คู่มือ งานแพทย์แผนไทย · หน้า ภาคผนวก 111 ภาคผนวก ก แผนแม่บทแห่งชาติว่าด้วยการพัฒนาสมุนไพรไทย

คมอ

งานแพทยแผนไทย

ค�ำน�ำ

กระทรวงสาธารณสข เลงเหนความจ�าเปนในการพฒนาระบบบรการสขภาพใหมคณภาพไดมาตรฐาน

พฒนาศกยภาพสงเสรมระบบสงตอ เพอลดความแออดและจดสรรทรพยากรไดอยางเหมาะสมในปงบประมาณ

2554–2555ไดมการทบทวนแนวทางการพฒนาหนวยบรการใหมทศทางทชดเจนและเปนระบบโดยด�าเนนการ

จดท�าแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) ระยะเวลาอยางนอย 5 ป เพอตอบสนองแนวโนม

ความเปลยนแปลงของสงคมและประชากรตลอดจนความตองการดานสขภาพของประเทศไดทนทวงทโดยมกรอบ

การพฒนาระบบบรการสขภาพในรปแบบเครอขายบรการแทนการขยายโรงพยาบาลเปนรายแหงภายใตหลกการ

“เครอขายบรการทไรรอยตอ”ทเชอมโยงบรการระดบปฐมภมทตยภมตตยภมเขาดวยกนและกระทรวงสาธารณสข

ไดเหนความส�าคญของการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานซงเพมประสทธภาพในการดแลระบบบรการ

สขภาพประชาชนจงไดก�าหนดใหการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานเปนServiceplanอกสาขาหนง

ซงตองมการบรหารจดการทงในเรองของระบบบรการ ระบบสงตอ ระบบการตรวจรกษาดานการแพทยแผนไทย

และการแพทยผสมผสานและดานอนๆกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกจงมแนวคดในการพฒนา

ระบบบรการสขภาพ (Service plan) สาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน เพอใหมการจดบรการ

การแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานในสถานบรการสาธารณสขของรฐอยางเหมาะสมตามบรบทของแตละ

ระดบบรการซงจะกอใหเกดประโยชนกบประชาชนผมารบบรการอยางสงสด

ดงนนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกจงไดจดท�าคมอส�าหรบผปฏบตงานดานการแพทย

แผนไทยและการแพทยผสมผสาน ในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลชมชน เพอใหผปฏบต

งานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในระดบโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลชมชน

ไดทราบเกยวกบแนวทางการด�าเนนงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกและหวงวา“คมอส�าหรบ

ผปฏบตงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานในโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาล

ชมชน”เลมนจะเปนประโยชนแกผทเกยวของและเปนแนวทางส�าหรบการปฏบตงานตอไป

คณะผจดท�า

สำรบญ

หนา

บทท 1 นโยบาย 1

นโยบายท1สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศPrevention&PromotionExcellence 2

นโยบายท2บรการเปนเลศServiceExcellence 2

นโยบายท3บคลากรเปนเลศPeopleExcellence 4

นโยบายท4บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาลGovernanceExcellence 4

บทท 2 ตวชวดและแผนยทธศาสตร 7

บทท 3 การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานระดบโรงพยาบาลศนย 19

โรงพยาบาลทวไปและโรงพยาบาลชมชนปงบประมาณ2560

บทท 4 มาตรฐานแนวทางการจดบรการการแพทยแผนไทย 23

4.1 การจดบรการคลนกแพทยแผนไทยทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐ(OPDคขนาน) 23

4.2แนวทางการจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร 25

4.3แนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการการแพทย 27

แผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร

4.4 การประเมนมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทย 39

ผสมผสาน(รพ.สส.พท.)

4.5 โครงการพฒนาแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม 50

(OfficeSyndrome)

บทท 5 มาตรฐานแนวทางการจดบรการการแพทยแผนจนในโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไป 53

และโรงพยาบาลชมชน

บทท 6 มาตรฐานแนวทางการจดบรการแพทยทางเลอก 61

บทท 7 การด�าเนนงานภมปญญาการแพทยแผนไทย 67

บทท 8 นโยบายFirstLineDrug 69

บทท 9 แนวทางการพฒนาการผลตยาและผลตภณฑจากสมนไพรในโรงพยาบาลของรฐ 75

ใหไดมาตรฐานGMP

บทท 10การรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย(ThaiTraditionalMedicineHospital 81

Accreditation:TTMHA)

บทท 11การขนทะเบยนต�ารบยาแผนโบราณ 83

บทท 12การขอรหสยาสมนไพร24หลก 87

บทท 13ระบบรายงานการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก 93

บทท 14ระเบยบการเบกจายของกรมบญชกลาง 105

หนา

ภาคผนวก 111

ภาคผนวก ก แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564 113

ภาคผนวก ข หลกสตรของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก 125

ภาคผนวก ค 137

- รายชอสถาบนหรอสถานพยาบาลซงไดรบอนญาตใหถายทอดความร 137

ส�าหรบการฝกอบรมในวชาชพการแพทยแผนไทยตามพระราชบญญตวชาชพ

การแพทยแผนไทยพ.ศ.2556

- รายชอสถาบนทจดการศกษาระดบปรญญาหรอประกาศนยบตรเทยบเทาปรญญา 141

สาขาการแพทยแผนไทยทสภาการแพทยแผนไทยรบรองตามพระราชบญญต

วชาชพการแพทยแผนไทยพ.ศ.2556

- รายชอสถาบนทจดการศกษาระดบปรญญาหรอประกาศนยบตรเทยบเทาปรญญา 143

สาขาการแพทยแผนไทยประยกตทสภาการแพทยแผนไทยรบรองตามพระราชบญญต

วชาชพการแพทยแผนไทยพ.ศ.2556

- รายชอเครอขายสถาบนการศกษาดานการแพทยแผนจน 144

ภาคผนวก ง โรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยน�ารองในโครงการของกรมการแพทย 145

แผนไทยและการแพทยทางเลอกจ�านวน21แหง

1

บทท 1นโยบาย

ทศทางและนโยบายการดำาเนนงานกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกประจำาป 2560 กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก มความมงมนทจะพฒนาส “การเปนองคกรหลก

ดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เพอการพงตนเองดานสขภาพและสงเสรมเศรษฐกจอยางยงยน”

ภายใตการด�าเนนงานการพฒนาวชาการการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอกและยาสมนไพรใหเปนทยอมรบ

สามารถน�าไปใชประโยชนในระบบสขภาพและสรางมลคาทางเศรษฐกจ กอใหเกดการสรางรายไดและการพงพา

ตนเองดานสขภาพ รวมทงสรางมาตรการคมครอง อนรกษและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทยใหคงอย

ตลอดจนสรางมาตรฐานการด�าเนนงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเพอน�าไปใชในระบบสขภาพ

ไดอยางปลอดภย มคณภาพ เปนทางเลอกในการสรางความมนคงทางสขภาพของประชาชนรวมกบการแพทย

แผนปจจบนโดยขบเคลอนตามแนวทางยทธศาสตรสความเปนเลศ4ดานภายใตแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ป

ดานสาธารณสขเพอน�าไปสการบรรลเปาหมายรวมกนของกระทรวงสาธารณสขคอ“ประชาชนสขภาพดเจาหนาทม

ความสขระบบสขภาพยงยน”

แผน 20 ป กระทรวงสาธารณสข

2

นโยบายท 1 สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศ Prevention & Promotion Excellence

1. การสงเสรมสขภาพดวยองคความรการแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทาง

เลอกตามกลมวย โดยเสรมสรางความเขมแขงในการพฒนาระบบสขภาพและปองกนโรคในชมชนดวยองคความร

การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอกเพอบรณาการแนวทางพฒนาสขภาพตามกลมวย

อยางเปนรปธรรมชดเจนภายใตการด�าเนนงานของเครอขายสขภาพระดบต�าบล ไดแก หนวยบรการสาธารณสข

อาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน หมอพนบาน ปราชญชาวบาน เครอขายองคการปกครองสวนทองถนและ

ภาคเครอขายอนๆทเกยวของใหเกดขนอยางนอย1,000ต�าบลโดยในแตละชมชนมการพฒนาโปรแกรมในการ

ดแลสขภาพตามกลมวยทมความปลอดภยและเหมาะสมกบพนทดงรายละเอยดตอไปน

1.1กลมสตรและเดกปฐมวย เชน การดแลมารดากอนคลอดและหลงคลอด (มณเวช การนวด

ประคบเตานมการทบหมอเกลอ)และการนวดกระตนพฒนาการเดก

1.2 วยรนเชนการพฒนาคลนกเลกบหรและยาเสพตด

1.3 วยท�างาน เชน การพฒนาคลนกไมเกรน ภมแพ และโรคทเกดขนจากการท�างาน (Office

Syndrome)

1.4 วยผสงอายเชนการพฒนาคลนกขอเขาเสอมและการดแลผสงอายระยะยาว(LongTermCare)

1.5 การควบคมและปองกนโรคตดตอและโรคไมตดตอเชนโรคไขเลอดออกไวรสซกาพยาธใบไมตบ

มะเรงและโรคไมตดตอเรอรง

2. การคมครองผบรโภคดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยมงเนนการเสรมสราง

ความรอบรดานการแพทยแผนไทยการแพทยทางเลอกและยาสมนไพรเพอใหประชาชนมการเลอกใชผลตภณฑ

จากสมนไพรและบรการสขภาพทถกตองอยางรเทาทนและการตดตามก�ากบดแลผลตภณฑสมนไพรการโฆษณา

บรการสขภาพและคลนกการแพทยแผนไทยใหเปนไปตามมาตรฐานและมความปลอดภย

3. การดแลสงแวดลอม โดยการสงเสรมใหสถานบรการสาธารณสขใหเปน GREEN & CLEAN ดวย

สมนไพร เชน การมสวนสมนไพรในทกหนวยบรการ และสงเสรมใหเกดการอนรกษพนธพชสมนไพรในชมชน

เพอกอใหเกดการทดแทนพชสมนไพรทถกน�าไปใชประโยชนและการสรางจตส�านกในการอนรกษและเหนคณคาของ

พชสมนไพรอยางยงยน

นโยบายท 2 บรการเปนเลศ Service Excellence

1. การบรการและพฒนาคณภาพบรการโดยมงเนนการพฒนารปแบบบรการการแพทยแผนไทยและ

การแพทยทางเลอกทมคณภาพและเปนทยอมรบของสหวชาชพและประชาชน โดยแบงระดบของการพฒนาเปน

2ระดบคอ

3

1.1 การพฒนารปแบบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกของโรงพยาบาลในสงกด

ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข(GeneralHospital)ใหมการรบรองคณภาพไดแก

- รพ.สต.อ�าเภอละอยางนอย2แหงในรพ.สต.ขนาดใหญหรอสถานอนามยเฉลมพระเกยรต

หรอรพ.สต.ทถกก�าหนดใหเปนPrimaryCareCluster(PCC)

- โรงพยาบาลชมชนจงหวดละอยางนอย2แหง

- โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไปเขตสขภาพละอยางนอย2แหง

1.2 การพฒนาบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในโรงพยาบาลการแพทยแผนไทย

และการแพทยผสมผสาน (ยศเส) เพอมงสความเปนเลศเฉพาะดาน (Excellence & Special Hospital)

ทงดานการบรการผปวยนอก ผปวยใน และการบรการเชงรกสชมชน และพฒนามาตรฐานการใหบรการเพอให

ไดรบการรบรองคณภาพโรงพยาบาล (Hospital Accreditation) เพอเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยและ

การแพทยทางเลอกตนแบบ

2. การพฒนาสมนไพรครบวงจร เพอพฒนาสมนไพรไทยทมคณภาพและมาตรฐาน เปนทยอมรบ

สามารถน�าไปใชประโยชนในการพฒนาระบบสขภาพและเศรษฐกจของประเทศตามแนวทางดงตอไปน

2.1 การขบเคลอนภายใตการขบเคลอนแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1

พ.ศ.2560–2564ภายใตทศทางการขบเคลอนการพฒนาสมนไพรไทยครบวงจรตงแตการสงเสรมผลตผลของ

สมนไพรทมศกยภาพตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ (ตนทาง) การพฒนาอตสาหกรรมและ

การตลาดสมนไพรใหมคณภาพระดบสากล (กลางทาง) การสงเสรมการใชสมนไพรเพอการรกษาโรคและการ

สรางเสรมสขภาพ(ปลายทาง)รวมไปถงการสรางกลไกการบรหารและนโยบายภาครฐเพอการขบเคลอนสมนไพรไทย

อยางยงยน

2.2 การขบเคลอนเมองสมนไพร4ภาคใหมความเขมแขงดวยกลไกประชารฐ

2.3 การผลตพฒนาและสงเสรมการใชผลตภณฑ(Product)ดานสมนไพรคณภาพไดแกproduct

ดานเวชภณฑ,productดานผลตภณฑสขภาพและproductดานอาหารและอาหารเสรมภายใตการพฒนาแหลง

ผลตทไดมาตรฐานGMPและการควบคมคณภาพของผลตภณฑสมนไพรทงในดานปรมาณสารส�าคญและควบคม

การปนเปอนของจลนทรยและสารตกคางอนๆ

2.4 การพฒนาต�ารบยาแผนไทยแหงชาตเพอน�ามาใชประโยชนในการพฒนาการผลตและขนทะเบยน

ต�ารบยาแผนไทยทผลตและพฒนาบนพนฐานองคความรการแพทยแผนไทย โดยสงเสรมใหประชาชนไดใชยา

แผนไทยทมคณภาพในการดแลสขภาพรกษาโรคลดการพงพายาแผนปจจบนและลดการน�าเขายาจากตางประเทศ

ชวยขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ

4

3. การพฒนางานวจยสการนำาไปใชทางการแพทยและทางตลาด เพอตอบสนองการพฒนาส

ประเทศไทย 4.0 โดยมงเนนการสรางกลไกการขบเคลอนงานวจยดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก

และสมนไพรระดบประเทศ ตงแตการสรางกลไกเชงนโยบายเพอชวยใหเกดการวจยแบบครบวงจรรวมไปถงการ

ยกระดบการท�างานวจยในลกษณะของการสรางเครอขาย เพอเชอมโยงและลดชองวางการน�าวจยไปใชประโยชน

ทงดานการแพทยและการตลาด ท�าใหองคความรจากการวจยดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และ

สมนไพรสามารถพฒนาตอยอดจนครบหวงโซมลคา(Value-Chain)กอใหเกดมลคาทางเศรษฐกจตอไปในอนาคต

โดยมแนวทางการพฒนาดงตอไปน

3.1 การพฒนากลไกการขบเคลอนงานวจยเพอก�าหนดทศทางการวจยและการสนบสนนงบประมาณวจย

3.2 การพฒนาศกยภาพนกวจยและการสรางเครอขายนกวจยระดบภมภาค

3.3 การพฒนาหองปฏบตการวจยสมาตรฐานสากล

นโยบายท 3 บคลากรเปนเลศ People Excellence

1. พฒนาวชาชพแพทยแผนไทย และสหวชาชพทดำาเนนการดานการแพทยแผนไทยตาม Service

plan สาขาการแพทยแผนไทยฯ ทงในดานการบรหารจดการแผนก�าลงคนดานการแพทยแผนไทยทงหนวยงาน

ระดบกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกและหนวยงานผปฏบตงานดานการแพทยแผนไทยฯในสวน

ภมภาคใหเพยงพอตอภาระงาน รวมไปถงการพฒนาศกยภาพของผปฏบตงานดานการแพทยแผนไทย เชน

การฝกอบรมเพอสรางทกษะและประสบการณดานวชาชพทเพยงพอและการสงเสรมกระบวนการปฏบตงานของ

บคลากรดานการแพทยแผนไทยดวยงานประจ�าสงานวจย (R2R) สงผลใหบคลากรผปฏบตงานดานการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกมสมรรถนะในการปฏบตงานสงและมความสขในการท�างานนอกจากนการพฒนาการ

ศกษาดานการแพทยแผนไทยถอเปนสงทจ�าเปนเพอใหแพทยแผนไทยและบคลากรสาธารณสขทเกยวของสามารถ

น�าองคความรดานการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และสมนไพรมาปรบใชในการพฒนาสขภาพของ

ประชาชนไดอยางเหมาะสมภายใตหลกสตรการเรยนการสอนทไดมาตรฐาน

2. สรางวฒนธรรมองคกรใหเปน MOPH / I AM DTAM

นโยบายท 4 บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาล Governance Excellence

1. การพฒนาธรรมาภบาลและการบรหารจดการภาครฐโดยใชเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ

(PMQA) เปนเครองมอส�าคญในการพฒนาองคกร และพฒนาองคกรใหมความโปรงใส ตรวจสอบไดตามเกณฑ

พฒนาระบบธรรมาภบาล(ITA)

2. การพฒนาระบบขอมลขาวสารโดยมงเนนการพฒนาระบบเทคโนโลยและสารสนเทศดานการแพทย

แผนไทยและสมนไพร เพอรองรบการบรหาร การก�ากบตดตาม และประเมนผลการขบเคลอนดานการพฒนา

การแพทยแผนไทยและสมนไพรไทยรวมถงเปนประโยชนตอการเขาถงองคความรของประชาชนและผประกอบการ

5

3. การพฒนาระเบยบ/กฎหมายทเกยวของโดยปรบปรงและทบทวนระเบยบ/กฎหมายเพอประโยชน

ตอกลไกการพฒนาและคมครองการแพทยแผนไทยและสมนไพรรวมถงเพอใหเกดการสงเสรมผประกอบการภายใต

กลไกควบคมผลตภณฑสมนไพรใหมความสอดคลองกบสถานการณทงในและตางประเทศประกอบไปดวย

3.1 ปรบปรงพ.ร.บ.สงเสรมและคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทย

3.2 ผลกดนรางพ.ร.บ.ผลตภณฑสมนไพรพ.ศ.....และจดท�ากฎหมายล�าดบรอง

3.3 ปรบปรงระเบยบและกฎหมายทเกยวของกบการจ�าหนายและขนทะเบยนยา

3.4 พฒนามาตรการรองรบผลกระทบของขอตกลงระหวางประเทศตอภมปญญาการแพทยแผนไทย

เพอปรบปรงใหทนตอสถานการณในปจจบนและลดอปสรรคทเกยวของตอการสงเสรมและพฒนาสมนไพรไทย

หนวยงานทรบผดชอบ:ส�านกยทธศาสตรกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:029659490 โทรสาร: 029659490

7

บทท 2 ตวชวด และแผนยทธศาสตร

2.1 วสยทศน เปนองคกรดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เพอการพงตนเองดานสขภาพและสงเสรม

เศรษฐกจอยางยงยน

2.2 พนธกจ พฒนาวชาการดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยคมครอง อนรกษและสงเสรม

ภมปญญาการแพทยแผนไทยสงเสรมและพฒนาการจดระบบความรและสรางมาตรฐานดานการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอกใหทดเทยมกบการแพทยแผนปจจบน และน�าไปใชในระบบสขภาพอยางมคณภาพและ

ปลอดภยเพอเปนทางเลอกแกประชาชนในการดแลสขภาพ

2.3 วฒนธรรมองคกรรวมกนระหวางกระทรวงและกรม

กระทรวงสาธารณสข

“MOPH”

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

“I AM DTAM”

M Mastery(เปนนายตวเอง) IIntegrity(ท�างานอยางมศกดศรมระเบยบวนยในตนเอง)

O Originality(เรงสรางสงใหม) AActiveness(ขยนตงใจท�างาน)

P Peoplecenteredapproach

(ใสใจประชาชน)

MMorality(มคณธรรมซอสตยสจรต)

H Humility(ถอมตนออนนอม) DDemocracy(เปนประชาธปไตยมสวนรวมจากทกฝาย)

TThainessandTeamwork(มความเปนไทยและท�างานเปนทม)

AAccountability(มความรบผดชอบโปรงใสตรวจสอบได)

MMindfulness(ท�างานอยางมสตรอบคอบ)

8

ดานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

เพอเสร

มสรา

งสขภ

าวะใ

นชมช

น

9

2.4 แผน 20 ป กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก 2.4.1 เปาหมายระยะ 20 ป

1.สรางความเชอมนดานบรการแพทยแผนไทยและสมนไพรใหประชาชน

2.การแพทยแผนไทยและสมนไพรเขาสระบบสขภาพแหงชาต

3.การแพทยแผนไทยและสมนไพรสรางมลคาเพมเสรมเศรษฐกจของชมชนและประเทศชาต

2.4.2 เปาหมายระยะ 5 ป

สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนเลศ

Prevention & Promotion Excellence

บรการเปนเลศService Excellence

บคลากรเปนเลศPeople

Excellence

บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาลGovernance Excellence

มการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคโดยใชการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในทกกลมวยครอบคลมทกหมบาน

- รอยละผปวยนอกไดรบบรการ การแพทยแผนไทยและการแพทย ทางเลอกทไดมาตรฐานรอยละ20- มต�ารบยาแผนไทยแหงชาตอยางนอย

500ต�ารบ- มงานวจยทสามารถน�าไปใชทางการแพทย ทางการตลาดอยางนอย50เรอง- เพมมลคาการใชยาสมนไพรใน สถานบรการสาธารณสขรอยละ10/ป- รพช./รพท./รพศ. ผานเกณฑคณภาพ

HAดานการแพทยแผนไทยฯ รอยละ80- มเมองสมนไพร (Herbal city)

ครอบคลมทกเขตสขภาพ

บคลากรทปฏบตงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกมความสข

ไดรบรางวลPMQAอยางนอย3หมวด

2.5 แผนยทธศาสตรชาต 20 ป ดานสาธารณสขสแผนปฏบตการกรมการแพทยแผนไทยและ การแพทยทางเลอกประจำาป 2560 2.5.1 Quick win

แผนงานท 6โครงการพฒนาระบบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

KPI: รอยละของผปวยนอกไดรบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทไดมาตรฐาน

(รอยละ18.5)

10

แผนงานท 10โครงการพฒนาผลตภณฑสขภาพและเทคโนโลยทางการแพทย

KPI: 1)จ�านวนต�ารบยาแผนไทยแหงชาตทผานความเหนชอบจากคณะกรรมการคมครองและสงเสรม

ภมปญญาการแพทยแผนไทย100ต�ารบ/ป

2)จ�านวนงานวจยสมนไพร/งานวจยการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทน�ามาใชจรง

ทางการแพทยหรอการตลาด10เรองตอป

2.5.2 ตวชวด ตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560

1.จ�านวนองคความรดานการแพทยแผนไทยการแพทยพนบานการแพทยทางเลอกและสมนไพร

ทไดรบการพฒนาและถกน�าไปถายทอด(5เรอง)

2.จ�านวนองคความรดานการแพทยแผนไทยการแพทยพนบานการแพทยทางเลอกและสมนไพร

ทมการศกษาวจยและพฒนา(15เรอง)

3.ผปวยมารบบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทไดมาตรฐานเพมขน

(รอยละ10)

4.สถานบรการสขภาพระดบทตยภม/ปฐมภมไดรบการพฒนาใหมการจดการคลนกเฉพาะโรค

ดานการแพทยแผนไทยรอยละ70

5.รอยละของหนวยงานเปาหมายผานเกณฑการประเมนระดบคณธรรม และความโปรงใส

ในการด�าเนนงานITA(รอยละ75)

6.ชมรมผสงอายตนแบบในชมชนมการประยกตศาสตรการแพทยแผนไทย และการแพทย

ผสมผสานในการดแลสขภาพ(76ชมรม)

11

ประเ

ดนยท

ธศาส

ตรสง

เสรม

สขภา

พแล

ะปอง

กนโร

คเปน

เลศ

(Pre

vent

ion

& P

rom

otio

n Ex

celle

nce)

เปาห

มาย:

ประ

ชาชน

ทกกล

มวยม

สขภา

พดดว

ยการ

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะการ

แพทย

ทางเลอ

ก

กลยท

ธ /

ตวชว

ด /

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น ภา

ยใตป

ระเด

นยทธ

ศาสต

ร

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

1.1

สงเส

รมสข

ภาพว

ถไทย

ภายใ

ตกระ

บวนก

ารม

สวนร

วมขอ

งชมช

น

1.1.1

มชมช

นเขม

แขงในก

ารสร

างเส

รมสข

ภาพด

านกา

รแพท

ยแผน

ไทย

และ

การแ

พทยผ

สมผส

าน(เ

ปาหม

ายสะ

สม)

1,00

0ต�า

บล

ต �าบล

ละ

1หม

บาน

(1,000

หมบา

น)

7,25

5ต

�าบล

ต�าบล

ละ1

หมบา

น(7,255

หมบา

น)

7,25

5ต

�าบล

ต �าบล

ละ2

หมบา

น(14,51

0หม

บาน)

30,000

หมบา

นทก

หมบา

นใน

ประเทศ

ไทย

(74,96

5หม

บาน)

-เส

รมสร

างชม

ชนเขมแ

ขงดา

น

การแ

พทยแ

ผนไท

ยและ

การแ

พทย

ผสมผ

สาน

-พฒ

นาพฤ

ตกรร

มเพอ

สงเส

รม

สขภา

พและ

ปองก

นโรค

แก

ประช

าชนท

กกลม

วยดว

ยศาส

ตร

การแ

พทยแ

ผนไท

ยและ

สม

นไพร

ไทย

-พฒ

นาแก

นน�าส

ขภาพ

ใหมค

วามร

ดา

นการ

แพทย

แผนไ

ทยเพ

อเสร

มสร

างสข

ภาวะ

ในชม

ชนตา

มกลม

วย

1.2

คมคร

องผบ

รโภค

1.1.2

รอยล

ะของ

ประช

าชนม

ความ

รอบร

ขาวส

ารกา

รแพท

ยแผน

ไทยแ

ละกา

รแพทย

ทาง

เลอกอ

ยางร

เทาท

นอย

างนอ

ย3ชอ

งทาง

(เปา

หมาย

รายป

)

รอยล

ะ70

รอยล

ะ75

รอยล

ะ80

รอยล

ะ85

รอยล

ะ90

-ก�า

กบดแ

ลบรก

ารโฆ

ษณาผ

ลตภณ

ฑสม

นไพร

แล ะ

คลนก

การแ

พทยแ

ผนไท

ยใหม

มาตร

ฐาน

-เสรม

สราง

ความ

รอบร

ดานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

แล ะ

การแ

พทยท

างเล

อกอย

างรเทา

ทน

1.3

พฒนา

สงแว

ดลอม

1.1.3

สถาน

บรกา

รสาธ

ารณสข

ทกแห

งมส

วนสม

นไพร

(เปา

หมาย

สะสม

)รอ

ยละ

80รอ

ยละ

85รอ

ยละ

90รอ

ยละ

95รอ

ยละ

100

-สง

เสรม

สถาน

บรกา

รสาธ

ารณสข

ให

เปน

GREE

N&

CLEA

Nดว

ย

สวนส

มนไพ

ร-

สงเส

รมกา

รอนร

กษพน

ธพช

สม

นไพร

ในชม

ชน

12

ประเ

ดนยท

ธศาส

ตรบร

การเ

ปนเล

ศ (S

ervi

ce E

xcel

lenc

e)

เปาห

มาย:

เพมก

ารเขาถ

งบรก

ารกา

รแพท

ยแผน

ไทยแ

ละกา

รแพท

ยทาง

เลอก

ทมคณ

ภาพม

าตรฐ

าน

กลยท

ธ /

ตวชว

ด /

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น ภา

ยใตป

ระเด

นยทธ

ศาสต

ร

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

2 .1

การบ

รการ

และพ

ฒนา

คณภา

พการ

บรกา

ร2.1.1

รอยล

ะผปวย

นอก

ได

รบบร

การก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทยทาง

เลอก

ทได

มาตร

ฐาน

(เปาห

มายร

ายป)

18.5

19.0

19.5

20.0

20.0

-พฒ

นารป

แบบบ

รการ

การแ

พทย

แผ

นไทย

และ

การแ

พทยท

างเล

อก

ของโรง

พยาบ

าลใน

สงกด

ส�านก

งาน

ปลดก

ระทร

วงสา

ธารณ

สข(G

ener

alHo

spita

l)ได

แกร

ะดบ

รพสต

.,รพ

ช.แ

ล ะร

พ ศ./ร

พท.ให

ไดทง

มาตร

ฐานแ

ละคณ

ภาพ

-พฒ

นาบร

การก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอ

กใน

โรงพ

ยาบา

ลของ

กรมฯ

(Spe

cialh

ospita

l)

2.1.2

รอยล

ะหนว

ยบรก

ารกา

รแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทย

ผสมผ

สานท

กระด

บผา

นการ

รบรอ

งคณภา

พ(เป

าหมา

ยสะส

ม)

2030

5070

80

13

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

2.2

การพ

ฒนา

สมนไ

พรคร

บวงจ

ร2.2.1

มต�าร

บยาแ

ผนไท

ยทผ

านคว

ามเห

นชอบ

จาก

คณะก

รรมก

ารคม

ครอง

และ

สงเส

รมภม

ปญญาก

ารแพ

ทย

แผนไ

ทย(เ

ปาหม

ายรา

ยป)

100

ต�ารบ

100

ต�ารบ

100

ต�ารบ

100

ต�ารบ

100

ต�ารบ

-สง

เสรม

การใชย

าสมน

ไพรใ

นหนว

ยบร

การท

กระด

บ-

สงเส

รมกา

รใชย

าสมน

ไพรFirst

line

drug

-พฒ

นาคณ

ภาพผ

ลตภณ

ฑและ

บรรจ

ภณฑท

ใชใน

หนวย

บรกา

รและ

เพอก

ารแข

งขนท

างกา

รตลา

ด

ครบว

งจร

-เพ

มชอง

ทางก

ารตล

าดแล

ะกระ

จาย

สนคา

เชงร

กทงในแ

ละตา

งประ

เทศ

2.2.2

มลคา

ยาสม

นไพร

ใน

สถาน

บรกา

รเพม

ขน

(เปาห

มายร

ายป)

รอยล

ะ10

/ป

รอยล

ะ10

/ป

รอยล

ะ10

/ป

รอยล

ะ10

/ป

รอยล

ะ10

/ป

2.2.3

มลคา

ตลาด

สมนไ

พรใน

ประเทศ

เพมข

นอยา

งนอย

รอยล

ะ15

/ป

(เปาห

มายส

ะสม)

รอยล

ะ15

/ป

รอยล

ะ15

/ป

รอยล

ะ15

/ป

รอยล

ะ15

/ป

รอยล

ะ15

/ป

2.2.4

มการ

พฒนา

และข

ยายต

วเม

องสม

นไพร

(He

rbalC

ity)

ในทก

ภมภา

คของ

ประเทศ

(เป

าหมา

ยสะส

ม)

4เขตส

ขภาพ

-8

เขตส

ขภาพ

-12

เขตส

ขภาพ

2.3

การพ

ฒนา

งานว

จยส

การน

�าไปใ

ชทาง

การแ

พทย/

การต

ลาด

2.3.1

มงา

นวจ

ยสม

นไพ

ร/กา

รแพทย

แผนไ

ทยแล

ะการ

แพทย

ทางเลอ

กทน

�ามาใชจ

รงทา

งการ

แพทย

หรอก

ารตล

าด

(เปาห

มายร

ายป)

