Embed Size (px)
Citation preview
คมอส�ำหรบ ผบรหำรงำนดำนกำรแพทยแผนไทยและกำรแพทยผสมผสำน
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
กระทรวงสาธารณสข
คำ�นำ�
กระทรวงสาธารณสข เลงเหนความจำาเปนในการพฒนาระบบบรการสขภาพใหมคณภาพไดมาตรฐาน
พฒนาศกยภาพสงเสรมระบบสงตอ เพอลดความแออดและจดสรรทรพยากรไดอยางเหมาะสมในปงบประมาณ
2554 – 2555 ไดมการทบทวนแนวทางการพฒนาหนวยบรการใหมทศทางทชดเจนและเปนระบบ
โดยดำาเนนการจดทำาแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) ระยะเวลาอยางนอย 5 ป เพอตอบสนอง
แนวโนมความเปลยนแปลงของสงคมและประชากร ตลอดจนความตองการดานสขภาพของประเทศไดทนทวงท
โดยมกรอบการพฒนาระบบบรการสขภาพในรปแบบเครอขายบรการแทนการขยายโรงพยาบาลเปนรายแหงภายใต
หลกการ“เครอขายบรการทไรรอยตอ”ทเชอมโยงบรการระดบปฐมภมทตยภมตตยภมเขาดวยกนและกระทรวง
สาธารณสขไดเหนความสำาคญของการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน ซงเพมประสทธภาพ ในการดแล
ระบบบรการสขภาพประชาชน จงไดกำาหนดใหการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน เปน Service plan
อกสาขาหนงซงตองมการบรหารจดการทงในเรองของระบบบรการระบบสงตอระบบการตรวจรกษาดานการแพทย
แผนไทยและการแพทยผสมผสาน และดานอนๆ กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก จงมแนวคด
ในการพฒนาระบบบรการสขภาพ(Serviceplan)สาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานเพอใหมการ
จดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานในสถานบรการสาธารณสขของรฐอยางเหมาะสมตามบรบท
ของแตละระดบบรการซงจะกอใหเกดประโยชนกบประชาชนผมารบบรการอยางสงสด
ดงนนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกจงไดจดทำาคมอสำาหรบผบรหารงานดานการแพทย
แผนไทยและการแพทยผสมผสาน เพอใหผบรหารงานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก ไดทราบ
เกยวกบแนวทางการดำาเนนงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกและหวงวา“คมอสำาหรบผบรหาร
งานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน” เลมน จะเปนประโยชนแกผทเกยวของและเปนแนวทาง
ในการดำาเนนงานตอไป
คณะผจดทำา
ส�รบญ
หนา
บทท 1 นโยบาย 1
นโยบายท1สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศPrevention&PromotionExcellence 2
นโยบายท2บรการเปนเลศServiceExcellence 2
นโยบายท3บคลากรเปนเลศPeopleExcellence 4
นโยบายท4บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาลGovernanceExcellence 4
บทท 2ตวชวดและแผนยทธศาสตร 7
บทท 3การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานระดบโรงพยาบาลศนย 19
โรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลชมชนปงบประมาณ2560
บทท 4การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานระดบโรงพยาบาลสงเสรม 23
สขภาพตำาบลปงบประมาณ2560
บทท 5 การดำาเนนงานภมปญญาการแพทยแผนไทย 27
บทท 6 นโยบายFirstLineDrug 29
บทท 7แนวทางการพฒนาการผลตยาและผลตภณฑจากสมนไพรในโรงพยาบาลของรฐ 35
ใหไดมาตรฐานGMP
บทท 8 การรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย(ThaiTraditionalMedicineHospital 41
Accreditation:TTMHA)
ภาคผนวก 43
ภาคผนวกก แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564 45
ภาคผนวกข หลกสตรของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก 57
ภาคผนวกค
- รายชอสถาบนหรอสถานพยาบาลซงไดรบอนญาตใหถายทอดความร 69
สำาหรบการฝกอบรมในวชาชพการแพทยแผนไทยตามพระราชบญญตวชาชพ
การแพทยแผนไทยพ.ศ.2556
- รายชอสถาบนทจดการศกษาระดบปรญญาหรอประกาศนยบตรเทยบเทาปรญญา 73
สาขาการแพทยแผนไทยทสภาการแพทยแผนไทยรบรองตามพระราชบญญต
วชาชพการแพทยแผนไทยพ.ศ.2556
- รายชอสถาบนทจดการศกษาระดบปรญญาหรอประกาศนยบตรเทยบเทาปรญญา 75
สาขาการแพทยแผนไทยประยกตทสภาการแพทยแผนไทยรบรองตามพระราชบญญต
วชาชพการแพทยแผนไทยพ.ศ.2556
- รายชอเครอขายสถาบนการศกษาดานการแพทยแผนจน 76
ภาคผนวกง
- รายชอโรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยนำารองในโครงการ 77
ของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
1
บทท 1นโยบาย
ทศทางและนโยบายการดำาเนนงานกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก ประจำาป 2560 กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก มความมงมนทจะพฒนาส “การเปนองคกรหลก
ดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เพอการพงตนเองดานสขภาพและสงเสรมเศรษฐกจอยางยงยน”
ภายใตการดำาเนนงานการพฒนาวชาการการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอกและยาสมนไพรใหเปนทยอมรบ
สามารถนำาไปใชประโยชนในระบบสขภาพและสรางมลคาทางเศรษฐกจ กอใหเกดการสรางรายไดและการพงพา
ตนเองดานสขภาพ รวมทงสรางมาตรการคมครอง อนรกษและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทยใหคงอย
ตลอดจนสรางมาตรฐานการดำาเนนงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเพอนำาไปใชในระบบสขภาพ
ไดอยางปลอดภย มคณภาพ เปนทางเลอกในการสรางความมนคงทางสขภาพของประชาชนรวมกบการแพทย
แผนปจจบนโดยขบเคลอนตามแนวทางยทธศาสตรสความเปนเลศ4ดานภายใตแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดาน
สาธารณสขเพอนำาไปสการบรรลเปาหมายรวมกนของกระทรวงสาธารณสขคอ“ประชาชนสขภาพดเจาหนาทม
ความสขระบบสขภาพยงยน”
แผน 20 ป กระทรวงสาธารณสข
2
นโยบายท 1 สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศ Prevention & Promotion Excellence
1. การสงเสรมสขภาพดวยองคความรการแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทย
ทางเลอกตามกลมวยโดยเสรมสรางความเขมแขงในการพฒนาระบบสขภาพและปองกนโรคในชมชนดวยองคความร
การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอกเพอบรณาการแนวทางพฒนาสขภาพตามกลมวย
อยางเปนรปธรรมชดเจนภายใตการดำาเนนงานของเครอขายสขภาพระดบตำาบล ไดแก หนวยบรการสาธารณสข
อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน หมอพนบาน ปราชญชาวบาน เครอขายองคการปกครองสวนทองถนและ
ภาคเครอขายอนๆทเกยวของใหเกดขนอยางนอย1,000ตำาบลโดยในแตละชมชนมการพฒนาโปรแกรมในการ
ดแลสขภาพตามกลมวยทมความปลอดภยและเหมาะสมกบพนทดงรายละเอยดตอไปน
1.1กลมสตรและเดกปฐมวย เชน การดแลมารดากอนคลอดและหลงคลอด (มณเวช การนวด
ประคบเตานมการทบหมอเกลอ)และการนวดกระตนพฒนาการเดก
1.2 วยรนเชนการพฒนาคลนกเลกบหรและยาเสพตด
1.3 วยทำางาน เชน การพฒนาคลนกไมเกรน ภมแพ และโรคทเกดขนจากการทำางาน (Office
Syndrome)
1.4 วยผสงอายเชนการพฒนาคลนกขอเขาเสอมและการดแลผสงอายระยะยาว(LongTermCare)
1.5 การควบคมและปองกนโรคตดตอและโรคไมตดตอเชนโรคไขเลอดออกไวรสซกาพยาธใบไมตบ
มะเรงและโรคไมตดตอเรอรง
2. การคมครองผบรโภคดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยมงเนนการเสรมสราง
ความรอบรดานการแพทยแผนไทยการแพทยทางเลอกและยาสมนไพรเพอใหประชาชนมการเลอกใชผลตภณฑ
จากสมนไพรและบรการสขภาพทถกตองอยางรเทาทนและการตดตามกำากบดแลผลตภณฑสมนไพรการโฆษณา
บรการสขภาพและคลนกการแพทยแผนไทยใหเปนไปตามมาตรฐานและมความปลอดภย
3. การดแลสงแวดลอม โดยการสงเสรมใหสถานบรการสาธารณสขใหเปน GREEN & CLEAN ดวย
สมนไพร เชน การมสวนสมนไพรในทกหนวยบรการ และสงเสรมใหเกดการอนรกษพนธพชสมนไพรในชมชน
เพอกอใหเกดการทดแทนพชสมนไพรทถกนำาไปใชประโยชนและการสรางจตสำานกในการอนรกษและเหนคณคาของ
พชสมนไพรอยางยงยน
นโยบายท 2 บรการเปนเลศ Service Excellence
1. การบรการและพฒนาคณภาพบรการโดยมงเนนการพฒนารปแบบบรการการแพทยแผนไทยและ
การแพทยทางเลอกทมคณภาพและเปนทยอมรบของสหวชาชพและประชาชน โดยแบงระดบของการพฒนาเปน
2ระดบคอ
3
1.1 การพฒนารปแบบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกของโรงพยาบาลในสงกด
สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข(GeneralHospital)ใหมการรบรองคณภาพไดแก
- รพ.สต.อำาเภอละอยางนอย2แหงในรพ.สต.ขนาดใหญหรอสถานอนามยเฉลมพระเกยรต
หรอรพ.สต.ทถกกำาหนดใหเปนPrimaryCareCluster(PCC)
- โรงพยาบาลชมชนจงหวดละอยางนอย2แหง
- โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไปเขตสขภาพละอยางนอย2แหง
1.2 การพฒนาบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในโรงพยาบาลการแพทยแผนไทย
และการแพทยผสมผสาน(ยศเส) เพอมงสความเปนเลศเฉพาะดาน (Excellence & Special Hospital)
ทงดานการบรการผปวยนอก ผปวยใน การบรการเชงรกสชมชน และพฒนามาตรฐานการใหบรการเพอใหได
รบการรบรองคณภาพโรงพยาบาล (Hospital Accreditation) เพอเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยและ
การแพทยทางเลอกตนแบบ
2. การพฒนาสมนไพรครบวงจร เพอพฒนาสมนไพรไทยทมคณภาพและมาตรฐาน เปนทยอมรบ
สามารถนำาไปใชประโยชนในการพฒนาระบบสขภาพและเศรษฐกจของประเทศตามแนวทางดงตอไปน
2.1 การขบเคลอนภายใตการขบเคลอนแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1
พ.ศ.2560–2564ภายใตทศทางการขบเคลอนการพฒนาสมนไพรไทยครบวงจรตงแตการสงเสรมผลตผลของ
สมนไพรทมศกยภาพตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ (ตนทาง) การพฒนาอตสาหกรรมและ
การตลาดสมนไพรใหมคณภาพระดบสากล (กลางทาง) การสงเสรมการใชสมนไพรเพอการรกษาโรคและการ
สรางเสรมสขภาพ(ปลายทาง)รวมไปถงการสรางกลไกการบรหารและนโยบายภาครฐเพอการขบเคลอนสมนไพรไทย
อยางยงยน
2.2 การขบเคลอนเมองสมนไพร4ภาคใหมความเขมแขงดวยกลไกประชารฐ
2.3 การผลตพฒนาและสงเสรมการใชผลตภณฑ(Product)ดานสมนไพรคณภาพไดแกproduct
ดานเวชภณฑ,productดานผลตภณฑสขภาพและproductดานอาหารและอาหารเสรมภายใตการพฒนาแหลง
ผลตทไดมาตรฐานGMPและการควบคมคณภาพของผลตภณฑสมนไพรทงในดานปรมาณสารสำาคญและควบคม
การปนเปอนของจลนทรยและสารตกคางอนๆ
2.4 การพฒนาตำารบยาแผนไทยแหงชาตเพอนำามาใชประโยชนในการพฒนาการผลตและขนทะเบยน
ตำารบยาแผนไทยทผลตและพฒนาบนพนฐานองคความรการแพทยแผนไทย โดยสงเสรมใหประชาชนไดใชยา
แผนไทยทมคณภาพในการดแลสขภาพรกษาโรคลดการพงพายาแผนปจจบนและลดการนำาเขายาจากตางประเทศ
ชวยขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ
4
3. การพฒนางานวจยสการนำาไปใชทางการแพทยและทางตลาด เพอตอบสนองการพฒนาส
ประเทศไทย 4.0 โดยมงเนนการสรางกลไกการขบเคลอนงานวจยดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก
และสมนไพรระดบประเทศ ตงแตการสรางกลไกเชงนโยบายเพอชวยใหเกดการวจยแบบครบวงจรรวมไปถงการ
ยกระดบการทำางานวจยในลกษณะของการสรางเครอขาย เพอเชอมโยงและลดชองวางการนำาวจยไปใชประโยชน
ทงดานการแพทยและการตลาด ทำาใหองคความรจากการวจยดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และ
สมนไพรสามารถพฒนาตอยอดจนครบหวงโซมลคา(Value-Chain)กอใหเกดมลคาทางเศรษฐกจตอไปในอนาคต
โดยมแนวทางการพฒนาดงตอไปน
3.1 การพฒนากลไกการขบเคลอนงานวจยเพอกำาหนดทศทางการวจยและการสนบสนนงบประมาณวจย
3.2 การพฒนาศกยภาพนกวจยและการสรางเครอขายนกวจยระดบภมภาค
3.3 การพฒนาหองปฏบตการวจยสมาตรฐานสากล
นโยบายท 3 บคลากรเปนเลศ People Excellence
1. พฒนาวชาชพแพทยแผนไทย และสหวชาชพทดำาเนนการดานการแพทยแผนไทยตาม Service plan
สาขาการแพทยแผนไทยฯ ทงในดานการบรหารจดการแผนกำาลงคนดานการแพทยแผนไทยทงหนวยงานระดบ
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก และหนวยงานผปฏบตงานดานการแพทยแผนไทยฯ ในสวน
ภมภาคใหเพยงพอตอภาระงาน รวมไปถงการพฒนาศกยภาพของผปฏบตงานดานการแพทยแผนไทย เชน
การฝกอบรมเพอสรางทกษะและประสบการณดานวชาชพทเพยงพอและการสงเสรมกระบวนการปฏบตงานของ
บคลากรดานการแพทยแผนไทยดวยงานประจำาสงานวจย (R2R) สงผลใหบคลากรผปฏบตงานดานการแพทย
แผนไทยและการแพทยทางเลอกมสมรรถนะในการปฏบตงานสงและมความสขในการทำางานนอกจากนการพฒนา
การศกษาดานการแพทยแผนไทยถอเปนสงทจำาเปน เพอใหแพทยแผนไทยและบคลากรสาธารณสขทเกยวของ
สามารถนำาองคความรดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และสมนไพรมาปรบใชในการพฒนาสขภาพ
ของประชาชนไดอยางเหมาะสมภายใตหลกสตรการเรยนการสอนทไดมาตรฐาน
2. สรางวฒนธรรมองคกรใหเปน MOPH / I AM DTAM
นโยบายท 4 บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาล Governance Excellence
1. การพฒนาธรรมาภบาลและการบรหารจดการภาครฐโดยใชเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ
(PMQA) เปนเครองมอสำาคญในการพฒนาองคกร และพฒนาองคกรใหมความโปรงใส ตรวจสอบไดตามเกณฑ
พฒนาระบบธรรมาภบาล(ITA)
2. การพฒนาระบบขอมลขาวสารโดยมงเนนการพฒนาระบบเทคโนโลยและสารสนเทศดานการแพทย
แผนไทยและสมนไพร เพอรองรบการบรหาร การกำากบตดตาม และประเมนผลการขบเคลอนดานการพฒนา
การแพทยแผนไทยและสมนไพรไทยรวมถงเปนประโยชนตอการเขาถงองคความรของประชาชนและผประกอบการ
5
3. การพฒนาระเบยบ/กฎหมายทเกยวของโดยปรบปรงและทบทวนระเบยบ/กฎหมายเพอประโยชน
ตอกลไกการพฒนาและคมครองการแพทยแผนไทยและสมนไพร รวมถงเพอใหเกดการสงเสรมผประกอบการ
ภายใตกลไกควบคมผลตภณฑสมนไพรใหมความสอดคลองกบสถานการณทงในและตางประเทศประกอบไปดวย
3.1 ปรบปรงพ.ร.บ.สงเสรมและคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทย
3.2 ผลกดนรางพ.ร.บ.ผลตภณฑสมนไพรพ.ศ.....และจดทำากฎหมายลำาดบรอง
