สารบัญ - pyomoph.go.thศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉิน ด้านการแพทย์และสาธารณสุข

ข

สารบญ

หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

1. ความเปนมาและความส าคญ 1

2. วตถประสงค 2

3. ขอบเขต 3

4. ความรบผดชอบ 3

5. ขอสนนษฐาน 4

6. กรอบการปฏบตงาน 4

6.1 โครงสรางระบบบญชาการเหตการณในภาวะฉกเฉน 4

6.2 ภารกจทส าคญส าหรบการจดการภาวะฉกเฉน 5

1. ระยะกอนการระบาด 5 2. ระยะเกดการระบาด 9 3. ระยะหลงการระบาด 12 7. การตดตอสอสาร 14

8. เอกสารอางอง เอกสารแนบ ภาคผนวก 15

ภาคผนวก 1 ผงระบบบญชาการเหตการณ กรณไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยแมลง จงหวดพะเยา

(ฉบบยอ เสนอในการประชมคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล 31 พฤษภาคม 2561)

ภาคผนวก 2 ผงโครงสรางบญชาการเหตการณดานการแพทยและสาธารณสข (Incident Command

System: ICS) ไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ของส านกงานสาธารณสขจงหวด

พะเยา(ฉบบเตม กรณเปด EOC เตมรปแบบ)

ภาคผนวก 3 (ส าเนา)ค าสงส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ท 15 / 2561 เรอง แตงตงคณะกรรมการ

คณะท างาน ตามระบบบญชาการเหตการณภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ส าหรบทกโรคและ

ภยสขภาพ และศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข

(Emergency Operation Center : EOC) ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

ภาคผนวก 4 รายงานคาพยากรณโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561(26 มกราคม 2561)

ภาคผนวก 5 ประเมนพนทเสยงโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ระดบต าบล ป 2561

ภาคผนวก 6 เปาหมายและแผนการด าเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561

ค

ภาคผนวก 7 One Page มาตรการด าเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561

ภาคผนวก 8 มาตรการรบมอไขเลอดออกในฤดฝน ป 2561 (กระทรวงสาธารณสข)

ภาคผนวก 9 มาตรการไขเลอดออกในโรงเรยน

ภาคผนวก 10 มาตรการไขเลอดออกในโรงงาน

ภาคผนวก 11 มาตรการไขเลอดออกในศาสนสถาน

ภาคผนวก 12 มาตรการไขเลอดออกในแหลงทองเทยว โรงแรม รสอรท

ภาคผนวก 13 แบบส ารวจทรพยากร ในการเตรยมพรอม IVM+PET เพอปองกนควบคมโรคไขเลอดออก

จงหวดพะเยา ป 2561

ภาคผนวก 14 การจดการไขเลอดออก กระทรวงมหาดไทย (ก าจดแหลงเพาะพนธ ตาม พรบ.สาธารณสข)

ภาคผนวก 15 ความตานทานลกน ายงลายบาน อยปไตล 8 จงหวดภาคเหนอ

ภาคผนวก 16 ความไวของสารเคมตอยงลายอยปไตล 8 จงหวดภาคเหนอ

ภาคผนวก 17 รายชอแพทยใหค าปรกษาเรองไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยง

ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน ดานการแพทยและสาธารณสข ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา (DDC’s EOC) หนา 1

แผนปฏบตการส าหรบทกภยอนตราย : All Hazards Plan (AHP) รองรบโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงเปนพาหะ จงหวดพะเยา

แผนปฏบตการส าหรบทกภยอนตราย : All Hazards Plan รองรบโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย

1. ความเปนมาและความส าคญ

โรคไขเลอดออก มสาเหตจากเชอไวรสเดงก ซงม 4 สายพนธ โดยมยงลายบาน (Aedes aeypti) เปนพาหะหลกน าโรค ป พ.ศ.2497 ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต พบการระบาดของไขเลอดออกครงแรกท

ประเทศฟลปปนส และในป 2501 พบประเทศไทยมรายงานการระบาดของโรคไขเลอดออกและเรมมการ

รายงานการระบาดของโรคไขเลอดออกอยางชดเจนในป พ.ศ. 2501 โดยเฉพาะผปวยทตรวจพบในเขต

กรงเทพมหานครตงแตนนมากมรายงานผปวยกระจายออกไปทกภมภาคของประเทศ การกระจายของโรคม

การเปลยนแปลงตามพนทอยตลอดเวลา สถานการณโรคไขเลอดออกทผานมาพบวาจ านวนผปวยเฉลยตอป

ประมาณ 60,000 ราย และ แนวโนมการระบาดทเกดขนในประเทศพบวาในชวง 5 ปหลงคอระหวางป 2555-

2559 พบวาอตราปวยจะมแนวโนมสงขนปเวนป ขอมลสถานการณโรคไขเลอดออก ของประเทศไทย

คามธยฐาน อตราปวย 5 ปยอนหลง(ป 2556-2560) เทากบ 127 ตอประชากรแสนคน และอตราตายรอยละ

0.10 กลมอายทมอตราปวยสงสดอยในกลมอาย 10-14 ป และกลมอาย 5-9 ป อยางไรกตามตงแต ป 2556

สดสวนของผปวยวยผใหญสงขน นอกจากนยงมโรคอนๆทตดตอโดยยงลาย อาท เชน

โรคไขปวดขอยงลาย (ชคนกนยา) พบโรคนไดในทกกลมอาย ใน ป พ.ศ. 2552-2553 มการระบาดในวงกวางในทกจงหวดทางภาคใต และแพรกระจายไปยงจงหวดอน ๆ ทวทกภาคของประเทศไทย พบผปวยทงประเทศรวมกวา 50,000 ราย หลงจากป พ.ศ. 2554 แนวโนมจ านวนผปวยลดลงอยางมากจนเหลอไมเกน 50 ราย ตอปในชวง ป พ.ศ. 2558-2560

โรคตดเชอไวรสซกา ประเทศไทย ในป พ.ศ. 2559 มการระบาดของโรคตดเชอไวรสซกาในทวทกภาคของประเทศ รวม 43 จงหวด มรายงานผปวยยนยนการตดเชอทงทมอาการและไมแสดงอาการ พบผปวยไดตลอดทกเดอน การระบาดดงกลาว ท าใหมหญงตงครรภตดเชอและคลอดทารกทมภาวะศรษะเลก 2 ราย

สถานการณโรคตดตอน าโดยยงลาย ในจงหวดพะเยา ยอนหลง 5 ป (ป พ.ศ. 2556-2560) มรายงานเฉพาะโรคไขเลอดออก ขอมลสถานการณโรคไขเลอดออก ป 2560 จงหวดพะเยามรายงานผปวยจ านวน 77 ราย อตราปวยเทากบ 15.98 ตอประชากรแสนคน ไมมผปวยเสยชวต และคาดวาป พ.ศ. 2561 จะมผปวยสงขน การประเมนพนทเสยงโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ระดบต าบล ป 2561 มต าบลทมระดบความเสยงสง จ านวน 12 ต าบล ในพนท อ าเภอเมอง(ต าบลเวยง แมต า บานตอม แมกา ทาวงทอง) จน(ต าบลหวยขาวก า) เชยงค า(ต าบลหยวน) ดอกค าใต(ต าบลดอกค าใต และดอนศรชม) ภซาง(ต าบล ทงกลวย) และภกามยาว(ต าบลดงเจน)



จงหวดพะเยา โดยคณะกรรมการโรคตดตอ จงหวดพะเยา ไดก าหนดใหไขเลอดออก เปนปญหาโรคตดตอ ประจ าพนท และบรรจในแผนปฏบตการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอ หรอโรคระบาดจงหวดพะเยา พ.ศ.2560-2561 เมอวนท 22 มนาคม 2560 และมการทบทวนและพฒนาเปนแผนตอเนอง ใหเปนแผนปฏบตการ ระยะท 2 พ.ศ.2561-2565 เมอวนท 2 เมษายน 2561

ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา เปนหนวยงานสวนภมภาค และมบทบาทหลกดานการเฝาระวงปองกนโรคและภยสขภาพของประเทศ และเปนส านกงานเลขานการคณะกรรมการโรคตดตอ จงหวดพะเยาจ าเปนตองทบทวน ก าหนดเปาหมายการด าเนนงานระยะสน ระยะปานกลาง และระยะยาว เพอรองรบสถานการณทเปลยนแปลงดงกลาว โดยตองมการเตรยมความพรอมของระบบเฝาระวง และการตอบโตภาวะฉกเฉนโดยมแผนปฏบตการรองรบการแพรระบาดของโรคไขเลอดออกทงในยามปกตและการรบมอภาวะฉกเฉน เพอใหหนวยงานเครอขายสามารถด าเนนงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพมากยงขน 2. วตถประสงค 2.1 วตถประสงคทวไป เพอเตรยมความพรอมสนบสนนตอบโตภาวะฉกเฉน กรณเกดการระบาดโรคตดตอน าโดยยงลาย ในพนทจงหวดพะเยา 2.2 วตถประสงคเฉพาะ 1. เพอใหเจาหนาททเกยวของตามกลองภารกจ ผงระบบบญชาการเหตการณ ศนยตอบโตภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข (ICS/EOC) ในส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา เครอขายบรการสขภาพอ าเภอ มแนวทางปฏบตในการสนบสนนตอบโตภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข กรณเกดการระบาดกรณโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ในพนทจงหวดพะเยา 2. เพอใหการตอบโตภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข กรณเกดการระบาดกรณโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ในพนทจงหวดพะเยา มความเชอมโยง มการประสานความรวมมอ และไดรบการสนบสนนระหวางหนวยงานระดบพนท ระดบอ าเภอ ระดบจงหวด 3. เพอลดความรนแรงของการแพรระบาดโรคไขเลอดออก และโรคตดตอน าโดยแมลง ในพนทจงหวดพะเยา โดย

3.1 เพอปองกนไมใหมเหตการณปวยตายดวยโรคไขเลอดอออก 3.2 อตราปวยดวยโรคไขเลอดออก ลดลงไมนอยกวา รอยละ 20 ของคามธยฐาน

ยอนหลง 5 ป (พ.ศ. 2556 - 2560) 3.3 ลดจ านวนปวยไมเกนคามธยฐาน +20% ในพนททเกดการระบาด 3.4 ลดคา HI CI ในชมชนพนททเกดการระบาด ไมเกน 5 รอยละ 90 ของพนท

เกดการระบาด 4. หนวยปฎบตการควบคมโรคระดบพนท (CDCU) มความพรอมในการปองกนควบคมโรค



3. ขอบเขต 3.1 เตรยมความพรอม กรณยกระดบเปดศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน เพอตอบโตสถานการณการระบาดของโรคไขเลอดออก และโรคตดตอน าโดยยงลาย โดยมหนวยงานในสงกดและหนวยงานทเกยวของรวมกนด าเนนการ ตามแผนปฏบตการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอ หรอโรคระบาด จงหวดพะเยา พ.ศ.2560-2561 เมอวนท 22 มนาคม 2560 และมการทบทวนและปรบปรง โดยคณะกรรมการโรคตดตอ จงหวด เมอ 6 กนยายน 2561 บรณาการประชารฐ วาระ จงหวดสะอาด รายละเอยดตาม One Page

3.2 สามารถด าเนนการจดการภาวะฉกเฉนของโรคไขเลอดออก และโรคตดตอน าโดยยงลาย ไมใหแพรกระจายในวงกวาง จนเกนภาวะฉกเฉน ระดบ 3 ระดบ 1 คอ มผปวยสงกวาคามธยฐาน ไมเกน 20% ระดบ 2 คอ มผปวยสงกวาคามธยฐาน เกน 20% ระดบ 3 คอ มผปวยสงกวาคามธยฐาน เกน 50% ระดบ 4 คอ มผปวยสงกวาคามธยฐาน เกน 80% 4. ความรบผดชอบ หนวยงานทรบผดชอบหลก : ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา หนวยงานสนบสนน

1. โรงพยาบาลทกแหง ทงภาครฐและเอกชน 2. ส านกสาธารณสขอ าเภอในจงหวดพะเยา ทกแหง



3. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในจงหวดพะเยาทกแหง สถานบรการสาธารณสขชมชนในจงหวดพะเยาทกแหง

4. ทท าการปกครองจงหวดพะเยา และทท าการปกครองอ าเภอทกแหง 5. องคการบรหารสวนจงหวดพะเยา 6. องคกรปกครองสวนทองถนในพนทจงหวดพะเยา 7. ส านกงานประชาสมพนธจงหวดพะเยา และสอมวลชน 8. ส านกงานเขตพนทการศกษา เขต 1 เขต 2 9. ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวดพะเยา 10. มหาวทยาลยพะเยา 11. ส านกงานปองกนควบคมโรคท ๑ เชยงใหม 12. ส านกงานโรคตดตอน าโดยแมลง จงหวดเชยงราย 13. ศนยวทยาศาสตรการแพทย จงหวดเชยงราย

5. ขอสนนษฐาน 1. เจาหนาทและหนวยงานทเกยวของ มแผนปฏบตการปองกน ควบคมโรคตดตอ (ไขเลอดออกและ

โรคตดตอน าโดยยงลาย)และด าเนนงานตามแผน เชอมโยงการด าเนนงานควบคมโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย กบหนวยงานในพนท ตงแตระดบหมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด อยางเปนระบบ

2. มระบบเฝาระวงผปวยสงสยโรคไขเลอดออก และสามารถสอสารใหหนวยงานระดบพนทด าเนนการปองกนควบคมโรคได

3. การตรวจวนจฉยการตดเชอโรคไขเลอดออกสามารถด าเนนการไดอยางถกตอง และรวดเรว 4. หนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการปองกนควบคมโรค 5. ไดรบการสนบสนน วสด อปกรณ ทใชในการควบคมโรคจากหนวยงานทเกยวของ 6. ประชาชนขาดความรและความตระหนกในการจดการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก 7. การระบาดสงผลกระทบตอการเดนทางเขาออกในประเทศ

6. กรอบการปฏบตงาน 6.1 โครงสรางระบบบญชาการเหตการณในภาวะฉกเฉน

ใชผง ICS / EOC ผงโครงสรางบญชาการเหตการณดานการแพทยและสาธารณสข (Incident Command System: ICS) ไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ของส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ระดบผปฎบต ทม Operation ในระดบอ าเภอ ปฏบตการในฐานะหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตออ าเภอ ทผวาราชการจงหวด ซงเปนประธานคณะกรรมการโรคตดตอ แตงตง มนายอ าเภอเปนหวหนาหนวย มผอ านวยการโรงพยาบาล เปนรองหวหนาหนวย และสาธารณสขอ าเภอ เปนเลขานการหนวยปฏบตการ แบงเปน



- หนวยเฝาระวงและสอบสวนโรค - หนวยควบคมก าจดพาหะน าโรค - ทมส ารวจและเฝาระวงดชนลกน าและประเมนผล - ทมท าลายแหลงเพาะพนธยง - ทมพนท าลายยง - หนวยปฏบตการวนจฉย รกษาพยาบาล

6.2 ภารกจทส าคญส าหรบการจดการภาวะฉกเฉน

การด าเนนงาน แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะกอนเกดเหต ระยะเกดการระบาด และระยะหลงการ ระบาด 1. ระยะกอนการระบาด

แผนงาน กจกรรม ระยะเวลาด าเนนงาน

ผรบผดชอบ หลกฐาน/เอกสาร

1.ดานการบรหารจดการและประสานงาน

1. จดท าระบบบรหารจดการ การเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขของ สสจ.พะเยา แบบบรณาการ

ตค.-ธค. 60 PM EOC/ICS (สทตย พฒนาการ) 2.PMงานโรคตดตอน าโดยแมลง สสจ. (มานะ)

ระบบการบรหาร จดการ ค าสง SAT ค าสง EOC

2. จดเตรยมระบบ VDO Conference และ Web Conference พรอมวสดอปกรณใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ

ตค.-เมย. 61 กลองภารกจการสนบสนน ตามผง EOC/ICS (การสอสาร : อาคม ธนนทรฐ )

ระบบสอสารหลกและส ารองทพรอมใชงาน

2. ดานประเมนสถานการณ(Situation Awareness)

2.1 จดท ารายงานพยากรณโรคไขเลอดออก ประจ าป 2561

มกราคม-เมษายน

1.ทมประเมนสถานการณ (SAT) สทตย

รายรายงานพยากรณโรคไขเลอดออก ประจ าป 2561

2.2 ตดตามสถานการณการระบาดของโรคทงในและนอกอ าเภอจงหวดและสถานการณเขต ประเทศ รวมถงเฝาระวง และวเคราะหสถานการณทางระบาดวทยา รายเดอน 2.2.1 ตรวจจบการระบาดของผปวยไขออกผน ไขไมทราบสาเหต ทมารบการรกษาทสถานบรการภาครฐและเอกชน 2.2.2 ตดตามและรายงานสถานการณการเฝาระวงดชนลกน ายงลาย

มกราคม -พฤษภาคม

1.ทมประเมนสถานการณ (SAT) จงหวด (สทตย /ววฒน/มานะ) 2. ทมประเมนสถานการณ (SAT) อ าเภอ

รายงานสถานการณไขเลอดออกและรายงานการเฝาระวงดชนลกน ายงลาย





3. ดานยทธศาสตร 3.1 สรปสถานการณโรคตดตอโดยยงลายและการด าเนนงานปทผานมา 3.2 จดท าหรอปรบปรงท าเนยบผเชยวชาญในแตละดาน

มค-กพ. หวหนากลมงานควบคมโรคตดตอ

1. การน าวาระ/เรอง เขาทประชมคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล 2. เอกสารการแจงหนวยงานทเกยวของ เพอแจงเตอน

3.3 จดเตรยมแนวทาง มาตรการการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก/โรคตดตอทน าโดยแมลง

ตค-ธค 1.PM โรคไขเลอดออก/โรคตดตอน า โดยแมลง สสจ. (มานะ) และสสอ./รพ.สต. 2.หวหนากลองภารกจยทธศาสตร ตามผง ICS/EOC

1.มาตรการการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไขเลอดออก/โรคตดตอน าโดยแมลง สสจ. 2. แผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก /โรคตดตอน าโดยแมลง สสจ.พะเยา /สสอ. /รพ./รพ.สต.

3.4 ตดตาม/ประเมน สถานการณคาดชนลกน ายงลาย สนบสนนขอมลให นพ.สสจ./ผวจ. เพอสงการ

ตค-มค. 1.PM โรคไขเลอดออก /โรคตดตอ น าโดย แมลง สสจ. (มานะ) 2.กลมงานอนามยสงแวดลอมฯ สสจ. 3.กลมงานพฒนารปแบบฯ ( อสม.) สสจ.

1.ชดขอมลคาดชนลกน ายงลาย 2.เอกสาร/ผลการด าเนนงาน ตามวาระจงหวดการขบเคลอนจงหวดสะอาด ,ขยะ หรอ อนๆทเกยวของกบการพฒนาดานสงแวดลอม หมบานจดการสขภาพ

3.5 ประสานการด าเนนงานกบหนวยงานเครอขายในพนทและสวนกลาง

ตค.-เมย. ทมปฏบตการสอบสวนและเคลอนทเรว ระดบจงหวด อ าเภอ

4. ดานปฏบตการ เพอสนบสนน การด าเนนงานในพนท

4.1 เตรยมทมปฏบตการเฝาระวงและควบคมโรค(SRRT) และควบคมแมลงพาหะน าโรค

ตค.-ธค. ทมปฏบตการสอบสวนและเคลอนทเรว ระดบจงหวด(สทตย,

ค าสงคณะท างาน SRRT และตารางปฏบตงาน มอบหมายงานทม SAT รายสปดาห





ววฒน,มตมนต) 4.1.1 เตรยมทมตระหนกรสถานการณ ตค.-ธค. สทตย นชนาฏ

ฉตรศร ปรวฒน 1.มอบหมายงานทม SAT รายสปดาห 2. SAT Report ราย สปดาห

4.1.2 จดระบบปฏบตการภาสนามในการตอบโตภาวะฉกเฉน

ตค.-ธค. หวหนากลองภารกจOperation ตามผง ICS/EOC

1. ผง ICS /EOC ทสอดรบและเชอมโยงเปนระบบทงหนวยงานภายในและภายนอก กสธ. (สสจ.) 2. น าเสนอในคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล ดานดานสาธารณสข (กวป.)

