คู มือและแนวทางการจัดซื้อbdn.dmsc.moph.go.th/PRODUCTS/pdf/TestKit_urine.pdfคู มือและแนวทางการจัดซื้อ

คมอและแนวทางการจดซอชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ

สำนกยาและวตถเสพตดกรมวทยาศาสตรการแพทยกระทรวงสาธารณสข

คมอและแนวทางการจดซอ

ชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ

ทปรกษา

นายบญชย สมบรณสข อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย

นายนพนธ โพธพฒนชย รองอธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย

นางสขศร องบรบรณไพศาล ผอ�านวยการส�านกยาและวตถเสพตด

ผจดท�า

1.นางสาววยะดา อครวฒ ส�านกยาและวตถเสพตด

2.นางณปภา สรศภกฤตกล ส�านกยาและวตถเสพตด

3.นางสาวเจรญด ปงสทธวงศ ส�านกยาและวตถเสพตด

4.นางสาววลยลกษณ เมธาภทร ส�านกยาและวตถเสพตด

5.นางสาวองคณา กรชพทกษเงน ส�านกยาและวตถเสพตด

ISBN: 978-616-11-0035-3

เจาของ ส�านกยาและวตถเสพตด

กรมวทยาศาสตรการแพทยกระทรวงสาธารณสข

โทรศพท 029510000ตอ99156,99162

พมพครงท 2 พฤศจกายน2554จ�านวน5,000เลม

พมพท โรงพมพส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

1คมอและแนวทางการจดซอชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ

สำานกยาและวตถเสพตด กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ค�าน�า

ชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ เปนเครองมอทมความส�าคญในการตรวจคดกรองคนหาผเสพผตดยาเสพตด

เพอน�าเขาสกระบวนการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ ตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ศ.2545หรอเขาสกระบวนการยตธรรมในการปองกนและเฝาระวงการแพรระบาดของยาเสพตดตามนโยบายของ

รฐบาลซงไดจดปญหายาเสพตด เปน“วาระแหงชาต”ดงนนผปฏบตงานทเกยวของควรเลอกใชชดทดสอบสารเสพตด

ในปสสาวะทมคณภาพและเหมาะสมโดยมความถกตองเปนไปตามขอกฎหมายและเชอถอได

กรมวทยาศาสตรการแพทย โดยส�านกยาและวตถเสพตดไดจดพมพหนงสอคมอนเปนครงท2โดยปรบปรง

เนอหาใหมความกระชบ เพอใหผปฏบตงานตรวจสารเสพตด และเจาหนาททเกยวของสามารถเขาใจไดงายและ

สามารถเลอกซอหรอใชชดทดสอบทมคณภาพ และเหมาะสม เพอน�าไปใชปองกนและเฝาระวงปญหายาเสพตด

ไดอยางมประสทธภาพตอไป

นายแพทยบญชยสมบรณสข

อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย

2 คมอและแนวทางการจดซอชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ


ค�าน�า

(พมพครงท 1)

ชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ เปนเครองมอทมความส�าคญในการตรวจคดกรอง เพอคนหาผเสพ ผปวย

เพอน�าเขาสกระบวนการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ ตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ศ.2545ปจจบนหลายหนวยงานด�าเนนการจดซอชดทดสอบเพอใชในการตรวจคดกรองกอนการตรวจยนยนผล

ดวยเครองมอทซบซอนหนวยงานตางๆเชนสถานศกษาสถานพยาบาลสถานประกอบการและฝายบคคล

ของหนวยงานตางๆรวมทงฝายปราบปรามยาเสพตดใชตรวจคดกรองผเสพหรอผมแนวโนมวาจะเสพเพอการปองปราม

และเฝาระวงการใชยาเสพตดโดยหนวยงานตางๆขางตนมวตถประสงคในการใชชดทดสอบตางกนและมแนวโนม

จดซอชดทดสอบขนภายในหนวยงาน

กรมวทยาศาสตรการแพทย โดยส�านกยาและวตถเสพตด ไดรบความรวมมอจากสถาบนวชาการและ

ตรวจพสจนยาเสพตดส�านกงานป.ป.ส.กรมคมประพฤตกรมราชทณฑโรงพยาบาลมหาสารคามศนยวทยาศาสตร

การแพทยพษณโลกและศนยวทยาศาสตรการแพทยอดรธานจงไดจดท�าคมอนขนเพอเสรมสรางความรความเขาใจ

และแนะน�าแนวทางการจดซอชดทดสอบสารเสพตดเบองตนแกผปฏบตงานตรวจสารเสพตดและเจาหนาทเกยวของ

เพอใหไดชดทดสอบทมคณภาพสามารถน�าไปใชเฝาระวงปญหายาเสพตดอยางมประสทธภาพ

นายแพทยมานตธระตนตกานนท

อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย



สารบญ

หนา

บทน�า 4

บทท1การตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ 6

บทท2ชดทดสอบเบองตนทใชหลกการภมคมกนวทยา 9

บทท3การเลอกใชชดทดสอบ 13

บทท4แนวทางการจดซอชดทดสอบ 15

ภาคผนวก

ความรทวไป

ความรเรองยาเสพตด 22

กฎหมายทเกยวของกบการตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ 26

การเกบตวอยางการเกบรกษาและการน�าสงตวอยางปสสาวะ 27

ค�าถาม/ค�าตอบ 29

เอกสารอางอง 32



บทน�า

ปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดททวความรนแรงสงผลกระทบใหเกดปญหาอาชญากรรมและปญหาสงคม

การคนหาผตดผเสพเพอน�าเขาสกระบวนการยตธรรมหรอกระบวนการบ�าบดรกษาเปนมาตรการหนงทมความส�าคญ

ในการปองกนและปราบปรามการแพรระบาดของยาเสพตดการตรวจสารเสพตดในปสสาวะเปนวธการหนงทนยมใช

และเปนทยอมรบ เนองจากสามารถเกบตวอยางไดสะดวกกวาสารชววตถอน เชน เลอด เหงอ หรอ เสนผม และ

ปรมาณสารเสพตดในปสสาวะทขบออกจากรางกายหลงการเสพมปรมาณทคอนขางมากจงมโอกาสสงทจะตรวจพบ

สารเสพตด

การตรวจสารเสพตดในปสสาวะประกอบดวย

1. การตรวจเบองตน เปนการตรวจคดกรองเพอหาความเปนไปไดวาบคคลนนมการใชสารเสพตดหรอไม

สวนใหญจะตรวจดวยชดทดสอบสารเสพตดเบองตน

2. การตรวจยนยนผล เปนการตรวจยนยนวาตวอยางปสสาวะทใหผลบวกในขนตอนการตรวจเบองตนนน

มสารเสพตดอยจรงหรอไมและเพอตรวจจ�าแนกชนดของสารเสพตดในปสสาวะนนๆโดยการตรวจปสสาวะ

นนซ�าอกครงดวยเครองมอและวธการในหองปฏบตการดวยเทคนคโครมาโตกราฟ

การใชชดทดสอบเบองตนอาจมวตถประสงคทแตกตางกนไดเชน

• เพอการปองกนและเฝาระวงการแพรระบาดของสารเสพตดในกลมเสยงเชนนกเรยนนกศกษานกทองเทยว

ผขบขรถยนตพนกงานขบรถโดยสารพนกงานในสถานประกอบการและผใชแรงงาน

• เพอน�าผปวย/ผเสพเขาสกระบวนการยตธรรมหรอกระบวนการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ

• เพอตรวจตดตามการใชสารเสพตดของผถกคมประพฤตผตองขงในเรอนจ�าและผปวย/ผเสพในสถานบ�าบด

รกษาและฟนฟสมรรถภาพ

เปาหมายหลกของการใชชดทดสอบเบองตน คอ เพอตรวจคดแยกตวอยางทใหผลบวก

หรอตวอยางทอาจมสารเสพตดอยออกจากตวอยางทใหผลลบในเบองตนหรอตวอยางทไมม

สารเสพตดโดยไมตองน�าตวอยางทงหมดสงตรวจแยกในหองปฏบตการทงนเพอลดขนตอน

การด�าเนนการลดปรมาณตวอยางและระยะเวลาทใชในการตรวจและเพอใหการด�าเนนการ

ตรวจคดกรองเปนไปโดยความเรยบรอยและบรรลวตถประสงค ชดทดสอบเบองตนทใชจะตองม

ความถกตองเชอถอไดและสามารถอานผลไดอยางรวดเรวทงนอาจรวมถงราคายอมเยาใชงานงาย

ผทผานการชแนะหรออบรมกสามารถใชงานไดอยางถกตอง



ชดทดสอบเบองตนทมอยในทองตลาดมหลายชนดหลายยหอซงมความไวขอจ�ากดขอดขอดอยและคณภาพ

ทแตกตางกนดงนนกอนการเลอกซอหรอใชชดทดสอบเบองตนผซอหรอผใชควรตองค�านงถงชนดของสารเสพตด

ทตองการตรวจความไวความจ�าเพาะราคาและความคมคาเพอการเลอกซอหรอใชชดทดสอบทเหมาะสมและ

ใหสามารถอานผลการทดสอบไดชดเจน ถกตอง เปนไปดวยความถกตองตามหลกการตรวจวเคราะห และม

ความยตธรรมไมกอใหเกดขอสงสยในภายหลง

ในการใชชดทดสอบเบองตนเพอปองกนและเฝาระวงการแพรระบาดของยาเสพตด และเพอลงโทษผกระท�าผด

นนเปนการคดแยกตวอยางทคาดวามสารเสพตดออกจากตวอยางทไมมสารเสพตดตวอยางทใหผลบวกกบชดทดสอบ

เบองตนถอเปนตวอยางมสารเสพตดผสมอยในปรมาณทเทากบหรอมากกวาคาเกณฑตดสนผลบวก(คาcutoff)

