Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
บทท6เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนา
ของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
The political economy of ‘Confucian’ capitalisms and the development of the Asian NICs: A Comparative analysis
เชษฐา พวงหตถ
132ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหม
ในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ*
เชษฐา พวงหตถ **บทท6บทคดยอ
ในบทความน ผเขยนไดนำาเอาประเดนเรองการกอตวของรฐทมงมนในการพฒนา
ในประเทศญปนและในประเทศ NICs ของภมภาคเอเชยแปซฟกมาพจารณาจากทง
มมมองดานประวตศาสตรและมมมองดานระหวางประเทศ การวเคราะหเชงเปรยบ
เทยบของเราไดเผยใหเหนรปแบบอนเปนลกษณะทมรวมกนของการสรางชาตดวยการ
พฒนาเศรษฐกจ ในระบบเศรษฐกจของทง 4 ประเทศทกลาวถงในบทความน จะเหน
วาการเมองวาดวยความอยรอดสามารถดำาเนนไปไดดวยการทรฐสนบสนนวฒนธรรม
แบบขงจอ โดยทวฒนธรรมดงกลาวทำาหนาทเปนอดมการณทมอำานาจนำาในการสราง
ความชอบธรรมใหกบสงคมทกำาลงทะยานไปสการเปนสงคมอตสาหกรรม การกำาหนด
นโยบายและการนำานโยบายไปปฏบตไดถกทำาใหมความชอบธรรมดวยการเลอกใชคา
นยมแบบขงจอ ไมวาจะเปนคณธรรมในระบบราชการ และในสหภาพวสาหกจ รวม
ตลอดถงการทำาใหแรงงานอยภายใตอำานาจรฐและฝายบรหารของภาคธรกจเอกชน
ขณะเดยวกนรฐทมงมนในการพฒนาของทง 4 ประเทศยงแสดงใหเหนความแตกตาง
กนของการออกแบบสถาบนทเกยวกบความสมพนธระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ ตงแต
การมความสมพนธกนอยางแนบแนนในกรณของประเทศญปนและประเทศเกาหลใต
ไปจนถงความสมพนธ ‘แบบเยนชา’ ในกรณของประเทศไตหวน และการครอบงำา
* บทความชนนผเขยนปรบปรงจากเอกสารอานประกอบการบรรยายรายวชา 450263 Economy and Politics of Asia หลกสตรเอเชยศกษา คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ภาคการศกษา 2/2552
** อาจารยประจำาภาควชาสงคมศาสตร คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ133
กระฎมพทองถนโดยรฐแตเพยงฝายเดยวในกรณของประเทศสงคโปร การจดการกบ
ตลาดแรงงานกมความแตกตางกนดวยเชนกน ขณะทประเทศญปน ประเทศไตหวน และ
ประเทศสงคโปรลวนใชวธการอปถมภทงโดยรฐและโดยผประกอบการ รวมตลอดถง
การกดปราบอยางรนแรงเพอสลายพลงของแรงงาน ประเทศเกาหลใตกลบใชวธการกด
บงคบและปราบปรามอยางหฤโหดเพอทำาใหแรงงานมวนยและอยในโอวาท กลาวโดย
สรป ประวตศาสตรและการเมองอนมลกษณะเฉพาะของรฐทมงมนในการพฒนาของ
แตละประเทศไดหลอหลอมใหเกดรปแบบของทนนยมแบบขงจอทเปนลกษณะเฉพาะ
ของตนขนมา
Abstract In this article, the author has examined the making of the developmental state in
Japan and the East Asian NICs from both historical and international perspectives.
Our comparative analysis reveals a common pattern of nation building through eco-
nomic development. In all four economies, the politics of survival was facilitated by
the official promotion of Confucian culture, which worked as a hegemonic ideology
legitimating the emerging industrial societies. A range of policies and practices
were rationalised by resorting to selective Confucian values, from bureaucratic
meritocracy to enterprise unions and the subordination of the workforce to the state
and management. At the same time, the four developmental states also displayed
very different institutional architecture in terms of government-business relations,
ranging from close interaction in Japan and South Korea to Taiwan’s ‘cool’ de-
tachment and Singapore’s one-way state domination of the local bourgeoisie.
The approaches to the labour market also differed. While Japan, Taiwan and Singa-
pore all used a combination of state and company paternalism and brutal repression
to neuralise workers. South Korea relied more on coercion and repression to dis-
134ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
cipline its labour force. The article concludes by reflecting that the unique national
history and politics of each developmental state moulded particular institutional
forms of Confucian capitalism.
คำาสำาคญ/Key words: ประเทศอตสาหกรรมใหม (newly industrialised countries/
NICs); ประเทศสงออกสนคาอตสาหกรรมรายใหม (newly exporting countries/
NECs); ทนนยมแบบขงจอ (Confucian capitalism); รฐทมงมนในการพฒนา
(the developmental state)
1. บทนำ�
ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปรไดเปนกลมประเทศแรก
ทสามารถเดนตามรอยเทาของประเทศญปนในฐานะประเทศอตสาหกรรมใหม (newly
industrialised countries/NICs) หลงจากประสบความสำาเรจในการเตบโตทางเศรษฐกจ
ในอตราสงในชวงครสตทศวรรษ 1960-1970 แมวาในเวลาตอมาประเทศเสอ
เศรษฐกจอกสามประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอนไดแกประเทศมาเลเชย ประเทศ
อนโดนเซย และประเทศไทยไดวงไลกวดตามมาตดๆในฐานะประเทศสงออกสนคา
อตสาหกรรมรายใหม (newly exporting countries/NECs) ทวาความแตกตางระหวาง
ทงสองกลมประเทศนกไดถกนำามาพจารณากนอยางกวางขวาง ขณะทกลมประเทศ
NICs รวมตลอดถงประเทศญปนมกถกตดปายวามลกษณะเปน ‘ทนนยมแบบขงจอ’
(‘Confucian’ capitalism) ทวางพนฐานอยบน การมรฐทเขมแขงและมความสามารถใน
การทำาหนาทอยางมากตามตวแบบรฐทมงมนในการพฒนา (the developmental state)
กลมประเทศ NECs กลบถกมองวามลกษณะเปน ‘ทนนยมเทยมหรอทนนยมแบบ
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ135
1 หลงจากทประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปรประสบความสำาเรจในการยกระดบสถานภาพของตนขนสการเปนประเทศอตสาหกรรมใหมหรอ NICs ไดสำาเรจในครสตทศวรรษ 1980 ประเทศมาเลเชย ประเทศอนโดนเชย และประเทศไทยกไดกลายเปนเสอเศรษฐกจทสงออกสนคาอตสาหกรรมอนดบสองในภมภาคเอเชยแปซฟก การพฒนาดานเศรษฐกจอยางรวดเรวของประเทศทถกเรยกชอวา NECs (newly exporting countries) ทงสามประเทศนไดเรมตนแลวในครสตทศวรรษ 1960 และครสตทศวรรษ 1970 และไดขยายตวเพมขนอยางเหนไดชดในปลายครสตทศวรรษ 1980 กอนทการเตบโตจะประสบภาวะชะงกงนในชวงวกฤตเศรษฐกจปค.ศ. 1997-1998 ในชวงทเศรษฐกจเตบใหญขยายตวอยางรวดเรว อตราการเพมของ GDP ในแตละปของทงสามประเทศโดยเฉลยอยท 7% แมวาการกระจายรายไดมความเหลอมลำากนสงกวาในกลมประเทศ NICs โดยเฉพาะระหวางกลมคนทนบถอศาสนาตางกนและระหวางกลมคนทมชาตพนธตางกน ความพยายามแกปญหาความยากจนถอไดวาเปนความสำาเรจอยางมากของทงสามประเทศน อยางไรกด ทงๆ ทการพฒนาดานเศรษฐกจเปนไปอยางรวดเรว แตกลมประเทศ NECs กไดถกตงขอสงเกตอยางกวาวขวางวามความออนแอทางดานโครงสรางบางอยางทมอยรวมกนเมอเปรยบเทยบกบกลมประเทศ NICs ในเอเชยตะวนออก สงทแตกตางไปจากกลมประเทศ NICs ซงการหลอมรวมอำานาจทางเศรษฐกจและอำานาจทางการเมองเขาดวยกนจนมความเปนสถาบนนน กลมประเทศ NECs กลบทำาใหการแบงแยกเดดขาดชดเจนระหวางอำานาจทางการเมองและอำานาจทางเศรษฐกจกลายเปนสถาบนขนมา (McVey 1992: 22) เหตผลสำาคญอนหนงสำาหรบความแตกตางนกคอมรดกทางประวตศาสตรของ ‘ปญหาชาวจน’ ทปรากฏใหเหนอยในสงคมของทงสามประเทศน สงทตามมากคอ การแทรกแซงของรฐในระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานไดถกมองโดยทวไปวาทงไรระเบยบวนยและไรนำายา ในการอธบายวาเศรษฐกจของทงสามประเทศนมลกษณะเปน ‘ทนนยมเทยมหรอทนนยมแบบอปถมภ’ (‘ersatz capitalism) นน โยชฮารา (Yo-shihara 1988: 130-131) ไดชใหเหนวา ‘ความลาหลงทางดานเทคโนโลย การแทรกแซงของรฐทไรคณภาพ และการแบงแยกกดกนชาวจน ทงสามประการนเปนปญหาทสรางความยงยากมากทสดอนมผลเลวรายตอทนนยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต’
2 ผเขยนจะนำาเอาประเดนนมาพจารณาโดยละเอยดในงานศกษาของผเขยนเกยวกบเศรษฐกจการเมองทนนยมเทยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
อปถมภ’ (‘ersatz capitalism) ทวางพนฐานอยบนการมรฐทออนแอไรความสามารถ
(Yoshihara 1988)1
แทบจะไมมการตงขอสงสยแตอยางใดในเรองของความแตกตางระหวาง
กลมประเทศ NICs และกลมประเทศ NECs ในแงของบรบททางสถาบนและ
ความสามารถในการทำาหนาทของรฐ2 ในบทความชนนผเขยนจะศกษาเศรษฐกจ
การเมองของประเทศทถกขนานนามวา ‘ทนนยมแบบขงจอ’ (‘Confucian capitalisms’)
เพอชใหเหนและ ทำาความเขาใจลกษณะทเหมอนกนและลกษณะทแตกตางกนใน
แงของวถทางของการพฒนาเศรษฐกจ เนองจากการใชคำาวา ‘แบบขงจอ’ แสดง
ความเหนถงความสำาคญของวฒนธรรมในเศรษฐกจการเมองของประเทศเหลา
น การศกษาของเราจงพงประเดนไปทขอบเขตและลกษณะซงลทธขงจอมอทธพล
ตอการพฒนาตงแตอดตจนถงปจจบน จากการเปรยบเทยบบรบททางสถาบนของ
ระบบทนนยมในประเทศเหลาน ผเขยนพยายามชใหเหนแบบแผนของการพฒนา
136ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ทประเทศเหลานมรวมกนซงปรากฏใหเหนจากการมชนชนนำาทม ‘นำายา’ ใน
การนำาเอาอดมการณขงจอมาใชสรางสถาบนทมความแตกตางกนอยางมากเพอให
สอดรบกบสถานการณของชาตทมลกษณะเฉพาะของแตละประเทศ กลาวอก นย
หนงกคอ ระบอบอำานาจนยม (authoritarian regime) ในประเทศเหลานทงหมดได
คดสรรบางแงมมของลทธขงจอมาใชสรางความเปนเหตผลยนยนความชอบธรรม
ใหกบรปแบบของทนนยมทมลกษณะเฉพาะของตน
บทความนม 2 สวน สวนแรกจะเปนการใหภาพรวมของรปแบบทางสถาบน
(institutional forms) ของระบบทนนยมใน 4 ประเทศ [ไดแกประเทศญปน
ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปร] สวนทสอง ผเขยนจะ
เปรยบเทยบรปแบบเชงสถาบนดงกลาวโดยจดวางตำาแหนงแหงทของรปแบบเชง
สถาบนเหลานนลงในบรบททางประวตศาสตร-ระดบชาต (national-historical)
และบรบทระดบระหวางประเทศ (international contexts) ทเปนลกษณะเฉพาะ
ของแตละรปแบบ ผเขยนจะจบบทความนดวยการตงเปนขอสงเกตเกยวกบ
รากฐานทางการเมองของการพฒนาซงเปนลกษณะรวมกนของระบบทนนยมใน 4
ประเทศนน
2. ทนนยมแบบขงจอ: ขอพจ�ณ�เชงภ�พรวม ในวรรณกรรมทพดถงรฐทมงมนในการพฒนา (the developmental state)
รฐในระบบทนนยมแบบขงจอ 4 ประเทศไดรบการพจารณารวมกนวาเปนรฐ
ทมความเขมแขง ขอสงเกตดงกลาวนเกยวของกบลกษณะสำาคญ 2 ประการ
ประการแรกคอการผสมผสานระหวางระบอบอำานาจนยมทางการเมอง (political
authoritarianism) และความสามารถของเทคโนแครต (technocratic competence)
และประการทสองคอการหลอมรวมอำานาจทางเศรษฐกจและอำานาจทางการเมอง
เขาดวยกนจนมความเปนสถาบนในรปแบบของความสมพนธระหวางรฐบาลกบ
ภาคธรกจ (government-business relations) (Onis 1991; Weiss and Hobson
1995) นกทฤษฎแนวบรพทศนยมใหม (New Orientalists) มกเชอมโยงรฐท
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ137
เขมแขงกบมรดกของลทธขงจอเขาดวยกนและชชดลงไปวานคอลกษณะรวมของ
สงคมทงหมดทอยภายใตการชนำาควบคมของรฐทมงมนในการพฒนา 3
อยางไรกด แมวาจะมลกษณะรวมของการมรฐทเขมแขง ทวาระบบทนนยม
ของทง 4 ประเทศนกมความแตกตางกนอยางมากในแงของรปแบบการเมอง-
สถาบน (political-institutional) เชนเดยวกบการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ
ตางๆในยโรปทมลกษณะเบยงเบนไปจากกระบวนการพฒนาอตสาหกรรมท
ไดเรมขนในประเทศองกฤษ รฐทมงมนในการพฒนาของประเทศ NICs ทง 3
ประเทศ [ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปร] กไมไดเปน
แคการลอกเลยนตวแบบของประเทศญปนมาทงดนอยางงายๆตามทมกเขาใจกน
นอกเหนอจากคำาสอนทปรากฏในลทธขงจอแลว ทงสามประเทศไดสรางสถาบน
ทมความแตกตางกนอยางมากเพอใหสอดคลองกบสถานะทางประวตศาสตรและ
