บทที่ - Krirk Universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2556/1/2.pdf · ทั้งนี้ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

พนธกรณรวมกนของประเทศสมาชกในการประชมนานาชาต

มผลตอการขบเคลอนยทธศาสตรการผลตทยงยนในประเทศไทยMutual Obligation according from International Conference Accelerates a Strategy of Sustainable Productivity in Thailand

2บทท

ไฉไล ศกดวรพงศ

Chairai Sakdivorapong

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกปท 31 ฉบบท 1 ตลาคม 2555 - มกราคม 2556

บทท

2

26

บทคดยอหลงจากประเทศไทยไดเปนสมาชกโดยลงนามในสนธสญญาเกยวกบการพฒนา

การผลตและการบรโภคอยางยงยนในระดบสากลแลว ประเทศไทยมความจำาเปนตองกำาหนดมาตรการทชดเจนในการผลกดนยทธศาสตรเกยวกบการพฒนาการผลตและการบรโภคอยางยงยน เพอใหสอดคลองกบหลกการของสากลดงกลาวดวย ในการน ประเทศไทยจงไดศกษาการดำาเนนการโครงการเกยวกบการพฒนาการผลตและการบรโภคทยงยน อนไดแก กรอบเจตนาในการลดกาซเรอนกระจกในอนาคต มาตรการทมใชภาษภายใตองคการคาโลก การคมครองสขภาพอนามย การจดตงกองทนสงแวดลอมระหวางประเทศ การดำาเนนงานเพอการผลตและการบรโภคทยงยน การบรการทองเทยวอยางยงยน การพฒนาดชนชวดทางเศรษฐกจทสะทอนความยงยน การใชมาตรการดานเศรษฐศาสตรและการคลงดานสงแวดลอม กลไกการพฒนาทสะอาด เงอนไขของความสำาเรจในการดำาเนนการเพอการผลตและการบรโภคทยงยน

ทงน ในปจจบน ประเทศไทยไดกำาหนดแนวทางและมาตรการ เพอใหสอดคลองกบหลกการสากลแลว กลาวคอ นโยบายเกยวกบการพฒนาทยงยน นโยบายการผลตของประเทศไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงขาต การดำาเนนงานของการผลตและการทองเทยวอยางยงยน พฒนาการของการนำามาตรฐานทางเศรษฐศาสตรและการคลงมาใชในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คำ�สำ�คญ : การพฒนาการผลต การบรโภคอยางยงยน

2บทท

ไฉไล ศกดวรพงศ2

Chairai Sakdivorapong

พนธกรณรวมกนของประเทศสมาชกในการประชมนานาชาตมผลตอการขบเคลอนยทธศาสตรการผลตทยงยนในประเทศไทย1

Mutual Obligation according from International Conference Accelerates a Strategy of Sustainable Productivity in Thailand

1 แนวคดจากงานวจย เรอง “โครงการขบเคลอนยทธศาสตรการผลตทยงยนเพอเพมประสทธภาพการใชทรพยากรในภาคการผลตและการบรการ เสนอสำานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 25522 อาจารยประจำาหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเกรก

พนธกรณรวมกนของประเทศสมาชกในการประชมนานาชาตมผลตอการขบเคลอนยทธศาสตรการผลตทยงยนใประเทศไทยMutual Obligation according from International Conference Accelerates a Strategy of Sustainable Productivity in Thailand

บทท 2

27

AbstractAfter becoming a member of international sustainable development units of

productivity and consumption and signed up agreements of sustainable development on productivity and consumption, Thailand is required to push forward the effective strategies and measures harmoniously with their declarations and frameworks. From this reason, Thailand has studied and worked on the international sustainable development projects, these are : Greenhouse Effects Framework (GHGs), Non-tariff Measure (NTMS), Sanitary and Phytosanitary (SPS) , Establishment of Global Energy Efficiency and Renewable Energy Fund (GEEREF), Sustainable Industrial Productivity and Consumption, Sustainable Tourism, Sustainable Development of Economic Indicator, Clean Development Mechanism, Condition of Sustainable Success in Productivity and Consumption.

Nowadays Thailand has created mechanisms of its own to push on strategies and frameworks on sustainable development of productivity and consumption which are the Policy on Sustainable Development, the Policy on Productivity of Thailand directed by National Economic and Social Development, Sustainable Development of Productivity and Tourism, Development of Applying Economic and Financial to Natural Resources and Environment Management.

Key words : Sustainable development on productivity, Consumption

บทนำ�เนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลยเพอการพฒนาเศรษฐกจและอตสาหกรรม

มผลกระทบกบสงแวดลอมมากขนเปนลำาดบ หนวยงานหลายแหงพยายามหาแนวทางในการปรบแผนการผลต และพฤตกรรมการบรโภคเพอลดผลกระทบดงกลาว ทงน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550 - 2554) กำาหนดเปนแนวทางภายใตยทธศาสตรการพฒนาความหลากหลายทางชวภาพและความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอม สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สคช.) ไดมอบหมายใหคณะวจยดำาเนนการศกษาและจดทำายทธศาสตรการบรโภคทยงยน เพอขบเคลอนความรและความเขาใจแกผบรโภคใหตระหนกถงความพอเพยงรวมทงรวมกนในการจดการสงแวดลอมผานการบรโภค

สนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม


บทท

2

28

โครงการขบเคลอนยทธศาสตรการผลตทยงยนเพอเพมประสทธภาพการใชทรพยากรในภาคการผลตและการบรการนเสนอตอสำานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยมวตถประสงค ดงน

1. เพอพฒนาและผลกดนยทธศาสตรการผลตและการบรโภคทยงยนไปสการปฏบตอยางเปนองครวม

2. เพอศกษาทบทวนยทธศาสตรการบรโภคทยงยนในเชงลกโดยเฉพาะในสวนของการเพมประสทธภาพการใชทรพยากรในภาคการผลตเพอเสนอแนะแนวทาง มาตรการในการขบเคลอนยทธศาสตรทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว รวมทงแผนงานและโครงการสำาคญๆ (flagship) ตลอดจนมาตรการเรงดวนทควรตองเรงรดดำาเนนการ เพอขบเคลอนยทธศาสตรใหเกดผลในทางปฏบตอยางเปนรปธรรม

3. เพอจดตงกลไกการขบเคลอนและบรหารจดการยทธศาสตรในภาพรวมระดบนโยบายในรปของคณะกรรมการระดบชาตเพอการพฒนาทยงยน

4. เพอเสรมสรางความเขมแขงของสำานกงานวางแผนการเกษตร ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม (สทว.) ในการพฒนาองคความรและศกยภาพในการพฒนาและขบเคลอนยทธศาสตรการผลตและการบรโภคทยงยน รวมทงในการทำาหนาทเปนฝายเลขานการของคณะกรรมการระดบชาตในกรณทจะมการจดตงขนระยะตอไป ใหสามารถดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพ

ประโยชนทไดรบจ�กก�รวจย เกดมาตรการทชดเจนในการผลกดนยทธศาสตรการบรโภคทยงยนดานการผลต

ทำาใหเกดประสทธภาพในการใชทรพยากร รวมทงเสนอขอปฏบตเพอทำาใหสามารถกำาหนดกรอบการบรหารจดการทชดเจน เพอนำาไปใชอยางถกตองและเหมาะสมตอไป

1. แนวคดและก�รพฒน�ของก�รผลตและก�รบรก�รทยงยน ก�รพฒน�ทยงยน มผใหความหมายไวหลายประการและเปนทรจกกนมากทสด

ปรากฏใน Our Common Future คอ Development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations their own needs. (การพฒนาทตอบสนองความตองการในปจจบน โดยไมทำาใหขดความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนหลงตองดอยลงไป)


บทท 2

29

ลกษณะโดยทวไปทถอวาเปนหลกสำาคญของการพฒนาทยงยน (Sustainable

development) คอ ความเสมอภาคกนของคนในแตละรน ความเสมอภาคกนของ

คนในรนเดยวกนไมวาจะในเรองของความมงมหรอกฎหมาย การมสวนรวมของทก

ฝายในการสนบสนน วางแผน และในการปฏบตตอสงแวดลอมเปนสงสำาคญทสด

ทตองคำานงถง ในทนหมายความวา การพฒนาเศรษฐกจโดยปราศจากการไมดแล

รกษาสงแวดลอมเปนสงทไมสามารถทำาได

นอกจากนยงมแนวคดเรองสงแวดลอมทด มผลถง “การพฒนาทยงยนทเปนการ

พฒนาทใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมากขน ทงในเชงวสด และพลงงานรวมถง