ของชดทดสอบนนๆ ตามกฎหมายใหถอวาบคคลเจาของปสสาวะนนอาจเสพสารเสพตด หากตองการยนยนวา

บคคลนนเสพหรอไม จะตองน�าตวอยางทเหลอสงตรวจยนยนผลทางหองปฏบตการ ตวอยางทตรวจพบสารเสพตด

ในขนตอนการตรวจยนยนผลเทานน จงจะรายงานวาตรวจพบสารเสพตด เนองจากชดทดสอบเบองตนแมจะม

ความจ�าเพาะตอสารเสพตดทตองการทดสอบ แตชดทดสอบกยงสามารถใหผลบวกกบสารชนดอนๆ ทมลกษณะ

ทางเคมคลายคลงกนไดซงเรยกวาชดทดสอบใหผลบวกลวง

ทงนตามแนวทางการตรวจพสจนเพอหาสารเสพตดในปสสาวะตามพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพ

ผตดยาเสพตดพ.ศ.2545ระบวาผลการตรวจปสสาวะเปนเพยงหลกฐานประกอบการวนจฉยการเปนผเสพหรอ

ผตดยาเสพตดเทานน ซงจะตองมกระบวนการแสวงหาขอเทจจรงอนๆ ประกอบ เชน การตรวจรางกายและจตใจ

ขอมลประวตพฤตกรรมสภาพแวดลอมหรอค�าใหการยอมรบเปนตน



บทท 1

การตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ

การตรวจหาสารเสพตดในรางกายของผเสพสามารถใชตวอยางชววตถหลายชนดเชนปสสาวะซรมเสนผม

เปนตนปสสาวะเปนตวอยางชววตถทนยมใชกนอยางแพรหลายและเปนทยอมรบในกระบวนการยตธรรมในระดบสากล

ขอดของการใชตวอยางปสสาวะคอเปนตวอยางทสามารถเกบไดงายเมอเทยบกบสารชววตถอนๆและสามารถ

เกบตวอยางในปรมาณมากได ท�าใหมตวอยางเพยงพอทจะใชในการตรวจ และระยะเวลาทสามารถตรวจพบ

สารเสพตดในปสสาวะคอนขางนานหลายวน

แตอยางไรกตาม การใชตวอยางปสสาวะกมขอเสยหลายประการ เชน อาจมการสบเปลยน หรอปลอมปน

ตวอยาง และรปแบบของการขบสารเสพตด หรอเมตาบอไลตของสารเสพตดทางปสสาวะ ขนกบคาความเปนกรด

หรอดางของปสสาวะ

การตรวจสารเสพตดในปสสาวะ 2 ขนตอน คอ

1. การตรวจสารเสพตดเบองตน

2. การตรวจสารเสพตดขนยนยนผล

1. การตรวจสารเสพตดเบองตน

การตรวจสารเสพตดเบองตนมวตถประสงค เพอคดแยกตวอยางทคาดวาจะมสารเสพตด ออกจากตวอยางท

ไมมสารเสพตดโดยทวไปมวธการตรวจ2วธคอ

1.1 การใชชดทดสอบสารเสพตดเบองตนทใชหลกการภมคมกนวทยา

1.2 การใชเครองมอทใชหลกการภมคมกนวทยาตางๆเชนเครองAxSYMเครองCobasintegraและ

เครองEvidenceเปนตน

ตวอยางทใหผลบวกในขนตอนนถอวาอาจมสารเสพตดผสมอยและหากตองการตรวจยนยนผลใหสงตวอยาง

ปสสาวะทเหลอไปยงหองปฏบตการตรวจยนยนผล

ปจจบนการใชชดทดสอบส�าเรจรปทใชหลกการภมคมกนวทยา เปนวธการตรวจสารเสพตดเบองตนทนยมใช

ทวไปซงมขอดคอขนตอนการตรวจไมยงยากอานผลไดรวดเรวราคาไมสงเกนไปสามารถใชตรวจคดแยกตวอยาง

จ�านวนมากไดในระยะเวลาอนสนและสามารถน�าไปใชในสถานทตางๆนอกหองปฏบตการ (On-site) ได

อยางสะดวกโดยไมจ�าเปนตองใชเครองมอพเศษหรอใชบคลากรทมความรหรอมทกษะสง



2. การตรวจยนยนผล

จดประสงคเพอเปนการน�าตวอยางปสสาวะทใหผลบวกในขนตอนการตรวจเบองตนมาตรวจยนยนอกครง

ในหองปฏบตการวามสารเสพตดผสมอยจรงหรอไม โดยการตรวจดวยเทคนคโครมาโตกราฟ (Chromatography)

เชนธนแลรเยอรโครมาโตกราฟหรอทแอลซ(TLC)ไฮเพอรฟอรแมนซลควดโครมาโตกราฟหรอเอชพแอลซ(HPLC)

แกสโครมาโตกราฟหรอจซ(GC)หรอแกสโครมาโตกราฟ/แมสสเปคโตเมทรหรอจซเอมเอส(GC/MS)เปนตน

วธการตรวจหาสารเสพตดดวยทแอลซ(ทแอลซ)เปนวธการทมความถกตองสะดวกคาใชจายนอยหองปฏบตการ

ทวไปสามารถท�าไดสวนวธแกสโครมาโตกราฟ/แมสสเปคโตเมทรเปนวธการทมความถกตองสงและมคาใชจายสง

เนองจากเครองมอมราคาแพงและผปฏบตงานตองมความรความช�านาญสงในการใชเครองมอและการแปลผล

โอกาสทจะตรวจพบสารเสพตดในปสสาวะมความสมพนธกบชวงเวลาทเกบตวอยางและชวงเวลาทเสพ

ดงแสดงในตารางท1ถาชวงเวลาทเกบตวอยางใกลเคยงกบชวงเวลาทเสพครงหลงสดมากเกนไปมโอกาสสงทจะ

ตรวจไมพบสารเสพตดในปสสาวะเนองจากสารเสพตดยงไมถกขบออกจากรางกายนอกจากนนจะตองทราบชนด

ของสารเสพตดและสารเมตาบอไลตของสารเสพตดนนๆซงเกดขนในกระบวนการเผาผลาญสารเสพตดของรางกาย

ท�าใหสารเสพตดเปลยนแปลงโครงสรางไปและถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะดงแสดงในตารางท2

ตารางท 1 ชวงเวลาทมโอกาสตรวจพบสารเสพตดในปสสาวะ แบงตามชนดของสารเสพตดและลกษณะการเสพ*

ชนดสารเสพตด ผเสพไมประจ�า ผเสพประจ�า ผเสพเรอรง

แอมเฟตามน 1-3วน 2-6วน 2-3สปดาห

เมทแอมเฟตามน 1-3วน 2-6วน 2-3สปดาห

ยาอ 1-3วน 2-6วน 2-3สปดาห

กญชา 2-5วน 4-14วน อาจนานถง2-3เดอน

โคคาอน 12-48ช.ม. 1-4วน อาจนานถง2-3สปดาห

มอรฟน 12-48ช.ม. 2-6วน อาจนานถง2-3สปดาห

โคเดอน 1-3วน 2-5วน อาจนานถง2-3สปดาห

เบนโซไดอาซปนส 2-5วน 4-14วน อาจนานถง1เดอน

*ขอมลในตารางเปนคาอางองโดยประมาณทงนระยะเวลาตรวจพบสารเสพตดขนกบสภาวะของแตละบคคล

ทมา:UnitedNationsInternationalDrugControlProgramme.“Rapidon-sitescreeningofdrugsof

abuse.”ScientificandTechnicalnotesSCITEC/18December2001.



ตารางท 2 ชนดสารเสพตด สารส�าคญ สารเมตาบอไลต และสารทตรวจพบไดในปสสาวะ

ชนดสารเสพตด สารส�าคญ สารเมตาบอไลต สารทตรวจพบไดใน

ปสสาวะ

ยาบา/ไอซ เมทแอมเฟตามน แอมเฟตามน เมทแอมเฟตามน

แอมเฟตามน

ยาอ 3,4เมทลลนไดออกซ-

เมทแอมเฟตามน

(เอมดเอมเอ:MDMA)

3,4เมทลลนไดออกซ-


(เอมดเอ:MDA)

เอมดเอมเอ(MDMA)

เอมดเอ(MDA)

ยาเลฟ เมทลลนไดออกซ-



เมทลลนไดออกซ-



เอมดเอ(MDA)

กญชา สารกลมแคนนาบนอยด

เตตราไฮโดรแคนนาบ

นอล(THC)

11-นอร-เดลตา-9-เตตรา-

ไฮโดรแคนนาบนอลคาร

บอกซลคแอซด

(11-nor-Δ9-THC-COOH)

11-นอร-เดลตา-9-เตตรา-

ไฮโดรแคนนาบนอล

คารบอกซลคแอซด

(11-nor-Δ9-THC-COOH)

เฮโรอน เฮโรอน มอรฟน

6-โมโนอะเซตลมอรฟน

(6MAM)

มอรฟน

6-โมโนอะเซตลมอรฟน

(6MAM)

มอรฟน มอรฟน มอรฟน-3-กลควโรไนด

(M3G)

มอรฟน

มอรฟน-3-กลควโรไนด

(M3G)

โคเดอน โคเดอน มอรฟนโคเดอน

โคเดอน-6-กลควโรไนด

(C6G)

มอรฟนโคเดอน

โคเดอน-6-กลควโรไนด

(C6G)

โคคาอน โคคาอน เบนโซอลเอคโกนน เบนโซอลเอคโกนน

สารกลม

เบนโซไดอาซปนส

สารกลม


สารกลม


สารกลม




บทท 2

ชดทดสอบเบองตนทใชหลกการภมคมกนวทยา

ชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะทมจ�าหนายในทองตลาดใชหลกการ Lateral flow test หรอ

