2 3

พระไพศาล วสาโล

เ ด นทางส ช ว ตด าน ใน

จร ไป ใน โลกกว าง

หลวงพอค�าเขยน สวณโณ

2 3

พมพครงท ๒

จำ�นวนพมพ

จดพมพโดย

ภ�พปก/ภ�พประกอบ

จดรปเลม

ชวยแกคำ�

อนเคร�ะหจดพมพโดย

มน�คม ๒๕๕๓

๗,๐๐๐ เลม

ชมรมกลย�ณธรรม

๑๐๐ ถนนประโคนชย ตำ�บลป�กนำ�

อำ�เภอเมอง จงหวดสมทรปร�ก�ร ๑๐๒๗๐

โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๖๓๕-๓๙๙๘

เซมเบ

คนข�งหลง

อะตอม

บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จำ�กด (มห�ชน)

๖๕/๑๖ ถนนชยพฤกษ (บรมร�ชชนน) เขตตลงชน

กรงเทพฯ ๑๐๑๗๐

โทร. ๐-๒๔๒๒-๙๐๐๐

ชมรมกลย�ณธรรมหนงสอดลำ�ดบท ๑๑๕

อเมรกาจารกโดย หลวงพอคำ�เขยน สวณโณ

พระไพศ�ล วส�โล

สพพท�นง ธมมท�นง ชน�ตก�รใหธรรมะเปนท�น ยอมชนะก�รใหทงปวง

www.kanlayanatam.com

ขอมอบเป นธรรมบรรณาการ

แด

จาก

4 5

ก�รเดนท�งต�งแดนจงควรมทงมตภ�ยนอกและ

มตภ�ยในขณะทจรไปในโลกกว�ง เร�กไมพงหมกม น

เพลดเพลนกบสงรอบตวเท�นน ห�กควรกลบม�มองตน

อยเสมอ เพอใหชวตหยงลกลงไปในขณะทหต�เปดกว�งขน

ต�มระยะท�งทเดนผ�น

อเมรกาจารก เปนบนทกประสบก�รณก�รเดนท�ง

ในสองมตและสองคว�มหม�ยดงกล�ว ภ�คแรกเปนเรอง

ของชวตด�นใน โดยคดตดตอนจ�กคำ�บรรย�ยของหลวงพอ

คำ�เขยน สวณโณ (พระครบรรพตสวรรณกจ) ในชวงทท�น

เดนท�งไปต�มเมองต�งๆ ในสหรฐอเมรก� ระหว�งเดอน

พฤษภ�คมและกรกฎ�คม ป ๒๕๔๐ สวนภ�คทสองเปน

บนทกเกยวกบชวต สงคม และธรรมช�ตบ�งสวนเสยวของ

สหรฐอเมรก�เท�ทข�พเจ�ไดประสบพบเหนในระหว�ง

ทตดต�มเปนล�มใหแกหลวงพอคำ�เขยนในชวงเดยวกน

บนทกดงกล�วแมจะเขยนเพอมงแลกเปลยนประสบก�รณ

ในโลกกว�งสผอ�น แตกเปนโอก�สใหข�พเจ�ไดหวนกลบ

ม�เฝ�มองตนเองในหล�ยครงดวย กระนนกขอส�รภ�พว�

แมตวจะเดนท�งไปกว�งไกลถงคอนโลก แตใจกยงหยงลก

ลงไปไดไมเท�ไหร

ก�รเดนท�งสต�งแดนมไดเปนเพยงแคก�รไปยงโลก

ทตนไมคนเคยเท�นน ห�กยงเปนก�รพ�ตนเองเข�ไปยง

โลกสวนตวของคนอนอกม�กม�ย ทงทรจกและไมเคยรจก

ม�กอน บอยครงนนหม�ยถงก�รทเข�สละเวล�สวนตว

ใหแกเร�ในฐ�นผม�เยยมเยอน เปดบ�นรบรองเร�ในฐ�น

อ�คนตกะ แตบ�งครงเร�กไดรบก�รเชอเชญใหไปนงในใจ

เข�ในฐ�นมตรหรอครบ�อ�จ�รยเลยทเดยว

เหนออนใดก�รจ�รกต�งแดนเปนโอก�สอนดสำ�หรบ

ก�รเดนท�งเข�สโลกด�นในของตวเอง ประสบก�รณแปลก

ใหมจะมคณค�ยงยนกตอเมอพ�เร�เข�สมผสกบ “ตวตน”

ทแทจรง (หรอพดใหถกคอ คว�มเปนจรงในตวเร�) หรอไม

กกระตนใหเร�สำ�รวจตรวจตร�อ�รมณคว�มรสกของตวเอง

ย�มประสบพบเหนสงทไมค�ดคด และอ�จจะดกว�นน

ถ�ห�กว�มนกระตกใหเร�ตองตงคำ�ถ�มกบคว�มคดคว�ม

เชอเดมๆ ซงรบสบม�โดยข�ดมนสก�ร

ค า ป ร า ร ภ(ในการพมพครงแรก)

