน และเพอทำ�ใหเกดคว�มรสกลกซงใน ธรรมช�ต เปนตน

เมอมก�รประดษฐตวอกษรร�วห�พนปม�แลว ทำ�ใหก�รเกบรกษ� และถ�ยทอดคว�มร ขย�ยไปเปนทวคณ เนองจ�กไมตองพงพ�คว�มทรงจำ�ของบคคลแตเพยงอย�งเดยวเหมอนเดมส�ม�รถกระทำ�กจกรรมไดหล�กหล�ย

สร�งกฎระเบยบทละเอยดขน สงคมมคว�มซบซอน ชมชนมขน�ดใหญตงขนเปนเมอง มระบบปกครองซงแบงผคน ออกเปน 2 สวนใหญๆ สวนหนงเปนสวนนำ�เปนผปกครอง อกสวนหนงซงเปนคนสวนใหญเปนผถกปกครอง ก�ร

ผลตทหล�กหล�ยชวยแบงชมชนออกเปน 2 สวน ไดแกชมชนเมองมผคนอยอย�งหน�แนน เปนศนยกล�งของ อำ�น�จ ก�รค� ก�รศกษ� วฒนธรรม และก�รหตถกรรม ชนบทซงเปนพนททำ�ก�รเกษตร มผคนอยอย�ง

กระจดกระจ�ย มก�รจดระบบก�รศกษ�ขน ซงไมไดเปนไปต�มธรรมช�ตอกตอไป และอ�จแบงออกเปน 2 สวน สวน หนงเปนก�รศกษ�สำ�หรบผปกครองและชนชนสง ซงมกประกอบดวยวช�หนงสอ เลข ปรชญ� ประวตศ�สตร และ

ศ�สน� อกสวนหนงเปนก�รศกษ�ต�มอธย�ศยของช�วบ�นเพอก�รทำ�อยทำ�กน สบทอดประเพณ และกมก�รศกษ� ท�งศ�สน�ดวย ในวช�ทเรยนนนเหนไดว�ศ�สน�เปนวช�ทสำ�คญม�ก มลกษณะครอบงำ�วช�อน สวนหนงเนองจ�ก

นกบวชซงมโอก�สรำ�เรยนจนไดเปนผทมคว�มรและเปนครสำ�คญ อนงคว�มเชอท�งศ�สน�อ�จใชเปนขออ�งหนงท ทำ�ใหสตรไมไดรบโอก�สก�รศกษ�เท�เทยมช�ย ดงนนในประเทศเขตแควนหนง จำ�นวนผทรหนงสอจงมกมเปนสวน

นอย สวนใหญไมร ทงนสวนหนงเกดจ�กสอก�รสอนไดแกหนงสอผลตย�กและมร�ค�แพง สภ�พก�รศกษ�ตงแตเมอ ห�พนปดงกล�วนนขณะนกยงคงเปนจรงอย เพยงแตมคว�มรนแรงลดลง

อย�งไรกต�ม ก�รจดก�รศกษ�ในสมยโบร�ณกมคว�มหล�กหล�ยและเปลยนแปลงไปต�มประเทศเขตแควน และต�มก�ลเวล� ศกษ�พบไดในอ�รยธรรมสำ�คญ เชนเมโสโปเตเมย อยปต อนเดย จน กรก- โรมน ไปจนถงยโรป

สมยกล�ง และกล�วไดว�ก�รจดก�รก�รศกษ�นน มผลตอก�รเฟ องฟขนและก�รลมสล�ยลงของอ�รยธรรมต�งๆ ในระดบทแนนอน

ก�รคดประดษฐแทนพมพ จนส�ม�รถพมพหนงสอเลมแรกใน ค.ศ.1455 (พ.ศ.1998 สมยสมเดจพระบรมไตรโลกน�ถ) เปนเหตก�รณทรวมสมยกบก�รฟ นฟศลปวฒนธรรมในยโรป และก�รเรมตนยคของ

ก�รสำ�รวจ ก�รคนพบทวปอเมรก� ก�รตงถนฐ�นและก�รห�อ�ณ�นคม ก�รขย�ยตวท�งก�รค� ปฏวตวทย�ศ�สตร ซงนำ�ม�สก�รปฏวตอตส�หกรรมในครสตศตวรรษท 18 รวมคว�มกคอสถ�ปน�ระบบทนนยมขนในยโรปแลวแพร

14

กระจ�ยไปยงสวนอนของโลกเรวบ�งช�บ�ง ในชวงนเร�ไดเหนก�รปฏรปท�งศ�สน� ก�รปฏวตประช�ธปไตย เชนก�ร ปฏวตฝรงเศส ค.ศ.1789

ก�รส�ม�รถผลตหนงสอไดจำ�นวนม�ก ก�รขย�ยตวท�งก�รค�และก�รผลต ก�รใชเครองจกรกล คว�ม ก�วหน�ท�งก�รขนสง ก�รเพมพนคว�มรใหมอย�งรวดเรว เหล�นตองก�รก�รศกษ�แบบใหมเพอคนจำ�นวนม�กขน

ระบบก�รศกษ�สมยใหมไดกอตวขน ขณะเดยวกนกไดยกคว�มรขนเปนสถ�บน กล�วคอมแวดวงนกวทย�ศ�สตรและ นกวช�ก�รของตน ไมไดอ�ศยนกบวชเหมอนเดม มระเบยบหรอวธก�รในก�รห�คว�มจรงทเรยกว�วธก�รท�ง

วทย�ศ�สตร มองคกรจดตง เชนสม�คมวทย�ศ�สตร และมห�วทย�ลยทอยต�งห�กจ�กวด และท�ยสดมองคคว�มร อนเปนทยอมรบของสงคม รวมคว�มแลวคอ ก�รพฒน�ท�งวทย�ศ�สตรและเศรษฐกจ- ก�รเมองในชวงน ไดสร�ง

ระบบก�รศกษ�สมยใหมขน ซงเปนอสระจ�กศ�สน� นกคดสำ�คญ เชนรสโซ (Jean-Jacques Rousseau ค.ศ.1712-1778) “เขยนหนงสอชอ เอมล: ” ว�ดวยก�รศกษ� (ค.ศ.1762) ซงม

อทธพลตอคนรนตอม�ในก�รจดก�รศกษ�ใหแกทกคน โดยเปนอสระจ�กศ�สน� ดงนนเมอประเทศใดมเงอนไขและเหตปจจย เชนมก�รพมพ ก�รตงโรงง�นอตส�หกรรม ก�รขย�ยตวของ

ก�รค� ก�รผลตท�งก�รเกษตรเพอก�รค�สง และมก�รขย�ยตวของระบบร�ชก�รใหม กจะเกดระบบก�รศกษ�สมย ใหมขน ซงมก�รจดว�งหลกสตรก�รเรยนก�รสอนอย�งเปนระบบ เพอคนจำ�นวนม�กในสงคม

1.2 ก�รศกษ�ยคสออเลกทรอนกส ก�รเกดขนของสออเลกทรอนกส กบก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจ- สงคมทเกยวเนองและต�มม� ผลกดนให

ระบบก�รศกษ�มก�รเปลยนแปลงใหญหล�ยประก�ร ก�รเกดขนของสอดงกล�วนอ�จนบได ตงแตก�รเรมมกจก�ร โทรเลขในยโรป ป ค.ศ.1837 (พ.ศ.2380 ตรงกบสมยรชก�ลท 3 ใกลกบเหตก�รณทพวกมชชนน�รนำ�

แทนพมพและตวพมพภ�ษ�ไทยเข�ม�ในประเทศเมอ พ.ศ.2378) ต�มดวยก�รมโทรศพท (ค.ศ.1876) วทยโทรเลข (ค.ศ.1894) วทย (ค.ศ.1906) โทรทศน ( ทศวรรษ 1950) และก�รสงด�วเทยมดวง

แรก (ค.ศ.1957) ซงเปดท�งสำ�หรบก�รสอส�รโทรคมน�คมทวโลก ตอม�กเกดมคอมพวเตอรสวนบคคล (ค.ศ.1977) อนเทอรเนต ( กล�งทศวรรษ 1980) และบรก�รเครอข�ย World Wide Web (ค.ศ.1990) ก�รเกดขนของเทคโนโลยส�รสนเทศ ก�รสอส�รเหล�นชวยใหก�รสร�ง ก�รใช และก�รกระจ�ย

คว�มรเปนไปอย�งสะดวกรวดเรวอย�งไมเคยเปนม�กอน ผลกดนใหสงคมโลกก�วสยคข�วส�ร และคว�มร เรยก เศรษฐกจและสงคมทพฒน�แลวว�เศรษฐกจสงคมคว�มร นนคอคว�มรหรอสตปญญ� (Intelligence) ได

กล�ยเปนปจจยก�รผลตหรอตนทนทสำ�คญ เหล�นไดเพมคว�มสำ�คญแกก�รศกษ�ขนไปอก ในระหว�งก�รพฒน�เทคโนโลยส�รสนเทศและก�รสอส�รนน กไดมก�รเปลยนแปลงท�งเศรษฐกจ-

ก�รเมอง ทสำ�คญ ไดแก ก�รเกดขนของรฐช�ตในครสตศตวรรษท 19 ก�รเสยดลอำ�น�จในโลกทำ�ใหเกด สงคร�มโลก 2 ครง และศนยกล�งอำ�น�จไดย�ยไปอยทสหรฐ ก�รเกดขนของรฐสงคมนยมในตนครสตศตวรรษท

20 และขย�ยตวไปจนเกดสงคร�มเยนระหว�งค�ยทนนยมกบค�ยคอมมวนสตในชวงหลงสงคร�มโลกครงทสอง จนกระทง ค.ศ. 1989 ค�ยสงคมนยมแตกสล�ย นอกจ�กนน ยงมก�รเกดขนขององคก�รสหประช�ช�ตใน

ค.ศ.1945 เพอรกษ�สนตภ�พและคว�มมนคงระหว�งประเทศ รวมทงก�รประชมทเบรตตน วดส เพอรกษ� เสถยรภ�พก�รเงนของโลกและฟ นฟคว�มเสยห�ยจ�กสงคร�มโลก ก�รเลกกำ�หนดอตร�แลกเปลยนต�ยตวใน

ทศวรรษ 1970 ซงทำ�ใหเสถยรภ�พก�รเงนโลกไมมนคง ก�รเตบโตอย�งรวดเรวของบรรษทข�มช�ตในทศวรรษ 1980 วกฤตเศรษฐกจเอเชย ค.ศ.1997

เหตปจจยดงกล�วมผลกระทบตอก�รศกษ�ทสำ�คญ ไดแก1) ก�รศกษ�รวมทงก�รวจยและพฒน�มคว�ม สำ�คญขน โดยเฉพ�ะในประเทศอตส�หกรรมไดใชจ�ยเพอก�รนคอนข�งสง 2) มคว�มพย�ย�มทจะทำ�ใหทกคนเข�

ถงระบบก�รศกษ�ในขนตน 3) ก�รทำ�ใหก�รศกษ�เปนไปอย�งตอเนองตลอดชวต 4) ก�รจดระบบก�รศกษ�เพอ สร�งตนทนท�งสตปญญ� 5) ก�รทำ�ใหก�รศกษ�เปนเชงพ�ณชยม�กขน 6) เกดคว�มหล�กหล�ยในก�รจดก�ร

ศกษ�ในปจจบน จ�กทกล�วม�นจะเหนไดว�ระบบก�รศกษ�ทจดทำ�ขนนน มแนวโนมทจะซบซอนม�กขน กนเวล�น�นขน และม

“ ” ค�ใชจ�ยม�กขน กล�วคอแทนทจะสอนใหอ�นออกเขยนไดคดเลขเปนดงในอดต กเพม ก�รอ�นออกเขยนได ขนอก หล�ยอย�ง เชนก�รอ�นออกเขยนไดท�งวทย�ศ�สตร ก�รอ�นออกเขยนไดท�งคอมพวเตอร และก�รอ�นออกเขยน

ไดท�งเศรษฐศ�สตร เปนตน สรปกคอจ�กก�รอ�นออกเขยนไดธรรมด�ไปสก�รเปนคนง�นท�งคว�มร (Knowledge Worker) เวล�ทใชในก�รศกษ�กน�นขน จ�กก�รศกษ�ขนตน 4 ป กล�ยม�เปน 6 ป

15

และขยบขนเปน 12 ป ทงยงมแนวคดเรองก�รศกษ�ตลอดชวต (Lifelong Education) อก ค�ใช จ�ยเพอก�รศกษ�กแพงขน ซงเกดจ�กทงเนอวช�ซบซอนและก�รใชเวล�ทย�วน�นขน มก�รใชอปกรณก�รศกษ�ม�ก

ขน ในอกด�นหนงระบบก�รศกษ�ทจดขนเปนเครองมอของรฐและผมอำ�น�จในสงคม เพอทจะนำ�เย�วชนเข�ส

สงคม เปนพลงท�งสงคมและสร�งอตลกษณ (Identity) ของสงคมนน เชน ในชวงหลงก�รปฏวต อตส�หกรรมและก�รเกดรฐช�ตกเพอใหเปนพลงในก�รผลตแบบอตส�หกรรม และก�รสร�งอตลกษณของช�ต

สำ�หรบในศตวรรษท 21 ควรจะเปนอะไรนนขนอยกบระดบของก�รพฒน� สถ�นก�รณและปญห�ทท�ท�ยของแตละประเทศ

1.3 ก�รจดก�รศกษ� ใคร อะไร อย�งไร ก�รตอบปญห�ชดแรก ในก�รจดก�รศกษ�ทงในท�งทฤษฎและก�รปฏบตนน ดจะมคำ�ถ�มอย 2 ชดทจะตองตอบ ชดแรกเปน

คำ�ถ�มว� จะสอนใคร สอนอะไร สอนทำ�ไม สอนอย�งไร และจะวดผลก�รเรยนของเดกอย�งไร ชดทสองเปนคำ�ถ�มว� ใครจะเปนผจดก�รก�รศกษ� โครงสร�งและองคประกอบของก�รศกษ�ควรเปนอย�งไร นโยบ�ยและก�รดแลก�รเงน

เปนอย�งไร คณภ�พหรอคณลกษณะของผสอนควรเปนอย�งไร ใครจะเปนผจ�ย และจะประเมนผลระบบก�รศกษ�ได อย�งไร คำ�ถ�มชดแรกนนเนนไปในด�นเดกและหลกสตรก�รเรยนก�รสอน คำ�ถ�มชดทสองเนนในก�รบรห�รจดก�ร

รวมทงก�รกำ�หนดม�ตรฐ�นคร มผวจ�รณก�รปฏรปก�รศกษ�ททำ�อยในประเทศไทยดจะเนนในคำ�ถ�มชดหลง ม�กกว�ชดแรก ซงอ�จไมบรรลผลไดท�งก�รศกษ�ต�มทตองก�ร

จะสอนใคร ห�กตอบต�มคว�มมงหวงในปจจบนกคอสอนทกคนและสอนตลอดชวต แตต�มประวตศ�สตร นน เกอบตลอดเวล�ทผ�นม� ระบบก�รศกษ�จดสอนแกคนสวนนอย เชน ชนชนสงและผมโอก�สในสงคม สตรและผ

ดอยโอก�ส เชน ไพรและท�ส ไมไดเข�ถงระบบก�รศกษ� ทกวนนสตรในประเทศกำ�ลงพฒน�หล�ยประเทศยงไมม โอก�สไดรบก�รศกษ� แมแตคนผวสในประเทศพฒน�แลว กมโอก�สท�งก�รศกษ�นอยกว�คนผวข�ว มองในด�นก�ร

พฒน�ท�งก�รผลต ซงตองก�รกำ�ลงง�นจ�กผจบก�รศกษ�ระดบสงขนเรอยๆ ยอมเปนภ�ระสำ�หรบคนย�กจนทจะ เข�ถงก�รบรก�รก�รศกษ�ในระดบสงทมคณภ�พ และถ�ห�กสงคมจะตองพฒน�เข�สก�รเปนสงคมคว�มรอย�ง

แทจรง อ�จตคว�มไดว�คนง�นในสงคมนควรมระดบก�รศกษ�ขนพนฐ�นในระดบอดมศกษ� (Higher Education) ซงกจะพบว�แมในประเทศอตส�หกรรมพฒน�แลว อย�งเชนสหรฐกยงมผทจบก�รศกษ�ระดบน

เพยงร�วรอยละ33 ของจำ�นวนนกศกษ�ทเข�เรยนเท�นนจะสอนอะไร ก�รจะสอนอะไรนนขนอยกบปญห�อนอกเชน ว�จะสอนใครและสอนทำ�ไม เนอห�ทสอนในระบบ

ก�รศกษ�จงมอยม�ก ในอนเดยโบร�ณมก�รกล�วถงศลปศ�สตร 18 ประก�ร สำ�หรบผปกครองทเปนนกรบ ในประเทศจน มก�รกล�วถงสำ�นกคด 100 แหง มระบบก�รศกษ�และก�รสอบเพอบรรจเปนข�ร�ชก�ร ซงไดอทธพล

จ�กลทธสำ�คญ เชนลทธขงจอและลทธเต� ซงมสวนสำ�คญใหร�ชสำ�นกจนรงเรอง ตอเนองกนม�นบพนป คตพทธ เสนอเรองก�รศกษ� 3 อย�ง หรอไตรสกข�ไดแก ศล สม�ธ ปญญ� เพอก�รหลดพน นอกจ�กนยงมไตรสกข�อกชด

หนงเพอคว�มเปนมนษย ไดแก ท�น ศล ภ�วน� มนกก�รศกษ�ไดคดทจะนำ�ไตรสกข�ไดแก ศล สม�ธ ปญญ� ม�ใชใน ก�รศกษ�ไทย แตกดจะย�กไมใชนอยทจะนำ�ไปสอดใสอย�งเหม�ะสมตงแตระดบอนบ�ลจนถงมห�วทย�ลย

ในสมยกรกโบร�ณและโรมน กมก�รเปดสอนวช�กนอย�งกว�งขว�งต�มสำ�นกก�รศกษ�ต�งๆ โดยใชคร สอนแบบเฉพ�ะคน วช�ทสอนมทงคว�มรทวไป คว�มรท�งทห�ร ศ�สน� คณตศ�สตร เศรษฐศ�สตร ก�รเมอง

จรยศ�สตร อภปรชญ� วศวกรรมศ�สตร สถ�ปตยกรรม เปนตน ในสมยกล�งของยโรปมนกก�รศกษ�แบงคว�มร เปน 2 กลม กลมแรกเปนก�รศกษ�ขนตนเรยกว�ไตรมรรค (Trivium) ประกอบดวยวช�ไวย�กรณ ตรรกะ

และศลปะก�รพด กลมทสองเปนชนสงขนไปเรยกว�จตมรรค (Quadrivium) ประกอบดวยวช�คณตศ�สตร ด�ร�ศ�สตร เรข�คณต และดนตร ซงกล�วกนว�เปนร�กฐ�นสำ�หรบก�รจดก�รศกษ�ด�นศลปศ�สตร (Liberal

Arts) ในตะวนตกตอม� และกระจ�ยไปยงประเทศต�งๆ ทวโลก เนอห�วช�ว�จะสอนอะไรนนมก�รเปลยนแปลงในร�ยละเอยดต�มสถ�นก�รณ เหตก�รณท�งก�รเมอง และ

คว�มก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตร ในปจจบนซงมก�รแขงขนสงทงภ�ยในสงคมและระหว�งประเทศ เนอห�วช�ทจะสอน จงขนกบว�บคคลในสงคม บคล�กรท�งก�รศกษ� และผบรห�รหรอผกำ�หนดนโยบ�ยท�งก�รศกษ�เหนว�อะไรเปน

ปญห�ท�ท�ยทตนหรอประเทศกำ�ลงเผชญอยและตองเอ�ชนะใหได เชนในประเทศไทยระยะหนงบคคลในสงคมถอก�ร สอบเข�มห�วทย�ลยไดเปนก�รท�ท�ยหลก และก�รประช�สมพนธคว�มดเดนของโรงเรยนในระดบมธยม กคอมอตร�

นกเรยนสอบเข�มห�วทย�ลยไดสง ดงนนไมว�ท�งก�รจะจดใหมก�รเรยนก�รสอนใหหล�กหล�ยอย�งไร แตเนอห� วช�คงเปนเรองเกยวกบขอสอบเข�มห�วทย�ลย สวนยทธศ�สตรก�รศกษ�ของรฐบ�ลชดปจจบนทเนนเรอง ก�ร

16

ศกษ�สร�งช�ต ก�รศกษ�สร�งคน และก�รศกษ�สร�งง�น กเปนตวอย�งของก�รกำ�หนดก�รท�ท�ยทจะตองเอ�ชนะ ทองกฤษมก�รเปลยนชอกระทรวงศกษ�เปนกระทรวงศกษ�ธก�รและก�รจ�งง�น

สอนทำ�ไม คำ�ถ�มนเกยวกบจดมงหม�ยของก�รศกษ� ซงกมคำ�ตอบไดหล�ยอย�ง เชนเพอก�รพฒน�บคคล อย�งทวด�น หรอก�รทำ�คนใหเปนคน เพอก�รแกปญห�เชนคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนของช�ต เพอสร�งสงคมท

เปนธรรมและเปนประช�ธปไตย ไปจนถงเพอก�รปลดปลอยผทถกกดข รวมคว�มกคอเพอประโยชน หรอคว�ม ก�วหน�และก�รพฒน� แตปญห�ทเกดขนกคอประโยชนดงกล�วนนมอยหล�ยกลมดวยกน ซงอ�จมก�รขดกนท�ง

ผลประโยชนได ดงนนจะใหประโยชนของกลมใดเปนหลก ประโยชนเหล�นเหนไดว�มอย�งนอย 3 กลมหรอ 3 ระดบ ไดแก 1) ประโยชนตน 2) ประโยชนผอน

3) ประโยชนส�ธ�รณะของสงคมและของโลก องคก�รยเนสโก (UNESCO) มองในแงดว�จะส�ม�รถรวม ประโยชนเหล�นเข�ดวยกน เชนในแถลงก�รณโลกว�ดวยก�รศกษ�ขนสง (พ.ศ. 2541) กล�วว�พนธกจ

ใจกล�งของก�รอดมศกษ�กคอก�รใหก�รศกษ�บณฑตทมคณภ�พสงและพลเมองทมคว�มรบผดชอบ แตกมผลจ�ก ก�รวจยพบว�ผทจบก�รศกษ�สงดจะยงทงถนท แสวงห�ท�งรอดสวนตวม�กขน เนองจ�กมโอก�สดกว� นอกจ�กน

ยงมประโยชนอนอก 2 กลมซงมอทธพลสง ไดแกรฐและบรรษทข�มช�ต เชนรฐทมระบบร�ชก�รมอำ�น�จสง กจะ จดก�รก�รศกษ�เพอประโยชนของระบบร�ชก�ร เชน ก�รรวบอำ�น�จ ก�รรดรอนสทธของร�ษฎร ก�รปกปดข�วส�ร

ก�รประพฤตมชอบต�มอำ�เภอใจ ซงขดตอประโยชนของสงคม นอกจ�กน ก�รศกษ�ทจดโดยรฐกมกสร�งคว�มชอบ ธรรมใหแกรฐ ในก�รเข�ไปแทรกแซงในรฐอน เปนตน เชนเดยวกบบรรษทข�มช�ตซงมอทธพลสง ไดเข�ไปมบทบ�ท

ในก�รศกษ�ม�กขนจนก�รศกษ�กำ�ลงกล�ยเปนอตส�หกรรมหรอธรกจขน�ดใหญ นอกจ�กนภ�ยในสงคมยงมกลม บคคลซงมผลประโยชนและคว�มเชอทแตกต�งกนม�ก เชนคว�มเชอศ�สน�ทต�งกน ก�รมผวสต�งกน เหล�นบ�ง

ครงมอทธพลททำ�ใหตองจดก�รศกษ�ต�งกนไป แทนทจะส�ม�รถจดก�รศกษ�เพอลดทอนคว�มแตกต�ง ในสภ�พดงกล�ว ก�รหวงทจะใหก�รศกษ�เปนเครองมอในก�รสร�งสนตภ�พโลกกดจะไมง�ยเลย และเร�จะ

ส�ม�รถสร�งหลกสตรสำ�หรบผถกกดข ดงทเป�โล แฟร นกก�รศกษ�ช�วบร�ซล เสนอไวเมอร�ว 30 ปม�นไดหรอไม

จะสอนอย�งไร มวธก�รสอนไดหล�ยแบบ เชนมผประมวลวธก�รสอนต�มทฤษฎก�รรบร กมหล�ยสบวธ ตงแตก�รสอนแบบผอ�นข�ว (Anchored Instruction) โดยใชเทคนคแผนวดโอซงส�ม�รถตอบโต

กนไดระหว�งครและนกเรยน ส�ม�รถนำ�ม�ใชสอนก�รอ�นเบองตน ก�รใชภ�ษ� และทกษะท�งคณตศ�สตร ไปจนถง ก�รเรยนรท�งสญลกษณ (Sign Learning) ใชวธก�รสร�งพฤตกรรมอย�งมเป�หม�ยเพอบรรลก�รเรยน

ร ในประเทศไทย สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ตไดเชญผเชยวช�ญด�นทฤษฎ ใหทำ�ก�รรวบรวมทฤษฎ ก�รเรยนรทงของไทยและส�กล นำ�ม�จดส�ระและกระบวนก�รขน เพอใหบคล�กรท�งก�รศกษ�ส�ม�รถไปพฒน�ก�ร

เรยนก�รสอนของตนเอง แนวคดและทฤษฎทนำ�เสนอม5 ทฤษฎไดแก ทฤษฎก�รเรยนรอย�งมคว�มสข ทฤษฎก�ร เรยนรแบบมสวนรวม ทฤษฎก�รเรยนรเพอพฒน�กระบวนก�รคด ทฤษฎก�รเรยนรเพอพฒน�สนทรยภ�พและ

ลกษณะนสยไดแก ศลป ดนตร กฬ� และทฤษฎก�รเรยนรเพอพฒน�สนทรยภ�พและลกษณะนสยไดแก ก�รฝกฝน ก�ย ว�จ� ใจ

เนองจ�กมคว�มแตกต�งท�งทฤษฎ ท�ทและทศนคต จงมก�รออกแบบก�รเรยนก�รสอนต�มเนอห�วช�อน หล�กหล�ย และมก�รใชเทคโนโลยท�งก�รศกษ�ใหมๆ เชนเทคโนโลยส�รสนเทศและก�รสอส�ร อย�งไรกต�ม ใน

ปจจบนกล�วไดว�มรปแบบก�รสอนอย 2 แบบใหญ ซงเผชญหน�แขงขนไดแกก�รสอนแบบบมเพ�ะ (Instructivism) และก�รสอนแบบสร�งคว�มรเอง (Constructivism)

ก�รสอนแบบบมเพ�ะนนเปนก�รสอนโดยตรง โดยครมจดประสงคก�รเรยนร และแผนก�รสอนทเปนต�ม หลกสตรเพอสอนวช�หล�กหล�ย เปนก�รสอนแบบดงเดมทำ�ม�น�น มชอเรยกอน ไดแก ก�รสอนโดยตรง

(Direct Instruction) ก�รเรยนรแบบคนเกง (Mastery Learning) ก�รสอนแบบชดแจง (Explicit Teaching) ก�รสอนแบบแนนอน (Precision Teaching) สวนก�รสอนแบบ

สร�งคว�มรเองเกดขนภ�ยหลงในสมยศตวรรษท 20 มชอเรยกอน ไดแก ก�รสอนแบบนกเรยนเปนศนยกล�ง (Student Centered) เดกเปนศนยกล�ง (Child Centered) ผเรยนเปนศนยกล�ง (Learner Centered) ก�รสอนแบบก�รคนพบเปนฐ�น (Discovery-based) ก�รสอน

แบบนำ�ตวเอง (Self Directed) ปจจบนก�รสอนแบบหลงเปนทนยมม�กกว� ระบบก�รศกษ�ไทยปจจบนก ถอแนวคดก�รเรยนก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง แตกยงคงมปญห�ในท�งปฏบตและขอโตแยงอยไมนอย

จะประเมนผลอย�งไร ก�รประเมนผลมคว�มสำ�คญตอก�รจดก�รศกษ�ม�ก เพร�ะว�ก�รศกษ�นนมก�ร ลงทนลงแรงและใชจ�ยสง ดงนนห�กครทสอนศษยแตไมรว�ศษยไดเรยนรอะไรและอย�งไร กจะข�ดคว�มมนใจในก�ร

สอนได โดยทวไปก�รสอนแบบบมเพ�ะ (Instructivism) ส�ม�รถวดผลไดง�ยกว�ก�รสอนแบบเดกเปน

17

ศนยกล�งซงก�รเรยนรเปนกระบวนก�รอยในสมองเดกท�มกล�งก�รคนพบและก�รตอบปญห� เชนเดยวกน ก�รวด ไอควนนกง�ยกว�ก�รวดอคว (Emotional Quotient) หรอในตอนหลงมผเสนอเรองเอมคว

(Moral Quotient) ซงดจะยงวดย�กขน ในระยะหลงสำ�นกคดส�ดวยก�รสอนแบบใหเดกเปนศนยกล�ง เสนอเรองสตปญญ�หล�ยอย�ง (Multiple Intelligence - MI) ซงส�ม�รถประเมนผลไดกว�ง

ขว�งกว�ก�รวดไอคว นอกจ�กนยงมก�รเสนอก�รประเมนผลแบบแทจรง (Authentic Assessment) เปนขอ

เสนอจ�กแนวคดก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�ง โดยใหมก�รประเมนจ�กก�รปฏบต หรอก�รแสดงออกท�งสต ปญญ�ในโลกประสบก�รณจรงของเดก ไมใชอยแตในหองเรยนแบบเดม ก�รประเมนแบบพอรตโฟรโอ

(Portfolio Assessment) เปนเทคนคทใชกนแพรหล�ยทสด ซงถอไดว�คอนข�งเปนของใหมใน ประเทศไทย แตกมขอระวงทจะทำ�ใหก�รประเมนผลกล�ยเปนม�ตรฐ�นเดยวกนไปหมด สำ�หรบในประเทศพฒน�แลวม

นกก�รศกษ�บ�งท�นชว�ก�รกระเมนผลแบบแทจรงนกไมใชสงใหมอะไร

1.3.1 ก�รสอนแบบครเปนศนยกล�ง ทงไปไมง�ย ก�รสอนแบบบมเพ�ะหรอมครเปนศนยกล�งนน ไดปฏบตม�น�นนบพนป มร�กฐ�นทงท�งเศรษฐกจ-สงคม

ปรชญ� จตวทย� และจตวทย�ก�รศกษ� ทงในระยะหลงกไดมก�รพฒน�แนวคดก�วเข�สยคคอมพวเตอรเชนกน ดง นนแมจะถกกล�วห�ว�เปนก�รเรยนก�รสอนแบบทองจำ� ไมเปนประช�ธปไตย และล�หลง ซงกมสวนเปนจรงเชนนน

แตแนวก�รสอนแบบนกมด�นดหล�ยด�นซงคงจะปฏเสธทงไปไมไดง�ย ก�รสอนแบบบมเพ�ะเกดขนตงแตสมยโบร�ณ ซงยงมคว�มรไมม�ก และคว�มรเหล�นนมกถกถอว�เปนสง

มค�สงหรอเปนสงศกดสทธ บ�งเกยวของกบคว�มเชอท�งศ�สน� เชนเปนสงทพระผเปนเจ�ประท�นให เพร�ะว�สต ปญญ�มนษยยอมไมส�ม�รถเข�ถงคว�มรอนสงสงลกซงนนได บ�งเกยวกบจ�รตประเพณหรอเปนมรดกท�งปญญ�

ทถ�ยทอดม�รนแลวรนเล� ดงนน ก�รศกษ�กคอจะตองเรยนรหรอจดจำ� และนำ�คว�มรเหล�นไปปฏบต เพอมใหผด เพยนก�รกระทำ�ทผดผหรอผดจ�รตไปยอมมโทษม�กกว�มคณ ดวยวธสอนแบบนทำ�ใหคว�มรทถอว�มค�ในปจจบน

เชนคว�มรท�งพทธศ�สน�ไดรบก�รรกษ�และถ�ยทอดม�จนถงปจจบน ในชวงเวล�ย�วน�นนบพนปของก�รสอนแบบน มคว�มเชอว� คว�มรคอคว�มจรง นนคอเปนสงทสะทอน

คว�มจรงท�งภววสย (Objective) ตำ�ร�คอคว�มถกตอง ดงนนจงตองยดคว�มร ตำ�ร� และครผสอนไวเปน หลก จดเปลยนสำ�คญททำ�ใหก�รสอนแบบบมเพ�ะดล�สมยไป เนองจ�กมองคคว�มรแบบใหมนนคอคว�มรท�ง

วทย�ศ�สตร ซงเพมพนขนอย�งรวดเรวในระยะสองส�มรอยปโดยเฉพ�ะหลงจ�กก�รปฏวตอตส�หกรรมเปนตนม� ซงไดเกดก�รผลตแบบจำ�นวนม�ก ซงใชคว�มรท�งวทย�ศ�สตรเทคโนโลยระดบสงขนทกท นนคอเกดระบบ

เศรษฐกจ- สงคมทตองก�รคว�มรใหมม�กกว�ก�รธำ�รงรกษ�คว�มรดงเดม เกดคว�มเชอใหมว�คว�มรคอสงทคนเร� สร�งขนในสมอง จะเปนจรงหรอไมตองพสจนด ดงนน ก�รศกษ�จงควรจดเพอก�รสร�งคว�มร

(Constructivism) อย�งไรกต�ม ก�รสอนแบบบมเพ�ะน กไดมก�รสร�งร�กฐ�นท�งทฤษฎขนม�รองรบตงแตโบร�ณ ซงอ�จ

นบยอนไปถง อรสโตเตล นกวทย�ศ�สตรและนกปรชญ�ช�วกรก (กอนค.ศ.384-322) ซงไดเสนอว�ก�ร เชอมโยงสมพนธ (Association) เชนระหว�งผงกบดอกไม กอใหเกดคว�มรขน เชนเมอเหนผงกนกถง

ดอกไม ตอม�มนกปรชญ�อกหล�ยคน เชนโทมส ฮอบบส (ค.ศ.1650) เดวด ฮม (ค.ศ.1740) ก�ร ทดลองของพ�ฟลอฟ (Ivan Petrovich Pavlov ค.ศ.1849-1936) ในป 1906 ถง

ปร�กฏก�รณทเรยกว�ก�รตอบสนองแบบมเงอนไข (Conditioned Respond) ซงเปนพนฐ�นของ จตวทย�พฤตกรรม (Behaviorism) นนคอภ�ยใตภ�วะเงอนไขทแนนอน สนขทถกเชอมโยงเสยงกระดงเข�

กบอ�ห�ร กอ�จมอ�ก�รนำ�ล�ยไหลไดเมอไดยนแตเสยงกระดงโดยไมจำ�เปนตองเหนอ�ห�ร มนกจตวทย�แนวท�งนท สำ�คญหล�ยคน ไดแก วตสน (John Broadus Watson ค.ศ.1878-1958) ทอรนไดค

(Edward L. Thorndike ค.ศ.1874-1949) และทมชอเสยงม�กไดแกนกจตวทย�ช�วสหรฐ สกนเนอร (Burrhus F. Skinner ค.ศ.1904-1990) “ไดเขยนหนงสอ เหนอเสรภ�พและ

” ศกดศร (Beyond Freedom and Dignity 1971) ชว�คว�มคดเรองเสรภ�พและศกดศร นนใชไมไดในชวตสมยใหม เพร�ะมนษยไมมเสรภ�พทจะเลอก เนองจ�กเงอนไขของเหตก�รณบงคบ ซงสวนใหญเกด

ขนในอดตของเร�เอง สกนเนอรเหนว�มนษยควรจะควบคมพฤตกรรมของตน เพอใหเปนคนดและมจตใจทด แนวคด เรองพฤตกรรมนยมนยงเหนว�คว�มรบร (Cognition) ของมนษย ซบซอนเกนกว�ทมนษยจะเข�ใจ ดงนน

ควรจะสนใจเรองพฤตกรรมซงเหน เข�ใจและควบคมไดง�ยกว�

18

ก�รสอนแบบบมเพ�ะทอ�ศยแนวคดพฤตกรรมนยม มแนวโนมทจะมลกษณะดงตอไปน คอ 1) มคว�มเหนว�คว�มรนนสะทอนคว�มจรงท�งวตถวสย มคว�มรอนพงรทจะตองอบรมบมเพ�ะเดกใหเกงในด�นนน 2) ก�รเรยน

รซงวดไดจ�กก�รมวธตอบสนองใหมเพอใหไดสงทตองก�ร 3) หลกสตรควรจะจดต�มเนอห�วช� และครจะตองร แนนอนว�จะสอนคว�มรอะไรแกเดก รวมทงก�รจดลำ�ดบคว�มย�กง�ยของเนอห�คว�มรนไวอย�งแนนอน เชนบวก

ลบม�กอนคณและห�ร 4) ครจะตองมทกษะและคว�มรในวช�ทสอน หรอปฏบตเปนตวอย�งได เพอใหเดกทำ�ต�ม ท “ ” เรยกว�เปน แมพมพ 5) เดกควรจะถกกวดขนใหทำ�ง�นหนก และมก�รทดสอบเปนประจำ� 6) นกเรยนควรถกจด

เกรดเพอใหเข�ม�ตรฐ�นทสถ�นศกษ�กำ�หนดไว 7) ควรจะมแรงกระตนเพอใหเดกเรยนรทงโดยก�รใหร�งวลและ ก�รลงโทษ โดยเฉพ�ะก�รใหร�งวลอย�งสมำ�เสมอ เพอใหเดกมแรงตอบสนองในก�รบรรลม�ตรฐ�นก�รศกษ�ท

กำ�หนดไว เชน ก�รใหด�ว และก�รลงโทษเพอลดพฤตกรรมทไมตองก�รลง ในระยะหลง มก�รนำ�แนวคดก�รสอนแบบน ไปใชจดก�รเรยนต�มโปรแกรม (Programmed

Learning) รวมทงคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction – CAI) ดวย

ก�รสอนแบบบมเพ�ะ ซงในระยะหลงถกแนวก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�งรกไลจนแทบตกเวทไปนน ได พย�ย�มชว�ก�รสอนแบบบมเพ�ะใหผลสำ�เรจสงกว�ก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง ซงมจดออนหล�ยอย�ง เชน

ก�รสอนใหเดกนบถอหรอเชอมนตนเอง (Self-esteem) โดยคอยแตชมเชยใหกำ�ลงใจเดกนน อ�จทำ�ใหเดก ข�ดคว�มอดทนตอก�รถกวพ�กษวจ�รณและอ�จระเบดเปนคว�มรนแรงไดเมออยในชวตจรง ก�รสอนแบบเดกเปน

ศนยกล�งยงมแนวโนมสงเสรมใหเดกเกดคว�มเฉยช�และยอมรบสภ�พคว�มไมเตบโตท�งอ�รมณ ก�รไมรบผดชอบ และคว�มลมเหลว นอกจ�กน ยงสงเกตไดว�ก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�งนนมกไดผลดทสด เมอใชกบเดกใน

ครอบครวชนชนทไดเปรยบหรอมพอแมทไดรบก�รศกษ�สง ซงอยในบ�นทมหนงสอและอปกรณชวยใหส�ม�รถ สอส�รกบโลกไดด แตใชไดผลนอยกว�สำ�หรบเดกทเสยเปรยบในสงคม ซงตองก�รก�รชวยเหลอแบบชดแจง เพอให

ส�ม�รถมคว�มรในภ�ษ� คณตศ�สตร วทย�ศ�สตรและคว�มรอน1.3.2 ปญห�ขอโตแยงเกยวกบก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง

แนวคดก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง เกดขนทหลงและตอสกบแนวคดก�รสอนแบบครเปนศนยกล�งม� เปนเวล�หล�ยรอยปในตะวนตก ปจจบนดจะเปนทนยมกว�งขว�งกว� โดยเฉพ�ะในระยะ 20-30 ปม�น ก�รสอน

แบบนมร�กฐ�นทงท�งเศรษฐกจ- สงคม ปรชญ� จตวทย�ก�รรบร (Cognitive Psychology) วทย�ศ�สตรเกยวกบสมอง ไปจนถงไซเบอรเนตกส และปญญ�ประดษฐ

ทม�ของแนวคดก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง ก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง มเหตปจจยท�งเศรษฐกจ-สงคมและก�รคดคนอนเปนพนฐ�นทสำ�คญ

ไดแกก) ก�รเกดองคคว�มรแบบใหม ทสำ�คญไดแกวทย�ศ�สตรสมยใหม ซงมวธก�รสร�งคว�มรขนจ�กก�ร

สงเกต ก�รทดลอง และก�รสร�งขอสรป คว�มรแบบใหมนแสดงชดว�มนษยส�ม�รถสร�งคว�มรขนเองได ไมใชม� จ�กวจนะของพระผเปนเจ� หรอก�รสอนจ�กสงแวดลอม และภมปญญ�เก�ทตกทอดม� และว�คว�มรแบบใหม

ส�ม�รถใชไดผลกว�คว�มรแบบเก� นอกจ�กน วทย�ศ�สตรยงไดพฒน�องคคว�มรและวธก�รขน จ�กก�รเข�ใจระบบ กลไกสระบบซบซอน (Complex System) จ�กสงสมบรณสสงสมพทธ (Relativism) จ�กก�ร

อปนย (Induction) หรอก�รตงกฎทวไปหรอขอสรปจ�กขอเทจจรงจำ�นวนหนงม�สก�รสงเคร�ะห (Synthesis) หรอก�รรวมคว�มคด ขอเทจจรง และประสบก�รณอนหล�กหล�ย ซงใหคว�มสำ�คญแกผเรยนร

และกระบวนก�รเรยนรม�กขนข) คว�มเชอทว�คว�มรสร�งขนจ�กภ�ยใน เกดแงคดขนว�ก�รเรยนรเกดขนในตวเดก ไมใชจ�กก�รพรำ�

สอนภ�ยนอก ตงแต ค.ศ. 1710 มนกปรชญ� เชน จแอม บ�ตสต� วโก เสนอว� คนจะเรยนรอะไรไดกตอเมอ ส�ม�รถอธบ�ยมนได และนกปรชญ�ทสำ�คญอกคนหนงคอ ค�นท (Immanuel Kant ค.ศ. 1724-

1804) ช�วเยอรมนผพย�ย�มรวมแนวคดเหตผลนยม (Rationalism) และประสบก�รณนยม (Empiricism) เข�ดวยกน โดยชว�มนษยไมไดส�ม�รถเข�ถงคว�มจรงภ�ยนอกโดยก�รรบเอ�ข�วส�รคว�ม

รม�เฉยๆ ห�กแตนำ�ข�วส�รนนม�ตอเชอมกบคว�มรเดม และสร�งเปนคว�มรของตนโดยตคว�มใหมค) เกดก�รแพรหล�ยของแนวคดปจเจกชนนยม (individualism) ซงเหนว�บคคลมคว�ม

สำ�คญหรอเปนพนฐ�น และบคคลมคว�มต�งกน สะทอนออกในแนวคดเรองแรงง�นเสร คว�มเปนอสระ พนจ�ก พนธน�ก�รของระบบเจ�ขนมลน�ย คมภรท�งศ�สน�และจ�รต นกปรชญ�ทสำ�คญ เชน รสโซ (Jean

19

Jacques Rousseau ค.ศ.1712-1778) เหนว�ก�รเรยนก�รสอนแบบเก�มลกษณะกดขเดก ไม เปนแบบธรรมช�ต ดวอ (John Dewey ค.ศ.1859-1952) ซงกล�วกนว�เปนนกปรชญ�ทสำ�คญ

ทสดคนหนงของสหรฐ กไมเหนดวยกบก�รลงโทษและทำ�ใหเดกอบอ�ย เข�เหนว�คว�มรและคว�มคด จะเกดขนไดใน สถ�นก�รณทนกเรยนส�ม�รถนำ�ประสบก�รณเดม ม�สร�งสงทมคว�มหม�ยและสำ�คญตอตวเข�

ก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง จงเนนเรองสงแวดลอมก�รเรยนร โดยเฉพ�ะบรรย�ก�ศทเปน ประช�ธปไตย ก�รยอมรบเดกในฐ�นะเปนบคคลทมศกดศรและแตกต�งกน กระตนใหเดกคดคนดวยตนเองไมใช

ทองจำ�ง) ก�รพฒน�ของจตวทย�ก�รรบร บคคลสำ�คญคนแรกๆ ในส�ข�น เชน เปยเจ (Jean Piaget

ค.ศ.1896-1980) ไดแสดงใหเหนว�เดกมลำ�ดบขนของก�รพฒน�ท�งจตใจ ดงนนจงตองสอนเดกต�ม ลำ�ดบก�รพฒน�นน ไมใชสอนต�มทผใหญตองก�ร ก�รเรยนรมลกษณะลงมอคดลงมอกระทำ�เพอแกปญห� ไมใชนง

ฟงคำ�สอนและคำ�บรรย�ยไปเรอยๆ และก�รเรยนรมลกษณะรอบด�นและเปนจรง เพร�ะว�เปนกระบวนก�รสร�งคว�ม หม�ยขนในสมองเดก ในอกด�นหนงมนกปรชญ�ช�วรสเซยคอวกอตสก (Lev Vygotsky ค.ศ.1896-

1934) ไดชใหเหนว�ก�รเรยนรของเดกเกดในบรบทท�งสงคมและวฒนธรรม นยมเรยกวธของเปยเจว� ก�ร สร�งคว�มรแบบก�รรบร (Cognitive Constructivism) และแบบของวกอตสกว�ก�รสร�งคว�มร

แบบสงคม (Social Constructivism) แตแนวคดทงสองกมสวนตรงกนทถอสหนยหรอคว�ม สอดคลองกน (Coherence) กล�วคอ ก�รสร�งคว�มรแบบก�รรบร ถอคว�มสอดคลองกนระหว�งก�รรบ

คว�มรต�งๆ ภ�ยในสมองบคคลหนง สวนก�รสร�งคว�มรแบบสงคมถอคว�มสอดคลองของก�รรบรในบคคลหล�ย คน เรองก�รรบรน ในระยะหลง ไดมก�รศกษ�แตกแขนงไปม�กทงจ�กวช�ประส�ทวทย�และก�รศกษ�สมอง ดงนน

วช�ครจงไมใชเปนเพยงเรองวธก�รสอนหนงสอ ห�กแตเปนเรองวทย�ศ�สตรว�ดวยก�รเรยนร จตวทย�ก�รศกษ�ก ก�วไปสวทย�ศ�สตรท�งสมอง เชนว�สมองทำ�ง�นอย�งไร และสมองกอใหเกดจตอย�งไร บทบ�ทของครจงเปลยนไป

จ�กก�รเปนผสงสอนหรอถ�ยทอดคว�มร ไปเปนก�รชวยเหลออำ�นวยคว�มสะดวก หรอจดสงแวดลอมท�งก�รเรยนร ททำ�ใหเดกส�ม�รถเรยนรไดเรว

จ) ก�รพฒน�คอมพวเตอร และวช�ไซเบอรเนตก ซงเปนคว�มพย�ย�มในก�รสร�งเครองจกรใหทำ�ง�น คล�ยสงมชวต เกดแนวคดก�รสร�งคว�มรแบบสมฏฐ�น (Radical Constructivism) ซงมหลกก�ร

พนฐ�นอย 2 ประก�ร ไดแก ก) คว�มรไมไดรบถ�ยทอดกนม�เฉยๆ ไมว�จะโดยผ�นประส�ทสมผสหรอก�รสอส�ร แตสร�งขนเองโดยตวผรบร ข) ก�รรบรมบทบ�ทหลกเพอก�รปรบตวและชวยใหผรบรจดก�รกบโลกแวดลอม ไมใช

เพอก�รคนพบคว�มจรงท�งภววสย แตเปนก�รเปดมตของก�รสร�งคว�มรใหม�กกว�แบบของเปยเจและวกอตสก และชว�คว�มรเกดขนเพอก�รปรบตวและก�รควบคม ซงดำ�เนนไปแบบลองผดลองถก

ก�รเมองและคว�มเชอมบทบ�ทชนำ�ทสำ�คญ ก�รสอนแบบครเปนศนยกล�ง ทขบเคยวกบก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�งนน แมจะมก�รอ�งองทงท�ง

เศรษฐกจ- สงคม ปรชญ� และก�รคนคว�ท�งวทย�ศ�สตรอนละเอยดซบซอนย�วน�น และฟงดเปนวช�ก�รทน�เชอ ถอหรอไมน�เชอถออย�งไรกต�ม แตสงทมบทบ�ทสำ�คญม�กในก�รจดก�รก�รเรยนก�รสอน ดจะเปนเรองก�รเมอง

และคว�มเชอ ดงจะเหนเปนทสงเกตว� เมอกลมอนรกษนยมขนม�มอำ�น�จ ก�รจดก�รเรยนก�รสอนกมแนวโนมใชคร เปนศนยกล�ง หรออย�งในสหรฐเมอมผอพยพเข�ม�ม�ก กจะมก�รจดก�รเรยนก�รสอนโดยใชเกณฑม�ตรฐ�นท

กำ�หนดใหผอพยพนนกล�ยเปนช�วอเมรกน บ�งทเรยกว�ก�รศกษ�สร�งบคลก (Character Education) ในประเทศไทยหลงเหตก�รณ 6 ตล�คม 2519 เมอกลมแนวคดอนรกษนยมขนม�มอำ�น�จ

หลกสตรก�รเรยนก�รสอนกมแนวโนมทจะยดครและตำ�ร�เปนศนยกล�งม�กขน แมจะมก�รพดถงก�รสอนว�เปนก�ร สอนเดกไมใชสอนหนงสอ หรอในปจจบนทกำ�หนดไวมนคงว�ก�รเรยนก�รสอนจะใชเดกเปนศนยกล�ง แตในท�ง

ปฏบตบ�งส�ข�วช� เชนภ�ษ�ไทย และประวตศ�สตร กมแนวโนมทจะถอครและตำ�ร�เปนศนยกล�ง เพอคว�มมนคง และคว�มเปนอนหนงอนเดยวภ�ยในช�ต เปนตน

มนกก�รศกษ�บ�งท�นเหนว� ก�รยดถอแนวก�รสอน ไมว�จะเปนครเปนศนยกล�ง หรอเดกเปนศนยกล�ง ม�กเกนไป กอ�จทำ�ใหแนวคดนนกล�ยเปนหลกเกณฑทเลอนลอย (Dogma) ซงมผลบบบงคบทงครและเดก

รวมทงบรรย�ก�ศก�รเรยนรและบรบทท�งสงคม ครทฉล�ดควรเลอกวธก�รสอนต�มคว�มเหม�ะสม อนงก�รศกษ� ในท�งเปนจรงนนยอมมทงก�รเลยนแบบซงตองก�รแมพมพทด และก�รรเรมสร�งคว�มรคว�มคดใหม

1.4 ก�รจดก�รศกษ� ใคร อะไร อย�งไร ก�รตอบปญห�ชดทสอง สำ�หรบปญห�ชดทสองไดแก ใครจะเปนผจดก�รก�รศกษ� โครงสร�งและองคประกอบระบบก�รศกษ�ควร

เปนอย�งไร คณภ�พและคณลกษณะของผสอนควรเปนอย�งไร ใครเปนผจ�ย ใครดแลก�รเงนและจะดแลอย�งไรและ

20

จะประเมนระบบก�รศกษ�ไดอย�งไร ประเดนสำ�คญในปญห�ชดนกคอประเดนทว�ใครเปนผจดก�รก�รศกษ�และใคร เปนคนจ�ย

ใครเปนผจดก�รก�รศกษ� โดยทวไปรฐบ�ลกล�งของประเทศต�งๆ เปนผกำ�หนดแนวท�งนโยบ�ย และจด โครงสร�งและองคประกอบท�งก�รศกษ� ดแลคณภ�พและคณลกษณะของผสอน แตกมคว�มแตกต�งทเหนไดชด

ประก�รหนงไดแก ในประเทศกำ�ลงพฒน�รวมทงประเทศไทยนน รฐบ�ลกล�งมกเปนตวก�รสำ�คญในก�รจดก�รศกษ� แตในประเทศอตส�หกรรม เชนสหรฐและองกฤษ มผรวมจดก�รศกษ�หล�กหล�ยขน ไดแกรฐบ�ลทองถน ชมชน

ธรกจเอกชน บรรษทข�มช�ต และปจเจกชน เชนก�รจดสอนทบ�น ประเทศไทยขณะน อยในกระบวนก�รกระจ�ย อำ�น�จก�รจดก�รศกษ�ไปสองคก�รปกครองทองถน ชมชน ธรกจเอกชน และปจเจกชนม�กขน ทำ�นองเดยวกบ

ประเทศอตส�หกรรม แตค�ดว�คงจะเผชญกบปญห�และอปสรรคม�ก ทำ�ใหตองใชเวล� และกคงตองดำ�เนนพรอมกนไปกบกระบวนก�รปฏรปก�รเมอง-สงคม

ใครเปนคนจ�ย ก�รศกษ�ในธรรมช�ต เชนในสงคมสมยหน หรอในหมสตวเชนแมหม แมเสอทสอนลกนน ผ ใหก�รศกษ�เปนผจ�ย แตในสงคมทซบซอนขน พอแมไมไดสอนลกเอง อ�ศยผชำ�น�ญก�รสอน ไดแกครอ�จ�รย เปน

ผสอนแทน ยงกว�นนยงมระบบภ�ษซงเกบจ�กพลเมองทกคน จงกล�ยเปนว�ผรบก�รศกษ�เปนผจ�ย จ�กนทำ�ให ก�รศกษ�กล�ยเปนระบบอตส�หกรรมม�กขนทกท นอกจ�กน เวล�ทใชในศกษ�กดจะย�วน�นขนต�มเนอห�คว�มรท

เพมขน พรอมกบตองก�รครทมคณภ�พสง มสอก�รศกษ�ทพอเพยง ก�รศกษ�จงกล�ยเปนภ�ระหนกสำ�หรบทง รฐบ�ลและประช�ชน เกดปญห�โอก�สท�งก�รศกษ�ม�ช�น�นอย�งย�กทจะแกไข ปญห�จงมว�ผจ�ยค�ก�รศกษ�

ไดแกประช�ชนและพอแมจะมสวนในก�รจดก�รศกษ�ไดเพยงใดจะประเมนระบบก�รศกษ�อย�งไร ก�รประเมนนน เกดขนไดกโดยก�รกำ�หนดม�ตรฐ�นหนงขนม�ใชวด ปกต

ก�รประเมนระบบก�รศกษ�มกใชเกณฑจำ�นวนหนง เชน อตร�ก�รรหนงสอของประช�กร สดสวนครตอนกเรยน จำ�นวนนกเรยนในหนงหองเรยน สดสวนของนกเรยนชนประถมทเรยนตอชนมธยม อตร�สวนของนกศกษ�ในระดบ

มห�วทย�ลย เปนตน เกณฑเหล�นกยงมจดเนนทต�งกนไป กล�วไดว�ก�รประเมนระบบก�รศกษ�ในปจจบนกระทำ�ขน โดยก�รเปรยบเทยบระหว�งระบบก�รศกษ�ของประเทศต�งๆ และมกถอเกณฑของระบบก�รศกษ�ในประเทศ

อตส�หกรรมเปนม�ตรฐ�น ทประเทศกำ�ลงพฒน�จะตองไปใหถง เชนในประเทศอตส�หกรรมจำ�นวนนกศกษ�มร�ว รอยละ 60 ของประช�กรในเกณฑอ�ยนน ประเทศกำ�ลงพฒน�ต�งกพย�ย�มทำ�ใหจำ�นวนนกศกษ�เพมขนในอตร�ท

ใกลเคยงเท�ทจะเปนไปได กล�วอกอย�งหนงกคอ ก�รประเมนระบบก�รศกษ�ในปจจบนมแนวโนมทจะเนนในด�นก�ร แขงขน ว�ระบบก�รศกษ�นนๆ จะเพมคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนระหว�งประเทศไดอย�งไร ประเทศกำ�ลงพฒน�จะ

ส�ม�รถรวมกนสร�งเกณฑม�ตรฐ�นทพอเหม�ะพอสมกบสภ�วะของตนไดหรอไม คำ�ถ�มทง2 ชดข�งตนไดเปดประเดนท�งก�รศกษ�ใหขบคด กำ�หนดนโยบ�ย และม�ตรก�รก�รปฏบต

จำ�นวนม�กอยแลว แตกดเหมอนว�อ�จมคำ�ถ�มทใหญขนไปกว�นนอก นนคอมผตงขอสงเกตว�ในระยะ 500-600 ปม�น ขณะทลทธพ�ณชยนยม (Mercantilism) แพรไปทวโลก (กรงศรอยธย�ร�ชธ�นของไทยเองกมนกประวตศ�สตรบ�งท�นสนนษฐ�นว�ไดสถ�ปน�และเจรญรงเรองขนจ�กก�รค�) ระบบก�รศกษ�ทจดขนใน

ประเทศเขตแควนต�งๆ ไมว�จะยดถอปรชญ�ก�รศกษ�สำ�นกไหน ใชครหรอเดกเปนศนยกล�ง จะใหรฐบ�ลกล�งหรอ รฐบ�ลทองถนเปนผจดก�ร กมแนวโนมมงไปสก�รแสวงห�กำ�ไร ก�รสร�งคว�มมงคง และก�รใชทรพย�กรธรรมช�ต

ม�กขนทกท จนกระทงในปจจบนทระบบก�รศกษ�ไดพฒน�ไปม�กทงในด�นนวตกรรมและเทคโนโลยท�งก�รศกษ� ก ยงพบก�รขบเคลอนไปต�มทศท�งนรนแรงขนอย�งน�ตกใจ นนคอจ�กก�รแสวงห�กำ�ไรสก�รเกงกำ�ไร จ�กก�รสร�ง

คว�มมงคงสก�รรวมศนยคว�มมงคง ขย�ยชองว�งท�งสงคม และจ�กก�รใชธรรมช�ตสก�รผล�ญธรรมช�ต ดงนนอ�จถงเวล�ทเร�จะตองคดถงก�รศกษ�ในมมมองใหม องคก�รยเนสโกมองในแงดว�จะตองทำ�ใหก�ร

ศกษ�ในครสตศตวรรษท21 เปนไปเพอสนตภ�พ ประช�ธปไตย และก�รพฒน�อย�งยงยน มองจ�กเป�หม�ยน ระบบก�รศกษ�ในปจจบนทเดนท�งม�ย�วน�นกยงคงตองเดนท�งไกลตอไปอก แตทว� เวล�จะอนญ�ตใหเร�ทำ�ได

เชนนนหรอไม?