Immunochromatographicstriptestซงอาศยการเกดปฏกรยาระหวางสารแอนตเจนและสารแอนตบอดบนแผน

ทดสอบทท�าดวยไนโตรเซลลโลส

ประเภทและลกษณะของชดทดสอบ

ชดทดสอบแบงตามลกษณะและการใชงานเปน3ประเภทคอ

1. ชดทดสอบชนดแถบ(StripหรอDipandReadDevices)ใชโดยการจมปลายชดทดสอบลงในปสสาวะ

แลวอานผลมทงแบบทตรวจสารเสพตดไดเพยงชนดเดยว (singledrug tests) และแบบทตรวจสารเสพตด

ไดหลายชนด(multi-drugstestหรอpaneltests)

แบบทตรวจสารเสพตดไดเพยงชนดเดยวแบบทตรวจสารเสพตดไดหลายชนด

วธใช

1. จบปลายดานหนงของชดทดสอบจมแถบทดสอบดานทมสญลกษณลกศรลงในปสสาวะในแนวตงฉาก

โดยจมไมเกนขดบอกระดบทระบไวตรงสวนปลายของแถบทดสอบจบเวลาตามทระบในคมอการใช

2. น�าแผนทดสอบวางบนพนราบทสะอาด

3. จบเวลาและอานผลตามคมอการใช

4. ไมควรอานผลทดสอบเมอเลยชวงเวลาทระบในคมอการใช



2. ชดทดสอบชนดตลบ (CassetteหรอPipetteandReadDevices)เปนตลบพลาสตกทมแผนทดสอบ

บรรจอย วธใชโดยการหยดปสสาวะลงในหลม มทงแบบทตรวจสารเสพตดไดเพยงชนดเดยว (single drug tests)

และแบบทตรวจสารเสพตดไดหลายชนด(multi-drugstestหรอpaneltests)

แบบทตรวจสารเสพตดไดเพยงชนดเดยวแบบทตรวจสารเสพตดไดหลายชนด

วธใช

1. วางชดทดสอบบนพนราบทสะอาด

2. บนทกชอหรอรหสตวอยางทตองการตรวจลงบนชดทดสอบ

3. ดดปสสาวะและหยดปสสาวะอยางเบาๆในแนวตงฉากทละหยด

ใชจ�านวนหยดปสสาวะตามทระบไวในคมอระวงอยาใหม

ฟองอากาศหรอตะกอนของตวอยางทดสอบ


5. ไมควรอานผลทดสอบเมอเลยชวงเวลาตามคมอการใช

3. ชดทดสอบแบบถวย (Cup Design) ประกอบดวยถวยพลาสตกฝาเกลยวปดสนท ส�าหรบเกบตวอยาง

ปสสาวะดานขางของถวยมชองส�าหรบบรรจตลบชดทดสอบชนดแถบแบบทตรวจสารเสพตดไดหลายชนดและอาจ

มแถบเทอรโมมเตอรส�าหรบวดอณหภมของตวอยางปสสาวะดานลางของถวยท�าเปนชองมกญแจปด/เปดส�าหรบ

กนไมใหหรอยอมใหปสสาวะไหลไปยงสวนปลายของชดทดสอบ



วธใช (หรอตามทระบไวในคมอ)

1. ตรวจสอบวากญแจปด/เปดบนถวยทดสอบอยในต�าแหนงปด

2. บนทกชอหรอรหสตวอยางทตองการตรวจลงบนฉลากทปดบนถวยทดสอบ

3. เกบตวอยางปสสาวะในถวยทดสอบปดฝาใหสนท

4. หมนกญแจมาอยในต�าแหนงเปดปสสาวะจะไหลไปทสวนปลายของชดทดสอบ


6. ไมควรอานผลทดสอบเมอเลยชวงเวลาตามคมอการใช

การอานผล

การอานผลบวกหรอผลลบของชดทดสอบทใชหลกการภมคมกนวทยาโดยดแถบสทเกดขนณต�าแหนงทดสอบ

(T)และต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)ดงน

การอานผลบวกมแถบสมวงแดงเกดขนเพยงเสนเดยวณต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)และไมมแถบสเกดขน

ณต�าแหนงทดสอบ(T)

การอานผลลบมแถบสมวงแดงเกดขน2เสนณต�าแหนงทดสอบ(T)และณต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)

แปลผลไมไดม2กรณคอ

1. ไมมแถบสมวงแดงทงต�าแหนงทดสอบ(T)และต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)

2. เกดแถบสมวงแดงเฉพาะต�าแหนงทดสอบ(T)แตไมมแถบสณต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)แสดงวาชด

ทดสอบนนเสอมคณภาพหรอผลตไมไดมาตรฐาน

การอานผลชดทดสอบชนดแถบ

(ไมมอกษรแสดงต�าแหนง C และต�าแหนง T บนแผนชดทดสอบ)

ผลบวก ผลลบ แปลผลไมได



การอานผลชดทดสอบชนดตลบ

ผลบวก ผลลบ แปลผลไมได

ขอควรปฏบตในการใชชดทดสอบ

1. ชดทดสอบใชส�าหรบตรวจวนจฉยเบองตนภายนอกรางกายและใชทดสอบตวอยางปสสาวะเทานน

2. เลอกชดทดสอบใหตรงกบชนดสารเสพตดทตองการตรวจและคาเกณฑตดสนผลบวก(Cutoff)

3. ศกษาคมอการใชชดทดสอบอยางละเอยดและใหเขาใจ และปฏบตตามขนตอนทก�าหนดไวในชดทดสอบ

แตละชนด

4. จดหาอปกรณอนๆใหพรอมเชนขวดเกบปสสาวะแบบบนทกผลนาฬกาจบเวลาปากกากนน�าถงขยะ

น�ายาฆาเชอโรค

5. ดลกษณะหบหอภายนอกของชดทดสอบวามการฉกขาด ช�ารดหรอไม ไมใชชดทดสอบทหบหอฉกขาด

เนองจากชดทดสอบนนอาจดดความชนและเสอมคณภาพ

6. ควรใชชดทดสอบทนทหลงเปดหบหอและไมใชชดทดสอบทหมดอาย

7. ผทดสอบตองสวมถงมอยางทกครงเพอปองกนเชอโรคจากตวอยางปสสาวะทอาจเขาสรางกายเวลาสมผส

ทงนอาจมอปกรณเพมตามความเหมาะสมเชนหนากากอนามยแวนตานรภยเปนตน

8. กรณตวอยางปสสาวะทสงตรวจไดรบการแชเยนมากอนตองน�ามาวางไวใหตวอยางมอณหภมเทาอณหภม

หองกอนทดสอบ

9. กรณใชชดทดสอบแบบตลบ ใหใชหลอดดดตวอยางปสสาวะทมากบชดทดสอบและใชไดเพยงครงเดยว

เพอปองกนการปนเปอนจากตวอยางอน

10. ใหอานผลในททมแสงสวางเพยงพอ

การเกบรกษาชดทดสอบ

1. จดเกบชดทดสอบตามอณหภมทก�าหนดในคมอเชนทอณหภมหองหรออณหภม4–30องศาเซลเซยส

ตลอดอายการใชงาน

2. ชดทดสอบตองเกบอยในซองบรรจจากโรงงานผลตในสภาพเรยบรอยจนถงเวลาใชงาน

3. หลกเลยงการเกบชดทดสอบจากการสมผสความรอนและแสงแดดโดยตรง



บทท 3

การเลอกใชชดทดสอบ

ชดทดสอบสารเสพตดทมจ�าหนายในประเทศไทยมหลากหลายชนดและหลายแหลงผลตทงทผลตในประเทศ

และน�าเขาจากตางประเทศท�าใหมความแตกตางทงดานคณภาพและมาตรฐานของชดทดสอบปจจบนในประเทศไทย

ยงไมมการก�าหนดมาตรฐานในเรองชดทดสอบสารเสพตดในปสสาวะ

ดงนนเพอใหไดชดทดสอบทมคณภาพและเหมาะสมควรพจารณาเลอกใชชดทดสอบตามคณลกษณะดงน

1. ชนดของสารเสพตดทตองการตรวจไดแกสารส�าคญหรอสารเมตาบอไลตทตรวจพบไดในปสสาวะ

ดงแสดงในตารางท3

2. ประเภทของชดทดสอบวาเปนชดทดสอบชนดแถบหรอชนดตลบและราคา

3. คาเกณฑตดสนผลบวก(Cutoff)ของชดทดสอบซงหมายถงความเขมขนต�าสดของสารเสพตดทสามารถ

ตรวจพบในปสสาวะและใชในการตดสนวาปสสาวะมสารเสพตดอยหรอไมคาเกณฑตดสนผลบวก

(Cutoff)ของชดทดสอบทเลอกใชตองเทากบคาเกณฑการตดสนผลบวกตามทระบไวในกฎหมาย

4. ความจ�าเพาะของชดทดสอบ โดยพจารณาจากขอมลวา มสารทไมใชสารเสพตดทตองการตรวจชนดใด

บางหรอไมทสามารถใหผลบวกลวงกบชดทดสอบ

5. ความถกตองแมนย�าของชดทดสอบ โดยพจารณาขอมลการศกษาเปรยบเทยบผลการตรวจปสสาวะโดย

ชดทดสอบกบผลการตรวจโดยวธมาตรฐานอนๆ(MethodComparison)เชนวธGC/MS

6. ความคงสภาพ(Stability)ของชดทดสอบโดยพจารณาชวงอายการใชงานของชดทดสอบเมอเกบรกษา

ณสภาวะทก�าหนดในคมอการใชงาน

ตารางท 3 ชนดของสารเสพตด สารทตรวจพบไดในปสสาวะ และคา Cut off ของชดทดสอบ

ชนดสารเสพตด สารทตรวจพบไดในปสสาวะ คาCutoff(นาโนกรม/มลลลตร)