สถานะทางดานระหวางประเทศของตน ดวยเหตน ความแตกตางอนเปนลกษณะ
เฉพาะของแตละชาตในแงของทงบรบททางสถาบนของการแทรกแซงของรฐและ
โครงสรางทางสถาบนของระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานจงไมสามารถนำาไป
สการสรางขอสรปทวไปอยางตนเขนเกยวกบอทธพลของลทธขงจอทมตอทนนยม
ในเอเชยตะวนออกได
ในบรรดาประเทศ NICs ทง 3 ประเทศน ประเทศเกาหลใตและประเทศ
ไตหวนไดถกมองวามความเหมอนกนกบประเทศญปนมากทสดในแงของ
ประสบการณการพฒนาโดยเปนผลมาจากการทเคยถกประเทศญปนยดครองเปน
อาณานคม กระนนการมองเชนนคงตองมการอธบายเพมเตมในประเดนทมความ
สำาคญอยางมากเนองจากทงประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนไมเพยงมความ
แตกตางจากประเทศญปนเทานน ทวาทงสองประเทศนยงมความแตกตางระหวาง
กนอกดวย แมวาทงประเทศญปนและประเทศเกาหลใตตองอาศยกลมธรกจขนาด
ใหญในการพฒนาดานอตสาหกรรม ทวาในกรณของประเทศญปนนน บรรดา
3 อานรายละเอยดเพมเตมในเชษฐา (2552; 2552)
138ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ธรกจขนาดเลกและความสมพนธอนแนบแนนทมกบทงกลมธรกจขนาดใหญทง
หลายและพรรค LDP [พรรคเสรประชาธปไตย (Liberal Democratic Party)] ซง
ปกครองประเทศมาเปนเวลานานนน ถอไดวาเปนองคประกอบสำาคญอยางยงของ
‘ทนนยมพนธมตร’ (‘alliance capitalism) ในประเทศญปน (Hamilton and Big-
gart 1998; Gerlach 1992; K.-R. Kim 1993; 1994) ตรงกนขามกบในกรณของ
ประเทศเกาหลใต กลมธรกจขนาดใหญทงหลายทดำาเนนงานในลกษณะครอบครว
และประกอบธรกจตางๆในหลายสาขา (diversified family-run conglomerates)ท
มชอเรยกวาแชโบล (chaebol)4 ไดครอบงำาเศรษฐกจการเมองทงในแงของสถานะ
ในตลาดและความสมพนธอนแนบแนนทมกบระบอบทหาร (military regime)
ดวยเหตน ทนนยมของประเทศเกาหลใตจงมลกษณะเปนทนนยมแบบแชโบล
(chaebol capitalism) อยางแทจรงโดยทอำานาจทางเศรษฐกจกระจกตวอยในมอ
ของแชโบล (Amsden 1989; K.-R. Kim 1998)
ประเทศไตหวนและประเทศสงคโปรมลกษณะทแตกตางอยางมากจากท
กลาวถงขางตน สงทแตกตางไปจากประเทศญปนและประเทศเกาหลใตกคอ
โครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศไตหวนไดถกครอบงำาโดยวสาหกจขนาดเลก
และขนาดกลาง (SMEs / small and medium-sized enterprises) ในภาคเอกชน
ทดำาเนนงานควบคไปกบวสาหกจขนาดใหญทรฐเปนเจาของและดำาเนนงานโดย
พรรค KMT ซงเปนพรรคการเมองทยดกมอำานาจรฐแตเพยงพรรคเดยวในแบบท4 แชโบล (Chaebol) เปนการรวมกลมบรษทธรกจในประเทศเกาหลใตรปแบบหนง คำาในภาษาเกาหลคำานหมายถง ‘กลมธรกจ’
และมกมการนำาไปใชในภาษาองกฤษในความหมายของ ‘ธรกจขนาดใหญ มกลมธรกจจำานวนไมนอยในประเทศเกาหลใตทมลกษณะของการบรหารงานในครอบครวและไดรบการอปถมภจากรฐบาล โดยกลมบรรษทเหลานไดเขามามบทบาทสำาคญในเศรษฐกจของประเทศตงแตครสตทศวรรษ 1960 เปนตนมา บางบรรษทไดกลายเปนทรจกกนดและกวางขวางในระดบโลกอยาง Samsung, Hyundai และ LG แชโบลเปนบรรษทธรกจทมอำานาจและอทธพลอยางมากทงในเศรษฐกจและการเมอง หลายตอหลายครงทเดยวทไดจบมอกบรฐบาลในดานการวางแผนและดานนวตกรรม ขณะเดยวกนรฐบาลกตองวางมาตรการกระตนใหมการแขงขนกนเองระหวางกลมบรรษทเหลานในบางดานเพอปองกนขอครหาในเรองของการผกขาด ในปค.ศ.1988 กลมธรกจขนาดใหญไดขยายขอบเขตเขาไปในปรมณฑลทางการเมองโดยนายชอง มอง-จน ประธานของบรรษทอตสาหกรรมหนก Hyundai ประสบความสำาเรจในการเขาไปดำารงตำาแหนงในสมชชาแหงชาต/รฐสภา (the National Assembly) ผนำาอกหลายคนของกลมธรกจยงไดรบการแตงตงใหเปนสมาชกของสมชชาแหงชาตโดยผานระบบตวแทนแบบสดสวน ในปค.ศ.2000 บรรษท Hyundai ยงไดเขาไปมบทบาทอยเบองหลงการรอฟนความสมพนธระหวางประเทศเกาหลเหนอและประเทศเกาหลใต กลมธรกจขนาดใหญหรอแชโบลในประเทศเกาหลใตทมรายไดมากทสด 10 อนดบแรกไดแก Samsung, Hyundai Motor Company, LG, SK, Hanjin, Hyundai Heavy Industries, Lotte, Doosan, Hanhwa และ Kumho Asiana
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ139
ใกลเคยงกบพรรคแนวเลนน (a quasi-Leninist one-party state) (Wade 1990;
Cheng 1989) SMEs เปนหวใจของภาคการผลตเพอสงออกของประเทศไตหวน
ซงสามารถสรางรายไดเปนมลคาสงถงสองในสามของมลคาการสงออกทงหมด
ในชวงครสตทศวรรษ 1980 (Lam and Clark 1998: 120) SMEs สวนใหญเปน
เครอขายธรกจรบเหมาชวงตอ (subcontractors) ทดำาเนนกจการแบบครอบครว
ซงมความสมพนธโยงใยกบบรรษททมเครอขายอยในหลายประเทศ (multina-
tional corporations / MNCs) ธรกจเหลานอาศยเงนทนของครอบครวของตนเอง
และเครอขายการเงนในรปของสหกรณเปนหลก โดยอาศยเงนชวยเหลอเพอการ
ประกอบธรกจจากรฐบาลนอยมาก
ดวยเหตน ความสมพนธระหวางรฐบาลกบธรกจในประเทศไตหวนจงมชองวาง
และเปนไปในลกษณะทเยนชามากกวาทจะมลกษณะของการรวมมอกนอยางใกลชด
ดงทสะทอนออกมาใหเหนทงในโครงสรางทางเศรษฐกจแบบคขนาน (dual
economic structure) [หมายถงกจกรรมททงภาคธรกจเอกชนและรฐวสาหกจตาง
ฝายตางดำาเนนการเหมอนกน] และการใหการสนบสนนดานการเงนของรฐบาล
แก SMEs อยางจำากดจำาเขย อยางไรกด ความสำาเรจของ ‘ทนนยมครอบครว’ (‘family
capitalism’) ของประเทศไตหวนมความเกยวของเชอมโยงกนอยางแยกไมออก
กบรฐท เขามามบทบาทแทรกแซงอยางแขงขนมากกวาทจะเปนรฐแบบปลอยเสร
โดยทรฐไดเขามาใหความชวยเหลออยางยอดเยยมในการจดหาโครงสรางพนฐาน
ทงทางดานกายภาพและทางดานสงคม รวมตลอดถงการสรางสภาวะแวดลอมท
เออตอการปกปองคมครองการประกอบธรกจ (Greenhalgh 1988; Redding 1990)
ประเทศไตหวนเปนประเทศแรกทรเรมความคดเรองเขตการผลตสนคาออก (export-
processing zones / EPZs) ซงเปนพนททมความพรอมในดานโครงสรางพนฐาน
แบบบรณาการและแรงจงใจดานการเงนสำาหรบบรษทตางชาตทปรารถนาจะเขา
มาดำาเนนธรกจในประเทศไตหวน วธดำาเนนการดงกลาวไดรบความนยมแพร
หลายในเวลาตอมาโดยเฉพาะในภมภาคน โดยเฉพาะประเทศจนคอมมวนสตและ
ประเทศเวยดนามทไดลอกเลยนแบบอยางโดยตรง
140ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ประการสดทาย ประเทศสงคโปรไดสรางตวแบบเชงสถาบนของระบบทนนยม
ขนมาอกตวแบบหนง ซงสามารถอธบายอยางเหมาะสมทสดไดวาเปนทนนยมขามชาต
(transnational capitalism) หวใจของตวแบบนอยทการเปนพนธมตรระหวาง
พรรคทยดกมอำานาจรฐแบบเลนน (The Leninist party state)5 และบรรษทท
เขาไปทำาธรกจในหลายชาต (MNCs) เนองจากสงคโปรเปนประเทศทมขนาดเลก
จงจำาเปนตองเลอกใชยทธศาสตรทเนนลกษณะสำาคญ 2 ประการ ประการแรก
คอการสรางแรงจงใจอยางมากใหตางชาตเขามาลงทนโดยตรง (foreign direct
investment/FDI) ในการผลตภาคอตสาหกรรม และประการทสองคอการดงเอา
วสาหกจหลกๆเขามาอยภายใตการควบคมของรฐ (Gayle, 1989) ผลกคอ
ประเทศสงคโปรเปนประเทศทพงพงการลงทนโดยตรงของตางชาตสำาหรบการกอ
ตวของทน (capital formation) มากทสดในภมภาคเอเชยแปซฟก กลาวคอการ
ลงทนในการผลตภาคอตสาหกรรมจำานวนมากกวา 80% มาจากการลงทนโดยตรง
ของตางชาต (Islam and Chowdhury 1997: 203) ดวยเหตนวสาหกจของตางชาต
จงเปนผกระทำาการสำาคญของการพฒนาอตสาหกรรมในประเทศสงคโปร
ในขณะเดยวกน รฐสงคโปรไดเขาไปมอทธพลอยางมากตอเศรษฐกจภายใน
ของประเทศผานคณะกรรมาธการกฎหมายและวสาหกจทรฐเปนเจาของโดยท
รฐวสาหกจเหลานจำานวนไมนอยทเดยวไดเขาไปลงทนรวมกบ MNCs ในป ค.ศ. 1988
บรรดาบรษททมความเกยวโยงกบรฐบาล (government-linked companies/GLCs)
5 ในงานศกษาเกยวกบประวตศาสตรเศรษฐกจของประเทศญปน ชาลเมอร จอหนสน (Chalmers Johnson) ไดปรบขยายแนวคดเกยวกบการพฒนาทเกดขนลาชา (late development) ซงตวเขาเองมองวาเปนผลโดยตรงของการตดสนใจทางการเมองทมงมนจะพฒนาดานอตสาหกรรม จอหนสนชใหเหนวาประเทศพฒนาตามมาทหลง (Johnson 1995a: 45) จำาเปนตองมระบอบการเมองทสามารถระดมพลงจากสงคมใหหนมาทมเทความพยายามใหกบการพฒนาเศรษฐกจเปนอนดบแรก ในทรรศนะของจอหนสน รปแบบพนฐานของระบอบดงกลาวม 2 รปแบบ ไดแก ตวแบบเบดเสรจแนวเลนน-สตาลน (the Leninist-Stalinist totalitarian model) และตวแบบอำานาจนยมแนวบสมารก-เมอจ (the Bismarckian-Meiji authoritarian model) ระบอบทงสองรปแบบลวนมงกำาหนดเปาหมายทแนชดตายตวใหกบสงคม รวมตลอดถงการบงคบใหมการออมทรพยในสงคม มงเนนการคาพาณชยและการใหความสำาคญกบระบบราชการ ตวแบบทสองซงกำาหนดใหรฐมบทบาทชนำาการพฒนาแนวทนนยม (the capitalist developmental state / CDS) โดยมประเทศเยอรมนและประเทศญปนในยคจกรวรรดเปนตนแบบนน ใหความสำาคญกบวธการในการทำาใหตลาดมการปรบตวเพอรองรบการแทรกแซงทางเศรษฐกจ ความแตกตางทสำาคญอยทวาขณะทตวแบบแรกซงมงสลายเศรษฐกจแบบตลาดในกระบวนการพฒนาอตสาหกรรมทมรฐควบคมชนำา ตวแบบทสองหรอ CDS จะใชตลาดเปนเครองมอในการพฒนาอตสาหกรรม (เชษฐา 2552)
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ141
สามารถไดรบผลกำาไรเปนจำานวนมากถง 60.5% (Vennewald 1994: 25-28)
ขาราชการระดบสง รฐมนตรและอดตรฐมนตรหลายคนลวนมทนงอยในคณะกรรมการ
ของบรษททงของรฐและของเอกชนหลายรอยแหง (Regnier 1991: 235) บรรดา
ผประกอบการธรกจชนนำาในประเทศสงคโปรลวนเปนขาราชการของรฐบาลท
ประสบความสำาเรจในหนาทการงานและเปนสมาชกของพรรคกจประชา (People’s
Action Party / PAP) ซงเปนพรรคการเมองไดทำาหนาทปกครองประเทศแต
เพยงพรรคเดยวมาตงแตค.ศ. 1959 (Khong, 1995) ดงนนทนนยมในประเทศ
สงคโปรจงไดถกครอบงำาโดยการเปนพนธมตรอนแนบแนนระหวางพรรค PAP ท
ครองอำานาจรฐและ MNCs
จากการนำาเสนอภาพรางของระบบทนนยมแบบขงจอใน 4 ประเทศ ผเขยน
จะทำาการวเคราะหระบบทนนยมในแตละประเทศโดยละเอยดทงนเพอตองการ
ชใหเหนความแตกตางของระบบทนนยมในประเทศเหลานดวยการจดวางระบบ
ทนนยมของแตละประเทศลงในบรบทของการเมองระดบชาต รวมตลอดถง
พจารณาระบบทนนยมเหลานนจากมมมองระหวางประเทศในเชงเปรยบเทยบ
3. พฒน�ก�รของทนนยมแบบขงจอ: ก�รวเคร�ะหเปรยบเทยบ • ประเทศญปน: ทนนยมพนธมตร (Japan: alliance capitalism)
การเปลยนสภาพอยางรวดเรวของระบบเศรษฐกจในประเทศญปนในชวงหลง
สงคราม (โลกครงทสอง)ไดถกนำามาพดถงกนอยางกวางขวาง และแทบจะไมม
การโตแยงแตอยางใดเกยวกบความสามารถในการพฒนาของรฐญปน อยางไรกด
สงททำาใหเราสนใจนาจะอยทบรบททางประวตศาสตรและบรบทระหวางประเทศท
นำาไปสการปรากฏตวของรฐทมงมนในการพฒนาของประเทศญปน
ตลอดเวลาทผานมาทงในและนอกประเทศญปนไดมการอธบายรฐทมงมน
ในการพฒนาของประเทศญปนโดยนำาไปเชอมโยงกบสงทเปนลกษณะเฉพาะของ
ประเทศญปนซงกคอวฒนธรรมแบบขงจอ ซงไดถกมองวามอทธพลอยางมาก
ตอการทำาใหเกดทนนยมพนธมตร (alliance capitalism) ขนในประเทศญปน
ตามมมมองน เศรษฐกจการเมองของประเทศญปนเปนตวอยางทเหนชดทสดของ
142ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ภาพลกษณของครอบครวในลทธขงจอซงวางพนฐานอยบนเมตตาธรรมของผท
เปนพอและความเคารพเชอฟงของผทเปนลก ลำาดบชนความสมพนธทางสงคม
ทวางพนฐานอยบนเรองของสทธ/หนาทไดถกกำาหนดใหอยในแนวทางเดยวกน
กบวถปฏบตของคนทเปนสมาชกในครอบครวเพอเปาหมายสงสดคอชาตญปน
ขณะทรฐมตำาแหนงแหงทอยทสวนยอดของลำาดบชนสงตำาเพอจดหาสวสดการให
กบประชาชนพรอมๆกบไดรบการเคารพเชอฟงและความจงรกภกดจากประชาชน
บรรดาบรษทตางๆของประเทศญปนกเปนเสมอนกระดกสนหลงทคอยคำายนตว
รฐใหทำาหนาทไดอยางเตมท ในทางกลบกน บรษทตางๆของประเทศญปนกถก
มองวาเปนเสมอนพอของคนทอยในบรษทโดยปฏบตตอลกจางดวยความเมตตา
เชน การเขาไปชวยจดตงสหภาพสถานประกอบการซงทงผจดการและลกจางเปน
สมาชก รวมตลอดถงการใหหลกประกนความมงคงในการทำางานและการใหรางวล
ตอบแทนความจงรกภกดดวยการเพมคาจางมากนอยตามลำาดบอาวโสในการ
ทำางาน (Morishima 1982; Dore 1987; Sakakibara 1993; Yoshihara 1994)
อยางไรกด การพจารณาอยางละเอยดเกยวกบรากเหงาของรฐทมงมนใน
การพฒนาของประเทศญปนเปดเผยใหเหนถงอทธพลอยางลกซงของการเมองท
มตอลกษณะทางวฒนธรรมของทนนยมญปนทปรากฏใหเหนชดเจน ภยคกคาม