การใชเทคโนโลยใหมทไมเปนภยตอระบบนเวศ และการใชระบบผลตภณฑทคำานงถง

ความจำาเปนทตองรกษาฐานทางระบบนเวศสำาหรบการพฒนาตอไป”

การพฒนาแนวคดและการผลตและการบรโภคทยงยน แบงไดเปน

1. การพฒนาแนวคดในนานาประเทศ

2. การพฒนาแนวคดในประเทศไทย

1. การพฒนาแนวคดในนานาประเทศ แนวคดทพฒนาเกยวกบการผลตท

ยงยนจะกระทำารวมกบการคมครองสงแวดลอม เรมตงแตการประชมขององคการ

สหประชาขาต เมอ 5 มถนายน 1972 (2515) ทกรงสตอกโฮม ประเทศสวเดน

แลวนำามาสการรบรองแผนปฏบตการคมครองสงแวดลอม (แผนปฏบตการ 21)

ใน Earth Summit ทนครรโอเดอจาเนโร ประเทศบราซล เมอ พ.ศ. 2535 จนถง

การนำามาใชในปจจบน จากการประชมสดยอด (World Summit ) เมอพ.ศ. 2545

และจากการเรมตนทด องคการสหประชาชาตจงประกาศใหวนท 5 มถนายน ของทกป

เปนวนสงแวดลอมโลก (World Environment Day) มองคกรดำาเนนการเพอการพฒนา

ทยงยนระดบสากล ไดแก United Nation Environmental Program (UNEP) และ

Division for Sustainable Development) ซงเปนหนวยงานสงกด Department of

Economic and Social Affairs แหงองคการสหประชาชาตทำาหนาทขบเคลอนให

ประเทศตางๆ รวมกนสรางกรอบความรวมมอและขอตกลงอยางเปนรปธรรมและ

เรมกำาหนดนโยบายสงเสรมใหมการผลตและบรโภคผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม

ตลอดจนทงวฏจกรชวตของผลตภณฑ การอนรกษทรพยากร โดยทกประเทศสมาชก


บทท

2

30

ตองรบผดชอบรวมกนในการปรบเปลยน รปแบบการผลต และการบรโภคทยงยนของประเทศกำาลงพฒนาผานการใหความชวยเหลอทมอยทงทางดานการเงนและดานเทคนค รวมทงสงเสรมสรางความเขมแขงใหแกประเทศกำาลงพฒนาในการบรรล

ถงเปาหมายขององคกร

จากการจดประชมเกยวกบยทธศาสตรการผลตทยงยนของสหประชาชาต

กำาหนดขอตกลงรวมกนของประเทศสมาชกมสาระทสำาคญดงน

1.1 กรอบเจตนาในการลดกาซเรอนกระจกในอนาคต

1.2 มาตรการทมใชภาษภายใตองคการคาโลก

1.3 การคมครองสขภาพอนามย

1.4 การจดตงกองทนสงแวดลอมระหวางประเทศ

1.5 การดำาเนนงานเพอการผลตและบรการทยงยน

1.6 การผลตอตสาหกรรมและการบรโภคทยงยน

1.7 การบรการทองเทยวอยางยงยน

1.8 การพฒนาดชนชวดทางเศรษฐกจทสะทอนความยงยน

1.9 การใชมาตรฐานดานเศรษฐศาสตรและการคลงดานสงแวดลอม

1.10 กลไกการพฒนาทสะอาด

1.11 เงอนไขของความสำาเรจในการดำาเนนการเพอการผลตและบรโภคทยงยน

ตามหวขอดงกลาวมประเดนทนาสนใจในสวนของตางประเทศสรปได คอ

1.1 กรอบเจตน�ในก�รลดก�ซเรอนกระจกในอน�คต ไดมการวางกรอบ

การลดกาชเรอนกระจกจากการประชมทเกาะบาหล ประเทศอนโดนเซยระหวางวนท

3 - 15 ธนวาคม 2550 คอ “Bali Roadmap” โดยยดหลกการสำาคญตามพธสารเกยวโต

ซงมการนำาเสนอในการประชมสมชชาประเทศภาคสมยท 3 (COP – 3) พ.ศ. 2540

ซงตกลงรวมกนในการลดกาซเรอนกระจก “สำาหรบประเทศทพฒนาแลว” เทานน

ประเทศไทยอยในสวนของ “ประเทศกำาลงพฒนา” จงไมอยในเปาหมาย ทงๆ ทประเทศ

กำาลงพฒนาหลายประเทศมการปลอยกาซเรอนกระจกในอตราเพมสงขน แตถาเทยบ

จากปรมาณการปลอยกาซตอจำานวนประชากร ประเทศไทยมอตราการปลอยกาซ

สงกวาจนและอนเดย (จากขอมลของ UNDP ค.ศ.2007)


บทท 2

31

ม�ตรก�รลดก�ซเรอนกระจก การแกปญหาการเพมอณหภมของโลกหรอทเรยกวาภาวะโลกรอนนน เรมครงแรกในการประชมแหงสหประชาชาตวาดวย สงแวดลอมและการพฒนาในป ค.ศ.1992 (พ.ศ.2535) ในรปของกรอบอนสญญาแหงสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFFCCC : United Nations Framework Convention on Climate Change) ซงประเทศไทยไดลงนามเปนภาคเมอป ค.ศ.1999 และใหสตยาบนในป ค.ศ.2002 UNFCCC เปนการแสดงเจตนารมณรวมกนวา ประเทศภาคตางตระหนกถงปญหาการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศอนมสาเหตจากการปรมาณกาซบางชนดทเรยกวา “กาซเรอนกระจก” (GHGs : Green House Gases) ในชนบรรยากาศอยในระดบทมากจนเกดปรากฎการณเรอนกระจก (Green House Effects) ดงนน จงจะตองหาทางรกษาเสถยรภาพ ความหนาแนนของกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศใหอยในระดบทจะไมเปนอนตรายตอสภาพภมอากาศ และใหระบบนเวศสามารถปรบตวเขาสสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงไปไดตามธรรมชาต ตอมาไดมการทำาขอตกลงในพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) จากพธสารเกยวโต กำาหนดใหลดกาซเรอนกระจกอยางนอย รอยละ 5 จากปรมาณการปลอยในป 2533 ใหไดภายในป พ.ศ.2555 เปนเปาหมายระยะสน จากนนใหลดลงรอยละ 25 – 40 ภายในป พ.ศ. 2563 อนเปนเปาหมายระยะกลาง และคาดหมายจะลดใหไดถงรอยละ 50 ภายในป พ.ศ.2593 อนเปน เปาหมายระยะยาว สวนประเทศทกำาลงพฒนายงไมรบขอตกลงการลดกาซเรอนกระจก แตหากเขารวมพนธกรณกไดเรยกรองเงนทนสนบสนนในการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมกบโครงการดงกลาว

1.2 ม�ตรก�รทมใชภ�ษภ�ยใตองคก�รค�โลก มาตรการทมใชภาษ (Non-Tariff Measures : NTMS) เปนมาตรการภายใตองคการคาโลก (World Trade Organization : WTO) น ไดกำาหนดขอกำาหนดในรายละเอยดเกยวกบนโยบายดานสงแวดลอมโดยตรง แตกำาหนดมาตรการทางการคาทเกยวกบการคาสนคาและบรการของประเทศสมาชก WTO ซงมบางสวนทเกยวกบสงแวดลอม เชน กำาหนดถงกรรมวธการผลตทมผลตอคณลกษณะของผลตภณฑ การบรรจหบหอ เพอคมครองความปลอดภยและสขภาพของมนษย สตว พช และสงแวดลอม ความตกลงดานทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา (Agreement on Trade-related Aspects of Intellectual Property Right : TRIPS) กำาหนดใหประเทศภาคไมยนยอมใหสทธบตรแกการคดคนทเปนภยตอสงแวดลอมหรอความตกลงดานเกษตร (Agreement On Agriculture) เปนมาตรการอดหนนคาใชจายเกยวกบปกปองดานสงแวดลอม