ยาบา/ไอซ เมทแอมเฟตามน


1000

ยาอ MDMA,MDA 1000

ยาเลฟ MDA 1000

กญชา 11-nor-Δ9-THC-COOH 50

เฮโรอน มอรฟน6MAM 300

มอรฟน มอรฟนM3G 300

โคเดอน มอรฟนโคเดอนC6G 300

โคคาอน เบนโซอลเอคโกนน 300

สารกลมเบนโซไดอาซปนส สารกลมเบนโซไดอาซปนส 300



การทชดทดสอบทจ�าหนายในปจจบนมมาตรฐานทตางกนอาจท�าใหผลการตรวจเบองตนดวยชดทดสอบ

แตกตางกนไดอาทเชน

ชดทดสอบทมคาเกณฑการตดสนผลบวกต�ากวาคาทกฎหมายก�าหนดจะใหผลบวกกบปสสาวะทมสารเสพตด

ระดบความเขมขนต�ากวาคาเกณฑตดสนผลบวกตามกฎหมาย

ชดทดสอบทมคาเกณฑการตดสนผลบวกสงกวาคาทกฎหมายก�าหนดจะใหผลบวกกบปสสาวะทมสารเสพตด

ระดบความเขมขนสงกวาเกณฑตดสนผลบวกตามกฎหมายเทานนดงนนชดทดสอบนจะใหผลลบลวงกบปสสาวะ

ทมสารเสพตดระดบความเขมขนเทากบเกณฑตดสนผลบวกตามกฎหมาย

ดงนนผปฏบตงานจงควรเลอกใชชดทดสอบทมคาเกณฑการตดสนผลบวกเทากบคาทกฎหมายก�าหนดเทานน

ดงแสดงในตารางท4

ตารางท 4 คาเกณฑการตดสนผลบวกตามกฎหมาย ตามประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ส. เรองก�าหนดหลกเกณฑ

วธการ และเงอนไขการตรวจหรอทดสอบวาบคคล หรอกลมบคคลใดมสารเสพตดอยในรางกายหรอไม พ.ศ. 2543

ชนดของสารเสพตด ปรมาณทตรวจพบในปสสาวะ

กลมแอมเฟตามน(Amphetamines)และกลมMDMA(ยาอ) ตงแต1000นาโนกรม/มลลลตร

(หรอ1ไมโครกรม/มลลลตร)ขนไป

กลมโอปเอตส(Opiates)ไดแกเฮโรอนมอรฟนและฝน ตงแต300นาโนกรม/มลลลตรขนไป

กลมกญชา ตงแต50นาโนกรม/มลลลตรขนไป

กลมโคคาอน ตงแต300นาโนกรม/มลลลตรขนไป



บทท 4

แนวทางการจดซอชดทดสอบ

ชดทดสอบสารเสพตดจดเปนเครองมอแพทยทวไปตามพระราชบญญตเครองมอแพทยพ.ศ.2551ซงผน�าเขา

ชดทดสอบจะตองปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท34)พ.ศ.2549ทก�าหนดใหผน�าเขาชดทดสอบ

จะตองแนบหนงสอรบรองระบบคณภาพการผลต และหนงสอรบรองการขายในประเทศผผลต (Certificate of

FreeSale)ทออกโดยหนวยงานรฐของประเทศผผลตยนตอส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเพอตรวจสอบ

และออกหนงสอรบรองประกอบการน�าเขาเครองมอแพทยและแสดงณดานศลกากร

ขนตอนการจดซอชดทดสอบ

เพอใหไดมาซงชดทดสอบทมคณภาพมาตรฐานและสามารถใชงานไดตรงตามวตถประสงคผปฏบตงานหรอ

เจาหนาททเกยวของควรมการก�าหนดคณลกษณะของชดทดสอบและมขนตอนหรอวธการตรวจสอบประกอบดวย

5ขนตอนดงน

ขนตอนท1.การก�าหนดคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบและเอกสารทเกยวของ

ขนตอนท2.การพจารณาคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบตามเอกสาร

ขนตอนท3.การทดสอบคณลกษณะทางเทคนคของชดทดสอบ

ขนตอนท4.การประเมนผล

ขนตอนท5.การตรวจรบชดทดสอบ

ขนตอนท 1 การก�าหนดคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบ และเอกสารทเกยวของ

1.1 การก�าหนดคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบ รายละเอยดดงน

(1) ก�าหนดหลกการทดสอบและขอบงใชเชน

-เปนชดทดสอบส�าหรบตรวจสารเมทแอมเฟตามนในปสสาวะทใชหลกการภมคมกนวทยา

โดยอาศยปฏกรยาการแยงท(competitivebindingimmunoassay)

-เปนชดทดสอบชนดแถบส�าหรบจมลงในปสสาวะหรอเปนชดทดสอบชนดตลบมหลมส�าหรบ

หยดตวอยาง

(2) ลกษณะ และรายละเอยดของชดทดสอบเชน

-ชดทดสอบแตละชดมอกษรยอแสดงชนดสารเสพตดทตองการทดสอบ

-มวสดกนความชน

-ส�าหรบชดทดสอบแบบตลบตองมหลอดดดตวอยาง

(3) ลกษณะและรายละเอยดบนภาชนะบรรจเชน

-ชดทดสอบแตละชดบรรจในซองอะลมเนยมผนกสนทเพอปองกนความชนทอาจมผลตอ

ผลการทดสอบ



-ระบรายละเอยดบนซองบรรจเชนชอทางการคาชอบรษทผผลตชอการทดสอบรนทผลต

วนหมดอายคาเกณฑตดสนผลบวก(cutoff)วธการใชการอานผลและการเกบรกษาเปนตน

(4) รายละเอยดของคมอการใชเชน

-อธบายหลกการคาเกณฑตดสนผลบวกวธการใชและวธการทดสอบ

-ระยะเวลาในการอานผลการแปลผล

-ขอควรระวงการเกบรกษาชดทดสอบ

-รายชอสารรบกวนและความเขมขนของสารรบกวน

(5) วธการใชชดทดสอบ และระยะเวลาทใชในการอานผลเชน

-วธการใชชดทดสอบจะตองใชงายในขนตอนเดยว

-มค�าอธบายทเขาใจและระบขนตอนอยางละเอยดเชนระบจ�านวนหยดปสสาวะทใชหรอ

วธการจมแถบลงในตวอยางปสสาวะระยะเวลาในการอานผลและการแปลผลและควรมรปประกอบ

เพอความเขาใจไดดขน

(6) วธการอานผลและควรมรปภาพแสดงประกอบทชดเจนเพอความเขาใจไดแก

ผลบวกเกดแถบสมวงแดง1เสนทต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)

ผลลบเกดแถบสมวงแดง2เสนทต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)และทต�าแหนงทดสอบ(T)

แปลผลไมได มได 2 กรณ เนองจากชดทดสอบเสอมคณภาพ และ/หรอชดทดสอบผลตไมได

มาตรฐานคอ

-ไมมแถบสมวงแดงทงต�าแหนงทดสอบ(T)และต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)

-มแถบสมวงแดงเฉพาะต�าแหนงทดสอบ(T)แตไมมแถบสณต�าแหนงควบคมคณภาพ(C)

(7) คาเกณฑการตดสนผลบวก ใหก�าหนดคาเกณฑตดสนผลบวกตามประกาศคณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามยาเสพตดเรองก�าหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขการตรวจหรอทดสอบวา

บคคลหรอกลมบคคลใดมสารเสพตดอยในรางกายหรอไม ประกาศณ วนท 11 กรกฎาคม 2543

(ตารางท4หนา14)

ตวอยาง ก�าหนดคาเกณฑตดสนผลบวกของชดทดสอบเมทแอมเฟตามนในปสสาวะเทากบ

1 ไมโครกรม/มลลลตร(หรอ1000นาโนกรม/มลลลตร)ขนไป

ดงนนชดทดสอบจะตองใหผลบวกเมอทดสอบกบปสสาวะทมปรมาณเมทแอมเฟตามนในปสสาวะ

เทากบหรอมากกวา1000นาโนกรม/มลลลตรขนไปและใหผลลบเมอทดสอบกบปสสาวะทมปรมาณ

เมทแอมเฟตามนในปสสาวะนอยกวา1000นาโนกรม/มลลลตร

(8) เกณฑการประเมนความถกตองของการอานผลบวกและผลลบเชนชดทดสอบจะตองใหผล

ทดสอบถกตองเมอทดสอบปสสาวะทมปรมาณเมทแอมเฟตามนในปสสาวะระดบความเขมขน±50%

ของคาเกณฑตดสนผลบวก



ตวอยาง คาเกณฑตดสนผลบวกของชดทดสอบเมทแอมเฟตามนในปสสาวะเทากบ1000นาโนกรม/

มลลลตร(หรอ1ไมโครกรม/มลลลตร)ขนไป

ดงนนชดทดสอบจะตองใหผลบวกชดเจนเมอทดสอบกบตวอยางปสสาวะทมปรมาณเมทแอมเฟตามน

ในปสสาวะเทากบ 1500 นาโนกรม/มลลลตร ขนไป และใหผลลบชดเจนเมอทดสอบกบตวอยาง

ปสสาวะทมปรมาณเมทแอมเฟตามนในปสสาวะเทากบ500นาโนกรม/มลลลตร

(9) ระบชอสารทอาจรบกวนการทดสอบ และระดบความเขมขนทไมท�าใหเกดผลบวกลวงกบชด

ทดสอบ เชน

– ชดทดสอบเมทแอมเฟตามนจะตองไม ให ผลบวกลวงกบรานตดน (Ranitidine)

