เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

1

สารบญ

เร�อง หนา

จดประสงคการเรยนร

คาแนะนาในการใชเอกสารประกอบการเรยน

แบบทดสอบกอนเรยน

พระรตนตรย

กจกรรมท� 1

อรยสจ 4

กจกรรมท� 2

ขนธ 5, ไตรลกษณ, วฏฏะ3, ปปญจธรรม 3

กจกรรมท� 3

อตถะ 3, มรรคมองค 8, ปญญา 3, สปปรสธรรม 7

กจกรรมท� 4

บญกรยาวตถ 10, อบาสกธรรม 7, มงคล 38

กจกรรมท� 5

แบบทดสอบหลงเรยน

บรรณานกรม

ภาคผนวก

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เฉลยกจกรรมท� 1

เฉลยกจกรรมท� 2

เฉลยกจกรรมท� 3

เฉลยกจกรรมท� 4

เฉลยกจกรรมท� 5

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

แบบสรปผลการเรยนของนกเรยน

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

2

อรยสจ 4 เปนหลกธรรมสาคญทางพระพทธศาสนาท�ขอธรรมท�งหลายตางกสามารถนามารวมสรปลง

ในแตละขอของอรยสจ 4 ได เพราะเปนหลกธรรมท�ชวยใหมความรเทาทนสภาวะตาง ๆ ท�เกดข�นและเปน

ประโยชนตอการดาเนนชวตของตนเองและสงคม

1. อธบายความหมายและองคประกอบของพระรตนตรยได

2. อธบายคณของพระสงฆ และหนาท�ของพระภกษสงฆในการปฏบตตามหลกธรรมวนยและ

จรยาวตรอยางเหมาะสมได

3. วเคราะหแนวการปฏบตตนตามหลกธรรมอรยสจ 4 ได

4. อธบายหลกธรรมขนธ 5 และไตรลกษณได

5. วเคราะหการปฏบตตนตามหลกกรรม (วฏฏะ 3) และปปญจธรรม 3 ได

6. วเคราะหการปฏบตตนตามหลกธรรมอตถะ 3 ได

7. วเคราะหการปฏบตตนตามหลกธรรมมรรคมองค 8 และปญญา 3 ได

8. วเคราะหแนวทางการปฏบตตนตามหลกธรรมสปปรสธรรม 7 ได

9. วเคราะหแนวทางการปฏบตตนตามหลกธรรมบญกรยาวตถ 10 ได

10. วเคราะหแนวทางการปฏบตตนตามหลกธรรมอบาสกธรรม 7 ได

11. อธบายความหมายของการมศลปวทยาและวเคราะหแนวทางการปฏบตตนของผท�มศลปวทยาได

12. บอกแนวทางการพบสมณะและการปฏบตตนในการพบสมณะอยางถกตองเหมาะสมได

13. วเคราะหผลของการฟงธรรมตามกาลและปฏบตตนไดอยางถกตอง

14. วเคราะหผลของการสนทนาธรรมตามกาลและปฏบตตนไดอยางถกตอง

จดประสงคการเรยนร

สาระสาคญ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

3

1. ศกษาจดประสงคการเรยนรใหเขาใจ

2. ทาแบบทดสอบกอนเรยนจานวน 15 ขอ เพ�อตรวจสอบความรพ�นฐานของนกเรยน

3. ศกษาเน�อหาทกหนาตามลาดบ

4. ทาแบบฝกหดลงในกระดาษคาตอบ

5. ตรวจคาตอบจากแบบเฉลยคาตอบในภาคผนวก ขอใดท�นกเรยนตอบผดใหยอนกลบไป

ศกษาเน�อหาอกคร� ง แลวตอบคาถามใหม

6. เม�อศกษาเน�อหาและตอบคาถามครบทกแบบฝกหดแลว ใหนกเรยนทาแบบทดสอบหลง

เรยนจานวน 15 ขอ

7. ตรวจคาตอบแบบทดสอบกอนเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนในภาคผนวก

8. นาคะแนนทดสอบกอนเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนมาเปรยบเทยบกน เพ�อตรวจสอบ

