Academic Focus กนยายน 2558

สารบญ บทนา

ความหมายและความสาคญของนวตกรรม

กระบวนการสรางสรรคนวตกรรมสาหรบ SMEs ไทย

หลกการสรางวฒนธรรมองคกร ทจะกอใหเกด “นวตกรรม”

ขอจากด อปสรรค และแนวทางการขบเคลอนนวตกรรมในธรกจ SMEs

1

2

3

7

9

บทสรปและขอเสนอแนะ 12

บรรณานกรม 14

นวตกรรม : กาวใหม SMEs สธรกจยงยน

เอกสารวชาการอเลกทรอนกส สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร http://www.parliament.go.th/library

บทนา

ในอกไมชาประเทศไทยกจะกาวเขาสการเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยน แนนอนวาการแขงขนทางธรกจยอมจะทวความรนแรงขน ผประกอบการโดยเฉพาะธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) จาเปนตองปรบตวและเตรยมพรอม เพอรองรบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทกาลงจะเกดขนทงในระดบโลก ในภมภาค และในประเทศ นอกจากนน ยงตองปรบตวใหทนตอการพฒนาทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศ โดยนวตกรรม จะเปนอาวธสาคญทใชในการปรบปรง เสรมสราง และตอยอดธรกจ เพอใหภาคธรกจสรางความไดเปรยบทางการแขงขนเทยบเทาธรกจของตางชาต รวมถงเกดการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน ธรกจใดกตามทไมสามารถปรบตวใหกาวทนความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจหรอเทคโนโลย กยากทจะเปนผ นาของธรกจ ดานนน ๆ ได จะเหนไดชดจากตวอยางของ 2 คายธรกจโทรศพทมอถอ อยาง Nokia กบ Apple ทในอดต Nokia เคยเปนทหนงของโลกในดานโทรศพทมอถอ โดยถอครองสวนแบงการตลาดสงสดมาโดยตลอด แตกลบตองมาพบกบความลมเหลวและสญเสยตลาดไปให Apple เนองจากไมสามารถบกตลาดสมารทโฟนได อกทงยงตองยงเผชญกบปญหาโครงสรางภายในองคกร จงทาให iphone สดยอดนวตกรรมแหงมอถอ จากคาย Apple เขามาครองใจผบรโภคและครองสวนแบงตลาดอยางรวดเรวแทนท Nokia ดวยการออกแบบมอถอทลาสมยโดยใหโทรศพทเปนมากกวาโทรศพท รปลกษณทสวยงาม ทนสมย การใชงานทแสนจะสะดวก รวดเรว บวกกบเทคโนโลยใหม ๆ ทไดรบการปรบปรงและพฒนาอยตลอดเวลา

2

จงทาให iphone ไดรบการยกยองจาก Times Magazine ใน ค.ศ. 2007 วาเปนสดยอดนวตกรรมแหงป (Lev Grossman, 2007) อยางไรกตาม นวตกรรมทประสบความสาเรจนน ไมไดเปนเพยงแคนวตกรรมทางดานสนคา แตยงรวมถงดานกระบวนการทางาน ดานการใหบรการ ดานการจดการ หรอดานการตลาด ทนามาซงความใหมและแตกตาง ปจจบนนวตกรรมนบวาเปนยทธศาสตรหลกและนโยบายของรฐบาลในการผลกดนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ ในขณะทไทยกาลงจะกาวเขาสการเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงทกสาขาธรกจจาเปนตองปรบตว โดยทผานมา หนวยงานตาง ๆ ในประเทศไทยมความตนตว และเรมใหความสาคญกบการสรางนวตกรรมอยางมาก โดยเฉพาะองคกรภาคธรกจขนาดใหญทมการปรบโครงสรางองคกร ใหสอดคลองกบนโยบายการสงเสรมสรางนวตกรรมอยางตอเนอง เพอผลกดนใหเกดการคดนอกกรอบ ทงนอาจดเหมอนไมใชเรองยากเกนไปสาหรบบรษทใหญทมเงนทนและบคลากรทพรอมมากกวา ขณะทในมมของผประกอบการธรกจ SMEs ซงไมไดพรอมในเรองของเงนทน บคลากร และเวลา จงเปนเรองยากทผประกอบการจะมทนและเวลามาสรางนวตกรรมใหม ๆ ดงนนในบทความนจะขอกลาวถงความหมายและความสาคญของนวตกรรม กระบวนการสรางสรรคนวตกรรมสาหรบ SMEs ไทย หลกการสรางวฒนธรรมองคกรทจะกอใหเกด “นวตกรรม” ขอจากดของการขบเคลอนนวตกรรมในธรกจ SMEs และแนวทางการสรางนวตกรรมในธรกจ SMEs ประเทศตาง ๆ เพอเปนแนวทางการปรบตวของผประกอบการ ใหเกดความร ความเขาใจ และมความพรอมในการตงรบกบภาวการณแขงขนทจะทวความรนแรงขนในอกไมชา โดยทผานมาการขบเคลอนนวตกรรมในธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในประเทศไทยนน นบวายงมอปสรรคอยมาก ซงถาหากเราสามารถกาวขามผานอปสรรคเหลานไปได แนนอนวาธรกจ SMEs ไทย จะสามารถเตบโตไดอยางยงยน ความหมายและความสาคญของนวตกรรม ความหมายของ “นวตกรรม (Innovation)” โดยทวไปหมายถง “การเปลยนแปลงสสงใหม หรอการปรบปรงจากสงเดม ทเกดจากการนาความร และความคดรเรมสรางสรรค ไปพฒนาใหเกดคณคาตอลกคา ตอองคกร ตอสงคมและประเทศชาต” หรอ หมายถง “การทาสงใหมทดกวาเดม” ทงนการสรางสรรคสงใหม ไมจาเปนตองขจดสงทมอยเดมออกไปทงหมด แตอาจเปนการตอยอดจากสงเดมทมอยมาปรบปรงหรอเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบโอกาสและสภาวการณ เพอใหไดสนคาใหม การบรการใหม กระบวนการทางานใหม หรอรปแบบของธรกจใหม ทสามารถสรางคณคาเพมขนได คนทวไปมกเขาใจวา “นวตกรรม” คอ สงใหมทคนไมเคยคาดคดมากอนเทานน แตในความเปนจรงแลว ความใหมเปนแคหนงในองคประกอบ โดยเปนเพยงแคจดเรมตนสวนหนงของนวตกรรมเทานน เพราะ “นวตกรรม” จะเกดขนไดนน ตองมทงเหตและทงผลลพธดวย ซง “เหต” หมายถง ความคดรเรมสรางสรรค (Initiative) บวกกบความเพยรพยายาม (Effort) (พลสวสด เผาประพธน, 2557)