6 7

อนทจรง มอกหล�ยท�นทได มส วนชวยใหเกด

อเมรกาจารก ท�นเหล�นนคอเจ�ภ�พและมตรสห�ยทได

ใหก�รตอนรบหลวงพอและข�พเจ�อย�งอบอน โดยยอม

ใหเข�ไปยงโลกสวนตวของท�นดวยคว�มเตมใจ ท�น

เหล�นมทงพระและโยม ทงคนไทยและช�วต�งช�ต แมจะ

ไมส�ม�รถเอยน�มในทนไดเนองจ�กคว�มจำ�กดของเนอท

แตกอยในสำ�นกบญคณของเร�เสมอม�

พระไพศาลวสาโล

๑ มถน�ยน ๒๕๔๑

สำ�หรบภ�คแรกนน ข�พเจ�คดเฉพ�ะคำ�บรรย�ย

เพยงบ�งสวนของหลวงพอม�ลงเท�นน โดยเลอกตอนท

ไมสจะซำ�กนกบเพอไมใหแตละบทในหนงสอมคว�มย�ว

ม�กเกนไป อย�งไรกต�มมคำ�บรรย�ยหล�ยเรองของหลวงพอ

ทน�จะนำ�ม�ตพมพเผยแพรอย�งครบถวน จงตงใจว�ใน

โอก�สตอไปจะนำ�คำ�บรรย�ยเหล�นม�รวมพมพเปนเลม

แยกต�งห�กออกไป

อเมรกาจารก เกดขนไดเพร�ะมจดเรมตนจ�กก�ร

ทพทธสม�คมแหงสหรฐอเมรก�นมนตหลวงพอคำ�เขยน

ไปแสดงธรรมและนำ�กรรมฐ�น ณ วดจวงเหยน เมองค�รเมล

รฐนวยอรค ระหว�งเดอนมถน�ยนและกรกฎ�คม ปทแลว

โดยมคณดไวท เฉน เปนผประส�นง�นรวมกบคณหมอ

คงศกด ตนไพจตร นอกจ�กนนในขนตอนทำ�หนงสอ

คณส�ยใจ พนจถรธรรม และคณธวชชย ปญญ�นนฐว�ท

ไดกรณ�ถอดเทปคำ�บรรย�ยของหลวงพอ โดยมคณอำ�ไพ

พรหมบญญต เปนกำ�ลงสำ�คญในก�รดดพมพตนฉบบ และ

ประส�นง�นทกขนตอนจนหนงสอเสรจเปนรปเลม ทงยงได

คณเช�ว อศว ม�ชวยด�นศลปกรรมทำ�ใหหนงสอมคว�ม

งดง�มขน จงขออนโมทน�ขอบคณทกท�นทไดเอยน�ม

ข�งตน

8 9

ข�พเจ� ซงเกยวพนกบสถ�นทและบคคลต�งๆทไดพ�นพบ

ระหว�งก�รเดนท�ง ซงไดใหแงคดเกยวกบชวตแกข�พเจ�

อยไมนอย และน�จะเปนประโยชนแกผอนดวย

ก�รเดนท�งสชวตด�นใน และก�รจรไปในโลกกว�ง

นน มคว�มสมพนธกนอย�งม�ก เพร�ะก�รเยอนต�งแดน

มไดหม�ยถงก�รไดพบเหนสถ�นทแปลกๆใหมๆเท�นน แต

ควรเปนโอก�สทเร�จะไดเกดมมมองใหมๆ ทงมมมองตอ

โลกและตอชวต ก�รเดนท�งทเกดประโยชนม�กทสด คอ

ก�รเดนท�งทชวยใหเร�คนพบตวเองในมตทลกซง ห�ก

เดนท�งม�กม�ยหล�ยทวปแตไมไดรจกตวเองเพมขนเลย

กนบว�น�เสยด�ยเวล�ทเสยไป แมจะไดข�วของกลบม�

ม�กม�ยกต�ม

คว�มเปนม�ของหนงสอเลมนมร�ยละเอยดอยแลว

ใน “คำ�ปร�รภ” สำ�หรบก�รพมพครงแรกเมอป ๒๕๔๑

ก�รพมพครงใหมนไมไดมก�รปรบปรงแกไขแตอย�งใด

อย�งไรกต�มเนองจ�กหนงสอเลมนเขยนขนเมอ ๑๓ ป

ทแลว ขอมลบ�งอย�งอ�จจะเก�ไปแลว ทสำ�คญและ

ควรพดถงกคอ สวสดภ�พของผคนในกรงนวยอรคซงตกตำ�

ม�กเมอทศวรรษทแลว บดนไดปรบปรงขนม�ก จนนวยอรค

ชมรมกลย�ณธรรมมคว�มประสงคจะพมพหนงสอ

เรองอเมรกาจารก เพอเผยแพรเปนธรรมท�นแกผม�รวมง�น

แสดงธรรม ทจะจดขนเปนครงท ๑๖ ในวนท ๑๔ มน�คม

ศกน ณ มห�วทย�ลยเทคโนโลยร�ชมงคล กรงเทพฯ

เพอนอมถว�ยเปนพระร�ชกศลแดองคพระบ�ทสมเดจ

พระเจ�อยหว ข�พเจ�อนญ�ตดวยคว�มยนดทมสวนรวม

ในก�รบำ�เพญบญกรย�ดงกล�ว

อเมรกาจารก เปนหนงสอว�ดวย “ก�รเดนท�งสชวต

ด�นใน” และ “ก�รจรไปในโลกกว�ง” อนเปนผลสบเนอง

จ�กก�รทหลวงพอคำ�เขยน สวณโณ ไดรบนมนตไปแสดง

ธรรมและนำ�กรรมฐ�นทประเทศสหรฐอเมรก�เมอป ๒๕๔๐

โดยมข�พเจ�เปนทงล�มและผตดต�ม ก�รบรรย�ยของ

หลวงพอตลอดส�มเดอนในประเทศนน ไดตดทอนม�พมพ

เปนภ�คแรก สวนภ�คทสองเปนบนทกประสบก�รณของ

ค า ป ร า ร ภ(ในการพมพครงทสอง)