4.1.3 รวบรวมความร มาตรฐาน มาตรการในการปฏบตงาน

ตค.-เมย. 1. PM โรคไขเลอดออก/โรคตดตอน า โดยแมลง สสจ./สสอ. 2. หวหนากลองภารกจOperation ตามผง ICS/EOC และทม

แนวทาง คมอ แนวปฏบตการด าเนนงาน ปองกนควบคมโรคไขเลอดออก โรคตดตอน าโดยแมลง จงหวดพะเยา

4.2 ประสาน และ ตรวจสอบความพรอมของอปกรณ เครองมอ สารเคมและทรพยากรอนๆ

ตค.-เมย. 1. PM ไขเลอดออก/โรคตดตอน า โดยแมลง สสจ./สสอ. 2. หวหนากลองภารกจสนบสนน(Logistic) ตามผง ICS/EOC

รายงานผลการเตรยมพรอมทรพยากรในการควบคมโรค ในทประชม กวป.

5. ดานการสอสารความเสยง 5.1 เตรยมประเดนสาร(Key Message)เกยวกบโรค ความรนแรงของโรค และผลกระทบ ทเกดจากการระบาดของโรคไขเลอดออก และโรคตดตอน าแมลง

ตค.-เมย.

หวหนากลองภารกจสอสารความเสยง ตามผง ICS/EOC และทม

-ประเดนสารทส าคญ(Key Message) -รายงานผลการด าเนนงานและสอสารความเสยง 5.2 เตรยมชองทางการสอสารความ

เสยงใหกบประชาชน กลมเสยงเกยวกบ





โรคไขเลอดออก โรคตดตอน าโดยแมลง ความรนแรงและผลกระทบ 5.3 ผลตสอ/สอตนแบบสนบสนน 5.4 ด าเนนการสอสาร ประชาสมพนธ

5.5 จดท าเนยบวทยากร สอมวลชน ผประสานงานหลก

6. ดานวสด อปกรณ สารเคม 6.1 จดเตรยมเคมภณฑ และวสดอปกรณ เพอทมปฏบตการสมส ารวจลกน าและรวมทมปฏบตการควบคมแมลงพาหะน าโรค

ตค.- กพ. 1.PM ไขเลอดออก/โรคตดตอน า โดยแมลง สสจ./สสอ. 2. หวหนากลองภารกจสนบสนน(Logistic) ตามผง ICS/EOC

รายการเวชภณฑ เคมภณฑ วสด อปกรณทพรอมใช

6.2 จดระบบเบกจาย/สนบสนน เคมภณฑ และวสดอปกรณ

ตค.- กพ. 1.PM ไขเลอดออก/โรคตดตอน า โดยแมลง สสจ./สสอ. 2. หวหนากลองภารกจสนบสนน และหนวย Logisticตามผง ICS/EOC

แนวทางการบรหาร

จดการดาน logistic

6.3 จดซอ จดหาพสด เพอการปฏบตงานตามความเหมาะสม

ตค.- เมย. หวหนาสวนการเงนและบรหาร และหนวยจดซอ จดจาง ( ตามผง ICS/EOC

รายการพศด

7. ดานยานพาหนะ/อปกรณสอสาร/วทยสอสารและงานพสด

7.1 จดเตรยมยานพาหนะสนบสนนทมปฏบตการใหพรอมตลอดจน 24 ชวโมง

ตค.-มค. ทมงานดานยานพาหนะ /อปกรณสอสาร และงานพสด (อรชร ส าราญ , อาคม , ปารชาต)

1.ตารางเวร พขร. 2.ระบบสอสารในภาวะ ฉกเฉน 7.2 จดเตรยมอปกรณสอสาร/วทย

สอสาร ส าหรบการใชงานของทมปฏบตการและศนยปฏบตการฯ 7.3 จดเตรยมวสดอปกรณ สนบสนนอาหาร น าดม เพอสนบสนนทมปฏบตการ 7.4 จดพนทอ านวยสะดวกและบรการ





8. ดานงบประมาณและการเงน 8.1 เตรยมการดานงบประมาณในการตอบโตภาวะฉกเฉนตามแผนด าเนนงาน /ปฏบตการ

ตค. ทมงานงบประมาณและการเงน(อญชล,นวพรรษ)

แผนงาน/โครงการทเกยวของกบการตอบโตภาวะฉกเฉน

8.2 จดเตรยมแนวทางสนบสนนเงนทดรองราชการ กรณตองออกปฏบตราชการเรงดวน

แนวทางสนบสนนเงนทดรองราชการ กรณตองออกปฏบตราชการเรงดวน

2. ระยะเกดการระบาด



1. ดานบรหารจดการและประสานงาน

1. Activated EOC เพอเตอนและทบทวนการเตรยมพรอมเมอเขาสฤดกาลระบาด เพอปองกนโรค ไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย

พค-มย. หรอชวงกอนฤดกาลระบาด

-หวหนากลมงานควบคมโรคตดตอ สสจ. ในฐานะผประสานงานและเลขานการ (LO : Liaison Officer )ในระยะตน -ผชวยสาธารณสขอ าเภอ ทก ากบเรองโรคตดตอ สสอ.ทกแหง

1.ผง/ค าสง ICS/EOC สสจ. 2.ผง/ค าสง ICS/EOC ระดบอ าเภอ 3. สรปสาระส าคญการประชม ในคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล(กวป.)

2.เปด EOCแกไขปญหาโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย

ชวงเปด EOC

นพ.สสจ/ผชช.ว./รอง นพ.สสจ.ทไดรบมอบหมายใหเปน IC

1.ผง/ค าสง ICS/EOC สสจ. ระดบอ าเภอ 2.สรปการประชม EOC เสนอผบรหาร

2.1 ประสานสงการ/ตดตามผลตามระบบทวางไว


ทมประสานงานและเลขานการ (LO : Liaison Officer )

3 .ประสานทมงานตางๆเขารวมประชมVDO Conference /EOC รวมกบ กสธ /เขต/จงหวด



4. วเคราะหและสรปผลการด าเนนงาน ดานบรหารจดการพรอมขอเสนอแนะและขอสงการ สงใหหนวยงานทเกยวของ

พค.-พย. ทมประสานงานและเลขานการ (LO : Liaison Officer )

รายงานการวเคราะหและสรปการด าเนนงาน พรอมขอเสนอแนะรายสปดาห สงผเกยวของระดบเขต จงหวด





5. สนบสนนระบบการ VDO Conference และ web Conference /EOC รวมกบเขต กสธ



รายงานการใชหองประชม EOC/VDO Conference

2. ดานการประเมนสถานการณ (Situation Awareness)

1. รายงานสถานการณโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลายและวเคราะหพนทเรงรดการควบคมโรค จงหวดพะเยารายสปดาห

พค.-พย. (ทกวนพธ)

-ทม SAT ระดบจงหวด (สทตย, นงคราญ นชนาฏ ) -ทม SAT ระดบอ าเภอ

รายงานสถานการณโรคไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลายรายสปดาห

2. ตดตาม ประเมนผลการควบคมโรคไขเลอดออก (ประเมนพนทเสยงและกลมเสยง ขอมลผปวย ,ขอมลคา HI CI )ของพนทและแจงให ผวจ.,นพ.สสจ

พค.-พย.

-ทม SAT ระดบจงหวด (สทตย, นงคราญ นชนาฏ ) -ทม SAT ระดบอ าเภอ -PMไขเลอดออก/

โรคตดตอน าโดยแมลง สสจ./สสอ.

สรปผลการตดตามและประเมนการควบคมโรคไขเลอดออก และสถานการณโรคไขเลอดออกหรอโรคตดตอน าโดยยงลาย จงหวดพะเยา

3. ดานยทธศาสตร 1. สนบสนนการประสานงาน การสงการทงจากระดบเขต กสธ จงหวด อ าเภอ

พค.-พย.

-PMไขเลอดออก/


-หนงสอราชการ รบ/สงใหเครอขาย -สรปผลการด าเนนงาน

2. วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานดานวางแผน/วชาการและประสานงาน พรอมขอเสนอแนะ ส าหรบการด าเนนงานตอไป

พค.-พย.

-หวหนากลองภารกจแผนยทธศาสตร ตามผง ICS/EOC (ทม SAT จงหวด (สทตย, นงคราญ นชนาฏ ) -ทม SAT อ าเภอ -PMไขเลอดออก/


รายงานวเคราะหและสรปผลการด าเนนงาน พรอมขอเสนอแนะ

4.ดานปฏบตการเพอสนบสนนการด าเนนงานในพนท

1. สนบสนนทมปฏบตการเฝาระวงปองกนควบคมโรค(SRRT) -ตรวจสอบขอมลการระบาดของโรคและรวมสอบสวนโรค กรณเกดการระบาดผดปกต หรอพบผปวยเสยชวต และเขารวมการท า Dead Case Conference รวมกบอ าเภอ

พค.-พย.

ทมปฏบตการควบคมโรคตดตอ (อญญารตน มานะ ววฒน มตมนต)

-สรปรายงานการสอบสวนโรคประจ าเหตการณรายวน -รายงานผลการท า dead Case – Conference -สรปผลการปฏบตงาน





-วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานดานปฏบตการ พรอมขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป

พรอมขอเสนอแนะและแผนการด าเนนการตอไป

5. ดานสอสารความเสยง 5.1 เฝาระวงตดตามขอมลขาวสาร ทงในและตางประเทศทางสอตางๆ รวมทง Social media 5.2 วเคราะหขาวทมผลกระทบตอ หนวยงานหรอประชาชน 5.3 ตอบโตขอมลขาวสารทคาดเคลอนจากความเปนจรง เพอชแจงใหประชาชนไดรบทราบขอมลขาวสาร 5.4 จดเตรยม Talking point ส าหรบผบรหาร 5.5 จดท าแผนสอสารความเสยงและซอมแผน 5.6 จดเตรยมขอมลเพอใชในการจดท าสอตางๆ 5.7 เตรยมความพรอม Call center เชน ผรบสาย ขอมลเรองโรค เปนตน 5.8 ประสานประชาสมพนธจงหวดและผสอขาว สถานวทย สอมวลชน ตางๆ 5.9 ส ารวจการรบรและพฤตกรรม 5.10 เผยแพรขอมลขาวสาร ใน สสจ.

พค.-พย.

หวหนากลองภารกจสอสารความเสยง

ตามผง ICS/EOC และทม

รายงานการปฏบตงานพรอมขอเสนอแนะและแผนการด าเนนการตอไป

6. ดานวสดอปกรณ สารเคม 6.1 สนบสนนวสด เวชภณฑ สารเคม งบประมาณ ฯลฯ ใหทนเวลาและใหเพยงพอตอการควบคมโรค (คน เงน ของ)

พค.-พย.

1.กลองภารกจสนบสนน 2.กลองภารกจการเงน งบประมาณ

ตามผง ICS/EOC สสจ

รายการเวชภณฑ เคมภณฑ วสดอปกรณ(สปดาหละครง)

6.2 สรปผลการด าเนนงานดาน logistic เวชภณฑ สรปยอดคงเหลอ

พค.-พย. (รายสปดาห)

กลองภารกจสนบสนน(logistic) :

พมพชนกและทม

รายงานผลการด าเนนงานและรายงานสรปยอดคงเหลอ รายสปดาห

6.3 จดซอ จดหาพสด เพอการปฏบตงานตามความตองการของทมปฏบตการ

พค.-พย.

กลองภารกจการเงน งบประมาณ (หนวยจดซอ) : ปารชาตและทม

รายการพสด





7.ดานยานพาหนะ อปกรณสอสาร

7.1 สนบสนนยานพาหนะ อปกรณสอสาร วทยสอสารส าหรบการใชงานของทมปฏบตการ เมอออกพนท และศนยปฏบตการ

พค.-พย.

กลองภารกจสนบสนน(ยานพาหนะ: อรชร , สอสาร : อาคม)

-ตารางเวร พขร. -ระบบสอสารในภาวะฉกเฉน

7.2 สรปผลการด าเนนงานดานยานพาหนะ อปกรณสอสาร วทยสอสาร

พค.-พย.

หวหนากลองภารกจสนบสนน(อนโรจน)

รายงานผลการด าเนนงานประจ าสปดาห

8. ดานงบประมาณและการเงน 8.1 จดท าประมาณการคาใชจายทเกยวของกบการเดนทางไปปฏบตราชการแจงใหงานการเงน

พค.-พย.

หวหนาทมปฏบตการ รายละเอยดการเดนทางไปราชการ

8.2 สนบสนนการจดการดานการเงนแกทมปฏบตการตามขนตอนทเตรยมไว(จดท าสญญายมเงนทดรองราชการเพอสนบสนนการปฏบตงานใหทนเวลา)

พค.-พย.

กลองภารกจดานการเงนและงบประมาณ (อญชล นวพรรษ และทมงาน)

-สญญายมเงนทดรองราชการ -รายละเอยดคาใชจาย -ขออนมตเดนทางไปราชการ -หนงสอสงการ -อนๆทเกยวของ

8.3 สรปผลการด าเนนงานดานงบประมาณและการเงน ผลการใชจายและยอดคงเหลอ

พค.-พย. (รายสปดาห)

กลองภารกจดานการเงนและงบประมาณ (อญชล นวพรรษ และทมงาน)

-รายงานสรปผลการด าเนนงานดานงบประมาณและการเงน

ผลการใชจายและยอดคงเหลอ

3. ระยะหลงการระบาด



1. ดานการบรหารจดการและการประสานงาน

1. ประชมคณะท างาน เพอสรปผลการด าเนนงานทกดาน ปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะ

ภายหลงปด EOC

นพ.สสจ./ผชช.ว. /รอง นพ.สสจ.ทไดรบมอบหมาย

รายงานวเคราะหและสรปผลการด าเนนงานภาพรวม EOC

2. วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานในภาพรวม ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป



2. ดานการประเมนสถานการณ (Situation Awareness)

วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทม SAT ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


ทม SAT รายงานวเคราะหและสรปผลการด าเนนงาน





3. ดานยทธศาสตร วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานดานยทธศาสตร ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


หน.กลองภารกจแผนยทธศาสตร และ PM โรคไขเลอดออก

รายงานวเคราะหและสรปผลการด าเนนงาน

จดประชมถอดบทเรยน และท า After Action Review : AAR)


4.ดานปฏบตการเพอสนบสนนการด าเนนงานในพนท

วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทมปฏบตการ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


หน.กลองภารกจทมปฏบตการ


5. ดานสอสารความเสยง 5.1 แถลงขาวในประชาชนรบทราบ ขณะนควบคมสถานการณได


หน.กลองภารกจประชาสมพนธและสอสารความเสยง

เอกสารแถลงขาวของผบญชาการเหตการณ

5.2 วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทม สอสารความเสยง ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป



6. ดานวสดอปกรณ สารเคม วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทม สนบสนนดานวสดอปกรณ สารเคม ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


หน.กลองภารกจสนบสนน(logistic)


7.ดานยานพาหนะ อปกรณสอสาร

วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทม สนบสนนดานยานพาหนะ อปกรณสอสาร ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


หน.กลองภารกจสนบสนน(ยานพาหนะและระบบสอสาร)


8. ดานงบประมาณและการเงน วเคราะหและสรปผลการด าเนนงานทม สนบสนนดานงบประมาณและการเงน ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานตอไป


หน.กลองภารกจดานการเงนและงบประมาณ




7. การตดตอสอสาร

ล าดบท หนวยงาน เบอรโทรศพท อเมลล ชองทางการตดตออนๆ 1 ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา 054 409130,

054 409132 ID line : ระบาด จ.พะเยา

FB คร.คอเราควบคมโรค พะเยา ID line : CD Phayao Group

2 ส านกโรคตดตอน าโดยแมลง 02 5903104-5 [email protected] www.thaivbd.org 3 ส านกระบาดวทยา 02 590 1786 [email protected] www.boe.moph.go.th 4 ส านกโรคตดตออบตใหม 02 589 9780 [email protected] beid.ddc.moph.go.th 5 ส านกสอสารความเสยงและพฒนา

พฤตกรรม

02 590 3860-2 www.riskcomthai.org

5 สถาบนบ าราศนราดร 02 590 3427, 02 590 3402

bamras.ddc.moph.go.th

6 ศนยสารสนเทศ 02 590 3093 [email protected] Itc.ddc.moph.go.th 7 กรมวทยาศาสตรการแพทย 8 โรงพยาบาลรามาธบด 9 ศนยโรคตดตอและโรคอบตใหม คณะ

แพทยศาสตรจฬาลงกรณหาวทยาลย และสภากาชาดไทย

10 ศนยวทยาศาสตรการแพทย 11 ส านกงานปองกนและควบคมโรคท 1

เชยงใหม

12 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอเมองพะเยา 0-5488-7109 [email protected] 089-858-8166

13 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอแมใจ 0-5449-9230 [email protected] 086-659-1673

14 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอดอกค าใต 0-5449-1492 [email protected] 081-885-0403

15 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอจน 0-5445-9224 [email protected] 081-783-7092

16 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอปง 0-5449-7228 17 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอเชยงค า 0-5445-1974 [email protected] 083-049-5830

18 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอเชยงมวน 0-5449-5100 087-444-5044

19 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอภซาง 0 5446 5070 [email protected] http://www.govesite.com/ phusangdho

20 ส านกงานสาธารณสขอ าเภอภกามยาว 0-5488-8182 [email protected] 081-980-6321

mailto:[email protected]

http://www.govesite.com/



8. เอกสารอางอง เอกสารแนบ และภาคผนวก www.thaivbd.org www.boe.moph.go.th beid.ddc.moph.go.th www.riskcomthai.org

ภาคผนวก 1 ผงระบบบญชาการเหตการณ กรณไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยแมลง จงหวดพะเยา (ฉบบยอ เสนอในการประชมคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล 31 พฤษภาคม 2561)ภาคผนวก 2 ผงโครงสรางบญชาการเหตการณดานการแพทยและสาธารณสข (Incident Command System: ICS) ไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ของส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา (ฉบบเตม กรณเปด EOC เตมรปแบบ) ภาคผนวก 3 (ส าเนา)ค าสงส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ท 15 / 2561 เรอง แตงตงคณะกรรมการ คณะท างาน ตามระบบบญชาการเหตการณภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ส าหรบทกโรคและ ภยสขภาพ และศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข (Emergency Operation Center : EOC) ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ภาคผนวก 4 รายงานคาพยากรณโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561(26 มกราคม 2561) ภาคผนวก 5 ประเมนพนทเสยงโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ระดบต าบล ป 2561 ภาคผนวก 6 เปาหมายและแผนการด าเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561 ภาคผนวก 7 One Page มาตรการด าเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561 ภาคผนวก 8 มาตรการรบมอไขเลอดออกในฤดฝน ป 2561 (กระทรวงสาธารณสข) ภาคผนวก 9 มาตรการไขเลอดออกในโรงเรยน ภาคผนวก 10 มาตรการไขเลอดออกในโรงงาน ภาคผนวก 11 มาตรการไขเลอดออกในศาสนสถาน ภาคผนวก 12 มาตรการไขเลอดออกในแหลงทองเทยว โรงแรม รสอรท ภาคผนวก 13 แบบส ารวจทรพยากร ในการเตรยมพรอม IVM+PET เพอปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561 ภาคผนวก 14 การจดการไขเลอดออก กระทรวงมหาดไทย (ก าจดแหลงเพาะพนธ ตาม พรบ.สาธารณสข) ภาคผนวก 15 ความตานทานลกน ายงลายบาน อยปไตล 8 จงหวดภาคเหนอ ภาคผนวก 16 ความไวของสารเคมตอยงลายอยปไตล 8 จงหวดภาคเหนอ ภาคผนวก 17 รายชอแพทยใหค าปรกษาเรองไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยง

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/ผง%20Activated%20EOC%20เพอเตรยมพรอมไขเลอดออก%20ฉบบยอ.ppt

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/ผงบญชาการเหตการณ-ไขเลอดออก%20และซกา%20จงหวดพะเยา%20%20ผงเตม.doc

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/คำสงICS%20สสจ.พะเยา2561%20(2).doc

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/รายงานพยากรณ.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/เปาหมายการดำเนนงาน.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/one%20page%20%20การดำเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก%20จงหวดพะเยา%20%20ป%202561.ppt

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/มาตรการรบมอไขเลอดออกป%2061.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/มาตรการไขเลอดออกโรงเรยน.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/มาตรการไขเลอดออกโรงงาน.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/มาตรการไขเลอดออกศาสนสถาน.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/มาตรการไขเลอดออกแหลงทองเทยว%20โรงแรม%20รสอรท.pdf

../../Desktop/DESK%2014062561/ประชม%2011062561/แบบสำรวจทรพยากร%20ในการประชมแผน%20AHP%20%20และ%20%20IAP.xls

Activated EOC : DHF พะเยา(เสนอในทประชม กวป.31 พฤษภาคม 51)

IC : นพ.สสจ คณะกรรมการโรคตดตอจงหวด

Risk Com สทธพร และคณะทางาน

ทองถนจงหวด สพฐ. เขต การศกษา , สานกพทธศาสนา สตม. สคร. ฯลฯ

Operation : มานะ ววฒน มตมนต

Laison ฉตรศร(ภาวะปกต)

SAT : สทตย นชนาฏ ปรวฒน

Logistic : ยานพาหนะ , การเงน

ทม operation ระดบอาเภอ(หนวยปฏบตการควบคมโรค)

ทม srrt สารวจดชนลกนาและประเมนผล

ทมทาลายแหลงเพาะพนธ

ทมพนทาลายยง ทมรกษาพยาบาล

นาเสนอในการประชมคณะกรรมการวางแผนและประเมนผล 31 พฤษภาคม 2561

นายอาเภอ ประธาน , รอง ผอ.รพ. รองประธานสาธารณสขอาเภอ เลขานการ SAT ระดบอาเภอ

อสม. ผนาชมชน เจาบาน อปท.