3.3 ปรบปรงระเบยบและกฎหมายทเกยวของกบการจำาหนายและขนทะเบยนยา
3.4 พฒนามาตรการรองรบผลกระทบของขอตกลงระหวางประเทศตอภมปญญาการแพทยแผนไทย
เพอปรบปรงใหทนตอสถานการณในปจจบนและลดอปสรรคทเกยวของตอการสงเสรมและพฒนาสมนไพรไทย
หนวยงานทรบผดชอบ:สำานกยทธศาสตรกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:029659490โทรสาร:029659490
7
บทท 2 ตวชวด และแผนยทธศาสตร
2.1 วสยทศน เปนองคกรดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เพอการพงตนเองดานสขภาพและสงเสรม
เศรษฐกจอยางยงยน
2.2 พนธกจ พฒนาวชาการดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยคมครอง อนรกษและสงเสรม
ภมปญญาการแพทยแผนไทยสงเสรมและพฒนาการจดระบบความรและสรางมาตรฐานดานการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอกใหทดเทยมกบการแพทยแผนปจจบน และนำาไปใชในระบบสขภาพอยางมคณภาพและ
ปลอดภยเพอเปนทางเลอกแกประชาชนในการดแลสขภาพ
2.3 วฒนธรรมองคกรรวมกนระหวางกระทรวงและกรม
กระทรวงสาธารณสข
“MOPH”
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
“I AM DTAM”
M Mastery(เปนนายตวเอง) IIntegrity(ทำางานอยางมศกดศรมระเบยบวนยในตนเอง)
O Originality(เรงสรางสงใหม) AActiveness(ขยนตงใจทำางาน)
P Peoplecenteredapproach
(ใสใจประชาชน)
MMorality(มคณธรรมซอสตยสจรต)
H Humility(ถอมตนออนนอม) DDemocracy(เปนประชาธปไตยมสวนรวมจากทกฝาย)
TThainessandTeamwork(มความเปนไทยและทำางานเปนทม)
AAccountability(มความรบผดชอบโปรงใสตรวจสอบได)
MMindfulness(ทำางานอยางมสตรอบคอบ)
8
ดานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
เพอเสร
มสรา
งสขภ
าวะใ
นชมช
น
9
2.4 แผน 20 ป กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก 2.4.1 เปาหมายระยะ 20 ป
1.สรางความเชอมนดานบรการแพทยแผนไทยและสมนไพรใหประชาชน
2.การแพทยแผนไทยและสมนไพรเขาสระบบสขภาพแหงชาต
3.การแพทยแผนไทยและสมนไพรสรางมลคาเพมเสรมเศรษฐกจของชมชนและประเทศชาต
2.4.2 เปาหมายระยะ 5 ป
สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศ
Prevention & Promotion Excellence
บรการเปนเลศService Excellence
บคลากรเปนเลศPeople
Excellence
บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาลGovernance Excellence
มการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคโดยใชการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในทกกลมวยครอบคลมทกหมบาน
- รอยละผปวยนอกไดรบบรการ การแพทยแผนไทยและการแพทย ทางเลอกทไดมาตรฐานรอยละ20- มตำารบยาแผนไทยแหงชาตอยางนอย
500ตำารบ- มงานวจยทสามารถนำาไปใชทางการแพทย
ทางการตลาดอยางนอย50เรอง- เพมมลคาการใชยาสมนไพรใน สถานบรการสาธารณสขรอยละ10/ป- รพช./รพท./รพศ. ผานเกณฑคณภาพ
HAดานการแพทยแผนไทยฯรอยละ80- มเมองสมนไพร (Herbal city)
ครอบคลมทกเขตสขภาพ
บคลากรทปฏบตงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกมความสข
ไดรบรางวลPMQAอยางนอย3หมวด
2.5 แผนยทธศาสตรชาต 20 ป ดานสาธารณสขสแผนปฏบตการกรมการแพทยแผนไทยและ การแพทยทางเลอกประจำาป 2560 2.5.1 Quick win
แผนงานท 6โครงการพฒนาระบบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
KPI: รอยละของผปวยนอกไดรบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทไดมาตรฐาน
(รอยละ18.5)
10
แผนงานท 10โครงการพฒนาผลตภณฑสขภาพและเทคโนโลยทางการแพทย
KPI: 1)จำานวนตำารบยาแผนไทยแหงชาตทผานความเหนชอบจากคณะกรรมการคมครองและสงเสรม
ภมปญญาการแพทยแผนไทย100ตำารบ/ป
2)จำานวนงานวจยสมนไพร/งานวจยการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทนำามาใชจรง
ทางการแพทยหรอการตลาด10เรองตอป
2.5.2 ตวชวด ตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560
1.จำานวนองคความรดานการแพทยแผนไทยการแพทยพนบานการแพทยทางเลอกและสมนไพร
ทไดรบการพฒนาและถกนำาไปถายทอด(5เรอง)
2.จำานวนองคความรดานการแพทยแผนไทยการแพทยพนบานการแพทยทางเลอกและสมนไพร
ทมการศกษาวจยและพฒนา(15เรอง)
3.ผปวยมารบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทไดมาตรฐานเพมขน
(รอยละ10)
4.สถานบรการสขภาพระดบทตยภม/ปฐมภมไดรบการพฒนาใหมการจดการคลนกเฉพาะโรค
ดานการแพทยแผนไทย(รอยละ70)
5.รอยละของหนวยงานเปาหมายผานเกณฑการประเมนระดบคณธรรม และความโปรงใส
ในการดำาเนนงานITA(รอยละ75)
6.ชมรมผสงอายตนแบบในชมชนมการประยกตศาสตรการแพทยแผนไทย และการแพทย
ผสมผสานในการดแลสขภาพ(76ชมรม)
11
ประเ
ดนยท
ธศาส
ตรสง
เสรม
สขภา
พแล
ะปอง
กนโร
คเปน
เลศ
(Pre
vent
ion
& P
rom
otio
n Ex
celle
nce)
เปาห
มาย:
ประ
ชาชน
ทกกล
มวยม
สขภา
พดดว
ยการ
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะการ
แพทย
ทางเลอ
ก
กลยท
ธ /
ตวชว
ด /
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น ภา
ยใตป
ระเด
นยทธ
ศาสต
ร
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
1.1
สงเส
รมสข
ภาพว
ถไทย
ภายใ
ตกระ
บวนก
ารม
สวนร
วมขอ
งชมช
น
1.1.1มชม
ชนเขมแ
ขงใน
การส
รางเส
รม
สขภา
พดาน
การแ
พทยแ
ผนไท
ยแล
ะกา
รแพท
ยผสม
ผสาน
(เปา
หมาย
สะสม
)
1,00
0ตำา
บล
ตำาบล
ละ
1หม
บาน
(1,000
หมบา
น)
7,25
5ต
ำาบล
ตำาบล
ละ1
หมบา
น(7,255
หมบา
น)
7,25
5ต
ำาบล
ตำาบล
ละ2
หมบา
น(14,51
0หม
บาน)
30,000
หมบา
นทก
หมบา
นใน
ประเทศ
ไทย
(74,96
5หม
บาน)
-เส
รมสร
างชม
ชนเขมแ
ขงดา
น
การแ
พทยแ
ผนไท
ยและ
การแ
พทย
ผสมผ
สาน
-พฒ
นาพฤ
ตกรร
มเพอ
สงเส
รม
สขภา
พและ
ปองก
นโรค
แก
ประช
าชนท
กกลม
วยดว
ยศาส
ตร
การแ
พทยแ
ผนไท
ยและ
สม
นไพร
ไทย
-พฒ
นาแก
นนำาส
ขภาพ
ใหมค
วามร
ดา
นการ
แพทย
แผนไ
ทยเพ
อเสร
มสร
างสข
ภาวะ
ในชม
ชนตา
มกลม
วย
1.2
คมคร
องผบ
รโภค
1.2.
1รอ
ยละข
องปร
ะชาช
นมคว
ามรอ
บรขา
วสาร
การแ
พทยแ
ผนไท
ยและ
การแ
พทย
ทาง
เลอกอ
ยางร
เทาท
นอย
างนอ
ย3ชอ
งทาง
(เปา
หมาย
รายป
)
รอยล
ะ70
รอยล
ะ75
รอยล
ะ80
รอยล
ะ85
รอยล
ะ90
-กำา
กบดแ
ลบรก
ารโฆ
ษณาผ
ลตภณ
ฑสม
นไพร
และ
คลนก
การแ
พทยแ
ผนไท
ยใหม
มาตร
ฐาน
-เสรม
สราง
ความ
รอบร
ดานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และ
การแ
พทยท
างเล
อกอย
างรเทา
ทน
1.3
พฒนา
สงแว
ดลอม
1.3.1สถ
านบร
การส
าธาร
ณสข
ทกแห
งมส
วนสม
นไพร
(เปา
หมาย
สะสม
)รอ
ยละ
80รอ
ยละ
85รอ
ยละ
90รอ
ยละ
95รอ
ยละ
100
-สง
เสรม
สถาน
บรกา
รสาธ
ารณสข
ให
เปน
GREE
N&
CLEA
Nดว
ย
สวนส
มนไพ
ร-
สงเส
รมกา
รอนร
กษพน
ธพช
สม
นไพร
ในชม
ชน
12
ประเ
ดนยท
ธศาส
ตรบร
การเ
ปนเล
ศ (S
ervi
ce E
xcel
lenc
e)
เปาห
มาย:
เพมก
ารเขาถ
งบรก
ารกา
รแพท
ยแผน
ไทยแ
ละกา
รแพท
ยทาง
เลอก
ทมคณ
ภาพม
าตรฐ
าน
กลยท
ธ /
ตวชว
ด /
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น ภา
ยใตป
ระเด
นยทธ
ศาสต
ร
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
2.1
การบ
รการ
และพ
ฒนา
คณภา
พการ
บรกา
ร2.1.1
รอยล
ะผปว
ยนอก
ได
รบบร
การก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และก
ารแพ
ทยทาง
เลอก
ทได
มาตร
ฐาน
(เปาห
มายร
ายป)
18.5
19.0
19.5
20.0
20.0
-พฒ
นารป
แบบบ
รการ
การแ
พทย
แผ
นไทย
และ
การแ
พทยท
างเล
อก
ของโรง
พยาบ
าลใน
สงกด
สำานก
งาน
ปลดก
ระทร
วงสา
ธารณ
สข(G
ener
alHo
spita
l)ได
แกร
ะดบ
รพสต
.,รพ
ช.แ
ละร
พศ./ร
พท.ให
ไดทง
มาตร
ฐานแ
ละคณ
ภาพ
-พฒ
นาบร
การก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และก
ารแพ
ทยทา
งเลอ
ก
ในโรงพ
ยาบา
ลของ
กรมฯ
(Spe
cialh
ospita
l)
2.1.2รอ
ยละห
นวยบ
รการ
การ
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะการ
แพทย
ผส
มผสา
นทกร
ะดบผ
านกา
รรบ
รองค
ณภา
พ(เป
าหมา
ยสะส
ม)
2030
5070
80
13
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
2.2
การพ
ฒนา
สมนไ
พรคร
บวงจ
ร2.2.1
มตำาร
บยาแ
ผนไท
ยทผ
านคว
ามเห
นชอบ
จาก
คณะก
รรมก
ารคม
ครอง
และ
สงเส
รมภม
ปญญาก
ารแพ
ทย
แผนไ
ทย(เ
ปาหม
ายรา
ยป)
100
ตำารบ
100
ตำารบ
100
ตำารบ
100
ตำารบ
100
ตำารบ
-สง
เสรม
การใชย
าสมน
ไพรใ
นหนว
ยบร
การท
กระด
บ-
สงเส
รมกา
รใชย
าสมน
ไพรFirst
line
drug
-พฒ
นาคณ
ภาพผ
ลตภณ
ฑและ
บรรจ
ภณฑท
ใชใน
หนวย
บรกา
รและ
เพอก
ารแข
งขนท
างกา
รตลา
ด
ครบว
งจร
-เพ
มชอง
ทางก
ารตล
าดแล
ะกระ
จาย
สนคา
เชงร
กทงในแ
ละตา
งประ
เทศ
2.2.
2มล
คายา
สมนไพ
รใน
สถาน
บรกา
รเพม
ขน
(เปาห
มายร
ายป)
รอยล
ะ10
/ป
รอยล
ะ10
/ป
รอยล
ะ10
/ป
รอยล
ะ10
/ป
รอยล
ะ10
/ป
2.2.3
มลคา
ตลาด
สมนไ
พรใน
ประเทศ
เพมข
นอยา
งนอย
รอยล
ะ15
/ป
(เปาห
มายส
ะสม)
รอยล
ะ15
/ป
รอยล
ะ15
/ป
รอยล
ะ15
/ป
รอยล
ะ15
/ป
รอยล
ะ15
/ป
2.2.4มก
ารพฒ
นาแล
ะขยา
ยตว
เมอง
สมนไ
พร(He
rbalC
ity)
ในทก
ภมภา
คของ
ประเทศ
(เป
าหมา
ยสะส
ม)
4เขตส
ขภาพ
-8
เขตส
ขภาพ
-12
เขตส
ขภาพ
2.3
การพ
ฒนา
งานว
จยส
การน
ำาไปใ
ชทาง
การแ
พทย/
การต
ลาด
2.3.
1มง
านวจ
ยสม
นไพ
ร/กา
รแพทย
แผนไ
ทยแล
ะการ
แพทย
ทางเลอ
กทน
ำามาใชจ
รงทา
งการ
แพทย
หรอก
ารตล
าด
(เปาห
มายร
ายป)
10เร
อง/ป
10เร
อง/ป
10เร
อง/ป
10เร
อง/ป
10เร
อง/ป
-สร
างกล
ไกกา
รวจย
ดานก
ารแพ
ทย
แผนไ
ทยแล
ะสมน
ไพรค
รบวง
จร
และล
ดชอง
วางก
ารนำา
งานว
จย
ไปใช
ประโ
ยชน
-สน
บสนน
งานว
จยเพ
อใชป
ระโย
ชน
เชงพ
าณชย
ไดร
บการ
สงเส
รมเพ
อจด
ทะเบ
ยนสท
ธบตร
ในตา
งประ
เทศ
14
ประเ
ดนยท
ธศาส
ตรบค
ลากร
เปนเ
ลศ (P
eopl
e Ex
celle
nce)
เปาห
มาย:
บคล
ากรท
ปฏบต
งานด
านกา
รแพท
ยแผน
ไทยแ
ละกา
รแพท
ยทาง
เลอก
มควา
มสข
มสมร
รถนะ
สง
กลยท
ธ /
ตวชว
ด /
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น ภา
ยใตป
ระเด
นยทธ
ศาสต
ร
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
3.1
การบ
รหาร
ทรพย
ากร
บคคล
ดานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และก
ารแพ
ทยทา
งเลอ
ก
3.1.
1สำา
นกงา
นสาธ
ารณ
สขจง
หวด
มกลม
งานก
ารแพ
ทย
แผนไ
ทย(เ
ปาหม
ายสะ
สม)
76จ
งหวด
76จ
งหวด
76จ
งหวด
76จ
งหวด
76จ
งหวด
1.ก
ารวา
งแผน
กำาลง
คนเพ
อ
ปฏบต
งานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และ
การแ
พทยท
างเล
อกใน
เขตส
ขภาพ
และจ
งหวด
2.พ
ฒนา
วชาช
พกา
รแพท
ยแผน
ไทย
และส
หวชา
ชพทด
ำาเนน
งานด
าน
การแ
พทยแ
ผนไท
ยตาม
Service
plan
สาขา
การแ
พทยแ
ผนไท
ย
และก
ารแพ
ทยผส
มผสา
น3.ส
งเสร
มกระ
บวนก
ารปฏ
บตงา
น
ของบ
คลาก
รดาน
การแ
พทยแ
ผนไท
ยดว
ยงาน
ประจ
ำาสงา
นวจย
(R2R
)4.ส
รางว
ฒนธ
รรมอ
งคกร
ใหเป
น
MOPH
/I
AMD
TAM
3.1.2
รอยล
ะของ
สถาน
บรกา
รสา
ธารณ
สขทม
บคลา
กรปฏ
บต
งานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และ
การแ
พทยท
างเล
อกตา
มกรอ
บอต
รากำา
ลง(เ
ปาหม
ายรา
ยป)
รอยล
ะ60
รอยล
ะ70
รอยล
ะ80
รอยล
ะ90
รอยล
ะ10
0
3.1.3บค
ลากร
ไดรบ
การพ
ฒนา
ดานก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และ
การแ
พทยท
างเล
อกตา
มเกณ
ฑทก
ำาหนด
(เปา
หมาย
รายป
)
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
3.1.4บค
ลากร
ทปฏบ
ตงาน
การ
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะการ
แพทย
ทา
งเลอ
กผาน
เกณฑH
appy
wor
kpl
ace
inde
x(เป
าหมา
ยราย
ป)
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
รอยล
ะ70
3.1.5
มR2
Rดา
นการ
แพทย
แผ
นไทย
จงห
วดละ
อยาง
นอย
2เรอง
(เปา
หมาย
รายป
)
152
เรอง
152
เรอง
152
เรอง
152
เรอง
152
เรอง
15
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
3.2
พฒ
นากา
รศกษ
าดาน
การแ
พทยแ
ผนไท
ย3.2.1รอ
ยละข
องจำา
นวนส
าขา/
คณะทเ
ปดสอ
นวชา
การ
แพทย
แผ
นไทย
และส
มนไพ
รใน
หลกส
ตรแพ
ทยศา
สตรบ
ณฑต
และห
ลกสต
รการ
ศกษา
ของ
วชาช
พอนท
างสา
ธารณ
สข
(เปาห
มายส
ะสม)
รอยล
ะ20
รอยล
ะ40
รอยล
ะ60
รอยล
ะ80
รอยล
ะ10
01.พ
ฒนา
หลกส
ตรกา
รแพท
ยแผน
ไทย
2.พ
ฒนา
ศาสต
รแพท
ยแผน
ไทยเ
พอบร
รจใน
หลกส
ตรแพ
ทยศา
สตรบ
ณฑต
และห
ลกสต
รวชา
ชพอน
ทา
งดาน
สาธา
รณสข
16
ประเ
ดนยท
ธศาส
ตรบร
หารเ
ปนเล
ศดวย
ธรรม
าภบา
ล (G
over
nanc
e Ex
celle
nce)
เปาห
มาย:
บรก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
และก
ารแพ
ทยทา
งเลอ
กในร
ะบบส
ขภาพ
ทมคว
ามเขมแ
ขงแล
ะยงย
น
กลยท
ธ /
ตวชว
ด /
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น ภา
ยใตป
ระเด
นยทธ
ศาสต
ร
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
4.1
พฒนา
ธรรม
าภบา
ลและ
การบ
รหาร
จดกา
รภาค
รฐ4.1.1กร
มการ
แพทย
แผนไ
ทยฯ
ผานม
าตรฐ
านตา
มเกณ
ฑราง
วลคณ
ภาพบ
รหาร
จดกา
รภาค
รฐ
(PMQA)
(เปา
หมาย
รายป
)
อยาง
นอย
1หม
วดอย
างนอ
ย1
หมวด
อยาง
นอย
2หม
วดอย
างนอ
ย2
หมวด
อยาง
นอย
3หม
วด1.เส
รมสร
างระ
บบกา
รนำาอ
งคกร
และ
การก
ำากบด
แลอง
คกรท
ด2.พ
ฒนา
ระบบ
การบ
รหาร
ยทธศ
าสตร
3.พ
ฒนา
ระบบ
รบฟง
ความ
ตองก
าร
ความ
คาดห
วงขอ
คดเห
นขอ
รองเร
ยนขอ
งผรบ
บรกา
รและ
ผมสว
นได
สว
นเสย
4.พ
ฒนา
ระบบ
การด
ำาเนน
งานข
อง
กรมฯ
ใหส
อดคล
องกบ
ยทธศ
าสตร
แล
ะควา
มตอง
การ/
ความ
คาดห
วงขอ
งผรบ
บรกา
รและ
ผมสว
นได
สว
นเสย
5.ส
รางก
ารมส
วนรว
มของ
ผรบบ
รการ
และผ
มสวน
ไดสว
นเสย
ในกา
รพฒนา
ระบบ
การด
ำาเนน
งานข
องกร
มฯ
4.1.2กร
มการ
แพทย
แผนไ
ทยฯ
ผานเ
กณฑ
การป
ระเม
นระด
บคณ
ธรรม
และค
วามโ
ปรงใส
ในกา
รดำาเนน
งาน
(ITA)
(เป
าหมา
ยราย
ป)
90ค
ะแนน
90ค
ะแนน
90ค
ะแนน
90ค
ะแนน
90ค
ะแนน
4.2พ
ฒนา
ระบบ
ขอมล
ขาวส
าร4.
