อำ�เภอเมองจงหวดสตลตำ�บลเก�ะส�หร�ย

โนมนำ�ภมปญญ� รวมพลงพฒน�สคว�มยงยน

รวมองคความร จากโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำาบล วถพอเพยง

สารบญ

นยามความพอเพยงของตำาบลเกาะสาหราย“ปญญานำา ทำาทรพยากรใหเกดประโยชน

สามคค ชวยเหลอ แบงปนภายในครอบครวและชมชน

ตามวถเศรษฐกจพอเพยง”

๐๖ สภาพแวดลอม

๐๘ ความเปนมา

๒๐ กาวเดนดวยความพอเพยง

๒๔ กลไกการขบเคลอน

๓๒ รปธรรมความสำาเรจในพนท

๓๘ แผนทความร

๔๐ ลดรายจาย=เพมรายได

๔๔ ภาคผนวก

๐๓๐๒

“เกาะสาหราย” กอนหนาน มชอเรยกวา “เกาะระยะโตด” หรอ “ลาโตค” เปนภาษามลาย แปลวาสาหรายบงบอกถงอดตของทะเลแถบนทมสาหรายทะเลจำานวนมากและตอมาทางราชการไดเปลยนชอเรยกจาก“ระยะโตด”มาเปน“เกาะสาหราย”ซงประกอบไปดวยหมเกาะประมาณ๖๙เกาะตงอยในทะเลอนดามนภายใตเขตปกครองของอำาเภอเมองจงหวดสตลเกาะสาหรายเปนตำาบลสดเขตของประเทศไทยทอยตดตอกบรฐปะลส ประเทศมาเลเซยและมหาสมทรอนเดย เปนทตงของ อทยานแหงชาตตะรเตามหมเกาะทสำาคญอย๓กลมคอกลมหมเกาะสาหราย-ตนหยงอมากลม หมเกาะตะรเตา-เกาะกลางและกลมหมเกาะอาดง-ราว-หลเปะ

ตำาบลเกาะสาหรายประกอบดวย๗หมบานมเนอท๙๓๙,๓๐๐ไร(พนททงหมดรวมทงอทยานแหงชาตตะรเตา และเกาะอาดง) มประชากรประมาณ ๔,๘๐๐ คน สวนใหญนบถอศาสนาอสลาม สภาพพนทโดยรวมทวไปของเกาะตางๆในพนทประกอบดวยพนทราบปาไมปาชายเลนดนมลกษณะ

สภาพแวดลอมเปนดนเหนยวปนทรายทเหมาะกบทำาเกษตรทงยงมทรพยากรทางทะเลทสมบรณเชนกงหอยปปลาฯลฯนอกจากนยงมเกาะรงนก๒เกาะคอเกาะเลตงและเกาะราวทสำาคญตอการพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษและศกษาธรรมชาต รวมทงแหลงทองเทยวสวยงามตามเกาะแกงตางๆ ชาวบานสวนใหญ ทำาประมงขนาดเลกและรบจาง บางเกาะทำานา ทำาสวนมะพราว และสวนยางพารา และดวยวถชวตทผกพนอยกบทะเลทำาใหชมชนแหงนมความโดดเดนตางจากชมชนอนๆ ไมวาจะเปนเรองอาหารการกนเชน กะป นำาพรกขา หรอประเพณภาษาถนวฒนธรรมของชาวเล โดยเฉพาะทเกาะหลเปะมประเพณ การลอยเรอของกลมชาวเล“อรกลาโวย”จดขนทกวนขน๑๓-๑๕คำาและแรม๑คำาเดอน๖และเดอน๑๑ของปมการละเลนหรอกฬาประจำาทองถนเชนซละนอกจากนยงมวฒนธรรมประเพณทองถนเชนฉลองวนตรษของศาสนาอสลามการรำารองเงงของชาวเลเกาะหลเปะประเพณทอดกฐนสามคคของเกาะสาหราย

๐๗๐๖

ความเปนมาความเปนมาของชมชนพนทตำาบลเกาะสาหรายมมาอยางนอย ๔ ชวอายคน โดยเปนกลมคน

ทมรากฐานทำาอาชพประมง อยางเชนทเกาะหลเปะ อาดง และตะรเตา มชาวเลกลม “อรกลาโวย” อนหมายถงคนทะเลในทะเลอนดามนอพยพมาจากเกาะลนตายงชพอยกบทะเลมาตลอดในยคดงเดมมการนำาเรอไปลองหาปลาโดยใชเครองมองายๆเชนฉมวกสามงามเบดและวสดทหาไดในทองถนนบวาเปนกลมคนทมความสามารถ มภมปญญาและประสบการณทไดสมผสเรยนรกลไกธรรมชาต ทางทะเลและชายฝง รถงการเปลยนแปลงของธรรมชาตทางทะเลไดด ปจจบนชาวเลตกอยภายใตเศรษฐกจยคใหมทการพฒนาสความทนสมยเขาไปถงกนทองทะเลอยางยากทจะหลกเลยงของจากทะเล

ทหาไดนำามาขายใหกบผลงทน(นายทน) เพอหกหนสนทคางชำาระ เชน คาอวน คาเรอ คานำามน เรอหางยาว คาขาวสาร และอนๆ ในขณะทนโยบายสงเสรมการทองเทยว ทำาใหมคนตางถนทะลก เขามาทองเทยวและทำาธรกจทองเทยวสงผลใหทดนราคาสงชาวเลขายทดนแลวไปเปนแรงงานในธรกจการทองเทยวหรอจบสตวนำาสงใหกบบรรดานายทนทตำากวาราคาจรงในตลาด

อยางไรกดจากการศกษารองรอยการพฒนาในพนทตำาบลเกาะสาหรายทำาใหแบงยคการพฒนาไดเปน๓ยคดวยกนดงน