บรอมเฟนรามน (Brompheniramine) คลอรเฟนรามน (Chlorpheniramine) ทระดบ

ความเขมขน100ไมโครกรม/มลลลตรเปนตน

– ชดทดสอบมอรฟนจะตองไมใหผลบวกลวงกบเดกซโตรเมทอรแฟน(Dextromethorphan)

ไดอาซแพม(Diazepam)ทระดบความเขมขน100ไมโครกรม/มลลลตรเปนตน

(10) มาตรฐานระบบคณภาพการผลต เชน มการผลตตามหลกเกณฑการผลตทด (Good

ManufacturingPractice:GMP)

(11) อายการใชงานเชนระบวาชดทดสอบจะตองมอายการใชงานทก�าหนดโดยผผลตไมต�ากวา1ป

นบตงแตวนตรวจรบชดทดสอบ

(12) การควบคมคณภาพของชดทดสอบตลอดชวงการใชงาน เชน ผจ�าหนายจะตองยนยอม

เปลยนทดแทนชดทดสอบใหหากหลงจากการน�าไปใชแลวพบวาชดทดสอบมปญหากอนวนหมดอายการ

ใชงาน

1.2 เอกสารทเกยวของ

(1) หนงสอรบรองระบบคณภาพการผลต

(2) เอกสารแสดงประสทธภาพของชดทดสอบไดแก

เอกสารแสดงผลการศกษาความไว

เอกสารแสดงผลการศกษาคาความจ�าเพาะของชดทดสอบ

เอกสารแสดงผลการศกษาความคงสภาพของชดทดสอบ

เอกสารแสดงการศกษาคาความถกตองของชดทดสอบ โดยการเปรยบเทยบผลการใช

ชดทดสอบกบวธมาตรฐานอนๆหรอเปรยบเทยบกบชดทดสอบอน

(3) กรณทเปนผลตภณฑตางประเทศผขายจะตองแสดงเอกสารดงน

ใบรบรองการเปนผแทนจ�าหนายจากผผลต



หนงสอรบรองการขายในประเทศผผลต(CertificateofFreeSale)

ขนตอนท 2 การพจารณาคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบและเอกสาร

2.1 ตงคณะกรรมการเปดซอง เพอท�าหนาทตรวจสอบคณลกษณะเฉพาะของชดทดสอบและเอกสาร

2.2 แนวทางการพจารณาเอกสารเอกสารแนบจะตองมขอมลและแสดงรายละเอยดไดถกตองครบถวนดงน

(1) หนงสอรบรองระบบคณภาพการผลตของผลตภณฑทตองการจดซอและเอกสารจะตอง

ไมหมดอาย

(2) รายงานการศกษาความคงสภาพของผลตภณฑชดทดสอบจะตองระบจ�านวนชดทดสอบและ

ร นผลตทใชศกษาวธการทดสอบอณหภมททดสอบระยะเวลาททดสอบความถในการทดสอบ

การก�าหนดอายการใชงานและการเกบรกษาชดทดสอบ

(3) ใบรบรองการเปนผแทนจ�าหนายจากผผลตจะตองระบวาบรษทใดเปนผแทนจ�าหนายและ

ใบรบรองนนจะตองไมหมดอาย

(4) เอกสารรบรองการขายจากผผลตจะตองระบรายการชดทดสอบทผลตโดยผผลตชอและ

ทตงผผลตและขอความทแสดงวาชดทดสอบนนมขายอยในประเทศผผลต

ขนตอนท 3 การทดสอบคณลกษณะทางเทคนคของชดทดสอบ

3.1 ก�าหนดใหผขายสงชดทดสอบ เพอทดสอบคณลกษณะทางเทคนคจ�านวนอยางนอย25-50ชดหรอตาม

ความเหมาะสม

3.2 ก�าหนดการทดสอบคณลกษณะทางเทคนคทชดเจนไดแกทดสอบดวยสารใดระดบความเขมขนเทาใด

ใหครอบคลมการทดสอบการอานผลบวกผลลบและสารทรบกวนการทดสอบ

3.3 วธการทดสอบ การอานคาผลลบและคาผลบวกอาจเลอกท�าได2วธดงน

วธท 1ทดสอบดวยตวอยางปสสาวะทเตรยมขนและทราบความเขมขนทแนนอนวธนสามารถทราบความไว

ของชดทดสอบโดย

(1) ทดสอบตวอยางปสสาวะทไมมสารเสพตด(NegativeUrine)อยางนอย3ครง

เกณฑการประเมนผลชดทดสอบจะตองใหผลลบทกครงจงจะผานเกณฑ

(2) ทดสอบตวอยางปสสาวะทมสารเสพตดหรอสารเมตาบอไลตระดบความเขมขน-50% ของ

คาเกณฑการตดสนอยางนอย3ครง


(3) ทดสอบตวอยางปสสาวะทมสารเสพตดหรอสารเมตาบอไลตระดบความเขมขน+50% ของ

คาเกณฑการตดสนอยางนอย3ครง

เกณฑการประเมนผลชดทดสอบจะตองใหผลบวกทกครงจงจะผานเกณฑ



วธท 2ทดสอบดวยตวอยางปสสาวะทผานการตรวจสอบในขนยนยนผลแลววาใหผลบวกจรงและ

ผลลบจรงโดย

(1) ทดสอบตวอยางปสสาวะทใหผลลบจรง(TrueNegativeUrine)อยางนอย3ครง


(2) ทดสอบตวอยางปสสาวะทใหผลบวกจรง(TruePositiveUrine)อยางนอย3ครง

เกณฑการประเมนผลชดทดสอบจะตองใหผลบวกทกครงจงจะผานเกณฑ

3.4 การทดสอบความจ�าเพาะของชดทดสอบ

ทดสอบกบปสสาวะทมสารรบกวนผสมอย โดยการเตมสารทอาจใหผลบวกกบชดทดสอบลงในปสสาวะ

เลอกชนดและความเขมขนของสารทอาจใหผลรบกวน ตามทระบไวในคมอการใช โดยทวไปจะทดสอบทระดบ

ความเขมขน100ไมโครกรม/มลลลตรทดสอบแตละตวอยางอยางนอย3ครง

เกณฑการประเมนผล ชดทดสอบจะตองใหผลลบทกครงจงจะผานเกณฑ

ตารางท 5 สรปแนวทางการทดสอบคณลกษณะทางเทคนค และเกณฑการประเมนผล

วธการทดสอบ สารทใชทดสอบจ�านวนครง

ททดสอบเกณฑการประเมนผล

ว ธท 1 ทดสอบด วย

ตวอยางปสสาวะทเตรยม

ขนและทราบความเขมขน

ทแนนอน

NegativeUrine อยางนอย3ครง ใหผลลบทกครง

ปสสาวะทมสารเสพตดหรอ

สารเมตาบอไลตทระดบความ

เขมขน-50%ของคาCutoff

อยางนอย3ครง ใหผลลบทกครง

ปสสาวะทมสารเสพตดหรอ

สารเมตาบอไลตทระดบความ

เขมขน+50%ของคาCutoff

อยางนอย3ครง ใหผลบวกทกครง

ว ธท 2 ทดสอบด วย

ตวอยางปสสาวะ ทตรวจ

ยนยนผลแลววาใหผลบวก

จรง และผลลบจรง

TrueNegativeUrine อยางนอย3ครง ใหผลลบทกครง

TruePositiveUrine อยางนอย3ครง ใหผลบวกทกครง

วธ (ตรวจเพมเตม) การ

ทดสอบความจ�าเพาะของ

ชดทดสอบ

สารทอาจใหผลรบกวนทระดบ

ความเขมขน100ไมโครกรม/

มลลลตร

อยางนอย3ครง ใหผลลบทกครง

ขอเสนอแนะ

ตวอยางปสสาวะทจะใชในการทดสอบทางเทคนค ใหประสานขอความอนเคราะหจากสถานตรวจพสจน

ยาเสพตดในปสสาวะขนยนยนผลในพนทเชนโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปศนยวทยาศาสตร



การแพทยหรอส�านกยาและวตถเสพตดกรมวทยาศาสตรการแพทย

การทดสอบทางเทคนคเปนขอมลส�าคญทใชประกอบการพจารณาจดซอ และบงบอกถงคณภาพของ

ชดทดสอบในการจดซออยางนอยจะตองมการทดสอบทางเทคนคดวยตวอยางปสสาวะทใหผลบวกจรง

และผลลบจรง

หนวยจดซอสามารถด�าเนนการทดสอบทางเทคนคตามความพรอมในการจดหาตวอยางทดสอบ

การทดสอบแตละวธจะมขอดและขอดอยทแตกตางกนดงแสดงในตารางท6

ตารางท 6 แสดงขอด และขอดอยของวธการทดสอบทางเทคนค

การทดสอบ ขอด ขอดอย

วธท 1 ทดสอบดวยปสสาวะททราบความเขมขน

ทแนนอน

-ปสสาวะทไมมสารเสพตด(NegativeUrine)

- ปสสาวะทมสารเสพตด หรอสารเมตาบอไลตท

ระดบความเขมขน±50%ของคาเกณฑการตดสน

- สามารถตรวจสอบคณภาพ

ชดทดสอบวาใหผลบวกและ

ลบไดจรงหรอไม

- สามารถประเมนคาเกณฑ

การตดสนผลบวก (Cut off)