การพฒนา

คาแนะนาในการใชเอกสารประกอบการเรยน

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

4

วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม แบบทดสอบกอนเรยน

ช�นมธยมศกษาปท� 3

รหสวชา ส 33201 หนวยการเรยนรท� 3

เร�อง หลกธรรมทางพระพทธศาสนา

คาช�แจง ใหนกเรยนเลอกคาตอบท�ถกท�สดเพยงคาตอบเดยว แลวทาเคร�องหมาย กากบาท

ลงในกระดาษคาตอบ (15 คะแนน)

1. พระพทธเจาตรสรหลกธรรมขอใด

ก. อรยสจ 4 ข. อทธบาท 4

ค. พรหมวหาร 4 ง. ทศพธราชธรรม

2. ขอใด หมายถง เหตแหงทกข

ก. ทกข ข. นโรธ ค. มรรค ง. สมทย

3. การดบทกขควรดบท�ใด

ก. ดบท�สาเหต ข. ไปหาหมอด

ค. ดบท�ปลายเหต ง. โทษเทวดาฟาดน

4. ขอใดจดเปนขนธ 5

ก. รป ตา ห จมก ล�น ข. ตา ห จมก ล�น กาย

ค. รป สมผส กล�น เสยง กาย ง. รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

5. “ชวตของคนเราเม�อเกดมาเปนเดก หนม-สาว แลวเขาสวยแกชรา เปนภาวะท�ไมเท�ยง” ขอความ

ดงกลาวสอดคลองกบขอใด

ก. วฏฏะ ข. ทกขตา ค. อนจจตา ง. อนตตตา

6. ผท�ปรารถนาจะไดรบประโยชนระดบสงสด (ปรมตถะ) จะตองปฏบตตามหลกธรรมใด

ก. ไตรลกษณ ข. อรยมรรคมองค 8

ค. ปปญจธรรม 3 ง. สตมยปญญา

7. การกระทาในขอใด ทาใหขาดความระลกชอบ

ก. การสบบหร� ข. การเลนเกม

ค. การด�มสราของมนเมา ง. การซ�อลอตเตอร�

8. นพนธอานหนงสออยางสม�าเสมอ เพราะรวาถาขยนเรยนแลวจะสอบไดคะแนนด การกระทาของ

นพนธสอดคลองกบขอใด

ก. การรจกเหต การรจกตน ข. การรจกผล การรจกกาล

ค. การรจกกาล การรจกเหต ง. การรจกตน การรจกบคคล

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

5

9. อ�มชวนเมยไปไหวตนไมศกด� สทธ� ท�ชาวบานคนพบ แตเมยปฏเสธไมไปเพราะเขาคดวาไม

นาเช�อถอ การกระทาของเมยสอดคลองกบเร�องใด

ก. สตมยปญญา ข. จนตามยปญญา

ค. ภาวนามยปญญา ง. พหสตและปญญา 3

10.บคคลท�วไปช�นชมวาศกด� เปนคนด แสดงวาศกด� ปฏบตตนตามหลกธรรมใด

ก. สปปรสธรรม 7 ข. มรรคมองค 8

ค. ปปญจธรรม 3 ง. ปญญา 3

11.สรพลเปนผประพฤตดท�งทางกาย วาจา ใจ จดวาสรพลทาบญในเร�องใด

ก. ทาบญดวยการให ข. ทาบญดวยการรกษาศล

ค. ทาบญดวยการฟงธรรม ง. ทาบญดวยการทาความเหนใหตรง

12. อบาสกธรรมมความหมายสอดคลองกบขอใด

ก. หลกธรรมสาหรบผไปวด ข. หลกธรรมสาหรบผถอศล

ค. หลกธรรมสาหรบผครองเรอน ง. หลกธรรมสาหรบผถอศลในวนพระ

13. “นกนอยทารงแตพอตว” สอดคลองกบขอใด

ก. การรจกผล ข. การรจกตน ค. การรจกเหต ง. การรจกประมาณ

14. การทาบญดวยการฟงธรรม จะไดรบประโยชนในดานใดมากท�สด

ก. เปนการเฉล�ยความดใหผอ�น

ข. ทาใหไดช�อวาเปนชาวพทธท�ด

ค. สามารถถายทอดธรรมใหแกผอ�น

ง. ไดความรท�เปนประโยชนเพ�อชาระจตใจใหบรสทธ�

15. การฟงธรรมดวยจตท�เปนกศล มลกษณะอยางไร

ก. ฟงธรรมดวยการทาสมาธ

ข. ฟงธรรมดวยจตใจแจมใส เบกบานตลอดเวลา

ค. ฟงธรรมดวยกรยามารยาทท�แสดงถงความนอบนอม

ง. ฟงธรรมดวยความเคารพ ใชความคดพจารณาไปโดยลาดบ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