จากภายนอกทมการคาดการณกนไวกอนและไดกลายเปนความจรงซงมาจาก
เหตการณสำาคญทางประวตศาสตรทนายพลจตวาเพอรร (Matthew Calbraith
Perry) ผบญชาการกองเรอรบอเมรกนไดเขาปดลอมอาวโตเกยวในปค.ศ.1853
นน ไดรบการพสจนแลววามความสำาคญอยางยงตอการขบเคลอนชาตญปนไป
สการเดนตามแบบอยางของตะวนตกดวยการอางเหตผลในการปกปองคณคา
ดงเดมของสงคมเอาไว (Gluck 1985) ภายใตการฟนฟประเทศสมยเมอจ (the
Meiji Restoration) ในปค.ศ. 1868 ซงนำาโดยพวกซามไรทสามารถโคนลมอำานาจ
ของระบอบศกดนาทโชกนตระกลโตกกาวา (Tokugawa) ผกขาดอำานาจมานานถง
265 ปลงไดนน ลทธขงจอไดถกนำามาใชอยางประสบความสำาเรจในฐานะเปน
สวนสำาคญของลทธชนโต (Shinto) ทสอนใหจงรกภกดตอจกรพรรดดวยการอาง
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ143
คำาสอนของลทธชนโตซงสอนใหเคารพเชอฟงจกรพรรดในฐานะพระบดาของ
ชาตญปนโดยดษฎ การปฏรปสมยเมอจในหลายๆดานทมอทธพลอยางมากได
ถกนำามาใชดวยเปาหมายอนสงสงทจะสถาปนา ‘ประเทศทมงคงและกองกำาลงท
แขงแกรง’ (‘a rich country and a strong army’) ขนมาใหได กองทพและโรงเรยน
ไดกลายเปนเครองมอสำาคญสองอยางของโครงการ ‘สรางชาต’ (‘nation-building)
ซงวลเลยมส (Williams 1994: 8) ไดชใหเหนวาเปน ‘นโยบายของรฐเพยงอน
เดยวทประสบความสำาเรจมากทสดในชวง 12 ทศวรรษทผานมา’ 6
สมยเมอจ (ค.ศ. 1868-1912) ถอไดวาเปนการเรมตนปรากฏตวของรฐ
ทมงมนในการพฒนา จารตของการแทรกแซงของรฐและความรวมมอกนอยาง
แนบแนนระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ รวมตลอดถงองคประกอบหลกอนๆของ
โครงสรางทางเศรษฐกจ ลวนมรากเหงามาจากสมยเมอจและในชวงระหวาง
สงคราม (โลกทงสองครง)เมอทหารมความทะเยอทะยานทจะผลกดนประเทศ
ญปนไปสการพฒนาอตสาหกรรม นบตงแตนนเปนตนมา แมวาจะมการกอตว
ของความไมพอใจอนเนองมาจากการพายแพในสงครามโลกครงทสองและการท
ประเทศสหรฐอเมรกาเขามาปรบโครงสรางของสงคมและเศรษฐกจอยางพลกหนา
มอเปนหลงมอในเวลาตอมา ทวารปแบบพนฐานดงกลาวกยงคงดำารงอยจนถง
ปค.ศ. 1990
การปฏรปสมยเมอจไดสถาปนารฐแบบราชการ-อำานาจนยมขนมาซงนำามา
จากตวแบบบสมารกของเยอรมน (Bismarckian Germany)7 ระบบราชการและ
6 เมอนายพลเพอรร (Perry) ไดนำากองทพเรออเมรกนมาบงคบใหประเทศญปนเปดประเทศในปค.ศ. 1853 และประเทศญปนตองยอมเปดประเทศในปค.ศ.1854 ญปนมความรสกวาตนเองออนแอ ไมสามารถทานอำานาจของตะวนตกได ตองยอมทำาสนธสญญาทเสยเปรยบเหมอนกบทประเทศจนถกบงคบใหทำา ซงตางจากความรสกทเคยมมาของชาวญปนวาญปนเปนประเทศทเขมแขง มขนบธรรมเนยมประเพณของตน มเกยรตภมและศกดศรสงสง การทโชกนยอมเปดประเทศทำาใหเกดปฏกรยาภายในประเทศแตกตางกนไป บางพวกเหนวาสนธสญญาททำากบตะวนตกนนยอมรบไมได และควรเลกระบบโชกนทออนแอแลวหนไปยกยองจกรพรรดแทน แตบางพวกเหนวาควรจะประนประนอมแลวรวมมอกนขบไลพวกตางชาตทเหนวาปาเถอนออกไป ในทสดฝายนยมจกรพรรดกสามารถเอาชนะได การทพวกตะวนตกสามารถเขามาบงคบใหญปนเปดประเทศไดทำาใหคนญปนไดรถงแสนยานภาพของพวกตะวนตก จงมผคดวาการทจะตอตานตะวนตกไดนน ประเทศญปนจะตองเรงพฒนาตวเองใหทดเทยมกบตะวนตกกอน ประเทศญปนจงไดหนมาสนใจทจะปฏรปประเทศของตนใหทนสมยกาวหนา ไมใหตกอยภายใตอทธพลของตะวนตก และใหสามารถยกเลกสนธสญญาทเสยเปรยบชาตตะวนตก ความคดนไดนำาไปสการปฏรปทเรยกวาการปฏรปเมอจในป ค.ศ.1868
7 ดเชงอรรถท 5 และเชษฐา (2552)
144ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
กองทพททรงอำานาจเปนกลไกของรฐทมความสำาคญมากทสด สองทศวรรษหลง
จากการเขาไปเกยวของโดยตรงในอตสาหกรรมหนก ปญหาดานการเงนไดบบให
รฐตองขายกจกจการทไมใชดานการทหารใหกบเครอขายกลมธรกจขนาดใหญท
บรหารงานแบบครอบครวทมชอเรยกวาไซบตส (zaibatsu) เหตการณนนบไดวา
เปนการเรมตนความสมพนธอนแนบแนนระหวางรฐบาลกบกลมธรกจเนองจาก
ไซบตสไดถกใชเปนเครองมอในการดำาเนนนโยบายของรฐอนมเปาหมายทจะ
บรณาการผลประโยชนทางธรกจกบความรกชาตเขาดวยกน ดวยความชวยเหลอ
ของรฐ ไซบตสไดเตบใหญขยายตวจนเปนบรรษทยกษใหญดานธรกจทมกจการ
ครอบคลมดานอตสาหกรรม การเงนและการคาโดยเขาไปเปนเจาของหรอเปน
ผถอหนในบรษทตางๆ บรรษทยกษใหญเหลานไดกลายเปนผใหการสนบสนน
ดานการเงนรายใหญใหแกพรรคการเมองแนวอนรกษนยมสองพรรคใหญๆ8 เพอ
แลกเปลยนกบการไดรบการสนบสนนจากรฐตอไป (Eccleston 1989: 13, 109)
8 พรรคการเมองของประเทศญปนเกดขนมากอนทจะมการยดครองประเทศโดยฝายสมพนธมตรหลงสงคราม ดงนนพรรคการเมองจงไมใชสงทฝายสมพนธมตรเปนผรเรมขนเพอเปนการวางรากฐานประชาธปไตยใหแกประเทศญปน พรรคการเมองในประเทศญปนเรมเกดขนสมยปฏรปเมอจในชวงครสตทศวรรษ 1870 แตไดมการจดตงพรรคการเมองพรรคแรกขนในปค.ศ.1881 มชอวาพรรคเสรนยม (Jiyuto) ตอมาในปค.ศ.1882 กไดมการจดตงพรรคกาวหนา (Kaishinto) และพรรคจกรวรรดนยม (Teiseito) ขน โดยพรรคจกรวรรดนยมเปนพรรคทไดรบการสนบสนนจากรฐบาลในขณะนน พรรคการเมองในยคนนเกดจากการรวมตวกนของซามไรแลวเขาไปสรางความเขมแขงในสภาจนหวหนาพรรคไดรบเลอกเปนนายกรฐมนตร จงทำาใหบคคลสำาคญในยคนนตระหนกถงบทบาทของพรรคการเมองวาจะชวยใหกฎหมายบางฉบบผานสภาไดงาย และในบางครงบคคลธรรมดาสามญทเปนหวหนาพรรคกสามารถขนดำารงตำาแหนงนายกรฐมนตรได พรรคการเมองในประเทศญปนในระยะตนๆ มลกษณะอนรกษนยม พรรคการเมองทมลกษณะกาวหนาเอยงซายเพงจะเกดขนเมอมการใหสทธแกชายทกคนทมอาย 25 ปขนไปมสทธออกเสยงเลอกตงไดในปค.ศ.1925 ซงเปนการเลอกตงทใหสทธแกคนทวไปเปนครงแรก หลงจากนนการตอสแขงขนทางการเมองในประเทศญปนกเปนการขบเคยวกนระหวางฝายอนรกษนยมและฝายกาวหนาเอยงซาย โดยฝายกาวหนาไมมโอกาสทาทายอำานาจของฝายอนรกษนยมไดสำาเรจ หลงจากททหารไดเขามามบทบาทสำาคญทางการเมองโดยเฉพาะการบกแมนจ ในปค.ศ.1931 พรรคการเมองกคอยๆถกลดบทบาทลง ภายหลงสงครามไดมการจดตงพรรคการเมองขนมาใหมในประเทศญปน โดยในชวงปค.ศ. 1945-1955 มพรรคการเมองเกดขนจำานวนมาก ตอมาในปค.ศ. 1955 พรรคสงคมนยมปกซายและปกขวาไดรวมตวกนจดตงพรรคสงคมนยม (Socialist Party) สวนพรรคอนรกษนยมทสำาคญสองพรรคคอ พรรคประชาธปไตย (Democratic Par-ty) และพรรคเสรนยม (Liberal Party) ไดรวมตวกนจดตงพรรคเสรประชาธปไตย (Liberal Democratic Party/ LDP/Jiyumins-huto) ทงพรรคเสรประชาธปไตยและพรรคสงคมนยมเปนพรรคการเมองทสำาคญของประเทศญปน การมสองพรรคหลกๆทำาใหดเหมอนวาประเทศญปนมระบบสองพรรค ซงในความเปนจรงนนประเทศญปนมระบบพรรคแบบพรรคเดนพรรคเดยวหรอพรรคเดยวครอบงำา (one dominant party or one hegemonic party) คอพรรคเสรประชาธปไตย ซงครองอำานาจมาเปนเวลากวา 50 ป และเพงสญเสยอำานาจในการพายแพการเลอกตงทวไปในชวงไตรมาสสดทายของปค.ศ. 2009 ใหกบพรรคประชาธปไตยญปน (Democratic Party of Japan/DJP/Minshuto) อนมผลทำาใหนายยกโอะ ฮาโตยามา (Yukio Hatoyama) หวหนาพรรค DJP ไดกาวขนดำารงตำาแหนงนายกรฐมนตรคนปจจบน พรรค DJP มจดยนสายกลางและไดถกจดตงขนมาเมอปค.ศ. 1996
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ145
ภายหลงสงคราม ไซบตสไดแปรสภาพกลายเปนไคเรตส (Keiretsu) ซงเปน
พนธมตรกบพรรค LDP ทเปนรฐบาลและไดมบทบาทสำาคญทสดในการปรบ
เปลยนระบบเศรษฐกจยคหลงสงครามขนานใหญ
หลงจากปลายครสตทศวรรษ 1920 ความรวมมอระหวางรฐกบภาคธรกจ
เปนไปอยางแนบแนนมากขนเพอแกไขวกฤตเศรษฐกจระหวางประเทศและเปน
ผลมาจากการกอตวของลทธทหารนยม (militarism) การดำาเนนการแทรกแซง
อตสาหกรรมหลายตอหลายอยางในยคหลงสงคราม อนไดแกการทรฐใชอำานาจ
เขาไปควบคมกลมบรษทธรกจผกขาด การชกชวนใหสมาชกของไซบตสผนกกำาลง
กนใหมเพอเพมความสามารถในการผลต การใหสมปทานการผลต รวมตลอด
ถงการใหการสนบสนนแกบรษทบางกลมทตองการระดมทนเพอใหเปนผบกเบก
การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย หนวยงานราชการอยางกระทรวงพาณชยและ
อตสาหกรรม (The Ministry of Commerce and Industry / MCI) ซงถกขนานนาม
วาเปน ‘ฝายเสนาธการดานเศรษฐกจ’ (‘The economic general staff’) โดยรบผด
ชอบนโยบายเหลานทงหมด ไดถกยกเครองใหมหมดแลวเปลยนชอเปนกระทรวง
การคาระหวางประเทศและอตสาหกรรม (the Ministry of International Trade
and Industry หรอ MITI)9 ซงเปนหนวยงานราชการทมชอเสยงมากทสดของ
ประเทศญปน MITI ถอไดวาเปนหองเครองจกรทใหกำาเนดพลงในการขบเคลอน
ประเทศญปนไปสปาฏหารยทางเศรษฐกจในยคหลงสงคราม ในเวลาเดยวกน
ขบวนการแรงงานและพรรคการเมองทประกาศการเผชญหนากนทางชนชนนน
ถาไมถกปราบปรามอยางรนแรงกถกหามดำาเนนกจกรรมเนองจากผดกฎหมาย
ขณะทขบวนการทยดสายกลางกลบไดรบการยอมรบและไดถกกลนกลายใหเปน
ฝายเดยวกบผบรหารธรกจและรฐ (Garon 1987; Fukui 1992: 201-202)
อยางไรกด สงทถอวาเปนความสำาเรจมากทสดของรฐกคอการสราง
‘วฒนธรรมของความปรองดอง’ (‘culture of harmony’) ขนมาเพอเปนคณคาเชง
ปทสถานทางเศรษฐกจสำาหรบประเทศทกำาลงกาวสความเปนสงคมอตสาหกรรม
9 ดรายละเอยดใน Johnson (1982; 1987) และเชษฐา (2552)
146ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
(Kinzley 1991) การใชสญลกษณครอบครวทปรากฏในคำาสอนของลทธขงจอ
ซงคนในสงคมคนเคยกนเปนอยางดและโดยผานผกระทำาการทมชอเรยกวา
เกยวโชไก (Kyochokai) [สงคมแหงความรวมมอและปรองดอง (Cooperative and
Harmony Society) ซงถกสรางขนในปค.ศ. 1919] ทำาใหรฐประสบความสำาเรจใน
การเรยกรองและสงเสรมใหเกดภาพลกษณของสงคมญปนในอนาคตซงวางพน
ฐานอยบนความสมานฉนทและความรวมมอทางดานอตสาหกรรม ความสำาเรจ
ดงกลาวยงเกดขนมาจากโครงการสำาคญในการปฏรปเศรษฐกจและสงคมซงเนน
ทการออกกฎหมายเกยวกบแรงงานโดยมเปาหมายทจะใหผลประโยชนขนตำาแก
ผใชแรงงานอกดวย ในชวงระหวางสงคราม ‘สมาคมอตสาหกรรมรกชาต’ (‘patri-
otic industrial associations’) นบพนๆสมาคมซงประกอบดวยทงฝายบรหารและ
ฝายผใชแรงงาน ไดรวมตวกนเปนองคกรโดยทงไดรบการสนบสนนโดยเปดเผย
และถกกดบงคบอยางลบๆ โดยรฐ (Garon,1987) สมาคมเหลานนบไดวาเปน
ผบกเบกสหภาพวสาหกจ (enterprise union) อนเปนลกษณะเฉพาะของประเทศ
ญปนซงหลายตอหลายครงถงขนถกมองวาเปนตวแทนของวฒนธรรมญปนเลยท
เดยว ภายหลงสงคราม สมาคมเหลาน ‘เพยงแคสลดคราบตวเองทงไปเพอทจะม
ตวตนไดตอไป’ พรอมๆกบการเขามาออกกฎระเบยบอยางเปดเผยของกองกำาลง
อเมรกนซงไดรบอทธพลจากสงครามเยนจนตองใหความสนใจมากขนในการสยบ
สหภาพแรงงานเหลานใหอยในโอวาทมากกวาทจะสงเสรมใหเกดประชาธปไตยขน
ในระบบอตสาหกรรม
ลกษณะทเหนไดชดอกอยางหนงของเศรษฐกจของประเทศญปนในชวงหลง
สงครามซงมทมาจากชวงระหวางสงครามกคอ ความเชอมโยงในลกษณะของการ
รบเหมาชวงตอทถกทำาใหเปนสถาบน (institutionalized subcontracting link)
ระหวางบรษทขนาดเลกกบกลมธรกจขนาดใหญทเรยกวาไคเรตส (keiretsu)
เนองจากสหภาพวสาหกจ (enterprise union) ไมไดเปนผลทมาจากความโนมเอยง
ของคนญปน ‘ทเกดขนเองโดยธรรมชาต’ ในการเอาตวเองเขาไปผกพนอยใน
ชมชนทใหญกวา และกแทบจะไมไดเกดจากวฒนธรรมของญปนซงวางพนฐานอยบน
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ147
‘ความสมพนธในระยะยาวตามลำาดบชนสงตำาและตามความผกพนสวนตวในการ
ไวเนอเชอใจกนและในการใหความอปถมภ’ แตอยางใด ทวานาจะเปนผลมาจาก
การทบรษทขนาดใหญตองการถายโอนการผลตสวนใหญไปยงบรษทขนาดเลก
ทใช ‘แรงงานราคาถกและมอยเปนจำานวนมาก’ ความสมพนธในลกษณะดงกลาว
ซงยงคงดำารงอยตอไปในชวงหลงสงครามเปนผลมาจากนโยบายทเกดจากความ
จงใจของรฐบาลและผลประโยชนตางตอบแทนสำาหรบทงสองฝาย (eccleston
1989: Ch. 2 and 4; Francks 1999: 252)
ดวยเหตนจงเหนไดชดวาชาตนยมทางดานเศรษฐกจ (economic nationalism)
ซงไดแตงองคทรงเครองในรปของภาษาในลทธขงจอ/ชนโตในเรองความจงรก
ภกดทมตอครอบครว/รฐนน เปนพลงขบเคลอนของรฐทมงมนในการพฒนาของ
ประเทศญปน ซงใหความสำาคญกบยทธศาสตรสองทศทางในการสรางอดมการณ
และในการปฏรปสงคมใหดขนเพอใหบรรลเปาหมายของการทำาใหสงคมมความ
ทนสมย แลวรฐญปนจะบรหารจดการอยางไรเพอดำารงความสบเนองตอไปในชวง
หลงสงครามโลกครงทสอง?