3

Drucker (1985,1993 อางใน สมนก เออจระพงษพนธ และคณะ, 2553) ไดใหคาจากดความของคาวานวตกรรมไววา เปนเครองมอทสาคญของผประกอบการในการสรางศกยภาพการแขงขนในเชงธรกจ และความมงคง โดยใชทรพยากรทมอย หรอจากการสรางขนใหม รวมทงเปนการพฒนาขนจากความรใหม สานกงานนวตกรรมแหงชาต (2558) ไดใหความหมายของคาวา นวตกรรม ไววา คอ “สงใหมทเกดจากการใชความรและความคดสรางสรรคทมประโยชนตอเศรษฐกจและสงคม” นวตกรรมนบเปนกระบวนการทเกดจากการนาความรและความคดสรางสรรคมาผนวกกบความสามารถในการบรหารจดการ เพอสรางใหเกดเปนธรกจนวตกรรมหรอธรกจใหม อนจะนาไปสการลงทนใหมทสงผลตอการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดย “นวตกรรม” สามารถแบงออกไดเปน 4 รปแบบดงน 1) นวตกรรมดานผลตภณฑ (product innovation) 2) นวตกรรมดานการบรการ (service innovation) 3) นวตกรรมดานกระบวนการผลต (business process innovation) 4) รปแบบธรกจใหม (business model innovation) ซงจากความหมายและความสาคญดงกลาวจงทาใหหลาย ๆ ธรกจตางกแสวงหานวตกรรมเพอใหไดมาซงจดตาง และโอกาสทจะนาพาไปสความสาเรจใหม ๆ ในอนาคต รวมถงความยงยนในระยะยาวขององคกร ภายใตภาวการณแขงขนทเพมสงขน โดยเมอวเคราะหการแขงขนระหวางผประกอบการรายหลกของแตละตลาดในปจจบนจะเหนไดวาปจจยหลกของการแขงขนจะอยทคาวา “นวตกรรม” ทงการใชนวตกรรมเสรมมลคาใหแกสนคาเกา หรอการสรางนวตกรรมขนเพอเปนสนคาใหม อกทงจากผลสารวจแหงสหสวรรษของบรษท ดลอยท ทช โธมทส จากด (Deloitte Touche Tohmatsu Limited หรอ DTTL) พบวารอยละ 78 ของผนาทางธรกจในอนาคต เชอวา “นวตกรรม”เปนสงจาเปนสาหรบการเตบโตทางธรกจ (พลสวสด เผาประพธน, 2556) ดงนน อาจกลาวไดวาตวแปรสาคญของการแขงขนทางธรกจคงหนไมพนนวตกรรมซงความสาเรจทเกดขนขององคกรทเปนผนาในแตละธรกจเหลานน มกเกดจากนวตกรรมไมทางใดกทางหนง ไมวาจะเปนนวตกรรมทางดานสนคา ดานกระบวนการทางาน ดานการใหบรการ ดานการจดการ หรอดานการตลาด หากองคกรไมสามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงและพฒนาตนเองจากสงใหม ๆ กยากทจะทาใหองคกรยงคงครองความเปนทหนงได กระบวนการสรางสรรคนวตกรรมสาหรบ SMEs ไทย (พลสวสด เผาประพธน, 2557) ทผานมา นวตกรรมในตลาดเดมจะเปนนวตกรรมแบบคอยเปนคอยไป แตปจจบนนวตกรรมในตลาดใหมจะเปนนวตกรรมแบบกาวกระโดด คอ ไปอยางรวดเรวมาก สงเกตไดจากการใชโทรศพทมอถอททกวนนแทบจะออกรนใหม ๆ มาตลอดเวลาเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค ดงนน สงสาคญคอองคกรตองมแนวทาง หรอ กระบวนการเพอนาไปสนวตกรรม ซงทกวนนองคกรนวตกรรมทงในระดบทองถนและในระดบโลก ตางกพยายามคนหาเคลดลบของกระบวนการสรางสรรคนวตกรรมทเหมาะสมกบองคกรตนเอง โดยมกจะแตกตางกนไปขนอยกบสภาวการณและบรบทของแตละองคกร ยกตวอยางเชน บรษท 3M มนโยบายใชเงนลงทนจานวนมหาศาลกบกระบวนการวจยและพฒนา และนาความกาวหนาทางเทคโนโลยและการคนพบใหม ๆ มาสรางสรรคผลตภณฑใหมทสามารถตอบสนองตอความตองการของผบรโภคไดดยงขนเรอย ๆ โดยมงเนนใน 5 กลมธรกจ คอ กลมสนคาอปโภคบรโภค กลมพลงงานและไฟฟา