บทท

2

32

1.3 คมครองสขภ�พอน�มย Agreement on the Implementation of Sanitary and Phytosanitary : SPS เปนขอตกลงภายใตองคการคาโลกในการควบคมสนคาเกษตรและอาหารไมใหเกดโทษตอชวต และความเสยงตอสขภาพของชวต มนษย พช และสตว เชน หลกการปฏบตระหวางประเทศในการจำาหนายและใชยาฆาแมลง (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2545) (International Code of Conduct on the Distribution & Use of Pesticides : FAO, revised 2002) หรอระเบยบวาดวยเศษเหลอทงของผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส และระเบยบวาดวยการจำากดการใชสารทเปนอนตรายในผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (Waste from Electrical and Electronic Equipment, WEEE)

1.4 ก�รจดตงกองทนสงแวดลอมระหว�งประเทศ กองทน Global Energy Efficiency and Renewable Energy Fund : GEEREF) เปนความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน เพอดำาเนนโครงการพลงงานสะอาดและพลงงานหมนเวยน (Green energy and renewable projects) ในประเทศกำาลงพฒนา โดยคณะกรรมาธการยโรปจดสรรเงนรวมในกองทนทงหมด 80 ลาน ยโร และเปาหมายทหาแหลงระดมทนอนๆ ทงภาครฐและเอกชนใหความชวยเหลอทางวชาการสำาหรบการปรบปรงขอเสนอโครงการและการวางแผนทางธรกจ ซงมหลายโครงการทดำาเนนโครงการเกยวกบสงแวดลอมในประเทศกำาลงพฒนา เชน พฒนาพลงงานทนำากลบมาใชใหม การใชพลงงานทมประสทธภาพ ปาไม การกกกาซมเทน และนำาโครงการสงแวดลอมดงกลาวมาคดเปน Carbon credit เพมใหแกประเทศทตองการเพอใหสามารถปลอยกาซคารบอนเกนกวามาตรฐานทกำาหนดไว

1.5 ก�รดำ�เนนง�นเพอก�รผลตและบรก�รทยงยน องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (United Nations Food and Agriculture Organization : FAO) ไดประชมเมอวนท 3 – 5 มถนายน 2551 ณ กรงโรม ประเทศอตาล จดทำาปฏญญาวาดวยความชวยเหลอแบบเรงดวน ในดานการผลตและการคาสนคาเกษตรตามคำาขอของประเทศ ทตองการความชวยเหลอ ทงมาตรการระยะกลาง และระยะยาว เพอวางกรอบนโยบายทสนบสนนเพมผลผลตทางการเกษตร โดยคำานงถงการรกษาสภาพแวดลอม (Green Revolution) (กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ, 2551) นโยบายนมความสำาคญไมวาจะเปนกลมสหภาพยโรป (EU) หรอในประเทศแถบเอเชย ดงทกลมสหภาพยโรปไดกำาหนดนโยบายเพอเปนกรอบทางปฏบตในการลดปญหาสงแวดลอม จากการทำาเกษตรในกลมสหภาพยโรปแบบรวมทางการเกษตร (Common Agriculture Policy : CAP) มคำานยามวา “เปนระบบการเกษตรทผลตอาหารและ


บทท 2

33

เสนใยดวยความยงยนทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ เนนหลกการปรบปรงบำารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศนการเกษตร”

ในสวนของประเทศในแถบเอเชยทมนโยบายดานการเกษตรทยงยน เชน ประเทศญปน ในป พ.ศ. 2505 ญปนประกาศกฎหมายชอ Agriculture Basic Law : ABL เจตนารมณคอการเพมขนาดของฟารม และเพมประสทธภาพการผลต เพอใหขาวญปน ไดมการแขงขนในตลาดโลกได ทำาใหประชากรเปลยนแปลงการบรโภคขาวไปบรโภคขางสาล เนอสตว ผลตภณฑนม และผลไมเพมขน โดยทนโยบายทางดานการเกษตรนมการปรบเปลยนอยเสมอเพอใหควบคไปกบสภาพเศรษฐกจของประเทศ

ประเทศฟลปปนสมระบบการผสมผสานแบบม�ซปก ซงชวยในการชนำาการพฒนาระบบฟารมโดยสมาชกในครอบครวไดเรยนรรวมกนในการพฒนาฟารมทกคนมสวนรวมในการจดการผลต โดยไมตองหวงการชวยเหลอจากรฐบาล ครอบครวของโรดอลโฟ โดลโปโอเร เกษตรกรทรบหลกการน และแสดงใหเหนถงความสำาคญของการชวยเหลอกนในสงคม เขารวมกจกรรมฝกอบรม รวมทงการใหคำาแนะนำาแกสมาชกทตองการความชวยเหลอ และขณะเดยวกนหากเกษตรกรตองการความชวยเหลอจากกลมกสามารถทำาได และโดลโปกยอมรบวาเปนเรองยากทจะยกเลกการทำาการเกษตรแผนใหมในระยะเวลาสนๆ สงทยากทสดคอ การปรบเปลยนวธคด ไมวาจะทำาอะไรตองเรมตนจากวธคด และทศนคตทถกตอง ซงกโชคดทครอบครวของโดลโปมวถชวตทนำาพาครอบครวสความยงยน และการพงพาตนเอง (มลนธเกษตรกรรมยงยนประเทศไทย, 2539)

ประเทศอนโดนเซย ใชวถทางเกษตรแบบดงเดมบนเกาะบาหล ทำาใหบาหลสามารถรกษาความสวยงามของสงแวดลอมซงเปนแมเหลกทดงดด ผมาเยอนนอกเหนอจากความมหศจรรยของโลกใตนำา ระบบบรหารจดการนำารวมกนนเรยกวา ซบค อนเปนทยอมรบจากนกวทยาศาสตรและนกมนษยวทยาระดบโลกหลายคน วามประสทธภาพดกวาเทคโนโลยชลประทานทรฐบาลนำามาจากตางประเทศเชน เจาของทนาทอยตำาทสดในบรเวณลมนำาของซบคจะไดรบเกยรตใหมสทธออกเสยงสงทสดเพราะเปน ผทไดรบผลกระทบมากทสดจากการรบนำาจากทสงหลกการนมขอมลแสดงถงความสำาเรจคอไมพบวามปญหาหนาดนพงทลาย คณภาพดนเสอม ดนเคม นำาเปนพษ ชนนำา ผพง ดงรายงานเรองโรงบำาบดนำาเสยกวาครงจากจำานวนไมตำากวาสบแหงทงประเทศ อยบนเกาะชวา แตบาหลไมมโรงบำาบดนำาเสยแตอยางใด ชาวบาหลใชวธงายๆ เทานน รวมทงหนวยงานทองถนเปนฝายสนบสนน และไดรบความรวมมอจากนกธรกจ นกพฒนาเอกชน และชาวบาน


บทท

2

34

1.6 ก�รผลตอตส�หกรรมและก�รบรโภคทยงยน สหประชาชาตไดจดประชมทกรงรโอ เดอจาเนโร ประเทศบราซล เรอง วาดวยสงแวดลอมและการพฒนา ทำาใหกระแสแนวคดการพฒนาอยางยงยนตามแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงเปนเสมอนแมบทโลก เพอสรางความสมดลระหวางสงแวดลอมกบการพฒนา ทสนองตอบการดำารงชวตของทงปจจบนและอนาคต การมสวนรวมและการเขาถงขอมลเปนสงสำาคญ ทำาใหผบรโภคมสวนในการกำาหนดการผลตโดยลดผลกระทบตอสงแวดลอม

นโยบายทสงเสรมการผลตดงกลาวตองมแผนปฏบตการสำาหรบนโยบายสงเสรมการบรโภคและการผลตอยางยงยน โดยคณะกรรมาธการยโรปไดกำาหนดแผนเพอสงเสรม คอ การผลตทยงยน (Sustainable Consumption and Production : SCP) และอตสาหกรรมทยงยน (Sustainable Industrial Policy :SIP) แผนปฏบตการ SCP เปนการปรบปรงกฎระเบยบดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงานโดยเนนเฉพาะกลมสนคาทมศกยภาพสงทสามารถลดผลกระทบดานสงแวดลอม โดยกลาวถงการสงเสรมผลผลตทประหยดพลงงานและรกษาสงแวดลอม (Better Products) การใหขอมลแกผบรโภค (Smart Consumption) การจดซอจดจางโดยรฐใหกำาหนดระดบการประหยดพลงงาน และการรกษาสงแวดลอมการสรางมาตรการจงใจสำาหรบผลตภณฑทประหยดพลงงาน แผนปฏบต SCP มไดมงเฉพาะการผลต และการบรโภคภายในตลาดสหภาพยโรปเทานน ยงมผลกระทบตอประเทศคคา โดยความมงหมายใหยโรปเปนผนำาในมาตรฐานและเทคโนโลยดานสงแวดลอมและพยายามขยายมาตรฐานของตนใหเปนมาตรฐานของโลก