คำาตอบอยทเหตผลสำาคญคอสภาพทางภมการเมองระหวางประเทศ (in-
ternational geopolitics) อนเปนผลของสงครามเยน เมอสงครามโลกยตลง
ประเทศญปนไดตกอยภายใตการยดครองของมหาอำานาจพนธมตรทนำาโดย
ประเทศสหรฐอเมรกา จากการบบบงคบใหรฐบาลของประเทศญปนตองยอมรบ
รฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยทประเทศสหรฐอเมรกาเปนผเขยนให กองกำาลง
ของประเทศสหรฐอเมรกาทเขามายดครองไดรเรมโครงการปฏรปทตองการใหม
การเปลยนแปลงอยางพลกผนโดยเนนเรองการทบทงกองทพ การกระจายอำานาจ
และการสรางประชาธปไตยใหกบระบอบการปกครองของประเทศญปน อยางไรก
ด นอกเหนอจากการสลายกำาลงของกองทพแลว โครงการนกไดถกยกเลกไปใน
ทสดภายใตสถานการณสงครามเยน นโยบายตางประเทศอนใหมทใหความสำาคญ
เรงดวนกบการเสรมความแขงแกรงใหกบประเทศญปนเพอปองกนลทธคอมมวนสต
ในเอเชย ไดทำาใหประเทศสหรฐอเมรกาตองกระทำา ‘สงทตรงกนขาม’ กบทเคย
148ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ประกาศเอาไว โดยถาไมลมเลกกลดระดบความเขมขนของโครงการปฏรปทได
เรมเอาไวในตอนแรก ผลทตามมากคอ ระบบราชการไดถกทำาใหเขมแขงมากขน
โดยใหขาราชการทเคยทำางานในชวงกอนสงครามจำานวน 80% ทำางานตอไปทงๆ ท
ขาราชการเหลานแทบทงหมดไดเคยทำางานในหนวยงานทเปนเสมอน ‘เครองจกร
สงคราม’ ของประเทศญปน ขาราชการทยงคงทำางานอยใน MITI ไดรบอนญาต
ใหมเสรภาพทจะยกเครองไคเรตส (keiretsu) ขนมาใหมจากไซบตส (zaibatsu)
ทเคยดำาเนนกจการอยในชวงสงคราม
การสลายความเขมแขงของขบวนการแรงงานทขยายตวมากขนและไดรบการ
สนบสนนจากพรรคคอมมวนสตญปน (Japan Communist Party/JCP)10 เปนผล
ทเกดขนตามมาทมความสำาคญอยางมากของการพลกผนดานนโยบายดงกลาวซง
ทำาใหเศรษฐกจการเมองของประเทศญปนยงคงเดนหนาตอไปเชนเดม การสลาย
ความเขมแขงของขบวนการแรงงานสามารถดำาเนนไปไดดวยการสนบสนนอยาง
เปดเผยของกองกำาลงยดครองของประเทศสหรฐอเมรกา โดยการใชยทธวธตางๆ
จำานวนมากไมวาเปนการไลคนงานออกจากงาน การกลนกลายใหมาเปนพวก และ
การเราระดมทางดานวฒนธรรม (Eccleston 1989: 69-85) เพอทำาใหขบวนการ
แรงงานแตกสลายเปนเสยงๆ รฐไดใชวธการบบบงคบใหคนงานทงหลายเขารวม
ในสหภาพวสาหกจ (enterprise unions) สวนคนงานคนใดทยงคงมทาทแขงกราว
10 พรรคคอมมวนสตญปน (Japan Communist Party / JCP) ไดถกจดตงขนในปค.ศ. 1922 ดวยการสนบสนนของโซเวยตในอดต แตเพงเปนพรรคการเมองทถกกฎหมายเมอปค.ศ. 1945 พรรค JCP ไดคะแนนเสยงถง 10% ในการเลอกตงเมอปค.ศ.1946 เนองจากพรรค JCP มแนวทางการตอสทแขงกราวรนแรงและมความขดแยงเกดขนภายในพรรคจงทำาใหแตกแยกออกเปนกลมทสนบสนนโซเวยต และกลมทสนบสนนจน พรรค JCP ไดกำาจดทงสองกลมนออกไปจากพรรคในชวงครสตทศวรรษ 1960 และเรมลดคลายทาททแขงกราวลง เมอพรรค JCP มสมาชกมากขนและไดรบความนยมมากขน พวกทมหวกาวหนาไดโจมตวาพรรค JCP มแนวโนมทจะเปลยนจดยนไปในแนวอนรกษนยมมากขน สมาชกหลายคนไดหนไปเขารวมกบพรรคทมแนวทางสงคมนยม จากการลมสลายพรรคคอมมวนสตโซเวยต พรรค JCP สญเสยทนงถง 10 ทนงจากจำานวนทงหมดทเคยได 26 ทนงในสภาผแทนราษฎรหรอสภาลาง สมาชกหลายคนไดหนไปเขารวมกบพรรคทมแนวทางสงคมนยม จากการลมสลายพรรคคอมมวนสตโซเวยต พรรค JCP สญเสยทนงถง 10 ทนงจากจำานวนทงหมดทเคยได 26 ทนง แตตอมากไดจำานวนทนงทเสยไปคนมาในการเลอกตงเมอปค.ศ. 1996 เมอผเลอกตงทนยมฝายซายไดเลกการใหการสนบสนนแกพรรคสงคมนยม (Socialist Party) รวมถงผทเคยใหการสนบสนนพรรค LDP ไดแสดงความไมพอใจแลวหนมาเทคะแนนเสยงเลอกตงใหกบพรรค JCP ในการเลอกตงในชวงปค.ศ. 2003-2005 พรรค JCP ไดรบเลอกตงใหมทนงในทงสภาลางและสภาสงของรฐสภาไดเอต
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ149
กไดถกตตราวา ถาไมเปนผสนบสนนลทธคอมมวนสตซงมงบนทอนเสถยรภาพ
ของประเทศญปน กเปนผทรยศตอชาตญปนโดยถกลางสมองใหหลงใหลคานยม
แบบปจเจกของตะวนตก (Clark 1979: 175) เพอเปนการตบรางวลใหแกคน
งานทเขารวมในสหภาพวสาหกจ ฝายบรหารของโรงงานกจะตอเวลาการจางงาน
ใหเปนตลอดชวตและเพมคาจางใหตามอาวโสตามหลกเมตตาธรรมของลทธ
ขงจอ ยงไปกวานน ขณะทสทธพเศษของฝายบรหารไดรบการปกปองคมครอง
อยางจรงจง การดำาเนนการตางๆไดถกนำามาใช ไมวาจะเปนการตดสนใจรวมกน
ของกลม ความรบผดชอบรวมกนของกลม และการลดชองวางความแตกตางดาน
สถานภาพระหวางฝายบรหารกบฝายคนงานลง (Yoshihara 1994: 151) รฐ
ไดเขามาชวยเสรมแรงใหกบการใชวฒนธรรมสรางความชอบธรรมใหกบความ
สมานฉนทของกลมดวยการสถาปนาศนยเพมผลตภาพแหงประเทศญปน (Japan
Productivity Centre) ในปค.ศ. 1955 โดยศนยนทำาหนาทสรางความเปนสถาบน
ใหกบการปรกษาหารอรวมกนระหวางฝายบรหารกบฝายแรงงาน รวมตลอดถง
การนำาเอาวธการรวมกนแกไขปญหาและการควบคมคณภาพมาใช
ชวงเวลาของ ‘เสรนยมแบบอำานาจนยม’ (authoritarian liberalism)
(Kabashima 1993) ซงสนสดลงเมอตนครสตทศวรรษ 1960 และมลกษณะของ การ
เผชญหนากนทางดานอดมการณอยางรนแรง ไดคอยๆแปรสภาพกลายเปนภม
หลงทางการเมอง เมอชนชนนำาททำาหนาทปกครองไดใหความสำาคญตอการเตบโต
ทางเศรษฐกจ จากการทโครงสรางอำานาจตงแตชวงกอนสงครามยงคงปรากฏอย
เชนเดม เศรษฐกจการเมองของประเทศญปนในชวงหลงสงครามยงคงถกครอบงำา
โดยสามเหลยมเหลก (iron triangle) ซงประกอบดวยพรรคการเมองททำาหนาท
ปกครอง (พรรค LDP ทไดถกสถาปนาขนมาในปค.ศ. 1955) ระบบราชการ และ
กลมธรกจขนาดใหญ ดวยเหตน ‘ความสมพนธแบบภาครฐ-สงคมทปราศจาก
150ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
แรงงาน’ (‘corporatism without labour’) 11 จงเปนสารตถะของ ‘แนวทาง ‘อำานาจ
นยมแบบออน’ (‘soft authoritarian’) ในการบรหารจดการเศรษฐกจของประเทศ
ญปนในยคหลงสงคราม (Pempel and Tsunekawa 1979; Johnson 1982)
• ประเทศเก�หลใตและประเทศไตหวน: ทนนยมแชโบล versus
ทนนยมครอบครว
(South Korea and Taiwan: Chaebol capitalism versus family capitalism)
ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนเคยเปนอาณานคมของประเทศ
ญปนเปนเวลาถง 35 ปและ 50 ปตามลำาดบ กอนททงสองประเทศนจะไดรบ
เอกราชพรอมกนในปค.ศ. 1945 ดวยเหตนปรากฏการณการพฒนาของทงสอง
ประเทศนจงไดรบอทธพลอยางลกซงจากประเทศญปน ทงสองประเทศนไมไดม
ทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณเชนเดยวกบประเทศญปน แตกลบประสบความ
สำาเรจในการพฒนาเศรษฐกจอยางรวดเรวพอๆกนในชวงเวลาเพยงสองทศวรรษ
ในชวงปลายครสตทศวรรษ 1980 ทงประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน รวมทง
ประเทศญปนไดกลายเปนผลงทนจากตางชาตรายใหญในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
นบตงแตครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา ประชาธปไตยในทงสองประเทศนไดรบ
การลงหลกปกฐานอยางมนคง12 ในชวงตนครสตศตวรรษท 21 ประเทศเกาหลใต
เปนประเทศทสงสนคาออกมากทสดเปนอนดบท 7 ของโลก และประเทศไตหวน
อยในอนดบท 14 ขณะทมาตรฐานชวตของประชาชนในทงสองประเทศนอยใน
ระดบใกลเคยงกบชาตอตสาหกรรมตะวนตก อยางไรกด สถานการณของประเทศ
11 แนวการวเคราะหรฐแบบภาครฐ-สงคม (corporatism) นน เปนความพยายามทจะศกษารฐในประเทศโลกทสามอกแนวหนงทใหความสนใจกบรฐและความสมพนธระหวางรฐกบกลมพลงตางๆในสงคม (state-group relationship) ภายใตระบบทเรยกวา ‘รฐแบบภาครฐ-สงคม’ นน รฐจะทำาหนาทหลกในการควบคม กำากบดแล ชนำา และปกปองบรรดากลมผลประโยชนตางๆทเขามามสวนสมพนธกบรฐ โดยการใหอภสทธผกขาดทำากจการอยางใดอยางหนงทสงผลใหผลประโยชนของกลมเหลานไดรบการดแลคมครองจากรฐมากกวากลมอนๆ ฉะนน ความสมพนธในรฐแบบภาครฐ-สงคม จงเปนความสมพนธในแนวตง (ระหวางรฐกบกลม) มากกวาความสมพนธในแนวราบ (กลมกบกลม) ทงนเพอปองกนการรวมตวของกลมพลงตางๆในสงคม อนจะนำาไปสการทาทายอำานาจรฐในทสดได เมอเปนเชนน รฐแบบภาครฐ-สงคมจงมลกษณะทเรยกวา ‘รฐสกรรม’ (active/activist state) คอเปนผกำาหนดบทบาทหนาท และขอบเขตอำานาจของกลมพลงตางๆในสงคมทรฐควบคม และรฐทำาหนาทเปนเสมอนตวแทนให โดยรฐเปนผสรางความชอบธรรมใหกบผลประโยชนของกลมตางๆทเขามาผกพนกบรฐในรปของกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ รวมถงการวางแผนและการอำานวยความสะดวกตางๆของระบบราชการตอกลมเหลาน อานรายละเอยดไดใน เอนก (2539; บทนำา)
12 อานรายละเอยดในเชษฐา (2551)
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ151
ทแตกตางกนไดทำาใหการพฒนาเศรษฐกจของทงสองสงคมนประสบความสำาเรจ
ภายใตบรบททางสถาบนทแตกตางกน
ระบอบททำาใหเกดการพฒนาอตสาหกรรมในทงสองสงคมนเปน ‘อำานาจ
นยมแบบแขง’ (‘hard authoritarian’) ไมแตกตางจากประเทศญปนชวงกอน
สงคราม ในประเทศเกาหลใต ชวงเวลาทอยภายใตระบอบทเปนประชาธปไตย
แตในนาม (ค.ศ.1945-1961) ไดเกดความปนปวนทางเศรษฐกจและความไร
เสถยรภาพทางการเมอง และระบอบนไดถกโคนลมโดยการรฐประหารของทหาร
ภายใตการนำาของนายพลปารก จง ฮ (General Park Chung Hee) ในปค.ศ. 1961