6

หลกธรรมทางพระพทธศาสนา

พระรตนตรย

ความหมายของพระรตนตรย

พระรตนตรย หมายถงแกวอนประเสรฐ หรอแกว 3 ดวง ไดแก พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ

ซ� งเปนองคประกอบสาคญของพระพทธศาสนา

1. พระพทธ หมายถง องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ผทรงเปนศาสดาของ

พระพทธศาสนา เปนผทรงคนพบสจธรรมโดยการตรสรดวยพระองคเอง แลวนาคาสอนมาเผยแผ

ใหพทธศาสนกชนไดปฏบตตาม

2. พระธรรม หมายถง หลกคาสอนทางพระพทธศาสนา หรอความจรงท�พระพทธเจาทรง

คนพบ เปนความจรงท�มอยแลว พระพทธเจาไมไดทรงคนคดเอง แตพระองคทรงคนพบโดยการ

ตรสร แลวนามาส�งสอนแกชาวโลก

3. พระสงฆ หมายถง สาวกของพระพทธเจา เปนผปฏบตตามหลกคาสอนของพระองค

แลวนาหลกคาสอนน�นมาเผยแผแกมวลมนษย

คณของพระรตนตรย

พระรตนตรยท�ง 3 น�น เปนของสงสด มส�งท�มคณคาซ� งไมมส�งใดเปรยบเทยบได เปนส�งท�ม

ทรงคณคามคณลกษณะหรอมความดงามท�เราควรศกษาและนอมนามาปฏบตท�แตกตางกน

พระพทธเจาคอพระศาสดา ทรงประกอบดวยพระคณ 9 อยาง พระธรรมคอคาสอน มคณ 6 อยาง

สวนพระสงฆคอพระสาวก ประกอบดวยคณความด 9 อยาง ในช�นน� จะไดกลาวเฉพาะพระ

ธรรมคณขอเดยว

พทธคณ

คาวา “พทธคณ” เปนคาท�ชาวพทธคนหกนเปนอยางด แตเช�อวาหลายคนยงไมเขาใจคาน�

ไดอยางถกตองนก ดงน�นจงขอนามาอธบายขยายความไวในท�น� โดยในพจนานกรมพทธศาสนของ

รองศาสตราจารยดนย ไชยโยธา ไดใหความหมายไววา พทธคณ 9 คอ คณความดของพระพทธเจา

9 ประการ ดงท�นกปราชญไดรอยกรอง เพ�อใชเปนบทสวดสรรเสรญพระคณอนประเสรฐไวดงน�

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

7

1. อรห เปนพระอรหนต มคาแปลและ

ความหมายอยางนอย 4 ประการ ดงน�

1.1 เปนผควร คอ ผทรงส�งสอนส�งใดกทรงทา

ส�งน�นไดดวย เปนผมศลบรสทธ�

1.2 เปนผไกล คอ ผทรงไกลจากกเลสและ

บาปกรรม เพราะทรงละไดเดดขาดแลวท�ง

โลภ โกรธ และหลง

1.3 เปนผหกซ�กาแพงลอสงสารวฏ คอ ผทรง

ตดวงจรแหงการเวยนวายตายเกดอยใน

สงสารวฏได

1.4 เปนผไมมขอล�ลบ คอ ผทรงไมมบาป

ธรรมท�งท�ลบและท�แจง เปนผควรแนะนา

ส�งสอนผอ�น และเปนผควรไดรบความ

ท�มาของภาพ www.dhammajak.net เคารพของผอ�น

2. สมมาสมพทโธ เปนผทรงตรสรชอบดวยพระองคเอง คอ ทรงตรสรอรยสจ 4 อนไดแกทกข

สมทย นโรธ มรรค เปนการคนพบดวยพระองคเอง ไมมครอาจารยเปนผสอน

3. วชชาจรณสมปนโน เปนผทรงเพยบพรอมดวยวชชาและจรณะ คอ มวชชา ความรต�งแตความร

ระดบพ�นฐาน จนกระท�งความรระดบสงสด และมจรณะ ความประพฤตดประพฤตไดตามท�ทรงร

เชน ความสารวมในศล เปนตน

4. สคโต เปนผเสดจไปด คาวา “ไปด” มความหมายหลายนย คอ