2.1
ระดบ
ความ
สำาเรจข
องกา
รพฒนา
ระบบ
ขอมล
ขาวส
าร
(เปาห
มายร
ายป)
ระดบ
3ระ
ดบ4
ระดบ
5ระ
ดบ5
ระดบ
51.พ
ฒนา
ระบบ
การจ
ดการ
ความ
รส
คณภา
พขอม
ลดาน
บรกา
รภมป
ญญา
การแ
พทยแ
ผนไท
ยและ
สมนไ
พร2.พ
ฒนา
ระบบ
เทคโ
นโลย
และ
สารส
นเทศ
เพอร
องรบ
การส
อสาร
ทร
วดเรวทน
สมย
และถ
กตอง
17
แผนง
านตว
ชวด
คาเป
าหมา
ยป
2560
คาเป
าหมา
ยป
2561
คาเป
าหมา
ยป
2562
คาเป
าหมา
ยป
2563
คาเป
าหมา
ย ป
2564
แนวท
างกา
รดำาเ
นนงา
น
4.3
การพ
ฒนา
ระเบ
ยบแล
ะกฎ
หมาย
ทเกย
วของ
4.3.
1ระ
ดบคว
ามสำา
เรจข
องกา
รจดท
ำาระเ
บยบ/
กฎหม
ายดา
นการ
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะสม
นไพร
ไทยไ
ดรบก
ารปร
บปรง
และพ
ฒนา
(เปา
หมาย
รายป
)
ระดบ
3ระ
ดบ4
ระดบ
5ระ
ดบ5
ระดบ
51.ป
รบปร
งพ.
ร.บ.
สงเสร
มและ
คม
ครอง
ภมปญ
ญาก
ารแพ
ทย
แผ
นไทย
2.ผ
ลกดน
ราง
พ.ร.บ
.ผลต
ภณฑ
สมนไ
พรพ
.ศ.....แ
ละจด
ทำา
กฎหม
ายลำา
ดบรอ
ง3.ป
รบปร
งระเบย
บและ
กฎหม
าย
ทเกย
วของ
กบกา
รจำาห
นายแ
ละ
ขนทะ
เบยน
ยา4.พ
ฒนา
มาตร
การร
องรบ
ผลกร
ะทบ
ของข
อตกล
งระห
วางป
ระเท
ศตอ
ภมปญ
ญาก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
หนวย
งานท
รบผด
ชอบ:
สำาน
กยทธ
ศาสต
รกร
มการ
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะการ
แพทย
ทางเลอ
ก
โทรศ
พท:
02
965
9490
โทร
สาร:0
296
594
90
19
บทท 3 การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน
ระดบโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน ปงบประมาณ 2560
เปาหมาย 1. โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปเขตละ1-2แหง
2. โรงพยาบาลชมชนจงหวดละ1-2แหง
3. โรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยนำารองในโครงการของกรมการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอก21แหง
กจกรรมบรการ 1. บรการการแพทยแผนไทย
1.1 เวชกรรมไทยใหบรการตรวจวนจฉยสงการรกษาในโรคทวไปตามมาตรฐานวชาชพและทแพทย
แผนไทยสามารถใหบรการรกษาไดผลเปนอยางดไดแก
1.1.1 กลมโรคกลามเนอและโครงสรางเชนไหลตดนวลอคสะบกจมขอตดโรคขอเขาเสอม
เปนตน
1.1.2 กลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต(แกลม)เชนอาการวงเวยนหนามดนอนไมหลบ
กนไมไดออนเพลยเปนตน
1.1.3 กลมโรคเรอรง เชน อมพฤกษ อมพาต ขอเขาเสอม ไมเกรน ภมแพทางเดนหายใจ
สวนตนเปนตน
1.1.4 กลมโรค/อาการฉกเฉนบางประเภทเชนงมพษกดสมผสกบแมงกะพรนมพษแมลงสตว
กดตอยเปนตน
1.1.5 กลมโรค/อาการทแพทยแผนไทยมความเชยวชาญตามบรบทของพนทเชนโรคสะเกดเงน
โรคตบแขงเปนตน
1.2 เภสชกรรมไทยมการจดหายาจดเกบยาจายยาแผนไทยทไดมาตรฐานGMPและตดตามเฝา
ระวงผลขางเคยงของการใชยาแผนไทยโดย
1.2.1 มรายการยาสมนไพรแผนไทยทงยาเดยว และยาตำารบสำาหรบใหบรการไมนอยกวา 50
รายการ และเปนยาในบญชยาหลกแหงชาตไมนอยกวา 30 รายการ รวมทงยาขมนชน และ ฟาทะลายโจร
ตามนโยบายFirstlinedrug
20
1.2.2 มรายการยาปรงผปวยเฉพาะรายไมนอยกวา5ตำารบ
1.3 ผดงครรภไทยใหบรการตรวจวนจฉยดแลมารดาและทารกตงแตระยะตงครรภจนถงหลงคลอด
ตามมาตรฐานวชาชพ
1.3.1 การดแลขณะตงครรภ เชน การนวดเทาลดอาการบวม การออกกำาลงกายดวยทาฤๅษ
ดดตนสำาหรบหญงตงครรภเพอลดอาการปวดหลง/ขาเปนตน
1.3.2 การดแลระยะหลงคลอด เชน การทบหมอเกลอ การประคบเตานม การนงถาน
การใหคำาแนะนำามารดาหลงคลอดเรองอาหารบำารงนำานม
1.4 นวดไทยใหบรการหตถเวชกรรมไทยในโรค/อาการตามมาตรฐานวชาชพและกลมโรค/อาการ
ทแพทยแผนไทยสามารถใหบรการรกษาไดผลเปนอยางด ไดแก อาการไหลตดนวลอคสะบกจมขอตดOffice
syndromeอมพฤกษอมพาตไมเกรนขอเขาเสอม
2. บรการการแพทยแผนจน
มการตรวจวนจฉยดวยศาสตรการแพทยแผนจน โดยผประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจน
หรอผประกอบโรคศลปะสาขาเวชกรรมซงผานการอบรมหลกสตรฝงเขม(3เดอน)ทรบรองโดยกระทรวงสาธารณสข
โดยกจกรรมบรการไดแก
2.1 การฝงเขมรกษาอาการ/โรคตามประกาศของWHO(WorldHealthOrganization)
2.2 การใหคำาแนะนำาการออกกำาลงกายชกงเพอสงเสรมสขภาพ
3. บรการการแพทยทางเลอก
ใหบรการการแพทยทางเลอกไดแกสมาธบ�าบด SKTโดยผทผานการอบรมหลกสตรของกรมการแพทย
แผนไทยและการแพทยทางเลอก
4. บรการการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน
4.1 บรการคลนกการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจรไดแกอมพฤกษอมพาต
ไมเกรนขอเขาเสอมภมแพทางเดนหายใจสวนตนและโรคตามบรบทของพนท
4.2 บรการตรวจวนจฉยสงการรกษาแผนกผปวยใน(IPD)
4.3 บรการดแลผปวยระยะสดทายหรอการดแลแบบประคบประคอง(Palliativecare)
5. กจกรรมสำาคญอนๆ
5.1 มการศกษา/รวมวจยการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน
5.2 มระบบรบ-สงตอ(Referralsystem)ดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานภายใน
หนวยบรการและระหวางหนวยบรการ
5.3 เปนศนยฝกอบรมดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน(Trainingcenter)
5.4 เปนแหลงฝกประสบการณวชาชพดานการแพทยแผนไทยตามมาตรฐานแหลงฝกของ
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
5.5 เขาสกระบวนการรบรองคณภาพดานการแพทยแผนไทย(ThaiTraditionalMedicineHospital
Accreditation:TTMHA)
21
6. กจกรรมสงเสรมสขภาพ และปองกนโรค
หญงตงครรภ
1. ใหคำาแนะนำาการปฏบตตวในขณะตงครรภ
1.1 อาหารบำารงครรภ
- อาหารบำารงโลหตบำารงกระดกบำารงหวใจ
1.2 อาหารแสลงขณะตงครรภของการแพทยแผนไทย
- หามรบประทานอาหารรสเผดรอนมากจนเกนไปในมารดาทตงครรภออนๆ
- อาหารรสจด
1.3 หลกเลยงพฤตกรรมเสยง
1.4 การตรวจตามนด
2. การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม
2.1 การตรวจคดกรองมารดาทหวนมบอดบมสน
2.2 แกไขภาวะหวนมบอดบมสน
2.3 อาหารบำารงนำานม
3. การประเมนเพอการสงตอ
3.1 ในกรณทพบอาการเชนซดบวมความดนโลหตสง
4. การเยยมบาน
4.1 กอนคลอด-แนะนำานวดกลอมทอง(โตะบแดหมอพนบาน)
4.2 หลงคลอด-แนะนำาอยไฟเขากระโจมโฮมยาตามวฒนธรรมทองถน
เดกอาย 0 – 5 ป
1. การดแลและสงเสรมพฒนาการเดก
1.1 การกระตนพฒนาการเดกดวยการนวดไทย
1.2 สงเสรมการใหนมแม
1.3 การตรวจสอบคณภาพของนำานมตามหลกการแพทยแผนไทย
1.4 สมดบนทกสขภาพเดกตามหลกการแพทยแผนไทย
2. การบรการเยยมบาน
2.1 ใหบรการเยยมบานเดกพฒนาการชา
วยรน
1. การบรการดแลสขภาพตามแนวทางหมบานสขภาพดวถธรรม
วยทำางาน
1. การดแลสขภาพในกลมโรคเรอรง(NCDs)
1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”
1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”
1.3 การดแลสขภาพดวยสมาธบำาบดSKT
22
2. การบรการดแลสขภาพชมรม/คายสขภาพด
2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพสำาหรบวยทำางาน
ผสงอาย
1. การดแลสขภาพผสงอาย
1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”
1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”
2. บรการดแลสขภาพผสงอายในชมรมผสงอาย
2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพสำาหรบผสงอายในชมรมผสงอายทกตำาบล
หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสงเสรมบรการการแพทยแผนไทย
สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902614โทรสาร:025902614
23
บทท 4 การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน
ระดบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล ปงบประมาณ 2560
เปาหมาย 1. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลอำาเภอละ1-2แหง
กจกรรมบรการ 1. บรการการแพทยแผนไทย
1.1 เวชกรรมไทยใหบรการตรวจวนจฉยสงการรกษาในโรคทวไปตามมาตรฐานวชาชพและทแพทย
แผนไทยสามารถใหบรการรกษาไดผลเปนอยางดไดแก
1.1.1 กลมโรคกลามเนอและโครงสรางเชนไหลตดนวลอคสะบกจมขอตดโรคขอเขาเสอม
เปนตน
1.1.2 กลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต(แกลม)เชนอาการวงเวยนหนามดนอนไมหลบ
กนไมไดออนเพลยเปนตน
1.1.3 กลมโรคเรอรงไดแกอมพฤกษอมพาต
1.1.4 กลมอาการ/โรคทพบบอยตามบรบทของพนท
1.2 เภสชกรรมไทย มการจดยา จายยาแผนไทยทไดมาตรฐาน GMP รวมถงยาขมนชนและ
ฟาทะลายโจรตามนโยบายFirstlinedrug
1.3 หตถการดานการแพทยแผนไทยไดแกการนวดไทยการประคบสมนไพรการอบไอนำาสมนไพร
การดแลมารดาหลงคลอด การพอกยาสมนไพร และอนๆ ตามความชำานาญของแพทยแผนไทยภายใตมาตรฐาน
วชาชพ
2. บรการการแพทยทางเลอก
- ใหบรการการแพทยทางเลอก ไดแก สมาธบ�าบด SKT โดยผทผานการอบรมหลกสตรของ
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
3. บรการการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน
3.1 บรการดแลสขภาพทกกลมวยในชมชน
3.2 บรการดแลผปวยระยะสดทายหรอการดแลแบบประคบประคอง (Palliative care) ดวยการ
แพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในชมชน
24
3.3 ใหบรการดานการแพทยแผนไทยและ/หรอการแพทยพนบานเชงรกในชมชน ไดแก การตรวจ
รกษารวมกบ PCC (Primary Care Cluster) และตดตามเยยมบาน เชน การดแลมารดาและทารกหลงคลอด
การดแลผสงอายตดบานตดเตยงอมพฤกษอมพาตขอเขาเสอมเปนตน
4. กจกรรมสำาคญอนๆ
4.1 มระบบรบ-สงตอ(Referralsystem)ดานการแพทยแผนไทยระหวางหนวยบรการ
4.2 การสงเสรมอนรกษภมปญญาการแพทยแผนไทย
5. กจกรรมสงเสรมสขภาพ และปองกนโรค
หญงตงครรภ
1. ใหคำาแนะนำาการปฏบตตวในขณะตงครรภ
1.1 อาหารบำารงครรภ
-อาหารบำารงโลหตบำารงกระดกบำารงหวใจ
1.2 อาหารแสลงขณะตงครรภของการแพทยแผนไทย
-หามรบประทานอาหารรสเผดรอนมากจนเกนไปในมารดาทตงครรภออนๆ
-อาหารรสจด
1.3 หลกเลยงพฤตกรรมเสยง
1.4 การตรวจตามนด
2. การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม
2.1 การตรวจคดกรองมารดาทหวนมบอดบมสน
2.2 แกไขภาวะหวนมบอดบมสน
2.3 อาหารบำารงนำานม
3. การประเมนเพอการสงตอ
3.1 ในกรณทพบอาการเชนซดบวมความดนโลหตสง
4. การเยยมบาน
4.1 กอนคลอด-แนะนำานวดกลอมทอง(โตะบแดหมอพนบาน)
4.2 หลงคลอด-แนะนำาอยไฟเขากระโจมโฮมยาตามวฒนธรรมทองถน
เดกอาย 0 – 5 ป
1. การดแลและสงเสรมพฒนาการเดก
1.1 การกระตนพฒนาการเดกดวยการนวดไทย
1.2 สงเสรมการใหนมแม
1.3 การตรวจสอบคณภาพของนำานมตามหลกการแพทยแผนไทย
1.4 สมดบนทกสขภาพเดกตามหลกการแพทยแผนไทย
2. การบรการเยยมบาน
2.1 ใหบรการเยยมบานเดกพฒนาการชา
25
วยรน
1. การบรการดแลสขภาพตามแนวทางหมบานสขภาพดวถธรรม
วยทำางาน
1. การดแลสขภาพในกลมโรคเรอรง(NCDs)
1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”
1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”
1.3 การดแลสขภาพดวยสมาธบำาบดSKT
2. การบรการดแลสขภาพชมรม/คายสขภาพด
2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพสำาหรบวยทำางาน
ผสงอาย
1. การดแลสขภาพผสงอาย
1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”
1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”
2. บรการดแลสขภาพผสงอายในชมรมผสงอาย
2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพสำาหรบผสงอายในชมรมผสงอายทกตำาบล
หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสงเสรมบรการการแพทยแผนไทย
สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902614โทรสาร:025902614
27
บทท 5 การดำาเนนงานภมปญญาการแพทยแผนไทย
บทบาทหนาทของแพทยแผนไทยในการดำาเนนงานอนรกษ คมครอง ภมปญญาการแพทยแผนไทย และสมนไพร
บทบาทหนาทของนกจดการงานทวไป หรอแพทยแผนไทย
1. สำารวจ รวบรวม ตรวจสอบ/วเคราะหเบองตน และบนทกขอมลเพอจดทำาทะเบยนภมปญญา
การแพทยแผนไทยเกยวกบตำารบยาแผนไทยและตำาราการแพทยแผนไทย ในพนทรบผดชอบตามระเบยบ
คณะกรรมการคมครองและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทย เรองจดทำาทะเบยนภมปญญาการแพทย
แผนไทยพ.ศ.2547พรอมบนทกลงในระบบฐานขอมลภมปญญาการแพทยแผนไทยของนายทะเบยนจงหวด
2. สำารวจ สบเสาะ คนหา รวบรวมตำารบยาและตำาราการแพทยแผนไทยในสวนภมภาคและชมชน
สำาหรบกลนกรองเปนตำารบยาและตำาราการแพทยแผนไทยของชาต/ทวไป/ชมชน
3. สำารวจรวบรวมตรวจสอบ/วเคราะหเบองตนและบนทกขอมลเพอจดทำาทะเบยนขอมลบคลากร
ดานการแพทยแผนไทย5กลมและบนทกลงในระบบฐานขอมลบคลากรของนายทะเบยนจงหวด
3.1 ผซงมความสามารถหรอมประสบการณดานการแพทยแผนไทยไดแก กลมหมอพนบาน
กลมนกวชาการกลมผผลตหรอจำาหนายยาแผนไทยกลมผปลกหรอแปรรปสมนไพรและกลมองคการเอกชน
พฒนาดานการแพทยแผนไทย
3.2 รองรบการสรรหากรรมการผทรงคณวฒระดบจงหวด ตามกฎกระทรวงกำาหนดหลกเกณฑ
และวธการสรรหากรรมการผทรงคณวฒพ.ศ.2546และกฎกระทรวงกำาหนดหลกเกณฑและวธการสรรหา
กรรมการผทรงคณวฒ(ฉบบท2)พ.ศ.2552