การพฒนาเศรษฐกจไดเรมตนขนภายใตการปกครองแบบกงทหาร (quasi-military)
ของนายพลปารก ซงในทสดกพบกาลอวสานเมอนายพลคนนถกลอบสงหารเมอ
ปค.ศ. 1979 แผนการระยะ 5 ปสองแผน (ค.ศ. 1962-1966 และค.ศ. 1967-1971)
ซงไดเรมขบเคลอนประเทศเกาหลใตไปสการเปนประเทศอตสาหกรรมทสงสนคา
ออกเปนหลก (export-oriented industrialisation / EOI) ไดวางรากฐานใหกบ
ความกาวหนาทางเศรษฐกจของประเทศ ในประเทศไตหวน การพฒนาเศรษฐกจ
ทอยภายใตการผกขาดความรบชอบของพรรคชาตนยม (Nationalist Party)
หรอพรรคกกมนตง (KMT (Kuomintang) ซงเปนชอยอในภาษาจน) ซงสมาชก
พรรคลวนลภยมาจากจนแผนดนใหญเมอปค.ศ. 1949 ภายหลงความพายแพ
ของพรรคทมตอพรรคคอมมวนสตจน (Chinese Communist Party / CCP) ใน
สงครามกลางเมอง ระบอบการปกครองในประเทศไตหวนเปนกงระบอบเลนน
(quasi-Leninist) เนองจากพรรค KMT ไดเขามาควบคมทกๆระดบของหนวย
งานของรฐบาลและของกองทพดวยการสถาปนาหนวยงานกลางของพรรคขนมา
ภายใตกฎอยการศกซงไดถกนำามาใชในการปกครองประเทศจนถงปค.ศ. 1986
กลไกทใชความหฤโหดของพรรค KMT ไดไลลาสงหารบรรดาผทกระดางกระเดอง
ทางการเมองและไดออกคำาสงหามการดำาเนนกจกรรมใดๆ ทงของพรรคการเมอง
อนๆ และของสมาคมทประชาชนจดตงขนมาเองแตไมยอมสวามภกดตอพรรค
KMT พรอมๆ กบไดจดตงสมาคมทดำาเนนงานโดยพรรค KMT เพอใชเปนเครองมอ
152ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ทงในการแทรกแซงเขาไปในสงคมและในการกลนกลายองคการตางๆในสงคมให
เขามาอยภายใตการควบคม
อยางไรกด ความสามารถดานโครงสรางพนฐานของรฐในการเขามาม
บทบาทนำาทางดานเศรษฐกจในทงสองสงคมนไดถกวางรากฐานในชวงทตกเปน
อาณานคมภายใตการปกครองของประเทศญปน การใชวธการแบบทหารในการ
ปกครองอาณานคมของประเทศญปนดวยการใหความสำาคญกบลำาดบชนสงตำา
ของความสมพนธ ระเบยบวนยและประสทธภาพ (hierarchy, discipline and ef-
ficiency) นนหมายความวาทงสองสงคมนไดรบสบทอดมรดกระบบราชการทม
ประสทธภาพสำาหรบการพฒนาประเทศในชวงหลงสงคราม (Amsden 1985;
Cumings 1987) นอกจากนน การปฏรปทดน (land reform) ทประเทศญปน
ใหการสนบสนนในทงสองสงคมนยงชวยสรางความเขมแขงใหกบรฐอกดวย
เนองจากการแปรสภาพระบบเกษตรกรรมใหกลายเปนการถอครองทดนเพาะ
ปลกขนาดเลก ไดนำาไปสการบดสลายชนชนขนนางศกดนาซงหลายตอหลายครง
แสดงทาทเปนปฏปกษขดขวางการพฒนาไปสการเปนสงคมอตสาหกรรมใน
ประเทศกำาลงพฒนาทงหลาย
เชนเดยวกบประเทศญปนในสมยเมอจ เจตจำานงทางการเมอง (political will)
ในการพฒนาเศรษฐกจในทงสองสงคมนมาจากแรงจงใจในเรองของ ‘วกฤตการณ
เพอความอยรอด’ (the ‘crisis of survival’) ซงเกดจากการผสมผสานกนของทง
วกฤตการณทางการเมองภายในประเทศและ ‘เหตการณทสรางความหวาดวตก
จากภายนอกประเทศ’ เมอสงครามโลกครงทสองยตลง ประเทศเกาหลไดถกแบง
แยกดนแดนออกเปน 2 สวนตามแนวเสนขนานท 38 โดยเกาหลฝายเหนอไดถก
ยดครองโดยคอมมวนสตโซเวยต และเกาหลฝายใตไดถกยดครองโดยทนนยม
อเมรกน การเกดขนของสงครามเยนไดทำาใหการแบงแยกนมความเปนสถาบน
ชดเจน ในปค.ศ. 1950 ประเทศเกาหลใตไดถกรกรานโดยประเทศเกาหลเหนอ
ซงเปนการจดชนวนใหเกดสงครามเกาหล (Korean War) เปนเวลานานถง 3 ป
ในระหวางสงครามน การใหความชวยเหลอโดยเฉพาะดานทหารขนานใหญของ
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ153
ประเทศสหรฐอเมรกานบวามความสำาคญอยางยงตอความอยรอดของประเทศ
เกาหลใต (Cheng and Kim 1994) จนกระทงเมอปลายครสตทศวรรษ 1950
ความชวยเหลอจากประเทศสหรฐอเมรกาไดกลายเปนแหลงทมาหลกของการ
ลงทนของประเทศเกาหลใต
เมอนายพลปารกไดกาวขนสอำานาจในปค.ศ. 1961 เขาตองเผชญหนากบ
ปญหาเรงดวนทสำาคญยง 2 ประการ ปญหาประการแรกคอความจำาเปนทจะตอง
ขจดปญหาเรองความชอบธรรม (legitimacy) และการขาดการสนบสนนจากสงคม
สวนปญหาประการทสองกคอการทประเทศสหรฐอมรกาตองถอนความชวยเหลอ
ทางดานเศรษฐกจในเวลาไมชากเรวขณะทประเทศเกาหลใตยงคงลาหลงประเทศ
เกาหลเหนอโดยเฉพาะรายไดตอหวของคนในประเทศ ความสามารถในการผลต
ในภาคอตสาหกรรม และความเขมแขงทางดานทหาร ความรสกอนแรงกลาใน
เรองความเปราะบางของชาตและของระบอบการปกครองไดผลกดนใหรฐบาล
ตองเขามารบภาระของขาตทงหมดดวยการ ‘ระดมสรรพกำาลงดานอตสาหกรรม
เพอทำาสงครามการพฒนาแขงขนกบประเทศเกาหลเหนอ’ (Burmeister 1990:
202) ‘การสรางชาตดวยการสงออกสนคา’ (‘nation building through exports’)
ไดกลายเปนหลกการชนำาของระบอบปารก (Park regime) ซงไดดำาเนนยทธศาสตรของ
‘การบงคบใหมการขยายตว’ (‘forced expansion’) ของสนคาสงออกและการ
ลงทนเพอเรงรด ‘การเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจไมวาจะตองแลกดวยอะไรกตาม’
(‘growth at any cost’) (Song 1990: 90, 91)
ประสบการณของประเทศไตหวนกมลกษณะทแทบจะไมแตกตางกน ยกเวน
แตเพยงวาพรรค KMT ไมมเวลามามวลองเลนกบประชาธปไตยหลงจากการ
หนจากจนแผนดนใหญมาอยทไตหวน จนกระทงเมอตนครสตทศวรรษ 1960
การพฒนาอตสาหกรรมไดถกปลกเราขนมาจากความปรารถนาของพรรค KMT
ทจะกลบไปยดคนจนแผนดนใหญดวยกำาลงทหาร สงท เกดขนตามมากคอ
อตสาหกรรมหนกทรฐเปนเจาของไดถกกำาหนดใหมความสำาคญเปนอนดบแรกตอ
การพฒนา การทประเทศจนเขาไปเกยวของในสงครามเกาหลนน ไดทำาใหประเทศ
154ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ไตหวน–ซงกไมแตกตางไปจากประเทศเกาหลใต-ไดรบความชวยเหลอทางดาน
เศรษฐกจและทางดานทหารจากประเทศสหรฐอเมรกา อยางไรกด เหตการณ
ทไดสรางความตนตระหนกอยางยงไดเกดขนในปค.ศ. 1963 เมอประเทศ
สหรฐอเมรกาไดประกาศเจตนารมณทจะยตความชวยเหลอแกประเทศไตหวนใน
ปค.ศ. 1965 เหตการณนไดบบบงคบใหประธานาธบดเจยง ไค-เชค (Chiang
Kai-shek) ตองรบเรงเปลยนลำาดบความเรงดวนของยทธศาสตร ‘จากการรณรงค
ทางทหารตอตานแผนดนใหญไปเปนการสรางความเปนอสระทางเศรษฐกจของ
ประเทศไตหวน’ (Johnson 1987: 155) ผลกคอ สภาวาดวยความชวยเหลอของ
ประเทศสหรฐอเมรกา (Council on the United States Aid) ไดถกยบโดยทนทและ
เปลยนเปนสภาเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (Council for
Economic Cooperation and Development / CECD) ซงรบผดชอบพนธกจในการ
กำาหนดนโยบายและการประสานงานดานนโยบายอนเปนบทบาททแทบจะไมแตก
ตางไปจาก MITI ของประเทศญปนและคณะกรรมการดานการวางแผนเศรษฐกจ
(Economic Planning Board / EPB) ของประเทศเกาหลใต
อยางไรกด สถานการณทเปนลกษณะเฉพาะของแตละชาตทำาใหการกำาหนด
ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจทแตกตางกน ในประเทศเกาหลใต รฐไดใหการ
สนบสนนกลมธรกจขนาดใหญตามแบบอยางของประเทศญปนทมชอเรยกใน
ภาษาเกาหลวาแชโบล (chaebol)13 และรฐยงไดใหความชวยเหลอแกกลมธรกจ
ขนาดใหญเหลานเตบใหญขยายตวจนกลายเปนกระดกสนหลงของเศรษฐกจของ
ประเทศเกาหลใต ความสมพนธอนแนบแนนระหวางรฐบาลกบภาคธรกจวางอย
บนพนฐานของการทรฐจดสรรเครดตธนาคารใหกบอตสาหกรรมทมความสำาคญ
ทางดานยทธศาสตรเพอแลกเปลยนกบการทแชโบลยอมดำาเนนการใหเหนไปตาม
เปาหมายทถกกำาหนดเอาไวกอนแลวโดยรฐ (Amsden 1989: 14) ตลอดชวงเวลา
ทปารกปกครองประเทศ การกำาหนดนโยบายดานอตสาหกรรมมลกษณะรวมศนย
อยางยง คณะกรรมการดานการวางแผนเศรษฐกจ หรอ EPB ไดถกกำาหนดใหรบ
13 ดเชงอรรถท 4
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ155
ผดชอบโดยตรงตอตวประธานาธบด ทำานองเดยวกน หลายครงทเดยวทการนำา
นโยบายไปปฏบตไดถกตรวจสอบควบคมอยางเครงครดมากจนบางครงถงขนม
การใชตำารวจลบ นกธรกจคนใดทหลบเลยงหรอปฏเสธการชนำาของรฐกจะถกขมข
คกคามวาจะถกรบสนทรพยหรอถกลงโทษ (Weiss 1995: 175) ผประกอบการ
คนใดทไดรบเงนอดหนนชวยเหลอจากรฐแตกลบประสบความลมเหลวในการ
ดำาเนนธรกจของตนอาจจะถกลงโทษคมขง (Gibney 1992: 57) กวาน เอส คม
(Kwan S. Kim 1997: 95) ชใหเหนวาการทภาคธรกจของประเทศเกาหลใตตอง
พงพงเครดตธนาคารทรฐเปนผควบคมอยางมากโดยมจำานวนมากถง 2 ใน 3 ของ
เงนหมนเวยนของบรษททผลตสนคาอตสาหกรรมนน นบไดวาเปนโยบายทรฐ
จงใจกำาหนดขนมาเพอทำาใหภาคธรกจเอกชนอยในสถานะทออนแอจนไมสามารถ
มอำานาจตอรองใด ๆ กบรฐได
ระบอบกกมนตง (KMT regime) ในประเทศไตหวนไดดำาเนนแนวทาง
ในการแทรกแซงทแตกตางกนออกไป ซงเหตผลสำาคญนาจะอยทมรดกทาง
ประวตศาสตรของการแตกแยกทางการเมอง (political schism) ระหวางสมาชก
พรรค KMT ซงเปน ‘ชาวจนแผนดนใหญ’ (the ‘mainlanders) ทไดอพยพมา
อยในไตหวนเมอปค.ศ. 1949 และ ‘ชาวจนไตหวน’ (the ‘Taiwanese’) ซงเปน
คนพนเมองสวนใหญทไดอพยพ (มาจากประเทศจนเชนกน) เขามาตงรกรากใน
ไตหวนเมอประมาณ 300 ปกอนหนา การกดปราบอยางหฤโหดท KMT กระทำา
ตอชาวพนเมองไตหวนทนททเทาของพวกเขาไดเหยยบยำาลงบนแผนดนไตหวนม
ผลทำาใหเกดการแบงแยกการทำางานในสงคมทฝงรากลกตามแบบอยางทเกดขน
ในประเทศมาเลเชยระหวางคนในชมชนสองชมชนซงดำารงอยจนกระทงถงครสต
ทศวรรษ 1980 สงทเกดขนนเปนการจดวางอยางใจเพอใหชาวจนทมาจากแผน
ดนใหญผกขาดตำาแหนงตางๆในรฐบาลและในวสาหกจขนาดใหญของรฐ ขณะท
