การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

เอกสารเผยแพรความร เรอง การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว

ด าเนนงานโดย ส านกงานเกษตรจงหวดสงหบร ป 2555

ถกชนด

ถกวธ

ถกปรมาณ

ถกเวลา

ปย ปย

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

ค าน า

ตามทคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบโครงการสงเสรมการใชปยเพอลดตนทนการผลตของเกษตรกร ในการประชมนดพเศษเมอวนท 6 พฤษภาคม 2554 โดยรฐบาลจะด าเนนการชดเชยราคาปยเคมใหแกเกษตรกรเปาหมายใน 3 พช ไดแก ขาวนาป ขาวโพดเลยงสตว และมนส าปะหลง ทขนทะเบยนการปลกกบกรมสงเสรมการเกษตรไว โดยคาดหวงใหเกษตรกรสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการใชปยเคมและสามารถลดตนทนการผลตพชโดยเฉพาะเรองการใชปยเคมลงไดรอยละ 20 ของตนทนปย และมอบหมายใหกรมสงเสรมการเกษตรเปนหนวยงานด าเนนการฝกอบรมถายทอดเทคโนโลยการใชปยเพอลดตนทนการผลตของเกษตรกร แกเจาหนาทสงเสรมการเกษตรระดบอ าเภอ อาสาสมครเกษตรหมบาน (อกม.) และเกษตรกรทวไป ส านกงานเกษตรจงหวดสงหบร ในฐานะรบผดชอบเรองการจดการความรเพอสนบสนนยทธศาสตรของจงหวดจงไดเลอก จดการความรเรอง การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว เพราะเปนเรองทจ าเปนสามารถน าไปใชในการขบเคลอนงาน ฝกอบรมถายทอดเทคโนโลยการใชปยเพอลดตนทนการผลต แกเจาหนาทสงเสรมการเกษตรระดบอ าเภอ อาสาสมครเกษตรหมบาน (อกม.) และเกษตรกรวางเดอนมกราคม –กมภาพนธ 2555 โดยมวตถประสงคใหผเขาฝกอบรมมความร ความเขาใจและสามารถถายทอดเทคโนโลยการใชปยลดตนแกเกษตรกรจงหวดสงหบร จงไดจดท า เอกสารเผยแพรความร เรอง การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาวของจงหวดสงหบร เพอใหผมสวนเกยวของไดน าไปใชประโยชนไดอยางถกตอง ทงนขอขอบคณเกษตรอ าเภอ เกษตรต าบล อาสาสมครเกษตรหมบาน และเกษตรกร ทมสวนรวมตอโครงการน อกทงผมสวนเกยวของทกทานทไดใหความอนเคราะหในการใหค าปรกษา ขอเสนอแนะ และขอมลตางๆ จนท าใหการด าเนนโครงการใหส าเรจลลวง

ส านกงานเกษตรจงหวดสงหบร สงหาคม 2555

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

สารบญ

หนา

บทน า

ดน : รากฐานชวตเกษตรกร 2 เทคโนโลยการใชปยอยางเหมาะสม 3 การใชปยเคมในนาขาวอยางมประสทธภาพ 8 ภาคผนวก 11