21

2. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในโลก: ชองว�งและโอก�สทปดไมเคยมด2.1 คว�มเคลอนไหวท�งก�รศกษ�ทวโลก

ในชวงทศวรรษทผ�นม� เหนไดชดว�เกดคว�มสนใจเกยวกบก�รศกษ�และก�รปฏรปก�รศกษ�ทวโลก มก�ร ประชมระดบโลกหล�ยครงซงมขอเสนอเกยวกบก�รศกษ� ก�รประชมเหล�นโดยม�กจดโดยหนวยง�นขององคก�ร

สหประช�ช�ต เชนยเนสโก โครงก�รพฒน�แหงสหประช�ช�ต (United Nations Development Program –UNDP) ก�รประชมทสำ�คญไดแก ก�รประชมระดบโลกว�ดวยก�รศกษ�เพอปวงชน (World Conference on Education for All) ทจอมเทยน ประเทศไทย พ.ศ. 2533

ก�รประชมสดยอดโลกเกยวกบเดก (World Summit for Children) ทกรงนวยอรก สหรฐอเมรก� พ.ศ. 2533 ก�รประชมสหประช�ช�ตว�ดวยสงแวดลอมและก�รพฒน� ซงเรยกกนทวไปว�ก�ร

ประชมสดยอดโลก (Earth Summit) ทกรงรโอ เดอ จ�เนโร ประเทศบร�ซล พ.ศ. 2535 ก�รประชม สภ�ส�กลว�ดวยก�รศกษ�เพอสทธมนษยชนและประช�ธปไตย (International Congress on

Education for Human Rights and Democracy) ทกรงมอนทรออล ประเทศ แคน�ด� พ.ศ. 2536 ก�รประชมโลกว�ดวยสทธมนษยชน (World Conference on

Human Rights) ทกรงเวยนน� ประเทศออสเตรย พ.ศ. 2536 ก�รประชมส�กลว�ดวยประช�กรและ ก�รพฒน� (International Conference on Population and

Development) พ.ศ. 2537 ก�รประชมโลกว�ดวยก�รศกษ�พเศษ (World Conference of Special Needs Education) ทเมองซ�ล�ม�งก� ประเทศสเปน พ.ศ. 2537 ก�รประชมสดยอดโลกเพอก�รพฒน�สงคม (World Summit for Social Development) ทกรงโคเปนเฮเกน ประเทศเดนม�รก พ.ศ. 2538 ก�รประชมโลกครงท 4 ว�ดวย

สตร (Fourth World Conference on Women) ทกรงปกกง ประเทศจน พ.ศ. 2538 ก�รประชมส�กลครงท 5 ว�ดวยก�รศกษ�ผใหญ (Fifth International Conference on Adult Education) ทกรงฮมเบอรก ประเทศเยอรมน พ.ศ. 2540 ก�ร

ประชมส�กลว�ดวยแรงง�นเดก (Conference on Child Labour) พ.ศ. 2540 ก�รประชม โลกระดบรฐมนตรทเกยวของกบเย�วชน ครงทหนง (First World Conference of Minister

Responsible for Youth) ทกรงลสบอน ประเทศโปรตเกส พ.ศ. 2541 ก�รประชมระหว�ง รฐบ�ลว�ดวยนโยบ�ยวฒนธรรมเพอก�รพฒน� (Intergovernmental on Cultural

Policies for Development) พ.ศ. 2541 ก�รประชมโลกว�ดวยอดมศกษ� (World Conference on Higher Education) ทกรงป�รส ประเทศฝรงเศส พ.ศ. 2541 ก�ร

ประชมสภ�ส�กลครงทสองว�ดวยอ�ชวศกษ� (Second International Congress on Technical and Vocational Education) ทกรงโซล ประเทศเก�หลใต พ.ศ. 2542

ก�รประชมวทย�ศ�สตรโลก (World Science Conference) ทกรงบด�เปสต ประเทศฮงก�ร พ.ศ. 2542 และ ก�รประชมสมชช�ก�รศกษ�โลก (World Education Forum) ทกรงด�ก�ร

ประเทศเซเนกล พ.ศ. 2543 คว�มสนใจท�งก�รศกษ�ดงกล�วเกดขนท�มกล�งก�รเปลยนท�งสงคมอย�งรวดเรว จ�กยคอตส�หกรรม

โรงง�น สยคอตส�หกรรมข�วส�ร และสงคมคว�มร เกดระบบเศรษฐกจสงคมคว�มรขนในประเทศพฒน�แลว และสง อทธพลไปทวโลก นอกจ�กน ยงเกดขนท�มกล�งคว�มเสอมโทรมของสงแวดลอมธรรมช�ต ก�รแสวงห�ก�รพฒน�ท

เหม�ะสม เชนก�รพฒน�อย�งยงยน เกดขนท�มกล�งคว�มหวงใยในสทธมนษยชนโดยเฉพ�ะสทธสตร เดก และผ ดอยโอก�ส และประช�ธปไตย และเกดขนท�มกล�งปญห�จำ�นวนม�กในระบบก�รศกษ� ไมว�จะเปนก�รศกษ�ขนพน

ฐ�น (Basic Education) อ�ชวศกษ� และอดมศกษ� ก�รข�ดแคลนครทมคณภ�พ และท�มกล�งวกฤตท�งเศรษฐกจและชองว�งท�งสงคมทขย�ยออกอย�งน�ตกใจ

สถ�นก�รณก�รศกษ�ของโลกปจจบนจงมคว�มหล�กหล�ยและซบซอน มทงปญห�เก�ทยงแกไมตก เชน ก�รอ�นออกเขยนได ขณะทตองเผชญกบก�รท�ท�ยใหม เชน ก�รสร�งเย�วชนทมคว�มคดสร�งสรรค เพออยใน

22

สงคมคว�มร ก�รศกษ�ตลอดชวตซงตองใชเงนทองสง พรอมกนนน กมก�รตงคว�มหวงว�ก�รศกษ�จะเปนเครอง มอวเศษทส�ม�รถแกปญห�ไดส�รพน แนวโนมของก�รลงทนและก�รแขงขนท�งก�รศกษ�ของโลกน�จะเขมขนขน

แตจะนำ�ไปสสนตภ�พและคว�มรวมมอกนระหว�งประเทศต�มทค�ดหวงไวหรอไม

2.2 ประเดนควรพจ�รณ�เกยวกบสถ�นก�รณก�รศกษ�โลกปจจบน สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ของโลกในปจจบนมประเดนควรพจ�รณ�ไดแก 1) ก�รศกษ�เพอปวง

ชน2) ก�รอดมศกษ� 3) สถ�นก�รณและก�รท�ท�ยใหมกบก�รปฏรปก�รศกษ�

2.2.1 ก�รศกษ�เพอปวงชน (Education for All) ก�รศกษ�เพอปวงชน เปนแกนเรองของก�รประชมก�รศกษ�โลกเมอ 10 ปทผ�นม�ทจอมเทยน

ประเทศไทย ซงมก�รประก�ศปฏญญ�ส�กลว�ดวยก�รศกษ�เพอปวงชน (World Declaration on Education for All) และเมอ พ.ศ. 2543 ไดจดก�รประชมซำ�ในเรองนอกครงเพอเปนก�รตดต�ม

ผล ทกรงด�ก�ร ประเทศเซเนกล ซงไดมก�รประก�ศกรอบปฏบตง�นก�รศกษ�เพอปวงชน (Education for All: Meeting Our Collective Commitments) นอกจ�กนร�ยง�นสถ�นก�รณ

ก�รก�รศกษ�โลกของยเนสโกฉบบล�สด พ.ศ. 2543 กเนนเรองก�รศกษ�ถวนหน�ตลอดชวต (World Education Report 2000, The Right to Education: Towards Education for All throughout Life) เหล�นแสดงใหเหนถงคว�มสำ�คญของก�รศกษ�เพอปวงชน

คว�มหม�ย ขอบเขตและคว�มประสงค ในป พ.ศ. 2492 ยเนสโกไดกำ�หนดเนอห� วถท�ง และวธก�ร ของก�รศกษ�ขนมลฐ�น

(Fundamental Education) โดยมเนอห�สำ�คญ ไดแก ทกษะในก�รคด และก�รสอส�ร ทกษะด�น ก�รง�นอ�ชพ ทกษะด�นง�นบ�น ทกษะก�รแสดงออกด�นศลปะและก�รประดษฐ สขศกษ� คว�มรและคว�มเข�ใจ

เกยวกบสงแวดลอมธรรมช�ต คว�มรและคว�มเข�ใจเกยวกบสงแวดลอมท�งสงคม คว�มรเกยวกบประเทศและ ประช�ชนรอบโลก ก�รพฒน�คณลกษณะทเหม�ะกบโลกสมยใหม ก�รพฒน�ท�งจตวญญ�ณ และจรยธรรม สำ�หรบ

วถท�งและวธก�รตองใชทกท�งและใหไดผลยนย�ว ซงทสำ�คญก�รศกษ�ขนมลฐ�นถอเอ�ชมชนทงหมดเปนธระ เพอ ใหบรรลเป�หม�ยในก�รชวยประช�ชนใหรจกชวยตนเอง บ�งทจงเรยกก�รศกษ�ขนมลฐ�นนว�ก�รศกษ�ของชมชน

(Community Education) หรอก�รศกษ�ทชมชนเปนศนยกล�ง เพอประโยชนแกชนบทอนกว�ง ไพศ�ลในเอเชย แอฟรก� และล�ตนอเมรก�

ในท�งปฏบต เนองดวยคว�มเรงดวนของปญห�บ�งอย�ง และคว�มตองก�รในก�รแปรประเทศใหเปนแบบ อตส�หกรรม ทำ�ใหก�รศกษ�ขนมลฐ�นในประเทศกำ�ลงพฒน�รวมทงประเทศสหภ�พโซเวยตมงเนนไปในเรองก�ร

ขจดก�รไมรหนงสอ และก�รพฒน�อตส�หกรรมของประเทศ ก�รศกษ�ในหล�ยประเทศ เชนประเทศไทย ไมไดมชมชน ในชนบทเปนศนยกล�ง ห�กยดเมองและอตส�หกรรมเปนแกนกล�ง ดงดดคนเกงมคว�มส�ม�รถสเมอง และทงให

ชนบทอยในสภ�พดอยพฒน�อยตอไป เมอถงทศวรรษป ค.ศ. 1970 “เรมมผสงสยในนโยบ�ยก�รศกษ�ทปฏบตกนอย จงมก�รเสนอให ออก

” จ�กโรงเรยน (Deschooling) และทสำ�คญ ไดแก เป�โล แฟร นกปรชญ�และนกก�รศกษ�ช�วบร�ซล ทตง คำ�ถ�มว� ก�รสอนใหคนอ�นออกเขยนไดนนมคว�มเปนกล�งจรงหรอ เข�ไดชใหเหนว� ภ�ษ�กบคว�มคดนนเปนสงท

เกยวเนองกนแยกไมออก ก�รสอนใหรภ�ษ�กเท�กบใหรคว�มคดดวย ในจดนเองทจะมก�รเมองเข�ม�ยงเกยวดวย ดงนนก�รสอนใหอ�นออกเขยนไดในระบบทนนยม จงเปนก�รสอนใหผอ�นออกเขยนไดส�ม�รถข�ยแรงง�นตนใน

ตล�ดง�น (Job Market) หลงจ�กมก�รตงคำ�ถ�มม�กขน จงไดเกดคว�มเคลอนไหวปรบปรงและขย�ยแนวคดเกยวกบเป�ประสงค

ของก�รศกษ�ออกไปใหกว�งขว�งครอบคลมและดดขน เชน จ�กก�รเรงใหรหนงสอหรออ�นออกเขยนได (Literacy) ไปสก�รรหนงสอทใชก�รได (Functional Literacy) และไปสก�รเรยนรทจำ�เปน (Learning Needs) ก�รศกษ�ขนมลฐ�นและก�รศกษ�ขนตน (Primary Education) รวม

กนเปนก�รศกษ�ขนพนฐ�น (Basic Education) ก�รศกษ�ขนพนฐ�นนขย�ยรวมไปถงก�รศกษ�ผใหญ และก�รศกษ�ตลอดชวต แนวคดเรองก�รสร�งจตสำ�นกท�งสงคมทเสนอโดยเป�โล แฟร ปรบใหเปนก�รเพมอำ�น�จ

(Empowerment) แกปวงชนเพอกำ�หนดชะต�กรรมของตนเอง

23

ก�รศกษ�เพอปวงชนนนเปนวสยทศนจ�กคำ�ประก�ศสำ�คญ 3 ประก�ร ไดแกคำ�ประก�ศส�กลว�ดวยก�ร ศกษ�เพอปวงชน ( จอมเทยน พ.ศ.2532) ปฏญญ�ส�กลว�ดวยสทธมนษยชน และอนสญญ�ว�ดวยสทธเดก

กล�วอย�งสนๆ กคอมจดหม�ยทจะใหทกคนไมว�เดกเลก เดกโตและผใหญ ไดเข�ถงก�รเรยนรทจำ�เปนทดทสดจนตลอดชวต

ก�รเรยนรทจำ�เปนขนพนฐ�นและก�รศกษ�ขนพนฐ�น คำ�ประก�ศส�กลว�ดวยก�รศกษ�เพอปวงชนขย�ยคว�มว� ก�รเรยนรทจำ�เปน ขนพนฐ�น ประกอบดวย 1)

เครองมอก�รเรยนรทจำ�เปน (Essential Learning Tools) เชน ก�รอ�นออกเขยนได ก�รส�ม�รถ พดแสดงออก ก�รคดเลขเปน และก�รรจกแกปญห� 2) เนอห�คว�มรพนฐ�น (Basic Learning

Content) ไดแกคว�มรส�ข�วช�ต�งๆ ทกษะด�นต�งๆ และทศนคตทถกตอง รวมทงจะตองเปนก�รเรยนรท จำ�เปนสำ�หรบมนษยทจะชวยใหผเรยนรยงชพอยรอดได พฒน�คว�มส�ม�รถของตนไดอย�งเตมท มชวตและทำ�ง�น

อย�งมศกดศร มสวนรวมอย�งเตมทในก�รพฒน� ก�รปรบปรงคณภ�พชวตของตน ก�รตดสนใจอย�งมข�วส�รพอ เพยง และมก�รเรยนอย�งตอเนอง

ก�รปฏบตต�มก�รเรยนรทจำ�เปน นจะตอง 1) มอบอำ�น�จแกบคคลในสงคม และยอมรบนบถอในมรดก รวมกนท�งวฒนธรรม ภ�ษ� และจตใจของกลมเหล�น 2) สงเสรมก�รศกษ�เกยวกบกลมอน 3) สร�งคว�ม

ยตธรรมท�งสงคม 4) อนรกษปองกนสงแวดลอม 5) มคว�มอดทนตอระบบสงคม ก�รเมองและศ�สน�ทแตก ต�งกบของตน 6) ยอมรบหลกของมนษยธรรมและสทธมนษยชนทตกลงกน 7) สร�งสนตภ�พระหว�งประเทศ

และคว�มเปนปกแผนในโลกทตองพงพ�กนและกน ก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ใดใด สงทข�ดไมไดกคอก�รถ�ยทอดและก�รสงเสรมค�นยมท�งวฒนธรรมและศล

ธรรมทถอรวมกน และท�ยสดก�รศกษ�ขนพนฐ�นไมใชจดหม�ยปล�ยท�ง ห�กเปนพนฐ�นสำ�หรบก�รเรยนรตลอด ชวต และก�รพฒน�มนษยอนจำ�เปนในก�รสร�งประเทศ

หลกก�รศกษ�เพอปวงชน ในคำ�แถลงเค�โครงก�รปฏบตง�นทเมองด�ก�รไดสรปประเดนและหลกก�รศกษ�เพอปวงชนไวว� 1) ก�ร

เข�ถงก�รเรยนรอย�งถวนหน� 2) รวมศนยทคว�มเปนธรรม 3) เนนผลก�รเรยนรแบบองครวม (Learning Outcomes) 4) ขย�ยวถท�งและขอบเขตของก�รศกษ�ขนพนฐ�น เชนรวมถงก�รศกษ�

ปฐมวยและก�รศกษ�ผใหญ5) สงเสรมสงแวดลอมก�รเรยนร และ 6) สร�งคว�มแขงแกรงท�งพนธมตร อนง ทเรยกว�ก�รศกษ�ขนพนฐ�นนน แตกต�งกนไปในแตละสงคม โดยทวไปในประเทศอตส�หกรรม เวล�

ทใชในก�รศกษ�ขนพนฐ�นคอนข�งย�ว เชนในเยอรมน (ค.ศ.1996) มก�รศกษ�ขนบงคบย�วถง 12 ป ญปน ก�รศกษ�ขนบงคบ 9 ป แตในประเทศกำ�ลงพฒน�จะสนกว� เชนในประเทศเวยดน�มก�รศกษ�ขนบงคบย�ว 5 ป

ในปจจบนก�รศกษ�ขนพนฐ�นในประเทศสวนใหญก�วไปถงระดบมธยมศกษ� ในประเทศไทยกอยในกระบวนก�รทำ�ให ก�รศกษ�ขนพนฐ�นขนสระดบมธยมศกษ� กำ�หนดก�รศกษ�ภ�คบงคบ 9 ป บ�งประเทศเชนแคน�ด�เรมมก�รเสนอ

ว�ในโลกทตองใชคว�มรในก�รผลตสง ก�รศกษ�ขนพนฐ�นตอไปอ�จตองสงถงระดบปรญญ�ตร สถ�นก�รณและแนวโนม

สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ขนพนฐ�นของโลกโดยทวไป อยในภ�วะไมน�พอใจ โดยเฉพ�ะด�น คณภ�พ กล�วไดว�ประเทศทวโลกกำ�ลงเรงก�รปฏรปก�รศกษ�ของตนต�มลกษณะปญห�และจดมงหม�ยท�งก�ร

ศกษ� ประเดนทน�สนใจไดแก1) ก�รศกษ�ขนพนฐ�นมจดมงหม�ยทดสงสงเหมอนเปนอดมก�รณ เชนก�รพฒน�บคคลอย�งทวด�น

แตในก�รปฏบตนนเปนเพอก�รทำ�ประเทศใหทนสมย และเพอรบกบสงคมอตส�หกรรมทเปลยนแปลงเรวขน และแนว โนมยงหนกหนวงขน เนองจ�กก�รผลตใชคว�มรสง เกดระบบเศรษฐกจ- สงคมคว�มร ทมองเหนก�รศกษ�เปนก�ร

ลงทนสำ�คญเพอสร�งตนทนมนษย (Human Capital) หรอมนษยทรจกห�หรอสร�งกำ�ไร ดงนนถงแมม ด�นทแสดงคว�มก�วหน� แตกมด�นทน�หวงใย เชนปญห�ท�งศลธรรมและจรยธรรม คว�มรนแรงภ�ยในโรงเรยน

ย�เสพตด ไมไดเปนก�รพฒน�บคคลอย�งทวด�น และคงไมส�ม�รถทำ�ไดในภ�วก�รณทมก�รแขงขนสงเชนน ท�งออกจงมอย 2 ลกษณะ ลกษณะหนงไดแกก�รทมเทก�รปฏรปก�รศกษ�เพอใหบรรลจดหม�ยอนเลอเลศน อก

ลกษณะหนงคอก�รยอมรบขดจำ�กดของระบบก�รศกษ�ทส�ม�รถบรรลผลบ�งด�นเปนหลกเท�นน2) หลกก�รปฏบตเพอสร�งก�รเรยนรทจำ�เปน (Learning Needs) กล�วโดยทวไปมจดออน ไมน�พอใจ เชนเรองมอบอำ�น�จแกบคคลนน ในท�งปฏบตรฐมกแทรกแซง หรอพย�ย�มมอำ�น�จเหนอบคคล สภ�พน

เหนไดชดในประเทศกำ�ลงพฒน�ทมกมก�รรวบอำ�น�จ ลดรอนสทธของประช�ชน นอกจ�กนประเทศมห�อำ�น�จเองก พย�ย�มควบคม แทรกแซงหรอกระทงลมล�งรฐบ�ลทออนแอกว� เพอใหปฏบตต�มแนวท�งของตน ซงเปนก�รรบ

24

อำ�น�จไปจ�กประช�ชนร�กหญ� หรอในด�นก�รสร�งคว�มเปนธรรมในสงคม พบว�ชองว�งท�งสงคมยงห�งออกทง ภ�ยในและระหว�งประเทศ เชนในสหรฐผถอครองหน 1% แรกเปนเจ�ของหนเกอบครงหนง (47.7%) ของ

ทงหมด ขณะทผถอหน 80% หลงเปนเจ�ของหนเพยง 4.1 % ทำ�ใหเกดคว�มไมแนใจว�ก�รศกษ�เปนเครอง มอในก�รสร�งคว�มเปนธรรม หรอขย�ยคว�มไมเปนธรรมออกไป นอกจ�กนก�รกดกนท�งเชอช�ตและผวสซงเปน

คว�มไมเปนธรรมท�งสงคมอย�งหนงกยงคงปร�กฏไปทวทงในประเทศกำ�ลงพฒน�และประเทศพฒน�แลว หรอในด�นก�รพทกษสงแวดลอมอนสำ�คญในก�รสร�งก�รเรยนรทจำ�เปน เพร�ะคว�มเสอมโทรมของสงแวดลอมธรรมช�ต

กระทบโดยตรงตอก�รทำ�ม�ห�กนของประช�ชนจำ�นวนม�กในชนบท ในเมอเงอนไขของก�รสร�งก�รเรยนรทจำ�เปนม จดออนม�ก กค�ดคะเนไดไมย�กว� ก�รเรยนรทจำ�เปน ทนกเรยนจำ�นวนม�กพงไดม� ยอมมจดออนและไมพอเพยงท

จะทำ�ใหมชวตและทำ�ง�นอย�งมศกดศรได3) ยงมชองว�งท�งก�รศกษ�อย�งเหนไดชด ทงภ�ยในและระหว�งประเทศ ชองว�งท�งก�รศกษ�น

สะทอนชองว�งท�งสงคม เชอช�ต และผวส มขอมลจำ�นวนม�กทบงชว�คว�มย�กจนเกยวของอย�งใกลชดกบก�รลง ทะเบยนเรยนตำ� ก�รเรยนไมตอเนอง และผลสมฤทธท�งก�รเรยนอนไมน�พอใจ และพบว�สถ�นก�รณไม

เปลยนแปลงม�กนกในโลกก�รศกษ�รอบ 50 ปม�น นนคอประเทศพฒน�แลวยงคงมผทไดรบก�รศกษ�ขนพนฐ�น สง จำ�นวนผอ�นออกเขยนไดสง ขณะทประเทศกำ�ลงพฒน�แมจะมอตร�ผอ�นออกเขยนไดเพมขน แตกยงมปญห�

หล�ยด�น โดยเฉพ�ะด�นคณภ�พ ห�กดเครองชวดท�งวฒนธรรมและก�รสอส�รซงมผลตอก�รเรยนกจะเหนชองว�งนไดชด นนคอใน

พ.ศ.2539 ประช�กรประเทศพฒน�แลว 1,000 คน มหนงสอพมพอ�น 282 ฉบบ แตในประเทศกำ�ลง พฒน�ตวเลขมเพยง 100 ฉบบตอพนคน และใน พ.ศ.2540 จำ�นวนผมวทยในประเทศพฒน�แลวตอพนคน

เท�กบ 1,325 เครอง โทรทศน 642 เครอง โทรศพท 554 เครอง คอมพวเตอรสวนบคคล 274 ตว และ จำ�นวนผใชอนเทอรเนตตอแสนคนเท�กบ 3,411 ร�ยแตใน พ.ศ. เดยวกน ในประเทศกำ�ลงพฒน� จำ�นวน

หนงสอพมพทมอ�นตอพนคนเท�กบ 37 ฉบบ เครองรบวทยเท�กบ 219 เครอง โทรทศน 156 เครอง โทรศพท 54 เครอง คอมพวเตอรสวนบคคล 12 เครอง และจำ�นวนผใชอนเทอรเนตตอแสนคนเท�กบ 21 ร�ย

นนคอก�รสอส�รทใชเทคโนโลยสง เชนคอมพวเตอร และก�รใชอนเทอรเนต ชองว�งระหว�งประเทศพฒน�แลวและ กำ�ลงพฒน�ยงขย�ยห�ง จ�กโทรศพททต�งกนร�ว 10 เท� ม�เปนกว� 20 เท�ในเครองคอมพวเตอรสวนบคคล

และเปนกว� 150 เท�เมอเปนก�รใชอนเทอรเนต หรอห�กเทยบจำ�นวนครตอประช�กรในชวงอ�ย 15-64 ป 1 พนคนใน พ.ศ.2540 ปร�กฏว�ในประเทศพฒน�แลวมครทกระดบ 23 คน ขณะทในประเทศกำ�ลงพฒน�ม14

คน ซงเปนตวเลขทไมเปลยนแปลงม�กเมอเทยบกบ พ.ศ.2532 ปญห�อนหล�กหล�ยในประเทศกำ�ลงพฒน�ไดแก คว�มตงใจจรงของรฐบ�ล ก�รข�ดเงน ก�รใชเงนงบ

ประม�ณอย�งไมเหม�ะสม และภ�ระหนสน เปนตน เปนอปสรรคสำ�คญในก�รปฏรปก�รศกษ�ทงท�งปรม�ณและ คณภ�พ เชนในปจจบนมประเทศกำ�ลงพฒน�หล�ยประเทศตองจดสรรเงนงบประม�ณเพอก�รชำ�ระหนต�งประเทศ

ม�กกว�งบประม�ณทใชจ�ยเพอก�รศกษ�ขนพนฐ�น ใน พ.ศ.2531 ประเทศกำ�ลงพฒน�ทวโลกตองใชเงนร�ว รอยละ 20 ของร�ยไดจ�กก�รสงสนค�ออกเพอชำ�ระหน และยอดรวมหนสนประเทศทย�กจนทสด 48 ประเทศสง

ถง180 พนล�นดอลล�รสหรฐ4) ในด�นคว�มก�วหน� พบว�ในชวง 50 ปม�น อตร�ก�รรหนงสอของประช�กรโลกเพมขน อตร�ผไมร

หนงสอลดลง โดยเฉพ�ะในทวปแอฟรก� ใน ค.ศ.1950 มอตร�ผไมรหนงสอสงถงรอยละ 84 แตใน ค.ศ.2000 อตร�ผไมรหนงสอลดเหลอเพยงรอยละ 39 ในทวปเอเชยชวงเวล�เดยวกนอตร�ผไมรหนงสอลด

ลงจ�กรอยละ 63 เหลอรอยละ 25 และในล�ตนอเมรก�และแครบเบยนจ�กรอยละ 42 เหลอรอยละ 12 ใน สวนอนจ�กรอยละ7 เหลอรอยละ 1

แตคว�มก�วหน�นเปนไปอย�งไมสมำ�เสมอ และช�เกนไป เชนจำ�นวนผใหญ ( อ�ยตงแต 15 ปขนไป) ท ไมรหนงสอในรอบ 50 ปทผ�นม�กยงเพมขน จ�ก 705 ล�นคนใน พ.ศ.2493 เปน 880 ล�นคนใน

พ.ศ.2543 และใน พ.ศ. 2540 จำ�นวนเดกทไมไดเรยนหนงสอทวโลกมถง 113 ล�นคน ในจำ�นวนนสวน ใหญเปนสตร สำ�หรบเดกทไมไดเรยนหนงสอเปนเดกหญงถงรอยละ 60 นอกจ�กนยงพบว�เดกทอ�ยตำ�กว� 6 ป

ซงทวโลกมกว� 800 ล�นคน มไมถง 1 ใน 3 ทไดรบก�รศกษ�ระดบปฐมวย ทงทมผลจ�กก�รศกษ�วจยยนยน ว� ก�รศกษ�ในระดบน มคว�มสำ�คญม�กในก�รพฒน�ก�รเรยนรของเดก

25

ตวเลขเหล�นแสดงใหเหนว�มประช�กรกว�พนล�นคนถกปฏเสธสทธในก�รศกษ� ซงห�กจดก�รศกษ�อย�ง เหม�ะสมใหแลว กจะส�ม�รถชวยลดทอนคว�มย�กจนและใหมก�รพฒน�อย�งยงยนได วกฤตเศรษฐกจทเกดขนกบ

ประเทศกำ�ลงพฒน�อย�งตอเนองทวโลก มแนวโนมทจะทำ�ใหก�รพฒน�ก�รศกษ�ขนพนฐ�นเปนไปอย�งย�กลำ�บ�ก ยงขน และจ�กขอเทจจรงดงกล�วแสดงว�ก�รศกษ�ผใหญทงเพอแกปญห�ก�รไมรหนงสอและในฐ�นะทเปนก�ร

ศกษ�ตลอดชวต มคว�มสำ�คญและจำ�เปนอย�งยง นอกจ�กน ก�รศกษ�ระดบปฐมวยและก�รศกษ�สำ�หรบเดกดอยโอก�สกควรไดรบก�รสนใจเปนพเศษ

5) บทเรยนทผ�นม� และแนวโนมทว�จะเกดคว�มหล�กหล�ยในก�รจดก�รศกษ�ม�กขน ชใหเหนว�1. บทบ�ทของรฐบ�ล โดยเฉพ�ะประเทศกำ�ลงพฒน� ในก�รจดก�รศกษ�มสงม�กและข�ดไมได

รฐบ�ลจะตองมคว�มตงใจจรงในก�รปฏรปก�รศกษ�เพอสงคม และชมชนทเขมแขง พงตนเอง ชวยเหลอตนเองได2. รฐบ�ลประเทศมห�อำ�น�จ จะตองมใจกว�ง เค�รพอธปไตย และสทธก�รปกครองตนเองของ

ประช�ชน ไมใชม�ตรฐ�น และค�นยมของตนไปแทรกแซง ควบคม ลมล�งรฐบ�ลประเทศกำ�ลงพฒน�เพอผล ประโยชนตน เพร�ะก�รกระทำ�เชนนนมแนวโนมทจะกอคว�มไมมนคงท�งก�รเมอง ขย�ยชองว�งท�งสงคม กอคว�ม

ไมมนคงท�งเศรษฐกจ และทำ�ล�ยทรพย�กรธรรมช�ต กอใหเกดก�รพฒน�ทไมยงยน ม�กกว�ทจะแกปญห�3. ก�รจดก�รศกษ�จะตองโปรงใส ตรวจสอบได และใชเงนอย�งเหม�ะสมถกตอง นอกจ�กนจะตองม

สวนรวมจ�กวงก�รต�งๆ ทกระดบชนของสงคม4. มองคกรและสถ�บนก�รเงนระหว�งประเทศหล�ยแหง ทมบทบ�ทสงในก�รใหกยมเงนเพอก�ร

ศกษ�แกประเทศกำ�ลงพฒน�ทวโลก ดงนนจงมสวนสำ�คญในก�รกำ�หนดก�รศกษ�ของประเทศเหล�น องคกรและ สถ�บนเหล�นทสำ�คญม 2 กลม กลมแรก ไดแกประเทศในกลม OECD หรอองคก�รเพอคว�มรวมมอและก�ร

พฒน� ซงมกใหเงนชวยเหลอโดยทำ�สญญ�แบบทวภ�ค จำ�นวนเงนแตละปสงกว� 3 พนล�นดอลล�รสหรฐ บ�งปก ว� 4 พนล�นดอลล�รสหรฐ เชนในป พ.ศ. 2532 ยอดเงน 3,642 ล�นดอลล�รสหรฐ พ.ศ.2538 ยอด

เงน 4,550 ล�นดอลล�รสหรฐ และพ.ศ. 2540 ตวเลขเบองตน 3,553 ล�นดอลล�รสหรฐ องคกรหรอ สถ�บน กลมทสอง ไดแก ธน�ค�รและกองทนระหว�งประเทศ ทสำ�คญไดแกธน�ค�รโลก โดยระหว�ง พ.ศ.

2532-2538 เปนผใหกร�ยใหญ เชน พ.ศ. 2532 ยอดกเงนทสถ�บนและกองทนปลอยกทงสน 2,083 ล�นดอลล�รสหรฐ เปนของธน�ค�รโลก 1,487 ล�นดอลล�รสหรฐ พ.ศ. 2538 ธน�ค�รโลกใหก 2,057 ล�นดอลล�รสหรฐจ�กยอดรวม 2,735 ล�นดอลล�รสหรฐ อย�งไรกต�มใน พ.ศ. 2540 ทเกด

วกฤตเศรษฐกจในเอเชยและล�มไปยงประเทศตล�ดเกดใหมอนๆ บทบ�ทในก�รใหกยมเพอก�รศกษ�ของธน�ค�รโลก ลดลงโดยมยอดเพยง 880 ล�นดอลล�รสหรฐ จ�กยอดรวม 2,789 ล�นดอลล�รสหรฐ ขณะทธน�ค�รเพอ

ก�รพฒน�ภ�ยในอเมรก�และธน�ค�รเพอก�รพฒน�เอเชยมบทบ�ทสงขนโดยมยอดใหกยม 1,019 และ 628 ล�นดอลล�รสหรฐ ต�มลำ�ดบ

ก�รใหกยมเงนเพอก�รศกษ�จ�กประเทศพฒน�แลวเหล�นมแนวโนมทจะกระทำ�เพอสงเสรมแนวคดและ ก�รปฏบต เรองก�รค�เสร ก�รเตบโตท�งเศรษฐกจ และก�รแขงขน ซงในหล�ยกรณไมเกดผลดแกประเทศกำ�ลง

พฒน� ดงจะเหนว�ประเทศเหล�นประสบวกฤตเศรษฐกจอย�งตอเนอง พรอมกบวกฤตท�งสงคม ไดแก ชมชนและ ครอบครวออนแอลง เกดวกฤตท�งวฒนธรรม ละทงทนท�งวฒนธรรมและภมปญญ�ทองถน เปนตน ดงนนห�ก

คำ�นงถงจดหม�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นว�เพอใหบคคลส�ม�รถมชวตและทำ�ง�นอย�งมศกดศร แกปญห�คว�มย�กจน สร�งก�รพฒน�อย�งยงยน มอบอำ�น�จแกประช�ชนร�กหญ� สร�งสนตภ�พและคว�มเปนปกแผนระหว�งประเทศ

ประเทศพฒน�แลวรวมทงสถ�บนและกองทนระหว�งประเทศผใหกจะตองแถลงโครงก�รกเงนนใหส�ธ�รณะทงใน ระดบประเทศและระดบภมภ�คไดรบรและถกแถลงอย�งกว�งขว�ง เพอใหดำ�เนนก�รอย�งโปรงใส ตรวจสอบได และ

บรรลจดหม�ยทตองก�ร ไมใชใชอำ�น�จเงนเพอบบบงคบใหประเทศกำ�ลงพฒน�จดก�รศกษ�ต�มแนวท�งทตนตองก�ร

2.2.2 ก�รอดมศกษ� (Higher Education) ก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�มคว�มสำ�คญม�กขนในระยะหลง เนองจ�กสงคมใชคว�มรและข�วส�รม�กขนใน

ก�รผลต จนใชเปนเครองชวดหนงของคณภ�พระบบก�รศกษ�ของประเทศ อนง ยงเปนทสงเกตว�ก�รแขงขน ท�งก�รศกษ�ระหว�งประเทศพฒน�แลวใหคว�มสำ�คญแกก�รศกษ�ในระดบนสงม�ก เพร�ะว�ชยชนะของก�รศกษ�

ในระดบนหม�ยถงชยชนะท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยและชยชนะในก�รผลตและก�รค�ในตล�ดโลก และแสนย�นภ�พท�งก�รทห�ร ร�ยง�นท�งก�รศกษ�ฉบบล�สดของ OECD ชว�ฐ�นะก�รนำ�ท�งอดมศกษ�ของ

สหรฐกำ�ลงถกท�ท�ย และในบ�งด�นเรมล�หลงกว�ประเทศอน นนคออตร�ก�รสำ�เรจก�รศกษ�ในระดบปรญญ�ตร (Graduate Rate) ของสหรฐตำ�กว�ของหล�ยช�ตไดแก นอรเวย องกฤษ และเนเธอแลนดเปนครงแรก

โดยอตร�จบของสหรฐอยทรอยละ 33 ขณะทขององกฤษรอยละ 35 โดยในตนทศวรรษ 1990 อตร�จบอย

26

เพยงรอยละ 20 สำ�หรบเนเธอรแลนดและนอรเวยอตร�จบอยทรอยละ 34.6 และ 37.1 ต�มลำ�ดบ นกวจย ระบว�ส�เหตเกดจ�กข�ดก�รปรบปรงก�รศกษ�ระดบกอนมห�วทย�ลยอย�งพอเพยงของสหรฐ โดยในร�ยง�นฉบบ

เดยวกนนชว� อตร�ก�รจบระดบมธยมศกษ�ตอนปล�ยของสหรฐต�มหลงประเทศอนอย 22 ประเทศ ถ�ห�กนบ รวมวทย�ลยชมชนซงมหลกสตร 2 ป สหรฐกยงล�หลงเข�ไปอก นนคออตร�จบในหลกสตร 2 ปของสหรฐอย

เพยงรอยละ 9.2 ขณะทตวเลขเฉลยของในประเทศอนทสำ�รวจอยทรอยละ 11.2 ปร�กฏก�รณนทำ�ใหบ�งคน วเคร�ะหว� หม�ยถงคว�มเหนอกว�ท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยของสหรฐจะลดถอยลงอย�งเหนไดชด

คว�มหม�ย ขอบเขต และพนธกจ อดมศกษ�ในปจจบน หม�ยถงก�รศกษ�ระดบเหนอชนมธยมศกษ�ขนไป สถ�บนระดบอดมศกษ�ประกอบ

ดวยวทย�ลย (College) และมห�วทย�ลย (University) นอกจ�กนยงมวทย�ลยชมชนและวทย�ลย อ�ชวศกษ� ทมหลกสตร 2 ปหลงจ�กมธยมศกษ� วทย�ลยนนปกตใหก�รศกษ�ระดบปรญญ�ตร แตบ�งแหงมถง

ขนปรญญ�โท สวนมห�วทย�ลยนนใหก�รศกษ�ตงแตระดบปรญญ�ตรถงปรญญ�เอก ทงยงมก�รวจยหลงปรญญ� เอกอก สวนวทย�ลยชมชนและวทย�ลยอ�ชวศกษ�นนสอนวช�ด�นอ�ชพ ช�งเทคนค และศลปศ�สตร (Liberal

Arts) ในปจจบนเนองจ�กประเทศต�งๆพย�ย�มขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นและภ�คบงคบจนถงระดบมธยมศกษ� จนกระทงถงมธยมปล�ย ดงนนก�รอดมศกษ�จงใกลกบก�รศกษ�ขนพนฐ�นม�กยงขน

ในแหลงอ�รยธรรมเก�แกของโลกไมว�จะเปนอนเดย จน กรก โรมน ไบเซนทอม และอสล�ม ลวนมสำ�นกก�ร ศกษ�ชนสงสำ�หรบผปกครอง นกบรห�รหรอข�ร�ชก�ร ในยโรปสมยกล�ง กไดเรมมมห�วทย�ลยทมหลกสตรท

แนนอน มก�รสอบและใหปรญญ� ซงไดกล�ยเปนรปแบบพนฐ�นของมห�วทย�ลยในปจจบน อย�งไรกต�ม มห�วทย�ลยสมยใหมขย�ยตวไปอย�งรวดเรว พรอมกบก�รปฏวตอตส�หกรรมทใช

เครองจกรกลและคว�มรม�กขนในก�รผลต มห�วทย�ลยไดกล�ยเปนศนยกล�งในก�รผลตและกระจ�ยคว�มร มห�วทย�ลยยงเปนแหลงสร�งบคล�กรในก�รทำ�ง�นด�นส�ธ�รณะ เนองจ�กระบบร�ชก�รหรอระบบบรห�รร�ชก�ร

แผนดนไดขย�ยตวไปอย�งม�กเมอเกดรฐช�ตขน และอ�จกล�วไดว� มห�วทย�ลยสมยใหมแพรกระจ�ยไปทวโลกจ�ก ผลสะเทอนและก�รคลคล�ยของก�รปฏวตอตส�หกรรม ก�รผลตจำ�นวนม�ก ก�รเตบโตอย�งรวดเรวของ

วทย�ศ�สตรและเทคโนโลย ก�รขย�ยตวของตล�ดโลก ระบบอ�ณ�นคมและดนแดนช�ยขอบ และก�รเกดขนของรฐ ช�ต อย�งไรกต�ม ในครงหลงของศตวรรษท 20 ก�รเตบโตของวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยยงรวดเรวเปนทวคณ

และกล�ยเปนพลงก�รผลตสำ�คญ เกดธรกจข�มพรมแดน และเศรษฐกจ- สงคมคว�มร ซงทำ�ใหบทบ�ทของมห�วทย�ลยเปลยนไปจ�กเดม

ก�รอดมศกษ�ต�งกบก�รศกษ�ขนพนฐ�นทสำ�คญกคอ เมอนกถงก�รศกษ�ขนพนฐ�นเร�มกจะมภ�พของ ก�รศกษ�อย�งถวนหน� ก�รมสวนรวมของคนทวทงสงคม และรฐมหน�ทตองจดก�รศกษ�ในขนนแบบใหเปล� แต

สำ�หรบอดมศกษ�นนจะเปนภ�พของก�รศกษ�ทพย�ย�มเปดกว�งแกทกคนบนพนฐ�นของคณธรรมและคว�ม ส�ม�รถของแตละบคคลว�มคว�มพรอม เชนท�งสตปญญ� ท�งคว�มร และก�รสนบสนนจ�กครอบครวม�กนอย

เพยงใด นกก�รศกษ�ญปนบ�งคนจำ�แนกว� ก�รศกษ�ขนพนฐ�นนนตงบนคว�มเชอว� เปนก�รศกษ�ทเกดผลดแก ส�ธ�รณะหรอประเทศช�ตบ�นเมองโดยรวม นนคอประเทศช�ตบ�นเมองจะเจรญเขมแขงเปนปกแผนได พลเมอง

ของช�ตนนจำ�ตองไดรบก�รศกษ�ขนพนฐ�นอย�งถวนทว ดงนนรฐตองจดก�รศกษ�ขนนแบบใหเปล� สวนก�ร อดมศกษ�นน มด�นทงทเปนประโยชนส�ธ�รณะและประโยชนสวนตว เชนเพอคว�มก�วหน�ในก�รง�นอ�ชพและก�ร

ยอมรบท�งสงคม ดงนนนกศกษ�และครวเรอนของนกศกษ�จงควรแบกรบภ�ระค�ใชจ�ยดวย ปร�กฏว�ครวเรอนใน ประเทศญปนแบกรบค�ใชจ�ยระดบอดมศกษ�ร�วครงหนง ทศนะเชนนอ�จมก�รเหนต�งกนไป แตขอเทจจรงกคอ

ฐ�นนกศกษ�ในระดบอดมศกษ�ยอมแคบกว�ฐ�นนกเรยนในก�รศกษ�ขนพนฐ�น อดมศกษ�เปนก�รศกษ�ทไมใช แบบปวงชน ในหล�ยประเทศกำ�ลงพฒน�เปนก�รศกษ�สำ�หรบคนสวนนอย

เมอเดอนตล�คม ค.ศ.1998 ไดมก�รจดก�รประชมโลกว�ดวยก�รอดมศกษ� (World Conference on Higher Education) “ทกรงป�รส ซงไดออก คำ�ประก�ศโลกว�ดวยก�ร

อดมศกษ�สำ�หรบศตวรรษท 21: ” วสยทศนและก�รปฏบต (World Declaration on Higher Education for the Twenty Century: Vision and Action) ไดกำ�หนดพนธ

กจ (Mission) ทเปนแกนกล�งของอดมศกษ�ว� ไดแกก�รสนบสนนก�รพฒน�อย�งยงยนและก�รบำ�รงสง เสรมสงคม โดยก�ร 1) ใหก�รศกษ�แกบณฑตทมคณภ�พสง และพลเมองทมคว�มรบผดชอบ โดยก�รปรบปรง

หลกสตรและเนอห�ใหเข�กบคว�มตองก�รของสงคมทงในปจจบนและอน�คตอยเสมอ 2) ใหโอก�สสำ�หรบก�ร ศกษ�ในระดบสง และก�รศกษ�ตลอดชวต ใหโอก�สหล�กหล�ยแกนกศกษ� ในก�รเลอกและในก�รเข�ออก

มห�วทย�ลย เพอเสรมคว�มมนคงแกสทธมนษยชน ก�รพฒน�อย�งยงยน ประช�ธปไตย สนตภ�พ ในบรบทของ คว�มเปนธรรม 3) พฒน� สร�งและกระจ�ยคว�มรจ�กก�รวจยแกชมชน เพอชวยเหลอสงคมในก�รพฒน�ท�ง

27

วฒนธรรม สงคม และเศรษฐกจ รวมทงสงเสรมก�รวจยท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย 4) ชวยสร�งคว�มเข�ใจ ก�รอธบ�ย ก�รอนรกษ และก�รกระจ�ยประวตศ�สตรท�งวฒนธรรมทงในระดบทองถน ระดบช�ต และระหว�ง

ประเทศในบรบทของคว�มหล�กหล�ยและพหลกษณท�งวฒนธรรม 5) ชวยปองกนและสงเสรมค�นยมท�งสงคม โดยก�รใหก�รอบรมแกเย�วชนเกยวกบค�นยมท�งประช�ธปไตย และก�รคดวเคร�ะหเพอชวยในก�รถกแถลงและ

คว�มซ�บซงในมนษยธรรม6) ชวยก�รพฒน�และปรบปรงก�รศกษ�ทกระดบโดยก�รฝกหดคร จ�กพนธกจทกล�วนจะเหนไดว�ก�รอดมศกษ�จงเปนเหมอนเรอธงของก�รศกษ�ของช�ต ห�กหนเหหรอนำ�

ไปท�งใด กพ�ก�รศกษ�ของช�ตไปต�มนน สถ�นก�รณและแนวโนมก�รอดมศกษ�ของโลก

โดยทวไปมก�รเคลอนไหวอย�งคกคก ในหล�ยประเทศพบว�อตร�จำ�นวนนกศกษ�ทขนทะเบยนเรยนระดบ อดมศกษ�สงกว�อตร�เพมในระดบมธยมศกษ�เสยอก ก�รอดมศกษ�ในประเทศไทยกขย�ยตวไปอย�งรวดเรว ใน

ปจจบนมจำ�นวนนกศกษ�กว�1 ล�นคน มประเดนทน�สนใจดงนก) จำ�นวนนกศกษ�ระดบอดมสงขนอย�งรวดเรว เมอปล�ยทศวรรษ 1940 กว�ครงหนงของประเทศ

ทวโลกมจำ�นวนนกศกษ�นอยกว� 1 พนคน แตเมอปล�ยทศวรรษ 1990 เกอบทกประเทศมสถ�บนอดมศกษ� อย�งนอย1 แหง 68 ประเทศมนกศกษ�ม�กกว�1 แสนคน และ 21 ประเทศมม�กกว�1 ล�นคน ก�รเพมขน

ของนกศกษ�น บ�งคนเหนว�เปนสงบงชถงคว�มเปนประช�ธปไตยท�งก�รศกษ�ม�กขนในโลก ขณะเดยวกนสดสวน ของนกศกษ�หญงกไดคอยๆเพมอย�งเหนไดชดในระยะร�ว 50 ปม�น กล�วคอสดสวนเพมจ�กรอยละ 32 ป

พ.ศ. 2493 เปนรอยละ 47 ใน พ.ศ. 2540 สำ�หรบประเทศพฒน�แลว ทอเมรก�เหนอและยโรป สดสวน นกศกษ�หญงสงกว�ช�ยเสยอก นนคอใน พ.ศ.2540 มสดสวนรอยละ 55 และ 53 ต�มลำ�ดบ ในปเดยวกน

น ทวโลกมนกศกษ�ทงช�ยหญงร�ว 88.2 ล�นคน เปนนกศกษ�หญง 41.3 ล�นคน สดสวนของนกศกษ� ทงหมดตอประช�กรในเกณฑอ�ยเท�กบรอยละ17.4 ดงนนก�รศกษ�ในระดบอดมจงยงคงเปนอภสทธอย�งหนง

ข) คว�มแตกต�งบ�งประก�รของก�รอดมศกษ�ในประเทศพฒน�แลวกบประเทศกำ�ลงพฒน� ไดแก ขอแรก ระบบอดมศกษ�ในประเทศพฒน�แลวมขน�ดใหญและซบซอนกว� ซงอ�จดไดจ�กสดสวนของนกศกษ� นนคอ ใน พ.ศ. 2540 สดสวนนกศกษ�ทงหมดตอประช�กรในเกณฑอ�ยของประเทศพฒน�แลว มสงถงรอยละ 61.1

คดเปนจำ�นวน 34.2 ล�นคน ขณะทในประเทศกำ�ลงพฒน�มเพยงรอยละ 10.3 คดเปนจำ�นวน 43.0 ล�น คน สำ�หรบส�ข�ทนกศกษ�เลอกเรยนนน ปร�กฏว�ใกลเคยงกนทงในประเทศพฒน�แลวและกำ�ลงพฒน� นนคอ

สดสวนทเรยนวช�ศลปศ�สตรไดแก ก�รศกษ� ศลป มนษยศ�สตร สงคมศ�สตรและกฎหม�ย กบวช�วทย�ศ�สตร ไดแกวทย�ศ�สตรธรรมช�ต วศวกร แพทยศ�สตรและเกษตรศ�สตรตกร�ว 2 ตอ 1 อย�งไรกต�ม ดเหมอนว�ใน

ส�ข�วช�ใหญทงสองนน ในประเทศพฒน�แลวมก�รจำ�แนกเปนส�ข�ยอยม�กม�ย และค�ใชจ�ยสำ�หรบก�รศกษ�กสง กว� เชนใน พ.ศ.2540 ค�ใชจ�ยท�งก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�ตอหวในประเทศพฒน�แลวตก 6,437

ดอลล�รสหรฐ ขณะทในประเทศกำ�ลงพฒน�ตกเพยง 852 ดอลล�รสหรฐ ขอทสองดจะยอมรบเปนขอเทจจรง ว�ก�รอดมศกษ�ในประเทศพฒน�แลวมคณภ�พและม�ตรฐ�นสงกว�ในประเทศกำ�ลงพฒน� ทงนอ�จดจ�กผลไดอน

เชนคว�มก�วหน�และคว�มมงคงของประเทศ ทน�สนใจกคอจำ�นวนนกศกษ�ในต�งประเทศ ในป พ.ศ.2539 ม นกศกษ�ทไปศกษ�ต�งประเทศทงหมดร�ว 1.55 ล�นคน ปร�กฏว�เปนนกศกษ�ทไปเรยนทประเทศพฒน�แลวถง

ร�ว 1.26 ล�นคน ขณะทไปเรยนในประเทศกำ�ลงพฒน�มเพยง 138,483 คน แมวช�ทเกยวกบประเทศ กำ�ลงพฒน�เองกยงมเปดสอนในประเทศพฒน�แลวและมนกศกษ�จ�กประเทศกำ�ลงพฒน�ไปเรยน ก�รทผนำ�ใน

ระดบและส�ข�อ�ชพต�งๆ จำ�นวนไมนอยในประเทศกำ�ลงพฒน� ไดรบก�รศกษ�ระดบสงในประเทศพฒน�แลว กม “แนวโนมทจะใชประเทศพฒน�แลวเปนตนแบบของประเทศทจะตองบรรลต�ม เกดสงทบ�งคนเรยกว� อ�ณ�นคม

ท�งปญญ�" ขนค) คว�มแตกต�งบ�งประก�รท�งก�รอดมศกษ�ในประเทศพฒน�แลวดวยกน ในด�นค�ใชจ�ยพบว�ม

คว�มแตกต�งกนม�ก กล�วคอประเทศสหรฐใชจ�ยในก�รอดมศกษ�สงม�กถงรอยละ 2.4 ของผลตภณฑมวลรวม ในประเทศ ออสเตรเลยกบเก�หลใตใชม�กรองลงม� ตกรอยละ 1.8 ประเทศญปนและฝรงเศสอยในระดบเดยวกนท

รอยละ 1.1 สำ�หรบประเทศอต�ลใชคอนข�งนอยเพยงรอยละ 0.8 นอกจ�กน สดสวนคว�มรบผดชอบในค�ใช จ�ยกต�งกนม�กเชนกน ในบ�งประเทศไดแก เดนม�รก องกฤษ และกรซ รฐบ�ลเปนผออกค�ใชจ�ยใหทงหมดสวน

อนออกนอยม�กจนนบไมได สวนออสเตรเลย และฝรงเศส ไดรบเงนทนจ�กภ�คเอกชนร�วรอยละ 15 – 25 ประเทศทครวเรอนนกศกษ�ออกค�ใชจ�ยสงม�กไดแกเก�หลใตและญปนตกสงถงรอยละ 62 และ 51 ต�มลำ�ดบ

28

ในสหรฐ ครวเรอนนกศกษ�กเสยค�ใชจ�ยในก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�สงม�กเกอบรอยละ 40 ภ�คเอกชนออกร�ว รอยละ15 ภ�ครฐออกใหไมถงครง โดยมทงในรปทนก�รศกษ� เงนกยม เงนอดหนนและก�รลดหยอนภ�ษ

จ�กก�รพจ�รณ�ว�ใครเปนผจ�ยและจ�ยเพอศกษ�อะไร กล�วโดยทวไปรฐกยงคงเปนผออกเงนทสำ�คญ แต พบว�นกศกษ�และครวเรอนจำ�นวนม�กตองออกค�ใชจ�ยเองในก�รศกษ�ระดบน ดงนน คว�มตองก�รของนกศกษ�

ทจะเลอกเรยนส�ข�และร�ยวช�ใดจงมคว�มสำ�คญตอก�รจดหลกสตร เนอห� และก�รบรห�รของมห�วทย�ลย นอกจ�กน ยงพบว�ในหล�ยประเทศ ภ�คเอกชนไดมสวนออกค�ใชจ�ยดวยซงกจะมบทบ�ทในก�รจดก�รศกษ�ระดบน

เชนกน ขณะทจำ�นวนผลงทะเบยนศกษ�ในระดบสงเพมขน ผทเรยนเกงเท�นนจงจะไดรบทน และในบ�งประเทศเชน ญปน ปรม�ณทเรยนนอยกว�คว�มตองก�รจงตองมก�รแขงขนกนอย�งสงเพอใหไดทนหรอทเรยน ซงผทย�กจนอย

ในสงแวดลอมทไมเออตอก�รศกษ�ตองเสยเปรยบ นอกจ�กน ก�รทก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�มร�ค�แพงขนทกทกเปนก�รกดกนแกคนดอยโอก�สไปในตวดวย

ง) แนวโนมบ�งประก�ร 1. จำ�นวนนกศกษ�เพมม�กขนอย�งรวดเรว และน�จะเปนเชนนตอไป ทงนโดย คว�มเชอและขอเทจจรงทว� ก�รไดรบก�รศกษ�ในระดบอดมศกษ�โดยเฉพ�ะมห�วทย�ลยหรอสถ�บนก�รศกษ�ท

มชอเสยง เปนใบเบกท�งในก�รมอ�ชพทมนคงและมร�ยไดสง 2. สบเนองจ�กก�รเปลยนแปลงท�งสงคม บงคบให ตองมก�รเรยนรตลอดชวต จงมนกศกษ�ทลงทะเบยนศกษ�วช�ใหมๆ อนจำ�เปนตอก�รทำ�ง�นม�กขน นกศกษ�เหล�

นมง�นทำ�แลว และตองก�รเรยนแบบบ�งเวล� ไมตองไปประจำ�ทมห�วทย�ลย โดยใชก�รเรยนท�งไกลชวย เปดท�งให “ ” ม วทย�เขตเสมอนจรง ขน 3. ในประเทศกำ�ลงพฒน�ทมภ�ระตองจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นใหไดคณภ�พ รฐมแนว

โนมทจะออกค�ใชจ�ยในก�รอดมศกษ�ลดลง และใหภ�ระก�รใชจ�ยตกแกนกศกษ�และครวเรอนกบภ�คเอกชนม�ก ขน ซงยอมมผลกระทบตอก�รบรห�รจดก�รและทำ�ใหก�รอดมศกษ�เปนตล�ดวช�ม�กขน และผดอยโอก�สมแนวโนม

ทจะถกกดกนจ�กมห�วทย�ลยหรอสถ�บนก�รศกษ�ทมชอเสยง 4.พนธกจของก�รศกษ�ขนสงต�มวสยทศนท ประก�ศในก�รประชมโลกว�ดวยก�รอดมศกษ� ต�มทกล�วแลวนน จะกระทำ�ไดกโดยรฐมสวนอย�งเขมแขงและเอ�

จรงเอ�จง รวมทงเปนผแบกรบค�ใชจ�ยทสำ�คญ ห�กปลอยใหนกศกษ�และครวเรอนตลอดจนภ�คเอกชน เปนผจ�ย ค�ศกษ�เปนสำ�คญ กคงย�กทจะปฏบตใหบรรลพนธกจนน ก�รอดมศกษ�มแนวโนมทจะเปนเชงตล�ดหรอเชง

พ�ณชยม�กขน 5. ห�กกล�วใหง�ยเพอใหเหนภ�วะตดกน อ�จกล�วไดว�มแนวโนมสองกระแสตอสกน แนวโนมหนง เรยกรองใหก�รศกษ�ขนสงคำ�นงถงวตถประสงคท�งส�ธ�รณะม�กขน เชน ขอเสนอทไดจ�กก�รจดสมมน� ว�ดวย

ก�รอดมศกษ�และชวตส�ธ�รณะ (Higher Education and Public Life) ระหว�งวนท24-25 มถน�ยน 2539 โดยมลนธเคทเทอรง ซงมผบรห�รระดบสงของมห�วทย�ลยมชอหล�ยแหง นกกจกรรม

นกศกษ� ตวแทนกลมวช�ชพ และมลนธเอกชนเข�รวม โดยทประชมเหนว� ก�รศกษ�ขนสงมแนวโนมทจะเปนก�ร ลงทนเพอประโยชนสวนบคคลม�กขนกว�ก�รคำ�นงถงชวตท�งส�ธ�รณะหรอชวตประช� (Civic Life) ดงนน

ตองเชอมวฒนธรรมมห�วทย�ลยกบประช�วฒนธรรม (Civic Culture) เข�ดวยกน เพอใหก�รอดมศกษ� สงเสรมประช�ธปไตย และมห�วทย�ลยจะตองไมหลงลมประวตศ�สตรและบทบ�ทของตนในฐ�นะผสร�งวฒนธรรม

ในอกด�นหนง มขอเสนอเรองก�รเรยนรทมก�รทำ�ง�นเปนฐ�น (Work-Based Learning) โดยใหม ก�รประส�นกนระหว�งน�ยจ�งหรอบรรษทกบนกก�รศกษ�และนกศกษ�เพอกำ�หนดหลกสตร เนอห�วช� ก�รเรยน

ก�รสอนเพอใหนกศกษ�เปนคนง�นคว�มรอย�งแทจรง ขอเสนอทงสองนต�งกมเหตผลทรบฟงไดของตน ดงนนจง มคว�มพย�ย�มทจะสร�งวสยทศนใหก�รอดมศกษ� สร�งบณฑตทมทงคว�มเปนเลศท�งวช�และเปนพลเมองทม

คว�มรบผดชอบ ซงไมใชสงทง�ย กล�วโดยทวไป ก�รศกษ�ระดบสงมแนวโนมทจะมก�รเปลยนแปลงสง และมคว�มหล�กหล�ยม�กขน

2.2.3 สถ�นก�รณและก�รท�ท�ยใหมกบก�รปฏรปก�รศกษ� ในชวงร�ว 20 ปม�นไดเกดสถ�นก�รณและก�รท�ท�ยใหมขนเปนเงอนไขทผลกดนใหมก�รปฏรปก�ร

ศกษ�ทวโลกรวมทงในประเทศไทย ก�รปฏรปนดำ�เนนไปอย�งคกคกในประเทศพฒน�แลว เชนสหรฐ องกฤษ และ ญปน ซงยอมสงผลกระทบตอประเทศกำ�ลงพฒน�อนในระดบใดระดบหนง

สถ�นก�รณใหม ไดแก 1) ก�รเตบโตอย�งรวดเรวของเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�ร (Information and Communication Technology – ICT) ทำ�ใหเกดมโนทศน

“ ” “ ” “ ” เรอง หมบ�นโลก ชมชนเสมอนจรง และ วทย�เขตเสมอนจรง ขนและทำ�ใหก�รศกษ�ท�งไกลมคว�มพรอม “ ” อย�งไมเคยมม�กอน บ�งทเรยกกนว�เปน ก�รศกษ�อเลกทรอนกส หรอ E-Learning และ Tele-

Learning 2) ก�รแพรหล�ยของแนวคดเสรนยมใหมทสงเสรมตล�ดเสร ธรกจไรพรมแดนหรอโลก�ภวตน และก�รแขงขนไปทวโลก ใหทกสวนพย�ย�มสร�งผลตภณฑตงแตรถยนตรไปจนถงบณฑตทเปนระดบโลก

(World Class) สร�งวฒนธรรมก�รเรงรบ ก�รเหนแกกำ�ไรและประโยชนสวนตนเปนหลกขนม� 3) ก�รลม สล�ยของค�ยสงคมนยม ททำ�ใหอทธพลของแนวคดเสรนยมใหมและกระแสโลก�ภวตนสงขน สหรฐไดขนม�เปน

29

มห�อำ�น�จอนดบหนง อย�งไมมประเทศใดเทยบได 4) วกฤตเศรษฐกจทเกดขนอย�งตอเนองทงในประเทศพฒน� แลวและประเทศกำ�ลงพฒน� โดยเฉพ�ะวกฤตทเกดในตล�ดเกดใหมในล�ตนอเมรก�และเอเชย ซงสบเนองจ�กคว�ม

ไมมนคงท�งโครงสร�งของตล�ดเงนและตล�ดทนทมก�รเกงกำ�ไรอย�งสง จนมก�รเรยกว�เปนทนนยมก�สโน สร�ง วฒนธรรมรวยเรวขนม� วกฤตเหล�นสงผลกระทบโดยตรงตอระบบทนนยมโลก 5) คว�มขดแยงและปญห�ท�ง

สงคมซงไดขย�ยตวอย�งรวดเรว ทสำ�คญไดแกชองว�งท�งร�ยไดทงภ�ยในและระหว�งประเทศ ปญห�คว�มย�กจน คว�มรนแรงในสงคมและสงคร�มกล�งเมอง ย�เสพตด โรคระบ�ดเชนเอชไอว/ เอดส ก�รกดกนท�งเพศ ผวส และ

เชอช�ตเหล�นมผลตอก�รจดก�รศกษ�ของโลกอย�งสง และสร�งก�รท�ท�ยใหมว�จะจดก�รศกษ�เพอประช�ธปไตย สนตภ�พ และสทธมนษยชนอย�งไร ในภ�วะสงคมทดเลวร�ยลงทกท 6) บรรษทข�มช�ตขน�ดใหญและเศรษฐพน

ล�นดอลล�รสหรฐไดมบทบ�ทสงขนท�งเศรษฐกจ- สงคมโลก และมแนวโนมทจะเข�ครอบงำ�ก�รเมอง เปนอนตร�ย ตอระบบประช�ธปไตยได 7) ก�รเสอมโทรมของสภ�พแวดลอมธรรมช�ตทงในระดบโลก เชนปญห�โลกรอน และ