อปท ,จนท.สธ

ผปฏบต

ผงโครงสรางบญชาการเหตการณดานการแพทยและสาธารณสข (Incident Command System: ICS) ไขเลอดออกและโรคตดตอน าโดยยงลาย ของส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

ผบญชาการเหตการณ (IC)

1. นพ.ไกรสข เพชระบรณน นายแพทยสาธารณสขจงหวดพะเยา เบอรโทร 063-4536554

2. นพ.นเรศฤทธ ขดธะสมา นายแพทยเชยวชาญดานเวชกรรมปองกน เบอรโทร 089-6317110

กลมภารกจตระหนกรและประเมนสถานการณ (SAT) 1. นายสทตย เสมอเชอ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ 086-6586573 2. นางนงคราญ เผากา นกวชาการสาธารณสข 091-1395684

ช านาญการ 091-1395684

2. นายววฒน สมเครอ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ

กลมภารกจสอสารความเสยง (Risk Communication)

1.น.ส.สทธพร ชมภศร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ 084-6085265

2. นางญาณน สทธมงคล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ 093-2833355

กลมภารกจปฏบตการ (Operation)

1. นายมานะ อนตะสาร เจาพนกงานสาธารณสข ช านาญงาน

081-8814950

2. นายววฒน สมเครอ เชอ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ

086-1837457

3. นายปรวฒน พเคราะห นกวชาการสาธารณสข

085 -2580349

กลมภารกจส ารองเวชภณฑและสงก าลงบ ารง

(Stockpiling and Logistics)

1. นายสรศกด ชยชนะ นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ

081-9514498

2. นายอนโรจน ศภการก าจร นกจดการงานทวไปช านาญ

การพเศษ 083-3198790

3. น.ส.อรชร เสมอเชอ เจาพนกงานธรการช านาญงาน

089-2648019

เจาพนกงานธรการช านาญงาน

089-2648019

กลมภารกจยทธศาสตรและวชาการ (STAG)

1.นายเฉลม ใจอน นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ 093-1376317

กลมภารกจการเงนและงบประมาณ (Finance)

1.น.ส.ญาณน สายโกสม นวก. สาธารณสขช านาญการพเศษ

083-1541705

2.น.ส.อญชล แกวหมด นกวชาการเงนและบญช 089-4345782

กลมภารกจประสานงานและเลขานการ (Liaison)

1. นางฉตรศร พสษฐกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ 089-0082002

2. นางนชนาฏ เหมวฒพนธ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ 081-8857315

กลมภารกจเทคโนโลยสอสาร (Communication Unit)

นายอาคม ขาวหอมกลน นายชางเทคนคช านาญงาน 089-8522237

๑

ค าสงส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

ท ๑๕ / ๒๕๖๑ เรอง แตงตงคณะกรรมการ คณะท างาน ตามระบบบญชาการเหตการณภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

ส าหรบทกโรคและภยสขภาพ และศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข (Emergency Operation Center : EOC) ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

..........................................

สบเนองจากพระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. ๒๕๕๐ มผลใชบงคบตงแต วนท ๖ พฤศจกายน ๒๕๕๐ และใชเปนกรอบและทศทางใหหนวยงานทกภาคสวน สามารถบรหารจดการกบ สาธารณภยรวมกนไดอยางเปนระบบ ประกอบกบในป ๒๕๖๐ รฐบาลไดก าหนดยทธศาสตรการพฒนา ๒๐ ป การพฒนาระบบความมงคงดานสขภาพ โดยก าหนดแผนงาน/โครงการทส าคญคอ การปองกนและแกไขปญหาโรคระบาดและสถานการณฉกเฉนทางสาธารณสข ซงมกระทรวงสาธารณสขเปนเจาภาพหลกและขบเคลอนไปสการปฏบต โดยก าหนดประเดนใน PP excellence ระบบควบคมโรค เรอง จงหวดมศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน (EOC) และทมตระหนกรสถานการณ(SAT) ทสามารถปฏบตงานไดจรง และเปน PA ส าหรบผบรหาร ทกระดบ โดยคาดหวงวาในระยะ ๒๐ ป จะสามารถตอบโตไดส าหรบทกโรคและภยสขภาพ ดงนน การเตรยมความพรอมระบบจดการภาวะฉกเฉน จงเปนเรองทมความส าคญอยางยงในทกระบบสาธารณสข โดยด าเนนการภายใตศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉนทางดานสาธารณสข (Emergency Operation Center : EOC) และระบบบญชาการเหตการณ (Incidence Command System : ICS) ซงเปนเครองมอทส าคญในการน ามาใช เพอรบมอกบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

เพอใหการเตรยมดานบคลากร การจดการภายใน รวมทงการประสานการปฏบตภายในหนวยงานส านกงานสาธารณสขจงหวดและระหวางหนวยงานภายในกระทรวงสาธารณสข มประสทธภาพและประสทธผล และสามารถปฏบตตอบโตได จงอนสนธค าสงส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ท ๑๘๖/๒๕๕๙ ลงวนท ๒๒ ธนวาคม ๒๕๕๙ และขอแตงตงคณะกรรมการ คณะท างาน ตามระบบบญชาการเหตการณภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขส าหรบทกโรคและภยสขภาพ และศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานการแพทยและสาธารณสข (Emergency Operation Center : EOC) ตามโครงสรางการบญชาการเหตการณ ( Incident Command System : ICS ) ตงอยท หองประชม ๔ ส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ดงน

๒

๑. สวนบญชาการ (Command Sections) ประกอบดวย ผบญชาการเหตการณ ( Incident Commander : IC) ๑.๑ นายแพทยสาธารณสขจงหวดพะเยา ผบญชาการเหตการณคนท ๑ ๑.๒ นายแพทยเชยวชาญดานเวชกรรมปองกน ผบญชาการเหตการณคนท ๒ ๑.๓ ทนตแพทยเชยวชาญ ผบญชาการเหตการณคนท ๓ ๑.๔ รองนายแพทย สสจ. ดานสงเสรมและพฒนา ผบญชาการเหตการณคนท ๔ ๑.๕ รองนายแพทย สสจ. ดานบรหาร ผบญชาการเหตการณคนท ๕ บทบาทหนาท ๑. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายของการบญชาการเหตการณ ๒. ตดตามสถานการณของเหตการณ ๓. จดล าดบความส าคญของกจกรรมตาม IAP โดยค านงถงความปลอดภยของผปฏบตงาน ๔. ตดตาม ประเมน และแกไขปญหา การด าเนนงานในสวนตางๆ ของ ICS ๕. บรหารจดการทรพยากรตางๆ ของ ICS ส าหรบการตอบโตเหตการณ ๖. ประสานงานระดบนโยบายกบหนวยงานทเกยวของภายนอกองคกร ๗. ตดสนใจยกระดบ – ลดระดบ EOC และสงการหนวยยอยในระบบ ICS ๘. เสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานใหแกทม ๙. อนๆ ทไดรบมอบหมาย จากผบญชาการเหตการณระดบจงหวด ระดบเขต และระดบประเทศ

มทมในสวนบญชาการ (Command Sections) จ านวน ๓ ทม ประกอบดวย (๑.๑) ทมประสานงานและเลขานการ ( Liaison Officer : LO) ๑) นางปรยานช เชดชเหลา นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ หวหนาทม ๒) นางจนตนา ยายอด เจาพนกงานทนตสาธารณสขช านาญงาน สมาชก ๓) นายสรนทร ใจมน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นายชนะชล บญปน นกวชาการสาธารณสข สมาชก

บทบาทหนาท ๑. จดท า ท าเนยบเครอขาย เพอการประสานงานทงภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสข ๒. ตดตอ ประสานงานกบ หนวยงานตางๆทเกยวของ ทงภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสข ๓. ประสานหาสถานท ส าหรบการท างานของทมยอยตางๆ ใน ICS ใหเพยงพอ ๔. ประสานจดการประชม จดท าปฏทนการปฏบตงานของ ICS และทมยอยของ ICS ๕. สรปรายงานการประชม ขอสงการ ผลการด าเนนงาน ปญหาอปสรรค และสอสารขอสงการไปยง

หนวยงานตางๆ ทเกยวของอยางรวดเรว ๖. วางแผนและผลกดนใหขอสงการของผบญชาการเหตการณไดรบการปฏบตอยางรวดเรวและม

ประสทธภาพ ๗. ใหการสนบสนนงานดานบรหารจดการและอ านวยความสะดวกในทกๆ ดานใหกบทมยอย ทกทมใน ICS ๘. รบผดชอบงานสารบรรณของ ICS ๙. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๓

(๑.๒) เจาหนาทประชาสมพนธ ( Public Information Officer : PIO )และสอสารความเสยง

(Risk Communication)

๑) น.ส.สทธพร ชมภศร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาทม

๒) นางญาณน สทธมงคล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

๓) น.ส.รตตญากร วงศจมป เภสชกรช านาญการ สมาชก

๓) น.ส.กศมา พรหมยวง เจาพนกงานโสตทศนศกษา สมาชก

๔) นางพชรชตา บวอนทร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

๕) น.ส.ขวญฤทย วงคกา นกวชาการสาธารณสข สมาชก

บทบาทหนาท ๑. เฝาระวงขอมลขาวสารจากสอตางๆ ทกชองทาง และประเมนการรบรของสาธารณะ(Public

perceptions) เพอวเคราะหความเสยงและจดท าแผนการสอสารความเสยงทเหมาะสม และรวดเรว ๒. เฝาระวงขาวลอ จากชองทางตางๆ และตอบโตอยางเหมาะสม และรวดเรว ๓. จดท าขอมลขาวสาร ประเดนขาว (Press release) ประเดนสาร (Talking point) ทถกตองแมนย า

และครบถวน เหมาะกบสถานการณและกลมเปาหมาย ๔. ด าเนนการสอสารความเสยงผานชองทางตางๆ รวมทง ผลตสอเพอเผยแพร ดวยรปแบบ และภาษา

ทเหมาะสม ๕. ประสานกบทมงานยอย เพอจดการ และ Update ขอมลทจ าเปนเพอเผยแพรและสอสารความเสยง ๖. จดท า ท าเนยบผบรหาร โฆษก และวทยากร เพอแถลงขาว/ใหขาวสอมวลชน และ ใหความร

ประชาชนและหนวยงานทเกยวของ ๗. ประสานกบหนวยงานทเกยวของทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข เพอด าเนนการสอสารความเสยง ๘. ประเมนผลและรายงานผลการด าเนนงานสอสารความเสยงตอผบญชาการเหตการณ ๙. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

(๑.๓) เจาหนาทความปลอดภย ( Safety Officer : SO)

นายบญญต สรยะไชย รอง นพ.สสจ.ดานสงเสรมพฒนา ทปรกษาทม

๑) นางอรทย มาลยรงสกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาทม

๒) นางจรรตน ทลมณ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

๓) น.ส. ขวญเนตร เบกบาน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท

๑. ตรวจสอบและประเมนความเสยงในการปฏบตงาน น ามาตรการดานความปลอดภยไปสการปฏบต

๒. วางแผนรวมกบทมตามโครงสรางบญชาการ เพอก าหนดความปลอดภยในแผนปฏบตงาน

๓. จดเตรยมขอมล ก ากบดแลใหมการด าเนนการตามแผนความปลอดภย

๔. ก ากบ ดแล ใหมการด าเนนการตามแผนความปลอดภยทงสถานทปฏบตการ และสขภาพของบคลากร

๔

๕. ประเมน วเคราะห กจกรรมทอาจเกดอนตรายในระยะปฏบตงาน หากมความเสยง ใหเสนอ

ทางเลอกหรอมาตรการเสรม

๖. บนทกขอมลกจกรรมทงหมด เพอรายงานตอผบญชาการเหตการณ

๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๒ . สวนปฏบตการ ( Operation Section) ประกอบดวย นายแพทยนเรศฤทธ ขดธะสมา รอง นพ.สสจ.ดานเวชกรรมปองกน ทปรกษาสวนปฏบตการ หวหนาสวนปฏบตการ (Operation Section Chief ) ๒.๑ นางสรยภรณ เลศวชรสกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ๒.๒ นางฉตรศร พสษฐกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ บทบาทหนาท

๑. ประเมนขนาด/ความรนแรง/การกระจาย (ท าแผนทการเกดโรคและภยสขภาพ) ของปญหา (Rapid assessment)

๒. หาสาเหต/ปจจยทอาจสงผลถงการแพรกระจายของปญหา และแนวทางการควบคมปญหา ๓. จดการควบคมสถานการณฉกเฉนในพนท ๔. จดระบบ และท าการเชอมโยงขอมลกบศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน (EOC) ๕. สอสารและรายงานสถานการณให EOC เปนระยะ ๖. ประเมน และ รายงานผลการปฏบตงานให EOC ทราบ ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

มทมในสวนปฏบตการ ๓ ทม ประกอบดวย (๒.๑) ทมปฏบตการดานการแพทยและรกษาพยาบาล ประกอบดวย ๑) นางพฒนาการ ผลศภรกษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาทม ๒) นางกาญจนา ชยศร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๓) นางพรรณเพญ ใจการ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นางพทธยา คมบาง พยาบาลวชาชพช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบการมอบหมายงาน ๒. รบฟงการสรปงานจากหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบมอบหมายงาน ๓. ประสานงานทมทท างานในพนท เพอหาขอมลผไดรบผลกระทบจากเหตการณ ๔. วางแผนรวมกบทมบรหารสถานการณฉกเฉนตามโครงสรางบญชาการ ๕. ปฏบตการในพนทดานการแพทยและรกษาพยาบาลรวมกบหนวยอนๆ/หนวยงานทเกยวของ ๖. ประชมสรปสถานการณกบหวหนาสวนปฏบตการ ๗. บนทกผลการปฏบตงานและรายงานใหหวหนาฝายปฏบตการทราบเปนระยะ ๘. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๕

(๒.๒) ทมสอบสวนและควบคมโรค ประกอบดวย ๑) นางอญญารตน ภมรมานพ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาทม ๒) นางสาวมตมนต กาวละ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๓) นายววฒน สมเครอ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นายมานะ อนตะสาร เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน สมาชก ๕) นายปรวฒน พเคราะห นกวชาการสาธารณสข สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบการมอบหมายงาน ๒. รบฟงการสรปงานจาก หวหนาสวนปฏบตการ เพอรบมอบหมายงาน ๓. ประสานงานทมทท างานในพนท เพอหาขอมลผไดรบผลกระทบ ๔. วางแผนรวมกบทมบรหารสถานการณฉกเฉนตามโครงสรางบญชาการ ๕. ปฏบตการในพนทดานสอบสวนและควบคมโรครวมกบหนวยงานทเกยวของ ๖. วเคราะหสถานการณ แนวโนม สรปปญหาอปสรรค และรายงานสถานการณดานการปฏบตการ

สอบสวนและควบคมโรคตอหวหนาสวนปฏบตการ ๗. บนทกผลการปฏบตงานและรายงานใหหวหนาฝายปฏบตการ ทราบเปนระยะ ๘. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๒.๓) ทมปฏบตการดานอนามยสงแวดลอม ประกอบดวย ๑) นายพฤทธ ชยดรณ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาทม ๒) นายวฒพงษ ยอดค า นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๓) นายไกรสร พสษฐกล เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบการมอบหมายงาน ๒. รบฟงการสรปงานจากหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบมอบหมายงาน ๓. วางแผนรวมกบทมบรหารสถานการณฉกเฉนตามโครงสรางการบญชาการ ๔. ประสานงานกบหนวยงานสาธารณสขในพนทเกดเหต เพอตรวจสอบขอมล ๕. ปฏบตการในพนทดานการสาธารณสขและอนามยสงแวดลอมรวมกบหนวยอนๆ และหนวยงานท

เกยวของ ๖. ใหค าแนะน าดานการปองกนและควบคมโรครวมทงการจดการสงแวดลอมในขณะและหลงเกดโรค

และภยสขภาพ ๗. วเคราะหสถานการณ แนวโนม สรปปญหาอปสรรค และรายงานสถานการณดานการสาธารณสข

และสงแวดลอมตอหวหนาสวนปฏบตการ ๘. บนทกผลการปฏบตงานและรายงานใหหวหนาฝายปฏบตการ ทราบเปนระยะ ๙. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๒.๔) ทมสขภาพจต ประกอบดวย ๑) นางปยพร ผดงวงศ นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ หวหนาทม

๖

๓) นางทรายแกว นกไร นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นางแสงทวน แกวจโน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๕) นายวนชย ยวนใจ นกวเคราะหนโยบายและแผน สมาชก ๖) น.ส.จดาภทร เนตรสวรรณกล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนปฏบตการ เพอรบการมอบหมายงาน ๒. รบฟงการสรปงานจาก หวหนาสวนปฏบตการ เพอรบมอบหมายงาน ๓. วางแผนรวมกบทมบรหารสถานการณฉกเฉนตามโครงสรางบญชาการ ๔. ประสานงานกบหนวยงานสาธารณสขในพนทเกดเหตเพอตรวจสอบขอมล ๕. ประเมนผลกระทบ / ความเสยงภาวะสขภาพจตของผไดรบผลกระทบในพนทเกดเหตการณ ๖. ปฏบตการใหความชวยเหลอเยยวยาจตใจ รวมกบหนวยงานทเกยวของ ๗. วเคราะหสถานการณ แนวโนม สรปปญหาอปสรรค และรายงานสถานการณดานสขภาพจตตอ