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

บทน า

แนวคดการจดการความร เรอง การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว ปยเปนธาตอาหารพชทจ าเปนตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพช แตเดมนนการท าการเกษตรไมตองใสปยเนองจากสภาพทรพยากรดนมความอดมสมบรณ ประชากรยงมนอยและการเพมผลผลตท าโดยการขยายพนทเพาะปลก แตปจจบนมการใชทดนอยางเขมขนและตดตอกนยาวนานโดยไมมการปรบปรงบ ารงดน ท าใหเกดปญหาดนเสอมโทรม เกษตรกรจงใชปยเคมเพอเพมธาตอาหารใหพช ซงตามหลกวชาการการใชปยเคมตองสอดคลองกบสภาพดน ชนดพช เวลาทพชตองการ รวมทงวธการใสทถกตองดวย แตปรากฏวายงมเกษตรกรใชปยเคมไมถกตองตามหลกวชาการ ประกอบกบปยเคมทขายในหองตลาดเปนปยส าเรจรป จงท าใหตนทนการผลตสงเกนความจ าเปน ขณะนราคาปยเคมมแนวโนมสงขน กอใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจของเกษตรกรและประเทศชาต เกษตรกรผปลกขาวนาป ปเพาะปลก 2553/54 จะตองซอปยเคมเปนเงนประมาณ 20,000 ลานบาท ดงนน เพอใหเกษตรกรปรบเปลยนพฤตกรรมการใชปยเคมและสามารถลดตนทนการผลตพช 3 ชนด ไดแก ขาวนาป ขาวโพดเลยงสตว และมนส าปะหลง ลงประมาณรอยละ 20 ของตนทนปยทงหมด โดยการสงเสรมการใหเกษตรกรใชปยเคมตามศกยภาพของชดดนและผลการวเคราะหดนทเปนปจจบน จงไดจดท าโครงการสงเสรมการใชปยเพอลดตนทนการผลตของเกษตรกรและเพอยกระดบองคความรของเกษตรกรในเรองการจดการดนและปย รวมทงท าใหการใชประโยชนทรพยากรดนเปนไปอยางยงยน วตถประสงค 1. เพอใหเกษตรกรใชปยเคมอยางมประสทธภาพตรงกบความตองการธาตอาหารพช 2. เพอลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลตของเกษตรกร 3. เพอสงเสรมการผลตพชทเปนมตรกบสงแวดลอม เปาหมาย

เกษตรกรตามโครงการประกนรายไดเกษตรกร ป 53/54 ใน 3 ชนดพช จงหวดสงหบร ไดแก ขาวนาป ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ลดตนทนการใชปยเคมของเกษตรกรปลกขาวนาป ป 2554/2555 ไดรอยละ 20 ของตนทนปยทงหมด 2. ผลผลตของเกษตรกรเพมขนประมาณรอยละ 5 3. ลดการเกดโรคและแมลงศตรพชในการผลตขาว ประหยดคาใชจายสารเคม 4. สขภาพเกษตรกร/สงแวดลอมด 5. สรางองคความรการจดการดนและปยถกตองตามหลกวชาการ

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

2

ดน : รากฐานชวตเกษตรกร

ความส าคญของดน ดนเกดจากการผพงสลายตวของหนและแร ผสมกบซากพชซากสตวทบถมกนเปนเวลาหลายลานป เมอปลกพชลงไปอยางตอเนองท าใหปรมาณอนทรยวตถและธาตอาหารพชหมดไป ดนจะแนนทบ นอกจากพนธพช น า ความชน (ลม) แสงแดด อณหภม และการจดการไรนาของเกษตรกรแลว คณภาพดนยงเปนอกปจจยหนงทมความส าคญอยางยงตอความส าเรจของการปลกพช

* ดนจงเปรยบเสมอนรากฐานของชวตเกษตรกร (คณภาพของดนเทากบคณภาพชวตเกษตรกร)*

สวนประกอบของดน 1. อนนทรยวตถ เปนสวนทไดมาจากการผพงสลายตวของแรและหน เปนแหลงธาตอาหารพชทส าคญ

เปนสวนประกอบรอยละ 97 - 99 ของน าหนกแหงดน 2. อนทรยวตถ เปนสวนทไดมาจากการเนาเปอยผพงสลายตวของเศษซากพชซากสตวและทบถมกน

อนทรยวตถมปรมาณธาตอาหารพชอยนอย แตชวยใหดนโปรงรวนซย ระบายน าและถายเทอากาศไดด ทงยงเปนแหลงพลงงานของจลนทรยดน ดนเพาะปลกในประเทศไทยมอนทรยวตถอยเพยงรอยละ 1 - 3 ของน าหนกแหงดน

3. น าในดน ท าหนาทชวยละลายธาตอาหารพชและจ าเปนในการเคลอนยายธาตอาหารและสารประกอบตาง ๆในตนพช

4. อากาศในดน ท าหนาทใหออกซเจนแกรากพชและจลนทรยดนเพอการหายใจ การวเคราะหดน มความส าคญและจ าเปนในระบบเกษตรเคมและเกษตรอนทรยทราบปรมาณธาตอาหาร

ในดนกอนและหลงปลกพชดนเสอมโทรมหรอยง ดนเสอมโทรม เกดจากการใชดนโดยไมปรบปรงดนอยางถกวธ ธาตอาหารทตดไปกบผลผลตจะสญเสยไป

จากดนอยางถาวร จงตองใสปยเคมเพมเตมลงไปในดนเพอชดเชยธาตอาหารในดนทสญเสยไปทกครงทปลกพช ดนด ม 4 องคประกอบหลก คอ 1) ธาตอาหาร 2) ไมเปนกรด ดาง ไมเคม 3) โปรง รวนซย

4) มจลนทรยทเปนประโยชน “ถาดนดยอมใชปยนอยตนทนการผลตต า” “ถาไมรจกดนไมรจกปยจะปรบปรงดน หรอใชปยใหมประสทธภาพไดอยางไร?”