1.7 ก�รบรก�รทองเทยวอย�งยงยน Sustainable Tourism เปนคำาทองคการทองเทยวแหงโลก (WTO,2004) ใหคำาจำากดความวาเปนการทองเทยวแบบยงยน ไมใชเปนเพยงแคการทองเทยวขนาดเลก หรอตลาดเฉพาะกลม (Niche tourism segments) แตเปนการตลาดโดยรวม เปนการทองเทยวทตองตระหนกในการใชทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพใหเหมาะสม และเกดประโยชนสงสดทงเคารพในสงคมและวฒนธรรมประเพณ ของประชาชนพนเมองรวมไปถงการปรบตวและเขาใจถงความแตกตางทางวฒนธรรมประเพณของแตละชมชน และเพอใหเกดความเจรญ มงคงทางเศรษฐกจอยางยงยน ควรกระจายรายไดอยางเปนธรรมและทวถงแกผมสวนไดเสยในการทองเทยว (Tourism Stakeholders) สรางงานและ รายไดใหชมชนทองถน รวมทงลดความยากจนในทองถน โดยกำาหนดมาตรฐานในการบรการทองเทยว ทงน มหลายประเทศไดดำาเนนงานเพอการทองเทยวทยงยน


บทท 2

35

เชน เกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย โดยไดใหนยามวาเปนการพฒนาตอเนองของทรพยากรธรรมชาตและการสงวนความตอเนองของวฒนธรรม และความสมดลภายในวฒนธรรม และกระบวนการปรบปรงคณภาพชวตชาวบาหล นอกจากนในประเทศญปน และเกาหลใตม “Global village” หรอหมบานโลก เปนหมบานญปนทเปนตนแบบโอทอปของไทย สวนในสหรฐอเมรกาจดทำาตนแบบจดการพนทอทยานแหงชาต ประกอบดวยการจดการปองกนรกษาปา สตวปา พนธพชและอบตภย การฟนฟทรพยากรธรรมชาต ใหการศกษาและวจยเพอผลพฒนาการจดการอทยานแหงชาตอยางถกตองเหมาะสมการจดการนนทนาการทถกตอง การปองกนและดบไฟปา ใหเจาหนาททมความรเรองภมสถาปตยและวศวกรรมชวยจดการอทยานในการกอสรางเรองตางๆ เพอความกลมกลนกน ตลอดจนจดเจาหนาททมความสามารถการประชาสมพนธเกยวกบการทองเทยวอยางตอเนองถกหลกวชาการ

1.8 ก�รพฒน�ดชนชวดท�งเศรษฐกจทสะทอนคว�มยงยน GDP (Gross Domestic Product) หรอผลตภณฑมวลรวมในประเทศปจจบนกำาหนดใหเปนดชนชวด การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ของประเทศตางๆ รวมทงแสดงถงการกนดอยดของประชาชนในประเทศนนๆ แตมหลายประเทศเรมมแนวคดในการนำาปจจยทางดานสงคมสงแวดลอม คณภาพ และสวสดภาพมาประยกตใชเปนดชนชวด เชน

1. ดชนสวสดการทางเศรษฐกจทยงยน (Index of Sustainable Economics Welfare: ISEW) ทพฒนาโดย Daly and Cobb (1989) ทเนนความยงยนของการพฒนาสวสดการ โดยคำานงถงตนทนทางสงคม การเสอมคาของทนธรรมชาต การกระจายรายได ตลอดจนมลคากจกรรมทไมผานตลาดไวในดชนดวย

2. ดชนความสขมวลรวมประชาชาตหรอ Gross National Happiness : DNH ของประเทศภฏาน ทใหความสำาคญกบความคมของคนในประเทศมากกวาผลผลตรวมหรอรายไดของประเทศ

3. แนวคด Green GDP ซงเปนดชนผลตภณฑมวลรวมทไดหกผลกระทบ ความสญเสยและความเสอมโทรมดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมออก ซงประเทศจนไดนำามาใช

มหาวทยาลย Yale และมหาวทยาลยโคลมเบยกำาหนดดชนชวดการดำาเนนการดานสงแวดลอมหรอ Environment Performance Index : CEPI โดยจดอนดบประเทศทไดคะแนนสงสด 10 ประเทศ คอ สวตเซอรแลนด สวเดน นอรเวย ฟนแลนด คอสตารกา ออสเตรเลย นวซแลนด ลตเวย โคลมเบย และฝรงเศส ประเทศเอเชยท

ไดคะแนนสงสด คอ ญปน เปนลำาดบท 21 สวนประเทศไทยอยในลำาดบท 53


บทท

2

36

1.9 ก�รใชม�ตรฐ�นด�นเศรษฐศ�สตรและก�รคลงด�นสงแวดลอม ในทฤษฎการนำามาตรการทางเศรษฐศาสตรมาใชเพอจะนำาคาหรอราคาของสงแวดลอมบวกไปในราคาสนคา ซงมาตรการทางเศรษฐศาสตรจะสมบรณหากระบบตลาดมการแขงขนกนอยางสมบรณ การใชกลไกดานเศรษฐศาสตรเพอสงเสรมการจดการสงแวดลอมในประเทศตางๆ เชน

1. คาธรรมเนยมการอนญาต (administrative fees) ซงจายใหแกหนวยงานทอนญาตใหประกอบกจการหรอกจกรรมอยางใดอยางหนง (license หรอ permit)

2. คาธรรมเนยมการใช (user fees หรอ user charges) เปนคาธรรมเนยมทผใชบรการจายใหเพอเปนคาใชจายในการจดการมลพษ เชน การจดการ นำาเสย หรอการจดการขยะมลฝอย

3. คาปรบ (fines) เปนมาตรการปองปราบมใหละเมดกฎหมาย มาตรการนมจดออน เนองจากการปรบ มกจะเกดขนหลงจากมการกระทำาผดกฎหมายแลว และมอตราตำาเกนกวาทจะสรางแรงจงใจใหผกอมลพษปรบเปลยนพฤตกรรม

4. คาภาษมลพษ (pollution tax หรอบอยครงเรยกวา pollution fees) สวนใหญเรยกเกบจากการปลอยนำาเสยและการปลอยทงอากาศเสย

5. ใบอนญาตปลอยมลพษ (pollution permits) เปนใบอนญาตทกำาหนดปรมาณมลพษทผกอมลพษแตละรายสามารถปลอยออกสสงแวดลอมได

6. คาธรรมเนยมผลตภณฑ (product surcharge) เปนคาธรรมเนยมทเรยกเกบจากผลตภณฑทกอใหเกดมลพษ ซงจะถกบวกเขาไปในราคาสนคาท ผบรโภคซอ หรอในราคาของวตถดบทผผลตใชในการผลตสนคา

7. อตราภาษทแตกตางกน (tax differentiation) เปนมาตรการทสรางแรงจงใจใหคนหนไปบรโภคสนคาหรอผลตภณฑทกอใหเกดผลกระทบกบสงแวดลอมนอยกวา เชน เกบภาษจากนำามนไรสารตะกวในอตราตำากวานำามนทมสารตะกว

1.10 กลไกก�รพฒน�ทสะอ�ด (Clean Development Mechanism : CDM) เปนกลไกทกำาหนดขนภายใตพธสารเกยวโต เพอชวยใหประเทศอตสาหกรรมทมพนธกรณในการลดกาซเรอนกระจกสามารถบรรลพนธกรณได และเพอสงเสรมการพฒนาทยงยนของประเทศกำาลงพฒนา โดยม “ตลาดคารบอน” หรอ ตลาดซอขายคารบอน (carbon market) เรมจากองคกรกลาง ตวอยางเชน สหภาพยโรป กำาหนดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกหรอปรมาณคารบอนเครดตใหกบสมาชกในกลมโดยม


บทท 2

37

เงอนไขวา สมาชกจะตองปลอยกาซเรอนกระจกในปรมาณทไดรบ หากปลอยเกนกวากำาหนดตองจายเงน แตถามปรมาณการปลอยเหลอกสามารถไปขายใหประเทศสมาชกในกลมได