๐๙๐๘

พฒนาการตำาบล

คนทองถนอพยพทางเรอเขามา เนองจาก เหนวา การทำาประมงเพอการยงชพ เปนอาชพ ทแยกไมออกไปจากวถชวตของครอบครวในฐานะผผลตและผบรโภค บนเกาะมการสรางกฎเกณฑการทำาประมงรวมกน ซงการจบสตวนำาของชาวประมงชายฝงจะเปรยบเสมอนเปนกระบวนการเรยนรและสงสมประสบการณจากบรรพบรษมาหลายชวอายคน ซงประกอบดวยความรทเปนทงวทยาศาสตรและโหราศาสตรทใชการสงเกตและจดจำาลกษณะของคลนลม นำาขน-นำาลง ฤดกาล ดนฟาอากาศแหลงทปลามากนอยในแตละฤดกาล

ยคการบกเบกและตงถนฐานกอนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

การทำานาขาว ดวยสภาพทเปนเกาะ ภายในเกาะมทงระบบนเวศทราบลมทราบชายเกาะและทเนนสง พนทราบลมหรอทราบชายเกาะจงมการปลกขาวและพชไมผลไปดวย โดยมลกษณะของการทำาเกษตรเพอการยงชพ ใชแรงงานภายในครอบครวและพงพงธรรมชาตอยสง

๑๑๑๐

ยคแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

การเปลยนแปลงของชมชนในชวงน เรมขนเมอมการนำาเอาเครองยนตกลไกและอปกรณ การจบสตวนำาททนสมยเขามาจบสตวนำาทำาประมงจากเดมทใชเครองมอแบบยงชพ และไมซบซอนกลบเปลยนมาใชเครองมอและอปกรณททนสมย ในการจบสตวนำาเพอใหไดปรมาณ มากขนกวาเดมทงเครองยนตทถกตดตงกบเรอประมงอวนจบสตวนำาตางๆพรอมอปกรณแตกหมายถงการลงทนทสงขนเชนกน ชาวเกาะสาหรายบางสวนจงตองพงพานายทนในการนำาเงนเพอไปซอเรอ และอปกรณประมงสมยใหมและนำาสนคาสตวนำาไปขายกบผทลงทนใหกอนในราคาตามแตนายทนจะกำาหนดนบเปนการนำาการผลตทขนกบบคคลภายนอกและตลาดการคาทหางไกลจากความรและความถนดของชาวประมงยงกวานนนบตงแตปพ.ศ.๒๕๓๐เปนตนมาไดมกลมเรอ “นายทนจากภายนอก

ตำาบล” เขามาทำาประมงบรเวณชายฝงโดยการใชอวนลากและอวนรน หรอการไดหมก รวมทง เรอปนไฟลอปลากระตก ซงเปนวธการจบสตวนำา ททำากำาไรเปนลำาเปนสน แตทำาใหสตวนำาชายฝง ลดนอยลงชาวประมงขนาดเลกจบสตวนำาไดนอยลงจงตองออกไปทำาประมงในทะเลทไกลขนการลงทนทมากขนกวาเดม ทำาใหหนสนมมากขน จนไดรบการแนะนำาจากหนวยงานพฒนาเอกชนประมงชายฝงแกนนำาในหมบานกำานนในพนทกลมประมงชายฝงจงรวมมอกนแกปญหาผลกดนจดการดานอาญาเขตการทำาประมงภายในพนทชายฝงตามทกฎหมายกำาหนดจนปญหาลลวงไปไดระดบหนง สวนการทำานาขาวยคนครวเรอนททำานาเรมพฒนารปแบบวธการทำานาจากเดมทใชววไถนาหรอใชควายเหยยบนาทำาเทอกดำานามบางครวเรอนซอรถไถนาแบบเดนตามเขามาใช และหากมเวลากรบจางไถนาไปดวย ปจจบนยงคงมบางครวเรอนทยงคงทำานาเพอบรโภคแตกมจำานวนไมมากนกเพราะสะดวกทจะซอหามากกวา

ในยคนการเดนทางจากเกาะสาหรายไปสตวเมองสตลใชเรอโดยสารทำาใหมการเคลอนยายทงผคนและทรพยากรระหวางกนมากยงขน เมอประกอบกบชวงประมาณปพ.ศ.๒๕๔๕การไฟฟาสวนภมภาคไดสงไฟฟาเขาสเกาะสาหรายดวยระบบสายเคเบลใตนำา ทำาใหทกครวเรอนมไฟฟาไวใชพรอมอปกรณอำานวยความสะดวกของครวเรอนและชมชน เชนเดยวกบชมชนเมองทวไป นบเปนการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมการบรโภคของชมชนครงสำาคญ

๑๓๑๒

ยคแหงการทองเทยว

การทองเทยวในพนทตำาบลเกาะสาหรายระยะแรกเรมเปนการทองเทยวแบบปากตอปากของนกทองเทยวหรอธรกจในพนทแหลงทองเทยวสวนใหญคอเกาะหลเปะและเกาะตะรเตาซงยงไมเกดประโยชนโดยตรงกบชมชนในพน ทเกาะสาหราย เนองจากสถานททองเทยวเหลานนไมไดเปนชมชนทชาวเกาะสาหรายอาศยอยแตสงผลใหราคาทดนบรเวณใกลเคยงและคาครองชพสงขน จนกระทงเกดคลนยกษสนามเมอวนท๒๖ธนวาคมพ.ศ.๒๕๔๗แมจะไมสงผลกระทบแกชวตของชมชนในพนทแตกสรางความเสยหายใหกบเครองมอจบสตวนำาจำาพวกอวนไซและกระชงปลาหลงจากนนไดมหนวยงานราชการเอกชนและองคกรระหวางประเทศเขามาใหการชวยเหลอและบรรเทาปญหา

ดงกลาวหลายองคกร เชน มลนธชยพฒนาสภากาชาดไทยและหนวยงานในจงหวดสตล

ตอมามโครงการแกไขปญหาความยากจนจงหวดสตล โครงการพฒนาศกยภาพชมชนสตลมลนธกองทนชมชนเพอการพฒนาทยงยนจงหวดสตล เขามาทำางานในพนทสงผลตอการเรยนร ของชมชนในการพฒนา ขณะทชมชนเองกมกจกรรมการพฒนาตนเองมากกวาครงกอนๆ เรยกไดวา“เปนยคการฟนฟตนเอง”เชนกองทน วนละบาทเ พอส วสดการสมาชกและชมชน การแปรรปสตวนำารานคาชมชนกองทนสวสดการ เรอฉกเฉน หนวยกชพภยทางเรอดวน (EMS) และและอปกรณการทำาประมงเปนตนจนกระทงกาวเขาสโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำาบล วถพอเพยงในปพ.ศ.๒๕๕๒