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

3 เทคโนโลยการใชปยอยางเหมาะสม

ประวตการใชปย

เกษตรกรรจกใชปยเคมมานานกวา 70 ป เรยกวา ปยวทยาศาสตร ตวแรกทรจกกน- ปยแอมโมเนยมซลเฟต ใชกบพชผกสวนครวเปนสวนใหญ ในยคนน เกษตรกรใชปยอนทรย-ปยคอกปยหมกเปนหลกในการปรบปรงบ ารงดน (เกษตรอนทรย) มความยากล าบากในการหามาใช ใหเพยงพอกบพนททเพาะปลกอย จงตองหนมาใชปยวทยาศาสตร ในระยะ 40 ปทผานมา ผนปาหมดทจะใหหกลางถางพงเพอเปดทเพาะปลกใหมไดอกแลว การเพาะปลกพชจงถกจ ากดอยกบการปลกพชซ าทเดม ดนเรมเสอมโทรม ปรมาณธาตอาหารพชในดนหมดไป ท าใหผลผลตพชลดลง การรกษาความอดมสมบรณของดนใหยงยน ตองใสธาตอาหารใหแกดน เทากบทเอาออกไปจากดนในรปของผลผลต

ธาตอาหารพช พชตองการธาตอาหาร 18 ธาต ในการเจรญเตบโตและใหผลผลต พชได 3 ธาตจากน าและอากาศ คอ คารบอน ไฮโดรเจน และออกซเจน สวนอก 15 ธาตไดจากดน แบงตามความตองการของพชไดดงน > ธาตอาหารหลก ม 3 ธาต คอ ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และ โพแทสเซยม (K) ทพชตองการในปรมาณมาก ซงดนโดยทวไปมไมเพยงพอจงจ าเปนตองเพมใหกบพชในรปของปยสตรทมจ าหนายอยทวไป > ธาตอาหารรอง ม 3 ธาต คอ แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) และ ก ามะถน (S) ปรมาณทพชตองการใกลเคยงหรอมากกวาฟอสฟอรส แตเหตทจดเปนธาตอาหารรอง เพราะในดนทวไปมกมเพยงพอกบความตองการของพช และเมอใสปย N-P-K ลงไปในดน มกม 3 ธาตนปนลงไปดวยเสมอ > จลธาต พชตองการเพยงเลกนอย ธาตเหลานไดแก เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) สงกะส (Zn) โบรอน (B) โมลบดนม (Mo) คลอรน (Cl) นเกล (Ni) และ โคบอล (Co) บางครงเรยกธาตเหลานวาธาตอาหารเสรม เนองจากตองใหเสรมจากธาตอาหารหลก * ถาพชขาดธาตใดธาตหนง ธาตนนจะเปนตวก าหนดการเจรญเตบโตและการมใหผลผลตของพช * > ธาต N สรางตน ใบ การเจรญเตบโตและผลผลต แตสญเสยไปกบน าไดงาย > ธาต P กระตนการสรางราก การตงตวของพช และการแบงตาดอก พชจะคอยๆ ดดไปสะสมในล าตนและใบกอนน าไปใช แตปย P เคลอนยายไดนอยและสะสมในดน จงควรใสปย P ใหเรวทสด โดยใสในครงแรกใหหมดเปนปยรองพน > ธาต K พชตองการมาก สม าเสมอ และตอเนอง จงควรใสปย K ใหเรวทสด โดยใสในครงแรกใหหมดเปนปยรองพน หรอแบง 2 ครง เปนปยรองพนและท ารน ความส าคญของปย