หวหนาสวนปฏบตการ ๘. บนทกผลการปฏบตงานและรายงานใหหวหนาฝายปฏบตการ ทราบเปนระยะ ๙. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๓. สวนยทธศาสตร ( Strategic Section) นายแพทยนเรศฤทธ ขดธะสมา รอง นพ.สสจ.ดานเวชกรรมปองกน ทปรกษาสวนยทธศาสตร

มทมในสวนยทธศาสตร จ านวน ๓ ทม ประกอบดวย (๓.๑) สวนวางแผน (Strategic Section Chief ) ๓.๑ นายเฉลม ใจอน นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ หวหนาสวน ๓.๒ นางจารวรรณ บวบง นกวชาการสาธารณสขช านาญการช านาญการพเศษ สมาชก ๓.๓ นายประสทธ วงศสภา ทนตแพทยช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท ๑. เสนอกลยทธ/มาตรการ/เปาหมายในการตอบโตภาวะฉกเฉนแกผบญชาการเหตการณ เจาหนาทใน

ICS และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ๒. จดท า Incidence Action Plan (IAP) ๓. สนบสนนดานวชาการ ใหค าแนะน าดานวชาการ ยทธศาสตร (รวมทงมาตรการและเปาหมาย)ใหกบ

ผปฏบตงานในระบบ ICS ๔. ประเมนผลการด าเนนงานตามกลยทธ/มาตรการ/เปาหมาย รวมทงปรบปรงกลยทธ/ มาตรการให

เหมาะสมตามสถานการณ ๕. ใหค าแนะน าและชวยตรวจสอบขาวสารตางๆ ทจะออกสสอสาธารณะ ๖. จด After Action Review ในระยะ Recovery ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๓.๒) หนวยตระหนกรและประเมนสถานการณ (Situation Awareness Team) ประกอบดวย

๗

๑) นายสทตย เสมอเชอ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาหนวย ๒) นางนงคราญ เผากา นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๓) น.ส.จนทรทพย ยะแสง นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นายอนนต สระสม นกวเคราะหนโยบายและแผน สมาชก ๕) น.ส.สภาภรณ ใจบญลอ เภสชกรช านาญการ สมาชก ๖) นางนชนาฏ เหมวฒพนธ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท ในภาวะปกต ปฏบตงานตาม ค าสงส านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ท ๑๗๙ /๒๕๖๐ภายใตการควบคมและใหค าปรกษาจากนายแพทยเชยวชาญดานเวชกรรมปองกน และรายงานขอมล รวมทงสถานการณ แกนายแพทยสาธารณสขจงหวด โดยตรง

๑) ตดตาม เฝาระวง ประเมนสถานการณและประเมนความเสยงของเหตการณส าคญตางๆ ดานสาธารณสขทเกดขน ทงในประเทศและตางประเทศ

๒) จดท าสรปรายงานเหตการณส าคญและรายงานเหตการณเรงดวนตาม DCIR (Director Critical Information Requirement) ใหผบรหารทราบภายในเวลาทก าหนด

๓) พจารณาวธการควบคมโรค / ภยในเบองตน ตามความเหมาะสมกบขนาดและความรนแรง ของเหตการณ เชน ตดสนใจสงทมระดบต าบล อ าเภอ หรอระดบจงหวด ออกปฏบตการตอบโต รวมทงด าเนนการสอบสวน ควบคมเหตการณ หรอแจงเตอนเครอขาย เปนตน พรอมทงรายงานผบญชาการเหตการณและผบรหาร

๔) เสนอขอพจารณาเพอตดสนใจ ยกระดบศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน ๕). อนๆ ทไดรบมอบหมาย

ในภาวะฉกเฉน ๑) รวบรวมจดท าฐานขอมลทเกยวของกบเหตการณฉกเฉนทงหมด เชน ฐานขอมลผเดนทาง ผสมผส

อยางรวดเรวและทนตอเหตการณ (Real Time) ๒) ตดตาม เฝา ระวง วเคราะหขอมล ประเมนสถานการณ และประเมนความเสยงของเหตการณท

ประกาศเปนภาวะฉกเฉนอยางใกลชด ๓) ประสานเชอมโยงขอมลกบทมปฏบตการภาคสนาม เพอใหศนย EOC มขอมลทรวดเรว ทนตอ

เหตการณ ๔) เสนอขอมลเชงยทธศาสตร เพอก าหนดทางเลอกในการตอบสนองสถานการณรวมกบทม

ยทธศาสตร เพอสงตอใหผบญชาการเหตการณตดสนใจ ๕) จดท าสรปรายงานสถานการณเปนระยะ ตามทผบญชาการเหตการณก าหนด ๖). อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๓.๓) หนวยเอกสารและรายงานขอมล ประกอบดวย ๑) นางจราภรณ ณ ล าปาง เจาพนกงานธรการช านาญงาน หวหนาหนวย ๒) นางสาวพชร ร าไพ นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ สมาชก ๓) นายสเวยต ดวงแกว เจาพนกงานเวชสถตช านาญงาน สมาชก

๘

๔) นางโสภญญา ภมพนธ นกวชาการสาธารณสข สมาชก บทบาทหนาท

๑. รายงานตวตอหวหนาสวนยทธศาสตร เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดเตรยมเอกสาร แผนเผชญเหต ( Incident Action Plan) ๓. เตรยมเอกสาร / รายงานสถานการณทเกยวของทงหมด โดยประสานกบทมตระหนกรสถานการณ

(SAT) เพอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยตางๆ ๔. บนทกการประชมศนยปฏบตการ ๕. รวมประชมกบทมบรหารสถานการณฉกเฉน ตามโครงสรางบญชาการ ๖. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนยทธศาสตร ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๔. สวนทรพยากร ประกอบดวย (๔.๑) นางรชน ขตตละ นกทรพยากรบคคลช านาญการ หวหนาสวน (๔.๒) นายกฤษดา พรรณกล นกทรพยากรบคคล สมาชก (๔.๓) น.ส.พรกนก ภาชนะ นกทรพยากรบคคล สมาชก (๔.๔) น.ส.ศรนดา เสมอใจ นกทรพยากรบคคล สมาชก (๔.๕) นางใหมแกว ผลพฒนากล เจาพนกงานเวชสถตช านาญงาน สมาชก บทบาทหนาท ๑. จดท าฐานขอมลก าลงคน พรอมระบบสมรรถนะใหเปนปจจบน ๒. จดหาก าลงคนเขาท างานตอบโตภาวะฉกเฉนตามทผบญชาการเหตการณก าหนด ๓. จดท าแผนพฒนาก าลงคน และมระบบก ากบ ตดตาม ประเมนผล ๔. จดท าแผนบรหารความตอเนองของภารกจ (BCP) ๕. จดท า พฒนา และประเมนระบบการสรางแรงจงใจ ๖. ก าหนดตวชวดรวมของแตละกลมงาน/งาน เพอใหเกดการท างานอยางบรณาการ ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๕. สวนสนบสนน ( Logistic Section) ประกอบดวย นายสรศกด ชยชนะ รอง นพ.สสจ.ดานบรการทางวชาการ ทปรกษาสวนสนบสนน

หวหนาสวนสนบสนน (Logistic Section Chief ) ๑. นายอนโรจน ศภการก าจร นกจดการทวไปช านาญการพเศษ ๒. นางพมพชนก หววยม เภสชกรช านาญการ บทบาทหนาท ๑. จดท าแผน สรรหา สถานทและสงอ านวยความสะดวก ส ารองเวชภณฑทางการแพทย อปกรณ

เทคโนโลยและสารสนเทศ (IT) อปกรณและระบบสอสาร เสบยงและอปกรณยงชพ และยานพาหนะ ตามแผนทก าหนด

๙

๒. จดท าแผน กระจาย ดแล ก ากบ และจดสงเวชภณฑทางการแพทย อปกรณเทคโนโลยและสารสนเทศ (IT) อปกรณและระบบสอสาร เสบยงและอปกรณยงชพ ยานพาหนะ วสดอปกรณตางๆ สถานทและสงอ านวยความสะดวก ตามแผนทก าหนด

๓. จดท าแผน สรรหา จดตงสถานทและสงอ านวยความสะดวก ส าหรบทมปฏบตการ และศนยพกพงส าหรบผประสบภย

๔. ดแลรกษาทมปฏบตการทไดรบการบาดเจบหรอเจบปวย ๕. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

มทมในสวนสนบสนน ๔ หนวย ประกอบดวย (๕.๑) หนวยสถานท วสด และ เวชภณฑ ประกอบดวย ๑) นางพมพชนก หยวยม เภสชกรช านาญการ หวหนาหนวย ๒) นายอภนนท วนโน เภสชกรปฏบตการ สมาชก ๓) น.ส.ปฐมพร ปญญาวงค เภสชกรปฏบตการ สมาชก ๔) นส.สพชฌาย ธระ เภสชกรปฏบตการ สมาชก ๕) นางรจาภา ไชยาโส เจาพนกงานพสดช านาญงาน สมาชก ๖) นายพเชษฐ หงสทอง ผชวยเจาหนาทอนามย สมาชก ๗) นางสพรรณ สนมณวรรณ เจาพนกงานธรการช านาญการ สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนสนบสนน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดเตรยมสถานทในการสนบสนนการปฏบตงานตอบโตเหตการณ ๓. ประเมนความเหมาะสมของสถานทปฏบตงาน และปรบสถานทใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน ๔. ประสานการจดหา และจดเตรยมวสด เวชภณฑ ส าหรบการปฏบตงาน ๕. ประเมนความเหมาะสม ความพอเพยงของทรพยากร ระบบการสอสาร การขนสง และก าลงบ ารง ๖. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนสนบสนน ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

(๕.๒) หนวยสอสาร ประกอบดวย ๑) นายอาคม ขาวหอมกลน นายชางเทคนคช านาญงา หวหนาหนวย ๒) นายธนนทรฐ จนทรถนอม นกวชาการคอมพวเตอร สมาชก ๓) นายนราวฒ วงค าฟ นายชางโยธาช านาญงาน สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนสนบสนน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดท าแผนการใชเครองมอ อปกรณการสอสาร ๓. ตดตงและทดสอบเครองมอสอสาร รวมทงดแลรกษาซอมแซมเครองมอสอสาร ๔. จดตงศนยสอสารเหตฉกเฉน รวมทงจดเจาหนาทดแลตามความเหมาะสม ๕. บนทกการสอสารทงหมดในเหตการณ ๖. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนสนบสนน

๑๐

๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๕.๓) หนวยอาหารและเครองดม ประกอบดวย

๑) นางพรพรณ มลเครอค า เจาพนกงานสาธารณสขช านาญงาน หวหนาหนวย ๒) นางอรณศร ฉตรานนท พนกงานผชวยเหลอคนไข สมาชก ๓) นางพรพมล วงศเมอง เจาพนกงานทนตสาธารณสขช านาญงาน สมาชก ๔) นางพรทพย ศรชมพนธ เจาพนกงานทนตสาธารณสขช านาญงาน สมาชก ๕) นางฐาปน วรรณโวหาร ผชวยทนตแพทย สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนสนบสนน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. ประสานสวนบรหารและการเงนในการวางแผนและจดหาอาหาร และเครองดมสนบสนนทม

ปฏบตการ สนบสนนหนวยตางๆ ตามโครงสรางการบญชาการ ๓. ประสานหนวยขนสงในการล าเลยงอาหารสนบสนนการปฏบตงานในพนท ๔. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนสนบสนน ๕. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

(๕.๔) หนวยขนสงและยานพาหนะ ประกอบดวย ๑) น.ส. อรชร เสมอเชอ เจาพนกงานธรการช านาญงาน หวหนาหนวย ๒) นายส าราญ เตมเปยม พนกงานขบรถยนต สมาชก ๓) นายบรรจบ วงวล พนกงานขบรถยนต สมาชก ๔) นายศกด สมม พนกงานขบรถยนต สมาชก ๕) นายเสงยม เมองมา พนกงานขบรถยนต สมาชก ๖) นายเดชทะนง แกวบญเสรฐ พนกงานขบรถยนต สมาชก ๗) นายนภดล วงคกา พนกงานขบรถยนต สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนสนบสนน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดท าแผนการใชยานพาหนะ ๓. ประสานและสนบสนนการใชยานพาหนะแกทมปฏบตการ และหนวยอนๆ ๔. ก าหนดผงจราจรในกรณฉกเฉน ๕. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนสนบสนน ๖. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๖. สวนการเงนและบรหาร ( Finance /Administration Section) ประกอบดวย หวหนาสวนบรหารและการเงน (Finance /Administration Section Chief ) ๑. นส. ญาณน สายโกสม นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ๒. นส. อญชล แกวหมด นกวชาการเงนและบญชช านาญการพเศษ ๓. นายจรส ไชยแสงค า เจาพนกงานสาธารณสขอาวโส

๑๑

บทบาทหนาท ๑. วางแผนงบประมาณของ EOC ในภาวะฉกเฉน ๒. จดท าระบบธรการการเงน งบประมาณ สนบสนนภารกจ EOC ๓. ตดตามการเบกจายงบประมาณและรายงาน EOC ๔. สนบสนนงบประมาณใหทมปฏบตงานไดทนเวลา ๕. บนทกเวลาปฏบตงานและจายคาตอบแทนตามเวลา ๖. สรปรายงานทางการเงนและวเคราะหตนทนการด าเนนการและความคมคา ๗. จดท าประกนชวต ด าเนนการเรยกรอง ดแลชดเชยคาเสยหายส าหรบอบตเหตและการบาดเจบจาก

การปฏบตงานในภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ๘. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

มทมในสวนบรหารและการเงน ๓ หนวย ประกอบดวย (๖.๑) หนวยจดซอ จดจาง ประกอบดวย ๑) นางหอมหวล เพชรสวรรณ เจาพนกงานพสดช านาญงาน หวหนาหนวย ๒) นางปารชาต ตรงธรรมกจ เจาพนกงานพสดช านาญงาน สมาชก ๓) น.ส. มารเรยมณ ตนตพรเดชากล เจาพนกงานการเงนและบญช สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนบรหารและการเงน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดท าแผนการจดซอจดจาง ๓. ด าเนนการจดซอจดจางตามระเบยบอยางรวดเรว ๔. ตรวจสอบรายการทไดสงซอ สงจาง ๕. สนบสนนวสด และแจกจายไปยงหนวยสนบสนน ๖. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนสนบสนน ๗. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๖.๒) หนวยบญช การเงน และงบประมาณ ประกอบดวย ๑) น.ส.กลยา ฟใจ เจาพนกงานการเงนและบญชช านาญงาน หวหนาหนวย ๒) นางสทธรตน จนทรากล เจาพนกงานการเงนและบญชช านาญงาน สมาชก ๓) นายรกษ วงศปญญา เจาพนกงานการเงนและบญชช านาญงาน สมาชก ๔) นางดวงมณ จนทเลศ เจาพนกงานการเงนและบญชช านาญงาน สมาชก ๕) นางพรทพย วงวล เจาพนกงานการเงนและบญช สมาชก ๖) นางสาวอมพร สนพวน นกวชาการเงนและบญช สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนบรหารและการเงน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดท าแผนการใชงบประมาณ ประมาณการใชจาย จดท าบญชคมงบประมาณในสถานการณฉกเฉน ๓. จดหางบประมาณส ารองในเหตฉกเฉน ๔. เบก – จาย เงนส าหรบสวนตางๆ ตามโครงสรางบญชาการ

๑๒

๕. จดท าเอกสารการเงน เพอสนบสนนสวนตางๆ ตามโครงสรางบญชาการ ๖. สรปรายงานคาใชจาย ๗. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนบรหารและการเงน ๘. อนๆ ทไดรบมอบหมาย (๖.๓) หนวยธรการและบนทกเวลา ประกอบดวย ๑) นางนวพรรษ ปญญมย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาหนวย ๒) นางยวงค า นาคปรชา เจาพนกงานธรการช านาญงาน สมาชก ๓) นางผองศร โปทาสาย เจาพนกงานธรการช านาญงาน สมาชก

บทบาทหนาท ๑. รายงานตวตอหวหนาสวนบรหารและการเงน เพอรบการมอบหมายงาน ๒. จดท าแบบบนทกลงเวลาท างาน และลงทะเบยนเจาหนาท ทปฏบตงานทกทม ๓. ท าหนาทธรการ โดยสนบสนนการจดท าบนทกการเดนทางไปปฏบตงาน การขออนมตท า งาน

ลวงเวลาในสถานการณฉกเฉน ๔. ประสานเวลาการท างานของบคลากรตามโครงสราง และสงขอมลใหหนวยการเงน เพออนมต

เบก- จาย คาท างานลวงเวลาในสถานการณฉกเฉน ๕. บนทกการปฏบตงานและรายงานผลการปฏบตงานตอหวหนาสวนบรหารและการเงน ๖. อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๗. สวนภารกจกฎหมาย (รวมชดเชยและสนไหมทดแทน ) ประกอบดวย ๑) นายจเร บวสมฤทธ นตกรช านาญการ หวหนาสวน ๒) นางสาวรจรา ไชยลงกา นตกร สมาชก ๓) นางอนงค วรรณสอน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ สมาชก ๔) นางพสธร เขอนแกว เจาพนกงานธรการช านาญงาน สมาชก บทบาทหนาท ๑) ทบทวน รวบรวม วเคราะห พรอมจดท าฐานขอมลเกยวกบกฎหมายทมความเกยวของกบศนย

ปฏบตการภาวะฉกเฉน และงานตอบโตภาวะฉกเฉนอนๆทเกยวของ ๒) ราง ปรบปรง หรอเพมกฎระเบยบ ใหเออตอการปฏบตงาน ๓) เปนทปรกษาทางดานกฎหมาย ๔) สอสารและถายทอดกฎหมายทเกยวของใหผปฏบตงานเขาใจ และปฏบตไดถกตอง ๕) ประเมนผลกระทบของกฎหมายทบงคบใช ๖) ชวยจดท าค ารองเพอด าเนนการตามกฎหมาย ๗) อนๆ ทไดรบมอบหมาย

๑๓

๘. สวนภารกจชองทางเขาออกระหวางประเทศ/จดผานแดน/ดานควบคมโรคระหวางประเทศ(Point of Entry)

นายชาญ เชดชเหลา รอง นพ.สสจ.ดานทนตสาธารณสข ทปรกษาสวน ๑) นายอครเดช ตนด นกวชาการสาธารณสขช านาญการ หวหนาสวน ๒) นางสาวสรวมล มณ เภสชกรช านาญการ สมาชก ๓) น.ส.เสาวคนธ ตนสรสาร เจาพนกงานเภสชกรรม สมาชก บทบาทหนาท ๑) ประสาน และ/หรอ ตรวจคดกรองผเดนทางทมาจากพนทเสยง ๒) สาธตฝกปฏบตการด าเนนงานตามมาตรฐานการควบคมโรคตดตอระหวางประเทศแกเจาหนาทรวม

ปฏบตงานในภาวะฉกเฉน ๓) ประสาน และ/หรอ ควบคมก ากบใหมการด าเนนงานตามมาตรฐาน IHR2005 Point of Entry

(ภาวะฉกเฉน) ตามมาตรฐานคมอพฒนาสมรรถนะหลกชองทางเขาออกระหวางประเทศ IHR 2005 ๔) ประสาน และ/ หรอ จดท าฐานขอมลผเดนทาง และขอมลทเกยวของกบเหตการณ และสงตอ