10 11

ส า ร บ ญ

บญสงสด

คำ�ถ�มทควรห�คำ�ตอบ

วช�เอกของมนษย

หลกของภ�วน�

ปจจบนคอคว�มจรง

ลกคด

ขอใหเปนครงสดท�ย

เหนอคว�มงวง

คว�มจรงมอยในคว�มไมจรง

เคลดลบนกปฏบต

พทธะในตวเร�

ธรรมะหนงเดยว

จตปกต

เสนท�งชวต

โดย หลวงพอค�าเขยน สวณโณ

ท า ง ส า ย ใ นภ า ค ห น ง

ชยชนะของชวต

ต�ใน

ชวตทไมมภย

ไมนอกไมใน

รอถอนตวตน

เหนอสมมต

บญในเรอน

ธรรมรวบยอด

๑๗

๒๐

๒๒

๒๘

๓๐

๓๔

๓๖

๔๒

๔๔

๔๙

๕๒

๕๖

๖๐

๖๒

๖๘

๗๓

๗๙

๘๕

๘๘

๙๕

๙๙

๑๐๑

กล�ยเปนเมองทมอ�ชญ�กรรมนอยทสดเมอเทยบกบเมอง

ใหญอนๆในสหรฐอเมรก� เชอว�เรองร�ยๆในกรงนวยอรค

ทกล�วถงในหนงสอเลมนไดลดลงไปม�กแลว

ในก�รพมพครงนไดรบก�รสนบสนนจ�กบรษทอมรนทร

พรนทตงจำ�กด (มห�ชน) จงขออนโมทน�บรษทอมรนทร

พรนทตงจำ�กด (มห�ชน) และชมรมกลย�ณธรรมทมกศล

เจตน� พมพหนงสอเลมนเปนธรรมท�น หวงว�ผอ�นจะได

ประโยชนในท�งธรรมสมเจตน�ของผรวมพมพ

พระไพศาล วสาโล

๒๒ มกร�คม ๒๕๕๓

12 13

ทอยของจต

เปลยนร�ยใหกล�ยเปนคณ

ตงใจทำ�ดวยใจสบ�ย

เซยน

สมดลของจต

ศลปะของก�รปฏบตธรรม

คดกบพจ�รณ�

ทะเลส�บค�รเมล

ทกขล�ภ

ร�กเหง�ของคว�มทกข

สะดวกแตสร�งปญห�

ปจจบนและคว�มหวง

ของวดจวงเหยน

สตทกอรย�บถ

สม�ธภ�วน�

ไมใชแกวส�รพดนก

คว�มสญเสยอนยงใหญ

อ�ชญ�กรรม

กบแฮมเบอรเกอร

คว�มเถอนในป�คอนกรต

ข�วประจำ�วน

เมองมชวต

คว�มสขของหนอน

ท�นททรงคณค�

อำ�ล�

ตกศล�ทฮ�รว�รด

วอลเดน

บวชพระล�ว

ศนยเทคนคจเอม

ทพงของชวต

สงเย�ยวน

กโลบ�ยของกเลสม�ร

มห�วห�รแกรนดแคนยอน

สจจธรรมและธรรมช�ต

ฝรงรนใหม

เสนหแหงทะเลทร�ย

นำ�ใจแหงมตร

หลวงพอคำ�เขยน สวณโณ

พระไพศ�ล วส�โล

วธเจรญสตแบบเคลอนไหวมอ

เปนจงหวะ ต�มแนว

หลวงพอเทยน จตตสโภ

ง�นชนแรก

เมองสองแบบ

ฝรงในวดไทย

ป�กล�งเมอง

วดธมม�ร�ม

ทอรน�โด

อ�นสงสของกรรมฐ�น

กะเหรยงกล�งมห�นคร

ถงทหม�ย

วดจวงเหยน

หลวงพอโตแหงนวยอรค

ขอคดจ�กทะไลล�มะ

ทำ�คว�มฟงซ�นใหเปนอดต

คว�มยงใหญ

หวงใหไกล ไปใหถง

เซนตหลยส นวยอรค

ชคาโก

คารเมล

๑๐๗

๑๑๐

๑๑๔

๑๑๖

๑๒๓

๑๒๗

๑๒๙

๑๓๐

๑๓๗

๑๔๐

๑๔๒

๑๔๙

๑๕๕

๑๕๗

๑๖๓

๑๖๕

๑๖๗

๑๗๑

๑๗๕

๑๗๘

๑๘๖

๑๙๑

๑๙๔

๑๙๗

๒๐๑

๒๐๓

๒๐๗

๒๑๒

ดทรอยท

บอสตน

ลาสเวกส

๒๑๗

๒๒๑

๒๒๕

๒๓๑

๒๓๔

๒๓๖

๒๔๐

๒๔๔

๒๔๘

๒๕๕

๒๖๑

๒๖๗

๒๗๓

๒๗๘

๒๘๒

๒๙๑

๒๙๕

๒๙๘

๓๐๕

๓๐๙

๓๑๒

๓๑๔

๓๑๖

๓๑๘

ภ า ค ส อ ง

โดย พระไพศาล วสาโล

บ น ท ก ร า ย ท า ง

ประวต

14 15

ภ า ค ห น ง

โดย หลวงพอค�าเขยน สวณโณ

ทางสายใน

16 17

คว�มรสกตวมทกอย�งพรอมอยในนนทงหมด ม

เมตต� มกรณ� มมทต� มอเบกข� มศล มสม�ธ มปญญ�

มคว�มอดกลนอดทน มบญอยในนน มศ�สน�ครองใจอย

ในนน มพระธรรมวนยอยในนน พระพทธองคทรงสรรเสรญ

ผมคว�มรสกตว มสต จะอยคนเดยวกได แมไมพนนสสย

มตตกะ บวชยงไมถงห�ป ถ�มสต กส�ม�รถอยคนเดยวได

ถ�ห�กว�ไมมสตกตองมครบ�อ�จ�รย มเพอนมมตร

ชวยในบ�งโอก�ส แตถ�คนรสกตว พอตวกพงตวได น

คว�มจรงของชวตมนเปนอย�งน เร�จะว�อย�งไร ถ�เร�

ไมศกษ�เรองน กจะมปญห� มภยตอชวตของตนเอง เร�จะ

ตองทำ�ชวตของเร�ใหปลอดภย ศกษ�ใหรแจงทะลชวตของ

ตวเอง จดสรรชวตของตนเองใหอยในคว�มถกตองตลอด

บ ญ ส ง ส ด

18 19

เวล� ชวตเร�กจะมค� แมเร�มชวตอยวนเดยวกประเสรฐ

ดงภ�ษตทว� โย จ วสสสต� ชเว กสโต หน วรโย เอกาห� 

ชวต� เสยโย วรย� อารภโต ทฬห� ผใดมคว�มเพยร มคว�ม

มนคง แมมชวตอย เพยงวนเดยวกประเสรฐกว�ชวต

ตงรอยปของผเกยจคร�น ไรคว�มเพยร

คว�มรสกตวทำ�ใหชวตเร�ประเสรฐ พนแลวจ�กภย

ถ�มคว�มรสกตว เข�จะไมโกรธ เข�จะไมทกข คว�มหลง

ต�งห�กทพ�ใหเร�เปนทกข พ�ใหเร�ไดโกรธ ไดโลภ ไดหลง

ไดมกเลสตณห�ร�คะ เกดก�รเบยดเบยนตน เบยดเบยน

คนอนไป ตวโยงใหญคอตวหลงนแหละ

คว�มหลงมนแกไมย�กถ�เร�มสต เร�ไมตองไปต�ม

แกมน ไมตองไปไลจบมน เร�ม�สร�งคว�มรสกตว ต�ม

วช�กรรมฐ�นหรอต�มรปแบบในมห�สตปฏฐ�นสตร มสต

ดก�ย ทกชวตกมก�ย พอรทก�ย ใจมนกอยทนน ถ�หลง

ไปคนละทศคนละท�ง ต�กไปท�งหนง หกไปท�งหนง จมก

ลน ก�ย ใจ กไปท�งหนง เหมอนกบสตวหกชนด แตละชนด

กจะไปคนละทศคนละท�ง อย�งทในพระสตรว� ต�เหมอน

กบง หเหมอนกบนก จมกเหมอนกบสนขบ�น ลนเหมอน

กบจระเข ก�ยเหมอนกบสนขป� ใจเหมอนลง ลงกจะขน

ตนไม นกกบนขนฟ�อ�ก�ศ งกจะเข�จอมปลวก สนขบ�น

กจะวงเข�บ�น สนขป�กจะวงออกป� จระเขกจะลงนำ�

ไปคนละอย�ง สงอนใดมกำ�ลงม�กกดงไปท�งนน เชน ต�

เหนรปกมกำ�ลงม�ก หจมกลนก�ยใจกไปต�มมนเปนอย�งนน

ชวตเร� เร�จงตองมหลก มตวรเอ�ไวกำ�หนดทก�ย เมอเร�

กำ�หนดทก�ย รก�ย กเกดก�รสำ�รวมอ�ยตนะไปเอง ต�ห

จมกลนก�ยใจกจะสำ�รวม เกดป�รสทธศล สำ�รวมใน

พระป�ฏโมกข เวนขอทพระพทธเจ�ห�ม ทำ�ต�มขอท

พระองคอนญ�ต ถ�เร�มสต โดยมคว�มร สกตว กจะ

ละคว�มชว ทำ�คว�มด จตกจะบรสทธ เปนหลกเปนแหลง

ถ�เร�มคว�มรสกตว กจะเกดป�รสทธศล สำ�รวมอนทรย

เอง เกดคว�มเพยรพย�ย�มในตวรสก ใสใจทจะรสกตวอย

เสมอ ประกอบคว�มเพยร ก�รรจกประม�ณในก�รบรโภค

ปจจยส กจะเปนไปเอง ศลทเกดขนจ�กคว�มรสกตว จะ

เปนสลสกข� ขณะทเร�ใสใจคว�มรสกตวนกเปนสม�ธ

เวล�ใดทมนหลง เปลยนคว�มหลงเปนคว�มรสกตว นนคอ

ปญญ� ปญญ�เปลยนร�ยกล�ยเปนด ก�รเปลยนใหเปน

ดอยเสมอ ก�รสร�งคว�มดอยเสมอ เรยกว� ภ�วน� บญ

อนสงสดคอบญจ�กภ�วน�

20 21

ชวตของคนเร�มอยสองสวน คอ มก�ยกบใจ สำ�หรบ

เรองของร�งก�ยนนบ�งทร�งก�ยมนกรจกหลบหลกเปน

เชน มนรอนกรจกอ�บนำ� มนหน�วกรจกหมผ� เจบไข

ไดปวยมนกร จกรกษ�ตวเอง สวนใจนนบ�งทมนไมร นะ