ปย หมายถง วตถหรอสารทใสลงในดน โดยมวตถประสงคทจะใหธาตอาหารทจ าเปนส าหรบพชและพชน าไปใชประโยชนได การใสปย คอการใหธาตอาหารแกพช เมอเกบเกยวผลผลตออกไปปยเดมในดนจะสญหายไปดวย ฉะนนตองชดเชยโดยการใสปยตองเพอเพมผลผลตตอไรใหสงขนทนกบพนทเพาะปลกทลดลงและการเพมขนของประชากร

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

4 ปรมาณธาตอาหารพชทอยในสวนตางๆ ของขาว สวนตางๆ ของตนขาว น าหนก

(กโลกรม) ไนโตรเจน (กโลกรม)

ฟอสฟอรส (กโลกรม)

โพแทสเซยม (กโลกรม)

ซลกา (กโลกรม)

ขาวเปลอก 1,000 12 3 3 36 ตอซง ฟางขาว และราก

1,300 8 1 21 130

รวม 2,300 20 4 23 166 รจกชนดของปย

ปยอนทรย คอ สารประกอบทไดจากสงมชวต (พช สตว จลนทรย) มธาตอาหารพชนอย ตองใชในปรมาณมาก จดหายาก เปลองคาขนสง ธาตอาหารพชสวนใหญอยในรปของสารประกอบอนทรย เมอใสลงไปในดน พชไมสามารถดดไปใชประโยชนไดทนท ตองใหจลนทรยในดนยอยสลายมาอยในรปเดยวกบปยเคมกอน พชจงดดไปใชประโยชนได ปรมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ในปยอนทรยชนดตางๆ

ชนด ไนโตรเจน (%) ฟอสฟอรส (%) โพแทสเซยม(%)

ปอเทอง 1.98 0.30 2.41 ตนขาวโพด 0.71 0.11 1.38 ฟางขาว 0.59 0.08 1.72 ร าขาว 1.22 0.91 1.09 มลวว 1.10 0.40 1.60 มลไก 2.42 6.29 2.11 มลคางคาว 1.54 14.28 0.60 ปยหมก 1.5 0.4 1.0 กากเศษปลา 10.0 6.0 0.6 กากน ามนพช 8.0 2.0 2.0

ปยชวภาพ เปนจลนทรยทยงมชวตอย เพอสงเคราะหสารประกอบธาตอาหารพช เปลยนธาตอาหารพช

ใหเปนประโยชน ปยเคม แบงออกเปน 2 กลม คอ แมปยและปยผสม > แมปย ไดแก - ปยไนโตรเจน คอ ยเรย (46-0-0) และแอมโมเนยมซลเฟต (21-0-0) - ปยฟอสฟอรส คอ ไดแอมโมเนยมฟอสเฟต (18-46-0) และทรบเปลซปเปอรฟอสเฟต (0-46-0) - ปยโพแทสเซยม คอ โพแทสเซยมคลอไรด (0-0-60) > ปยผสม คอ แมปยตงแต 2 ชนดมาผสมกนเพอใหไดปรมาณและสดสวนของ เอน พ เค ตามทตองการ

เชน ปยเคม สตร 15-15-15 16-8-8 14-4-9 เปนตน และอยในรปของเมด ผง ของเหลว ปยผสมปนเมด หรอปยผสมคลกเคลา

4

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

5

สตรปย คอ คาทบอกถงเปอรเซนต (%) โดยน าหนกของธาตไนโตรเจน-ฟอสฟอรส-โพแทสเซยม (N-P-K) ตามล าดบ เชน

> ปยสตร 16-20-0 หมายความวา น าหนกปย 100 กโลกรม มธาตไนโตรเจน 16 กโลกรม ฟอสฟอรส 20 กโลกรม และโพแทสเซยม 0 กโลกรม

ดงนน ปยสตร 16-20-0 จ านวน 1 กระสอบ (50 กโลกรม) จะมธาตไนโตรเจน 8 กโลกรม และฟอสฟอรส 10 กโลกรม เทานน

> ปยสตร 15-15-15 หมายความวา น าหนกปย 100 กโลกรม มธาตไนโตรเจน 15 กโลกรม ฟอสฟอรส 15 กโลกรม และโพแทสเซยม 15 กโลกรม

ดงนน ปยสตร 15-15-15 จ านวน 1 กระสอบ (50 กโลกรม) จะมธาตไนโตรเจน 7.5 กโลกรม ฟอสฟอรส 7.5 กโลกรม และโพแทสเซยม 7.5 กโลกรม

เรโชปย หมายถง สดสวนอยางต าของปรมาณธาตอาหาร เอน พ เค ทมอยในปยนนๆ ปยสตร 16-8-8 ม เรโช 2:1:1 มธาตอาหารเอน พ เค รวม 32 กก.ในปย 100 กก. ปยสตร 20-10-10 ม เรโช 2:1:1 มธาตอาหารเอน พ เค รวม 40 กก.ในปย 100 กก.