พลงง�น และระดบทองถน เชนก�รเสอมไปของดน ป�ไมและแหลงนำ� สถ�นก�รณเหล�นสร�งก�รท�ท�ยใหมแกรฐบ�ล นกก�รศกษ� ชมชน และผทเกยวของในก�รจดก�รศกษ�

ว�จะแกไขหรออยรวมกบสถ�นก�รณทเกดขนอย�งไร หรอจะจดก�รศกษ�สำ�หรบศตวรรษท 21 อย�งไร จ�กภ�ว ก�รณทดซบซอนในโลกปจจบนน อ�จกล�วไดว� เร�กำ�ลงเผชญกบสถ�นก�รณทย�กทจะมใครส�ม�รถคดระบบก�ร

ศกษ�ขนม�ระบบหนงแลวใชไดในทกประเทศหรอแกไขไดทกสถ�นก�รณ จงมคว�มเปนไปไดสงว� จะมก�รคดคนหรอ จดก�รระบบก�รศกษ�หรอก�รเรยนก�รสอนอย�งหล�กหล�ยทเหม�ะสมกบแตละประเทศ และต�มสถ�นก�รณ เชน

บ�งหลกสตรเนนเรองก�รแกปญห�คว�มย�กจน บ�งหลกสตรเนนเรองคว�มเปนเลศและคว�มส�ม�รถในก�รแขงขน บ�งหลกสตรเนนเรองสงแวดลอม และบ�งหลกสตรเนนเรองประช�ธปไตยและก�รกดกนท�งผวส

ประเดนศกษ�ทควรใหคว�มสนใจ ตอไปนจะกล�วถงประเดนศกษ�ทควรใหคว�มสนใจไดแก ก) ก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศสหรฐ องกฤษ

และญปน ข) ก�รใชเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รในก�รศกษ� ค) ก�รแปรก�รศกษ�เปนเชงพ�ณชยหรอเชง ตล�ด

ก) ก�รปฏรปก�รศกษ�ในสหรฐ องกฤษและญปน องกฤษและสหรฐมอทธพลตอก�รจดก�รศกษ�ไทยม�ช�น�น สำ�หรบญปนเปนมห�อำ�น�จท�งเศรษฐกจใน

เอเชย เปนแบบจำ�ลองของก�รพฒน�เศรษฐกจใหแกภมภ�คน โดยเฉพ�ะก�รเตบโตจ�กก�รสงออก ก�รปฏรปก�ร ศกษ�ใน3 ประเทศน�จะสงอทธพลไปยงประเทศกำ�ลงพฒน�อนในระดบหนง

ศ�สตร�จ�รยฮเดโนร ฟจตะ แหงมห�วทย�ลยโตเกยวไดเสนอว� ตงแตทศวรรษ 1980 ไดเกดกระแส ใหมของก�รแปรก�รศกษ�ใหเปนแบบเอกชนและเชงตล�ดขนในหล�ยประเทศรวมทงสหรฐ องกฤษ และญปน ซง

“ทำ�ใหแนวคดก�รปฏรปเปลยนไปอกแบบหนง นนคอจ�กก�รแสวงห�ก�รศกษ�ของสงคมซงเปน ระบบทดทสดอน” หนง (One Best System) ซงเปนก�รศกษ�ทกำ�หนด ออกเงน และดำ�เนนโดยรฐ ไปสระบบก�รศกษ�

ทมก�รกระจ�ยอำ�น�จก�รจดก�รและมคว�มหล�กหล�ย ศ�สตร�จ�รยฟจตะชว� รฐบ�ลญปนจดตงสภ�ปฏรปก�ร ศกษ�แหงช�ตขนใน พ.ศ. 2527 ดำ�เนนก�รปฏรปก�รศกษ�ขน�นใหญเปนครงทส�ม ( ครงแรกทำ�สมยเมจ ครง

ทสองทำ�สมยหลงสงคร�มโลกครงทสอง) ซงไดมก�รเปลยนแปลงทสำ�คญ เชนก�รลดเวล�เรยนใหนอยลงจนเหลอ 5 วนตอสปด�ห ก�รรวมมธยมศกษ�ตอนตนกบตอนปล�ยเข�ดวยกน เลกระบบโรงเรยนใกลบ�นซงทำ�ใหส�ม�รถ

เลอกโรงเรยนไดกว�งขน สรปก�รปฏรปก�รศกษ�ของญปนได 2 คำ�ว�ก�รทำ�ใหเปนปจเจกชน (Individualization) และ ก�รแกไขกฎระเบยบ (Deregulation)

สำ�หรบก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศองกฤษนน ศ�สตร�จ�รยผนชว�ไดเรมตงแตทศวรรษ 1980 เมอ รฐบ�ลอนรกษนยมของน�งม�ก�รเรต แธตเชอรไดขนสอำ�น�จใน พ.ศ. 2522 (ค.ศ.1979) โดยออกพระ

ร�ชบญญตก�รศกษ�หล�ยฉบบอย�งตอเนอง ตงแตทศวรรษ 1980 ถงตนทศวรรษ 1990 โดยม เจตน�รมณเพอลดทอนก�รผกข�ดของรฐ และเปดโอก�สหรอท�งเลอกม�กขนสำ�หรบผบรโภค มก�รลดทอนอำ�น�จ

ก�รจดก�รศกษ�ของรฐบ�ลทองถนลง เพมอำ�น�จแกผปกครองและธรกจในทองถนนน กฎหม�ยก�รศกษ�ทสำ�คญ ทสดไดแกพระร�ชบญญตก�รศกษ� พ.ศ.2531 ใหมก�รกำ�หนดหลกสตรแหงช�ตและระบบก�รทดสอบระดบ

ช�ตเพอยกม�ตรฐ�นก�รศกษ�ในองกฤษ สรปก�รปฏรปก�รศกษ�ขององกฤษได 2 คำ�ว� ก�รเปนเลศ (Excellence) และ ก�รควบคม (Control)

สวนก�รปฏรปก�รศกษ�ในสหรฐนน ศ�สตร�จ�รยผนชว� ระบบก�รศกษ�ของสหรฐเตมไปดวยคว�มหล�ก หล�ย แยกเปนสวนๆ ก�รจดก�รแบบกระจ�ยอำ�น�จ มหล�ยลำ�ดบชน และตอบสนองคว�มตองก�รเฉพ�ะสวน เชน

30

ไมมก�รกำ�หนดหลกสตรแหงช�ตในก�รศกษ�ขนบงคบ แตละรฐกำ�หนดต�งกน ก�รจดชนเรยนกมหล�ยแบบ เชน 6-3-3, 8-4 และ 5-3-4 นอกจ�กน กไมมกระทรวงศกษ�ธก�รเหมอนองกฤษและญปน รฐบ�ลของแตละ

รฐเปนผกำ�หนดโครงสร�งพนฐ�นของระบบก�รศกษ�ของตน แมกระนนกยงมผวจ�รณว�ก�รศกษ�ในสหรฐม ลกษณะผกข�ด ทำ�เหมอนกนหมด มลกษณะกดขและไมเพยงพอในก�รตอบสนองคว�มตองก�รอนหล�กหล�ย

ก�รเคลอนไหวท�งก�รศกษ�ของสหรฐเปนไปอย�งคกคกโดยตลอด ต�มกระแสก�รเมอง ในชวงกอน ทศวรรษ 1960 เกดกระแสก�รปฏรปก�รศกษ� เนนก�รยกม�ตรฐ�นใหสงขน โดยเฉพ�ะอย�งยงเมอสหภ�พ

โซเวยตส�ม�รถสงด�วเทยมขนสวงโคจรในอวก�ศเปนครงแรกใน ค.ศ.1957 (พ.ศ.2510) ตอม�ใน ทศวรรษ 1960 ไดเกดกระแสใหมทม 2 กระแสยอย กระแสหนงเรยกรองคว�มเท�เทยมหรอคว�มเสมอภ�ค

ท�งก�รศกษ� อกกระแสหนงเนนก�รจดก�รศกษ�แบบก�วหน�ใหมคว�มเปนมนษย ซงม 3 กระแสยอยไดแก 1) ก�รจดก�รศกษ�โดยคำ�นงถงประสบก�รณของเดกและบรบทของก�รเรยนร 2) ก�รปรบปรงหลกสตรโดยเฉพ�ะใน

ระดบมธยมปล�ยใหหล�กหล�ย นกเรยนมโอก�สเลอกวช�เรยนม�กขน ซงบ�งคนวจ�รณว�เปนมธยมศกษ�แบบห�ง สรรพสนค� (Shopping Mall High School) และ 3) ไดแกโรงเรยนท�งเลอก

(Alternative School) ซงตอม�สวนใหญเลกไปเนองจ�กไมไดรบคว�มนยม ก�รปฏรปก�รศกษ�ของสหรฐเรมอย�งจรงจงใน พ.ศ.2526 (ค.ศ.1983) เมอคณะกรรม�ธก�ร

แหงช�ตว�ดวยคว�มเปนเลศท�งก�รศกษ� (National Commission on Excellence in Education) ในสมยประธ�น�ธบดเรแกนไดเสนอร�ยง�นชอ ภยพบตแหงช�ต (A Nation at Risk) ชใหเหนจดออนขอบกพรองจำ�นวนม�กในระบบโรงเรยนสหรฐ นำ�ม�สก�รประก�ศจดมงหม�ย 2000 (Goal 2000) ในสมยประธ�น�ธบดบล คลนตน ซงไดกำ�หนดหลกชยก�รศกษ�แหงช�ตของสหรฐไว 8

ประก�รดวยกนไดแก นกเรยนทกคนตองม�โรงเรยนดวยคว�มพรอม อตร�เรยนจบชนมธยมปล�ยจะตองเพมขน อย�งนอยรอยละ 90 นกเรยนจะตองเกงในวช�ทตนเรยน ครจะตองเข�โปรแกรมก�รฝกอบรมเพอเพมพนทกษะ

ก�รสอน นกเรยนสหรฐจะตองเปนทหนงของโลกในวช�วทย�ศ�สตรและคณตศ�สตร ผใหญอเมรกนจะรหนงสอและ ส�ม�รถแขงขนไดในเศรษฐกจโลก โรงเรยนทกแหงตองปลอดจ�กย�เสพตดและคว�มรนแรง และโรงเรยนทกแหง

ตองสนบสนนใหผปกครองมสวนรวมม�กขน ในก�รศกษ�และก�รเลอกก�รศกษ�ใหเดกของตน ห�กจะสรปก�รปฏรป ก�รศกษ�สหรฐในระยะท�ยสดเปน2 คำ�กไดแก ท�งเลอก (Choice) และคว�มเปนเลศ (Excellence)

อนง ก�รปฏรปก�รศกษ�ของสหรฐทเรมในทศวรรษ 1980 ตอม�บรษทแรนด ไดทำ�ก�รวจยประเมนผล และแถลงข�ว เมอวนท 25 ก.ค. 2543 พบว�น�พอใจ นนคอคะแนนคณตศ�สตรของนกเรยนสงขนร�วรอย

ละ 1 ตอป และยงพบว�ก�รใชครทจบก�รศกษ�ระดบปรญญ�โทซงชำ�น�ญก�รสอน ไมไดมสวนในคว�มสำ�เรจของเดกม�กนก

ทศท�งก�รศกษ�ในศตวรรษท21: …ก�รสร�งสมดลใหมในก�รเรยนก�รสอน ? มร�ยละเอยดทน�สนใจบ�งเรองเกยวกบก�รปฏรปก�รศกษ�ใน 3 ประเทศดงกล�ว นนคอในประเทศ

องกฤษ พ.ศ.2540 “ ” ท�งก�รไดเผยแพรสมดปกข�วชอ คว�มเปนเลศในโรงเรยน (Excellence in School) “ ” ในเอกส�รนชว�ก�รศกษ�เปนก�รลงทนสำ�คญสำ�หรบ ตนทนมนษย (Human Capital)

สำ�หรบศตวรรษท 21 และระบว�เปนคว�มจำ�เปนอย�งเรงดวนทจะตองจดก�รศกษ�โดยคำ�นงถงคว�มส�ม�รถท ต�งกนในเดก และนำ�คว�มเปนเลศม�สเดกทกคน ก�รเปดศกยภ�พของเดกทกคนนมคว�มสำ�คญยงตอคว�มรงเรอง

และคว�มเปนปกแผนของประเทศ ใน พ.ศ.2541 กระทรวงศกษ�ธก�รและก�รจ�งง�นขององกฤษไดตงคณะมนตรแหงช�ตว�ดวยก�ร

ศกษ�เชงสร�งสรรคและวฒนธรรม (The National Advisory Committee on Creative and Cultural Education) คณะมนตรชดนไดเสนอเอกส�รชว�ก�รศกษ�ใน

ศตวรรษท 21 ตองเผชญกบก�รท�ท�ยใหมททำ�ใหตองเนนจดก�รศกษ�เพอก�รสร�งสรรคและวฒนธรรม โดย ตองจดใหมก�รสร�งสมดลใหมทงในก�รเรยนก�รสอนและในหลกสตร คว�มสมดลใหมนเปนก�รสมดลระหว�ง

เสรภ�พกบก�รควบคม เชนก�รสอนใหเกดก�รสร�งสรรคจะตองใหไดสมดลระหว�งก�รสอนคว�มรและทกษะกบก�ร สร�งนวตกรรม หรอใหไดสมดลระหว�งก�รสร�งสรรคกบวฒนธรรม

สำ�หรบก�รสร�งสรรคนนเนนก�รเปดเผยศกยภ�พในตวเดกในทกกจกรรมของชวต ในศลปะ วทย�ศ�สตร ก�รทำ�ง�นและเลน และก�รดำ�เนนชวตประจำ�วน สวนก�รศกษ�ท�งวฒธรรมเนนใหยอมรบก�รเปลยนแปลงท�ง

วฒนธรรมซงมคว�มหล�กหล�ยขน

31

สวนในสหรฐ นน ปจจบนมสำ�นกก�รสอนทมอทธพลหล�ยสำ�นกดวยกน ไดแก 1) สำ�นกน�น�สตปญญ� (Multiple Intelligence) ศนยกล�งอยทมห�วทย�ลยฮ�รว�รด บคคลสำ�คญไดแก ดร. โฮเวรด ก�รด

เนอร นกจตวทย�และนกก�รศกษ�ทมชอเสยง ผเขยนหนงสอชอ คว�มรสกและท�ท: ทฤษฎว�ดวยคว�มหล�กหล�ยท�งสตปญญ� (Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligence, 1983) ก�รดเนอรอ�ศยผลก�รศกษ�ของนกจตวทย�รวมทงก�รคนพบท�งด�นปญญ�ประดษฐ จตวทย�

พฒน�ก�ร และประส�ทวทย� เสนอเปนทฤษฎว�มนษยทผ�นก�รววฒน�ก�รม�นบล�นปไดพฒน�สตปญญ�หล�ก หล�ยด�นขนม� ซงเข�ไดแจกแจงออกม�เปน 9 ด�นดวยกนคอ 1) สตปญญ�ด�นภ�ษ� (Verbal-

Linguistic Intelligence) เชนทกวแสดงออก 2) สตปญญ�ด�นตรรกะ-คณตศ�สตร (Logical-Mathematical Intelligence) เชนในนกวทย�ศ�สตร 3) สตปญญ�ด�นดนตร (Musical Intelligence) เชนในนกแตงเพลง 4) สตปญญ�ด�นระยะหรออวก�ศ (Spatial Intelligence) เชนในประตม�กรและนกบน 5) สตปญญ�ด�นก�รเคลอนไหวท�งร�งก�ย (Kinesthetic Intelligence) เชนในนกกฬ�และนกเตนรำ� 6) สตปญญ�ด�นระหว�งบคคล (Interpersonal Intelligence) เปนคว�มรเกยวกบผอน เชนในนกข�ยหรอคร 7) สตปญญ�

ด�นคว�มสมพนธกบตวเอง (Intrapersonal Intelligence) แสดงออกทบคคลมคว�มเข�ใจ ตนเองอย�งถกตอง สตปญญ�ขอ 6) และ 7) น สงอทธพลใหมผคดสตปญญ�ท�งอ�รมณหรอ

Emotional Quotient– EQ จนเปนทสนใจขนม� นอกจ�กนยงมผเสนอสตปญญ�ท�งศลธรรมหรอ Moral Intelligence 8) สตปญญ�ด�นธรรมช�ต (Naturalist Intelligence) ไดแก

คว�มส�ม�รถในก�รเข�ใจพช สตว และสงแวดลอมท�งธรรมช�ต 9) สตปญญ�ด�นก�รดำ�รงอย (Existential Intelligence) หรอคว�มรเกยวกบคำ�ถ�มใหญๆ เชนเร�คอใคร อะไรคอจดมงหม�ย

ของชวต นอกจ�กสตปญญ�ทง 9 ด�นนแลว ค�ดว�อ�จพบเพมขนอก สำ�นกน�น�สตปญญ�นจดอยในกลมสมย ใหม (Progressivism) หรอก�รสร�งคว�มรเอง (Constructivism)

ก�รทมสตปญญ�หล�ยด�นเชนน เดกแตละคนกยอมมคว�มถนดต�งกน ตองคำ�นงถงคว�มแตกต�งนเดก ทไมฉล�ดในด�นหนงอ�จจะฉล�ดในอกด�นหนง ควรถอเดกเปนศนยกล�งและสร�งสงแวดลอมก�รเรยนรใหเดก

พฒน�สตปญญ�อย�งรอบด�นเท�ทจะเปนไปได มผนำ�แนวคดนไปใชในโรงเรยนจำ�นวนหนง เชนก�รตงศนยก�ร เรยน 7 ศนยในหองเรยน เพอใหเดกไดสร�งคว�มรเกยวกบสตปญญ� 1-7 อย�งนน ก�รสอนแบบนมกใช

เทคโนโลยท�งก�รศกษ�สงทฤษฎน�น�สตปญญ�ของก�รดเนอรโดยเฉพ�ะสตปญญ�ด�นภ�ยในบคคลและระหว�งบคคลยงนำ�ไปใชใน

องคกรธรกจ เพอก�รสร�งทมง�น ก�รคดเลอกบคล�กร ก�รสร�งผนำ� เปนตน จ�กทฤษฎน�น�สตปญญ�น มผขย�ยออกไปถงเรองแบบก�รเรยนร (Learning Style) โดยชว�

นอกจ�กมคว�มถนดหรอสตปญญ�ต�งกนแลว เดกยงมแบบก�รเรยนรทต�งกน เชน บ�งคนชอบสนใจด�นขอเทจ จรงและขอมล บ�งคนรสกคนกบเรองของแบบจำ�ลองท�งทฤษฎและคณตศ�สตร บ�งคนเรยนรไดดเมอเหนภ�พ เชน

ภ�พยนตร แผนภม และบ�งคนเรยนรไดม�กจ�กคำ�พด มก�รจำ�แนกแบบก�รเรยนรของเดกนกเรยนและนกศกษ�ได เกอบ 50 แบบ เชนนกเรยนแบบสมผส (Sensing Learners) นกเรยนแบบภ�พ (Visual

Learners) นกเรยนแบบอปนย (Inductive Learners) นกเรยนแบบเคลอนไหว (Active Learners) นกเรยนแบบเรยงลำ�ดบ (Sequential Learners) และนกเรยนแบบรโลก (Global Learners)

2) สำ�นกโรงเรยนแท (Essential School) บคคลสำ�คญไดแก ธโอดอร ไซเซอร (Theodore R. Sizer) แหงมห�วทย�ลยบร�วน ไซเซอรเปนศ�สตร�จ�รยด�นก�รศกษ� และเปนนก

ปฏรปก�รศกษ�ทเดนม�กคนหนงของสหรฐในปจจบน เข�เขยนหนงสอสำ�คญชอ ก�รประนประนอมของฮอเรซ (Horace’s Compromise: the Dilemma of the American High School, 1984) ไซเซอรเหนว�โรงเรยนในสหรฐสอนกนเหมอนเดมม� 90 ปแลว จำ�เปนตองปฏรปอย�ง

รบดวน ท�นผนเหนว�ครควรจะรจกเดกและใหก�รยอมรบนบถอแกเดก และสงทสำ�คญทสดกคอวช�ครหรอทฤษฎ ก�รสอน (Pedagogy) ทจะตองยดกมใหแมน เทคโนโลยก�รศกษ�นนเปนสงทเดนต�มวช�ครไมใชนำ�

แนวคดของไซเซอรอยในกลมเดยวกบก�รดเนอรคอยดถอเดกเปนศนยกล�ง

32

ไซเซอรเหนว�ไมมนกเรยน 2 คนทเหมอนกน และไมมโรงเรยน 2 โรงทเหมอนกนดวย เนองจ�กมประวต คว�มเปนม�และวฒนธรรมทต�งกน ก�รตงม�ตรฐ�นกล�ง เชนก�รทดสอบกล�งเหล�นไมถกตอง เข�ไดเปนผนำ�จด

ตงกลมผสมโรงเรยนแท (Coalition of Essential Schools) โดยมหลกก�รรวม 10 ประก�ร ดวยกน เชน โรงเรยนจะตองเนนก�รชวยใหนกเรยนใชสมองของตนอย�งด จดมงหม�ยของโรงเรยนควรจะใหง�ย

“ ” เชนใหนกเรยนเรยนรทกษะและคว�มรทจำ�เปนจำ�นวนหนง ใชหลก นอยคอม�ก (Less is more) ก�รสอน และก�รเรยนรควรจะมลกษณะเปนสวนบคคลใหม�กทสดเท�ทจะเปนไปได และโรงเรยนควรจะยอมรบคว�มหล�ก

หล�ยและตงอยบนคว�มเขมแขงของชมชน ตอสกบคว�มไมเสมอภ�ค ปร�กฏว�มโรงเรยนเข�อยในกลมกว� 700 โรง

อย�งไรกต�ม ไซเซอรเหนภยบ�งประก�รของก�รแปรก�รศกษ�ใหเปนแบบเอกชน โดยชว�อตส�หกรรม ตำ�ร�เรยนสหรฐถกผกข�ดโดยบรษทไมถง6 แหง ซงอ�จจะควบคมก�รเรยนก�รสอนได

3) สำ�นกคว�มรแกน (Core Knowledge) ขณะท 2 สำ�นกแรกเปนสมยใหม (Progressivism) เนนก�รสร�งคว�มรเอง ใหเดกเปนศนยกล�ง สำ�นกคว�มรแกนเปนแบบดงเดม (Classic) ถอคว�มรแกนเปนสำ�คญ มก�รจดสอนคว�มรเปนลำ�ดบขนอย�งเปนโปรแกรม และมก�รจด

แผนก�รสอนอย�งด บคคลสำ�คญในสำ�นกนไดแก ดร. เฮรสช (Eric D. Hirsch) ท�นผนไมเพยงทำ�ก�ร วจย และเสนอแผนก�รเรยนก�รสอนแบบคว�มรแกนตงแตระดบอนบ�ลถงมธยมเท�นน ห�กยงวจ�รณแนวคดแบบ

สมยใหมอย�งรนแรงแบบเปดสงคร�มทเดยวโดยชว�ก�รสอนแบบสมยใหมนนเปนคว�มคดแบบโรแมนตก ไมไดตง อยบนก�รวจย ไมเกดผลจรงต�มอ�ง จงเกดวว�ทะกบเจ�สำ�นกทงสองข�งตน มง�นเขยนสำ�คญ 2 “ชนชอ ก�รอ�น

” ออกเขยนไดท�งวฒนธรรม (Cultural Literacy) “ ”และ โรงเรยนทเร�ตองก�รและทำ�ไมเร�จงไมม (The School We Need: And Why We Don’t Have, 1996) ซงทำ�สถตข�ยดตดอนดบหนง

ก�รสอนแบบคว�มรแกนนไดเรมม�ตงแต พ.ศ.2539 มจดหม�ยหลกทจะชวยใหนกเรยนมพนฐ�น คว�มรแกนทมนคงเพอก�รเรยนตอไป มโนทศนคว�มรและทกษะทเปนแกนรวมน กคอก�รอ�นออกเขยนไดท�ง

วฒนธรรม และมก�รสอนโดยคำ�นงถงปจเจกบคคล สำ�หรบวตถประสงคหลกคอชวยสงเสรมคว�มแขงแกรงท�ง วช�ก�ร และลดชองว�งท�งก�รศกษ�ระหว�งคนรวยกบคนย�กจน และเสรมคว�มสม�นฉนทระหว�งคร ผปกครอง

และผบรห�ร มวธจดทสำ�คญไดแกก�รทำ�โปรแกรมคว�มรแกนเรยงต�มลำ�ดบ ตงแตอนบ�ลถงเกรด 8 ซงจะมร�ว รอยละ 50 ของหลกสตร เนอห�ดงกล�วไดแก ประวตศ�สตร ภมศ�สตร วทย�ศ�สตร ภ�ษ�และศลปะ ทเหลออก รอยละ 50 ใหแตละโรงเรยนสร�งขนเอง วธก�รสอนใหครและโรงเรยนกำ�หนด โดยเนนใหผปกครอง ชมชนมสวน

รวมอย�งสำ�คญ จ�กก�รประเมนผล พบว�เดกส�ม�รถเรยนรไดดขนโดยเฉพ�ะในโรงเรยนทออน และไมจำ�เปนตองใช

เทคโนโลยสง ปจจบนมโรงเรยนกว� 700 “ ”แหงเข�รวมในโครงก�รน และก�รทหนงสอ โรงเรยนทเร�ตองก�รฯ ข�ยดตดอนดบหนง อทธพลของแนวคดนจงแผไปไกลไมนอย

ดร. เฮรสช ประก�ศตนเองว�มแนวคดท�งก�รเมองเชงสงคมนยม (Liberalism) และไดอ�งแกรม ซ (Antonio Gramsci ค.ศ.1891-1937) นกทฤษฎลทธม�รกซทมชอในยโรปตะวนตก ทได

“ ” “ ”เขยนจดหม�ยจ�กคกวจ�รณก�รเรยนก�รสอนแบบใหมทเปนแบบ ประช�ธปไตย และมลกษณะ เปนธรรมช�ต “แทนทจะเนนก�รทำ�ง�นหนกและก�รถ�ยทอดคว�มรจ�กครสศษย คว�มตอนหนงว� กอนหน�นนเดกยงไดรบรคว�ม

… เปนจรงทเปนรปธรรมจำ�นวนหนง แตปจจบนไมมคว�มรทเปนรปธรรมนน คว�มขดแยงในตวทแปลกประหล�ด ทสดกคอ ก�รศกษ�แบบใหมทเชดชกนว�เปนประช�ธปไตยนน ในท�งเปนจรงกลบมงไปสก�รทำ�ใหคว�มแตกต�งใน

…”สงคมดำ�รงอยตลอดก�ลและตกผลกลง ดร. เฮรสช เหนว�แกรมชเชอว� ก�รเมองทก�วหน�ตองก�รก�รศกษ�แบบดงเดม เพร�ะในก�รศกษ�แบบ

นนชนชนผถกกดขจะไดรบคว�มรอบรทจะใชเครองมอแหงอำ�น�จ ไดแก คว�มส�ม�รถในก�รอ�น เขยน และก�ร สอส�ร และมคว�มรต�มประเพณพอเพยงทจะเข�ใจโลกของธรรมช�ตและวฒนธรรมทแวดลอม เดกโดยเฉพ�ะท

“ ” ย�กจนไมควรถกสอนใหเอนเอยงไปเปน แบบธรรมช�ต ซงจะทำ�ใหเข�โงเขล�และเปนท�สของอ�รมณ เดกเหล�นน ควรจะไดเรยนรค�นยมของก�รทำ�ง�นหนก ใหไดมคว�มรซงนำ�ไปสคว�มเข�ใจและรอบรวฒนธรรมดงเดม เพอทจะ

ส�ม�รถสอส�รแสดงออกไดด ดร. เฮรสช มคว�มเหนว� ผทมคว�มคดท�งก�รเมองแบบก�วหน� ควรจะตอต�นก�ร ศกษ�แบบใหม (Progressivism) เพร�ะว�มนจะนำ�ไปสคว�มลมเหลวและขย�ยคว�มไมเท�เทยมกนใน

สงคม

33

สวนก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศญปน ซงเนนเรองก�รทำ�ใหเปนสวนบคคลและก�รแกกฎระเบยบ เพอให เกดคว�มหล�กหล�ยนน ศ�สตร�จ�รยท�เกฮโกะ ก�รยะ แหงมห�วทย�ลยโตเกยวไดเขยนบทคว�มอ�งถงร�ยง�นก�ร

สำ�รวจก�รเรยนก�รสอนทเปนจรงในชนเรยน ซงพบว�มก�รนำ�แนวท�งก�รปฏรปไปใชอย�งน�พอใจ นนคอตอคำ�ถ�ม ว�ครใชเทคนคก�รสอนแบบใด รอยละ 85.6 ของครในระดบประถม และรอยละ 64.5 ของครระดบมธยมตอบ

ว�ใชก�รเรยนรแบบเปนสวนบคคล (Individualized Learning) รอยละ 79.8 ของครประถม และรอยละ 62.1 ของครมธยมตอบว�ใชวธสอนแบบสบสวนสอบสวนห�กเดกห�หวขอของตนเองขนม�ได รอยละ

86.2 ของครประถม และรอยละ 43.3 ของครมธยมตนตอบว�ใชวธก�รทดลอง เมอครประถมไดรบคำ�ถ�มว�วธก�รสอนแบบไหนทพย�ย�มทำ�ม�กทสด รอยละ 64.3 ตอบว� ก�รจดให

ชนเรยนเรยนรโดยผ�นประสบก�รณ รอยละ 45 ตอบว�ชนเรยนทเดกทำ�ร�ยง�นเอง มเพยงรอยละ 14 ตอบว� ชนเรยนทเดนต�มตำ�ร�เรยน และมเพยงรอยละ 0.8 ทยดครเปนศนยกล�งโดยบรรย�ยในชนเรยนเปนหลก

ผลก�รสำ�รวจเหล�นแสดงว� ก�รปฏรปก�รศกษ�ของญปนททำ�ใหก�รศกษ�เปนแบบสวนบคคลหรอถอเดก เปนศนยกล�งคอนข�งปฏบตอย�งทวถง แตศ�สตร�จ�รยท�นนกมคว�มกงวลบ�งประก�รในร�ยง�นชนน กล�วคอ

เมอถ�มครประถมว�เมอเทยบกบเมอหล�ยปกอน เดกปจจบนต�งกนไปอย�งไร รอยละ 84.3 ตอบว�เดกสนใจแต ตวเอง (Self-centered) ม�กขน รอยละ 73.0 ตอบว�เดกทส�ม�รถคดอะไรตอเนองน�นๆ ลดลง รอย

ละ 61.8 ตอบว�ชองว�งคว�มสำ�เรจท�งก�รศกษ�ของเดกๆ ขย�ยออก และรอยละ 35.0 ตอบว�ม�ตรฐ�นก�ร ศกษ�ของเดกโดยรวมลดลง ( ตรงข�มกบทรอยละ 9.6 ตอบว�ม�ตรฐ�นก�รศกษ�สงขน) ศ�สตร�จ�รยก�รยะ ระบว�ยงไมส�ม�รถกล�วไดชดว� ก�รปฏรปก�รศกษ�สงผลตอก�รเปลยนแปลงในเดก

แตกอ�จคดไดว�ก�รเนนคว�มเปนตวบคคลและคว�มพรอมหรอคว�มตงใจในก�รเรยนของเดกม�กเกนไป กอ�จทำ�ให เดกสนใจแตตวเอง ไมคดอะไรตอเนอง และชองว�งผลสำ�เรจท�งก�รศกษ�ระหว�งเดกขย�ยออก แตกพอกล�วได

ว�ก�รปฏรปก�รศกษ�กอผลทงทพงประสงคต�มค�ด และกอผลทไมไดนกถงม�กอนข) เทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รกบก�รศกษ�

ต�มเค�โครงก�รปฏบตง�นด�ก�รสำ�หรบก�รศกษ�เพอปวงชน เสนอใหมก�รนำ�เทคโนโลยข�วส�รและก�ร สอส�รในร�ค�ทเหม�ะสม ม�ใชเพอใหก�รศกษ�เพอปวงชนเปนจรง โดยเหนว�เทคโนโลยนมศกยภ�พสง 3 ด�น

ไดแก 1) ก�รกระจ�ยคว�มร 2) ก�รเรยนรทมประสทธภ�พ 3) ก�รสงเสรมก�รใหบรก�รท�งก�รศกษ�ทดขน เชนบรก�รท�งหองสมด นอกจ�กนยงส�ม�รถนำ�ม�ใชท�งก�รบรห�ร เชนเชอมขอมลและก�รวเคร�ะหระหว�งรฐบ�ล

กล�ง ก�รปกครองสวนทองถนและระดบโรงเรยนเข�ดวยกน ส�ม�รถจดก�รศกษ�ท�งไกลแกชมชนทอยห�งไกล สง เสรมก�รพฒน�วช�ชพคร และสร�งโอก�สในก�รสอส�รระหว�งหองเรยนกบวฒนธรรมภ�ยนอก

อย�งไรกต�ม เค�โครงก�รปฏบตง�นน กเตอนใหระวงผลด�นลบของเทคโนโลยไดแก ก�รขย�ยคว�มไมเท� เทยมกน ก�รทำ�ล�ยส�ยสมพนธท�งสงคมและก�รคกค�มตอคว�มเปนปกแผนท�งวฒนธรรม ซงรฐบ�ลจะตองห�

ท�งปดชองว�งท�งดจทอล (Digital Divide) เพมก�รเข�ถงและคณภ�พ และลดคว�มไมเสมอภ�ค เค�โครงปฏบตง�นนยงชใหระบบก�รศกษ� ใชประโยชนจ�กหนงสอพมพทองถน และจดโปรแกรมท�งก�รศกษ�ผ�น

ก�รกระจ�ยเสยงเพอประโยชนส�ธ�รณะสถ�นก�รณและแนวโนม

ขอเสนอทดรอบด�นและน�รบฟงข�งตนนนจะตองดในก�รปฏบตจรงว�ส�ม�รถทำ�ไดเพยงใด จงจะเหนแนว โนมว�ไปท�งใด ณ ทนพอสรปไดเบองตนว�เทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รมแนวโนมทจะมบทบ�ทหรอก�รนำ�ม�ใช

ในระบบก�รศกษ�ม�กขน โดยเฉพ�ะในประเทศอตส�หกรรม สถ�นก�รณและแนวโนมทกล�วกนกคอ1) มชองว�งท�งดจทอลมห�ศ�ลระหว�งประเทศพฒน�แลวกบประเทศกำ�ลงพฒน� ซงดไดจ�กสดสวน

ของประช�กรในประเทศทงสองกลมทมโทรศพท เครองคอมพวเตอรใช และผใชอนเทอรเนตเปนประจำ� และชองว�งน มแนวโนมทจะขย�ยตวเพมขน ต�มคว�มไมเสมอภ�คท�งเศรษฐกจทก�วสเศรษฐกจคว�มรหรอเศรษฐกจใหม ก�ร

สร�งท�งดวนข�วส�รดจะย�กกว�ก�รสร�งท�งดวนสำ�หรบขนสงวตถสงของ ทงในด�นค�ใชจ�ย ก�รใชเทคโนโลยและ บคล�กรระดบสง ก�รบำ�รงรกษ� และก�รรกษ�คว�มปลอดภย ยงกว�นนปญห�ก�รศกษ�ในประเทศกำ�ลงพฒน�

จำ�นวนไมนอยเปนเรองของก�รแกปญห�ก�รไมรหนงสอ เชนในภมภ�คเอเชยใต ก�รทจะใหเดกนกเรยนเหล�นอ�น ออกเขยนไดท�งสอดจทอล (Media Literacy) ยอมย�กทจะเปนไปได

ดงนน ห�กเทคโนโลยนส�ม�รถทำ�ใหก�รเรยนรมประสทธภ�พขนจรง และถ�ห�กระบบก�รศกษ�เปนปจจย สำ�คญในก�รเพมคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนและก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจ กจะเหนไดว� ชองว�งระหว�งประเทศ

พฒน�แลวกบประเทศกำ�ลงพฒน� กจะยงห�งขนไป แตละวงรอบกยงจะเสรมแรงขนไปอก คว�มหล�กหล�ยท�งก�ร ศกษ�ทเกดขน จงดจะกล�ยเปนก�รจดลำ�ดบคณภ�พก�รศกษ�สำ�หรบผม�ใชบรก�รทมฐ�นะต�งกนขนไปทกท แตว�

34

แนวโนมแบบนขดกบก�รพฒน�อย�งยงยน และก�รจดระบบก�รศกษ�เพอสนตภ�พ ประช�ธปไตยและสทธมนษยชน จงยอมไมอ�จดำ�รงตอไปไดเรอยๆ ท�มกล�งสงคมทแตกแยก

2) เทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รเข�ม�มบทบ�ทในก�รผลตและก�รธรกจกอนหน�นม�น�น และไดม บทบ�ทอย�งใหญหลวง ในก�รพลกโฉมหน�ท�งก�รผลตและก�รธรกจจนกระทงเกดสงทเรยกว�เศรษฐกจสงคม

คว�มร จ�กนนจงคอยเข�ม�มบทบ�ทท�งก�รศกษ�อย�งช�ๆ และไมแพรหล�ยม�กนก ระบบก�รศกษ�ทนำ�เทคโนโลย นม�ใชในด�นหนงจงเปนเหมอนก�รทำ�ใหเดกคนเคยกบเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�ร ส�ม�รถใชเทคโนโลยนอย�ง

คลองแคลว ทเรยกว�ก�รอ�นออกเขยนไดท�งดจทอล เพอตอไปจะไดเปนคนง�นคว�มร (Knowledge Worker) ซงอ�จเปรยบเทยบกบก�รฝกใชเครองพมพดดในสมยกอน เพยงแตมคว�มซบซอนม�กกว�กนม�ก

3) เทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รยงคงมคว�มจำ�กดในก�รเรยนก�รสอนเดก แมในประเทศพฒน�แลว เชนมคว�มเชอกนว�เทคโนโลยดจทอล จะชวยก�รเรยนรแบบ ก�รคนพบและก�รแกปญห� หรอ Heuristic ใน

ประเทศญปน ศ�สตร�จ�รยย�ซโกะ มโนอระแหงมห�วทย�ลยโอช�โนมส ชว�เมอป พ.ศ. 2537 กระทรวง ศกษ�ธก�รและกระทรวงอตส�หกรรมและก�รสงออกไดตงโครงก�รคอมพวเตอร 100 โรงเรยนขนโดยนำ�

คอมพวเตอรไปใชในโรงเรยน 100 แหงทงในระดบประถม มธยมตน- ปล�ย และโรงเรยนสำ�หรบผพก�ร และตง เครอข�ยอนเทอรเนต นอกจ�กนยงรวมกนตงเครอข�ยอนเทอรเนตในอกพนโรง ในเดอนธนว�คม พ.ศ.2541

ไดมก�รสำ�รวจในโรงเรยนมธยมปล�ย พบว�เดกทเกอบไมมคว�มรท�งอนเทอรเนตเลยเปนช�ยรอยละ 22 เปน หญงรอยละ 26 และในจำ�นวนนกเรยนช�ยรอยละ 14 ทใชอนเทอรเนต มเพยงรอยละ 5 เท�นนทใชเปนประจำ�

สวนนกเรยนหญงทใชอนเทอรเนตมรอยละ 11 มเพยงรอยละ 0.9 ทใชเปนประจำ� ก�รสำ�รวจยงพบว�รอยละ 27 ของเดกระดบเกรด 11 ไมไดมอนเทอรเนตใชทบ�น รอยละ 37 มคอมพวเตอรใชเอง และรอยละ 33 ใชคอมพวเตอรของครอบครว

กระทรวงศกษ�ญปนไดประก�ศว�ใน พ.ศ.2545 จะใหโรงเรยนระดบมธยมตน- ปล�ยทกแหง ม อนเทอรเนตใช ซงทำ�ใหครจำ�นวนไมนอยไปไมทนก�รเปลยนแปลง นนคอ ถงแมว�โรงเรยนระดบมธยมเกอบทกแหง

มคอมพวเตอรใช แตมครเพยงรอยละ 17 สอนวธใชคอมพวเตอรในชนเรยนได และแมครทใชคอมพวเตอรในชนเรยนนนไมรสกลำ�บ�กใจทจะใชมนเพอใหเดกเรยนรไดเรวขน

โปรแกรมก�รสอนเกยวกบคอมพวเตอรในโรงเรยนญปนนน มทแพรหล�ยทสด ไดแกก�รสอนใหเดกคนเคย กบคอมพวเตอร ก�รใหเดกรจกห�ขอมลท�งอนเทอรเนตเพอประกอบบทเรยน และก�รแลกเปลยนข�วส�รกบ

โรงเรยนอน ศ�สตร�จ�รยยต�กะ ซ�เอก คณบดบณฑตวทย�ลยท�งก�รศกษ� มห�วทย�ลยโตเกยว ไดเตอนใหเหน

อนตร�ยของก�รนำ�คอมพวเตอรไปใชในโรงเรยนเรวเกนไป โดยชใหเหนว�กจกรรมก�รห�ขอมลเรวๆ ท�งอนเทอรเนต แบบนไมชวยสงเสรมคว�มส�ม�รถในก�รคด และทำ�ใหเดกมองไมเหนคณค� คว�มสำ�คญ และคว�มย�กลำ�บ�กกว�จะ

ไดข�วส�รม� ก�รศกษ�ข�วส�รแบบน จงไมชวยใหมทกษะในก�รคดอย�งเปนระบบในระดบสง (Higher Order Thinking Skills) อนไดแกก�รแกปญห� ก�รคดวเคร�ะห และก�รทำ�ง�นเปนทม ซงในสหรฐกมก�รตงขอสงสยทำ�นองนเชนกน

บรษทวจยแรนดทมชอของสหรฐไดทำ�ร�ยง�นเกยวกบบทบ�ทของปญญ�ประดษฐในก�รศกษ� (The Role of Artificial Intelligence in Education: Current Progress and Future Prospects) ชใหเหนว� ระบบก�รสอนพเศษทฉล�ด (Intelligent Tutoring System – ITS) ทพฒน�ขนตอจ�กคอมพวเตอรชวยสอนนน เกอบทงหมดไดทดลองใชใน

วงจำ�กดม�ก มเพยงบ�งโปรแกรมเท�นนทมก�รทดสอบอย�งกว�งขว�ง และในจำ�นวนนมเพยงนดเดยวทประสบ คว�มสำ�เรจ ในก�รปรบปรงผลสมฤทธก�รเรยนของเดกโดยใชขอสอบม�ตรฐ�น ระบบสอนพเศษทฉล�ดซงไดผลนอย

ในวช�คณตศ�สตรและวทย�ศ�สตรเท�นน เพร�ะเขยนเปนโปรแกรมไดง�ยกว� สวนวช�ทเข�ใจไดนอยกว� หรอมคำ� จำ�กดคว�มทไมแนนอนเท� อย�งเชนวช�ประวตศ�สตรและสงคมศ�สตรนน ใชไมไดผล และแมส�ข�วทย�ศ�สตรและ

คณตศ�สตรบ�งอย�ง เชนวทย�ศ�สตรก�รรบรกไมไดผลอกเชนกน สำ�หรบผทไมคอยเชอถอด�นนเหนว�เปนไปไม ไดทจะสร�งระบบสอนพเศษขนม�แทนครผมคว�มเชยวช�ญ หรอห�กทำ�ไดสำ�เรจ ระดบคว�มรในสงคมกก�วขนไปอก

จนกระทงระบบสอนพเศษทฉล�ดนกต�มไมทนอยด คว�มจำ�กดของระบบก�รสอนพเศษทฉล�ดขอตอม� กคอคว�มจำ�กดในคว�มรหรอทฤษฎท�งก�รสอน

เนองจ�กในปจจบนเร�ยงไมส�ม�รถเข�ใจก�รรบร (Cognition) ไดด ดงนนจงไมส�ม�รถออกแบบก�รสอนท ใชไดทวไปทกก�ละเทศะ บคคล และร�ยวช� ระบบก�รสอนพเศษจงมกใชวธก�รเรยนก�รสอนแบบเดยว ซงโดยม�ก

เปนก�รฝกและปฏบต ไมยดหยนทจะใชวธอน

35

ร�ยง�นฉบบนซงมท�ทสนบสนนก�รใชปญญ�ประดษฐในก�รศกษ�เหนว�จำ�ตองมก�รศกษ�วจยจ�กหล�ย ฝ�ยในก�รนำ�เทคโนโลยม�ใชในก�รศกษ� ทผ�นม�เทคโนโลยใหมไมว�จะเปนภ�พยนตร วทย และโทรทศนกล�วไดว�

ลวนลมเหลวในก�รนำ�ม�ใชในโรงเรยนอย�งจรงจง แตว�คอมพวเตอรทรอบรกว�อ�จเปลยนชะต�กรรมนได4) ทสำ�คญคอวช�หรอคว�มรท�งก�รสอน (Pedagogy) ไมใชเทคโนโลย ร�ยง�นเรองบทบ�ท

ปญญ�ประดษฐกบก�รศกษ�ทกล�วแลว ไดเสนอแงคดทสำ�คญประเดนหนงกคอ แมว�เทคโนโลยจะพฒน�ไปไกลจน ส�ม�รถสร�งเครองจกรทฉล�ดได แตกยงไมส�ม�รถตอบปญห�ว�วธก�รสอนแบบใดจะดกว�กน ระหว�งก�รใหเดก

สร�งคว�มรเอง (Constructivism) หรอทเรยกกนว�ใหเดกเปนศนยกล�ง กบก�รสอนแบบถ�ยทอด คว�มร (Instructivism) หรอก�รใหครเปนศนยกล�ง ดงนนทสำ�คญจงเปนเรองของวธก�รสอนไมใช

เทคโนโลย ปญห�สำ�คญสำ�หรบระบบก�รศกษ�ของประเทศต�งๆ กคอ จะใชก�รศกษ�สร�งคนแบบใดทเหม�ะกบ

สถ�นก�รณและก�รท�ท�ยในศตวรรษท 21 มนษยมคว�มส�ม�รถท�งธรรมช�ตทจะคดเกยวกบปญห�ก�รดำ�รงอย เชนวตถประสงคของชวตคออะไร เหตใดเร�จงควรมชวตอย ซงเปนสงทเครองจกรอนเกดจ�กเทคโนโลยไมอ�จคด

เชนนนได หวใจสำ�คญของก�รปฏรปก�รศกษ�จงอยทครทมคณภ�พจำ�นวนม�ก ก�รรวมมอหรอก�รมสวนรวมของผ

ปกครองและชมชน และคว�มเอ�จรงเอ�จงของรฐบ�ล ซงไมมเทคโนโลยใดม�แทนได ก�รสนใจเทคโนโลยท�งก�รศกษ�ม�กเกนไปอ�จทำ�ใหมองข�มสงทเปนหวใจสำ�คญเหล�นไปได

ค. ก�รกล�ยเปนเชงตล�ดหรอเชงพ�ณชยของก�รศกษ� กระแสก�รปฏรปก�รศกษ�ทวโลกในระยะ 20 ปม�น เหนไดชดว�สมพนธกบก�รเฟ องขนของแนวคด

เสรนยมใหม ซงใหคว�มสำ�คญแก ตล�ดเสร ก�รแปรรปองคก�รรฐใหเปนแบบธรกจเอกชน (Privatization) และก�รแกกฎระเบยบเพอใหก�รค� ก�รลงทน และก�รหมนเวยนของเงนเปนไปอย�งเสร

ไรพรมแดน กล�วกคอ ก�รกล�ยเปนเชงตล�ดหรอเชงพ�ณชยไดเปนสวนหนงของก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ไปดวย ซงนกก�รศกษ�จำ�นวนไมนอยมคว�มกงวล และตองก�รจำ�กดผลกระทบนใหนอยลง แตแนวโนมระยะใกลดจะเปนอก

ท�งหนง นกวจยแครร ลปส แหงสถ�บนค�โต (Cato Institute) ไดศกษ�สำ�รวจก�รศกษ�เพอกำ�ไรใน

“สหรฐ และไดเขยนบทคว�มชอ แนวโนมใหมท�งก�รศกษ�: ” โรงเรยนเพอกำ�ไร (The New Trend in Education: School for Profit) โดยมนำ�เสยงสนบสนนแนวโนมน เธอกล�วว� ฤดใบไมรวงป พ.ศ. 2543 ซงเรมตนปก�รศกษ�ใหมจะมเดกร�ว 50 ล�นคนแตงตวไปโรงเรยน แตในปนมอะไรทต�งไป ท

เมองกรนสโบโร รฐค�โรไลน�เหนอ เดกประถมจำ�นวน 350 “ ”คนเดนท�งไปโรงเรยนทใชวธสอนแบบ คนสพนฐ�น ปลกฝงค�นยมประเพณ ก�รรกช�ตและเปนพลเมองด ทเมองสปรงฟลด รฐแมสซ�ชเซตส นกเรยนกว�พนคนเข�

เรยนท ซ�บส อนเตอรเนชนแนล ช�รเตอร สกล ทสอนใหเดกรภ�พจรงของโลกและก�รตระเตรยมในก�รแขงขน สวน ทเมองเบลว รฐวอชงตน นกเรยนประถม 122 คนเข�เรยนทเชสนท ฮลล อะค�เดม ซงไมเพยงใหก�รศกษ�

คณภ�พสงในโรงเรยนเท�นน แตยงมกจกรรมกอนและหลงเวล�เรยนอก เชนศลปะ วทย�ศ�สตร ก�รครว ซงจดขนในสงแวดลอมทเหมอนบ�นแตอยไกลบ�น

คณแครร ลปสประม�ณว�มเดกร�ว 1 แสนคนทเข�โรงเรยนทตงขนโดยบรษทเพอห�กำ�ไร โรงเรยนเหล�น ชวยเปดท�งเลอกหล�กหล�ยใหแกเดกและผปกครอง บรษทเหล�นเชน National Heritage

Academies, SABIS International, Bright Horizons Family Solutions ไดดำ�เนนกจก�รเพอสนองคว�มตองก�รแกตล�ดซงมคว�มหล�กหล�ยม�ก เพร�ะว�มประเดน

ท�งก�รศกษ�ทถกเถยงไมยตไมนอย เชนควรสอนค�นยมอะไร บทบ�ทท�งศ�สน�และคว�มหล�กหล�ยท�ง วฒนธรรมในโรงเรยนควรเปนอย�งไร ควรสอนเพศศกษ�ในโรงเรยนหรอไม ตอประเดนเหล�นโรงเรยนของท�งก�ร

มกมคำ�ตอบทไมยดหยนและปฏบตไปขวใดขวหนง ขณะทโรงเรยนเพอกำ�ไรส�ม�รถกำ�หนดวธก�รสอน ปรชญ�ก�ร ศกษ�และอนๆ ต�มคว�มตองก�รของตล�ดไดยดหยนกว�ม�ก

อย�งไรกต�ม นกวจยท�นนชว� ก�รตงโรงเรยนเพอกำ�ไรกมอปสรรคหล�ยประก�ร ขอแรกไดแกก�รลงทน สงในก�รจดสร�งสถ�นทและบรเวณ ขอตอม�กคอสหภ�พครมแนวโนมทจะตอต�นก�รศกษ�เพอกำ�ไร แตอปสรรค

สำ�คญทสดอยทโรงเรยนของท�งก�รทผกข�ดก�รศกษ�อย และโรงเรยนเพอกำ�ไรนสนองคว�มตองก�รสำ�หรบผม ฐ�นะด สวนคนย�กจนหรอทมฐ�นะป�นกล�งกไมอ�จเข�ถงบรก�รนได ทำ�ใหมผวจ�รณว�จะทำ�ใหเดกทย�กจนตองถก

ทงอยเบองหลง แตแครร ลปสกชว�ระบบโรงเรยนทจดโดยท�งก�รกทงใหเดกย�กจนอยเบองหลงอยแลว เธอเรยก รองใหรฐบ�ลลดหยอนภ�ษ และเพมอำ�น�จซอก�รศกษ�อนมคณภ�พและหล�กหล�ยใหแกผปกครองม�กขน

36

นอกจ�กน ยงมกลมนกคดนกวช�ก�รท�งด�นบรห�รธรกจจำ�นวนม�กทเสนอแนวคดเรองก�รเรยนรท ยดหยน (Flexible Learning) ทนท�งสตปญญ� (Intellectual Capital) ก�รจดก�ร

คว�มร (Knowledge Management) ก�รเรยนในททำ�ง�น (Learning At Work หรอ Work-based Learning) ก�รสร�งคว�มส�ม�รถ (Capacity Building) เปนตน

ต�มคว�มคดกลมนเหนว�ก�รศกษ�ควรเสรมกนไปกบก�รผลตและธรกจ เพอเพมคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนและก�ร สร�งกำ�ไร โดยถอว�คว�มรเปนสนค�อย�งหนงในทนท�งสตปญญ�ของลกจ�ง ก�รเรยนรอย�งยดหยนกเพอใหเข�

กบองคกรธรกจทมคว�มยดหยนม�กขนในโลกทเปลยนแปลงเรวโดยเฉพ�ะทเกดจ�กคว�มก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตร และเทคโนโลย แนวคดนบ�งทใชลทธหลงสมยใหม (Post-modernism) เปนร�กฐ�นท�งทฤษฎ โดย

ถอว�ก�รศกษ�และก�รสอนเปนอำ�น�จชวคร�วในก�รจดวนยบคคล ซงถ�ไมทำ�เชนนนกจะเปนปจเจกบคคลทข�ด ระเบยบ อยในองคกรไมได หรอมระเบยบอย�งไมเหม�ะสม ดงนนจงไมมลกษณะสร�งผลผลตท�งเศรษฐกจ บคคลท

มชอเสยงในกลมน เชน ดรกเกอร ม�รสก วตกนส โนน�กะ ท�เกอช ในอกขวหนงมกลมตอต�นก�รแปรก�รศกษ�ใหเปนเชงตล�ดหรอเชงพ�ณชยอย�งเปดเผย เดวด เบคอน

“แหงสำ�นกข�วแปซฟกไดร�ยง�นเรอง ก�รทดสอบในโรงเรยน: กลมอตส�หกรรม- ”ก�รศกษ�กำ�ลงปร�กฏโฉม (School Testing: An Educational-Industrial Complex Is Emerging) ในเดอนมกร�คมทกป ทกรฐในสหรฐยกเวนเพยงรฐเดยวจะจดใหมก�รทดสอบนกเรยนอย�งนอย 1 วช� และ 41 รฐใชก�รทดสอบเพอวดคว�มส�ม�รถของนกเรยน รฐและเขตใชเงนจำ�นวนไมนอยเพอก�รทดสอบ

ประม�ณว�ในป พ.ศ.2542 ใชเงนเพอซอบททดสอบม�ตรฐ�นรวม 218.7 ล�นดอลล�รสหรฐ (ร�ว 9,840 ล�นบ�ท) ซงสวนใหญจะเปนของ 3 บรษทไดแกแมกรอ- ฮลล ฮ�รคอรท และโฮตน- มฟฟน บรษทเหล�

นพมพตำ�ร�เรยนดวย ซงปหนงๆในสหรฐใชจ�ยเงนเพอสอก�รเรยนร�ว 3.4 พนล�นดอลล�ร ( ร�ว 1.53 แสนล�นบ�ท) แตอตร�ก�รเตบโตของหนงสอทดสอบเรวกว�หนงสอเรยน

ทรฐโอไฮโอ นกเรยนเกรด 9 และ 12 ทเข�ทดสอบวช�เรยงคว�ม ปร�กฏว�เรยงคว�มของนกเรยนผ�น ก�รตรวจโดยบรษทเมเชอเมนททไดรบค�จ�ง 1.4 ล�นดอลล�ร บรษทนไดจ�งคนง�นชวคร�วทไมมประสบก�รณ

ก�รสอนหรอหนงสอรบรองท�งก�รศกษ�และใหค�จ�งเกอบเท�ค�จ�งขนตำ� คนง�นเหล�นใชเวล�เพยง 2 น�ทในก�รตรวจเรยงคว�มแตละชน

เดวด เบคอน เหนว�สำ�นกพมพตำ�ร� มอทธพลสงตอเจ�หน�ทรฐในก�รเลอกใชหนงสอและบททดสอบ ผ ปกครองสวนหนงเรมตอต�นก�รทดสอบน บ�งคนมคว�มเหนถงขนว� บรรษทอย�งเชน ไอบเอม พรอกเตอรและ

แกมเบล และอสทแมน โกดก ตองก�รใหโรงเรยนสอนเดกต�มทตนตองก�ร จงเนนก�รศกษ�ทตองทดสอบ ทประเทศแคน�ด�มสำ�นกพมพหนงออกหนงสอชดชใหเหนปร�กฏก�รณน เลมแรกออกเมอ พ.ศ.2542

“ ” ชอ มห�วทย�ลยสำ�หรบข�ย (University For Sale: Resisting Corporate Control over Canadian Higher Education) เขยนโดย นล ทดเวอร ศ�สตร�จ�รย

ท�งด�นสงคมสงเคร�ะห มห�วทย�ลยม�นโตบ� เลมทสองออกเมอ พ.ศ. 2543 “ ”ชอ วทย�เขตบรรษท (Corporate Campus) เปนหนงสอรวมบทคว�ม เจมส แอล. เทรก เปนบรรณ�ธก�ร

“ ” ในหนงสอ มห�วทย�ลยสำ�หรบข�ย นล ทดเวอร ชว�มห�วทย�ลยยอมรบผลกระทบจ�กอำ�น�จต�งๆท ดำ�รงอยในสงคม นบแตทศวรรษ 1950 บรรษทไดเรมเข�ม�อทธพลในมห�วทย�ลยม�กขนเรอยๆ ห�กแนวโนมน

ดำ�เนนตอไปวฒนธรรมของมห�วทย�ลยกจะถกครอบงำ�โดยลทธบรรษทนยม ลทธฉวยโอก�ส ก�รจดก�รนยม (Managerialism) “ ” ก�รตค�ดวยเงน และ ก�รตรวจสอบได (“Accountability”) แทนทค�

นยมเดม อนไดแกประโยชนของส�ธ�รณะ ชมชนนยม (Communitarianism) ก�รแสวงห�คว�มรพน “ฐ�น และก�รวพ�กษวจ�รณว� ก�รวจยทมงใหผลตอบแทนแกนกลงทนจะเข�ม�แทนนก�รวจยท�งวช�ก�รอนกว�ง”ขว�ง

ทดเอ�จรงเอ�จงม�กคงไดแก คณะศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลยวสคอนซน- มลวอก ไดจดตงศนยกล�งศกษ� พ�ณชยนยมในก�รศกษ� (Center for the Analysis of Commercialism in

Education) ไดเผยแพรร�ยง�นฉบบทส�มเมอเดอนกนย�ยน 2543 ชว� ระหว�ง พ.ศ. 2532-2543 กจกรรมเชงพ�ณชยในโรงเรยนซงมอย7 แบบสำ�คญไดเพมขนถงรอยละ 395 นนคอเกอบ 4 เท�

กจกรรมเชงพ�ณชยทง 7 ไดแก 1) ก�รสนบสนนโครงก�รหรอกจกรรม เชนก�รกฬ�หรอก�รประกวด ต�งๆ เพอโฆษณ�สนค�หรอบรษท เพมขนรอยละ 248 2) ก�รตกลงกบฝ�ยบรห�ร เชนผกข�ดก�รข�ยนำ�ดมใน

37

โรงเรยน เพมขนรอยละ 1,384 3) โครงก�รสนบสนน เชนก�รใหทน สนค� หรอก�รบรก�รแกนกเรยน เพมขน รอยละ 231 4) ก�รซอพนทของโรงเรยน เชนป�ยประก�ศ หลงค� เพอเปนเนอทโฆษณ� รวมทงก�รใชนกเรยน

สำ�หรบสอบถ�มขอมลท�งก�รตล�ด เพมขนรอยละ 539 5) ก�รสนบสนนอปกรณท�งก�รศกษ� เชนนตยส�ร ไทม จดหนวยนตยส�รไทมสำ�หรบเดกขนสนบสนนด�นสงแวดลอม เพมขนรอยละ 1,875 6) ก�รตล�ด

อเลกทรอนกส เชนก�รสนบสนนเครองมออปกรณท�งคอมพวเตอรและเครอข�ยอนเทอรเนต เพอแลกกบก�ร โฆษณ�แกนกเรยน เพมขนรอยละ 139 และ 7) ก�รแปรเปนธรกจเอกชน ปจจบน 30 รฐในสหรฐมกฎหม�ย

เกยวกบโรงเรยนในกำ�กบ (Charter School) อนญ�ตใหบรษทห�กำ�ไรจดตงโรงเรยนขนได เพมขนรอยละ 3,206 นอกจ�กนยงมกจกรรมทน�จบต�ไดแกก�รห�ทนซงไดขย�ยตวเปนพเศษ

อเลกซ โมน�ร แหงศนยกล�งศกษ�พ�ณชยนยมฯดงกล�ว ชใหเหนคว�มแตกต�งลกษณะเปนขวตรงข�ม ระหว�งปรชญ�ของดวอ นกปรชญ�ท�งก�รศกษ�คนสำ�คญ กบปรชญ�ของธรกจและก�รห�กำ�ไร เข�ไดชใหเหน