4

กลมผลตภณฑดแลสขภาพ (Health Care) กลมธรกจอตสาหกรรม กลมความปลอดภย และปายสญญาณตาง ๆ (พลสวสด เผาประพธน, 2557) ซงการคดคนและพฒนานวตกรรมนนไมใชสงทจะเกดขนไดเองจากความบงเอญ แตเกดจากกระบวนการคดวเคราะหอยางเปนระบบ และแบบแผนการดาเนนงานในสวนของการวจยและพฒนา (R&D) ทเหมาะสม โดยกระบวนการคดพนฐานของการสรางนวตกรรมประกอบดวย 6 ขนตอน คอ สรางความคด คดเลอกความคด ศกษาทางเลอก คดเลอกผลตภณฑ ทดลองตลาดและพฒนาตอเนอง

ทมา: http://brandchannel.com/2011/11/23/move-over-post-it-3m-looks-to-make-parent-brand-sticky

-with-innovation-story/

โดยในขนตอนแรกทเปนการสรางความคด หรอสราง Idea นน 3M ลงทนดาน R&D มากถงรอยละ 6 ของรายไดในแตละป โดยพนกงานใชเวลารอยละ 15 ของเวลางานทงหมดในการทาโครงการตาง ๆ ทตนเลอก นอกจากน ยงไดสรางวฒนธรรมองคกรทเออตอการสรางนวตกรรม เชน สงเสรมใหกลาเสยง และยอมรบความผดพลาดทเกดขน รวมถงใหรางวลจากความสาเรจทได ขนตอนตอมา คอ การคดเลอกความคดทไดจากขนตอนแรก โดยความคดทเหมาะสมจะนามาตอยอดจะตองตรงตามแนวคดหลก ไมเคยมมากอนและตอบโจทยความตองการของมนษย ซงความตองการนนตองพสจนแลววามอยจรง และเมอไดความคด หรอ Idea แลว กตองศกษาทางเลอก ความเปนไปไดตาง ๆ ในการทาตลาดสนคาทเกดจากความคดดงกลาว โดยอาจสรางตวอยางสนคาหลากหลายรปแบบออกมากอน จากนนจงคดเลอกรปแบบทมศกยภาพทสดเพอนาไปพฒนาเปนสนคาตนแบบ หลงจากไดสนคาตนแบบแลว จะเปนการนาเสนอสนคานนแกผบรโภค โดยในกรณของกระดาษโนตกาวในตว (Post-it) จะใชการแจกสนคาตวอยาง สดทายจงใชเสยงตอบรบจากผบรโภคททดลองสนคามาใชปรบปรงสนคาตนแบบใหตรงตามความตองการของผบรโภคมากทสด ขนตอนเหลานคอกระบวนการเบองหลงทใหกาเนดสนคากวา 55,000 รายการ ของ 3M และยอดขายกวา 3 หมนลานเหรยญสหรฐ (สยามธรกจ, 2556) ขณะท Google เนนการออกแบบสถานททางานทชวยสรางบรรยากาศใหเกดความคดสรางสรรคไดตลอดเวลา (Innovative Workplace) สงผลใหพนกงานมอสรเสรในการใชความคดสรางสรรค มบรรยากาศของการทางานเปนทม นอกจากนนยงกระตนใหคนของ Google กลาคดและกลาทจะสรางสงประดษฐ บรการใหม ๆ ในเชงนวตกรรมไดมากมายยงขนทกป ซงคนทจะทางานกบ Google ไดนน Google จะคดเลอกพนกงานใหมทมคณภาพ บวกกบแนวคดทจะสรางนวตกรรมทตอบโจทยกบผใช โดยยดถอผใชเปนอนดบแรก นอกจากนน พนกงาน Google (ชาว Googler) ตองกลาคด กลาลย กลาทาในสงทถกตอง โดยจากสถตการสมภาษณรบพนกงานใหม Google กาหนดวา พนกงานใหมของ Google จะตองผานการสมภาษณถง 4 คน โดยคณสมบต

5

ทจะสามารถรวมงานกบ Google ไดคอ 1) มความเปนผนา 2) มความรความสามารถและมความรบผดชอบตามบทบาททเกยวของ 3) วธทคด 4) มความ Googley (วฒนธรรมขององคกร Google) อยในตว” เรยกไดวาวฒนธรรมองคกรของ Google วฒนธรรมทขบเคลอนใหเกดนวตกรรม เนองจาก Google คอ บรษทสรางนวตกรรม ดงนนพนฐานจงตองมาจากวฒนธรรมองคกรทจะสามารถขบเคลอนใหเกดนวตกรรมได โดยบรรยากาศในสานกงาน Google ประเทศไทยนน กเออตอการคดงานทสรางสรรคไมนอยไปกวา สานกงานใหญของ Google (Googleplex) ทสหรฐอเมรกา โดยมโซนมมพกผอนและสามารถนดพบปะคยประชมแบบไมเปนทางการ หรอนงรบประทานอาหาร ของวางได โดยทกมมจะมขนมใหหยบทานและนงชมววได ขณะเดยวกน

ทมา: http://www.it24hrs.com/2014/google-thailand-office/

ลานพกผอนกไมใชแคหองรบแขกคยงานเทานน ยงมหองกจกรรมอน ๆ ดวย เชน หองเลนเกม/ชมภาพยนตร หองฟตเนส อกทงยงมบรการสปาแบบไทย ๆ ใหบรการกบพนกงาน รวมถงหองอาหารของ Google ประเทศไทย ทชอวา เยาวราช โดยจดนมทงอาหาร ขนม เครองดม ไอศครม มใหทานฟรทงหมด โดยชาว Googler (หรอพนกงาน Google) จะทานฟรไดทงมอเชา มอเทยง สวนมอเยน กจะทาอาหารใสกลองใหพนกงานสามารถนาไปทานทบานไดดวย และเมนสวนใหญจะเปนเมนสขภาพ (www.it24hrs.com, 2557)