๑๕๑๔

ทนเดมการพฒนาตำาบลเกาะสาหรายประกอบดวยทน ภมปญญา: การทำาประมงพนบาน และทนความรดานกลมองคกรตางๆดงน

ทนภมปญญา การท�าประมงพนบานการประกอบอาชพประมงของชมชนเปนกระบวนการเรยนรและ

สงสมประสบการณมาจากบรรพชนมาหลายชวอายคนทงความรดานวทยาศาสตรและโหราศาสตรอาศยการสงเกตการหมายรและการหมายจำาไวเปนประสบการณตรงมากกวาบนทกเปนขอมลลายลกษณอกษร(ทวศกดสขรตน)การทำาประมงในพนทตำาบลเกาะสาหรายจงขนอยกบธรรมชาตสภาพแวดลอมทางทะเลสภาพทเกดขนเฉพาะในพนทธรรมชาตสตวนำาความเหมาะสมของการใชเครองมอและวธการแตละชนดขอมลทงหมดมการสงเคราะหประสบการณความรเพอการพงตนเองในการจบสตวนำาไวดงน

๑.การจบสตวนำาจะไดผลดในระหวางทนำาขนหรอลงมากๆทเรยกวา”นำาเปน” ซงจะไปสมพนธกบโหราศาสตร โดยเฉพาะปฏทนทเกยวกบขางขนขางแรมหรอจนทรคตจะมนำาขนมากทเรยกวานำาเปนกบนำาขนนอยทเรยกวานำาตาย เปนวฏจกรหมนเวยนตามขางขนขางแรมของดวงจนทรในแตละเดอนและระยะลมมรสมทงสองดานทผลดเปลยนกนไปในรอบปจนทรคต

๒.สงเกตลกษณะของนำาถานำาใสจะมสตวนำานอยหากนำาขนจะมสตวนำาชกชมหรอดจากสของนำาถาคนใดนำามสแดงแสดงวาปลาทชกชมและมแสงของพรายนำาสะทอนออกมา

๓. สงเกตกการเปลยนทศทางลมมรสมของนำาทะเล ถานำาทะเลเรมใส แสดงวากำาลงจะมลมมรสมและมลมแรง ถามเมฆเกดคลายศรษะยกษก แสดงวาจะเกดพายหรอถาปลาโลมาขนฝงหรอฝงนกกระยางบนหนขนฝงแสดงวาจะเกดพาย

ในขอมลศกยภาพชมชนพบวาในรอบปมประเภทสตวนำาทชาวบานจบจากทะเลในพนทตำาบลเกาะสาหรายเชนกงปปลากงหอยพลบหอยนางรมเลก หอยชกตน ไดเกอบทกเดอนหรอทงป ดงนน ภมปญญาเพอการจบสตวนำา แตละอยางเพอใหไดผลดจงแตกตางกน เชนอวนลอยปเหมาะสำาหรบลอยในเวลากลางคนตงแตขนหรอแรมหาคำาไปถงเกาคำาจะไดผลดเปนตนซงชาวประมง จะใชวธสงเกตลกษณะธรรมชาตของสตวนำาแตละชนด และสถานทอยอาศยแลวใชการเกบเกยวดวยเครองมอทไมซบซอน อยางไรกตามภมความรเหลาน บางอยางคอยๆ เลอนหายไปกบการเขามาของเทคโนโลยเครองยนตกลไกท ทนสมยสงผลใหทกษะของชาวประมงในหมบานคอยๆหายไป

ทนตำาบล

๑๗๑๖

ทนความรเรองกลมองคกร ประกอบดวย

กลมแปรรปสตวน�ำ(พฒนำสตร)กอตงเมอปพ.ศ.๒๕๔๓ ไดรบการสนบสนนเงนทนครงแรกจากกองทนฟ นฟการประกอบอาชพประมงจงหวดสงขลาตอมาไดกเงนจากกองทนหมนเวยนเศรษฐกจชมชนของ อบต.เกาะสาหราย เพอขยายกจกรรมตอและไดดำาเนนการมาถงปจจบน กจกรรมของกลมประกอบดวย๑)การจดซออปกรณประมง(อวนป)ใหสมาชก ผอนชำาระเปนงวดๆ ๒) การแปรรปสตวนำาทะเล โดยการรวบรวมสมาชกมารวมกนผลตปลาดอกไม โดยการนำาปลา จองมองมาแปรรปเปนปลาตากแหงโดยทำาเปนรปดอกไมเพอจำาหนาย๓)การผลตทำานำาพรกเผา๔)การทำาขนมเชนขนมพนบานตางๆสงจำาหนายในชมชน

กลมรำนคำชมชนหมท๔กอตงโดยกลมประมงพนบานในปพ.ศ.๒๕๔๘มการออมทรพยมการจำาหนายอปกรณประมงและเครองยนต

กลมกองทนสวสดกำรเรอฉกเฉนเปนกองทนเพอเรอสงผปวยในยามฉกเฉน

หนวยกชพกภยอบต.เกาะสาหรายเพอชวยชาวบานทประสบปญหาเกยวกบการปฐมพยาบาลเบองตนโดยจดอาสาสมครทไดรบการอบรมการชวยเหลอชมชน การดแลผปวย อเบองตนกอนทจะไดรบการรกษาจากทางโรงพยาบาล

กองทนวนละบำท เปนการจดตงธนาคารชมชน เพอใหเกดการออมเงนทเรมตนจากวนละบาทเพอเปนสวสดการของสมาชกในการกยมเงน การฝากเงน นำาผลกำาไรทไดมาจดสวสดการใหกบสมาชก