4. ประสาน/สบคนขอมลทางวชาการ/สนบสนนและประชาสมพนธ รวมทงรบคำาขอแจงการ
ครอบครองใชประโยชนดแลเกบรกษาหรอขนยายรวมทงการปลกสมนไพรควบคม(กวาวเครอ)ตามประกาศ
กระทรวงสาธารณสขเรองสมนไพรควบคม(กวาวเครอ)พ.ศ.2549(ถาม)
5. สำารวจ รวบรวม ตรวจสอบ/วเคราะหเบองตน และจดทำาทะเบยนพนทบรเวณถนกำาเนดของ
สมนไพรทงในและนอกเขตอนรกษรวมทงทดนเอกชนเพอประโยชนในการคมครองสมนไพรตามมาตรา57
มาตรา61และมาตรา64
6. เผยแพรและประชาสมพนธ รวมทงรบคำาขอจดทะเบยนสทธในภมปญญาการแพทยแผนไทย
(ถาม)ตรวจสอบความครบถวนของเอกสารตามขนตอนจดทำาบญชรบเรองไวและเสนอหนงสอนำาสงคำาขอฯ
ดงกลาวตอนายทะเบยนจงหวด เพอนำาสงตอนายทะเบยนกลางพจารณารายละเอยด/เนอหาทางวชาการ
หรอกฎหมายตามขนตอน
28
บทบาทหนาทของนกจดการงานทวไป หรอแพทยแผนไทย
7. เปนอนกรรมการและผชวยเลขานการในคณะอนกรรมการอนรกษคมครองและเฝาระวงภมปญญา
การแพทยแผนไทยระดบจงหวด
8. รวมมอ ประสานงาน ประชาสมพนธรปแบบตาง ๆ เชน จดประชม ชแจงงาน เผยแพร ขอมล
ทางวชาการ กบบคคล/ชมชน/หนวยงาน/องคกรทเกยวของ เพอดำาเนนงานคมครองภมปญญาการแพทย
แผนไทยและสมนไพร
9. รายงานขอมลและผลการปฏบตราชการ เสนอผบงคบบญชา และจดทำาสรปรายงานผลการ
ปฏบตงานดานรวบรวมอนรกษคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยและสมนไพรรวมทงงานอนทไดรบ
มอบหมาย(รอบ6เดอน/สนปงบประมาณ)เสนอตอกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
10.รบผดชอบในงานประสาน/บรหารจดการทวไปของสำานกงานนายทะเบยนจงหวด
11.งานหรอหนาทอนๆตามทไดรบมอบหมายจากนายทะเบยนจงหวด
หนวยงานทรบผดชอบ:กองคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยและพนบานไทย
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:021495608 โทรสาร:025911095
29
บทท 6นโยบาย First Line Drug
จากสถานการณปจจบน พบวาสถานบรการสาธารณสขของรฐใหบรการการรกษา สงเสรม ปองกน
และฟนฟสภาพ แกประชาชนในทกสทธการรกษาเปนจำานวนมาก โดยสาเหตการปวยของผปวยนอกมากทสด
ในป 2558 จากขอมลระบบคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (HDC) ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและ
การสอสารกระทรวงสาธารณสขพบวาอนดบท1คอโรคความดนโลหตสงอนดบท2คอโรคเบาหวานอนดบ3
คอ โรคตดเชอของทางเดนหายใจสวนบนแบบเฉยบพลน อนดบท 4 คอ โรคเนอเยอผดปกต อนดบท 5 คอ
โรคคออกเสบเฉยบพลนอนดบท6ความผดปกตของฟนอนดบท7การบาดเจบอนๆอนดบท8โรคของหลอดอาหาร
และกระเพาะอาหาร อนดบท 9 คอ โรคอนๆ ของผวหนง และอนดบท 10 คอ พยาธสภาพของหลงสวนอนๆ
นอกจากน การใหบรการแกประชาชนยงประสบปญหาเรองการใชยาอยางไมสมเหตสมผล และการดอยาของ
เชอโรคอกดวยนำามาซงการนำาเขายาแผนปจจบนจากตางประเทศเปนจำานวนมากโดยจะเหนวาบางโรคนนสามารถ
ใหการรกษาดวยศาสตรการแพทยแผนไทย สมนไพรไทย ไดผลด มการศกษาถงประสทธภาพในการรกษา เชน
โรคคออกเสบเฉยบพลนโดยการใชสมนไพรฟาทะลายโจรหรอโรคกระเพาะโดยการใชยาสมนไพรขมนชนได
สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขจงไดมนโยบายรวมกบกรมการแพทยแผนไทยและการแพทย
ทางเลอกในการสงเสรมการใชสมนไพรไทยในการดแลสขภาพของประชาชน เปนการกระตนปรมาณการใช
สมนไพรใหมปรมาณทมากขนสงผลใหราคายาสมนไพรลดลง ชวยลดปญหาเชอดอยาซงเปนปญหาจากการใชยา
ปฏชวนะของประเทศในปจจบนรวมถงการสงเสรมใหมการใชยาอยางสมเหตสมผลลดการนำาเขายาแผนปจจบน
จากตางประเทศอนจะเปนการเพมรายไดใหกบเกษตรกรผปลกสมนไพรโดยขอความรวมมอหนวยบรการในสงกด
สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทกระดบมการสงจายยาสมนไพร“ฟาทะลายโจร”สำาหรบบรรเทาอาการเจบคอ
และบรรเทาอาการของโรคหวดและการจายยาสมนไพร“ขมนชน”สำาหรบบรรเทาอาการแนนจกเสยดทองอด
ทองเฟอตามหนงสอกระทรวงสาธารณสขทสธ0521/ว769ลงวนท13กนยายน2559เรองขอความรวมมอสง
ใชยาพฒนาจากสมนไพรเปนลำาดบแรก(FirstLineDrug)อกทงยงไดมเอกสารขอมลการใชขอบงใชและขอมล
การวจยฯสมนไพรไทยทง2ชนดนเพอเพมความเชอมนในการสงใชยาแนบดวย
30
31
32
33
หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานวชาการเภสชกรรมแผนไทยสถาบนการแพทยแผนไทย
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902608โทรสาร:025902608
35
บทท 7แนวทางการพฒนาการผลตยาและผลตภณฑจากสมนไพรในโรงพยาบาล
ของรฐใหไดมาตรฐาน GMP
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยสถาบนการแพทยแผนไทย ไดสงเสรมพฒนา
โรงพยาบาลของรฐทมการผลตยาสมนไพรอยแลว ใหมการพฒนาการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐาน GMP โดยม
เปาหมายเพอพฒนาโรงพยาบาลของรฐทมการผลตยาสมนไพรใหผานการประเมนการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐาน
GMPเพอผลตใชในโรงพยาบาลของตนเองและสนบสนนใหกบหนวยบรการแหงอนๆภายในจงหวดโครงการนเรม
ดำาเนนการมาตงแตปงบประมาณ2551มโรงพยาบาลทเขารวมโครงการทงหมด46แหงสถาบนการแพทยแผนไทย
จงไดนำาหลกเกณฑวธการทดในการผลตยาจากสมนไพรขององคการอนามยโลก (WHO guidelines on good
manufacturingpractices(GMP)forherbalmedicines)มาใชเปนแนวทางในการดำาเนนงานของกรมการแพทย
แผนไทยและการแพทยทางเลอก
แนวทางการดำาเนนงาน
1.สนบสนนคมอการพฒนาการผลตยาสมนไพรใหไดมาตรฐานGMP
2.ใหความรเกยวกบการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐานGMP
3.ใหคำาแนะนำาในการดำาเนนงานรวมทงการจดทำาแบบแปลนอาคารผลตยาสมนไพร
4. ตรวจประเมนมาตรฐาน GMP ตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตยาจากสมนไพรขององคการ
อนามยโลกโรงพยาบาลทเขารวมโครงการฯ
5.มอบเกยรตบตรและโลเชดชเกยรตเพอมอบใหกบโรงพยาบาลทผานมาตรฐานGMP
36
กรมการแพทยแผนไทยฯ
เกยรตบตรทกรมการแพทยแผนไทยฯ
37
ผลการดำาเนนงานของโรงพยาบาลทเขารวมโครงการฯ (ขอมล ณ มกราคม 2560)
เขตสขภาพ โรงพยาบาล ผลการดำาเนนงาน
1 1.รพ.พญาเมงรายจ.เชยงราย อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
2.รพ.ปาซางจ.ลำาพน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
3.รพร.เดนชยจ.แพร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
4.รพ.แมใจจ.พะเยา ผานมาตรฐานWHOGMP
5.รพ.สองจ.แพร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2561
6.รพ.เถนจ.ลำาปาง อยระหวางดำาเนนการ
2 7.รพ.บางกระทมจ.พษณโลก ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
8.รพ.พชยจ.อตรดตถ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
3 9.รพ.หนองฉางจ.อทยธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
10.รพ.สรรคบรจ.ชยนาท ผานมาตรฐานWHOGMP
4 11.รพ.หนองโดนจ.สระบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
12.รพ.เสาไหจ.สระบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
13.รพ.บานนาจ.นครนายก ผานมาตรฐานWHOGMP
14.รพ.วเศษชยชาญจ.อางทอง อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2565
15.รพ.อนทรบรจ.สงหบร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
16.รพ.บางซายจ.พระนครศรอยธยา อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2565
5 17.รพ.อทองจ.สพรรณบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
18.รพ.เจาคณไพบลยพนมทวน
จ.กาญจนบร
อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2561
6 19.รพ.วงนำาเยนจ.สระแกว ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
20.รพ.พนสนคมจ.ชลบร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2562
21.รพ.เขาคชฌกฏจ.จนทบร ผานมาตรฐานWHOGMP
22.รพ.วงจนทรจ.ระยอง อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2564
38
เขตสขภาพ โรงพยาบาล ผลการดำาเนนงาน
7 23.รพ.พลจ.ขอนแกน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
24.รพ.กมลาไสยจ.กาฬสนธ ผานมาตรฐานWHOGMP
25.รพ.มหาสารคามจ.มหาสารคาม อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2564
8 26.รพ.หวยเกงจ.อดรธาน อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2562
27. รพ.พระอาจารยฝนอาจาโร
จ.สกลนคร
ผานมาตรฐานWHOGMP
28.รพ.โพนพสยจ.หนองคาย อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2565
29.รพ.เรณนครจ.นครพนม ผานมาตรฐานWHOGMP
9 30.รพ.กาบเชงจ.สรนทร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
31.รพ.สงขะจ.สรนทร ผานมาตรฐานWHOGMP
32.รพ.สงเนนจ.นครราชสมา ผานมาตรฐานWHOGMP
33.รพ.คเมองจ.บรรมย ผานมาตรฐานWHOGMP
10 34.รพ.กดชมจ.ยโสธร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
35.รพ.ตระการพชผลจ.อบลราชธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
36.รพ.หวยทบทนจ.ศรสะเกษ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
37.รพ.พนาจ.อำานาจเจรญ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
38.รพ.นคมคำาสรอยจ.มกดาหาร อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
11 39.รพ.ทาฉางจ.สราษฎรธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
40.รพ.กระบจ.กระบ อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2561
12 41.รพ.สงหนครจ.สงขลา อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2565
42.รพ.หวยยอดจ.ตรง อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2560
43. รพร.ยะหาจ.ยะลา อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2561
44. รพ.ปาบอนจ.พทลง ผานมาตรฐานWHOGMP
39
เขตสขภาพ โรงพยาบาล ผลการดำาเนนงาน
45. รพร.สายบรจ.ปตตาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548
46. รพ.ละงจ.สตล อยระหวางดำาเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน
ในปงบประมาณ2563
หนวยงานทรบผดชอบ: กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทย
สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902614โทรสาร:025902614
อเมล:[email protected]
41
บทท 8การรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย
(Thai Traditional Medicine Hospital Accreditation: TTM HA)
ทมาและความสำาคญ กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกมนโยบายการพฒนาการจดบรการการแพทยแผนไทย
ในสถานบรการสาธารณสขใหเขาสระบบประเมนและรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย (TTMHA) เพอยก
ระดบศกยภาพของงานบรการการแพทยแผนไทยใหมมาตรฐานมความปลอดภยเพมความเชอมนของผรบบรการ
ดานการแพทยแผนไทยใหเปนทยอมรบและทดเทยมมาตรฐานสากลโดยใหหนวยงานใชขอกำาหนดและหลกเกณฑน
มาใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบงานบรการการแพทยแผนไทยตอไป
การดำาเนนงานของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกป 2560วตถประสงค
เพอพฒนาผรบผดชอบงานการแพทยแผนไทยใหมความรความเขาใจและสามารถพฒนาระบบคณภาพ
งานการแพทยแผนไทยและเตรยมความพรอมในการเขาสการประเมนและรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย
โดยใชขอกำาหนดและหลกเกณฑมาตรฐานของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเปนแนวทางในการ
พฒนาระบบงานอยางตอเนองโดยมแนวทางการดำาเนนงานดงน
1. แตงตงคณะกรรมการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทยและแตงตงคณะทำางาน
พฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย
2. ประชมคณะกรรมการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทยเพอกำาหนดนโยบาย
และทศทางในการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย
3. ประชมคณะทำางานพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย เพอจดทำาขอกำาหนด
และหลกเกณฑมาตรฐานเพอเปนแนวทางสำาหรบหนวยบรการ
4. ประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาโรงพยาบาลใหมความพรอมในการเขาสระบบประเมน และรบรอง
คณภาพงานการแพทยแผนไทย(TTMHA)
42
บทบาทหนาทของเขตบรการสขภาพป 2560 1. ใหคณะกรรมการServicePlanสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานระดบเขตและ
ระดบจงหวด พจารณาคดเลอกโรงพยาบาลทมความพรอมในการเขาสระบบประเมนและรบรองคณภาพงาน
การแพทยแผนไทย(TTMHA)โดยจำาแนกเปน
- ระดบโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป เขตละ 1-2แหง
- ระดบโรงพยาบาลชมชน จงหวดละ1-2แหง
2. แจงรายชอหนวยบรการกลบมาท สำานกงานสนบสนนเขตสขภาพและบรหารโครงการพเศษ (สสข.)