ทมา: http://www.it24hrs.com/2014/google-thailand-office/

6

ทมา: http://www.it24hrs.com/2014/google-thailand-office/

ดาน Apple กมการออกแบบผลตภณฑทสรางสรรคและสรางความแตกตางเหนอคแขง นบไดวา

มอทธพลตอการเปลยนแปลงรปแบบการใชชวตและพฤตกรรมการใชงานโทรศพทมอถอของผบรโภคอยางสนเชง โดยใชหลกความเรยบงาย นาเสนอประสบการณการใชงานทเปนมตร รปลกษณทสวยงาม เนนหลกการทางานนอย ๆ แตใหไดผลงานมาก ๆ เชน เพยงปมเดยวหรอหนาจอเดยวกสามารถทางานไดหลายหนาท เชน ปมโฮม (Home Button) หรอ หนาจอสมผส (Touch Screen) หนาจอเดยวกสามารถเขาถงโปรแกรมตาง ๆ ไดเปนจานวนมาก นอกจากนน ยงมการพฒนาและปรบปรงผลตภณฑอยตลอดเวลา เพอตอบสนอง ความตองการของผบรโภคทเพมมากขนทกวน รวมถงการใหบรการลกคาทยอดเยยมผานทางราน iStudio ของ Apple จนอาจกลาวไดวา Apple ไมไดเพยงแคสรางผลตภณฑตวแรกทสรางความแตกตางเทานน แต Apple เปนบรษททสรางผลตภณฑทดทสดออกมา สงผลให Apple ประสบความสาเรจเปนอยางสงในตลาดทวโลก และครองใจผบรโภคมาจนทกวนน

ทมา: http://install4install.com/blog/5-best-ways-to-promote-your-iphone-app/

7

จากทกลาวมา เปนตวอยางของ 3 บรษทระดบโลก ซงถอไดวาเปนองคกรนวตกรรมชนนาทมเคลดลบการสรางผลงานนวตกรรมในแนวทางของตนเอง ดงนน ผประกอบการ SMEs ไทยทตองการจะเตบโตในธรกจและตองการขยายตลาดรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จงตองพยายามคนหาเคลดลบของกระบวนการสรางสรรคนวตกรรมทเหมาะสมกบบรบทขององคกรตนเองเชนกน โดยสงสาคญทตองคานงถงคอตองคนหาแนวทางในการสรางความมนใจใหไดวา สนคาหรอบรการทจะนาออกสตลาดจะสามารถสรางคณคาและคณประโยชนทมากกวาใหกบผบรโภคและผอนทเกยวของไดอยางแทจรง รวมทงมความคดในเชงสรางสรรคทโดดเดน ยากตอการลอกเลยนแบบ กอปรกบมมาตรฐาน และคณภาพทด มความใหมหรอทนสมย สอดคลองกบความตองการของผบรโภค รวมทงมชองทางหรอตลาดใหญเพยงพอสาหรบขยายผลในเชงพาณชย ซงประเดนหลงนจะมความสาคญอยางยงในกระบวนการสรางสรรคนวตกรรมของประเทศไทย เพราะบอยครงทผประกอบการ SMEs มสนคาหรอบรการทด แตขาดชองทางในการเขาถงตลาดหรอผบรโภคจานวนมาก ผลงานนนกไมสามารถขยายผลเชงพาณชยไปสผลงานนวตกรรมทประสบความสาเรจได ดงนนผประกอบการ SMEs ไทย จงควรหากลยทธในการเขาถงตลาดหรอผบรโภคจานวนมากทใชการลงทนนอยแตไดผลมาก โดยการใชชองทางการจดจาหนายแบบ B2B (Business to Business) นบวาเปนอกหนงกลยทธทตอบโจทยและเปนเคลดลบของกระบวนการสรางสรรคนวตกรรม ทแมแตองคกรนวตกรรมระดบโลกอยาง Apple กยงตองนากลยทธนมาใช เหนไดชดจากการท Apple จบมอกบคายผลตรถยนตชนนาของโลก อยาง Ferrari, Honda, Hyudai, Jaguar, Mercedes-Benz และ Volvo เพอรวมกนออกแบบเครองเลน Carplay สาหรบตดตงในรถยนตหร เชอมตอการใชงานกบผลตภณฑของ Apple อยาง iPhone และ iPad ได จงทาให Apple สามารถประหยดตนทนคาใชจายในการขยายฐานลกคา อกทงยงสามารถนาผลตภณฑใหมไปสตลาดผใชรถยนตทวโลกไดในระยะเวลาอนสน ขณะเดยวกนผผลตรถยนตเองกไดนวตกรรมจากคายของ Apple เขาไปเปนอปกรณเสรมในรถยนตทสามารถตอบสนองรปแบบการดาเนนชวต หรอ Lifestyle ในปจจบนของเจาของรถผใชงานไดอกดวย นบวาเปนกลยทธททาใหเกดประโยชนกบทกฝาย ทง Apple บรษทผลตรถยนต และผบรโภค (พลสวสด เผาประพธน, 2557) ดงนน จงเปนเรองทดหากผประกอบการ SMEs ไทย หนมาใหความสาคญโดยศกษาแลวนามาประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทขององคกรตนเอง เพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขน และตอยอดธรกจเพอความยงยน หลกการสรางวฒนธรรมองคกรทจะกอใหเกด “นวตกรรม” จากขางตนทไดกลาวมาแลวถงความหมายและความสาคญของนวตกรรม กระบวนการสรางสรรคนวตกรรมสาหรบ SMEs ไทย หลายคนอาจจะตงคาถามวาแลวการสรางวฒนธรรมองคกรทจะกอใหเกด “นวตกรรม” นน จะสรางไดอยางไร วฒนธรรมในองคกรมกเกดจากความเชอและพฤตกรรมททากนมาอยางตอเนองของสมาชก ในองคกร ซงสวนใหญเกดจากผบรหารเปนผกาหนดวธการหรอระบบขนมาเพอใสความเชอและผลกดนพฤตกรรมนนเขาไปในองคกร ดงนน การจะปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรจงตองอาศยเวลาและจะตองเรมตนจากตวผบรหารกอน ซงเปนสาเหตหลกททาใหผบรหารมกมองวา วฒนธรรมองคกรเปนสงทปฏบต