1.11 เงอนไขของคว�มสำ�เรจในก�รดำ�เนนก�รเพอก�รผลตและบรโภคทยงยน การตกลงรวมกนตอการพฒนาอยางยงยน ไดใชวธการตางๆ มาบรณาการเพอใหเกดผลด เชน 1.การปรบปรงรปแบบการผลตสนคาทรกษาสงแวดลอมและใหใชพลงงานอยางประหยดและมประสทธภาพ 2.การเพมประสทธภาพแกระบบนเวศ 3.เครองมอในการปรบเปลยนพฤตกรรมผบรโภคเนนใหความสนใจเรองอาหาร สขภาพอนามยและสงแวดลอม 4. มงสความสำาเรจ โดยการสรางคนทมคณภาพเพอเปนแกนแทของการพฒนาประเทศ ไดแก

- การปลกสรางความตระหนกและจตสำานกในการอยรวมกน และมจตสาธารณะ ทำาใหมความเสยสละและมความเปนอนหนงอนเดยวกนในการใหความรวมมอกนอยางเปนเอกภาพในการดำาเนนงานตามนโยบายทมการกำาหนดขนไดอยางมประสทธภาพ

- สรางสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนร ฝกใหมการหาความร แปลงความรไปสการปฏบตตลอดจนฝกใหเรยนรวถแหงการตอสดวยการพงตนเองเปนหลก

จากการศกษาแนวนโยบายของตางประเทศเพอนำามาประยกตใชในบรบท ของไทยดานการผลตและการบรการทยงยนสรปไดดงน

1. แรงกระตนในการเขามารวมแกไขปญหาดานสงแวดลอมของมนษยโลกรวมกน2. การสรางใหเกดความรวมมอในการรกษาสงแวดลอมโลกในวงกวาง3. การขบเคลอนการผลตและการบรการทยงยนใหประสบความสำาเรจ ดงน 3.1 ภาครฐตองเปนภาคหลกในการกระตน สนบสนนและสงเสรมใหเกด

พฤตกรรมการบรโภคทยงยน ผานมาตรการตางๆ เชน การออกกฎหมาย ระเบยบตางๆ เพอสรางระบบการผลตทมประสทธภาพและเปนมตรตอสงแวดลอม การกำาหนดมาตรฐานคณภาพสนคาและบรการเพอสรางคณภาพจากการผลตเพอคมครองผบรโภค

3.2 การผลตทยงยน ในปจจบนไดถกใชเปนขอตกลงและกตกาทางการคาระหวางประเทศ ประเทศไทยจำาเปนตองศกษาเตรยมความพรอมในการรองรบการพฒนากฎ ระเบยบ กตการะหวางประเทศเหลานอยเสมอ โดยการสรางความตระหนกและพฤตกรรมการบรโภคและการผลตทยงยนของคนในชาต


บทท

2

38

2. ก�รพฒน�แนวคดในประเทศไทย 2.1 การดำาเนนการตามปฏญญาโจฮนเนสเบอรก 2.2 การพฒนาแนวคดและนโยบายทเกยวของกบการพฒนาทยงยน 2.3 แนวนโยบายทเกยวกบการผลตของไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต 2.4 การดำาเนนงานของการผลตและการทองเทยวอยางยงยน 2.5 พฒนาการของการนำามาตรการทางเศรษฐศาสตรและการคลงมาใช

ในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2.1 ก�รดำ�เนนง�นเพออนวตต�มปฏญญ�โจฮนเนสเบอรก Johannesburg Plan of Implementation หรอ JPOI ในสวนทเกยวของกบประเทศไทยครอบคลมหวขอตางๆ ทสำาคญไดแก การขจดความยากจน (Poverty Eradication) การเปลยนแปลงรปแบบการบรโภคและการผลตทไมยงยน (Changing Unsustainable Pattern of Consumption and Production) การคมครองและจดการทรพยากรธรรมชาตในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม (Protection and Managing the Natural Resource Base of Economic and Social Development) การพฒนาทยงยนในยคโลกาภวตน (Sustainable Development in a Globalizing World) สขภาพอนามยกบการพฒนาทยงยน (Health and Sustainable Development) กลไกสำาหรบการดำาเนนการ (Means of Implementation) และกรอบองคกรสำาหรบการพฒนาทยงยน (Institutional Framework for Sustainable Development)

ประเทศไทยเขารวมการประชม WSSD มพนธกจทไดกำาหนดไวในปฏญญาโจฮนเนสเบอรกและ JPOI จะเปนกรอบทประเทศตางๆ จะใชเปนแนวทางการจดทำาแผนปฏบตการเพอการพฒนาทยงยน ดงน 1.จดตงคณะกรรมการระดบชาตเพอการพฒนาทยงยน (National Council for Sustainable Development) กำาหนดแนวนโยบายมาตรการการพฒนาและประสานการพฒนาในมตตางๆ ของสงคมไทยอยางบรณาการ 2.จดทำากลยทธเพอการพฒนาทยงยน (National Sustainable Development Strategies) โดยใช JPOI มาเปนกรอบในการจดทำากลยทธของประเทศ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดจดประชมเพอตดตามผลการประชม CSD 11 เมอวนท 29 กรกฎาคม พ.ศ.2546 ซงทประชมมมตมอบหมายหนวยงานหลกทรบผดชอบในแตละกลมหวขอหลกไดดำาเนนการจดตงคณะอนกรรมการสาขาภายใตคณะกรรมการตามแผนปฏบตการ 21


บทท 2

39

2.2 ก�รพฒน�ก�รของแนวคดและนโยบ�ยทเกยวของกบก�รพฒน�ทยงยน ในประเทศไทยในการพฒนาเศรษฐกจทยงยนจะเกดขนไดภายใตเงอนไขจำาเปนหลก 2 เงอนไข คอ ก.กระบวนการผลตและการบรโภคทมประสทธภาพ และไมทำาลาย สงแวดลอม ข.การบรหารเศรษฐกจสวนรวมอยางมประสทธภาพ เพอสรางและรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจในระยะยาว ทงน โดยเงอนไขทงสองจะสนบสนนซงกนและกน

ก�รผลตและก�รบรโภคทยงยน (Sustainable consumption and production) เปนการผลตและการบรโภคทสามารถเพมขนไดอยางตอเนองในระยะยาว

ก�รบรโภคทยงยน ประกอบดวย รปแบบการใชพลงงาน แรธาต มประสทธภาพและประหยด มการเลอกใชสนคาและบรการ โดยกระบวนการผลตทไมทำาลายสภาพแวดลอม

ก�รผลตทยงยน ประกอบดวยการเลอกใชวตถดบทไมเปนกากของเสยททำาลายสงแวดลอมการใชวตถดบอยางมประสทธภาพและไมสนเปลองทงจากการพฒนาเทคโนโลยและทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพมากขน การเลอกใชเทคโนโลยทสะอาดและเปนมตรตอสงแวดลอมรวมทงการบรหารจดการกระบวนการผลตทมประสทธภาพเพอเพมประสทธภาพกระบวนการผลต

เงอนไขทจำาเปนสำาหรบการผลตและการบรโภคทยงยน ประกอบดวย 1. กระบวนการผลตทไมทำาลายสงแวดลอม (Clean and Environment

Friendly Technology) ลดของเสยในขนตอนการผลต รวมทงการเลอกใชวตถดบในการผลตทไมทำาลายสงแวดลอม เชน การใชโฟม การใชสาร CFC ในการทำาตเยน เปนตน 2. กระบวนการผลตทมประสทธภาพ มการจดสรรการใชทรพยากรธรรมชาตและการกำาหนดขอบเขตการใชพนทอยางเหมาะสม โดยแยกเขตทตองดำาเนนกจกรรมทอาจกอใหเกดมลพษในรปแบบตางๆ เชนมลพษทางอากาศ เสยง นำาเสย ขยะและสารเคมอนตราย

2.3 แนวนโยบ�ยทเกยวกบก�รผลตของไทยต�มแผนพฒน�เศรษฐกจและสงคมแหงช�ต แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 10 กำาหนดไว ดงน

วสยทศนประเทศไทยมงพฒนาส “สงคมอยเยนเปนสขรวมกน (Green and Happiness Society) คนไทยมคณธรรมนำาความรอบร รเทาทนโลก ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง สงคมสนตสข เศรษฐกจมคณภาพ เสถยรภาพ และเปนธรรมสงแวดลอมมคณภาพและทรพยากรธรรมชาตยงยน อยภายใตระบบบรหารจดการประเทศทมธรรมาภบาล ดำารงไวซงระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และอยในประชาคมโลกไดอยางมศกดศร”