๑๙๑๘

ดวยความพอเพยงกาวเดน

สถานการณกอนทโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำาบล วถพอเพยงจะเขามาในพนทตำาบล เกาะสาหรายมการทำางานการพฒนาของภาคประชานในพนทจำานวน๓กลมคอโครงการแกไขปญหาความยากจนจงหวดสตลซงเปนโครงการในลกษณะของการวจยและพฒนาดวยการสงเสรมใหประชาชนเรยนรการจดทำาบญชครวเรอนการนำาขอมลจากบญชครวเรอนมากำาหนดแนวทางการแกปญหาใหกบชมชนโครงการนไดรบการสนบสนนจากสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย(สกว.) โครงการพฒนาศกยภาพชมชนจงหวดสตล โดยมมลนธกองทนชมชนเพอการพฒนาทยงยน จงหวดสตล ซงเปนกลมองคกรภาคประชาชนรวมดำาเนนงานแบบเสรมพลงกบโครงการแกไขปญหาความยากจนจงหวดสตล นอกจากนยงมมลนธชยพฒนามาชวยบรรเทาปญหาใหกบผประสบภยสนาม ดวยการสรางศนยพฒนาเดกเลกตำาบล เกาะสาหรายและการอนรกษทรพยากรทางทะเล เชน เตาทะเลฟนฟอาชพชาวประมงพนบานสงเสรมอาชพการจดตงกลมออมทรพยและสวสดการการรวมกลมกนจดซออปกรณประมงหมนเวยนและมกลมธนาคารปไข โครงการของกลมเครอขายประมงพนบานฝงอนดามน ดานทะเลสงเสรมการรวมกลมของชาวประมงเพอแกปญหาทรพยากรชายฝงโดยเฉพาะสตวนำาทลดนอยลงเปนการทำางานดานการอนรกษดวยกระบวนการของกลมชาวประมงพนบาน

๒๑๒๐

สภาพปญหาทสำาคญของชมชนคอ เรองของเศรษฐกจชมชน ซงตองพงพงทรพยากรทางทะเล ดวยการทำาประมงชายฝงทตองไปไกลกวาเดม อนหมายถงคาใชจายดานเชอเพลงกสงตามไปดวย ขณะทปรมาณการจบสตวนำานอยลงและการจบสตวนำาทางทะเลบางชนดตองเปนไปตามฤดกาล และมระยะเวลาการจบสตวนำาทจำากด ทำาใหรายไดไมพอกบ รายจาย ขณะทการทองเทยวในพนทโดยรวมของ เกาะสาหรายไปเตบโตทกลมเกาะหลเปะ ซงมกลมธรกจเอกชนรายใหญจากภายนอกพนท เพยงไม กราย จากพนทอนภายในตำาบลเกาะสาหรายยงไมม รปธรรมการทองเทยวทชดเจนนกเปนแคทางผานของนกเดนทางเพอขามไปทองเทยวเกาะตะรเตาเกาะหลเปะสวนการจดการทองเทยวเชงวถชวต กยงไมเฟองฟเทาใด

ดวยการทมหลายองคกรเขามาทำางานในพนททำาใหเกดการทบซอนกนของผเขารวมประชม จงไดมการจดเวททำาความเขาใจรวมกนกบหนวยงานทเขามาขบเคลอนในตำาบล รวมถงสรางความเขาใจกบชมชน

เกยวกบแนวทางการทำางานของแตละหนวยงานทเขามาหนนเสรมและเชอมโยงการทำางานรวมกนเพอลดภาระของชมชนหรอแกเปนททำาหลายหนาท

การเขามาเชอมตอของโครงการฯเรมดวยการประสานขอมลขาวสารการเปดรบสมครผานองคการบรหารสวนตำาบลเกาะสาหรายจงสมครเขารวมโครงการฯซงทางโครงการฯไดเขามาประเมนพนทพบวาพนทเกาะสาหรายมความพรอมในการใหความรวมมอในการดำาเนนโครงการฯมวถชวตวฒนธรรมและบรบทชมชนทเรยบงายทสอดคลองกบจดประสงคโดยรวมของโครงการฯโดยทางตำาบลเกาะสาหรายไดเขารวมโครงการฯในระยะท๓ในปพ.ศ.๒๕๕๒เปนตนมา

ในระยะแรกไดเปดเวทสรางความเขาใจเกยวกบแนวคดหลกการ กระบวนการดำาเนนงาน โครงการฯ ในพนทกบชมชน ซงไดรบการตอบรบทด เนองจากชมชนใหความสนใจ เพราะเปนเรองใหมในการพฒนาทชมชนตองเปนแกนหลกในการทำางาน แตกตางจากโครงการอนๆ ทม รปแบบของการหยบยนใหตามความตองการ ชมชนเปนเพยงผรองขอ โดยไมตองมกระบวน การคดและดำาเนนการดวยตนเอง

๒๓๒๒

กลไกการขบเคลอนคณะกรรมการโครงการฯการไดมาของคณะกรรมการโครงการฯในขณะนนในระยะแรกมหมท

๕บานเกาะยะระโตดใหญและหมท๖บานตะโละนำาเปนหมบานแกนหลกในการประสานงานและเปนคณะกรรมการโครงการฯ มการเปดเวทระดบหมบาน หรอบางหมบานนดทำาเวทสรางความเขาใจรวมกน จนไดคณะกรรมการโครงการฯ ดำาเนนงานระยะแรกขนมาจำานวนหนง ม ทรงภม รป ชอและนามสกล หวาย เปนประธานคณะกรรมการโครงการฯ อดมการณจแอเปนประธานคณะกรรมการโครงการฯในปพ.ศ.๒๕๕๓และสะอดะสาดลเปนประธานคณะกรรมการโครงการฯในปพ.ศ.๒๕๕๔