10เ ร

อง/ป

10

เ รอง

/ป

10เ ร

อง/ป

10

เ รอง

/ป

10เ ร

อง/ป

-

สราง

กลไก

การว

จยดา

นการ

แพทย

แผ

นไทย

และส

มนไพ

รครบ

วงจร

แล

ะลดช

องวา

งการ

น�างา

นวจย

ไป

ใชปร

ะโยช

น-

สนบส

นนงา

นวจย

เพอใ

ชประ

โยชน

เชงพ

าณชย

ไดร

บการ

สงเส

รมเพ

อจด

ทะเบ

ยนสท

ธบตร

ในตา

งประ

เทศ

14

ประเ

ดนยท

ธศาส

ตรบค

ลากร

เปนเ

ลศ (P

eopl

e Ex

celle

nce)

เปาห

มาย:

บคล

ากรท

ปฏบต

งานด

านกา

รแพท

ยแผน

ไทยแ

ละกา

รแพท

ยทาง

เลอก

มควา

มสข

มสมร

รถนะ

สง

กลยท

ธ /

ตวชว

ด /

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น ภา

ยใตป

ระเด

นยทธ

ศาสต

ร

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

3.1

การบ

รหาร

ทรพย

ากร

บคคล

ดานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอ

ก

3.1.1

ส�านก

งานส

าธาร

ณสข

จงหว

ดมก

ลมงา

นการ

แพทย

แผ

นไทย

(เปา

หมาย

สะสม

)

76จ

งหวด

76จ

งหวด

76จ

งหวด

76จ

งหวด

76จ

งหวด

1.ก

ารวา

งแผน

ก�าลง

คนเพ

อ

ปฏบต

งานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และ

การแ

พทยท

างเล

อกใน

เขตส

ขภาพ

และจ

งหวด

2.พ

ฒนา

วชาช

พกา

รแพท

ยแผน

ไทย

และส

หวชา

ชพทด

�าเนน

งานด

าน

การแ

พทยแ

ผนไท

ยตาม

Ser

vicepl

an

สาขา

การแ

พทยแ

ผนไท

ย

และก

ารแพ

ทยผส

มผสา

น3.ส

งเสร

มกระ

บวนก

ารปฏ

บตงา

น

ของบ

คลาก

รดาน

การแ

พทยแ

ผนไท

ยดว

ยงาน

ประจ

�าสงา

นวจย

(R2R

)4.ส

รางว

ฒนธ

รรมอ

งคกร

ใหเป

น

MOPH

/I

AMD

TAM

3.1.2

รอยล

ะของ

สถาน

บรกา

รสา

ธารณ

สขทม

บคลา

กรปฏ

บต

งานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และ

การแ

พทยท

างเล

อกตา

มกรอ

บอต

ราก�า

ลง(เ

ปาหม

ายรา

ยป)

รอยล

ะ60

รอยล

ะ70

รอยล

ะ80

รอยล

ะ90

รอยล

ะ10

0

3.1.3

บคลา

กรได

รบกา

รพฒนา

ดานก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และ

การแ

พทยท

างเล

อกตา

มเกณ

ฑทก

�าหนด

(เปา

หมาย

รายป

)

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

3.1.4

บคล

ากรท

ปฏบตง

าน

การแ

พทยแ

ผนไท

ยและ

การแ

พทย

ทางเลอ

กผาน

เกณฑH

appy

wor

kpl

ace

inde

x(เป

าหมา

ยราย

ป)

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

รอยล

ะ 70

3.1.5

มR2

Rดา

นการ

แพทย

แผ

นไทย

จงห

วดละ

อยาง

นอย

2เรอง

(เปา

หมาย

รายป

)

152

เรอง

152

เรอง

152

เรอง

152

เรอง

152

เรอง

15

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

3.2

พฒ

นากา

รศกษ

าดาน

การแ

พทยแ

ผนไท

ย3.2.1

รอยล

ะของ

จ�านว

นสาข

า/คณ

ะทเ

ปดสอ

นวชา

การ

แพทย

แผ

นไทย

และส

มนไพ

รใน

หลกส

ตรแพ

ทยศา

สตรบ

ณฑต

และห

ลกสต

รการ

ศกษา

ของ

วชาช

พอนท

างสา

ธารณ

สข

(เปาห

มายส

ะสม)

รอยล

ะ20

รอยล

ะ40

รอยล

ะ60

รอยล

ะ80

รอยล

ะ10

01.พ

ฒนา

หลกส

ตรกา

รแพท

ยแผน

ไทย

2.พ

ฒนา

ศาสต

รแพท

ยแผน

ไทยเ

พอ

บรรจ

ในหล

กสตร

แพทย

ศาสต

รบณฑต

แล

ะหลก

สตรว

ชาชพ

อนทา

งดาน

สาธา

รณสข

16

ประเ

ดนยท

ธศาส

ตรบร

หารเ

ปนเล

ศดวย

ธรรม

าภบา

ล (G

over

nanc

e Ex

celle

nce)

เปาห

มาย:

บรก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอ

กในร

ะบบส

ขภาพ

ทมคว

ามเขมแ

ขงแล

ะยงย

น

กลยท

ธ /

ตวชว

ด /

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น ภา

ยใตป

ระเด

นยทธ

ศาสต

ร

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

4.1

พฒนา

ธรรม

าภบา

ลและ

การบ

รหาร

จดกา

รภาค

รฐ4.1.1

กรมก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

ฯผา

นมาต

รฐาน

ตามเ

กณฑร

างวล

คณภา

พบรห

ารจด

การภ

าครฐ

(P

MQA)

(เปา

หมาย

รายป

)

อยาง

นอย

1หม

วดอย

างนอ

ย1

หมวด

อยาง

นอย

2หม

วดอย

างนอ

ย2

หมวด

อยาง

นอย

3หม

วด1.เส

รมสร

างระ

บบกา

รน�าอ

ง คกร

และ

การก

�ากบด

แลอง

คกรท

ด2.พ

ฒนา

ระบบ

การบ

รหาร

ยทธศ

าสตร

3.พ

ฒนา

ระบบ

รบฟง

ความ

ตองก

าร

ความ

คาดห

วงขอค

ดเหน

ขอร

องเรย

นขอ

งผรบ

บรกา

รและ

ผมสว

นได

สว

นเสย

4.พ

ฒนา

ระบบ

การด

�าเนน

งานข

อง

กรมฯ

ใหส

อดคล

องกบ

ยทธศ

าสตร

แล

ะควา

มตอง

การ/

ความ

คาดห

วงขอ

งผรบ

บรกา

รและ

ผมสว

นได

สว

นเสย

5.ส

รางก

ารมส

วนรว

มของ

ผรบบ

รการ

และผ

มสวน

ไดสว

นเสย

ในกา

รพฒนา

ระบบ

การด

�าเนน

งานข

องกร

มฯ

4.1.2

กรมก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

ฯผา

นเกณ

ฑกา

รประ

เมนร

ะดบ

คณธร

รมแล

ะควา

มโปร

งใส

ในกา

รด�าเนน

งาน

(ITA)

(เป

าหมา

ยราย

ป)

90ค

ะแนน

90ค

ะแนน

90ค

ะแนน

90ค

ะแนน

90ค

ะแนน

4.2

พฒ

นาร

ะบบขอมล

ขาวส

าร4.2.1

ระดบ

ความ

ส �าเรจข

องกา

รพฒนา

ระบบ

ขอมล

ขาวส

าร

(เปาห

มายร

ายป)

ระดบ

3ระ

ดบ4

ระดบ

5ระ

ดบ5

ระดบ

51.พ

ฒนา

ระบบ

การจ

ดการ

ความ

รส

คณภา

พขอม

ลดาน

บรกา

รภมป

ญญา

การแ

พทยแ

ผนไท

ยและ

สมนไ

พร2.พ

ฒนา

ระบบ

เทคโ

นโลย

และ

สารส

นเทศ

เพอร

องรบ

การส

อสาร

ทร

วดเรวทน

สมย

และถ

กตอง

17

แผนง

านตว

ชวด

คาเป

าหมา

ยป

2560

คาเป

าหมา

ยป

2561

คาเป

าหมา

ยป

2562

คาเป

าหมา

ยป

2563

คาเป

าหมา

ย ป

2564

แนวท

างกา

รดำาเ

นนงา

น

4.3

การพ

ฒนา

ระเบ

ยบแล

ะกฎ

หมาย

ทเกย

วของ

4.3.1

ระดบ

ความ

ส �าเรจข

องกา

รจดท

�าระเ

บยบ/

กฎหม

ายดา

นการ

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะสม

นไพร

ไทยไ

ดรบก

ารปร

บปรง

และพ

ฒนา

(เปา

หมาย

รายป

)

ระดบ

3ระ

ดบ4

ระดบ

5ระ

ดบ5

ระดบ

51.ป

รบปร

งพ.

ร.บ.

สงเสร

มและ

คม

ครอง

ภมปญ

ญาก

ารแพ

ทย

แผ

นไทย

2.ผ

ลกดน

ราง

พ.ร.บ

.ผลต

ภณฑ

สมนไ

พรพ

.ศ.....แ

ละจด

ท�า

กฎหม

ายล�า

ดบรอ

ง3.ป

รบปร

งระเบย

บและ

กฎหม

าย

ทเกย

วของ

กบกา

รจ�าห

นายแ

ละ

ขนทะ

เบยน

ยา4.พ

ฒนา

มาตร

การร

องรบ

ผลกร

ะทบ

ของข

อตกล

งระห

วางป

ระเท

ศตอ

ภมปญ

ญาก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

หนวย

งานท

รบผด

ชอบ:

ส�าน

กยทธ

ศาสต

รกร

มการ

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะการ

แพทย

ทางเลอ

ก

โทรศ

พท:

02

965

9490

โทร

สาร:0

296

594

90

19

บทท 3 การจดบรการสขภาพสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน

ระดบโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน ปงบประมาณ 2560

เปาหมาย 1. โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปเขตละ1-2แหง

2. โรงพยาบาลชมชนจงหวดละ1-2แหง

3. โรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยน�ารองในโครงการของกรมการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก21แหง

กจกรรมบรการ 1. บรการการแพทยแผนไทย

1.1 เวชกรรมไทยใหบรการตรวจวนจฉยสงการรกษาในโรคทวไปตามมาตรฐานวชาชพและทแพทย

แผนไทยสามารถใหบรการรกษาไดผลเปนอยางดไดแก

1.1.1 กลมโรคกลามเนอและโครงสรางเชนไหลตดนวลอคสะบกจมขอตดโรคขอเขาเสอม

เปนตน

1.1.2 กลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต(แกลม)เชนอาการวงเวยนหนามดนอนไมหลบ

กนไมไดออนเพลยเปนตน

1.1.3 กลมโรคเรอรง เชน อมพฤกษ อมพาต ขอเขาเสอม ไมเกรน ภมแพทางเดนหายใจ

สวนตนเปนตน

1.1.4 กลมโรค/อาการฉกเฉนบางประเภทเชนงมพษกดสมผสกบแมงกะพรนมพษแมลงสตว

กดตอยเปนตน

1.1.5 กล มโรค/อาการทแพทยแผนไทยมความเชยวชาญตามบรบทของพนท เช น

โรคสะเกดเงนโรคตบแขงเปนตน

1.2 เภสชกรรมไทย มการจดหายา จดเกบยา จายยาแผนไทยทไดมาตรฐาน GMP และตดตาม

เฝาระวงผลขางเคยงของการใชยาแผนไทยโดย

1.2.1 มรายการยาสมนไพรแผนไทยทงยาเดยว และยาต�ารบส�าหรบใหบรการไมนอยกวา 50

รายการ และเปนยาในบญชยาหลกแหงชาตไมนอยกวา 30 รายการ รวมทงยาขมนชน และ ฟาทะลายโจรตาม

นโยบายFirstlinedrug

20

1.2.2 มรายการยาปรงผปวยเฉพาะรายไมนอยกวา5ต�ารบ

1.3 ผดงครรภไทย ใหบรการตรวจวนจฉย ดแลมารดา และทารกตงแตระยะตงครรภจนถงหลง

คลอดตามมาตรฐานวชาชพ

1.3.1 การดแลขณะตงครรภ เชน การนวดเทาลดอาการบวม การออกก�าลงกายดวยทาฤๅษ

ดดตนส�าหรบหญงตงครรภเพอลดอาการปวดหลง/ขาเปนตน

1.3.2 การดแลระยะหลงคลอด เชน การทบหมอเกลอ การประคบเตานม การนงถาน

การใหค�าแนะน�ามารดาหลงคลอดเรองอาหารบ�ารงน�านม

1.4 นวดไทยใหบรการหตถเวชกรรมไทยในโรค/อาการตามมาตรฐานวชาชพและกลมโรค/อาการ

ทแพทยแผนไทยสามารถใหบรการรกษาไดผลเปนอยางด ไดแก อาการไหลตดนวลอคสะบกจมขอตดOffice

syndromeอมพฤกษอมพาตไมเกรนขอเขาเสอม

2. บรการการแพทยแผนจน

มการตรวจวนจฉยดวยศาสตรการแพทยแผนจน โดยผประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจน

หรอผประกอบโรคศลปะสาขาเวชกรรมซงผานการอบรมหลกสตรฝงเขม(3เดอน)ทรบรองโดยกระทรวงสาธารณสข

โดยกจกรรมบรการไดแก

2.1 การฝงเขมรกษาอาการ/โรคตามประกาศของWHO(WorldHealthOrganization)

2.2 การใหค�าแนะน�าการออกก�าลงกายชกงเพอสงเสรมสขภาพ

3. บรการการแพทยทางเลอก

ใหบรการการแพทยทางเลอกไดแกสมาธบ�าบดSKTโดยผทผานการอบรมหลกสตรของกรมการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอก

4. บรการการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน

4.1 บรการคลนกการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจรไดแกอมพฤกษอมพาต

ไมเกรนขอเขาเสอมภมแพทางเดนหายใจสวนตนและโรคตามบรบทของพนท

4.2 บรการตรวจวนจฉยสงการรกษาแผนกผปวยใน(IPD)

4.3 บรการดแลผปวยระยะสดทายหรอการดแลแบบประคบประคอง(Palliativecare)

5. กจกรรมสำาคญอนๆ

5.1 มการศกษา/รวมวจยการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน

5.2 มระบบรบ-สงตอ(Referralsystem)ดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานภายใน

หนวยบรการและระหวางหนวยบรการ

5.3 เปนศนยฝกอบรมดานการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน(Trainingcenter)

5.4 เปนแหลงฝกประสบการณวชาชพดานการแพทยแผนไทยตามมาตรฐานแหลงฝกของกรม

การแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

5.5 เขาสกระบวนการรบรองคณภาพดานการแพทยแผนไทย (Thai Traditional Medicine

HospitalAccreditation:TTMHA)

21

6. กจกรรมสงเสรมสขภาพ และปองกนโรค

หญงตงครรภ

1. ใหค�าแนะน�าการปฏบตตวในขณะตงครรภ

1.1 อาหารบ�ารงครรภ

- อาหารบ�ารงโลหตบ�ารงกระดกบ�ารงหวใจ

1.2 อาหารแสลงขณะตงครรภของการแพทยแผนไทย

- หามรบประทานอาหารรสเผดรอนมากจนเกนไปในมารดาทตงครรภออนๆ

- อาหารรสจด

1.3 หลกเลยงพฤตกรรมเสยง

1.4 การตรวจตามนด

2. การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

2.1 การตรวจคดกรองมารดาทหวนมบอดบมสน

2.2 แกไขภาวะหวนมบอดบมสน

2.3 อาหารบ�ารงน�านม

3. การประเมนเพอการสงตอ

3.1 ในกรณทพบอาการเชนซดบวมความดนโลหตสง

4. การเยยมบาน

4.1 กอนคลอด-แนะน�านวดกลอมทอง(โตะบแดหมอพนบาน)

4.2 หลงคลอด-แนะน�าอยไฟเขากระโจมโฮมยาตามวฒนธรรมทองถน

เดกอาย 0 – 5 ป

1. การดแลและสงเสรมพฒนาการเดก

1.1 การกระตนพฒนาการเดกดวยการนวดไทย

1.2 สงเสรมการใหนมแม

1.3 การตรวจสอบคณภาพของน�านมตามหลกการแพทยแผนไทย

1.4 สมดบนทกสขภาพเดกตามหลกการแพทยแผนไทย

2. การบรการเยยมบาน

2.1 ใหบรการเยยมบานเดกพฒนาการชา

วยรน

1. การบรการดแลสขภาพตามแนวทางหมบานสขภาพดวถธรรม

วยทำางาน

1. การดแลสขภาพในกลมโรคเรอรง(NCDs)

1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”

1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”

1.3 การดแลสขภาพดวยสมาธบ�าบดSKT

22

2. การบรการดแลสขภาพชมรม/คายสขภาพด

2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพส�าหรบวยท�างาน

ผสงอาย

1. การดแลสขภาพผสงอาย

1.1 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ฤๅษดดตน”

1.2 การดแลสขภาพดวยโปรแกรม“ธรรมานามย”

2. บรการดแลสขภาพผสงอายในชมรมผสงอาย

2.1 ใหบรการจดโปรแกรมการดแลสขภาพส�าหรบผสงอายในชมรมผสงอายทกต�าบล

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสงเสรมบรการการแพทยแผนไทย

สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:025902614 โทรสาร:025902614

อเมล:[email protected]

23

บทท 4มาตรฐาน แนวทางการจดบรการการแพทยแผนไทย

4.1 การจดบรการคลนกแพทยแผนไทยทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐ (OPD คขนาน) 4.1.1 นยาม

คลนกแพทยแผนไทยทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐ (OPD คขนาน)หมายถงหนวยบรการ

ทเปดใหบรการการแพทยแผนไทยควบคกบแพทยแผนปจจบนมองคประกอบดงน

1) มแพทยแผนไทยทไดรบใบประกอบวชาชพสาขาการแพทยแผนไทย ประเภท เวชกรรมไทย หรอ

สาขาการแพทยแผนไทยประยกตท�าหนาทในการตรวจวนจฉยและสงการรกษาดวยการแพทยแผนไทยทหองตรวจ

ทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาล

2) แพทยแผนไทยท�าหนาทในการตรวจวนจฉยและสงการรกษาทหองตรวจโรคทแผนกผปวยนอกของ

โรงพยาบาลอยางนอย2วนตอสปดาห

3) มระบบคดกรองผปวยตามแนวทางคดกรองการใหบรการแพทยแผนไทยคขนานทแผนกผปวยนอก

โดยพยาบาล

4) มรายการยาแผนไทย (ยาเดยวจากสมนไพร ยาต�ารบ และยาปรงเฉพาะราย) ส�าหรบใหบรการ

ไมนอยกวา30รายการ

4.1.2 การสนบสนนการดำาเนนงาน

ปงบประมาณ 2557

- จดท�าหลกเกณฑการจดบรการคลนกแพทยแผนไทยทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐ (OPD

คขนาน)

- จดท�ารางแนวทางการคดกรองการใหบรการการแพทยแผนไทยค ขนานแผนกผ ปวยนอกใน

โรงพยาบาลรฐ

- สนบสนนงบประมาณการด�าเนนงานจดบรการคลนกแพทยแผนไทยทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐ

(OPDคขนาน)ใหแกรพศ.รพท.และรพช.แหงละ10,000บาท


- จดท�าค มอแนวทางการคดกรองการใหบรการการแพทยแผนไทยค ขนานแผนกผ ปวยนอกใน

โรงพยาบาลรฐ

- จดประชมเชงปฏบตการพฒนาแนวทางการคดกรองการใหบรการการแพทยแผนไทยคขนานแผนก

ผปวยนอกในโรงพยาบาลรฐแกพยาบาลผรบผดชอบงานคดกรองผปวยนอกของรพศ.รพท.และรพช.

24


- จดอบรมการคดกรองการใหบรการการแพทยแผนไทยคขนานแผนกผปวยนอกในโรงพยาบาลของรฐ

แกพยาบาลผรบผดชอบงานคดกรองผปวยนอกของรพศ.รพท.และรพช.

4.1.3 เปาหมาย/ผลการดำาเนนงาน

2557 2558 2559 2560 2561

เปาหมาย(รอยละ) 50 50 70 90 100

ผลการด�าเนนงาน(รอยละ) 41.12 62.33 71.99 - -

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสงเสรมบรการการแพทยแผนไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025902614 โทรสาร:025902614


25

4.2 แนวทางการจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจรนยาม

คลนกบรการดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร หมายถง การจดบรการ

ดวยศาสตรการแพทยแผนไทย การแพทยแผนจน (ในทนหมายถงการฝงเขม) และการแพทยทางเลอก (ในทน

หมายถงสมาธบ�าบด SKT) ทง 3 ศาสตร ทแผนกผปวยนอก หรอหนวยบรการดานหนาของโรงพยาบาลทมการ

เชอมโยงและสะดวกในการปรกษาสงตอกบการแพทยแผนปจจบนไดอยางเหมาะสมโดยใหบรการรกษาโรคทวไปและ

โรคทการแพทยแผนไทยการแพทยแผนจนและการแพทยทางเลอกสามารถดแลรกษาไดเปนอยางดซงเบองตน

จะน�ารองใหบรการเฉพาะโรค4โรคไดแกโรคอมพฤกษอมพาตโรคขอเขาเสอมโรคไมเกรนโรคภมแพทางเดน

หายใจสวนตน

1. บรการการแพทยแผนไทยหมายถงการใหบรการดวยศาสตรการแพทยแผนไทยทครอบคลมทง4

สาขาไดแกเวชกรรมไทยเภสชกรรมไทยผดงครรภไทยและนวดไทยโดยผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทย

หรอผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทยประยกต

2. บรการการแพทยทางเลอก ประกอบดวย

2.1 การแพทยแผนจนหมายถงการใชความรการแพทยแผนจนทเนนเรอง“การฝงเขม”ในการ

บ�าบดรกษาปองกนสงเสรมและการฟนฟสภาพของผปวยโดยผประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจนและ

ผประกอบโรคศลปะสาขาเวชกรรมทผานการอบรมหลกสตรฝงเขม(3เดอน)ทกระทรวงสาธารณสขรบรอง

2.2 การแพทยทางเลอกอนๆหมายถงการบ�าบดรกษาเสรมการแพทยแผนปจจบนและการแพทย

อนๆ ดวยการใช “สมาธบ�าบด (SKT)” โดยผประกอบวชาชพทางการแพทยและการสาธารณสขทผานการอบรม

ในหลกสตรสมาธบ�าบดทกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกรบรอง

แนวทางการจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร

1. จดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทใหการรกษาโรคทวไป

2. จดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในการรกษาโรคทการแพทยแผนไทยการแพทย

แผนจนและการแพทยทางเลอกสามารถใหการรกษาไดเปนอยางดซงในเบองตนเนน4โรคไดแกโรคอมพฤกษ

อมพาตโรคไมเกรนโรคขอเขาเสอมโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตนและโรคอนๆตามบรบทของแตละโรงพยาบาล

3. ก�าหนดวน เวลาใหบรการในแตละโรคอยางชดเจน และควรจดบรการใหสอดคลองกบวนทมการ

จดบรการของแพทยแผนปจจบนเพอความสะดวกในการขอรบค�าปรกษา หรอสงตอระหวางแพทยแผนปจจบน

แพทยแผนไทยและแพทยทางเลอก

4. การใหบรการในแตละศาสตรขนกบดลยพนจของแพทยผรกษาหากเหนสมควรตองรบบรการศาสตร

อนๆ เพมเตมแพทยศาสตรนนๆจะพจารณาสงตอระหวางแพทยแผนไทยแพทยแผนจนแพทยทางเลอกและ

แพทยแผนปจจบนตามความเหมาะสมโดยผมารบบรการไมจ�าเปนตองไดรบบรการทคลนกการแพทยแผนไทยและ

การแพทยทางเลอกครบทกศาสตรในเวลาเดยวกน

26

5. การจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจรนนสามารถบรณาการรวมกน

ในคลนกเดมทมการจดบรการอยแลว หรอผสมผสานกบคลนกการแพทยแผนไทยคขนาน โดยไมจ�าเปนตอง

จดตงคลนกขนมาใหม

ตวอยางปจจยสนบสนนความสำาเรจในการจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร

(จากคมอบทเรยนการจดบรการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจรในสถานบรการสาธารณสข

ของรฐ)

1. หนวยบรการมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนการท�างานดานการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอก

2. แตงตงแพทยแผนปจจบนเปนหวหนากลมงาน หรอเปนทปรกษาโดยตรงใหกบแพทยแผนไทย

เพอชวยขบเคลอนงานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกใหสามารถด�าเนนการไดอยางถกตองเหมาะสม

3. มการน�าเสนอขอมลการดแลรกษาผปวยโรคอมพฤกษอมพาตโรคไมเกรนโรคขอเขาเสอมโรคภมแพ

ทางเดนหายใจสวนตน หรอโรคอนๆ ดวยศาสตรการแพทยแผนไทย การแพทยแผนจน และการแพทยทางเลอก

ในทประชมคณะกรรมการวชาการของโรงพยาบาล เพอแลกเปลยนเรยนร และสรางการยอมรบระหวางแพทย

แผนไทยและสหวชาชพอนๆในโรงพยาบาล

4. มการจดการความรอยางเปนระบบและเชอมโยงบรณาการกบการแพทยแผนปจจบน โดยก�าหนด

ขอตกลงทเปนรปธรรม ในการดแลผปวยรวมกน เชน แผนผง (Flow Chart) ก�าหนดแนวทางการรบสงตอ

การปรกษาระหวางแพทยแผนปจจบนแพทยแผนไทยแพทยแผนจนและแพทยทางเลอกรวมกนเปนตน

5. มการท�างานรวมกนระหวางสหวชาชพในโรงพยาบาล

6. มการประชาสมพนธเรองการจดบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร

ทงภายในและนอกโรงพยาบาลเพอใหเจาหนาทและประชาชนทวไปทราบ

7. มทมงานในการพฒนางานดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกทเขมแขง พรอมท�างาน

และอทศตน

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสงเสรมบรการการแพทยแผนไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025902614 โทรสาร:025902614


27

4.3 แนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการการแพทย แผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร 4.3.1 แนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคอมพฤกษ อมพาต (Stroke)

แผนภมท 1 แสดงแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคอมพฤกษอมพาต

28

คำาอธบายแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคอมพฤกษ อมพาต

(1) คำาจำากดความ:โรคหลอดเลอดสมอง(Stroke)

การแพทยแผนปจจบน

หมายถงอาการทางคลนกทเกดขนทนทโดยมอาการผดปกตการท�างานของระบบประสาทเฉพาะทเชน

อาการออนแรงหรอชาทใบหนาและแขนขากลนล�าบากพดไมชดเหนภาพซอนไมนอยกวา24ชวโมงหรอท�าให

เสยชวตโดยมสาเหตจากหลอดเลอดสมองเทานน

การแพทยแผนไทย

หมายถงโรคอมพฤกษอมพาตเกดจากลมอทธงคมาวาตาและลมอโธคมาวาตาพดระคนกนท�าใหมอาการ

อมพฤกษอมพาตดงน

- อมพฤกษ หมายถงผปวยทมอาการออนแรงของกลามเนอแขน-ขาแตสามารถขยบไดระดบหนงหรอ

หยบจบสงของทมน�าหนกตามปกตไมไดเปนโรคทคลายคลงกบอมพาตแตอาการนอยกวา

- อมพาต หมายถง ผปวยทมอาการออนแรงของกลามเนอแขน-ขา ไมสามารถขยบไดซกใดซกหนง

ลนแขงพดไมชดปากเบยว

การแพทยแผนจน

ศาสตรการแพทยแผนจนเรยกวา“จงเฟง”หมายถงโรคทมอาการหนามดลมลงหมดสตฉบพลนรางกาย

ครงซกออนแรง ปากเบยว เหนภาพซอนพดตดขด หรออาจไมลมลงหมดสต แตมอาการออนแรงครงซก จนถง

ปากเบยวเหนภาพซอน

ลกษณะเฉพาะของ“จงเฟง”คอเกดอาการฉบพลนชดเจนเปลยนแปลงรวดเรวลกษณะคลายกบลม

ซงธรรมชาตเคลอนไหวและเปลยนแปลงรวดเรวธรรมชาตเคลอนไหวและเปลยนแปลงรวดเรวค�าวา“จง”แปลวา

ถกกระท�า,“เฟง”แปลวาลมโดยรปศพทจงหมายถงโรคทถกลมกระท�า

(2) เกณฑคดกรองเขารบรกษา

1. ความดนโลหต

-Systolicbloodpressure90-160มลลเมตรปรอท

-Diastolicbloodpressure60-100มลลเมตรปรอท

2. ชพจร60-100ครง/นาท

3. อณหภมนอยกวา38องศาเซลเซยส

4. ผปวยสามารถหายใจไดดวยตนเอง ไมใชอปกรณการชวยหายใจ หายใจไมเรว (< 25 ครง/นาท)

ไมมลกษณะหายใจหอบหรอหายใจล�าบากคาความอมตวของออกซเจนในเลอด(SpO2)>94%

5. ซกประวตแลวไมมภาวะเสยงไดแกภาวะตดเชอไมมโรคตดตอรนแรงโรคหวใจภาวะขอหรอกระดก

เคลอนแตกหกมะเรงต�าแหนงทจะท�าหตถการ

29

6. ตรวจไมพบภาวะเลอดออกงายไมมจ�ารอยฟกช�าจดเลอดออกใตผวหนงมเลอดออกหรอหากเจาะ

INRตองอยในเกณฑปกตคอ2-3

7. ตามดลยพนจของแพทย

(3) เกณฑสงตอแพทยแผนปจจบน

1. มอาการแทรกซอนทางระบบประสาทเชนชกซมลงอาเจยนพงควบคมการขบถายไมไดเปนตน

2. หายใจล�าบากมภาวะหอบหดก�าเรบคาความอมตวของออกซเจนในเลอด(SpO2)<95%หนาซด

รมฝปากเขยวหนาเขยวตองใชอปกรณชวยหายใจหรอหายใจเรว≥25ครง/นาท

3. มอาการเจบแนนหนาอก

4. อณหภม≥38องศาเซลเซยส

5. ความดนโลหตหลงจากนอนพกแลวอยางนอย30นาท

a.Systolicbloodpressure>160มลลเมตรปรอทหรอ

b.Diastolicbloodpressure>100มลลเมตรปรอท

6. ชพจร<60ครง/นาทหรอ>100ครง/นาทหรอคล�าแลวชพจรมลกษณะผดปกต

7. มภาวะแทรกซอนอนๆตามดลยพนจของแพทย

(4) การตรวจวนจฉย

(5) การรกษาและฟนฟสภาพ

(6) คำาแนะนำาการปฏบตตวเพอการสงเสรม ปองกน และฟนฟสภาพ

(7) การประเมนผลและตดตามผลการรกษา

(รายละเอยดตามคมอแนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการ

การแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร)

30

4.3.2 แนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคขอเขาเสอม (Osteoarthritis of Knee)

แผนภมท 2แสดงแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคขอเขาเสอม

31

คำาอธบายแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคขอเขาเสอม (1) คำาจำากดความ:โรคขอเขาเสอม(OsteoarthritisofKnee)