8

สบทอดกนมานานซงยากตอการเปลยนแปลง หรอหากเปลยนแปลงกอาจสงผลกระทบตอการบรหารงานของผบรหารเองได ดงนน หากตองการสงเสรมใหเกดวฒนธรรมนวตกรรมภายในองคกร ผบรหารจะตองทาตวเปนผนาของการเปลยนแปลงเสยกอน และจะตองเปนผทาหนาทใหคาแนะนามากกวาการเปนผชนา ซงตองยอมรบความจรงวา ผนากบการเปลยนแปลงกจะมทงคนเกลยดและคนรก แตจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมภายในองคกรอยางรวดเรว (กนช รตวานช, 2556) สอดคลองกบ รศ.ดร.พส เดชะรนทร คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทไดกลาววา การพฒนาองคกรใหเดนหนาไปสการสรางสรรคนวตกรรมไดนน ความมงมนและทมเทตองเรมตนจากผบรหาร ตามดวยโครงสรางองคกรทกระตนและกอใหเกดนวตกรรมภายในองคกร โดยเฉพาะอยางยงโครงสรางองคกรทตองมความยดหยนในระดบทเหมาะสมทจะกระตนใหเกดนวตกรรมภายในองคกร จากนนความสาคญอยทบคลากรซงทาหนาทตามบทบาทตาง ๆ ภายใตกระบวนการนวตกรรม ทงผทมบทบาทในแตละโครงการ (Champions) หรอผสนบสนน (Promoters) ซงจะตองมงเนนรปแบบการทางานเปนทมมากกวาปจเจกบคคล นวตกรรม ยงเกดขนไดโดยไมจาเปนตองเกดขนจากกระบวนการทเปนทางการเทานน แตสามารถเกดขนไดในสภาพแวดลอมอน ๆ ซงการคดแตละครงจะตองเชอมโยงใหเขากบงานทกาลงทาอยได (กรงเทพธรกจ, 2554: 6) ขณะทนายพลสวสด เผาประพธน ผอานวยการศนยนวตกรรม บรษท ซพออลล จากด (มหาชน) (2556) ไดนาเสนอหลกปฏบตไว 3 แนวทาง ในการสราง “องคกรนวตกรรม” ดงน 1. ใชเทคโนโลยนา (Technology Drivers) เปนแนวทางแรกทปฏบตไดงายทสด คอสรางใหเกดความรสกภาคภมใจในความสามารถทองคกรม แลวดงทกษะหรอความรภายในองคกรออกมาเปนสนคาและบรการทตอบโจทยลกคา 2. มองทะลตลาด (Market Readers) เปนแนวทางสาหรบสรางใหเกดความรวมมอ (Collaboration) ระหวางหนวยงานทอยใกลชดกบลกคาและหนวยงานสนบสนนอยางหนวยงาน R&D เนองจากหนวยงานทอยใกลชดลกคาหรอหนวยงานทเปนลกษณะปฏบตการจะรความตองการของลกคามากสด รวาอะไรทลกคาตองการ/ไมตองการ โดยเฉพาะองคกรทมตลาดอยในหลายภมภาคจาเปนตองสงเสรมวฒนธรรมทกอใหเกดความรวมมอระหวางหนวยปฏบตการกบหนวยงานสนบสนน 3. คนหาจากภายนอก (Need Seekers) เปนแนวทางทองคกรนวตกรรมระดบโลกนยมใช คอการสรางใหเกดการมสวนรวมจากภายนอกโดยเฉพาะลกคาและคคา เปนการทาใหคนในองคกรเปดใจยอมรบสงใหม ๆ จากภายนอก และคนหานวตกรรมใหม ๆ จากการดงใหลกคาและคคามามสวนรวมในกระบวนการคดคนนวตกรรม เพราะตวลกคาจะเปนคนทรความตองการของตวเองดทสด และคคาคอผทเชยวชาญเฉพาะเรองจงสามารถชวยใหองคกรประหยดเวลาและเงนทนในการทานวตกรรม ซงตวอยางองคกรทใชแนวทางนไดด คอ บรษท Procter & Gamble (P&G) ซงเปนบรษทททานวตกรรมแบบเปด (Open Innovation) การจะทานวตกรรมแบบเปดได บรษทตองสงเสรมใหพนกงานยอมรบความคดใหม ๆ ผบรหารตองมทศนคตทดตอการรบฟงคาเสนอแนะหรอคาวจารณ เมอลกคาและคคามามสวนรวม สนคาและบรการทบรษทนาออกสตลาดจงมอตราการประสบความสาเรจไดมากกวา