4.1 เสดจดาเนนตามอรยมรรคมองคแปด อนเปนทางเดนท�ด

4.2 เสดจไปสพระนพพาน อนเปนสภาวะท�ดย�ง

4.3 เสดจไปดแลว เพราะทรงละกเลสไดโดยส�นเชง

4.4 เสดจไปปลอดภยด เพราะเสดจไปบาเพญประโยชนแกสตวโลก

5. โลกวท เปนผทรงรแจงโลก คอ ทรงรอบรโลกทางกายภาพ เชน โลกมนษย สตวโลก สงขารโลก

โอกาสโลก และทรงรโลกภายใน คอทกขและการดบทกข

6. อนตตโร ปรสทมมสารถ เปนสารถผทรงฝกคนไดอยางยอดเย�ยม คอ พระองคทรงรนสย (ความ

เคยชน) อปนสย (มแวว) อธมตต (ความถนด) อนทรย (ความพรอม) ของบคคลระดบตางๆ และ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

8

ทรงฝกสอนดวยเทคนควธการท�เหมาะแกความเคยชน แววถนด และความพรอมของเขาใหบรรล

มรรคผลเปนจานวนมาก

7. สตถา เทวมนสสาน เปนศาสดาของเทวดาและมนษยท�งหลาย คอ พระองคทรงประกอบดวย

คณสมบตท�ควรเปนครของบคคลในทกระดบช�น เพราะพระองคทรงรอบรและทรงสอนคนไดทก

ระดบ ทรงสอนดวยความเมตตา มใชเพ�อลาภสกการะและคาสรรเสรญ แตทรงมงความถกตองและ

ประโยชนสขของผฟงเปนใหญ ทรงสอนใหเหมาะสมกบอธยาศยของผฟง และทรงทาไดตามท�ทรง

สอนน�นดวย

8. พทโธ เปนผต�น ผเบกบาน คอ พระองคทรงต�นเองจากความเช�อถอและขอปฏบตท�งหลายท�ยดถอ

กนมาผดๆ ดวย ทรงรจกฐานะ คอ เหตท�ควรเปน เปรยบไดกบคนต�นจากหลบ แลวทรงปลกผอ�นให

พนจากความหลงงมงายดวย อน�งพระองคทรงต�นแลวเปนอสระจากอานาจของโลภ โกรธ หลง

แลว เม�อทรงต�นแลวกทรงแจมใสเบกบาน มพระทยบรสทธ� สะอาด

9. ภควา เปนผมโชค ผทรงแจกแบงธรรม คอพระองคทรงเพยบพรอมไปดวยคณธรรมท�งหลาย อน

เปนผลสมฤทธ� แหงพระบารมท�ทรงบาเพญมา นบเปนผมโชคดกวาคนท�งปวง เพราะพระองคทรง

ทาการใดกลลวงปลอดภยทกประการ สวน “ภควา” แปลวา “ทรงแจกแบงธรรม” หมายถง มพระ

ปญญาล�าเลศ จนสามารถจาแนกธรรมท�ลกซ� งใหเปนท�เขาใจงาย และมพระกรณาธคณจาแนก

แจกจายคาส�งสอนแกเวไนยสตวใหรตาม

พระพทธคณท�ง 9 ประการน� สรปลงเปน 3 ประการ คอ

1. พระวสทธคณ คอ ความบรสทธ� อนไดแก พระคณขอท� 1, 3 และ 9

2. พระปญญาคณ คอ ปญญา อนไดแก พระคณขอท� 2, 5 และ 8

3. พระมหากรณาธคณ คอ พระมหากรณา อนไดแก พระคณขอท� 4, 6 และ 7

ท�มาของภาพ www.dhammajak.net

พระพทธเจาทรงพระคณอนประเสรฐ 3 ประการ คอ พระวสทธคณ พระปญญาธคณคณ และพระมหากรณาธคณ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

9

ธรรมคณ

ความหมายและคณคาของธรรมคณ 6

ธรรมคณ หมายถง คณของพระธรรม ประกอบดวย

1. สวาขาโต ภควตา ธมโม แปลวา พระธรรมอนพระผมพระภาคเจาตรสดแลว คอตรสไวเปนความ

จรงแท อกท�งงามในเบ�องตน งามในทามกลาง งามในท�สด พรอมท�งธรรม (เน�อความใจความ)