ยงโกรธยงทกขมนกยงเอ� คนโกรธกพอใจในคว�มโกรธ

คนทกขบ�งทกพอใจในคว�มทกข ใหคว�มทกขนอนอยดวย

ทงคนทงวนกม เรองจตใจของเร� ถ�เร�ไมฝกมนกไมเกง

มนไมรอะไร มนซกซนม�ก คว�มโกรธมนกเอ� คว�มสข

คว�มทกข คว�มรก คว�มชง มนเอ�ทงนน สงเหล�นฟร

ไมตองห� มนม�เอง คว�มหลงน มนเกดขนม�โดยเร�

ไมตองเรยกห� เพร�ะมปจจยททำ�ใหเกดสงเหล�น

บ�งทมคำ�ถ�มว�ทำ�ไมจงตองปฏบตธรรม ถ�เชนนน

เร�ควรถ�มตวเองดวยว� ทำ�ไมเร�จงโกรธ ทำ�ไมเร�จง

ทกข ทำ�ไมเร�จงฟงซ�น ทำ�ไมเร�จงเศร�หมอง เพร�ะเหต

ใด ทงๆทมนอยในตวเร� เร�ยงตอบไมได แตถ�เร�ปฏบต

เร�จะไดคำ�ตอบว�มนเปนอย�งไร ก�ยมนเปนอย�งไร

ใจมนเปนอย�งไร เร�จะใชมนเปน แตสวนใหญเร�ใชใจ

ไมเปน เอ�ใจไวสำ�หรบทกข เอ�ใจไวสำ�หรบโกรธ เอ�ใจไว

สำ�หรบโลภ สำ�หรบหลง เอ�ใจไวสำ�หรบยนดยนร�ย บ�งท

เร�กใชไปทำ�นองนน ใชไปในท�งทผด มนกเปนโทษ เปนภย

แกตวเอง ทำ�ใหสญเสยพลงง�นของใจ โกรธทหนงเหมอน

กบจดไฟเผ�ตวเอง

ก�รปฏบตธรรมเหมอนกบเร�ศกษ�เรองของชวตเร�

แทๆนแหละ มนจะไดคำ�ตอบ มนจะเฉลยได ผ�นได ไมจน

ตอมน ทนคนเร�มกจนตอเรองของก�ยของใจ เจบปวด

เพร�ะมน บ�งคนกเจยนต�ย เพร�ะจตเพร�ะใจ เกดฆ�กน

เกดส�รพดอย�งเพร�ะเรองของใจ ผดศลผดธรรมกเพร�ะ

เรองของใจ แตถ�เร�ม�เรยนรมนซะ มนกจะหมดปญห�

ค า ถ า ม ท ค ว ร ห า ค า ต อ บ

22 23

เร�ใชใจหรอว�ใจใชเร� เร�ใชต�ใชห หรอว�ต�ห

ใชเร� เร�ใชคว�มคดหรอว�คว�มคดมนใชเร� ถ�ตร�บใด

เร�ยงไมร เร�กตกเปนท�ส อะไรเข�ม�กเอ�ทงหมด เข�

สงใหเร�กนอะไรเร�กกนไป สงใหเร�คดอะไรกคดไป บ�งท

เข�จะบอกใหเร�สขบอกใหเร�ทกข คว�มสขคว�มทกข

เปนน�ยของเร� เร�กเลยไมเปนอสระ

แตหลวงพอคดว�พบท�งอสระพอสมควร พบท�ง

ของชวตโดยวช�กรรมฐ�น คดว�แมจะมชวตอยกปกป

กมนใจ ไมหลงไมลม จะอยในสถ�นก�รณแบบไหนกต�ม

ชวตจะตองเปนหนงเดยวเท�นน ก�รเจรญสตมนทำ�ใหเกด

ก�รพบท�งขนม� เหนก�ยเหนใจต�มคว�มเปนจรง สงใด

ทเกดขนกบก�ยกบใจรหมด รครบ รถวน ไมเอะใจ เร�ได

คว�มฉล�ดเพร�ะก�ยใจสอนเร� หลวงพอกมคว�มกล�

กล�ทจะสอนคน กล�ทจะพดใหคนฟงโดยไมเกอเขน เพร�ะ

ว�มนเปนสจจธรรม สจจธรรมตองเปนหนงเดยว เร�นงอย

นห�หกชวต เจดชวตถ�มสตกเปนอนหนงอนเดยวกน

สตไมใชของผหญงผช�ย ไมใชของพระไมใชของฆร�ว�ส

ตร�บใดทเร�มสต เร�กเปนอนเดยวกน

ก�รเจรญสตนนเปนก�รศกษ�ซงสะดวกกว�ก�ร

ศกษ�ทกอย�ง ก�รศกษ�อย�งอนนนจะตองประกอบไป

ดวยอปกรณเครองมอ เทคโนโลย สถ�นท แตก�รศกษ�ใน

ด�นสต ไมตองเกยวกบอะไรทงสน เพร�ะสงทจะศกษ�นน

มนมอยกบเร�แลว จงเปนเรองสะดวกทสด เชนเร�ห�ยใจ

เข�กรสก ห�ยใจออกกรสก กะพรบต�กลนนำ�ล�ยกรสก

ไมว�เร�ยน เดน นง นอน อยทตรงไหน ทนนกมคว�มรสก

ได ภ�ษ�ของพระพทธเจ�เรยกว�กรรมฐ�น หลวงพอว�

ถ�จบสตรนแลวทกอย�งกไมมปญห� ถ�คนเร�ยงไมจบ

สตรนจะตองมอะไรเกดขนเรอยๆไป จะตองเอะใจไปเรอยๆ

จ�กตวเร�หรอจ�กคนอนจ�กสงอน เพร�ะฉะนน วช�

กรรมฐ�นนใหถอว�เปนวช�เอกของมนษยซะ ขอใหจบวช�น

ทงหมด สวนวช�อนๆกขอใหศกษ�ไป

ว ช า เ อ ก ข อ ง ม น ษ ย

24 25

คนทมทกข คนทมคว�มโกรธ มคว�มโลภ มคว�ม

หลง เพร�ะเข�ศกษ�ชวตยงไมจบ คว�มทกข คว�มโกรธ

คว�มโลภ คว�มหลง มนควรจะมเปนครงสดทายของชวต

ตองใหมนจบซะตงแตวนน เพร�ะมนเปนภยตอชวต คว�ม

ทกข ทำ�ไมเร�ตองทกขหล�ยครงหล�ยหน ใหมนเปนครง

สดท�ยซะ ใหอ�ศยปฏปท�แบบพระพทธเจ�คอมสตดก�ย

เหนก�ย เหนคว�มคด ก�ยมนจะบอก ใจมนจะบอก อะไรท

มนเกดขนกบก�ยกบใจ มนจะบอก เร�กไดคว�มฉล�ดจ�ก

ก�ยจ�กใจ คว�มฉล�ดทเกดขนจ�กก�ยจ�กใจท�นเรยกว�

ปญญ� นปญญ�พทธะ

เพร�ะฉะนน ขอใหเอ�ก�ยเอ�ใจนแหละเปนตำ�ร�

ใหสตเปนนกศกษ�ด อย�หนไปไหน เพยรพย�ย�มทจะ

ดก�ยใจ ห�วธทจะรมน เชนอรย�บถแบบหลวงพอเทยน

สร�งขนน มนเปนวธทชดเจนม�ก ก�รเคลอนไหวมขอดคอ

หนงมนตองมเจตน�ประกอบดวย สองมนเปนรปธรรม

ทเปนปจจบน ไมใชว�ดมโนภ�พ มนเปนรปธรรม มนม

เจตน� นคอของจรง แตถ�ดลมห�ยใจเข�ออก นใจมน

เหมอนกบจะเข�ไปอยไดง�ย มนไมไดออกม�ดเหมอนกบ

ก�รเคลอนไหวแบบน ถ�ห�ยใจเข�ห�ยใจออกมนจะเข�ไป

อย กกลอมกนไปเลย ทำ�ใหงวงทำ�ใหหลบ ทำ�ใหเกดสมถะ

เพร�ะไมไดยกจตขนออกม�ด แตก�รเคลอนไหวนนเปน

อ�ก�รทเหนชด แลวกตองอ�ศยเจตน�เคลอนไหวดวย

เจตน�นนทำ�ใหสตงอกง�ม ก�รห�ยใจไมไดมเจตน� เร�จะ

รไมรมนกห�ยใจของมน แตว�ก�รมเจตน�ททำ�เปนรปแบบ

ก�รเคลอนไหว มนชวยไดเยอะ

หรอจะเดนจงกรมกได เจตน�เดนกลบไปกลบม�ใหร

ใหร ใหร ถ�เร�ใสใจทจะรเรองของก�ย เมอดก�ยมนก

เหนจต ถ�ไมดก�ยมนจะไมเหนจต ไมเหนมนคด ถ�ไมม

ตวรเปนหลกจะไมเหนคว�มคดตวเอง ถ�เหนคดกจะเหน

ธรรม เหนคดบอยๆ เหนคดบอยๆ เหนแลวกลบม�ทก�ย

ก�รร จกกลบม�กำ�หนดก�ยเหมอนเดม อนนนเรยกว�

ปฏบต ไมใชไปต�มคว�มคด นกปฏบตกอยตรงน นใหเร�

รจกพย�ย�มดก�ยเคลอนไหว แมนว�จะคดอะไรกต�มให

กลบม� กลบม�กำ�หนดก�รเคลอนไหวตอไป อย�ไปฟง

เสยงอะไร จะเปนเสยงอ�งเสยงเหตผลอะไรต�งๆกไมตอง

สนใจ ก�รปฏบตธรรมแบบเจรญสต อย�เอ�เหตเอ�ผลม�

เปนเครองกำ�หนด อย�เอ�คว�มชอบไมชอบม�เปนเครอง

กำ�หนด ใหสตพ�ไปเอง หน�ทเร�คอสร�งใจใหม�ก วธใด

ทจะทำ�ใหรกพย�ย�มสร�งขนม�เรมจ�กก�ยเคลอนไหว

กำ�หนดก�ยใหเปนหลกไปกอน ถ�มสตดก�ย อ�ยตนะทง

26 27

หล�ยไมว�ต�หจมกลนก�ยใจ มนกสำ�รวมของมนเอง เกด

ป�รสทธศลขนม�เอง เร�ไมตองไประมดระวงจดโนนจดน

ขอใหเร�มสตกำ�หนดเปนจดเปนจด อ�ยตนะสวนอนมนก

สำ�รวมลงของมนไปเอง นเรยกว�กรรมคอก�รกระทำ�

กรรมจะลขตชวตเร�ไปเอง ไมตองไปใชเหตผล สตน

คดเอ�ไมได จำ�เอ�ไมได ตองสมผสเอง ตองประกอบเอ�

เวล�พลกมอ ร ถ�คดร เฉยๆไมใช ไมใชสตปฏฐ�น สต