โรคขอเขาเสอม หรอ osteoarthritis of knee คอ โรคทมการเสอมของขอเขา ต�าแหนงทม

การเปลยนแปลงอยางชดเจนคอทกระดกออนผวขอ(articularcartilage)ชนดทมเยอบ(diarthrodialjoint)

โดยพบการท�างานของกระดกออนผวขอ และกระดกบรเวณใกลเคยง เชน ขอบกระดกในขอ (subchondral

bone)หนาตวขนมการเปลยนแปลงของน�าไขขอท�าใหการหลอลนลดลงมกพบในผสงอายโดยลกษณะทางคลนก

ทส�าคญคอ

อาการปวด มลกษณะปวดตอๆ ทวๆ ไปบรเวณขอ ไมสามารถระบต�าแหนงปวดไดชดเจน และ

มกปวดเรอรง อาการปวดจะมากขนเมอมการใชงานหรอลงน�าหนกลงบนขอเขา และจะทเลาลงเมอพกการใชงาน

เมอการด�าเนนโรครนแรงขนอาจท�าใหมอาการปวดตลอดเวลาแมในชวงเวลากลางคนรวมดวย

ขอฝด(stiffness)จะมการฝดของขอในชวงเชาหรอหลงจากพกขอนานๆแตมกไมเกน30นาท

ขอบวมและผดรป (swelling and deformity) อาจพบขอขาโกง (bow legs ) หรอขอเขาฉง

(Knockknee)สญเสยการเคลอนไหวและการท�างานเชนผปวยมอาการเดนไมสะดวก

มเสยงดงกรอบแกรบ (crepitus)ในขอเขาขณะเคลอนไหว


โรคขอเขาเสอมทางการแพทยแผนไทยจดอยในโรคลมชนดหนง คอ โรคลมจบโปงเขา หมายถง

เปนโรคลมทท�าใหขอตอหลวมมน�าในขอขดในขอแบงออกเปน2ชนดดงน

1. ลมจบโปงนำาเขา คอ ลมจบโปงชนดหนง มการอกเสบรนแรงของขอเขา ท�าใหมอาการปวด

บวมแดงรอนและอาจมไขรวมดวย

2. ลมจบโปงแหงเขา คอ ลมจบโปงชนดหนง มการอกเสบเรอรงของขอเขา ท�าใหมอาการปวด

บวมบรเวณขอเลกนอย


การแพทยแผนจนไมไดมชอโรคขอเขาเสอมดงในการแพทยแผนปจจบนแตเทยบเคยงอยในเรองปวด

ขอเขาซงคอ“ปเจง”ของขอเขาดงนนขอเขาเสอมจงเปนเพยงสวนหนงของ“ปเจง”ของขอเขา

สาเหต เกดจากการไดรบบาดเจบ ไดรบเสยชจากภายนอก การใชงานของขอเขามากเกนไป

จงเกดการตดขดของชหรอขาดการหลอเลยงของเสนจงลวเอนของขอเขาหรอขอเขา

ต�าแหนงทปวดขนกบเสนจงลวทพาดผาน โดยเขาดานในเปนเสนมามหรอตบ เขาดานนอกเปนเสน

กระเพาะอาหาร

32

(2) เกณฑคดกรองเขารบการรกษา

1. มอาการปวดตอๆบรเวณขอเขา

2. มเสยงดงกรอบแกรบ(crepitus)ในขอเขาขณะเคลอนไหว

3. ขอฝดตอนเชานานนอยกวา30นาทและมขอจ�ากดในการเคลอนไหวขอเขา

4. อายไมนอยกวา40ป

5. ตามดลยพนจของแพทย


1. มการอกเสบเฉยบพลนบรเวณขอเขาไดแกอาการปวดบวมแดงหรอรอน

2. ตรวจพบกอนบรเวณขอเขา

3. ตรวจพบมการฉกขาดของผวหนงกลามเนอหรอเสนเอนบรเวณขอเขา

4. ตรวจพบโรค/ภาวะ ความผดปกตของขอจากสาเหตอนๆ เชน เกาต รมาตอยด เปนตน หรอ

ตามดลยพนจของแพทย





(รายละเอยดตามคมอแนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการ

การแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร)

33

4.3.3 แนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคไมเกรน (Migraine)

แผนภมท 3 แสดงแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคไมเกรน

34

(1) คำาจำากดความ: โรคไมเกรน(Migraine)


โรคไมเกรน เปนกลมอาการปวดศรษะเปนๆ หายๆ รวมกบคลนไสอาเจยน กลวแสง กลวเสยง โดย

มปจจยทางพนธกรรมและสงแวดลอม การวนจฉยใชอาการทางคลนก โดยใชเกณฑ ICHD-II (2nd edition of

InternationalClassificationofHeadacheDisorder)


ทางการแพทยแผนไทย โรคไมเกรนเขาไดกบลมปะกงหรอลมตะกง เกดเนองจากการตดขดของลม

อทธงคมาวาตา (ลมเบองสง)ทพดจากปลายเทาขนไปถงศรษะสงผลใหการไหลเวยนของเลอดลมเดนไมสะดวก

ท�าใหมอาการปวดศรษะปวดเบาตาปวดกระบอกตาปวดขมบอาจมอาการคลนไสอาเจยนรวมดวย


ตามศาสตรการแพทยแผนจน อาการปวดศรษะแบบเฉยบพลนและเรอรง หรอ “โถวทง” มสาเหต

มากมายทงจากภายในและภายนอกรางกายมชอเรยกอนๆ คอ นาวเฟง (brainwind), โถวเฟง (headwind)

หมายถง ลม ความเยน และความชน แทรกเขาภายในศรษะ กอใหเกดชตดขดหรอเสมหะ (phlegm) อดกน

จนท�าใหเกดอาการปวดศรษะ ซง “โถวทง” มความหมายรวมถงอาการปวดศรษะในผปวยโรคความดนโลหตสง,

migraine,tensionheadache,โรคตดเชอ,หรอโรคทางตาหหรอจมก


1. ผปวยตองมลกษณะอาการปวดศรษะ2ใน4ขอตอไปนคอ

1)ปวดศรษะขางเดยว

2)ปวดตบๆตามจงหวะชพจร

3)ปวดปานกลางถงรนแรง

4)อาการมากขนหากเคลอนไหวออกแรง

2. อาจมอาการคลนไสอาเจยนกลวแสงหรอกลวเสยง

3. ไมมไขอณหภมนอยกวา38องศาเซลเซยส

4. ความดนโลหตSBP90-140mmHgและDBP60-90mmHg

5. ชพจร60-100ครง/นาท

6. ไมมประวตอบตเหตทางศรษะ


1. มอาการปวดตอเนองมากกวา72ชม.

2. มอาการเรอรงนานกวา1สปดาห

3. มภาวะสมองขาดเลอด

4. มอาการแทรกซอนทางระบบประสาท

35


6. ความดนโลหตSystolicbloodpressure≥160mmHgหรอDiastolicbloodpressure≥100

mmHg

7. ชพจร<60ครง/นาทหรอ>100ครง/นาทหรอคล�าแลวชพจรเบากวาปกต

8. มภาวะแทรกซอนอนตามดลยพนจของแพทยผดแล





(รายละเอยดตามคมอแนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร)

36

4.3.4 แนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตน (Allergic rhinitis)

แผนภมท 4แสดงแนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตน

37

(1) คำาจำากดความ:โรคภมแพทางเดนหายใจสวนตน(Allergicrhinitis)


โรคภมแพทางเดนหายใจสวนตนคอโรคจมกอกเสบจากภมแพหมายถงโรคทมความผดปกตของระบบ

ภมคมกนของรางกายชนดทมอาการแสดงทางจมกเกดหลงจากไดรบสารกอภมแพเขาไปแลวเกดการอกเสบของ

เยอบจมกท�าใหเกดอาการคนน�ามกไหลจามและคดจมกตงแตนอยจนถงเปนมาก


ทางการแพทยไทยไมไดกลาวถงโรคภมแพโดยตรงซงอาการทแสดงออกมกมอาการคนจมกจามคดจมก

น�ามกมสใสแตไมมไขกลมอาการดงกลาวมกมความสมพนธกบการเปลยนแปลงของอากาศกระทบรอนกระทบเยน

กลนควนบหรและน�าหอมสมผสเกสรดอกไมขนสตวฝนไรฝนเปนตนท�าใหมอาการศอเสมหะก�าเรบในชวงเชา

โดยสวนใหญเรยกอาการเหลานวาหวดแพอากาศ


ในทางแพทยจนเรยกวา “ปฉว” หรอ “ปเพน” หมายถงโรคทางจมกทมอาการแสดงทส�าคญไดแก

คนจมกจามมน�ามกใสคดจมกเปนโรคทพบมากในคลนกมอาการเปนๆหายๆไมมความเกยวของกบเพศและ

ทอยอาศยสามารถพบไดตลอดทงปและมรายทมอาการก�าเรบตามฤดกาลมกพบในผทมอาย15-40ป


1. ผปวยมอาการทางจมกไดแกคนจมกจามคดจมกและน�ามกมสใส

2. มอาการนอยกวา4วนตอสปดาหหรอมอาการตดตอกนนอยกวา4สปดาห

3. ไมมไขหายใจปกต

(3) เกณฑการสงตอแพทยแผนปจจบน

1. เหนอยหอบหายใจล�าบากหรอมภาวะพรองออกซเจน


3. เลอดก�าเดาไหล

4. หายใจทางจมกไมไดน�ามกสเหลองหรอเขยวขนหออปวดหหน�าหนวกปวดบรเวณหนาผาก

ใกลกบหวควทง2ขางโหนกแกม

5. พบภาวะแทรกซอน เชน ปวดศรษะอยางรนแรง หรออาการอนๆ ตามดลยพนจของแพทยผท�า

การรกษา



38



(รายละเอยดตามคมอแนวทางเวชปฏบตการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในคลนกบรการการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกแบบครบวงจร)

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานวชาการเวชกรรมและผดงครรภไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025902608 โทรสาร:025902608

39

4.4 การประเมนมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทย ผสมผสาน (รพ.สส.พท.) กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยสถาบนการแพทยแผนไทย ไดจดท�ามาตรฐานงาน

บรการการแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสขของรฐในระดบโรงพยาบาลและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบล เพอใหสถานบรการสาธารณสขของรฐใชเปนแนวทางในการจดบรการการแพทยแผนไทยทไดมาตรฐาน

ซงจะท�าใหประชาชนไดรบบรการการแพทยแผนไทยทมคณภาพ มความปลอดภย โดยใหส�านกงานสาธารณสข

จงหวดประเมนหนวยบรการภายในจงหวดของตนเอง และไดรบใบประกาศนยบตรรบรองมาตรฐานจากกรมการ

แพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

ส�าหรบการประเมนมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทย

ผสมผสานในปงบประมาณ 2560 ขณะนอยระหวางการปรบปรงหลกเกณฑมาตรฐานการประเมนมาตรฐาน

โรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน เพอใหมความเหมาะสมมากยงขน

และเปนเครองมอในการตอบสนองตวชวดของกระทรวงสาธารณสขทงนจงขอใหสถานบรการสาธารณสขของรฐ

ใชมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน (รพ.สส.พท.)

เปนแนวทางในการดำาเนนงานและผลการประเมนของปงบประมาณ 2558 ไปกอน จนกวาจะมการจดทำา

มาตรฐานฉบบใหม และจะแจงใหจงหวดทราบ ตอไป

แบบการประเมนมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมและสนบสนนการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน (รพ.สส.พท.)

มาตรฐานในแตละดาน (กรณาทำาเครองหมาย ✓ ลงในชองทใหคะแนน) คะแนนทได

ชอหนวยบรการ......................................................อ�าเภอ...........................จงหวด......................... 2 1 0

1. ดานสถานท เครองมอเครองใช และสงแวดลอม

1.1 ทพกคอยรบผรบบรการ มเพยงพอตามจำานวนผมารบบรการ

1.2 หองตรวจโรค มมาตรฐาน ดงน

1.2.1มเตยงตรวจโรคทนอนผาปทนอนหมอนพรอมปลอกหมอนผาคลมตว ผมารบบรการทสะอาด

1.2.2มโตะตรวจโรคพรอมเกาอนง

1.2.3มอางลางมอพรอมสบหรอในกรณทไมมสามารถใชน�ายาท�าความสะอาดมอ เชดมอแทนได

1.2.4มเครองมอเครองใชเชนเทอรโมมเตอรวดไขเครองฟงตรวจไฟฉายเปนตน

1.3 หองหรอบรเวณเกบยา มมาตรฐาน ดงน

1.3.1มขนาดทพอเหมาะในการเกบยาแผนไทยและมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

1.3.2มการจดเกบยาเรยงยาแผนไทยไวเปนระเบยบและแยกเปนสดสวน

1.4 หองหรอบรเวณปรงยาแผนไทย**

1.4.1สถานทสะอาดเปนระเบยบเรยบรอยและแยกเปนสดสวน

1.4.2มเครองชงตวงและเครองมอทจ�าเปนในการปรงยา

40

มาตรฐานในแตละดาน (กรณาทำาเครองหมาย ✓ ลงในชองทใหคะแนน)คะแนนทได

2 1 0

1.4.3มตเกบยาหรอภาชนะอนๆทจ�าเปนในการเกบยา

1.4.4มวตถดบสมนไพรทไมหมดอายหรอเสอมสภาพ

1.4.5มอางลางมอพรอมสบ

1.5 หองนวด

1.5.1 หองนวดเดยว

1.5.1.1มขนาดพนทของหองเหมาะสมกบการใหบรการนวด

1.5.1.2ประตมมาตรฐาน

1.5.1.3เตยงนวดมมาตรฐาน

1.5.1.4เบาะทนอนและอปกรณทจ�าเปนมมาตรฐาน

ถาหากมการประคบสมนไพรในหองนวดเดยวใหเพมการประเมนมาตรฐานดงน

1.5.1.5 มอางลางมอพรอมสบหรอในกรณทไมมสามารถใชน�ายาท�าความสะอาดมอ เชดมอแทนได

1.5.1.6มพดลมระบายอากาศหรอมชองระบายอากาศเพอใหอากาศถายเทไดสะดวก

1.5.1.7มทวางหมอน�ารอนนงลกประคบอยางเหมาะสมโดยค�านงถงความปลอดภย

1.5.2 หองนวดรวม

1.5.2.1มขนาดพนทของหองเหมาะสมตามจ�านวนเตยง


1.5.2.3เตยงนวดมมาตรฐาน


1.5.2.5มมานกนระหวางเตยงใหเปนสดสวน

ถาหากมการประคบสมนไพรในหองนวดรวมใหเพมการประเมนมาตรฐานดงน

1.5.2.6มอางลางมอพรอมสบหรอในกรณทไมมสามารถใชน�ายาท�าความสะอาดมอ เชดมอแทนได

1.5.2.7มพดลมระบายอากาศหรอชองระบายอากาศเพอใหอากาศถายเทไดสะดวก


1.6 หองอบไอนำาสมนไพร**

1.6.1 หองอบไอนำาสมนไพรเดยว**

1.6.1.1มขนาดหองไมนอยกวา1.20X1.20เมตรความสงของเพดานไมนอยกวา 2.00เมตร

1.6.1.2พนผนงฝาเพดานทาดวยวสดทแขงแรงทนทานทนน�าไมทาสและ ท�าความสะอาดงาย


41


2 1 0

1.6.1.4ทนง/เกาอนงในหองอบไอน�าสมนไพรทาดวยวสดทนความรอนและไมมเชอรา

1.6.1.5มพดลมดดอากาศหรอชองระบายอากาศเพอใหอากาศถายเทสะดวก

1.6.1.6มแสงสวางเพยงพอสามารถมองเหนสงตางๆในหองไดชดเจน หลอดไฟใชชนดกนความชน

1.6.1.7มเครองควบคมอณหภมสามารถควบคมอณหภมใหอยในระดบไมเกน45 องศาเซลเซยส

1.6.1.8มระบบบนทกการควบคมอณหภมในหองอบไอน�าสมนไพร

1.6.1.9มกรง/กระดงสญญาณทไมใชระบบไฟฟาเรยกในกรณฉกเฉน

1.6.1.10 มสญญาณเตอนบอกเวลา

1.6.1.11 มระบบปองกนไฟฟารวและไฟฟาลดวงจร

1.6.1.12 มทนงพกหนาหองอบไอน�าสมนไพรพรอมน�าดม

1.6.1.13ทอกระจายไอน�าในหองอบไอน�าสมนไพรมมาตรฐาน

1.6.1.14หมอตมไอน�าทมระบบไอน�าผานทอไปยงหองอบไอน�าสมนไพรมมาตรฐาน

1.6.1.15 ทอสงไอน�า(กรณหมอตมไอน�ามระบบไอน�า)ท�าจากวสดทแขงแรง ทนความรอนไดด

1.6.1.16 หมอตมไอน�าทผานไปยงหองอบไอน�าสมนไพรท�าจากวสดทปลอดภย ทนความรอนไดด

1.6.2 หองอบไอนำาสมนไพรรวม**

1.6.2.1แยกหองชาย–หญงหรอถาไมสามารถแยกหองไดตองบรหารไดอยางเหมาะสม

1.6.2.2มขนาดหองไมนอยกวา1.50x2.00เมตรความสงของเพดานไมนอยกวา 2.00เมตร

1.6.2.3พนผนงฝาเพดานท�าดวยวสดทแขงแรงทนทานทนน�าไมทาส ท�าความสะอาดงาย


1.6.2.5ทนง/เกาอนงในหองอบไอน�าสมนไพรทาดวยวสดทนความรอนและไมมเชอรา

1.6.2.6มพดลมดดอากาศหรอชองระบายอากาศเพอใหอากาศถายเทไดสะดวก

1.6.2.7มแสงสวางเพยงพอและใชหลอดไฟชนดกนความชนหรอหลอดไฟทมฝาครอบ



1.6.2.10 มกรง/กระดงสญญาณทไมใชระบบไฟฟาเรยกในกรณฉกเฉน


42


2 1 0


1.6.2.13 มทนงพกหนาหองอบไอน�าสมนไพรพรอมน�าดม

1.6.2.14 ทอกระจายไอน�าในหองอบไอน�าสมนไพรมมาตรฐาน

1.6.2.15 หมอตมไอน�าทมระบบไอน�าผานทอไปยงหองอบไอน�าสมนไพรมมาตรฐาน

1.6.2.16 ทอสงไอน�า(กรณหมอตมไอน�ามระบบไอน�า)ท�าจากวสดทแขงแรง ทนความรอนไดด

1.6.2.17 หมอตมไอน�าทไมมระบบไอน�าผานทอไปยงหองอบไอน�าสมนไพรหมอตม มมาตรฐาน

1.6.3 ตอบไอนำาสมนไพร**

1.6.3.1ขนาดของตอบไอน�าสมนไพรมความเหมาะสมกบจ�านวนและขนาดของ ผรบบรการ


1.6.3.3หมอตมสมนไพรท�าจากวสดทมความปลอดภยและมระบบควบคม ความปลอดภย

1.6.3.4หมอตมสมนไพรวางอยในต�าแหนงทปลอดภยหรอไมอยในต�าแหนงทผรบบรการ สมผสไดงาย

1.6.3.5พนผนงฝาเพดานท�าดวยวสดทแขงแรงทนทานทนน�าไมทาส ท�าความสะอาดงาย

1.6.3.6ทนง/เกาอนงในตอบไอน�าสมนไพรทาดวยวสดทนความรอนและไมมเชอรา

1.6.3.7มพดลมดดอากาศหรอชองระบายอากาศเพอใหอากาศถายเทไดสะดวก

1.6.3.8มแสงสวางเพยงพอสามารถมองเหนสงตางๆในหองไดชดเจนหลอดไฟใชชนด กนความชน


1.6.3.10 มระบบบนทกการควบคมอณหภมในหองอบไอน�าสมนไพร




1.6.3.14 มทนงพกหนาตอบไอน�าสมนไพรพรอมน�าดม

1.6.4 กระโจมอบไอนำาสมนไพร**

1.6.4.1เปนกระโจมทผรบบรการเขาไดทงรางกายและสามารถเขา-ออกไดสะดวก

1.6.4.2ขนาดของกระโจมมความเหมาะสมกบจ�านวนและขนาดผรบบรการ

1.6.4.3ท�าจากผาทระบายอากาศไดดและสะอาด

43


2 1 0

1.6.4.4หมอตมสมนไพรท�าจากวสดทมความปลอดภยและมระบบควบคมความปลอดภย

1.6.4.5มวสดอปกรณส�าหรบปองกนไมใหผรบบรการสมผสหมอตมสมนไพรไดงาย

1.6.4.6เกาอนงในกระโจมท�าดวยวสดทนความรอนและไมมเชอรา

1.6.4.7บรเวณพนทตงกระโจมตองไมลน






1.6.4.13 มทนงพกหนากระโจมพรอมน�าดม

1.7 หองประคบสมนไพร**

1.7.1 หองประคบสมนไพรเดยว**

1.7.1.1มขนาดพนทของหองเหมาะสมกบการใหบรการประคบสมนไพร


1.7.1.3เตยงประคบสมนไพรมมาตรฐาน





1.7.2 หองประคบสมนไพรรวม**

1.7.2.1มขนาดพนทของหองเหมาะสมตามจ�านวนเตยง


1.7.2.3เตยงประคบสมนไพรมมาตรฐาน


1.7.2.5มมานกนระหวางเตยงใหเปนสดสวน




44


2 1 0

1.8 หองหรอบรเวณทเตรยมอปกรณในการทบหมอเกลอ**

1.8.1 อยในบรเวณทมอากาศถายเทไดสะดวก

1.8.2 แหลงของความรอนเพอใหหมอเกลอสมนไพรรอน

1.8.2.1กรณใชเตาถานบรเวณใกลเคยงตองไมตดไฟงาย

1.8.2.2กรณใชแกสตองมวาลวเปด–ปดและมระบบตดแกส

1.8.2.3กรณใชเตาไฟฟาตองมระบบเปด–ปด เตาไฟฟาและมระบบปองกนไฟฟารว และไฟฟาลดวงจร

1.8.3 มอปกรณดบเพลง

1.9 หองเปลยนเสอผา

1.9.1แยกหองชาย–หญงหรอถาไมสามารถแยกหองไดตองบรหารไดอยางเหมาะสม

1.9.2ขนาดหองมความเหมาะสมกบผรบบรการ

1.9.3มจ�านวนเพยงพอกบผรบบรการ

1.9.4มการระบายอากาศทดไมอบชนไมมกลนเหมน

1.9.5มแสงสวางเพยงพอ

1.9.6มเสอผาทเหมาะสมและเพยงพอกบผรบบรการ

1.10 หองอาบนำา**

1.10.1 แยกหองชาย–หญงหรอถาไมสามารถแยกหองไดตองบรหารไดอยางเหมาะสม

1.10.2 ขนาดหองมความเหมาะสมกบผรบบรการ

1.10.3 มจ�านวนเพยงพอกบผรบบรการ

1.10.4 สะอาดและมการระบายอากาศทดไมอบชนไมมกลนเหมน

1.10.5 มแสงสวางเพยงพอ

1.10.6 มรองเทาแตะทเหมาะสมและเพยงพอกบผรบบรการ

1.11 หองสวม

1.11.1 มการแยกหองสวมชาย–หญง

1.11.2 ขนาดหองมความเหมาะสมกบผรบบรการและมเพยงพอกบการใชบรการ

1.11.3 สะอาดและมการระบายอากาศทดไมอบชนไมมกลนเหมน

1.11.4 มแสงสวางเพยงพอ

1.11.5 มรองเทาแตะทเหมาะสมและเพยงพอกบผรบบรการ

1.12 ตสำาหรบเกบของหรอระบบรบฝากของใชสวนตวของผรบบรการ

1.13 มการจดสงอำานวยความสะดวกสำาหรบผพการ / ผสงอาย ตามความเหมาะสม

-คะแนนรวมมาตรฐานดานสถานท เครองมอเครองใชและสงแวดลอม คะแนนเตม ได

45


2 1 0

2. ดานบคลากร

2.1 หวหนางานการแพทยแผนไทย

2.2 ผททำาหนาทซกประวต ตรวจรางกาย วนจฉยโรคและสงการรกษา**

2.3 ผใหบรการแพทยแผนไทย

2.3.1 ผใหบรการแพทยแผนไทยเพอการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพ

2.3.1.1ผใหบรการนวดเพอการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพ

2.3.1.2ผใหบรการประคบสมนไพรการอบไอน�าสมนไพรเพอการรกษาพยาบาลและ การฟนฟสภาพ

2.3.1.3ผใหบรการทบหมอเกลอการรดหนาทองการอาบสมนไพรและการอยไฟ ในหญงหลงคลอด**

2.3.2 ผใหบรการการแพทยแผนไทยเพอการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค

2.3.2.1ผใหบรการนวดการประคบสมนไพรและการอบไอน�าสมนไพรมมาตรฐาน

2.4 ผประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนไทยประเภทเวชกรรมไทยหรอแพทยแผนไทย ประยกต**

-คะแนนรวมมาตรฐานดานบคลากร คะแนนเตม ได

3. ดานการปฏบตงาน มมาตรฐานดงน

3.1 มการกำาหนดขอบเขต บทบาทหนาทของผปฏบตงานทชดเจน

3.2 มการกำาหนดขนตอนและวธการปฏบตงานมาตรฐาน (SOP) ทชดเจนซงครอบคลมการตรวจ วนจฉย การรกษา และการบรการความเสยงพรอมทงการใหคำาแนะนำาตามศาสตรการแพทย แผนไทย

-คะแนนรวมมาตรฐานดานการปฏบตงาน คะแนนเตม ได

4. ดานการควบคมคณภาพ มมาตรฐานดงน

4.1 มการทบทวนเหตการณอนไมพงประสงคจากการมารบบรการโดยมแนวทางการควบคมคณภาพ

4.2 มการกำาหนดตวชวดดานคณภาพบรการ เชน อตราการเกดภาวะแทรกซอน ความพงพอใจ

-คะแนนรวมมาตรฐานดานการควบคมคณภาพ คะแนนเตม ได

5. ดานการจดบรการ

5.1 การจดบรการผปวยนอก

5.1.1มระบบการตรวจวนจฉยสงการรกษาโดยผมใบประกอบโรคศลปะสาขาการแพทย แผนไทยหรอสาขาการแพทยแผนไทยประยกต**

5.1.2มระบบการตรวจวนจฉยสงการรกษาโดยผทไดรบมอบหมายใหประกอบโรคศลปะ สาขาการแพทยแผนไทยหรอสาขาการแพทยแผนไทยประยกต***

46


2 1 0

5.1.3มหองตรวจแพทยแผนไทยทชดเจน (ท�าการตรวจ วนจฉย) สงการรกษาโดยผประกอบ โรคศลปะสาขาการแพทยแผนไทยประเภทเวชกรรมไทย หรอสาขาการแพทยแผนไทย ประยกต**

5.2 การจดบรการผปวยใน**

5.2.1มการใหบรการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานรวมกบการแพทยแผนปจจบน

5.3 การรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพ

5.3.1 การใชยาแผนไทย

5.3.1.1มการใชยาแผนไทยในบญชยาหลกแหงชาต/ยาเภสชต�ารบโรงพยาบาล

5.3.1.2มการใชยาทปรงส�าหรบผปวยเฉพาะราย

5.3.1.3ยาแผนไทยทใชตองไดมาตรฐานGMP(ไมรวมยาทปรงส�าหรบผปวยเฉพาะราย)

5.3.1.4ฉลากยาแผนไทยระบชอยาสรรพคณวธการใชทซองยาหรอขวดยาอยางชดเจน

5.3.2การนวดไทย

5.3.3การประคบสมนไพร

5.3.4การอบไอน�าสมนไพร**

5.3.5การทบหมอเกลอ**

5.4 การสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค

5.4.1การนวดไทย

5.4.2การประคบสมนไพร

5.4.3การอบไอน�าสมนไพร**

5.4.4การจดกจกรรมออกก�าลงกายดวยทาฤๅษดดตนอยางนอยเดอนละ1ครง

5.4.5การจดกจกรรมสมาธบ�าบดสวดมนตภาวนา

5.5 ระบบการรายงาน

5.5.1มระบบเวชระเบยนดานการแพทยแผนไทย

5.5.2มการใชรหสการวนจฉยโรคและหตถการดานการแพทยแผนไทย

5.5.3มการใชรหสยาแผนไทย24หลก

5.5.4มการรายงานขอมลบรการตามโครงสรางฐานขอมลของส�านกนโยบายและยทธศาสตร (สนย.)

5.6 การทำางานเชงรกในชมชน

5.6.1การดแลสขภาพอนามยของกลมเปาหมายพเศษเชนผปวยอมพฤกษอมพาตผปวยโรค เรอรงผสงอายดวยการนวดไทยและอนๆเปนตน

5.6.2การสนบสนนการท�างานของหมอพนบานอสม.เปนตน

47


2 1 0

5.7 การสงเสรมอนรกษภมปญญาการแพทยแผนไทย

5.7.1การส�ารวจรวบรวมขอมลสมนไพรต�ารบต�าราและบคลากรดานการแพทยแผนไทย ในชมชน

5.7.2การท�าสวนเรยนรสมนไพรในหนวยบรการ

5.8 การฝกอบรม

5.8.1การจดใหมการใหความรแกประชาชนทวไปดานการแพทยแผนไทยอยางนอยเดอนละ 1ครง

5.8.2การจดใหมการใหความรดานการแพทยแผนไทย/การแพทยผสมผสานใหกบเจาหนาท**

5.8.3มการพฒนาเปนแหลงฝกอบรมทางดานการแพทยแผนไทย/การแพทยผสมผสาน**

-คะแนนรวมมาตรฐานดานการจดบรการ คะแนนเตม ได

หมายเหต **ในรพ.สต.ยงไมก�าหนดใหมการใหบรการจงไมตองประเมนมาตรฐานในขอนและไมตองน�าคะแนนมาเปนฐาน

แตถารพ.สต.มการใหบรการตองประเมนมาตรฐานและน�าคะแนนมาเปนฐานในการคดคะแนนดวย

***ประเมนเฉพาะในรพ.สต.ในรพ.ไมตองประเมนมาตรฐานในขอนและไมตองน�าคะแนนมาเปนฐาน

48

แบบการคำานวณคะแนน ผลการประเมนมาตรฐาน รพ.สส.พท.

ชอหนวยบรการ...................................................................................................................................... อำาเภอ.............................................................. จงหวด......................................ผตรวจประเมน........................................................................... หนวยงาน................................. ตำาแหนง........................................................... e-mail:…………..………………….. เบอรโทร........................................................... โทรสาร…...…………………….……1) รวบรวมคะแนนทไดของการประเมนมาตรฐานในแตละดาน 2) รวบรวมคะแนนเตมของมาตรฐานในแตละดาน(ในแตระดบหนวยบรการจะมคะแนนเตมไมเทากน)3) ค�านวณรอยละของคะแนนทไดในแตละดานทงในระดบรพศ.รพท.รพช.และรพ.สต.ดงน

มาตรฐานแตละดาน คะแนนทได

(X)

คะแนนเตม

(Y)

รอยละของคะแนนทไดในแตละดาน

(X / Y) * 100

1. ดานสถานทเครองมอ

เครองใชและสงแวดลอม


3. ดานการปฏบตงาน

4. ดานการควบคมคณภาพ


4) ค�านวณรอยละของคะแนนทไดโดยมการค�านวณน�าหนกคะแนนและรวมรอยละของคะแนนทไดในภาพรวมทง 5ดานดงน


(X)


(Y)

นำาหนกคะแนน

รพ.สต.