พรอมท�งพยญชนะ (อกษร) ประกาศหลกการครองชวตอนประเสรฐ บรสทธ� บรบรณส�นเชง

2. สนทฏฐโก แปลวา อนผปฏบตธรรม

จะพงเหนชดดวยตนเอง คอผใดปฏบต

ธรรม ผใดบรรลธรรม ผน�นยอมเหน

ประจกษดวยตนเองไมตองเช�อตามคา

บอกของผอ�น ผใดไมปฏบตธรรม ไม

บรรลธรรม ถงผอ�นจะบอกกเหนชด

ไมได

3. อกาลโก แปลวา ไมประกอบดวยภาค

คอ การปฏบตธรรมไมข�นกบกาลเวลา พทธศาสนกชนควรนอมนาหลกธรรมเขามาไวในใจ

พรอมเม�อใด บรรลไดทนท บรรลเม�อใด ท�มาของภาพ www.watphramahajanaka.org

เหนผมไดทนทอกอยางวาความเจรญเปนอยอยางไร กเปนอยอยางน�น ไมจากดดวยกาลเวลา

4. เอหปสสโก แปลวา ควรเรยกใหมาด คอเชญชวนใหมาชมและพสจนได หรอทาทายตอการตรวจ

เปนของจรงและดจรง

5. โอปนยโก แปลวา ควรนอมเขามา คอ ควรนอมนาหลกธรรมเขามาไวในใจ หรอนอมใจเขาไปให

ถงหลกธรรมดวยการปฏบตใหเกดมข�นในใจหรอใหใจบรรลถงอยางน�น หมายความวาเชญชวนให

ทดลองปฏบตดอกอยางหน�งวาเปนส�งท�นาผปฏบตใหเขาไปถงท�หมายคอนพพาน

6. ปจจตต เวทพตพโพ ว��ห แปลวา อนวญ�ชนพงรเฉพาะตน คอเปนวสยของวญ�ชนจะพงร

ไดเฉพาะตนเองเทาน�น หรอรไดจาเพาะตน ตองทาตองปฏบตจงรบรหรอเสวยได เฉพาะตว ทาให

กนไมได เอาจากกนไมได และรไดประจกษท�ในใจของตนน�เองคณขอท� 1 มความหมายกวาง

รวมท�งปรยตธรรม คอคาส�งสอน สวนขอท� 2-6 มงใหบคคลบรรลถงโลกตตรธรรม

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

10

สงฆคณ

สงฆะ หมายถง พระสงฆ ตามหลกพระพทธศาสนา พระสงฆ หมายถง พระภกษท�ได

บวชถกตองตามพระธรรมวนย คาวา พระ มาจากคาภาษาบาลวา วร (อานวา วะ-ระ) แปลวา

ประเสรฐ สวนคาวา ภกษ แปลวา ผเหนภยในการเวยนวายตายเกด คอ เม�อเหนภยกหนภยโดย

การออกบวชและประพฤตปฏบตธรรม

พระสงฆยงมความหมายตามพระวนย อกประการหน�ง ซ� งหมายถง พระภกษท�อย

รวมกน 4 รปข�นไป เรยกวา สงฆ สามารถประกอบสงฆกรรม หรอปฏบตหนาท�ในฐานะเปน

พระสงฆท�สมบรณได เชน การลงอโบสถเพ�อฟงสวดปาตโมกขการรบกฐนท�มคนนามาถวาย

การใหอปสมบทแกผท�ต�งใจจะเขามาสศาสนา เปนตน ซ� งกจกรรมเหลาน�จะตองกระทาดวย

คณะสงฆมจานวนไมนอยกวา 4 รป

พระสงฆพระสงฆเปนผประพฤตดปฏบตชอบ

เปนหลกสาคญมากในการสบตอพระพทธศาสนา

ท�มาของภาพ www.dhammathai.org

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

11

พระสงฆตามความหมายปจจบนท�ใชกนบอยๆ อาจแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. อรยสงฆ หมายถง พระสงฆท�ปฏบตตามคาส�งสอนของพระพทธเจาจนบรรลธรรมหรอสาเรจ