การรจกเรโชปย มประโยชนท าใหเกษตรกรเลอกใชปยใหตรงกบค าแนะน าปยได เชน ค าแนะน าปยใหใช 16-8-8 จ านวน 50 กก./ไร ถามปยสตร 20-10-10 กใชแทนกนได โดยใชเพยง 40 กก./ไร เปนตน

การพจารณาซอปยเคม ตาม พ.ร.บ. ปย 2518 (แกไขเพมเตมป 2550) ไดก าหนดใหผขายปยเขยนขอความทเรยกวาฉลากปย ตองประกอบดวย

1. ชอชนดปย “ปยเคม” หรอ “ปยอนทรย” 2. เครองหมายการคา 3. น าหนกสทธของปย 4. ปรมาณธาตอาหารรบรอง 5. ผผลตและผแทนจ าหนาย 6. สถานทผลตทชดเจน

ตวอยางฉลากปย

ปยเคม 16-20-0

ตราตนไม

น าหนกสทธ 50 กโลกรม ปรมาณธาตอาหารรบรอง

ไนโตรเจนทงหมด (N) 16% ฟอสเฟตทเปนประโยชน (P2O5) 20% โพแทสเซยมทละลายน า (K2O) 0%

บรษท เอบซ จ ากด 50/1 ถนนอยธยา แขวงดสต กรงเทพมหานคร

โทร 02-123-5678 สถานทผลต 39 หม 2 ถนนสายเอเชย อ.นครหลวง จ.นครปฐม

ผแทนจ าหนาย บรษท ซอเอฟ จ ากด 10/2 ถนนพหลโยธน จตจกร กรงเทพ 10900

โทร 02-234-5678

ปยอนทรย ใชเสรมสตร 15-15-15

ตราเงนเหรยญ น าหนกสทธ 50 กโลกรม

ประกอบดวยธาตอาหารพช ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) ก ามะกน (S)

แมงกานส (Mn) เหลก (Fe) โบรอน (B) ทองแดง (Cu) สงกะส (Zn) โมลบดนม (Mo)

อนทรยวตถ (OM) ฮอรโมน เอนไซม ออรกานกแมทเทอร ออรกานกคารบอน วตามน

ผลตโดย : บรษทวายแซด ไม จ ากด

สถานทผลต : 123 หม 2 ต.ค าจาน อ.จน จ.ลพบร โทร : (036) 123-456 (036) 123-456

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

6 ปยปลอม คอ ปยทไมมธาตอาหารเลย ปยดอยมาตรฐาน หรอปยทมธาตอาหารไมตรงตามสตร

* ควรใสปยถกสตร ถกเวลา ถกวธ ถกปรมาณ พชแขงแรงและผลผลตสง *

ใสปยเคมไมถกตอง เกดผลเสยอะไรบาง ? การใชปยไนโตรเจนมากเกนไป พชทปลกจะอวบน า ออนแอ เฝอใบ ลมงาย การระบาดของโรคและแมลง

ตดตามมา ปยจะถกชะลางไปกบน า ลงไปปนเปอนแหลงน าใตดน ไหลลงสแมน าล าคลอง ใสปยนอยเกนไป พชทปลกจะแคระแกรน ใหผลผลตต า ความแตกตางระหวางปยอนทรยและปยเคม

ปยอนทรย ปยเคม 1. ท าใหดนโปรง รวนซย ระบายน า และถายเทอากาศไดด 2. ชวยใหปยเคมเปนประโยชนมากขน

1. ใหธาตอาหารพชในปรมาณสงมาก 2. ราคาตอหนวยธาตอาหารพชถกกวา

ขอดของปยอนทรย ขอดของปยเคม 1. ชวยท าใหดนโปรง รวนซย 2. อยในดนนาน 3. สงเสรมปยเคมใหเปนประโยชน 4. สงเสรมสงมชวตในดน 5. มจลธาต