โรงพยาบาล

(X / Y)

* นำาหนก

1. ดานสถานท เครองมอ เครองใช

และสงแวดลอม


3. ดานการปฏบตงาน

4. ดานการควบคมคณภาพ


5.1การจดบรการผปวยนอก

5.2การจดบรการผปวยใน

5.3การรกษาพยาบาลและการ

ฟนฟสภาพ

49


(X)


(Y)


รพ.สต.


โรงพยาบาล

(X / Y)

* นำาหนก

5.4การสงเสรมสขภาพและ

การปองกนโรค

5.5ระบบรายงาน

5.6การท�างานเชงรกในชมชน

5.7การสงเสรมอนรกษ

ภมปญญาการแพทยแผนไทย

5.8การฝกอบรม

รวมคะแนน

5) น�าผลการค�านวณรอยละของคะแนนทไดในแตละดาน และผลการค�านวณรอยละของคะแนนทไดในภาพรวมทง5ดานมาเปรยบเทยบกบเกณฑการประเมนมาตรฐานดงน

ผลการประเมนมาตรฐาน รอยละของคะแนน

ทไดในภาพรวมทง 5 ดาน

รอยละของคะแนน

ทไดในแตละดาน

ไดมาตรฐานระดบดเยยม 90–100% คะแนนไมนอยกวา60%

ระดบดมาก 80–89.99% คะแนนไมนอยกวา60%

ระดบด 70–79.99% คะแนนไมนอยกวา60%

ผานเกณฑมาตรฐานระดบพนฐาน 60–69.99% คะแนนไมนอยกวา60%

ไมไดมาตรฐาน คะแนนนอยกวา60% คะแนนนอยกวา60%

6)สรปผลการประเมนมาตรฐานรพ.สส.พท.ของหนวยบรการอยในระดบ ไดมาตรฐาน ❏ ระดบดเยยม ❏ ระดบดมาก ❏ระดบด ❏ผานเกณฑมาตรฐานระดบพนฐาน ไมไดมาตรฐาน ❏

ผบนทกขอมล.....................................หนวยงาน................................................................... ต�าแหนง.............................................อเมล.......................................................................... เบอรโทร.............................................โทรสาร......................................................................

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025902614โทรสาร:025902614


50

4.5 โครงการพฒนาแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศ ซนโดรม (Office Syndrome)

หลกการและเหตผล

ในปจจบนโรคออฟฟศ ซนโดรม (Office Syndrome) เปนโรคทพบมากขน มกเกดกบคนท�างาน

ตามออฟฟศหรอคนทท�างานบานกอาจเกดขนไดทงนการท�างานทนงเดนเคลอนไหวรางกายในทาทางอรยาบถ

ทไมถกลกษณะบอยครง และการท�างานทอยในทาเดมเปนเวลานานๆ หลายชวโมง ซงทาทางลกษณะเหลานจะ

ท�าใหมอาการปวดเมอยลากลามเนอมกลามเนออกเสบซงจะมอาการบรเวณหลงไหลบาแขนขอมอบางครง

อาจเกดการอกเสบบรเวณเสนเอนรวมดวย หากมอาการเปนเวลานานอาจเกดภาวะพงผดทบรเวณนนและท�าให

มอาการชาตามมา ในขณะทบางรายอาจมอาการสายตาพรามว ตาแหง ระคายเคอง ปวดศรษะ ปวดไมเกรน

รวมดวย นอกจากนยงพบวาความเครยดกเปนปญหาทสงผลตอการเกดภาวะดงกลาวดวย ถาผปวยมอาการ

รนแรงมากๆกอาจท�าใหมอาการหมอนรองกระดกเคลอนหรอเกดกระดกทบเสนประสาทได

ในอดตศาสตรการแพทยแผนไทย เปนภมปญญาทชวยในการดแลสขภาพของคนไทยมานานนบรอยๆ

ปประชาชนใชการแพทยแผนไทยมาชวยในการรกษาโรคตางๆทเกดขนกบตนเองครอบครวรวมทงคนในชมชน

ดวย ซงปจจบนการแพทยแผนไทยเปนทยอมรบมากขนและมผเลอกใชศาสตรการแพทยแผนไทยในการดแลและ

รกษาตนเองใหหายจากโรคและมสขภาพทดจากสงเหลานท�าใหการแพทยแผนไทยมความเปนรปธรรมในทกภาค

สวนทงในภาครฐและเอกชน จงมการจดบรการดานการแพทยแผนไทยโดยวชาชพแพทยแผนไทยในระบบบรการ

สขภาพซงจะมการท�างานรวมกนกบการแพทยแผนปจจบน

สถาบนการแพทยแผนไทย ซงเปนหนวยงานหลกในการดแลวชาการดานการแพทยแผนไทย ไดเหนถง

ความส�าคญในปญหาสขภาพของโรคออฟฟศซนโดรม (Office Syndrome) จงไดจดท�าโครงการพฒนาแนวทาง

การนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)ทพบบอยขนเพอใหบคลากรทางการแพทย

แผนไทยไดใชเปนแนวทางในการดแลรกษาผปวยใหมประสทธภาพตอไป

วตถประสงค

เพอพฒนาองคความรดานการแพทยแผนไทยในการแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)

เปาหมาย

ชดแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศ ซนโดรม (Office Syndrome) ส�าหรบบคลากร

ทางการแพทยแผนไทย

วธดำาเนนงาน

1. แตงตงคณะท�างานพฒนาองคความรการนวดไทย ส�าหรบแกกลมอาการออฟฟศ ซนโดรม (Office

Syndrome)

51

2. จดท�ารางกรอบแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)

3. รวบรวมขอมล ศกษา และวเคราะหขอมลทเกยวของ เพอยกรางแนวทางการนวดไทยเพอแกกลม

อาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)

4. ประชมคณะท�างานการเพอพจารณากรอบชดแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศ

ซนโดรม(OfficeSyndrome)

5. จดท�าตนฉบบชดแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)

6. จดพมพชดแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)เผยแพร

แกหนวยบรการ

7. ประเมนผลชดแนวทางการนวดไทยเพอแกกลมอาการออฟฟศซนโดรม(OfficeSyndrome)

ระยะเวลาดำาเนนการตลาคม2559–กรกฎาคม2560

ผลทคาดวาจะไดรบ

1. ประชาชนไดรบบรการการนวดไทยทไดคณภาพและมาตรฐาน

2. แพทยแผนไทย/แพทยแผนไทยประยกต/ผชวยแพทยแผนไทยมความรและความเขาใจในการรกษา

ผปวยดานการนวดไทย

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานวชาการนวดไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:021495617โทรสาร:021495618

53

บทท 5มาตรฐาน แนวทางการจดบรการการแพทยแผนจน

ในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน

5.1 การพฒนามาตรฐานสถานพยาบาลหรอคลนกดานการแพทยแผนจน คลนกฝงเขม

1. การพจารณาจดตงสถานทหรอคลนกดานการแพทยแผนจน ใหปฏบตตามมาตรฐานสถานพยาบาล

ประเภทคลนกการประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจนตามมาตรา45แหงพระราชบญญตสถานพยาบาล

พ.ศ.2541ซงควบคมก�ากบดแลโดยกรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสข

2. เครองมอ เครองใช การตรวจวนจฉยดานการแพทยแผนจน ใหเปนไปตามมาตรฐานการประกอบ

โรคศลปะสาขาการแพทยแผนจนมอปกรณและเวชภณฑทจ�าเปนและเพยงพอในการฝงเขมอปกรณและเวชภณฑ

ไดมาตรฐานตามมาตรฐานการประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจน จ�านวนหองและเตยงใหบรการฝงเขม

สดสวนไมเกน 6 เตยง ตอผประกอบโรคศลปะสาขาการแพทยแผนจนหรอผประกอบโรคศลปะสาขาเวชกรรม

ทผานการอบรมหลกสตรฝงเขม(3เดอน)ทกระทรวงสาธารณสขรบรองจ�านวน1คน

3. สถานทหรอหองใหบรการฝงเขมตองบรการเปนสดสวนปลอดภยอากาศถายเทสะดวกแสงสวาง

พอเหมาะ

4. มการพฒนาระบบเวชระเบยนบนทกขอมลผปวยทใชบรการการแพทยแผนจนตามมาตรฐานรหส

โรคสากล

5.2 โรค อาการทสามารถใหการรกษา การฝงเขม

การฝงเขม เปนการปรบระบบอวยวะตางๆในรางกายใหกลบมาท�างานตามปกตการฝงเขมจงสามารถ

น�าไปใชรกษาโรคไดหลายโรค โรคหรออาการทสามารถใหการรกษาไดดวยการฝงเขม ซงผานการศกษาวจย

จากผลงานการวจยทวโลกทองคการอนามยโลก(WHO)ระบการบ�าบดรกษาในผรบบรการ4กลมดงน

กลมท 1 กลมโรค หรออาการ หรอภาวะทผานการพสจนโดยการวจยแบบมกลมควบคมแลววา

การฝงเขมมประสทธผลในการรกษาม28โรคหรออาการหรอภาวะดงน

54

1. อาการขางเคยงจากการกษาดวย

เคมบ�าบดและหรอรงสบ�าบด

2. เยอจมกอกเสบเหตภมแพ

(รวมทงไขละอองฟาง)

3. อาการปวดถงน�าด

4. ภาวะซมเศรา

5. โรคบดไมมตว

6. อาการปวดระดปฐมภม

7. อาการปวดยอดอกอาการปวดบรเวณ

ใตลนป

8. อาการปวดบรเวณใบหนา

9. อาการปวดศรษะ

10.ความดนโลหตสงไมรสาเหต

11.ความดนโลหตต�าปฐมภม

12.การชกน�าใหเกดการคลอด

13.อาการปวดเขา

14.ภาวะเมดโลหตขาวนอยเกนไป

15.อาการปวดหลงทอนลาง

16.การปรบทาทผดปกตของทารกในครรภ

17.อาการแพทอง

18.อาการคลนไสอาเจยน

19.อาการปวดตนคอ

20.อาการปวดทางทนตกรรม(รวมทงการท�าหนาท

ผดปกตของขอขากรรไกร)

21.อาการอกเสบรอบขอไหล

22. อาการปวดหลงผาตด

23. อาการปวดนวไต

24. ขออกเสบจากรมาตอยด

25. อาการปวดตามประสาทไซแอตก

26. การแพลง

27. โรคหลอดเลอดสมอง

28. อาการบาดเจบทขอศอกของนกกฬาเทนนส

กลมท 2 กลมโรค หรออาการหรอภาวะทการฝงเขมใชไดผลด และควรมการศกษาวจยอยางตอเนอง

ม63โรคหรออาการหรอภาวะดงน

1. ปวดทองทางเดนอาหารอาหารเปนพษ

2. สว

3. ตดเหลาแกอาการหลงตด

4. หนาเบยวชกกระตกบนใบหนา

5. หอบหด

6. ปวดจากมะเรง

7. โรคประสาทหวใจออน

8. ถงน�าดอกเสบดซาน

9. โรคนวในถงน�าด

10.ภาวะเครยด

11.สมองถกกระทบกระเทอนจากอบตเหต

12.เบาหวานชนดปานกลาง

13.ปวดห

14.ไขเลอดออก

15.เลอดก�าเดาออก

16.ปวดตา

17. มบตรยากในสตร

18.หนากระตก

19.ทอปสสาวะสตรอกเสบ

20.โรคพงผดกลามเนอและเสนเอน

21.โรคกระเพาะพการ

22.โรคเกาท

23.โรคตบอกเสบชนดเปนพาหะ

24.โรคงสวด

25.ไขมนในเสนเลอดสง

26.รงไขท�างานผดปกต

27.นอนไมหลบ

28. ปวดระหวางการคลอด

55

29.น�านมไมเพยงพอเลยงบตร

30.โรคเสอมสมรรถภาพทางเพศในชาย

31.โรคบานหมนน�าในหไมเทากน

32.ปวดเสนประสาทหลงงสวด

33.โรคผนคนจากความเครยด

34.โรคอวน

35.ตดยาเสพตด

36.โรคขออกเสบ

37.ปวดหลงการผาตดสองกลอง

38.ปวดจากเสนเลอดขอดอดตน

39.ถงน�ารงไขจากการไมตกไข

40.ชวยกระตนหายใจในเดกเลก

41.ชวยฟนตวหลงผาตด

42.โรคเครยดกอนมประจ�าเดอน

43.โรคตอมลกหมากเรอรง

44.โรคคนกน

45.ปวดประสาทคอราวไปแขน

46.โรคเสนเลอดแขนงหดตวมอเทาสนเยน

47.ทอปสสาวะอกเสบเรอรง

48.โรคระบบประสาทอตโนมต

49. กระเพาะปสสาวะคงจากอบตเหต

50.โรคจตเภทสคโซฟเนย

51.อาการน�าลายสอผลจากยา

52. โรคภมคมกนเกนปากแหงตาแหง

53. หวดเจบคอทอนซลอกเสบ

54. ปวดกระดกสนหลงเฉยบพลน

55. ปวดคอ

56. ขากรรไกรอกเสบ

57. โรคกระดกออนหนาอกอกเสบ

58. ตดบหร

59. โรคอาหารเปนพษ

60.โรคล�าไสอกเสบเรอรง

61.โรคทางเดนปสสาวะ

62.สมองเสอมจากการขาดเลอด

63. โรคไอกรน

กลมท 3 กลมโรคหรออาการหรอภาวะทการฝงเขมนาจะน�ามาใชเพราะการรกษาในปจจบนยงไมได

ผลดม9โรคหรออาการหรอภาวะดงน

1. ฝา

2. โรคความพการในสมอง

3. ตาบอดส

4. หหนวก

5. พดตดอาง

6. ล�าไสตรงปวดเบงถาย

7. ประสาทระบบปสสาวะเสยหายจากอบตเหต

8. โรคปอดหวใจสมพนธเรอรง

9. โรคถงลมโปงพอง

กลมท 4 กลมโรค หรออาการหรอภาวะทใชการฝงเขมกระตนรวมไปกบการใชเครองมอททนสมยและ

วธการของแพทยแผนปจจบนม9โรคหรออาการหรอภาวะดงน

1. โรคระบบหายใจลมเหลว

2. อาการโคมา

3. อาการชกในเดกเลก

4.อาการเจบปวดหนาอกของหวใจเสนเลอดหวใจตบ

56

5. ทองรวงในเดกเลก

6. ไขสมองอกเสบในเดก

7. ประสาทเสอมพดยากกลนยาก

5.3 แนวทางการจดบรการคลนกครบวงจรดานการแพทยแผนจน 1) มคลนกบรการดานการแพทยแผนจนแบบครบวงจรทใหการรกษาโรคทวไปตามขอบเขตของวชาชพ

2) มคลนกบรการดานการแพทยแผนจนแบบครบวงจรทใหการรกษาเฉพาะโรคในเบองตนตามมาตรฐาน

วชาชพ และโรคตางๆทก�าหนด น�ารองใหบรการรกษาโรคทโดดเดน 4 โรค ไดแก โรคอมพฤกษอมพาต

โรคขอเขาเสอมโรคไมเกรนและโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตนซงโรงพยาบาลควรมการจดบรการอยางนอย1โรค

หรอโรงพยาบาลทมความพรอมควรเปดบรการใหครบทง4โรค

3) ก�าหนดวน เวลาใหบรการอยางชดเจนตามบรบทของโรงพยาบาลควรจดบรการคลนกเฉพาะโรค

ใหสอดคลองกบวนทมการจดบรการของแพทยแผนปจจบนเพอความสะดวกในการขอค�าปรกษาหรอสงตอระหวาง

แพทยแผนปจจบนแพทยแผนไทยแพทยแผนจนและแพทยทางเลอกอนๆรวมทงประชาสมพนธใหผรบบรการ

และเจาหนาททเกยวของทราบโดยทวถง

4) การจดบรการแพทยแผนจนแบบครบวงจรใหจดตามบรบทของโรงพยาบาลโดยสามารถบรณาการ

รวมกนในคลนกเดมทมการจดบรการอยแลว หรอผสมผสานกบคลนกการแพทยแผนไทย คลนกแพทยทางเลอก

อนๆ ไดตามความเหมาะสมของสถานทและบคลากร หากโรงพยาบาลใดมสถานทพรอมและบคลากรเพยงพอ

กสามารถแยกคลนกการแพทยแผนจนออกเปนสดสวนไดตามมาตรฐานสถานพยาบาล

5) ผรบบรการไมจ�าเปนตองไดรบบรการเฉพาะการแพทยแผนจนเพยงอยางเดยว การใชศาสตรอน

รวมการรกษาพยาบาลสงเสรมหรอฟนฟสภาพใหขนกบดลยพนจของแพทยผรกษาหากเหนควรไดรบการบ�าบด

รกษาพยาบาลดานอนๆ ผสมผสานเพมเตมควรใหแพทยในแตละศาสตร ไดพจารณารวมกนถงความสอดคลอง

เหมาะสมกบโรคสภาพผปวยและความยนยอมสมครใจ

6) ผใหบรการฝงเขมประกอบดวย

6.1 แพทยแผนจนซงไดรบใบประกอบวชาชพสาขาการแพทยแผนจนหรอผประกอบโรคศลปะสาขา

เวชกรรมทผานการอบรมหลกสตรฝงเขม (3 เดอน) ทกระทรวงสาธารณสขรบรอง โดยมบทบาทหนาทในการให

ค�าปรกษาตรวจวนจฉยสงการรกษาและใหบรการฝงเขมทหองตรวจโรคแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลหรอ

สถานททโรงพยาบาลจดเตรยมไว

6.2 พยาบาลคดกรองผปวยนอกมหนาทคดกรองผปวยทวไปโดยประเมนอาการและอาการแสดง

เบองตนโดยเปนกลมอาการทอยในขอบเขตความสามารถของแพทยแผนจนและไมใชภาวะฉกเฉนทางการแพทย

ในการสงผปวยเขารบการตรวจรกษา

6.3 บคลากรอนๆ ขนกบภาระงานและการมอบหมายงานของหวหนาแผนก หวหนาหนวยบรการ

หรอผอ�านวยการโรงพยาบาล

57

7) ผรบบรการฝงเขม

7.1 ผปวยหรอผรบบรการทผานการคดกรองโดยพยาบาลคดกรองหรอเจาหนาทผรบผดงานคดกรอง

ภายใตพยาบาลวชาชพทแผนกผปวยนอก

7.2 ผปวยหรอผรบบรการทสงปรกษาจากแพทยแผนปจจบน

7.3 ผปวยหรอผรบบรการทตองการมาตรวจทแผนกแพทยแผนจนดวยความสมครใจโดยตรง

5.4 แนวทางการเวชปฏบตการตรวจรกษาดานการแพทยแผนจน การตรวจรกษาดานการแพทยแผนจนควรบรณาการใหสอดคลองเชอมโยงรวมกบการแพทยแผนปจจบน

การแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกอนๆทงในดานการรกษาสงเสรมฟนฟสขภาพหรอลดสภาวะอาการ

ทไมพงประสงคในผปวยระยะแรกน�ารองใน4โรควนจฉยตามศาสตรการแพทยแผนจนพอสงเขปดงน

5.4.1 การฝงเขมรวมรกษาโรคหลอดเลอดสมอง (Stroke) หรออมพฤกษอมพาต

ศาสตรการแพทยแผนจนเรยกโรคอมพฤกษอมพาตวา “จงเฟง” หมายถงโรคทมอาการหนามด ลมลง

หมดสตฉบพลนรางกายครงซกออนแรงปากเบยวเหนภาพซอนพดตดขดหรออาจไมลมลงหมดสตแตมอาการ

ออนแรงครงซกจนถงปากเบยวเหนภาพซอน

สาเหตและกลไกการเกดโรค มหลายประการคอ

1) ยนตบและไตพรองน�าไมหลอเลยงไมเกดลมตบกระพอ

2) อารมณโกรธท�าใหหยางตบแกรงตขนบนไปชกน�าไฟหวใจเกดลมไฟกระพอรวมกนท�าใหชและเลอด

พงขนบน

3) รบประทานอาหารไมเหมาะสมชอบรบประทานของหวานมนท�าใหเกดเสมหะภายใน

4) การไหลเวยนของชเสยสมดลท�าใหชตดขดหรอชพรองไมมแรงผลกดนนานวนเกดภาวะเลอดคง

เมอเสยชตางๆคอลม ไฟ เสมหะและเลอดคง ไปรบกวนสมองท�าใหทวารสมองปด เสนสมองถกซอน

ไมสามารถกระตนการท�างานของสมองใหเปนปกตจงเกดจงเฟง

การวนจฉยแยกกลมอาการ (เปยนเจง)

1) จงจงลวอาการหลกคออมพฤกษอมพาตครงซกลนแขงพดไมชดปากเบยว

2) จงจางฝอาการหลกคอสตไมอยกบตวสลมสลองวงเหงาหาวนอน


การพจารณาเลอกใชจดฝงเขม จดฝงเขมหลก และจดเสรม ฝงตามอาการผปวย จดฝงเขมใหศกษา

รายละเอยดเพมเตมในต�าราฝงเขมรวมรกษาโรคเลม1หนา57และต�าราการฝงเขมรมยาเลม1,2,3,4,5

ของสถาบนการแพทยไทย-จนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

5.4.2 การฝงเขมรวมรกษาโรคขอเขาเสอม (OA knee)

ทฤษฎการแพทยแผนจนอธบายวา อาการปวดเขาเกดจากมการอดกนของพลงลมปราณ การฝงเขม

จะท�าใหลมปราณหมนเวยนดขนชวยแกไขการอดกนของพลงลมปราณและชวยปรบสมดลรางกาย

58

ในทางการแพทยแผนปจจบนมการศกษาพบวาการฝงเขมสามารถลดปวดไดโดยผานกลไก2ประการคอ

1)Activationofgatecontrolsystem

2)StimulationofreleaseofNeurochemicalincontrolnervoussystemเนองจาก

มการหลงสารหลายอยางผลการลดปวดมการหลงสารสอกระแสประสาทendorphin

การเลอกใชการฝงเขมสำาหรบรกษาโรคขอเขาเสอมควรพจารณาผปวยดงน

1) กรณทอาการยงไมรนแรงถงขนตองพจารณารบการรกษาโดยการผาตด สามารถเลอกใช

การฝงเขมรวมกบ

- การรกษาแบบประคบประคองโดยไมใชยาเชนแนะน�าใหลดน�าหนกตวบรหารกลามเนอ

รอบเขา

- การรกษาโดยใชยาโดยการฝงเขมชวยลดการปวดจะชวยลดการใชยาในกลมNSAIDs

2) กรณทมอาการรนแรงถงขนตองรบการรกษาโดยการผาตดแตแพทยไมสามารถใหการรกษา

ดวยการผาตดไดเนองจาก

- ผปวยมปญหาสขภาพทเปนอปสรรคตอการผาตด

- ผปวยปฏเสธการผาตด

ทง2กรณอาจพจารณาเลอกใชการฝงเขมเพอบรรเทาอาการปวดเขา


การพจารณาเลอกใชจดฝงเขมรวมรกษาในโรคขอเขาเสอมทง 2 กรณ ใหศกษารายละเอยดเพมเตม

ในต�าราฝงเขมรวมรกษาโรคเลม1หนา124และต�าราการฝงเขมรมยา1,2,3,4,5ของสถาบนการแพทย

ไทย-จนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

5.4.3 การฝงเขมรวมรกษาโรคไมเกรน (Migraine)

อาการปวดศรษะทางการแพทยแผนจนแบงเปน“เปยว”และ“เปน”ซงอาจจะตางกน“โถวทง”มความ

หมายรวมถงอาการปวดศรษะในผปวยโรคความดนโลหตสง,Migraine, tension headache, การตดเชอ หรอ

โรคทางตาหจมก

สาเหตและกลไกการเกดโรค แบงเปน2กลมดงน

1) ปวดศรษะจากสาเหตภายนอก (External evils) คอเสยชภายนอก เชน ลมความรอนความเยน

ความชนกระทบรางกายและศรษะขณะนอนหลบ ท�าใหเสนลมปราณทหลอเลยงศรษะถกรบกวน ตดขดจงเกด

อาการปวดศรษะ

2)ปวดศรษะจากความผดปกตภายใน(Internaldisorders)แบงเปนสาเหตตางๆเชนปวดศรษะสาเหต

จากตบปวดศรษะสาเหตจากไตปวดศรษะสาเหตจากมาม

3)ปวดศรษะจากอบตเหต การกระทบกระเทอนศรษะจากภายนอก ท�าใหเลอดคงในสมองอดกนทาง

เดนของชและเลอดในเสนลมปราณทหลอเลยงสมองเกดอาการปวดอยกบทเหมอนเขมแทง

59

การวนจฉยแยกกลมอาการ (เปยนเจง)

1) ปวดศรษะจากสาเหตภายนอกแยกตามสาเหตดงน

1.1 ปวดศรษะจากลมเยน

1.2ปวดศรษะจากลมรอน

1.3.ปวดศรษะจากลมชน

1.4ปวดศรษะจากภายนอกโดยรวม

2) ปวดศรษะจากความผดปกตภายในแยกตามสาเหตดงน

2.1 ปวดศรษะจากหยางตบแกรง

2.2 ปวดศรษะจากไตพรอง

2.3 ปวดศรษะจากเสมหะขน

2.4 ปวดศรษะจากเลอดพรอง

2.5 ปวดศรษะจากเลอดคง


การพจาณาเลอกจดฝงเขม การฝงเขมจดหลก จดเสรม ใหศกษารายละเอยดเพมเตมในต�ารา “ฝงเขม

รวมรกษาโรค”เลม1หนา2และหนงสอต�าราการฝงเขมรมยาเลม1,2,3,4,5ของสถาบนการแพทยไทย-จน


5.4.4 การฝงเขมรวมรกษาโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตน (Allergic rhinitis)

สาเหตและกลไกการเกดโรค เกดไดหลายสาเหต ดงน

1)ปอดพรองเกดจากโรคของปอดเชนเปนหวดหรอไมรกษาความอบอนใหกบรางกาย

2)มามพรองเกดจากการรบประทานอาหารไมสกมนหวานเกนรสจดครนคดมาก

3)ไตพรอง เกดจากปวยดวยโรคเรอรงตางๆ จนไตออนแอ หรอสขภาพออนแอหรอสขภาพ

ออนแอแตก�าเนด

ทงสามสาเหตท�าใหเวยช(defensiveqi)ไมสามารถปดกนสวนของรางกายลมและความเยน

เขารกรานรางกายกระทบตอการท�างานของปอดกอใหเกดโรค

การวนจฉยแยกกลมโรค (เปยนเจง)

1) ปอดพรอง

อาการ: คนจมกจามบอย น�ามกใสปรมาณมาก คดจมก การด�าเนนของโรครวดเรว เกดเรว

หายเรวบางรายมไอและพดนอยรวมดวยเสยงพดเบาไรพลงเหงอออกงายตอนกลางวน(จอฮน)

ลน:ลนซดฝาบาง

ชพจร:ชพจรพรอง-จมออน(Xu-RuoMai)

60

2) มามพรอง

อาการ: มอาการเปนๆหายๆ เปนเวลานาน รวมกบคนจมก จามบอยน�ามกใสปรมาณมาก

คดจมกอาการรนแรงขนเมอท�างานเหนอยหรอตรากตร�าบางรายอาจมอาการทองอด เบออาหารแขนขาเมอย

หนกถายเหลว

ลน:ซดมรอยฟนฝาขาวหรอขาวเหนยว

ชพจร:ลอยออน-คอนขางชา(Ru-HuanMai)

3) ไตพรอง

อาการ:มอาการเรอรงคดจมกจามบอยน�ามกใสปรมาณมากคดจมกการไดกลนลดลงหรอ

เสยไปรวมรสกหนาวงายมอเทาเยนเมอยเอวเขาออนอสจเคลอนถายเหลว

ลน:ลนซดฝาขาว

ชพจร:ชพจรจม-เลก(Chen-XiMai)


1)ฝงเขมบนเสนลมปราณเพอก�าจดสาเหตทท�าใหเกดโรคบ�ารงปอดมามไต

2)ฝงเขมห

3)การรกษาเสรมดวยการครอบกระปก

การพจารณาจดฝงเขมใหศกษารายละเอยดเพมเตมในต�าราการฝงเขมรมยา1,2,5สถาบน

การแพทยไทย-จนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

หนวยงานทรบผดชอบ:สถาบนการแพทยไทย-จนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:021495676 โทรสาร:021495677

61

บทท 6 มาตรฐาน แนวทางการจดบรการแพทยทางเลอก

การแพทยทางเลอกหมายถงการแพทยซงไมไดจดอยในระบบการแพทยหลกหรอการแพทยแผนปจจบน

ซงสามารถน�ามาใชรวมกบระบบการแพทยหลกไดทเรยกวาComplementaryMedicineหรอสามารถใชทดแทน

ในกรณทไมสามารถใชการแพทยหลกไดทเรยกวาAlternativeMedicineคมอส�าหรบผปฏบตงานดานการแพทย

แผนไทยและการแพทยผสมผสานในโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปโรงพยาบาลชมชนปงบประมาณ2560

เลมนจะกลาวถงแนวทาง/มาตรฐานการจดบรการสมาธบ�าบด

แนวทาง/มาตรฐานการจดบรการสมาธบำาบดในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาล

ชมชน

1. การพฒนามาตรฐานสถานบรการดานสมาธบ�าบด

1.1 การพจารณาสถานท สถานททใชในการด�าเนนงานจะตองมมมใดมมหนงของสถานบรการ

สาธารณสขทสะดวกในการปฏบตสมาธ

1.2 การพจารณาผใหการบ�าบด

1)ผใหการบ�าบดสมาธแบบSKTตองผานการอบรมหลกสตรสมาธบ�าบดเพอการเยยวยาสขภาพ

ของส�านกการแพทยทางเลอกจ�านวน25ชวโมงหรอผานการอบรมกบ รศ.ดร.สมพรกนทรดษฎ เตรยมชยศร

โดยใชหลกสตรของส�านกการแพทยทางเลอก

2)ผใหการบ�าบดสมาธดวยเทคนคอนๆตองผานการพจารณาจากผบรหารของสถานบรการนน

1.3 สถานทใชปฏบตตองมความปลอดภย อากาศถายเทสะดวก สงบ ไมมสงเรามารบกวน เชน

เสยงไมดงอากาศไมรอนเกนไปไมมกลนทไมพงประสงคเปนตน

1.4 มการพฒนาระบบเวชระเบยนบนทกขอมลผปวยทใชบรการสมาธบ�าบดตามมาตรฐานรหสโรค

สากล

2. แนวทางการปฏบตสมาธบ�าบดเทคนคSKT1-7

SKTคอตวยอทมาจากชอของรศ.ดร.สมพรกนทรดษฎเตรยมชยศรซงเปนผพฒนาเทคนคนขนมาตงแต

ปพ.ศ.2541ถงปจจบนโดยอาจารยไดมโอกาสศกษาเรองสมาธและระบบประสาทของมนษยในระหวางการศกษา

ระดบปรญญาเอกจงเขาใจถงความเชอมโยงของการปฏบตสมาธกบการท�างานของระบบประสาทมากขนประกอบ