มรรคผลระดบใด ระดบหน�ง ต�งแตพระโสดาบน จนถงพระอรหนต ซ� งเปนระดบท�หมดส�นกเลส

ทกอยาง

2. สมมตสงฆ หมายถง พระสงฆท�บวชถกตองตามพระธรรมวนยดงไดกลาวมาแลว อยางไรกตาม

พระสงฆประเภทน�สามารถเปนอรยสงฆได ถาไดศกษาและประพฤตปฏบตชอบตามพระธรรมวนย

จนสามารถละกเลสไดมากย�งข�นตามลาดบ

ผท�จะเปนพระสงฆในพระพทธศาสนาได

จะตองผานการบวชท�ถกตองสมบรณตามขอบญญต

ของพระธรรมวนย การบวช คอ การละเพศจากผ

ครองเรอน มาดารงเพศของผไมครองเรอน ใน

ปจจบนสามารถแยกออกเปน 2 ลกษณะ คอ

บรรพชา และอปสมบท บรรพชา เปนการบวชเปน

สามเณร สวน อปสมบท เปนการบวชเปนพระภกษ

การบวชเปนสามเณรนยมบวชกนใน

ประชาชนบางสวน สวนการบวชเปนพระภกษมก

นยมถอปฏบตกนท�วไป ผจะบวชเปนพระภกษได

จะตองผานการบวชเปนสามเณรกอน ดงน�น พธบรรพชาอปสมบท

จงเรยกรวมกนวาการบรรพชาอปสมบท ท�มาของภาพ http://byfiles.storage.live.com

การบวชเปนพระภกษ น�น ในระยะเร�มตนพระพทธศาสนา พระพทธเจาทรงอปสมบท

ใหดวยพระวาจาของพระองคเอง เรยกวา เอหภกขอปสมปทา พระภกษรปแรกท�บวชดวยวธน� คอ

พระอญญาโกณฑญญะ

ตอมาพระพทธองคทรงอนญาตใหพระสาวกเปนผอานวยการบวช ทรงบญญตการบวช

โดยใหเปลงวาจาถงพระรตนตรยเปนสรณะ เรยกวา การบวชวธน�วา ตสรณคมนปสมปทา

ภายหลงพระพทธองคทรงยกเลกการบวชท�ง 2 วธ แลวทรงอนญาตการบวชแบบท�ตอง

ประชมสงฆ มการสวดประกาศขอรบความคดเหนชอบของสงฆ เรยกวาการบวชวธน� วา

ญตตจตตถกรรมอปสมปทา ซ� งใชมาจนถงปจจบนน� การบวชดวยวธน�แสดงวา พระพทธองคทรง

มอบอานาจใหสงฆเปนใหญอยางสมบรณ และทรงบญญตใหนามาบวชวธท� 2 การเปลงวาจาถง

พระรตนตรยเปนสรณะไปใชในการบวชเปนสามเณร

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

12

ความหมายและคณคาของสงฆคณ 9

พระสงฆเปนผประพฤตดปฏบตชอบเปนหลกสาคญมากในการสบตอพระพทธศาสนาซ�ง

ไดรบการเคารพยกยองอยางสงโดยจดเขาเปนสวนหน�งของพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม

และพระสงฆ คณของพระสงฆโดยสรปม 9 ประการ เรยกวา “สงฆคณ” คอ

1. สปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ แปลวา พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจาปฏบตดแลว

หมายถง พระสงฆสาวกผปฏบตตามทางสายกลาง (มชฌมปฏปทา) ไมหยอนนก ไมตงนก ปฏบต

ไมถอยหลง ปฏบตกลมเกลยวกบพระศาสนดา ไมปฏบตเปนปฏปกษตอกน

2. อชปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ แปลวา พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเขาเปนผปฏบตตรง

หมายถง ไมปฏบตเปนคนลวงโลก ไมมมายาสาไถย ปฏบตมงตรงตอขอปฏบตอนยงสตวใหถง

พระนพพาน ปฏบตตรงตอพระศาสดา และเพ�อนพระสาวกดวยกน ไมมขอล�ลบท�จะปดบงอาพราง

ไวในใจ

ท�มาของภาพ http://variety.teenee.com

3. ญายปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ แปลวา พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจาเปนผปฏบต

ถกทาง หมายถง ปฏบตไมผดเพ�ยนไปจากหลกคาสอนของพระศาสดา ไมผดไปจากธรรมเนยมอนด

งาม ปฏบตถกตองตามระเบยบแบบแผน

4. สามจปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ แปลวา พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจาเปนผปฏบต

สมควร หมายถง สมควรท�จะไดรบความเคารพนบถอ เปนผปฏบตต�งอยในสงวร ปฏบตเปนผต�น

อย คอรถงเหตการณอนเปนไปอย ไมงมงาย รจกประพฤตกรยาทางกาย และวาจาตอผอ�นโดยไม

ทะนงตนมใจหนกแนนเผ�อแผ มใจกวางไมคบแคบ

5. อาหเนยโย แปลวา เปนผควรแกของท�เขานามาถวาย หรอผควรแกของคานบ หมายถง เปนผท�

สมควรไดรบของถวายและไดรบการแสดงความเคารพดวยเคร�องสกการะเน�องในเทศกาลตาง ๆ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

13

6. ปาหเนยโย แปลวา เปนผควรแกการตอนรบ หมายถง พระสงฆสาวกเปนผท�ปฏบตด ปฏบตตรง

ปฏบตถกทาง และเปนผปฏบตสมควรแลว ไมวาทานจะโคจรไปสท�ใด ยอมยงประโยชนสขและ

ประโยชนเก�อกลใหเกด ณ ท�น�น ผเล�อมใสจงเปดประตบานตอนรบดวยความปต ท�ไดพบเหนอน

ถอเปนมงคลในชวตอยางหน�ง

7. ทกขเณยโย แปลวา เปนผควรแก

ทกษณาทาน หมายถง พระสงฆ

สาวกของพระผมพระภาคเจา เปน

ผบรสทธ� สมควรท�จะไดรบของ

บรจาคทาน (ทกษณาทาน) และ

จะตองไดรบผลดอยางแนนอน

พระสงฆสาวกเปนผท�ปฏบตด ปฏบตตรง ปฏบตถกทาง ท�มาของภาพ http://www.watkhaohinturn.net

8. อ�ชลกรณโย แปลวา เปนผควรแกการกราบไหว หมายถงพระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา

ผประพฤตดปฏบตชอบ เปนผบรสทธ� ยอมต�งอยในฐานะท�ควรแกกระทาอญชลคอการกราบไหว

ใหความเคารพ ยกยอง

9. อนตตร ป�ญกเขตต โลกสส แปลวา เปนเน�อนาบญอนยอดเย�ยมของโลก ไมมเน�อนาบญอ�นย�ง

กวา หมายถง พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนผประพฤตด ปฏบตชอบ ปฏบตถกทาง

ปฏบตสมควร และเปนผบรสทธ� สมควรไดรบการกราบไหวบชาแลวการบรจาคทานแกทานยอมม

อานสงสมาก ดจผนนาท�มดนดสมบรณดวยปยอนเปนธาตอนทรย เมลดพชท�หวานหรอปลกลงบน

ผนดนน�ยอมผลตผลอยางสมบรณเตมเมดเตมหนวย พระสงฆสาวกเหลาน� จงเปนปฏคาหก (ผรบ)

ท�ยอดเย�ยม เปนท�ปลกฝงความดงามและเปนท�รกษาไวซ� งความดงามท�งปวง

พระสงฆเปนผควรแกการเคารพ

ลองทากจกรรมท 1 ทบทวนความรกน

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

14

วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม กจกรรมท� 1

ช�นมธยมศกษาปท� 3

รหสวชา ส33201 หนวยการเรยนรท� 3

เร�อง พระรตนตรย

ช�อ....................................................................เลขท�................ช�น...........

คาช�แจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน� (10 คะแนน)

1. พระรตนตรย หมายถงอะไร และมองคประกอบอะไรบาง

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. พระพทธ คอ ..................................................................................................................................

3. พระธรรม คอ .................................................................................................................................

4. พระสงฆ คอ..................................................................................................................................

5. สมมตสงฆ คอ ...............................................................................................................................

6. อรยสงฆ คอ ...................................................................................................................................

7. พระสงฆเปนเน�อนาบญอนยอดเย�ยมของโลก ตรงกบ...................................................................

8. ญายปฏปนโน หมายถง .................................................................................................................

9. อ�ชลกรณโย หมายถง ................................................................................................................

10. สามจปฏปนโน หมายถง ............................................................................................................

หามแอบดคาตอบ

กอนนะครบ...