9

ขอจากด อปสรรค และแนวทางการขบเคลอนนวตกรรมในธรกจ SMEs ปจจบน อาจกลาวไดวานวตกรรมไดกลายเปนตวแปรทสาคญในภาคธรกจ โดยเฉพาะอยางยงธรกจขนาดใหญทมเงนทนและบคลากรทพรอม เนองจากนวตกรรมนอกจากจะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขน ตลอดจนสรางความแตกตางระหวางคแขงแลว นวตกรรมยงเปนเครองมอทชวยสรางการเตบโตอยางยงยนของธรกจ ขณะทการขบเคลอนนวตกรรมของธรกจขนาดกลางและขนาดยอม หรอ SMEs นน มกประสบกบปญหาและอปสรรคตาง ๆ จนทาใหธรกจทมอยยงไมประสบความสาเรจมากนก อกทง การทประเทศไทยจะกาวเขาสการเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในไมชายอมตองเผชญกบการแขงขนทางธรกจททวความเขมขนมากขน ดงนนจาเปนอยางยงทผประกอบการควรจะรและเขาใจถงขอจากดของการขบเคลอนนวตกรรมในธรกจ SMEs รวมไปถงแนวทาง และรปแบบการขบเคลอนนวตกรรมของประเทศตาง ๆ เพอเปนแนวทางในการวางแผน และกาหนดนโยบายเชงกลยทธ สาหรบการพฒนานวตกรรมของ SMEs ในประเทศไทย ใหสามารถเจรญเตบโตไดอยางยงยน ซงจากงานวจยของ ณฐวฒน สขะศรวฒน และ ณฐสทธ เกดศร (2557) พบวา ปจจยทสาคญทมผลตอการพฒนานวตกรรมในองคกร SMEs มปจจยทสาคญเบองตน 17 ปจจย ดงทสรปในตารางท 1

ตารางท 1 ความทาทายและขอจากดในการขบเคลอนนวตกรรมของ SMEs

ปจจย คาจากดความ

1. ตนทนของการพฒนานวตกรรม และ R&D ทสง

การพฒนานวตกรรมตองใชเงนลงทนสงทงดานวตถดบ และคาใชจายในการวจยและพฒนา

2. การขาดการสนบสนนจากผบรหาร

ผบรหารไมสงเสรม และเปดโอกาสใหพนกงานนาเสนอแนวคดในการพฒนานวตกรรม

3. ความเสยงดานอปสงค ในการพฒนาผลตภณฑใหม บางครงความตองการของตลาดไมชดเจน ทาใหผลตภณฑใหมทถกพฒนาไมสามารถตอบสนองความตองการของตลาดได

4. การขาดบคลากรทมทกษะ การพฒนานวตกรรม บางครงจาเปนตองใชพนกงานทมทกษะเฉพาะดานแตเนองจาก SMEs ขาดบคลากรดงกลาว ทาใหไมสามารถขบเคลอนนวตกรรมได

5. ความยากในการแสวงหาแหลงเงนทน

บางครง สถาบนการเงนไมมนใจในความสามารถดานการพฒนานวตกรรมของ SMEs ดงนน การแสวงหาแหลงเงนทน จงเปนเรองทยาก

10

ปจจย คาจากดความ

6. ปญหาการรกษาบคลากรทมความสามารถ

บางครง SMEs ไมสามารถดงดดใจใหพนกงานทมทกษะในการพฒนานวตกรรมทางานได เนองจากไมสามารถตอบสนองความตองการของพนกงานดงกลาวในเรองของผลตอบแทนทงในรปตวเงนและมใชตวเงน

7. การขาดการอบรมบคลากรภายในหนวยงาน

SMEs บางบรษท ไมใหความสาคญในเรองการฝกอบรมพนกงานดานการพฒนานวตกรรม

8. ความไมพรอมรบการเปลยนแปลงของพนกงาน

พนกงานบางคน ไมกลาเขารวมกจกรรมทเกยวกบการพฒนานวตกรรม เนองจากกลวความลมเหลว อกทงยงยดตดกบการทางานรปแบบเกา ๆ

9. ความไมพรอมรบการเปลยนแปลงของผบรหาร

ผบรหารบางคน ไมกลาลงทนในกจกรรมท เกยวกบการพฒนานวตกรรม เนองจากกลวความเสยงดานการขาดทนทางการเงน

10. การขาดทรพยสนทางปญญา ทรพยสนทางปญญาเปนเครองมอทแสดงถงการพฒนานวตกรรม อยางไรกตาม SMEs บางบรษท ไมสามารถดาเนนการจดทะเบยนได

11. การขาดสภาพแวดลอมในการพฒนานวตกรรม

SMEs บางบรษท ไมมสภาพแวดลอมในการทางานทเอออานวยในเรองการพฒนานวตกรรม เชน การจดวางโตะทางาน สทใชตกแตงสานกงาน หรอพนทพกผอนสาหรบพนกงาน เปนตน

12. การขาดแคลนเวลา การพฒนานวตกรรมคอนขางใชเวลามาก เพราะผานกระบวนการทดลอง วจยและพฒนาอยางตอเนอง

13. การสนบสนนของรฐบาลทไมเพยงพอ

รฐบาลขาดการสนบสนนเรองเงนทนในการพฒนานวตกรรมของ SMEs อยางทวถง ตลอดจนขาดการสงเสรมทมผเชยวชาญ เพอชวยพฒนานวตกรรมอยางเพยงพอ

14. ความผนผวนทางเศรษฐกจ บางครง ความไมแนนอนทางเศรษฐกจ สงผลให SMEs ไมกลาลงทนในกจกรรมทเกยวกบการพฒนานวตกรรม

15. การขาดขอมลทางการตลาด ในการพฒนานวตกรรม จาเปนตองมขอมลทางการตลาด หาก SMEs ไมมขอมลดงกลาว กไมสามารถตอบสนองความตองการของตลาดได