ขอมลใหทม SAT ๕) อนๆ ทไดรบมอบหมาย ทงนขอใหผทไดรบมอบหมายปฏบตหนาทอยางเครงครด ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท ๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑

(นายไกรสข เพชระบรณน) นายแพทยสาธารณสขจงหวดพะเยา

ส าเนาถกตอง (นางฉตรศร พสษฐกล) นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ

๑๔

มาตรการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จงหวดพะเยา ป 2561

เปาหมาย 1

ลดอตราปวย

กอนระบาด

ชวงระบาด

IVM+PET

มาตรการ

Vector Control +331+017(14 , 21, 28)

เปาหมาย 2

งดการตายการวนจฉยการ

รกษาและสงตอ

พ นทเปาหมาย

สถานทเปาหมาย

กลมเปาหมาย

881 หมบาน/ชมชน 68 ตาบล 9 อาเภอ

6 ร : โรงเรอน(บาน) โรงเรยน (ศนยเดกเลก)โรงพยาบาล(สถานบรการสาธารณสข)

โรงธรรม (วด ทสาธารณะ) โรงงาน (สถานททางาน) โรงแรม(สถานททองเทยว)

กลมอาย 10-14,15-24 ป(นกเรยน นกศกษา วยรน) กลมวยทางานและผสงอาย

3 เดอน 6 เดอน 9 เดอน 12 เดอน

รอยละ 50 ของตาบลมการจดทาแผนพฒนาจงหวดสะอาด การจดการขยะ IVM และดาเนนการตามแผน

รอยละ 80 ของตาบลทมการจดทาแผนบรณาการ (สารวจความพรอมเครองพน เตรยมคนพน สารองสารเคม และทราย

รอยละ 100 ของตาบลทมการดาเนนงานตามแผนIVM การเฝาระวงดชนลกนายง

ประสทธภาพการควบคมแหลงเพาะพนธยงลาย และการควบคมโรค

1.ทบทวนขอมล ชเปา 2.เตรยมพรอมรบสถานการณ หากม Case โดยใช PETP-Planing วางแผนวา หากม Case จะตองทาอะไรบาง เมอไหร (แผนทชดเจน ตามมาตรการ 331 + 017)E -equipment เตรยมความพรอมวสด อปกรณสารเคม หากม Case เกดขน T –Training อบรม ทบทวน การดแล ผปวย การ ควบคมโรค ใหทมงานมทกษะทด 3.กาจดแหลงเพาะพนธ4.ประเมนดชนลกนายงลาย(มาตรการเขยว เหลอง แดง)

กจกรรม

1.แจงเหตเรว SRRT ไดมาตรฐาน ( มาตรการ 331)2.กาจดแหลง ควบคมการระบาด (มาตรการ017)3.เปด Warroom ใหเรว 4.ประเมนการควบคมโรค (มาตรการขาว เทา ดา)

SOP การรกษา การดแล การสงตอ

อบรมแพทย พยาบาล ผเกยวของ

Dead case Conference

-การจดการ

ขอมล

-การตอบโต

ภาวะฉกเฉน

-เครอขายมสวน

รวม

-การสอสาร

ความเสยง

มาตรการ

สนบสนน

มาตรการเสรม

-การจดการ

ความร

-การประกวด

-การเยยม

เสรมพลง

-วเคราะห

5 มต

Quick WINเพมความเขมแขงการ

จดการพาหะนาโรค

แบบบรณาการ (IVM)

เพมความเขมขนการควบคมแหลงเพาะพนธยงลาย

ทบทวนและปรบปรง โดย คณะกรรมการโรคตดตอ จงหวด

เมอ 6 กนยายน 2561 บรณาการประชารฐ วาระ จงหวดสะอาด

มาตรการปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกในโรงเรยน

จากแนวโนมไขเลอดออกทมแนวโนมเพมสงขนและอาจระบาดรนแรงในฤดฝนทกาลงจะมาถง โดยคาดการณวาจะพบผปวยทวประเทศมากกวา 10,000 รายตอเดอน ระหวางเดอนมถนายน – สงหาคมน ทกหนวยงานและชมชนจงตองรวมมอกน เฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกอยางตอเนองตลอดฤดฝนดงน

1. การเฝาระวงผปวยสงสยโรคไขเลอดออก 1) ตองเฝาระวงทงในกลมเดกนกเรยน คร และเจาหนาทของสถานศกษา โดยมนยามผปวยสงสยโรค

ไขเลอดออกดงน เดก มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย อาจมอาการผน หนาแดงๆ หรอคลนไส

อาเจยน ปวดทอง ผใหญ มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย กนไดนอย หรอคลนไส อาเจยน ปวด

ทอง 2) หากมเดกลาปวยนานเกนกวา 2 วน ควรตดตามสอบถามอาการปวยของเดกกบผปกครอง เพอพจารณาวา

เขาไดกบอาการของโรคไขเลอดออกหรอไม 3) หากพบผปวยทเขานยามผปวยสงสยดงกลาว ตองรบสงตวไปรบการตรวจวนจฉยและรกษาทโรงพยาบาล

และแจงสถานพยาบาลของรฐหรอสานกงานสาธารณสขทอยใกลสถานศกษาทนท 4) หามจายยาลดไขชนดลดการอกเสบ (NSAIDs)เชน ไอบรโปรเฟน แอสไพรน ใหผปวยรบประทาน

2. การควบคมยงลายในสถานศกษา ในระยะนซงเปนชวงเรมเปดภาคการศกษา ทกสถานศกษาควรดาเนนการลดแหลงเพาะพนธยงลายทงใน

พนทอาคารเรยนและบานพกครในโรงเรยน เพอปองกนการระบาดของโรคกอนเขาสฤดฝน ดงน 1) ประสานเจาหนาทสาธารณสข และองคกรปกครองสวนทองถนในพนท เพอกาหนดวนเวลาทจะดาเนนการ

กาจดแหลงเพาะพนธยง 2) รวมกนดาเนนการสารวจและทาลายแหลงนาขง กาจดเศษภาชนะทไมไดใชงานและมนาขง เชน เศษขยะ

พลาสตก ขยะโฟม เศษกระถาง ยางรถยนต ควาจานรองกระถางทงหมด โดยใหนกเรยนและเจาหนาทในโรงเรยนมสวนรวม และทาอยางตอเนองสปดาหละครง

3) สารวจภาชนะเกบกกนาใช เชน ถงรองนา โอง แทงคนาในหองสขา ขดลาง ทาความสะอาดและเปลยนถายนา พรอมทงใสทรายกาจดลกนาใหทวทกภาชนะใสปลากนลกนา เชน ปลาหางนกยง ปลากระดในอางตนไมนา

4) งดการใชแจกนใสนาปลกตนไม พลดาง หรอแจกนดอกไมสดซงจะเปนแหลงเพาะพนธยงลายทอยใกลตว 5) สอสาร ใหความรเรองอาการปวยทตองสงสยโรคไขเลอดออกใหนกเรยนไดรบทราบถงอาการทตองไปรบ

การตรวจวนจฉยและรกษาทโรงพยาบาล 6) จดทาบอรดประชาสมพนธความรในการจดการแหลงเพาะพนธลกนายงใหนกเรยนไดรบความร

3. ตวอยางโครงการทสามารถชวยลดแหลงเพาะพนธยงในโรงเรยน 1) เกบและแยกขยะพลาสตกขาย นอกจากชวยรกษาความสะอาดในโรงเรยนแลว ยงเปนการกาจดเศษภาชนะพลาสตกทถกทงไวจนกลายเปนแหลงนาขงและแหลงเพาะพนธยงในฤดฝน

2) เปลยนแจกนใสนาเปนแจกนใสวสดอนๆ เชน ดน ดนวทยาศาสตร โอเอซส 3) ยกเลกการใชแทงคนากอปนในหองสขา เปลยนมาใชถงทสามารถลางและควาไวไมใหนาขงไดทกสปดาห

ตดตามสถานการณ ตาบลทเปนพนทระบาดของโรคไขเลอดออกทกสปดาห และคมอ 100 วธปราบยงลาย ไดจากเวบไซตสานกโรคตดตอนาโดยแมลง www.thaivbd.org

มาตรการปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกในโรงงาน

จากแนวโนมไขเลอดออกทมแนวโนมเพมสงขนและอาจระบาดรนแรงในฤดฝนทกาลงจะมาถง โดยคาดการณวาจะพบผปวยทวประเทศมากกวา 10,000 รายตอเดอนระหวางเดอนมถนายน – สงหาคมน ทกหนวยงานและชมชนจงตองรวมมอกน เฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกอยางตอเนองตลอดฤดฝนดงน

1. การเฝาระวงผปวยสงสยโรคไขเลอดออก 1) ตองเฝาระวงทงในกลมพนกงาน ลกจาง และเจาของกจการ โดยมนยามผปวยสงสยโรคไขเลอดออกดงน เดก มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย อาจมอาการผน หนาแดงๆ หรอคลนไส

อาเจยน ปวดทอง ผใหญ มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย กนไดนอย หรอคลนไส อาเจยน ปวด

ทอง 2) หากพบผปวยทเขานยามผปวยสงสยดงกลาวตองรบสงตวไปรบการตรวจวนจฉยและรกษาทโรงพยาบาล 3) หากมพนกงานทปวยและแพทยวนจฉยโรคไขเลอดออก ใหแจงสถานพยาบาลของรฐหรอสานกงาน

สาธารณสขทอยใกลสถานประกอบการทนท 4) หามจายยาลดไขชนดลดการอกเสบ (NSAIDs)เชน ไอบรโปรเฟน แอสไพรน ใหผปวยรบประทาน 5) ผทมโรคเรอรงประจาตว เสยงตอการปวยรนแรงตองรบไปพบแพทยทนทเมอมไขเฉยบพลน

2. การควบคมยงลายในสถานประกอบการ ทกสถานประกอบการควรดาเนนการลดแหลงเพาะพนธยงลาย เพอปองกนการระบาดของโรคในฤดฝน

ดงน 1) ประสานเจาหนาทสาธารณสข และองคกรปกครองสวนทองถนในพนท เพอกาหนดวนเวลาทจะดาเนนการ

กาจดแหลงเพาะพนธยง 2) รวมกนดาเนนการสารวจและทาลายแหลงนาขง กาจดเศษภาชนะทไมไดใชงานและมนาขง เชน เศษขยะ

พลาสตก ขยะโฟม เศษกระถาง ยางรถยนต ควาจานรองกระถางทงหมด โดยใหมพนกงานรบผดชอบดแล และทาอยางตอเนองสปดาหละครง

3) สารวจภาชนะเกบกกนาใช เชน ถงรองนา โอง แทงคนาในหองสขา ขดลาง ทาความสะอาดและเปลยนถายนา พรอมทงใสทรายกาจดลกนาใหทวทกภาชนะใสปลากนลกนา เชน ปลาหางนกยง ปลากระดในอางตนไมนา

4) งดการใชแจกนใสนาปลกตนไมพลดาง หรอแจกนดอกไมสดซงจะเปนแหลงเพาะพนธยงลายทอยใกลตว 5) สอสาร ใหความรเรองอาการปวยทตองสงสยโรคไขเลอดออกใหนกเรยนไดรบทราบถงอาการทตองไปรบ

การตรวจวนจฉยและรกษาทโรงพยาบาล 3. ตวอยางโครงการทสามารถชวยลดแหลงเพาะพนธยงในโรงงาน

1) บานพกคนงานสะอาด เกบและแยกขยะพลาสตกขายเพมรายได และเปนการกาจดเศษภาชนะพลาสตกทถกทงไวจนกลายเปนแหลงนาขงและแหลงเพาะพนธยงในฤดฝน

2) โรงอาหารไมใชโฟม ซงจะกลายเปนขยะทมนาขงและเปนแหลงเพาะพนธยง เปลยนมาใชวสดทยอยสลายงายในสงแวดลอม

3) ยกเลกการใชแทงคนากอปนในหองสขา เปลยนมาใชถงทสามารถลางและควาไวไมใหนาขงไดทกสปดาห 4) ปรบปรงสงแวดลอมบรเวณบานพกคนงานไมใหมแหลงนาขง

ตดตามสถานการณ ตาบลทเปนพนทระบาดของโรคไขเลอดออกทกสปดาห และคมอ 100 วธปราบยงลาย ไดจากเวบไซตสานกโรคตดตอนาโดยแมลง www.thaivbd.org

แนวทางการดาเนนงานเรองการควบคมยงในบรเวณวด เนองในวนวสาขบชาสบสานพระปณธานในหลวงป 2561

******************** 1. การเฝาระวงพระสงฆ สามเณร ผปฎบตธรรม หรอผมาทาบญ หากมอาการสงสยวาอาจปวยเปนไขเลอดออก ควรพาหรอแนะนาใหไปพบแพทย ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล หรอหนวยงานสาธารณสขของรฐทใกลกบวด เพอใหการรกษาและควบคมโรคทนเวลา 2. การสอสารใหประชาชนหรอผทมาทาบญเนองในวนวสาขบชา รวมกาจดแหลงเพาะพนธสตวทเปนพาหะนาโรค ตามมาตรการ 3 เกบ 3 โรคเชน

- เปลยนนาในแจกนดอกไมบชาบรเวณโตะหมหรอหนาพระพทธรป - สารวจภาชนะเกบกกนาตองมฝาปดมดชด - ภาชนะทไมใชความไมใหมนาขง ควรเปลยนนาในภาชนะทใสนาทกวน - สารวจถาดรองกระถางตนไมบรเวณรอบวด เปนตน - จดการขยะและมการคดแยกขยะทอาจเปนทขงนา รวมทงดแลแหลงนาขงอนๆ ใหสะอาดอยเสมอ - ปรบปรงบรเวณลานธรรม หรอ ตดตกแตงตนไมสวนหยอม ไมใหรกทบ - ทายากนยงปองกนยงกดในระหวางการเวยนเทยน - ใชสมนไพรไลยง เชน การบร ตะไครหอม

มาตรการปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกในแหลงทองเทยว โรงแรม รสอรท

จากแนวโนมไขเลอดออกทมแนวโนมเพมสงขนและอาจระบาดรนแรงในฤดฝนทกาลงจะมาถง โดยคาดการณวาจะพบผปวยทวประเทศมากกวา 10,000 รายตอเดอน ระหวางเดอนมถนายน – สงหาคมน ทกหนวยงานและชมชนจงตองรวมมอกน เฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกอยางตอเนองตลอดฤดฝน ดงน

1. การรายงานผปวยสงสยโรคไขเลอดออก 1) ตองเฝาระวงทงในกลมผประกอบการ เจาหนาท พนกงาน หรอนกทองเทยวโดยมนยามผปวยสงสย

โรคไขเลอดออกดงน เดก มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย อาจมอาการผน หนาแดงๆ หรอ

คลนไส อาเจยน ปวดทอง ผใหญ มอาการไขเฉยบพลนและสงลอยเกนกวา 2 วน ออนเพลย กนไดนอย หรอคลนไส อาเจยน

ปวดทอง 2) หากพบผปวยทเขานยามผปวยสงสยดงกลาว ตองรบสงตวไปรบการตรวจวนจฉยและรกษาท

โรงพยาบาล และแจงสถานพยาบาลของรฐหรอสานกงานสาธารณสขในพนททนท 3) หามจายยาลดไขชนดลดการอกเสบ (NSAIDs) เชน ไอบรโปรเฟน แอสไพรน ใหผปวยรบประทาน

2. การจดการดานสงแวดลอมภายในแหลงทองเทยว 1) มการปลกพชกนยงเปนไมประดบ เชน หมอขาวหมอแกงลงเขนงนายพราน กาบหอยแครง 2) แจกนดอกไมทตกแตงในสถานททองเทยว หองพก ตองลางและเปลยนนาเปนประจาทกสปดาห 3) ตนไมใบกาบ เชน สบปะรดส ควรใสทรายกาจดลกนายงบรเวณกาบใบ เนองจากกาบใบสามารถเปน

แหลงเพาะพนธยงได แมมนาขงเพยงนอยนด 4) อางบว กระถางตนไมนา ซมนาตกจาลอง ใชปลากนลกนา เชน ปลาหางนกยง ปลากด หรอใสนาทะเล

แทนนาจด สวนแหลงนาใดทไมสามารถใสปลากนลกนาได ใหใสทรายกาจดลกนาแทน 5) ตดแตงพมไมประดบใหโลงโปรงไมเปนแหลงเกาะพกยงลาย 6) ฉดพนสเปรยกาจดยงตวเตมวยในหองพกกอนทแขกจะเขาพก 7) จดกจกรรมรณรงคทาลายแหลงเพาะพนธลกนายงกจกรรม big cleaning day เกบเศษภาชนะ ขยะ

สงของทไมไดใชงาน เชน ยางรถยนตเกา ในแหลงทองเทยวหรอสถานทพกเดอนละครง

3. พฒนาเจาหนาทใหมความรและทกษะในการจดการสงแวดลอม 1) กาหนดผรบผดชอบของแหลงทองเทยวหรอสถานทพกในการจดการแหลงเพาะพนธลกนายงใหชดเจน 2) ประชาสมพนธความรในการจดการแหลงเพาะพนธลกนายงใหพนกงานในองคกรไดรบความร 3) พฒนาความรวมมอระหวางหนวยงาน โดยการสรางแนวรวมในการดาเนนงาน เชน อาสาสมคร

สาธารณสข นกเรยน เพอดแลสงแวดลอมบรเวณรอบแหลงทองเทยว/สถานทพก

ตวอยางโครงการทสามารถชวยลดแหลงเพาะพนธยงในโรงเรยน จดประกวดแหลงทองเทยว โรงแรม รสอรททมผลงานดเดนในการควบคมลกนายงลาย และคดเลอก

สถานทตนแบบ มอบรางวลและประกาศเกยรตคณ เพอสรางแรงจงใจและเปนตวอยางการดาเนนงานใหแหลงทองเทยว โรงแรม รสอรทอนๆ ตดตามสถานการณ ตาบลทเปนพนทระบาดของโรคไขเลอดออกทกสปดาห และคมอ 100 วธปราบยงลาย ไดจากเวบไซตสานกโรคตดตอนาโดยแมลง www.thaivbd.org

28 วารสารสาธารณสขลานนา ปท 13 ฉบบท 2

ความตานทานลกน�ายงลายบานอจปไตย พาหะน�าโรคไขเลอดออก ตอสารเคมเทมฟอส ในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ ป 2558-2559

Resistance of Aedes mosquito larvae to Temephos in the 8 provinces of northern Thailand, 2015-2016.