ประวตและผลง�นของนกประช�สมพนธทมชอเสยงเชนไอว เลดเบตเตอร ล ทชวยทำ�ง�นประช�สมพนธใหแกบรษท “ ”เหมองแรจนส�ม�รถลบภ�พลกษณทมวหมองไดและไดเสนอหลกก�รประช�สมพนธเรอง ก�รทำ�ใหเชอ

(Getting Believed) เอดเวรด บ�รน รบเอ�หลกก�รประช�สมพนธเรอง "ก�รทำ�ใหเชอ" ดงกล�วม�พฒน�ตอโดยสอนว�ก�ร

ประช�สมพนธจำ�เปนสำ�หรบระบอบประช�ธปไตย และวช�สงคมศ�สตรเนอแทแลวกคอก�รประช�สมพนธ ในหนงสอ “ ” ชอ โฆษณ�ชวนเชอ (Propaganda,1928) “บ�รนอ�งว� ก�รชกใยท�งสำ�นกและสตปญญ�ของนสย

” และคว�มคดทถกจดระเบยบของมวลชน เปนสงสำ�คญยงในสงคมประช�ธปไตย ก�รโฆษณ�ชวนเชอเปนสงจำ�เปนใน ก�รทำ�ใหกงลอท�งก�รเมองและก�รพ�ณชยขบเคลอนไป ขณะทยงคงรกษ�คว�มมนคงของสงคมไว มนกเขยนอก “จำ�นวนม�กทชว�ก�รโฆษณ�ชวยสร�งลทธผบรโภคขนม� เชนบ�งคนชว� จดหม�ยของก�รโฆษณ�กคอก�รเชอม

ประสบก�รณอนกระจดกระจ�ยของผรบชมเข�กบแรงกระตนและสงสำ�คญอนดบตนซงมลกษณะรวมศนยของ บรรษท ถ�ห�กลทธผบรโภคท�งเศรษฐกจโนมนำ�ไปสก�รจดระเบยบปจเจกบคคลทกระจดกระจ�ย ใหเปนตล�ดทเปน

ปกแผนและทำ�น�ยได ลทธผบรโภคท�งก�รเมอง กเปนสงทกำ�หนดสถ�นภ�พของประช�ธปไตยตะวนตกปจจบนใน… ” ก�รสร�งคว�มรกช�ตอนเปนเอกภ�พอย�งกว�งขว�ง เอกภ�พทปร�ศจ�กคว�มเปนปกแผน

บ�รน ชว� ดวอเหนว�เกดมประสบก�รณก�รศกษ�ทผด (Mis-education Experience) “ขนในสงคม เปนประสบก�รณทยบยงและบดเบนก�รเตบโตของประสบก�รณตอไป ดวอเหนว� เสรภ�พทสำ�คญ

” คงทนคอเสรภ�พแหงสตปญญ� แตก�รโฆษณ�มเป�หม�ยสำ�คญในก�รทำ�ใหผรบชมสญเสยก�รควบคมตนเอง บ�ร นเหนว�ก�รโฆษณ�แกเดกเปนก�รทำ�สงคร�มท�งศลธรรมกบเย�วชน กจกรรมท�งพ�ณชยไดเข�ม�กำ�หนด

โครงสร�งก�รศกษ�ในปจจบน มอทธพลตอหลกสตรในโรงเรยน และกำ�หนดว�เดกควรจะเข�ถงเทคโนโลยต�งๆหรอไมอย�งไร

ขอโตเถยงเหล�นคงห�จดสรปไมไดง�ย ต�งกคงยงปฏบตอย�งทตนเชอตอไป เนองจ�กก�รศกษ�นนม คว�มหล�กหล�ยตงแตปรชญ� เนอห�วช� ลำ�ดบชนเรยน วธก�รสอน คว�มแตกต�งท�งฐ�นะและวฒนธรรม ไป

จนถงสอก�รสอน ปจจบนอตส�หกรรมก�รศกษ�มมลค�ปละกว� 1 ล�นล�นดอลล�ร มผลประโยชนมหม�เฉพ�ะหน� ท�งเศรษฐกจ และคว�มเปนอยของมนษยในอน�คต ปญห�จงรวมม�อยทว�เร�จะสร�งสงคมทจะอย และบคคลทจะ

ดำ�เนนชวตอนเหม�ะสมขนอย�งไร

38

3. สถ�นก�รณและแนวโนมก�รศกษ�ในประเทศไทย สถ�นก�รณก�รศกษ�ไทยกล�วไดว�อยในกระบวนก�รปฏรปครงใหญตงแตด�นโครงสร�ง ก�รบรห�ร ก�ร

ฝกหดคร วธก�รสอน ไปจนถงจดมงหม�ย สำ�หรบแนวโนมนน ยงไมแนนอนว�ก�รปฏรปจะสำ�เรจผลหรอเบยงเบนไป ในท�งใด แตเปนไปไดห�กมก�รทมเททรพย�กร และมคว�มตงใจจรงอย�งตอเนองของรฐบ�ล ก�รตนตวท�งด�น

ก�รปฏรปก�รศกษ�ของสงคมกคงจะเหนผลสำ�เรจในระดบใดระดบหนง

3.1 กระแสผลกดนใหเกดก�รปฏรป มกระแสผลกดนหรอเหตปจจยทกอใหเกดก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศอยหล�ยประก�รดวยกน ไดแก

3.1.1 แรงบนด�ลใจ และยทธศ�สตรก�รปฏรปก�รศกษ�และสงคม จ�กก�รประชมระหว�งประเทศ ท ควรกล�วไดแก ก�รประชมโลกว�ดวยก�รศกษ�เพอปวงชน ทจอมเทยน ประเทศไทย พ.ศ.2533 ซงตอกยำ�สทธ

มนษยชน ขอท 26 “ ขององคก�รสหประช�ช�ตทว� ทกคนมสทธในก�รศกษ� ก�รศกษ�จะตองเปนก�รใหเปล�… อย�งนอยในระดบประถมและระดบมลฐ�น ก�รศกษ�จะตองมงเพอก�รพฒน�บคลกของมนษยอย�งทวด�น และ

… ” เสรมคว�มนบถอในสทธมนษยชนและเสรภ�พขนมลฐ�น พอแมมสทธในก�รเลอกก�รศกษ�แกลกของตน ก�รประก�ศยำ�น ทำ�ใหประเทศต�งๆ รวมทงประเทศไทยห�วธปฏบตเพอนำ�ไปสก�รศกษ�เพอปวงชน ก�ร ขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ� ก�รขย�ยระยะเวล�ของก�รศกษ�ขนพนฐ�น และก�รจดก�รศกษ�ตอเนองตลอดชวต

ก�รประชมว�ดวยสงแวดลอมและก�รพฒน� ขององคก�รสหประช�ช�ต หรอเรยกกนทวไปว� ก�ร ประชมสดยอดโลก (Earth Summit) ทกรงรโอ เดอ จ�เนโร ประเทศบร�ซล พ.ศ. 2535 ทเสนอ

ระเบยบว�ระสำ�หรบศตวรรษท 21 (Agenda 21) ซงเนนก�รพฒน�อย�งยงยน ทำ�ใหเนอห�ก�รศกษ� เกยวของกบสงแวดลอมและก�รอนรกษฟ นฟม�กขน

ก�รประชมสดยอดโลกเพอก�รพฒน� พ.ศ.2538 ซงผนำ�รฐและรฐบ�ลจำ�นวนถง 117 ประเทศเข� รวมประชมม�กเปนประวตก�รณ ในก�รประชมนไดมคำ�ประก�ศและโปรแกรมปฏบตง�นทจะตองเอ�ชนะคว�มย�กจน มงหม�ยใหมก�รสร�งง�นเตมท และสร�งสงคมทมนคง ปลอดภยและเปนธรรมขน กล�วโดยรวมกคอถอเอ�

ประช�ชนเปนศนยกล�งก�รพฒน� ซงมสวนใหแผนก�รพฒน�ฉบบท 8 ของไทยเนนคนเปนศนยกล�งก�รพฒน� และเนนคว�มสำ�คญของทรพย�กรมนษยและก�รศกษ�ม�กขน

3.1.2 ขอกำ�หนดและแรงบนด�ลใจจ�กรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 ทประกนสทธของประช�ชน ก�รมสวนรวมของประช�ชนและชมชน และก�รขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นเปน12 ป

3.1.3 ก�รตนตวของฝ�ยธรกจเอกชน ทสำ�คญไดแก โครงก�รก�รศกษ�ไทยในยคโลก�ภวตน ท สนบสนนโดยธน�ค�รกสกรไทย ซงไดดำ�เนนก�รม�ตงแต พ.ศ.2537 จนถงปจจบน โครงก�รนชใหเหนถงคว�ม

จำ�เปนทตองปฏรปก�รศกษ�ใหมคณภ�พขน เพอใหส�ม�รถแขงขนในโลกของธรกจไรพรมแดนได กระแสนกล�ว อย�งหนงกคอกระบวนโลก�ภวตนหรอแนวคดลทธเสรนยมใหม อนเปนทนยมอยในชวงเวล�กอนหน�เกดวกฤต

เศรษฐกจป พ.ศ. 2540 แนวคดนเนนก�รแขงขน ประสทธภ�พ ก�รคดรเรมสร�งสรรค ซงแพรอทธพลไปใน วงก�รศกษ�อยไมนอย และเข�ครอบงำ�ก�รว�งแผนของช�ตในระดบหนงดวย กระแสนนำ�ม�สคว�มคดในก�รจดก�ร

ศกษ�เพอเข�สสงคมคว�มร หรอเศรษฐกจสงคมคว�มร

3.1.4 ก�รตนตวในด�นก�รอนรกษสงแวดลอม ภมปญญ�ทองถน และก�รพฒน�อย�งยงยน กล�ว โดยรวมกคอ ก�รเตบโตของขบวนก�รประช�สงคม ทเนนคว�มสำ�คญของชมชนและทองถน สงแวดลอมธรรมช�ต

ก�รกระจ�ยอำ�น�จไปสทองถน คนก�รศกษ�ใหแกทองถน กระแสนกมอทธพลตอนกว�งแผนของประเทศเชนกน ใน ท�งก�รศกษ� ไดมคว�มพย�ย�มเปดใหทองถนส�ม�รถคดสร�งหลกสตรและอปกรณก�รสอนเองเปนตน ขบวนก�ร

ประช�สงคมนไดเตบโตขน แตกยงคงออนแออย เพร�ะว�ยงมก�รสร�งคว�มรใหกระจ�ยไปทวขบวนไมม�กนก และยง ไมไปสกระแสหลกในสงคม ค�ดหม�ยว�แนวโนมน�จะมอทธพลสงขน

3.1.5 กระแสก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศพฒน�แลว ซงชนำ�โดยแนวคดเสรนยมใหม กระบวนโลก� ภวตน และเศรษฐกจสงคมคว�มร

3.2 จะปฏรปอะไร เป�หม�ยทจะตองปฏรปท�งก�รศกษ�พอประมวลทสำ�คญ ไดแก

3.2.1 ก�รรวมศนยม�กเกนไป ซงเปนไปต�มระบบร�ชก�รของไทยทมก�รรวมศนยสง นอกจ�กนยง เกดจ�กก�รพฒน�แบบรวมศนย ททำ�ใหคว�มเจรญกระจกตวอยในตวเมอง โดยเฉพ�ะกรงเทพฯและปรมณฑล ก�ร

จดก�รศกษ�แบบรวมศนยน ทำ�ใหก�รศกษ�ตอบสนองและเออประโยชนตอระบบร�ชก�รและเมอง ละเลยตอภ�คอน

39

ไดแกทองถนชนบท ผประกอบก�รร�ยยอย และภ�คประช�ชน กอสภ�วะทภ�คประช�ชนตองขนตอรฐ และทองถน ชนบทขนตอเมอง ก�รรวมศนยนยงทำ�ใหก�รจดก�รศกษ�มลกษณะเปนแบบม�จ�กเบองบนและจ�กภ�ยนอก

3.2.2 เปนก�รศกษ�แบบคดหวกะท (Elitism) “ซงบ�งทเรยกเปนภ�ษ�ป�กว� ระบบแพคด” ออก ซงทำ�ใหก�รศกษ�ทควรจะเปนสทธกล�ยเปนอภสทธไป คนย�กจนกด ผดอยโอก�สต�งๆกดรวมถงผอยใน

สภ�พแวดลอมทไมเอออำ�นวยเชนบ�นแตกเหล�นมกถกคดออก ผลกคอ ทำ�ใหแรงง�นของไทยมระดบก�รศกษ�คอน ข�งตำ� สำ�นกง�นสถตแหงช�ตสำ�รวจประช�กรอ�ย 13 ปขนไปทมง�นทำ�ใน พ.ศ. 2542 พบว�รอยละ 70 ม

ก�รศกษ�ระดบประถมและตำ�กว� ก�รจดก�รศกษ�แบบน ยงโนมนำ�ใหผเรยนจำ�ตองไตสงขนไปสก�รศกษ�ระดบทสง ขนเรอยๆ ดงนน ก�รศกษ�ในระดบสง เชนในระดบมห�วทย�ลย จงมลกษณะครอบงำ�ก�รศกษ�ในระดบทตำ�กว� เชน

เกดมก�รเรยนก�รสอนในระดบมธยมปล�ยเพอมงเข�มห�วทย�ลยโดยเฉพ�ะทำ�ใหมก�รวจ�รณว�เปนก�รสร�งคนท “ ” หวโต ตวลบ และใจแคบ

3.2.3 เปนก�รศกษ�ทมงเนนปรม�ณ เชนกล�วกนว� มก�รสร�งครขนม�กดวยปรม�ณ แตข�ด คณภ�พ อย�งไรกต�ม ภ�วะครข�ดคณภ�พนนดเกดขนทวไป ร�ยง�นก�รศกษ�โลก 2531 (World

Education Report 1998) ไดระบว�มก�รข�ดแคลนครคณภ�พอย�งกว�งขว�ง ในสหรฐเองกม เสยงบนหน�หเกยวกบครทไมไดคณภ�พ และทไมไดคณภ�พอกอย�งหนงไดแกนกเรยน เชน มร�ยง�นผลทดสอบ

นกเรยนไทยว�ออนวช�วทย�ศ�สตร คณตศ�สตรและภ�ษ�องกฤษ และคะแนนรวมกยงไมเปนทน�พอใจ แต ปร�กฏก�รณนกดเหมอนว�จะเกดขนทวไปอกเชนกน ปร�กฏก�รณเชนนแสดงว�ก�รศกษ�ยงไมส�ม�รถก�วทนและ

ตอบสนองก�รเปลยนแปลงท�งสงคม โดยเฉพ�ะคว�มหวนเกรงว�จะไมส�ม�รถแขงขนกบช�ตอน

3.2.4 ก�รเรยนก�รสอนแบบทองจำ� ซงเปนจดทวพ�กษวจ�รณกนม�ก นกก�รศกษ�บ�งท�นถงกบ กล�วว� ก�รเปลยนวธก�รสอนจ�กแบบทมครเปนศนยกล�งม�สก�รสอนแบบเดกเปนศนยกล�ง เปนหวใจของก�ร

ปฏรปท�งก�รศกษ�ครงน แตคว�มจรงนน วธก�รสอนแบบทองจำ�หรอก�รถ�ยทอดคว�มรจ�กผทรม�กกว� หรอม ประสบก�รณม�กกว� ยอมเปนสงทจำ�เปนในก�รเรยนร ปญห�ก�รศกษ�ของไทยอ�จอยท ประเดนท 1 ปญห�จ�ก

ก�รจดก�รศกษ�แบบรวมศนย และ ประเดนท 2 ปญห�ลทธหวกะท ม�กกว� ก�รสอนแบบถ�ยทอดคว�มร (Instructivism) นน ส�ม�รถพฒน�ปรบปรงไดม�ก ห�กใหประช�ชนและชมชนมสวนรวมในก�รจดก�ร

ศกษ� ซงจะชวยกำ�หนดว�มคว�มร ค�นยม และท�ทอะไรบ�ง ทสมควรจะถ�ยทอดใหแกเดก เพอใหเดกมคว�มรพน ฐ�น และมคว�มส�ม�รถในก�รสอส�ร

3.2.5 ก�รข�ดก�รประเมน ซงส�เหตสำ�คญม�จ�กก�รจดก�รศกษ�แบบรวมศนย ก�รประเมนมก กระทำ�กนเองภ�ยในกลมแคบๆซงยอมไมไดผล ส�เหตตอม�คอเกดจ�กข�ดก�รวจยท�งก�รศกษ�เกยวกบก�ร

ประเมนผลก�รปฏบตในเชงกว�ง เชนระบบก�รศกษ� หลกสตร เขตก�รศกษ� และโรงเรยน ส�เหตสดท�ยเกดจ�ก ก�รไมไดเผยแพรก�รประเมนใหไดรบรในวงกว�งเพอแลกเปลยนบทเรยนกน

3.2.6 ก�รข�ดเอกภ�พ นนคอขณะทก�รจดก�รศกษ�มลกษณะรวมศนยแตในท�งปฏบตข�ดเอกภ�พ เนองจ�กไปขนอยกบหนวยร�ชก�รโดยเฉพ�ะระดบกรมทไมประส�นกน จนมก�รตงขอสงเกตแบบมอ�รมณขนว� กระ

ทรวงศกษ�ฯประกอบดวยองคช�ยคออธบดทแตละคนกปกครองไปต�มอธย�ศยของตน มห�วทย�ลยหรอสถ�บน ก�รศกษ�ทมฐ�นะเทยบเท�กรม ต�งกจดก�รของตนไปเชนมห�วทย�ลยมแนวโนมทจะเปดคณะต�งๆใหครบ แม

มห�วทย�ลยทเรมจ�กก�รศกษ� กพย�ย�มเปดคณะแพทยศ�สตรขน เปนตน

3.2.7 ก�รใชเงนไมเหม�ะสมหรอไมมคณภ�พ เชน ใชเงนเพอร�ยจ�ยประจำ� ม�กกว�เงนเพอก�ร พฒน� มก�รรวไหลทจรตคอรรปชน เปนตน

3.3 จะปฏรปก�รศกษ�อย�งไร ห�กจะใหคำ�ตอบทง�ยและตรงไปตรงม�กคอ ปฏรปต�มเป�หม�ยทจะตองแกไขเปลยนแปลงดงกล�วในขอ

3.2 แตเรองปฏรปก�รศกษ�อ�จไมง�ยเชนนน ก�รประชมก�รศกษ�โลกทเมองด�ก�ร ประเทศเซเนกล เมอ พ.ศ.2543 ไดกำ�หนดแนวท�งก�รปฏรปก�รศกษ� โดยเสนอจดหม�ยหรอหลกชย (Goals) 6 ขอ และ

ยทธศ�สตร12 ขอดวยกน3.3.1 หลกชย (Goals) 6 และยทธศ�สตร12

จดหม�ยหรอหลกชยทง6 จ�กทประชมก�รศกษ�โลกฯ ไดแก1) ขย�ยและปรบปรงก�รศกษ�ขนปฐมวยอย�งกว�งขว�ง โดยเฉพ�ะสำ�หรบเดกทดอยโอก�สและออนแอ2) ประกนว�ใน พ.ศ.2558 เดกทกคนโดยเฉพ�ะเดกหญง เดกทตกอยภ�วะทกขย�ก และทอยในกลม

ชนช�ตสวนนอยจะตองเข�ถงก�รศกษ�ขนบงคบระดบประถมทมคณภ�พแบบใหเปล�

40

3) ประกนว�เดกและผใหญทกคนจะมคว�มรทจำ�เปน (Learning Needs) โดยผ�นโปรแกรม ท�งก�รเรยนและก�รฝกทกษะชวต

4) เพมอตร�ก�รรหนงสอในผใหญรอยละ 50 ใน พ.ศ. 2558 โดยเฉพ�ะสำ�หรบสตร5) ขจดคว�มไมเสมอภ�คท�งก�รศกษ�ระหว�งหญงกบช�ยใน พ.ศ. 2558 และ6) ปรบปรงคณภ�พก�รศกษ�อย�งทวด�น ใหมคว�มรทงท�งภ�ษ� คณตศ�สตร และทกษะชวตทจำ�เปน

ขอสดท�ยนคอนข�งเข�กบสภ�พของประเทศไทย ทเหนพองกนว�ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงน ตองเนนท คณภ�พ และเพอใหก�รปรบปรงคณภ�พเปนจรง รฐบ�ลและพนธมตรจำ�ตองมโปรแกรมก�รศกษ�ทดไดแก 1)

นกเรยนทมสขภ�พด กนอม และมแรงบนด�ลใจในก�รเรยน ซงขอนเปนปญห�ใหญเนองจ�กประเทศเร�ยงมอตร�ผ หวโหยสง เดกมสขภ�พไมด ระดบสตปญญ�ตำ� ดงนนจงไมสจะมแรงบนด�ลใจในก�รเรยนนก 2) ครทผ�นก�รฝก

อบรมม�อย�งด และมเทคนคก�รเรยนรทเปนพลวต 3) มอปกรณและสอก�รเรยนก�รสอนทพอเพยง 4) ม หลกสตรทตรงกบปญห�ซงส�ม�รถสอนและเรยนในภ�ษ�ถน และสร�งขนบนคว�มรและประสบก�รณของครและ

นกเรยน 5) มสงแวดลอมทสงเสรมก�รเรยนร รวมทงก�รไมถอเพศ มสขภ�พด และปลอดภย 6) มระบบประเมน ผลคว�มสมฤทธผลท�งก�รศกษ� ซงรวมทงคว�มร ทกษะ ท�ทและค�นยม อย�งเทยงตรง 7) มก�รบรห�รและก�ร

จดก�รแบบมสวนรวม8) ยอมรบก�รมสวนรวมของชมชนและวฒนธรรมทองถนสำ�หรบ ยทธศ�สตร 12 ขอ จ�กทประชมก�รศกษ�โลกฯไดแก 1) สร�งแผนปฏบตก�รแหงช�ตและสง

เสรมก�รลงทนท�งก�รศกษ�ในขนพนฐ�น เพอก�รศกษ�สำ�หรบปวงชน 2) สงเสรมก�รศกษ�เพอปวงชนในกรอบ ของก�รพฒน�อย�งยงยน ก�รขจดคว�มย�กจน และกรอบของยทธศ�สตรก�รพฒน�ประเทศ 3) สงเสรมก�ร

ผกพนและก�รมสวนรวมของประช�สงคมในก�รกำ�หนด ปฏบต และตดต�มผลยทธศ�สตรก�รพฒน�ก�รศกษ� 4) พฒน�ระบบก�รบรห�รและก�รจดก�รศกษ�ทตอบสนอง มสวนรวมและตรวจสอบได 5) จดก�รศกษ�ในทซงมคว�ม

ขดแยง ประสบภยธรรมช�ต และไมมนคง และจดโปรแกรมก�รศกษ�เพอสงเสรมคว�มเข�ใจระหว�งกน สนตภ�พ และคว�มอดกลน 6) ปฏบตยทธศ�สตรเพอคว�มเท�เทยมกนท�งเพศในก�รศกษ� 7) ปฏบตโปรแกรมก�รศกษ�

ทตอสก�รระบ�ดของเอชไอว/ เอดส 8) สร�งสงแวดลอมท�งก�รศกษ�ทปลอดภย มสขอน�มย ครอบคลมและเท� เทยมกน เพอใหมก�รเรยนรทยอดเยยม โดยมระดบก�รสมฤทธผลสำ�หรบปวงชนทชดเจน 9) สงเสรมสถ�นภ�พ

ขวญกำ�ลงใจ และคว�มเปนวช�ชพชนสงของคร 10) ใชเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�ร เพอบรรลจดมงหม�ย ของก�รศกษ�เพอปวงชน 11) มระบบร�ยง�นคว�มก�วหน�ก�รมงไปสหลกชยของก�รศกษ�ทงในระดบช�ต

ภมภ�คและระหว�งประเทศ 12) ใชกลไกทมอยเรงคว�มก�วหน�สก�รศกษ�เพอปวงชน3.3.2 วตถประสงคและเนอห�ของก�รศกษ�3 กลม

ร�ยง�นก�รศกษ�โลก 2543 (World Education Report 2000) ไดกำ�หนด วตถประสงคและเนอห�ของก�รศกษ�ไว 3 กลม โดยเรมจ�กคว�มกงวลว� ก�รเรงรดใหเกดก�รศกษ�เพอปวงชน

บ�งทอ�จเกดก�รละเลยเรองนไป จนกระทงไมชดเจนว�ขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นใหทกคนไดมโอก�สเรยนเพอ วตถประสงคอะไร และจะเรยนอะไรกนบ�ง

วตถประสงคและเนอห�3 กลมดงกล�ว ไดแก1) ก�รศกษ�เพอสนตภ�พ สทธมนษยชนและประช�ธปไตย ทงนเปนไปต�มก�รประชมของรฐมนตร

ศกษ�ทวโลกเมอ พ.ศ.2538 เชนจดใหมประช�ศกษ� (Civic Education) หรอ พลเมองศกษ� (Education for Citizenship) เพอสนบสนนประช�ธปไตย ก�รรกสนตภ�พ และเค�รพสทธมนษย

ชน2) ก�รศกษ�เพอก�รพฒน�อย�งยงยน ไดจ�กก�รประชมสดยอดโลก พ.ศ. 2535 ทระบไวใน

ระเบยบว�ระ21 (Agenda 21) และก�รพฒน�ทถอคนเปนศนยกล�ง3) ท�งเลอกท�งก�รศกษ� ต�มก�รประชมตอต�นก�รกดกนท�งก�รศกษ� พ.ศ. 2503 และใหสง

เสรมท�งเลอกท�งก�รเรยนร (Learning Choice) และท�งเลอกท�งก�รศกษ� (Educational Choice)

จ�กทกล�วน จะเหนว�คว�มรเกยวกบก�รปฏรปท�งก�รศกษ� ไมว�จะเปนด�นจดมงหม�ย หรอด�น ยทธศ�สตรนน มก�รเสนอกนอย�งรอบด�น ไมข�ดแคลน สงทข�ดกคอคว�มตงใจจรงท�งก�รเมองของรฐบ�ล และ

41

ภ�คประช�ชน ทรพย�กรทจะนำ�ม�ใชในก�รน และในประเทศกำ�ลงพฒน�กคอก�รข�ดคว�มเปนตวเองท�งเศรษฐกจ- ก�รเมองเนองจ�กก�รแทรกแซงเข�ม�ของมห�อำ�น�จ ทมกเข�ม�กำ�หนดนโยบ�ยท�งเศรษฐกจ- ก�รเมอง นำ�ผล

ประโยชนไดแกกำ�ไร ผลตอบแทน และดอกเบยเปนตน ออกไปจ�กประเทศกำ�ลงพฒน� สร�งอ�ณ�นคมท�งก�รศกษ� และท�งวฒนธรรมขน ก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศกำ�ลงพฒน�จงมโอก�สลมเหลวสงกว�ในประเทศพฒน�แลว

3.4 สถ�นก�รณก�รศกษ�ในประเทศไทย สถ�นก�รณทวไปของก�รศกษ�ไทยคล�ยกบหล�ยประเทศในโลก กล�วคอ ต�มไมทนก�รเปลยนแปลงท�ง

สงคม ซงเกดจ�กก�รเพมพนขนอย�งรวดเรวของวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยในก�รผลตและก�รดำ�เนนชวต ประเทศ อตส�หกรรม เชนสหรฐและญปน เปนตน ซงเปนศนยกล�งของคว�มก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย

เอง กยงจำ�ตองปฏรปก�รศกษ� ดงนน จงไมตองกล�วถงประเทศกำ�ลงพฒน�ทตองก�รไลทนประเทศพฒน�แลวสถ�นก�รณทวไปของก�รศกษ�ไทยมลกษณะทควรกล�วถงดงน3.4.1 มคว�มสำ�เรจในหล�ยด�น ทสำ�คญ ไดแก 1) ก�รลดอตร�ผทไมรหนงสอลงอย�งน�พอใจ จน กระทงในป2540 ประเทศไทยมผใหญ ( อ�ย 15 ปขนไป) ทรหนงสอรอยละ 94.7 สงกว�ประเทศสงคโปรท

มอตร�รอยละ 91.4 และม�เลเซยรอยละ 85.7 2) จำ�นวนเดกนกเรยนกอนระดบประถมศกษ�เมอเทยบกบ ประช�กรในวยเดยวกน ( อ�ย 3-5 ป) เพมขนจ�กรอยละ 27.09 ( จำ�นวนร�ว 1 ล�นคน) ใน พ.ศ.

2529 เปนรอยละ 86 ( จำ�นวนร�ว 3.2 ล�นคน) ในป พ.ศ. 2541 3) ก�รลดก�รกดกนท�งเพศใน ก�รศกษ� จนในปจจบนกล�วไดว�ไมเปนปญห�เมอเทยบกบประเทศกำ�ลงพฒน�ในเอเชยใตหล�ยประเทศ ถอไดว�เปน

คว�มสำ�เรจใหญประก�รหนง และอตร�ก�รรหนงสอทสงในประเทศไทยนนสบเนองจ�กคว�มสำ�เรจน 4) ก�รเพมขน ของครทมวฒก�รศกษ�ระดบปรญญ�ตรเปนไปอย�งรวดเรว จนกระทงในป 2541 ในสถ�บนก�รศกษ�ภ�ครฐม

ครวฒปรญญ�ตรร�วรอยละ 75.9 สวนในภ�คเอกชนนนมระดบตำ�กว�อย�งเหนไดชดคอร�วรอยละ 67.3 นอกจ�กนสดสวนครตอนกเรยนอยในเกณฑสงนนคอ 1:19 ในระดบประถมศกษ� และ 1:22 ในระดบ

มธยมศกษ�

3.4.2 ภ�ครฐมบทบ�ทหลกในก�รจดก�รศกษ�ปจจบน นนคอตกร�วรอยละ 85 ของทงหมด สวน ภ�คเอกชนมบทบ�ทเพยงร�วรอยละ 15 ซงขอเทจจรงนกไมบอกอะไรม�กนก แตปญห�อ�จเกดจ�กภ�ครฐมก�ร

รวมศนยสง ดงนนจงทำ�ใหมท�งเลอกก�รศกษ�นอย และเมอผสมกบก�รศกษ�ทมงสมห�วทย�ลย ท�งเลอกกยงนอยลงอก

3.4.3 สถ�นก�รณด�นครมปญห�ทสำ�คญ 4 ประก�ร ไดแก1) ปญห�คณภ�พคร ซงมขอมลจ�ก กรณศกษ�ทเปดเผยตอส�ธ�รณะ เชน มก�รทดลองใหครสอนวทย�ศ�สตรทำ�ขอสอบวข�คณตศ�สตรระดบชน ม.6

ปร�กฏว�ครกว�ครงสอบตก ดงนนจงไมตองพดถงคณภ�พอนทย�กขนไปอก เชนก�รสร�งบทเรยน/คมอครดวย ตนเองและหรอก�รวจยในหองเรยน 2) ปญห�หนสนของคร ครสวนใหญ ( ประม�ณ 4-5 แสนคน) ทสงกดกระ

ทรวงศกษ�ธก�รฯ มมลหนรวมกนอยระหว�ง 8 หมนล�นบ�ทถง 1 แสนล�นบ�ท ก�รมหนสนตลอดจนก�รห�ร�ย ไดเพมมสวนทำ�ใหครจำ�นวนม�กตองดนรนทำ�อ�ชพเสรม ตงแตทำ�ก�รเกษตร น�ยหน�ข�ยประกน นกข�ยตรง ไป

จนถงก�รสอนพเศษ เปนก�รย�กทจะยกคณภ�พหรอก�รพฒน�วช�ชพคร 3) องคกรครจำ�นวนหนงหรอฝ�ยนำ�ใน องคกรครจำ�นวนหนง มแนวโนมทจะเข�ไปใกลชด สนบสนนพรรคและนกก�รเมอง หรอใชองคกรครเปนบนได

ท�งก�รเมอง ทำ�ใหคว�มสนใจในก�รพฒน�วช�ชพครลดลง 4) ครจำ�นวนไมนอย ร�วรอยละ 20 ไมพอใจในอ�ชพ คร โดยเหนว�เปนง�นหนก มร�ยไดนอย ไมไดรบก�รยกยองนบถอ

3.4.4 สถ�นก�รณก�รเรยนก�รสอนมปญห� ทสำ�คญอยทเปนก�รเรยนแบบทองจำ�เพอก�รสอบเลอน ชน สอบแขงขนเข�โรงเรยนด และเพอสอบเข�มห�วทย�ลยปดของรฐ สรปสนๆ กคอเปนก�รทองจำ�เพอก�รสอบไมใช

เพอคว�มร สถ�นก�รณนมคว�มซบซอนมองคประกอบอย�งนอย 4 ประก�รไดแก 1) ก�รสอนแบบทองจำ�หรอ ก�รสอนแบบถ�ยทอดคว�มรมครเปนศนยกล�ง (Instructivism) 2) ก�รจดก�รศกษ�แบบรวมศนยเพอ

ประโยชนของระบบร�ชก�รและเมอง โดยคำ�นงถงภ�คประช�ชนและทองถนนอย คว�มรทใหทองจำ�จงเปนคว�มรเพอ ประโยชนของระบบร�ชก�รและเมองเปนสำ�คญ ไมใชคว�มรเพอภ�คประช�ชนและทองถน ซงห�กใหประช�ชนและทอง

ถนไดมสวนรวมจรงจงแลว กจะตองจดหลกสตรและเนอห�คว�มรทเกดประโยชนม�กขน รวมทงจะตองเปดโอก�สให คดวเคร�ะห แกปญห�ม�กขนกว�ทปฏบตอย 3) ก�รจดก�รศกษ�แบบหวกะท แพคดออก ทำ�ใหก�รทองจำ�คว�มร

ยงหดแคบลงอยทเรยนและทองจำ�เพอสอบ หรอทำ�แบบฝกหดเพอสอบ ไมใชทองจำ�เพอคว�มรหรอทำ�แบบฝกหดเพอ

42

คว�มร 4) คณภ�พของคร ก�รสอนแบบถ�ยทอดคว�มรนนตองอ�ศยครเปนแมแบบ ดงนนเมอคณภ�พครม ปญห�ดงทกล�วแลว ก�รสอนแบบนกมปญห�เหนชดขน

อย�งไรกต�ม มแนวโนมทจะโยนปญห�ทงหมดไปอยทก�รสอนแบบทองจำ�หรอแบบถ�ยทอดคว�มร และห� ก�รสอนอกแบบหนงทอยขวตรงข�มกนม�ใชแทน นนคอก�รสอนแบบถอนกเรยนเปนศนยกล�ง

(Constructivism) จนถงระบไวใน พ.ร.บ. ก�รศกษ� 2542 ซงอ�จถอว�เปนก�รเสยงท�งก�รศกษ�ครงใหญ เพร�ะว�ก�รสอนแบบถ�ยทอดคว�มรนนเปนก�รสอนแบบดงเดม (Classic) มบทเรยนย�วน�นและ

ก�รวดผลทแนนอน เปนทรจกกนด ซงถ�ห�กมก�รปฏรปใน 3 เรอง (คอเรองก�รจดแบบรวมศนยเพอประโยชน ร�ชก�รและเมอง เรองก�รจดแบบแพคดออก และเรองปญห�คณภ�พคร) แลว ก�รสอบแบบถ�ยทอดคว�มรจะ

สอดคลองกบคว�มตองก�รของสงคมและชมชนม�กขน สวนก�รสอบแบบนกเรยนเปนศนยกล�งนน ตองก�รครทม คณภ�พสงม�ก นนคอนอกจ�กเปนผมคว�มรแลว ยงตองเปนนกจดก�ร ซงเหนไดว�ในระยะใกลนย�กจะจดสร�งคร

แบบนขนม�ในประเทศ นอกจ�กน ก�รสอบแบบนกเรยนเปนศนยกล�งยงตองก�รสงแวดลอมก�รเรยนรทด เชน ม สออปกรณพรอมเพรยงและหล�กหล�ย มหองสมดหรอศนยหรอธน�ค�รคว�มรทวไป แตขณะนในประเทศไทยม

อำ�เภอประม�ณเกอบ 800 แหง แตมหองสมดอำ�เภอเพยง 19 แหง และม 3 จงหวดในประเทศทไมมหองสมด ประจำ�จงหวด ท�ยสดก�รสอนแบบนกเรยนเปนศนยกล�งตองก�รครอบครวทมสงแวดลอมท�งก�รเรยนรด เชนพอ

แมมก�รศกษ�สง และมคว�มมนคงท�งก�รง�นอ�ชพ เปนตน3.4.5 ลำ�ดบชนหรอชองว�งท�งก�รศกษ� ซงคลอยต�มลำ�ดบชนท�งเศรษฐกจ- สงคม สงคมทมชอง

ว�งหรอลำ�ดบชนท�งสงคมสง ชองว�งหรอลำ�ดบชนท�งก�รศกษ�กจะห�งต�มเชนนน ก�รขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ�แกคนจนและผดอยโอก�สจงเปนสงจำ�เปน และถ�ห�กจดก�รดจะชวยเพมอำ�น�จใหแกประช�กรเหล�นนไดระดบหนง

ในปจจบนอ�จจดลำ�ดบชนท�งก�รศกษ�ในประเทศไทยอย�งคร�วๆ โดยพจ�รณ�จ�กค�ใชจ�ย ภ�พลกษณ และค�นยมของผปกครองไดเปน 7 ลำ�ดบดวยกน ไดแก 1) ก�รศกษ�ต�งประเทศ เสยค�ใชจ�ยสงและเปนท

ยอมรบม�ก เดมปฏบตในระดบมห�วทย�ลย ปจจบนลดลงถงระดบมธยม บคคลในกลมชนชนสงจำ�นวนหนงมบ�นใน ประเทศทสงลกไปศกษ�ดวย 2) โรงเรยนน�น�ช�ต ซงมอยหล�ยแหง ปจจบนรบนกเรยนสญช�ตไทย มตงแตระดบ อนบ�ลไปจนถงมธยมปล�ย บคคลในกลมชนชนสงและกล�ง-สงนยมสงลกหล�นไปเรยน 3) โรงเรยนหลกสตร

ภ�ษ�องกฤษ ทเรมเปดสอนม�กขน 4) โรงเรยนส�ธตต�งๆและโรงเรยนฝรงทมชอเสยง 5) โรงเรยนมชอเสยงและโรงเรยนในศนยกล�ง เชนโรงเรยนประจำ�จงหวด 6) โรงเรยนทวไปในเมอง และ 7) โรงเรยนทวไปในชนบท

มคว�มพย�ย�มทจะลดลำ�ดบชนในโรงเรยนรฐบ�ล ทสำ�คญไดแกเพมสดสวนก�รรบนกเรยนโดยก�รจบ ฉล�ก ซงในปจจบนสงถงร�วรอยละ 70 แตกคงแกปญห�ชองว�งท�งก�รศกษ�ไมไดม�ก และอ�จเกดชองว�งขน

ภ�ยในโรงเรยนเองกได นอกจ�กนยงพบว� นกเรยนทเข�ชนประถมศกษ�ปท1 ใน พ.ศ.2531 จำ�นวน 1.26 ล�นคน ไดเรยนถง มธยม 6 หรอปวช.3 ป ใน พ.ศ.2542 เพยง 5.53 แสนคนหรอรอยละ 43.69 นน

คอมผถกคดออกถงกว�ครง หรอรอยละ 56.31 ก�รพย�ย�มลดชองว�งโดยขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นเปน 12 ป เปนง�นทย�กลำ�บ�กม�ก

3.4.6 สถ�นก�รณสงแวดลอมก�รเรยนรยงไมดนก ไดแก 1) สขภ�วะของเดกนกเรยนจำ�นวนไม นอย มปญห� เชน อยในสภ�พหวโหยหรอข�ดอ�ห�รกล�งวน 2) พอแมผปกครองสวนใหญมก�รศกษ�ระดบประถม

“และตำ�กว� ข�ดคว�มส�ม�รถในก�รชวยเหลอสงเสรมลกหล�นของตนในก�รเรยนร แมภ�ระในก�รห�เงนเพอ สง” เสย ลกหล�นใหไดเรยนกยงเปนเรองทหนก 3) ก�รข�ดสออปกรณก�รเรยนก�รสอน และหองสมดทกว�งขว�ง

และหล�กหล�ย คว�มสนใจในก�รอ�นหนงสอคนคว�ห�คว�มรดวยตนเองมนอย ประเทศไทยใชกระด�ษเพอพมพ และ เพอเขยนตอหวตำ�กว�สงคโปรร�ว 7 เท� และตำ�กว�ฮองกงร�ว 10 เท� 4) ก�รออนแอลงของสงคมชนบทและ

คว�มเสอมโทรมของทรพย�กรธรรมช�ต ไดแกดนและแหลงนำ� เปนตน ทำ�ใหเกดคว�มไมมนคงท�งเศรษฐกจ ก�ร ง�น และสภ�พแวดลอม ซงไมเออตอก�รศกษ�5) ก�รแรระบ�ดของย�เสพตด โสเภณเดก และเอชไอว / เอดส

3.4.7 วกฤตเศรษฐกจทเรมตนใน พ.ศ.2540 มผลกระทบตอก�รศกษ�ของไทยคอนข�งสง ทำ�ใหมเดก จำ�นวนนบแสนตองออกจ�กโรงเรยนกล�งคน เชนนกเรยนอนบ�ลซงมจำ�นวน 2.26 ล�นคนในปก�ร

ศกษ� 2540 ลดลงเหลอ 2.14 ล�นคน ในปก�รศกษ� 2541 สำ�หรบยอดรวมนกเรยนระดบประถมและ มธยมไมมก�รเปลยนแปลงม�กนก แตเหนไดชดว�จำ�นวนนกเรยนในโรงเรยนภ�คเอกชน ลดลงม�ก เชนระดบประถม

ลดจ�ก 7.87 แสนคนในปก�รศกษ� 2540 เหลอ 7.43 คน ระดบมธยมตนลดจ�ก 1.53 แสนคน เหลอ 1.41 แสนคน และระดบมธยมศกษ�ตอนปล�ยลดจ�ก39,341 คน เหลอ5,190 คน

43

วกฤตเศรษฐกจครงน จงเปนก�รเพมคว�มย�กลำ�บ�กตอภ�ครฐในก�รปฏรปก�รศกษ� ซงตองใชจ�ยเงน จำ�นวนม�ก และน�จะทำ�ใหบทบ�ทของภ�ครฐในก�รจดก�รศกษ�สงขนอก

3.4.8 ก�รจดก�รศกษ�โดยทวไปยงเนนในด�นก�รศกษ�ในระบบ ทำ�ใหก�รศกษ�นอกระบบหรอนอก โรงเรยนเตบโตไปอย�งเชองช� แมว�จะมก�รพดถงก�รศกษ�ตลอดชวตม�น�นกต�ม ปจจบน ก�รศกษ�นอก

โรงเรยน กระทำ�ม�กในระดบมธยมศกษ� ในสดสวนประม�ณ 30:70 นอกจ�กน ก�รศกษ�พเศษเชนก�รศกษ�ของสงฆกยงไมไดเปนทสนใจศกษ�กนม�กนก

3.5 สถ�นก�รณก�รปฏรปก�รศกษ�ไทยในปจจบน ก�รปฏรปก�รศกษ�ไทยในปจจบน เกดขนรวมกบก�รปฏรปก�รศกษ�ทวโลก ทรเรมโดยประเทศ

อตส�หกรรม ดงนนจงไดรบอทธพลม�ไมม�กกนอย ก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศอตส�หกรรมเกดขนในกระแสสง ของลทธเสรนยมใหม และกระบวนก�รโลก�ภวตน ก�รก�วหน�อย�งรวดเรวของเทคโนโลยท�งข�วส�รและก�รสอส�ร

กอใหเกดสงทเรยกว�สงคม- เศรษฐกจคว�มร เปนสงคมทสร�งคว�มรใหมโดยตลอด และเปนเศรษฐกจทตงบนก�ร ผลตทมคว�มรชนสงเปนฐ�น ก�รปฏรปก�รศกษ�ในประเทศพฒน�แลวเหล�น มกมจดมงหม�ยในก�รสร�งระบบก�ร

ศกษ�ทมคว�มเปนเลศ จดชนระดบโลก (World Class) และมท�งเลอกหล�กหล�ย โดยมวตถประสงคทจะ สร�งเย�วชนใหกล�ยเปนคนง�นคว�มร (Knowledge Worker) ทมคว�มยดหยนและมคว�มคด

สร�งสรรค (Creativity) ซงบ�งทกล�วว�มคว�มพรอมทจะถกจ�ง (Employability) อนเปนคนง�นทบรรษทข�มช�ตตองก�รม�กในปจจบน ก�รเรยนก�รสอนจงเนนเดกเปนศนยกล�ง เพอใหเดกมคว�มคด

สร�งสรรค หรอสร�งคว�มรขนเองได เมอนำ�คว�มส�ม�รถในก�รสร�งคว�มรขนเองม�ใชในองคกรอย�งเชนบรรษท ข�มช�ต กจะทำ�ใหบรรษทเหล�นนส�ม�รถจดสทธบตรไดม�กและมคว�มไดเปรยบสงในสงคมหรอเศรษฐกจคว�มรซง

มหวใจสำ�คญอยทสทธบตร สงคมคว�มรนนในแงหนงเปนก�รตอเนองจ�กกระบวนโลก�ภวตน หรอเปนก�รยกระดบ โลก�ภวตนขนอกขนหนง เปนสงคมทเนนคว�มเตบโต และเตบโตอย�งตอเนองไมมก�รสะดดชะงก เชนไมเกดวกฤต

เศรษฐกจเหมอนอย�งทเคยเกดขน แตสงคมทเตบโตอย�งตอเนองนย�กทจะเปนไปไดในโลกซงโดยทวไปยงคงเปนระบบปด

สถ�นก�รณก�รปฏรปก�รศกษ�ของไทยในปจจบนมทสำ�คญ ดงน

3.5.1 ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนนบเปนก�รปฏรปใหญครงทส�ม ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงแรก เรมขนในสมยรชก�ลท 5 ตอเนองม�จนถงกอนสงคร�มโลกครงทสอง ทำ�ให

เกดระบบก�รศกษ�สมยใหมแบบตะวนตกขน จดมงหม�ยของก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนนมทสำ�คญ 2 ประก�รไดแก 1) ก�รสร�งรฐประช�ช�ต หรอลทธช�ตนยม โดยก�รสร�งระบบข�ร�ชก�รสมยใหมขน�ดใหญทมลกษณะรวมศนย

ขน ทำ�ใหเกดรฐบ�ลกล�งทเขมแขง 2) ก�รทำ�ประเทศใหทนสมยหรอเปนแบบตะวนตก โดยใหร�ษฎรมก�รศกษ� อย�งทวถง ก�รปฏรปครงนนกอใหเกดผลกระทบทสำ�คญจนถงปจจบน นนคอ ด�นหนงสร�งรฐบ�ลกล�งทเขมแขง

จนมลกษณะรวบอำ�น�จหรอเปนเผดจก�รหรอกงเผดจก�ร ในอกด�นหนงทำ�ใหประช�ชนไดมคว�มร กอรปเปน ขบวนก�รประช�ธปไตยและประช�สงคมในปจจบน อนง ก�รกอลทธช�ตนยมเหนชดในสมยรฐบ�ล จอมพลป.พบล

สงคร�มชวงกอนสงคร�มโลกครงทสองก�รปฏรปก�รศกษ�สำ�คญครงทสอง เกดขนหลงสงคร�มโลกครงทสอง เปนก�รปฏรปทเนนในด�นก�รทำ�ให

ทนสมย ซงในสมยนนเรยกว�ก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจเปนสำ�คญ เปดก�รลงทนสำ�หรบต�งช�ต และขย�ยก�รลงทน ภ�ยในประเทศ โดยทวไปแสดงถงอทธพลท�งวฒนธรรมของสหรฐซงแผไปทวโลก ทงหลกสตรก�รศกษ�และก�ร

ผลตครไดรบอทธพลและก�รสนบสนนจ�กสหรฐก�รปฏรปก�รศกษ�ครงทส�ม นกล�วไดว�เปนก�รตอเนองจ�กก�รปฏรปก�รศกษ�ครงทสอง กล�วคอ เนน

หนกไปในด�นก�รทำ�ใหทนสมยหรอไลกวดประเทศอตส�หกรรม ในก�รพฒน�เศรษฐกจและสงคม โดยเฉพ�ะแนวคด ลทธเสรนยมใหม ทเนนประสทธภ�พ ก�รแขงขน กระบวนก�รโลก�ภวตน ก�รคดทจะใหประเทศเปนศนยก�รผลต

อย�งใดอย�งหนงของโลก คออยในระดบโลก (World Class) อย�งไรกต�ม เนองจ�กปญห�วกฤต เศรษฐกจ ซงทำ�ใหกระแสช�ตนยมสงขน ประกอบกบมกระบวนประช�สงคมทใหคว�มสำ�คญกบชมชนและภมปญญ�

ทองถน ทำ�ใหก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนมลกษณะผสมผส�นทไมกลมกลนกน ต�มแผนพฒน�เศรษฐกจและสงคม แหงช�ต ทกล�วถงสงคมคว�มรและเศรษฐกจพอเพยงรวมกนไป คว�มไมลงตวนน�จะทำ�ใหก�รปฏรปครงนตองใช

เวล�น�นขน บทเรยนทไดจ�กก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ทผ�นม�ในประเทศไทย ตลอดจนในประเทศต�งๆ ทวโลก แสดงให

เหนว�ระบบก�รศกษ�ทจดขนเพอเปนเครองมอท�งเศรษฐกจ- ก�รเมองในชวงเวล�หนงๆ ถ�ห�กยงไมชดเจนว�จะสร�งระบบสงคมใหมโครงสร�งท�งเศรษฐกจ- ก�รเมองอย�งไรแลว กย�กทจะทำ�สำ�เรจ

44

3.5.2 ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนดำ�เนนก�รโดยรฐเปนสำ�คญ ภ�ยในขอกำ�กบจ�กกฎหม�ย 2 ฉบบ ไดแกรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ.2540 และพ.ร.บ.ก�รศกษ�แหง

ช�ต พ.ศ.2542 คว�มก�วหน�ในก�รปฏรปเกดขนภ�ยใตกรอบทจะตองปฏบตต�มกฎหม�ยโดยเฉพ�ะฉบบหลง ยงไมไดเปนก�รปฏบตทเปนจรงอะไร

ต�มเอกส�รบนทกก�รศกษ�ของไทย 2544 ของสำ�นกง�นก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) ไดแสดงภ�รกจ ของรฐทจะตองดำ�เนนง�นใหแลวเสรจใน 3 ป ( คอภ�ยใน 20 สงห�คม 2545) ดงนคอ 1) จดก�รศกษ�ขน

พนฐ�นไมนอยกว� 12 ป 2) จดก�รศกษ�ภ�คบงคบ 9 ป 3) จดตงกระทรวงก�รศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม ประกอบดวย 5 องคกรหลกและ 5 องคกรอสระ 4) จดตงสำ�นกง�นรบรองม�ตรฐ�นและประเมนคณภ�พก�ร

ศกษ�จำ�นวนกว� 4 หมนแหงใน 6 ป ( สงห�คม 2548) 5) ใหมห�วทย�ลยและสถ�บนเทยบเท�ของรฐ ออก ไปอยในกำ�กบของรฐ 6) กระจ�ยอำ�น�จก�รบรห�รและก�รจดก�รก�รศกษ�ไปยงเขตพนทก�รศกษ�และองคกร

ปกครองสวนทองถน 7) สนบสนนก�รจดก�รศกษ�ของเอกชน 8) จดตงกองทนท�งก�รศกษ�ขนจำ�นวนหนง ซง ในปจจบนมขอเสนอ 6 กองทน ตงแตกองทนพฒน�ครและบคล�กรท�งก�รศกษ� กองทนกยมท�งก�รศกษ� ไป

จนถงกองทนพฒน�เทคโนโลยท�งก�รศกษ� 9) จดตงองคกรวช�ชพคร ผบรห�รสถ�นศกษ� และผบรห�รก�ร ศกษ� 10) จดตงองคกรกล�งบรห�รง�นบคคลของข�ร�ชก�รคร 11) จดใหมกฎหม�ยเพมเงนเดอนและ

สวสดก�รครจ�กปจจบน 12) แกไขปรบปรง พ.ร.บ. คร พ.ศ.2488 และ พ.ร.บ.ระเบยบข�ร�ชคร พ.ศ.2521 นอกจ�กนภ�ยใน 5 ป ( สงห�คม 2547) จะตองแกไขกฎระเบยบต�งๆ ใหเปนไปต�ม พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต2542

อนง ก�รปฏรปนยงดำ�เนนไปพรอมกบก�รเรยกรองใหเปดก�รศกษ�เสรขององคก�รก�รค�โลก ทตองก�รใหประเทศต�งๆเปดประตก�รศกษ�ทำ�นองเดยวกบเคยกระตนใหประเทศกำ�ลงพฒน�เปดประตเสรท�งก�รเงนม�แลว

3.5.3 ก�รปฏรปก�รศกษ�ทดำ�เนนม�นกล�วไดว�เปนก�รปฏรปครงเดยว ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนเปนก�รปฏรปครงบน สวนครงล�งทเปนภ�คประช�ชนซงยงออนแออย ไมไดม

บทบ�ทม�กนก ดงนนจงเปนก�รปฏรปจ�กข�งบนเหมอนอย�งทเคยเกดขน ก�รเรยนก�รสอนในระบบก�รศกษ�ใหมของก�รปฏรปนกคงมลกษณะม�จ�กเบองบนและจ�กภ�ยนอก(เมอมองจ�กจดของร�ษฎรและชมชนทองถน)ไมม�กกนอย

3.5.4 ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนมก�รประช�สมพนธอย�งกว�งขว�งและตอเนอง โดยทวไปไดรบก�รตอบสนองอย�งด โดยเฉพ�ะก�รเรยนฟร9 ปหรอ 12 ป อย�งไรกต�ม พบว�มปญห� หล�ยอย�งเกดขนในกระบวนก�รปฏรปนไดแก 1) ก�รเกดคว�มไมมนใจในเขตก�รศกษ�เกอบ 300 เขตทตงขน

ว�จะชวยดแลครและก�รศกษ�ไดแทจรงเพยงใด 2) เกดก�รตอต�นก�รกระจ�ยอำ�น�จก�รบรห�ร และก�รจดก�ร ก�รศกษ� ไปใหแกก�รปกครองสวนทองถน ม อบต. เปนตน 3) เกดก�รถกเถยงอย�งกว�งขว�ง เกยวกบเรองก�ร

ใหมห�วทย�ลยอยนอกระบบ 4) กรมกองต�งๆพย�ย�มดนรนรกษ�สถ�นะเดม หรอขย�ยองคกรเดมของตนใหใหญ ขน 4) ปญห�ภ�ระก�รเงนทมม�ก ก�รออกพนธบตรเพอก�รศกษ�กยงไมมคว�มชดเจน

นอกจ�กน ยงเกดกรณแทรกซอนทไมไดค�ดม�กอนเกยวกบเรองโครงสร�งก�รบรห�รง�นด�นศ�สน� ซง ต�มก�รกำ�หนดเบองตนใหศ�สนกชนของศ�สน�อน ม�เกยวของกบก�รบรห�รง�นพทธศ�สน�ดวย ซงคงเรมจ�ก

ตองก�รสร�งคว�มกลมกลนท�งศ�สน� แตกย�กทจะเปนทยอมรบไดในประเทศไทย ทผคนเกอบทงหมดถอศ�สน� พทธ แตปญห�นคงจะอ�ศยก�รเจรจ�และแกไขไปได

อย�งไรกต�ม กรณทเกดขนนแสดงว�รฐกบศ�สน� ยงคงไมแยกจ�กกนอย�งนอยในระยะใกล ดงนนจงควรพจ�รณ�ถงบทบ�ทของวดในก�รศกษ�ทงในระบบและนอกระบบรวมทงก�รศกษ�ตลอดชวตอย�งจรงจงดวย

3.6 แนวโนมและขอควรระวงบ�งประก�ร แมว�จะมก�รเหนพองว�จำ�ตองมก�รปฏรปก�รศกษ�อย�งเรงดวน และมก�รตอบสนองด�นบวกคอนข�ง

สงในก�รปฏรป แตกมปญห�และอนตร�ยซอนเรนอยไมนอย ทงในร�ยละเอยด เชนคว�มส�ม�รถในก�รประเมนสถ�น ศกษ�จำ�นวนหล�ยหมนแหงในเวล�ไมถง6 ป และในภ�พกว�งว�ก�รปฏรปนกระทำ�ไปเพอใครและมงหวงอะไร

3.6.1 แนวโนมของผลทจะเกดจ�กก�รปฏรป มคว�มเปนไปไดอย2 ขวขวแรกเปนแบบเลงผลเลศว�ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนจะสำ�เรจลลวงดวยดเปนไปต�มเป�หม�ยในชวงเวล�

ทกำ�หนดไว เชนจะเกดมครทมคณภ�พ ส�ม�รถดำ�เนนก�รสอนแบบถอนกเรยนเปนศนยกล�ง มก�รวดและประเมน

45

ผลทแทจรงเชอถอได ก�รมอบโอนอำ�น�จใหแกเขตก�รศกษ�กเปนไปอย�งร�บรน กระตนใหชมชนเข�ม�มบทบ�ทและ สวนรวมอย�งกว�งขว�ง ชองว�งท�งก�รศกษ�กลดลง คณภ�พโรงเรยนจะใกลเคยงกน เมอประเมนจ�กคว�มพรอม

ด�นต�งๆไมว�จะเปนท�งเศรษฐกจ ก�รเมอง สงคม ก�รจดตงองคกรในสงคมเหนว�คว�มเปนไปไดนมโอก�สนอยท จะเกดขน อกขวหนง ซงอยขวตรงข�มเปนแบบเลงด�นลบว� ก�รปฏรปครงนอ�จลมเหลว นำ�ไปสก�รแบงซอยแยก

ยอย มกลมอทธพลและผลประโยชนเข�แทรกแซง ก�รแยงตำ�แหนง ก�รแขงดต�งดำ�เนนไปในท�งของตน ข�ด เอกภ�พถงขนเปนอน�ธปไตยท�งก�รศกษ� คณภ�พโดยรวมของก�รศกษ�ตำ�ลงขณะทชองว�งท�งก�รศกษ�ขย�ย

ออก นกวเคร�ะหบ�งถงกบมคว�มเหนว�ควรจะชะลอก�รปฏรปไปกอน คว�มเปนไปไดน เมอพจ�รณ�คว�มแขงขนใน ก�รปฏบตและก�รสนบสนนจ�กหล�ยฝ�ย แนวโนมกอ�จไมร�ยแรงถงขนนน แนวโนมทเปนไปไดจงน�จะอยระหว�ง

2 ขวน สวนจะเอยงหนกไปขวใดนนขนอยกบก�รปฏบตและสถ�นก�รณทวไปทเปลยนแปลงเรว ในสถ�นก�รณปจจบน เหนไดชดว�จำ�เปนจะตองมก�รปฏรปก�รศกษ�อย�งเรงดวน แตจะปฏรปอะไรทเปน

แกนกล�งสำ�คญและเรงดวนอย�งไรนนยงคงเปดสำ�หรบก�รถกแถลง ต�มก�รปฏบตทดำ�เนนอยนนเปนก�รปฏรป

อย�งทวด�นและในเวล�ทคอนข�งเรว นนคอใน 3 ป 5 ป และ 6 ป และบ�งครงมก�รนำ�เอ�ขอกำ�หนดภ�ยนอก เชนก�รเปดเสรท�งก�รศกษ�ใน พ.ศ.2545 (ค.ศ.2002) ม�เปนตวเรง ซงไมจำ�เปนตองทำ�เชนนน ก�ร

ปฏรปครงนมแนวโนมทจะเปนก�รปฏรปจ�กข�งบน ยอมจะใหผลไดทจำ�กด 3.6.2 ขอควรระวงบ�งประก�รจ�กก�รปฏรปก�รศกษ�1) กรณเขตพนทก�รศกษ� ซงเปนก�รถ�ยโอนอำ�น�จจ�กสวนกล�งลงสเขตพนท เปนก�รลดขนตอนใน

ก�รบรห�ร เขตพนทเหล�นจะบรห�รก�รศกษ�ขนพนฐ�นและตำ�กว�ปรญญ�ตร และรวมถงง�นด�นศ�สน�และ วฒนธรรม และมก�รเสนอใหมเขตพนททงสน 295 แหง ก�รมองแบบเลงผลเลศ เชนเหนว�ก�รแบงเขตพนทต�ม

นจะเปนก�รกระจ�ยคว�มเจรญไปทวประเทศ ทำ�ใหประช�ชนมสวนรวมในก�รบรห�รก�รศกษ�ม�กขน เกดคว�ม กระตอรอรนในก�รพฒน� ก�รบรห�รง�นไมว�จะเปนก�รแตงตง ปนบำ�เหนจ ลงโทษ และเลกจ�งกจะกระทำ�ไดรวดเรว