ธรรมด�นนโจรผร�ยมนกม ถ�ทำ�คว�มชวสำ�เรจเข�กม

สตเหมอนกน เข�กทำ�คว�มชวไดสำ�เรจ ตำ�รวจจบไมได

แตว�สตปฏฐ�นมนตองกำ�หนดร มวตถทใหรเปนปจจบน

ของจรงตองเปนปจจบน คว�มคดฟงซ�นไมใชปจจบน

ทำ�อย�งไรเร�จงจะมโอก�สทจะรอย�งน กสมควรใหเวล�

ตวเองบ�ง เมอทำ�เปนแลวมนกประยกตกบก�รใชชวตได

ขอใหมก�รเรมตนกอน แลวมนกคอยชำ�นชำ�น�ญไปเอง

อนก�รเจรญสตนนชวยกนไมไดจรงๆ ตองตวใครตวมน

ประกอบเอง สมผสเอง พย�ย�มจะรสกใหตอเนอง มคว�ม

ใสใจ มก�รลำ�ดบ มก�รประคอง มก�รตงเอ�ไว อย�ให

หลดหลน จนมนชำ�นชำ�น�ญ เชนเร�ดก�ยเคลอนไหว

แทนทเร�จะเหนก�ยเคลอนไหวอย�งเดยว มนมอะไรทม�

ดกหน�เร�หล�ยอย�ง เชน คว�มคด ถ�ไมมคว�มใสใจ

ไมมคว�มเพยรทตงเอ�ไว มนกหลงไปได เชน เร�นงสร�ง

จงหวะอย มนคดจะลกกลกไปต�มคว�มคด ก�รเจรญสต

เร�ตองสขม ถ�จะลกเร�ไมลกต�มคว�มคด เร�จะลก

ต�มสต

เวทน�สอนใหเร�ร สอนใหเร�ฉล�ด สอนใหเร� เหน

เวทน�ไมใชสอนใหเร� เปน เวทน� คว�มคดสอนใหเร� เหน

คว�มคด ไมใชคว�มคดสอนใหเร�เปนผคด คว�มคดกบ

ตวรเปนคนละอน เวทน�กบตวรกเปนคนละอน ธรรมท

เกดขนกบใจกเปนคนละอน เร�กม�ตงภ�วะทเหนเอ�ไวอย

เสมอ มนจะไดหลก มนจะมหลก มจดยน ถ�ไดหลกแลว

กง�ยแลวละ ง�ยม�ก ไมสบสน อะไรๆเกดขนกดอย�งเดยว

จะหลดพนทกอย�ง คว�มคดกเหน เวทน�กเหน ธรรม�-

รมณทเกดขนกบใจเปนกศล-อกศลกเหน เปนเรองสะดวก

ไมเหมอนเร�ใชวตถอปกรณอย�งอน เชน เร�มป�กก�ไว

เขยนหนงสอ เขยนผดตองเอ�นำ�ย�ม�ลบ มวตถทหนง

ทสอง ทส�ม แตว�สตนกำ�กบชวตของเร�ไดทกบท ทกบท

เรยน หลวงพอจงว�มนสะดวก กอย�กใหมชวโมงปฏบต

กนม�กๆ

28 29

หลกของเร�กคอพย�ย�มทจะรอยทก�ยทเคลอนไหว

เจตน�ก�รเคลอนไหวนตองเจตน�ทำ� ตองใสใจ แตสงท

ทำ�ใหหลงจ�กก�รเคลอนไหวคอคว�มคด แตเร�กพย�ย�ม

ทจะรแลวกกลบม� อย�เข�ไปในคว�มคด นอกจ�กคว�ม

คดแลวกอ�จจะเกดอย�งอนอก เชน อ�จจะปวดอ�จจะ

เมอย อ�จจะเกดคว�มงวงเหง�ห�วนอน สงเหล�นน

เหมอนกบว�มนม�ใหเร�เหน ไมใชมนม�ใหเร�จำ�นน

ตอมน เมอสงเหล�นนเกดขนเร�กร กลบม�กำ�หนดทก�ย

เหมอนเดม ต�มหลกเข�เรยกว� ก�ย�นปสสน� เวทน�

นปสสน� เปนภ�ษ� แตลกษณะของก�รดคอดเรอยไป

เร�ไมไดปฏเสธ อะไรทมนเกดขนกบก�ยกบใจ เร�จะตอง

ศกษ� แลวกอย�ไปกบมน เหนแลวกกลบม� ปฏคอกลบม�

อยทเดม ม�กำ�หนดรอยทเดม วธนคอพย�ย�มทจะใหรสก

ไมใชไปอยกบคว�มสงบ เร�ไมตองไปเรยกรองคว�มสงบ

และกอย�พงไปเอ�ผดเอ�ถก มนสงบหรอมนไมสงบ

กชงมน อย�เข�ไปหลง ใหเหนมน เมอมนเกดคว�มสงบเร�

กกำ�หนดร แตไมเข�ไปอยในคว�มสงบ เมอคดฟงซ�นเร�

กอย�ไปเปนผฟงซ�น เร�เหนแลวเร�กกลบม� คว�มรตว

มนจะตดไดทกอย�ง หลกมนกอยตรงน

บ�งทนกปฏบตพอทำ�อะไรลงไป กตองก�รคว�มสงบ

อนนไมใหสงบ ใหรอยเสมอ เจตน�ทจะรอยเสมอ นละวธ

อนนเข�เรยกว�ม�ด ไมใชเข�ไปอย เมอเร�ตงหลกดกจะ

เกดก�รเหนขนม� เมอเร�ไปอยกจะเข�ไปเปน เปนผสงบ

เปนผไมสงบ เปนเวทน� เปนสข เปนทกข เปนผด เปนถก

แตถ�เร�ดกจะไมเปนอะไร จะอยเหนอทกอย�ง เร�จะตอง

ตงหลกเปนผด ขยนรอยเสมอ ขยนทจะรสกอยเสมอ อนน

เรยกว�ภ�วน� ภ�วน�ไมใชไปนงสงบ หลกของก�รภ�วน�

คอขยนรอยเสมอ เมอรอยเสมออะไรเกดขนม�กเปนเรอง

ทรอยเสมอ ไมมผดไมมถก มแตร มแตเหน แลวกกลบม�

กลบม�รอนน ม�รสงทเร�ตองก�ร

ห ล ก ข อ ง ภ า ว น า

30 31

สตเปนดวงต� ถ�สตไดพบเหนสงใดแลวกรว�นนเปน

คว�มจรงหรอเปนคว�มไมจรง เหนทไรสงไมจรงกไมจรง

อยตลอดเวล� เหนทไรสงทเปนคว�มจรงกเปนคว�มจรง

ตลอดเวล� ใชไดใชไมได กเปนอย�งนน เปนก�รพบเหน

โดยสตทเปนดวงต�เข�ไปเหน วช�กรรมฐ�นทำ�ใหเกด

ดวงต�นขนม� ทำ�ใหไดคำ�ตอบ ไดคำ�เฉลยของชวต ขอให

เอ�ทงหมดในชวตม�เปนปจจบนใหได สงทใชไดตองเปน

ปจจบน บญกตองเปนปจจบน บ�ปกตองเปนปจจบน

ไมใชเร�คดว�ต�ยแลวจะไดบญ ต�ยแลวจะตกนรก กลว

นรกตอเมอต�ย จะไดสวรรคเมอต�ยไปแลว ไดนพพ�น

เมอต�ยไปแลว บ�งทเร�กอ�จจะไปคดว�บวชม� บำ�เพญ

ท�นศลภ�วน�ม�เพอเปนปจจยไปสปรโลกเบองหน�

อน�คตนนสมผสไมได เปนคว�มคดเปนคว�มรสก

เลอนๆลอยๆ แตทสำ�คญกว�คอก�รพบเหนมนจรงๆ

บญกตองพบเหนจรงๆ ใชไดในชวตของเร� เมอนนกเปนสข

ปลอดภย มบ�ปมทกขกละได ละแลวไกลแลว ไกลบ�ป

แลว สละบ�ปแลว พนบ�ปแลว ตงแตปจจบน ตองใหเปน

ปจจบน แมแตสวรรคนพพ�นกตองเปนปจจบน สมผสได

ในชวตของเร� เมอนนสงทไมงอกไมง�ม เชน คว�มโลภ

คว�มโกรธ คว�มหลง กจะอย คนละโลกกบเร� เพร�ะ

มนลอกคร�บออกไปแลว ชวตของเร�ตองเปนอย�งนน

ตองเข�ถงในลกษณะแบบนน อย�ไปฝนๆคดๆเอ� อดต

กไมจรง อน�คตกไมจรง แตว�ปจจบนนคอคว�มจรง

ชวโมงนน�ทนวน�ทน ขอใหเร�มคว�มรสกตว ถ�ชวโมง

หน�ม กขอใหมคว�มรสกตวเรอยไป มนเปนเหตเปนปจจย

ตอกนและกน อย�ไปรออะไรทไหน ใหมก�รกระทำ�เกดขน

กบตวเร� มสตดทก�ยและใจ เหนทกอย�งทเกยวของกบ

ก�ยกบใจ หดใหมสตเข�ไปรองรบ ถ�สตเข�ไปรองรบก

เฉลยได สำ�หรบคนทฝกใหมอ�จจะเกดอะไรททำ�ใหหลง

ใหผดพล�ดเยอะแยะกไมเปนไร คว�มผดอ�จจะเปนคร

ทำ�ใจเยนๆเอ�ไว ตองรอได คอยได

ป จ จ บ น ค อ ค ว า ม จ ร ง

32 33

ก�รทจะพบของจรงกตองเหนคว�มไมจรงเสยกอน

ถ�เร�มสต ถ�เร�มคว�มรสกตว คว�มจรงกเปนคว�มจรง

คว�มเทจกเปนคว�มเทจ ผด คว�มผดกบอก ถก คว�มถก

กบอก ไมเหมอนวตถสงของท เข�โฆษณ�ใหเร�หลง

ของปลอม ของเทจ ของจรง ของแท เร�อ�จจะไมรทกอย�ง

เสมอไป แตเรองของชวต ไมมอะไรทจะตองหลอกเร�ได

ในสงข�รมนกมวสงข�รอยในนน ในคว�มทกขมน

กมคว�มไมทกขอยในนน ในคว�มเกด คว�มแก คว�มเจบ

คว�มต�ย มนกมคว�มไมเกด ไมแก ไมเจบ ไมต�ยอย

ในนน เร�อย�ไปจน สวนม�กคนเร�จะจน หมดตว เพร�ะ