เจนจรา จนสภา วท.บ (กฏวทยา)* Janejira Junsupa B.Sc. (Entomology)*สธาสน มาแดง วท.บ (กฏวทยา)* Sutasinee Madang B.Sc. (Entomology)*กาญจนา โกตทพย วท.ม (กฏวทยา)* Kanjana Kotitip M.Sc. (Entomology)*

*สำ�นกง�นปองกนควบคมโรคท 1 จงหวดเชยงใหม Office of Disease Prevention and Control Region 1, Chiang Mai

บทคดยอ

ประเทศไทยใชสารเคมเทมฟอสในการควบคมลกน�ายงลายเพอปองกนโรคไขเลอดออกมานานกวา50

ปแตยงขาดระบบการตดตามประเมนระดบความตานทานของลกน�ายงลายตอสารเคมเทมฟอสการศกษาน

มวตถประสงคเพอทราบระดบความไวตอสารเคมเทมฟอสของลกน�ายงลายบานในพนท8จงหวดภาคเหนอ

ตอนบนท�าการเกบตวอยางลกน�ายงลายในพนททมการแพรระบาดของโรคไขเลอดออกป2558และ2559

ไดแกอ�าเภอเมองจงหวดเชยงใหม,พะเยา,ล�าปาง,เชยงรายและแพร,อ�าเภอปาซางจงหวดล�าพน,อ�าเภอ

ทาวงผาจงหวดนานและอ�าเภอแมสะเรยงจงหวดแมฮองสอนน�าลกน�ายงลายในพนทกลบมาเพาะเลยงเพม

ปรมาณในหองทดลอง และใชลกน�ายงลายรนถดไป ระยะท 4 ท�าการทดสอบสารเทมฟอสทความเขมขน

0.012มลลกรมตอลตรแปรผลตามเกณฑการทดสอบความไวตอสารเคมก�าจดแมลงขององคการอนามยโลก

ผลการศกษาพบวาพนททลกน�ายงลายบานมความตานทานตอสารเทมฟอสสงตอเนองในป2558-2559ไดแก

จงหวดนาน(อตราตาย60และ70)พบวาจงหวดทยงลายเคยมความไวตอสารเคมเทมฟอสในป2558(อตรา

ตาย100)แตกลบพบวามความตานทานเกดขนในป2559ไดแกจงหวดแมฮองสอนเชยงใหมล�าปาง(อตรา

ตาย 34, 40, 62) สวนจงหวดทยงลายบานมระดบความตานทานเปลยนจากก�าลงเรมตานทานสารเคม

เทมฟอสเปนตานทานไดแกแพรจงหวดล�าพนและพะเยามจงหวดเชยงรายแหงเดยวทพบวายงลายมอตรา

ตายเพมขนจากรอยละ23ในป2558เปนรอยละ99ในป2559

การศกษาครงนแสดงวาแนวโนมการตานทานของลกน�ายงลายบานตอสารเคมเทมฟอสเพมมากขนจาก

ป2558รวม6จงหวดการเฝาระวงความตานทานลกน�ายงลายควรด�าเนนการอยางตอเนองเพอเปนขอมล

น�าไปสการเลอกใชสารเคมก�าจดลกน�ายงลาย อยางไรกตามมาตรการในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก

ทดท�าไดงายประหยดมประสทธภาพและปลอดภยคอการลดและท�าลายแหลงเพาะพนธของยงลาย

ค�าส�าคญ:โรคไขเลอดออกลกน�ายงลายบานอจปไตยสารเคมเทมฟอส

29Lanna Public Health Jaurnal Volume 13 No. 2 July - December 2017


Abstract

ThailandhasusedTemephostocontrolAedesmosquitolarvaetopreventdengue

feverformorethan50years,buttheinsecticidemonitoringsystemforyoungstagesstill

doesnotexist.ThisstudyaimstoassessthesusceptibilitylevelofAedes aegyptitoTemephos

in8provincesofnorthernThailand.Aedesmosquitolarvaewerecollectedinareaswith

dengueoutbreaksin2015and2016,MuangDistrictPhayao,Lampang,ChiangRaiandPhrae

Provinces,PaSangDistrict,LamphunProvince,ThaWangPhaDistrict,NanProvinceandMae

SariangDistrict,MaeHongSonProvince.Allyoungstagesofmosquitoesweretransferredto

thelaboratory,thenthe4thinstarlarvaeweretestedwithTemephosatconcentration0.012

mg/LfollowingWorldHealthOrganizationGuideline.TheresultsfoundthatAe. aegyptilarvae

fromNanProvinceforbothyears(2015-2016)wereresistanttoTemephoswithamortality

rate60%and70%;aegyptilarvaefromMaeHongSon,ChiangMai,andLampangprovinces

had100percentmortalityratein2015,butchangedto34%,40%,62%respectivelyin2016.

Aedes from Phrae, Lumphun and Phayao have changed from incipient susceptible to

resistance.OnlyChiangRaiprovinceshowedhighersusceptiblelevel,frommortalityrate

23%in2015andincreasedto99%in2016.

This study indicates that in 2016Aedes aegypti has increased resistance trend to

Temephosin6provinces.ThemonitoringofAedes susceptibilitytoTemephosshouldbe

regularlyconductedforinformationofinsecticideselection.Meanwhile,thesimplewayto

preventDenguefeverisbreedingsourcereduction.

Keywords:Denguehemorrhagicfever,LarvaeAedes aegypti, Temephos

บทน�า

สถานการณโรคไขเลอดออกของประเทศไทย ป

2559พบผปวยรวมทงประเทศ62,405รายเสยชวต68

รายอตราปวย95.38ตอประชากรแสนคนอตราตาย

0.10ตอประชากรแสนคนอตราปวยตายรอยละ0.11

(ส�านกระบาดวทยา,2560)และพบวาภาคเหนอมอตรา

ปวยมากทสดเปนอนดบ2ของประเทศพบผปวยจ�านวน

8,866รายคดเปนอตราปวย155.43ตอประชากรแสน

คนมรายงานผเสยชวต8รายอตราผปวยตายรอยละ

0.09เมอพจารณาอตราปวยสะสมตงแตตนปจ�าแนกราย

จงหวดพบวาจงหวดแมฮองสอนมอตราปวย457.53

ตอประชากรแสนคนสงเปนล�าดบท1ของประเทศรอง

ลงมา 3 ล�าดบแรก คอ จงหวด เชยงใหม ล�าพน และ

เชยงรายคดเปนอตราปวย286.56,131.22,และ99.71

ตามล�าดบสวนจงหวดล�าปางนานพะเยาและแพรม

อตราปวย98.57,42.92,41.59,และ25.33ตามล�าดบ

(ส�านกระบาดวทยา,2559)

โรคไขเลอดออกเปนโรคตดเชอซงมสาเหตมาจาก

ไวรสเดงก (Dengue virus) อาการของโรคนมความ

คลายคลงกบโรคไขหวดในชวงแรก จงท�าใหผปวยเขาใจ

คลาดเคลอนไดวาตนเปนเพยงโรคไขหวดและท�าใหไมได

รบการรกษาทถกตองในทนท โรคไขเลอดออกมอาการ

และความรนแรงของโรคหลายระดบตงแตไมมอาการ

หรอมอาการเลกนอยไปจนถงเกดภาวะชอกซงเปนสาเหต

ทท�าใหผปวยเสยชวต(วชย,2549)

การปองกนควบคมยงลายพาหะน�าโรคไขเลอด

30 วารสารสาธารณสขลานนา ปท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560

ความตานทานลกนำายงลายบานอจปไตย พาหะนำาโรคไขเลอดออก ตอสารเคมเทมฟอส ในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ ป 2558-2559

ออกมหลายมาตรการ เชนวธทางกายภาพชวภาพหรอ

การใชสารเคมก�าจดลกน�ายงลายโดยเฉพาะสารเคมทม

ฟอส (Temephos) ใสลงไปในแหลงเพาะพนธ และใน

ปจจบนประชาชนสวนใหญเลอกการใชสารเคมก�าจด

แมลงในการควบคมยงลายพาหะเนองจากสะดวกและ

ฆายงไดในเวลาอนรวดเรว ท�าใหปรมาณการใชสารเคม

ก�าจดยงพาหะเพมสงขนทกปอยางตอเนอง(วชย,2549)

ซงอาจเปนปจจยส�าคญทท�าใหยงพาหะเกดความ

ตานทานตอสารเคมก�าจดแมลง

สารเคมเทมฟอส มชอทางการคาวา อะเบทหรอ

ทรายอะเบท เปนสารฆาตวออนแมลงชนดออรกาโน

ฟอสเฟตมการน�ามาใชในประเทศไทยตงแตปพ.ศ.2510

จนถงปจจบน ซงใชมานานมากกวา 50 ป (พรพรรณ,

2555)และมการใชสารเคมเทมฟอสกนอยางกวางขวาง

ทกพนทในประเทศไทย ปรมาณการใชทกระทรวง

สาธารณสขแนะน�าคอเทมฟอส1%SGใชในขนาด1

กรมตอน�า10ลตร(จะไดความเขมขนของสารทมฟอส

1ppmหรอสาร1มลลกรม/ลตร)สามารถออกฤทธ

ควบคมไมใหมลกน�าไดประมาณ 3 เดอน (พรพรรณ,

2553) แตในสภาพจรง พบวาประชาชนมการใชน�า

ตกออกและเตมเขา ท�าใหความเขมขนของสารเทมฟอ

สลดลงเรอยๆจนไมสามารถก�าจดลกน�ายงลายได การท

ลกน�ายงลายไดรบสารเคมในระดบต�าและรอดชวตนน

สามารถท�าใหเกดพฒนาการตานทานตอสารเทมฟอสได

และสงผลตอการก�าจดและควบคมลกน�ายงลายในทสด

ปญหาแมลงสรางความตานทานตอสารเคมก�าจด

แมลงเปนปญหาทส�าคญท�าใหการใชสารเคมก�าจดแมลง

ไมเกดประสทธผล การสรางความตานทานในแมลงม

ความแตกตางกนขนกบชนดของสารเคมก�าจดแมลงทใช

ซงมกลไกการออกฤทธทแตกตางกน เชน กลไกทาง

พฤตกรรมแมลงจะมการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมเพอ

เลยงการสงพฤตกลไกการออกฤทธรวดเรวและฆายง

ไดในเวลาอนรวดเรวมผสสารเคมก�าจดแมลงกลไกทาง

สรรวทยา แมลงจะสรางความตานทานตอสารเคมอสา

รเคมวโดยมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาเชนการลด

ความสามารถในการผานเขาผนงล�าตว ของสารเคมโดย

การสรางผนงล�าตวใหหนาขน เปนตน และกลไกทาง

ชวเคม แมลงจะมกระบวนการทางชวเคมเพอลดความ

เปนพษของสารเคมก�าจดแมลงและสามารถสลายความ

เปนพษของสารเคมก�าจดแมลงได(พรพรรณ,2559)การ

ศกษานมวตถประสงคเพอหาทราบแนวโนมความ

ตานทานของลกน�ายงลายตอสารเคมเทมฟอสและเพอ

ทราบสถานการณความตานทานของลกน�ายงลายพาหะ

น�าโรคไขเลอดออกตอสารเคมเทมฟอสในพนท8จงหวด

ภาคเหนอตอนบนชวงป2558-2559

วสดและวธการศกษา

การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงกงทดลอง

(semi-experimental study) โดยการเกบตวอยาง

ลกน�ายงลายในภาคสนามมาท�าการศกษาในหอง

ปฏบตการดงน

1. ประชากรศกษา

- ประชากรศกษา คอลกน�ายงลายในพนททม

การแพรระบาดของโรคไขเลอดออกในเขต8จงหวดภาค

เหนอป2558และ2559

-กลมตวอยางคอลกน�ายงลายทสมเกบมาจาก

หมบานทคดเลอก และคดเลอกลกน�ายงลายระยะ 3

(ตอนปลาย) หรอ ระยะ 4 (ตอนตน) โดยใชตวอยาง

หมบานละ125ตว(ใชทดสอบสารเคมจ�านวน100ตว

และลกน�ายงลายเพอเปรยบเทยบ(control)จ�านวน25

ตว)

-พนทศกษาคอเลอกหมบานโดยวธsentinel

(ด�าเนนการในพนทเดม) คอ อ�าเภอเมอง จงหวด

เชยงใหม,พะเยา, ล�าปาง, เชยงรายและแพร, อ�าเภอ

ปาซางจงหวดล�าพน,อ�าเภอทาวงผาจงหวดนานและ

อ�าเภอแมสะเรยงจงหวดแมฮองสอนโดยเลอกอ�าเภอละ

1หมบานรวมเปน8หมบาน

2. การด�าเนนงานภาคสนามท�าการเกบตวอยาง

ลกน�ายงลายจากหมบานทคดเลอกไว โดยขอความรวม

มอกบภาคเครอขายในจงหวดนนๆถาหากวา1หมบาน

มจ�านวนหลงคาเรอนมากกวา100หลงคาเรอนจะท�าการ

สมเกบจ�านวน30%ของจ�านวนหลงคาเรอนทงหมด

3.การด�าเนนงานในหองปฏบตการ น�าลกน�ายง



ลายทเกบจากพนทมาพกเลยงใหลกน�ายงลายแขงแรงใน

สภาพปกตแลวน�าลกน�ายงลายรนถดไปแตไมเกนรนท3

(F3)มาท�าการทดสอบสารเทมฟอสทความเขมขน0.012

มลลกรมตอลตรตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก

3.1คดเลอกลกน�ายงลายระยะ3(ตอนปลาย)

หรอระยะ4(ตอนตน)ใสไวในถวยเลกทตวงน�าสะอาด

ไมมสารคลอรนหรอสารเคมอนเจอปนปรมาตร 25

มลลลตรแลวใชกระชอนขนาดเลกตกใสถวยถวยละ25

ตวหมบานละ5ถวยรวมเปนลกน�าหมบานละ125ตว

แตละถวยเขยนชอหมบานหรอใสรหสตดล�าดบไวทกใบ

ปองกนการสบเปลยน

3.2เตรยมถวยพลาสตกขนาดความจ 400

มลลลตรเพอใชเปนถวยทดสอบน�าน�าสะอาดทไมมสาร

คลอรนหรอสารเคมอนเจอปนลงในถวยพลาสตกปรมาตร

น�า225มลลลตร

4. การวเคราะหผล

ค�านวณอตราการตายของลกน�ายงลายบานสมผส

สารเคมเทมฟอส0.012มลลกรมตอลตรครบ24ชวโมง

และใชเกณฑการตดสนระดบความไวตามเกณฑของ

องคการอนามยโลกป1998ดงน

อตราตายระหวาง98-100%หมายถงมความ

ไวตอสารเคมในระดบสง

อตราตายระหวาง80-97%หมายถงมความ

ไวตอสารเคมในระดบปานกลาง

อตราตายต�ากวา80%หมายถงมความไวตอ

สารเคมในระดบต�าหรอตานตอสารเคม

ในกรณทชดควบคมมลกน�ายงลายบานตายอยใน

ชวง5-20%จะท�าการปรบคาAbbottแตถามอตรา

การตายมากกวา20%จะท�าการทดสอบใหม

สตรการค�านวณอตราตาย

อตราตาย=จ�านวนลกน�าทดสอบทตายx100

จ�านวนลกน�าททดสอบทงหมด

หากอตราตายของลกน�าชดควบคมอยระหวาง

รอยละ5-20ใหปรบคาอตราการตายของลกน�าทดสอบ

ดวยAbbot‘formulaดงน

อตราตาย= อตราตายของลกน�าทดสอบ – อตราของ

ลกน�าควบคมx100

100–อตราตายของลกน�าควบคม

หากอตราการตายของลกน�าควบคมมากกวารอย

ละ20ใหท�าการทดสอบใหม

ผลการศกษา

ผลการศกษาแนวโนมความตานทานของลกน�ายง

ลายตอสารเคมทมฟอส(Temephos)ทระดบความเขม

ขน0.012มลลกรมตอลตร(diagnosticconcentration)

โดยแปรผลตามอตราตาย ของลกน�ายงลายต�ากวารอย

ละ80แสดงวามความไวตอสารเคมในระดบต�าอตรา

ตายรอยละ80-97มความไวตอสารเคมระดบปานกลาง

อตราตายรอยละ98-100มความไวตอสารเคมระดบสง

พบวา ในป 2558พนททลกน�ายงลายมความตานทาน

ตอสารเทมฟอสคออ�าเภอทาวงผาจงหวดนาน(อตรา

ตาย 60) และอ�าเภอเมอง จงหวดเชยงราย (อตราตาย

23)แตป2559อ�าเภอทาวงผาจงหวดนานยงยงมความ

ตานทาน ตอสารเคม เทมฟอส (อตราตาย 70) สวน

อ�าเภอเมอง จงหวดเชยงรายพบวาลกน�ายงลายบานม

ความไวตอสารเคม (อตราตาย 99) สวนในจงหวด

เชยงใหม แพร แมฮองสอน ล�าปาง ในป 2558 ลกน�า

ยงลายมความไวตอสารคมเทมฟอสทระดบความเขมขน

0.012 มลลกรมตอลตร (อตราตาย 100) ในป 2559

จงหวดเชยงใหมแมฮองสอนและล�าปางลกน�ายงลายม

ความตานทานตอสารเคมเทมฟอส (อตราตาย40,34,

62ตามล�าดบ)สวนจงหวดแพรในป2559ลกน�ายงลาย

เรมมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส จงหวดล�าพน

และจงหวดล�าพนและพะเยาในป2558ลกน�ายงลาย

เรมมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส(อตราตาย92,

88 ตามล�าดบ) แตในป 2559 ลกน�ายงลายมความ

ตานทานตอสารเคมเทมฟอส (อตราตาย 68, 72 ตาม

ล�าดบ)(กราฟท1)



กราฟท 1 เปรยบเทยบอตราการตายของลกน�ายงลายบาน(Aedes aegypti)ตอสารเคมเทมฟอสทระดบความเขม

ขน0.012มลลกรมตอลตรท24ชวโมงป2558และ2559ของ8จงหวดภาคเหนอตอนบน

ภาพท 1 เปรยบเทยบระดบความไวของลกน�ายงลายบาน(Aedes aegypti)ตอสารเคมเทมฟอสป2558และ2559

ใน8จงหวดภาคเหนอตอนบน

ลกน�ายงลายไวตอสารเคม(Susceptibility)

ลกน�ายงลายเรมตานทานตอสารเคม(Incipientresistance)

ลกน�ายงลายตานทานตอสารเคม(Resistance)



อภปรายและสรปผล

ปจจบนการด�าเนนงานปองกนควบคมโรค ได

ก�าหนดใหเปนความรวมมอของทกภาคสวนทเกยวของ

โดยองคกรปกครองสวนทองถน(อปท.)ดแลรบผดชอบ

ในระดบทองถน หนวยงานภาครฐใหการสนบสนนและ

ค�าแนะน�าดานวชาการและดานการบรหารจดการเพอให

ไดมาตรฐาน ตามพระราชบญญตก�าหนดแผนและขน

ตอนการกระจายอ�านาจ พ.ศ. 2542 บญญตขนตาม

กฎหมายรฐธรรมนญพ.ศ.2540กระทรวงสาธารณสข

ไดจดใหโรคไขเลอดออกเปนปญหาสาธารณสขระดบชาต

ทตองแกไขอยางจรงจงและเรงดวนโดยมอบใหเปน

ภารกจของทกกรมฯ กองฯ ทเกยวของรบผดชอบ

นอกจากนไขเลอดออกไดถกประกาศวาใหเปนโรคตดตอ

ทจะตองแจงความอนดบท20ตงแตวนท26มถนายน

2552 เปนตนมา ท�าใหการควบคมโรคไขเลอดออกม

หนวยงานรบผดชอบหลากหลาย เมอมการรายงานพบ

ไขเลอดออกหนวยงานทเกยวของจะท�าการควบคมโรค

ทนทภายในเวลา24ชวโมงตามมาตรการ3-3-1ของ

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ซง 3 (ตวแรก)