ชาวไตหวนสวนใหญทเปนชาวพนเมองมเสรภาพในระดบหนงในการดำาเนนธรกจ
ของตนเอง ผลทตามมากคอเศรษฐกจแบบคขนาน (dual economy) ไดกอตวขน
มาในลกษณะทบรรดาบรษทขนาดใหญทรฐเปนเจาของมบทบาทครอบงำาภาคสวน
156ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ทมความสำาคญอยางยงในระบบเศรษฐกจของประเทศ สวนวสาหกจขนาดกลาง
และขนาดเลก (SMEs) แบบครอบครวของชาวไตหวนมบทบาทสำาคญในภาคการ
สงออก (Gold 1986; Tien 1989) ความรวมมอกนในขอบเขตทจำากดระหวาง
รฐบาลกบภาคธรกจยงชวยปองกนมใหบรษทใหญๆในภาคธรกจเอกชนเตบใหญ
ขยายตวได (Fields 1995) เมอเปรยบเทยบกบประเทศเกาหลใตแลว โครงสราง
เศรษฐกจแบบคขนานและความสมพนธดานการเงนทมชองวางอยางมากระหวาง
รฐบาลกบภาคธรกจเอกชนของประเทศไตหวน ไดมสวนทำาใหรฐบาลดำาเนนการ
อยางลาชาในการสนบสนนใหมการเปลยนแปลงเชงโครงสรางขนในภาคธรกจ
เอกชน (Chu 1986: 667)
นโยบายดานการลงทนโดยตรงของตางชาตหรอ FDI เปนอกประเดนหนง
ททำาใหประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนมความแตกตางกน แมวาทงสอง
ประเทศนไมไดพงพง FDI ในฐานะเปนเครองมอสำาคญของการสรางความเปน
สงคมอตสาหกรรม อยางไรกด การวางขอจำากดตางๆใหกบบรษทตางชาตทงหลาย
ทเขามาลงทนโดยตรงในระบบเศรษฐกจของทงสองประเทศมสาเหตมาจาก
ขอพจารณาทางการเมองทแตกตางกน สำาหรบประเทศเกาหลใต จากการม
ประวตศาสตรของการเปนศนยกลางของความเปนปฏปกษกนของมหาอำานาจใน
ภมภาคอยางประเทศจน ประเทศญปนและประเทศรสเซย และความเจบปวดอน
เนองมาจากการถกปกครองอยางโหดเหยมในฐานะอาณานคมของประเทศญปน
ความเปนเอกราชของชาตจงมความสำาคญเหนอสงอนใด เมอเปนเชนน ระบอบ
การปกครองของนายพลปารกจงไมสงเสรมการเขามาลงทนของตางชาตหรอ
FDI โดยเฉพาะของประเทศญปน ในฐานะแหลงทมาของทงทนและเทคโนโลย
ทกาวหนาทงนเพอตองการหลกเลยงการตองพงพงอทธพลของตางชาตอยางเตมท
ดงนน รฐจงไดหนไปใชวธการอนๆในการเพมทนอยางเชนการกยมเงนจาก
องคการระหวางประเทศและภาคธรกจการคา รวมตลอดถงการเขาถงเทคโนโลย
ทกาวหนาในรปของการอนญาตใหเขามาดำาเนนการผลต สำาหรบบรษทตางชาตเหลาน
ซงไดรบอนญาตใหเขามาประกอบการภายในประเทศเกาหลใต มาตรฐานตางๆ
ทางดานเทคโนโลยและการสงสนคาออกจะถกควบคมอยางเครงครด
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ157
สถานการณในประเทศไตหวนมความราบรนนอยกวามาก จากการสญเสยทนง
ของตนในองคการสหประชาชาต (UN) ใหกบประเทศสาธารณรฐประชาชนจน
(People’s Republic of China / PRC) ในปค.ศ. 1971 ระบอบ KMT ของประเทศ
ไตหวนไดดำาเนนนโยบายอยางเปนทางการในการกระตนมการเขามาลงทนโดยตรง
ของตางชาต (FDI) ในฐานะเปนวธการหลกเลยงการถกกดแยกใหโดดเดยวในเวท
ระหวางประเทศ แมวารฐจะใหนำาหนกกบเรองน แตรฐกยงไดดำาเนนการควบคม
อยางเขมงวดตอกระบวนการดงกลาวเพอสรางหลกประกนวาบรรษททกระจาย
การผลตไปยงชาตตางๆ (MNCs) จะยนยอมทำาตามนโยบายตางๆ ของชาตตาม
ลำาดบของความเรงดวน ในการใหการยอมรบโครงสรางเหลาน ลำาดบความเรงดวน
อนแรกๆ อยทบรษททยนยอมจะถายโอนเทคโนโลยให บรษททผลตสนคาออก
และบรษททสงเสรมความเชอมโยงดานเศรษฐกจกบเศรษฐกจทองถนอยางเชน
การซอวตถดบทใชในการผลตจากผผลตภายในประเทศ ผลทเกดขนตามมากคอ
การลงทนโดยตรงของตางชาต (FDI) ในชวงครงแรกของครสตทศวรรษ 1980
เพมขนเปน 2% ของ GDP ของประเทศไตหวน และ 25.6%ของการสงออกทงหมด
ซงมจำานวนมากกวาในประเทศเกาหลใตเลกนอย (Purcell 1987: 81) อยางไรกด
ตงแตปลายครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา ทงประเทศเกาหลใตและประเทศ
ไตหวนไดเปดเสรใหกบนโยบายดานการลงทนของตางชาต (FDI) โดยไดเรมม
ตางชาตเขามาลงทนมากขนนบตงแตนนเรอยมา (Ramstetter 1998: 197-200)
เชนเดยวกบประเทศญปนสมยเมอจ รฐของทงสองประเทศนไดใชลทธขงจอ
เพอสรางความชอบธรรมใหกบการเขามาแทรกแซงตลาดแรงงานในลกษณะกด
บงคบ โดยเฉพาะการนำาคำาสอนของลทธขงจอไปใชในการปลกฝงความรกชาตใน
ฐานะเปนเครองมอปลกระดมคนงานใหทำางานหนกเพอชาต อยางไรกด สงทอย
เบองหลงการนำาคำาสอนของลทธขงจอทคนทวไปรจกคนเคยกนเปนอยางดไปใชก
คอแนวทางในการทำาใหคนงานอยในโอวาทเพราะคนเหลานเปนแรงงานราคาถก
สำาหรบการพฒนาอตสาหกรรม
158ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
หลายตอหลายครงทเดยวทประเทศเกาหลใตไดถกมองวาเปนสงคมท
เครงครดลทธขงจอมากทสดในเอเชยตะวนออก (K. S. Kim 1997: 100) แต
สงทยอนแยงกนกคอประเทศเกาหลใตมขบวนการแรงงานทใชความรนแรงมาก
ทสดในเอเชยตะวนออกดวย การตอตานและการกอความไมสงบของขบวนการ
แรงงานไดปรากฏใหเหนทวไปในยคของการเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจอยาง
รวดเรวของประเทศเกาหลใต ซงมผลทำาใหระบบเศรษฐกจของประเทศนไมม
เสถยรภาพอนเนองมาจากการเมองมากทสดในเอเชยตะวนออก เหตผลสำาคญ
สำาหรบเรองนอยทการใชวธการอนแสนหฤโหดของรฐบาลทหารชดแลวชดเลา
เพอกดปราบขบวนการแรงงาน ภายใตระบอบของนายพลปารกและระบอบของ
นายพลชน ด ฮวาน (Chun Doo Hwan) ทายาทของเขา [ชน ด ฮวานไดกาวขน
สอำานาจดวยการทำารฐประหารอกครงหนงในปค.ศ. 1981 และไดปกครอง
ประเทศจนถงปค.ศ. 1987] สหภาพแรงงานไดถกสงหามดำาเนนกจกรรมและ
บรรดาคนงานนกเคลอนไหวนอกจากจะถกกดปราบอยางรนแรงแลว ยงถกตาม
ขมขรงควานเพอใหอยในโอวาทอยางตอเนองอกดวย (Lie 1991: 71) คนงาน
ทงหลายทำางานกระจกตวอยโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญทมระบบการบรหาร
จดการแบบกงทหาร (quasi-military) ซงสถานการณแบบนโดยตวของมนเอง
นนเออตอการกอตวของสหภาพแรงงานทใชความรนแรงโดยคนงานเหลานได
ถกบบบงคบใหทำางานเปนระยะเวลายาวนานทสดในโลกกลาวคอตองทำางานเปน
เวลานานถง 60 ชวโมงตอสปดาหตามมาตรฐานของประเทศน ทวาทงสภาพการ
ทำางานและสภาพความเปนอยกลบถกกดใหอยตำากวามาตรฐานใหมากทสดเทาท
จะเปนไปได นอกจากนนบรรดาคนงานเกาหลยงไดรบความเจบปวดอนเนองมา
จากการกระจายรายไดทมความเหลอมลำาอยางมากทสดในบรรดาประเทศเสอ
เศรษฐกจของภมภาคเอเชยตะวนออก การปรบปรงมาตรฐานความเปนอยโดย
ทวไปสวนใหญเปนผลของการเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจมากกวาทจะมาจาก
การมอบสวสดการใหแกสงคมโดยรฐบาลททำาตวดจบดาแตอยางใด ซงมลกษณะ
แตกตางจากในประเทศสงคโปรและประเทศไตหวน (Castells 1992) ดวยเหตน
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ159
ระบอบทกดบงคบและขดรดมากทสดไดนำาไปสการกอตวของขบวนการแรงงานท
เคลอนไหวดวยการใชความรนแรงมากทสดในเอเชยตะวนออกทงๆ ทมการอางวา
ไดนำาหลกจรยธรรมความปรองดองของลทธขงจอมาใชกตาม
ขณะทประเทศเกาหลใตมรฐทหฤโหดและขดรด ประเทศไตหวนกลบผสมผสาน
วธการตางๆเขาดวยกนในการจดการกบแรงงานไมวาจะเปนการกดปราบ การ
ดงเขามาเปนพวกและการใหความคมครองดจบดาแกบรษททอยใตอาณต นอก
เหนอจากการใชกำาลงปราบปรามแลว องคกรแรงงานทงหลายทอยภายใตอปถมภ
ของพรรค KMT ไดรบการสนบสนนอยางจรงจงในฐานะเปนวธการในการปทาง
ไปสพฒนาการของสหภาพแรงงานทเปนอสระ การดงแรงงานเขามาเปนพวก
ยงเปนการสรางหลกประกนใหกบการเฝาจบตาดการทำากจกรรมของคนงานทง
หลายอยางใกลชดอกดวย ขณะเดยวกนนอกเหนอจากการใหความชวยเหลอ
ดานสขภาวะแกคนงานทงหลายในภาคธรกจเอกชนแลว รฐยงไดออกกฎหมายท
กำาหนดใหนายจางตองใหผลประโยชนเกยวการจางงานจำานวนหนงแกลกจางซง
ครอบคลมเรองการเสยชวต การบาดเจบพการ เงนชวยเหลอเมอสนสดการจางงาน
และเมอเกษยณอาย รฐในประเทศไตหวนซงทำาตวไมตางไปจากพอทคอยดแลลก
เชนน เปนผลของความมงมาดปรารถนาของพรรค KMT ทจะสรางความชอบธรรม
ทางการเมองใหกบตนใน ‘บานหลงใหม’ โดยไมตองแบมอขอความชวยเหลอจาก
ภายนอก เพอหลกเลยงมใหเกดหายนะทางการเมองเหมอนอยางทตนเองเคยได
รบเมอครงยงอยบนแผนดนใหญ ดวยเหตน การผสมผสานการกลนกลายทางการ
เมองเพอดงมาเปนพวกและการออกกฎหมายทำาใหเกดการเปลยนแปลงขนใน
สงคม รวมตลอดถงการเตบใหญขยายตวอยางรวดเรวและการกระจายรายไดอยาง
เปนธรรมเขาดวยกน ไดทำาใหความสมพนธดานแรงงานโดยเฉพาะ และการพฒนา
เศรษฐกจโดยทวไปในประเทศไตหวนเปนไปอยางสงบราบรนมากกวาในประเทศ
เกาหลใต
160ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
• ประเทศสงคโปร: ทนนยมข�มช�ต (Singapore: transnational capitalism)
ประเทศสงคโปรประสบความสำาเรจในการพฒนาดานเศรษฐกจในระดบ
นาพอใจเชนเดยวกบประเทศไตหวนและประเทศเกาหลใต แมจะไมดมากไป
กวากตาม ภายในเวลาสองทศวรรษ ประเทศสงคโปรไดแปรสภาพตวเองจาก
หมบานประมงทอตคดทรพยากรไปสการเปนมหานครแหงการเงน คนสงคโปร
ในปจจบนมความสขอนเนองมาจากการมมาตรฐานชวตสงกวาคนอกเปนจำานวน
มากในตะวนตกโดยเฉพาะในประเทศองกฤษซงเคยเปนผปกครองตนในฐานะเจา
อาณานคม อยางไรกด สงทไมเหมอนกบประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนก
คอ ประเทศสงคโปรไมไดมเสนทางเดนไปสการสรางการเมองแบบประชาธปไตย
อยางเตมท พรรค PAP (People’s Action Party) ทปกครองประเทศตามแนวทาง
ของพรรคแบบ เลนน (Leninist-style)14 ไดครองอำานาจเรอยมาตงแตปค.ศ.