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เบอรโทร 02-149-5653 โทรสาร 02-149-5653 และ สถาบน
การแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเบอรโทร02-590-2614โทรสาร02-590-2614
3. ประสานหนวยบรการเปาหมายเพอเตรยมความพรอมเขาสระบบประเมน และรบรองคณภาพงาน
การแพทยแผนไทย(TTMHA)
หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทย
สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902614โทรสาร: 025902614
อเมล:[email protected]
ภ�คผนวก
45
ภ�คผนวก กแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย
ฉบบท 1 พ.ศ. 2560 - 2564
อารมภบท “สมนไพรไทย” มประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนานควบคสงคมไทยนบตงแตสมยกรงสโขทย
ตอเนองจนถงปจจบนดงจะเหนเปนสวนประกอบในอาหารคาว-หวานเปนยารกษาโรคใชในการดแลสขภาพและ
ยาอายวฒนะกระทงการเสรมความงาม ภมปญญาเหลานไดรบการสงสมสบทอดและพฒนาตอเนองสรางคณคา
และมลคาใหแกสมนไพรไทยจนถงปจจบน ผลตภณฑจากสมนไพรไทยคอทสดแหงภมปญญาไทย กลายเปน
หนงในผลตภณฑสงออกสำาคญของประเทศดวยความพรอมทางดานตนทนการผลตอนไดแกภมประเทศ วตถดบ
กระบวนการผลต รวมถงความหลากหลายของรปแบบผลตภณฑสมนไพรไทยและชองทางการตลาดทงในและ
ตางประเทศซงคราวประชมคณะรฐมนตรเมอวนท11สงหาคม2558นายกรฐมนตรพลเอกประยทธจนทรโอชา
ไดมขอสงการใหกระทรวงสาธารณสขรวมกบหนวยงานทเกยวของพฒนาพชสมนไพรไทยใหสามารถใชประโยชนได
อยางมประสทธภาพเปนทยอมรบและสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑแปรรปจากสมนไพร
แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564ประกอบดวยวสยทศน
พนธกจ เปาหมาย ยทธศาสตร มาตรการ และแผนงานตางๆ ทครอบคลมการพฒนาสมนไพรไทยตงแตตนทาง
กลางทางและปลายทางเพอใหใน5ปขางหนาประเทศไทยจะเปนประเทศทสงออกวตถดบสมนไพรคณภาพและ
ผลตภณฑสมนไพรชนนำาของภมภาคอาเซยนและมลคาของวตถดบสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศ
เพมขนอยางนอย1เทาตวทงนสวนราชการและองคกรเอกชนจะมบทบาทอยางสงในการสนบสนนใหเกดการผลต
สมนไพรทไดรบมาตรฐานมคณภาพและสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑสมนไพรสงเสรมใหเกดความเชอมนในการ
ใชสมนไพรรวมทงเพมขดความสามารถในการแขงขนของสมนไพรไทยในตลาดทงในและตางประเทศอยางตอเนอง
และเปนระบบ
หวงเปนอยางยงวาแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564ซงจดทำา
ขนตามแนวทางประชารฐอยางบรณาการฉบบนจะเปนแนวทางการกำาหนดภารกจ แผนงาน ของสวนราชการ
และองคกรเอกชนสการขบเคลอนอยางเปนเอกภาพตลอด 5 ปขางหนา เพอใหสมนไพรไทยเปนพลงขบเคลอน
เศรษฐกจของประเทศไทยตอไปในอนาคตเปนผนำาผลตภณฑสมนไพรของภมภาคอาเซยนอนจะนำามาสความมนคง
ทางสขภาพและความยงยนของเศรษฐกจไทยตอไป
46
ขอสงการของนายกรฐมนตร “ใหกระทรวงสาธารณสขรวมกบหนวยงานทเกยวของเชนกระทรวงเกษตรและสหกรณกระทรวงพาณชย
พฒนาพชสมนไพรไทยใหสามารถใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพเพอใหเปนทยอมรบและสรางมลคาเพมใหแก
ผลตภณฑแปรรปจากสมนไพรไทยดวย”
แนวคดการยกรางแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2560 – 2564 1. เนนความรวมมอในแนวคด“ประชารฐ”โดยมภาครฐ9กระทรวงและสถาบนภาคเอกชน
2. เสรมสรางศกยภาพและกลไกการขบเคลอนเชงนโยบาย ครอบคลม ทงมตเศรษฐกจ สงคม
วทยาศาสตรเทคโนโลยและสขภาพ
3. บรณาการแนวทางดำาเนนงานตลอดหวงโซอปทานและสรางมลคาเศรษฐกจสรางสรรคของสมนไพร
โดยมการวจยและพฒนานวตกรรมเปนฐาน
วสยทศน สมนไพรไทยเพอความมนคงทางสขภาพและความยงยนของเศรษฐกจไทย (ThaiHerbs forHealth
andSustainableEconomy)
เปาหมาย 1. ประเทศไทยเปนประเทศทสงออกวตถดบสมนไพรคณภาพและผลตภณฑสมนไพรชนนำาของภมภาค
อาเซยน
2. มลคาวตถดบสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศเพมขนอยางนอย1เทาตว
พนธกจ 1. พฒนาสมนไพรไทยใหเปนทยอมรบ
2. ผลตภณฑสมนไพรไดมาตรฐานมคณภาพและสรางมลคาเพม
3. เพมขดความสามารถในการแขงขนของสมนไพรไทย
4. สงเสรมใหเกดความรความเขาใจและการใชสมนไพรไทย
องคประกอบในการขบเคลอนนโยบายสมนไพร 1. คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต
2. แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย
3. พ.ร.บ.ผลตภณฑสมนไพรพ.ศ.....
47
4 ยทธศาสตรยทธศาสตรท 1 สงเสรมผลตผลของสมนไพรทมศกยภาพตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ
เปาประสงค
1. สงเสรมการปลกพชสมนไพรแปรรปเบองตนอยางมคณภาพ
2. ปรมาณวตถดบสมนไพรทมคณภาพ มเพยงพอใกลเคยงตอความตองการใชของผประกอบการ
อตสาหกรรม
3. อนรกษสมนไพรไทยใหคงไวใชประโยชนไดอยางยงยน
เปาหมาย
1. มการปลกสมนไพรทไดคณภาพตามมาตรฐานทกำาหนด43,000ไร
2. กลมเกษตรกรสหกรณวสาหกจชมชนไดรบการสงเสรมการแปรรปหลงการเกบเกยวณสถานทปลก
และการผลตผลตภณฑและสารสกดอยางงายในระดบชมชน50แหง
3. มขอกำาหนดมาตรฐานGAP/GACPหรอมาตรฐานอนของพชสมนไพรอยางนอย30ชนด
4. มฐานขอมลพนทปลกพชสมนไพร(LandUse)1ฐานขอมล
5. มแผนทความเหมาะสมของทดนสำาหรบปลกพชสมนไพร(LandSuitability)อยางนอย30ชนด
6. มหองปฏบตการทไดรบรองมาตรฐาน ISO 17025 ใหบรการตรวจสอบคณภาพวตถดบ จำานวน
เพมขนอยางนอย15แหง(กระทรวงเกษตรและสหกรณ10แหงและมหาวทยาลยตางๆ5แหง)
7. มระบบตลาดกลาง4แหงและตลาดอเลกทรอนกส1แหง(E-Market)
8. มขอกำาหนดมาตรฐานสมนไพรในตำารามาตรฐานสมนไพรไทย(ThaiHerbalPharmacopoeia,THP)
เพมขน75รายการ
9. มฐานขอมลพชสมนไพรและภมปญญาการใชประโยชนของประเทศไทย (National Database of
ThaiPlantsandTraditionalKnowledge)1ฐานขอมล
10.มการวจยและพฒนาพนธพชสมนไพรและเทคโนโลยเพอผลตวตถดบ30เรอง/ป
ตวชวด
1. พนทปลกสมนไพรทมคณภาพมจำานวนอยางนอยรอยละ50ของพนทปลกสมนไพรทงหมด
2. กลมผปลกและแปรรปสมนไพรทมคณภาพตามขอกำาหนดมาตรฐานมจำานวนอยางนอยรอยละ 50
ของจำานวนกลมทงหมด
มาตรการ
1. การจดการหวงโซอปทาน
2. การวจยและการจดทำาขอกำาหนดมาตรฐานวตถดบสมนไพร
3. การอนรกษและการใชพชสมนไพรจากปาอยางยงยน
48
ยทธศาสตรท 2 พฒนาอตสาหกรรม และ การตลาดสมนไพรใหมคณภาพระดบสากล
เปาประสงค
ผลตภณฑสมนไพรมศกยภาพในการแขงขนทางการตลาดทงในและตางประเทศ
เปาหมาย
1. มลคาการตลาดของสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรทงในประเทศและตางประเทศเพมขนรอยละ15
ตอป
2. สถานประกอบการในอตสาหกรรมสารสกดสมนไพรไดรบการสงเสรมใหมผลตภาพเพมขนโดย
มลคายอดขายเพมขนรอยละ15
3. สถานประกอบการในอตสาหกรรมสมนไพรแตละกลมผานการยกระดบการผลตอยางนอยรอยละ50
4. ผลตภณฑสมนไพรทมตราสญลกษณรบรองคณภาพไดรบการยอมรบระดบภมภาคอาเซยน
5. ผลตภณฑสมนไพรไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑสมนไพรอยางนอยรอยละ30
6. ประเทศไทยมหองปฏบตการทไดรบการรบรองตามมาตรฐาน OECD GLP อยางนอย 1 แหง
ภายในปพ.ศ.2562
7. มสถาบนพฒนานวตกรรมสมนไพรแหงชาต
ตวชวด
มลคาของผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศเพมขนอยางนอยรอยละ15ตอป
มาตรการ
1. การพฒนาอตสาหกรรมสมนไพรไทย
2. การวจยและพฒนาสมนไพรไทย
3. การพฒนาการตลาดสมนไพรไทย
ยทธศาสตรท 3 สงเสรมการใชสมนไพร เพอการรกษาโรคและการสรางเสรมสขภาพ
เปาประสงค
1. เพมการใชสมนไพรในระบบสขภาพในการรกษาโรคหรอเสรมสรางสขภาพ
2. เสรมสรางพนฐานการพฒนาการแพทยแผนไทยและสมนไพรไทยใหเปนสวนหนงของระบบสขภาพ
ของประเทศในระยะยาว
เปาหมาย
1. จำานวนรายการยาสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาตเพมขนอยางนอยปละ10รายการ
2. ระบบการขนทะเบยนยาและผลตภณฑสมนไพรไดรบการปรบปรงใหทนตอความตองการของตลาด
3. แพทยแผนปจจบนมการสงใชยาสมนไพรเพมขนอยางนอยรอยละ20ตอป
49
ตวชวด
1. มลคาการใชยาสมนไพรในสถานบรการสาธารณสขเพมขนเฉลยรอยละ10ตอป
2. รายการยาสมนไพรไดรบการบรรจเขาบญชยาหลกแหงชาตเพมขน50รายการภายในปพ.ศ.2564
มาตรการ
1. การพฒนาโครงสรางสงเสรมการจดบรการและการใชสมนไพรในสถานบรการสาธารณสข
2. การวจยเสรมสรางองคความรมาตรฐานคณภาพและความเสยง
3. พฒนาความเขมแขงทางวชาการของการแพทยแผนไทย
4. การจดการและการเขาถงยาจากสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาต
5. การใชสมนไพรในการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรคในชมชนและบทบาทหมอพนบาน
6. การสอสารเพอสรางความรทถกตองความเขาใจความเชอมน
ยทธศาสตรท 4 สรางความเขมแขงของการบรหารและนโยบายภาครฐเพอการขบเคลอนสมนไพรไทยอยางยงยน
เปาประสงค
ประเทศไทยมกลไกในการพฒนาสมนไพรทมศกยภาพเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจของประเทศ
เปาหมาย
1. ประเทศไทยมกฎหมายหลกดานสมนไพรและคณะกรรมการนโยบายแหงชาต เพอขบเคลอนงาน
สมนไพร
2. งบประมาณสนบสนนการวจยสมนไพรเพมขน5,000ลานบาทในชวงระยะเวลา5ป
3. อตราการรวมลงทนของภาคเอกชนในการวจยเปนรอยละ50-70ภายในปพ.ศ.2564
4. ประเทศไทยมการพฒนาสมนไพรProductChampionอยางนอย10ชนด
5. ประเทศไทยมดชนวดขดความสามารถในการแขงขนดานสมนไพร
6. ประเทศไทยมการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาสมนไพรเขาสระบบสขภาวะไทยและระบบ
เศรษฐกจแบบครบวงจรในระดบจงหวดโดยอาศยกลไกการมสวนรวมตามแนวทางประชารฐ
ตวชวด
1. คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาตและคณะอนกรรมการทเกยวของสามารถปฏบตหนาทภายในป
พ.ศ.2560
2. ยอดขายผลตภณฑสมนไพรProductChampionเพมขนอยางนอย2,000ลานบาท
50
มาตรการ
1. การพฒนาโครงสรางการบรหารสมนไพร
2. การพฒนากฎหมายดานการสงเสรมและควบคมผลตภณฑสมนไพร
3. การพฒนาระบบฐานขอมลสมนไพรและระบบการประเมนขดความสามารถในการแขงขนดานสมนไพร
4. การเสรมสรางกลไกการบรหารงานวจยและพฒนาสมนไพร
5. การสงเสรมและพฒนาสมนไพรProductChampion
6. การพฒนาเมองสมนไพร(HerbalCity)
ผลจากการขบเคลอนแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2560-2564
51
52
คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต องคประกอบ
1. นายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนประธานกรรมการ
2. รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปนรองประธานคนทหนงและรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร
และสหกรณเปนรองประธานคนทสอง
3. ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณปลดกระทรวงสาธารณสขปลดกระทรวงพาณชยปลดกระทรวง
การคลง ปลดกระทรวงการทองเทยวและกฬา ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปลดกระทรวง
อตสาหกรรมปลดกระทรวงศกษาธการปลดกระทรวงมหาดไทยปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย เลขาธการสำานกงานคณะกรรมการ
กฤษฎกาเลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาตผอำานวยการสำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
ผอำานวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสขเปนกรรมการ
4. นายกแพทยสภานายกสภาเภสชกรรมและนายกสภาการแพทยแผนไทยเปนกรรมการ
5. ประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและประธานสภาหอการคาแหงประเทศไทยเปนกรรมการ
6. กรรมการผทรงคณวฒจำานวนแปดคน ซงประธานคณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาตแตงตง
จากผทรงคณวฒดานสมนไพรดานเกษตรและพนธพชดานอตสาหกรรมดานกฎหมายดานการคาและการลงทน
ดานการแพทยแผนไทยดานวจยและพฒนาดานการคมครองผบรโภคดานละหนงคน
7. มอบหมายใหกระทรวงสาธารณสข โดยอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
เปนกรรมการและเลขานการและใหรองอธบดซงอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกมอบหมาย
รองอธบดกรมสงเสรมการเกษตรทอธบดกรมสงเสรมการเกษตรมอบหมายและรองเลขาธการคณะกรรมการอาหาร
และยาทเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยามอบหมายเปนกรรมการและผชวยเลขานการ
อำานาจหนาท
1. กำาหนดนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑสมนไพรและแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาผลตภณฑ
สมนไพรทกหาปเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบและมอบหมายหนวยงานทเกยวของดำาเนนการ
ตามอำานาจหนาท
2. ใหความเหนหรอขอเสนอแนะคณะรฐมนตรในเรองทเกยวของกบนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑ
สมนไพร รวมถงการเสนอเพอใหเพมเตมแกไขปรบปรงกฎหมาย ทงในระดบพระราชบญญตและกฎหมายลำาดบ
รองทเกยวของกบสมนไพร
3. ตดตาม ประเมนผลการปฏบตตามนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑสมนไพรและแผนแมบทแหงชาต
วาดวยการพฒนาผลตภณฑสมนไพรไทยตามขอ 1 อำานวยการและแกไขปญหา รวมทงเสนอคณะรฐมนตรเพอ
พจารณาปญหาจากการปฏบตงานของสวนราชการตางๆซงปฏบตตามกฎหมายหรอกฎระเบยบของแตละหนวยงาน
ในสวนทเกยวของ
4. กำาหนดมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาทเกดจากการใชผลตภณฑสมนไพร
53
5. สงเสรมการศกษาวจย และพฒนารวมถงวเคราะหสถานการณ และขอมลของผลตภณฑสมนไพร
เพอประโยชนในการพฒนาผลตภณฑสมนไพรทงระบบ
6. เสนอมาตรการการสงเสรมความรวมมอประสานงานระหวางหนวยงานของรฐและเอกชนทงในและ
ตางประเทศ
7. เสนอใหสทธและประโยชนเพอสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง และขนาดยอม หรอเพอขจดความ
เสยเปรยบหรอความจำากดของวสาหกจ ขนาดกลาง และขนาดยอมตอคณะรฐมนตรหรอหนวยงานทเกยวของ
ในสวนทเกยวของกบผลตภณฑสมนไพร
8. จดทำารายงานประจำาปเสนอตอคณะรฐมนตร
9. แตงตงคณะอนกรรมการ หรอคณะทำางานเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดแทน
คณะกรรมการหรอตามทคณะกรรมการมอบหมาย
10.ปฏบตงานหรอดำาเนนการอนใดตามทนายกรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย
Product Champion 1. ขมนชน
• ชอวทยาศาสตร Curcuma longa L.
•ชอวงศ ZINGIBERACEAE
•ชออนขมน(ภาคกลาง,ภาคใต)ขมนแกง,ขมนหยอก,ขมนหว(เชยงใหม),ขมน,หมน(ภาคใต)
•ลกษณะทวไป
เปนไมลมลกมเหงาใตดนรปทรงกระบอกสเหลองอมสมกลนเฉพาะใบเดยวรปใบหอกปลายใบแหลม
ขอบใบเรยบ แผนใบสเขยว ดอกออกเปนชอรปทรงกระบอก มใบประดบสเขยวออนเรยงซอนกน ผลรปทรงกลม
แบงเปน3พ
• สรรพคณ
แกไขเพอดแกไขเรอรงแกโรคผวหนงผนคนแกธาตพการขบผายลมสมานแผล
เหงาสดแกโรคเหงอกบวมเปนหนองรกษาแผลสดแกโรคกระเพาะแกไขคลงเพอแกไขเรอรงผอมเหลอง
แกโรคผวหนงแกทองรวงแกบดพอกแผลแกเคลดขดยอกขบผายลมคมธาตหยอดตาแกตาบวมตาแดงทาแผล
ถลอกแกโรคผวหนงผนคนแกทองอดเฟอรกษาแผลในกระเพาะอาหาร
เหงาแหงบดเปนผงเคยวกบนำามนพชทำานำามนใสแผลสดผสมนำาทาผวแกเมดผดผนคน
54
2. กวาวเครอขาว
• ชอวทยาศาสตร Pueraria candollei Wall. ex Benth. Var mirifica (Airy shaw & Suvat)
•ชอวงศ PAPILIONACEAE
•ชออนกวาวเครอ(ทวไป)
•ลกษณะทวไป
เปนไมเถาเนอไมแขงมหวขนาดใหญใบเปนใบประกอบแบบขนนกใบยอยม3ใบรปไขกวางใบยอย
ดานขางใบเบยว ดอกออกเปนชอแยกแขนงทซอกใบและปลายกงดอกสขาวและสมวงออน รปดอกถว ผลเปน
ฝกแบนเมลดรปโลสมวงแกมนำาตาล
• สรรพคณ
บำารงเนอหนงใหเตงตงบำารงสขภาพอายวฒนะ
หวตมนำาดมบำารงกำาลงยาอายวฒนะบำารงเนอใหเจรญทำาใหเลอดคงเตงทมดลกบำารงอวยวะสบพนธ
ใหเจรญ
หมายเหต รบประทานขนาดเทาเมดพรกไทย 1 เมลดตอวนรบประทานมากจะทำาใหมนเมาเปนพษ
คนหนมสาวไมควรรบประทาน
3. กระชายดำา
• ชอวทยาศาสตร Kaempferia parviflora Wallich.exBaker.