และสร�งคว�มเสมอภ�คขน แตกมขอควรระวงหล�ยประก�รไดแกก�รแบงซอยแยกยอยเกอบ 300 แหง อ�จทำ�ให แตละสวนข�ดกำ�ลงและออนแอ ไมอ�จพงตนเองหรอพฒน�ไดอย�งทค�ด นอกจ�กน คงตองมคว�มขดแยงท�งผล

ประโยชนระหว�งก�รบรห�รง�นแบบเก�กบแบบใหม มผลใหเสยง�นและเกดคว�มล�ช� และทสำ�คญกว�นนอ�จเกด ก�รแขงขนเพอดำ�รงตำ�แหนงคณะกรรมก�ร ซงค�ดหม�ยว�กลมอทธพลทองถนต�งๆ ทงท�งเศรษฐกจ สงคม กลม

นกก�รเมองทองถน กลมข�ร�ชก�ร ไปจนถงพรรคก�รเมองระดบช�ตอ�จเข�รวมสนบสนนบคคลหรอกลมบคคลท ต�งกนไป จนทำ�ใหก�รแขงขนนนเปนไปอย�งดเดอดเกนทควรจะเปนจนกระทงกอก�รบ�ดหม�งไมยอมรบกนไป ก�ร

บรห�รง�นในเขตอ�จเตมไปดวยคว�มยงย�ก มก�รรองเรยนสสวนกล�งอย�งไมมทสนสด ทงเปดท�งใหแกก�ร ประพฤตมชอบ และก�รเลนพวกไดง�ย เนองจ�กมอำ�น�จสง มก�รเสนอคว�มเหนทต�งออกไป เชนบ�งใหม 76 เขตต�มจงหวด บ�งใหม200 เขต เปนตน

2) กรณก�รโอนอำ�น�จก�รจดก�รศกษ�ใหแกองคก�รปกครองสวนทองถน ต�ม พ.ร.บ.กำ�หนดแผน และขนตอนก�รกระจ�ยอำ�น�จใหแกองคกรสวนทองถน พ.ศ. 2542 เชนองคก�รบรห�รสวนตำ�บล (อบต.) ซง

ถกคดค�นม�กทงจ�กนกวช�ก�รและครทจะตองย�ยสงกด ท�งนกวช�ก�รจำ�นวนหนงมคว�มเหนว� อบต.เปนหนวย ปกครองทองถนทเกดจ�กก�รจดตงของกระทรวงมห�ดไทย โดยมงหวงใหเปนหนวยง�นเพอก�รพฒน�เศรษฐกจ

สงคมและวฒนธรรม อนจะนำ�ไปสก�รสร�งชมชนเขมแขง จดใหมก�รเลอกตงพรอมกนทเดยวโดยชมชนไมพรอม บ�งท�นเหนว� อบต. นนเกดผดท เนองจ�กไมไดเกดในชมชน แตเปนผลผลตของกระทรวงมห�ดไทย สงทมงหวงไว

นนดจะยงห�งไกลทจะบรรล เนองจ�กในก�รเลอกตงมก�รซอสทธข�ยเสยง มกลมอทธพลทองถน กลมข�ร�ชก�ร กลมนกก�รเมองทองถน และกลมก�รเมองระดบช�ตม�เข�รวม สร�งเครอข�ยของอำ�น�จและผลประโยชนในระดบ

บน โดยไมลงไปถงประช�ชนร�กหญ� ปร�กฏมข�วคว�มขดแยงในก�รบรห�รถงขนสงห�รกน หรอข�วก�รแสวงห� ผลประโยชนสวนตวในหมคณะกรรมก�ร อบต. ซงมทงหมด 6,397 แหง และเกอบทงหมดคอ 5,788 แหงม

ขน�ดเลก ร�ยไดไมเกนปละ 3 ล�นบ�ท ในสภ�วะดงกล�ว จงย�กทจะใหอบต.ทกแหงมคว�มพรอมทจะรบโอนก�ร จดก�รศกษ�ไปทำ�อย�งมประสทธภ�พ นกวช�ก�รบ�งคนตงคำ�ถ�มว�จำ�เปนจะตองกระจ�ยก�รศกษ�ไปยงอบต.หรอ

ไม หรอควรจะกระจ�ยไปใหหนวยง�นท�งก�รศกษ�ทมลกษณะชมชนแทน3) ภ�ระท�งก�รเงน วกฤตเศรษฐกจ กอคว�มเสยห�ยอย�งสงนบเปนล�นล�นบ�ท ทำ�ใหประเทศไทยม

ฐ�นะย�กจนลงม�ก คว�มส�ม�รถในก�รแขงขนทงท�งก�รค� และก�รดงดดเงนลงทนจ�กต�งประเทศลดตำ�ลง หน ส�ธ�รณะเพมขนเปนกว� 2 ล�นล�นบ�ท เงนคงคลงตำ� หนทไมกอร�ยไดสง สถ�บนก�รเงนไมปลอยกต�มปกต

ขณะเดยวกนเศรษฐกจโลกตงแตปล�ยป 2543 เรมเข�สภ�วะชะลอตว ซงจะสงผลกระทบอย�งสงตอเศรษฐกจ ของประเทศทตองพงพ�ก�รสงออกม�กอย�งไทย รฐธรรมนญฉบบปจจบนร�งขนในตอนปล�ยของเศรษฐกจฟอง

46

สบ ดงนน จงยงมทศนะมองโลกด�นดสง มคว�มเชอมนในก�รค�เสรและระบบตล�ดหรอแนวคดลทธเสรนยมใหม ม บรรย�ก�ศคว�มหวงทจะใหประเทศไทยเปนศนยกล�งก�รเงนของภมภ�ค เปนศนยอ�ห�รของโลก คดถงทนมนษย

ก�รสร�งคว�มส�ม�รถในก�รแขงขน จนบรรจไปว�ใหมก�รศกษ�ขนพนฐ�น 12 ปแบบใหเปล� พ.ร.บ.ก�รศกษ� แหงช�ต พ.ศ.2542 จดร�งขนต�มแนวท�งและแรงบนด�ลใจจ�กรฐธรรมนญฉบบน กำ�หนดก�รศกษ�ภ�ค บงคบไว 9 ป และเตรยมขย�ยเปน 12 ปซงตองใชเงนมห�ศ�ล จนเกดแนวคดทจะข�ยพนธบตรเพอก�รศกษ� มลค�ร�ว 1 แสนล�นบ�ท ซงกดไมไดรบก�รตอบสนองนก เนองจ�กภ�ระหนสนของประเทศสงม�ก ค�ดหม�ยว�

แรงกดดนจ�กภ�ระท�งก�รเงนคงจะทำ�ใหเกดก�รเปลยนแปลงก�รปฏรปท�งก�รศกษ�ไมม�กกนอย หรอตองปรบ เปลยนวธใชเงนงบประม�ณ เชนลดงบทใหแกก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�ม�ใหแกก�รศกษ�ขนพนฐ�นม�กขน เปนตน

โดยปกตวกฤตใหญท�งเศรษฐกจจะกอผลกระทบทสำ�คญไดแก ทำ�ใหชองว�งท�งเศรษฐกจขย�ยตวออกไป อก คณภ�พของก�รศกษ�มแนวโนมลดลง และชองว�งท�งก�รศกษ�เพมขน

ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนจงเปนก�รทวนกระแส ดงนนจงยอมประสบคว�มย�กลำ�บ�กกว�ครงเศรษฐกจยงดม�ก

4) ปญห�พนฐ�นก�รศกษ�เดม ก�รปฏรปหรอก�รยกระดบคณภ�พนนไมใชยกขนลอยๆ แตจำ�ตองยกขน จ�กพนฐ�นเดม ถ�ห�กพนฐ�นเดมตำ� ก�รยกระดบสคณภ�พทสงม�กเกนไป ยอมตองก�รทรพย�กรและกำ�ลงสงต�ม

ไปดวย ซงจะเปนภ�ระทหนกม�ก ทำ�ใหเกดอ�ก�รเหนอยล�และทอใจไดเมอคว�มมงหวงทจะไปถงนนยงคงห�งไกล บรรย�ก�ศของก�รปฏรปก�รศกษ�ครงน มลกษณะเลงผลเลศสง กอใหเกดคว�มค�ดหวงกนว�จะสำ�เรจโดยง�ย แต

คว�มจรงไมเปนเชนนน เพร�ะเมอเปรยบเทยบคณภ�พก�รศกษ�กบประเทศกำ�ลงพฒน�ทเปนคแขงกนในบ�งด�น เชนประเทศม�เลเซยนน ในหล�ยด�นของเร�กดอยกว� โดยเฉพ�ะปญห�คณภ�พคร สออปกรณก�รศกษ�และ

หนงสอ ตนเหตของปญห�คณภ�พก�รศกษ�ของไทย สวนหนงสบเนองจ�กเหตก�รณ 6 ตล�คม 2519 โดย

หลงจ�กเหตก�รณครงน หลกสตรก�รเรยนก�รสอนมลกษณะอนรกษนยมจด เชน กดกนไมใหเดกนกเรยนจดทำ� กจกรรมสร�งสรรค เพร�ะเกรงว�เดกจะหนไปสนใจก�รเมองและกจกรรมท�งสงคม นำ�พ�ใหนกเรยนหนม�ตดในก�ร

บรโภค คว�มฟมเฟอย กจกรรมสนกบนเทง ทห�งจ�กคว�มรคว�มเข�ใจเรองท�งเศรษฐกจ สงคม และก�รเมอง เกด ก�รปลอยปละละเลยไมพฒน�คณภ�พครเท�ทควร จนอ�จกล�วไดว�เกดยคมดชวคร�วท�งก�รศกษ�กนเวล�น�นร�ว

15 ป เพงเรมตนตวใหมเมอร�ว พ.ศ.2525 ทมคว�มสำ�นกท�งด�นสงแวดลอม และก�รเรยกรองใหมก�ร ปฏรปก�รศกษ�ขน

อนง ก�รทมนกเรยนจำ�นวนม�กเข�รวมเหตก�รณ 14 ตล�คม 2516 แสดงว�ก�รสอนแบบถ�ยทอด คว�มรถอหลกสตรและครเปนศนยกล�ง กส�ม�รถสร�งนกเรยนทมคว�มคดสร�งสรรคและจตสำ�นกท�งสงคม นน

คอ คดเปน ทำ�เปน แกปญห�ไดส�เหตของปญห�คณภ�พก�รศกษ�ของไทยอกประก�รหนง ยงเนองจ�กสงแวดลอมก�รเรยนรทไมสดนก

ข�ด คว�มอดมสมบรณ คว�มมนคง และสขภ�วะ นอกจ�กนก�รแพรระบ�ดของย�เสพตด โสเภณเดก และเอชไอว/ เอดส ยงทำ�ใหสงแวดลอมนเสอมโทรมลงไปอก

5) ยทธศ�สตรก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�ง (Constructivism) ซงเปนก�รเสยง ท�งก�รศกษ�สง เพร�ะในท�งก�รศกษ�นน ระบบก�รเรยนก�รสอนแตละอย�ง กมจดออนจดแขงทต�งกน และใชได ผลดในระยะเวล� ส�ข�วช� บคคล สถ�นท และวฒนธรรมทต�งกน ไมส�ม�รถพดไดอย�งเดดข�ดว�ระบบก�รสอน

แบบหนงดกว�อกแบบหนง นอกจ�กน จ�กก�รตดต�มผลก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�ง ทำ�ใหเกดก�รตงขอ สงเกตว�ก�รสอนแบบนอ�จมผลกระทบทไมพงประสงคหล�ยประก�รไดแก

1) ก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�งดจะไดผลดกว� เมอใชกบเดกชนชนกล�งหรอในประเทศรำ�รวย เนองจ�กตองก�รสงแวดลอมก�รเรยนรทอดมสมบรณ ปลอดภย และมสขภ�พด

2) เดกทเปนผลไดจ�กก�รศกษ�แบบนอ�จมบคลกทยดถอตนเองเปนศนยกล�ง หรอเอ�แตใจตว สม�ธ สน (เชนเนองจ�กข�ดก�รฝกฝนและทองจำ�) ไมคอยอดทนตอคำ�วจ�รณหรอคว�มผดพล�ด ผดหวง เนองจ�กคร

คอยกระตนโดยใหกำ�ลงใจ กระทงอ�จมปญห�ท�งด�นจรยธรรมเนองจ�กไมอ�จขดเสนแบงระหว�งคว�มผดคว�มถก ได

3) อ�จทำ�ใหชองว�งคว�มสมฤทธผลท�งก�รศกษ�ของนกเรยนขย�ยออก ก�รใชระบบก�รสอนแบบถอเดกเปนศนยกล�งจงจำ�ตองระวงแกไขผลข�งเคยงเหล�นดวย

3.7 จะทำ�อย�งไรด3.7.1 สำ�รวจคว�มพรอม ตรวจสอบทกย�งก�วใหเข�กบสถ�นก�รณทเปนจรง

47

ก�รปฏรปก�รศกษ�ครงนมคว�มย�กลำ�บ�กทงในด�นภ�ระก�รยกระดบ ก�รเงน และสถ�นก�รณทอ�จพลก ผนไปในท�งร�ย จงควรดำ�เนนไปดวยคว�มรอบคอบ ยดหยน ตรวจสอบทกย�งก�วใหเข�กบสถ�นก�รณทเปนจรง

โดยก�รคำ�นงถงคว�มพรอมและระมดระวงไมใหเกดผลไดทไมพงประสงค กล�วอย�งสนกคอ ควรเปนก�รปฏรปต�ม คว�มพรอม ซงกอนอน ไดแก คว�มพรอมของครและบคล�กรท�งก�รศกษ� คว�มพรอมของชมชนและพอแมผ

ปกครอง คว�มพรอมท�งก�รวจยท�งก�รศกษ� ตลอดจนคว�มพรอมในก�รประเมนผลและกำ�หนดม�ตรฐ�นซงจะ ตองมคว�มเขมแขงในระดบหนง นอกจ�กนนกเปนคว�มพรอมท�งเศรษฐกจและท�งก�รเมอง

สำ�หรบเทคโนโลยข�วส�รและก�รสอส�รนนกเชนเดยวกบเทคโนโลยอนทมคว�มจำ�กดในตวของมนเอง ซง แสดงไดเหนในท�งเศรษฐกจทเรยกว�เศรษฐกจใหมแลว จงน�จะใชไดผลจำ�กดม�กขนในท�งก�รศกษ� ไมควรทตง

คว�มหวงในเทคโนโลยนสงเกนไป และใชเทคโนโลยนเปนสวนเสรมม�กกว�เปนแกนกล�ง อนง ก�รเปดเสรท�งก�รศกษ�กควรทำ�เมอมคว�มพรอมภ�ยใน

3.7.2 กำ�หนดจดมงหม�ยของก�รปฏรปก�รศกษ�ใหเข�ใจและปฏบตไดง�ย ควรกำ�หนดจดมงหม�ยของก�รปฏรปก�รศกษ� ใหเข�ใจและปฏบตไดง�ยสำ�หรบทงบคล�กรท�งก�รศกษ�

“ ผเกยวของ และส�ธ�รณชน ดจ�กประวตก�รปฏรปก�รศกษ� อ�จกำ�หนดว�เปนก�รศกษ�เพอ ช�ตมนคง ชมชนเขม” แขง สวนทเหลอไดแกคว�มส�ม�รถในก�รแขงขน หรอบคคลทเกง ด มคว�มสข เปนเรองทต�มม�ในตวของมนเอง

3.7.3 ก�รเรยนก�รสอนยดเดก วฒนธรรมและอดมก�รณชมชนเปนศนยกล�ง ก�รเรยนก�รสอนทยดเดกเปนศนยกล�ง ควรขย�ยไปเปน ก�รเรยนก�รสอนทยดเดก วฒนธรรมและ

อดมก�รณชมชนเปนศนยกล�ง เพอใหเดกไมเพยงมคว�มคดสร�งสรรค ห�กยงมร�กฐ�นท�งวฒนธรรม เปนผส�ม�รถสร�งวฒนธรรมใหมทไมจำ�เปนตองเดนต�มวฒธรรมบรโภคนยม

3.7.4 ยงไมควรเรงขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นไปเปน12 ป ในสถ�นก�รณปจจบน ควรตงจดมงหวงจดทำ�ก�รศกษ�ขนพนฐ�นและขนบงคบ 9 ปใหสำ�เรจผล ซงเปน ม�ตรฐ�นเดยวกบประเทศญปน ไมควรเรงใหขย�ยไปเปน12 ป

3.7.5 ควรใหคว�มสำ�คญม�กขนแกก�รศกษ�กอนประถมศกษ� และนอกโรงเรยน จ�กผลก�รวจยจำ�นวนม�กยนยนว�ก�รศกษ�กอนประถมเปนชวงพฒน�ก�รทสำ�คญของเดก และก�รศกษ�

นอกโรงเรยน ซงส�ม�รถจดไดในร�ค�ทถกกว� และสนองแนวคดก�รศกษ�ตลอดชวต

3.7.6 ควรทำ�ก�รวจยเกยวกบก�รศกษ�ของสงฆและบทบ�ทของสงฆในก�รศกษ�ของไทยทงนเพอทจะไดนำ�บคล�กรท�งคว�มคดและทนท�งวฒนธรรมม�ใชในก�รปฏรปก�รศกษ�อย�งเตมท

เรองของก�รศกษ�นนเปนเรองทมร�ยละเอยดม�ก ตองก�รทงคว�มร ทกษะ ทศนคตทด ค�นยมทเหม�ะสม นนคอตองมคว�มรก คว�มทะนถนอม คว�มอดทนเพยรพย�ย�มจงจะสร�งระบบก�รศกษ�ทดง�ม ประสบคว�ม

สำ�เรจได ม.ล. ปน ม�ล�กล นกก�รศกษ�สำ�คญของไทยกล�วไวว�

“กลวยไมมดอกช� ฉนใดก�รศกษ�เปนไป เชนนนแตดอกออกคร�วไร ง�มเดนง�นสงสอนปลกปน ”เสรจแลว แสนง�ม

48

4. บทสงท�ย:ก�รศกษ�ในกระบวนก�รสร�งวฒนธรรมใหม โลกปจจบนมวฒนธรรมหล�ยหล�กดำ�รงอยรวมและตอสสงผลกระทบและอทธพลตอกนอย�งซบซอน ขบ

เคลอนใหเกดก�รเปลยนแปลงท�งวฒนธรรม ก�รเรยนร ค�นยม และทศนคตในหมประช�ชนอย�งกว�งขว�ง ก�รก ระทบหรอก�รขดแยงท�งวฒนธรรมนน กล�วกนว�จะเปนลกษณะเดนประก�รหนงของศตวรรษท 21 ซงส�ม�รถ

ขนสงสอส�รกนไดอย�งรวดเรว กล�วไดว�ในวฒนธรรมอนหล�ยหล�กนน มวฒนธรรมหนงเปนกระแสหลกไดแกวฒนธรรมบรโภคนยม

วฒนธรรมนตงอยบนระบบทนนยมเสร แนวคดเสรนยมใหม กระบวนโลก�ภวตน และเศรษฐกจคว�มร วฒนธรรมน เนนหนกในเรองก�รบรโภค ก�รแสวงห�คว�มสข กำ�ไร และอำ�น�จ ก�รจดก�รศกษ�ต�มแนวนมแนวโนมทจะเนนคว�ม

เปนเลศ คว�มส�ม�รถในก�รแขงขน ทสำ�คญกคอเพมผลตภ�พ (Productivity) ซงยงจะตองเสรมก�ร บรโภคใหม�กขนอก ขณะเดยวกนกเพมกำ�ไร เพมอำ�น�จในก�รควบคมผกข�ดท�งตล�ด ก�รเพมผลตภ�พใน

เศรษฐกจปจจบนท�งหนงกคอก�รสร�งคนง�นคว�มร ทมคว�มคดสร�งสรรค ในอกท�งหนงนำ�โรงเรยนกบโรงง�น หรอสำ�นกง�นใหม�ใกลชดกน เพอสร�งคนใหตรงกบคว�มตองก�ร ไมตองเสยเวล�ไปฝกฝนเพมเตม

ผลกระทบจ�กก�รจดก�รศกษ�แบบวฒนธรรมบรโภคนยมมสวนเสรมชองว�งท�งสงคม เกดคว�มสมพนธ ทไมเท�เทยมกนในโลก โดยมศนยกล�งเปนผควบคมช�ยขอบ อย�งไรกต�ม เนองจ�กก�รจดก�รแบบนเปนกระแส

หลก จงมเหตผลขออ�งทงท�งเศรษฐกจและจรยธรรมเปนเครองสนบสนน เชนก�รแขงขนทำ�ใหเกดคว�มก�วหน� ก�รเพมคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนจะชวยลดทอนคว�มย�กจน ก�รบรโภคและก�รเตบโตเปนสงทด กำ�ไรและอำ�น�จ

เปนสงชอบธรรม ก�รดำ�รงอยเปนด�นหลกของวฒนธรรมบรโภคนยมนสงถงขนทำ�ใหก�รจดก�รศกษ�ต�ม วฒนธรรมอน เปนสงทย�กม�ก แมกระทงในก�รคดขน

อย�งไรกต�ม ในระยะหลงน จำ�นวนผคนทรสกว�ถกกดดนบบคนจ�กวฒนธรรมบรโภคนยมเพมม�กขน จง ไดสร�งวฒนธรรมหล�กหล�ยของตนขนม� กล�วกนว�ในสหรฐมผคนเหล�นอยจำ�นวนไมนอย มผประเมนว�สงถง

ร�ว 50 ล�นคน แตว�มลกษณะกระจดกระจ�ย ไมเปนข�ว และอ�จขดแยงกนเอง แนวคดทตองก�รเปนอสระจ�กวฒนธรรมผบรโภคนขอเรยกรวมกนไปว�วฒนธรรมใหม ซงไมไดหม�ยถงว�เปนสงทคดใหม แนวคดจำ�นวนไมนอย

เสนอขนม�น�นแลว เชนคตท�งศ�สน�ต�งๆ ในทนจะขอยกตวอย�งแนวคดในก�รจดก�รศกษ�ในกรอบวฒนธรรมใหมบ�งกลม

1) โลกหลงยคบรรษท ชวตหลงระบบทนนยม เปนแนวคดท�งด�นก�รบรห�รจดก�รเศรษฐกจ ตอต�นบรรษทข�มช�ต เสนอสงคมหลงทนนยม เชน เดวด

“คอรเทน ช�วอเมรกนผเขยนหนงสอ โลกหลงยคบรรษท: ” ชวตหลงระบบทนนยม (The Past-Corporate World: Life After Capitalism) คอรเทนเหนว�เศรษฐกจตองเหนว�ชวต

เปนสงสำ�คญ ไมใชกำ�ไร และเหนว�จะตองเปลยนสงคมทนนยมสประช�สงคม ซงหม�ยถงว�จะตองจดก�รศกษ�และ ระเบยบสงคมทสำ�คญดงตอไปนคอ

1) ก�รมอำ�น�จในก�รจดระเบยบตนเอง และก�รรวมมอกน2) ก�รเนนทองถน ซงมขอบเขตก�รบรห�รจดก�รทแนนอน3) ก�รประหยดและก�รแบงปน4) คว�มหล�กหล�ยและก�รสร�งสรรค แตไมใชเพอก�รจดสทธบตร แตเพอก�รแบงปนคว�มรอย�งเสร

2) กลมแนวคดท�งด�นนเวศวทย� กลมนเสนอก�รศกษ�ทถอสงแวดลอมเปนสำ�คญ ซงมสถ�บนชเมเกอรเปนผออกหน�สำ�คญร�ยหนง เดวด

ออร ไดกล�วเสนอในป�ฐกถ�ว� เพอใหคนอ�นออกเขยนไดท�งสงแวดลอมจะตองจดก�รศกษ�ดงตอไปนก) กำ�หนดม�ตรฐ�นท�งสงแวดลอมของคว�มจรง ซงบ�งครงเปนสงทวดไมไดเหมอนกบร�ค�สนค�หรอ อตร�กำ�ไร แตเกยวของกบคว�มรสกและก�รรขนเอง ดงนน “ ” จงตองถอว�คว�มจรงนน วด ไดดวยคณภ�พ อย�ง

เชนก�รชนชมในคว�มง�ม คว�มซอ คว�มเปนเพอน อ�รมณซง ก�รทำ�ท�น และคว�มรกข) ท�ท�ยเนอห�หลกสตรแฝงเรนทสอนว� ก�รทมนษยเข�ควบคมธรรมช�ตเปนของด ก�รเตบโตท�ง

เศรษฐกจเปนสงธรรมช�ต คว�มรทงปวงไมว�จะกอผลแตกต�งกนอย�งไรกถอว�มค�เหมอนกน และก�รเพมพนท�ง วตถเปนสทธของเร� โดยหนไปเนนศลปะก�รออกแบบท�งนเวศวทย� เชนก�รออกแบบเมอง บ�น รถ และเทคโนโลย

ทสอดคลองกบชวภ�คค) จะตองชใหเหนว�หลกสตรในปจจบนสอนเดกโดยเนนแตเรองปจเจกชนนยมและสทธ แตไมไดสอนเรอง

คว�มเปนพลเมองและคว�มรบผดชอบ และทสำ�คญกคอลมเหลวในก�รสอนว� เร�เปนพลเมองในชมชนชวต (Biotic Community) ก�รสอนอย�งเชนลทธรกช�ตจงไมไดนกถงสงแวดลอมอะไรเลยซงคว�มจรงนน

49

ก�รใชทรพย�กรธรรมช�ตอย�งท�รณ ก�รทำ�ล�ยดนและคว�มหล�กหล�ยท�งชวภ�พ ก�รเอ�สวนแบงเกนกว�ทควร จะไดควรจะตองถอว�เปนก�รกระทำ�ทไมรกช�ต

ง) จะตองตงขอสงสยในขอสมมตฐ�นว�อน�คตของมนษยจะมคว�มเจรญท�งเทคโนโลยอย�งตอเนอง และถอว�เปนของด ศรทธ�ในเทคโนโลยทำ�นองนไดแทรกซมเข�ไปในหลกสตรก�รเรยนก�รสอนม�กขนทกท เชนใน

ปจจบนกำ�หนดใหก�รอ�นออกเขยนไดท�งคอมพวเตอร (Computer Literacy) เปนจดมงหม�ยของ ช�ต (สหรฐ) ก�รเนนเทคโนโลยม�กเกนไปทำ�ใหจนตน�ก�รของเร�ถกครอบงำ�ดวยคว�มเปนไปไดท�งเทคโนโลย

เชนคอมพวเตอรทมกำ�ลงสงขน พนธวศวกรรม และน�โนเทคโนโลย ขณะทสงทเร�ตองก�รคอจนตน�ก�รท�งสง แวดลอม เพอสร�งชมชนทสงบ ง�นทำ�ทด คว�มสมพนธทซอตรง ครอบครวทมนคง และวถท�งทจะเอ�ชนะก�ร

ถอตวเองเปนศนยกล�งจ) ตองท�ท�ยก�รทำ�ใหสถ�บนก�รศกษ�ใหกล�ยเปนเชงพ�ณชย ซงมผบรห�รบรรษทใหญไดประก�ศว�ใน

อก 20 ปข�งหน�โรงเรยนและวทย�ลยจำ�นวนม�กจะตองเลกกจก�ร เปดท�งใหแกสถ�นศกษ�ทดำ�เนนก�รเพอห�กำ�ไรโดยบรรษททเข�ม�ทำ�ธรกจด�นน

3) กลมแนวคดก�รศกษ�แบบองครวม ภมปญญ�ตะวนออก แนวคดนพย�ย�มรวมเอ�แนวคดด�นต�งๆ ทงจ�กนเวศวทย� กระบวนก�รศกยภ�พมนษย ทฤษฎระบบ

และคำ�สอนท�งจตวญญ�ณม�ประสมประส�นเพอใหผเรยนมก�รพฒน�อย�งเตมท มประสบก�รณทน�ชนชมทงท�ง ด�นชวต วฒนธรรม จรยธรรม และท�งจตวญญ�ณ กระบวนก�รนไดเรมในตะวนตกตงแตปล�ยทศวรรษ 1970

“ ” ตอม�มนกก�รศกษ�ญปนใหคว�มสนใจ และพย�ย�มศกษ�ปรชญ�องครวมทเปน ตะวนออก เชน ภมปญญ�ตะวน “ ”ออกในก�รจดก�รศกษ� ตวอย�งไดแกโยชฮ�ร น�ก�ค�ว� เสนอในหนงสอชอ ก�รศกษ�เพอคว�มเปนผตน

(Education For Awakening: An Eastern Approach to Holistic Education) น�ก�ค�ว�เหนว�พทธศ�สน�ในญปนกบภมปญญ�ตะวนออกซงรวมทงคำ�สอนของขงจอ เสนอ

ก�รศกษ�แบบองครวมทลกซงกว�ตะวนตก โดยชว�ในตะวนออกนนสอนว�คว�มจรงม 5 มตดวยกน ไดแก คว�ม จรงท�งวตถวสย ท�งสงคม ท�งจกรว�ล (Cosmic) คว�มจรงอนไมมทสนสด (Infinite) และคว�มจรงท

เปนส�กลดำ�รงอยทวไป ใชไดกบทกสงและไมเลอกก�ล (Universal) ขณะทหลกสตรก�รสอนแบบตะวนตกท ปฏบตทวไป เนนแตคว�มจรง 2 มตแรก สวนก�รศกษ�แบบองครวมของตะวนตกเพมขนอก 1 มต แตไมได

ครอบคลมถงอก 2 มตหลง เนองจ�กไมมประเพณเรองก�รทำ�สม�ธและก�รภ�วน� ซงจะทำ�ใหส�ม�รถเข�ถงคว�มร ในมตอนกว�งไกลและเปนส�กลได น�ก�ค�ว�เหนว�ถ�ห�กรวมเอ�ภมปญญ�ตะวนตกซงเกงในคว�มร 2-3 มตแรก

ม�รวมกบภมปญญ�ตะวนออกซงมทกษะในคว�มรมตหลงสง กจะส�ม�รถสร�งหลกสตรทจะทำ�ใหนกเรยนส�ม�รถพฒน�ตนอย�งสงสดได

4) ท�งส�ยกล�งแหงก�รศกษ� ในประเทศไทยมผนำ�คำ�สอนท�งพทธศ�สน�ม�เพอเปนแนวคดในก�รจดก�รศกษ�จำ�นวนม�ก ทน�สนใจ

“ ” ไดแกขอเสนอของท�น ประยทธ ปยตโต ในหนงสอชอ เพออน�คตของก�รศกษ�ไทย (พ.ศ.2536) ซงเรมตน โดยเสนอใหก�รศกษ�เปนแบบองครวมและก�วใหพนจ�กยคอตส�หกรรม โดยประส�นระบบบรณ�ก�รเข�กบ

พฒน�ก�ร สร�งท�งส�ยกล�งของก�รศกษ�ไทยขน เพอพฒน�บคคลใหมคณธรรมและจรยธรรม ใหก�รศกษ�มสวน สำ�คญในก�รพฒน� โดยเฉพ�ะทำ�ใหชมชนพฒน� และสร�งจตสำ�นกรวมกนของช�ตขนม�

ก�รศกษ�ในวฒนธรรมใหมดงกล�วมขอทตรงกนไดแกก�รเนนคว�มเปนเอกภ�พระหว�งมนษยกบ ธรรมช�ต บคคลกบชมชน ใหคว�มสำ�คญแกศลธรรม จรยธรรม และเรองท�งจตวญญ�ณ เพอใหผเรยนส�ม�รถ

พฒน�ตนเองไดสงสด โดยก�วใหพนจ�กยคอตส�หกรรมหรอสงคมทนนยม

โลกปจจบนอยในชวงก�รเปลยนแปลง กระแสก�รปฏรปก�รศกษ�กำ�ลงเกดขนทวไป เร�จะโลดแลนตอไป ข�งหน�กบคว�มก�วหน�ท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยทไดกระทำ�ม�กว�สองรอยป หรอจะสร�งจนตน�ก�รใหมท

หวนคนสสงพนฐ�นและคว�มเปนมนษย หรอจะประส�นสองกระแสนเข�ดวยกน คำ�ตอบไมใชง�ย เชนเดยวกบก�ร

ปฏรปก�รศกษ�ซงยอมไมใชง�นง�ย มคว�มคดและก�รปฏบตทแตกต�งกนไปม�กม�ยต�มอำ�น�จท�งเศรษฐกจ- ก�รเมอง มสถ�นก�รณทพลกผนเกดขนในท�มกล�ง ซงทำ�ใหก�รปฏรปก�รศกษ�เปนกระบวนทไมจบสน ทำ�นอง

เดยวกบก�รศกษ�ตลอดชวต ก�รศกษ�เปนกระบวนก�รสร�งคนเพอเข�สสงคม ซงตองก�รคว�มละเอยดออนและ เวล�ทน�นพอสมควร แตว�ในอกด�นหนงก�รศกษ�กเปนกระบวนก�รสร�งคนเพอใหเข�ใจคว�มเปนจรง ไมแปลก

แยกกบคว�มเปนจรงในสงคมและของโลกดวย

50

ก�รศกษ�ทเปนเครองมอของระบบเศรษฐกจ-ก�รเมองหนงจะส�ม�รถกล�ยเปนเครองมอในก�รสร�งสงคมใหมไดหรอไม?

51

ภ�คผนวกคว�มเปนม�เกยวกบก�รศกษ�ของประเทศไทย

---------------คว�มเคลอนไหวด�นก�รศกษ�ไทยในยคเรมแรก-พ.ศ. 2535

วน/เวล�/ยคสมย เหตก�รณ/คว�มเคลอนไหวสมยสโขทย -พ.ศ.1826 พอขนร�มคำ�แหงมห�ร�ช ประดษฐตวอกษรไทย เปนตวอกษรไทยทเก�แกทสดทใชใน

ประเทศไทย สถ�นศกษ�สมยสโขทยสำ�หรบเจ�น�ยและบตรข�ร�ชก�รทวไปคอวด (นอกจ�กวดแลวท เรยนอกแหงหนงในสมยน คอสำ�นกร�ชบณฑต ตวอย�งนกเรยนจ�กทนคอพระย�ลไทหรอพระมห�

ธรรมร�ช�)พ.ศ.1888 - พระมห�ธรรมร�ช�ท 1 (ลไท) พระร�ชนพนธวรรณกรรมเรองไตรภมพระรวง ซงนบเปน

วรรณคดเลมแรกของไทยทเขยนเปนเลมอย�งสมบรณ

สมยกรงศรอยธย� - พจ�รณ�จ�กวรรณกรรมเรองขนช�งขนแผน วดจะเปนสถ�นศกษ�สำ�คญในสมยกรงศรอยธย� ก�รสร�งวดทงของกษตรย เจ�น�ย ข�ร�ชก�ร ช�วบ�น จงเท�กบเปนก�รสนบสนนก�รศกษ� กอนรช

สมยสมเดจพระน�ร�ยณมห�ร�ช (พ.ศ.2198-2231) ไมมหลกฐ�นปร�กฏเกยวกบก�รตงโรงเรยนสอนหนงสอโดยตรง

สมยสมเดจพระน�ร�ยณมห�ร�ช (พ.ศ.2198-2231) - จ�กบนทกของล�ลแบร เอกอครร�ชทตฝรงเศส ไดเล� ถงก�รจดก�รศกษ�ในสมยนนว� เมอเลยงบตรเตบใหญได 7 หรอ 8 ขวบแลว ช�วสย�มจะนยมสง

บตรของตนไปอยวดกบพระภกษสงฆ ซงจะเปนผสอนอ�น เขยน และนบจำ�นวนเลขเปนสำ�คญ

- ปร�กฏชอโรงเรยนของบ�ทหลวงทเข�ม�เผยแผศ�สน�ครสต เชน โรงเรยนศรอยธย� โรงเรยนมห� พร�หมณ วทย�ลยคอนสแตนตน โรงเรยนส�มเณร และวทย�ลยแหงช�ต นอกจ�กน ยงทรงสง

นกเรยนไปเรยนทฝรงเศส ถง 3 ครงดวยกนคอ พ.ศ.2227 พ.ศ.2228 และ พ.ศ.2231 แตไมปร�กฏหลกฐ�นว�กลมบคคลทถกสงไปเรยนเหล�นไดกลบม�ปรบปรงประเทศอย�งไรบ�ง

- จ�กขอสนนษฐ�นของสมเดจฯกรมพระย�ดำ�รงร�ช�นภ�พ ระบว�พระโหร�ธบดกวทมชอเสยงในร�ช ” ” สำ�นกสมเดจพระน�ร�ยณมห�ร�ช เขยนเรอง จนด�มณ ซงจดเปนแบบเรยนเลมแรกของไทย ใช

เปนแบบเรยนม�จนถงสมยรชก�ลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร

พ.ศ. 2275 - ปร�กฏหนงสอจนด�มณอกเลมหนงทระบปทแตงไวชดเจนคอ พ.ศ.2275 ตรงกบสมย พระเจ�อยหวบรมโกศ เปนฉบบทน�ยขจร สขพ�นช นกประวตศ�สตร พบท Royal Asiatic

Society กรงลอนดอนประเทศองกฤษสมยกรงธนบร (พ.ศ.2310-2325) - ก�รศกษ�ไมไดรบคว�มสนใจเท�ทควร เพร�ะตองฟ นฟบ�นเมองและ

เผชญก�รศกสงคร�มทมอยตลอด สวนระดบข�ร�ชก�รเจ�น�ยแลวก�รศกษ�ยงเปนสงจำ�เปน จะเหน ไดว�รชก�ลท 1 เมอครงทรบร�ชก�รเปนข�ร�ชก�รชนผนอยทรงนำ�บตรช�ยซงตอม�คอรชก�ลท 2

ไปฝ�กเรยนอกษรในสำ�นกพระวนรตน (ทองอย) วดบ�งหว�ใหญ ยคตนรตนโกสนทร -พ.ศ.2325 ในสมยรชก�ลท 1 ยงคงตองเผชญศกสงคร�มกบพม�หล�ยครง ก�รศกษ�ใน

วดคงทำ�ไมไดเท�ทควร แตปร�กฏหลกฐ�นว�โปรดฯใหรวบรวมคว�มเชอท�งพทธศ�สน� ผสมผส�น กบคว�มเชอดงเดม และอ�รยธรรมจ�กอนเดย เปนหนงสอชอ ไตรภมโลกวนจฉย ส�ระสำ�คญคอ

คว�มรเกยวกบธรรมช�ต คว�มเชอเกยวกบรฐและสงคม และก�รใชชวตของมนษย

- สมยรชก�ลท 2 และ รชก�ลท 3 บ�นเมองสงบม�กขน มก�รสร�งวดจำ�นวนม�กโดยเฉพ�ะในสมย รชก�ลท 3 เท�กบเปนก�รสนบสนนก�รศกษ�ในวดไปในตว สงฆร�ชป�ลเลอกวซจ�กฝรงเศสทเข�ม�

ในสมยนบนทกไวว�ภ�ยหลงหรอกอนหน�ก�รโกนจก บด�ม�รด�จะสงบตรของตนไปวดเพอใหเรยนอ�นและเขยน

พ.ศ.2371 - คณะมชชนน�รโปรเตสแตนตช�วอเมรกน เดนท�งเข�ม�เผยแผศ�สน�ครสตในกรงเทพฯ รวมทง วทย�ก�รต�งๆ ของตะวนตกดวย และไดรเรมก�รจดก�รศกษ�นอกวดสำ�หรบประช�ชนทวไปขน ซงใน

ระยะแรกๆ ผปกครองยงไมเหนคว�มสำ�คญเท�ใดนก

52

พ.ศ.2379- ในสมยรชก�ลท 3 มก�รนำ�แทนพมพเข�ม�ในร�ชอ�ณ�จกร ซงเปนปจจยสำ�คญประก�รหนงทจะเปน เครองสงเสรมก�รศกษ�ใหแพรหล�ยขน เพร�ะก�รศกษ�แตเดมตองใชวธก�รคดลอกตอๆ กนม� เสย

เวล� เสยแรงง�นและอ�จมขอผดพล�ด

- ในยคตนรตนโกสนทร มกระบวนก�รถ�ยทอดคว�มรอนเปนทงคว�มคด คว�มเชอ โดยสถ�บนท�ง สงคมภ�ยใตอดมก�รณสงคมพทธศ�สน�และค�นยมประเพณในสงคมในสมยนน มทงทเปนระบบก�ร

ศกษ�แบบอกขรวธและไมใชอกขรวธ

- สถ�บนท�งสงคมยคตนรตนโกสนทรไดแกสถ�บนกษตรย สถ�บนพทธศ�สน�และสถ�บนครอบครว โดย สรรพคว�มรทรวบรวมโดยสถ�บนกษตรย ไดรบก�รถ�ยทอดใหกลมคนระดบล�งดวยองคกร

พทธศ�สน� นนคอวด ทตงกระจดกระจ�ยเปนศนยกล�งของชมชนระดบหมบ�นต�งๆ ซงเปนแหลงเผยแพรคว�มรหรอแหลงใหก�รศกษ�ตงแตระดบพนฐ�นหรอครอบครวขนม�

- ลกษณะคว�มรหรอเนอห�ทถ�ยทอดในยคตนรตนโกสนทรแบงได 2 ประเภท ประเภทหนงเปนเรอง เกยวกบโลกสงคมและชวตมนษย อกประเภทหนงเปนคว�มรเกยวกบวธก�รผลต

- ก�รถ�ยทอดแบบไมใชอกขรวธ มวดโดยพระสงฆและครอบครวเปนองคกรททำ�หน�ทถ�ยทอด พระ สงฆใชก�รเทศนหลกธรรม เล�วรรณกรรมในพทธศ�สน� เชน สวดพระม�ลย เทศนมห�ช�ต เล�เรอง

ไตรภม เปนตน สวนครอบครวจะเปนก�รถ�ยทอดคว�มรเกยวกบอ�ชพ ก�รทำ�ม�ห�กน

-ก�รศกษ�แบบอกขรวธ เปนก�รศกษ�ในกลมมลน�ยผปกครอง ทตองเรยนรเกยวกบก�รบรห�ร ร�ชก�ร ศกษ�เกยวกบพงศ�วด�ร ปมโหร ใบบอก และวรรณกรรมร�ชสำ�นก แหลงทใหก�รศกษ�แบบ

นอยในวดและวงตงแตพระบรมมห�ร�ชวง วงเจ�น�ยพระบรมวงศ�นวงศ และบ�นของขนน�งชนสง สำ�หรบบรรด�เจ�น�ยและบตรผมตระกลนน ชนตนเรมเรยนตงแตอ�ย 3-7 ขวบ ก�รเรยนในชนตน

นเรยน ก ข นโม เปนก�รฝกหดอ�นเขยนสระพยญชนะแจกแมตวสะกด ไมมหนงสอเรยน ครตองสอน หนงสอดวยก�รคดลอกแมแบบตวอกษรใหนกเรยนทองจำ�ตวใหแมน และเรมหดเรยนตวเลขใชเวล�

เรยนจนอ�ย 8-9 ป กจะแยกก�รเรยนระหว�งเดกช�ยกบเดกหญง เดกช�ยเตรยมเรยนภ�ษ�มคธ และบ�ลเพอศกษ�คมภรท�งพทธศ�สน�

- จ�กททองจำ�ตวไดแลวกเรมใชแบบเรยนคอ ปฐม ก. ก� ซงเปนแบบเรยนว�ดวยก�รอ�น เขยน ก�ร แบงอกษรสงกล�ง ตำ� ก�รผนวรรณยกต เครองหม�ยวรรคตอนและก�รแบงตวอกษร หนงสอทหด

อ�นคกบปฐม ก. ก� คอ ปฐม ก. ก� หดอ�น ซงเปนแบบฝกหดอ�นใหคลองต�มแมตวสะกดต�งๆ 6 แม จ�กนนจะใชหนงสอเรยนปฐมม�ล� หรอ จนด�มณเลม 1 แตงขนในสมยรชก�ลท 3 โดยพระ

เทพโมล(พง) วดร�ชบรณะ อธบ�ยหลกก�รเรยนภ�ษ�ไทย ไวย�กรณบ�ล หลกก�รแปลบ�ล- ไทย เปน พนฐ�นของก�รเรยนพทธคมภร วธก�รแตงคำ�ประพนธต�งๆ รวมทงกลบท

- มก�รแตงจนด�มณเลม 2 ขน โดยกรมหลวงวงศ�ธร�ชสนท ซงอธบ�ยหลกเกณฑภ�ษ�ไทยต�มแบบจนด�มณเลม 1 แตทำ�ใหง�ยเข�ภ�ษ�ไทยทใชในสมยรตนโกสนทรจงปลยนรปศพทและหลกภ�ษ�

จ�กทใชในสมยอยธย� ในสมยรชก�ลท 4 ปร�กฏหนงสอเรยนอกเลมหนงคอ อกษรนต แตเปนแบบ เรยนทใชแตเฉพ�ะลกศษยของพระอมร�ภรกโต เจ�อ�ว�สวดบรมนว�ส

- เมอเรยนรกฎเกณฑภ�ษ�ไทยแลวตอไปคอก�รหดอ�นหนงสอวรรณกรรม คำ�ประพนธรอยกรองเพอ ใหเกดคว�มแตกฉ�นในด�นก�รอ�นและสตปญญ� เชน เสอโค อนรทธ สงขทอง (พระร�ชนพนธใน

รชก�ลท 2) พระย�ฉตทนต (เรองจ�กช�ดก) จนทรโครพ เพชรมงกฏ (เจ�พระย�พระคลง(หน) ดดแปลงจ�กนท�นเวต�ล ) ก�ก จนทรโครพ (นท�นพนบ�น) สวสดรกษ� (เรองทม�จ�ก

สมยอยธย� สนทรภนำ�ม�ดดแปลงแกไขเนอเรองเกยวกบหลกปฏบตทเปนมงคลแกตว) และปรมตถ (เรองเกยวกบหลกธรรมชนสง) เปนตน-ขณะทเรยนภ�ษ�ไทยกจะไดรบก�รเรยนเลขควบคกนไปโดยแบงก�รสอนออกเปนสองชวงเวล�สลบ

กบภ�ษ�ไทย เปนก�รฝกฝนวธบวกลบและทองสตรคณแบบโบร�ณ โดยหลกก�รทบทวแบบวธบวก เพอใชในก�รเรยนคณและห�รตอไป สวนแบบเรยนสำ�หรบภ�ษ�มคธนนไดแกพระม�ลย หรอหนงสอ

เทศนมห�ช�ต สวนแบบเรยนภ�ษ�บ�ล เชนพระอภธรรม พระอณหสวไชย มลกจจ�ยนสตร ฯลฯ แบบ เรยนภ�ษ�มคธนส�ม�รถเรยนสบเนองจนถงระหว�งก�รบวช

พ.ศ.2388- องครชก�ลท 4 สมยทยงผนวชอยไดทรงศกษ�ภ�ษ�องกฤษกบน�ยเจสซ แคสเวล มชชนน�รอเมรกนทวดบวรนเวศวห�ร

53

พ.ศ.2395 - สมยรชก�ลท 4 คณะมชชนน�รไดรเรมจดตงโรงเรยนสำ�หรบเดกช�ยขนบรเวณวดอรณ ร�ชวร�ร�มซงตอม�ย�ยไปอยทตำ�บลสำ�เหร ธนบร จน พ.ศ.2446 ตรงกบสมยรชก�ลท 5 ไดย�ย

ม�ทถนนประมวญ กรงเทพฯ และเปลยนชอเปนโรงเรยนกรงเทพครสเตยนวทย�ลย และกอนหน�นม ก�รจดตงโรงเรยนก�รช�งสอนวช�ชพสำ�หรบเดกช�ย และโรงเรยนสอนก�รประกอบอ�ชพเยบปกถก

รอยสำ�หรบสตรขนแลว

พ.ศ.2404- รชก�ลท 4 โปรดเกล�ฯ จ�งน�งแอนน� เลยวโนเวนส ช�วองกฤษจ�กสงคโปรม�เปนครถว�ยพระ อกษรพระร�ชโอรสและพระร�ชธด�ในพระบรมมห�ร�ชวง และทรงสนบสนนบตรธด�ของขนน�งชนสง

เข�เรยนในโรงเรยนของมชชนน�ร เพอเตรยมพรอมในก�รเปนผนำ�ในอน�คตทตองเผชญกบปญห� จ�กช�ตตะวนตกดวยก�รใหก�รศกษ�วทย�ก�รตะวนตก ทงในด�นภ�ษ� และวทย�ก�รแบบ

วทย�ศ�สตรสมยใหม

พ.ศ.2413-14 - รชก�ลท 5 เสดจประพ�สต�งประเทศ พ.ศ.2413 เสดจสงคโปร ปตต�เวย และสม� รง และ พ.ศ.2414 เสดจอนเดย โดยแวะทสงคโปร ปนง ย�งกง กลกตต� เพอทอดพระเนตรบ�น

เมองและนำ�ม�ใชเปนแบบอย�ง นบว�เปนปจจยหนงทนำ�ม�สก�รปฏรปก�รศกษ�ในรชสมยของพระองค

พ.ศ.2414 - รชก�ลท 5 ทรงตงโรงเรยนหลวงขนในพระบรมมห�ร�ชวง เพอสอนวช�หนงสอไทยแกเจ�น�ยและบตรหล�นของขนน�งและตอม�ไดเปดสอนวช�ภ�ษ�องกฤษเฉพ�ะพระร�ชวงศและชนชนสงเท�นน

ทงนเพอฝกหดคนเข�รบร�ชก�ร

- รชก�ลท 5 โปรดเกล�ฯใหพระย�ศรสนทรโวห�ร ( นอย อ�จ�รย�งกร) เมอครงยงเปนหลวงประเสรฐ เรยบเรยงหนงสอชดมลบทบรรพกจ ว�หนตนกร อกษรประโยค สงโยคพธ�น ไวพจนพจ�รณ พศ�ล

ก�รนต เปนแบบสอนหนงสอไทยขนใชแทนจนด�มณ ตพมพครงแรกในพ.ศ.2414 พ.ศ.2418- มชชนน�รอเมรกนตงโรงเรยนกลสตรวงหลง โรงเรยนประจำ�สำ�หรบสตรขนทวงหลง ธนบร ปจจบน

คอโรงเรยนวฒน�วทย�ลย

พ.ศ.2427- รชก�ลท 5 ทรงตงโรงเรยนหลวงสำ�หรบร�ษฎรทวไปแหงแรกขนคอโรงเรยนวดมหรรณพ�ร�ม ท กรงเทพฯ และตอม�ไดขย�ยโรงเรยนหลวงไปยงหวเมองต�งๆ

พ.ศ.2430 - ตงกรมศกษ�ธก�รเพอทำ�หน�ทดแลก�รจดก�รศกษ�โดยตรง ซงเมอมก�รปฏรปก�รปกครองในพ.ศ. 2435 ไดรบก�รยกฐ�นะขนเปนกระทรวงธรรมก�รซงปจจบนคอกระทรวงศกษ�ธก�ร

นนเอง ดำ�เนนก�รจดระบบก�รศกษ�แบบใหม ประก�ศ ใชหลกสตร มหนงสอแบบเรยนหลวง และมก�รสอบไลเปนแบบแผนเดยวกนทวประเทศ

พ.ศ.2435 -ตงโรงเรยนฝกหดอ�จ�รยเพอผลตครทมคว�มรและรวธก�รสอนแบบใหมพ.ศ.2439- ตงโรงเรยนร�ชวทย�ลยเปนโรงเรยนประจำ�แบบองกฤษ ฝกหดนกเรยนทงวช�ภ�ษ�ไทย ภ�ษ�

องกฤษ และอบรมต�มวธของประเทศตะวนตก เพอเข�รบร�ชก�รในกระทรวงต�งๆ และเตรยมตวศกษ�ตอต�งประเทศ

พ.ศ.2440- รชก�ลท 5 ทรงตงทนเล�เรยนหลวงใหทนแกบคคลทส�ม�รถสอบแขงขนไปศกษ�ตอต�งประเทศป ละ 2 คน

พ.ศ. 2454 - จดกจก�รลกเสอสำ�หรบเดกช�ย และ พ.ศ.2465 จดกจก�รอนก�ช�ดสำ�หรบเดกหญง เพอ อบรมเย�วชนใหอยในระเบยบวนย เปนพลเมองด ทำ�ประโยชนตอสงคมและประเทศ

พ.ศ.2458- รชก�ลท 6 ทรงยกฐ�นะโรงเรยนมห�ดเลกเปนโรงเรยนข�ร�ชก�รพลเรอนในพระบ�ทสมเดจพระจลจอมเกล�เจ�อยหว

พ.ศ.2459 - รชก�ลท 6 ทรงสถ�ปน�โรงเรยนข�ร�ชก�รพลเรอนในพระบ�ทสมเดจพระจลจอมเกล�เจ�อยหว ขนเปนจฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย มห�วทย�ลยแหงแรกของไทย ซงเมอแรกตงม 4 คณะคอ

แพทยศ�สตร รฐประศ�สนศ�สตร วศวกรรมศ�สตร และอกษรศ�สตรและวทย�ศ�สตร

พ.ศ.2465- ประก�ศใชพระร�ชบญญตประถมศกษ� พ.ศ.2464 บงคบใหเดกทกคนทมอ�ยตงแต 7 ปบรบรณ เรยนหนงสอจนอ�ย 14 ปบรบรณโดยไมเสยค�เล�เรยน โดยเกบเงนศกษ�พลจ�กช�ยอ�ย

ระหว�ง 18-60 ป ม�เปนค�ใชจ�ยเพอก�รศกษ� ก�รม พ.ร.บ.ประถมศกษ�ทำ�ใหก�รศกษ�แพรหล�ยไปทวประเทศและจำ�นวนนกเรยนเพมม�กขนดวย

54

พ.ศ.2475- ประก�ศใชแผนก�รศกษ�ช�ตฉบบแรก ส�ระสำ�คญคอ ร�ษฎรไดรบก�รศกษ�ต�มควรแกภมปญญ� และทนทรพย จดก�รศกษ�ทงด�นจรยศกษ� พทธศกษ�และพลศกษ� โดยระดบส�มญศกษ�จดสอน

ชนประถม 1-4 มธยมตน 1-4 และมธยมปล�ย 5-8 สวนด�นวส�มญศกษ�จดสอนวช�ชพ เชน กสกรรม หตถกรรมและพ�ณชยกรรม

พ.ศ.2475- มห�วทย�ลยวช�ธรรมศ�สตรและก�รเมอง ไดรบก�รสถ�ปน�ขนต�ม พ.ร.บ. ลงวนท 11 ม.ค.2475 มศ�สตร�จ�รย ล. ดปล�ตร เปนคณบด เพอเปนตล�ดวช�สำ�หรบประช�ชนทจะศกษ�

ด�นก�รเมองและก�รปกครองระบอบประช�ธปไตย ก�รศกษ�แบงออกเปน 3 ระดบชน คอปรญญ� ตรหรอธรรมศ�สตรบณฑต ปรญญ�โท แยกเปน 4 ส�ข� มนตศ�สตรมห�บณฑต เศรษฐศ�สตรมห�

บณฑต รฐศ�สตรมห�บณฑต และมห�บณฑตท�งก�รทต ปรญญ�เอกม 4 ส�ข� คอนตศ�สตรดษฎ บณฑต รฐศ�สตรดษฎบณฑต เศรษฐศ�สตรดษฎบณฑต และดษฎบณฑตท�งก�รทต มห�วทย�ลย

แหงนอยในคว�มควบคมของคณะกรรมก�รมน�ยกฯเปนน�ยกกตตมศกดและเปนคณะกรรมก�รอย ในก�รบรห�รง�นของผประศ�สนก�รคอหลวงประดษฐมนธรรม ซงเปนผกอตงมห�วทย�ลยแหงน

พ.ศ.2479- แผนก�รศกษ�ช�ตฉบบท 2 เพมก�รอ�ชวศกษ�รองรบนกเรยนทจบมธยม 3 และมธยม 6 ทงใน สวนกล�งและภมภ�ค และตองเรยนชนเตรยมอดมศกษ�อก 2 ปห�กตองก�รเรยนตอมห�วทย�ลย

พ.ศ.2485- ตงมห�วทย�ลยแพทยศ�สตร

พ.ศ.2486-ตงมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรและมห�วทย�ลยศลป�กรพ.ศ.2494- ประก�ศใชแผนก�รศกษ�ช�ตฉบบใหม โดยเพมหตถศกษ�เข�ม�เพอเปนร�กฐ�นก�รประกอบอ�ชพ

ตอไป แบงก�รศกษ�ออกเปน 12 ภ�คเพอปรบปรงใหเจรญเท�เทยมกบสวนกล�ง จดก�รศกษ� พเศษสำ�หรบผออกจ�กระบบโรงเรยนไปแลว และก�รศกษ�ผใหญสำ�หรบผไมมโอก�สไดรบก�รศกษ�

ต�มวย และสงเสรมอ�ชวศกษ�ใหกว�งขว�งขน โดยไดรบคว�มชวยเหลอจ�กยซอม (USOM) หรอ องคก�รบรห�รวเทศกจแหงสหรฐอเมรก�ในก�รจดตงวทย�ลยเทคนคททงมห�เมฆ กรงเทพฯ

8 ม.ค.2495 - จดตงกรมวช�ก�รมตร�เปนรปเสม�ธรรมจกร มดวงแกวอยตรงกล�ง มคว�มหม�ยว�จรยศกษ� และวช�คว�มร โดย มล. ปน ม�ล�กล ปลด ก. ศกษ�ฯ ขณะนนเปนผรเรม ระยะแรกประกอบดวย

สำ�นกง�นเลข�นก�รกรม กองก�รวจย กองอปกรณก�รศกษ� กองเผยแพรก�รศกษ� กองตำ�ร� โดย กรมวช�ก�รมหน�ทรวบรวมและคนคว�ขอเทจจรงเกยวกบก�รศกษ� รวบรวมสถตก�รศกษ�ทกแขนง

รวบรวมแผนก�รและโครงก�รของกระทรวงและกรมต�งๆ สงเสรมใหมอปกรณเพอก�รศกษ�อย�ง สมบรณ ควบคมสงเสรมกจก�รหอสมด พพธภณฑของโรงเรยน จดหลกสตรเทยบคว�มร สร�งและ

ควบคมแบบเรยนและหนงสออ�นประกอบ ฯลฯ

พ.ศ.2502- ตงสภ�ก�รศกษ�แหงช�ต มกรรมก�ร 89 คน ม�จ�กบคคลส�ข�อ�ชพต�งๆ ม จอมพล สฤษด ธนะ รชต น�ยกรฐมนตร เปนประธ�น ดำ�เนนก�รปรบปรงแผนก�รศกษ�ช�ตใหสอดคลองกบเจตน�รมณ

ของคณะปฏวต

พ.ศ.2503 - ประก�ศใชแผนก�รศกษ�แหงช�ต ซงเปนแผนแรกทผ�นก�รพจ�รณ�ของผทรงคณวฒในส�ข� ต�งๆ โดยอ�ศยเค�โครงแผนฯ ฉบบพ.ศ.2494 ส�ระสำ�คญคอ พลเมองทกคนไดรบก�รศกษ�ต�ม

ระดบภมปญญ� เนนจดก�รศกษ�เพอสนองคว�มตองก�รของสงคมและบคคล สอดคลองกบแผน พฒน�เศรษฐกจฯ

พ.ศ.2505 - ตร� พ.ร.บ. ประถมศกษ� ยดก�รศกษ�ภ�คบงคบจ�ก 4 ป เปน 7 ปพ.ศ.2507 -ขย�ยก�รศกษ�ระดบมห�วทย�ลยไปยงสวนภมภ�คดวยก�รจดตงมห�วทย�ลยเชยงใหมพ.ศ.2510 - จดตงมห�วทย�ลยขอนแกน

พ.ศ.2519 -ตงมห�วทย�ลยเปดม. ร�มคำ�แหง

พ.ศ.2512 - ตร� พ.ร.บ. วทย�ลยเอกชน เพอแบงเบ�ภ�ระของรฐ

พ.ศ.2515- รฐบ�ลโดยคณะปฏวตจดแบงสวนร�ชก�รกรมวช�ก�รใหมม 8 กองประกอบดวย สำ�นกง�น เลข�นก�รกรม กองแนะแนวก�รศกษ�และอ�ชพ กองพพธภณฑก�รศกษ� กองพฒน�หลกสตร กอง

ตำ�ร� ศนยเทคโนโลยท�งก�รศกษ� กองวจยท�งก�รศกษ� และสำ�นกง�นทดสอบ โดยมบทบ�ทในก�รศกษ�ม�กขน

55

พ.ศ.2516- หลงเหตก�รณวนท 14 ต.ค. มก�รตงคณะกรรมก�รว�งพนฐ�นเพอก�รปฏรปก�รศกษ� เพอปฏรป ก�รศกษ�ทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และลกษณะอนๆเพอสอดคลองกบก�รพฒน�

เศรษฐกจ ก�รเมองและสงคมในระบอบประช�ธปไตย

พ.ศ.2519- มพระบรมร�ชโองก�รแบงสวนร�ชก�รในกรมวช�ก�รใหม เปน 8 สวน ประกอบดวย สำ�นกง�น เลข�นก�รกรม กองวจยท�งก�รศกษ� ศนยเทคโนโลยท�งก�รศกษ� ศนยแนะแนวก�รศกษ�และอ�ชพ