คว�มเจบ หมดตวเพร�ะคว�มเกดจนสนภพสนช�ต เกดดบ

อยตลอดเวล� ทกขสขอยตลอดเวล� เมอไรเร�จงจะเหนอ

สงเหล�นได พดหล�ยครงหล�ยหนแลวว�ลกษณะน

จะเหมอนกบอยเหนอโลก ก�รทเร�เหนมนคด กเรยกว�อย

เหนอโลกแลว แตถ�เร�เปนผคด เข�ไปอยในคว�มคด

เร�กอยในโลก ถ�เร�เปนผเหน มนกเหนอโลก ถ�เร�เปน

ผเจบ ผปวด ผรอน ผหน�ว ผหว เร�กอยในโลก มนแยก

กนตรงกศล-อกศล มนหนหลงใหกนตรงน มนไมไป

ท�งเดยว มนไปคนละท�ง ก�รแยกระหว�งเปนผเหนอโลก

กบอย ในโลกนเรยกว�ภ�วน� หรอเรยกว�กรรมฐ�น

คอก�รกระทำ�ด ถ� เหน กทำ�ดแลว ถ� เปน กทำ�ไมดแลว

ผดแลว ทำ�อย�งไรเร�จงจะเข�ถงสภ�วะผเหนได กตอง

ฝกหด ถ�ไมฝกหด กไมมโอก�สจะไปเอ�เหตเอ�ผล

เอ�คว�มชอบคว�มไมชอบ จรตนสยของตนเองเข�ไป

ตดสนไมได

34 35

ลกคดคอไมไดตงใจคด ไมอย�กคดมนกคด เคยมไหม

ไมอย�กคดมนกคด นนละตวลกคด ตวสงข�ร ตวสมทย

เชน เวล�นอน มนไมอย�กคดกคดเรองนนคดเรองน เคย

มไหม ถ�งนทำ�อย�งไร บดนเวล�นอนถ�เปนอย�งนนกห�

นมตซะ ถ�สมมตเร�นอน กพลกมอ พลกมอร แทนทเร�

จะไปใหมนคดไปโนนไปนกกลบม�รตวน มนคดทไร กกลบ

ม�รมอเคลอนไหวอยน หดอย�งนเรยกว�หดมน พอมนคด

ไปกกลบม�น ถ�กลบม�ครงทหนงกเรยกว�สอนมนแลว

พอมนคดอกกลบม�อกกสอนมนครงทสอง พอมนคดไปอก

กลบม�อกสอนมนครงทส�ม เมอถกสอนบอยๆเหมอนกบ

เร�สอนลก ครงหนงสองครงมนอ�จจะไมจำ� พอสอนบอยๆ

มนอ�จจะจำ� มนกจะกลบม� ตอไปมนกลบม�เอง พอคด

ไปมนกลบม�เอง นเรยกว�สอนตวเอง มนคดไปเรองทหนง

คดไปท�งไหนบ�ง

ญ�ตหลวงพอ ส�มเข�เปนคร ส�มเข�ม�ฝกกบ

หลวงพอม�ฝกกรรมฐ�น แตเมยเข�ไมม�ฝก ถ�นอนปบ

ส�มเข�กหลบเลย เมยเข�กปลกขนม�ว�พอๆ ทำ�ไม

นอนหลบเลยละ ไมคดถงลกบ�งหรอ ลกคนโนนกอยโนน

ลกคนนกอยน พอไมคดบ�งหรอ ส�มกตอบว� อ�ว ไป

คดถงลกตอนนมนมประโยชนอะไร มประโยชนไหมเวล�

นอน ไปคดถงลกแลวเข�รไหมว�เร�คดถงเข� คดถงลก

อย�งไรกตองนอนใหมนหลบ

อรย�บถนไมใชของเลนๆนะ มนมตวรจรงๆ ถ�เร�

มองผวเผน เหมอนกบว�ทำ�อะไร ทจรงมนมตวร มนทำ�ให

ตวรงอกง�ม อรย�บถทำ�ใหตวรงอกง�ม เอ�กลบไปทำ�

ลองด

ล ก ค ด

36 37

อ�ตม�เคยพดว�ตวรตวดนเปนตวมรรค มรรคคอ

ภ�วะทด พอดมนกเหน พอเกดก�รเหนมนกหลดพน

เหนมนคดกพนจ�กคว�มคดแลว เหนมนหลงกพนจ�ก

คว�มหลงแลว เหนมนทกขกพนจ�กคว�มทกขแลวจะ

ไมเรยกว�มรรคไดอย�งไร เพร�ะดอยเสมอ มรรคคอเหน

พอดกเหน พอเหนกพน

ด�นก�รดนมนกมคว�มหลดพนอย ในตวมนเอง

เปนมรรค เปนนโรธอยในตวมนเอง นลกษณะนลองทำ�ให

สดฝมอ ลองด

สร�งตวรเลย ไมตองไปอ�นหนงสอตำ�รบตำ�ร�แลว

ไมตองไปทองไปจำ�ค�ถ�อะไร ไมตองไปสวดอะไร สร�งสม

อย อย�งเดยวเปนเรองทรบดวน ถ�พดเรองดวนกว�

ทกเรองกคอตวร เอ�ตวรไวกอน ถ�ทำ�ตวนไดแลว เร�จะ

ว�ยงไงกไดเพร�ะมหลกแลว มนไดหลก ธรรม ๘๔,๐๐๐

เรองมอยภ�ยในใจของเร�น กเลสพนห� ตณห�รอยแปด

ถ�มตวรตวน มนไมม�ก มตวรอย�งเดยวกรกษ�ศลแลว

เปนสกข�แลว เปนไตรสกข�แลว ศลคออะไร ก�รรกษ�

ก�ยว�จ�ใหเรยบรอย ชอว�ศล ก�รรกษ�ใจมนชอว�สม�ธ

คว�มรอบร ในกองสงข�รชอว�ปญญ� เมอเร�กำ�หนด

คว�มร สกตวอย เสมอ ถ�เปนศลกเปนศลสกข� ไมใช

ศลสม�ท�น เปนศลสกข� ร ม�กเท�ไหรคว�มบรสทธ

กมม�กเท�นน

ดงนนขอใหเร�พงตรงม�จดนใหม�กๆ จะอยทไหน

กต�ม คว�มรไมตองไปห�ทอน มนอยกบตวเร� ก�ยก

อยกบเร� ใจกอยกบเร� ก�ยอยทไหนมสตอยทนน ใจอย

ทไหนมสตอยทนน ไมตองไปห�ทอน ลองดสกหนงวน ลอง

เตมคว�มรสกตวลงในชวตประจำ�วน ลองด มนจะเปน

อย�งไร ทดลองด พสจนด จะไดคำ�ตอบเอ�เอง สงเหล�น

ไมมคำ�ถ�ม มแตคำ�ตอบ คนอนตอบใหกไมถก เร�ตองตอบ

ข อ ใ ห เ ป น ค ร ง ส ด ท า ย

38 39

เอ�เอง

ตวร ตวนจะทำ�ใหเกดก�รพบเหนหล�ยอย�ง เชน

เหนรป เหนน�ม เหนอ�ก�รของรป เหนอ�ก�รของน�ม

เหนธรรมช�ตรปน�มมนรวมลงอยทตรงไหน อ�ก�รต�งๆ

มนเทยง หรอไมเทยง คว�มเปนทกข คว�มไมใชตวตนเปน

อย�งไร เร�จะเหน เกดคว�มฉล�ดไปในตว คว�มไมเทยง

สอนใหเร�ฉล�ด คว�มทกขกสอนใหเร�ฉล�ด คว�มไมใช

ตวตนกสอนใหเร�ฉล�ด คว�มรอบรในกองสงข�รนท�นว�

เปนปญญ� ฉล�ดเพร�ะเหนธรรมช�ต เหนอ�ก�รของรป

ของน�ม กองของรป กองของน�ม เกดคว�มฉล�ด ไมใช

ไปเหนอดต ไปเหนอน�คต พระพทธองคกเหนอนน คอเหน

เรองของก�ยของใจเร� เร�คงเคยอ�นตำ�รบตำ�ร� ว�ก�ร

รกษ�ก�ยว�จ�ใหเรยบรอยชอว�ศล ก�รรกษ�ใจมนชอว�

สม�ธ คว�มรอบรในกองสงข�รชอว�ปญญ� สงข�รคอ

อนน ก�ยสงข�ร จตสงข�ร เพร�ะฉะนนเอ�อนนแหละเปน

ตำ�ร�เลมใหญ ถ�จะเปรยบกเอ�ก�ยเอ�ใจเปนตำ�ร� เอ�สต

เปนนกศกษ� ใหสตเข�ไปเหน เหนก�ยมนเคลอนมนไหว

เหนใจทมนคด เหนแลวอย�ไปต�มคว�มคด ใหกลบม�

ดก�ย เหนก�รเคลอนไหวบอยๆ เหนคว�มคดบอยๆ

มนจะเกดอะไรขน มนกเกดคว�มชำ�นชำ�น�ญเปนธรรมด�

ไมว�สงใดถ�เร�เหนบอยๆ มนกคนเคยกชำ�น�ญในสงนน

แตถ�เร�เหนแคครงหนง ครงสอง อ�จจะยงไมชำ�น�ญ

อย�งอ�ตม�เดยวนม�อเมรก�กยงหลงทศหลงท�ง ไมรว�

ทศเหนอทศใตอยตรงไหน ยงหลง ก�รม�เหนก�ยบอยๆ

เหนคว�มคดบอยๆ ธรรมช�ตมนจะตอบเร�เอง

อ�ตม�พดเมอว�นว� คว�มหลงควรจะมเป น

ครงสดท�ย คว�มโกรธควรจะมเปนครงสดท�ย คว�ม

ทกขควรจะมเปนครงสดท�ย ขอใหมสตรตวอยกบปจจบน

รบรองไมตกนรก ถ�คนมคว�มรสกตว มนจะตกไดอย�งไร

สงใดททำ�ใหเกดทกขกเหนอย เหนแลวกไมเอ� เหมอนกบ

เร�เหนไฟ แลวจะไปจบไฟไดอย�งไร คว�มรสกตวมนเข�ไป

เหนทกข กเลยไมเอ�ทกข

ชวตเร�จะตองไมมภย ชวตทไมมภยท�นเรยกว�

อรยะ ไมมภย เร�เกดม�ไมใชเพอรบใชคว�มทกข เกดม�

เพออสระใหมนทกขเปนครงสดท�ยซะ พระพทธองคไมได

สอนเรองททำ�ไมได ทรงสอนเรองทใหผลไดปฏบตได

พระธรรมของพระพทธเจ�เปนสว�กข�ตธรรม (ธรรมท

ตรสไวดแลว) เปนอก�ลกธรรม (ใหผลไดไมจำ�กดก�ล)