1. มปรมาณธาตอาหารสงมาก 2. ราคาถก 3. หางาย 4. ใชงาย 5. ใหผลเรว

ขอเสยของปยอนทรย ขอเสยของปยเคม 1. ปรมาณธาตอาหารต า 2. ใชเวลานานกวาจะเปนประโยชน 3. ราคาแพงตอหนวยธาตอาหารพช 4. หายาก

1. ปยแอมโมเนยมท าใหดนเปนกรด 2. ไมมสมบตปรบปรงดน 3. มความเคม 4. การใชตองการความร

“ การปรบปรงบ ารงดน ทถกตองใชทงปยเคมและปยอนทรยรวมกนปยเคมใหธาตอาหารเปนหลกปยอนทรย พวกปยหมกและปยคอกปรบปรงสภาพกายภาพ (ความโปรง รวนซย การระบายน า ถายเทอากาศ) ”

การใชปยเคมมตนทนต า ค านวณปรมาณธาตอาหารพชไดแมนย า หามาใชไดงายอยางเพยงพอ สวนปยอนทรยมธาตอาหารพชอยนอยและแปรปรวน

โจทย : ถาตองใสปยไนโตรเจน 8 กก.ตอไร พนท 10,000 ไร 1. หากใชยเรย (46-0-0) จะตองใช 17 กก ตอไร พนท 10,000 ไร ตองใช =170 ตน ยเรยตนละ

14,200 บาท = 2.4 ลานบาท 2. หากใชปยอนทรยทมไนโตรเจน 2 % ตองใชปยอนทรย 400 กก. ตอไร พนท 10,000 ไร ตองใช

4,000 ตน ปยอนทรยตนละ 5,000 บาท = 20 ลานบาท โจทย : การใชอนทรยวตถทดแทนปยโพแทสเซยม หากตองการปยเค = 5 กก. K2O/ไร 1. ตองใชปยเคม สตร 0-0-60 = 8 กก./ไร หรอ 2. ตองใสมลวว = 500 กก./ไร หรอฟางขาว = 300 กก./ไร หรอปยพชสด = 200 กก./ไร

ปยพชสด ไดแก พชตระกลถว 1 ไร มน าหนกแหง 500 กก./ไร สามารถเพมไนโตรเจน 12-15 กก./ไร

6

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

7 จะเหนวา “การใชปยเคมถกกวาปยอนทรย” การใชปยอนทรยทถกตอง น าเอาวสดธรรมชาต เชนเศษพช ซากสตว มลสตวตางๆทมอยมาไถกลบลงไป

ในดน โดยไมจ าเปนตองผานกระบวนการแปรรปใหตนทนเพมขน ปลกพชตระกลถวสลบกบพชหลก ใชแมปย ประหยด ตดปญหาปยปลอม แมปย หมายถง ปยเคมทมปรมาณธาตอาหารในสตรเขมขนมาก หรอปยเคมทมสตรสงๆ เชน แมปยไนโตรเจน (46-0-0) แมปยฟอสฟอรส (18-46-0) แมปยโพแทสเซยม (0-0-60) เกษตรกรสามารถน า แมปยมาผสมเปนปยสตรไดทกสตรตามทตองการ หรอน าไปใสกบพชไดตรงตามการใชปยจะประหยดและจดการไดงายกวาการใชปยสตรทวไป ผลดของการใชแมปย > มราคาถกกวาปยทผสมแลวตนละ 1,000 – 1,500 บาท ราคาตอหนวยธาตอาหารถกกวา > ไดปยทมคณภาพ มเนอธาตอาหารเตม ตดปญหาปยปลอม หรอปยดอยคณภาพ > ธาตอาหารครบถวนตามความตองการของพช และปยบางสตรมไนเตรตผสมอย > ไมตองแบกดนใสลงไปในไรนา ลดแรงงานในการหวาน และลดน าหนกปยทจะตองขนยาย > ลดการใชสารตวเตมในปย ไดแก ดนทราย ดนขาว ปนมารล ยปซม โดโลไมต เปนตน ขอมลเปรยบเทยบราคาปยสตรและการผสมปยใชเอง

ปยสตร ราคาปย (บาท/กระสอบ) N P K ปยสตร ผสมปยใชเอง ราคาถกกวา

14 4 9 515 400 115 14 9 21 745 665 80 20 10 5 640 520 120 30 0 0 495 421 74 16 16 8 720 608 112

หมายเหต : ราคาขณะนน : แมปยเอน=28 บาท/กก. แมปยพ=33 บาท/กก. แมปยเค=31 บาท/กก. ตวอยางอตราการผสมปยสตรตางๆ ผสมปยใหไดสตร 15-15-15 โดยใช 18-46-0, 46-0-0 และ 0-0-60

ใชปยสตร 18-46-0 = 32.6 กก. 46-0-0 = 20.0 กก. 0-0-60 = 25.0 กก.