๒๕๒๔

คณะกรรมการโครงการฯ ต�าบลเกาะสาหรายประธำนคณะกรรมกำรโครงกำรฯ

นำงสำวสะอดะสำดล

คณะกรรมกำรฝำยบรหำรแผนงำนกจกรรม

นางสาวสะอดะสาดล นางสตอนฉะสงาบานโคก

นายอดมการณจแอ นางสาวกาญจนาสวาหลำา

นางสรพรใบด นางหามนะขจดภย

นางฟองจนทรตะตย นางรำาไพยบลง

นางสาวจรนนทสนบตร นางสาวฮาหวายาหยาหมน

นางจนจราใจด นางกนยรตนยละง

นางฮอลยะหวงด นางสาวมดายะงะ

นายธนกรรกษสตย นายสตรเสนสมมาตร

นายเปนลดเลย นายอบดลเลาะเสนสมมาตร

นายสำาสเดนใบด นายดลฮอนสวาหลำา

นางเจะดาสวาหลำา นายสรตนองสภานชย

นางสาวเจะบาหนสวาหลำา นายสวรรณตกาสม

นางประภาเสมสน นางไพบลยหลจวน

นางรำาละวฒนะ นายทนกรหมนสน

นางสะแอระพรมสวรรณ นางบญเจอเตสวน

นางเฉลยวเอยดนช นางอไลโลมแมนทอง

นางสาววรรณสวาหลำา นายวนสโกบปเลา

นายอารตแลหมน นางสาวสไรดายาดำา

นางกลยดานาดมา

นางสาวสะอดะสาดล

นางสาวหามนะขจดภย

นางสาวกาญจนาสวาหลำา

นางสาวฮาหวายาหยาหมน

นางสาวจรนนทสนบตร

นางสาวสรพรใบด

นางฟองจนทรตะตย

นางสาวรำาละวฒนะ

นายธนกรรกษสตย

นายสรตนองสภานชย

นางประภาเสมสน

นายสตรเสนสมมาตร

นางกนยรตนยละง

คณะกรรมกำรฝำยกำรเงนและบญช

คณะกรรมกำรฝำยเปดบญช

คณะกรรมกำรฝำยจดซอ/จดจำง

คณะกรรมกำรฝำยตดตำมและประเมนผล

๒๗๒๖

กระบวนการสรรหาและทมาของคณะกรรมการโครงการฯเกดจากการประชมสรรหาโดยใชตวแทนแตละหมทมความ

สามารถ และมผลงานการขบเคลอนงานกจกรรมในตำาบล ซงประธาน ๒ คนแรก มความมงมนในการทำางานเพอชมชน สวนประธานคนท๓นนไดมาจากการสรปบทเรยนการทำางานโครงการฯไดเลงเหนถงขอเทจจรงวาประธานและคณะกรรมการโครงการฯ ทเปนผชายมกจะตองรบผดชอบเรองการประกอบอาชพภายใน ครวเรอนไมมเวลาพอในการขบเคลอนงานบทบาทสวนใหญจงอยทผหญง ผหญงมการรวมกลมและสามารถทำางานไดเปนอยางด จงไววางใจใหผหญงเปนผนำาทงในบทบาทประธานและคณะกรรมการสวนผชายจะมบทบาทเปนทปรกษาของโครงการฯ

ประธานโครงการฯ คนปจจบนเปนนกประสานงาน สามารถเขาถงชมชนเนองจากเปนคนทมมนษยสมพนธดทำางานเกงคลองตว จนเกดการยอมรบจากเพอนรวมงานและภาคตางๆ ยกใหเปน “ผประสาน ๑๐ ทศ”

จากการทำางานทผานมาคณะกรรมการโครงการฯไดเรยนรเรองการบรหารจดการบคลากรและคนพบแนวทางการทำางานทเหมาะสมและมประสทธภาพเชนกอนมการประชมประจำาเดอน๑สปดาห จะตองมการประสานงานและกำาหนดวาระการประชม ไดมการปรบเปลยนจากการ สงหนงสอเชญประชมซงบางครงสงไมถงมอผรบในแตละหมมาใชการโทรศพทประสานงานเพอตอกยำาและเตอนเรองการประชม ซงจะทำาใหการทำางานโครงการฯ มความสะดวกรวดเรวและ สงเสรมใหเกดกระบวนการมสวนรวมทตอเนองยงขน

นอกจากนเวทการประชมโครงการฯยงเปดกวางใหทกคนทกฝายในชมชนเขามามสวนรวมแลกเปลยนเรยนรไมวาจะเปนโรงเรยนครนกเรยนผนำาศาสนารวมไปถงองคการบรหารสวนตำาบล(อบต.) โดยมการแบงบทบาทในการทำางานรวมกนกบผนำาในทองท โดยคณะกรรมการ โครงการฯมบทบาทในภาคประชาสงคมการประสานงานจดหาหองประชมสวนผนำาในทองทอยางกำานนผใหญบานจะทำาหนาทประสานงานจดหาผเขารวมประชมซงการใชเวทการประชมนเปนเทคนคทคณะกรรมการโครงการฯใชเปนหลกมาตลอดดวยเหตผลทวา“เราไมเสนอคนเดยวแตเนนรวมกนคด ทำาอยางไรใหตำาบลนำารองและทำางานเปนเครอขายของตำาบลเกาะสาหราย”

๒๙๒๘

ทมงานภาคสนาม ปตท.เจำหนำทประจ�ำต�ำบลมบทบาทหนาทดงน๑. เปนเลขานการและทำางานรวมกนกบคณะกรรมการ

โครงการฯ๒. ชแจงเผยแพรขอมลและสรางความเขาใจทถกตองแก

ตำาบลเกยวกบโครงการฯ๓. เปนตวแทนตำาบลในการประสานงานเพอนำาสงหรอสงตอ

ขอมลใหแกผเกยวของในโครงการฯ๔. สนบสนนและดำาเนนการตางๆรวมกบตำาบลไดแกการ

ศกษาและวเคราะหขอมลของชาวบานครวเรอนหรอ ชมชนรวบรวมบนทกและจดทำารายงานผลการดำาเนน งานแผนงาน/กจกรรมในพนท

๕. ประเมนปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน รวมทง ตดตามผลการดำาเนนงานในตำาบล เพอแจงใหผ เกยวของทราบ