เปนโอปนยกธรรม (สงทควรนอมเข�ม�ใสตว) เปนปจจตตง

40 41

(สงทรเฉพ�ะตว) ฉะนนขอรบรองว�พระพทธองคไมหลอก

เร� บ�ปมจรง บญมจรง สวรรคนรกมจรง แตถ�เร�มสต

ศกษ�ในชวตของเร� กจะไมจนเรองก�ยเรองใจ อะไรท

มนเกดขนกบก�ยกบใจไมจน มนรทกแงทกมม ไมมสงใด

ทหลบซอน เรองของก�ย เรองของใจกเปดเผยใหเร�ร

ทงหมด ทำ�ใหพนภย ประสบอสรภ�พในทสด

ลองทำ�หน�ต�ใหสดชน ห�ยใจลกๆ อย�ไปหน�บด

หน�บงตงเครยด อย�ไปคดว�มนยงมนย�กอะไร กำ�หนด

อรย�บถเลกๆนอยๆ พลกมอกร กระดกนวกร หรอจะ

กระพรบต� กลนนำ�ล�ยสกสบน�ท ห�น�ท แลวคอย

เปลยนอรย�บถเปนเดนกได ถ�มนเมอยม�กๆกนอนได

แตว�อย�ใหมนนอนหลบ นอนทำ�กได หลวงพอเทยนกยง

นอนทำ�

อรย�บถบ�งอย�งทมนซำ�ซ�ก อ�จทำ�ใหเร�หลง

อรย�บถถ�มนเก� จะรสกพร� กทำ�ใหมนใหมอยเรอย

เปลยนเปนยน เดน นง นอน ไดทงนนละ เร�มนมอ�ย

จะใหเดนทงวนกไมได สร�งจงหวะแบบนอนหง�ยกได

หลวงพอเทยนท�นกอนจะมรณภ�พ ท�นนอนสร�งจงหวะ

พอเอ�มอว�งทหน�ทอง กหมดลมห�ยใจทนทเลย

42 43

เมอเร�งวง อย�ไปหลบต�ใหมน พย�ย�มปลกใหตน

ยดตวขน ห�อบ�ยอย�ไปจนกบมน ลกขนเดน ถ�เดนยง

ไมห�ย พระพทธเจ�เคยแนะใหล�งหน� มองดทศเหนอ

ทศใต สำ�คญว�นเปนกล�งวนไมใชเวล�นอน ห�วธจนได

อย�ไปยอมมนง�ยๆ ไปๆม�ๆมนกแกได คว�มงวงเหง�

ห�วนอนเปนภเข�ลกแรกเรยกว� นวรณธรรม นวรณอน

เชน คว�มคดฟงซ�น คว�มลงเลสงสย คว�มหงดหงด

รำ�ค�ญใจและคว�มนกคดท�งก�ม อย�ไปคดว�มนแกไมได

มนแกได มนมครงสดท�ยอย มนจบได ถ�เร�เพยรพย�ย�ม

กไมย�ก กไมง�ยสำ�หรบผ ทมสตพอจะหลดพนได ถ�

ข�ดสตกไปไมได ใหเร�พย�ย�มทจะสร�งสต พย�ย�มทจะ

เข�ม�ห�ตวรใหได เปลยนคว�มโงม�เปนตวร เปลยนคว�ม

หลงม�เปนตวร เปลยนคว�มขเกยจ เบอหน�ย ม�เปนตวร

เปลยนคว�มลงเลสงสยม�เปนตวร พอเหนไปเหนม�

คว�มงวงมนกสอนเร�ใหรจกมน คว�มคดฟงซ�นมนกสอน

เร�ใหรจกมน ตลอดถงคว�มขเกยจ อะไรต�งๆมนสอนให

เร�รจกมน ใหเหนมน อย�เข�ไปเปนไปกบมน ใหเหนมน

สตจะทำ�หน�ทอนนไดดทสด สตอย�งเดยวกำ�กบไดทกเรอง

สตอย�งเดยวเปลยนอกศลใหเปนกศลไดทงหมด ลองใช

สตดๆ ลองด จะใหโอก�สแกเร�ไดม�กทสด ทดลองดไหม

เ ห น อ ค ว า ม ง ว ง

44 45

ในร�งก�ยชวตจตใจของเร�น จะตองศกษ�ใหรอย�ง

แจมแจง คว�มหลงเปนของไมจรง คว�มร สกตวเปน

ของจรง แตเร�อ�จจะใหโอก�สแกคว�มหลงม�ก ก�รให

คว�มรสกตวมนอยเหลอเกน วนหนงๆเร�อยกบคว�มหลง

ม�กหรออยกบคว�มรสกตวม�ก ขอใหตอบเอ�เอง ถ�ห�ก

เร�อยกบคว�มหลงม�ก ชวตกไมมหลก มนคงขนไมได

เหมอนกบคนทไมมคว�มรสกตว ผใดยงหลงอยกพงกน

ไมได พอแมถ�ยงหลงอย ลกกพงไมได ถ�ลกยงมคว�มหลง

อยพอแมกพงไมได ภรรย�ส�มหมญ�ตพนองเหมอนกน

ถ�ห�กว�ยงมคว�มหลงอยกพงกนไดย�ก ไมมนคง ไมรว�

จะเปนอย�งไร แมแตตวเข�เองกพงตวเข�เองไมได ไมมนใจ

แตเร�กยงใหโอก�สคว�มหลงครองชวตจตใจเร�อย คว�ม

หลงมนไมจรง แตบ�งทตวเร�เองกขวนขว�ยห�เรองทให

เกดคว�มหลง เชน ทรพยสน เงนตร� สงเสพตด สงเหล�น

ทำ�ใหเกดคว�มหลง เร�กยงขวนขว�ยพอใจทจะใหคว�ม

หลงอยกบชวตจตใจเร�ตลอดเวล�

คว�มหลงมนเปนของไมจรง คว�มรสกตวเปนของ

จรง เวล�เร�อยกนหล�ยๆคน ถ�ห�กเร�มคว�มรสกตว

กเหมอนกบเปนคนคนเดยวกน รอยคนพนคน ถ�มคว�ม

รสกตว เหมอนคนคนเดยวกน รสกตวกอนคด กอนพด

กอนทำ� ระลกไดรตวอยเวล�คดเวล�พดเวล�ทำ� นลวนเปน

คนคนเดยวกน แตห�กว�มคว�มหลง กเปนไดหล�ยอย�ง

จะเปนศตรคอร เปนคว�มคดอ�ฆ�ตพย�บ�ท อะไรกได

หรอเกดเปนกเลสตณห� ร�คะ อ�จจะเกดเบยดเบยนตน

หรอเบยดเบยนคนอนกได

คว�มหลงมนเปนอย�งนน เดยวนช�ตบ�นเมอง

มปญห�กเพร�ะคว�มหลง ครอบครวมปญห�กเพร�ะ

คว�มหลง ตวเองมปญห�กเพร�ะคว�มหลง คว�มหลง

มนเปนของไมจรง คว�มรสกตวเปนของจรง ผทจะสอน

ใหมคว�มร สกตว มนอย หรอแทบจะไมม ถ�เปนวช�

กรรมฐ�นกมไมม�ก ไมสมดลกบคว�มหลง ผ ทสร�ง

ค ว า ม จ ร ง ม อ ย ใ น

ค ว า ม ไ ม จ ร ง

46 47

คว�มหลงมม�กกว�กเลยเกดคว�มไมสมดลในสงคมทเร�

อยรวมกน ถ�ห�กมคว�มหลงกจะมผลกระทบม�กม�ย

ตองสร�งตวบทกฎหม�ย สร�งคก สร�งตะร�ง มตำ�รวจ

ทห�ร ตลอดจนสร�งศสตร�อ�วธยทโธปกรณต�งๆ เหล�น

เปนตน นนคอคว�มหลง ไมจรง ถ�ห�กว�เร�รอย�งน

แลว เร�จะตองครองตวเองใหได เวล�ใดทมนหลง เปลยน

เปนคว�มรสกตวซะ นเปนของจรง เปนหลกททกคนตอง

ปฏบตกนเอง ลำ�ดบก�รใชชวตของตนเองใหเปนในลกษณะ

อย�งน เรยกว� เปลยน คอเปนผเปลยนร�ยกล�ยเปนด

เปลยนหลงใหเปนไมหลง เหล�นเปนตน คว�มโกรธกเชนกน

คว�มโกรธมนเปนของไมจรง คว�มไมโกรธต�งห�กเปน

ของจรง แตคนเร�กพอใจในคว�มโกรธ พย�ย�มทจะสร�ง