น าหนกปยรวม = 77.6 กก. ตวเตม = 22.4 กก. น าหนกรวมทงสน 100.0 กก.

7

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

8 ผสมปยใหไดสตร 10-10-5 โดยใช 18-46-0, 46-0-0 และ 0-0-60

ใชปยสตร 18-46-0 = 21.7 กก. 46-0-0 = 13.2 กก. 0-0-60 = 8.3 กก.

น าหนกปยรวม = 43.2 กก. ตวเตม = 56.8 กก. น าหนกรวมทงสน 100.0 กก. ฉะนนเพมใหไดเนอปยทสง คมคากบการลงทน ควรเลอกใชปยทม เรโชปยสง

การใชปยเคมในนาขาวอยางมประสทธภาพ (ใสปยถกสตร ถกเวลา ถกวธ ถกปรมาณ พชแขงแรงและผลผลตสง )

การใสปยทเหมาะสมเพอการผลตขาว มองคประกอบ 3 ขนตอน คอ 1. ตรวจสอบขอมลชดดน 2. ตรวจสอบปรมาณ เอน-พ-เค ในดนแบบรวดเรว หรอตรวจสอบจากแผนทดน 3. ใชปยตามค าแนะน า

หรอเรยกวา “การใชปยแบบสงตด” เพอลดตนทนการผลตและตอบสนองตอการเจรญเตบโตของพชไดทนทวงท

ถกสตร (ถกชนด) ใหมธาตอาหาร N-P-K ครบ > ธาต N สรางตน ใบ การเจรญเตบโตและผลผลต > ธาต P กระตนการสรางราก แบงตาดอก แตกราก และล าตนแขงแรง > ธาต K ชวยสรางและสะสมแปง เพมขนาดและน าหนกเมลด เพมความตานทานโรค

ถกเวลา ใหทนกบความตองการของพช จะมประสทธภาพสงสด > ธาต N ส าคญตอการเจรญเตบโต แตสญเสยไปกบน าไดงาย จงควรแบงใส 2 ครง เทาๆ กน ครงท 1 ใสเมออายขาว 20-25 วน ครงท 2 ใสชวงอายขาว 45-50 วน > ธาต P กระตนการสรางราก การตงตวของพช และการแบงตาดอก พชจะคอยๆ ดดไปสะสมในล าตนและใบกอนน าไปใช แตปย P เคลอนยายไดนอยและสะสมในดน จงควรใสปย P ใหเรวทสด โดยใสในครงแรกใหหมดเพยงครงเดยว > ธาต K พชตองการมาก สม าเสมอ และตอเนอง จงควรใสปย K ใหเรวทสด โดยใสในครงแรกใหหมดเพยงครงเดยว ทงนปย K เคลอนยายไดนอยแตเรวกวาปย P และมอยในตอซงฟางขาวหากไถกลบไมเผาตอซง

ถกวธ หวานใหทวถง น าไมแหง

ถกปรมาณ ใหธาตอาหาร N-P-K ครบเพยงพอตอความตองการของพช ตวอยาง ค าแนะน าการใชปยขาว คอ 8-4-8 กก.ตอไร ปกตการใชปยไนโตรเจนควรแบงใส 2 ครง

คอพรอมปลกและแตงหนากอนพชมดอก ดงนนค าแนะน าปยคอ (4+4)-4-8 กก.ตอไร โดยใช “แมปย” ทมจ าหนายในทองตลาด เชน ปยสตร 18-46-0 ปยสตร 0-0-60 และปยสตร 46-0-0 เปนตน

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

9 การใสปยครงท 1 แมปย 18-46-0 หมายความวา มฟอสฟอรส 46 กก. จากปย 18-46-0 น าหนก 100 กก. ถา