ของชดทดสอบ

มปญหาในการจดหา หรอ

เตรยมตวอยางทดสอบ

วธท 2 ทดสอบดวยปสสาวะทผานการตรวจยนยน

ผลแลววาใหผลบวกและผลลบจรง

-สามารถหาตวอยางทดสอบ

ไดงาย

- สามารถตรวจสอบวาชด

ทดสอบจะใหผลบวกและลบ

ไดจรงหรอไม

ไมทราบคาเกณฑการตดสน

ผลบวก(Cutoff)ของชด

ทดสอบ

ขนตอนท 4 การประเมนผล

การประเมนผลชดทดสอบจะตองพจารณาตามล�าดบขนดงน

4.1 เปนชดทดสอบทมคณลกษณะเปนไปตามทก�าหนดและมเอกสารแสดงถกตองครบถวน

4.2 ผลการทดสอบคณลกษณะทางเทคนคถกตองผานเกณฑการประเมนผลทก�าหนด

4.3 มราคาเหมาะสม

ขนตอนท 5 การตรวจรบชดทดสอบ

กรณทชดทดสอบทตรวจรบมรนการผลตตางจากตวอยางชดทดสอบทผานการทดสอบในขนตอนการจดซอ

หรอในกรณทมการจดซอชดทดสอบปรมาณมากๆซงอาจมการสงมอบชดทดสอบหลายรนการผลตจะตองมการสม

ชดทดสอบเพอตรวจสอบคณลกษณะทางเทคนคซ�าอกครงใหมนใจวาชดทดสอบทตรวจรบมคณภาพตรงตามมาตรฐาน

ทก�าหนดและมคณภาพไมแตกตางกบชดทผานการทดสอบในขนตอนการจดซอหนวยงานจดซอควรปฏบตดงน

5.1 ตรวจสอบฉลากผลตภณฑชดทดสอบวาระบชนดสารเสพตดทตรวจคาเกณฑตดสนผลบวกวาถก

ตองหรอไมและชดทดสอบทกรนการผลตตองมอายการใชงานไมนอยกวา1ปนบจากวนตรวจรบ

5.2 สมชดทดสอบทกรนผลตและทดสอบคณลกษณะทางเทคนคซ�าเชนเดยวกบขนตอนท3



ภาคผนวก

ความรทวไป

ความรเรองยาเสพตด

กฎหมายทเกยวของกบการตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ

การเกบตวอยางการเกบรกษาและการน�าสงตวอยางปสสาวะ

ค�าถาม/ค�าตอบ



ความรเรองยาเสพตด

ยาเสพตด ตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 หมายถง ยาเสพตดใหโทษ

ตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ วตถออกฤทธตามกฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท และ

สารระเหยตามกฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหยดงน

1. ยาเสพตดใหโทษตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522แบงออกเปน5ประเภทรายชอและ

ประเภทยาเสพตดใหโทษเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท135(พ.ศ.2539)และประกาศฉบบอนท

แกไขเพมเตมเชนเฮโรอนมอรฟนโคคาอนกญชาและพชกระทอมเปนตน

2. วตถออกฤทธตอจตและประสาท ตามพระราชบญญตวตถทออกฤทธตอจตและประสาท พ.ศ. 2518

รายชอและประเภทยาเสพตดใหโทษ เปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 97 (พ.ศ. 2539) และ

ประกาศฉบบอนทแกไขเพมเตมเชนคตามนซโดอเฟดรนและอลปราโซแลมเปนตน

3. สารระเหยตามพระราชก�าหนดปองกนการใชสารระเหยพ.ศ.2533รายชอประเภทชนดหรอขนาดบรรจ

ของสารเคมหรอผลตภณฑทเปนสารระเหยเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขกระทรวงอตสาหกรรมฉบบท14

(พ.ศ.2538)เชนโทลอนทนเนอรและลกโปงวทยาศาสตรเปนตน

ในทนจะขอกลาวถงยาเสพตดทมการตรวจหรอทดสอบดวยชดทดสอบเบองตนเชนยาบาไอซยาอเฮโรอน

มอรฟนฝนกญชาโคคาอนและกลมเบนโซไดอาซปนส

ยาบา

มลกษณะเปนเมดกลมนน สสมแดง สน�าตาล หรอสเขยว

ดานหนาเรยบ อกดานหนงมตวอกษร “wy”น�าหนกเมดประมาณ

90มลลกรมประกอบดวยเมทแอมเฟตามน(Methamphetamine)

ประมาณ15-25%โดยน�าหนกผสมกบคาเฟอน(Caffeine)บางครง

อาจพบยาเสพตด หรอวตถออกฤทธตอจตและประสาทชนดอนๆ

ผสมอย เชน เอน เอน-ไดเมทลแอมเฟตามน (N,N-Dimethyl

amphetamine)อเฟดรน(Ephedrine)หรอคตามน(Ketamine)

เปนตน

การเสพโดยการรบประทานจะออกฤทธทสมองในเวลาประมาณ20-30นาทสวนการเสพโดยการสบจะออกฤทธ

ทสมองทนทและจะถกขบออกในปสสาวะภายใน24ชวโมงในรปเมทแอมเฟตามนเปนสวนใหญ

เมทแอมเฟตามนจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท1ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522



ไอซ (Ice)

มลกษณะเปนผลกใสสขาวประกอบดวยเมทแอมเฟตามนทมความบรสทธ

สงคอมากกวา85%ขนไปนยมเสพโดยการสบมการออกฤทธและการขบออก

จากรางกายเชนเดยวกบยาบา

ยาอ (MDMA/MDA/MDE)

ยาอเปนชอทใชเรยกกลมยาเสพตดทนยมใชในสถานบนเทงสารทพบ

สวนใหญไดแก3,4-เมทลลนไดออกซเมทแอมเฟตามน(3,4-Methylene-

dioxymethamphetamine:MDMA)มชอเรยกอนวาเอมดเอมเอ(MDMA)

อาดม(ADAM)เอกซตาซ(EcstasyหรอXTC)เปนตนสารทพบรองลงมา

คอเมทลลนไดออกซแอมเฟตามน(3,4-Methylenedioxyamphetamine:

MDA)มชออนวาเอมดเอ(MDA)ยาเลฟ(LovedrugsหรอLovepills)

เปนตนและเอนเอทลเอมดเอ(N-ethylMDA)หรอเอมดอ(MDEหรอ

MDEA)ส�าหรบประเทศไทยสวนมากพบยาอชนดเอมดเอมเอ(MDMA)

มลกษณะเปนเมดหรอแคปซล สวนใหญจะเปนยาเมดกลมแบน มสตางๆ บนเมดมสญลกษณรปตางๆ เชน

การตนสตวสญลกษณทางการคาน�าหนกเมดประมาณ200-300มลลกรม

การเสพโดยการรบประทานยาอจะออกฤทธภายในเวลา30-60นาทออกฤทธนาน6-8ชวโมง

MDMA,MDAและMDEจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท1ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522

มอรฟน/เฮโรอน/ฝน (Morphine/Heroin/Opium)

เฮโรอนมอรฟนและฝนเปนยาเสพตดในกลมโอปเอตส

เฮโรอน (Heroin)

เปนยาเสพตดทสงเคราะหไดจากมอรฟนมลกษณะเปนผงสขาวสนวล

หรอสครมไมมกลนมรสขมมลกษณะเปนผงสขาวสนวลหรอสครมไมมกลน

มรสขมมฤทธแรงกวามอรฟนประมาณ4-8เทาและมฤทธแรงกวาฝนประมาณ

30-90เทา

เฮโรอนจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท1ตามพระราชบญญตยาเสพตด

ใหโทษพ.ศ.2522



มอรฟน (Morphine)

เปนอลคาลอยดส�าคญทสกดจากยางฝน มลกษณะเปนผงสขาวหรอสเทา

เกอบขาวไมมกลนมรสขมและมฤทธแรงกวาฝน8-10เทาในทางการแพทย

ใชเปนยาระงบความปวด

มอรฟนจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท2ตามพระราชบญญตยาเสพตด


ฝน (Opium)

ฝน หมายถง ฝนดบ ฝนสก หรอมลฝน มลกษณะเปนยางเหนยวสขาว

(Latex)ไดจากการกรด(scoring)ผลฝนสดทยงโตไมเตมทเมอทงไวแหงจะเปนสด�า

ฝนจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 2 ตามพระราชบญญตยาเสพตด


เฮโรอนมอรฟนและฝนจะถกขบออกทางปสสาวะในรปของมอรฟนและ

สารเมตาบอไลตของเฮโรอนและมอรฟนเปนสวนใหญ

กญชา (Cannabis, Marihuana, Marijuana)

กญชาเปนพชเสพตดมสารออกฤทธทส�าคญคอTetrahydrocannabinol

(THC)

การเสพกญชาโดยทวไปจะเสพกญชาแหงดวยการสบการเคยวหรอผสม

ลงในอาหาร

THCเมอเขาสรางกายจะเปลยนเปน11-nor-Δ9-Carboxy-THCภายใน

10นาทโดยจะออกฤทธตอระบบประสาทภายใน6ชวโมงและภายใน72ชวโมง

จะถกขบออกทางปสสาวะ50%สวนทเหลอจะสะสมตามเนอเยอไขมนและ

ขบออกอยางชาๆทางปสสาวะและอจจาระภายใน2-5วน

กญชาจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท5ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522

โคคาอน (Cocaine)

โคคาอนหรอโคเคนเปนสารสกดทส�าคญจากใบของตนโคคามลกษณะเปน

ผงสขาวและเปนกอนผลกมรสขมไมมกลนมสตางๆขนกบวธการผลตโดยทวไป

มสขาว เหลองครม ถงสน�าตาลออน ไมละลายน�า มชอเรยกตางๆ เชน Crack,

Coke,SnowและSpeedball



โคคาอนไมละลายน�า จงมการน�าโคเคนมาผานกระบวนการท�าใหเปนเกลอของซลเฟตหรอเกลอไฮโดรคลอไรด

ซงจะละลายน�าไดดขน

โคคาอนจะขบออกทางปสสาวะในรปของสารเมตาบอไลตในชนดเบนโซอลเอคโกนน(Benzoylecgonine)

เปนสวนใหญซงสามารถจะตรวจพบในปสสาวะภายใน4ชวโมงหลงจากเสพจนถง1-2วน

โคคาอนจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท2ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522