กบเมอไดท�างานวจยเรองสมาธเพอการสรางเสรมสขภาพจงพบวาแมการท�าสมาธแบบสมถะ(หายใจเขา-ออก)

นนสามารถชวยใหคลายเครยดไดอยางดแตหากเราสามารถควบคมการฝกประสาทสมผสทง6ไดแกตาหจมก

ลนการสมผสและการเคลอนไหวดวยกจะท�าใหการท�าสมาธนนมผลดตอการท�างานของระบบประสาทสวนกลาง

ระบบประสาทสวนปลาย ระบบประสาทอตโนมต ระบบอารมณและพฤตกรรม ระบบภมตานทานของรางกาย

62

ระบบไหลเวยนเลอด และระบบอนๆ ในรางกายไดเปนอยางด จงไดน�าองคความรทงเรองสมาธ โยคะ ชกง

การออกก�าลงกายแบบยดเหยยดการปฏบตสมาธดวยเทคนคการหายใจและการควบคมประสาทสมผสทางตาและ

หผสมผสานกนจนพฒนาเปนรปแบบสมาธบ�าบดแบบใหมขน7เทคนคหรอเรยกวาSKT1-7สอนผปวยทม

ปญหาสขภาพ ชวยเยยวยาผปวยโรคเรอรงและผปวยระยะสดทาย ใหมสขภาพและคณภาพชวตทดขน โดยม

รายละเอยดดงน

ทาท 1 (SKT 1) นงผอนคลาย ประสานกายประสานจต

เปนการนงหรอนอนปฏบตสมาธดวยการหายใจเขาทางจมกลกๆและหายใจออกทางปากชาๆ

1. ถาหากนงใหหงายฝามอทงสองขางวางบนหวเขา ทานอนหงายใหวางแขนขางล�าตว หงายฝามอขน

หรอคว�าฝามอไวทหนาทอง

2. คอยๆหลบตาลงชาๆสดลมหายใจเขาทางจมกลกๆชาๆนบ1-5กลนลมหายใจนบ1-3ชาๆ

(3วนาท)แลวคอยๆผอนลมหายใจออกทางปากชาๆพรอมกบนบ1-5อกครงถอวาครบ1รอบท�าซ�าแบบน

ทงหมด30-40รอบแลวคอยลมตาขนชาๆ

3. ใหปฏบตวนละ3รอบกอนหรอหลงอาหาร30นาท

ทาท 2 (SKT 2) ยนผอนคลาย ประสานกาย ประสานจต

1. ยนตรงในทาทสบายสวมหรอไมสวมรองเทากไดแยกเทาหางเทากบชวงไหลถาสวมรองเทาตองเปน

รองเทาแบนคอยๆหลบตาลงชาๆ

2. คอยๆชมอขนเหนอศรษะฝามอสองขางประกบกนตนแขนแนบศรษะ

3. สดลมหายใจเขาทางจมกลกๆชาๆนบ1-5กลนหายใจนบ1-3ชาๆแลวคอยๆผอนลมหายใจ

ออกทางปากชาๆพรอมกบนบ1-5อกครงถอวาครบ1รอบท�าซ�าแบบนทงหมด30รอบแลวคอยลมตาขนชาๆ

4. คอยแยกฝามอออกจากกนชาๆ แขนตรงและเหยยด ในทาหงายฝามอ คอยๆ ลดระดบมอลง

พรอมกบลดระดบแขนทยดเหยยดและมอลงไป1จงหวะนบ1ลดระดบแขนทยดเหยยดและมอลงไปอก1จงหวะ

นบ2ลดคอยๆมอลงชาๆพรอมกบนบจงหวะไปเรอยๆจนถง30

5. ปฏบตวนละ3รอบส�าหรบผสงอายใหฝกในทานงหรอทานอนกได

6. ถาฝกในทานง ตองนงเกาอครงกน เทาตองวางราบขนานกบพน หลงตรง แลวคอยๆ ยกมอขน

ฝามอประกบกนและฝกเชนเดยวกบทายน

7. ถาฝกในทานอน ตนแขน 2 ขาง ตองแนบใบห ฝามอทประกบกนตองไมปลอยลดไปถงระดบพน

หลงฝกครบ 30 รอบ การลดระดบแขนลงตองท�าซ�าๆ คอยๆ ลดแขนลง ขอศอกพบและคอยๆ ลดมอลงจนถง

ตนขานบ1-30จงหวะเชนเดยวกนกบทายนหรอทานง

63

ทาท 3 (SKT 3) นงยด - เหยยดผอนคลาย ประสานกาย ประสานจต

1. นงบนพนราบในทาทสบายเหยยดขาเขาตงหลงตรงเทาชดคว�าฝามอบนตนขาทง2ขางคอยๆ

หลบตาลงชาๆสดลมหายใจเขาทางจมกลกๆชาๆนบ1-5กลนลมหายใจนบ1-3ชาๆแลวคอยๆเปาลม

หายใจออกทางปากชาๆนบ1-5อกครงหายใจแบบน3-5ครง

2. หายใจเขาทางจมกลกๆ ชาๆ พรอมกบคอยๆ โนมตวไปขางหนา ผลกฝามอทงสองขางไปดานหนา

คอยๆลบจากเขาหนาแขงไปถงขอเทาใหปลายมอจรดขอเทาหรอนวเทาหยดหายใจชวครนบ1-3ประมาณ3

วนาท

3. คอยๆ ผอนลมหายใจออกทางปากชาๆ ฝามอลบหนาแขง เขา พรอมกบคอยๆ เอนตวไปขางหลง

เงยหนาขนหนาทองตงใหไดมากทสดนบเปน1รอบท�าซ�ากน30รอบแลวคอยๆลมตาขนชาๆนงตวตรงตามปกต

ทาท 4 (SKT 4) “กาวยางอยางไทย เยยวยากาย ประสานจต”

1. ยนตรงในทาทสบายลมตา แบมอทงสองขางวางไขวหลง หรอวางทาบทหนาทอง สดลมหายใจเขา

ทางจมกลกๆนบ1-5กลนหายใจนบ1-3ชาๆแลวเปาลมหายใจออกทางปากชาๆพรอมกบนบ1-5อกครง

ถอวาครบ1รอบท�าซ�าแบบนทงหมด5รอบ

2. ยนตวตรงมองต�าไปขางหนาหายใจเขาชาๆพรอมกบคอยๆยกเทาขวาสงจากพนเลกนอยหายใจ

ออกชาๆพรอมกบคอยๆกาวเทาขวาไปขางหนาจรดปลายเทาแตะพนตามดวยสนเทาวางลงบนพนนบเปน1

รอบเดนไปขางหนา20รอบหยดเดนรอบท20

3. วางเทาซายชดเทาขวาในชวงทหายใจออกยนตรงตามองพนหมนขวาโดยหายใจเขาวางปลายเทา

ขวาลง หายใจเขาพรอมกบยกเทาซายลอยจากพนเลกนอย หายใจออกพรอมวางเทาซายชดเทาขวา แลวคอยๆ

หมนขวาโดยขยบเทาใหเอยง60องศาและ90องศาในทายนตรงท�าซ�าเดมโดยเดนไป-กลบ2เทยวใชเวลา

ประมาณ45นาทถง1ชวโมง

ทาท 5 (SKT 5) “ยดเหยยดอยางไทย เยยวยากาย ประสานจต”

1. เรมจากยนตรงในทาทสบาย เขาตง คอยๆ หลบตาลงชาๆ สดลมหายใจเขาทางจมกลกๆ ชาๆ

นบ1-5กลนหายใจนบ1-3ชาๆแลวเปาลมหายใจออกทางปากชาๆนบ1-5อกครงท�าแบบน5รอบ

2. คอยๆ ยกมอทงสองขางขนเหนอศรษะฝามอประกบกน แขนตงแนบใบห หายใจเขาออก 1 ครง

แลวคอยๆกมตวลงโดยศรษะตวและแขนกมลงพรอมๆกนชาๆนบเปนจงหวะท2คอยๆหายใจและกมตวลงเปน

จงหวะชาๆไปเรอยๆจนถงจงหวะท30ปลายนวกลางจรดพนพอด

3. จากนนหายใจเขาและออก1ครงแลวคอยๆยกตวขนศรษะตงตรงนบจงหวะเหมอนตอนกมลงโดย

ในจงหวะท30ใหเขาตงแขนตงกลบมาอยในทาเดม

64

ทาท 6 (SKT 6) “เทคนคการฝกสมาธการเยยวยาไทยจนตภาพ”

1. นอนบนพนเรยบแขนสองขางวางแนบล�าตวคอยๆหลบตาลงชาๆสดลมหายใจเขาทางจมกลกๆชาๆ


2. แลวใหทองในใจวา “ศรษะเราเรม ผอนคลาย ผอนคลาย ผอนคลาย ผอนคลาย ผอนคลายลงไป

เรอยๆ”พรอมกบก�าหนดความรสกไปทอวยวะทเราจดจอไลจากศรษะหนาผากขมบหนงตาแกมคางรมฝปาก

คอไหลตนแขนแขนมอหนาอกหลงหนาทองกนตนขาเขานองเทาและตวเราทงตว

3. โดยเมอครบทงตวแลวใหทองวา“มอเราเรมหนกขนหนกขนหนกขนหนกขนไปเรอยๆ”ไลลงไป

จนถงเทาเมอท�าครบแลวใหหายใจเขากลนใจและหายใจออกเหมอนตอนเรมตนอก3รอบ

ทาท 7 (SKT 7) “เทคนคสมาธเคลอนไหวไทยชกง”

1. ยนตวตรงแยกเทาทงสองขางพอประมาณคอยๆหลบตาลงชาๆสดลมหายใจเขาทางจมกลกๆชาๆ


2. คอยๆยกมอแขนขอศอกทงสองขางอยระดบเอวหนฝามอทงสองขางเขาหากนขยบฝามอเขาหา

กนชาๆนบ1-3และขยบมอออกชาๆนบ1-3ท�าทงหมด30-40รอบแลวยนอยในทาเดม

3. หายใจเขาลกๆนบ1 -5คอยๆยกมอขนเหนอศรษะคลายกบก�าลงประคองหรออมแจกนใบใหญ

แลวคอยๆยกมอลงในทาประคองแจกนเชนกนนบเปน1รอบท�าทงหมด30-40รอบแลวยนอยในทาเดม

ขอควรระวง

1. ขณะฝกปฏบตควรสวมเสอผาหลวมๆไมรดตง

2. อณหภมของสถานทฝกตองไมรอนหรอเยนเกนไป

3. ไมควรฝกขณะหวหรออมเกนไป

4. จตจะตองเปนสมาธไมไหวตามสงเรารอบขางเชนเสยงกลนการพดคยของคนทอยขางๆเปนตน

5. ควรควบคมอารมณและความคดใหนงไมคดเรองใดๆทงสนใหจดจออยทลมหายใจเขาออก

6. ระวงการถกรบกวนทนทตองควบคมจตใจใหเปนสมาธอยางแนวแน

7. ขณะฝกอาจมอาการงวงนอนหามฝกขณะขบขยานพาหนะขณะท�างานกบเครองจกรหรอในสถานท

ทเสยงตออบตเหต

8. หากมอาการแนนอดอดหรอหนามดใหหยดฝกและลงนงหรอนอนพกทนท

9. ผทเปนเบาหวานควรพกลกอมตดตวไวดวย

10. ควรเคลอนไหวอยางชาๆ นมนวล ระวงการบาดเจบของอวยวะภายใน ไดแก หวใจ ปอด มาม

ตบไต

65

3. การพจารณาเลอกทาปฏบตสมาธSKTขนอยกบความเหมาะสมของผมารบบรการแตละคนทงนม

ทาแนะน�าทเหมาะสมส�าหรบผทมปญหาสขภาพดงน

โรคและภาวะการเจบปวย ทา SKT ทเหมาะสม

อมพฤกษอมพาต SKT1,2,3,7

ขอเขาเสอม SKT1,3,5

ไมเกรน SKT3

ภมแพ SKT1–7

เบาหวาน SKT1,2,3,4,5

ความดนโลหตสง SKT1–7

ไขมนในเลอดสง SKT1,2,3,5

ไตวาย SKT1,3,7

มะเรง SKT1,2,3,7

เอดส SKT1,3,5

ผปวยระยะสดทาย SKT6,7

ผสงอาย SKT1,3,7

ออฟฟศซนโดรม SKT1,2,3,4,5

ผตดสารเสพตด SKT1,3,5

4. แนวทางการจดบรการคลนกครบวงจรดานการแพทยทางเลอก(สมาธบ�าบด)

4.1 มการบรการสมาธบ�าบดแบบครบวงจร

4.2 มการบรการดานสมาธบ�าบดแบบครบวงจรน�ารองใหบรการรกษาโรคทโดดเดน 4 โรค ไดแก

โรคอมพฤกษอมพาตโรคขอเขาเสอมโรคไมเกรนและโรคภมแพทางเดนหายใจสวนตนซงโรงพยาบาลควรมการ

จดบรการอยางนอย1โรคหรอโรงพยาบาลทมความพรอมควรเปดบรการใหครบทง4โรค

4.3 ก�าหนดวนเวลาใหบรการอยางชดเจนตามบรบทของโรงพยาบาลควรจดบรการสมาธบ�าบดให

สอดคลองกบวนทมการจดบรการการแพทยแผนปจจบนเพอความสะดวกในการขอค�าปรกษาหรอสงตอระหวาง

แพทยแผนปจจบนแพทยแผนไทยแพทยแผนจนและแพทยทางเลอกอนๆรวมทงประชาสมพนธใหผรบบรการ

และเจาหนาททเกยวของทราบโดยทวถง

4.4 การจดบรการสมาธบ�าบดแบบครบวงจร ใหจดตามบรบทของโรงพยาบาล โดยสามารถ

บรณาการรวมกนในคลนกเดมทมการจดบรการอยแลวหรอผสมผสานกบคลนกการแพทยแผนไทยคลนกแพทย

ทางเลอกอนๆไดตามความเหมาะสมของสถานทและบคลากร

66

4.5 ผรบบรการไมจ�าเปนตองไดรบบรการเฉพาะสมาธบ�าบดเพยงอยางเดยว สามารถผสมผสาน

การใชศาสตรอนรวมการรกษาพยาบาลสงเสรมหรอฟนฟสภาพขนกบดลยพนจของแพทยผใหการรกษาหากเหนควร

ไดรบการบ�าบดรกษาพยาบาลดานอนๆผสมผสานเพมเตมควรใหแพทยในแตละศาสตรไดพจารณารวมกนถงความ

สอดคลองเหมาะสมกบโรคสภาพผปวยและความยนยอมสมครใจ

หนวยงานทรบผดชอบ:ส�านกการแพทยทางเลอกกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:021495636 โทรสาร:021495637

67

บทท 7 การดำาเนนงานภมปญญาการแพทยแผนไทย

บทบาทหนาทของแพทยแผนไทยในการดำาเนนงานอนรกษ คมครอง ภมปญญาการแพทย แผนไทย และสมนไพร

บทบาทหนาทของนกจดการงานทวไป หรอแพทยแผนไทย

1. ส�ารวจ รวบรวม ตรวจสอบ/วเคราะหเบองตน และบนทกขอมลเพอจดท�าทะเบยนภมปญญา

การแพทยแผนไทยเกยวกบต�ารบยาแผนไทยและต�าราการแพทยแผนไทย ในพนทรบผดชอบตามระเบยบ

คณะกรรมการคมครองและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทย เรองจดท�าทะเบยนภมปญญาการแพทย

แผนไทยพ.ศ.2547พรอมบนทกลงในระบบฐานขอมลภมปญญาการแพทยแผนไทยของนายทะเบยนจงหวด

2. ส�ารวจ สบเสาะ คนหา รวบรวมต�ารบยาและต�าราการแพทยแผนไทยในสวนภมภาคและชมชน

ส�าหรบกลนกรองเปนต�ารบยาและต�าราการแพทยแผนไทยของชาต/ทวไป/ชมชน

3. ส�ารวจรวบรวมตรวจสอบ/วเคราะหเบองตนและบนทกขอมลเพอจดท�าทะเบยนขอมลบคลากร

ดานการแพทยแผนไทย5กลมและบนทกลงในระบบฐานขอมลบคลากรของนายทะเบยนจงหวด

3.1 ผซงมความสามารถหรอมประสบการณดานการแพทยแผนไทยไดแก กลมหมอพนบาน

กลมนกวชาการกลมผผลตหรอจ�าหนายยาแผนไทยกลมผปลกหรอแปรรปสมนไพรและกลมองคการเอกชน

พฒนาดานการแพทยแผนไทย

3.2 รองรบการสรรหากรรมการผทรงคณวฒระดบจงหวด ตามกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑ

และวธการสรรหากรรมการผทรงคณวฒพ.ศ.2546และกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและวธการสรรหา

กรรมการผทรงคณวฒ(ฉบบท2)พ.ศ.2552

4. ประสาน/สบคนขอมลทางวชาการ/สนบสนนและประชาสมพนธ รวมทงรบค�าขอแจงการ

ครอบครองใชประโยชนดแลเกบรกษาหรอขนยายรวมทงการปลกสมนไพรควบคม(กวาวเครอ)ตามประกาศ

กระทรวงสาธารณสขเรองสมนไพรควบคม(กวาวเครอ)พ.ศ.2549(ถาม)

5. ส�ารวจ รวบรวม ตรวจสอบ/วเคราะหเบองตน และจดท�าทะเบยนพนทบรเวณถนก�าเนดของ

สมนไพรทงในและนอกเขตอนรกษรวมทงทดนเอกชนเพอประโยชนในการคมครองสมนไพรตามมาตรา57

มาตรา61และมาตรา64

6. เผยแพรและประชาสมพนธ รวมทงรบค�าขอจดทะเบยนสทธในภมปญญาการแพทยแผนไทย

(ถาม)ตรวจสอบความครบถวนของเอกสารตามขนตอนจดท�าบญชรบเรองไวและเสนอหนงสอน�าสงค�าขอฯ

ดงกลาวตอนายทะเบยนจงหวด เพอน�าสงตอนายทะเบยนกลางพจารณารายละเอยด/เนอหาทางวชาการ

หรอกฎหมายตามขนตอน

68

7. เปนอนกรรมการและผชวยเลขานการในคณะอนกรรมการอนรกษคมครองและเฝาระวงภมปญญา

การแพทยแผนไทยระดบจงหวด

8. รวมมอ ประสานงาน ประชาสมพนธรปแบบตาง ๆ เชน จดประชม ชแจงงาน เผยแพร ขอมล

ทางวชาการ กบบคคล/ชมชน/หนวยงาน/องคกรทเกยวของ เพอด�าเนนงานคมครองภมปญญาการแพทย

แผนไทยและสมนไพร

9. รายงานขอมลและผลการปฏบตราชการ เสนอผบงคบบญชา และจดท�าสรปรายงานผลการ

ปฏบตงานดานรวบรวมอนรกษคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยและสมนไพรรวมทงงานอนทไดรบ

มอบหมาย(รอบ6เดอน/สนปงบประมาณ)เสนอตอกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

10. รบผดชอบในงานประสาน/บรหารจดการทวไปของส�านกงานนายทะเบยนจงหวด

11. งานหรอหนาทอนๆตามทไดรบมอบหมายจากนายทะเบยนจงหวด

หนวยงานทรบผดชอบ:กองคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยและพนบานไทย


โทรศพท:021495608 โทรสาร:025911095

69

บทท 8นโยบาย First Line Drug

จากสถานการณปจจบน พบวาสถานบรการสาธารณสขของรฐใหบรการการรกษา สงเสรม ปองกน

และฟนฟสภาพ แกประชาชนในทกสทธการรกษาเปนจ�านวนมาก โดยสาเหตการปวยของผปวยนอกมากทสด

ในป 2558 จากขอมลระบบคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (HDC) ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสารกระทรวงสาธารณสขพบวาอนดบท1คอโรคความดนโลหตสงอนดบท2คอโรคเบาหวานอนดบ

3 คอ โรคตดเชอของทางเดนหายใจสวนบนแบบเฉยบพลน อนดบท 4 คอ โรคเนอเยอผดปกต อนดบท 5 คอ

โรคคออกเสบเฉยบพลน อนดบท 6 คอ ความผดปกตของฟน อนดบท 7 คอ การบาดเจบอนๆ อนดบท 8 คอ

โรคของหลอดอาหารและกระเพาะอาหารอนดบท9คอโรคอนๆของผวหนงและอนดบท10คอพยาธสภาพ

ของหลงสวนอนๆนอกจากนการใหบรการแกประชาชนยงประสบปญหาเรองการใชยาอยางไมสมเหตสมผลและ

การดอยาของเชอโรคอกดวย น�ามาซงการน�าเขายาแผนปจจบนจากตางประเทศเปนจ�านวนมาก โดยจะเหนวา

บางโรคนนสามารถใหการรกษาดวยศาสตรการแพทยแผนไทยสมนไพรไทยไดผลดมการศกษาถงประสทธภาพ

ในการรกษาเชนโรคคออกเสบเฉยบพลนโดยการใชสมนไพรฟาทะลายโจรหรอโรคกระเพาะโดยการใชยาสมนไพร

ขมนชนได

ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขจงไดมนโยบายรวมกบกรมการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอก ในการสงเสรมการใชสมนไพรไทยในการดแลสขภาพของประชาชน เปนการกระตนปรมาณการใช

สมนไพรใหมปรมาณทมากขนสงผลใหราคายาสมนไพรลดลง ชวยลดปญหาเชอดอยาซงเปนปญหาจากการใชยา

ปฏชวนะของประเทศในปจจบนรวมถงการสงเสรมใหมการใชยาอยางสมเหตสมผลลดการน�าเขายาแผนปจจบน

จากตางประเทศอนจะเปนการเพมรายไดใหกบเกษตรกรผปลกสมนไพรโดยขอความรวมมอหนวยบรการในสงกด

ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทกระดบมการสงจายยาสมนไพร“ฟาทะลายโจร”ส�าหรบบรรเทาอาการเจบคอ

และบรรเทาอาการของโรคหวดและการจายยาสมนไพร“ขมนชน”ส�าหรบบรรเทาอาการแนนจกเสยดทองอด

ทองเฟอตามหนงสอกระทรวงสาธารณสขทสธ0521/ว769ลงวนท13กนยายน2559เรองขอความรวมมอสง

ใชยาพฒนาจากสมนไพรเปนล�าดบแรก(FirstLineDrug)อกทงยงไดมเอกสารขอมลการใชขอบงใชและขอมล

การวจยฯสมนไพรไทยทง2ชนดนเพอเพมความเชอมนในการสงใชยาแนบดวย

70

71

72

73

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานวชาการเภสชกรรมแผนไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025902608 โทรสาร:025902608

75

บทท 9แนวทางการพฒนาการผลตยาและผลตภณฑจากสมนไพรในโรงพยาบาล

ของรฐใหไดมาตรฐาน GMP

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยสถาบนการแพทยแผนไทย ไดสงเสรมพฒนา

โรงพยาบาลของรฐทมการผลตยาสมนไพรอยแลว ใหมการพฒนาการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐาน GMP โดยม

เปาหมายเพอพฒนาโรงพยาบาลของรฐทมการผลตยาสมนไพรใหผานการประเมนการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐาน

GMPเพอผลตใชในโรงพยาบาลของตนเองและสนบสนนใหกบหนวยบรการแหงอนๆภายในจงหวดโครงการนเรม

ด�าเนนการมาตงแตปงบประมาณ2551มโรงพยาบาลทเขารวมโครงการทงหมด46แหงสถาบนการแพทยแผนไทย

จงไดน�าหลกเกณฑวธการทดในการผลตยาจากสมนไพรขององคการอนามยโลก (WHO guidelines on good

manufacturingpractices(GMP)forherbalmedicines)มาใชเปนแนวทางในการด�าเนนงานของกรมการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอก

แนวทางการดำาเนนงาน 1. สนบสนนคมอการพฒนาการผลตยาสมนไพรใหไดมาตรฐานGMP

2. ใหความรเกยวกบการผลตยาสมนไพรตามมาตรฐานGMP

3. ใหค�าแนะน�าในการด�าเนนงานรวมทงการจดท�าแบบแปลนอาคารผลตยาสมนไพร

4. ตรวจประเมนมาตรฐาน GMP ตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตยาจากสมนไพรขององคการ

อนามยโลกโรงพยาบาลทเขารวมโครงการฯ

5. มอบเกยรตบตรและโลเชดชเกยรตเพอมอบใหกบโรงพยาบาลทผานมาตรฐานGMP

76

กรมการแพทยแผนไทยฯ

เกยรตบตรทกรมการแพทยแผนไทยฯ

77

ผลการดำาเนนงานของโรงพยาบาลทเขารวมโครงการฯ (ขอมล ณ มกราคม 2560)

เขตสขภาพ โรงพยาบาล ผลการดำาเนนงาน

1 1. รพ.พญาเมงรายจ.เชยงราย อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน

ในปงบประมาณ2560

2. รพ.ปาซางจ.ล�าพน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

3. รพร.เดนชยจ.แพร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


4. รพ.แมใจจ.พะเยา ผานมาตรฐานWHOGMP

5. รพ.สองจ.แพร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


6. รพ.เถนจ.ล�าปาง อยระหวางด�าเนนการ

2 7. รพ.บางกระทมจ.พษณโลก ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

8. รพ.พชยจ.อตรดตถ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

3 9. รพ.หนองฉางจ.อทยธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

10.รพ.สรรคบรจ.ชยนาท ผานมาตรฐานWHOGMP

4 11.รพ.หนองโดนจ.สระบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

12.รพ.เสาไหจ.สระบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

13.รพ.บานนาจ.นครนายก ผานมาตรฐานWHOGMP

14.รพ.วเศษชยชาญจ.อางทอง อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


15.รพ.อนทรบรจ.สงหบร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


16.รพ.บางซายจ.พระนครศรอยธยา อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


5 17.รพ.อทองจ.สพรรณบร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

18.รพ.เจาคณไพบลยพนมทวน

จ.กาญจนบร

อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


6 19.รพ.วงน�าเยนจ.สระแกว ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

20.รพ.พนสนคมจ.ชลบร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


21.รพ.เขาคชฌกฏจ.จนทบร ผานมาตรฐานWHOGMP

22.รพ.วงจนทรจ.ระยอง อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


78


7 23.รพ.พลจ.ขอนแกน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

24.รพ.กมลาไสยจ.กาฬสนธ ผานมาตรฐานWHOGMP

25.รพ.มหาสารคามจ.มหาสารคาม อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


8 26.รพ.หวยเกงจ.อดรธาน อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


27. รพ.พระอาจารยฝนอาจาโร

จ.สกลนคร

ผานมาตรฐานWHOGMP

28.รพ.โพนพสยจ.หนองคาย อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


29.รพ.เรณนครจ.นครพนม ผานมาตรฐานWHOGMP

9 30.รพ.กาบเชงจ.สรนทร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


31.รพ.สงขะจ.สรนทร ผานมาตรฐานWHOGMP

32.รพ.สงเนนจ.นครราชสมา ผานมาตรฐานWHOGMP

33.รพ.คเมองจ.บรรมย ผานมาตรฐานWHOGMP

10 34.รพ.กดชมจ.ยโสธร ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

35.รพ.ตระการพชผลจ.อบลราชธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

36.รพ.หวยทบทนจ.ศรสะเกษ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

37.รพ.พนาจ.อ�านาจเจรญ ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

38.รพ.นคมค�าสรอยจ.มกดาหาร อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


11 39.รพ.ทาฉางจ.สราษฎรธาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

40.รพ.กระบจ.กระบ อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


12 41.รพ.สงหนครจ.สงขลา อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


42.รพ.หวยยอดจ.ตรง อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


43. รพร.ยะหาจ.ยะลา อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน


44. รพ.ปาบอนจ.พทลง ผานมาตรฐานWHOGMP

79


45. รพร.สายบรจ.ปตตาน ผานมาตรฐานGMPฉบบปพ.ศ.2548

46. รพ.ละงจ.สตล อยระหวางด�าเนนการและจะเขาสกระบวนการประเมน




โทรศพท:02-5902614 โทรสาร:02-5902614


81

บทท 10การรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย

(Thai Traditional Medicine Hospital Accreditation: TTM HA)

ทมาและความสำาคญ กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก มนโยบายการพฒนาการจดบรการการแพทยแผนไทย

ในสถานบรการสาธารณสขใหเขาสระบบประเมนและรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย(TTMHA)เพอยกระดบ

ศกยภาพของงานบรการการแพทยแผนไทยใหมมาตรฐานมความปลอดภย เพมความเชอมนของผรบบรการดาน

การแพทยแผนไทย ใหเปนทยอมรบและทดเทยมมาตรฐานสากล โดยใหหนวยงานใชขอก�าหนดและหลกเกณฑน

มาใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบงานบรการการแพทยแผนไทยตอไป

การดำาเนนงานของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกป 2560วตถประสงค

เพอพฒนาผรบผดชอบงานการแพทยแผนไทยใหมความรความเขาใจและสามารถพฒนาระบบคณภาพ

งานการแพทยแผนไทยและเตรยมความพรอมในการเขาสการประเมนและรบรองคณภาพงานการแพทยแผนไทย

โดยใชขอก�าหนดและหลกเกณฑมาตรฐานของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเปนแนวทางในการ

พฒนาระบบงานอยางตอเนองโดยมแนวทางการด�าเนนงานดงน

1. แตงตงคณะกรรมการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทยและแตงตงคณะท�างาน

พฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย

2. ประชมคณะกรรมการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทยเพอก�าหนดนโยบาย

และทศทางในการพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย

3. ประชมคณะท�างานพฒนาและรบรองคณภาพงานบรการการแพทยแผนไทย เพอจดท�าขอก�าหนด

และหลกเกณฑมาตรฐานเพอเปนแนวทางส�าหรบหนวยบรการ

4. ประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาโรงพยาบาลใหมความพรอมในการเขาสระบบประเมน และรบรอง

คณภาพงานการแพทยแผนไทย(TTMHA)

82

บทบาทหนาทของเขตบรการสขภาพป 2560 1. ใหคณะกรรมการServicePlanสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสานระดบเขตและ

ระดบจงหวด พจารณาคดเลอกโรงพยาบาลทมความพรอมในการเขาสระบบประเมนและรบรองคณภาพงาน

การแพทยแผนไทย(TTMHA)โดยจ�าแนกเปน

- ระดบโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป เขตละ 1-2 แหง

- ระดบโรงพยาบาลชมชน จงหวดละ 1-2 แหง

2. แจงรายชอหนวยบรการกลบมาท ส�านกงานสนบสนนเขตสขภาพและบรหารโครงการพเศษ (สสข.)