11

ปจจย คาจากดความ

16. การขาดขอมลทางดานเทคโนโลย

แหลงขอมลทางดานเทคโนโลยเปนสงทสาคญในการพฒนานวตกรรม หาก SMEs ไมมขอมลดงกลาวกจะไมประสบผลสาเรจดานนวตกรรม

17. การขาดความรวมมอกบหนวยงานภายนอก

หนวยงานภายนอกทงภาครฐ และเอกชน มสวนชวยพฒนานวตกรรมทงดานการกระจายเงนทน การแบงปนองคความร และผเชยวชาญ หากไมมความรวมมอดงกลาว การพฒนานวตกรรมจะเปนไปไดยากสาหรบ SMEs

ทมา : ณฐวฒน สขะศรวฒน และ ณฐสทธ เกดศร (2557)

ขณะทแนวทางและรปแบบการขบเคลอนนวตกรรมของประเทศตาง ๆ สามารถสรปไดดงตารางท 2 (ณฐวฒน สขะศรวฒน และ ณฐสทธ เกดศร, 2557)

ตารางท 2 แนวทาง และรปแบบการขบเคลอนนวตกรรมของประเทศตาง ๆ

ประเทศ แนวทาง และรปแบบ

จน - เครอขายความรวมมอทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนสถาบนการศกษาในการแลกเปลยนขอมลทางการตลาด เทคโนโลยใหม การผลต และ R&D - นโยบายคาประกนการกยมของรฐบาล ตลอดจนการกอตงหนวยงานหรอผแทนการคาประกน - การกอตงสถาบนดานการวจยและพฒนา โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเกยวของกบนวตกรรม นอกจากนกอตงสถาบนการศกษา ซงมงเนนเรองการพฒนานวตกรรม

ไซปรส - การสนบสนนเงนทนของสถาบนการเงนเพอพฒนานวตกรรม ทวทกอตสาหกรรมทงภาคการผลต และบรการ - การถายทอดองคความรแกผบรหารทกระดบเรองการพฒนานวตกรรม

องกฤษ - การสงเสรมเครอขายเฉพาะกลมดานการพฒนานวตกรรม เพอแลกเปลยนความร และแบงปนทรพยากรรวมกน - การเปดโอกาสใหพนกงานรวมนาเสนอแนวคดการพฒนานวตกรรม เพอกระตนการมสวนรวมบรหารองคกร ตลอดจนใหรสกถงการเปนเจาของ

12

ประเทศ แนวทาง และรปแบบ

เยอรมน - การทาขอตกลงรวมกนในการทางานวจยและพฒนานวตกรรมกบสถาบนวจย เพอคดคนผลตภณฑนวตกรรมซงสามารถจดทะเบยนทรพยสนทางปญญาได - การรวมมอกบองคกรอนเพอใชทรพยากรรวมกนในการพฒนานวตกรรม สงผลใหเกดการประหยดตนทนในการขบเคลอนนวตกรรม

อสราเอล - การสนบสนนกจกรรมดาน R&D ของภาครฐเพอลดความเสยงในการพฒนานวตกรรม - การใหเงนทนสนบสนนแกธรกจรายใหมของภาครฐ สาหรบการขบเคลอนนวตกรรม

มาเลเซย - การกาหนดรปแบบเงนใหกเพอการพฒนานวตกรรมมคอนขางมาก ไดแก เงนทนสาหรบอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลก เงนทนสาหรบผประกอบการรายใหม กองทนฟนฟสาหรบธรกจขนาดเลก เปนตน

ทมา : ณฐวฒน สขะศรวฒน และ ณฐสทธ เกดศร (2557) บทสรปและขอเสนอแนะ จากการศกษาขางตน อาจกลาวไดวา นวตกรรม เปนตวแปรทสาคญทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงในธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ทจาเปนตองมการผลกดนนวตกรรมเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขน อกทงปจจบน เปนทยอมรบกนดวา“นวตกรรม” ไมไดมสวนสาคญเฉพาะการพฒนาธรกจเทานน แตยงหมายรวมถงการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนใหกบประเทศดวย ทงน การสรางนวตกรรมในแตละธรกจยอมแตกตางกนไปตามแตสภาวการณและบรบท บางธรกจอาจเหมาะกบการสรางนวตกรรมผลตภณฑ ในขณะทบางธรกจอาจเหมาะกบนวตกรรมในดานกระบวนการ หรอในดานบรการ เพอสรางความเปนเลศใหกบธรกจของตน เหลานขนอยกบหลายปจจย ไมวาจะเปนในเรองของเงนทน บคลากร หรอเวลา ดงนน แตละธรกจจงควรหานวตกรรมทเหมาะสมกบตนมากทสด เพอใหเกดความเปนทหนงหรอผนาในธรกจดานนน ๆ จากตวอยางตนแบบองคกรนวตกรรมทประสบความสาเรจขางตนนน จะพบวาแตละองคกรตางกมเคลดลบในการนาไปสการเปนองคกรนวตกรรมอยมากมาย ใหผประกอบการไดเรยนรและนามาประยกตใช โดยเฉพาะกลยทธการใชชองทางการจดจาหนายแบบ B2B (Business to Business) ซงนบวาเปนเคลดลบของกระบวนการสรางสรรคนวตกรรมทหลายองคกรชอดงทวโลกเลอกใช เพอสรางผลงานนวตกรรม สรางตลาด รวมไปถงชอเสยง นบวาเปนกลยทธทเกดประโยชนกบทกฝาย อยางไรกตาม การจะกาวไปสองคกรนวตกรรมทเปนผนาในยคน สงสาคญทจะขาดไมไดคอ การเสรมสรางวฒนธรรมนวตกรรมในองคกร ซงเปนการสราง