ศนยบรภณฑเพอก�รศกษ� ศนยพฒน�หนงสอ ศนยพฒน�หลกสตร และสำ�นกง�นทดสอบท�งก�ร ศกษ� เพอคว�มคลองตวในก�รบรห�รง�นด�นวช�ก�รและเตรยมสำ�หรบรบง�นสำ�คญในอน�คต รบ

ผดชอบง�นด�นวช�ก�รของก. ศกษ� ไดแกง�นควบคมกำ�หนดม�ตรฐ�นและสงเสรมคณภ�พก�ร ศกษ� เนนหนกเรองหลกสตร หนงสอแบบเรยน อปกรณก�รเรยน ก�รวดและประเมนผลก�รศกษ�

ก�รวจย ก�รแนะแนว ง�นชนสำ�คญในชวงนคอก�รยกเลกก�รสอบไลประโยคมธยมศกษ�ตอนปล�ย โดยสวนกล�ง และใชระบบหนวยกต ใหโรงเรยนเปนผประเมนผลเอง อนเปนก�รนำ�ไปสก�รพฒน�

หลกสตรใหเปนส�กลตอไป

พ.ศ.2520 - ประก�ศใชแผนก�รศกษ�แหงช�ตฉบบท 5 ส�ระสำ�คญนอกจ�กจะเนนในคณค�ของก�รปกครองระบอบประช�ธปไตยอนมพระมห�กษตรยเปนประมขและก�รอนรกษทรพย�กรและธรรมช�ตแวดลอม

แลว ยงจดระบบก�รศกษ�เปนแบบ 6-3-3 นนคอชนประถม 6 ป มธยมตน 3 ป และมธยมปล�ย 3 ป ก�รศกษ�ภ�คบงคบจงลดจ�ก 7 ปเปน 6 ป เปนตน

- ประก�ศใชแผนพฒน�ก�รศกษ�ต�มแผนพฒน�ก�รเศรษฐกจและสงคมแหงช�ต ฉบบท 4 (พ.ศ. 2520-2524) ซงมส�ระสำ�คญด�นก�รศกษ�คอพฒน�ก�รศกษ�เพอสงเสรมใหเกดคว�มเสมอภ�คและคว�มเปนธรรมท�งก�รศกษ�แกประช�ชนในช�ตทกคนไมว�จะอยในเมองหรอในชนบททห�ง

ไกล มงใหประช�ชนคดเปนทำ�เปน รจกแกปญห�และขอขดแยงดวยสตปญญ�และโดยสนตวธ รฐจะ ถอว�ก�รศกษ�เปนกระบวนก�รตอเนองตลอดชวตทจะตองจดใหประส�นสมพนธกน ทงก�รศกษ�ใน

ระบบโรงเรยนและก�รศกษ�นอกโรงเรยน ทงนเพอมงเสรมคณภ�พของประช�ชนใหส�ม�รถดำ�รงชวต และทำ�ประโยชนใหแกสงคม โดยเนนก�รศกษ�เพอเสรมสร�งคว�มอยรอดปลอดภย คว�มมนคง และ

คว�มผ�สกรวมกนในสงคมไทยอนมพระมห�กษตรยเปนประมข

พ.ศ.2521-ก. ศกษ�ฯ ประก�ศใชหลกสตร ระดบมธยมศกษ�ตอนตนใหม

พ.ศ.2522- รฐบ�ลกำ�หนดป 2522 เปนปเดกส�กลต�มประก�ศขององคก�รสหประช�ช�ต จดตงคณะ อนกรรมก�รจดทำ�แผนพฒน�เดกระยะย�วขน ถอว�เปนก�วแรกของคว�มพย�ย�มของรฐในอนทจะให

คว�มชวยเหลอเดกไทยวย 0-4 ป และยงดำ�เนนโครงก�รพฒน�เดกกอนวยเรยนอกหล�ยโครงก�ร เชน โครงก�รจดตงศนยเดกปฐมวย โดยกรมส�มญศกษ� เลยงดและสงเสรมประสบก�รณใหแกเดก

กระจ�ยโอก�สและคว�มเสมอภ�คในก�รศกษ�ระดบนไปต�มทองถนต�งๆ ลดชองว�งระหว�งเดกฐ�นะ ดกบย�กจนใหมคว�มเท�เทยมกน

- จดตงกรมก�รศกษ�นอกโรงเรยน โดยโอนศนยเทคโนโลยท�งก�รศกษ�และศนยบรภณฑเพอก�รศกษ�ม�รวมไวในสงกดเดยวกน

ก.พ.2522- คณะรฐมนตรมมตอนมตให ก. ศกษ�ฯ ทเสนอโครงก�รจดตงวทย�ลยเกษตรกรรมเพอขย�ยก�รศกษ�อ�ชวเกษตรใหกว�งขว�งยงขนเพอสนองคว�มตองก�รของประช�ชนและนโยบ�ยของรฐบ�ลท

กำ�หนดใหป 2522 เปนปเกษตรกร โดยใหมก�รจดตงวทย�ลยเกษตรกรรมในจงหวดต�งๆ ปละไม นอยกว� 5 แหง ตงแตปงบประม�ณ 2524 เปนตนไปจนครบทกจงหวด

ม.ค.2522 -คณะรฐมนตรมมตใหก. ศกษ�ฯเปดสอนหลกสตรประก�ศนยบตรวช�ชพเทคนค (ป.ว.ท.) ใน สถ�นศกษ�ของกรมอ�ชวศกษ� เพอเปดโอก�สใหผสำ�เรจมธยมศกษ�ตอนปล�ย (มศ.5) ทไม

ประสงคเรยนตอในมห�วทย�ลยหรอตกค�งจ�กก�รสอบเข�มห�วทย�ลย ไดเข�ศกษ�วช�ชพระดบ เทคนค

ต.ค.2522 - คณะรฐมนตรมมตใหจดตงโรงเรยนเทคนคทกระบ พะเย� และแมฮองสอน ต�มทกรมอ�ชวศกษ� เสนอ เพอสนองคว�มตองก�รในก�รขย�ยตวท�งเศรษฐกจของประช�กรใน 3 จงหวดดงกล�ว

พ.ศ.2524 -กระทรวงศกษ�ประก�ศใชหลกสตรมธยมศกษ�ตอนปล�ยฉบบใหม

56

4 เม.ย.2533 - คณะรฐมนตรอนมตโครงก�รจดตงมห�วทย�ลยทจงหวดนครศรธรรมร�ช เพมขนอก 1 แหง ใน ”เขตอำ�เภอท�ศ�ล� ซงพระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหวฯพระร�ชท�นน�มมห�วทย�ลยว� มห�วทย�ลย

” วลยลกษณ เมอวนท 8 ก.พ.2535 พ.ศ.2533-ก. ศกษ�ฯจดทำ�หลกสตรฉบบปรบปรง สำ�หรบชนประถมศกษ� มธยมศกษ�ตอนตน และตอนปล�ย

ขน โดยกำ�หนดเป�หม�ยในแตละระดบไวว� ประถมศกษ� มงใหผเรยนไดพฒน�ตนเอง และรทนก�ร เปลยนแปลงของสงคม ระดบมธยมศกษ�ตอนตน มงใหผเรยนแสวงห�แนวท�งทเหม�ะสมกบตนใน ก�รทำ�ประโยชนใหสงคม สวนระดบมธยมศกษ�ตอนปล�ย มงใหผเรยนลงมอทำ�ประโยชนใหสงคมต�ม

คว�มเหม�ะสมของตน เพอใหก�รเรยนก�รสอนบรรลเป�หม�ยข�งตน หลกสตรจงเนน 3 ประก�รคอ 1) จดก�รเรยนก�รสอนทเนนกระบวนก�ร 2) สงเสรมใหทองถนพฒน�หลกสตร และ 3) เนนก�ร

เรยนรทมคว�มหม�ยตอผเรยน

พ.ศ.2534- วนท 4 เม.ย. 2534 รฐบ�ล น�ยอ�นนท ปนย�รชน แถลงนโยบ�ยด�นก�รศกษ�ตอสภ� นตบญญตแหงช�ตไดแก ก�รปรบปรงระบบก�รศกษ�ใหส�ม�รถพฒน�ศกยภ�พมนษยรวมทง

จรยธรรมและคณธรรม เพอตอบสนองคว�มตองก�รของประเทศ โดยมแนวท�งดงน 1) เรงขย�ย โอก�สและบรก�รท�งก�รศกษ�ทงในระบบและนอกระบบ ใหกว�งขว�งและทวถง เพอยกระดบก�ร ศกษ�พนฐ�นใหถงระดบมธยมศกษ�ตอนตนเปนอย�งตำ� รวมทงขย�ยก�รศกษ�ปฐมวยในชนบทเพม

ขน 2) พฒน�ระบบบรห�รสถ�บนอดมศกษ�ของรฐใหมคว�มเปนอสระและคลองตว มประสทธภ�พ และประสทธผลม�กขน ตลอดจนใหมก�รรวมมอระหว�งสถ�บนอดมศกษ�ของรฐและเอกชนทงภ�ยใน

และภ�ยนอกประเทศ และระหว�งสถ�บนอดมศกษ�กบภ�คธรกจเอกชนใหกว�งขว�งม�กขน 3) ว�ง ม�ตรก�รแกไขปญห�ก�รข�ดแคลนอ�จ�รยทมคณภ�พ โดยเฉพ�ะในส�ข�วช�ทมคว�มตองก�รสง 4)

เรงรดจดก�รศกษ�และก�รฝกอบรมด�นอ�ชพทงในและนอกระบบโรงเรยนเพอแกปญห�ก�ร ข�ดแคลนแรงง�นฝมอทจะสนบสนนก�รพฒน�ประเทศ 5) พฒน�หนวยง�นท�งก�รศกษ�ทงในสวน

กล�ง สวนภมภ�คและสวนทองถนใหมคว�มคลองตวในก�รบรห�รก�รศกษ� ก�รศ�สน�และวฒนธรรม

- รฐบ�ลน�ยอ�นนท ปนย�รชน มนโยบ�ยพฒน�ระบบอดมศกษ� ใหมคว�มเปนอสระและคลองตว โดย 1) พฒน�ระบบบรห�รสถ�บนอดมศกษ�ของรฐบ�ลใหมคว�มคลองตวและเปนอสระโดยรฐบ�ล

ดำ�เนนก�ร 2 กรณคอ (1) พฒน�มห�วทย�ลยหรอสถ�บนใหออกจ�กระบบร�ชก�ร โดยใหทบวง มห�วทย�ลยดำ�เนนก�รแกไข พ.ร.บ. มห�วทย�ลยหรอสถ�บนแตละแหง ใหเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบ

ของรฐบ�ล เชน มห�วทย�ลยเทคโนโลยสรน�ร พ.ศ.2533 (2) พฒน�มห�วทย�ลยทยงอยใน ระบบร�ชก�ร ใหมระบบบรห�รง�นในด�นต�งๆ ทเปนอสระและคลองตวขน 2) สงเสรมสถ�บน

อดมศกษ�เอกชนเพอแบงเบ�ภ�ระของรฐ โดยเปลยนนโยบ�ยจ�กก�รควบคมม�เปนก�รกำ�กบดแลให ม�กทสด 3) สงเสรมคว�มรวมมอระหว�งสถ�บนอดมศกษ�ของรฐและเอกชน 4) แกปญห�

ข�ดแคลนคณ�จ�รยทมคณภ�พ 5) จดตงกองทนหมนเวยนเพอพฒน�สถ�บนอดมศกษ�เอกชน เปนตน

-จดทำ� แผนพฒน�ก�รศกษ�ระดบอดมศกษ� ระยะท 7 (พ.ศ.2535-2539) มส�ระและ วตถประสงคสำ�คญของแผนคอ 1) เนนก�รผลตบณฑตใหมคณภ�พและขย�ยก�รผลตในส�ข�ท

ข�ดแคลน โดยเฉพ�ะด�นวทย�ศ�สตรและเทคโนโลยเปนพเศษ 2) สงเสรมและพฒน�ง�นวจยของ สถ�บนอดมศกษ�ของรฐและเอกชน 3) ขย�ยก�รผลตบณฑตในระดบบณฑตศกษ� เพอเพมก�รผลต

กำ�ลงคนระดบสง เพอสนองคว�มตองก�รกำ�ลงคนและก�รพฒน�ประเทศ รวมทงก�รพฒน�สถ�บนอดมศกษ�ใหไปสก�รจดก�รศกษ�แบบน�น�ช�ต

-ก�รจดโครงก�รขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ� ดำ�เนนก�รดงนคอ 1) ขย�ยชนเรยนโรงเรยนประถม ศกษ� 2) เพมโรงเรยนมธยมศกษ� 3) เพมโอก�สก�รศกษ�นอกระบบโรงเรยน ต�มแผนคอเมอสน

แผนพฒน�ก�รศกษ�ฉบบท 7 (พ.ศ. 2539) ใหมผจบประถมศกษ�ปท 6 เข�เรยนตอชน มธยมศกษ�ปท 1 ไดไมนอยกว�รอยละ 98 โดย พ.ศ.2534 สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถม

ศกษ�แหงช�ตเปดโรงเรยนขย�ยโอก�สไดจำ�นวน 1,366 โรง กรมส�มญศกษ�เปดโรงเรยนระดบ มธยมศกษ�ได 212 โรง และโรงเรยนมธยมส�ข�ได 236 โรง ส�ม�รถรบนกเรยนระดบ

มธยมศกษ�ตอนตน ทงในระบบและนอกระบบโรงเรยนไดทงสน 595,544 คนจ�กเป�หม�ย

57

639,645 คน คดเปนรอยละ 93.11 ของเป�หม�ยหรอรอยละ 58.95 ของผจบชนประถม ศกษ�ปท 6 ทวประเทศ

-โครงก�รก�รศกษ�เพออ�ชพ ไดแก ก�รจดตงวทย�ลยก�รอ�ชพระดบอำ�เภอ เพอผลตกำ�ลงคนระดบ ช�งฝมอ ช�งกงฝมอและช�งเทคนคใหเพยงพอกบตล�ดแรงง�น ปก�รศกษ� 2534 โดยกำ�หนดให

เปด 10 แหงและปตอๆ ไปอกปละ 10 แหง จดสอนทงระบบในและนอกโรงเรยน ในวช�ช�ง อตส�หกรรม พ�ณชยกรรม ศลปหตถกรรม คหกรรม เกษตรกรรม และวช�ชพต�มคว�มตองก�รของ

ตล�ดแรงง�นและทองถน นอกจ�กน ยงเปดสอนหลกสตรประก�ศนยบตรวช�ชพ(ปวช.)ในโรงเรยน มธยมศกษ� เพอใหนกเรยนทสำ�เรจก�รศกษ�ระดบมธยมศกษ�ตอนปล�ย(ม.6) ไดรบ

ประก�ศนยบตรวช�ชพ (ปวช.) ห�กเลอกเรยนหลกสตรปวช. และไดวฒ ม.6 ห�กเลอกเรยน หลกสตรมธยมศกษ�หรอไดทง 2 วฒห�กเลอกเรยนจนครบเนอห�ทงสองแผนก�รเรยน ซงใหเปด

ดำ�เนนก�รในปก�รศกษ� 2535 จำ�นวน 40 โรง ในกทม.8 โรง และภมภ�ค 32 โรง-ก. ศกษ�ฯรวมกบมห�วทย�ลยมหดล จดตงโรงเรยนมหดลวทย�นสรณ ขนในระดบ ม. ปล�ย โดยเนน

ก�รเรยนก�รสอนท�งด�นวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย ซงในปก�รศกษ� 2534 รบนกเรยนได ประม�ณ 200 คน และจะจดเตมรปแบบในปก�รศกษ� 2538 เพอพฒน�บคล�กรด�น

วทย�ศ�สตรและเทคโนโลย นอกจ�กน ยงคดเลอกนกเรยนทจบม. ตน ทมผลก�รเรยนวทย�ศ�สตรใน ระดบดเข�รวมโครงก�รจดใหเรยนแผนกวทย�ศ�สตร พฒน�โปรแกรมเสรมและจดก�รเรยนก�รสอน

ให รวมทงใหทนก�รศกษ� วจยและฝกอบรมพรอมทงประส�นง�นเตรยมอตร�ตำ�แหนงและห�แหลง ง�นทเหม�ะสมใหทำ�

- จดสงเย�วชนเข�รวมแขงขนคณตศ�สตรวทย�ศ�สตรโอลมปกระหว�งประเทศ ในพ.ศ.2534 รวม 5 ครง คอคอมพวเตอรโอลมปกทกรซ ชววทย�โอลมปกทรสเซย ฟสกสโอลมปกทควบ� เคมโอลมปก

ทโปแลนด และคณตศ�สตรโอลมปกทสวเดน สวนใหญจะไดเหรยญเงนและทองแดง

- ป 2534 มก�รตร�พระร�ชกฤษฎก�เกยวกบก�รศกษ�หล�ยฉบบ อ�ท จดตงสถ�บนพ�ณชยน�ว จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย จดตงสถ�บนวจยและพฒน� จดตงคณะเทคโนโลยอตส�หกรรม

มห�วทย�ลยศลปก�กร จดตงสถ�บนวจยพลงง�น สถ�บนวจยทรพย�กรท�งนำ� สถ�บนเทคโนโลย เพอก�รพฒน�ชนบท จดตงคณะสหเวชศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย เปนตน

21 ต.ค. 2535 - น�ยชวน หลกภย น�ยกรฐมนตร แถลงนโยบ�ยด�นก�รศกษ�ตอรฐสภ� ทสำ�คญไดแก 1) เรงขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ�ในระดบกอนประถมศกษ�ในทกรปแบบใหทวถงโดยมงเนนก�ร

พฒน�คว�มพรอมทกด�นของเดกกอนเข�เรยน 2) เรงขย�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นจ�ก 6 ป เปน 9 ป ใหทวถงอย�งรวดเรวและมคณภ�พทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน รวมทงสนบสนนก�รจดก�ร

ศกษ�แกผมคว�มบกพรองท�งร�งก�ย จตใจ และผดอยโอก�สกลมอนๆ 3) เรงอบรมปลกฝงใหประช�ชนมจตสำ�นกถงคว�มสำ�คญของก�รมสวนรวมในกจกรรมของสงคมประช�ธปไตยอนมพระมห�

กษตรยเปนประมข ปฏบตตนใหเปนตวอย�งทดแเกเดกและเย�วชนในด�นคณธรรมศลธรรม จรยธรรม และค�นยมทเนนประโยชนสวนรวม 4) พฒน�คณภ�พก�รศกษ�ทกระดบ ทกประเภท ทง

ในด�นเนอห�ส�ระ และกระบวนก�รเรยนร โดยเฉพ�ะอย�งยงด�นคณตศ�สตร วทย�ศ�สตรและ เทคโนโลย 4) จดก�รศกษ�อบรมอ�ชพทงในระบบและนอกระบบโรงเรยนเพอพฒน�คณภ�พฝมอ

แรงง�นทกระดบ 5) กระจ�ยอำ�น�จก�รศกษ�จ�กสวนกล�งไปสวนภมภ�คและไปสสถ�นศกษ�ใหม�ก ขน 6) สงเสรมใหสถ�บนอดมศกษ�ทกสงกดมคว�มคลองตวและมคว�มเปนอสระเพอคว�มเปนเลศ

ท�งวช�ก�ร 7) พฒน�ม�ตรฐ�นวช�ชพครและม�ตรฐ�นบคล�กรท�งก�รศกษ�ใหเปนวช�ชพอย�ง แทจรง 8) ขย�ยกองทนอ�ห�รกล�งวนใหทวถงในระดบกอนประถมศกษ�และระดบประถมศกษ� เพอ

ใหเดกมก�รพฒน�ด�นสขภ�พอน�มยอย�งสมบรณ รวมทงสนบสนนใหมกองทนก�รศกษ�เพอชวย เหลอนกเรยนทข�ดแคลนทนทรพย ฯลฯ

58

คว�มเคลอนไหวด�นก�รปฏรปก�รศกษ�ต�ม พ.ร.บ. ใหม (2542)วน/เวล�/ยคสมย เหตก�รณ / คว�มเคลอนไหวม.ค.2542 - น�ยพยงศกด จนทรสรนทร อธบดกรมวช�ก�ร เปดเผยเกยวกบหลกก�รสำ�คญของหลกสตรใหมว�

เนนคว�มสำ�คญของก�รเรยนรรวมกนระหว�งครกบนกเรยน สวนกระบวนก�รจดก�รเรยนก�รสอนอย บนพนฐ�นแนวคดหลกในก�รดำ�เนนก�รปรบปรงหลกสตรก�รศกษ�ขนพนฐ�น 4 ประก�ร ดงน

1) ก�รกระจ�ยอำ�น�จใหผปกครอง หนวยง�น และองคกรในทองถนมสวนรวมในก�รศกษ� 2) ทองถน สถ�นศกษ�จดทำ�หลกสตรเอง ซงแตละทองถนจะมคว�มโดดเดน มคว�มหล�กหล�ยในก�ร

บรห�รจดก�ร โดยใชปจจยท�งสงคม วฒนธรรม ภมปญญ�และบคล�กร 3) พฒน�กระบวนก�รเรยน รใหนกเรยนใชกระบวนก�รคด และเปนผลงมอปฏบตในกจกรรมก�รเรยนก�รสอนทหล�กหล�ย และใน

ก�รดำ�เนนชวต 4) สร�งกลไกในก�รควบคมคณภ�พก�รศกษ�ใหเปนไปต�มม�ตรฐ�น

ก.พ.2542 - คณะกรรมก�รดำ�เนนง�นปฏรปก�รศกษ� ก. ศกษ�ฯ ประก�ศ 5 ยทธศ�สตรเป�หม�ยในก�ร ปฏรปก�รศกษ� ใหสอดคลองกบ พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ประกอบดวย 1) ก�รกระจ�ยอำ�น�จให

สถ�นศกษ�มอสระและคลองตวในก�รบรห�ร 2) จดทำ�แผนปรบปรงง�นตงแตระดบกระทรวงจนถง ระดบโรงเรยน 3) เปดโอก�สก�รมสวนรวมทงหนวยง�นภ�ครฐ เอกชน องคกรทองถนและผประกอบ

ก�ร ในรปแบบคณะกรรมก�รหรอคณะทำ�ง�น 4) จดใหมระบบประกนคณภ�พก�รศกษ� 5) เนนผ เรยนเปนศนยกล�ง ( ไทยโพสต 230242)

ม.ค.2542 -ก. ศกษ�ธก�ร สรปหลกก�รและแนวท�งก�รปฏรประบบบรห�รก�รศกษ�ภ�ยใตกระทรวงเดยวเพอรองรบพ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ซงม 3 ประก�รดวยกนคอ เอกภ�พ กระจ�ยอำ�น�จ และก�รมสวน

รวมของประช�ชน สวนกระทรวงทรบผดชอบด�นก�รจดก�รศกษ� ศ�สน� และวฒนธรรมของช�ต ทงหมด คอกระทรวงก�รศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม โดยมองคบรห�รในรปคณะบคคล 4 คณะคอ

1) สภ�ก�รศกษ� ศ�สน� ศลปะและวฒนธรรมแหงช�ต 2) คณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�น 3) คณะกรรมก�รอดมศกษ� และ 4) คณะกรรมก�รศ�สน�และวฒนธรรม และม องคกรอสระ 4 หนวย

ง�น ภ�ยใตก�รกำ�กบของกระทรวงฯคอ 1) องคกรประกนคณภ�พก�รศกษ� 2) ครสภ� 3) ร�ชบณฑตยสถ�น และ 4) สถ�บนสงเสรมก�รสอนวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย และเพอเปนก�ร

กระจ�ยอำ�น�จบรห�รและก�รจดก�รศกษ� ก. ศกษ�ฯ ไดกำ�หนดเขตพนทก�รศกษ�ขน โดยมคณะกรรมก�รและสำ�นกง�นเขตพนทก�รศกษ�รวมกบสถ�นศกษ�ในเขตพนทรบผดชอบในก�รบรห�รและ

จดก�รศกษ�รวมกนทงในด�นวช�ก�ร งบประม�ณ ก�รบรห�รง�นบคคล และก�รบรห�รทวไป (ไทย โพสต 040342, ไทยรฐ 08,160342)

25 ม.ค.2542 -สภ�ผแทนร�ษฎรมมตเหนชอบ ร�ง พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต พ. …ศ ฉบบคณะ กรรม�ธก�รวส�มญในว�ระท 2 และ 3 และไดเสนอร�ง พ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตตอวฒสภ�

พ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตเปนกฎหม�ยแมบทท�งก�รศกษ�ของไทยฉบบใหมมเป�หม�ยก�รปฏรปก�ร ศกษ�ไทย สรปส�ระได 7 ประก�รคอ 1) รฐขย�ยก�รศกษ�ภ�คบงคบจ�ก 6 ป เปน 9 ป และ

จดก�รศกษ�ขนพนฐ�นใหแกประช�ชนอย�งนอย 12 ป อย�งทวถงและมคณภ�พ โดยไมเกบค�ใช จ�ยรวมตลอดทงคนปกต คนพก�ร ผดอยโอก�ส 2) จดระบบประกนคณภ�พม�ตรฐ�นสถ�นศกษ�

ต�งๆ เพอใหเกดคว�มเท�เทยมกน ผปกครอง องคกรเอกชน ภมปญญ�ทองถน มสวนรวมในก�ร กำ�กบดแลก�รศกษ� เปนวทย�กร และผสอนพเศษ เปนผประเมนผลง�นของโรงเรยน เปนตน 3)

รวมกระทรวงศกษ�ธก�ร ทบวงมห�วทย�ลย และสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ตเปนกระ ทรวงเดยวกน คอกระทรวงศกษ�ธก�รศ�สน�และวฒนธรรม 4) จดระบบก�รบรห�รก�รศกษ�แบบ

ใหม หน�ทหลกของกระทรวงฯ คอกำ�หนดนโยบ�ย และม�ตรฐ�นก�รศกษ� อำ�น�จหน�ทบรห�รสถ�น ศกษ�ใหกระจ�ยไปยงสถ�นศกษ�และเขตพนทก�รศกษ� สวนระดบอดมศกษ�จะจดระบบก�รบรห�ร

จดก�รภ�ยในของตนภ�ยใตก�รกำ�กบของสภ�ของแตละสถ�บน 5) ก�รปฏรปโครงสร�งในขอ 3 และ 4 นำ�ไปสก�รพฒน�คณภ�พก�รเรยนก�รสอน ทำ�ใหคณภ�พของเย�วชนไทยในอน�คตมคว�ม

เปนเลศไมแพประเทศต�งๆ ทวโลก 6) เปดโอก�สใหครอบครว ชมชน เอกชน สถ�บนท�งสงคม สถ�บนท�งศ�สน� มสวนรวมในก�รจดก�รศกษ� รวมทงใหองคกรปกครองทองถนไดรบผดชอบ

ง�นก�รศกษ�ม�กขนต�มลำ�ดบ 7) รปแบบของก�รศกษ�ม 3 ระบบ คอ ในระบบ(โรงเรยน) นอก

59

ระบบ และต�มอธย�ศย พ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตฉบบใหมนเปนก�รปฏวตระบบก�รศกษ�ไทยโดยสน เชง ซงบ�งท�นบอกว�เปนก�รพลกแผนดนก�รศกษ�ไทย เปนท�งออกท�งเดยวของช�ตททำ�ใหไทย

ส�ม�รถรบมอกบก�รเปลยนแปลง และปญห�ท�ท�ยทงหล�ย ทจะเกดขนในครสตศตวรรษท 21 ( กรงเทพธรกจ 19, 210142, 16, 290342 ไทยโพสต 240142, 09,10, 18, 250342 มตชน 06, 200342)

02 เม.ย. 2542 - วฒสภ�ลงมตเปนเอกฉนทรบหลกก�รร�ง พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ตในว�ระท 1 นบ เปนคว�มคบหน�อกขนหนงของ พ.ร.บ. ก�รศกษ�ฯ ซงเมอสภ�เปดในเดอนม.ย. 2542 ร�งฯจะได

รบก�รพจ�รณ�เปนว�ระท 2 และ 3 และพมพประก�ศในร�ชกจจ�นเบกษ� จงจะมผลบงคบใชไดตอ ไป ( ไทยรฐ 03,14,240442 มตชน 05,12,200442 ไทยโพสต 09,14, 22,

260442) 07 ม.ย.2542 - น�ยวลลภ ตงคณ�นรกษ โฆษกกรรม�ธก�รวส�มญพจ�รณ�ร�ง พ.ร.บ.ก�รศกษ�

แหงช�ต เปดเผยว�คณะกรรม�ธก�รวส�มญวฒสภ�พจ�รณ�ร�ง พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ตทง 77 ม�ตร�แลว มแกไข 30 ม�ตร� ซงทประชมไดตงขอสงเกตท�ย พ.ร.บ. 4 เรองคอ 1) รฐบ�ลตอง

สงเสรมก�รศกษ�กอนประถมอย�งจรงจง 2) รฐบ�ลตองจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นในเชงรกอย�ง จรงจงใหครอบคลมทกกลม 3) องคประกอบของคณะกรรมก�รในม�ตร�ต�งๆ ในพ.ร.บ.ก�รศกษ�ฯ

ใหพจ�รณ� ผแทนสม�คมก�รศกษ�เอกชนทกระดบ เข�รวมเปนกรรมก�รดวย 4) รฐตองสงเสรม สนบสนนใหสถ�บนอดมศกษ�ออกนอกระบบร�ชก�ร โดยตองมแรงจงใจ ทงเงนเดอนและสวสดก�ร

ไมนอยกว�รอยละ 50 จ�กทเคยไดรบภ�ยใตกรอบของคณภ�พ ( ไทยรฐ 090642)ก.ค.2542 - ทประชมคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (กก.ศ.) ใหคว�มเหนชอบแผนก�รดำ�เนนง�นรองรบ

พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต 4 แผนคอ 1) แผนก�รปรบปรงแกไขกฎหม�ยและกฎกระทรวงท เกยวของ 2) แผนก�รปฏรปก�รเรยนร 3) แผนดำ�เนนก�รปฏรประบบบรห�รก�รศกษ� 4) แผน

ยทธศ�สตรก�รนำ� พ.ร.บ. ก�รศกษ�ฯ ไปใชใหเกดก�รปฏรปก�รศกษ� ( มตชน 020742) - คณะกรรมก�รก�รศกษ�เอกชน (สช.) เตรยมปรบโครงสร�งใหมเพอรองรบก�รเปลยนจ�ก ก. ศกษ�ธก�ร ม�เปน ก. ก�รศกษ� ศ�สน� และวฒนธรรม ซงใน 4 องคกรหลกของกระทรวงใหมน

ง�นของ สช. จะค�บเกยวกบ 2 องคกรคอ คณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�นกบคณะกรรมก�รก�ร อดมศกษ� ( กรงเทพธรกจ 170742)

ส.ค.2542 -ตวแทนจ�กศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงช�ต(เนคเทค) ชแจงคว�มคบหน� ของโครงก�ร สคลเนต หรอ โครงก�รนำ�เทคโนโลยส�รสนเทศม�รวมจดก�รเรยนก�รสอนว� ท�งเนค

เทคไดลงทน 60 ล�นบ�ท สร�งเครอข�ยคอมพวเตอรระหว�งโรงเรยน มโรงเรยนสมครเปนสม�ชก 1,008 แหง และมเพยง 800 แหงทใชง�นเครอข�ยอย�งจรงจง น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต. ศกษ�ฯ ไดสงก�รใหเนคเทคจดทำ�แผนแมบทสอส�รสนเทศเพอก�รศกษ�โดยยดหลกก�รขย�ยก�รใชสอส�รสนเทศเข�ในโรงเรยนใหม�กทสดและนำ�ทรพย�กรทมอยม�ใชใหคมค�รวมทงใหมก�รรณรงคใหคว�มรกบครและผบรห�รโรงเรยนใหสนใจและใสใจในก�รนำ�คอมพวเตอรม�ใชในก�รเรยน

ก�รสอนใหม�กขน ( กรงเทพธรกจ 190842)20 ส.ค.2542 -พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต พ.ศ. 2542 มผลบงคบใช หลงก�รประก�ศในร�ชกจจ�น

เบกษ� โดยหมวด 6 ม�ตรฐ�นและก�รประกนคณภ�พก�รศกษ�มเงอนไขของเวล�ว�ใหสถ�นศกษ� ทกแหงทำ�ก�รประเมนผลภ�ยนอกครงแรกภ�ยใน 6 ป จงตองเรงรดจดตงสำ�นกง�นประเมนคณภ�พ

และม�ตรฐ�นก�รศกษ�โดยเรวเพอดำ�เนนก�รประเมนโรงเรยนประม�ณ 40,000 แหงใหทน สวน หมวด 5 ก�รบรห�รและก�รจดก�ร หมวด 7 คร คณ�จ�รย และบคคล�กรท�งก�รศกษ� และหมวด

8 ทรพย�กรและก�รลงทนเพอก�รศกษ�นน ตองดำ�เนนก�รจดทำ�ร�ยละเอยด โครงสร�งบ�งเรอง ตองออกเปนกฎหม�ยหรอกฎกระทรวง ซงจดทำ�โดยคณะทำ�ง�นปฏรปก�รศกษ� ต�มม�ตร� 75 ท

กำ�หนดระยะเวล�ดำ�เนนง�นเพยง 3 ปเท�นน สวนภ�รกจทตองกระทำ� ไดแก 1) ก�รจดตงสำ�นกง�น ประเมนคณภ�พก�รศกษ� 2) ก�รร�งพระร�ชกฤษฎก�จดตงสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ� (กรงเทพ

ธรกจ 210842 ไทยโพสต 210842)

60

ส.ค.2542 -พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ม�ตร� 16 กำ�หนดใหแบงระดบและประเภทของก�รศกษ�ขนพนฐ�น 12 ป นนทประชมคณะกรรมก�รจดทำ�แผนก�รศกษ�พนฐ�น 12 ป สรปใหแบงก�รจดก�รศกษ�

ต�มพนฐ�นแบบเดมนนคอ ประถมศกษ� 6 ป มธยมศกษ�ตอนตน 3 ป และมธยมศกษ�ตอนปล�ย 3 ป และเรยก ป.1- ป.6 และ ม.1- ม.6 เหมอนเดม เพร�ะใกลเคยงกบส�กลอยแลว ซงห�กไดรบคว�มเหนชอบจ�กคณะกรรมก�รปฏรปก�รศกษ�ของศธ. กจะสงใหคณะกรรมก�รร�งกฎกระ ทรวงร�ง

เปนกฎกระทรวงตอไป ทงน เปนก�รเปดเผยของน�ยพนม พงษไพบลย รองปลด ก. ศกษ�ฯ (ไทย โพสต 240842)

ก.ย.2542 - น�งกษม� วรวรรณ ณ อยธย� เลข�ธก�รคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต (กปช.) เปดเผย ก�รดำ�เนนก�รของ สปช. เพอตอบสนอง พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต เชน 1) เรงประช�สมพนธ

พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ใหแกข�ร�ชก�รคร ประช�ชน และผทเกยวของ 2) จดนำ�รองก�รศกษ� ภ�คบงคบ 9 ป 3) จดตงคณะทำ�ง�นจดทำ�ร�งส�ระกฎหม�ยประกอบ พ.ร.บ. ก�รศกษ�ฯ 4) จดทำ�

ประช�พจ�รณร�งส�ระกฎหม�ยประกอบ พ.ร.บ. ก�รศกษ�ฯ นำ�รองขนใน 6 จงหวดคอหนองค�ย ตรง อ�งทอง ศรสะเกษ ลำ�พน และทครสภ� กทม.( ไทยโพสต 03,120842,กรงเทพธรกจ

080942)18 ก.ย.2542 -สช. เสนอแผนปรบโครงสร�งก�รบรห�รง�น ตอคณะกรรมก�รปฏรประบบก�รบรห�ร

ก�รศกษ� ซงมน�ยวจตร ศรสอ�น เปนประธ�น โดยกำ�หนดโครงสร�งเปน 3 กลมง�นคอ 1) กรมสงเสรมก�รศกษ�เอกชน ขนกบปลด ก. ศกษ�ฯ ทำ�หน�ทบรห�รง�นสวนกล�ง กำ�หนดนโยบ�ย แผน

ม�ตรฐ�นคณภ�พก�รศกษ� ก�รสนบสนนและตดต�มก�รตรวจสอบ 2) กองก�รศกษ�เอกชน ขนกบ พนทก�รศกษ� ดแลง�นจดตง เปลยนแปลงกจก�รโรงเรยนเอกชน ง�นทะเบยนและหลกฐ�นก�ร

ศกษ� สงเสรมพฒน�คณภ�พคร และ 3) กลมง�นนเทศ รบผดชอบง�นปรบปรงหลกสตร จดสรรงบ ประม�ณ ง�นกจก�รนกเรยน ซงกระจ�ยอยต�มกองต�งๆทเขตพนทก�รศกษ�กำ�หนดแตระบบดง

กล�วยงไมเปนทยตตองห�รอรวมกบทบวงมห�วทย�ลยอกครง กอนเสนอตอคณะกรรมก�รยกร�งพ.ร.บ. ก�รศกษ�เอกชน ( กรงเทพธรกจ 250942)

ก.ย.2542 - น�ยอนนต ศรภสร�ภรณ รองผอำ�นวยก�รสำ�นกก�รศกษ� กทม. กล�วถง พ.ร.บ.ก�รศกษ�แหง ช�ต กบก�รจดก�รศกษ�ของ กทม. หล�ยประก�ร ทสำ�คญเชน โรงเรยนในสงกดกทม. น�จะเปนแนว

หน�ในก�รปฏรปก�รศกษ� และพบว�มหล�ยประเดนทกทม. ไดดำ�เนนง�นไปแลว เชน ก�รกระจ�ยอำ� น�จ ทงก�รเงน หลกสตร ก�รวดผล แตปญห�ทพบคอระเบยบก�รเงนยงไมไดรบก�รแกไขใหสอดรบ

กบระบบก�รกระจ�ยอำ�น�จ โดยเสนอ ระบบ "สคลช�รเตอร" เปนวธแกปญห� โดยทกโรงเรยนตองม แผนกำ�กบก�รดำ�เนนก�รในเรองต�งๆ ตองวเคร�ะหจดออนจดแขง รวมทงคว�มพรอมของชมชนและ

ครเพอใหมพนธกจทชดเจน และจะตองใชงบประม�ณเท�ไร ซงเมอมสคลช�รเตอรชดเจนแลว ก�รกระ จ�ยอำ�น�จท�งก�รเงนจะทำ�ไดง�ยขน เพร�ะมแผนกำ�กบ สวนก�รปรบก�รสอนโดยเนนเดกเปน

ศนยกล�งนน ท�งกทม. มก�รจดสมมน�อบรมใหคว�มรแกครและผบรห�ร ดวยระบบก�รนเทศน ภ�ยใน เมอทำ�ก�รประเมนแลวพบว�รอยละ 60 ของครมก�รเปลยนพฤตกรรม อกรอยละ 40 ไม

เปลยนพฤตกรรม โดยสวนใหญเปนครทมอ�ยและเคยชนกบระบบก�รสอนแบบเดม ก�รใหโรงเรยน เปนของชมชน เปนอกง�นหนงทกทม. ไดดำ�เนนก�รลวงหน�ไปแลว กอนท พ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ต

บงคบใช นนคอ โครงก�รโรงเรยน 3 ประโยชน ซงชมชนเข�ม�มสวนรวมโดยโรงเรยนสนบสนนทง ด�นก�รเรยนก�รสอน ก�รใหคนในชมชนใชโรงเรยนเปนสถ�นทออกกำ�ลงก�ย ฝกวช�ชพ รวมทงให

บรก�รแกชมชน ก�รเข�ม�ของชมชนจงเปนทม�ของคณะกรรมก�รโรงเรยน ปญห�ทพบคอชมชนยง ไมกล�แสดงคว�มคดเหนและคว�มตองก�รทแทจรง และเรองสดท�ยท กทม. ทำ�ลวงหน�ไปกอน คอ

ก�รประกนคณภ�พของโรงเรยน ซงนอกจ�กจะมเกณฑม�ตรฐ�นทกำ�หนดขนเองแลวยงเชญบคคล ภ�ยนอกม�เปนคณะกรรมก�รในก�รประเมนม�ตรฐ�นโรงเรยน เพอคนห�จดออนของโรงเรยน ขณะน

ดำ�เนนก�รไปแลว 100 แหงจ�ก 430 แหง ( กรงเทพธรกจ 140942)ต.ค.2542 - น�ยประพฒนพงศ เสน�ฤทธ รองอธบดกรมส�มญศกษ� ก. ศกษ�ฯ ในฐ�นะเลข�นก�ร คณะ

กรรมก�รพจ�รณ�ร�งกฎกระทรวงและพระร�ชกฤษฎก�เพอสอดคลองกบพ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ต กล�วว� คณะกรรมก�รฯ ไดทำ�ยกร�งกฎกระทรวงแลว 2 ฉบบ ขณะนอยระหว�งก�รปรบปรงต�มมต ทประชม ไดแก 1) ร�งกฎกระทรวงฯว�ดวยก�รแบงระดบและประเภทก�รศกษ�ขนพนฐ�น ใหแบงเปน

61

3 ระดบ ไดแก ระดบกอนประถมศกษ� ระดบประถมศกษ� ระดบมธยมศกษ� (ตอนตนและตอนปล�ย) และ 2 ประเภท คอประเภทส�ยส�มญและประเภทส�ยอ�ชพ 2) ร�งกฎกระทรวงฯว�ดวยหลกเกณฑ

และวธก�รนบอ�ยก�รศกษ�ขนพนฐ�นปท 1 ใหนบเมออ�ยย�งเข�ปท 7 โดยนบต�มปปฏทนตงแต 1 ม.ค. ถง 31 ธ.ค. ซงร�งนอยระหว�งก�รตงคณะทำ�ง�นเพมเตม ( กรงเทพธรกจ 061042)-พ.ต. เทอดฤทธ บญญฤทธ โฆษก ก. ศกษ�ฯ เปดเผยผลก�รประชมคณะอนกรรมก�รพฒน�หลกสตรและบรห�รหลกสตรก�รศกษ�ขนพนฐ�น ว� กรมวช�ก�รไดเตรยมก�รจดทำ�หลกสตรแกนกล�ง ซงไดดำ�เนนก�รไปแลว ดงน 1) กำ�หนดแนวท�งก�รพฒน�หลกสตรในสวนทเกยวกบ

โครงสร�งของหลกสตร ซงประกอบดวยกลมวช� 8 กลม คอ ภ�ษ�ไทย ภ�ษ�ต�งประเทศ (กำ�หนดภ�ษ�องกฤษเปนภ�ษ�หลก) คณตศ�สตร สงคมศกษ� วทย�ศ�สตร สขศกษ� และพลศกษ� ศลปะ

ดนตรและน�ฏศลป และก�รง�นและอ�ชพ อยระหว�งก�รกำ�หนดสดสวนเวล�แตละกลมวช� 2) กำ�หนดแผนก�รประก�ศใชหลกสตรในปก�รศกษ� 2545 โดยจะประก�ศทละ 1 ปของแตละชวงชน

ดงน ปก�รศกษ� 2545 ชน ป.1 ป.4 ม.1 ม.4 ปก�รศกษ� 2546 ชน ป.2 ป.5 ม.2 ม.5 ปก�รศกษ� 2547 ป.3 ป.6 ม.3 ม.6 และ 3) ก�รกำ�หนดยทธศ�สตรก�รใชหลกสตรเพอใหนำ�

หลกสตรไปใชไดอย�งมประสทธภ�พ ไดแก 1. ยทธศ�สตรก�รพฒน�หลกสตร ประกอบดวย ก�ร ทดลอง ก�รบรห�รหลกสตร ก�รศกษ�วจยกระบวนก�รใชหลกสตร ก�รปรบปรงและพฒน�หลกสตร

ก�รประก�ศใชหลกสตร และก�รพฒน�บคล�กรด�นหลกสตร 2. ยทธศ�สตรก�รบรห�รหลกสตร ประกอบดวย ก�รประช�สมพนธ ก�รนเทศ ก�รแนะแนว ก�รสร�งระบบเครอข�ยวช�ก�ร และก�รกำ�กบ

ตดต�ม ประเมนผล 3. ยทธศ�สตรก�รจดประสบก�รณเรยนร ประกอบดวย ก�รวจยในชนเรยน แหลงก�รเรยนร ชมรมวช�ชพ ก�รพฒน�สอก�รเรยนร ก�รพฒน�ครตนแบบ 4. ยทธศ�สตรก�ร

ประเมนคณภ�พก�รศกษ� ซงสถ�นศกษ�ทกแหงตองมก�รประกนคณภ�พก�รศกษ� หนวยง�นก�ร ศกษ�ในพนทมก�รตรวจสอบ ทบทวน และแทรกแซงคณภ�พของก�รศกษ� และสถ�นศกษ�ตอง

ขอรบก�รประเมนเพอรบรองคณภ�พก�รศกษ�จ�กองคกรทงภ�ยในและภ�ยนอก ก.ศกษ�ฯ ( กรงเทพธรกจ 181042)

พ.ย.2542 -ดร.อมรวชช น�ครทรรพ ผอ. ศนยวจยนโยบ�ยก�รศกษ�คณะครศ�สตร จฬ�ฯ ในฐ�นะกรรมก�รจด ทำ�แนวท�งปฏรปอดมศกษ� กล�วเกยวกบก�รจดทำ�แนวท�งปฏรปอดมศกษ�ว� ประกอบดวย คว�ม

เปนเอกภ�พ คอจะตองประส�นง�นของสถ�บนอดมศกษ�สงกดทบวงมห�วทย�ลยและ ก.ศกษ�ฯ ซงหลงจ�กนตองอยภ�ยใตโครงสร�งของคณะกรรมก�รอดมศกษ�ในสงกดก. ก�รศกษ� ศ�สน� และ

วฒนธรรม เพอใหมม�ตรฐ�นทใกลเคยงกนและเปนไปในทศท�งเดยวกนคอขนกบคว�มตองก�รของ สงคม คว�มเสมอภ�ค คอทำ�อย�งไร สถ�บนอดมศกษ�จะอำ�นวยประโยชนแกสงคมทมคว�มแตกต�ง

ไดอย�งหล�กหล�ยและกว�งขว�งยงขน เพอใหประช�ชนไดมเสรภ�พในก�รเรยนร คณภ�พ คอก�ร สร�งคว�มเปนเลศท�งวช�ก�รและใหแตละสถ�บนมระบบก�รประกนคณภ�พทชดเจน และ

ประสทธภ�พ คอก�รสร�งผลผลตทงด�นก�รสอนและง�นวจยทมคณภ�พสงในตนทนทตำ� (กรงเทพ ธรกจ 081142)

25 พ.ย.2542 -ออกพระร�ชกฤษฎก�จดตงสำ�นกง�นคณะกรรมก�รบรห�รสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ�(สปศ.) ประก�ศลงในพระร�ชกจจ�นเบกษ� ก. ศกษ�ฯ ทบวงมห�วทย�ลย และสำ�นกง�นคณะ

กรรมก�รก�รศกษ� (สกศ.) ตองเรงดำ�เนนก�รจดตงคณะกก.สรรห�คณะกก. บรห�ร สปศ.จำ�นวน 15 คน เพอสรรห�ผทรงคณวฒส�ข�ต�ง ๆ ทเกยวของจำ�นวน 18 คน เพอเสนอตอทประชมครม. ใหพจ�รณ�คดเลอกเหลอเพยง 9 คน เปนกรรมก�รบรห�รฯ ทงนเปนก�รเปดเผยของ น�ย

ปร�โมทย เจนก�ร ผชวยปลด ก. ศกษ�ฯ รองประธ�นผอำ�นวยก�รศนยปฏบตก�รปฏรปรปก�รศกษ� ( ไทยโพสต 271142)

พ.ย. 2542 -นพ. ประเวศ วะส ทปรกษ�คณะกก. ปฏรปก�รศกษ� ก. ศกษ�ฯ แสดงคว�มเหนในง�น "ว�ระแหงช�ต: ปฏรปก�รเรยนรสสหสวรรษใหม" ณ ศนยนทรรศก�รและก�รประชมไบเทค บ�งน� กทม. จดโดยสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต(สปช.) ว� ควรสอนใหคนคดเปนและเรยนรจ�ก

สถ�นก�รณจรงทเกดขน ( กรงเทพธรกจ 161142, ไทยโพสต 181142)-ผลง�นวจยของสำ�นกง�นคณะกก.เศรษฐกจและสงคมแหงช�ต(สศช.)รวมกบสำ�นกง�นคณะกก.ก�รศกษ�แหงช�ต(สกศ.) พบว�ระบบก�รจดสรรด�นก�รคลงและกำ�ลงคนยงไมเปนธรรม

62

พจ�รณ�จ�กงบฯ อดหนนระดบอดมศกษ�ทมผเรยนเพยงรอยละ 10 ของประช�กรวยเรยนไดรบงบฯ โดยรวมถงรอยละ 16 ขณะทระดบประถมศกษ�มผเรยนถงรอยละ 60 แตไดรบงบฯเพยงรอยละ 44 ไมนบถงค�ใชจ�ยร�ยหวของระดบอดมศกษ�ทสงกว�ระดบประถมถง 12 เท�สวนก�รจดก�ร

ด�นกำ�ลงคนมก�รเสนอว�บ�งหนวยง�นมบคล�กรม�กกว�ง�น เพร�ะปจจบนงบฯ ลงทนด�นก�ร ศกษ� รอยละ 70 จ�ยเปนเงนเดอนค�จ�ง ( มตชน 17,191142)

14 ม.ค.2543 -ครม. มมตแตงตงคณะกก.บรห�รสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ�(สปศ.) จำ�นวน 9 คน ม น�ยวจตร ศรสอ�น อธก�รบด ม. เทคโนโลยสรน�รเปนประธ�น คณะกก. ทเหลอไดแก ศ.ดร.ปรชญ�

เวส�รชช ม. สโขทยธรรม�ธร�ช รศ. สรพล นตไกรพจน ม. ธรรมศ�สตร ภร�ด�ประทบ ม.โกมลม�ศ อธก�รมห�วทย�ลยอสสมชญ (เอแบค) ดร. วลลภ สวรรณด อธก�ร ม. เกษมบณฑต ดร. สมชย ฤช

พนธ อดตอธบดกรมสรรพส�มต ดร. เจอจนทร จงสถตอย สำ�นกง�นคณะกก.ก�รศกษ�แหงช�ต ดร. สวฒน เงนฉำ� อธบดกรมส�มญศกษ� และน�ยสมเช�วน เกษประทม เลข�ธก�รคณะกรรมก�ร

ข�ร�ชก�รคร (กรงเทพธรกจ, ไทยโพสต 120143)31 ม.ค.2543 -คณะกก. ปฏรปก�รศกษ�ระดบอดมศกษ� และคณะอนกรรมก�รปฏรปก�รจดก�รศกษ�

ระดบอดมศกษ� ประชมตกลงดำ�เนนง�นรวมกน ในระดบอดมศกษ� 6 ด�น คอ 1) ก�รเรยนก�ร สอน 2) ก�รจดระบบบรห�รและก�รจดก�ร 3) ด�นม�ตรฐ�นและก�รประกนคณภ�พ 4) สงเสรม

และพฒน�บคล�กร 5) ก�รจดระบบทรพย�กรและก�รลงทน 6) ก�รพฒน�เทคโนโลยเพอก�ร อดมศกษ� จ�กนนจะเสนอแนวคดทให สปศ.รวมทงเปนแนวท�งก�รพฒน�และปรบปรงระบบก�ร

อดมศกษ�ของตนเอง (ไทยโพสต, กรงเทพธรกจ 010243)12 ก.พ.2543 -ศ.ดร. วจตร ศรสอ�น ประธ�น สปศ.เปดเผยกลมคณะทำ�ง�นและบคคลรบผดชอบ

ดงน 1) กลมจดทำ�แผนปฏบตก�รปฏรปก�รศกษ� ม 5 กลมง�นคอ (1) กลมทดแลก�รจด โครงสร�งองคกร ม ศ.ดร. วจตร ศรสอ�น เปนประธ�น (2) กลมจดระบบครและบคล�กรท�งก�ร

ศกษ� ศ.ดร. ปรชญ� เวส�รชช เปนประธ�น (3) กลมจดระบบทรพย�กรและก�รลงทน ศ.ดร.สมชย ฤชพนธ เปนประธ�น (4) กลมกฎหม�ย ร.ศ.ดร. สรพล นตไกรพจน เปนประธ�น และ (5) กลมรบ

ฟงคว�มคดเหนและประช�สมพนธ ดร. วลลภ สวรรณด เปนประธ�น 2) ก�รออกใบอนญ�ตประกอบ วช�ชพครไดขอยตว�มเพยงใบเดยวใชเปนม�ตรฐ�นเดยวกนทวประเทศ ( ผจดก�ร 04, 07,

080243 กรงเทพธรกจ 290243)เม.ย.2543 -ดร. สวฒน เงนฉำ� อธบดกรมส�มญศกษ� ประธ�นคณะกรรมก�รดำ�เนนก�รเกยวกบก�รแบงเขต

พนทก�รศกษ� กล�วว� คณะทำ�ง�นฯไดสร�งแบบจำ�ลองเขตพนทก�รศกษ� โดยพจ�รณ�จ�ก 4 ตวแปรสำ�คญคอ จำ�นวนประช�กร สถ�นศกษ� เขตอำ�เภอ และสภ�พภมศ�สตร ก�รคมน�คม ก�ร

สอส�ร จ�กนนจะนำ�ม�ประช�พจ�รณ เพอรบฟงคว�มคดเหนกอนเสนอคณะกรรมก�รปฏรปก�รศกษ� ของกระทรวงศกษ�ฯ และคณะกรรมก�รบรห�รสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ� (สปศ.) เพอใหคว�มเหน

ชอบและประก�ศเขตพนทก�รศกษ�ตอไป ( มตชน 110443)26 เม.ย.2543 -ดร. เจอจนทร จงสถตยอย กรรมก�รบรห�รและเลข�ธก�รคณะกรรมก�รบรห�ร

สำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ�(สปศ.)เปดเผยขอยตในระดบคณะกรรมก�รบรห�รสปศ.เกยวกบ โครงสร�งใหมของ ก. ศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม ว�ประกอบดวย 4 หนวยง�นหลกคอ 1)

สำ�นกง�นสภ�ก�รศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม 2) สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�น 3) สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รอดมศกษ� และ 4) สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศ�สน�และวฒนธรรม ม

ฐ�นะเทยบเท�กรมขน�ดใหญ ขนตรงกบ รมต. ว�ก�รกระทรวง ทำ�หน�ทเฉพ�ะด�นนโยบ�ย แผน ม�ตรฐ�น ก�รสนบสนนทรพย�กรและก�รตดต�ม ตรวจสอบ และประเมนผล และมสำ�นกง�นปลด

กระทรวงทำ�หน�ทเปนหนวยง�นกล�งในก�รกำ�กบ เรงรด ตดต�มผล และประส�นก�รดำ�เนนง�น ภ�ยในและนอกกระทรวง และจดใหมองคกรอสระ เปนองคกรมห�ชน 3 องคกร ไดแก 1) สำ�นกง�น

รบรองม�ตรฐ�นและประเมนคณภ�พก�รศกษ� 2) สถ�บนเทคโนโลยเพอก�รศกษ� 3) สถ�บน พฒน�ครและบคล�กรท�งก�รศกษ� พรอมแบงเขตพนทก�รศกษ�ทวประเทศออกเปน 290 เขต

และเพมเตมสวนทยงไมมขอยต ไดแก ก�รจดโครงสร�งอ�ชวศกษ� พลศกษ� ก�รศกษ�นอกระบบ

63

ก�รศกษ�ต�มอธย�ศย สถ�บนเทคโนโลยร�ชมงคล สถ�บนร�ชภฏ สถ�บนสงเสรมก�รสอน วทย�ศ�สตรและเทคโนโลย ครสภ� และร�ชบณฑตยสถ�น ( ผจดก�ร 270443)

พ.ค.2543- สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) สำ�นกง�นบรห�รก�รศกษ�ทองถน กรมก�ร ปกครอง และสำ�นกก�รศกษ� กทม. จดประชมสมมน�สมชช�ก�รศกษ�ทองถนเพอปฏรปก�รเรยนร

ขนทศนยเย�วชนกรงเทพฯ(ไทย-ญปนดนแดง) ทประชมระบปญห�ของก�รจดก�รศกษ�ทองถน ท พบสวนใหญคอก�รข�ดแคลนงบประม�ณ และคว�มล�ช�ในก�รจดสรรงบประม�ณจ�กสวนกล�ง รวม

ทงโครงสร�งก�รบรห�รง�นสวนทองถนทยงข�ดแคลนบคล�กรรองรบก�รปฏรปก�รศกษ� (สย�ม รฐ 050543, กรงเทพธรกจ 170543)

พ.ค.2543- น�ยอนช อ�ภ�ภรม หวหน�โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย ภ�ยใตก�รสนบสนนของสำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย(สกว.) เปดเผยผลก�รวเคร�ะหก�รปฏรปก�รศกษ�ของไทยว� คงตองใช

เวล�อกประม�ณ 5 ป กว�จะเปนรปเปนร�ง ส�เหตจ�กอปสรรคหล�ยประก�ร เชน ก�รเมอง ระบบ ร�ชก�ร งบประม�ณรวมทงคว�มเข�ใจของบคล�กรทเกยวของ ไมว�จะเปนคร อ�จ�รย พอ แม ผ ปกครอง อย�งไรกด คว�มสำ�เรจของก�รปฏรปขนกบก�รชวยกนของหล�ยฝ�ย โดยภ�ครฐเปนตว

จกรสำ�คญ หนวยง�นเอกชน ประช�ชน ตองมคว�มเข�ใจในเป�หม�ยของก�รปฏรปก�รศกษ� ( กรงเทพธรกจ 180543)

14 ก.ค.2543 - น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต. ศกษ�ฯ แถลง ผลก�รดำ�เนนง�นในรอบ 1 ป ของ คณะกรรมก�รปฏรปก�รศกษ�และศนยปฏบตก�รปฏรปก�รศกษ� ก. ศกษ�ฯ ว�ใน 20 แผนง�น

นโยบ�ยปฏรปฯมคว�มก�วหน�ในระดบต�งๆ เชน ก�รยกร�งพ.ร.บ.ก�รศกษ�ภ�คบงคบ พ.ร.บ. อ�ชวศกษ�แหงช�ต พ.ร.บ. ก�รศกษ�เอกชน ยกร�งกฎกระทรวงฯ ก�รนบอ�ยก�รศกษ�ภ�ค

บงคบ ก�รจดก�รศกษ�เพอผพก�ร ก�รจดก�รศกษ�โดยบคคลครอบครว และก�รประกนคณภ�พ จ�กนนจงเสนอใหครม. พจ�รณ� สวนกฎกระทรวงว�ดวยก�รแบงระดบและประเภทก�รศกษ�ขนพน

ฐ�นนน ผ�นคว�มเหนชอบของครม. แลว ทงนกล�วโดยภ�พรวมก�รปฏรปก�รศกษ�ของก.ศกษ�ฯ เสรจไปแลวกว� 50 % ( กรงเทพธรกจ 150743)

ส.ค.2543 -ศ.ดร. วจตร ศรสอ�น ประธ�น สปศ. เสนอแนวคดในก�รจดตงสถ�บนเทคโนโลยเพอก�รศกษ�แหงช�ต (สทศช.) ว�เพอใหมหนวยง�นกล�งทำ�หน�ทพจ�รณ�เสนอนโยบ�ย แผนสงเสรม และประส�น

ก�รวจย ก�รพฒน�และก�รใช รวมทงประเมนคณภ�พและประสทธภ�พของก�รผลตและก�รใช เทคโนโลยเพอก�รศกษ� ต�มทระบไวในพ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต 2542 หมวด 9 ว�ดวย

เทคโนโลยเพอก�รศกษ�ในม�ตร� 69 ซงก�รจดทำ�ร�งจดตง สทศช. สำ�เรจม�กกว�รอยละ 90 แลว ขณะนอยระหว�งก�รห�รอถงรปแบบก�รจดตงสทศช. และจะจดทำ�ประช�พจ�รณ เกยวกบก�รจดทำ�

เปนพระร�ชกฤษฎก�จดตงสถ�บนเทคโนโลยเพอก�รศกษ�แหงช�ต ในรปขององคก�รมห�ชน ( กรงเทพธรกจ 030843)- ปงบประม�ณ 2543 กรมวช�ก�รเดนหน�โครงก�รสงเสรมสนบสนนใหสถ�นศกษ�มคว�มเขมแขง

ท�งวช�ก�ร ซงเปนสวนหนงของโครงก�รแมบททสงเสรมและพฒน�คณภ�พก�รศกษ�ของสถ�น ศกษ� ต�มแผนพฒน�คณภ�พก�รศกษ�ของสถ�นศกษ� ซงม 4 แผนคอ 1) ก�รบรห�รจดก�ร 2)