•ชอวงศ ZINGIBERACEAE
•ชออน ขงทราย (มหาสารคาม), กะแอน ระแอนวานกนบง วานกำาบง วานกำาบงภย วานจงงง
วานพญานกยง(ภาคเหนอ)
• ลกษณะทวไป
ไมลมลกอายหลายปสงประมาณ20-30เซนตเมตร
หว/เหงาเปนเหงาใตดนอวนปอมและแตกแขนงเปนหวดานขางเนอใบมสมวงเขมเกอบดำา
ใบเปนใบเดยวเรยงสลบในระนาบเดยวมนำามนหอมระเหยกาบใบสนอวบหนา2อนสแดงเรออดกน
ไมแนนแผนใบรปไขกลบหรอรปรแกมขอบขนานกวาง7-12เซนตเมตรยาว7-20เซนตเมตรปลายใบตงแหลม
ขอบใบเรยบแผนใบดานบนสเขยวเขมเปนมนดานลางสเขยวอมเทามขนกลม
ดอก เปนชอดอกเปนเชงลดเกดทปลายยอดลำาตนเทยม ใบประดบชอดอกเปนกาบหมโคนกานชอดอก
ดอกสมบรณเพศสมมาตรดานขางกลบเกลยงยาว4เซนตเมตรกลบของดอกทมขนาดใหญดานลางเปนกลบขาง
2กลบมขนาดเลกกวากลบปากสขาว
• สรรพคณ
หวเหงากระชายดำาเปนวานทมสรรพคณแกโรคบดปวดทองลมปวงทกชนดโดยใชหววานฝนผสมกบ
เหลาโรงถาปนเปนผงทงหวและตนผสมดวยนำาผงปนเปนเมดลกกลอนเปนยาอายวฒนะบำารงกำาลงบำารงทางเพศ
ขบลมและแกปวดทอง
55
4. บวบก
• ชอวทยาศาสตร Centella asiatica (L.) Urb.
•ชอวงศ UMBELLIFERAE
•ชออนผกหนอก(ภาคเหนอ),ผกแวน(ภาคใต)
•ลกษณะทวไป
เปนไมลมลกมรากงอกตามขอมไหลงอกเปนตนใหมใบเดยวรปไตขอบใบหยกมนแผนใบบางสเขยว
มขนเลกนอยดอกออกเปนชอแบบซรมทซอกใบมดอกยอย2-3ดอกกลบดอกม5กลบสมวงอมแดงสลบกนผล
เปนผลแหงแตกไดเมลดสดำา
• สรรพคณ
บำารงหวใจบำารงกำาลงแกชำาใน
ทงตนรสหอมเยนแกชำาในแกออนเพลยขบปสสาวะรกษาบาดแผลแกรอนในกระหายนำาแกโรคปวด
ศรษะขางเดยว(ไมเกรน)แกโรคเรอนแกกามโรคแกตบอกเสบบำารงหวใจบำารงกำาลง
ใบ รสขมเปนยาดบรอนลดอาการอกเสบบวมแกปวดทองแกบดแกดซานใบตมกนแกนวในทางเดน
ปสสาวะตำาพอกหรอตมนำากนแกฝหนองแกหดตมกบหมเนอแดงกนแกไอกรน
เมลดรสขมเยนแกบดแกไขแกปวดศรษะ
5. ฟาทะลายโจร
• ชอวทยาศาสตร Andrographis paniculata(Burm.f.) Wall.ex Nees.
•ชอวงศ ACANTHACEAE
•ชออนฟาทะลายโจร(กรงเทพฯ),หญากนง(สงขลา)
•ลกษณะทวไป
เปนไมลมลก ใบเดยว รปไข แผนใบบาง สเขยว ดอกออกเปนชอทซอกใบและปลายกง ดอกเลกสขาว
กลบดอกเชอมตดกนเปนหลอด ปลายแยกเปน 2 ปาก กลบบนมทางยาวสแดงเขมพาดอย ผลเปนฝก สเขยว
อมนำาตาลผลแหงแตกได2ซก
• สรรพคณ
แกไขแกเจบคอแกทองเสย
ทงตนและใบ กอนออกดอกรสขมเปนยาแกเจบคอแกทองเสยแกไขแกหวดแกปอดอกเสบแกบด
เจรญอาหารตมกบเบญจมาศสวนกนแกไสตงอกเสบลดความดนเลอด
ใบ รสขมบดผสมนำามนพชทาแผลนำารอนลวกไฟไหมใบสดนำามาเคยวกลนนำาแกคออกเสบเจบคอ
ขอควรระวงไมควรกนตดตอกนนานผทมโรคหวใจความดนตำาไมควรใช
56
6. มะขามปอม
•ชอวทยาศาสตร Phyllanthus emblica L.
•ชอวงศ EUPHORBIACEAE
•ชออนกำาทวด(ราชบร),กนโตด(เขมร-จนทบร),สนยาสามงล(กะเหรยง-แมฮองสอน)
•ลกษณะทวไป
เปนไมยนตนกงกานแขงเหนยวใบเดยวรปขอบขนานแผนใบบางเรยบสเขยวดอกออกเปนชอกระจก
ดอกสเหลองออกเขยว กลบดอกม 5-6 กลบ ผลรปทรงกลมแบงเปนพตนๆ ผลแกสเหลองออกนำาตาลเมลดแขง
รปร
• สรรพคณ
แกไอแกเสมหะทำาใหชมคอ
ใบตมลดอาการไข
ดอกเขายาเยนเปนยาระบายทอง
ลกออนบำารงเนอหนงใหบรบรณกดเสมหะในคอ
ลกแก เปนยาแกไขเจอลมแกลมแกไอแกเสมหะทำาใหชมคอลดไขขบปสสาวะระบายทองบำารงหวใจ
ฟอกโลหตแกโรคลกปดลกเปด
เนอผลแหงเปนยาแกบดแกทองเสยแกรดสดวงทวาร
เปลอกตนเปนยาสมานแผล
รากตมดมแกไขแกพษไขเปนยาเยนฟอกโลหตทำาใหอาเจยน
หนวยงานทรบผดชอบ:สำานกงานคณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:021495609โทรสาร:021495609
57
ภ�คผนวก ขหลกสตรของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
1. หลกสตรการรกษาทางการแพทยแผนไทยสำาหรบเจาหนาทสถานอนามย(60ชวโมง)
2. หลกสตรผชวยแพทยแผนไทย(372ชวโมง)
3.หลกสตรการดแลผสงอายดวยการแพทยแผนไทย(100ชวโมง)
4.หลกสตรฝกฝนประสบการณงานเวชปฏบตแผนไทย(72ชวโมง)
5.หลกสตรการใชยาแผนไทยในบญชยาหลกแหงชาตสำาหรบผไดรบมอบหมายใหประกอบโรคศลปะ
ดวยศาสตรการแพทยแผนไทยในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล(13ชวโมง)
6. หลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน (ผสงอายในชมชน, อาสาสมคร
สาธารณสขประจำาหมบาน,ผชวยแพทยแผนไทย,ครก)(18ชวโมง)
7. หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข
หมายเหตในทนจะนำาเสนอหลกสตรทเพงไดรบการรบรองคอหลกสตรท6และ7โดยมรายละเอยด
ดงน
โครงสรางหลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน
(ผสงอายในชมชน)
ชอวชาจำานวนชวโมง
ทฤษฎ ปฏบต รวม
1.ความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2 0 2
2.โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3 0 3
3.การนวดผอนคลายในผสงอาย 1 2 3
4.ผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2 1 3
5. การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1 1 2
6. การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1 4 5
รวมทงสน 10 8 18
58
แนวสงเขปรายวชาความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2/0 ชวโมง
ศกษากายวภาคศาสตรและสรรวทยา การตรวจประเมนรางกายเบองตน จตวทยา การใหคำาปรกษา
สำาหรบผสงอาย ความรเบองตนเกยวกบยา พฤตกรรมกบสขภาพสำาหรบผสงอาย โรคและความพการทเกด
ความเสอมแนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอายการเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระ
ของผสงอาย
โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3/0 ชวโมง
ศกษาหลกโภชนาการ ความสำาคญของอาหาร การดแลสขภาพผ สงอายดวยอาหารพนบานไทย
ผกพนบานและอาหารสมนไพรอาหารไทย4ภาคสมนไพรทมผลตอสขภาพรสและสรรพคณทางยาการใชอาหาร
ปรบธาตการเลอกอาหารใหเหมาะสมกบผสงอายในภาวะตางๆ
การนวดผอนคลายในผสงอาย 1/2 ชวโมง
ศกษาหลกวธการขนตอนการนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมสำาหรบผสงอายการนวดผอน
คลายกลามเนอและอาการปวดเมอยนวดคลายเครยดดวยตนเองขอหามขอควรระวงในการนวดและคำาแนะนำา
ผสงอาย
ผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง
ศกษาผลตภณฑสมนไพรทเหมาะสำาหรบผสงอายผลตภณฑดแลสขภาพผสงอายสาธตและฝกปฏบตการ
ทำาผลตภณฑสมนไพร
การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1/1 ชวโมง
เรยนรและฝกปฏบตการดแลผสงอายทตองใชอปกรณทางการแพทยในกจวตรประจำาวนเชนการรบประทาน
อาหารผานทอสายยางทางจมก หรอกระเพาะอาหาร ผ สงอายทมป ญหาทางเดนหายใจทต องหายใจ
ผานทอ(เจาะคอ)ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะ
การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1/4 ชวโมง
- ศกษาความสำาคญของสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบด กลไกการเยยวยาสขภาพและศกษาเทคนคและ
วธการสวดมนต/สมาธบำาบดการเตรยมตวและขอปฏบตในการทำาสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบดสำาหรบผสงอาย
- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวมเชนการบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตนโยคะบำาบดเปนตน
59
โครงสรางหลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน
(อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน)
ชอวชา จำานวนชวโมง
ทฤษฎ ปฏบต รวม
1.ความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2 0 2
2.โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3 0 3
3.การนวดผอนคลายในผสงอาย 1 2 3
4. ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบ
ผสงอาย
2 1 3
5. การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1 1 2
6. การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1 4 5
รวมทงสน 10 8 18
แนวสงเขปรายวชาความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2/0 ชวโมง
ศกษากายวภาคศาสตรและสรรวทยา การตรวจประเมนรางกายเบองตน จตวทยา การใหคำาปรกษา
สำาหรบผสงอายความรเบองตนเกยวกบยา(แผนปจจบน)พฤตกรรมกบสขภาพสำาหรบผสงอายโรคและความพการ
ทเกดความเสอมแนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอายการเปลยนแปลงทางกายภาพ
และสรระของผสงอาย และแบบประเมนผสงอาย ตามกลมศกยภาพ ตามความสามารถในการประกอบกจวตร
ประจำาวน
โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3/0 ชวโมง
ศกษาหลกโภชนาการ ความสำาคญของอาหาร การดแลสขภาพผ สงอายดวยอาหารพนบานไทย
ผกพนบานและอาหารสมนไพรอาหารไทย4ภาคสมนไพรทมผลตอสขภาพรสและสรรพคณทางยาการใชอาหาร
ปรบธาตการเลอกอาหารใหเหมาะสมกบผสงอายในภาวะตางๆ
การนวดผอนคลายในผสงอาย 1/2 ชวโมง
ศกษาหลก วธการ ขนตอน การนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมสำาหรบผสงอาย การนวด
ผอนคลายกลามเนอและอาการปวดเมอยนวดคลายเครยดขอหามขอควรระวงในการนวดและคำาแนะนำาผสงอาย
60
ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง
ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจำาบาน การบรหารจดการชดยาแผนไทยประจำาบาน
ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะสำาหรบผสงอาย ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอาย สาธตและฝกปฏบตการทำาผลตภณฑ
สมนไพร
การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1/1 ชวโมง
เรยนร และฝกปฏบตการดแลผ สงอายทตองใชอปกรณทางการแพทย ในกจวตรประจำาวน เชน
การรบประทานอาหารผานทอสายยางทางจมกหรอกระเพาะอาหารผสงอายทมปญหาทางเดนหายใจทตองหายใจ
ผานทอ (เจาะคอ) ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะ ผสงอายทขบถาย
อจจาระทางหนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ
การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1/4 ชวโมง
- ศกษาความสำาคญของสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบด กลไกการเยยวยาสขภาพและศกษาเทคนคและ
วธการสวดมนต/สมาธบำาบดการเตรยมตวและขอปฏบตในการทำาสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบดสำาหรบผสงอาย
- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวมเชนการบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตนโยคะบำาบดเปนตน
โครงสรางหลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน
(ผชวยแพทยแผนไทย)
ชอวชาจำานวนชวโมง
ทฤษฎ ปฏบต รวม
1.ความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2 0 2
2.โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3 0 3
3.การนวดไทยเพอการบำาบดและฟนฟผสงอาย 1 2 3
4. ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบ
ผสงอาย
2 1 3
5. การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1 1 2
6. การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1 4 5
รวมทงสน 10 8 18
61
แนวสงเขปรายวชาความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2/0 ชวโมง
ศกษากายวภาคศาสตรและสรรวทยา การตรวจประเมนรางกายเบองตน จตวทยา การใหคำาปรกษา
สำาหรบผสงอาย ความรเบองตนเกยวกบยาพฤตกรรมกบสขภาพสำาหรบผสงอาย โรคและความพการทเกดความ
เสอมแนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอายการเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระของ
ผสงอายและแบบประเมนผสงอายตามกลมศกยภาพตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจำาวน
โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3/0 ชวโมง
ศกษาหลกโภชนาการ ความสำาคญของอาหาร การดแลสขภาพผ สงอายดวยอาหารพนบานไทย
ผกพนบานและอาหารสมนไพรอาหารไทย4ภาคสมนไพรทมผลตอสขภาพรสและสรรพคณทางยาการใชอาหาร
ปรบธาตการเลอกอาหารใหเหมาะสมกบผสงอายในภาวะตางๆ
การนวดไทยเพอการบำาบดและฟนฟผสงอาย 1/2 ชวโมง
ศกษาหลก วธการ ขนตอน การประยกตใชการนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมสำาหรบ
ผสงอาย การนวดผอนคลายกลามเนอ การนวดเพอฟนฟผปวยอมพฤกษ อมพาตและการนวดบำาบดอาการท
พบบอยเชนปวดเขาปวดหลงปวดไหลเปนตนและศกษาขอหามขอควรระวงในการนวดและคำาแนะนำาผสงอาย
ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง
ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจำาบาน การบรหารจดการชดยาแผนไทยประจำาบาน
ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะสำาหรบผสงอาย ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอาย สาธตและฝกปฏบตการทำาผลตภณฑ
สมนไพร
การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1/1 ชวโมง
เรยนร และฝกปฏบตการดแลผ สงอายทตองใชอปกรณทางการแพทย ในกจวตรประจำาวน เชน
การรบประทานอาหารผานทอสายยางทางจมกหรอกระเพาะอาหารผสงอายทมปญหาทางเดนหายใจทตองหายใจ
ผานทอ (เจาะคอ) ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะ ผสงอายทขบถาย
อจจาระทางหนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ
การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1/4 ชวโมง
- ศกษาความสำาคญของสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบด กลไกการเยยวยาสขภาพและศกษาเทคนคและ
วธการสวดมนต/สมาธบำาบดการเตรยมตวและขอปฏบตในการทำาสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบดสำาหรบผสงอาย
- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวมเชนการบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตนโยคะบำาบดเปนตน
62
โครงสรางหลกสตร คร ก การดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน
ชอวชาจำานวนชวโมง
ทฤษฎ ปฏบต รวม
1.ความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2 0 2
2.โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3 0 3
3.การนวดไทยเพอการบำาบดและฟนฟผสงอาย 1 2 3
4. ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบ
ผสงอาย
2 1 3
5. การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1 1 2
6. การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1 4 5
รวมทงสน 10 8 18
แนวสงเขปรายวชาความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2/0 ชวโมง
ศกษากายวภาคศาสตรและสรรวทยา การตรวจประเมนรางกายเบองตน จตวทยา การใหคำาปรกษา
สำาหรบผสงอายความรเบองตนเกยวกบยาพฤตกรรมกบสขภาพสำาหรบผสงอายโรคและความพการทเกดความเสอม
แนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอาย การเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระของ
ผสงอายและแบบประเมนผสงอายตามกลมศกยภาพตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจำาวน
โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3/0 ชวโมง
ศกษาหลกโภชนาการ ความสำาคญของอาหาร การดแลสขภาพผ สงอายดวยอาหารพนบานไทย
ผกพนบานและอาหารสมนไพรอาหารไทย4ภาคสมนไพรทมผลตอสขภาพรสและสรรพคณทางยาการใชอาหาร
ปรบธาตการเลอกอาหารใหเหมาะสมกบผสงอายในภาวะตางๆ
การประยกตใชการนวดไทยทเหมาะสมสำาหรบผสงอาย 1/2 ชวโมง
ศกษาหลก วธการ ขนตอน การประยกตใชการนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมสำาหรบ
ผสงอายการนวดผอนคลายกลามเนอการนวดเพอฟนฟผปวยอมพฤกษอมพาตและการนวดบำาบดอาการทพบบอย
เชนปวดเขาปวดหลงปวดไหลเปนตนและศกษาขอหามขอควรระวงในการนวดและคำาแนะนำาผสงอาย
ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง
ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจำาบาน ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะสำาหรบผสงอาย
ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอายสาธตและฝกปฏบตการทำาผลตภณฑสมนไพร
63
การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1/1 ชวโมง
เรยนรและฝกปฏบตการดแลผสงอายทตองใชอปกรณทางการแพทยในกจวตรประจำาวนเชนการรบประทาน
อาหารผานทอสายยางทางจมก หรอกระเพาะอาหาร ผสงอายทมปญหาทางเดนหายใจทตองหายใจผานทอ
(เจาะคอ)ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะผสงอายทขบถายอจจาระทาง
หนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ
การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1/4 ชวโมง
- ศกษาความสำาคญของสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบด กลไกการเยยวยาสขภาพและศกษาเทคนคและ
วธการสวดมนต/สมาธบำาบดการเตรยมตวและขอปฏบตในการทำาสมาธบำาบด/สวดมนตบำาบดสำาหรบผสงอาย
- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวม เชน การบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตน โยคะบำาบด
เปนตน
64
หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข
ชอหลกสตร
ภาษาไทย : หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข
ภาษาองกฤษ : ThaiTraditionalMedicineInternshipProgram
ชอประกาศนยบตร
ภาษาไทย : ประกาศนยบตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข
ภาษาองกฤษ : CertificateofProfessionalSkillsTraininginPublicHealthService
Facilities
หนวยงานทรบผดชอบ
สถาบนพฒนากำาลงคนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
หลกการและเหตผล
ยทธศาสตรสำาคญประการหนงของประเทศไทย คอ การประกาศตวทจะเปน “ศนยกลางสขภาพ”
(MedicalHub)และกระทรวงสาธารณสขไดกำาหนดนโยบายแนวทางการพฒนาประเทศสการเปนศนยกลางสขภาพ
นานาชาต4ดานไดแกศนยกลางดานบรการสขภาพดานการสงเสรมสขภาพดานยาและผลตภณฑยาเพอสขภาพ
และงานบรการวชาการและวจย รวมถงการกำาหนดวสยทศนการพฒนาประเทศของรฐบาล ใหเกดความมนคง
มงคงยงยนในการดแลสขภาพการนำาภมปญญาทางการแพทยแผนไทยและการใชทรพยากรทองถนทมอยอยาง
สมบรณในแตละภมภาคเขามาบรณาการในระบบรการสขภาพแกประชาชนและผทเขามารบบรการจากตางประเทศ
จะเปนโอกาสสำาคญทชวยใหระบบบรการสขภาพของไทยสามารถตอบสนองตอการแกไขปญหาและครอบคลม
ความตองการไดอยางสมบรณยงขนทงยงชวยสงเสรมพฒนาดานสงคมเศรษฐกจใหกาวสความมนคงมงคงและ
ยงยนไดอยางเตมภาคภม
เพอใหการจดบรการสขภาพเพยบพรอมดวยคณภาพดงกลาวจงมความจำาเปนทตองเตรยมการพฒนา
ศกยภาพบคลากรทางการแพทยแผนไทยใหมความร และทกษะทจำาเปนใหมความเขมแขง รอบดาน สามารถ
ใหบรการดวยศาสตรการแพทยแผนไทยทงดานเวชกรรม เภสชกรรม ผดงครรภ และการนวดไทย ทงใน
สถานบรการและในชมชนโดยสามารถบรณาการการบรการกบสหวชาชพดานสขภาพอนๆ ไดอยางกลมกลน
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก จงจดทำาหลกสตรเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทย
ในสถานบรการสาธารณสขขน
65
วตถประสงค
การฝกอบรมเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทยในโรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสข
ทเปนสถาบนหลกปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยเพอใหแพทยแผนไทยทผานเพมพนทกษะวชาชพ
ดานการแพทยแผนไทย มความสามารถในการปฏบตงาน และการบรณาการศาสตรการแพทยแผนไทยรวมกบ
การแพทยแผนปจจบนดานการรกษาทงแผนกผปวยนอกและแผนกผปวยในดงน
1. วเคราะหอาการ ประยกตใชผลการตรวจทางหองปฏบตการและการตรวจพเศษ ดานเวชกรรมไทย
เพอการวนจฉยโรคการวางแผนการรกษาการใหการรกษาการสงตอผปวยตดตามผลการรกษาการสงเสรมและ
ปองกนโรคการใหคำาแนะนำาการบนทกการรกษาในทะเบยนผปวยและการบนทกระบบรายงานเวชระเบยน
2. ปรงยาตำารบสำาหรบผปวยเฉพาะรายการจายยาสมนไพรรวมถงตดตามผลการใชและอาการขางเคยง
จากการใชยา
3. ซกประวตตรวจรางกายวนจฉยโรค ดวยศาสตรการนวดรกษาโรคเรอรงหรอโรคทมความซบซอน
และการฟนฟสภาพดวยการนวดไทย
4. วเคราะห วางแผน และตดตามการดแลหญงตงครรภ และการบรบาลมารดาหลงคลอด ไดตรง
ตามปญหาและความตองการของผรบบรการ
5. เขยนแผนงาน/โครงการเพอการพฒนางานแพทยแผนไทย/จดทำาผลงานวชาการ/วจยดานการแพทย
แผนไทย
6. ปฏบตงานการบรการในชมชนดวยตนเองและรวมกบสหวชาชพ
กลมเปาหมาย
บณฑตแพทยแผนไทยทไดรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทยดานเวชกรรมไทยหรอ
ใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทยประยกตและปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสข โดยผาน
การประเมนผลการปฏบตงานจากหนวยงานตนสงกด
เงอนไขและคณสมบตของกลมเปาหมายเปนไปตามประกาศรบสมคร
ระยะเวลาการอบรม
ระยะเวลาการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยทงหมด3เดอน
วธการอบรม
การบรรยาย ศกษาคนควา อภปราย สมมนาวชาการ สาธต สงเกต ดงาน ฝกปฏบตในสถานบรการ
สาธารณสขและในชมชนเปนรายบคคล/รายกลม
66
การดำาเนนการอบรม
รายวชา คำาอธบายรายวชา หมายเหต
รายวชาเวชกรรมไทย ฝกปฏบตงานเวชกรรมแผนไทย การซกประวต ตรวจรางกาย ประยกตใชผลการ
ตรวจทางหองปฏบตการ และผลการตรวจพเศษมาประกอบการวนจฉยโรค ทาง
การแพทยแผนไทยการวางแผนการรกษาการใหการรกษาการสงตอผปวยตดตาม
ผลการรกษา การสงเสรมและปองกนโรค การใหคำาแนะนำา การบนทกการรกษา
ในเวชระเบยนผปวยและการบนทกระบบรายงานและการบรณาการศาสตรการแพทย
แผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน ดานการรกษา ทงแผนกผปวยนอกและ
แผนกผปวยใน
รายวชาเภสชกรรมไทย ฝกปฏบตการปรงยาตำารบสำาหรบผปวยยาเฉพาะราย การจายยาสมนไพร และ
ใหคำาแนะนำาในการใชยารวมถงตดตามผลการใชและอาการขางเคยงจากการใชยา
และการบรณาการศาสตรการแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบนดาน
การใชยา
รายวชาการนวดไทย ฝกปฏบตการซกประวตตรวจรางกาย วนจฉยโรค การนวดรกษาโรคเรอรง หรอ
โรคทจำาเปนตองอาศยทกษะความเชยวชาญการฟนฟสภาพและการบรณาการศาสตร
การแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน
รายวชาผดงครรภไทย วเคราะหวางแผนและตดตามการดแลหญงตงครรภการบรบาลมารดาและทารก
ไดตรงตามปญหาและความตองการของผรบบรการ และการบรณาการศาสตร
การแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน
ดานวชาการ การเขยนแผนงาน/โครงการเพอการพฒนางานแพทยแผนไทย/จดทำาผลงาน
วชาการ/วจยเชนR2R/Casereport/Casestudy/การจดการความร/นวตกรรม
ทางการแพทยแผนไทยและการถอดองคความรการแพทยพนบานไทย
ดานชมชน ฝกปฏบตงานการบรการในชมชนดวยตนเองและรวมกบสหวชาชพเชนการเยยม
บานผปวยการใหสขศกษาในชมชนการออกหนวยแพทยเคลอนท
บคลากรผสอน
อาจารยพเลยง หมายถง แพทยแผนไทยประจำาสถานบรการสาธารณสขทไดรบมอบหมาย ใหเปน
อาจารยประจำาแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยและผานการอบรมหลกสตรการพฒนาศกยภาพอาจารย
พเลยงประจำาแหลงฝกประสบการณวชาชพดานการแพทยแผนไทยหรอหลกสตรอนทเกยวของโดยกรมการแพทย
แผนไทยและการแพทยทางเลอกรบรอง
อาจารยพเศษภาคปฏบต หมายถงบคลากรกลมวชาชพทมประสบการณความรเกยวของกบการแพทย
แผนไทยของแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยและหมอพนบานในพนทแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทย
แผนไทยทไดรบการรบรองสถานภาพจากกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
อาจารยทปรกษา หมายถง บคลากรทแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย มอบหมายใหเปน
ผดแลและใหคำาปรกษาแพทยแผนไทยทเขารบการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย
67
จำานวนผเขารบการฝกอบรม
ตามสดสวนอาจารยพเลยงในโรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสขทเปนสถาบนปฏบตงานเพมพน
ทกษะวชาชพแพทยแผนไทยภายใตการกำากบดแลของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประเมนผเขารบการฝกปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทย
วธการประเมนแบงออกเปน3ลกษณะ
1. ระยะเวลาในการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยไมนอยกวา90%
2. บรรลตามเกณฑการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยครบตามทกำาหนดดงน
2.1 เวชกรรมไทย
- ฝกตรวจและวางแผนการรกษาแผนกผปวยนอก อยางนอย 60 ราย
- ฝกตรวจและวางแผนการรกษาหรอรวมรกษาแผนกผปวยใน อยางนอย 20 ราย
2.2 เภสชกรรมไทย
- ฝกปรงยาตำารบสำาหรบผปวยเฉพาะราย อยางนอย 30 ครง
- ฝกจายยาแผนไทยและใหคำาแนะนำา อยางนอย 30 ครง
- ตดตามผลการใชและอาการขางเคยง อยางนอย 30 ราย
2.3 การผดงครรภไทย
- ดแลหญงตงครรภ อยางนอย 10 ราย
- บรบาลมารดาหลงคลอด อยางนอย 5 ราย
2.4 การนวดไทย
- นวดไทยเพอการบำาบดรกษาและฟนฟสภาพ อยางนอย 30 ราย
2.5 ดานการสงเสรมและปองกนโรค อยางนอย 20 ครง
- การใหสขศกษา
- การบรหารรางกายแบบไทยดวยทาฤๅษดดตน
- อนๆตามความเหมาะสม
2.6 เรยนร และมความเขาใจในระบบรายงานและเวชระเบยนและมประสบการณ
ในการปฏบต อยางนอย 60 ราย
3. ผานการประเมนโดยอาจารยพเลยงแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย
การประกนคณภาพการฝกอบรม
กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกโดยคณะกรรมการ/คณะทำางานพฒนาศกยภาพเพมพน
ทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข สงกดกระทรวงสาธารณสข กำาหนดใหโรงพยาบาล
หรอสถานบรการสาธารณสขทเปนสถาบนปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพ การแพทยแผนไทย และหนวยงาน
ทรบผดชอบ มการประกนคณภาพการฝกอบรม เพอใหมระบบและกลไกในการรกษามาตรฐาน โดยกำาหนดให
68
โรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสขและหนวยงานทรบผดชอบตองผานเกณฑมาตรฐานแหลงเพมพนทกษะ
วชาชพดานการแพทยแผนไทยตามองคประกอบตอไปน
1. การประกนคณภาพกอนดำาเนนการ
1.1 มการกำาหนดคณสมบตผเขาเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยตามเกณฑทกำาหนด100%
1.2 อาจารยพเลยงและอาจารยพเศษทกคนมคณสมบตตามเกณฑทกำาหนด
1.3 แหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยทกแหงมคณสมบตตามเกณฑทกำาหนด
2. การประกนคณภาพระหวางดำาเนนการ
2.1 มคมอการปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย
2.2 มการปฐมนเทศผเขารบการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย
2.3 ใหคำาแนะนำาการเรยนการสอนใหอาจารยพเลยงกอนการเพมพนทกษะฯ
3. การประกนคณภาพหลงการดำาเนนการ
3.1 ระดบความพงพอใจของผเขารบการอบรมตอคณภาพหลกสตรไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5
3.2 ระดบความพงพอใจของแหลงเพมพนฯตอคณภาพหลกสตรไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5
3.3 ระดบความพงพอใจของหนวยงานตนสงกดเฉลยไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5
การตดตาม ประเมนผล หลกสตรฝกอบรม
ตดตามประเมนผลหลกสตรอบรมภายใน1ป
หนวยงานทรบผดชอบ:สถาบนพฒนากำาลงคนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
โทรศพท:025902612โทรสาร:025902612
69
ภ�คผนวก ค
รายชอสถาบนหรอสถานพยาบาลซงไดรบอนญาตใหถายทอดความรสำาหรบการฝกอบรมในวชาชพการแพทยแผนไทย ตามพระราชบญญตวชาชพการแพทยแผนไทย พ.ศ. 2556
ลำาดบ สถาบน/สถานพยาบาล จงหวด
หลกสตรทสภาการแพทย
แผนไทยรบรอง
เวชก
รรมไ
ทย
เภสช
กรรม
ไทย
การผ
ดงคร
รภไท
ย
การน
วดไท
ย
1. คลนกการแพทยแผนไทยเนตรดาว กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓ ✓
2. คลนกการแพทยแผนไทยภาษเจรญ กรงเทพฯ ✓
3. คลนกการแพทยแผนไทยสมาคมเภสชและ
อายรเวชโบราณแหงประเทศไทย
กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓ ✓
4. คลนกแพทยแผนไทยเตาปน กรงเทพฯ ✓
5. ไทปนคลนกการแพทยแผนไทย กรงเทพฯ ✓
6. บานสวนสหคลนก กรงเทพฯ ✓
7. มลนธคอลฟลดเพอคนตาบอด กรงเทพฯ ✓
8. มลนธเพอเดกพการ กรงเทพฯ ✓
9. มลนธสงเสรมอาชพคนตาบอด กรงเทพฯ ✓
10. โรงเรยนการนวดไทย กรงเทพฯ ✓
11. โรงเรยนนวดแผนโบราณเชตวน กรงเทพฯ ✓
12. โรงเรยนพศษฐเวชกรรมไทย กรงเทพฯ ✓
13. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพน กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓
14. โรงเรยนสอนนวดแผนไทยและการประคบ
สมนไพรดอยนำาซบ
กรงเทพฯ ✓
15. ศนยการเรยนและสาธตอาชพคนตาบอดธนบร
ภายใตสมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย
กรงเทพฯ ✓
16. สมาคมสงเสรมการนวดแผนไทยคนตาบอด กรงเทพฯ ✓
17. คลนกผาวงจนทรการแพทยแผนไทย กาญจนบร ✓ ✓
18. คลนกสนนเวชแผนโบราณ ขอนแกน ✓
19. โรงเรยนสงเสรมวชาชพและวฒนธรรมไทยสปา ขอนแกน ✓
70
ลำาดบ สถาบน/สถานพยาบาล จงหวด
หลกสตรทสภาการแพทย
แผนไทยรบรอง
เวชก
รรมไ
ทย
เภสช
กรรม
ไทย
การผ
ดงคร
รภไท
ย
การน
วดไท
ย
20. ศนยศกษาและพฒนาการแพทยแผนไทย
มหาวทยาลยขอนแกน
ขอนแกน ✓ ✓ ✓ ✓
21. คลนกเกยรตวชรการแพทยแผนไทย จนทบร ✓ ✓ ✓
22. ศนยสงเสรมสขภาพแผนไทย
โรงพยาบาลพนสนคม
ชลบร ✓
23. สมาคมแพทยแผนไทย ชมพร ✓
24. โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห เชยงราย ✓
25. โรงเรยนการแพทยแผนไทยจนทน เชยงราย ✓ ✓ ✓ ✓
26. คลนกการแพทยแผนไทยวลยลกษณ เชยงใหม ✓ ✓
27. โรงเรยนจงรกษนวดแผนไทย เชยงใหม ✓
28. โรงเรยนพฒนาปญญาไท เชยงใหม ✓ ✓ ✓ ✓
29. โรงเรยนแพทยแผนไทยชวกโกมารภจจ เชยงใหม ✓
30. โรงเรยนลานนานวดแพทยแผนไทย เชยงใหม ✓
31. วทยาลยชมชนตาก ตาก ✓ ✓ ✓ ✓
32. คลนกทบทมการแพทยแผนไทย นครนายก ✓ ✓ ✓ ✓
33. คลนกการแพทยแผนไทยปฐมเจดยสาขานครปฐม นครปฐม ✓ ✓ ✓ ✓
34. ศนยฝกอาชพหญงตาบอดสามพรานภายใต
มลนธชวยคนตาบอดแหงประเทศไทย
นครปฐม ✓
35. สรภจจสหคลนก นครปฐม ✓ ✓ ✓ ✓
36. โรงเรยนมหาบญการนวดไทย นครราชสมา ✓ ✓ ✓ ✓
37. คลนกรกษสขภาพแผนไทย นครศรธรรมราช ✓ ✓ ✓ ✓
38. โรงพยาบาลหวไทร นครศรธรรมราช ✓
39. ศนยฝกอบรมและพฒนาสขภาพภาคประชาชน
ภาคใต
นครศรธรรมราช ✓
40. สถานพยาบาลรวมแพทยแผนไทย นครศรธรรมราช ✓ ✓ ✓ ✓
41. คลนกการแพทยแผนไทยหมอลดดา นครสวรรค ✓
42. คลนกการแพทยแผนไทยแผนไทยโอสถ นนทบร ✓ ✓ ✓
71
ลำาดบ สถาบน/สถานพยาบาล จงหวด
หลกสตรทสภาการแพทย
แผนไทยรบรอง
เวชก
รรมไ
ทย
เภสช
กรรม
ไทย
การผ
ดงคร
รภไท
ย
การน
วดไท
ย
43. คลนกหมอนภาการแพทยแผนไทย นนทบร ✓ ✓ ✓ ✓
44. มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา นนทบร ✓
45. โรงเรยนภทรเวชสยาม นนทบร ✓ ✓ ✓ ✓
46. ศนยพฒนาสมรรถภาพคนตาบอดภายใตมลนธ
ชวยคนตาบอดแหงประเทศไทย
นนทบร ✓
47. สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอก
นนทบร ✓
48. สมาคมวชาชพการนวดไทยกรมการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอก
นนทบร ✓
49. บานมณรนทรคลนกการแพทยแผนไทย ปทมธาน ✓ ✓ ✓ ✓
50. โรงเรยนเพญแขแพทยแผนไทย ปทมธาน ✓ ✓ ✓ ✓
51. โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ปราจนบร ✓
52. วทยาลยการสาธารณสขสรนธร พษณโลก ✓ ✓ ✓ ✓
53. สมาคมแพทยแผนไทยเพชรบร-ประจวบครขนธ เพชรบร ✓ ✓ ✓ ✓
54. โรงเรยนการนวดไทยภเกต
(โรงเรยนการนวดแผนไทยภเกต)
ภเกต ✓
55. สถาบนศนยเรยนรและพฒนาแพทยแผนไทย
คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม
มหาสารคาม ✓ ✓ ✓
56. คลนกแพทยแผนไทย ระยอง ✓
57. คลนกแพทยแผนไทยหมอบณย ระยอง ✓
58. ภพอโรคยาคลนกการแพทยแผนไทย ราชบร ✓ ✓ ✓ ✓
59. คลนกประสาทแพทยแผนไทย ลพบร ✓ ✓ ✓ ✓
60. คลนกพพฒนาภรณการแพทยแผนไทย ลพบร ✓ ✓ ✓ ✓
61. คลนกอมรรตนแพทยแผนไทย ลพบร ✓
62. บญยงคคลนกการแพทยแผนไทย ลำาปาง ✓
63. คลนกการแพทยแผนไทยเมองสงขระ สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓
72
ลำาดบ สถาบน/สถานพยาบาล จงหวด
หลกสตรทสภาการแพทย
แผนไทยรบรอง
เวชก
รรมไ
ทย
เภสช
กรรม
ไทย
การผ
ดงคร
รภไท
ย
การน
วดไท
ย
64. คลนกการแพทยแผนไทยสมบรณเวชรถการ สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓
65. โรงเรยนเวชศาสตรแผนไทยสงขลา สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓
66. โรงเรยนสงเสรมสขภาพแผนไทย สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓
67. ศนยศกษาพฒนาการแพทยแผนไทยและ
การแพทยทางเลอก
สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓
68. คลนกการแพทยแผนไทย สมทรสาคร ✓
69. ดวงจนทรคลนกการแพทยแผนไทย สราษฎรธาน ✓ ✓ ✓ ✓
70. โรงเรยนนวดแผนไทยและสงเสรมสขภาพ อดรธาน ✓ ✓ ✓ ✓
71. โรงเรยนสงเสรมภมปญญาไทย อดรธาน ✓ ✓ ✓ ✓
72. สถานพยาบาลแผนโบราณหมอองอาจ อตรดตถ ✓ ✓ ✓ ✓
73. สดารตนคลนกการแพทยแผนไทย อบลราชธาน ✓ ✓ ✓
ขอมลณวนท10พฤษภาคมพ.ศ.2559
73
ลำาดบ
สถาบ
นการ
ศกษา
ทผาน
การร
บรอง
จากส
ภากา
รแพ
ทยแผ
นไทย
ระดบ
หลกส
ตรฉบ
บทรบ
รอง
อนโล
มใหก
บ
หลกส
ตรฉบ
บรบ
รองค
รงหล
งสดเ
มอรบ
รองถ
งวนท
1.วท
ยาลย
การแ
พทยพ
นบาน
และก
ารแพ
ทยทา
งเลอ
ก
มหาว
ทยาล
ยราช
ภฏเชยง
ราย
ป.ตร
พ.