ตองการฟอสฟอรส 4 กก.จะตองใชปย 18-46-0 น าหนก 4 x (100/46) = 8.7 กก. และปยสตร 18-46-0 น าหนก 100 กก. มไนโตรเจน 18 กก. ดงนนปยสตร 18-46-0 น าหนก

8.6 กก. มไนโตรเจน (18/100) x 8.7 = 1.6 กก. ขาดไนโตรเจนอก 4 - 1.6 = 2.4 กก. ในการใสปยไนโตรเจนครงแรก

แมปย 46-0-0 หมายความวา มไนโตรเจน 46 กก. จากปย 46-0-0 น าหนก 100 กก. ถาตองการไนโตรเจนเพมอก 2.4 กก. จะตองใชปย 46-0-0 น าหนก 2.4 x (100/46) =5.2 กก.

แมปย 0-0-60 หมายความวา มโพแทสเซยม 60 กก. จากปย 0-0-60 น าหนก 100 กก. ถาตองการโพแทสเซยม 8 กก. จะตองใชปย 0-0-60 น าหนก 8 x (100/60) =13.3 กก.

การใสปยครงท 2 ใสปยสตร 46-0-0 เทานน เพอเพมธาตไนโตรเจนอก 4 กก. คอ ปยสตร 46-0-0 มธาตไนโตรเจน

46 กก. จากน าหนก 100 กก. ถาตองการไนโตรเจนเพมอก 4 กก. จะตองใชปย 46-0-0 น าหนก 4 x (100/46) = 8.7 กก.

สรป ใสปยครงท 1 : ใหผสมปยสตร 18-46-0 จ านวน 8.7 กก. ปยสตร 0-0-60 จ านวน 13.3 กก. และปยสตร 46-0-0 จ านวน 5.2 กก. จะไดธาตอาหาร N-P-K 4-4-8 กก.ตอไร

ใสปยครงท 2 : และใชปยสตร 46-0-0 จ านวน 8.7 กก.ตอไร จะไดธาตอาหาร N-P-K 4-0-0 กก.ตอไร

****************************

9

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

10

ทมจดการความร ทปรกษา นายไพศาล สงขมงคล เกษตรจงหวดสงหบร นายเกษม ไตรพจารณ หวหนากลมสงเสรมและพฒนาการผลต นายบญเลศ รอดโฉม หวหนากลมยทธศาสตรและสารสนเทศ ทมผรระดบจงหวด ส านกงานเกษตรจงหวดสงหบร นายธระศกด เนยมสวรรณ นกวชาการสงเสรมการเกษตรช านาญการ นายแรงราม พลจนทร นกวชาการสงเสรมการเกษตรช านาญการ นายประหยด ไชยสงห นกวชาการสงเสรมการเกษตรปฏบตการ สถานพฒนาทดนจงหวดสงหบร นายทะวาย คงสนน นกวชาการเกษตรช านาญการ นายนภดล จลนวล นกวชาการเกษตรปฏบตการ ผรในพนท เกษตรอ าเภอ และเจาหนาทสงเสรมการเกษตรประจ าต าบลทกทาน ผจดท าสรปเอกสารเผยแพร นายแรงราม พลจนทร นกวชาการสงเสรมการเกษตรช านาญการ นางศรญญา เพชรรกษ นกวชาการสงเสรมการเกษตรช านาญการ

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

ภาคผนวก

ภาพกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

อบรมเจาหนาทสงเสรมการเกษตรพรอมกบตวแทนอาสาสมครเกษตรหมบาน

ระดมความคดเหนและวางแผนการอบรมเกษตรกรในพนท ระหวางเจาหนาทสงเสรมการเกษตรกบตวแทน อกม.

11

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

น าเสนอแผนงานและฝกการเปนวทยากรของตวแทน อกม.

การถายทอดเทคโนโลยการใชปยเพอลดตนทนการผลตสเกษตรทวไป

เกษตรกรลงทะเบยนเขารบการถายทอด

อกม. เปนวทยากรการถายทอด สถานพฒนาทดน สาธตการวเคราะหดนอยางงาย

14

การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว จงหวดสงหบร

เอกสารเผยแพรความร เรอง การใชปยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตขาว

ด าเนนงานโดย ส านกงานเกษตรจงหวดสงหบร ป 2555