ก�รพฒน�คณภ�พก�รศกษ� 3) ก�รพฒน�บคล�กร และ 4) ก�รตรวจสอบและประเมนคณภ�พ ( กรงเทพธรกจ 150843)

18 ต.ค.2543 - น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต.ศกษ�ฯแถลงว�ไดลงน�มในระเบยบก.ศกษ�ธก�รว� ดวยก�รลงโทษนกเรยนหรอนกศกษ� พ.ศ.2543 โดยห�มครเฆยนตเดกนกเรยน และใหใชก�ร

ลงโทษนกเรยนทกระทำ�ผดได 5 ขนตอนคอ 1) ว�กล�วตกเตอน 2) ทำ�กจกรรม 3) ทำ� ทณฑบน 4) พกก�รเรยนไมเกน 7 วน และ 5) ใหออกจ�กสถ�นศกษ�เพอใหสอดคลองกบพ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตและรฐธรรมนญ( กรงเทพธรกจ 14, 19, 260943 ไทยโพสต 13, 15, 260943 สย�มรฐ, มตชน 14, 15, 17, 290943 ผจดก�ร 150943, Bangkok Post 160900)

พ.ย.2543 - น�ยวจตร ศรสอ�น ประธ�น สปศ. ล�ออกจ�กตำ�แหนงเพอไปลงสมครรบเลอกตงเปนสม�ชกสภ�ผ แทนร�ษฎรในระบบบญชร�ยชอ สงกดพรรคประช�ธปตย ซง ครม. มมตแตงตงน�ยปรชญ� เวส�รชช

64

กรรมก�รบรห�รสปศ. ดำ�รงตำ�แหนงประธ�นกรรมก�รฯและน�ยสมหวง พรย�นวฒน เปนกรรมก�ร บรห�ร สปศ. ( มตชน 151143, กรงเทพธรกจ 161143, มตชนสดสปด�ห 201143)

คว�มเคลอนไหวด�นก�รจดก�รศกษ�พนฐ�นแบบใหเปล�

เม.ย.2542 -กทม. จดโครงก�รคปองท�งก�รศกษ� เปนม�ตรก�รรองรบนโยบ�ยขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ�ของกทม. ซงจดก�รศกษ�ใหฟรในระดบก�รศกษ�ภ�คบงคบ นกเรยนมสวสดก�รทกระดบชน เชน

เครองแบบ หนงสอแบบเรยนพรอมอปกรณ อ�ห�รกล�งวน นมสด เปนตน โดยปก�รศกษ� 2542 ก�รสนบสนนจะเพมขนถง 2,000 คน (ข�วน.ส.พ. 01,170442)

19 พ.ค. 2542 - น�งกษม� วรวรรณ ณ อยธย� เลข�ธก�รสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ� แหงช�ต (กปช.) เปดเผยว�โรงเรยนขย�ยโอก�ส ชวยเดกจบ ป.6 เข�เรยนตอใน ม.1 สงขนกว�

เดม (ข�วน.ส.พ. 20, 210542)ก.ค.2542 - น�ยสพฒน ชลต�นนท โฆษกสภ�กทม. เปดเผยว�สภ� กทม.มมตเหนชอบใหประก�ศใชขอบญญต

กทม.เรองเงนสนบสนนก�รศกษ�(คปองก�รศกษ�) พ.ศ.… แกนกเรยนทไมส�ม�รถเข�เรยนใน โรงเรยนสงกด กทม. ได โดยจะเสนอร�งขอบญญตดงกล�วใหผว�ฯ กทม. พจ�รณ�ลงน�ม เพอมผล

บงคบใชโดยจะเรมใชในปก�รศกษ� 2543 เปนตนไป ซงกทม.จะจดห�โรงเรยนใหแกนกเรยนทอยในเกณฑก�รศกษ�ภ�คบงคบทสมครเข�เรยนในโรงเรยนกทม.กอนเปดเรยนภ�คแรกไมไดใหเข�เรยนใน

โรงเรยนเอกชนทจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นในระบบโรงเรยนต�มหลกสตร ก. ศกษ�ฯ และมขอตกลงกบ กทม. โดย กทม. จะจดเงนงบประม�ณสนบสนนก�รศกษ�แกนกเรยนกลมดงกล�วคนละ 13,900

บ�ทตอป ซงเปนจำ�นวนทเท�กบใหก�รสนบสนนนกเรยนในสงกด กทม. ในปจจบน (มตชน 150742)

ต.ค.2542 -ก. ศกษ�ฯ เผยว�ปงบฯ 2542 ส�ม�รถรบเดกพก�ร ผดอยโอก�ส และผมคว�มส�ม�รถพเศษ ได ต�มเป�หม�ยและม�กกว�ทเคยรบไดในป 2541 และจ�กก�รประเมนผลก�รดำ�เนนง�นพบว� สถ�น

ศกษ�เตรยมปรบปรงวธก�รจำ�แนกคว�มพก�รเพอเข�รบก�รศกษ� โดยจดก�รศกษ�ในรปแบบก�ร เรยนรวมกบเดกปกต เรยนแยกไปต�มคว�มพก�รเฉพ�ะท�ง ก�รเรยนนอกระบบและฝกวช�ชพโดย

เนนยทธศ�สตรใหมคอพฒน�คนพก�รใหมศกยภ�พเพยงพอทจะพงตนเอง ( ไทยโพสต 061042)ธ.ค.2542 -คณะกก.จดทำ� แผนปฏบตก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�น 12 ป ของก. ศกษ�ฯ ไดกำ�หนดภ�รกจหลก

ของก�รจดก�รศกษ� ประกอบดวย ก�รเข�ถงคนทกกลม ก�รมเอกภ�พในเชงนโยบ�ย หล�กหล�ยใน ท�งปฏบต และก�รมบรณ�ก�รด�นก�รศ�สน� ศลปวฒนธรรมและภมปญญ�ไทย และแบงคว�มรบ

ผดชอบระดบก�รศกษ�ในพนท ไดแก กลมเดกปกตในเมองระดบกอนประถมฯ และระดบประถมฯ ให องคกรปกครองทองถนดแล เชน เทศบ�ล กรมก�รปกครองดแล ระดบมธยมในเมองใหกรมส�มญ

ดแล และสำ�หรบในชนบท ระดบกอนประถมฯ ระดบประถมฯ และมธยมตน ใหสำ�นกง�นคณะกรรมก�ร ก�รประถมศกษ�แหงช�ตดแล สวนม. ปล�ยใหกรมส�มญศกษ�ดแล และส�ยอ�ชพทงหมดทงในเมอง

และชนบทใหกรมอ�ชวศกษ�ดแล (ข�วน.ส.พ. 021242)-ดร. ดเรก พรสม� รองเลข�ธก�ร คณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต เปดเผยว�ไดจดเตรยมก�ร

ดำ�เนนง�นต�มปงบประม�ณ 2544 เพอใหสอดคลองและสร�งคว�มพรอมต�ม พ.ร.บ.ก�รศกษ� แลว โดยเนนนโยบ�ยหลก 10 ประก�รคอ 1) ก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�น 9 ป อย�งทวถง รวมทง

เดกพก�ร ดอยโอก�ส และเดกคว�มส�ม�รถพเศษ 2) ก�รถ�ยโอนก�รจดก�รศกษ�ปฐมวย อ�ย 3 ป ใหกบองคกรทองถนโดยสปช. จะจดเฉพ�ะกลมอ�ย 4-5 ป 3) เนนก�รปฏรปก�รเรยนรรวมถงก�ร

พฒน�ครต�มรปแบบใหมใหเปนครมออ�ชพ 4) ลดคว�มเหลอมลำ�ระหว�งโรงเรยน โดยใชเครอข�ย สหวทย�เขตม�ดำ�เนนก�ร 5) พฒน�ระบบประกนคณภ�พภ�ยใน 6) พฒน�ประสทธภ�พของ

โรงเรยนขน�ดเลก โดยกำ�หนดม�ตรฐ�นขนตำ� 7) กระจ�ยอำ�น�จทไมสร�งภ�ระและมระบบตดต�ม ตรวจสอบอย�งมประสทธภ�พ โดยก�รจดงบประม�ณเปนกอนใหหนวยง�นระดบภมภ�คคดโครงก�รท

เหม�ะสมกบสภ�พและคว�มตองก�รของทองถน 8) สร�งคว�มเขมแขงใหกบโรงเรยนและผบรห�ร 9) สร�งคว�มเข�ใจ คว�มเขมแขงของกรรมก�รโรงเรยนอบต. ทปรกษ�โรงเรยน และ 10) จดห�

และพฒน�ระบบไอท เพอเพมประสทธภ�พก�รบรห�รจดก�ร ทงจดห�พฒน�แหลงฮ�รดแวรและ

65

ซอฟตแวร และบคล�กร สร�งระบบเครอข�ยทส�ม�รถเชอมโยงใหถงระดบ สปจ. (กรงเทพธรกจ, ไทยโพสต 251242)

ม.ค.2543 -ครม.มมตเหนชอบผ�นม�ตรฐ�นก�รศกษ�กล�งเพอก�รประเมนคณภ�พภ�ยนอกสำ�หรบก�รศกษ�ขนพนฐ�นเพอใชกำ�หนดเปนม�ตรฐ�นกล�งในก�รประเมนคณภ�พก�รจดก�รศกษ�ของโรงเรยนทว

ประเทศ 50,000 แหง โดยแบงม�ตรฐ�นเปน 3 ด�นคอ 1) ด�นผเรยน 2) ด�นกระบวนก�ร และ 3) ด�นปจจย อ�ท สภ�พคว�มพรอมของคร ผบรห�ร อ�ค�รสถ�นท ทรพย�กรและชมชน

( สย�มรฐ 050143, กรงเทพธรกจ 100143) ก.พ.2543- น�ยถนอม อนทรกำ�เนด ทปรกษ�ก. ศกษ�ฯ เปดเผยร�งแผนปฏบตก�รทผ�นคว�มเหนชอบของท

ประชมคณะกรรมก�รก�รศกษ�และพฒน�เดกปฐมวย ซงกำ�หนดภ�รกจหลก 3 ประก�ร คอ 1) ก�ร จดระบบบรก�รก�รศกษ�และพฒน�เดกปฐมวย ประกอบดวย (1) แผนจดก�รศกษ� ซงตงเป�จะจด

ใหทวถงในกลมอ�ยทตำ�กว� 3 ปภ�ยในป 2549 และกลมอ�ย 3-5 ป ภ�ยในป 2545 (2) แผนก�รปรบปรงและพฒน�คณภ�พก�รศกษ� (3) แผนก�รวจยก�รศกษ�เพอห�รปแบบทม

ประสทธภ�พ และองคคว�มรทเหม�ะสมสำ�หรบเดกปฐมวย 2) ก�รบรห�รก�รจดก�รศกษ� และ 3) ก�รบรณ�ก�รด�นก�รศกษ� ศ�สน� ศลปวฒนธรรม และภมปญญ�ไทยในกระบวนก�รเรยนร (ไทย

โพสต, มตชน 010243)-คณะกรรมก�รปฏรปก�รศกษ�ของก. ศกษ�ฯ เหนชอบร�งหลกสตรก�รศกษ�ขนพนฐ�นต�มทกรมวช�ก�รในฐ�นะฝ�ยเลข�นก�รคณะอนกรรมก�รพฒน�หลกสตรและก�รบรห�รหลกสตรก�รศกษ�ขน

พนฐ�น 12 ปเสนอคอ กำ�หนดหลกสตรเปนกลมวช�ม�ตรฐ�น 8 กลมวช� ไดแก สขศกษ�และ พลศกษ� ทศนศลป ดนตรและน�ฏศลป คณตศ�สตร ภ�ษ�ไทย สงคมศกษ� วทย�ศ�สตรและ เทคโนโลย ก�รง�นและอ�ชพ และภ�ษ�ต�งประเทศ ไวตลอดก�รศกษ� 12 ป ซงก�รบงคบใช

หลกสตรนชน ป.1, ป.4, ม.1 และ ม.4 เรมใชหลกสตรใหมป 2545 ชน ป.2, ป.5, ม.2 และ ม.5 ในปก�รศกษ� 2546 และปก�รศกษ� 2547 บงคบใชทกระดบชน ( ไทยโพสต 020343)- น�ยอำ�รง จนทวนช อธบดกรมวช�ก�ร เปดเผยหลกก�รสำ�คญของหลกสตรแกนกล�งเพอคว�มเปนช�ต คอก�รจดก�รศกษ�ใหผเรยนเรยนอย�งตอเนองตลอดหลกสตร 12 ป ว�มคว�มยดหยนหล�ก

หล�ยสอดคลองกบคว�มรคว�มส�ม�รถของผเรยน และมผลตอก�รพฒน�สอก�รเรยนก�รสอน คร เปนเพยงผชวยชแนะ ไมใชถ�ยทอดแบบเดม ครจงนบว�เปนหวใจสำ�คญทจะตองพฒน�และ

เปลยนแปลงรปแบบแนวคดและปรบกระบวนก�รเรยนรใหเดก ทงนคณะอนกรรมก�รพฒน�หลกสตร และก�รบรห�รหลกสตรก�รศกษ�ขนพนฐ�นเหนพองกนถงแนวท�งพฒน� เชน กำ�หนดแนวท�งจด

เวล�ของชวงชน ป.1-ป.3 ปละ 800 ชวโมง ป.4-ป.6 ปละ 1,000 ชวโมง ม.1-ม.3 ปละ 1,200 ชวโมง และ ม.4-ม.6 ปละ 1,400 ชวโมง โดยในชวงสดท�ยจะจดสดสวนวช�บงคบ

รอยละ 30 และวช�เลอกรอยละ 70 ( สย�มรฐ 080243)- น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต. ศกษ�ฯ เปดเผยก�รเสนองบประม�ณของก.ศกษ�ว�ปงบประม�ณ 2544 เพมม�กกว�ป 2543 ถงรอยละ 23 หรอกว� 199,367 ล�นบ�ท แบงเปนงบในหมวด

ร�ยจ�ยกว� 196,978 ล�นบ�ท งบกองทนพฒน�บคล�กรกว� 2,389 ล�นบ�ท และปน ก. ศกษ�ฯ มนโยบ�ยดำ�เนนง�นใหสอดรบกบ พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ทงในเรองก�รจดก�รศกษ�

ภ�คบงคบ 9 ป ก�รจดก�รศกษ�สำ�หรบคนพก�ร พฒน�คร และบคล�กรท�งก�รศกษ� มก�รตงงบ ประม�ณโครงก�รอ�ห�รกล�งวนเพม สำ�หรบนมนน ปนจะจดงบฯใหโรงเรยนเอกชนดวย สวนโรงเรยน

รฐบ�ลจะตงงบฯใหเดกอนบ�ล-ป.4 ดมนมทกคน และยงมนโยบ�ยใหสอนภ�ษ�องกฤษตงแต ป.1 ขนไป สวนเครองคอมพวเตอรจะใชวธก�รเช�ซอแทนและตดงบฯ ค�บำ�รงรกษ�ไป (สย�มรฐ

160243)ม.ค.2543 - ปก�รศกษ� 2543 กรมส�มญศกษ� จดสรรเงนอดหนนก�รศกษ�หรอเงนบำ�รงก�รศกษ� ใหแก

นกเรยนทกคนในระดบ ม.1- ม 4 จำ�นวนกว� 2,000 ล�นบ�ท โดยชน ม.1-ม.3 จะไดรบเงน อดหนนคนละ 750 บ�ทตอป คดเปนชนปละ 450 ล�นบ�ท รวมเปนเงน 1,350 ล�นบ�ท สวน

ม.4 ไดรบคนละ 1,400 บ�ทตอป เปนเงน 700 ล�นบ�ท ก�รจดเงนอดหนนครงนเพอรองรบกบ

66

พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต ทกำ�หนดใหรฐจดก�รศกษ�พนฐ�น 12 ปฟรใหแกเดกทกคน โดยเรม บงคบใชในป 2545 ( ผจดก�ร 280343, สย�มรฐ 28, 290343 )

12 เม.ย.2543 - น�ยสวฒน เงนฉำ� ชแจงแกผบรห�รโรงเรยนสงกดกรมส�มญศกษ�ในสวนกล�งเกยวกบหลกเกณฑและแนวปฏบตเรองเงนอดหนนก�รศกษ�ว�ท�งโรงเรยนส�ม�รถจดเกบเพมเตมต�ม

แนวปฏบตดงน 1) ร�ยก�รทยกเวนก�รเกบเงน ไดแก ค�ลงทะเบยนร�ยวช�และค�ภ�คปฏบตหรอ วสดฝกหด เนองจ�กไดรบก�รอดหนนแลว 2) ร�ยก�รทเรยกเกบได ใหองต�มระเบยบก.ศกษ�ฯว�

ดวยก�รเกบเงนบำ�รงก�รศกษ�ยกเวน ร�ยก�รต�มขอ 1 และสอดคลองกบสภ�พของคนในชมชน 3) ห�กตองเกบเพมเตมจ�กขอ 2 ใหจดทำ�แผนพฒน�โรงเรยน ระบกจกรรมโครงก�รใหชดเจน เสนอ

คณะกรรมก�รโรงเรยน ซงถ�ผปกครองคนใดมปญห�ก�รเงนตองยกเวนใหและไมใชรปแบบก�ร บงคบ 4) ใหเรยกเกบเงนเพมเตมต�มขอ 2 และ 3 ไดรวมกนไมเกนเงนอดหนนทรฐบ�ลใหในแตละ

ระดบชน สวนนกเรยน ม.5 และม. 6 ทรฐยงไมไดจดสรรเงนอดหนน ใหเกบต�มระเบยบปกต และ 5) ก�รใชจ�ยเงนบำ�รงก�รศกษ�และเงนอนๆ ต�มขอ 3 ) ใหเปนไปดวยคว�มโปรงใส (มตชน 130443)

ม.ย.2543 -ดร. ดเรก พรสม� รองเลข�ธก�รคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต(กปช.) กล�วว� จ�กก�รทสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�(สปช.) จดทดลองนำ�รองก�รจดก�รศกษ�ภ�คบงคบ 9 ป

ขนทกอำ�เภอ อย�งนอยอำ�เภอละ 1 ตำ�บล ซงมพนทเข�รวมทดลองม�กถง 1,028 ตำ�บล ใน 65 จงหวด จ�กผลดำ�เนนง�นชวงแรกพบว� มเดกอ�ย 6-16 ป อยในวยเรยน 1,139,005 คน

จำ�นวนนไมไดรบก�รศกษ�ตอเนองถง 45,841 คน หรอคดเปนรอยละ 4 ของทงหมด จงได พย�ย�มจดห�รปแบบวธก�รทเหม�ะสมทจะทำ�ใหเดกไดเรยนถง 9 ปม�กทสด ปร�กฏว�ส�ม�รถนำ�

เดกใหกลบม�เข�เรยนในรปแบบต�งๆม�กถง 25,865 คน หรอคดเปนรอยละ 56 ของเดกทข�ด โอก�สดงกล�ว ( ข�วสด 150643)

- น�ยสมเกยรต ชอบผล ผอำ�นวยก�รกองนโยบ�ยและแผน สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ� แหงช�ต (สปช.) กล�วถงก�รสำ�รวจขอมลนกเรยนของ สปช. ว� นกเรยนทจบประถมปท 6 ปก�ร

ศกษ� 2542 มแนวโนมไมเรยนตอระดบมธยมศกษ�ถง 50,676 คนคดเปนรอยละ 7.08 จ�ก ทงหมด 708,980 คน เพร�ะข�ดแคลนค�ใชจ�ย แมต�มกฎหม�ยใหมรฐบ�ลจะเปดใหเรยนฟร แจก

นม แจกอ�ห�รกล�งวน เสอผ� ตำ�ร�เรยนแลวกต�ม ซงท�งสปช.ไดแกปญห�โดยก�รจดสรรทนก�ร ศกษ�ใหนกเรยนย�กจน 50,940 ทน ทนละ 3,000 บ�ท ทงยงตงงบประม�ณ 221 ล�นบ�ทใน

ปก�รศกษ� 2544 เพอจดทนจำ�นวน 77,000 ทน ทนละ 3,000 บ�ทและทนละ 4,000-5,000 บ�ท สำ�หรบนกเรยนทมแนวโนมออกกล�งคน 20,000 ทน ( สย�มรฐ 040643,

กรงเทพธรกจ 050643)คว�มเคลอนไหวด�นก�รกระจ�ยอำ�น�จก�รศกษ�สทองถน

เม.ย.2542 - น�ยเดช� ทองสวรรณ รองเลข�ธก�ร รกษ�ก�รแทนเลข�ธก�รคณะกรรมก�รก�รศกษ�เอกชน (สช.) ระบว� ขณะน ก. ศกษ�ฯ กระจ�ยอำ�น�จใหจงหวดเปนผตรวจพจ�รณ�ก�รขอจดตง ขย�ย และ

เพมหลกสตรในโรงเรยนเอกชนประเภทอ�ชวศกษ� โดยแตงตงคณะกรรมก�รก�รศกษ� มศกษ�ธก�ร จงหวดเปนประธ�น ใหคว�มเหนชอบโดยไมตองสงคำ�ขอให สช. จดคณะกรรมก�รจ�กสวนกล�งไป

ตรวจ ( กรงเทพธรกจ 20, 280442)-กทม. ไดโอนก�รจดสรรงบประม�ณไปไวทสำ�นกง�นเขต โดยตงเป�ป 2543 โรงเรยน 430 แหงของกทม. จะส�ม�รถตงงบฯไดดวยตนเอง ทงนตองก�รใหชมชนมสวนรวม แตยงมอปสรรคเกยวกบ

กฎกตก�และคว�มพรอม ซงตองอ�ศยเวล� เท�ทสำ�นกก�รศกษ�กทม. ดำ�เนนก�รไปบ�งแลว คอก�ร จดตงคณะกรรมก�รโรงเรยน และก�รจดทำ�ธรรมนญโรงเรยน มลกษณะเปนขอตกลงรวมกนระหว�ง

โรงเรยน ผปกครอง รวมทงนกเรยน เพอสร�งวสยทศนรวมกนว�ภ�ยใน 5-10 ปข�งหน�ตองก�รให นกเรยนของโรงเรยนมคณสมบตคว�มรคว�มส�ม�รถและคณธรรมอย�งไร ทงนเปนก�รชแจงจ�กผ

อำ�นวยก�รสำ�นกก�รศกษ�กรงเทพมห�นคร น�ยจ�รพงศ เรองสวรรณ ( กรงเทพธรกจ 20, 280442)

67

10 พ.ค.2543 - สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) สำ�นกง�นบรห�รก�รศกษ�ทอง ถน กรมก�รปกครอง และสำ�นกก�รศกษ�กทม. จดประชมสมมน�สมชช�ก�รศกษ�ทองถนเพอปฏรป

ก�รเรยนรขน ณ ศนยเย�วชนกรงเทพฯ (ไทย- ญปน ดนแดง) พบว�ปญห�ก�รจดก�รศกษ�ทองถน คอ ก�รข�ดแคลนงบประม�ณ และคว�มล�ช�ในก�รจดสรรงบประม�ณจ�กสวนกล�ง รวมทงคว�ม

หวงใยในเรองโครงสร�งก�รบรห�รง�นสวนทองถน ทยงข�ดแคลนบคล�กรท�งก�รศกษ�ทจะเข�ม�ร องรบก�รปฏรปก�รศกษ� ( สย�มรฐ 050543, กรงเทพธรกจ 170543)

ม.ย.2543 - น�ยจอหน มดเดลดน ทปรกษ�อ�วโสจ�กธน�ค�รโลกประจำ�ประเทศไทย ระบว�อปสรรคในก�ร ว�งแผนเพอปฏรปก�รศกษ�ของประเทศกำ�ลงพฒน�สวนใหญ เกดจ�กปญห�ข�ดแคลนโครงสร�ง

พนฐ�นและบคล�กรมออ�ชพทมประสบก�รณและทกษะจำ�เปน และชว�ปญห�ของประเทศไทยอยทก�ร รวมศนย ส�ม�รถแกไขไดดวยก�รกระจ�ยอำ�น�จ ซงจำ�เปนตองดำ�เนนก�รอย�งรดกม โดยอ�ศยผนำ�

ท�งก�รเมองทพรอมจะเสยงและยอมรบคว�มเปลยนแปลง รวมทงก�รปฏรปก�รศกษ�จะตองเปน ภ�รกจทสงคมรวมกนผลกดนจงจะส�ม�รถนำ�ไปสผลสำ�เรจ ( กรงเทพธรกจ 040642)

18 ต.ค.2543 -สหภ�พครแหงช�ตไดจดประชมแกนนำ�ครประถมศกษ�จ�กทวทกภ�คพรอมทงตวแทนส.ส. จ�กพรรคก�รเมองบ�งพรรค รวมทงอดต ส.ส. วฒสม�ชก และอดตสม�ชกสภ�ร�งรฐธรรมนญ (ส.ส.ร.) ทหอประชมครสภ� สวนใหญเหนดวยกบหลกก�รกระจ�ยอำ�น�จ แตประเดนสำ�คญทคดค�น

ไดแก 1) ก�รใหครไปสงกดองคกรปกครองสวนทองถนจะทำ�ใหเกดระบบพรรคพวก 2) องคกร ปกครองสวนทองถนไมมคว�มชำ�น�ญด�นก�รศกษ� อ�จข�ดวสยทศนด�นก�รบรห�รก�รศกษ�

เปนตน (มตชน 17,19,221043, กรงเทพธรกจ 181043, ไทยโพสต 191043)26 ต.ค..2543 -คณะทำ�ง�นร�งแผนกระจ�ยอำ�น�จไดขอสรปหลงก�รประชมรวมกบผบรห�รระดบสงขอ

งก. ศกษ�ฯเกยวกบแผนก�รกระจ�ยอำ�น�จจดก�รศกษ�ใหกบองคกรปกครองสวนทองถนว� ก�รกระ จ�ยอำ�น�จไปยงเขตพนทก�รศกษ�ทำ�ไดใน 3 แนว ท�งคอ 1) กระจ�ยอำ�น�จ ต�มพ.ร.บ.ก�รศกษ�

แหงช�ต ม ก. ศกษ�ฯ เปนเจ�ของง�น 2) กระจ�ยอำ�น�จโดยยดพ.ร.บ. ก�รกระจ�ยอำ�น�จ มองคกร ปกครองสวนทองถนเปนเจ�ของง�น และ 3) กระจ�ยอำ�น�จโดยยดหลกก�รพ.ร.บ. ทงสองฉบบ นน

คอก�รเปนเจ�ของรวมกนระหว�งก.ศกษ�ฯกบองคกรปกครองสวนทองถนโดยไมตองถ�ยโอนสถ�น ศกษ�ไปใหองคกรปกครองสวนทองถน ( มตชน 17, 19, 22, 26, 271043 กรงเทพธรกจ

18, 21, 26-281043 ไทยโพสต 19, 20, 271043 สย�มรฐ 27 1043)คว�มเคลอนไหวด�นก�รพฒน�วช�ชพคร

ม.ค. 2542 - ในก�รกล�วอวยพรแกข�ร�ชครในสงกดในว�ระขนปใหมน�งกษม� วรวรรณ ณ อยธย� เลข�ธก�รสำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต (สปช) ระบว�ครยคปจจบนและอน�คต

จะตองปรบตวใหเข�กบกระแสสงคมทมคว�มเปลยนแปลงในหล�ยๆด�นทเกดขน ไดแก 1) กระแส ก�รเรยนรทมงเนนเดกนกเรยนสำ�คญทสด 2) กระแสคว�มตองก�รของเดกทมคว�มแตกต�งกน คร

ตองรว�เดกทสอนเกง- ออนด�นใด และใชวธก�รเรยนก�รสอนทหล�กหล�ย เพอพฒน�เดกใหเตมต�ม ศกยภ�พ 3) กระแสของก�รกระจ�ยอำ�น�จสโรงเรยนโดยมชมชนเข�ม�มบทบ�ทในก�รบรห�รง�นทก

เรอง เพอใหก�รจดก�รศกษ�เปนไปต�มคว�มตองก�รของชมชน และสดท�ยคอ 4) กระแสของก�ร ตรวจสอบ นนคอจ�กประช�ชนและสอมวลชน ส�ม�รถเข�ม�ตรวจสอบก�รทำ�ง�นในทกระดบ ก�ร

บรห�รง�นตองโปรงใส ส�ม�รถตรวจสอบได( ไทยโพสต 311241)ม.ค.2542 - สวนดสตโพลทำ�ก�รสำ�รวจคว�มเหนของนกเรยน เกยวกบพฤตกรรมของครทนกเรยนตองก�ร ผล

ก�รสำ�รวจระบว�เดกตองก�รใหครมก�รเปลยนแปลงพฤตกรรมหล�ยอย�งดวยกน เชน ชนอนบ�ล อย�กใหครเลกตเดก ชนประถมฯ อย�กใหครเลกบน ชนมธยม-ปวช. อย�กใหครเลกดด� ต ลงโทษ

รนแรงโดยไมมเหตผล ชนอดมศกษ� อย�กใหครเลกใชอ�รมณ ระดบชนนจะรกครทมเหตผล สวนสงด ๆ ของครทเดกมคว�มประทบใจ เชน ชนอนบ�ลชอบครทใจด ชนประถมฯชอบครทสอนด ชนมธยมฯ

ชอบครทจรงใจใหคำ�ปรกษ� สวนชนอดมศกษ�ชอบครทชวยเหลอมคำ�ปรกษ�ทด โดยภ�พรวมแลว เดกจะรกครทใจด เอ�ใจใสนกเรยน ( ข�ว น.ส.พ. เดอนม.ค.2542)

ม.ค.2542 - สำ�นกง�นคณะกรรมก�รข�ร�ชก�รคร (กค.) เตรยมใชระบบประกนคณภ�พครเพอยกระดบครไทย จำ�นวน 600,000 คน ทวประเทศ ครอบคลมทงกลมครในและนอกระบบตงแตระดบอนบ�ล ประถม

68

ศกษ� มธยมศกษ� อ�ชวศกษ� และอดมศกษ� เมอครผ�นก�รประเมนแลวจะไดรบเงนตอบแทนพเศษ เพอสงเสรมและกระตนใหครตองก�รพฒน�ตนเอง ระบบดงกล�วประกอบดวยหลก 3 ประก�รคอ

1) ก�รตดต�มประเมนคณภ�พ 2) ก�รพฒน�คณภ�พ และ 3) ก�รตอบแทนต�มคณภ�พคร โดย ใหนำ�ระบบนม�ใชในป 2543 มก�รแบงเกณฑพจ�รณ� 6 ด�นคอ 1) ก�รครองตว (คว�ม

ประพฤต คณธรรม จรรย�บรรณคร) 2) วช�ก�ร ( คว�มส�ม�รถในวช�ทสอน คว�มทนสมยและคว�มลกซงของวช�ก�ร) 3) ก�รสอน ( คว�มส�ม�รถในก�รสอน คว�มรบผดชอบและก�รประเมนก�รเรยน) 4) คว�มรในภ�ษ� ( ใชภ�ษ�ไทยไดถกตอง และมคว�มรภ�ษ�ต�งประเทศอก 1 ภ�ษ�โดยเฉพ�ะภ�ษ�องกฤษ) 5) ก�รรวมกจกรรมระหว�งครและบคล�กรในสถ�นศกษ�และชมชน และ 6)

ก�รใชคอมพวเตอร ( ข�ว น.ส.พ. ก.พ.-ม.ค.2542) -คณะกรรมก�รกำ�หนดนโยบ�ยก�รดำ�เนนง�นพฒน�และสงเสรมผมคว�มส�ม�รถพเศษท�ง

วทย�ศ�สตรและคณตศ�สตร มมตใหสถ�บนสงเสรมก�รสอนวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย(สสวท.)รวมมอกบสำ�นกง�นคณะกก. ก�รประถมศกษ�แหงช�ต (สปช.) และหนวยง�นท

เกยวของ จดทำ�หลกสตรเรงรดเพออบรมครสอนวช�วทย�ศ�สตรและคณตศ�สตรชน ม.3 ของ โรงเรยนขย�ยโอก�สทวประเทศจำ�นวน 12,000 คน โดยสสวท.ตงงบประม�ณก�รดำ�เนนก�รด�น

วช�ก�ร และสปช. ตงงบประม�ณดำ�เนนก�รด�นก�รฝกอบรมและค�ใชจ�ยสำ�หรบคร ถอเปนนโยบ�ย เรงดวน ทำ�ในปงบประม�ณ 2542 และรวมกนจดทำ�โครงก�รนำ�รองเปดโรงเรยนส�ธตก�รสอน

วทย�ศ�สตรและคณตศ�สตร เพอพฒน�ครวทย�ศ�สตรและคณตศ�สตร โดยมโรงเรยนเอกชน นำ�รอง 8 โรงเรยน ค�ดว�ป 2545 จะขย�ยสภมภ�ค ( ไทยโพสต 09,100342)

1 ม.ย.2542 -ดร. วจตร ศรสอ�น แสดงคว�มเหนในง�นเสวน�โตะกลมเรอง "ก�รปฏรปครศกษ�:ก�วรกของสถ�บนผลตคร" ทจฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย ว�เมอมก�รใช พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ตแลว สถ�บน

ผลตครตองปรบตวเพอสร�งทกษะใหครรจกใฝรและเรยนรตลอดชวต สถ�บนทผลตครตองเปลยน จ�กก�รผลตครวช�เอกประถม หรอมธยมเปนวช�เอกก�รศกษ�ขนพนฐ�น และภ�คบงคบ นอกจ�กน

ครตองมคว�มรในก�รพฒน�หลกสตรแทนทจะใหกรมวช�ก�รเปนคนทำ� เปนตน ( มตชน 020642)ส.ค.2542 - น�ยยทธชย อตม� เลข�ธก�รครสภ� เปดเผยว�สำ�นกง�นเลข�ธก�รครสภ�ไดเชญผแทนครในคณะ

กรรมก�รอำ�นวยก�รครสภ� ผแทนสม�คม- ชมรมวช�ชพคร และเจ�หน�ทครสภ�จำ�นวนกว� 170 คน เพอกำ�หนดแนวคดและทศท�งก�รปฏรป เรองทนำ�ม�พจ�รณ�ในทประชม เชน 1) ก�รกำ�หนด

สภ�วช�ชพ และองคกรวช�ชพคร 2) แยกม�ตรฐ�นวช�ชพครเปนสวนๆ โดยเนนบทบ�ทของผ บรห�รและครผสอน 3) ก�รออกและเพกถอนใบอนญ�ตประกอบวช�ชพ ใหเรยงลำ�ดบใหมโดย

บคล�กรกอนประจำ�ก�รตองม�จ�กก�รสอน 4) ระดบม�ตรฐ�นวช�ชพ ครทกคนผ�นก�รรบรอง หลกสตรจ�กสถ�บน ผ�นก�รอบรมหลกสตรต�มกำ�หนด และบคล�กรประจำ�ก�รถ�ไมมก�รประเมนผล

ก�รปฏบตง�นกใหเข�รบก�รอบรม 5) สภ�ครแหงช�ตรบผดชอบก�รเพกถอนใบอนญ�ตประกอบ วช�ชพคร รวมทงเปนผพจ�รณ�จดตงองคคณะบคล�กร เพอกำ�กบดแลและประเมนผล 6) ก�รว�ง

แนวท�งก�รพฒน�วช�ชพครนนกำ�หนดใหเปนไปอย�งมระบบ โดยมก�รกระจ�ยอำ�น�จในเรองก�ร บรรจแตงตงคร กำ�หนดเกณฑม�ตรฐ�นวช�ชพครแตละกลม พรอมทงประเมนครต�มแฟมพฒน�ง�น

โดยใหครทำ�หน�ทสอนอย�งเดยวเพอใหเดกไดรบคว�มรอย�งเตมท ครใหมตองไดรบก�รพฒน�ทกคน เพอจะไดตระหนกและมทศนคตทดในก�รพฒน�ตนเองและศรทธ�ในวช�ชพคร 7) ควรใหมก�รตง

สถ�บนพฒน�วช�ชพครทงระดบช�ต และเขตพนทเพอใหมก�รพฒน�อย�งทวถง และเพอพฒน� วช�ชพครแตละประเภทไปสเกณฑม�ตรฐ�น สนองคว�มตองก�รของทองถนและชมชน 8) ก�รจ�ย

เงนเดอนครต�มกฎหม�ยใหม เพอใหมร�ยไดเพยงพอและเหม�ะสม ค�ตอบแทนทควรจะไดรบและ สวสดก�รแตละประเภททครสภ�จะดำ�เนนก�ร เพอใหครไดรบประโยชนสงสดและสทธประโยชนทครจะ

ไดรบ เชน สทธก�รล�ศกษ�ตอ ก�รเลอนขนเงนเดอน ก�รหยดทำ�ผลง�นท�งวช�ก�รโดยสะสมไดปละ 1 เดอน เปนตน ( กรงเทพธรกจ 040842)-สำ�นกง�นคณะกก. ข�ร�ชก�รคร (ก.ค.) ก. ศกษ�ฯ สรปประเดนสำ�คญจ�กก�รจดสมมน� ว�ดวย

เรองก�รปรบปรงระบบ บรห�รง�นบคคลและกฎหม�ยว�ดวยระเบยบข�ร�ชก�รคร เพอเปนกรอบ คว�มคดเบองตนทนำ�ไปสก�รปรบปรงระบบฯ คอ 1) เปนเรองทเกยวของกบองคกรกล�งและองคกร

ททำ�หน�ทปฏบตก�รบรห�รง�นบคคล 2) ระบบก�รสรรห�บคคลเข�สวช�ชพคร ซงไดพจ�รณ�ว� หนวยใดควรทจะมอำ�น�จในก�รสรรห�คร ควรกระจ�ยอำ�น�จในก�รสรรห�ครอย�งไร และใชวธก�รใด ท

69

จะไดคนดทมคว�มส�ม�รถแทจรง 3) พจ�รณ�เรองระบบก�รผลตและพฒน�ครว�ดวยเรองของ องคกรกล�ง ก.ค. และสถ�นศกษ� สำ�นกง�นเขต พนท กรม และกระทรวงฯ ควรมอำ�น�จหน�ท

ตลอดจนบทบ�ทในก�รพฒน�ครอย�งไร ( กรงเทพธรกจ 270842)ต.ค.2542 -นพ. ประเวศ วะส ร�ษฎรอ�วโส กล�วในก�รอภปร�ยเรอง " คร พลงและคว�มสำ�เรจของก�รปฏรปก�ร

ศกษ�" ในง�นประก�ศเกยรตคณครแหงช�ตและครตนแบบประจำ�ป 2542 จดโดยสำ�นกง�นคณะ กรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) ว� หวใจของก�รปฏรปก�รศกษ�อยทก�รปฏรปก�รเรยนร ซง

อยทตวคร ครตองคดเปน ทำ�เปน และเสนอว�ครทกคนควรทำ�ก�รวจย นำ�ประสบก�รณทไดระหว�งอย ในชนเรยนม�ใช จะเปนเครองมอททำ�ใหครเกงขน และใหมก�รประเมนก�รวจยทสร�งสรรคเพอใหง�น

แตละชนดขน ไมใชประเมนเพอจบผดและครตองใจกว�งยอมรบก�รประเมนดวย (กรงเทพธรกจ 081042)-ดร. พฤทธ ศรบรรณพทกษ คณบดคณะครศ�สตร จฬ�ฯ กล�วในก�รสรปผลก�รสมมน�เรอง "บทบ�ทคณะครศ�สตร/ศกษ�ศ�สตรกบก�รปฏรปก�รเรยนร" มคณบดคณะครศ�สตรเข�รวม 54

สถ�บน ทงจ�ก ทบวงมห�วทย�ลย สถ�บนเทคโนโลยร�ชมงคล สถ�บนร�ชภฏ ซงในทประชมมคว�ม เหนรวมกนว�ควรจดตง "สภ�คณบดคณะครศ�สตร/ศกษ�ศ�สตรแหงประเทศไทย" เพอทำ�หน�ท

ปฏรปก�รเรยนร พฒน�คร ผลตคร ยกยองครซงมผลง�นดเดน โดยตกลงกนตงคณะทำ�ง�นขน 1 ชด เปนคณะกรรมก�รเฉพ�ะกจ ซงพรอมสล�ยตวเมอมก�รจดตงสภ�คณบดฯ ดร. พฤทธ ระบว�สภ�ฯ

ดงกล�วควรจะมโอก�สไดเข�ไปมบทบ�ทในก�รออกใบอนญ�ตประกอบวช�ชพคร ในฐ�นะองคกร วช�ชพซงเปนสถ�บนทผลตคร และมบทบ�ทในก�รปฏรปก�รเรยนร ขณะทครสภ�ซงทำ�หน�ทดงกล�ว

อยเปนเพยงองคกรตวแทนครเท�นน ( กรงเทพธรกจ 221042)พ.ย.2542 -ก. วทยฯ กบก. ศกษ�ฯ รวมกนร�งแผนปฏบตเรองกำ�หนดแผนก�รสร�งครวทย�ศ�สตร ตงเป�

ภ�ยใน 10 ป ผลตครวทยฯ 1.3 หมนคน โดยป 2543 จะใหทนก�รศกษ�กบผสนใจเรยนปรญญ� ตรท�งวทย�ศ�สตรปละ 1,300 คน เรยนจบแลวใชทน 3 ป ห�กเรยนตอระดบปรญญ�โทและเอก

ทงในและต�งประเทศ ในประเทศใชทน 3 ป ต�งประเทศใช 2 เท�ของเวล�เรยน (มตชน 171142)ธ.ค.2542 - น�ยสมเช�ว เกษประทม เลข�ธก�รคณะกรรมก�รข�ร�ชก�รคร (ก.ค.) กล�วถงก�รเคลอนไหวของ

ก.ค. ในก�รระดมบคล�กร งบประม�ณ เวล� แนวคด เพอสนบสนนก�รปฏรปก�รศกษ�ของก.ศกษ�ฯ อย�งเตมท เนองจ�ก พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต บญญตใหข�ร�ชก�รคร ทปฏบตง�นในสถ�นศกษ�

ระดบตำ�กว�อดมศกษ�ทกแหง และบคล�กรทปฏบตง�นในเขตพนทก�รศกษ� อยในสงกดก�รบรห�รของคณะกก. ข�ร�ชก�รคร (ก.ค.) ซงเปนองคกรกล�งในก�รบรห�รง�นบคคล ดงนนก.ค.จงไดเรง

ระดมทรพย�กรทกด�นเพอง�นปฏรปก�รศกษ� ซงในชวง 6 เดอนแรกก�รดำ�เนนง�นมคว�มก�วหน� หล�ยเรอง เชน 1) ก�รกำ�หนดหลกเกณฑและวธก�รในก�รพฒน�ข�ร�ชก�รครทกส�ยง�น 2)

แนวท�งก�รกระจ�ยอำ�น�จไปใหเขตพนทก�รศกษ�และสถ�นศกษ� 3) ก�รจดตงกองทนพฒน� ข�ร�ชก�รครและกองทนสงเสรมข�ร�ชก�รครและบคล�กรท�งก�รศกษ� 4) ก�รประกนคณภ�พคร

5) ก�รรวมมอประส�นกบคณะกรรมก�รบรห�รก�รปฏรปก�รศกษ� 9 คนในก�รทดลองรปแบบ ก�รบรห�รง�นบคคล ( กรงเทพธรกจ 231242)

ก.พ.2543-ดร. วจตร ศรสอ�น ประธ�นคณะกรรมก�รบรห�รสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ�(สปศ.)กล�วเกยวกบขอ ยตของก�รออกใบอนญ�ตประกอบวช�ชพครว� มเพยงใบเดยวใชเปนม�ตรฐ�นเดยวกนทวประเทศ

โดยมขนตอนต�มลำ�ดบดงน (1) ครททำ�ก�รสอนในสถ�นศกษ�ต�งๆ ตองผ�นก�รประเมนผลจ�ก สถ�นศกษ�ททำ�ก�รสอนเสยกอน (2) องคกรวช�ชพครทำ�ก�รประเมนผลครอกครง ห�กไมมก�ร

พฒน�ก�รเรยนก�รสอนอย�งตอเนอง อ�จถกองคกรวช�ชพเพกถอนใบอนญ�ตหรอถกพกใชใบ อนญ�ตชวคร�วได ( ผจดก�ร 04,07,080243)

-สปศ. เสนอใหมก�รจดตงสถ�บนพฒน�ครและผบรห�รก�รศกษ�ขน เพอบรรลเป�หม�ยก�รปฏรป ก�รศกษ� โดยมลกษณะเปนองคกรมห�ชน และใหมหลกสตรกล�งทตรงประเดน เนนคว�มเข�ใจทตรง

กนในเรองก�รปฏรปก�รศกษ�และคว�มตองก�รของผเข�อบรม ผบรห�รสถ�นศกษ� ครประจำ�ก�ร ผนำ�ชมชน และผนำ�ศ�สน� เปนกลมเป�หม�ยผเข�รบก�รอบรม ( กรงเทพธรกจ 290243)

70

คว�มเคลอนไหวด�นก�รจดมห�วทย�ลยออกนอกระบบ

17 ม.ค.2541 -ครม. มมตเหนชอบเงอนไขก�รกเงนจ�กธน�ค�รพฒน�เอเชย (เอดบ) ทระบว� มห�วทย�ลยของรฐทกแหงตองเปลยนสถ�นภ�พเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบของรฐบ�ล ภ�ยในป

2545 ซงทดำ�เนนก�รและคอนข�งเปนรปธรรมไดแก สถ�บนเทคโนโลยพระจอมเกล�ธนบร เพอ เปนตนแบบก�รดำ�เนนง�นของมห�วทย�ลยอน ๆ( กรงเทพธรกจ 241242)

ม.ค.2542 -ดร. กฤษณพงศ กรตกร อธก�รบด มห�วทย�ลยเทคโนโลยพระจอมเกล�ธนบรเปดเผยถงคว�มคบ หน�ในก�รเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบรฐชวงทผ�นม�ว� ท�งมห�วทย�ลยไดตงคณะทำ�ง�นขนทำ�หน�ท

ศกษ�จดทำ�ระเบยบขอบงคบใหมในด�นก�รบรห�รจดก�ร ใหมคว�มสอดคลอง ภ�ยใตพ.ร.บ.มห�ว ทย�ลยฯ อนเปนแนวท�งทจะนำ�ไปสก�รบรห�รมห�วทย�ลยต�มหลกก�รของมห�วทย�ลยในกำ�กบรฐ

อย�งเตมรปแบบตอไป สวนมห�วทย�ลยมหดล นพ. อรรถสทธ เวชช�ชวะ อธก�รบด เปดเผยว� ขณะน กำ�ลงพจ�รณ�ร�ยละเอยดร�ง พ.ร.บ. มห�วทย�ลยนอกระบบร�ชก�ร พรอมทงปรบเปลยนขอบงคบ

ต�งๆ ใหสอดคลองกน เพอให พ.ร.บ. มผลใชบงคบทนททผ�นก�รพจ�รณ�ของรฐสภ� ซงท�งมห�ว ทย�ลยฯ ตงเป�หม�ยจะออกนอกระบบภ�ยในวนท 1 ต.ค. 2544 ( กรงเทพธรกจ 030142,

มตชนสดสปด�ห 090342, มตชน 060342)พ.ค.2542-รศ.ดร. ไพฑรย สนล�รตน นกก�รศกษ� จ�กจฬ�ฯ แสดงคว�มคดเหนคร�วทเปนวทย�กรในง�น

ประชมท�งวช�ก�รเรอง " “ สถ�บนอดมศกษ�ในระบบใหม โดยสถ�บนเทคโนโลยร�ชมงคล เชยงใหมว� ก�รออกนอกระบบของมห�วทย�ลย เปนก�รเปลยนแปลงอำ�น�จในก�รบรห�รจดก�รมห�วทย�ลยให

สนสดในมห�วทย�ลยนนๆ สภ�มห�วทย�ลยเปนองคกรสำ�คญทสด กรรมก�รสภ�ฯ ตองมคว�มรบผด ชอบสง มวสยทศน มคว�มรอบร และรคว�มตองก�รของสงคม ( ไทยโพสต 280542)

ม.ย.2542 - ผลก�รสำ�รวจคว�มคดเหนของบคล�กรใน 14 มห�วทย�ลย ( มหดล แมโจ ขอนแกน นเรศวร ทกษณ ศลป�กร ธรรมศ�สตร จฬ�ฯ สงขล� บรพ� เชยงใหม อบลร�ชธ�น เทคโนฯพระจอมเกล�ฯ

ล�ดกระบง และพระนครเหนอ) เกยวกบก�รเปนมห�วทย�ลยนอกระบบ พบว� บคล�กร ม.เชยงใหม เหนดวยกบนโยบ�ยทใหมห�วทย�ลยของรฐทกแหงออกนอกระบบม�กทสด ในขณะทมห�วทย�ลย

อนๆ มทงทเสนอว�ควรออกหลง พ.ศ. 2545 หรอควรใหมห�วทย�ลยเลอกว�จะอยหรอออกนอก ระบบ ( กรงเทพธรกจ 070642)

01 ต.ค. 2542 -ศ.ดร. สมหวง พรย�นวฒน ประธ�นสภ�คณ�จ�รยจฬ�ฯ ในฐ�นะประธ�นทประชมสภ� อ�จ�รยทวประเทศ (ปอมท.) นำ�มตทประชม ปอมท. ไปยนตอรฐบ�ล มตเสนอเกยวกบก�รออกนอก

ระบบของมห�วทย�ลยรฐ คว�มชดเจนของรฐบ�ลในเรองงบประม�ณอดหนนทวไป ก�รวเคร�ะหอตร� กำ�ลงคนภ�ครฐ รวมทงเสนอใหจดตงกองทนกยมทเพยงพอสำ�หรบนสตนกศกษ�มห�วทย�ลยใน

กำ�กบ บคล�กรของมห�วทย�ลยในกำ�กบ ใหมสถ�นะเปนบคล�กรของรฐ เท�เทยมกบข�ร�ชก�รต�มกฎหม�ยกองทนบำ�เหนจบำ�น�ญข�ร�ชก�ร(กบข.) สวนคว�มพรอมในคว�มหม�ยทรฐบ�ลกำ�หนด

ควรเปนคว�มพรอมด�นคว�มเข�ใจของบคล�กร รวมทงคว�มมนใจในก�รจดเข�สระบบใหม ไมใชคว�ม พรอมด�นกฎหม�ยหรอขอบงคบ ( กรงเทพธรกจ 031042)

10 ต.ค..2542 - ทประชมอธก�รบดแหงประเทศไทย (ทปอ.) แบงปญห�ก�รเปนมห�วทย�ลยนอกระบบ ออกเปน 3 ประเดนคอ 1) คว�มไมเข�ใจในเรองก�รออกนอกระบบ 2) แตละมห�วทย�ลยมแนวท�ง

ก�รปรบเปลยนข�ร�ชก�รใหเปนพนกง�นแตกต�งกน 3) คว�มไมชดเจนของนโยบ�ยรฐในร�ย ละเอยดเกยวกบก�รจดสรรงบประม�ณแผนดน ทงน เพอห�ขอสรปทชดเจนและถอเปนจดยนของ

ทปอ. ทจะเสนอไปยงรฐบ�ล โดยเฉพ�ะประเดนแนวท�งในก�รจดสรรงบประม�ณแผนดนใหกบ มห�วทย�ลยของรฐ ในลกษณะเงนอดหนนทวไป ซงทประชมทปอ.เหนว�ไมควรกำ�หนดวธก�รในก�ร

จดสรรงบประม�ณทเหมอนกน เพร�ะแตละมห�วทย�ลยจะมสภ�พทแตกต�งกนไมว�จะเปนเรองของ วธก�ร หรอแนวท�งในก�รแปรรป เพอใหเกดคว�มเหม�ะสมและสอดคลอง ในแตละแหงควรตองม

แนวท�งเปนของตนเอง ( กรงเทพธรกจ 011142)16 พ.ย.2542 -ครม. อนมตหลกก�ร ร�ง พ.ร.บ. จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย พ. …ศ . และอนมตหลก

ก�รร�งพระร�ชกฤษฎก�โอนจฬ�ลงกรณมห�วทย�ลยไปเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบของรฐ ซงไมเปน สวนร�ชก�รและไมเปนรฐวส�หกจ พ. … ศ และใหสงกฤษฎก�พจ�รณ�โดยใหรบขอสงเกตของสำ�นก

เลข�ธก�ร ครม. ไปพจ�รณ�ประกอบ โดยใหมผลบงคบใชพรอมกบ พ.ร.บ. จฬ�ฯ อย�งไรกต�ม ก�ร

71

ผลกดนใหมห�วทย�ลยภ�ครฐออกนอกระบบร�ชก�ร ซงเปนนโยบ�ยของรฐบ�ลทรบจ�กธน�ค�ร พฒน�เอเชย และธน�ค�รโลก ไดรบก�รตอต�นจ�กประช�คมจฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย (ผจดก�ร

171142, ไทยโพสต 181142) ธ.ค.2542 - กลมบรษทบรกเกอร ซงทำ�วจยเรองอดมศกษ�ใหกบธน�ค�รพฒน�เอเชย (เอดบ) สรปประเดนก�ร

แปรรปเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบรฐของไทยในชวงทผ�นม� ว�ยงมปญห�และอปสรรค ไดแก 1) คว�มเข�ใจผดในคว�มหม�ยก�รเปนมห�วทย�ลยในกำ�กบ 2) คว�มไมชดเจนของอน�คตหลงก�ร

เปนมห�วทย�ลยในกำ�กบ 3) ก�รตอต�นจ�กกลมทไมเข�ใจและผวตกเกยวกบคว�มมนคงในก�ร ทำ�ง�น 4) โครงสร�งของมห�วทย�ลย ทมลกษณะสงก�รจ�กสวนกล�ง ผบรห�รข�ดทกษะ ไม

ส�ม�รถทำ�คว�มเข�ใจกบบคล�กรได 5) ข�ดก�รวจยทจะนำ�องคคว�มรม�สนบสนนก�รออกนอก ระบบ ( กรงเทพธรกจ 241242)

ม.ค.2543 - ทประชมอธก�รบดมห�วทย�ลยในกำ�กบรฐ (ทอมก.) ห�รอเรองก�รเตรยมพรอมเพอเปน มห�วทย�ลยในกำ�กบรฐ และมมตรวมกน จดทำ�จรรย�บรรณของคณ�จ�รยในมห�วทย�ลย ก�รเทยบ

โอนผลก�รเรยนทงในระบบ นอกระบบ ต�มอธย�ศย ก�รปฏรปก�รเรยนรทใหนกศกษ�เปนศนยกล�ง พรอมทงใหมคว�มสมดลระหว�งภมปญญ�ส�กลและภมปญญ�ทองถน ก�รประกนคณภ�พ ก�ร

ประเมนและตดต�มผลก�รปฏบตง�น ( กรงเทพธรกจ 150143)- น�ยพนม เอยมประยร คณบดคณะนตศ�สตร ม. ธรรมศ�สตร เหนว�ก�รจดก�รศกษ�เปนบรก�รของ

ส�ธ�รณะและเปนร�กฐ�นของก�รพฒน�ประเทศ ห�กมห�วทย�ลยตองพงตนเอง ภ�ระจะตกม�อยท นกศกษ� เหนว�สงทรฐบ�ลทำ�อย ไมใชเรองของก�รกระจ�ยอำ�น�จ แตเปนก�รแปรรปมห�วทย�ลย

เพอเปนไปต�มขอตกลงกบธน�ค�รเพอก�รพฒน�เอเชย และเสนอว�ก�รออกนอกระบบควรใหเปนไป ต�มคว�มสมครใจ ( ไทยโพสต 130143)

- สภ�อ�จ�รยมห�วทย�ลยนเรศวร (มน.) สำ�รวจคว�มคดเหนอ�จ�รยและข�ร�ชก�รมห�วทย�ลยพบ ว�รอยละ 88.60 ตองก�รใหคงสภ�พข�ร�ชก�รไปจนเกษยณหรอเปนข�ร�ชก�รจนป 2545 จง

คอยเลอกสถ�นภ�พ แตประเดนขดแยงสำ�คญทเกดขนคอ ร�งพ.ร.บ. ฯ กำ�หนดใหบคล�กรทกคนตองพนจ�กคว�มเปนข�ร�ชก�รสคว�มเปนพนกง�นทนททพ.ร.บ. ประก�ศใช (กรงเทพธรกจ 090243, มตชน 140243)

ก.พ.2543-ศ.นพ. เกษม วฒนชย อธก�รบดมห�วทย�ลยหวเฉยวฯ แสดงคว�มเหนว� ก�รเปลยนแปลงของ มห�วทย�ลย มส�เหตจ�กปจจยโลก�ภวตน คว�มสำ�คญของคว�มร และก�รเกดขนของขอมลข�วส�ร

สถ�บนอดมศกษ�ตองเปลยนแปลงตวเองใหมภ�พใหมซงเปนไปต�มก�รพฒน�ของสงคม สวนรศ.ดร. ไพฑรย สนล�รตน ผอ. ศนยพฒน�วช�ชพอดมศกษ� คณะครศ�สตร จฬ�ฯ กล�วว� สถ�บน

อดมศกษ�มคว�มจำ�เปนทจะตองประส�นคว�มคดใหไดภ�พรวมและภ�พรวมอย�งแทจรง ตองเข�ใจ จดมงหม�ยแทจรงของก�รออกนอกระบบ มห�วทย�ลยตองสร�งจดยนและคว�มเข�ใจในก�รออก

นอกระบบ จ�กนนตวระบบ วธก�ร และขอบงคบต�งๆ จะถกกำ�หนดต�มม�เอง (กรงเทพธรกจ 050243)- น�ยนธ เอยวศรวงศ อ�จ�รยคณะมนษยศ�สตร ไดทำ�จดหม�ยเปดผนกถงสภ�มห�วทย�ลยระบจดออนของร�งพ.ร.บ.ม. เชยงใหมหล�ยประก�ร เชน 1) โครงสร�งก�รบรห�รง�น ไมเปดโอก�สให

สงคมมสวนรวมกำ�หนดทศท�ง และตรวจสอบก�รปฏบตง�นของมห�วทย�ลย 2) ร�งฯยงมคว�ม คลมเครอหล�ยอย�ง เชน ระบบก�รบรห�รง�นบคคล 3) มลกษณะรวมศนยอำ�น�จ อธก�รฯ เปน

ตำ�แหนงทแทรกอยทกองคกรบรห�รของมห�วทย�ลย เชน สภ�มห�วทย�ลย สภ�วช�ก�ร คณะ กรรมก�รบรห�รมห�วทย�ลย 4) พนกง�นในอน�คต จะไมส�ม�รถจดตงองคกรของตวเอง เพอ

คมครองตนเอง จ�กก�รเลอกปฏบตทไมเปนธรรมได เพร�ะร�ง พ.ร.บ.ระบชดเจนว�กจก�ร มห�วทย�ลยไมอยใตกฎหม�ยแรงง�น สภ�อ�จ�รย สภ�ข�ร�ชก�รและลกจ�งทมอยเดมกสญสล�ย

ไปดวย และ 5) ข�ดก�รตรวจสอบและก�รประเมนผประเมน ( มตชน 150243, ผจดก�ร 250243)

พ.ค.2543- น�ยกฤษณพงศ กรตกร อธก�รบด ส. เทคโนโลยพระจอมเกล�ธนบร (มจธ.) บอกว�ก�รออกนอก ระบบของมห�วทย�ลย ไมไดทำ�ใหค�ใชจ�ยของนกศกษ�แพงขน ค�หนวยกตของนกศกษ�ตองเพมขน

อยแลว เพร�ะรฐตองจดสรรงบประม�ณไปใชในก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�น 12 ป ในอน�คต

72

มห�วทย�ลยตองคำ�นงถงก�รประหยด ก�รห�ร�ยไดจ�กท�งอน ก�รจดก�รเรยนก�รสอนทม ประสทธภ�พ ก�รมนกศกษ�ม�กขนกจะไดรบงบประม�ณม�ก ก�รกเงนจ�กต�งประเทศ และก�รห�

ร�ยไดเอง อ�ท จ�กก�รวจย ก�รเปนทปรกษ� ก�รจดฝกอบรม ก�รจดหลกสตรก�รสอนระยะสนหรอ หลกสตรพเศษเพมม�กขน รวมทงก�รบรจ�คของภ�คเอกชน ทงน รฐควรเพมศกยภ�พให

มห�วทย�ลยกอนจะปลอยใหห�ร�ยไดเอง ( ไทยโพสต 200543, กรงเทพธรกจ 17,200543)

ก.ย.2543 -ทบวงมห�วทย�ลยร�ยง�นครม.ว�แผนปฏบตก�รออกนอกระบบของมห�วทย�ลยรฐไมเปนไปต�มทกำ�หนดไวซงครม.มมตเหนชอบใหทบทวนแผนปฏบตก�รในก�รดำ�เนนก�รปรบเปลยนเพอใหสอดคลองกบแนวท�งทดำ�เนนก�รอยในปจจบนต�มททบวงฯเสนอโดยใหรบคว�มเหนของสำ�นกง�นก.พ. ไปดำ�เนนก�รดวย ( ผจดก�ร 230843)