1959 หลงจากทประเทศสงคโปรไดกลายเปนรฐอสระภายใตเครอจกรภพของ
องกฤษเพยง 1 ป ความสามารถของประเทศสงคโปรในการสบทอดลทธพฒนา
นยมแบบอำานาจนยม (authoritarian developmentalism) เอาไวอยางตอเนอง
ไดชวยใหผนำาทางการเมองและทางความคดสามารถออกมาเดนนำาหนาโจมต
วฒนธรรม ‘ตะวนตก’ เพอใหหนมาสนบสนนคณคา ‘แบบเอเชย’ (‘Asian’ values)
และตวแบบการพฒนา ‘แบบเอเชย’ (‘Asian’ model of development)
ประเทศสงคโปรนาจะเปนประเทศทไมใชคอมมวนสตเพยงประเทศเดยว
ซงนโยบายของรฐในการจดระเบยบและปลกฝงคานยมและทศนคตใหกบคนใน
สงคมอยางถวนทวและเขมขน มความสำาคญอยางยงตอการขบเคลอนไปสการ
พฒนาเศรษฐกจทรฐชนำาควบคม (Fong et al. 1989; Chua 1995) ขณะทการ
ดำาเนนการดงกลาวนมสาเหตมาจากบาดแผลทางจตใจทไดรบจากประสบการณ
การกอตงประเทศของสงคโปร ทวาตลอดชวงเวลาหลายปทผานมา ประสบการณ
อนนโดยตวมนเองไดถกอดฉดฝงลกเขาไปในจตใจของคนสงคโปรทกคนอนเปน
ผลมาจากการรณรงคทางการเมองอยางตอเนองในเรอง ‘ความอยรอดของชาต’
14 อานรายละเอยดไดในเชษฐา 2552
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ161
(‘national survival) ของพรรค PAP ทคมอำานาจรฐ (Chan 1971; 1993) การ
ขบเคลอนทางดานวฒนธรรมไดกลายเปนอาวธอนทรงพลงของรฐภายใตอำานาจ
ของพรรค PAP ทมงสถาปนาเอกลกษณของชาตขนมาใหไดในสงคมพหชาตพนธ
(multi-ethnic society) ซงประกอบดวยคนจน (จำานวน 75% ของประชากร
ทงหมด) คนมาเลย (15%) คนอนเดย (7%) และกลมชาตพนธอนๆ (3%)
ทนททประเทศสงคโปรไดรบเอกราชในปค.ศ. 1965 ความเปนชาตจำาเปน
ตอง ถกทำาใหเปนเอกภาพภายใตความรสกรวมกนโดยเรงดวน นนคอการปลก
สำานกอนลกซงในเรองการผนกกำาลงความสามารถเพอความอยรอด จากการถก
ตดแยกออกจากผนแผนดนของประเทศมาเลเชยซงนอกจากจะอดมสมบรณดวย
ทรพยากรแลวยงเปนตลาดสนคาของประเทศสงคโปรอกดวย ทำาใหผนำาของพรรค
PAP มความเชอวาตนเทานนทจะตองเขามารบผดชอบสงคมทกำาลงถกวกฤต
หลายๆ ดานรมเรา ไมวาจะเปนการวางงานในอตราสง การเพมจำานวนประชากร
อยางรวดเรว สขภาวะและสภาพบานเรอนทอยในระดบตำา รวมตลอดถงประเทศ
เพอนบานทแสดงความเปนศตรออกมาใหเหนอนเนองมาจากความหวาดระแวง
เกยวกบความผกพนทอาจจะเกดขนระหวางชาวจนในประเทศกบประเทศจน
คอมมวนสต ยงไปกวานน คนพลดถนทเขามาอาศยอยในประเทศสงคโปรกแทบ
จะไมมความสำานกผกพนทางการเมองกบชาตทตนเขามาอาศยแหงใหมน คน
เหลานยงคงมความผกพนอยางแนนเหนยวกบบานเกดเมองนอนของตนมากกวา
ทจะมกบประเทศสงคโปร เมอตองเผชญหนากบสถานการณอนหนกหนวงรนแรง
มากเชนน รฐบาลของพรรค PAP ไดดำาเนนการอยางรวดเรวในการสถาปนา
‘อดมการณแหงความอยรอด’ (‘ideology of survival’) ขนมาบนพนฐานของ
ความเชอในเรอง ‘สงคมทถกจดระเบยบอยางเครงครด’ (‘tightly organised society)
เปาหมายของอดมการณอนนกคอการพฒนาดานเศรษฐกจบนพนฐานของระเบยบวนย
และการยอมพลกายพลใจเพอชาต
ประชาธปไตยแบบรฐสภา (parliamentary democracy) อนเปนมรดกของ
การปกครองอาณานคมของประเทศองกฤษไดถกตดแตงแปลงเปลยนดวยขออาง
162ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
เพอความเปนเอกภาคของชาต การกระทำาใดทถกมองวาจะนำาไปสผลประโยชน
‘เฉพาะกลม’ ไมวาจะเปนผลประโยชนบนพนฐานของเชอชาตหรอชนชน เปน
สงทผดกฎหมายทนท จงไมนาแปลกแตอยางใดทการขาดเสรภาพทางการเมอง
และเสรภาพทางสงคมเปนเวลานานหลายปตดตอกนไดชวยใหพรรค PAP ท
ครองอำานาจรฐสามารถชนะการเลอกตง และสามารถผลกดนใหมการดำาเนนการ
ตามแนวคดการพฒนาเศรษฐกจผานความพยายามรวมกนทงสงคม เชนเดยวกบ
ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน การพฒนาเศรษฐกจในประเทศสงคโปรได
ถกขบเคลอนโดยรฐบาลอำานาจนยม
วนยของผใชแรงงานเปนองคประกอบสำาคญยงอนหนงของ ‘สงคมทถก
จดระเบยบอยางเครงครด’ (‘tightly organised society) ภายใตการปกครอง
ของพรรค PAP สหภาพแรงงานทงหลายไดถกกฎหมายกำาหนดใหทำาตามสงท
นายล กวน ยว (Lee Kuan Yew) นายกรฐมนตรคนแรกของประเทศทอยใน
ตำาแหนงตงแตปค.ศ. 1959-1990 พรำาเรยกรอง นนคอ ‘ใหการสนบสนน
แกทงฝายบรหารของสถานประกอบการและรฐบาลในการดำาเนนความพยายาม
รวมกนเพอปลดปลอยศกยภาพของพวกเราออกมาใหเปนพลงอยางเตมท’ (Rodan
1989) แมวาอำานาจของสหภาพแรงงานในประเดนเรองคาจางและสภาพการทำางาน
ไดถกจำากดอยางรนแรงโดยกฎหมาย แตระบอบของพรรค PAP กไดหนไปใช
คำาสอนในลทธขงจอเพอปลกเราใหเกดวฒนธรรมของความไวเนอเชอใจและ
ความรวมมอกนขนมาระหวางคนงาน นายจาง และรฐ ยงไปกวานน สถาบนท
รองรบระบบไตรภาค (tripartite institutions) นอยางสภาคาจางแหงชาต (National
Wages Council) และคณะกรรมการวาดวยผลตภาพ (Committee on Productivity)
กไดถกจดตงขนมาเพอเปาหมายน เมอสหภาพแรงงานขยายตวและมพลงมากขน
สหภาพแรงานเหลานนจะถกตดออกจากการเปนสมาชกของสถาบนไตรภาค
ดงกลาว และถกแทนทดวยสมาชกใหมทเปนสหภาพของบรษทขนาดเลกและม
ระบบการบรหารจดการแบบญปน จรยธรรมของ ‘การทำางานเปนทม’ ตามแบบ
การบรหารของประเทศญปนยงไดรบการสนบสนนอยางจรงจงโดยสถาบนตางๆ
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ163
อยางคณะกรรมการควบคมคณภาพและคณะทำางานดานการปรบปรงการทำางาน
เปนตน (Rodan 1989: 161-165)
ในชวงปแรกๆ ของการเรงรดพฒนาดานอตสาหกรรมโดยเฉพาะใน
ครสตทศวรรษ 1960 และครสตทศวรรษ 1970 รฐทอยภายใตอำานาจของพรรค
PAP ไดกระตนสำานกทไมซบซอนในเรอง ‘ปจเจกบคคลนยม’ (individualism)
โดยกระตนใหประชากรทอพยพเขามาอยในประเทศสงคโปรทำางานอยางหนก
เพอตวเองและความอยรอดทางดานเศรษฐกจของชาตกจะเปนผลตามมาใน
ทสด แนวคดปจเจกบคคลนยมยงมสวนชวยเสรมความพยายามของรฐบาลใน
การสถาปนาระบบราชการทมประสทธภาพและมคณธรรมซงจะใหรางวลความ
กาวหนาแกปจเจกบคคลทมสตปญญาและความพยายาม อยางไรกตาม นบ
ตงแตครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา การขยายวงกวางของลทธบรโภคนยม
(consumerism) และการแสดงความคดเหนทางการเมองในสงคมไดนำาไปส
‘ความจงใจหลงลมสงทไดเคยประกาศใหการสนบสนนเอาไวในสวนของรฐบาล
ของพรรค PAP โดยออกมาวพากษวจารณแนวคดปจเจกบคคลนยม’ แลวหนไป
สนบสนนคณคาแบบขงจอ/แบบเอเชยในเรองสำานกของการรวมกลม (collectivism)
(Chua 1995: 26-27) การขบเคลอนทางดานวฒนธรรมในประเทศสงคโปรก
ไมไดแตกตางไปจากในประเทศญปน ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนในแง
ของการถกกำาหนดใหเปนเครองมอทางการเมองเพอใชกบคนทงประเทศ
การสยบคนงานใหอยภายใตอำานาจไดทำาใหประเทศสงคโปรอยในสถานะทด
สำาหรบการพฒนาอตสาหกรรมทเนนการสงออก (export-oriented industrialization/
EOI) โดยใชการลงทนโดยตรงของตางชาต หรอ FDI เปนเครองมอสำาคญ ซง
เปนยทธศาสตรทแตกตางจากประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน และมความ
เหมาะสมกบความจำาเปนของประเทศสงคโปรทมประชากรจำานวนไมมากและขาด
ทงทนและผประกอบการภายในประเทศ อยางไรกด ตวรฐเองกมบทบาทหลก
ในการสรางแรงจงใจและเสนอลทางใหกบทนอตสาหกรรมตางชาตเพอเขามา
‘บกเบก’ กจการอตสาหกรรม การเปนฝายรเรมในดานตางๆครอบคลมเรองของ
164ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
การสรางโครงสรางพนฐานทางดานกายภาพ อยางเชนการขนสงและการสอสาร
การสรางเขตอตสาหกรรม (ลกษณะคลายกบ EPZs หรอเขตผลตสนคาสงออก)
ซงเปนศนยรวมสงอำานวยความสะดวกทไมตองใชตนทนทสงมากนก รวมตลอด
ถงมาตรการจงใจตางๆ ทางดานการเงน การสงเสรมดานการศกษาและการเคหะ
โดยรฐถอไดวาเปนการจดหาโครงสรางพนฐานทางดานสงคมทลอใจบรรษทท
เขาไปลงทนในประเทศตางๆ (MNCs) คณะกรรมการดานการพฒนาเศรษฐกจ
หรอ EDB (Economic Development Board) ซงมชอเรยกเลนๆวา ‘เจาพอแหง
บรรษทขามชาต’ (the ‘multinational corporate godfather’) ทำาหนาทรบผดชอบ
การประสานงานความรเรมดานนโยบายตางๆทงหมดโดยมเปาหมายทจะดงดด
การเขามาลงทนโดยตรงของตางชาต (FDI) (Gayle 1989: 66) ในครสตทศวรรษ
1970 MNCs ไดจางแรงงานจำานวนเกอบครงหนงของแรงงานทงประเทศให
ทำางานให และสามารถผลตสนคาจำานวนมากถง 60% ของสนคาทผลตไดทง
ประเทศ และสามารถสงสนคาออกไปมากถง 84% จากจำานวนสนคาอตสาหกรรม
สงออกทงหมดของประเทศ (Yoshihara 1976)
นอกจาก MINCs แลว รฐของประเทศสงคโปรเปนตวขบเคลอนหลกดาน
เศรษฐกจ โดยรฐเปนผกำาหนดกรอบการเขามามสวนรวมในระบบเศรษฐกจ
ของประเทศใหกบภาคเอกชนโดยเฉพาะการควบคมอตสาหกรรมหลกๆและ
ทรพยากรดานการเงนอยางเชนโครงการประกนสงคมตามกฎหมาย กองทนสง
เสรมการลงทนสวนกลาง (CPF / Central Provident Fund) และธนาคารออมสน
แหงการไปรษณย (Post Office Savings Bank) บรษททงหลายทมความเกยวโยง
กบรฐบาลหรอ GLCs (government-linked companies) ไดเขาไปลงทนรวมกบ
MNCs และการดำาเนนการในรปแบบนไมเพยงอำานวยความสะดวกใหแกการไหล
เวยนของทนทมาจากการลงทนโดยตรงของตางชาตเทานน ทวายงทำาใหเกดการ
แปรสภาพเชงโครงสรางของภาคอตสาหกรรมการผลตจากการผลตทใชแรงงาน
จำานวนมากและไรทกษะ ไปสการผลตทใชเทคโนโลยทกาวหนาและใชแรงงานท
ทกษะสง
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ165
ความสำาคญลำาดบตนทใหกบทนอตสาหกรรมตางชาตและพนธมตรทาง
ดานยทธศาสตรระหวาง GLCs และ MNCs รวมตลอดถงการเขามาบทบาทอยาง
มากของรฐทางดานเศรษฐกจและการเมอง สงผลใหบรษทของคนในชาตไดถก
ลดความสำาคญลงเนองจากบรษทเหลานตองพงพงรฐในการทำาสญญาทางดาน
ธรกจซงมเปาหมายทจะดงนายทนทองถนใหเขามาอยในเศรษฐกจการเมองท
พรรค PAP ครอบงำา (Rodan 1997: 160) จดยนของรฐบาลทเนนการตอตาน
คอรปชน ซงสวนหนงเปนมรดกของการเคยตกเปนอาณานคมของประเทศองกฤษ
และอกสวนหนงเปนผลของการนำาเอาหลกเกณฑเรองผลประโยชนไปบงคบใชกบ
วสาหกจของรฐนน มบทบาทสำาคญยงในธำารงไวซงอำานาจนำา (hegemony) ของ
พรรค PAP ในระบบเศรษฐกจการเมองของประเทศสงคโปรตลอดมาจนถงใน
ปจจบน
4. บทสรป ในบทความน ผเขยนไดนำาเอาประเดนเรองการกอตวของรฐทมงมนใน
การพฒนาในประเทศญปนและในประเทศ NICs ของภมภาคเอเชยแปซฟกมา
พจารณาจากทงมมมองดานประวตศาสตรและมมมองดานระหวางประเทศ การ
วเคราะหเชงเปรยบเทยบของเราไดเผยใหเหนรปแบบอนเปนลกษณะทมรวมกน
ของการสรางชาตดวยการพฒนาเศรษฐกจ ในระบบเศรษฐกจของทง 4 ประเทศ
ทกลาวถงในบทความน จะเหนวาการเมองวาดวยความอยรอดสามารถดำาเนนไป
ไดดวยการทรฐสงเสรมวฒนธรรมแบบขงจอ โดยทวฒนธรรมดงกลาวทำาหนาท
เปนอดมการณทมอำานาจนำาในการสรางความชอบธรรมใหกบสงคมทกำาลง
ทะยานไปสการเปนสงคมอตสาหกรรม การกำาหนดนโยบายและการนำานโยบาย
ไปปฏบตไดถกทำาใหมความชอบธรรมดวยการเลอกใชคานยมแบบขงจอ ไมวา
จะเปนคณธรรมในระบบราชการ และในสหภาพวสาหกจ รวมตลอดถงการทำาให
แรงงานอยภายใตอำานาจรฐและฝายบรหารของภาคธรกจเอกชน ขณะเดยวกนรฐ
ทมงมนในการพฒนาของทง 4 ประเทศยงแสดงใหเหนความแตกตางกนของการ
166ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
ออกแบบสถาบนทเกยวกบความสมพนธระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ ตงแตการม
ความสมพนธกนอยางแนบแนนในกรณของประเทศญปนและประเทศเกาหลใต
ไปจนถงความสมพนธ ‘แบบเยนชา’ ในกรณของประเทศไตหวน และการครอบงำา
กระฎมพทองถนโดยรฐแตเพยงฝายเดยวในกรณของประเทศสงคโปร การจดการ
กบตลาดแรงงานกมความแตกตางกนดวยเชนกน ขณะทประเทศญปน ประเทศไตหวน
และประเทศสงคโปรลวนใชวธการอปถมภทงโดยรฐและโดยผประกอบการ
รวมตลอดถงการกดปราบอยางรนแรงเพอสลายพลงของแรงงาน ประเทศเกาหลใต
กลบใชวธการกดบงคบและปราบปรามอยางหฤโหดเพอทำาใหแรงงานมวนยและ
อยในโอวาท กลาวโดยสรป ประวตศาสตรและการเมองอนมลกษณะเฉพาะของรฐ
ทมงมนในการพฒนาของแตละประเทศไดหลอหลอมใหเกดรปแบบของทนนยม
แบบขงจอทเปนลกษณะเฉพาะของตนขนมา
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ167
บรรณ�นกรม
ค, ฮาเกน. แรงง�นเก�หล: วฒนธรรมและก�รเมองว�ดวยก�รกอตวท�งชนชน.