ศ.2
550
และร
บรอง
เพมเ
ตม1
9ก.พ.
255
3
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
2.คณ
ะแพท
ยแผน
ตะวน
ออก
มหาว
ทยาล
ยรงส
ตป.
ตร
พ.ศ.2
550
และ
รบรอ
งเพ
มเตม
14ก
.ค.2
553
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
3.คณ
ะแพท
ยแผน
ไทย
มหาว
ทยาล
ยสงข
ลานค
รนทร
ป.
ตร
พ.ศ.2
550
และ
รบรอ
งเพ
มเตม
19ก
.พ.2
553
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
4.คณ
ะทรพ
ยากร
ธรรม
ชาต
มหาว
ทยาล
ยเทค
โนโล
ยราช
มงคล
อสาน
วทยา
เขตส
กลนค
ร
ป.ตร
9
ตลาค
ม25
52-
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
5.วท
ยาลย
แพทย
แผนไ
ทยแล
ะแพท
ยทาง
เลอก
มหาว
ทยาล
ยราช
ภฏอบ
ลราช
ธาน
ป.ตร
9
ตลาค
ม25
52-
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
6.คณ
ะวทย
าศาส
ตรแล
ะเทค
โนโล
ยมห
าวทย
าลยร
าชภฏ
บานส
มเดจ
เจาพ
ระยา
ป.ตร
28
มนา
คม2
554
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
7.คณ
ะวทย
าศาส
ตรแล
ะเทค
โนโล
ยมห
าวทย
าลยร
าชภฏ
สรนท
รป.
ตร
7พฤ
ศจกา
ยน2
554
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
8.สถ
าบนว
ทยาศ
าสตร
สขภา
พมห
าวทย
าลยร
ามคำา
แหง
ป.ตร
7
พฤศจ
กายน
255
4-
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
9.คณ
ะวทย
าศาส
ตรแล
ะเทค
โนโล
ยและ
การเกษ
ตร
วทยา
ลยกา
รสาธ
ารณสข
สรนธ
รมห
าวทย
าลยร
าชภฏ
ยะลา
ป.ตร
19
กนย
ายน
2554
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
10.
วทยา
ลยมว
ยไทย
ศกษา
และก
ารแพ
ทยแผ
นไทย
มหาว
ทยาล
ยราช
ภฏหม
บานจ
อมบง
ป.ตร
23
เมษา
ยน2
555
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
11.
คณะว
ทยาศ
าสตร
และเทค
โนโล
ยมห
าวทย
าลยร
าชภฏ
เพชร
บร
ป.ตร
15
พฤษ
ภาคม
255
5-
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
รายช
อสถา
บนทจ
ดการ
ศกษา
ระดบ
ปรญ
ญาห
รอปร
ะกาศ
นยบต
รเทย
บเทา
ปรญ
ญา
สาขา
การแ
พทย
แผนไ
ทย
ทสภา
การแ
พทย
แผนไ
ทยรบ
รองต
ามพ
ระรา
ชบญ
ญตว
ชาชพ
การแ
พทย
แผนไ
ทย พ
.ศ. 2
556
74
ลำาดบ
สถาบ
นการ
ศกษา
ทผาน
การร
บรอง
จากส
ภากา
รแพ
ทยแผ
นไทย
ระดบ
หลกส
ตรฉบ
บทรบ
รอง
อนโล
มใหก
บ
หลกส
ตรฉบ
บรบ
รองค
รงหล
งสดเ
มอรบ
รองถ
งวนท
12.
วทยา
ลยกา
รสาธ
ารณสข
สรนธ
รจงห
วดชล
บรม
หาวท
ยาลย
บรพา
ป.ตร
25
ตลา
คม2
555
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
13.
วทยา
ลยกา
รสาธ
ารณสข
สรนธ
รจง
หวดพ
ษณโล
ก
สถาบ
นสมท
บของ
มหาว
ทยาล
ยเทค
โนโล
ยราช
มงคล
อสาน
วทยา
เขตส
กลนค
รมห
าวทย
าลยเ
ทคโน
โลยร
าชมง
คลอส
าน
วทยา
เขตส
กลนค
ร
ป.ตร
14
มถน
ายน
2555
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
14.
วทยา
ลยเท
คโนโ
ลยกา
รแพท
ยและ
สาธา
รณสข
กาญจน
าภเษ
กจง
หวดน
นทบร
สถาบ
นสมท
บมห
าวทย
าลย
เทคโ
นโลย
ราชม
งคลอ
สาน
วทยา
เขตส
กลนค
รมห
าวทย
าลยเ
ทคโน
โลยร
าชมง
คลอส
าน
วทยา
เขต
สกลน
คร
ป.ตร
14
มถน
ายน
2555
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
15.
คณะว
ทยาศ
าสตร
สขภา
พและ
การก
ฬา
มหาว
ทยาล
ยทกษ
ณวทย
าเขต
พทลง
ป.ตร
29
สงห
าคม
2555
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
16.
คณะว
ทยาศ
าสตร
และเทค
โนโล
ย
มหาว
ทยาล
ยเทค
โนโล
ยราช
มงคล
ศรวช
ย
ป.ตร
7
มกรา
คม2
557
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
17.
สาขา
วทยา
ศาสต
รสขภ
าพม
หาวท
ยาลย
สโขท
ยธรร
มาธร
าชป.
ตร
16ก
มภาพ
นธ2
557
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
18.
คณะส
าธาร
ณสข
ศาสต
รและ
สงแว
ดลอม
มหา
วทยา
ลยปท
มธาน
ป.
ตร
13ก
มภาพ
นธ2
558
-13
ก.พ
.255
812
ก.พ
.256
3
#ตา
มบทเ
ฉพาะ
กาลใ
นขอบ
งคบส
ภากา
รแพท
ยแผน
ไทยว
าดวย
หลกเ
กณฑว
ธการ
และ
เงอน
ไขใน
การร
บรอง
สถาบ
นทจด
การศ
กษาร
ะดบป
รญญาห
รอปร
ะกาศ
นยบต
รเทย
บเทา
ปรญ
ญาส
าขาก
ารแพ
ทย
แผนไ
ทยแล
ะสาข
าการ
แพทย
แผนไ
ทยปร
ะยกต
พ.ศ.2
557
(ลงในร
าชกจ
จานเ
บกษา
วนท
29
ธนวา
คมพ
.ศ.2
557)ส
ถาบน
การศ
กษาจ
ะตอง
ยนขอ
ตออา
ยการ
รบรอ
งกอน
วนสน
สดกา
รรบร
องไม
นอยก
วา
90วน
คอรา
วสนเ
ดอนก
นยาย
นพ.
ศ.2
562
ขอมล
ณวนท
30
ธนวา
คมพ
.ศ.2
558
75
ลำาดบ
สถาบ
นการ
ศกษา
ทผาน
การร
บรอง
จากส
ภากา
รแพ
ทยแผ
นไทย
ระดบ
หลกส
ตรฉบ
บทรบ
รอง
อนโล
มใหก
บ
หลกส
ตรฉบ
บรบ
รองค
รงหล
งสดเ
มอรบ
รองถ
งวนท
1.โรงเร
ยนอา
ยรเวท
(กอน
โอนย
ายเขาส
งกด
คณะแ
พทยศ
าสตร
ศรร
าชพย
าบาล
ม.มหด
ล)
ปวส.
2530
-ยต
การด
ำาเนน
การจ
ดการ
ศกษา
ตามไ
ดรบก
ารรบ
รองแ
ลว
-
2.สถ
านกา
รแพท
ยแผน
ไทยป
ระยก
ต
คณะแ
พทยศ
าสตร
ศรรา
ชพยา
บาล
ม.มห
ดล
ป.ตร
25
46,2
548,
2550
,255
6
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
3.สถ
านกา
รแพท
ยแผน
ไทยป
ระยก
ต
คณะแ
พทยศ
าสตร
ม.ธรร
มศาส
ตร
ป.ตร
25
48,2
550,2
556
-30
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
4.วท
ยาลย
เทคโ
นโลย
ทางก
ารแพ
ทยแล
ะสาธ
ารณสข
กาญจน
าภเษ
กสถ
าบนพ
ระบร
มราช
ชนก
ปวส.
2549
-ยต
การด
ำาเนน
การจ
ดการ
ศกษา
ตามไ
ดรบก
ารรบ
รองแ
ลว
-
5.วท
ยาลย
การแ
พทยแ
ผนไท
ยม.เท
คโนโ
ลยรา
ชมงค
ลธญบร
ป.
ตร
2550
,255
1,
2554
2549
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
6.คณ
ะการ
แพทย
แผนไ
ทยอภ
ยภเบ
ศรม
.บรพ
าป.
ตร
2550
,255
425
4930
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
7.วท
ยาลย
สหเวชศ
าสตร
ม.ราช
ภฏสว
นสนน
ทาป.
ตร
2550
,255
525
48,2
549
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
8.สำา
นกวช
าวทย
าศาส
ตรสข
ภาพ
ม.แม
ฟาหล
วงป.
ตร
2550
,255
225
48,2
549
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
9.คณ
ะแพท
ยศาส
ตรม
.มหา
สารค
ามป.
ตร
2550
,255
2,2
556
2548
,254
930
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
10.
คณะส
าธาร
ณสข
ศาสต
รม.นเ
รศวร
ป.ตร
25
51,2
556
2548
,254
930
ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
11.
คณะแ
พทยศ
าสตร
ม.พ
ะเยา
ป.ตร
25
57-
30ธ.ค.2
557
#29
ธ.ค.2
562
รายช
อสถา
บนทจ
ดการ
ศกษา
ระดบ
ปรญ
ญาห
รอปร
ะกาศ
นยบต
รเทย
บเทา
ปรญ
ญา
สาขา
การแ
พทย
แผนไ
ทยปร
ะยกต
ทสภา
การแ
พทย
แผนไ
ทยรบ
รองต
ามพ
ระรา
ชบญ
ญตว
ชาชพ
การแ
พทย
แผนไ
ทย พ
.ศ. 2
556
#ตา
มบทเ
ฉพาะ
กาลใ
นขอบ
งคบส
ภากา
รแพท
ยแผน
ไทยว
าดวย
หลกเ
กณฑ
วธกา
รแล
ะเงอ
นไขใ
นการ
รบรอ
งสถา
บนทจ
ดการ
ศกษา
ระดบ
ปรญญาห
รอปร
ะกาศ
นยบต
รเทย
บเทา
ปรญ
ญาส
าขาก
ารแพ
ทย
แผนไ
ทยแล
ะสาข
าการ
แพทย
แผนไ
ทยปร
ะยกต
พ.ศ.2
557
สถาบ
นการ
ศกษา
ลำาดบ
ท02
,03
และ
05-
11ถ
อวาเปน
สถาบ
นการ
ศกษา
ทได
รบกา
รรบร
องตา
มขอบ
งคบแ
ละให
มอาย
การร
บรอง
5ป
นบจา
กวน
ทขอบ
งคบใ
ชบงค
บ(ลงในร
าชกจ
จานเ
บกษา
วนท
29ธน
วาคม
พ.ศ.2
557)สถา
บนกา
รศกษ
าจะ
ตองย
นขอต
ออาย
การร
บรอง
กอนว
นสนส
ดการ
รบรอ
งไมน
อยกว
า90
วน
คอรา
วสนเ
ดอนก
นยาย
นพ.
ศ.256
2
ขอมล
ณวนท
30
ธนวา
คมพ
.ศ.2
558
76
รายชอเครอขายสถาบนการศกษาดานการแพทยแผนจน
1. คณะการแพทยแผนจนมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต
2.วทยาลยการแพทยทางเลอกมหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม
3.คณะการแพทยแผนจนวทยาลยนครราชสมา
4.สำานกวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยแมฟาหลวง
5.คณะแพทยตะวนออกวทยาลยเชยงราย
6.วทยาลยการแพทยแผนตะวนออกมหาวทยาลยรงสต
7.คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยพะเยา
8.วทยาลยแพทยศาสตรนานาชาตจฬาภรณมหาวทยาลยธรรมศาสตร
77
ภ�คผนวก งโรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยนำารองในโครงการของกรมการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอก จำานวน 21 แหง
เขตสขภาพ รายชอโรงพยาบาล
เขตสขภาพท1 1)รพ.เทงจ.เชยงราย2)รพร.เดนชยจ.แพร
เขตสขภาพท2 1)รพร.หลมเกาจ.เพชรบรณ2)รพ.พรหมพรามจ.พษณโลก
เขตสขภาพท3 1)รพ.ทบคลอจ.พจตร
เขตสขภาพท4 1)รพ.องครกษจ.นครนายก
เขตสขภาพท5 1)รพ.อทองจ.สพรรณบร
เขตสขภาพท6 1)รพ.เจาพระยาอภยภเบศรจ.ปราจนบร2)รพ.พระปกเกลาจ.จนทบร3)รพ.วฒนานคร
จ.สระแกว4)รพ.วงนำาเยนจ.สระแกว
เขตสขภาพท7 1)รพ.มหาสารคามจ.มหาสารคาม
เขตสขภาพท8 1)รพ.นครพนมจ.นครพนม2)รพ.หวยเกงจ.อดรธาน3)รพร.สวางแดนดนจ.สกลนคร
เขตสขภาพท9 1)รพ.สงเนนจ.นครราชสมา
เขตสขภาพท10 1)รพ.ขนหาญจ.ศรสะเกษ2)รพ.พนาจ.อำานาจเจรญ
เขตสขภาพท11 1)รพ.ทาโรงชางจ.สราษฎรธาน
เขตสขภาพท12 1)รพ.หวยยอดจ.ตรง2)รพร.สายบรจ.ปตตาน