พ.ย.2543 -ร�งพ.ร.บ.ม. มหดล ผ�นครม. กำ�หนดระบบบรห�รบคล�กรแบบคขน�น โดยจะเข�สระบบเดยว ภ�ยในระยะเวล� 10 ป ซงในด�นก�รบรห�รง�นบคคลนนกำ�หนดใหสทธข�ร�ชก�รเลอกสถ�นภ�พ

ของตนไดและไมกำ�หนดระยะเวล� ค�ดว�ระบบบรห�รบคล�กรจะเหลอเพยงระบบเดยวภ�ยใน 10 ป และประช�คมมห�วทย�ลยคงไมมปญห�เพร�ะระบบเปดท�งเลอกใหแลว (กรงเทพธรกจ

081143)คว�มเคลอนไหวด�นก�รจดก�รศกษ�ท�งเลอก

โรงเรยนรงอรณ - เปนรปแบบหรอท�งเลอกหนงในก�รจดก�รศกษ�ปจจบน โดยจดใหเดกไดอยกบธรรมช�ต คร กบเดกมคว�มสมพนธกน รวมกนแสวงห�คว�มรจ�กธรรมช�ต เปนหองเรยนเปด มกตก�ว�อย�บอก

อะไรเดกง�ย ๆ ทง ๆ ทมคำ�ตอบอยแลว ครจะคอยสนบสนนเดกใหเข�ถงกระบวนก�รเหล�นน เดกจะ สนกกบก�รเรยน แตครจะคอนข�งเหนอย เนองจ�กตองเตรยมบทเรยน ตองอดทนทจะไมบอก ทำ�ให

เดกแขงแกรง เรยนรจรง สำ�คญทสดทคว�มคด ในระยะย�วจะมคว�มรทลมลกและแตกฉ�นกว�พวกท เรยนแบบทองจำ� ( กรงเทพธรกจ 081241 ,15, 220142 , 120342)

โรงเรยนพฒน�ก�รคด(Thinking School) - เปนของคณะศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลยศรนครนทรวโรฒ โดย รศ.ดร. วชย วงษใหญ มคว�มคบหน�ระดบก�รว�งแผนประชมปฏบตก�ร (Workshop) ใหกบ

อ�จ�รยในสงกด โดยจะนำ�ม�ใชจรงในโรงเรยนส�ธต 3 แหงของมห�วทย�ลย เป�หม�ยหลกของ แนวคดดงกล�วคอ ตองก�รใหผเรยน รวธก�รเรยนรทมประสทธภ�พและส�ม�รถเรยนรไดตลอดชวต

สงผลตอสงคมใหเปนสงคมแหงก�รเรยนรตอไป ระบบก�รเรยนแบบนจะสร�งคณลกษณะทจำ�เปน 4 ประก�ร ใหแกผเรยนคอ 1) ทกษะก�รเรยนร มงเนนใหผเรยน รและฝกวธก�รเรยนร หม�ยถงก�ร

เรยนรทจะอยรวมกบผอน เรยนรทจะเปนบคคลทใชศกยภ�พของตนเอง เพอทำ�ประโยชนตอสวนรวม อย�งมศกดศร 2) ทกษะก�รคดสร�งสรรค มงเนนพฒน�ศกยภ�พคว�มคดสร�งสรรคใหเจรญ

เตบโตเตมศกยภ�พ เพอจะอยและควบคมระบบส�รสนเทศทจะทำ�ใหเกดคณค�ตอตนเองและสงคม 3) ทกษะก�รสอส�ร เนนในเรองก�รใชภ�ษ� ทงภ�ษ�ไทย ภ�ษ�ต�งประเทศ รวมทงภ�ษ�เทคโนโลย

เปนทงเครองมอในก�รสอส�ร และเครองมอในก�รเข�ถงองคคว�มรไดอย�งรวดเรว 4) ทกษะท�ง อ�รมณ เนนคว�มฉล�ดในก�รควบคมอ�รมณของตนเองได ก�รจดก�รกบคว�มขดแยงท�งอ�รมณ

คว�มเครยด คว�มโกรธ ฯลฯ ผเสนอระบว� แนวคดดงกล�ว จะส�ม�รถนำ�ไปสก�รปฏรปก�รศกษ�ทง ระบบใหเกดขนได ( กรงเทพธรกจ 081241, 150142, 220142,120342)

โฮมสคล -ประเดนหนงในพ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต คอแนวคดเรองสทธเสรภ�พท�งก�รศกษ� กล�วคอใหผเรยนมท�งเลอกทหล�กหล�ยในก�รเข�รบบรก�รท�งก�รศกษ�โดยไมจำ�เปนตองเข�เรยนเฉพ�ะใน

โรงเรยน แตอ�จเปดโอก�สใหพอแมผปกครองไดมสวนรวมจดก�รศกษ�ในระดบตำ�กว�อดมศกษ� (Home School) ทงน สภ�ก�รศกษ�ไดจ�งนกวจยขอมลเกยวกบโฮมสคล ทงในและต�ง

ประเทศ หวงผลกดนเข�ส พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต น�ยอมรวชช น�ครทรรพ อ�จ�รยประจำ�คณะ ครศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย เปนผทำ�วจยก�รศกษ�เบองตน เรองรปแบบของก�รจดก�ร

ศกษ�โดยพอแมผปกครองในประเทศและต�งประเทศ กล�วถงก�รจดโฮมสคลในสหรฐอเมรก� ว�เปน ปร�กฏก�รณในชวง 20 “ ” ปทผ�นม� โดยมปจจยหลกม�จ�ก คว�มตระหนกส�ธ�รณะ เรองคณภ�พ

ก�รศกษ� ประกอบกบบรรย�ก�ศประช�ธปไตยในยคส�รสนเทศและเทคโนโลยท�งก�รศกษ�ก�วหน� ประช�ชนจงเรยกรองสทธเสรภ�พท�งก�รศกษ�เพมขน สำ�หรบโฮมสคลในประเทศไทยมบ�งครอบครว

จดรปแบบก�รศกษ�ดงกล�ว ( กรงเทพธรกจ 081241, 150142, 220142, 120342)

73

โครงก�รบ�นป�แหงก�รเรยนร - จดขนโดยสำ�นกง�นก�รประถมศกษ�แหงช�ต เปนคว�มรวมมอระหว�งโรงเรยนกบ ครอบครว เพอจดกระบวนก�รเรยนรแบบใหมรวมกน เรมม�ตงแตภ�คเรยนท 2 ของปก�รศกษ�

2541 ทงนมพนฐ�นจ�กคว�มคดของครบ�สทธนนท ปรชญพฤทธ ผซงไดรบยกยองเปน 1 ใน 30 ครภมปญญ�ไทย ทมคว�มเชอในก�รทำ�ก�รเกษตรยงยน และมคว�มเหนว�ระบบก�รศกษ�ทเปน

อย ทำ�ใหกรอบคว�มคดของเดกถกกำ�หนดจ�กโรงเรยน บวกกบค�นยม และพฤตกรรมทถกกระตน โดยสอ และสงคม ลวนไมเออตอวถแบบชนบท โครงก�รดงกล�วจดขนทบ�น และโดยลก ๆ ของครบ�

เปนสวนหนงของโครงก�ร กล�วคอ วนจนทร- พธ จะเรยนวช�ภ�ษ�ไทย ภ�ษ�องกฤษ และสร�งเสรม ลกษณะนสยทโรงเรยนเหมอนเพอนคนอน ๆ สวนวนพฤหส-อ�ทตยจะเรยนรอยทบ�นดวยก�รจดก�ร

ของพอและแม เรยกไดว�เปนกง ๆ โฮมสคล ทแพรหล�ยในหล�ยประเทศทเปดโอก�สใหพอแมลงมอ จดก�รศกษ�ใหแกลกหล�น แทนทจะปลอยใหเปนสทธข�ดของภ�ครฐแตเพยงฝ�ยเดยว( กรงเทพ

ธรกจ 081241,150142, 220142, 120342) กลม " บ�นเรยน ปญญ�กร" (PUNYAKORN FAMILY SCHOOL) -เปนก�รรวมตวกนของคณะ

ครอบครวทมพนธสญญ�ตอกน จำ�นวน 13 ครอบครว มลกหล�นทจะไดรบก�รจดก�รศกษ�รวมกน จำ�นวน 21 คน ตงขนเมอวนท 18 ก.ค. 2542 ดำ�เนนก�รศกษ�แบบโฮมสคล (HOME

SCHOOL) รวมทงเปนก�รจดก�รศกษ�รวมกนของกลมครอบครว หลกก�รพนฐ�น 3 ประก�ร ของกลม " บ�นเรยน ปญญ�กร" คอ 1) คว�มมเสรภ�พในก�รจดก�รศกษ� 2) คว�มเปนชมชน

ครอบครวเพอก�รเรยนร สร�งสรรค แบงปนและตดสนใจรวมกน 3) ก�รศกษ�อย�งพฒน�ต�ม คว�มสนใจ และคว�มแตกต�งของบคคล รปธรรมของก�รเรยนรจะมลกษณะเปนโครงง�น/กจกรรม

มหล�ยประเภท ทงทเรยนรรวมกนทงครอบครวใหญ เรยนรแยกต�มหนวยประม�ณสปด�หละ 2 / 3 วน จดกลมใหเดกเข�เรยนต�มวยและต�มคว�มสะดวกในก�รเดนท�ง และเรยนรเฉพ�ะบคคลต�ม

คว�มสนใจของเดก สงเสรมก�รแสวงห�คว�มรดวยตนเอง กลม " บ�นเรยน ปญญ�กร" มเป�หม�ย ดำ�เนนก�รในปก�รศกษ� 2543 โดยจดก�รศกษ�อย�งเตมรป นนคอนำ�ลกหล�นออกจ�กก�รศกษ�

ในระบบม�จดก�รศกษ�โดยครอบครว ( ส�นแสงอรณ 08 - 0942 กรงเทพธรกจ 130942)20 เม.ย.2542 -ครม. รบร�งพระร�ชกฤษฎก�จดตงโรงเรยนวทย�ศ�สตรจฬ�ภรณ พ.ศ. 2542 จ�ก

นน ก. ศกษ�ฯ จะมหน�ทพจ�รณ�คดเลอกคณะกรรมก�รหรอบอรดขนม�ทำ�หน�ทบรห�รง�นในรป แบบขององคกรในกำ�กบรฐทมใชร�ชก�รและรฐวส�หกจ และมหลกสตรเฉพ�ะเพอนำ�ม�สอนเดกทม

คว�มส�ม�รถพเศษทง ม.1 และม.4 ต�มแผนของ ก. ศกษ�ฯ จะจดตงทงหมด 5 โรงเรยน ใน 5 ภ�ค ใชงบประม�ณจดตงกองทนโรงเรยนวทย�ศ�สตรโรงเรยนละ 500 ล�นบ�ท ปก�รศกษ�

2542 เรมโครงก�รนำ�รองทโรงเรยนวทย�ศ�สตรจฬ�ภรณ จงหวดชลบรกอน โรงเรยนทเหลอ จะ ดำ�เนนก�รเมอมก�รประเมนผลก�รดำ�เนนง�นทบงชคว�มสำ�เรจของโรงเรยนนำ�รองแลว (มต

ชน 17,180442, ไทยโพสต 170442)พ.ค.2542- สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต (สปช.) ไดคดเลอกโรงเรยนในสงกด 312 แหง

จ�ก 74 จงหวด เพอเปนแกนนำ�ในก�รจดกจกรรมก�รเรยนรเกษตรทฤษฎใหม ต�มแนวพระร�ชดำ�ร ทงในระดบประถมศกษ�และมธยมศกษ� โดย สปช. สนบสนนงบประม�ณก�รดำ�เนนง�นโรงเรยนละ

25,000 บ�ท รวมทงโรงเรยนทอ�ส�เปนแกนนำ�โดยไมขอใชงบประม�ณอกจำ�นวนหนง เข�รวม ดวย ก�รจดกจกรรมแบงเปน 3 รปแบบคอ กจกรรมเตมรปแบบ กจกรรมแบบผสมผส�นต�มสภ�พ

ทองถน และกจกรรมก�รเรยนก�รสอนสอดแทรกคว�มรคว�มเข�ใจเกยวกบหลกก�รเกษตรทฤษฎใหม ทงระดบประ ถมและมธยมศกษ� ( ไทยโพสต 170542 )

ม.ย.2542 - น�งเส�วนย คนธ�แกว ผอำ�นวยก�รโรงเรยนประช�นเวศน หนงใน 430 โรงเรยนทสงกด กทม. และเปนโรงเรยน กทม. แหงเดยวทเปดสอนถง ม. ปล�ย เปดเผยว�โรงเรยนประช�นเวศนเตรยม

พรอมทจะออกนอกระบบ เปนโรงเรยนองคกรมห�ชนแหงแรกของไทย มชอโรงเรยนว� โรงเรยนประช�นเวศมห�ชน เพอใหโรงเรยนเปนหนวยง�นในกำ�กบของรฐและเปนนตบคคล มงใหก�รใช

ทรพย�กรและบคล�กรมประสทธภ�พสงสด รฐจดสรรเงนอดหนนต�มคว�มเหม�ะสม และโรงเรยนม ก�รบรห�รจดก�รคลองตว ยกระดบคณภ�พก�รศกษ� โดยมคณะกรรมก�รเปนกลไกสำ�คญ

( กรงเทพธรกจ 040542, 230642)

74

ม.ค.2543 -ดร. อมรวชช น�ครทรรพ อ�จ�รยจ�กคณะครศ�สตร จฬ�ฯ กล�วถงแนวคดจดโฮมสคลว� กระแสใน ประเทศไทยเพงปร�กฏเมอประม�ณ 4-5 ป ทผ�นม� เนองจ�กประช�ชนเรมเหนถงคว�มลมเหลวของ

ก�รจดก�รศกษ�และระบบก�รศกษ�ทกดดนเดกใหมงเนนก�รแขงขนอย�งเดยว ก�รศกษ�ท�งเลอก จงเปนท�งเลอกใหมของผปกครอง ซงต�ม พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต มระบไวในหมวดท 2 ม�ตร�

11 ว�บด�ม�รด�หรอผปกครองมหน�ทจดใหบตรหรอบคคลซงอยในคว�มดแล ไดรบก�รศกษ�ภ�ค บงคบต�มม�ตร� 17 และต�มกฎหม�ยทเกยวของ ตลอดจนใหไดรบก�รศกษ�นอกเหนอจ�กก�ร

ศกษ�ภ�คบงคบต�มคว�มพรอมของครอบครว และในม�ตร� 12 ระบว�นอกเหนอจ�กรฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ใหบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวช�ชพ

สถ�บนศ�สน� สถ�นประกอบก�ร และสถ�บนสงคมอน มสทธในก�รจดก�รศกษ�ขนพนฐ�น ทงนให เปนไปต�มทกำ�หนดในกฎกระทรวง ( กรงเทพธรกจ 120143)

-น.ส. กญจน� ศลปอ�ช� รมช. ศกษ�ฯ เปดเผยผลก�รสมสำ�รวจเดกเรรอนใน 3 พนท คอสน�มหลวง สะพ�นพทธ และสถ�นรถไฟบ�งกอกนอยพบว�เดกสวนใหญตองก�รเรยนหนงสอแตมปญห�เรองก�ร

ย�ยถนฐ�นต�มผปกครอง ผปกครองตองก�รใหเดกทำ�ง�นห�เงนม�กกว�เรยนหนงสอ ก�รค�ย�บ� ย�เสพตด ซงท�งก. ศกษ�ฯจะเชญประชมหนวยง�นทเกยวของ อ�ท กรมก�รศกษ�นอกโรงเรยน

สำ�นกง�นประถมศกษ�กทม. กรมส�มญศกษ� องคกรเอกชน เพอห�แนวท�งเชงรกในก�รจดก�ร ศกษ�ใหกบเดกกลมน รวมทงจะใหนกศกษ�ส�ยอ�ชวะชวยสอนวช�ชพเสรม เชนช�งซอมเครองใช

ไฟฟ� ช�งเชอม ช�งโลหะ และห�ท�งสงเดกเรรอนทจบ ม.3 เข�เรยนตอในวทย�ลยเกษตรกรรมตอไป (ไทยโพสต, สย�มรฐ 190143)-ดร. จรวยพร ธรณนทร เลข�ธก�รคณะกรรมก�รก�รศกษ�เอกชน (สช.) เปดเผยว�ท�ง สช. ไดตง

คณะทำ�ง�น "โฮมสคล" และรวมกนกำ�หนดหลกก�รจดก�รศกษ�แบบโฮมสคลรวม 7 ประเดน ไดแก 1) โฮมสคลเปนก�รจดก�รศกษ�ทเนนก�รพฒน�ศกยภ�พเดกเปนร�ยบคคล 2) ครอบครวเดยว

หรอหล�ยครอบครวทมคว�มพรอมส�ม�รถรวมตวกนเปนศนยก�รเรยนเอกชน 3) จดก�รศกษ� อย�งยดหยน โดยพอแมจะสอนเองหรอจะไปเรยนรวมบ�งวช�กบโรงเรยนหรอจ�งวทย�กรพเศษกได

4) ก�รดำ�เนนก�รจะใชวธก�รขนทะเบยนโดยยนคว�มจำ�นงและคว�มพรอมในก�รดำ�เนนก�ร ตลอด จนวธก�รจดก�รศกษ�ตอหนวยง�นทรบผดชอบเพอใหก�รดแลสงเสรมอย�งเหม�ะสม 5) ในด�น

คณภ�พและม�ตรฐ�นคณภ�พก�รศกษ�ใหผปกครองยดแนวท�งของหลกสตรแกนกล�ง 30% สวนอก 70 % ผปกครองส�ม�รถพฒน�หลกสตรไดต�มศกยภ�พของผเรยน 6) ตองมระบบก�ร

ประกนคณภ�พอย�งเหม�ะสมและยดหยน โดยบด�ม�รด�จะไดรบก�รยกเวนไมตองมใบประกอบ วช�ชพคร 7) จะมระบบก�รตรวจสอบ และก�รลงโทษต�มกฎหม�ย ในกรณทผปกครองบงคบขเขญ

ละเมดสทธหรอมก�รกระทำ�เข�ข�ยหลบเลยง และแสวงห�ผลประโยชนจ�กก�รจดก�รศกษ�ใหกบบตร หล�น สวนรฐจะมบทบ�ทสร�งแรงจงใจและเปดโอก�สอย�งเตมทเพอใหเกดเปนรปธรรมทชดเจน ซง

ทประชมเหนว�ควรจดตงคณะกรรมก�รก�รศกษ�ท�งเลอกในเขตพนท ประกอบดวยตวแทนภ�ครฐ และเอกชนในสดสวนทเท�เทยมกน (กรงเทพธรกจ, ไทยโพสต, มตชน 290143)

ก.พ.2543- น�ยอ�ทตย อไรรตน รมต. วทย�ศ�สตรฯ เชอว�โครงก�รวทย�ศ�สตรในโรงเรยน (Science in School -SIS) เปนแนวท�งหนงในก�รเพมจำ�นวนนกวทย�ศ�สตรในประเทศไทย และยงสนบสนนเดกนกเรยนไทยใหมพนฐ�นทแขงแกรงท�งวทย�ศ�สตรจ�กระบบก�รเรยนก�รสอนทเขมแขงใน

โรงเรยนมธยมศกษ�ดวย โดย ก. วทยฯ ยอมทมเงนงบประม�ณจำ�นวน 30 ล�นบ�ท เพอสร�งนก วทย�ศ�สตรใหไดปละ 1,000 คน ( ผจดก�ร 090243, มตชน 120243)

- น�ยไพรช ธชยพงษ ผอ. สำ�นกง�นพฒน�วทย�ศ�สตรและเทคโนโลยแหงช�ต (สวทช.) กล�วว�ป 2543 สวทช. รวมกบกรมส�มญศกษ� สถ�บนสงเสรมก�รสอนวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย สม�คม

วทย�ศ�สตรแหงประเทศไทย คดเลอกโรงเรยนนำ�รอง 15 แหง กระจ�ยใน 5 ภมภ�ค จดโครงก�ร วทย�ศ�สตรในโรงเรยน เพอยกระดบก�รเรยนก�รสอนใหมคว�มเปนระบบม�กขน โดยเนนก�รบรห�ร

จดก�ร ใชนวตกรรมท�งเทคโนโลย เพอใหส�ม�รถพฒน�ในลกษณะก�วกระโดดท�งก�รจดก�รศกษ� ท�งวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย และใหเกดโรงเรยนตวอย�งของก�รเรยนก�รสอนด�นวทย�ศ�สตร

คณตศ�สตร และเทคโนโลย กระจ�ยอยในทกจงหวด เปนโรงเรยนตนแบบในทองถน โรงเรยนทเข� รวมโครงก�รจะไดงบประม�ณโรงเรยนละ 1-2 ล�นบ�ท โดยม 5 สถ�บนอดมศกษ�ไดแก

75

ม. เชยงใหม ม.ศว. ม. บรพ� ม. ขอนแกน และม. สงขล�ฯ เปนพเลยงใหกบโครงก�ร (ผจดก�ร 090243, มตชน 120243)- น�ยไพรช ธชยพงษ กล�วเกยวกบก�รนำ�ระบบเครอข�ยคอมพวเตอรม�ใชในโรงเรยนหรอสคลเนต

ว�เปนหนท�งหนงททำ�ใหนกเรยนเรยนรถงเทคโนโลยใหมๆ ทเกดขนอย�งกว�งขว�งม�กขน ปจจบน มโรงเรยนประม�ณ 1,500 โรงทเข�ม�อยในโครงก�รสคลเนตของศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส

และคอมพวเตอรแหงช�ต(เนคเทค) นอกจ�กน เนคเทคยงไดรวมมอกบสำ�นกคอมพวเตอร ม. เกษตรศ�สตร ทำ�โครงก�รพฒน�คว�มรสำ�หรบเครอข�ยเพอโรงเรยนไทย หรอโครงก�รพฒน�หอง

สมดดจตอล โดยเนนวช� คอมพวเตอร คณตศ�สตร เคม ชววทย� สงแวดลอม และคว�มรพนฐ�นท�ง วศวกรรมศ�สตร ซงเปนก�รพฒน�คว�มรบนเครอข�ยคอมพวเตอรใหกบนกเรยนไทยทวประเทศ ซง

ภ�ยในป 2543 ท�งสวทช.จะพย�ย�มดงโรงเรยนทวประเทศเข�ม�อยในโครงก�รสคลเนตใหไดถง 5,000 โรงเรยน ในจำ�นวนกว� 40,000 โรงเรยนทวประเทศ ( มตชน 120243)

เม.ย.2543 - น�ยถวลยวงศ ไกรโรจน�นนท ผอำ�นวยก�รโครงข�ยภ�คเหนอและผรบผดชอบเนอห�ก�รเรยน ท�งไกลผ�นอนเทอรเนต สถ�บนพฒน�วทย�ศ�สตรและเทคโนโลยแหงช�ต (สวทช.) กล�วว�

โครงก�รเรยนท�งไกลผ�นอนเทอรเนตในเบองตนยงเปนโครงก�รภ�ยใตสถ�บนบณฑตวทย�ศ�สตร และเทคโนโลยไทย (TGIST) จะเปดสอนเตมรปแบบในปก�รศกษ� 2544 ระยะแรกมห�วทย�ลยท

เข�รวมโครงก�รจะจดทำ�หลกสตรม�กอนแลวนำ�หลกสตรนนม�ห�หลกสตรทเหม�ะสมรวมกน เปนหลกสตรทไมมมห�วทย�ลยในประเทศเปดสอนโดยปรญญ�ทนกศกษ�ไดรบจะเปนของมห�วทย�ลยท

นกศกษ�ลงทะเบยนเรยน ขณะนม 3 มห�วทย�ลยทดำ�เนนก�รแลวคอ ม. มหดล หลกสตรเทคโนโลย ชวภ�พ สถ�บนเทคโนโลยพระจอมเกล�ธนบร หลกสตรวศวกรรมเคม และจฬ�ฯ หลกสตรโทรคมน�คม

เบองตนยงลงทะเบยนจรงและเข�หองเรยนจรงแตมกำ�หนดปรบหลกสตรเปนก�รเรยนก�รสอนผ�น อนเทอรเนตในปก�รศกษ� 2544 ( กรงเทพธรกจ 140243)

ม.ย.2543 - ภร�ด�ประทบ ม�รตน โกมลม�ศ อธก�รบด ม. อสสมชญ (เอแบค) เปดเผยว�วทย�เขตแหงใหมของมห�วทย�ลยทถนนบ�งน�- ตร�ด บรเวณกโลเมตรท 26 มพนทประม�ณ 360 ไร นน มจดมง

หม�ยเพอใหเปนมห�วทย�ลยสมบรณแบบ ระยะแรกจะเปนทเรยนของนกศกษ�ระดบปรญญ�ตรชนป ท 3 และ 4 ในบ�งคณะวช� เชน นเทศศ�สตร นตศ�สตร ศลปศ�สตร บรห�รธรกจ ฯลฯ แลวต�มม�

ดวยคณะวช�อนๆ ภ�ยใน 3-4 ป เพอใหก�รกอสร�งหองทดลองเสรจเรยบรอยกอน สวนสถ�นทเดม จะเปนวทย�เขตสำ�หรบระดบปรญญ�โทและเอก ซงวทย�เขตใหมนจะรบนกศกษ�เพมไดไมเกน

20,000 คน และมเป�หม�ยเพอใหมห�วทย�ลยมคว�มโดดเดนด�นส�ข�วช�บรห�รธรกจ คอมพวเตอรและไอทแมเนจเมนต ( ผจดก�ร 010643)

- สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) ทำ�ก�รวจยเกยวกบรปแบบและพฒน�ก�รก�ร จดก�รศกษ�โดยครอบครวในสงคม พบว�ก�รจดโฮมสคลในประเทศไทยม 3 กลมดวยกน กลมแรก

เรมใน พ.ศ. 2530 กลมท 2 เรมใน พ.ศ.2535 และกลมท 3 เรมดำ�เนนก�รในชวงรอยตอของ ก�รประก�ศใช พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ต พ.ศ.2542 เนองจ�กมคว�มเหนว� ก�รศกษ�ปจจบน

ผลตเดกแบบโรงง�นอตส�หกรรม มผลผลตเปนทรพย�กรมนษยทมคณภ�พต�มม�ตรฐ�นของสงคม ในยคอตส�หกรรม แตกระแสก�รศกษ�ในระยะ 10 ปหลงน เนนพฒน�ก�รท�งอ�รมณและจตใจของ

มนษยเพมขน ก�รศกษ�แบบโฮมสคลจะชวยเดกในด�นนได ซงสงทกลมดำ�เนนก�รจดโฮมสคล ตองก�รจ�กรฐ คอกฎกระทรวงทใหสทธพอแมเตมในก�รจดก�รศกษ� ( ผจดก�ร 19, 210643,

กรงเทพธรกจ 210643)28 ม.ย.2543 - ทโรงแรมน�ร�ยณ มก�รสมมน�เพอระดมคว�มเหนเรอง "ก�รจดก�รศกษ�เพอคน

พก�รโดยครอบครวและชมชน" ซงผเข�รวมประชมไดแสดงคว�มเหนต�งๆ กน อ�ท ก�รเพมเงน อดหนนร�ยหวใหเดกพก�รสงกว�เดกทวไป ในกฎกระทรวงว�ดวยก�รจดศนยก�รเรยนสำ�หรบคน

พก�รโดยครอบครว ชมชนและองคกร รวมทงใหตดต�มผลจดก�รศกษ�ของครอบครวเดกพก�รเพอ ปองกนก�รใชแรงง�นเดก ควรตงศนยบรก�รเดกแรกเรมอ�ย 0-2 ป ควรทำ�ประช�พจ�รณกฎ

กระทรวงในเรองน รวมทงตองห�ม�ตรก�รปองกนก�รใชแรงง�นเดกกลมพก�รและเดกทวไปทเรยน ในระบบโฮมสคล ( สย�มรฐ 290643)

76

ก.ค.2543 - สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต (สกศ.) เผยผลก�รสำ�รวจคว�มเหนเมอเดอนพ.ค.2543 จ�กกลมตวอย�งทวประเทศ 2,534 คน มทงคร ผปกครอง นกเรยน นกศกษ� นก

วช�ก�ร ผบรห�ร ประช�ชน เกยวกบก�รใหสทธพอแมจดก�รศกษ�ขนพนฐ�นต�มพ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตพ.ศ.2540 ม�ตร� 12 พบว�รอยละ 43.94 ตองก�รจดก�รศกษ�ใหลกหล�นในระดบ

ประถมศกษ�ม�กทสด รองลงม�คอ ม. ตนและ ม. ปล�ยส�ยส�มญ สวนคณสมบตขนตำ�ของพอแมนน รอยละ 64.05 เหนว�ควรกำ�หนด ด�นเนอห�รอยละ 51.24 เหนว�พอแมควรมคว�ม

เชยวช�ญ/ ภมปญญ�ทองถน เปนตน ( สย�มรฐ 070743, ไทยโพสต 160743) - น�ยถนอม อนทรกำ�เนด ทปรกษ�ด�นพฒน�ระบบก�รศกษ� ก. ศกษ�ฯ ประธ�นคณะทำ�ง�นยกร�ง

กฎกระทรวงต�มม�ตร� 12 ของ พ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ตฯ เปดเผยคว�มคบหน�ของร�งกฎ กระทรวง เกยวกบก�รจดก�รศกษ�โดยครอบครวหรอโฮมสคล ว�เตรยมเสนอคณะกรรมก�รร�งกฎ กระทรวง และคณะกรรมก�รปฏรปก�รศกษ�ของ ก. ศกษ�ฯ ซงห�กคณะรฐมนตรใหคว�มเหนชอบ กฎ

กระทรวงนจะมผลทนท ( มตชน 250743)ก.ย.2543 - น�ยวจตร ศรสอ�น ประธ�นคณะกรรมก�รบรห�รสำ�นกง�นปฏรปก�รศกษ� (สปศ.) แสดงคว�มเหน

ว� กฎหม�ยเปดชองใหโรงเรยนส�ม�รถเปลยนฐ�นะเปนองคกรมห�ชนไดเชนเดยวกบมห�วทย�ลยใน กำ�กบของ ก. ศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม กรณโรงเรยนเตรยมอดมศกษ�มแนวคดทจะออกนอก

ระบบร�ชก�ร เปนสงททำ�ได โดยใหเขตพนทก�รศกษ�เปนผดแลว�โรงเรยนทออกนอกระบบควร จดก�รศกษ�อย�งไรจงจะตอบสนองคว�มตองก�รของคนในพนทไดดทสด ( ไทยโพสต 130943)

-ผอ. อศวน วรรณวนเวศร แหงโรงเรยนเตรยมอดมศกษ� บอกว�ท�งโรงเรยนมเป�หม�ยในก�รเปน โรงเรยนฐ�นะพเศษสำ�หรบผทเปนเลศหรออจฉรยะ จำ�เปนตองใชทรพย�กรในก�รพฒน�คณภ�พก�ร

เรยนก�รสอน ซงทผ�นม�โรงเรยนกอ�ศยเงนสนบสนนจ�กสม�คมศษยเก�เปนหลก ไมไดใชแตงบ ประม�ณจดสรรจ�กกรมส�มญศกษ� ก. ศกษ�ฯ เท�นน ทำ�ใหมนใจว�โรงเรยนมคว�มพรอมทจะเลยง

ตวเองไดห�กออกนอกระบบ แตสงทโรงเรยนตองก�รม�กกว�คอคว�มคลองตวในก�รดำ�เนนภ�รกจ ซงห�กโรงเรยนปรบเปลยนสถ�นภ�พได กจะส�ม�รถขย�ยขอบข�ยใหบรก�รก�รศกษ�ไดครอบคลม

และมประสทธภ�พม�กขน ไมว�จะเปนก�รเปดสอนภ�คคำ� ก�รจดกลมก�รศกษ�ต�มอธย�ศย และโฮม สคล แตขณะนคว�มคบหน�ยงอยในระยะเรมตน ( กรงเทพธรกจ 150943)

ธ.ค.2543 - สถ�บนสงเสรมก�รสอนวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย รวมกบก.ศกษ�ฯจดทำ�โครงก�รคดเลอกเดกทมคว�มส�ม�รถพเศษด�นก�รเรยนทกส�ข�วช�ตงแตชนป.1 ถง ม.6 รอยละ 3 จ�กยอดรวม 12

ล�นคน แยกม�สงเสรมก�รเรยนก�รสอนเปนพเศษจ�กเดกปกตทวไป ค�ดว�จะเรมดำ�เนนก�รไดหลง ป 2545 ซงเปนปทพ.ร.บ. ก�รศกษ�แหงช�ตมผลบงคบใช ( ไทยโพสต 081243)

คว�มเคลอนไหวลดคว�มสำ�คญของระบบก�รสอบคดเลอก

ม.ค.-ม.ค.2542 -ก�รสอบเข�ร.ร. ส�ธต มห�วทย�ลยเกษตร ในปก�รศกษ� 2541 มผปกครองคอน�ง สม�ล ลมปโอว�ท ซงลกสอบคดเลอกเข�ชนป.1 ไมได ขอดขอสอบเพอคว�มโปรงใส เบองตน

มก. ปฏเสธว�ไมมเหตผลสมควร แต น�งสม�ล รองเรยนว�มก. ไมปฏบตต�ม พ.ร.บ.ขอมลข�วส�ร ของท�งร�ชก�ร พ.ศ. 2540 เรองไดบ�นปล�ยออกเปนปญห�ท�งปฏบตของก�รเปดเผยขอมล

ต�ม พ.ร.บ. ขอมลข�วส�ร และประเดนท�งสงคมในเรองระบบอภสทธและกระบวนก�รฝ�กเดกเข� เรยนทปฏบตกนอย�งกว�งขว�งในสงคม เปนข�วตอเนองสอมวลชนเปนเวล�หล�ยเดอนตดตอกน

( ข�ว น.ส.พ.เดอนม.ค.-ม.ค. 2542)- พ.ต. เทอดฤทธ บญญฤทธ โฆษกประจำ�กระทรวงศกษ�ธก�ร เปดเผยว� ปก�รศกษ� 2542 ท�ง

กระทรวงศกษ�มแผนก�รรบนกเรยนนกศกษ�ในสงกดรวมจำ�นวน 4,209,235 คน เปนนกเรยน ระดบกอนประถมศกษ� 1,302,400 คน ชนประถมศกษ�ปท 1 จำ�นวน 971,200 คน ชน ม.1

จำ�นวน 916,760 คน ม.4 จำ�นวน 495,350 คน ปวช. 247,945 คนและระดบอดมศกษ� 275,580 คน สปช. รบเดกนกเรยนทกคนในพนทเข�เรยน ห�กม นร. เกนใหจบสล�ก และปนคง

ไมมปญห�เรองก�รรบเดก 3 ขวบ เพร�ะถ�ยโอนใหเปนคว�มรบผดชอบขององคกรทองถนม�กขน สวนก�รรบเดกในระดบ ม.1 และ ม.4 นน น�ยกว�ง รอบคอบ อธบดกรมส�มญศกษ� แถลงหลก

เกณฑและกำ�หนดก�รรบสมคร ประจำ�ปก�รศกษ� 2542 ว� ไดกำ�หนดก�รรบนร. ม.1 ในพนท

77

บรก�รรอยละ 60 ห�กสมครเกนใหใชวธจบสล�ก และใหมก�รสอบคดเลอกไมเกนรอยละ 30 รบนร. ทมคว�มส�ม�รถพเศษไมเกนรอยละ 5 และในสวนผมอปก�ระคณไมเกนรอยละ 5 สำ�หรบชน ม.4 ใหรบเดกม.3 เดมทจะตอ ม.4 เข�เรยนกอน ห�กยงไมเตมใหรบนกเรยนทวไป ห�กมเกนกว�

แผนก�รรบ ใหโรงเรยนตดสนใจโดยใชกระบวนก�รแนะแนว ห�กไมเปนผลใหใชวธก�รจบสล�ก สวนโรงเรยนทเปดม. ปล�ยใหสอบคดเลอก รอยละ 90 คว�มส�ม�รถพเศษ รอยละ 5 และบตรหล�นผม

อปก�ระคณ รอยละ 5 ซงประเดนโควต�รบนกเรยนทมคว�มส�ม�รถพเศษ และบตรหล�นของผม อปก�ระคณซงมสดสวนรวมกนถงรอยละ 10 นนเปนทจบต�มองของคนทวไป เพร�ะเปนประเดนท

เปดโอก�สใหมก�รใชระบบอภสทธกนได ซงเปนระบบทยกเลกไปในชวงทน�ยชมพล ศลปอ�ช� เปนรมว.ศธ. ก�รปรกษ�ห�รอของ ผอ.ร.ร.เตรยมอดมกบอธบดกรมส�มญศกษ�ในก�รกำ�หนดหลก

เกณฑก�รรบเดกกลมดงกล�ว ยงเปนทเพงเลงของก�รใชระบบอภสทธใหเปนแบบแผนม�กขน ( กรงเทพธรกจ 290142,090242, 09,290342 , มตชน 290142 ,ไทยโพสต 130242 ,09,10,160342 , มตชนสดสปด�ห 160242, ไทยรฐ 090342, ผจดก�ร 110342)

เม.ย.2542 -มก�รคนคดระบบก�รสอบเอนทร�นซแบบใหม ขน และนำ�ม�ใชในปก�รศกษ� 2542 เปนป แรก แตปร�กฏว�มปญห�ในเรองก�รคำ�นวนค�จพเอหรอคะแนนผลก�รเรยนเฉลยสะสม และค�

percentile ทนำ�ม�ใชในก�รพจ�รณ�คดเลอกเดกเข�ศกษ�ตอของบ�งโรงเรยนผดพล�ด เนองจ�กบ�งโรงเรยนจดทำ�ระบบจพเอและเปอรเซนตไทลไมสมบรณ เชน โรงเรยนไมไดใชโปรแกรม

ซอฟตแวรในก�รคดค�จพเอและเปอรเซนตไทลทก. ศกษ�ฯโดยกรมวช�ก�รสงให บ�งโรงเรยนนำ�ไปคด เองหรอซอโปรแกรมซอฟตแวรจ�กภ�ยนอก เอนทร�นซระบบใหมปแรกจงไมบรรลผล ทบวง

มห�วทย�ลยประก�ศยกเลกในวนท 27 เม.ย.2542 โดยพจ�รณ�จ�กคะแนนสอบเข�เพยงอย�ง เดยว แตจ�กก�รสอบถ�มนกเรยนบ�งคนบอกว�ชอบระบบเอนทร�นซแบบใหมเพร�ะเปดโอก�สใหสอบ ไดถง 2 ครง และเลอกคะแนนทดทสด เดกไมเครยดม�ก ส�ม�รถเลอกคณะทเหม�ะสมกบคะแนนของ ตนได ( กรงเทพธรกจ 17,290442, Bangkok Post 06,13,28,290442, ไทย โพสต 290442)

เม.ย.-ม.ย.2542 - ปก�รศกษ� 2542 ผปกครองทลกสอบเข�ป.1 ร.ร. ส�ธตเกษตรฯ ไมได มแนว คว�มคดทจะขอใหท�งโรงเรยนเปดเผยผลคะแนนของเดก พรอมทงตงขอสงเกตหล�ยประก�ร เชน

เดกทสอบเข�ไดครงนสวนใหญเปนน�มสกลของผมชอเสยงทงนน และก�รตดประก�ศผลก�รสอบ ท�งโรงเรยนใชขอคว�มว�ร�ยชอผผ�นก�รคดเลอกเข�โรงเรยนส�ธตเกษตรฯ อกทงระเบยบก�รรบ

สมครกเปดชองไวว�รบต�มคว�มเหม�ะสม ไมใชดคะแนนสอบเพยงอย�งเดยว เปนตน ไมแตเฉพ�ะ โรงเรยนส�ธตเกษตรฯเท�นน ร.ร. ส�ธตจฬ�ฯ กเปนอกแหงหนงทมเรองร�วก�รรองเรยนของผ

ปกครองเดกทสอบเข�ไมได ทงทเดกสอบไดคะแนนสง แตบด�ทำ�ขอสอบไดคะแนนตก เดกอดเข�เรยน บด�เดกไดรองเรยนตอผอำ�นวยก�รสำ�นกง�นขอมลข�วส�รท�งร�ชก�รเมอวนท 9 ม.ย.42 เพอให

ร.ร. ส�ธตจฬ� ฯ ฝ�ยประถมเปดเผยร�ยละเอยดเกยวกบหลกเกณฑก�รออกขอสอบก�รเข�เรยนชน ป.1 คะแนนสอบของผปกครอง พรอมทงร�ยไดจ�กค�บรจ�คจ�กสม�คมผปกครองว�เปนจำ�นวน

เท�ใด ( กรงเทพธรกจ 05,140442, ไทยโพสต 100642, มตชน 160642, ผจดก�ร 170642)

ก.ค.2542 -ก.ศกษ�ธก�รใหกรมวช�ก�รประส�นง�นกบทบวงมห�วทย�ลยและสถ�บนร�ชภฏผลตขอสอบกล�ง ชดเดยวใชทวประเทศเพอทดสอบคว�มรของนกเรยนในระดบ ม.6 ทกโรงเรยน ปละ 2 ครงเพอด

ม�ตรฐ�นและจดเกบเปนสถตสำ�หรบเปรยบเทยบกบก�รใหค�จพเอและพอ�รว�มก�รปลอยเกรดหรอ ไม ( ไทยโพสต 010742)

ส.ค.2542 - ผลก�รประชมคณะกรรมก�รกำ�กบและตดต�มก�รนำ�คะแนนผลก�รเรยนเฉลย (จพเอ) ระดบม. ปล�ยของนกเรยนม�ใชในก�รคดเลอกศกษ�ตอในระดบอดมศกษ�ม 4 ประเดนคอ 1) เหนชอบให

ใชผลก�รเรยนของนกเรยน 6 ภ�คเรยนม�ใชคดเลอก 2) เหนชอบให ก. ศกษ�ฯ สงขอมลผลก�ร เรยนในปก�รศกษ� 2541 ใหทบวงฯ ภ�ยในวนท 15 ธ.ค. 2542 3) ไมมขอยตในเรองหนวย

ง�นใดจะเปนผรบรองคว�มถกตองของผลก�รเรยนของนกเรยนนอกสงกด ก. ศกษ�ฯ เชน ร.ร. กทม. ร.ร. ส�ธต และร.ร.ของก. กล�โหม 4) เหนว�ท�งโรงเรยนไมจำ�เปนตองจดทำ�เอกส�รแสดงผล

78

ก�รเรยนเพอสงใหมห�วทย�ลย เพร�ะใชระบบก�รสงผ�นขอมลจ�ก ก. ศกษ�ธก�ร (กรงเทพธรกจ, มตชน 060842)

พ.ย.2542 - น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต. ศกษ�ฯ เปดเผยว�จ�กก�รรวบรวมผลก�รวจยเกยวกบก�รรบ นกเรยนเข�ศกษ�ตอชน ม.1 และม.4 ในป 2538-2542 พบว�ระบบทผปกครองและนกเรยน

พอใจม�กทสดคอระบบผสมผส�น ซงเปนก�รเปดโอก�สใหเดกทอยนอกเขตพนทบรก�รไดเข�ม�เรยน ในโรงเรยนทตนตองก�รได สำ�หรบปก�รศกษ� 2543 ก�รรบนกเรยนเข�ศกษ�ตอชน ม.1 นน รบ

เดกในพนทบรก�รโรงเรยนทอยใกลบ�น รอยละ 70 อกรอยละ 30 ใหคดเลอกโดยแบงเปน 3 สวน คอ 1) สอบผสมผส�นกบทดสอบคว�มพรอม 2) คดเลอกจ�กเดกทมคว�มส�ม�รถพเศษหรอท�ง

โรงเรยนตองก�ร 3) ผมอปก�ระคณของโรงเรยนมเงอนไข ทงนตองไมกอคว�มเดอดรอนใหกบผ ปกครองและเดก โดยใหสหวทย�เขตเปนผกำ�หนดอตร�สวน และร�ยง�นใหกระทรวงทร�บกอน

ประก�ศออกไป สำ�หรบโรงเรยนเตรยมอดมศกษ� ใหมก�รสอบคดเลอกรอยละ 100 สวนก�รรบ นกเรยนเรยนตอในชน ม.4 โรงเรยนทมชน ม. ปล�ยรบนกเรยนเก�ทงหมด โดยสหวทย�เขตจะรบผด

ชอบจดห�ทเรยนใหกรณห�ทเรยนไมได (กรงเทพธรกจ, มตชน 021142)- น�ยพนม พงษไพบลย ปลดก. ศกษ�ฯ เผยว�ขณะนกรมวช�ก�ร ไดจดทำ�แบบทดสอบม�ตรฐ�น

ประเภทคว�มถนดท�งก�รเรยน (Scholastic Aptitude Test: SAT) ระดบม. ปล�ย แลว เสรจและผ�นก�รวจยทดสอบภ�คสน�มทงด�นคว�มตรงและคว�มน�เชอถอ วดคว�มส�ม�รถของผ

เรยน 3 ด�น คอ คว�มส�ม�รถท�งภ�ษ� ก�รคดคำ�นวณ และวเคร�ะห พบว�มคณภ�พใกลเคยงกบ แบบทดสอบม�ตรฐ�นของต�งประเทศ ซงผลก�รสอบคว�มถนดท�งก�รเรยนน เปนทยอมรบโดย

ทวไปว� เปนตวบงชทน�เชอถอของผลสมฤทธท�งก�รเรยนในปจจบน และเปนตวพย�กรณทดของ คว�มสำ�เรจท�งก�รศกษ�ในอน�คต ซง ก.ศกษ�ฯยนดห�กทบวงมห�วทย�ลยจะนำ�ไปประกอบก�ร

สอบคดเลอกนกเรยนเข�สถ�บนอดมศกษ�ป 2543 น ( ไทยโพสต 161142)ก.พ.2543- น�ยสมศกด ปรศน�นนทกล รมต. ศกษ�ฯ ลงน�มในประก�ศนโยบ�ยก�รรบนกเรยนนกศกษ� ประจำ�

ป 2543 โดยเนนก�รชวยเหลอผดอยโอก�ส ผบกพรองท�งร�งก�ยในเขตพนทบรก�ร และสงเสรม สถ�นศกษ�เอกชนใหมสวนรวม สวนระดบประถมศกษ�ใหรบเดกในพนทบรก�รไดเข�เรยนทกคน ระดบ

มธยมศกษ�ใหสถ�นศกษ�สงกดกรมส�มญศกษ�รบชน ม.1 ในเขตพนทบรก�รไมนอยกว� 70% ระดบม. ปล�ยส�ยอ�ชพใหรบนกเรยนไดต�มโควต�ทกรมฯกำ�หนด และรบนกเรยนทวไปดวยวธสอบคด

เลอก ซงพจ�รณ�จ�กผลก�รสอบและประวตก�รเรยน สวนระดบอดมศกษ�ใหเนนคว�มส�ม�รถและ ประเมนผล จ�กประวตก�รเรยนทผ�นม� หรอจะมก�รสอบวดคว�มถนดประกอบดวยกได (มตชน

010243)12 ก.พ.2543 - น�งสมณฑ� พรหมบญ อธก�รบดมห�วทย�ลยศรนครนทรวโรฒ ประธ�นทประชม

อธก�รบดแหงประเทศไทย (ทปอ.) เปดเผยว� ทประชมมก�รพจ�รณ�เรองก�รปรบปรงวธออก ขอสอบคดเลอกบคคลเพอเข�ศกษ�ตอในระดบสถ�บนอดมศกษ�ระบบใหม ม�เปนขอสอบแบบอตนย

ซงจะทำ�ใหเดกไดมโอก�สแสดงคว�มรคว�มส�ม�รถไดม�กขน และสร�งคว�มเปนธรรมใหเกดขนดวย ค�ดว�จะนำ�ม�ใชภ�ยใน 3 ป ( มตชน 030243, ไทยโพสต 070243)

เม.ย.2543 - น�ยสวฒน เงนฉำ� อธบดกรมส�มญศกษ� กล�วว�ปก�รศกษ� 2544 กรมส�มญศกษ� จะลดก�รสอบเข�ศกษ�ตอในสถ�นศกษ�ใหนอยลงทงระดบม.1 และม.4 โดยในปก�รศกษ� 2545 จะ

ยกเลกก�รสอบเข�และใชผลก�รเรยนคดเลอกแทน และในอน�คต ก. ศกษ�ฯ จะขอใหทบวง มห�วทย�ลย ลดก�รสอบเข�และหนม�รบเดกโดยพจ�รณ�จ�กผลก�รเรยนแทน (ไทยโพสต

260443)27 เม.ย.2543 - คณะกรรมก�รวนจฉยรองทกขคณะท 7 คณะกรรมก�รกฤษฎก� มมตใหเสนอตอน�

ยกฯ เพอพจ�รณ�สงก�รให ม. เกษตรศ�สตร ยกเลกหลกเกณฑพเศษเดมซงประกอบดวย 1) สมควรชวยรบบตรของผปกครองซงมบตรเรยนอยในโรงเรยนแลว 2) สมควรชวยรบหล�นของ

อ�จ�รยในโรงเรยนโดยเฉพ�ะหล�นแทๆ ทเกดจ�กพหรอนองอ�จ�รย 3) สมควรชวยเหลอบตรของผ ปกครองทส�ม�รถใหคว�มชวยเหลอร�ชก�รโรงเรยนได และ 4) พจ�รณ�ชวยเหลอรบเดกของผฝ�ก

ทสำ�คญจ�กสวนร�ชก�รต�งๆ ทใหก�รสนบสนนชวยเหลอร�ชก�รโรงเรยนหรอมห�วทย�ลย และ กำ�หนดหลกเกณฑใหมมใหขดกบรฐธรรมนญแหงร�ชอ�ณ�จกรไทย พ.ศ.2540 ทงนสบเนองจ�ก

79

กรณของน�งสม�ล ลมปโอว�ท ทใชสทธต�มพ.ร.บ. ขอมลข�วส�ร ขอดผลก�รสอบของลกส�ว ในก�ร สอบคดเลอกเข�เรยนในโรงเรยนส�ธตแหงมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร ( ไทยโพสต 280443, มต

ชนสดสปด�ห 090543) ธ.ค.2543 - สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ตรวมกบสภ�ก�รศกษ�ค�ทอลก(ประเทศไทย)เสนอผล

ง�นวจยของบ�ทหลวงววฒน แพรศร ประธ�นสภ�ก�รศกษ�ค�ทอลก (ประเทศไทย) เกยวกบก�รรบนกเรยนชนป.1.ซงผลก�รวจยชว�รปแบบก�รรบนกเรยนใหมทเหม�ะสมหลงจ�กพ.ร.บ.ก�รศกษ�แหงช�ตมผลบงคบใชคอก�รยกเลกก�รสอบเดกเข�เรยนชนป.1 ปฏรปก�รศกษ�โดยเฉพ�ะคณภ�พ

ก�รศกษ�ของสถ�นศกษ�ของรฐ และมระบบก�รคดเลอกทหล�กหล�ยไมเนนก�รสอบคดเลอกอย�ง เดยว ( กรงเทพธรกจ 011243, ผจดก�ร 111243)

คว�มเคลอนไหวเกยวกบบทบ�ทท�งสงคมของก�รศกษ�

ก.พ.2542-โครงก�รตล�ดนดรมท�ง รเรมโดยผใหญวบลย เขมเฉลม ครภมปญญ�ไทยและวฒสม�ชก ไดรวม กบช�วบ�นใกลเคยงทมแนวคดเดยวกน จดขนบรเวณสแยกตะวนออกคอมเพลกซ ถนนส�ยบ�งน�

ตร�ด เปนเวทอธบ�ยใหทกกลมเข�ใจถงกระบวนก�รเรยนรทมอยในวถชวตของชมชน ผคนทม�ตล�ด นอกจ�กก�รค�ข�ยแลวยงไดพบปะพดคยเปนก�รเรยนรทงเรองเศรษฐกจสงคมไมจำ�กดอ�ย เพศ วฒ

ของผเรยน เพร�ะต�มปรชญ�ก�รศกษ�ตลอดชวตทหม�ยคว�มถงก�รศกษ�ทเกดจ�กก�รผสมผส�น ระหว�งก�รศกษ�ในระบบ นอกระบบ และต�มอธย�ศย เพอใหส�ม�รถพฒน�คณภ�พชวตไดอย�งตอ

เนองตลอดชวตแลว จะทำ�ใหเข�ใจก�รศกษ�ในกรอบคว�มคดใหม ( กรงเทพธรกจ 120142, 170242, 050342 )

พ.ค.2542-โรงเรยนชมชนอส�น ตงอยท หม 4 ต. โคกล�ม อ. ลำ�ปล�ยม�ศ บ�นป�กชอง ต. สน�มชย อ. สตก ต. หวฝ�ย กงอำ�เภอแคนดง จ. บรรมย ดำ�เนนง�นม�ครบ 3 ป มผสนใจเรยน 380 คน อ�ยม�ก

ทสดคอ 80 ป ไดรบก�รสนบสนนจ�ก กองทนชมชน สำ�นกง�นกองทนเพอสงคม ธน�ค�รออมสน คณสมบตของนกเรยนคอมคว�มตงใจทจะหนหน�ม�พงพ�ตนเอง กอบกศกดศรของเกษตรกร และ

สร�งธรรมช�ตสงแวดลอมขนม�ใหม เพอนำ�ไปสก�รสร�งเกษตรกรตนแบบไทย เกดจ�กแนวคดของ ภมปญญ�ทองถน 3 ท�นคอน�ยคำ�เดอง ภ�ษ น�ยสทธนนท ปรชญพฤทธ และน�ยผ�ย สรอยสระ

กล�ง ทมคว�มเหนรวมกนว� ก�รจดก�รศกษ�ของโรงรยนของรฐทำ�ล�ยร�กเหง�ของชมชน ทำ�ใหคน ออกจ�กทองถน หลกก�รของโรงเรยนชมชนอส�น คอภมปญญ�ช�วบ�นเปนฐ�นชนำ� ขอเสนอแนะ

จ�กผอ�วโสม�เสรมคว�มคด เทคนคจ�กนกวช�ก�รเปนตวส�นตอก�รเรยนร คว�มตงใจและสำ�นกใหม เปนพลงปฏบตก�ร ก�รนอนหลบฝนดอมป�กทองเปนตวชวด หลกสตรของโรงเรยนไมต�ยตว วช�

ใหม ๆ เกดขนไดเสมอจ�กคว�มสนใจของนกเรยนและก�รแลกเปลยนกน มตงแตก�รอบรมคว�มคด วช�พนฐ�นคว�มชำ�น�ญท�งก�รเกษตร วช�สดท�ยคอคว�มชำ�น�ญก�รเฉพ�ะด�นต�มคว�มถนดของ

แตละคน โดยจดกลมศกษ�รวมกนอย�งจรงจง ( มตชน 120542)17 ม.ย.2542 - น�ยสรฐ ศลปอนนต ปลด ก. ศกษ�ฯ เปนประธ�นรวมลงน�มคว�มรวมมอระหว�ง 3

กรม คอ สำ�นกง�นสภ�สถ�บนร�ชภฏ กรมก�รศกษ�นอกโรงเรยน(กศน.) และกรมก�รปกครอง ใน ก�รดำ�เนนง�นจดก�รศกษ�ระดบอดมศกษ�สำ�หรบชมชน (ศอช.) โดยภ�คเรยนท 1/42 เปดสอน

นำ�รองในสถ�บนร�ชภฏ (สรภ.) 9 แหง ไดแก สรภ. ก�ญจนบร กำ�แพงเพชร จนทบร เชยงร�ย เชยงใหม นครสวรรค เพชรบรณ เลย และ สร�ษฎรธ�น เพอจดก�รศกษ�ระดบปรญญ�ตรใหกบผนำ�

ชมชนทวประเทศ และชวยเสรมศกยภ�พในก�รทำ�ง�นใหสงขน โดยใชหลกสตรและโปรแกรมวช�ก�ร พฒน�ชมชนของ สรภ. มกรมก�รปกครองสนบสนน สวน กศน.เปนผประส�นง�นก�รจดกลมก�ร

เรยนก�รสอนและสถ�นท ( กรงเทพธรกจ 180642) ส.ค.2542 -มห�วทย�ลยคนจน มชอท�งก�รว�โครงก�รศกษ�ท�งเลอกเพอก�รพงพ�ตวเองของสมชช�คนจน

กอตงโดยสมชช�คนจน กลมเพอนประช�ชน และเสมสกข�ลย ตงอยทหมบ�นแมมนมนยน จ. อบลร�ชธ�น เพอเปดโอก�สใหช�วบ�นทอยในเครอข�ยของสมชช�คนจนประม�ณ 50 คน เข�รบ

ก�รอบรมจ�กวทย�กรทมคว�มรในเรองต�งๆ ต�มแนวท�งทว�งไวคอเนนผเรยนเปนหลกใหรจก ตนเองและมคว�มสข ก�รอบรมครงแรกของมห�วทย�ลยคนจนนเรมเมอวนท 9 ม.ย.-13

ก.ค.2542 น�ยประสทธพร ก�ฬออนศร ทปรกษ�สมชช�คนจน เล�ถงคว�มเปนม�ของโครงก�รฯ ว� จ�กกระแสวตถนยมทำ�ใหช�วบ�นเปลยนแปลงวถชวต โครงก�รฯนจะชวยฟ นฟสำ�นกเดมใหกบช�ว

80

บ�น ผเรยนและผสอนมปฏสมพนธในก�รเรยนร รวมทงรวมกนกำ�หนดเป�หม�ยหลกคอคว�ม พย�ย�มยกระดบ หรอกระตนจตสำ�นกทดทมอยแลวใหเขมแขง ส�ม�รถพงตนเองได เชอมโยงและ

เกอกลกนในระดบทองถน เรองทเรยนทงหมดจะเรยกว�สหวช�หรอก�รศกษ�แบบองครวม ส�ม�รถ วเคร�ะหกระบวนทศนใหม เรยนหล�ยมต หล�ยรปแบบ ทงก�รใชชวต ก�รทำ�ม�ห�กน เนนวถชวตทไม

ห�งไกลหรอหลดจ�กธรรมช�ตม�กเกนไป ในชวงเวล�เดอนกว�ๆ ผเข�รบก�รอบรมจะไดรบเนอห� คว�มรใหมๆ เชน กระบวนก�รนเวศวทย�แนวลก คว�มย�กจนกบก�รครอบงำ�ของรฐ วฒนธรรมก�ร

ท�ท�ยอำ�น�จรฐ ก�รครอบงำ�ของทนนยมกบก�รพฒน�ทำ�ใหเกดคว�มลมสล�ยของชนบทและเมอง ก�รสร�งชมชนท�งเลอกทยงยนและเปนจรง ฯลฯ ( โลกสเขยว 07-0842)

หนงสออ�งองคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต,สำ�นกง�น. ก�รศกษ�ไทย 2522.กรงเทพฯ : รงเรองส�สนก�รพมพ,

2525. “ ” นนทน� ด�นววฒน อกษรไทยและอกขรวธไทย ว�รส�รศลปวฒนธรรม. ปท 3 ฉบบท 10 สงห�คม,

2525. ปถพรด (น�มแฝง)” ” ยคใหมแหงก�รศกษ�ไทย ว�รส�รสกลไทย. ปท 46 ฉบบท 2367 กรงเทพฯ :

อกษรโสภณจำ�กด, 2543. เปลอง ณ นครและปร�ณ บญชม. ประวตวรรณคด 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, 2533.

ล. ดปล�ตร. “ ” มห�วทย�ลยวช�ธรรมศ�สตรและก�รเมอง แปลโดย อรวรรณ ศรอดม ศลปวฒนธรรม. ปท 5 ฉบบท 8 มถน�ยน, กรงเทพฯ :เรอนแกวก�รพมพ, 2527.

ว�รณ โอสถ�นนท. “ ” ก�รศกษ�สมยตนรตนโกสนทร ศลปวฒนธรรม. ปท 2 ฉบบท 7 พฤษภ�คม, กรงเทพฯ : เรอนแกวก�รพมพ, 2524.

วทย� สจรตธน�รกษและคณะ . หนงสอเรยนสงคมศกษ� ส 306 ประเทศของเร� 4 .กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒน�พ�นช, 2533.

วฒชย มลศลป.ก�รปฏรปก�รศกษ�ในสมยพระจลจอมเกล�เจ�อยหว.กรงเทพฯ: โรงพมพไทยวฒน�พ�นช , 2529.

ว�รส�รครศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย. ปท 28 ฉบบท 2 พฤศจก�ยน- กมภ�พนธ ,กรงเทพฯ: มปพ., 2543.ศกษ�ธก�ร,กระทรวง. 41 ป กรมวช�ก�ร. กรงเทพฯ โรงพมพครสภ�ล�ดพร�ว. 2536.---------------.ปฏรปก�รศกษ�. ปท 2 ฉบบท 29 ปกษแรก เดอนมน�คม, 2543.

สำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย (สกว.), โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย (TTMP), ร�ยง�น ไตรม�สฉบบท 1 – 8 ( ป 2542-2543)

81