หมายถงการรายงานผสงสยหรอผปวยภายใน3ชวโมง

หลงมการวนจฉย3(ตวท2)หมายถงการลงควบคมโรค

เรวภายใน3ชวโมงและ1หมายถงการควบคมโรคภาพ

รวมในชมชนทเกดโรคภายใน 1 วน หลงจากรบแจง

รายงานผปวยโดยการใชสารเคมก�าจดแมลงอยางหลาก

หลายและตอเนอง ทงด านการเกษตร และดาน

สาธารณสข เป นป จจยกระต นให แมลงหรอยงม

กระบวนการ(mechanism)ในการพฒนาการตานทาน

ตอสารเคมก�าจดแมลงมากขน

การปองกนควบคมยงลายพาหะน�าโรคไขเลอด

ออกมหลายมาตรการ เชนวธทางกายภาพชวภาพและ

การใชสารเคมก�าจดลกน�ายงลายโดยเฉพาะสารเคมทม

ฟอส (Temephos) ใสลงไปในแหลงเพาะพนธ และใน

ปจจบนประชาชนสวนใหญเลอกการใชสารเคมก�าจด

แมลงในการควบคมยงลายพาหะเนองจากสะดวกและ

ฆายงไดในเวลาอนรวดเรวสารเคมเทมฟอสมชอทางการ

คาวาอะเบทหรอทรายอะเบทเปนสารฆาตวออนแมลง

ชนด ออรกาโนฟอสเฟต มการน�ามาใชในประเทศไทย

ตงแตปพ.ศ.2510จนถงปจจบนและมการใชสารเคม

เทมฟอสกนอยางกวางขวางทกพนทในประเทศไทย

ปรมาณการใชทกระทรวงสาธารณสขแนะน�า คอ

เทมฟอส 1% SG ใชในขนาด 1 กรมตอน�า 10 ลตร

สามารถออกฤทธควบคมไมใหมลกน�าไดประมาณ

3 เดอน แตในสภาพจรง พบวาประชาชนมการใชน�า

ตกออกและเตมเขาท�าใหความเขมขนของสารเทมฟอส

ลดลงเรอยๆจนไมสามารถก�าจดลกน�ายงลายได การท

ลกน�ายงลายไดรบสารเคมในระดบต�าและรอดชวตนน

สามารถท�าใหเกดพฒนาการตานทานตอสารเทมฟอสได

และสงผลตอการก�าจดและควบคมลกน�ายงลายในทสด

จงมความจ�าเปนตองด�าเนนการศกษาระดบความ

ตานทานของลกน�ายงลายตอสารเคมเทมฟอสอยางตอ

เนองเพอใหทราบสถานการณในระดบพนท เปนขอมล

น�าเขาในการเลอกใชสารเคมเทมฟอสอยางประสทธภาพ

การศกษาระดบความตานทานของลกน�ายงลายตอ

สารเคมเทมฟอส ด�าเนนการทดสอบโดยวธมาตรฐาน

องคการอนามยโลกทระดบความเขมขน0.012มลลกรม

ตอลตรในพนทรบผดชอบของส�านกงานปองกนควบคม

โรคท1 เชยงใหม ไดแกอ�าเภอเมองจงหวดเชยงใหม,

พะเยา,ล�าปาง,เชยงรายและแพร,อ�าเภอปาซางจงหวด

ล�าพน,อ�าเภอทาวงผาจงหวดนานและอ�าเภอแมสะเรยง

จงหวดแมฮองสอนพบวาในป2558พนททลกน�ายงลาย

มความตานทานตอสารเทมฟอส คอ อ�าเภอทาวงผา

จงหวดนาน (อตราตาย 60) และอ�าเภอเมอง จงหวด

เชยงราย (อตราตาย 23) แตป 2559 อ�าเภอทาวงผา

จงหวดนาน ยงยงมความตานทาน ตอสารเคมเทมฟอส

(อตราตาย70)สวนอ�าเภอเมองจงหวดเชยงรายพบวา

ลกน�ายงลายบานมความไวตอสารเคม (อตราตาย 99)

สวนในจงหวดเชยงใหม แพร แมฮองสอนล�าปาง ในป

2558ลกน�ายงลายมความไวตอสารเคมเทมฟอสทระดบ

ความเขมขน0.012มลลกรมตอลตร (อตราตาย100)

ในป 2559 จงหวดเชยงใหม แมฮองสอน และล�าปาง

ลกน�ายงลายมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส(อตรา

ตาย40,34,62ตามล�าดบ)สวนจงหวดแพรในป2559

ลกน�ายงลายเรมมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส

จงหวดล�าพนและจงหวดล�าพนและพะเยาในป2558



ลกน�ายงลายเรมมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส

(อตราตาย92,88ตามล�าดบ)แตในป2559ลกน�ายง

ลายมความตานทานตอสารเคมเทมฟอส(อตราตาย68,

72ตามล�าดบ)สอดคลองกบการศกษาระดบความไวตอ

สารเคมก�าจดแมลงของยงตวเตมวยและลกน�าพาหะน�า

โรคไขเลอดออกและ มาลาเรย ในพนท 8 จงหวดภาค

เหนอตอนบน ป งบประมาณ 2554 ของส�านกงาน

ปองกนควบคมโรคท1เชยงใหมพบวาลกน�ายงลายบาน

มเรมความตานทานตอสารเคมเทมฟอสเกอบทกพนท

โดยการศกษาในครงน ศกษาในระหวางป 2558-2559

พบวาลกน�ายงลายมความไวตอสารเคมเทมฟอสในหลาย

จงหวด และบางจงหวดเรมสรางความตานทานตอสาร

เคมเทมฟอสแลว ดงนน ควรไดมการศกษาขอมลดาน

ความไวของลกน�ายงลายบานตอสารเคมเทมฟอสอยาง

สม�าเสมอ เพอจะท�าใหทราบวาพนทนนๆ ไดมลกน�ายง

ลายทดอตอสารเคมเทมฟอสและจะไดหาทางปองกนใน

รปแบบอนๆตอไป

ขอเสนอแนะ

การเฝาระวงทางกฏวทยาโดยส�ารวจลกน�ายงลาย

ในพนททมการระบาดของโรคมความส�าคญ เพอการ

ปองกนและควบคมโรคไดทนเหตการณ และจะเปน

ขอมลเพอเฝาระวงการเกดโรคและการแพรกระจายโรค

ในพนทอนๆทมลกษณะสภาพสงแวดลอมคลายคลงกน

ไดดวย นอกจากนควรมการทดสอบความตานทานของ

ลกน�ายงลายบานตอสารเคมเทมฟอสอยางสม�าเสมอและ

เผยแพรใหผเกยวของไดทราบเพอประกอบการตดสนใจ

เลอกใชสารเคมทเหมาะสม

กตตกรรมประกาศ

ทมผ วจยขอขอบคณ ผ อ�านวยการส�านกงาน

ปองกนควบคมโรคท 1 จงหวดเชยงใหม ทใหการ

สนบสนนการศกษาครงน ขอขอบคณทมกฏวทยา ทก

ทาน ตลอดจนผเกยวของทอ�านวยความสะดวกในพนท

ด�าเนนการทกแหง

เอกสารอางอง

อางองจากขอมลณ.วนท21มนาคม2560.ระบบร�ยง�นก�รเฝ�ระวงโรค 506 สำ�นกระบ�ดวทย� กรมควบคมโรค.

จ�กขอมลก�รเฝ�ระวงโรค (รง.506).สปดาหท51.18–24ธนวาคม2559.

รายงาน506จากส�านกระบาดวทยาและส�านกงานสาธารณสขจงหวดเขตสขภาพท1.ขอมลณวนท28ธนวาคม

2559.

วชย สตมย. การศกษาการใชสารเคมและความตานทานของยงพาหะตอสารเคมในภาคตะวนออกของประเทศไทย.

ว�รส�รโรคตดตอนำ�โดยแมลง. 2553; 7(2):18-30

พรพรรณ สนทรธรรม. 2555. ร�ยง�นก�รศกษ�ปจจยทมผลตอคว�มสำ�เรจของก�รปญห�โรคไขเลอดออก

ดวยทร�ยเทมฟอส. ส�านกงานอาหารและยา.

พรรณเกษมแผพร,กสนศภปฐมและสนยนาสทานไตรภพ.ความไวของยงลายตามภาคตางๆของประเทศไทยตอ

สารเคมก�าจดแมลงทใชในการควบคมโรคไขเลอดออก2549-2553.ว�รส�รโรคตดตอนำ� โดยแมลง. 2553; 7(1):

8-16.

พรรณเกษมแผพร,สนยนาสทานไตรภพ,พงศกรมขขนธและคณะ.2559.คว�มไวตอส�รเคมกำ�จดแมลงของลกนำ�

และตวเตมวยยงล�ยบ�น (Aedes aegypti L.) พ�หะนำ�โรคไขเลอดออก ชคนกนย� และโรคตดเชอไวรสซก�.

WorldHealthOrganization.1998.Techniques to detect insecticides resistance mechanisms(Field

andlaboratorymanual)WHO/CDC/CPC/MAL/98;6.

1

กลมพฒนาวชาการ สคร.10 เชยงใหม

“ความไวของยงลายบานอจปไตย ตอสารเคมก าจดแมลงและทมฟอสในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ

ตอนบน ปงบประมาณ 2556”

Susceptibility status of Aedes aegypti against various insecticides and Temephos in 8 upper Northern Provinces of Thailand, FY 2013

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ การศกษาระดบความไวยงลายบาน (Aedes aegypti) ครงนด าเนนการระหวาง ตลาคม 2555 – กรกฎาคม 2556 (ปงบประมาณ 2556) ในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ด าเนนการทดสอบโดยวธมาตรฐานองคการอนามยโลกทงระยะตวเตมวยและระยะลกน า ผลการศกษาพบวาสารเคมทยงลายบานมการตานทานสงสองอนดบแรกโดยพบวาพนทด าเนนการ รอยละรอย (4/4 แหง) และ 94.4 (17/18 แหง) ยงลายมการตานทานตอสารเคมดดทและสารเคม โพรพรอกเซอร (proproxur) ยงลายบานมความตานทานตอสารเคมกลมไพรทรอยด หลายชนดโดยพบวาพนทศกษารอยละ 77.78 (14/18 แหง) และ 55.5 (10/18 แหง) ยงลายบานดอตอสารเคมเพอรมทรน (permethrin) และ สารเคมแลมปดาไซฮาโลทรน (lambdacyhalothrin) โดยรอยละ 11.1 (2/18 แหง) -12.5 (2/16 แหง) ของพนทศกษามความตานทานตอ สารเคมเดลตาเมทรน และไซเพอรเมทรน พบวาพนทศกษารอยละ 62.5 (10/16 แหง) และ 30 (3/10 แหง) ยงลายบานมการตานทานตอสารเคมสารเคมกลมออกาโนฟอสเฟสไดแกสารเคม มาลาไธออนและเฟนโตไธออน ตามล าดบ สงทนาสงเกตคอยงลายบานมการพฒนาทจะตานตอสารเคมทสงขน (incipient resistance) อตราตายอยระหวาง 81-97% ในสารเคมหลายชนดเชนสารเคมอลฟาไซเพอรมทรน (80%) ไซเพอรมทรน (75%) เดลตาเมทรน (66.7%) เปนตนซงกลม incipient resistance นอาจจะมการพฒนาเปน resistance ไดในอนาคตอนใกล

ส าหรบระดบความไวของลกน ายงลายบานตอสารเคมทมฟอสพบวาตวอยางลกน ายงลายบานจาก 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนทกจงหวดตานทานตอสารเคมเทมฟอส (Temephos) โดยพบวาอตราตายทความเขมขน 0.02 mg/l อยระหวาง 0-27 % เมอดทคา LC50 พบวาจงหวดแมฮองสอนสงทสด= 0.92 (Resistance Ratio, RR50 =17.36)

ยงลายในจงหวดหรออ าเภอเดยวกนอาจมระดบการตานทาน หรอระดบความไวตอสารเคมท แตกตางกน เปนการตานสารเคมเฉพาะจด (focal) ซงการทยงมการพฒนาการตานทานตอสารเคมอาจมปจจยหลายชนดเปนตวเรง รวมทงความหลากหลายของการใชสารเคมการเกษตร และดานสาธารณสข นอกจากนแหลงเพาะพนธยงทแตกตางกนอาจท าใหยงมการสมผสสารเคมแตกตางกนไป การเขาใจธรรมชาตของยงตอสารเคมก าจดแมลง แตละชนดในแตละพนท ควรจะตองมการบรหารจดการเรองการตานทานสารเคมของแมลง (Insecticide Resistance Management: IRM) อยางจรงจงและตอเนอง เพอทราบพฒนาการตานทานสารเคมของยงลาย กอนทยงทม resistance gene จะกระจายตว ไปในบรเวณกวางและกลายเปนประชากรสวนใหญของยงในทองถนนนๆ ซงจะเปนปญหาทแกไขยาก ขอเสนอแนะ 1. ควรใชสารเคมก าจดแมลงเมอมความจ าเปนเทานนโดยใชดวยความระมดระวงและปฏบตตามฉลากทก าหนดไว

2


2. ควรก าหนดบรเวณทตองการฉดพนสารเคมก าจดแมลงใหชดเจน การฉดพนในบรเวณทกวางเกนไปนอกจากจะไมท าลายแมลงศตรเปาหมายแลวอาจท าลายแมลงหรอสงมชวตอยางอนไดอกดวย 3. พจารณาชวงเวลาทเหมาะสมในการฉดพนฯเพอความเฉพาะเจาะจงกบชนดยงฯทตองการจะควบคม 4. ในการควบคมยงลายพาหะน าโรคไขเลอดออกควรด าเนนการในระยะทยงเปนลกน า เพราะระยะนเปนระยะทควบคมและจดการงาย ลกน ายงลายจะมแหลงเพาะพนธทเฉพาะเจาะจงในภาชนะทมน าใสสะอาดทงภายในและภายนอกอาคารบานเรอน 5. สารเคมกลมไพรทรอยด ชนดเพอรเมทรนเปนสารเคมทไมควรน ามาฉดพนในการควบคมยงลาย ในพนทระบพบการตานทานฯ ในการศกษาครงน 6. หากจ าเปนตองใชสารเคมกลมไพรทรอยด สารเดลตาเมทรน ไซฟลทรน อลฟาไซเพอรมทรน และไซเพอรมทรน เปนกลมทยงสามารถใชได โดยขอใหดรายละเอยดพนทในการศกษานประกอบ 7. สารเคมกลมออกาโนฟอสเฟส เชน มาลาไธออน ซงเคยใชไดผลดในการควบคมยงลายนนขณะนพบวายงลายมการตานทานเพมมากขนเมอเปรยบเทยบกบในอดตทผานมา 8. ยงลายมการตานทานตอสารเคมเทมฟอสทง 8 จงหวด ควรก าชบเรองขอควรระวงในการใช และอตราการใชตามทระบไวเชน สารเคม 1 กรมตอน า 10 ลตรไมใชในอตราทต ากวาหรอสงกวาก าหนด 8. ควรจะมการท า mapping insecticide resistance profile ในระดบจงหวด อ าเภอและต าบล 9. การใชมาตรการควบคมยงโดยการบรหารจดการแบบสมเหตสมผล ( Integrate Vector management : IVM) โดยการมสวนรวมทกภาคสวน รวมทงชมชน เพอหลกเลยงการใชสารเคมก าจดแมลง โดยอาจใชมาตรการดาน physiological และการใชชววธ (biological) ซงลงทนต าและปลอดภย รวมดวย 10. การแบงบรเวณการใชสารเคม (zone) เชนในแตละอ าเภออาจใชสารเคมก าจดแมลงคนละชนดกนไดโดยดขอมลความตานทานยงตอสารเคมก าจดแมลงประกอบดวย 11. การสลบการใชสารเคม (rotation) เพอปองกนไมใหยง หรอแมลงเกดการ selection สายพนธท ตานทานตอสารเคม ก าจดแมลง โดยองขอมลทางวชาการประกอบ 12. มการจดเวทระหวางหนวยงานทเกยวของเพอ update ขอมลและรวมหาแนวทางการควบคมยงพาหะตลอดจนการวางแผนการใชสารเคมก าจดแมลงอยางมประสทธภาพ บทน า

ไขเลอดออกเปนโรคตดตอทเกดจากเชอเดงกไวรส (dengue virus) เปนโรคทเปนปญหาในกวา 100 ประเทศทวโลก ท าใหเกดผลกระทบตอสขภาพและเศรษฐกจ องคการอนามยโลกรายงานผปวยไขเลอดออกจาก 9 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตสงขนจาก 46,458 ราย (2529) เปน 218,821 ราย (2541) และ 188,684 ราย (2549) ซงประเทศไทยเคยรายงานผปวยไขเลอดออกสงสดในภมภาคฯในป 2546 และเคยมการระบาดใหญในป 2530 และป 2541 พบผปวยทงหมดจ านวน 174,285 และ 129,954 รายตามล าดบ (WHO 2010) โดยในป 2553 และ 2554 ประเทศไทยรายงาน พบผปวยจ านวน 57,948 รายและ 65,971 ราย ซงสงกวาป 2552 ประมาณ 2.4 และ 2.6 เทา

การด าเนนงานทส าคญทสดในการปองกนควบคมไขเลอดออก คอ การปองกนโรคลวงหนาในทกดานทงเรองการบรหารจดการเรองการเกดโรคและการรกษา (disease management) การประชาสมพนธเรองความเสยงและการดแลตนเองแกประชาชน (risk communication) และเรองการบรหารจดการดานการปองกนควบคมยงพาหะ (Vector control management) รวมถงการจดการสงแวดลอมใหเหมาะสม เพอปองกนไมใหยงมากดและไมมแหลงเพาะพนธยง (environmental management) ตงแตฤดทโรคสงบ

3


อยางไรกตามหากมการระบาดเกดขนแลว องคการอนามยโลกยงแนะน าใหท าการก าจดท าลายยงลายมเชอ (infective mosquito) โดยการพนสารเคมแบบฟงฝอย (space spray) ซงประกอบดวยสองวธการหลกคอ การพนสารเคมแบบหมอกควน (fogging) และการพนสารเคมแบบฝอยละออง (Ultra Low volume) โดยตองท าการก าจดควบคมแหลงเพาะพนธยงลายไปพรอมๆ

อยางไรกตามการเลอกใชสารเคมในการฉดพนฯมความหลากหลายขนอยกบนโยบายและงบประมาณของหนวยงานทรบผดชอบ นอกจากนพบวามการใชสารเคมก าจดแมลงอยางไมเหมาะสมเชนการผสมสารเคมทไมถกตอง และการเลอกใชชนดเครองพนทไมเหมาะสม อาจเปนปจจยโนมน าใหแมลง และยงเกดการตานทานหรอดอตอสารเคมก าจดแมลง ทงแมลงทางการแพทย และอาจรวมถงแมลงศตรพชดวย องคการอนามยโลกใหค าจ ากดความวาการตานทานตอสารเคมก าจดแมลงหมายถงการทแมลงพฒนาความสามารถในการทน หรอตานตอความเปนพษ (toxicant) ทจะเปนผลใหแมลงสวนใหญตองตายถาไดสมผสสารเคมฯดวยวธใดวธหนง (WHO 1975) ซงการตดตามระดบความไวของยงหรอแมลงตอสารเคมเปนหนงในบรบทของการบรหารจดการการใชสารเคมก าจดแมลงและศตรพชแบบผสมผสาน ( Integrated pest management) ประกอบกบการใชสารเคมกนหลายหนวยงาน เหลาน อาจเปนสงกระตนใหเกดการตาน (resistance) หรอทน ( recipient) ตอสารเคมของยงลายได นอกจากนยงเปนการกระตนใหเกดการตานสารเคมขามกลมไดเชนกน การตดตามสถานการณดอยาของยงลายตอสารเคมจงมความส าคญอยางยง เพอเปนขอมลในการปรบเปลยนการใชสารเคมในแตละพนท จงควรเฝาระวงระดบความไวตอสารเคมก าจดแมลงของเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกทมประสทธภาพ อปกรณและวธการทดลอง

พนทศกษา ไดท าการคดเลอกพนทศกษาแบบเจาะจงโดยคดเลอกพนทไขเลอดออกสง ใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ไดแกจงหวด แมฮองสอน ล าปาง ล าพน เชยงราย พะเยา เชยงใหม แพร และนาน

ระยะเวลาศกษา ตลาคม 2555 - กรกฎาคม 2556 ยงทดสอบ ไดแกยงลายบานอจปไตย โดยการเกบตวอยางลกน ายงลายในพนททคดเลอก มาวนจฉย

แยกชนด (Rueda 2004) จากนนน ามาเลยงให เปนระยะตวเตมวยในหองปฏบตการแลวใชยงไมเกนรนท 3 (F3)