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เบอรโทร 02-149-5653 โทรสาร 02-149-5653 และสถาบน

การแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเบอรโทร02-590-2614โทรสาร02-590-2614

3. ประสานหนวยบรการเปาหมายเพอเตรยมความพรอมเขาสระบบประเมน และรบรองคณภาพงาน

การแพทยแผนไทย(TTMHA)



โทรศพท:02-5902614 โทรสาร:02-5902614


83

บทท 11 การขนทะเบยนตำารบยาแผนโบราณ

ขนตอนการขอขนทะเบยนตำารบยาแผนโบราณ โดยสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

1) การขออนญาตผลตยาตวอยาง นำาหรอสงยาตวอยางเขามาในราชอาณาจกร

เอกสารประกอบการยนขอประกอบดวย

● แบบย.บ.8จ�านวน2ชด(ระบสตรและกรรมวธการผลตใหครบถวน)

● ฉลากและเอกสารก�ากบยาจ�านวน2ชด

● ส�าเนาใบอนญาตผลตน�าหรอสงฯปปจจบน

● หนงสอมอบอ�านาจ(กรณมอบใหผอนกระท�าการแทน)

แบบ ย.บ. 8 ทไดรบอนญาตแลว จะใชผลตยาตวอยางไดเพยงครงเดยว ภายในระยะเวลา 180 วน

นบตงแตวนทไดรบอนญาต

2) การยนตรวจวเคราะหการปนเปอนเชอจลนทรย

ตามประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรองหลกเกณฑการพจารณาขนทะเบยนต�ารบยา

แผนโบราณเกยวกบมาตรฐานการปนเปอนเชอจลนทรยและโลหะหนกลงวนท 25 มนาคม 2547 และฉบบท 2

ลงวนท10พฤษภาคม2548

84

มาตรฐานยาแผนโบราณตองไมมการปนเปอนเชอจลนทรยทอาจกอโรคตามมาตรฐานทระบในThaiHerbal

Pharmacopoeia2000ดงน

● Staphylococcus aureusตอยา1กรมหรอ1มลลลตร

● Clostridiumspp.ตอยา10กรมหรอ10มลลลตร

● Samonellaspp.ตอยา10กรมหรอ10มลลลตร

มาตรฐานยาแผนโบราณตองไมมการปนเปอนของโลหะหนกดงน

● สารหน(Arsenic)ไมเกน4สวนในลานสวน

● แคดเมยม(Cadmium)ไมเกน0.3สวนในลานสวน

● ตะกว(Lead)ไมเกน10สวนในลานสวน

หมายเหต การตรวจวเคราะหการปนเปอนเชอจลนทรยสามารถสงตรวจทกรมวทยาศาสตรการแพทยหนวยงาน

ในสงกดมหาวทยาลยหรอหนวยงานภาคเอกชนทไดรบการรบรองมาตรฐานหองปฏบตการ

3) การยนขอขนทะเบยนตำารบยาแผนโบราณ

เอกสารประกอบการยนขอประกอบดวย

สวนท 1ขอมลทวไปและขอมลของผลตภณฑยา

● แบบฟอรมค�าขอขนทะเบยนต�ารบยา(แบบย.1)

● ยาตวอยางตามสตรต�ารบยาทยนขอผลตยาตวอยาง

● ฉลากและเอกสารก�ากบยา

● แบบย.บ.8ชดจรงทไดรบอนญาต

● หนงสอรบรองตางๆ เชน ส�าเนาใบอนญาตผลตยาแผนโบราณ หรอ ส�าเนาใบอนญาตน�า

หรอสงยาแผนโบราณหนงสอรบรองผลตภณฑยา(CPP)หนงสอรบรองการจ�าหนาย(CSF)

ในกรณน�าเขา

● ค�ารบรองผยนค�าขอขนทะเบยนยาเชนค�ารบรองการเรยกเกบยาคน

สวนท 2หลกฐานแสดงคณภาพยา

● ผลการวเคราะหเชอจลนทรยฉบบจรง

● เอกสารแสดงกรรมวธการผลตและสตรยา

สวนท 3หลกฐานแสดงขอมลดานวชาการของต�ารบยา

● เอกสารวชาการแสดงการใชสมนไพรตามองคความรแผนโบราณ

● กรณใชวตถกนเสยสารปรงแตงสกลนรส ในสตรทเปนเภสชเคมภณฑ ใหแนบขอก�าหนด

มาตรฐาน(specification)

● กรณสมนไพรหรอเครองยาตางประเทศใหแจงชอวทยาศาสตรพรอมเอกสารอางอง

● กรณสวนประกอบในต�ารบเปนภาษาจน ควรใชภาษาจนกลางหรอจนแตจว และเขยน

ภาษาไทยทบศพทภาษาจนพรอมแจงชอวทยาศาสตรและเอกสารอางอง

85

หมายเหต

1. OSSCยอมาจากOneStopServiceCenterณส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกไดรบถายโอนภาระงานจากส�านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยาใหประเมนและรบรองเอกสารประกอบการขนทะเบยนยาแผนโบราณ(แบบย.1)ดานประสทธผล

และความปลอดภยเทานน

หนวยงานทรบผดชอบ:กลมงานสนบสนนการขนทะเบยนยาแผนไทยสถาบนการแพทยแผนไทย


โทรศพท:025917007ตอ3411 โทรสาร:025902600

87

บทท 12การขอรหสยาสมนไพร 24 หลก

ขนตอนการออกรหสยาแผนไทย 24 หลก รหสการทำางาน และรหส TTMT 1) เลขรหสยาแผนไทย24หลกกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกเปนหนวยงานทออก

รหสแตเพยงหนวยงานเดยวเทานนภาครฐและเอกชนไมสามารถก�าหนดรหสยาแผนไทย24หลกขนเองไดเนองจาก

ระบบฐานขอมลจะไมรองรบรหสทก�าหนดขนเอง

2) ผผลตภาครฐและเอกชนสามารถDownloadเอกสารแบบฟอรมการขอไดทเวบไซตกรมการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกwww.dtam.moph.go.thและเวบไซตกลมงานขอมลทรพยากรและมาตรฐาน

รหสสขภาพ กลมภารกจดานขอมลขาวสารสขภาพ ส�านกนโยบายและยทธศาสตร ส�านกงานปลดกระทรวง

สาธารณสขwww.thcc.or.th

3) ผผลตภาครฐและเอกชนจดท�าหนงสอราชการการขอรหสยาแผนไทย 24 หลก พรอมแบบฟอรม

รายละเอยดของตวยา(ส�าหรบกรณภาคเอกชนใหแนบส�าเนาเอกสารการขนทะเบยน(G)กบอย.มาดวยทกครง)

สงมาท สถาบนการแพทยแผนไทย กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข

ถนนตวานนทจงหวดนนทบร 11000พรอมวงเลบมมซองวา (ขอรหสยาแผนไทย24หลก)จากนนใหสงขอมล

รายละเอยดพรอมแบบฟอรมขอมลของยาและเอกสารการขนทะเบยน(G)มาในรปแบบไฟลExcelสงมาทอเมล

(หลก):[email protected]หรอ[email protected]เพอสะดวกตอการออกรหสยาแผนไทย

4) กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทย สถาบนการแพทยแผนไทย

ลงทะเบยนรบเอกสารจากผผลตทงภาครฐและเอกชนตามระบบงานสารบรรณของหนวยงาน

5) กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทยด�าเนนการตรวจสอบความถกตอง

ของขอมลยาสมนไพรทผผลตสงมาตามรายการทรองขอ

6) กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทยและด�าเนนการประสานรายละเอยด

ขอมลเพมเตมหรอแกไขใหมสงใหกบผผลต

7) ผผลตทงภาครฐและเอกชนด�าเนนการแกไขรายละเอยดขอมลใหถกตองสงกลบมาทกลมงานพฒนา

คณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทย

8) สถาบนการแพทยแผนไทยด�าเนนการก�าหนดรหสยาแผนไทย24หลก

9) สถาบนการแพทยแผนไทย สงรายละเอยดขอมลการก�าหนดรหสยาแผนไทย 24 หลก ใหกบ

ส�านกบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลด(สบรส.สป.)และศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมลสขภาพไทย(ศมสท.)

เครอสถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)ทกวนท1ของเดอน

88

10) ส�านกบรหารการสาธารณสข (สบรส.) เปนผตรวจสอบรายละเอยดขอมลการก�าหนดรหสยา

แผนไทย 24 หลก และออกเลขรหสการท�างาน ก�ากบความถกตอง และศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมล

สขภาพไทย(ศมสท.)ก�าหนดรหสTTMT

11) ส�านกบรหารการสาธารณสข(สบรส.)และศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมลสขภาพไทย(ศมสท.)

สงรายละเอยดชดขอมลการก�าหนดรหสยาแผนไทย 24 หลก พรอมรหสการท�างาน และรหส TTMT ใหกบ

สถาบนการแพทยแผนไทยทกวนท15ของเดอน

12) สถาบนการแพทยแผนไทย ด�าเนนการตรวจสอบความถกตองของรหสยาแผนไทย 24 หลกเปน

ครงสดทายโดยมเลขรหสการท�างานทออกโดยส�านกบรหารการสาธารณสข(สบรส.)และเลขรหสTTMTทออก

โดยศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมลสขภาพไทย(ศมสท.)ครบถวนถกตอง

13) จดท�ารางหนงสอถงผ ผลตแจงเรองการก�าหนดรหสยาแผนไทย 24 หลก ส�านกนโยบายและ

ยทธศาสตรสป.,ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต,ส�านกนโยบายและยทธศาสตรกรมการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก

14) กลมงานพฒนาคณภาพมาตรฐานสถานบรการการแพทยแผนไทยจดเกบเอกสารขอมลแตละเดอน

เขาระบบพรอมจดสงหนงสอถงส�านกนโยบายและยทธศาสตรสป.,ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต,ส�านก

นโยบายและยทธศาสตร กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก และศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมล

สขภาพไทย(ศมสท.)ทกวนท30ของเดอน

15) เผยแพรขอมลรหสยาแผนไทย24หลกผานทางเวปไซตทกวนท1ของเดอนถดไป

www.dtam.moph.go.th (กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก)

www.this.or.th (ศนยพฒนามาตรฐานระบบขอมลสขภาพไทย)

www.thcc.or.th (ศนยมาตรฐานรหสและขอมลสขภาพแหงชาต กล มงานพฒนา

มาตรฐานรหสดานสขภาพ)(ส�านกนโยบายและยทธศาสตรส�านกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข)

www.nhso.go.th (ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต)

16) เสรจสนกระบวนการการก�าหนดรหสยาแผนไทย24หลก

*หมายเหต:

ทกวนท 1, 15, 30 ของทกเดอน หากตรงกบวนหยดนกขตฤกษ หรอ วนเสาร และวนอาทตย

ใหเลอนก�าหนดสงขอมลเปนในวนท�าการปกต

89

*ยาปรงส�าหรบผปวยเฉพาะราย

ส�าหรบกรณยาปรงผปวยเฉพาะรายใหใชเลขรหสมาตรฐานนไดเลยไมตองขอเขามาทกรมฯรายละเอยด

ดงน

ยาเดยว(ยาปรงผปวยเฉพาะราย)=4-1-000000068-00000-999-00000

ยาต�ารบ(ยาปรงผปวยเฉพาะราย)=4-2-000000543-00000-999-00000

และจะตองมการบนทกรายละเอยดวธการรกษาใน OPD Card ทกครง หรอในระบบเวชระเบยน

คอมพวเตอรเพอสามารถตรวจสอบขอมลในการรกษาและเบกจายไดผทสามารถปรงยาส�าหรบผปวยเฉพาะรายได

ตองเปนแพทยแผนไทยทมใบประกอบวชาชพเทานน



โทรศพท:025902614,0632038953 โทรสาร:025902614

อเมล:[email protected](หลก)หรอ[email protected]

90

แผนผงการกำาหนดรหสยาแผนไทย 24 หลก

91

แบบฟ

อรมก

ารขอ

รหสย

าแผน

ไทย

24 ห

ลกสถ

าบนก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

ชอหน

วยงา

นผผล

ต........................................................................................................

ทอย…

….........................................................................................................

โท

รศพ

ท.....................................................................................

โทรส

าร........................................................................................................

ชอผร

บผดช

อบกา

รประ

สานง

าน…

..............................................................

โท

รศพ

ท.....................................................................................

มอถอ

...............................................................

E-m

ail :

.......................................................................................................................................

ลำาดบ

ทปร

ะเภท

ยาชอ

ยาชอ

การค

าสร

รพคณ

ยา-ข

อบงใ

ช

ขนาด

ความ

แรงข

องยา

รปแบ

บยา

สวนป

ระกอ

บรห

สผผล

ตเล

ขทะเ

บยนย

าหม

ายเห

ตเด

ยวตำ า

รบ

1 2 3 4 5

93

บทท 13ระบบรายงานการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

ความเปนมาและความสำาคญของปญหา กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก มภารกจการพฒนาระบบบรการการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอกใหเปนการแพทยคขนานกบการแพทยแผนปจจบน สงเสรมและพฒนาการจดการความร

จดท�ามาตรฐานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก คมครองอนรกษและสงเสรมภมปญญาการแพทย

แผนไทยและการแพทยพนบานไทยเพอน�าไปใชในระบบบรการสขภาพอยางมคณภาพปลอดภยและเปนทางเลอก

ใหแกประชาชนในการดแลสขภาพ ตงแตป พ.ศ. 2545 นน พบวาสถานการณระบบขอมลไดถกพฒนาขน และ

ใชประโยชนตามภารกจของหนวยงานตางๆและขอมลเหลานนยงไมมการเชอมโยงกนอยางเปนระบบสงผลใหไมม

ระบบรายงานรวมทสามารถน�ามาใชประโยชนได

ตอมาในป พ.ศ. 2557 กระทรวงสาธารณสขไดปรบโครงสรางบรหารราชการกระทรวง โดยก�าหนด

นโยบายยทธศาสตรกลางของประเทศบนขอมลและฐานความร และพฒนาขอมลขาวสารใหเปนระบบเดยวกน

ทมคณภาพใชงานไดในทกหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขจงไดใหรวมพฒนาระบบฐานขอมลกลางของประเทศ

ทมความถกตองครอบคลมและมคณภาพในการน�ามาใชประโยชนในการก�าหนดนโยบายและทศทางการท�างาน

ในระยะยาวตอเนอง และไดมการก�าหนดใหมระบบการจดเกบขอมลทจ�าเปนจากขอมลทมการบนทกไวในสถาน

บรการ โดยก�าหนดใหมการรายงานในรปของแฟมมาตรฐานส�าหรบใชสงออกจากฐานขอมลสถานบรการ และ

ปรบปรงใหสอดคลองกบการใชประโยชนของทงระดบจงหวดอ�าเภอและหนวยบรการกบการรายงานสงสวนกลาง

ในสวนของการบรการการแพทยแผนไทยยงไมมระบบการรายงานการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอกของประเทศ

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกไดเหนความส�าคญและความจ�าเปนในการพฒนาระบบ

รายงานการบรการแพทยแผนไทยฯจงไดมความรวมมอกบส�านกงานสาธารณสขจงหวดสระแกวทเปนพนทตนแบบ

ความส�าเรจในการพฒนาระบบรายงานแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกของเขตสขภาพท6มาใชเปนโมเดล

ตนแบบการพฒนาและจดท�าชดค�าสงระบบรายงานแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกตามนโยบายการปฏรป

ระบบขอมลสขภาพ กระทรวงสาธารณสข เพอการลดภาระการจดเกบและบนทกขอมลในระบบปฏบตการ และ

มขอมลตามความจ�าเปนงายไมซ�าซอนไมเพมภาระพนทโดยมหลกการส�าคญการพฒนาTTMHealthScript

ใหเปนเครองมอก�ากบ ตดตาม รายงานผลการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยแผนไทยของประเทศ

ซงระบบรายงานเปนขอมลสรปของแฟมมาตรฐาน43แฟมของส�านกงานสาธารณสขจงหวดและไดวางแผนการ

พฒนาระบบรายงานการบรการการแพทยแผนไทยฯ(แผนภาพ1)ไวดงน

ระยะท 1 (ม.ค. – ต.ค. 2557)วเคราะหรายงานผปวยนอก(OPD)และพฒนารวมกบจงหวดสระแกว

จ�านวน10รายงานไดสครปตเวอรชนท1.1และสงสครปตไปบรณาการในระบบHDCกระทรวงสาธารณสข

94

ระยะท 2 (ต.ค. 2557 – ม.ค. 2558)ปรบปรงระบบรายงานฯผปวยนอก(OPD)เปนจ�านวน20รายงาน

รวมกบ12เขตสขภาพ/76จงหวดไดสครปตเวอรชนท1.1.15และจดสงสครปตไปบรณาการในระบบHDC

กระทรวงสาธารณสข

ระยะท 3 (เม.ย. 58 – ต.ค. 2559)ปรบปรงระบบรายงานฯผปวยใน(IPD)เพมอกจ�านวน12รายงาน

ซง ICD-10-TM มการปรบปรงรหสหตถการ และรหสวนจฉยโรคการแพทยแผนไทย และการแพทยแผนจน

มการจดท�า ICD-10-การแพทยแผนจนขนอยางเปนระบบและไดสง TTM Health script เวอรชนท 1.15

Oct2016 ไปบรณาการในระบบ HDC service กระทรวงสาธารณสขเรยบรอยแลว และไดขออนเคราะหขอมล

สรปทไดจากการประมวลผลชดคำาสงดงกลาวในตาราง S_Table เพอพฒนาตอเนองในระยะท 4

แผนภาพ 1 ภาพรวมระยะเวลาการพฒนาระบบรายงานการแพทยแผนไทยฯ

ระยะท 4 (พ.ย. 2559 – ก.ย. 2560) น�าขอมลสรปในตารางS_Tableปรบปรงรปแบบรายงานให

สอดคลองกบแผนพฒนาระบบบรการสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน (Service Plan)

เนนความสวยงาม ใชงานงาย สามารถเขาถงไดรวดเรวผานโทรศพทมอถอ และดำาเนนการวเคราะหและ

ออกแบบรายงานการแพทยแผนจน ดานการวนจฉย และหตถการการแพทยแผนจน (U78-79) รวมกบ

หนวยบรการ และจะด�าเนนการสงความตองการไปยงศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวง

สาธารณสข เพอพฒนาเปนรายงานการแพทยแผนจนเพมในระบบHDC service ตอไปอยางตอเนอง เพอเปน

หลกในการรวบรวมและประมวลผลในภาพรวมสถานการณการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

ของประเทศ

95

วตถประสงค 1. เปนเครองมอของผบรหารผตรวจราชการผนเทศผรบผดชอบงานรวมถงหนวยบรการของจงหวด

ในการก�ากบตดตามงานบรการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกของพนทและน�าไปสการใชประโยชนในการ

ก�าหนดทศทางนโยบายการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

2. เจาหนาทมศกยภาพในการบรหารจดการขอมลการบรการไดถกตองและมประสทธภาพ

43 แฟมมาตรฐาน และ 12 แฟมทใชในการประมวลผลการบรการการแพทยแผนไทยฯ

96

แฟมทเกยวของกบ

ระบบรายงานฯคำาอธบาย

แผนก

OPD IPD

PERSON ขอมลทวไปของประชาชนในเขตรบผดชอบและผทมาใชบรการ / /

PROVIDER ขอมลผใหบรการของสถานพยาบาล / /

SERVICE ขอมลประวตการมารบบรการของผทมารบบรการและ

การใหบรการนอกสถานพยาบาล

/ /

DIAGNOSIS_OPD ขอมลวนจฉยโรคของผปวยนอกและผมารบบรการ / -

DRUG_OPD ขอมลการจายยาส�าหรบผปวยนอกและผมารบบรการ / -

PROCEDURE_OPD ขอมลการใหบรการหตถการและผาตดของผปวยนอกและ

ผมารบบรการ

/ -

ADMISSION ขอมลประวตการรบผปวยไวรกษาในโรงพยาบาล - /

DIAGNOSIS_IPD ขอมลวนจฉยโรคของผปวยใน - /

DRUG_IPD ขอมลการจายยาส�าหรบผปวยใน - /

PROCEDURE_IPD ขอมลการใหบรการหตถการและผาตดของผปวยใน - /

CHARGE_IPD ขอมลคาใชจายของบรการแตละรายการส�าหรบผปวยใน - /

LABOR ขอมลประวตการคลอดของหญงคลอดในเขตรบผดชอบและ

หญงคลอดผมารบบรการ

/ /

97

ระบบการสงขอมล 43 แฟมมาตรฐานการบรการไดมาอยางไร?

98

คำาอธบายกรอบการพฒนาระบบขอมลการบรการฯ 1. หนวยบรการทกหนวยมการบนทกการบรการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกอยาง

สม�าเสมอและระบบการบนทกขอมลการบรการมความหลากหลายเชนJHCIS,HOSXPและอนๆ

2. หนวยบรการน�าสงขอมล 43 แฟมมาตรฐาน/52 ตาราง ในรปแบบ Zip file และด�าเนนการ

ตรวจสอบคณภาพขอมลเบองตนของแตละจงหวดโดยใชโปรแกรมOP-OPP2010(เปนชดขอมล A)

3. หนวยบรการด�าเนนการอพโหลดZipfile(เปนชดขอมล A)ไวทHDConCloudของแตละจงหวด

โดยทแตละจงหวดจะบรหารจดการขอมลตงแตการประมวลผลการสงขอมล43แฟมมาตรฐานกลบมาเกบไวท

คลงขอมลจงหวดและการสงชดขอมลสรป (S_table) ของชดขอมล AเขาสระบบHDCservice

4. ชดขอมลสรป (S_table) ของชดขอมล AบนระบบHDCservice(MOPH)

4.1 ออกแบบเปนรายงานการบรการการแพทยแผนไทยฯ ตามรปแบบมาตรฐานทก�าหนดในHDC

Service(MOPH)สามารถเขาถงไดผานhttp://hdcservice.moph.go.th/ดเพมในคมอฯ

4.2 ขณะเดยวกนระบบ HDC Service จะสง S_table มาเกบไวเครองแมขายกรมการแพทย

แผนไทยฯ

5. กรมการแพทยแผนไทยฯ น�าชดขอมลสรป (S_table)ของชดขอมล A มาออกแบบรายงานฯ

ใหสอดคลองกบแผนพฒนาระบบบรการสาขาการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน(ServicePlan)เนนความ

สวยงามใชงานงายสามารถเขาถงไดรวดเรวผานโทรศพทมอถอ(appTTMservice)ตอไป

6. กรณตองการรายงานดวนเฉพาะเรองหรอad-hocreportกรมฯจะด�าเนนการผานชองทางขอมล

จากBigData

99

คมอการใชระบบคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ(HDCserviceoncloud)

1. การเขาใชงานระบบ

- เปดwebbrowser

ไปท:http://hdcservice.moph.go.th/>>>ไปยงหนาหลกจะไดดงรป

- เลอกเมนดงน

100

2. จากนนระบบจะแสดงชอรายงานโดยสามารถเลอกรายงานทตองการทราบผลดงรป

3.จากนนเลอกปงบประมาณจากนนคลกตกลง - ระบบแสดงผลขอมลรายเขตสขภาพทง12เขตของแตละรายงานทเลอก

101

4.หากตองการดรายละเอยดของขอมลเชงลกใหเลอกเขตสขภาพทตองการแลวคลกตกลง

- ระบบแสดงผลขอมลรายจงหวดของแตละรายงานทเลอก

5.กรณตองการดรายละเอยดขอมลรายอำาเภอใหเลอกจงหวดทตองการแลวคลกตกลง

- ระบบแสดงผลขอมลรายอำาเภอของแตละรายงานทเลอก

102

6.หากตองการดรายละเอยดขอมลรายหนวยบรการใหเลอกอำาเภอทตองการแลวคลกตกลง

- ระบบแสดงผลขอมลรายหนวยบรการของแตละรายงานทเลอก

7.วธการดาวนโหลดรายงานการบรการการแพทยแผนไทย

- เลอกรายงานทตองการออกรายงาน

- คลกทปม ซงจะอยทางดานขวาเหนอตารางขอมล

103

8.วธการเปดไฟล รายงานการบรการการแพทยแผนไทย

- เลอกไฟลดงกลาวจากนนดบเบลคลกไฟลจะแสดงขอความดงรปใหกดYes

หนวยงานทรบผดชอบ:ส�านกงานขอมลและคลงความรกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:021495649 โทรสาร:021495649

105

บทท 14ระเบยบการเบกจายของกรมบญชกลาง

กรมบญชกลางไดก�าหนดอตราคาบรการการแพทยแผนไทย และการแพทยแผนจนส�าหรบใช

ในสถานพยาบาลของทางราชการดงรายละเอยดหนงสอกรมบญชกลางดวนทสดทกค0422.2/ว447ลงวนท12

พฤศจกายน2558เรองอตราคาบรการสาธารณสขเพอใชส�าหรบการเบกจายคารกษาพยาบาลในสถานพยาบาล

ของทางราชการหมวดท15คาบรการฝงเขมและคาบรการการใหการบ�าบดของผประกอบโรคศลปะอน

106

107

108

109

ภำคผนวก

113

ภำคผนวก กแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย

ฉบบท 1 พ.ศ. 2560 - 2564

อารมภบท “สมนไพรไทย” มประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนานควบคสงคมไทยนบตงแตสมยกรงสโขทย

ตอเนองจนถงปจจบนดงจะเหนเปนสวนประกอบในอาหารคาว-หวานเปนยารกษาโรคใชในการดแลสขภาพและ

ยาอายวฒนะกระทงการเสรมความงาม ภมปญญาเหลานไดรบการสงสมสบทอดและพฒนาตอเนองสรางคณคา

และมลคาใหแกสมนไพรไทยจนถงปจจบน ผลตภณฑจากสมนไพรไทยคอทสดแหงภมปญญาไทย กลายเปน

หนงในผลตภณฑสงออกส�าคญของประเทศดวยความพรอมทางดานตนทนการผลตอนไดแกภมประเทศ วตถดบ

กระบวนการผลต รวมถงความหลากหลายของรปแบบผลตภณฑสมนไพรไทยและชองทางการตลาดทงในและ

ตางประเทศซงคราวประชมคณะรฐมนตรเมอวนท11สงหาคม2558นายกรฐมนตรพลเอกประยทธจนทรโอชา

ไดมขอสงการใหกระทรวงสาธารณสขรวมกบหนวยงานทเกยวของพฒนาพชสมนไพรไทยใหสามารถใชประโยชน

ไดอยางมประสทธภาพเปนทยอมรบและสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑแปรรปจากสมนไพร

แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564ประกอบดวยวสยทศน

พนธกจ เปาหมาย ยทธศาสตร มาตรการ และแผนงานตางๆ ทครอบคลมการพฒนาสมนไพรไทยตงแตตนทาง

กลางทางและปลายทางเพอใหใน5ปขางหนาประเทศไทยจะเปนประเทศทสงออกวตถดบสมนไพรคณภาพและ

ผลตภณฑสมนไพรชนน�าของภมภาคอาเซยนและมลคาของวตถดบสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศ

เพมขนอยางนอย1เทาตวทงนสวนราชการและองคกรเอกชนจะมบทบาทอยางสงในการสนบสนนใหเกดการผลต

สมนไพรทไดรบมาตรฐานมคณภาพและสรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑสมนไพรสงเสรมใหเกดความเชอมนในการ

ใชสมนไพรรวมทงเพมขดความสามารถในการแขงขนของสมนไพรไทยในตลาดทงในและตางประเทศอยางตอเนอง

และเปนระบบ

หวงเปนอยางยงวาแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทยฉบบท1พ.ศ.2560-2564ซงจดท�า

ขนตามแนวทางประชารฐอยางบรณาการฉบบนจะเปนแนวทางการก�าหนดภารกจ แผนงาน ของสวนราชการ

และองคกรเอกชนสการขบเคลอนอยางเปนเอกภาพตลอด 5 ปขางหนา เพอใหสมนไพรไทยเปนพลงขบเคลอน

เศรษฐกจของประเทศไทยตอไปในอนาคตเปนผน�าผลตภณฑสมนไพรของภมภาคอาเซยนอนจะน�ามาสความมนคง

ทางสขภาพและความยงยนของเศรษฐกจไทยตอไป

114

ขอสงการของนายกรฐมนตร “ใหกระทรวงสาธารณสขรวมกบหนวยงานทเกยวของเชนกระทรวงเกษตรและสหกรณกระทรวงพาณชย

พฒนาพชสมนไพรไทยใหสามารถใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพเพอใหเปนทยอมรบและสรางมลคาเพมใหแก

ผลตภณฑแปรรปจากสมนไพรไทยดวย”

แนวคดการยกรางแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2560 – 2564 1. เนนความรวมมอในแนวคด“ประชารฐ”โดยมภาครฐ9กระทรวงและสถาบนภาคเอกชน

2. เสรมสรางศกยภาพและกลไกการขบเคลอนเชงนโยบาย ครอบคลม ทงมตเศรษฐกจ สงคม

วทยาศาสตรเทคโนโลยและสขภาพ

3. บรณาการแนวทางด�าเนนงานตลอดหวงโซอปทานและสรางมลคาเศรษฐกจสรางสรรคของสมนไพร

โดยมการวจยและพฒนานวตกรรมเปนฐาน

วสยทศน สมนไพรไทยเพอความมนคงทางสขภาพและความยงยนของเศรษฐกจไทย (ThaiHerbs forHealth

andSustainableEconomy)

เปาหมาย 1. ประเทศไทยเปนประเทศทสงออกวตถดบสมนไพรคณภาพและผลตภณฑสมนไพรชนน�าของภมภาค

อาเซยน

2. มลคาวตถดบสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศเพมขนอยางนอย1เทาตว

พนธกจ 1. พฒนาสมนไพรไทยใหเปนทยอมรบ

2. ผลตภณฑสมนไพรไดมาตรฐานมคณภาพและสรางมลคาเพม

3. เพมขดความสามารถในการแขงขนของสมนไพรไทย

4. สงเสรมใหเกดความรความเขาใจและการใชสมนไพรไทย

องคประกอบในการขบเคลอนนโยบายสมนไพร 1. คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต

2. แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย

3. พ.ร.บ.ผลตภณฑสมนไพรพ.ศ.....