บทท

2

40

ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงขาต ฉบบท 10 มยทธศาสตรการพฒนาทสำาคญประกอบดวย 1.ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร 2.ยทธศาสตรการสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมใหเปนรากฐานทมงคงของประเทศ 3.ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลและยงยน 4.ยทธศาสตรการพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพ และการสรางความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอม 5.ยทธศาสตรการเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศ

แนวทางการดำาเนนงานสรางสภาพแวดลอมทดเพอยกระดบคณภาพชวตและการพฒนาทยงยน มการใชทรพยากรอยางสนเปลอง จนไมสามารถเกดหรอสรางขนมาใหมทนกบความตองการใชได สวนใหญเปนการแกปญหาทปลายเหต ซงนอกจากจะไมทำาใหมลพษลดลงแลว ยงตองเสยคาใชจายสงกวาการปองกนมใหปญหาเกด การทจะใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกลบมาเปนฐานในการพฒนาทยงยนไดอกครงหนง จำาเปนตองมการปรบเปลยนแบบแผนการผลตและการบรโภค ทงในภาคอตสาหกรรม เกษตร และบรการ ใหเปนมตรกบสงแวดลอม

แนวทางการดำาเนนงานเพอปรบแบบแผนการผลตและพฤตกรรมการบรโภคเพอลดผลกระทบตอฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สาระสำาคญของยทธศาสตรการบรโภคอยางยงยนมหลกการ 3 ประการ คอ 1.การปรบพฤตกรรมการบรโภคใหเปนการบรโภคอยางพอด พอประมาณ 2.การสงเสรมใหเกดการตลาดทรบผดชอบตอสงคม 3.การสงเสรมการผลตใหมประสทธภาพและเกดการหมนเวยนทรพยากรกลบมาใชใหม

การบรโภคทยงยน ตามความหมายของไทยคอ คำานงถงปจจยสำาคญทเกยวของทงจากภาคการผลตและการบรโภคอนไดแก ความจำาเปนในการบรโภคตามความตองการพนฐาน ความตองการทนอกเหนอจากความจำาเปนและความตระหนกกบจตสำานกของประชาชน ซงเปนตวขบเคลอนวถการบรโภค โดยมคานยม ความเชอ ความสนใจ ฐานะทางเศรษฐกจ เปนตวกระตนความตองการ ซงสามารถสงเสรมใหเกดการปรบเปลยนรปแบบการบรโภคผานทางการใหการศกษา การเรยนร ประสบการณ การปรบตว และการปรบทศนคตอยในระดบพอเหมาะ

2.4 ก�รดำ�เนนง�นของก�รผลตและก�รทองเทยวอย�งยงยน รฐบาลไดประกาศนโยบายใหป พ.ศ.2551-2552 เปน “ปแหงการลงทน”

และ “ปแหงการทองเทยวไทย” เพอสงเสรมใหประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวทสำาคญของโลก กระทรวงการทองเทยวและกฬา ในฐานะหนวยงานหลกในการสงเสรม


บทท 2

41

สนบสนน และพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยว ไดตอบสนองนโยบายดงกลาวโดยมมตการทำางาน 2 ลกษณะ คอ มตดานคณคาซงมงเนนการเสรมสรางความตระหนกรของคนไทยในการเปนทงเจาของประเทศ และเปนเจาของแหลงทองเทยวทงทางดานทรพยากรทางธรรมชาต และทางดานวฒนธรรม รวมถงการเสรมสรางความรและทกษะในการอนรกษและการบรหารจดการแหลงทองเทยว และมทกษะในการตอนรบแขกผมาเยอน

ในการปรบตวและการรวมลดภาวะโลกรอนของอตสาหกรรมการทองเทยว โดยมการจดการประชม PATA CEO Challenge 2008 ทจดขนในกรงเทพมหานครเมอเดอนเมษายน ป พ.ศ. 2551 สรปไดวา การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศหรอภาวะโลกรอน เปนประเดนปญหาตออตสาหกรรมทองเทยวทภาคสวนทเกยวของตองยอมรบ และหาวธการปรบตวควบคไปกบการปฏบตการทนำาไปสการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทเปนสาเหตสำาคญของวกฤตการณภาวะโลกรอน การทองเทยวแหงประเทศไทย กำาหนดแนวคดสำาหรบใชเปนกรอบในการปฏบตอย 7 ประการ หรอเรยกวา แนวคด 7 Greens (Seven Greens Concept) ดงน

Green Heart : หวใจสเขยว ผทเกยวของทกภาคสวนในอตสาหกรรมทองเทยว มทศนคตความรสกนกคด การรบรและตระหนกถงคณคาของสงแวดลอมและภยคกคามจากภาวะโลกรอนทมตอการทองเทยว พรอมทงมการปฏบตเพอปองกนรกษาและฟนฟสงแวดลอมควบคไปกบการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดวยความร ความเขาใจ และวธการทถกตองและเหมาะสม

Green Logistics : รปแบบการเดนทางสเขยว วธการเดนทางและรปแบบการใหบรการในระบบคมนาคมหรอการขนสงทางการทองเทยวจากแหลงพำานก/อาศย ไปยงแหลงทองเทยว ทเนนการประหยดพลงงาน การใชพลงงานทดแทน การลดการปลอยกาซเรอนกระจกและชวยรกษาสงแวดลอม

Green Attraction : แหลงทองเทยวสเขยว แหลงทองเทยวทมการบรหารจดการตามกรอบนโยบายและการดำาเนนงานในทศทางของการทองเทยวอยางยงยน โดยเฉพาะอยางยงใหความระมดระวงหรอมปณธาน (Commitment) อยางชดเจนในการปกปองรกษาสงแวดลอมและชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางถกวธ

Green Community : ชมชนสเขยว แหลงทองเทยวชมชนทงในเมองและชนบท ทมการบรหารจดการทองเทยวในทศทางทยงยน พรอมทงมการดำาเนนงานทเนนการอนรกษสงแวดลอมโดยเฉพาะอยางยงการดำารงไว ซงวฒนธรรมและวถชวตอนเปนอตลกษณของชมชน


บทท

2

42

Green Activity : กจกรรมสเขยว กจกรรมทองเทยวทมความสอดคลองกลมกลนกบคณคาของทรพยากรและสงแวดลอมของแหลงทองเทยว เปนกจกรรมทใหความเพลดเพลน ใหโอกาสในการเรยนรและเพมพนประสบการณแกนกทองเทยว โดยสงผลกระทบตอทรพยากรและสงแวดลอมนอยทสด

Green Service : การบรการสเขยว รปแบบการใหบรการของธรกจทองเทยวแขนงตางๆ ทสรางความประทบใจแกนกทองเทยวดวยมาตรฐานคณภาพทด ควบคไปกบการมปณธานและการดำาเนนการรกษาสงแวดลอม พรอมชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการใหบรการตางๆ

Green Plus : ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม การแสดงออกของบคคล กลมบคคล และองคกรในการสนบสนนแรงกายหรอสตปญญา หรอบรจาคทนทรพย เพอชวยเหลอดำาเนนการในการปกปองรกษาและฟนฟสงแวดลอมของแหลงทองเทยวหรอกจกรรมทชวยลดภยคกคามอนเกดจากภาวะโลกรอน

การทองเทยวอยางยงยนในประเทศไทย เชนการทองเทยวอยางยงยนในพนทอทยานดวยการจำากดจำานวนนกทองเทยวตามขดความสามารถในการรองรบ เนองจากทรพยากรธรรมชาต และระบบนเวศทผานมามการทองเทยวอยางเขมขนเกนกวารบได ทำาใหเกดความเสอมโทรมของแหลงทองเทยวทเขาไปในอทยานแหงชาต 10 แหง เมอวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ.2551 คอ อทยานแหงชาตหวยนำาดง จงหวดเชยงใหม อทยานแหงชาตดอยผาหมปก (แมฝาง) จงหวดเชยงใหม อทยานแหงชาตดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม อทยานแหงชาตดอยสเทพ จงหวดเชยงใหม อทยานแหงชาตภกระดง จงหวดเลย อทยานแหงชาตเขาใหญ จงหวดปราจนบร อทยานแหงชาตแกงกระจาน จงหวดเพชรบร และจงหวดประจวบครขนธ อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร จงหวดพงงา และอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน จงหวดพงงา