เบนโซไดอาซปนส (Benzodiazepines)

สารกลมเบนโซไดอาซปนสเปนวตถออกฤทธตอจตและประสาททมกใชในสถานบนเทงโดยการเสพรวมกบ

ยาเสพตดอนเชนเมทแอมเฟตามนเฮโรอนโคคาอนและคตามนหรอมกพบวามการใชสารกลมนเพอกออาชญากรรม

ปลดทรพยและขมขนกระท�าช�าเราเปนตน

สารกลมเบนโซไดอาซปนสมฤทธกดการท�างานของระบบประสาทสวนกลาง ท�าใหหลบไดด คลายความวตก

กงวลกลามเนอคลายตวแกอาการชกทางการแพทยมกใชสารกลมนเปนยานอนหลบยาคลายความเครยดและ

ลดความวตกกงวล

เมอเสพเขาสรางกายสารสวนใหญจะถกดดซมไดอยางเรวในทางเดนอาหาร ถกท�าลายทตบและขบออกทาง

ปสสาวะในรปเมตาบอไลตทแตกตางกนขนกบชนดของสาร

สารกลมนทพบวามปญหาการแพรระบาดในประเทศไทยไดแก

1. ไดอาซแพม(Diazepam)ชอการคา

ทรจกกนคอ แวเลยม (Valium) ม

ลกษณะเปนยาเมดกลมแบน สฟา

ขาวหรอเหลอง

2. อลปราโซแลม (Alprazolam) ชอ

การคาทรจกกนคอซาแนก(Xanax)

มลกษณะเปนยาเมดยาวรสฟา สม

หรอขาว

3. ฟลไนตราซแพม (Flunitrazepam)

ชอการคาทร จกกนคอ โรฮปนอล

(Rohypnol)มลกษณะเปนยาเมดยาวรและกลมแบนสฟาขาวเหลอง

4. ไนเมตาซแพม(Nimetazepam)ชอการคาทรจกกนคออรมน (Erimin) มลกษณะเปนยาเมด

กลมแบนสสมออน

ไดอาซแพมและอลปราโซแลมจดเปนวตถออกฤทธในประเภท4ตามพระราชบญญตวตถออกฤทธตอจตและ

ประสาทพ.ศ.2518

ฟลไนตราซแพมและไนเมตาซแพมจดเปนวตถออกฤทธในประเภท2ตามพระราชบญญตวตถออกฤทธตอจต

และประสาทพ.ศ.2518



กฎหมายทเกยวของกบการตรวจสารเสพตดในปสสาวะ

กฎหมายทเกยวของการตรวจสารเสพตดในปสสาวะมจ�านวน 4 ฉบบ พรอมประกาศ กฎกระทรวง และ

ระเบยบทเกยวของ5ฉบบคอ

1. พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519

ประกาศทเกยวของ

- ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดเรองก�าหนดหลกเกณฑวธการและ

เงอนไขการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลใดมสารเสพตดอยในรางกายหรอไม ประกาศ

ณวนท11กรกฎาคมพ.ศ.2543

2. พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522


- ประกาศคณะกรรมการควบคมยาเสพตด เรองก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตรวจ

หรอทดสอบวาบคคลหรอกล มบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอย ในรางกายหรอไม ประกาศ ณ

วนท11เมษายนพ.ศ.2546

3. พระราชบญญตการขนสงทางบก พ.ศ. 2522


- ประกาศกรมการขนสงทางบก เรองก�าหนดหลกเกณฑและวธการตรวจหรอทดสอบสารอนเกดจาก

การเสพยาเสพตดใหโทษ(ยาบา)และก�าหนดเจาพนกงานผมอ�านาจตรวจหรอทดสอบหรอสงใหผใด

รบใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ�ารถในขณะปฏบตหนาทรบการตรวจหรอทดสอบวาสารนน

อยในรางกายหรอไมประกาศณวนท2มถนายนพ.ศ.2541

4. พระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545

กฎกระทรวงและระเบยบทเกยวของ

- กฎกระทรวงวาดวยก�าหนดลกษณะชนดประเภทและปรมาณของยาเสพตดพ.ศ.2546ประกาศ

ณวนท28กมภาพนธพ.ศ.2546

- ระเบยบคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดวาดวยการตรวจพสจน การฟนฟสมรรถภาพ

ผตดยาเสพตด การควบคมตว และการปฏบตตอผเขารบการตรวจพสจนและผเขารบการฟนฟ

สมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.2546ประกาศณวนท5กมภาพนธพ.ศ.2546



การเกบตวอยาง การเกบรกษา และการน�าสงตวอยางปสสาวะ

การเกบรกษาและน�าสงตวอยางปสสาวะมความส�าคญตอผลการตรวจพสจนเปนอยางมากการด�าเนนงานในขน

ตอนตางๆจะตองท�าดวยความถกตองระมดระวงและรดกมซงจะสงผลใหไดผลการวเคราะหทถกตองเปนธรรมเปน

ประโยชนตอการบ�าบดรกษาผตดผเสพอยางแทจรง

การเกบตวอยาง

การเตรยมการ

1. บคลากร

เตรยมและอบรมเจาหนาท

ชแจงใหเขาใจถงความส�าคญของการเกบตวอยางปสสาวะและขนตอนการด�าเนนการทถกตอง

2. สถานท

จดเตรยมหองสขาหรอสถานทซงจดไวส�าหรบใหถายปสสาวะดงน

มความสะอาดและสะดวก

ภายในหองสขาตองไมมผงซกฟอกสบน�ายาขดหองน�าน�ายาดบกลนหรอสารอนใดทสามารถใช

ในการปลอมปนปสสาวะวางอย

ปดวาลวกอกน�าอางลางหนาถาจ�าเปนตองมทเกบกกน�าใหเตมน�ายาสฟาลงไป

ถาหองน�าเปนชกโครกใหใสน�ายาสฟาลงไปในโถชกโครก

3. วสดอปกรณ

ขวดส�าหรบบรรจปสสาวะชนดฝาเกลยวปดสนททสะอาดและแหงขนาดบรรจประมาณ60มลลลตร

อปกรณส�าหรบผนกขวด

ปากกากนน�าส�าหรบเขยนฉลาก

ฉลากปดขวดเกบปสสาวะทแสดงขอความรายละเอยดการเกบปสสาวะ เชนวนทเกบตวอยางล�าดบท

ชอ-สกล/รหสเพศอายหนวยงานทเกบตวอยางลายมอชอผเกบตวอยางลายมอชอเจาของปสสาวะ

เปนตน

แบบฟอรมส�าหรบบนทกความยนยอมของการรบการตรวจพรอมลายมอชอประวตรายละเอยด

ของตวอยางปสสาวะและผลการตรวจเบองตน



วธการเกบตวอยาง

1. ใหผรบการตรวจเขาปสสาวะในหองสขาทเตรยมไวทละคนและหามผรบการตรวจน�ากระเปาหบหอ

หรอสวมเสอคลมเขาไปในหองสขา

2. ควบคมดแลระวงอยาใหมการสบเปลยนหรอปนปลอมสารอนใดลงในปสสาวะ

3. ใหผรบการตรวจถายปสสาวะใสในภาชนะทสะอาดปรมาตรไมนอยกวา30มลลลตร

4. เมอไดตวอยางปสสาวะแลวใหปดผนกขวดและปดฉลากทบนทกรายละเอยด พรอมลงลายมอชอ

เจาของปสสาวะและผเกบตวอยางทขางขวดทนท

5. ตรวจสอบคณสมบตลกษณะทวไปของตวอยางปสสาวะเชน

สงเกตความขนใสคอมสเหลองออนจนถงเหลองแกและมกลนเฉพาะตว(ถามสผดปกต

ใหบนทกไวดวยหรอหากเปนไปไดใหเกบตวอยางใหม)

ตองมปรมาตรอยางนอยประมาณ30มลลลตร

วดความเปนกรด-ดางpHซงมคาระหวาง4-8(ถาท�าได)