๖. วเคราะหองคความรรวมกบเจาหนาทประจำาภาคและทปรกษาภาค๗. หนวยงานภาคพฒนาทเขารวมขบเคลอนตำาบลวถพอเพยง เจำหนำทประจ�ำภำคและทปรกษำภำคมบทบาทหนาทดงน๑. เปนผแทนของโครงการฯระดบภาคในการทำางานรวมกบตำาบล๒. ใหคำาแนะนำาและวเคราะหปญหาทเกดจากการดำาเนนงานของตำาบลเพอหาแนวทาง

การแกไขปญหารวมกนรวมทงรวมวเคราะหองคความร๓. จดทำาและประเมนความเปนไปไดของแผนตำาบลวถพอเพยงรวมกบตำาบล๔. ตดตามและประเมนผลสมฤทธการดำาเนนงานตามแผนตำาบลฯรวมกบตำาบล๕. เปนผแทนตำาบลในการสอสารและสรางความเขาใจกบผบรหารโครงการฯ๖. ประสานความรวมมอกบภาคเครอขาย จากการทำางานทผานมาพบวา ทมงานภาคสนาม ปตท. นนตองมความแขงแรงและ

เสยสละเพราะตองใชเวลาในการเดนทางทางเรอและเพอใหเกดการเรยนรในการทำางานจงม เทคนคการทำางานดวยการทำากระบวนการ เพอใหคณะกรรมการแกนนำาทมความรอบรของเกาะสาหรายไดมาแลกเปลยนเรยนรประสบการณการทำางานรวมกน

เปดบญช

๓๑๓๐

รปธรรมความสำาเรจในพนทการรวมคนเพอการพฒนา

ดวยลกษณะทางกายภาพตำาบลเกาะสาหรายเปนเกาะม๔เกาะ๗หมบานซงแตละเกาะจะมความโดดเดนและความสมบรณทางทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกนโดยทในพนทหม๑,๒และ๓มความโดดเดนเรองการประกอบอาชพประมง(หนวยงานเขาไปพฒนานอย)ไมมสวนราชการมโรงเรยนสเหรา หม ๔ ลกษณะทางกายภาพของพนทเปนเกาะเลก มจำานวนประชากรและครวเรอนไมมากทรพยากรยงมความอดมสมบรณอยมากและมวถการพงตนเองอยเดมแลวและหม๕และ๖เปนหมทประชากรมากมศนยและสวนงานราชการตางๆตงอย

ดงนน หนวยงานทลงมาทำางานในพนทจงเขามาทำางานเพยงบางหมบาน โดยเฉพาะหมท ๔, ๕และ๖หรอเปนการพฒนาเฉพาะหมบานเทานนสวนคนทำางานหรอแกนนำากจะเปนทมชดเดมทมาจากบางหมบานอกเชนกน(ไมมชดทำางานทครบทง ๗ หมบาน) จงทำาใหการประสานงานจากหนวยงาน ทองทหรอทองถนประสานผานเพยงกลมคนทเคยรวมงานกนและมผลการดำาเนนงานทเปนทยอมรบ

การขบเคลอนงานพฒนาของตำาบลเกาะสาหรายเรมหลงจากเหตภยพบตสนามป พ.ศ.๒๕๔๗ ซงมหนวยงานภาครฐและเอกชนทเขามาสนบสนนการทำางานในพนทในเชงโครงสรางและงบประมาณทเรงดวนกอน ทำาใหเกดชองวางในการจดสรรงบประมาณทไมทวถงจากนนจงมการทำาโครงการฟนฟศกยภาพชมชนสตลเขามาสนบสนน กระบวนการเรยนรของคน เชน การคดวเคราะห การวางแผน การสรปผลโดยมพเลยงหนนชวย คนทำาบญช เขยนโครงการได การพดในทชมชน เปนนกประสานงานการเชอมโยงคน และสามารถใชกระบวนการมสวนรวมในการทำางาน

กำรหนนเสรมจำกโครงกำรฯจากการทตำาบลเกาะสาหรายมพนฐานทนเดมใน

เรองการพฒนาศกยภาพการทำางานอยกอนแลวโครงการฯ จงเขามามสวนในการรวมคดรวมพฒนาในพนทซงทางโครงการฯไดเขาไปจดตงคณะกรรมการโครงการฯตำาบล๑ ชด เพอเปนกลไกในการขบเคลอนตำาบลวถพอเพยงประกอบดวย แกนนำา ผนำา หนวยงานภาคทงทองท ทองถน เนองจากการรวมตวของคณะกรรมการนนเปนการรวมคนเกง คนทมความสามารถเขามาทำางาน ดวยกนจงทำาใหการทำางานในระยะแรกยงไมมการทำางานเปนทม แตมคนรบผดชอบในประเดนทตนเองสนใจและรบผดชอบอยางครบวงจรหลงจากนนกนำามาแลกเปลยนกน ทำาใหการดำาเนนงานมความตดขดและขาดความชดเจนในการคดและวเคราะห

๓๓๓๒

ดวยกระบวนการทำางานของโครงการฯ ทใชการแลกเปลยนเรยนรการทำางานในพนท การ แลกเปลยนในระดบโซนระหวางตำาบลและระดบเครอขาย๒๐ตำาบลสงผลตอการเรยนรอยางเปนรปธรรมในเรองของการพฒนาการทำางานจากแกนนำาตำาบลอนๆในเครอขายทมความเขมแขงเรองการคดวเคราะหจนสามารถนำาแนวคดทไดจากการแลกเปลยนเรยนรไปปรบใชเพอเปนแนวทางในการพฒนาตำาบลตอไป

ดงนนจากการสรปบทเรยนปลายป พ.ศ.๒๕๕๓ สงผลใหตำาบลเกาะสาหรายเกดการคดใหม ทำาใหม ปรบผงโครงสรางของคณะกรรมการโครงการฯ ทำาขอตกลงและวางเปาหมายรวมกนคอ ตองมผลงานเปนรปธรรมทชดเจนเกดขนในระดบหมบานจะเหมอนหรอแตกตางกได แตตองมครบทกหมบานทเกดจากการทำางานของโครงการฯแลวยกระดบเปนจดเรยนรของแตละหมบานเพอใหเกด