โครงการอทยานแหงชาตสเขยว (Green National Park) เปนโครงการทองเทยวเชงอนรกษเพอฟนฟและพฒนารกษาธรรมชาตใหยงยน ปจจบนนมอทยานแหงชาตเปนแหลงทองเทยวทไดรบความสนใจภายใตแนวคด “7 Greens” ซงตองสรางความรสกใหกบนกทองเทยวและชมชน เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอม

โครงการทองเทยวเพอลดโลกรอน เชน การทองเทยวและปลกตนไมลดโลกรอนการทองเทยวโดยใชยานพาหนะประหยดพลงงานในทองถน การทองเทยวโดยจกรยาน โครงการ “กรนโฮเทล สแตนดารด” ปจจบนมโรงแรมทไดมาตรฐานใบไมสเขยวทวประเทศกวา 200 แหง การสรางความตระหนกดวยการใชถงผาหรอถงกระดาษ เปนตน


บทท 2

43

ระบบคณภาพมระบบทแสดงถงการใหความสำาคญตอการรกษาสงแวดลอม คอ ISO 9000 ทองคกรระหวางประเทศ นำามาใชและเปนทยอมรบในนานาประเทศ ประเทศไทยโดยโครงการทองเทยวเพอลดโลกรอน เชน การทองเทยวและปลกตนไมรวมทงลดโลกรอน การทองเทยวโดยใชยานพาหนะประหยดพลงงานในทองถน การทองเทยวโดยจกรยาน

ระบบคณภาพ ISO 9000 ทองคกรระหวางประเทศนำามาใชและเปนทยอมรบในนานาประเทศ ซงประเทศไทยโดยสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) ไดนำาอนกรมระบบคณภาพดงกลาวมาปรบเปนมาตรฐานสำาหรบประเทศไทยทเรยกวา มอก./ISO 9000 สมอ.ไดทำาการรณรงคใหองคกรธรกจตางๆ นำาเอาระบบ มอก./ISO 9000 นไปใชเพอประโยชนดานการผลตและการบรหารขององคกรธรกจดงกลาวเอง ปจจบนมองคกรธรกจทงภาครฐและเอกชนกวา 300 แหง ทไดรบการรบรองมาตรฐานคณภาพ ISO 9000 โดย สมอ. และหนวยงานรบรองระบบคณภาพอนๆ (ทบวงมหาวทยาลย และสมอ, 2541)

2.5 พฒน�ก�รของก�รนำ�ม�ตรก�รท�งเศรษฐศ�สตรและก�รคลงม�ใชในก�รจดก�รทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม

ปจจบนหนวยงานตางๆ ภายในประเทศไทยใหความสนใจการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยนรวมถงองคกรปกครองสวนทองถนกเขามามสวนรวม ประเทศไทยใชวธนำาหลกการกฎหมายเกยวกบสงแวดลอม ทงมาตรการจงใจและลดการจงใจทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการทรพยากรธรรมชาต และการจดการมลพษ เชน การเกบคาอาหาร คาภาคหลวง คาธรรมเนยมการใชทรพยากรธรรมชาต แตไดผลทปรากฏ คอ การเกบภาษอตราแตกตางกนของกรมสรรพสามต ททำาใหพฤตกรรมของผบรโภคดขนในเรองการจดเกบคาธรรมเนยมนำาเสยรวมในองคกรปกครองสวนทองถนกยงไมมการดำาเนนการ เนองจากมปญหาหลายประการเชน การจดซอจดจาง การออกแบบ

กระทรวงการคลงไดเรมยกรางพระราชบญญตภาษสงแวดลอม ตงแตป พ.ศ.2548 จะเปนกรอบโดยกำาหนดกวางๆ จนถงปจจบน สำานกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ไดดำาเนนการยกราง พ.ร.บ. เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม โดยเปนกฎหมายหลกทจะดแลการเกบภาษสงแวดลอมหลงจากนนจะมการออก พระราชกฤษฎกาการเกบภาษมลพษดานนำา ดานอากาศ ดานขยะมพษ และดานบรรจภณฑ ในแตละตวแยกออกจากกน เนองจากวธการเกบรกษาและอตราทจดเกบ


บทท

2

44

มความแตกตางกน ทงน ไดเสนอใหรฐบาลจดเกบภาษสงแวดลอม โดยเรมจากการเกบภาษมลพษทางนำากอนเปนอนดบแรก จากรางกฎหมายจะมเครองมอทางดานเศรษฐศาสตรทเขามาดแลและจดการกบผทกอมลพษแกสงแวดลอม ภายใตหลกการทวาใครเปนผกอมลพษตองเปนผรบผดชอบ (Polluter Pays Principle) เชน อตราคาธรรมเนยมการจดการสงแวดลอม การวางพนธบตรหรอเงนประกนความเสยหาย ระบบการซอขายสทธการใชทรพยากรธรรมชาตหรอสทธในการปลอยมลพษ รวมทงมเครองมอทางสงคมททกฝายทเกยวของตองรวมกนสรางจตสำานก และใชกตกา ในสงคมควบคมกนเอง กฎหมายภาษนไมมงเนนดานรายได แตเพอลดปญหาดานสงแวดลอม ซงเกยวของกบสขภาพของคนทงประเทศ นอกจากน การจดการของเสยอนตรายนอกภาคอตสาหกรรม กรมควบคมมลพษไดรเรมใหมการศกษาเพอยกรางกฎหมายวาดวยการจดการของเสยอนตรายทเกดจากผลตภณฑทใชแลว ผลการศกษาไดเสนอแนะใหใชเครองมอเศรษฐศาสตรในการจดการของเสยอนตราย ประกอบดวยการเกบคาธรรมเนยมผลตภณฑ (product surcharge) จดใหมระบบรบซอคนซาก (deposit-refund system) และจดตงกองทนสงเสรมการจดการของเสยอนตรายจากผลตภณฑทใชแลว ซงมแหลงทมาหลกจากคาธรรมเนยมผลตภณฑทจดเกบ

ผลของก�รผลตทยงยนของไทยและแนวท�งแกไข จากการประชมของสำานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

(สศช) เรอง วสยทศนประเทศไทยสป พ.ศ.2570 เมอวนท 15 สงหาคม 2551 ณ ศนยแสดงสนคาอมแพคเมองทองธาน จงหวดนนทบร มขอมลภาพรวมของสถานะเศรษฐกจ ตลอด 20 ป ทผานมา (ป พ.ศ.2530-2550) ประเทศไทยมชวงการขยายตวทางเศรษฐกจเฉลยรอยละ 10.9 ตอป ในชวงป พ.ศ.2530-2534 และชะลอตวลงเปนรอยละ 8.1 ตอป ในป พ.ศ.2535 – 2539

การขยายตวทางเศรษฐกจในระดบสงนน สวนใหญเปนผลมาจากการทประเทศไทยไดใชประโยชนจากฐานทรพยากรและแรงงานทมอยอยางอดมสมบรณและราคาถก โดยทการเพมประสทธภาพการใชปจจยการผลตมนอย การบรหารจดการในทกระดบขาดประสทธภาพ และขาดการบรหารความเสยงทเหมาะสม ในป พ.ศ. 2538-2539 เศรษฐกจไทยจงตองเผชญกบภาวะวกฤตในป พ.ศ.2540-2541 ททำาใหเศรษฐกจหดตวกอนทปรบตวฟนขนโดยการผลกดนดานนโยบายทงการผอนคลายนโยบายการคลงและการเงน และการดำาเนนนโยบายเพอสนบสนนการฟนตวในราย


บทท 2

45

สาขาการผลต รวมทงนโยบายสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ตงแตป พ.ศ.2542 เปนตนมา และมการขยายตวทางเศรษฐกจเพมขนอยางตอเนอง เศรษฐกจไทยอยในอนดบท 11 จาก 25 ประเทศกำาลงพฒนาทมขนาดเศรษฐกจใหญทสด

ในป พ.ศ.2550 ทผานมานนเศรษฐกจขยายตวรอยละ 4.8 ซงเปนการขยายตวทชาลงเนองจากผลกระทบจากสถานการณภายในประเทศททำาใหความเชอมนภาคธรกจเอกชนและประชาชนทวไปลดลง