วดอณหภม(ประมาณ37องศาเซลเซยส)อาจใชวธจบขางขวดตวอยางเพราะปสสาวะ

ทเกบใหมๆจะอนถาจบดแลวเยนผดปกตควรเรยกเกบตวอยางใหม

6. หากท�าไดควรเกบปสสาวะภายใน24ชวโมงหลงการเสพ

การเกบรกษาตวอยาง

1. ตรวจสอบความถกตองของฉลาก

2. ปดและผนกฝาขวดใหแนนหนา

3. เกบรกษาในสภาวะเยน4-8องศาเซลเซยสหามแชแขง

4. กรณใสกระตกและแชเยนดวยน�าแขงใหซอนถงพลาสตก ผนกปากถง เพอปองกนมใหฉลาก

เลอะเลอน

การน�าสงตวอยางปสสาวะเพอตรวจยนยน

1. เจาหนาทน�าสงตวอยางปสสาวะทตองการตรวจยนยน พรอมหนงสอน�าสงปสสาวะ ไปยงสถาน

ตรวจพสจนใหเรวทสดในสภาพแชเยน

2. ระหวางน�าสงตวอยางตองควบคมดแลตวอยางระวงอยาใหมการสบเปลยนสญหายหรอถกความ

รอน

3. ไมควรสงตวอยางทางพสดไปรษณยเพราะตวอยางอาจหกเสยหายหรอตวอยางอาจสญหายได



ค�าถาม/ตอบ

กรณเกบปสสาวะยนยนผลตรวจทส�านกยาและวตถเสพตดหรอศนยวทยาศาสตรการแพทยกรมวทยาศาสตร

การแพทย

ถาม: ตองเกบปสสาวะปรมาตรเทาไร

ตอบ: 30-60มลลลตร

ถาม: ระยะเวลาการเกบรกษาปสสาวะ

ตอบ: ควรสงหองปฏบตการภายใน48ชวโมงในสภาพแชเยน

ถาม: อณหภมในการเกบรกษาปสสาวะ

ตอบ: 4-8องศาเซลเซยส

ถาม: คาใชจายในการตรวจยนยนผล

ตอบ: คาใชจายขนกบวธการตรวจวเคราะหโดยทวไปราคาตอตวอยางโดยประมาณ

-ยาบาไอซและยาอ250บาทตอตวอยาง

-กญชา1000บาทตอตวอยาง

-เฮโรอนและโคคาอน3,000บาทตอตวอยาง

ถาม: ไอซเปนสารเสพตดประเภทไหนการออกฤทธและใชชดทดสอบอะไรในการตรวจพสจน

ตอบ:ไอซคอผลกหรอผงเมทแอมเฟตามนทมความบรสทธสงทใชส�าหรบผลตยาบาไอซออกฤทธเหมอน

ยาบาและสามารถใชชดทดสอบเมทแอมเฟตามนในการตรวจปสสาวะผตดผเสพ

ถาม: มชดทดสอบสารระเหยในปสสาวะหรอไมสามารถตรวจสารระเหยในปสสาวะดวยวธใด

ตอบ:ปจจบนยงไมมชดทดสอบสารระเหยในปสสาวะ การตรวจสารระเหยในปสสาวะสามารถตรวจ

สารเมตาบอไลตของสารระเหยคอสารHippuricacidโดยวธHighPerformanceLiquidChromatography

หรอGasChromatography/MassSpectrometry

ถาม: ชดทดสอบแบบแถบและแบบตลบเหมอนกนหรอตางกนอยางไร

ตอบ:ชดทดสอบแบบแถบและแบบตลบใชหลกการเดยวกนตางกนทวสดรปแบบและวธการใช

ถาม: หลงจากเสพเมทแอมเฟตามนไปแลวกวนจะยงมสารเสพตดในปสสาวะ

ตอบ: จะตรวจพบภายใน1-3วนหลงการเสพทงนขนอยกบรางกายของแตละบคคล



ถาม: สารเสพตดประเภทยาบาจะอยในรางกายนานเทาไร

ตอบ: ยาบาจะถกขบออกมา70%ภายใน24ชม.หลงเสพและมกจะตรวจพบภายใน1-3วนหลง

7วนไปแลวมกจะตรวจไมพบทงนขนอย กบรางกายของแตละบคคลและอาหารทรบประทานเชน

ถารบประทานอาหารทท�าใหปสสาวะเปนดางจะท�าใหการขบยาออกจากรางกายชาลง

ถาม: ถาชดทดสอบเกดแถบสแดงทต�าแหนงCชดมากแตแถบสทต�าแหนงTเลอนลางใหอานผลอยางไร

ตอบ: ใหอานเปนผลลบ

ถาม: สารเคมทท�าใหตรวจหาสารเสพตดเปนผลบวกลวง(ไมไดเสพยาบาแตใหผลบวกกบชดทดสอบ)มอะไรบาง

ตอบ: สารทใหผลบวกลวงกบชดทดสอบไดคอสารทมโครงสรางคลายสารเสพตดแตปจจบนชดทดสอบ

มความจ�าเพาะเจาะจงสงท�าใหมผลบวกลวงนอยลงแตกยงพบสารทอาจใหผลบวกลวงกบชดทดสอบเชน

ยาลดความอวนยาทท�าใหไมงวงRanitidinePseudoephedrineDextromethorphanเปนตน

ถาม:ชวยยกตวอยางวารบประทานอะไรบางทจะตรวจพบสารเมทแอมเฟตามน เพราะบางครงเขาจะอาง

วาดมเครองดมบ�ารงก�าลงเชนกระทงแดง

ตอบ: สารทรบประทานหรอเสพแลวจะตรวจพบสารเมทแอมเฟตามนในปสสาวะคอยาบาและไอซสาร

ทใหผลบวกลวงกบชดทดสอบ ไดแกสารทมโครงสรางคลายกน เชนยาลดความอวนยาทท�าใหไมงวง

แตในกระทงแดงไมมสารเหลานการดมกระทงแดงจงไมท�าใหเกดผลบวกลวง

ถาม: วธการใชชดทดสอบทถกตองจะตองท�าอยางไร

ตอบ:อานคมอใหเขาใจและทดสอบตามค�าแนะน�าในคมอ

ถาม:การเกบชดทดสอบกอนการใชงานควรเกบอยางไรอณหภมเทาไรอณหภมมผลตอชดตรวจหรอไม

ตอบ: เกบรกษาตามทระบในคมอของผลตภณฑ

ถาม: การใชชดทดสอบชนดแถบทถกตอง

ตอบ: การใชชดทดสอบชนดแถบทถกตองคอจมปลายชดทดสอบลงในปสสาวะอยาใหเกนขดบอกระดบบน

แผนทดสอบตามเวลาทก�าหนด(ประมาณ10วนาท)แลวหยบขนวางบนพนราบจบเวลาและอานผลตามท

ระบในคมอ

ถาม: ปรมาตรปสสาวะทหยดในหลมทดสอบมผลตอการตรวจหรอไมอยางไรจ�าเปนตองใชหลอดหยดทมา

กบชดทดสอบนนๆหรอไมหากไมไดใชจะมผลกบการแปลผลหรอไม

ตอบ: ปรมาตรปสสาวะทหยดในหลมทดสอบมผลตอการตรวจ เพราะปรมาณปสสาวะมผลตอคา Cut off

ควรใชหลอดหยดทใหมากบชดทดสอบนน



ถาม: การถายปสสาวะใสถวยในปรมาณมากนอยตางกนมผลตอการตรวจเบองตนหรอไม

ตอบ: ปรมาตรของปสสาวะทเกบไดไมมผลตอการตรวจเบองตน

ถาม: สามารถเกบปสสาวะไวกอนสงตรวจยนยนผลนานเทาไหร

ตอบ: หากเกบทอณหภม4-8°Cไดนาน2-3เดอนถาแชแขงอาจเกบไดประมาณ6เดอนแตแนะน�าใหสง

ตรวจภายใน48ชวโมงเพอปองกนไมใหปสสาวะบดเนา

ถาม: ถาใชชดทดสอบของโรงพยาบาลและต�ารวจไดผลตรงกนแตสงตรวจยนยนผลทศนยวทยาศาสตร

การแพทยแลวไดผลลบจะแกปญหาอยางไร

ตอบ:รายงานผลของศนยวทยาศาสตรการแพทย เปนการตรวจยนยนผลโดยใชวธแยกสกดสาร และตรวจ

อยางละเอยดเพอยนยนวามสารเสพตดอยในปสสาวะนนจรงๆควรยดผลจากศนยวทยาศาสตรการแพทยเปน

หลก



เอกสารอางอง

1. สวนพฒนาสอและเทคโนโลย ส�านกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ส�านกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด.เรยนรเรองยาเสพตดชวตปลอดภย.พมพครงท3.กรงเทพมหานคร:สวนพฒนาสอเทคโนโลย,2545.

2. ส�านกกฎหมาย ส�านกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงยตธรรม. รวมกฎหมายยาเสพตดพรอมดวยกฎกระทรวงระเบยบขอบงคบทเกยวของ.พมพครงท11.กรงเทพมหานคร:ส�านกกฎหมายส�านกงานป.ป.ส.2552.

3. ดวงพรอภกนตพนธ,วรางคบญชวย.ClubDrugsกองวตถเสพตดกรมวทยาศาสตรการแพทยมนาคม2544.4. ส�านกยาและวตถเสพตดกรมวทยาศาสตรการแพทย.แนวทางปฏบตเกยวกบการตรวจหายาบาในปสสาวะ

กรงเทพมหานคร:บรษทร�าไทยเพรสจ�ากดพมพครงท3.พ.ศ.2548.5. OHDrummer.PharmacokineticsandMetabolism.In:AnthonyCMoffat,MDavidOsselton

and Brain Widdop, editors. Clarke’s Analysis of Drugs and Poisons 3rd edition,London:PharmaceuticalPress.2004.p.178-179.

6. CHandandDBaldwin. Immunoassays. In:AnthonyCMoffat,MDavidOsseltonandBrainWiddop,editors.Clarke’sAnalysisofDrugsandPoisons3rdedition,London:PharmaceuticalPress.2004.p.301-312.

7. UnitedNationsInternationalDrugControlProgramme.RapidOn-siteScreeningofDrugsofAbuse.ScientificandTechnicalnotesSCITEC/18December2001.

8. SubstancesAbuseandMentalHealthServiceAdministration,MandatoryGuidelinesforFederalWorkplaceDrugTestingPrograms.[Online].2004[cite2004Oct29];[83screens].FederalRegisterApril13,2004.Vol.69.No.71.DepartmentofHealthandHumanServices.Maryland. Available fromURL: http://workplace.samhsa.gov/fedprograms/MandatoryGuidelines/MG04132004.htm.

9. CenterforDevicesandRadiologicalHealth,OfficeofInVitroDiagnosticDeviceEvaluationandSafety.DraftGuidanceforIndustryandFDAStaff:PremarketiSubmissionandLabelingRecommendations forDrugsofAbuseScreeingTests.U.S.DepartmentofHealthandHumanServices.FoodandDrugAdministration.IssuedDateDecember2,2003.

สำนกยาและวตถเสพตดกรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร

โทร. 0-2951-0000 ตอ 99156, 99162

โทรสาร 0 2580 5733, 0 2580 5106

www.dmsc.moph.go.th

Documents

คู มือและแนวทางการจัดซื้อbdn.dmsc.moph.go.th/PRODUCTS/pdf/TestKit_urine.pdfคู มือและแนวทางการจัดซื้อ