13

บรรยากาศใหบคลากรภายในองคกร กลาทจะคดนอกกรอบ ทดลองทาสงใหม ๆ และเรยนรทจะยอมรบความผดพลาดทอาจจะเกดขน เพอใหเกดการเปลยนแปลงทเปนประโยชนตอองคกร ดงจะเหนไดจาก วฒนธรรมนวตกรรมในองคกรของ Google ทมการสงเสรมในทกดาน ไมวาจะเปนบรรยากาศสถานททางานทเออตอการเกดความคดสรางสรรค สงผลใหพนกงานมอสรเสรในการใชความคดสรางสรรคตลอดเวลา เกดบรรยากาศของการทางานเปนทม หรอการรบบคลากรทมความเปนผนา กลาคด กลาทา มความคดสรางสรรค และมความ Googley (วฒนธรรมขององคกร Google) อาจกลาวไดวา องคกรจะกลายเปนองคกรนวตกรรมไดกตอเมอองคกรนนจะตองมวฒนธรรมนวตกรรมเปนองคประกอบอยดวย ดงนน จากนไปจงเปนโอกาสอนดของไทยทจะกาวขามพนขอจากดตาง ๆ ในการขบเคลอนนวตกรรมทผานมา โดยเรยนรรปแบบแนวทางการขบเคลอนของประเทศตาง ๆ รวมถงกลยทธทองคกรนวตกรรมชนนาตางเลอกใช เพอนามาเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายขบเคลอนนวตกรรมในธรกจ SMEs ไทย ใหมศกยภาพ ทดเทยมคแขงนานาประเทศ ซง “นวตกรรม” นเอง จะเปนกญแจหลกทผลกดนใหเศรษฐกจของประเทศเพมขดความสามารถในการแขงขนไปสระดบสากลไดอยางรวดเรว และยงยน

จดทาโดย นางรตมา คชนนทน วทยากรชานาญการ กลมงานบรการวชาการ 2 สานกวชาการ โทร. 0 2244 2065 โทรสาร. 0 2244 2058

14

บรรณานกรม ภาษาไทย กนช รตวานช. (กนยายน 2556). Innovation Culture. สานกงานนวตกรรมแหงชาต. สบคน 15

สงหาคม 2558 จาก http://www.nia.or.th/innolinks/page.php?issue=201309&section=4 ณฐวฒน สขะศรวฒน และ ณฐสทธ เกดศร. (2557). ความทาทายและขอจากดของการขบเคลอนนวตกรรม

สาหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในประเทศไทย. วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557 วทยาลยการจดการ มหาวทยาลยมหดล

นวตกรรมเพอธรกจยงยน. (30 ตลาคม 2554). กรงเทพธรกจ, สบคน 30 กรกฎาคม 2558 จาก http://library1.acc.chula.ac.th/Article/News/2554/Bangkokbiznews/B3010112.html นวตกรรมสรางได สไตล 3M. (8 ตลาคม 2556). สยามธรกจ, สบคน 20 สงหาคม 2558 จาก http://www.siamturakij.com/main/news_content.php?nt=4&nid=4850 พาชมสานกงาน Google ประเทศไทยกบวฒนธรรมองคกรทมเอกลกษณของ Google. (16 ธนวาคม 2557)

สบคน 25 สงหาคม 2558 จาก http://www.it24hrs.com/2014/google-thailand-office/ พลสวสด เผาประพธน. (4 มนาคม 2556). 3 แนวทางสราง “องคกรนวตกรรม” ขบเคลอนประเทศไทยสการ

พฒนาทยงยน. สบคน 20 สงหาคม 2558 จาก http://www.cpthailand.com/%E%B8%A3% E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%A

________. (21 มนาคม 2557). B2B เคลดลบกระบวนการสรางสรรคนวตกรรมสาหรบ SMEs ไทย. สบคน 15 สงหาคม 2558 จาก http://www.cpall.co.th/Blog/Detail/Poonsawat/b-2-b

สมนก เออจระพงษพนธ และคณะ. (2553). นวตกรรม: ความหมาย ประเภท และความสาคญตอการเปนผประกอบการ. วารสารบรหารธรกจคณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร 33(128) สบคน 29 กรกฎาคม 2558 จาก http://www.jba.tbs.tu.ac.th/files/Jba128/Article/ JBA128Somnuk.pdf

สานกงานนวตกรรมแหงชาต. (2558). สบคน 25 สงหาคม 2558 จาก http://www.nia.or.th/spring/ index.php?page=faq

ภาษาองกฤษ Lev Grossman. (Nov.01, 2007). Invention Of the Year: The iPhone. Retrieved 18 August 2015

from http://content.time.com/time/specials/2007/article/0,28804,1677329_1678542 _1677891,00.html

15

รปภาพ พาชมสานกงาน Google ประเทศไทยกบวฒนธรรมองคกรทมเอกลกษณของ Google. (16 ธนวาคม

2557) สบคน 25 สงหาคม 2558 จาก http://www.it24hrs.com/2014/google-thailand- office/

Mark J. Miller. (November 23, 2011). Move Over, Post-it: 3M Looks to Make Parent Brand Sticky with Innovation Story. Retrieved 18 August 2015 from http://brandchannel.com/2011/11/23/move-over-post-it-3m-looks-to-make-parent- brand-sticky-with-innovation-story/ Mary (April 10, 2015). 5 BEST WAYS TO PROMOTE YOUR IPHONE APP. Retrieved 18 August 2015 from http://install4install.com/blog/5-best-ways-to-promote-your- iphone-app/