ประเทศไทยไดใหสตยาบนตออนสญญา UNFCCC ในฐานะประเทศนอกกลม เมอวนท 28 ธนวาคม พ.ศ. 2537 และมผลบงคบใชตงแตวนท 28 มนาคม พ.ศ.2538 สงผลใหประเทศไทยมพนธกรณตองปฏบตตามทกำาหนดไวในมาตรา 4 แหงอนสญญาฯ ดงน

1. รวมรบผดชอบในการลดปรมาณกาซเรอนกระจกโดยใชนโยบายทไมมผลเสยตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ภายใตหลกการ “มความ รบผดชอบรวมกนในระดบทแตกตางกน” (common but differentiated responsibilities) การปองกนไวกอน (precautionary) และความเสมอภาค (equity) แตไมมพนธกรณในกรอบการลดปรมาณกาซเรอนกระจก

2. จดทำารายงานแหงชาต (National Communication) เสนอตอสำานกงานเลขาธการอนสญญาฯ ซงเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสาร แสดงใหประเทศภาคตางๆ ทราบถงการมสวนรวมของประเทศไทยกบประชาคมโลก

3. เขารวมประชมเจรจาตอรองและการพฒนาทางดานเทคนค เชน การประชมสมชชาประเทศภาค (COP) หรอการประชม Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)

4. ดำาเนนการศกษาวจยทางดานวชาการทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมาตรการการดำาเนนสำาหรบลดการปลอยกาซเรอนกระจกของไทย

ประเทศไทยไดเสนอรายงานแหงชาต (Nation Communication) ตอ UNF CCC โดยสรปแผนปฏบตงานแหงชาต (National Action Plan) คอ

1. พลงงาน : อตสาหกรรม ใชมาตรการ ใชโปรแกรมการตรวจสอบการใชพลงงาน

2. พลงงาน : การคมนาคมขนสง ใชมาตรการนำาระบบภาษมาใชเพอจงใจใหใชพลงงานทดแทน


บทท

2

46

3. พลงงาน : การกอสรางอาคารทมประสทธภาพ ใชมาตรการ ปรบปรง

กฎหมายทเกยวของกบสงกอสราง

4. พลงงาน : การผลตกระแสไฟฟา ใชมาตรการ ใชขอตกลงการรบซอ

ไฟฟาเพอใชพลงงานทางเลอกใหม

5. ปาไม : ใชมาตรการ คมครองพนทปาไมทคงเหลออย และการปลก

ปาทดแทน

6. เกษตรกรรม : การปลกขาว ใชมาตรการ

- ใชพนธขาวทปลอยกาชมเทนตำา

- ใชการปลกขาวแบบนาหวาน (direct seed) เพอลดระยะเวลา

การกาซมเทน

- การใชวธการถายเทอากาศในดน (soil aeration) ดวยการจด

ระบบนำา

- ลดการใชวตถชวภาพในการทำาปย

- ใชปยสนแรธรรมชาต

- ใชสารยบยงการเกดกาซมเทน

จากขอตกลงตามพนธกรณของประเทศไทยสงผลดทงในระยะสน ระยะยาว

ในการทรฐบาลตองดำาเนนนโยบายเพอสอดคลองกบขอตกลงดงกลาวในการผลกดน

การผลตและบรโภคทยงยนในประเทศไทย โดยการจดทำายทธศาสตรเพอสงเสรม

การบรโภคทยงยน ใชหลกการทสำาคญคอไมทำาลายสงแวดลอม สรางกระบวนการ

ผลตทมประสทธภาพโดยผานการตรวจสอบของหนวยงานทเกยวของ เพอสนอง

ความตองการทจำาเปน และคณภาพชวตทดของประชาชนในชาต โดยรฐตองเขามา

มบทบาทในการประชาสมพนธอยางตอเนองเพอสรางจตสำานกแกประชาชนทจะ

ไมทำาลายสงแวดลอม ตลอดจนมขอกฎหมายทเขมงวดและมาตรการการตรวจสอบ

ทกขนตอนของการผลตและการบรโภค สนบสนนใหองคกรสวนทองถนเขามาม

บทบาทในเรองการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หากทกคนรวมมอกน

อนรกษสงแวดลอม ผลประโยชนกจะตกแกมวลมนษยชาตทกคนทอยในโลกใบนให

อยอยางมความสขไปอกยาวนาน


บทท 2

47

บรรณ�นกรมกรมวชาการเกษตร. 2542. “โครงก�รพฒน�เกษตรทยงยน.” (เอกสารประกอบการจด

ทำาโครงการ)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2550. แผนพฒน�ก�รเกษตรในชวงแผนพฒน�เศรษฐกจ

และสงคมแหงช�ต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554). กรงเทพมหานคร : กระทรวง

เกษตรและสหกรณ.

. 2551. แผนปฏบตร�ชก�ร 4 ป พ.ศ. 2551 – 2554 กระทรวงเกษตร และ

สหกรณ. กรงเทพมหานคร : กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. 2551. ยทธศ�สตรและแผนปฏบตร�ชก�ร 4 ป

กระทรวงก�รทองเทยวและกฬ� พ.ศ.2551 – 2554. กรงเทพมหานคร : กระทรวง

การทองเทยวและกฬา.

. 2552. ว�ระแหงช�ตว�ดวยก�รทองเทยว (ร�ง) แผนยทธศ�สตรกวกฤต

และม�ตรก�รกระตนก�รทองเทยว พ.ศ.2552 – 2554

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2548. กระทรวงทรพย�กรธรรมช�ตและ

สงแวดลอม. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : บรษท อนทเกรเตด โปรโมชน

เทคโนโลย จำากด.

กระทรวงอตสาหกรรม. 2550. “แผนปฏบตก�รพฒน�ระบบโลจสตกสอตส�หกรรม

(Manufacturing Logistics).” (เอกสารประกอบวาระการประชม)

พงษวภา หลอสมบรณ. 2549. รายงานฉบบสมบรณโครงการ “สเสนท�งก�รผลตและ

ก�รบรโภคอย�งยงยนของประเทศไทย.” สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2545. เอกสารรายงาน

การประชมเชงปฎบตการ “ยทธศ�สตรเพอก�รแขงขนของเศรษฐกจไทย ภ�ยใต

สถ�นก�รณใหมของเศรษฐกจโลก.” วนท 20 พฤษภาคม 2545. (เอกสารอดสำาเนา)

. 2546. เอกสารประกอบรายงานการประชม “ก�รพฒน�ทยงยนในบรบทไทย.”

วนท 30 มถนายน 2546 ณ หองแกรนดไดมอนดบอลรม ศนยการประชมและ

แสดงสนคาอมแพค เมองทองธาน นนทบร.

. 2546. รายงานสรปผลการประชมประจำาป 2546 ของ สศช. เรอง “ก�รพฒน�

ทยงยน.” วนจนทรท 30 มถนายน 2546 ณ หองแกรนดไดมอนดบอลรม ศนย

การประชมและแสดงสนคา อมแพค เมองทองธาน นนทบร.


บทท

2

48

. 2551. รายงานฉบบสดทาย “ก�รศกษ�ยทธศ�สตรก�รพฒน�บนฐ�นคว�ม

หล�กหล�ยท�งชวภ�พ และก�รสร�งคว�มมนคงของฐ�นทรพย�กรและสง

แวดลอม.” โครงการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ไปสการปฏบต.

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและสถาบนสงแวดลอมไทย.

2549. คมอก�รจดทำ�ตวชวดก�รพฒน�ทยงยนของประเทศไทย. โครงการ

พฒนาดชนชวดการพฒนาทยงยนของประเทศไทย ระยะทสอง : กรงเทพมหานคร.

สำานกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ. 2547.

รายงานฉบบสมบรณ. “โครงก�รอนวตต�มแผนปฏบตก�ร 21 และก�รพฒน�

ทยงยน.” โดย สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพมหานคร.

อนช อาภาภรม. 2545. ก�รพฒน�อย�งยงยน คำ�ตอบอยในคว�มหล�กหล�ย.

กรงเทพมหานคร : บรษทรงเรองสาสนการพมพ จำากด.

Cooper,C.,Scott, and Kester,J. 2006. “New and Emerging Markets.” In Tourism

Business Froniters : Consumers, Products and Industry. D.Buhalis and C.

Costa (Eds.). Oxford, England : Elsevier Butterworth-Heinemann.

Documents

บทที่ - Krirk Universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2556/1/2.pdf · ทั้งนี้ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