1. การทดสอบยงระยะตวเตมวยตอสารเคมก าจดแมลง (susceptibility test) โดยท าการคดเลอก ยงลายเพศเมยอาย 3-5 วน ตวทแขงแรงสมบรณจ านวน 120 -150 ตวตอหนงการทดสอบ โดยแบงเปนยงทดสอบทสมผสกบสารเคม 100 ตว ยง control 20-50 ตว สารเคมก าจดแมลงทใชในการทดสอบ จ านวน 11 ชนดไดแกสารเคมก าจดแมลงในกลมไพรทรอยดสงเคราะห 7 ชนด ไดแก เดลตามทรน 0.05% เพอรมทรน 0.25 & 0.75% ไซฟลทรน 0.15% แลมดาไซฮาโลทรน 0.03% ไบเฟนทรน 0.09% อลฟาไซเพอรมทรน 0.08 % และ ไซเพอรมทรน 0.22 % สารเคมกลมออรแกโนฟอสเฟต 2 ชนด คอ เฟนโทรไธออน 1.0% มาลาไธออน 5 & 0.08 % กลมออกาโนคลอรน 1 ชนดคอ ดดท 4% และกลมคารบาเมท ไดแกโพรพรอกเซอร 1.0 % การด าเนนการทดสอบความไว ใชอปกรณ และกระดาษชบสารเคมตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก (WHO 1981a, 1998) โดยใหยงทดสอบสมผสกระดาษชบสารเคมนาน 1 ชวโมงยกเวนสารเคมดดทใชเวลาสมผสเพยง 30 นาท จากนนถายยงจากกระบอกทดสอบใสกระบอกพกทไมมสารเคม แลวเลยงตอจนครบ 24 ชวโมงในหองทควบคมอณหภมและความชนสมพทธ (25 ± 30C และ 75-80% Relative humidity) โดยใหสารอาหารน าตาล 10% และท าการนบจ านวนยงตายและค านวณอตราตาย (mortality rate) ขณะทดสอบ

4


ท าการบนทกอณหภมและความชนสมพทธ ในการทดสอบทกครงมยง control เพอเปรยบเทยบ โดยด าเนนการตามขนตอนตางๆ เชนเดยวกบยงทดสอบ หากแตสมผสกระดาษไมชบสารเคมก าจดแมลง การแปรผล และการทดสอบทางสถต แปรผลตามความไวของยงลายตอสารเคมของ องคการอนามยโลก (WHO 1978a) และใชสถตเชงพรรณนาเชนรอยละการดอของยงฯตอสารเคมโดยคดจากอตราตายหลงทดสอบ - อตราตายระหวางรอยละ 98 – 100 หมายถง มความไวตอสารเคม (susceptible) - อตราตายระหวางรอยละ 81 – 97 หมายถง เรมพฒนาการตานทานสารเคม (incipient resistance) - อตราตายต ากวารอยละ 80 หมายถง ยงไดมการตานทานตอสารเคม (resistance)

ทงนหากอตราตายของยงเปรยบเทยบอยระหวางรอยละ 5-20 ใหปรบอตราตายของยงทดสอบ ดวย Abbott’s formula (Abbott, 1925) ดงน

อตราตาย = อตราตายของยงทดสอบ - อตราตายของยงเปรยบเทยบ

X 100 100 - อตราตายของยงเปรยบเทยบ

2. การศกษาระดบความไวของลกน ายงลายบานตอสารเคมทมฟอส ลกน ายงลายบาน (Aedes aegypti) ระยะ 3 – 4 คดเลอกตวทสมบรณ 600 ตวส าหรบการ

ทดสอบสารเคม (ยงทดสอบสารเคม 500 ตว ยงเปรยบเทยบ 100 ตว) นอกจากนด าเนนการทดสอบสารเคมเทมฟอสกบยงลายบานสายพนธออนแอ (susceptible strain) โดยการศกษานใชยงลายบานสายพนธ USDA จากภาควชากฏวทยา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สารเคมทมฟอสจากองคการอนามยโลก จ านวน 4 ความเขมขน คอ 1.25, 6.25, 31.25 และ 156.25 มลลกรมตอลตร ซงเมอท าการเจอจางตามขนตอนการทดสอบแลว จะไดความเขมขนทท าการทดสอบความไวตอลกน ายง ดงน 0.005, 0.025, 0.125 และ 0.6225 มลลกรมตอลตร หรอ ppm ตามล าดบและม diagnosis dose ตามมาตรฐานองคการอนามยโลกทความเขมขน 0.02 mg/l เพอตรวจหาอตราตายของการทดสอบลกน ายงลายทกครง (WHO 1981b) บนทกจ านวนตายและค านวณอตราตาย (mortality rate) ท 24 ชวโมง

การหาคา LC50 น าอตราตายของลกน ายงททดสอบมาค านวณหาคาความเขมขนทท าใหลกน ายงตาย รอยละ 50 (lethal concentration, LC50) โดยวธ Probit analysis (Finney, 1971) และเปรยบเทยบหาคา resistant ratio (RR) ในการทดสอบหากอตราตายของยงเปรยบเทยบอยระหวางรอยละ 5 – 20 ใหปรบอตราตายของยงทดสอบ ดวย Abbott’s formula เชนเดยวกบการทดสอบยงตวเตมวย และหากยงเปรยบเทยบตายมากกวา รอยละ 20 ตองยกเลกการทดลอง และท าการศกษาซ าใหม ผลการศกษา ผลการศกษาระดบความไวของยงตอสารเคมก าจดแมลงตอยงระยะตวเตมวยมรายละเอยดตามตารางท 1-4 และผลการทดสอบลกน ายงลายบานตอสารเคมเทมฟอส หรอทรายอาเบท แสดงไวในตารางท 5

5


จงหวด จ านวนพนทพบยงลายมความไวสง ตอสารเคมก าจดแมลง/เรมตาน/ ตานทาน(ทงหมด) สารเคม Deltamethrin

0.05% Permeth

rin 0.75%

Malathion 5%

Malathion 0.8%

Propoxur 0.1%

Cyfluthrin 0.15%

DDT 4% Fenitrothion 1.0%

Lambdacyhalothrin

0.03%

Bifenthrin 0.09%

Alphacypermethrin 0.08%

Cypermethrin 0.22%

Permethrin 0.25%

แมฮองสอน 1/1/0(2) 0/0/2(2) 1/1/0(2) - 0/1/1(2) 2/0/0(2) 0/0/2(2) 0/2/0(2) 0/0/2(2) 0/0/2(2) 1/1/0(2) 2/0/0(2) 0/0/2(2) ล าปาง 0/1/1(2) 0/0/2(2) - 0/0/2(2) 0/0/2(2) 0/2/0(2) 0/0/2(2) 0/1/1(2) 0/0/2(2) - - - 0/0/2(2)

เชยงราย 0/3/0(3) - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) - - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) 0/3/0(3) 0/3/0(3) 0/3/0(3) พะเยา 0/3/0(3) - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) - - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) 1/2/0(3) 0/3/0(3) 0/1/2(3)

เชยงใหม 0/1/1(2) - - 0/0/2(2) 0/0/2(2) - - - 0/2/0(2) 0/0/2(2) 0/2/0(2) 0/1/1(2) 0/0/2(2) แพร 3/0/0(3) 0/2/1(3) - 0/0/3(3) 0/0/3(3) - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) - - 0/3/0(3) 0/0/3(3) นาน 0/3/0(3) 0/3/0 (3) - 0/0/3(3) 0/0/3(3) - - 0/1/2(3) 0/0/3(3) - - 0/2/1(3) 0/0/3 (3) รวม 4/12/2(18) 0/5/5(10) 1/1/0(2) 0/6/10(16) 0/1/17(18) 2/2/0(4) 0/0/4(4) 0/7/3(10) 0/8/10(18) 0/0/10(10) 2/8/0(10) 2/12/2(16) 0/4/14(18)

รอยละ 23/66.67/11.12 0/50/50 50/50/0 0/37.5/62.5 0/5.56/94.44 50/50/0 100 0/70/30 44.45/55.56 100 20/80/0 12.5/75/12.5 0/22.23/77.78

ตารางท 1 จ านวนพนทด าเนนการทดสอบยงลายบานอจปไตยและระดบความไวของยงลายตอสารเคมก าจดแมลง โดยแบงระดบความไวออกเปน 3 ระดบไดแก มความไวสง (susceptible) เรมตานทานตอสารเคม (incipient resistance) และตานทานตอสารเคม (resistance)

6


ตารางท 2 แสดงพนทพบยงลายบานมระดบความไวสง (susceptible) ปงบประมาณ 2556 ในจงหวดภาคเหนอตอนบน

สารเคมทใชทดสอบ จงหวด แหลงยงทใชทดสอบ อตราตายของยงท 24 ชวโมง

(%)

ลกษณะพนท

Deltamethrin 0.05% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจาหมอ

ต.เวยงใต อ.ปาย 99 เทศบาล

จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 99.34 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 98 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 98.67 Malathion 5% จ.แมฮองสอน ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 98 ชนบท Cyfluthrin 0.15% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา

หมอ ต.เวยงใต อ.ปาย 100 เทศบาล

ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 99 ชนบท Alphacypermethrin 0.08%

จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจาหมอ


จ.พะเยา ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 98 Cypermethrin 0.22% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา


ตารางท 3 แสดงพนทพบยงลายบานทเรมตานทาน (incipient resistance) ปงบประมาณ 2556 ในจงหวดภาคเหนอตอนบน


(%)


Deltamethrin 0.05% จ.แมฮองสอน ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 97 ชนบท จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 86 เทศบาล จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 85 ม.13 บาน

เหมองแดงปยะพร

ต.แมสาย อ.แมสาย 85

ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 83 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 84 ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 85 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 82 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 95 จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 97 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 93 ม.4 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 94.67 Permethrin 0.75% จ.แพร ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 89 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 87.67 จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 93 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 90 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 92.34 Malathion 5% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา


7


ตารางท 3 แสดงพนทพบยงลายบานทเรมตานทาน (incipient resistance) ปงบประมาณ 2556 ในจงหวดภาคเหนอตอนบน (ตอ)


(%)


Malathion 0.8% จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 92 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 94 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 91 ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 91 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 90 Propoxur 0.1% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา


Cyfluthrin 0.15% จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 90 เทศบาล ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 95 ชนบท Fenitrothion 1.0% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา


ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 95.79 ชนบท จ.ล าปาง ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 91 ชนบท จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 83 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 86 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 92 จ.นาน ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 84.67 Lambdacyhalothrin 0.03%

จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 90

ม.13 บานเหมองแดงปยะพร


ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 89 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 87 ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 87 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 81 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 82 เทศบาล ม.6 บ.ตนมวงฝง

ซาย ต.แมสอย อ.จอมทอง 92 ชนบท

Alphacypermethrin 0.08%

จ.แมฮองสอน ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 92 ชนบท

จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 97 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 97 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 97 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 97 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 96 เทศบาล ม.6 บ.ตนมวงฝง


8


ตารางท 3 แสดงพนทพบยงลายบานทเรมตานทาน (incipient resistance) ปงบประมาณ 2556 จงหวดภาคเหนอตอนบน (ตอ)


(%)


Cypermethrin 0.22% จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 91 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 87 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 89 ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 86 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 90 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 94 เทศบาล จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 93 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 89.34 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 85 จ.นาน ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 83.67 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 85

Permethrin 0.25% จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 86 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 81 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 80

ตารางท 4 แสดงพนทพบยงลายบานตานทาน (resistance)ปงบประมาณ 2556 จงหวดภาคเหนอตอนบน


(%)


Deltamethrin 0.05% จ.ล าปาง ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 79 ชนบท จ.เชยงใหม ม.6 บ.ตนมวงฝง


Permethrin 0.75% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจาหมอ


ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 32 ชนบท จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 49 เทศบาล ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 54 ชนบท จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 78 Malathion 0.8% จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 73 เทศบาล ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 70 ชนบท จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 34 เทศบาล ม.6 บ.ตนมวงฝง


9


ตารางท 4 แสดงพนทพบยงลายบานตานทาน (resistance)ปงบประมาณ 2556 จงหวดภาคเหนอตอนบน (ตอ)


(%)


Malathion 0.8% จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 30 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 40 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 69.34 จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 21.67 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 22 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 31 Propoxur 0.1% จ.แมฮองสอน ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 19 ชนบท จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 12 เทศบาล ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 2 ชนบท จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 7 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 7 จ.พะเยา ม.5 บานทงมาน ต.เชยงมวน อ.เชยงมวน 9 ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 4 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 12 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 10 เทศบาล ม.6 บ.ตนมวงฝง


จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 41.67 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 48.67 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 49.34 จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 34 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 37 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 21.34

DDT 4% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจาหมอ


ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 19 ชนบท จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 0 เทศบาล ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 0 ชนบท

Fenitrothion 1.0% จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 79 เทศบาล จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 74.34 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 79

Lambdacyhalothrin 0.03%

จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจาหมอ



10


ตารางท 4 แสดงพนทพบยงลายบานตานทาน (resistance)ปงบประมาณ 2556 จงหวดภาคเหนอตอนบน (ตอ)


(%)


Lambdacyhalothrin 0.03%

จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 38

ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 19.34 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 38 จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 18 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 14.67 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 28 Bifenthrin 0.09% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา


ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 7.37 ชนบท จ.เชยงราย ม.3 บานกเตา ต.โยนก อ.เชยงแสน 24 ม.13 บาน



ม.2 บานบอแสง ต.แมต า อ.พญาเมงราย 21 จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา

หมอ ต.เวยงใต อ.ปาย 16

ม.5 บานไร ต.แมสะเรยง อ.แมสะเรยง 19 จ.ล าปาง ชมชนสขสวสด ต.พระบาท อ.เมอง 17 ม.13 บ.นางแล ต.ปงยางคก อ.หางฉตร 12 เทศบาล จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา

หมอ ต.เวยงใต อ.ปาย 12 ชนบท

Cypermethrin 0.22% จ.เชยงใหม ม.6 บ.ตนมวงฝงซาย

ต.แมสอย อ.จอมทอง 73 ชนบท

จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 78.34 Permethrin 0.25% จ.แมฮองสอน ม.1 บานเจา

หมอ ต.เวยงใต อ.ปาย 23.16 เทศบาล


จ.พะเยา ม.5 บานสบสา ต.รมเยน อ.เชยงค า 77 ม.5 บานมวน ต.ปง อ.ปง 74 จ.เชยงใหม ม.5 บานตนขาม ต.ขเหลก อ.แมรม 41 เทศบาล ม.6 บ.ตนมวงฝง


จ.แพร ม.4 บานบอแกว ต.ไทรยอย อ.เดนชย 28.67 ม.9 บานแมยน ต.ปงปาหวาย อ.เดนชย 36 ม.3 บานเวยงใต ต.บานเวยง อ.รองกวาง 49.34

จ.นาน ม.1 บานปาแดด ต.พงษ อ.สนตสข 38.67 ม.1 บานน าโซง ต.ดพงษ อ.สนตสข 33.34 ม.4บ.ดอนดพงษ ต.ดพงษ อ.สนตสข 24

11


ตารางท 5 ผลการศกษาระดบความไวของลกน ายงลายบาน (Aedes aegypti) ตอสารเคมทมฟอส (Temephos)

Province Mortality rate (%) LC50 (95% Confidence interval)

LC95 Resistance ratio (RR 50)

Slope (SE) 0.02 mg/l 0.005 0.025 0.125 0.6225

USDA susceptible strain 100.00 0.0053 (0.0035 - 0.0078) 0.952 (1.338) บานเดนอดม ม. 7 ต.แมมอก อ.เถน จ. ล าปาง 0.00 0.00 65.98 100.00 100.00 0.023 (0.004 - 0.128) 0.054 4.34 0.001 (0.360) ม.2 บานเจาหมอ ต.เวยงใต อ.ปาย จ.แมฮองสอน 0.00 0.00 0.00 86.17 100.00 0.092 (0.035 - 0.243) 0.147 17.36 0.019 (0.347) บานใหมดอยลาน ม. 21 ต. ดอยลาน อ.เมอง จ.เชยงราย 0.00 0.00 84.69 100.00 100.00 0.0154 (0.014 - 0.017) 0.037 2.91 0.001 (0.347) บานสบยาว หม 4 ต.ทาวงผา อ.ทาวงผา จ.นาน 10.67 6.33 81.05 100.00 100.00 0.014 (0.012 - 0.016) 0.041 2.64 0.001 (0.370) กวานพะเยา หม 11 ต.บานตอม อ.เมอง จ. พะเยา 27.00 7.00 80.00 102.04 100.00 0.014 (0.012 - 0.016) 0.043 2.64 0.001 (0.328) ม.2 ต. ตาผามอก อ.ลอง จ. แพร 2.00 2.00 61.00 100.00 100.00 0.023 (0.004 - 0.128) 0.060 4.34 0.002 (0.407) ม. 1 บานแมสะหรด ต.แมโปง อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม 3.00 5.00 77.00 100.00 100.00 0.015 (0.013 - 0.018) 0.046 2.83 0.001 (0.347) ม. 8 บานไซใต ต.หวยยาบ อ.บานธ จ.ล าพน 0.00 0.00 62.07 96.00 100.00 0.020 (0.018 - 0.022) 0.085 3.77 0.009 (0.602)

Mortality rate อตราตายของยง ทความเขมขน 0.02 mg/l Resistance ratio (RR50) =LC50 assay /LC50 reference

12


กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 เชยงใหมทเลงเหนความส าคญ ของการตดตามสถานการณยงดอตอสารเคมก าจดแมลง และขอบคณศนยควบคมโรคตดตอน าโดยแมลงท 10.1 – 10.5 ในการเกบตวอยางยงและทดสอบความไวยงตวเตมวย และขอขอบคณเจาหนาทผปฏบตงานกฏวทยาทกทานในการเกบตวอยางลกน ายง การศกษาครงนไดรบการสนบสนนงบประมาณจากกรมควบคมโรค ประจ าปงบประมาณ 2556 เอกสารอางอง Abbott, W.S. 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticides. J. Econ.

Entomol. 18: 265 – 267. Finney, J.D. 1971. Probit analysis (3rd edition). Cambridge. The University Press. Jirakanjanagit, N., P. Rongnoparut, S. Saengtharatip, T. Chareonviriyaphap, S. Duchon, C.

Bellec, S. Yoksan. 2007. Insecticide susceptible / resistance status in Aedes (Stegomyia) aegypti and Aedes (Stegomyia) albopictus (Diptera: Culicidae) in Thailand during 2003 – 2005. Entomol. Soc. Of American. 100(2): 544 – 550.

Rueda LM. Pictorial key for the identification of mosquitoes (Diptera:Culicidae) associated

with dengue virus transmission online edition Zootaxa. 2004; 589:1-60 [WHO] World Health Organization. 1981a. Instructions for determining the susceptibility or

resistance of adult mosquitoes to organochlorine, organophosphorus and carbamate insecticides. Geneva, Switzerland, WHO/VBC 81.805.

[WHO] World Health Organization. 1981b. Instructions for determining the susceptibility or

resistance of mosquito larvae to insecticides. Geneva, Switzerland. WHO/VBC 81.807. [WHO] World Health Organization. 1998. Test Procedures for insecticide resistance monitoring

in malaria vectors, bio – efficacy and persistence of insecticide on treated surfaces. Report of WHO informal consultation. WHO/CDS/CPC/MAL/98.12.

World Health organization. Situation update of dengue in SEA region, 2010. Geneva: WHO,2010. (http://www.searo.who.int/LinkFiles/Dengue_Dengue_update_SEA_2010.pdf)

Documents

สารบัญ - pyomoph.go.thศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉิน ด้านการแพทย์และสาธารณสุข