แปลโดยธญลกษณ เหลอวสทธ. กรงเทพฯ : สำานกพมพวภาษา, 2552.
เชษฐา พวงหตถ. ทำ�คว�มเข�ใจก�รพฒน�ผ�นขอถกเถยงท�งทฤษฎ. เอกสาร
อานประกอบการบรรยายวชา 435278 Politics and Government of Devel-
oping Countries ภาคการศกษา 2/2550 ภาควชาสงคมศาสตร คณะอกษร
ศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, 2550.
. ก�รพฒน�ก�รเมองในไตหวน, เก�หลใต และไทย: ชยชนะ
ของก�รสร�งประช�ธปไตย? / Political development in Taiwan, South
Korea and Thailand: The triumph of democratisation? บทความนำาเสนอ
ในโครงการประชมวชาการเรองเอเชยตะวนออกศกษา จดโดยคณะอกษร
ศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร นครปฐม ณ
โรงแรมรอยลรเวอร กรงเทพฯ เมอวนท 25 พฤศจกายน 2551.
. รฐทมงมนในก�รพฒน�กบก�รพฒน�ในภมภ�คเอเชยแปซฟก
/ The developmental state and the development in Asia Pacific. เอกสาร
อานประกอบการบรรยายรายวชา 450263 Economy and Politics of Asia
ภาคการศกษา 2/2552 หลกสตรเอเชยศกษา คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลย
ศลปากร,2552.
ผาสก พงษไพจตร. พฒน�ก�รอตส�หกรรมและพฒน�ก�รเศรษฐกจ
ประสบก�รณของเก�หลใต บร�ซล ไทย. กรงเทพฯ : โครงการตำาราลำาดบท 27
ศนยบรการเอกสารวชาการ คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541.
เอนก เหลาธรรมทศน. มองเศรษฐกจไทยผ�นก�รเคลอนไหวของสม�คมธรกจ.
เรยบเรยงเปนไทยโดย สายทพย สคตพนธ. กรงเทพฯ : โครงการจดพมพ
คบไฟ, 2539.
168ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
Alagappa, M. (ed.). Political Legitimacy in Southeast Asia: The Quest for
Moral Authority. Stanford, CA : Stanford University Press, 1995.
Amsden, A.H. ‘The state and Taiwan’s economic development’, in Evans,
P., Reuschemeyer, D. and Skocpol, T. (eds), Bringing the State Back In,
Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
. Asia’s Next Giant: South Korea and Late Industrialisation.
New York : Oxford University Press, 1989.
Appelbaum, R. P. and Henderson, J. (eds). States and Development in the
Asian Pacific Rim. London : Sage Publications, 1992.
Berger, M. T. The Battle for Asia: From decolonization and globalization.
London and New York : RoutledgeCurzon, 2004.
Berger, M. T. and Borer, D. A. (eds). The Rise of East Asia. London :
Routledge, 1997.
Borthwick, M. (ed.). Pacific Century: The Emergence of Modern Pacific Asia.
Boulder, CO : Westview Press, 1992.
Burmeister, L. I. ‘State, industrialization and agricultural policy in Korea’,
Development and Change 21(2): 1990, 197-223.
Castells, M. ‘Four Asian Tigers with a dragon head: A comparative analysis
of the state, economy and society in the Asian Pacific rim’, in Appelbaum,
R. P. and Henderson, J. (eds). States and Development in the Asian Pacific
Rim. London : Sage Publications, 1992.
Chan, H. C. Singapore: The Politics of Survival 1965-1967. Oxford :
Oxford University Press, 1971.
. ‘Singapore: Coping with vulnerability’, in Morley, J. W. (ed.).
Driven by Growth: Political Change in the Asia Pacific Region. New York
: M. E. Sharpe, 1993.
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ169
Cheng, T. ‘Democratising the quasi-Leninist regime in Taiwan’, World Politics
41: 1989, 471-99.
Cheng, T. and Kim, E. M. ‘Making democracy: Generalising the South Korean
case’, in Friedman, E. (ed.). The Politics of Democratization: Generalizing
East Asian Experiences. Boulder, CO : Westview Press, 1994.
Choi, J. J. ‘Political cleavages in South Korea’, in Koo, H. (ed). State and Society in
Contemporary Korea. Ithaca, NY : Cornell University Press, 1993.
. ‘Taiwan: a fragmented “middle” class in the making’, in
Robison, R. and Goodman, D.S.G. (eds) The New Rich in Asia: Mobile
phones, McDonald’s and middle-class revolution, London and New York:
Routledge, 1996.
Chu, Y. ‘State structure and economic adjustment of East Asian newly industrialising
countries’, International Organization 43: 1989, 647-672.
Chua, B. -H. Communitarian Ideology and Democracy in Singapore. London
: Routledge.
Clark, R. The Japanese Company. New Haven, CT : York University Press,
1995.
Cumings, B. ‘The origins and development of the Northeast Asian political
economy: Industrial sectors, product cycles, and the political consequences’,
in Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.
Ithaca, NY ; Cornell university Press, 1987.
Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.
Ithaca, NY ; Cornell university Press, 1987.
Dore, R. Taking Japan Seriously: A Confucian Perspective on Leading
Economic Issues. London : Athlone Press, 1987.
170ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
Eccleston, B. Taking Japan Seriously: A Confucian Perspective on Leading
Economic Issues. London : Athlone Press, 1989.
Ethridge, M. E. and Handelman, H. Politics in a Changing World: A Comparative
Introduction to Political Science. 4th Edition. Belmont, CA : Thompson
Wadsworth, 2008.
Evans, P., Reuschemeyer, D. and Skocpol, T. (eds). Bringing the State Back
In, Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
Fields, K. J. Enterprise and the State in Korea and Taiwan. Ithaca, NY :
Cornell University Press, 1995.
. ‘KMT, Inc.: liberalization, democratization, and the future of
politics in business’, in Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia.
London and New York : Routledge, 2002.
Fong, P. E., Tan, C. H. and Chen, S. M. ‘The management of people’, in
Sandhu, K. S. and Wheatley, P. (eds). Management of Success: The
Moulding of Modern Singapore. Singapore : Institute of Southeast Asian
Studies, 1989.
Francks, P. Japanese Economics Development: Theory and Practice. London
: Routledge, 1999.
Friedman, E. (ed.). The Politics of Democratization: Generalizing East Asian
Experiences. Boulder, CO : Westview Press, 1994.
Fukui, H. ‘The Japanese state and economic development: A profile of a
nationalist-paternalist capitalist state’, in Appelbaum, R. P. and Henderson,
J. (eds). States and Development in the Asian Pacific Rim. London : Sage, 1992.
Garon, S. The State and Labour in Modern Japan. Berkeley : University of
California Press,1987
Gayle, D. J. ‘Singaporean market socialism: Some implications for development
theory’, International Journal of Social Economics 15(7): 1989, 53-75.
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ171
Gerlach, M. L. Alliance Capitalism: The Social Organization of Japanese
Business. Berkeley, CA : University of California Press, 1992.
Gibney, F. Korea’s Quiet Revolution: From Garrison State to Democracy.
New York : Walker and Co, 1992.
Gluck, C. Japan’s Modern Myth: Ideology in the Late Meiji Period. Princeton,
NJ : Princeton University Press, 1985.
Gold, T. B. State and Society in the Taiwan Miracle. Armonk, NY : M. E.
Sharpe, 1986.
Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia. London and New York :
Routledge, 2002.
Greenhalgh, S. ‘Families and networks in Taiwan’s economic development’,
in Winckler, E. A. and Greenhalgh, S.(eds). Contending Approaches to
Political Economy of Taiwan. Armonk, NY : M. E. Sharpe, 1988.
Haggard, S. and Low, L. ‘State, politics, and business in Singapore’, in
Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia. London and New York
: Routledge, 2002.
Hamilton, G. and Biggart, N. W. ‘Market, culture and authority: A comparative
analysis of management and organization in East Asia’, American Journal
of Sociology 94: 1988, 552-594.
Islam, I. and Chowdhury, A. Asia-Pacific Economies: A Survey. London :
Routledge, 1997.
Johnson, C. MITI and the Japanese Miracle: The Growth of Industrial Policy
1925-1975. Stanford, CA : Stanford University Press, 1982.
. ‘Political Institutions and economic performance: The
government-business relationship in Japan, South Korea and Taiwan’,
in Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.
Ithaca, NY ; Cornell university Press, 1987.
172ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
. ‘Social values and the theory of late economic development in
East Asia’, in Johnson, C. (ed.). Japan: Who Governs? New York : W. W.
Norton & Co, 1995.
. ‘Comparative capitalism: The Japanese differences’, in
Johnson, C. (ed.). Japan: Who Governs? New York : W. W. Norton & Co, 1995.
Kabashima, I. ‘Japan: There may be a choice’, in Morley, J. W. (ed). Driven
by Growth: Political change in the Asia Pacific Region. New York : M. E.
Sharpe, 1993.
Khong, C. O. ‘Singapore: Political Legitimacy through managing conformity’,
in Alagappa, M. (ed.). Political Legitimacy in Southeast Asia: The Quest
for Moral Authority. Stanford, CA : Stanford University Press, 1995.
Kim, K.-R. ‘Divergent organizational paths of industrialization in East Asia’,
Asian Perspective 17: 1993, 105-35.
. The state and economic organization paths of industrialization
in East Asia’, Asian Perspective 17: 1994,105-135.
. ‘Family capitalism and corporate structure in South Korea’.
Korea Focus 6: 1998, 55-67.
Kim, K. S. ‘From neo-mercantilism to globalism: The changing role of the
state and South Korea’s economic prowess’, in Berger, M. T. and Borer,
D. A. (eds). The Rise of East Asia. London : Routledge,1997.
Kinzley, W. D. Industrial Harmony in Modern Japan: The Invention of a Tradi-
tion. London : Routledge, 1991.
Koo, H. (ed). State and Society in Contemporary Korea. Ithaca, NY: Cornell
University Press. 1993.
Koo, H. Korean Workers: The Culture and Politics of Class Formation. Ithaca,
NY: Cornell University Press, 2001.
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ173
Lam, D. and Clark, C. ‘The cultural roots of “Guerilla capitalism” in Taiwan’,
in Chan S., Clark, C. and Lam, D. (eds), 1998.
Lembruch, G. Schmitter, P. (eds). 1979. Trends Towards Corporatist
Intermediation. London : Sage.
Lie, J. ‘Review: Rethinking the “Miracle” –economic growth and political
struggles in South Korea’, Bulletin of Concerned Asian Scholars 23(4):
1991, 66-71.
McCormick, J. Comparative Politics in Transition. 6th edition. Boston, MA :
Wadsworth, 2007.
McVey, R. ‘The materialization of the Southeast Asian entrepreneur’, in
McVey, R. (ed.). Southeast Asian Capitalists. Ithaca, NY : Cornell University
Press, 1992.
Morishima, M. Why Has Japan Succeeded? Cambridge : Cambridge University
Press, 1982.
Morley, J. W. (ed). Driven by Growth: Political change in the Asia Pacific
Region. New York : M. E. Sharpe, 1993.
Onis, Z. ‘The logic of developmental state’, Comparative Politics 24 (October):
109-26, 1991.
Pempel, T. J. and Tsunekawa, K. ‘Corporatism without labour?: The Japanese
anomaly’, in Lembruch, G. Schmitter, P. (eds). Trends Towards Corporatist
Intermediation. London : Sage, 1979.
Purcell, R. P. (ed). The Newly Industrializing Countries in the World Economy.
Boulder, CO : Lynne Rienner, 1987.
Ramstetter, E. ‘Measuring the size of foreign multinationals in the Asia-Pacific’,
in Thompson, G. (ed). Economic Dynamism in the Asia-Pacific. London
: Routledge, 1998.
174ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552
Redding, S. G. The Spirit of Chinese Capitalism. Berlin : Walter de Gruyter, 1990.
Regnier, P. Singapore: City-State in Southeast Asia (trans. Hurst, C.).
London : Hurst and Company, 1991.
Robison, R. and Goodman, D.S.G. (eds). The New Rich in Asia: Mobile
phones, McDonald’s and middle-class revolution, London and New York:
Routledge, 1996.
. The Political Economy of Singapore’s Industrialization: National
State and International Capital. London : Macmillan, 1989.
. ‘Singapore’s leadership transition: Erosion or refinement of
authoritarian rule?’, Bulletin of Concerned Asian Scholars 24(1): 1992,3-17.
. ‘Preserving the one-party state in contemporary Singapore’,
in Hewison, K., Robisn, R. and Rodan, G. (eds). Southeast Asia in the 1990s:
Authoritarian, democracy and capitalism. Australia : Allen & Unwin, 1993.
. ‘Singapore: Economic diversification and social division’, in
Rodan, G. Hewison, K. and Robison, R. (eds). The Political Economy of
South-East Asia: An Introduction. Oxford : Oxford University Press, 1997.
. Hewison, K. and Robison, R. (eds). The Political Economy of
South-East Asia: An Introduction. Oxford : Oxford University Press, 1997.
. (ed). The East Asian Region: Confucian Heritage and its
Modern Adaptation. Princeton, NJ : Princeton University Press, 1991.
. ‘The Confucian faces of capitalism’, in Borthwick, M. (ed.).
Pacific Century: The Emergence of Modern Pacific Asia. Boulder, CO :
Westview Press, 1992.
Sakakibara, E. Beyond Capitalism: The Japanese Model of Market Economics.
Lanham, MD : University Press, 1993.
Sandhu, K. S. and Wheatley, P. (eds). Management of Success: The Moulding of
Modern Singapore. Singapore : Institute of Southeast Asian Studies, 1989.
เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ
เชษฐา พวงหตถ175
Schmidt, J. D. ‘Political business alliance: the role of the state and foreign and
domestic capital in economic development’, in Gomez, E. T. (ed). Political
Business in East Asia. London and New York : Routledge, 2002.
Song, B.-N. The Rise of the Korean Economy. Oxford : Oxford University Press, 1990.
Thompson, G. (ed). Economic Dynamism in the Asia-Pacific. London :
Routledge, 1998.
Tien, H. M. The Great Transition: Political and Social Change in the Republic
of China. Stanford, CA : Hoover Institution Press, 1989.
Vennewald, W. Technocrats in State Enterprise System in Singapore, Working
Paper No. 32, Asia Research Centre, Murdoch University, Perth, WA, 1994.
Wad, P. ‘The political business of development in South Korea, in Gomez, E. T.
(ed). Political Business in East Asia. London and New York : Routledge, 2002.
Wade, Governing the Market: Economic Theory and the Role of Government in
East Asian Industrialisation. Princeton, NY : Princeton University Press, 1990.
Weiss, L. ‘Government interdependence: Rethinking the government-business
relationship in East Asia’, The Pacific Review 8(4): 1995, 589-616.
Weiss, L. and Hobson, J. M. States and Economic Development: A Comparative
Historical Analysis. Cambridge : Polity Press, 1995.
Williams, D. Japan: Beyond the End of History. London : Routledge, 1994.
Winckler, E. A. and Greenhalgh, S.(eds). Contending Approaches to Political
Economy of Taiwan. Armonk, NY : M. E. Sharpe, 1988.
Yoshihara, K. Foreign Investment and Domestic Response. Singapore : Eastern
University Press, 1976.
. The Rise of Ersatz Capitalism in South-East Asia. Oxford :
Oxford University Press, 1988
. Japanese Economic Development. Oxford : Oxford University Press, 1994.