115

4 ยทธศาสตรยทธศาสตรท 1 สงเสรมผลตผลของสมนไพรทมศกยภาพตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ

เปาประสงค

1. สงเสรมการปลกพชสมนไพรแปรรปเบองตนอยางมคณภาพ

2. ปรมาณวตถดบสมนไพรทมคณภาพ มเพยงพอใกลเคยงตอความตองการใชของผประกอบการ

อตสาหกรรม

3. อนรกษสมนไพรไทยใหคงไวใชประโยชนไดอยางยงยน


1. มการปลกสมนไพรทไดคณภาพตามมาตรฐานทก�าหนด43,000ไร

2. กลมเกษตรกรสหกรณวสาหกจชมชนไดรบการสงเสรมการแปรรปหลงการเกบเกยวณสถานทปลก

และการผลตผลตภณฑและสารสกดอยางงายในระดบชมชน50แหง

3. มขอก�าหนดมาตรฐานGAP/GACPหรอมาตรฐานอนของพชสมนไพรอยางนอย30ชนด

4. มฐานขอมลพนทปลกพชสมนไพร(LandUse)1ฐานขอมล

5. มแผนทความเหมาะสมของทดนส�าหรบปลกพชสมนไพร(LandSuitability)อยางนอย30ชนด

6. มหองปฏบตการทไดรบรองมาตรฐาน ISO 17025 ใหบรการตรวจสอบคณภาพวตถดบ จ�านวน

เพมขนอยางนอย15แหง(กระทรวงเกษตรและสหกรณ10แหงและมหาวทยาลยตางๆ5แหง)

7. มระบบตลาดกลาง4แหงและตลาดอเลกทรอนกส1แหง(E-Market)

8. มขอก�าหนดมาตรฐานสมนไพรในต�ารามาตรฐานสมนไพรไทย(ThaiHerbalPharmacopoeia,THP)

เพมขน75รายการ

9. มฐานขอมลพชสมนไพรและภมปญญาการใชประโยชนของประเทศไทย (National Database of

ThaiPlantsandTraditionalKnowledge)1ฐานขอมล

10.มการวจยและพฒนาพนธพชสมนไพรและเทคโนโลยเพอผลตวตถดบ30เรอง/ป

ตวชวด

1. พนทปลกสมนไพรทมคณภาพมจ�านวนอยางนอยรอยละ50ของพนทปลกสมนไพรทงหมด

2. กลมผปลกและแปรรปสมนไพรทมคณภาพตามขอก�าหนดมาตรฐานมจ�านวนอยางนอยรอยละ 50

ของจ�านวนกลมทงหมด

มาตรการ

1. การจดการหวงโซอปทาน

2. การวจยและการจดท�าขอก�าหนดมาตรฐานวตถดบสมนไพร

3. การอนรกษและการใชพชสมนไพรจากปาอยางยงยน

116

ยทธศาสตรท 2 พฒนาอตสาหกรรม และ การตลาดสมนไพรใหม คณภาพระดบสากล


ผลตภณฑสมนไพรมศกยภาพในการแขงขนทางการตลาดทงในและตางประเทศ


1. มลคาการตลาดของสมนไพรและผลตภณฑสมนไพรทงในประเทศและตางประเทศเพมขนรอยละ15

ตอป

2. สถานประกอบการในอตสาหกรรมสารสกดสมนไพรไดรบการสงเสรมใหมผลตภาพเพมขนโดย

มลคายอดขายเพมขนรอยละ15

3. สถานประกอบการในอตสาหกรรมสมนไพรแตละกลมผานการยกระดบการผลตอยางนอยรอยละ50

4. ผลตภณฑสมนไพรทมตราสญลกษณรบรองคณภาพไดรบการยอมรบระดบภมภาคอาเซยน

5. ผลตภณฑสมนไพรไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑสมนไพรอยางนอยรอยละ30

6. ประเทศไทยมหองปฏบตการทไดรบการรบรองตามมาตรฐาน OECD GLP อยางนอย 1 แหง

ภายในปพ.ศ.2562

7. มสถาบนพฒนานวตกรรมสมนไพรแหงชาต

ตวชวด

มลคาของผลตภณฑสมนไพรภายในประเทศเพมขนอยางนอยรอยละ15ตอป


1. การพฒนาอตสาหกรรมสมนไพรไทย

2. การวจยและพฒนาสมนไพรไทย

3. การพฒนาการตลาดสมนไพรไทย

ยทธศาสตรท 3 สงเสรมการใช สมนไพร เพอการรกษาโรคและ การสรางเสรมสขภาพ


1. เพมการใชสมนไพรในระบบสขภาพในการรกษาโรคหรอเสรมสรางสขภาพ

2. เสรมสรางพนฐานการพฒนาการแพทยแผนไทยและสมนไพรไทยใหเปนสวนหนงของระบบสขภาพ

ของประเทศในระยะยาว


1. จ�านวนรายการยาสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาตเพมขนอยางนอยปละ10รายการ

2. ระบบการขนทะเบยนยาและผลตภณฑสมนไพรไดรบการปรบปรงใหทนตอความตองการของตลาด

3. แพทยแผนปจจบนมการสงใชยาสมนไพรเพมขนอยางนอยรอยละ20ตอป

117

ตวชวด

1. มลคาการใชยาสมนไพรในสถานบรการสาธารณสขเพมขนเฉลยรอยละ10ตอป

2. รายการยาสมนไพรไดรบการบรรจเขาบญชยาหลกแหงชาตเพมขน50รายการภายในปพ.ศ.2564


1. การพฒนาโครงสรางสงเสรมการจดบรการและการใชสมนไพรในสถานบรการสาธารณสข

2. การวจยเสรมสรางองคความรมาตรฐานคณภาพและความเสยง

3. พฒนาความเขมแขงทางวชาการของการแพทยแผนไทย

4. การจดการและการเขาถงยาจากสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาต

5. การใชสมนไพรในการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรคในชมชนและบทบาทหมอพนบาน

6. การสอสารเพอสรางความรทถกตองความเขาใจความเชอมน

ยทธศาสตรท 4 สรางความเขมแขงของการบรหารและนโยบายภาครฐเพอการขบเคลอนสมนไพรไทยอยางยงยน


ประเทศไทยมกลไกในการพฒนาสมนไพรทมศกยภาพเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจของประเทศ


1. ประเทศไทยมกฎหมายหลกดานสมนไพรและคณะกรรมการนโยบายแหงชาต เพอขบเคลอนงาน

สมนไพร

2. งบประมาณสนบสนนการวจยสมนไพรเพมขน5,000ลานบาทในชวงระยะเวลา5ป

3. อตราการรวมลงทนของภาคเอกชนในการวจยเปนรอยละ50-70ภายในปพ.ศ.2564

4. ประเทศไทยมการพฒนาสมนไพรProductChampionอยางนอย10ชนด

5. ประเทศไทยมดชนวดขดความสามารถในการแขงขนดานสมนไพร

6. ประเทศไทยมการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาสมนไพรเขาสระบบสขภาวะไทยและระบบ

เศรษฐกจแบบครบวงจรในระดบจงหวดโดยอาศยกลไกการมสวนรวมตามแนวทางประชารฐ

ตวชวด

1. คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาตและคณะอนกรรมการทเกยวของสามารถปฏบตหนาทภายในป

พ.ศ.2560

2. ยอดขายผลตภณฑสมนไพรProductChampionเพมขนอยางนอย2,000ลานบาท

118


1. การพฒนาโครงสรางการบรหารสมนไพร

2. การพฒนากฎหมายดานการสงเสรมและควบคมผลตภณฑสมนไพร

3. การพฒนาระบบฐานขอมลสมนไพรและระบบการประเมนขดความสามารถในการแขงขนดานสมนไพร

4. การเสรมสรางกลไกการบรหารงานวจยและพฒนาสมนไพร

5. การสงเสรมและพฒนาสมนไพรProductChampion

6. การพฒนาเมองสมนไพร(HerbalCity)

ผลจากการขบเคลอนแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพรไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2560-2564

119

120

คณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต องคประกอบ

1. นายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนประธานกรรมการ

2. รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปนรองประธานคนทหนงและรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร

และสหกรณเปนรองประธานคนทสอง

3. ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณปลดกระทรวงสาธารณสขปลดกระทรวงพาณชยปลดกระทรวง

การคลง ปลดกระทรวงการทองเทยว และกฬา ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปลดกระทรวง

อตสาหกรรมปลดกระทรวงศกษาธการปลดกระทรวงมหาดไทยปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย เลขาธการส�านกงานคณะกรรมการ

กฤษฎกาเลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาตผอ�านวยการส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

ผอ�านวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสขเปนกรรมการ

4. นายกแพทยสภานายกสภาเภสชกรรมและนายกสภาการแพทยแผนไทยเปนกรรมการ

5. ประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและประธานสภาหอการคาแหงประเทศไทยเปนกรรมการ

6. กรรมการผทรงคณวฒจ�านวนแปดคน ซงประธานคณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาตแตงตง

จากผทรงคณวฒดานสมนไพรดานเกษตรและพนธพชดานอตสาหกรรมดานกฎหมายดานการคาและการลงทน

ดานการแพทยแผนไทยดานวจยและพฒนาดานการคมครองผบรโภคดานละหนงคน

7. มอบหมายใหกระทรวงสาธารณสข โดยอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

เปนกรรมการและเลขานการและใหรองอธบดซงอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกมอบหมาย

รองอธบดกรมสงเสรมการเกษตรทอธบดกรมสงเสรมการเกษตรมอบหมายและรองเลขาธการคณะกรรมการอาหาร

และยาทเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยามอบหมายเปนกรรมการและผชวยเลขานการ

อำานาจหนาท

1. ก�าหนดนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑสมนไพรและแผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาผลตภณฑ

สมนไพรทกหาปเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบและมอบหมายหนวยงานทเกยวของด�าเนนการ

ตามอ�านาจหนาท

2. ใหความเหนหรอขอเสนอแนะคณะรฐมนตรในเรองทเกยวของกบนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑ

สมนไพร รวมถงการเสนอเพอใหเพมเตมแกไขปรบปรงกฎหมาย ทงในระดบพระราชบญญตและกฎหมายล�าดบ

รองทเกยวของกบสมนไพร

3. ตดตาม ประเมนผลการปฏบตตามนโยบายแหงชาตดานผลตภณฑสมนไพรและแผนแมบทแหงชาต

วาดวยการพฒนาผลตภณฑสมนไพรไทยตามขอ 1 อ�านวยการและแกไขปญหา รวมทงเสนอคณะรฐมนตรเพอ

พจารณาปญหาจากการปฏบตงานของสวนราชการตางๆซงปฏบตตามกฎหมายหรอกฎระเบยบของแตละหนวยงาน

ในสวนทเกยวของ

4. ก�าหนดมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาทเกดจากการใชผลตภณฑสมนไพร

121

5. สงเสรมการศกษาวจย และพฒนารวมถงวเคราะหสถานการณ และขอมลของผลตภณฑสมนไพร

เพอประโยชนในการพฒนาผลตภณฑสมนไพรทงระบบ

6. เสนอมาตรการการสงเสรมความรวมมอประสานงานระหวางหนวยงานของรฐและเอกชนทงในและ

ตางประเทศ

7. เสนอใหสทธและประโยชนเพอสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง และขนาดยอม หรอเพอขจดความ

เสยเปรยบหรอความจ�ากดของวสาหกจ ขนาดกลาง และขนาดยอมตอคณะรฐมนตรหรอหนวยงานทเกยวของ

ในสวนทเกยวของกบผลตภณฑสมนไพร

8. จดท�ารายงานประจ�าปเสนอตอคณะรฐมนตร

9. แตงตงคณะอนกรรมการ หรอคณะท�างานเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดแทน

คณะกรรมการหรอตามทคณะกรรมการมอบหมาย

10.ปฏบตงานหรอด�าเนนการอนใดตามทนายกรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

Product Champion 1. ขมนชน

• ชอวทยาศาสตร Curcuma longa L.

•ชอวงศ ZINGIBERACEAE

•ชออนขมน(ภาคกลาง,ภาคใต)ขมนแกง,ขมนหยอก,ขมนหว(เชยงใหม),ขมน,หมน(ภาคใต)

•ลกษณะทวไป

เปนไมลมลกมเหงาใตดนรปทรงกระบอกสเหลองอมสมกลนเฉพาะใบเดยวรปใบหอกปลายใบแหลม

ขอบใบเรยบ แผนใบสเขยว ดอกออกเปนชอรปทรงกระบอก มใบประดบสเขยวออนเรยงซอนกน ผลรปทรงกลม

แบงเปน3พ

• สรรพคณ

แกไขเพอดแกไขเรอรงแกโรคผวหนงผนคนแกธาตพการขบผายลมสมานแผล

เหงาสดแกโรคเหงอกบวมเปนหนองรกษาแผลสดแกโรคกระเพาะแกไขคลงเพอแกไขเรอรงผอมเหลอง

แกโรคผวหนงแกทองรวงแกบดพอกแผลแกเคลดขดยอกขบผายลมคมธาตหยอดตาแกตาบวมตาแดงทาแผล

ถลอกแกโรคผวหนงผนคนแกทองอดเฟอรกษาแผลในกระเพาะอาหาร

เหงาแหงบดเปนผงเคยวกบน�ามนพชท�าน�ามนใสแผลสดผสมน�าทาผวแกเมดผดผนคน

122

2. กวาวเครอขาว

• ชอวทยาศาสตร Pueraria candollei Wall. ex Benth. Var mirifica (Airy shaw & Suvat)

•ชอวงศ PAPILIONACEAE

•ชออนกวาวเครอ(ทวไป)


เปนไมเถาเนอไมแขง มหวขนาดใหญ ใบเปนใบประกอบแบบขนนกใบยอยม 3 ใบ รปไขกวาง ใบยอย

ดานขางใบเบยวดอกออกเปนชอแยกแขนงทซอกใบและปลายกงดอกสขาวและสมวงออนรปดอกถวผลเปนฝกแบน

เมลดรปโลสมวงแกมน�าตาล


บ�ารงเนอหนงใหเตงตงบ�ารงสขภาพอายวฒนะ

หวตมน�าดมบ�ารงก�าลงยาอายวฒนะบ�ารงเนอใหเจรญท�าใหเลอดคงเตงทมดลกบ�ารงอวยวะสบพนธ

ใหเจรญ

หมายเหต รบประทานขนาดเทาเมดพรกไทย 1 เมลดตอวนรบประทานมากจะท�าใหมนเมาเปนพษ

คนหนมสาวไมควรรบประทาน

3. กระชายดำา

• ชอวทยาศาสตร Kaempferia parviflora Wallich.exBaker.

•ชอวงศ ZINGIBERACEAE

•ชออน ขงทราย (มหาสารคาม), กะแอน ระแอนวานกนบง วานก�าบง วานก�าบงภย วานจงงง

วานพญานกยง(ภาคเหนอ)

• ลกษณะทวไป

ไมลมลกอายหลายปสงประมาณ20-30เซนตเมตร

หว/เหงาเปนเหงาใตดนอวนปอมและแตกแขนงเปนหวดานขางเนอใบมสมวงเขมเกอบด�า

ใบเปนใบเดยวเรยงสลบในระนาบเดยวมน�ามนหอมระเหยกาบใบสนอวบหนา2อนสแดงเรออดกน

ไมแนนแผนใบรปไขกลบหรอรปรแกมขอบขนานกวาง7-12เซนตเมตรยาว7-20เซนตเมตรปลายใบตงแหลม

ขอบใบเรยบแผนใบดานบนสเขยวเขมเปนมนดานลางสเขยวอมเทามขนกลม

ดอก เปนชอดอกเปนเชงลดเกดทปลายยอดล�าตนเทยม ใบประดบชอดอกเปนกาบหมโคนกานชอดอก

ดอกสมบรณเพศสมมาตรดานขางกลบเกลยงยาว4เซนตเมตรกลบของดอกทมขนาดใหญดานลางเปนกลบขาง

2กลบมขนาดเลกกวากลบปากสขาว


หวเหงากระชายด�าเปนวานทมสรรพคณแกโรคบดปวดทองลมปวงทกชนดโดยใชหววานฝนผสมกบ

เหลาโรงถาปนเปนผงทงหวและตนผสมดวยน�าผงปนเปนเมดลกกลอนเปนยาอายวฒนะบ�ารงก�าลงบ�ารงทางเพศ

ขบลมและแกปวดทอง

123

4. บวบก

• ชอวทยาศาสตร Centella asiatica (L.) Urb.

•ชอวงศ UMBELLIFERAE

•ชออนผกหนอก(ภาคเหนอ),ผกแวน(ภาคใต)


เปนไมลมลกมรากงอกตามขอมไหลงอกเปนตนใหมใบเดยวรปไตขอบใบหยกมนแผนใบบางสเขยว

มขนเลกนอยดอกออกเปนชอแบบซรมทซอกใบมดอกยอย2-3ดอกกลบดอกม5กลบสมวงอมแดงสลบกนผล

เปนผลแหงแตกไดเมลดสด�า


บ�ารงหวใจบ�ารงก�าลงแกช�าใน

ทงตนรสหอมเยนแกช�าในแกออนเพลยขบปสสาวะรกษาบาดแผลแกรอนในกระหายน�าแกโรคปวด

ศรษะขางเดยว(ไมเกรน)แกโรคเรอนแกกามโรคแกตบอกเสบบ�ารงหวใจบ�ารงก�าลง

ใบ รสขมเปนยาดบรอนลดอาการอกเสบบวมแกปวดทองแกบดแกดซานใบตมกนแกนวในทางเดน

ปสสาวะต�าพอกหรอตมน�ากนแกฝหนองแกหดตมกบหมเนอแดงกนแกไอกรน

เมลดรสขมเยนแกบดแกไขแกปวดศรษะ

5. ฟาทะลายโจร

• ชอวทยาศาสตร Andrographis paniculata(Burm.f.) Wall.ex Nees.

•ชอวงศ ACANTHACEAE

•ชออนฟาทะลายโจร(กรงเทพฯ),หญากนง(สงขลา)


เปนไมลมลก ใบเดยว รปไข แผนใบบาง สเขยว ดอกออกเปนชอทซอกใบและปลายกง ดอกเลกสขาว

กลบดอกเชอมตดกนเปนหลอด ปลายแยกเปน 2 ปาก กลบบนมทางยาวสแดงเขมพาดอย ผลเปนฝก สเขยว

อมน�าตาลผลแหงแตกได2ซก


แกไขแกเจบคอแกทองเสย

ทงตนและใบ กอนออกดอกรสขมเปนยาแกเจบคอแกทองเสยแกไขแกหวดแกปอดอกเสบแกบด

เจรญอาหารตมกบเบญจมาศสวนกนแกไสตงอกเสบลดความดนเลอด

ใบ รสขมบดผสมน�ามนพชทาแผลน�ารอนลวกไฟไหมใบสดน�ามาเคยวกลนน�าแกคออกเสบเจบคอ

ขอควรระวงไมควรกนตดตอกนนานผทมโรคหวใจความดนต�าไมควรใช

124

6. มะขามปอม

•ชอวทยาศาสตร Phyllanthus emblica L.

•ชอวงศ EUPHORBIACEAE

•ชออนก�าทวด(ราชบร),กนโตด(เขมร-จนทบร),

สนยาสามงล(กะเหรยง-แมฮองสอน)


เปนไมยนตนกงกานแขงเหนยวใบเดยวรปขอบขนานแผนใบบางเรยบสเขยวดอกออกเปนชอกระจก

ดอกสเหลองออกเขยวกลบดอกม5-6กลบผลรปทรงกลมแบงเปนพลตนๆผลแกสเหลองออกน�าตาลเมลดแขง

รปร


แกไอแกเสมหะท�าใหชมคอ

ใบตมลดอาการไข

ดอกเขายาเยนเปนยาระบายทอง

ลกออนบ�ารงเนอหนงใหบรบรณกดเสมหะในคอ

ลกแก เปนยาแกไขเจอลมแกลมแกไอแกเสมหะท�าใหชมคอลดไขขบปสสาวะระบายทองบ�ารงหวใจ

ฟอกโลหตแกโรคลกปดลกเปด

เนอผลแหงเปนยาแกบดแกทองเสยแกรดสดวงทวาร

เปลอกตนเปนยาสมานแผล

รากตมดมแกไขแกพษไขเปนยาเยนฟอกโลหตท�าใหอาเจยน

หนวยงานทรบผดชอบ:ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายสมนไพรแหงชาต


โทรศพท:021495609 โทรสาร:021495609

125

ภำคผนวก ขหลกสตรของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

1. หลกสตรการรกษาทางการแพทยแผนไทยส�าหรบเจาหนาทสถานอนามย(60ชวโมง)

2. หลกสตรผชวยแพทยแผนไทย(372ชวโมง)

3.หลกสตรการดแลผสงอายดวยการแพทยแผนไทย(100ชวโมง)

4.หลกสตรฝกฝนประสบการณงานเวชปฏบตแผนไทย(72ชวโมง)

5.หลกสตรการใชยาแผนไทยในบญชยาหลกแหงชาตส�าหรบผไดรบมอบหมายใหประกอบโรคศลปะ

ดวยศาสตรการแพทยแผนไทยในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล(13ชวโมง)

6. หลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน (ผสงอายในชมชน, อาสาสมคร

สาธารณสขประจ�าหมบาน,ผชวยแพทยแผนไทย,ครก)(18ชวโมง)

7. หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข

หมายเหตในทนจะน�าเสนอหลกสตรทเพงไดรบการรบรองคอหลกสตรท6และ7โดยมรายละเอยด

ดงน

โครงสรางหลกสตรการดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน

(ผสงอายในชมชน)

ชอวชาจำานวนชวโมง

ทฤษฎ ปฏบต รวม

1.ความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2 0 2

2.โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3 0 3

3.การนวดผอนคลายในผสงอาย 1 2 3

4.ผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพส�าหรบผสงอาย 2 1 3

5. การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจ�าวน 1 1 2

6. การสงเสรมสขภาพส�าหรบผสงอายแบบองครวม 1 4 5

รวมทงสน 10 8 18

126

แนวสงเขปรายวชาความรพนฐานเกยวกบสขภาพของผสงอายแบบองครวม 2/0 ชวโมง

ศกษากายวภาคศาสตรและสรรวทยา การตรวจประเมนรางกายเบองตน จตวทยา การใหค�าปรกษา

ส�าหรบผสงอายความรเบองตนเกยวกบยาพฤตกรรมกบสขภาพส�าหรบผสงอายโรคและความพการทเกดความเสอม

แนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอาย การเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระของ

ผสงอาย

โภชนาการเพอสขภาพผสงอายแบบองครวม 3/0 ชวโมง

ศกษาหลกโภชนาการ ความส�าคญของอาหาร การดแลสขภาพผ สงอายดวยอาหารพนบานไทย

ผกพนบานและอาหารสมนไพรอาหารไทย4ภาคสมนไพรทมผลตอสขภาพรสและสรรพคณทางยาการใชอาหาร

ปรบธาตการเลอกอาหารใหเหมาะสมกบผสงอายในภาวะตางๆ

การนวดผอนคลายในผสงอาย 1/2 ชวโมง

ศกษาหลก วธการ ขนตอน การนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมส�าหรบผสงอาย การนวด

ผอนคลายกลามเนอและอาการปวดเมอยนวดคลายเครยดดวยตนเองขอหามขอควรระวงในการนวดและค�าแนะน�า

ผสงอาย

ผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง

ศกษาผลตภณฑสมนไพรทเหมาะส�าหรบผสงอายผลตภณฑดแลสขภาพผสงอายสาธตและฝกปฏบตการ

ท�าผลตภณฑสมนไพร

การดแลผสงอายทตองใชเครองมอทางการแพทยในกจวตรประจำาวน 1/1 ชวโมง

เรยนร และฝกปฏบตการดแลผ สงอายทตองใชอปกรณทางการแพทย ในกจวตรประจ�าวน เชน

การรบประทานอาหารผานทอสายยางทางจมกหรอกระเพาะอาหารผสงอายทมปญหาทางเดนหายใจทตองหายใจ

ผานทอ(เจาะคอ)ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะ

การสงเสรมสขภาพสำาหรบผสงอายแบบองครวม 1/4 ชวโมง

- ศกษาความส�าคญของสมาธบ�าบด/สวดมนตบ�าบด กลไกการเยยวยาสขภาพและศกษาเทคนคและ

วธการสวดมนต/สมาธบ�าบดการเตรยมตวและขอปฏบตในการท�าสมาธบ�าบด/สวดมนตบ�าบดส�าหรบผสงอาย

- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวมเชนการบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตนโยคะบ�าบดเปนตน

127


(อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน)





3.การนวดผอนคลายในผสงอาย 1 2 3

4. ชดยาแผนไทยประจ�าบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพส�าหรบ

ผสงอาย

2 1 3






ส�าหรบผสงอายความรเบองตนเกยวกบยา(แผนปจจบน)พฤตกรรมกบสขภาพส�าหรบผสงอายโรคและความพการ

ทเกดความเสอมแนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอายการเปลยนแปลงทางกายภาพ

และสรระของผสงอาย และแบบประเมนผสงอาย ตามกลมศกยภาพ ตามความสามารถในการประกอบกจวตร

ประจ�าวน





การนวดผอนคลายในผสงอาย 1/2 ชวโมง

ศกษาหลก วธการ ขนตอน การนวดไทยเพอสร างเสรมสขภาพท เหมาะสมส�าหรบผ สงอาย

การนวดผอนคลายกลามเนอและอาการปวดเมอยนวดคลายเครยดขอหามขอควรระวงในการนวดและค�าแนะน�า

ผสงอาย

128

ชดยาแผนไทยประจำาบานและผลตภณฑสมนไพรเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย 2/1 ชวโมง

ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจ�าบาน การบรหารจดการชดยาแผนไทยประจ�าบาน

ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะส�าหรบผสงอาย ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอาย สาธตและฝกปฏบตการท�าผลตภณฑ

สมนไพร




ผานทอ (เจาะคอ) ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะ ผสงอายทขบถาย

อจจาระทางหนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ






(ผชวยแพทยแผนไทย)





3.การนวดไทยเพอการบ�าบดและฟนฟผสงอาย 1 2 3


ผสงอาย

2 1 3




129




แนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอายการเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระของผสงอาย

และแบบประเมนผสงอายตามกลมศกยภาพตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจ�าวน





การนวดไทยเพอการบำาบดและฟนฟผสงอาย 1/2 ชวโมง

ศกษาหลก วธการ ขนตอน การประยกตใชการนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมส�าหรบ

ผสงอาย การนวดผอนคลายกลามเนอ การนวดเพอฟนฟผปวยอมพฤกษ อมพาตและการนวดบ�าบดอาการท

พบบอยเชนปวดเขาปวดหลงปวดไหลเปนตนและศกษาขอหามขอควรระวงในการนวดและค�าแนะน�าผสงอาย


ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจ�าบาน การบรหารจดการชดยาแผนไทยประจ�าบาน

ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะส�าหรบผสงอาย ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอาย สาธตและฝกปฏบตการท�าผลตภณฑ

สมนไพร




ผานทอ(เจาะคอ)ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะผสงอายทขบถายอจจาระ

ทางหนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ





130

โครงสรางหลกสตร คร ก การดแลสขภาพผสงอายดวยการแพทยแผนไทยในชมชน





3.การนวดไทยเพอการบ�าบดและฟนฟผสงอาย 1 2 3


ผสงอาย

2 1 3







แนวทางการปองกนและการดแลรกษาโรคทเกดขนในผสงอาย การเปลยนแปลงทางกายภาพและสรระของ

ผสงอายและแบบประเมนผสงอายตามกลมศกยภาพตามความสามารถในการประกอบกจวตรประจ�าวน





การประยกตใชการนวดไทยทเหมาะสมสำาหรบผสงอาย 1/2 ชวโมง

ศกษาหลก วธการ ขนตอน การประยกตใชการนวดไทยเพอสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมส�าหรบ

ผสงอายการนวดผอนคลายกลามเนอการนวดเพอฟนฟผปวยอมพฤกษอมพาตและการนวดบ�าบดอาการทพบบอย

เชนปวดเขาปวดหลงปวดไหลเปนตนและศกษาขอหามขอควรระวงในการนวดและค�าแนะน�าผสงอาย


ศกษาการใชยาสมนไพรในชดยาแผนไทยประจ�าบาน ผลตภณฑสมนไพรทเหมาะส�าหรบผสงอาย

ผลตภณฑดแลสขภาพผสงอายสาธตและฝกปฏบตการท�าผลตภณฑสมนไพร

131




ผานทอ(เจาะคอ)ผสงอายทไมสามารถควบคมการขบถายปสสาวะตองใชสายสวนปสสาวะผสงอายทขบถายอจจาระ

ทางหนาทองการเปลยนอรยาบถทานงทานอนเพอปองกนการเกดแผลกดทบการดแลแผลกดทบ




- การฝกปฏบตการบรหารแบบองครวม เชน การบรหารแบบไทยดวยทาฤๅษดดตน โยคะบ�าบด

เปนตน

132

หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข

ชอหลกสตร

ภาษาไทย : หลกสตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข

ภาษาองกฤษ : ThaiTraditionalMedicineInternshipProgram

ชอประกาศนยบตร

ภาษาไทย : ประกาศนยบตรเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข

ภาษาองกฤษ : CertificateofProfessionalSkillsTraininginPublicHealthService

Facilities

หนวยงานทรบผดชอบ

สถาบนพฒนาก�าลงคนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

หลกการและเหตผล

ยทธศาสตรส�าคญประการหนงของประเทศไทย คอ การประกาศตวทจะเปน “ศนยกลางสขภาพ”

(MedicalHub)และกระทรวงสาธารณสขไดก�าหนดนโยบายแนวทางการพฒนาประเทศสการเปนศนยกลางสขภาพ

นานาชาต4ดานไดแกศนยกลางดานบรการสขภาพดานการสงเสรมสขภาพดานยาและผลตภณฑยาเพอสขภาพ

และงานบรการวชาการและวจย รวมถงการก�าหนดวสยทศนการพฒนาประเทศของรฐบาล ใหเกดความมนคง

มงคงยงยนในการดแลสขภาพการน�าภมปญญาทางการแพทยแผนไทยและการใชทรพยากรทองถนทมอยอยาง

สมบรณในแตละภมภาคเขามาบรณาการในระบบรการสขภาพแกประชาชนและผทเขามารบบรการจากตางประเทศ

จะเปนโอกาสส�าคญทชวยใหระบบบรการสขภาพของไทยสามารถตอบสนองตอการแกไขปญหาและครอบคลม

ความตองการไดอยางสมบรณยงขนทงยงชวยสงเสรมพฒนาดานสงคมเศรษฐกจใหกาวสความมนคงมงคงและ

ยงยนไดอยางเตมภาคภม

เพอใหการจดบรการสขภาพเพยบพรอมดวยคณภาพดงกลาวจงมความจ�าเปนทตองเตรยมการพฒนา

ศกยภาพบคลากรทางการแพทยแผนไทยใหมความร และทกษะทจ�าเปนใหมความเขมแขง รอบดาน สามารถ

ใหบรการดวยศาสตรการแพทยแผนไทยทงดานเวชกรรม เภสชกรรม ผดงครรภ และการนวดไทย ทงใน

สถานบรการและในชมชนโดยสามารถบรณาการการบรการกบสหวชาชพดานสขภาพอนๆ ไดอยางกลมกลน

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก จงจดท�าหลกสตรเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทย

ในสถานบรการสาธารณสขขน

133

วตถประสงค

การฝกอบรมเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทยในโรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสข

ทเปนสถาบนหลกปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยเพอใหแพทยแผนไทยทผานเพมพนทกษะวชาชพ

ดานการแพทยแผนไทย มความสามารถในการปฏบตงาน และการบรณาการศาสตรการแพทยแผนไทยรวมกบ

การแพทยแผนปจจบนดานการรกษาทงแผนกผปวยนอกและแผนกผปวยในดงน

1. วเคราะหอาการ ประยกตใชผลการตรวจทางหองปฏบตการและการตรวจพเศษ ดานเวชกรรมไทย

เพอการวนจฉยโรคการวางแผนการรกษาการใหการรกษาการสงตอผปวยตดตามผลการรกษาการสงเสรมและ

ปองกนโรคการใหค�าแนะน�าการบนทกการรกษาในทะเบยนผปวยและการบนทกระบบรายงานเวชระเบยน

2. ปรงยาต�ารบส�าหรบผปวยเฉพาะรายการจายยาสมนไพรรวมถงตดตามผลการใชและอาการขางเคยง

จากการใชยา

3. ซกประวตตรวจรางกายวนจฉยโรค ดวยศาสตรการนวดรกษาโรคเรอรงหรอโรคทมความซบซอน

และการฟนฟสภาพดวยการนวดไทย

4. วเคราะห วางแผน และตดตามการดแลหญงตงครรภ และการบรบาลมารดาหลงคลอด ไดตรง

ตามปญหาและความตองการของผรบบรการ

5. เขยนแผนงาน/โครงการเพอการพฒนางานแพทยแผนไทย/จดท�าผลงานวชาการ/วจยดานการแพทย

แผนไทย

6. ปฏบตงานการบรการในชมชนดวยตนเองและรวมกบสหวชาชพ

กลมเปาหมาย

บณฑตแพทยแผนไทยทไดรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทยดานเวชกรรมไทยหรอ

ใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการแพทยแผนไทยประยกตและปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสข โดยผาน

การประเมนผลการปฏบตงานจากหนวยงานตนสงกด

เงอนไขและคณสมบตของกลมเปาหมายเปนไปตามประกาศรบสมคร

ระยะเวลาการอบรม

ระยะเวลาการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยทงหมด3เดอน

วธการอบรม

การบรรยาย ศกษาคนควา อภปราย สมมนาวชาการ สาธต สงเกต ดงาน ฝกปฏบตในสถานบรการ

สาธารณสขและในชมชนเปนรายบคคล/รายกลม

134

การดำาเนนการอบรม

รายวชา คำาอธบายรายวชา หมายเหต

รายวชาเวชกรรมไทย ฝกปฏบตงานเวชกรรมแผนไทย การซกประวต ตรวจรางกาย ประยกตใชผลการ

ตรวจทางหองปฏบตการ และผลการตรวจพเศษมาประกอบการวนจฉยโรค ทาง

การแพทยแผนไทยการวางแผนการรกษาการใหการรกษาการสงตอผปวยตดตาม

ผลการรกษา การสงเสรมและปองกนโรค การใหค�าแนะน�า การบนทกการรกษา

ในเวชระเบยนผปวยและการบนทกระบบรายงานและการบรณาการศาสตรการแพทย

แผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน ดานการรกษา ทงแผนกผปวยนอกและ

แผนกผปวยใน

รายวชาเภสชกรรมไทย ฝกปฏบตการปรงยาต�ารบส�าหรบผปวยยาเฉพาะราย การจายยาสมนไพร และ

ใหค�าแนะน�าในการใชยารวมถงตดตามผลการใชและอาการขางเคยงจากการใชยา

และการบรณาการศาสตรการแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบนดาน

การใชยา

รายวชาการนวดไทย ฝกปฏบตการซกประวตตรวจรางกาย วนจฉยโรค การนวดรกษาโรคเรอรง หรอ

โรคทจ�าเปนตองอาศยทกษะความเชยวชาญการฟนฟสภาพและการบรณาการศาสตร

การแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน

รายวชาผดงครรภไทย วเคราะหวางแผนและตดตามการดแลหญงตงครรภการบรบาลมารดาและทารก

ไดตรงตามปญหาและความตองการของผรบบรการ และการบรณาการศาสตร

การแพทยแผนไทยรวมกบการแพทยแผนปจจบน

ดานวชาการ การเขยนแผนงาน/โครงการเพอการพฒนางานแพทย แผนไทย/จดท�าผลงาน

วชาการ/วจยเชนR2R/Casereport/Casestudy/การจดการความร/นวตกรรม

ทางการแพทยแผนไทยและการถอดองคความรการแพทยพนบานไทย

ดานชมชน ฝกปฏบตงานการบรการในชมชนดวยตนเองและรวมกบสหวชาชพเชนการเยยม

บานผปวยการใหสขศกษาในชมชนการออกหนวยแพทยเคลอนท

บคลากรผสอน

อาจารยพเลยง หมายถง แพทยแผนไทยประจ�าสถานบรการสาธารณสขทไดรบมอบหมาย ใหเปน

อาจารยประจ�าแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยและผานการอบรมหลกสตรการพฒนาศกยภาพอาจารย

พเลยงประจ�าแหลงฝกประสบการณวชาชพดานการแพทยแผนไทยหรอหลกสตรอนทเกยวของโดยกรมการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกรบรอง

อาจารยพเศษภาคปฏบต หมายถงบคลากรกลมวชาชพทมประสบการณความรเกยวของกบการแพทย

แผนไทยของแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยและหมอพนบานในพนทแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทย

แผนไทยทไดรบการรบรองสถานภาพจากกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

อาจารยทปรกษา หมายถง บคลากรทแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย มอบหมายใหเปน

ผดแลและใหค�าปรกษาแพทยแผนไทยทเขารบการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย

135

จำานวนผเขารบการฝกอบรม

ตามสดสวนอาจารยพเลยงในโรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสขทเปนสถาบนปฏบตงานเพมพน

ทกษะวชาชพแพทยแผนไทยภายใตการก�ากบดแลของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

การประเมนผเขารบการฝกปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพดานการแพทยแผนไทย

วธการประเมนแบงออกเปน3ลกษณะ

1. ระยะเวลาในการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยไมนอยกวา90%

2. บรรลตามเกณฑการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยครบตามทก�าหนดดงน

2.1 เวชกรรมไทย

- ฝกตรวจและวางแผนการรกษาแผนกผปวยนอก อยางนอย 60 ราย

- ฝกตรวจและวางแผนการรกษาหรอรวมรกษาแผนกผปวยใน อยางนอย 20 ราย

2.2 เภสชกรรมไทย

- ฝกปรงยาต�ารบส�าหรบผปวยเฉพาะราย อยางนอย 30 ครง

- ฝกจายยาแผนไทยและใหค�าแนะน�า อยางนอย 30 ครง

- ตดตามผลการใชและอาการขางเคยง อยางนอย 30 ราย

2.3 การผดงครรภไทย

- ดแลหญงตงครรภ อยางนอย 10 ราย

- บรบาลมารดาหลงคลอด อยางนอย 5 ราย

2.4 การนวดไทย

- นวดไทยเพอการบ�าบดรกษาและฟนฟสภาพ อยางนอย 30 ราย

2.5 ดานการสงเสรมและปองกนโรค อยางนอย 20 ครง

- การใหสขศกษา

- การบรหารรางกายแบบไทยดวยทาฤๅษดดตน

- อนๆตามความเหมาะสม

2.6 เรยนร และมความเขาใจในระบบรายงานและเวชระเบยนและมประสบการณ

ในการปฏบต อยางนอย 60 ราย

3. ผานการประเมนโดยอาจารยพเลยงแหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย

การประกนคณภาพการฝกอบรม

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกโดยคณะกรรมการ/คณะท�างานพฒนาศกยภาพเพมพน

ทกษะวชาชพแพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสข สงกดกระทรวงสาธารณสข ก�าหนดใหโรงพยาบาล

หรอสถานบรการสาธารณสขทเปนสถาบนปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพ การแพทยแผนไทย และหนวยงาน

ทรบผดชอบ มการประกนคณภาพการฝกอบรม เพอใหมระบบและกลไกในการรกษามาตรฐาน โดยก�าหนดให

136

โรงพยาบาลหรอสถานบรการสาธารณสขและหนวยงานทรบผดชอบตองผานเกณฑมาตรฐานแหลงเพมพนทกษะ

วชาชพดานการแพทยแผนไทยตามองคประกอบตอไปน

1. การประกนคณภาพกอนดำาเนนการ

1.1 มการก�าหนดคณสมบตผเขาเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยตามเกณฑทก�าหนด100%

1.2 อาจารยพเลยงและอาจารยพเศษทกคนมคณสมบตตามเกณฑทก�าหนด

1.3 แหลงเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทยทกแหงมคณสมบตตามเกณฑทก�าหนด

2. การประกนคณภาพระหวางดำาเนนการ

2.1 มคมอการปฏบตงานเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย

2.2 มการปฐมนเทศผเขารบการเพมพนทกษะวชาชพแพทยแผนไทย

2.3 ใหค�าแนะน�าการเรยนการสอนใหอาจารยพเลยงกอนการเพมพนทกษะฯ

3. การประกนคณภาพหลงการดำาเนนการ

3.1 ระดบความพงพอใจของผเขารบการอบรมตอคณภาพหลกสตรไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5

3.2 ระดบความพงพอใจของแหลงเพมพนฯตอคณภาพหลกสตรไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5

3.3 ระดบความพงพอใจของหนวยงานตนสงกดเฉลยไมนอยกวา3.5จากคะแนนเตม5

การตดตาม ประเมนผล หลกสตรฝกอบรม

ตดตามประเมนผลหลกสตรอบรมภายใน1ป

หนวยงานทรบผดชอบ:สถาบนพฒนาก�าลงคนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

โทรศพท:025902612 โทรสาร:025902612

137

ภำคผนวก ค

รายชอสถาบนหรอสถานพยาบาลซงไดรบอนญาตใหถายทอดความรสำาหรบการฝกอบรมในวชาชพการแพทยแผนไทย ตามพระราชบญญตวชาชพการแพทยแผนไทย พ.ศ. 2556

ลำาดบ สถาบน/สถานพยาบาล จงหวด

หลกสตรทสภาการแพทย

แผนไทยรบรอง

เวชก

รรมไ

ทย

เภสช

กรรม

ไทย

การผ

ดงคร

รภไท

ย

การน

วดไท

ย

1. คลนกการแพทยแผนไทยเนตรดาว กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓ ✓

2. คลนกการแพทยแผนไทยภาษเจรญ กรงเทพฯ ✓

3. คลนกการแพทยแผนไทยสมาคมเภสชและ

อายรเวชโบราณแหงประเทศไทย

กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓ ✓

4. คลนกแพทยแผนไทยเตาปน กรงเทพฯ ✓

5. ไทปนคลนกการแพทยแผนไทย กรงเทพฯ ✓

6. บานสวนสหคลนก กรงเทพฯ ✓

7. มลนธคอลฟลดเพอคนตาบอด กรงเทพฯ ✓

8. มลนธเพอเดกพการ กรงเทพฯ ✓

9. มลนธสงเสรมอาชพคนตาบอด กรงเทพฯ ✓

10. โรงเรยนการนวดไทย กรงเทพฯ ✓

11. โรงเรยนนวดแผนโบราณเชตวน กรงเทพฯ ✓

12. โรงเรยนพศษฐเวชกรรมไทย กรงเทพฯ ✓

13. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพน กรงเทพฯ ✓ ✓ ✓

14. โรงเรยนสอนนวดแผนไทยและการประคบ

สมนไพรดอยน�าซบ

กรงเทพฯ ✓

15. ศนยการเรยนและสาธตอาชพคนตาบอดธนบร

ภายใตสมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย

กรงเทพฯ ✓

16. สมาคมสงเสรมการนวดแผนไทยคนตาบอด กรงเทพฯ ✓

17. คลนกผาวงจนทรการแพทยแผนไทย กาญจนบร ✓ ✓

18. คลนกสนนเวชแผนโบราณ ขอนแกน ✓

19. โรงเรยนสงเสรมวชาชพและวฒนธรรมไทยสปา ขอนแกน ✓

138




เวชก

รรมไ

ทย

เภสช

กรรม

ไทย

การผ

ดงคร

รภไท

ย

การน

วดไท

ย

20. ศนยศกษาและพฒนาการแพทยแผนไทย

มหาวทยาลยขอนแกน

ขอนแกน ✓ ✓ ✓ ✓

21. คลนกเกยรตวชรการแพทยแผนไทย จนทบร ✓ ✓ ✓

22. ศนยสงเสรมสขภาพแผนไทย

โรงพยาบาลพนสนคม

ชลบร ✓

23. สมาคมแพทยแผนไทย ชมพร ✓

24. โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห เชยงราย ✓

25. โรงเรยนการแพทยแผนไทยจนทน เชยงราย ✓ ✓ ✓ ✓

26. คลนกการแพทยแผนไทยวลยลกษณ เชยงใหม ✓ ✓

27. โรงเรยนจงรกษนวดแผนไทย เชยงใหม ✓

28. โรงเรยนพฒนาปญญาไท เชยงใหม ✓ ✓ ✓ ✓

29. โรงเรยนแพทยแผนไทยชวกโกมารภจจ เชยงใหม ✓

30. โรงเรยนลานนานวดแพทยแผนไทย เชยงใหม ✓

31. วทยาลยชมชนตาก ตาก ✓ ✓ ✓ ✓

32. คลนกทบทมการแพทยแผนไทย นครนายก ✓ ✓ ✓ ✓

33. คลนกการแพทยแผนไทยปฐมเจดยสาขานครปฐม นครปฐม ✓ ✓ ✓ ✓

34. ศนยฝกอาชพหญงตาบอดสามพรานภายใต

มลนธชวยคนตาบอดแหงประเทศไทย

นครปฐม ✓

35. สรภจจสหคลนก นครปฐม ✓ ✓ ✓ ✓

36. โรงเรยนมหาบญการนวดไทย นครราชสมา ✓ ✓ ✓ ✓

37. คลนกรกษสขภาพแผนไทย นครศรธรรมราช ✓ ✓ ✓ ✓

38. โรงพยาบาลหวไทร นครศรธรรมราช ✓

39. ศนยฝกอบรมและพฒนาสขภาพภาคประชาชน

ภาคใต

นครศรธรรมราช ✓

40. สถานพยาบาลรวมแพทยแผนไทย นครศรธรรมราช ✓ ✓ ✓ ✓

41. คลนกการแพทยแผนไทยหมอลดดา นครสวรรค ✓

42. คลนกการแพทยแผนไทยแผนไทยโอสถ นนทบร ✓ ✓ ✓

139




เวชก

รรมไ

ทย

เภสช

กรรม

ไทย

การผ

ดงคร

รภไท

ย

การน

วดไท

ย

43. คลนกหมอนภาการแพทยแผนไทย นนทบร ✓ ✓ ✓ ✓

44. มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา นนทบร ✓

45. โรงเรยนภทรเวชสยาม นนทบร ✓ ✓ ✓ ✓

46. ศนยพฒนาสมรรถภาพคนตาบอดภายใตมลนธ

ชวยคนตาบอดแหงประเทศไทย

นนทบร ✓

47. สถาบนการแพทยแผนไทยกรมการแพทยแผนไทย


นนทบร ✓

48. สมาคมวชาชพการนวดไทยกรมการแพทยแผนไทย


นนทบร ✓

49. บานมณรนทรคลนกการแพทยแผนไทย ปทมธาน ✓ ✓ ✓ ✓

50. โรงเรยนเพญแขแพทยแผนไทย ปทมธาน ✓ ✓ ✓ ✓

51. โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ปราจนบร ✓

52. วทยาลยการสาธารณสขสรนธร พษณโลก ✓ ✓ ✓ ✓

53. สมาคมแพทยแผนไทยเพชรบร-ประจวบครขนธ เพชรบร ✓ ✓ ✓ ✓

54. โรงเรยนการนวดไทยภเกต

(โรงเรยนการนวดแผนไทยภเกต)

ภเกต ✓

55. สถาบนศนยเรยนรและพฒนาแพทยแผนไทย

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

มหาสารคาม ✓ ✓ ✓

56. คลนกแพทยแผนไทย ระยอง ✓

57. คลนกแพทยแผนไทยหมอบณย ระยอง ✓

58. ภพอโรคยาคลนกการแพทยแผนไทย ราชบร ✓ ✓ ✓ ✓

59. คลนกประสาทแพทยแผนไทย ลพบร ✓ ✓ ✓ ✓

60. คลนกพพฒนาภรณการแพทยแผนไทย ลพบร ✓ ✓ ✓ ✓

61. คลนกอมรรตนแพทยแผนไทย ลพบร ✓

62. บญยงคคลนกการแพทยแผนไทย ล�าปาง ✓

63. คลนกการแพทยแผนไทยเมองสงขระ สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓

140




เวชก

รรมไ

ทย

เภสช

กรรม

ไทย

การผ

ดงคร

รภไท

ย

การน

วดไท

ย

64. คลนกการแพทยแผนไทยสมบรณเวชรถการ สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓

65. โรงเรยนเวชศาสตรแผนไทยสงขลา สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓

66. โรงเรยนสงเสรมสขภาพแผนไทย สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓

67. ศนยศกษาพฒนาการแพทยแผนไทยและ

การแพทยทางเลอก

สงขลา ✓ ✓ ✓ ✓

68. คลนกการแพทยแผนไทย สมทรสาคร ✓

69. ดวงจนทรคลนกการแพทยแผนไทย สราษฎรธาน ✓ ✓ ✓ ✓

70. โรงเรยนนวดแผนไทยและสงเสรมสขภาพ อดรธาน ✓ ✓ ✓ ✓

71. โรงเรยนสงเสรมภมปญญาไทย อดรธาน ✓ ✓ ✓ ✓

72. สถานพยาบาลแผนโบราณหมอองอาจ อตรดตถ ✓ ✓ ✓ ✓

73. สดารตนคลนกการแพทยแผนไทย อบลราชธาน ✓ ✓ ✓

ขอมลณวนท10พฤษภาคมพ.ศ.2559

141

ลำาดบ

สถาบ

นการ

ศกษา

ทผาน

การร

บรอง

จากส

ภากา

รแพ

ทยแผ

นไทย

ระดบ

หลกส

ตรฉบ

บทรบ

รอง

อนโล

มใหก

บ

หลกส

ตรฉบ

บ

รบรอ

งครง

หลงส

ดเมอ

รบรอ

งถงว

นท

1.วท

ยาลย

การแ

พทยพ

นบาน

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอ

ก

มหาว

ทยาล

ยราช

ภฏเชยง

ราย

ป.ตร

พ.

ศ.2

550

และร

บรอง

เพมเ

ตม1

9ก.พ.

255

3

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

2.คณ

ะแพท

ยแผน

ตะวน

ออก

มหาว

ทยาล

ยรงส

ตป.

ตร

2พ.

ศ.2

550

และ

รบรอ

งเพ

มเตม

14

ก.ค.

2553

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

3.คณ

ะแพท

ยแผน

ไทย

มหาว

ทยาล

ยสงข

ลานค

รนทร

ป.

ตร

3พ.

ศ.2

550

และ

รบรอ

งเพ

มเตม

19

ก.พ.

255

3

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

4.คณ

ะทรพ

ยากร

ธรรม

ชาต

มหาว

ทยาล

ยเทค

โนโล

ยราช

มงคล

อสาน

วทยา

เขตส

กลนค

ร

ป.ตร

9

ตลาค

ม25

52-

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

5.วท

ยาลย

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะแพท

ยทาง

เลอก

มหาว

ทยาล

ยราช

ภฏอบ

ลราช

ธาน

ป.ตร

9

ตลาค

ม25

52-

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

6.คณ

ะวทย

าศาส

ตรแล

ะเทค

โนโล

ยมห

าวทย

าลยร

าชภฏ

บานส

มเดจ

เจาพ

ระยา

ป.ตร

28

มนา

คม2

554

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

7.คณ

ะวทย

าศาส

ตรแล

ะเทค

โนโล

ยมห

าวทย

าลยร

าชภฏ

สรนท

รป.

ตร

7พฤ

ศจกา

ยน2

554

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

8.สถ

าบนว

ทยาศ

าสตร

สขภา

พมห

าวทย

าลยร

ามค�า

แหง

ป.ตร

7

พฤศจ

กายน

255

4-

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

9.คณ

ะวทย

าศาส

ตรแล

ะเทค

โนโล

ยและ

การเกษ

ตร

วทยา

ลยกา

รสาธ

ารณสข

สรนธ

ร มห

าวทย

าลยร

าชภฏ

ยะลา

ป.ตร

19

กนย

ายน

2554

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

10.

วทยา

ลยมว

ยไทย

ศกษา

และก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

มหาว

ทยาล

ยราช

ภฏหม

บานจ

อมบง

ป.ตร

23

เมษา

ยน2

555

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

11.

คณะว

ทยาศ

าสตร

และเทค

โนโล

ยมห

าวทย

าลยร

าชภฏ

เพชร

บร

ป.ตร

15

พฤษ

ภาคม

255

5-

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

รายช

อสถา

บนทจ

ดการ

ศกษา

ระดบ

ปรญ

ญาห

รอปร

ะกาศ

นยบต

รเทย

บเทา

ปรญ

ญา

สาขา

การแ

พทย

แผนไ

ทย

ทสภา

การแ

พทย

แผนไ

ทยรบ

รองต

ามพ

ระรา

ชบญ

ญตว

ชาชพ

การแ

พทย

แผนไ

ทย พ

.ศ. 2

556

142

ลำาดบ

สถาบ

นการ

ศกษา

ทผาน

การร

บรอง

จากส

ภากา

รแพ

ทยแผ

นไทย

ระดบ

หลกส

ตรฉบ

บทรบ

รอง

อนโล

มใหก

บ

หลกส

ตรฉบ

บ

รบรอ

งครง

หลงส

ดเมอ

รบรอ

งถงว

นท

12.

วทยา

ลยกา

รสาธ

ารณสข

สรนธ

รจงห

วดชล

บรม

หาวท

ยาลย

บรพา

ป.ตร

25

ตลา

คม2

555

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

13.

วทยา

ลยกา

รสาธ

ารณสข

สรนธ

รจง

หวดพ

ษณโล

ก

สถาบ

นสมท

บของ

มหาว

ทยาล

ยเทค

โนโล

ยราช

มงคล

อสาน

วทยา

เขตส

กลนค

รมห

าวทย

าลยเ

ทคโน

โลยร

าชมง

คลอส

าน

วทยา

เขตส

กลนค

ร

ป.ตร

14

มถน

ายน

2555

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

14.

วทยา

ลยเท

คโนโ

ลยกา

รแพท

ยและ

สาธา

รณสข

กาญจน

าภเษ

กจง

หวดน

นทบร

สถาบ

นสมท

บมห

าวทย

าลยเ

ทคโน

โลยร

าชมง

คลอส

าน

วทยา

เขตส

กลนค

รมห

าวทย

าลยเ

ทคโน

โลยร

าชมง

คลอส

าน

วทยา

เขต

สกลน

คร

ป.ตร

14

มถน

ายน

2555

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

15.

คณะว

ทยาศ

าสตร

สขภา

พและ

การก

ฬา

มหาว

ทยาล

ยทกษ

ณวทย

าเขต

พทลง

ป.ตร

29

สงห

าคม

2555

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

16.

คณะว

ทยาศ

าสตร

และเทค

โนโล

ย

มหาว

ทยาล

ยเทค

โนโล

ยราช

มงคล

ศรวช

ย

ป.ตร

7

มกรา

คม2

557

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

17.

สาขา

วทยา

ศาสต

รสขภ

าพม

หาวท

ยาลย

สโขท

ยธรร

มาธร

าชป.

ตร

16ก

มภาพ

นธ2

557

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

18.

คณะส

าธาร

ณสข

ศาสต

รและ

สงแว

ดลอม

มหา

วทยา

ลยปท

มธาน

ป.

ตร

13ก

มภาพ

นธ2

558

-13

ก.พ

.255

812

ก.พ

.256

3

#ตา

มบทเ

ฉพาะ

กาลใ

นขอบ

งคบส

ภากา

รแพท

ยแผน

ไทยว

าดวย

หลกเ

กณฑว

ธการ

และ

เงอน

ไขใน

การร

บรอง

สถาบ

นทจด

การศ

กษาร

ะดบป

รญญาห

รอปร

ะกาศ

นยบต

รเทย

บเทา

ปรญ

ญาส

าขาก

ารแพ

ทย

แผนไ

ทยแล

ะสาข

าการ

แพทย

แผนไ

ทยปร

ะยกต

พ.ศ.2

557

(ลงในร

าชกจ

จานเ

บกษา

วนท

29

ธนวา

คมพ

.ศ.2

557)ส

ถาบน

การศ

กษาจ

ะตอง

ยนขอ

ตออา

ยการ

รบรอ

งกอน

วนสน

สดกา

รรบร

องไม

นอยก

วา

90วน

คอรา

วสนเ

ดอนก

นยาย

นพ.

ศ.2

562

ขอมล

ณวนท

30

ธนวา

คมพ

.ศ.2

558

143

ลำาดบ

สถาบ

นการ

ศกษา

ทผาน

การร

บรอง

จากส

ภากา

รแพ

ทยแผ

นไทย

ระดบ

หลกส

ตรฉบ

บทรบ

รอง

อนโล

มใหก

บ

หลกส

ตรฉบ

บรบ

รองค

รงหล

งสดเ

มอรบ

รองถ

งวนท

1.โรงเร

ยนอา

ยรเวท

(กอน

โอนย

ายเขาส

งกด

คณะแ

พทยศ

าสตร

ศรร

าชพย

าบาล

ม.มหด

ล)

ปวส.

2530

-ยต

การด

�าเนน

การจ

ดการ

ศกษา

ตามไ

ดรบก

ารรบ

รองแ

ลว

-

2.สถ

านกา

รแพท

ยแผน

ไทยป

ระยก

ต

คณะแ

พทยศ

าสตร

ศรรา

ชพยา

บาล

ม.มห

ดล

ป.ตร

25

46,2

548,

2550

,255

6

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

3.สถ

านกา

รแพท

ยแผน

ไทยป

ระยก

ต

คณะแ

พทยศ

าสตร

ม.ธรร

มศาส

ตร

ป.ตร

25

48,2

550,2

556

-30

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

4.วท

ยาลย

เทคโ

นโลย

ทางก

ารแพ

ทยแล

ะสาธ

ารณสข

กาญจน

าภเษ

กสถ

าบนพ

ระบร

มราช

ชนก

ปวส.

2549

-ยต

การด

�าเนน

การจ

ดการ

ศกษา

ตามไ

ดรบก

ารรบ

รองแ

ลว

-

5.วท

ยาลย

การแ

พทยแ

ผนไท

ยม.เท

คโนโ

ลยรา

ชมงค

ลธญบร

ป.

ตร

2550

,255

1,2

554

2549

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

6.คณ

ะการ

แพทย

แผนไ

ทยอภ

ยภเบ

ศรม

.บรพ

าป.

ตร

2550

,255

425

4930

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

7.วท

ยาลย

สหเวชศ

าสตร

ม.ราช

ภฏสว

นสนน

ทาป.

ตร

2550

, 255

525

48, 2

549

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

8.ส�า

นกวช

าวทย

าศาส

ตรสข

ภาพ

ม.แม

ฟาหล

วงป.

ตร

2550

,255

225

48,2

549

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

9.คณ

ะแพท

ยศาส

ตรม

.มหา

สารค

ามป.

ตร

2550

,255

2,2

556

2548

,254

930

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

10.

คณะส

าธาร

ณสข

ศาสต

รม.นเ

รศวร

ป.ตร

25

51,2

556

2548

,254

930

ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

11.

คณะแ

พทยศ

าสตร

ม.พ

ะเยา

ป.ตร

25

57-

30ธ.ค.2

557

#29

ธ.ค.2

562

รายช

อสถา

บนทจ

ดการ

ศกษา

ระดบ

ปรญ

ญาห

รอปร

ะกาศ

นยบต

รเทย

บเทา

ปรญ

ญา

สาขา

การแ

พทย

แผนไ

ทยปร

ะยกต

ทสภา

การแ

พทย

แผนไ

ทยรบ

รองต

ามพ

ระรา

ชบญ

ญตว

ชาชพ

การแ

พทย

แผนไ

ทย พ

.ศ. 2

556

#ตา

มบทเ

ฉพาะ

กาลใ

นขอบ

งคบส

ภากา

รแพท

ยแผน

ไทยว

าดวย

หลกเ

กณฑ

วธกา

รแล

ะเงอ

นไขใ

นการ

รบรอ

งสถา

บนทจ

ดการ

ศกษา

ระดบ

ปรญญาห

รอปร

ะกาศ

นยบต

รเทย

บเทา

ปรญ

ญาส

าขาก

ารแพ

ทย

แผนไ

ทยแล

ะสาข

าการ

แพทย

แผนไ

ทยปร

ะยกต

พ.ศ.2

557

สถาบ

นการ

ศกษา

ล�าดบ

ท02

,03

และ

05-

11ถ

อวาเปน

สถาบ

นการ

ศกษา

ทได

รบกา

รรบร

องตา

มขอบ

งคบแ

ละให

มอาย

การร

บรอง

5ป

นบจา

กวน

ทขอบ

งคบใ

ชบงค

บ (ลงในร

าชกจ

จานเ

บกษา

วนท

29ธน

วาคม

พ.ศ. 2

557)สถา

บนกา

รศกษ

า จะต

องยน

ขอตอ

อายก

ารรบ

รองก

อนวน

สนสด

การร

บรอง

ไมนอ

ยกวา

90วน

คอร

าวสน

เดอน

กนยา

ยนพ

.ศ. 2

562

ขอมล

ณวนท

30

ธนวา

คมพ

.ศ.2

558

144

รายชอเครอขายสถาบนการศกษาดานการแพทยแผนจน

1. คณะการแพทยแผนจนมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

2.วทยาลยการแพทยทางเลอกมหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม

3.คณะการแพทยแผนจนวทยาลยนครราชสมา

4.ส�านกวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยแมฟาหลวง

5.คณะแพทยตะวนออกวทยาลยเชยงราย

6.วทยาลยการแพทยแผนตะวนออกมหาวทยาลยรงสต

7.คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยพะเยา

8.วทยาลยแพทยศาสตรนานาชาตจฬาภรณมหาวทยาลยธรรมศาสตร

145

ภำคผนวก งโรงพยาบาลทเปนโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยนำารองในโครงการของกรมการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก จำานวน 21 แหง

เขตสขภาพ รายชอโรงพยาบาล

เขตสขภาพท1 1)รพ.เทงจ.เชยงราย2)รพร.เดนชยจ.แพร

เขตสขภาพท2 1)รพร.หลมเกาจ.เพชรบรณ2)รพ.พรหมพรามจ.พษณโลก

เขตสขภาพท3 1)รพ.ทบคลอจ.พจตร

เขตสขภาพท4 1)รพ.องครกษจ.นครนายก

เขตสขภาพท5 1)รพ.อทองจ.สพรรณบร

เขตสขภาพท6 1)รพ.เจาพระยาอภยภเบศรจ.ปราจนบร2)รพ.พระปกเกลาจ.จนทบร3)รพ.วฒนานคร

จ.สระแกว4)รพ.วงน�าเยนจ.สระแกว

เขตสขภาพท7 1)รพ.มหาสารคามจ.มหาสารคาม

เขตสขภาพท8 1)รพ.นครพนมจ.นครพนม2)รพ.หวยเกงจ.อดรธาน3)รพร.สวางแดนดนจ.สกลนคร

เขตสขภาพท9 1)รพ.สงเนนจ.นครราชสมา

เขตสขภาพท10 1)รพ.ขนหาญจ.ศรสะเกษ2)รพ.พนาจ.อ�านาจเจรญ

เขตสขภาพท11 1)รพ.ทาโรงชางจ.สราษฎรธาน

เขตสขภาพท12 1)รพ.หวยยอดจ.ตรง2)รพร.สายบรจ.ปตตาน

Documents

คู่มือ งานแพทย์แผนไทย · หน้า ภาคผนวก 111 ภาคผนวก ก แผนแม่บทแห่งชาติว่าด้วยการพัฒนาสมุนไพรไทย