การเชอมโยง การเรยนรของคนทำางานคนในชมชน และคนตางถนทเขามา ทองเทยวหรอศกษาเรยนร ในพนท เกดเปน “เครอขายสาหรายสมพนธ”

โดยคณะกรรมการโครงการฯมขอคนพบจากการสรปบทเรยนรวมกนวาการประชมทกครงของเกาะสาหรายตองพดคยทกเรองราวทเกดขนในชมชนใหเสรจกระบวนการในเวทและจะตอง

ไมเปนประเดนใหมนอกเวท เนองจากปญหาดานการสอสาร การเดนทางโดยเรอ นำาขน-นำาลง ทเปนตวแปรสำาคญของคณะกรรมการโครงการฯ จงไดมการปรบกลยทธการทำางานโดยเฉพาะการปรบ โครงสรางคณะกรรมการโครงการฯตามขอตกลงMOU ทมการเลอกประธานและคณะกรรมการ โครงการฯ ทกครงกอนทจะจดสรรงบประมาณ ซงในปพ.ศ.๒๕๕๔ไดประธานโครงการฯทงหมด๘คนจาก๖หมบาน(บางหมบานม๑-๒คน)และตวแทน๑คนเปนประธานททำาสญญาMOUเมอมการประชมประจำาเดอนประธานแตละหมบาน และคณะกรรมการโครงการฯ จะนำาประเดนหรอสงทเกดขนรวมทงขาวสารมาหารอพดคยวางแผนทำาปฏทนรวมกนแลวตวแทนกเอาผลสรปทไดกลบไปหารอตอในตำาบล ซงผลทไดคอ ลดระยะเวลา

๓๕๓๔

ของการพดคยเพราะตวแทนทมาพดคยหารอสวนใหญมาดวยใจ เสยสละเวลา จงใชเวลาทมให คมคามากทสด ในการพดคยอยางจรงจงเพอการพฒนาคน ชมชน ตำาบล ทำาใหงานคดกรองคนเหลอแตตวจรงของคนทำางานและการประชมประจำาเดอนของคณะกรรมการโครงการฯจงมสสนมากขน เมอภาคตางๆ ทเขามาทำางานในเกาะสาหรายตางกเขามาหารอแลกเปลยนรวมกบ คณะกรรมการโครงการฯเพราะมตวแทนคนทำางานทมาจากทกหมบานมทปรกษาซงหลายคนใหความไววางใจและยอมรบ เชน โตะอหมาม คณคร ซงไมมผลประโยชนกบใคร ทกครงทมการ แลกเปลยนหารอกนเองหรอรวมกบภาคคณะกรรมการโครงการฯแตละคนจงไดพกพาอาวธทาง

ปญญาตดตวกลบไปพดคยตอในระดบครวเรอนและระดบก ลม เพราะ เน อหาสาระท พ ดค ย เปนประสบการณการทำางานทแตละคนมาแบงปนกนเพอใหทกคนไดรบประโยชนรวมกนทงหมด

พลงงานทางเลอกตำาบลเกาะสาหรายเปนชมชนทยงคงมการดำาเนนชวตในแนวทางกงวถพอเพยง ชาวบานมความ

เขาใจความหมายของความพอเพยง แตในรปธรรมทเกดขนนนยงไมสามารถเหนผลลพธทเดนชดได การเขามาสนบสนนของโครงการฯ นน เรองพลงงานทางเลอกหรอพลงงานทดแทนจงเปนประเดนท ไดรบความสนใจเพราะตำาบลเกาะสาหรายยงไมไดมการสงเสรมและสนบสนนเกยวกบเรองพลงงาน ทางเลอก จากการระดมความคดเหนของคณะกรรมการโครงการฯ และผทเกยวของในการขบเคลอนตำาบลวถพอเพยงจงไดมการจดทำาแผนพลงงานทดแทนขน

การหนนเสรมของโครงการฯจะเปนการทำากจกรรมอบรมเชงปฏบตการไดแกการทำาเตาชวมวลและเตาเผาถาน๒๐๐ลตรและการทำาเปนจดเรยนร๑จดเพอใหแกนนำาทผานการอบรบปฏบตไดจรงนำามาถายทอดใหแกสมาชกในโครงการฯ รวมถงประชาชนทวไปในพนท ใหเกดความรความเขาใจ การจดทำาเตาชวมวลและเตาเผาถาน๒๐๐ลตรดวยการลงมอปฏบตจรง เพอสามารถนำามาปรบใช ในครวเรอนนำาไปสการใชพลงงานอยางพอเพยงและยงยนตอไป

๓๗๓๖

แผนทความร

๓๙๓๘

จากการเกบรวบรวมขอมลเศรษฐกจและพลงงานในภาพรวมของตำาบลระหวางป ๒๕๕๒-๒๕๕๓พบวารายรบรวมป๒๕๕๓เพมขนจากป๒๕๕๒เปนเงน๓.๒๓ลานบาทคดเปน๒๐%ของรายรบรวมป๒๕๕๒สวนรายจายรวมป๒๕๕๓ลดลงจากป๒๕๕๒เปนเงน๒.๒๑ลานบาทคดเปน๑๒%ของรายจายรวมป ๒๕๕๒ และรายจายดานพลงงานป ๒๕๕๓ ลดลงจากป ๒๕๕๒ เปนเงน ๒.๑๙ ลานบาท คดเปน๙๑%ของรายจายดานพลงงานป๒๕๕๒ดงแผนภม

ลดรายจาย = เพมรายได

แผนภม เปรยบเทยบขอมลรายรบรวมรายจายรวม และรายจายพลงงานระหวางป ๒๕๕๒-๒๕๕๓

ลำนบำท

๔๑๔๐

ตำาบลเกาะสาหรายลดการปลอยคารบอนไดออกไซดลงได ๔๕,๓๕๙ กโลกรม จากกจกรรม ปลกตนไม พลงงานทดแทนทใชแทนแกสหงตม กจกรรมรณรงคการประหยดพลงงาน และการแปรรปผลตภณฑจากเศษวสดธรรมชาต

ปรมาณการปลอยคารบอนไดออกไซดทลดลงจากการท�ากจกรรม ตลอดระยะเวลาทเขารวมโครงการฯ

หมำยเหต:เกบขอมลจำกกลมครวเรอนพอเพยงอำสำทเขำรวมโครงกำรฯ

๔๓๔๒

เจาหนาทประจำาตำาบล

เจาหนาทประจำาภาค

ทปรกษาภาค

นายมะหะหมาดยเหล

นางนรไอนนนทพพฒน

นายเสรจยพรก

ทมงานภาคสนาม ปตท.

รายชอคนตนแบบ

รายชอครวเรอนพอเพยงอาสา๑. นายอนรกษยะระ๒. นายยนสหมานละง๓. นายวทยาปราบยาวา๔. นางเจะนะจงรกษ๕. นายหยำามะอาดดานเดน ๖. นายมนหลงสะหลำา ๗. นายอหมาดใจด๘. นางแมหระดานเดน๙. นายวรวฒนาวาเดช๑๐.นายสมมาตรดานเดน๑๑.นางสาวจรนนทสนบตร๑๒.นางสาวฮาหวายาหยาหมน๑๓.นายวรวฒนาวาเดช๑๔.นางสาวจนจราใจด๑๕.นายศภชยสนโด๑๖.นายอาหลาดอรามา๑๗.นายวชยจแอ๑๘.นายเหรบอมาร

๑๙.นางเจะยะอมาร๒๐.นายอนยสรแกวสลำา ๒๑.นายอดมการณจแอ๒๒.นายอบดลรอเฉดสนโด๒๓.นายอดลยชนะบณฑต๒๔.นายมะบสนโด๒๕.นายเมดไชยยนต๒๖.นางรอเบยะรกษสตย๒๗.นางจำาปยาวาหาบ๒๘.นายอานนทสวาหลำา๒๙.นางมดายะงะ๓๐.นางกนยรตนยละง๓๑.นายดะเฉมแลหมน๓๒.นางกาญจนาสวาหลำา๓๓.นางฮอลยะหวงด๓๔.นายประพนธจนทรงาม๓๕.นายสรตนองสพานชย๓๖.นางสาวสมคดบวทอง

๓๗.นางสาวมณรตนสวาหลำา๓๘.นางปะสวาหลำา๓๙.นางสมใจหงษโต๔๐.นางสรพรใบด๔๑.นายเจะเหรนอโหยบ๔๒.นางสาวใสนนใบด๔๓.นางเจะมาหนนอใสน๔๔.นางรอฮมะดาหมาด๔๕.นางวนดาสวาหลำา๔๖.นางสาววญาสวาหลำา๔๗.นายบาราเฮมเสนสมมาตร๔๘.นางนชชะนาฏพละพานชย๔๙.นายวระยละง๕๐.นางหามนะขจดภย๕๑.นางสนะยะระ๕๒.นางบญเลยงแซกวนยน๕๓.นางคอเดยะเสนสมมาตร๕๔.นางรอบเหมรา

๑.นายสตรเสนสมมาตร :การทำาบญชครวเรอน

๒.นางหามนะขจดภย :การทำาบญชครวเรอน

๓.นายยะเจะอาหลำา :ครวเรอนวถพอเพยงปลกอยปลกกนและผนำาความคดดานวถพอเพยง

๔.นางประภาเสมสนต :การทำาบญชครวเรอนและเศรษฐกจครวเรอน

๕๕.นายสวรรณตกาสม๕๖.นายเปนลดเลย๕๗.นางเจะดะตกาสม๕๘.นางมารทงนำารอบ๕๙.นายวชรนทรยาวายะระ๖๐.นางสมใจหงษโต๖๑.นายวชรนทรยาวายะระ๖๒.นางราหวนสวาหลำา๖๓.นางบญเจอเตสวน๖๔.นางประภาเสมสน๖๕.นางวนดาเตะปย๖๖.นายสนนตนยเดน๖๗.นางมนาโกบปเลา๖๘.นางมนานาดมา๖๙.นางสาวนำาฝนสวาหลำา๗๐.นายยะแซะอาหลำา๗๑.นางเฉลยวเอยดนช๗๒.นางสาวสนปนดกา๗๓.นางมะหนสวาหลำา

๗๔.นางบาซะโตะตาม๗๕.นางฟองจนทรตะตย๗๖.นางหยำาสาดล๗๗.นางสาวคอดยะพนสน๗๘.นางจเรผวเหลอง๗๙.นางเมยะยาดำา๘๐.นางสาวรามะยาดำา๘๑.นางสาวสะอดะสาดล๘๒.นางสตฝาตมะแซบ๘๓.นางสาวสจตรานาคมา๘๔.นางหวนคหาสวรรค๘๕.นายอบดลเลาะหเสนสมมาตร๘๖.นางอไลโลมแมนทอง๘๗.นางไพบลยหลจวน๘๘.นางสาวรำาละวฒนะ๘๙.นายทนกรหมนสน๙๐.นางยะลาวล๙๑.นางสะแอระพรมสวรรณ๙๒.นางสาวยามละหมดตกง

๙๔.นางลกขนาโกวทพทยาการ๙๕.นางสมหลานาดมา๙๖.นางอฉะดำาด๙๗.นางลามะนาดมา๙๘.นางปรดายะระ๙๙.นางตสำาหลากนกกรการ๑๐๐.นางฝาตมะยะระ๑๐๑.นางวาสนาปงแลมา๑๐๓.นายสสนยะระ๑๐๔.นายสาและยะระ๑๐๕.นางวรรณยะระ๑๐๖.นายมาหาดนาดมา๑๐๗.นางสชาดาเสนสมมาตร๑๐๘.นางดวงดาวมงเลห๑๐๙.นางฮำาสะทงนำารอบ๑๑๐.นางอนฉะอเสน๑๑๑.นางกลยดานาดมา

ภาคผนวก

๔๕๔๔

บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน)๕๕๕ ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐โทร. ๖๖(๐)-๒๕๓๗-๒๐๐๐www.pttplc.com