ใหเกดคว�มโกรธอยเสมอ เข�ว�เร� เข�ทำ�กบเร� ทำ�ไม

เข�ทำ�กบเร�อย�งน เร�ยอมใหเหยอใหอ�ห�รใหโอก�สกบ

คว�มหลง ใหคว�มหลงครองเร� ข�มวนข�มคนเปนเดอน

เปนปกม นนเร�พอใจในคว�มหลง คว�มหลงนนไมจรง

คว�มโกรธมนกไมจรง คว�มไมโกรธต�งห�กเปนคว�มจรง

ถ�ห�กว�เร�รอย�งนเร�กเปลยน เชน เร�โกรธเร�กเปลยน

ทนท นเร�กปฏบตกนเอง ไมตองมใครห�ม ไมตองมบคคล

ทหนง ทสอง เปนสกขพย�น เร�เองต�งห�กทจะตอง

ปฏบตกบตวเองใหถกตองใหอยในคว�มเปนจรงของชวต

คว�มทกขกเชนกน เปนของไมจรง คว�มไมทกข

ต�งห�กเปนของจรง แตคนเร�ไมคอยรจก เวล�ใดทมทกข

กหน�ดำ�ครำ�เครยด เศร�หมองอยนน ครนอยกบอ�ก�ร

อย�งนน นำ�ต�ไหลอย ใหคว�มทกขครองตนอยเชนนน

มนไมจรง คว�มไมทกขต�งห�กเปนคว�มจรงของชวต

เร�กเปลยนไดแกได ไมตองมบคคลทหนง ทสอง ม�ชวย

เร�เปลยนเอง

คว�มทกขมนเปนเรองไมด แตว�คว�มทกขมนเกด

จ�กเร� ไมมใครทจะชวยเร�ได ถ�เร�ไมชวยตวเอง กตอง

เปลยนคว�มทกขใหเปนคว�มไมทกข อย�ไปจน คว�มไมทกข

มนเปนคว�มจรงของชวต เปนชวตทเปนอสระ เปนชวต

ทพงได ตนนเปนทพงไดถ�ไมมทกข แตถ�เร�มคว�มทกข

อยมนกพงไมได อ�จจะเกดปญห�ตอไปหล�ยอย�ง อย�งนอย

กตองเบยดเบยนตนเอง ตอไปกเบยดเบยนคนอน เกดปญห�

ตอไปเรอยๆส�รพดอย�ง

เร�จะตองร จก สงเหล�นไมไดอย ทไหน มนอยท

ตวเร� ถ�ตวเร�ม�ศกษ�ดใหดกจะเหน แตคนไมคอยศกษ�

เวล�ทกขกมองออกไปนอกตว ไมมองกลบม�ห�ตวเอง

วสยของคนพ�ลมกจะมองไปข�งนอก คนนนว�อย�งนน

48 49

คนนว�อย�งน ตองมอย�งนนตองไดอย�งน ตองไมเปน

อย�งนน ถ�เร�จะไปเกณฑของภ�ยนอกใหมนถกใจเร�

ทกอย�งเปนไปไมได ต�ยทงไปเปล�ๆ เร�ตองจดสรรชวต

ตวเอง รจกมองตน วสยบณฑตมองตน ไมไดมองออกไป

ข�งนอก เปนก�รมองตนอยเสมอ เหมอนสองกระจก แมว�

ต�เหนรป หไดยนเสยง จมกไดกลน ลนไดรส ก�ยสมผส

แมแตใจทมนคด มอ�รมณม�เกยวของกมองตน คว�มถก

มนเปนอย�งไร คว�มผดมนเปนอย�งไร ใหเหนคว�มผด

คว�มถกแลวกจดก�รกบตวเอง ผดทำ�ใหเปนถก ทกขทำ�ให

ไมทกข โกรธทำ�ใหไมโกรธ หลงทำ�ใหไมหลง นเปนคว�มจรง

ของชวตทเร�จะตองศกษ�ตองปฏบต ตองทำ�กบตวเอง

ใหถก อย�ไปทำ�กบคนอน แมแตคว�มเปนธรรมเร�จะไป

แสวงห�นอกตวมนแทบจะไมม

ในวนเพญวส�ขบช� อย�กใหหม ช�วพทธบรษท

ของเร�ไดทำ�วนเพญนใหเปนปจจบน ไมใชกอนพทธศก

๒๕๔๐ ป ขอใหเปนชวตของเร�ทกวน ทกวนไป สงใดท

เปนปจจบนสงนนใชได สงใดทเปนอดตสงใดทเปนอน�คต

สงนนใชไมได เร�เออมไมถง แตถ�เปนปจจบนเร�ใชไดทก

โอก�ส เชนอ�ห�รทเปนอดต มนกไมมท�งทจะอมทองได

อ�ห�รทเปนอน�คต มนกไมมท�งทจะอมได ชวตของเร�

ควรจะศกษ�ธรรมะเพอจะเดนต�มรอยยคลบ�ท ทำ�เหมอน

พระพทธเจ� เอ�จดนแหละ จดททำ�ใหเกดก�รตรสรขนม�

เร�จะทำ�อย�งไร คดว�ไมเหลอวสย เพร�ะว�สตมนกอยกบ

เร� ก�ยกอยกบเร� ทเปนรปน�มกอยกบเร�

เ ค ล ด ล บ น ก ป ฏ บ ต

50 51

สตเหมอนกบผดแล ดแลรปดแลน�มใหเหนอย ถ�ม

สตดแลอย มนกไมมอะไรทจะเกดขน เอยงไปไหลไปสมรรค

สผล เพร�ะฉะนนเปนจดทเร�จะตองใสใจศกษ� เพอจะให

ไมบกพรองในชวตของเร� โดยเฉพ�ะเรองสต มนไมย�ก

ก�รเจรญสตไมเหมอนกบเร�ทำ�อนอน เร�ทำ�ง�นเพอห�

ปจจยส บ�งทเดอนหนงจงคอยไดรบ หรอ ๑๕ วนจงคอย

ไดรบปจจย หรอปลกข�ว บ�งทกตองครงปหรอคอนป

ปลกผกอย�งนอยกตองสองส�มอ�ทตย แตว�ก�รปลกสต

ไมตองรอ ไมตองรอแมแตวน�ทเดยว ห�ยใจเข�ร มนเปน

ตวรทนท เร�รกไมหลงทนท เปนปจจตตงจรง เปนอก�ลก

ธรรม เปนสว�กข�ตธรรม ไมมใครทจะค�นได

ถ�เร�ห�ยใจเข�ร พอเร�รมนกไมหลง ถ�มนหลง

เอ�ตวรไปใส คว�มหลงกหมด มนปฏ มนกลบ มนแกมน

เปลยนไดทนท ไมมอะไรทเปลยนไมไดถ�เปนสต ยงเรอง

ของใจ บ�งท�นอ�จจะคดว�มนย�ก ทำ�ไดย�ก แตถ�ผท

เจรญสตง�ย ง�ยกว�ก�ย ก�ยนบ�งทเร�เจบไขไดปวย

ตองมบคคลทหนง บคคลทสองชวย มบคคลทหนง ทสอง

ชวยแลว ยงไมพอ ตองมวตถทหนง ทสอง เชน มคนชวย

มรถพ�ไปห�หมอ มหยกมย� มหมอ มคว�มร มเครองมอ

หล�ยอย�ง แตว�เรองของใจนนไมย�ก ไมตองมบคคลท

หนง ทสอง เปลยนไดทนท เชน มนทกขเปลยนไมทกขได

ทนท มนโกรธเปลยนไมโกรธ มนหลงเปลยนไมหลง

แตเร�ไมคอยเปลยน คนทโกรธกพอใจในคว�มโกรธ

ใหคว�มโกรธนอนอยข�มวนข�มคน คนโกรธกพอใจนะ

มคนม�ห�ม เร�ไมยอม เร�ไมยอมตองโกรธ “ไมโกรธกเปน 

หมา” บ�งคนถงกบพดอย�งน เข�พอใจในคว�มโกรธ แต

ถ�เร�จะเปลยนเปนปฏบต ปฏบตคอเปลยน เปลยนร�ย

ใหเปนด เปลยนผดใหเปนถก เรยกว�นกปฏบต เปลยนได

มนทกข เปลยนเปนไมทกข อย�ไปจนมม อย�ไปมองแบบ

ชนกำ�แพง มองข�มไป มนมคว�มทกข คว�มไมทกขกมอย

นน มคว�มโกรธ คว�มไมโกรธกมอยนน มคว�มวตกกงวล

คว�มไมวตกกงวลกมอยตรงนน ข�มไปเถอะมนง�ย ง�ย

กว�ข�มดวยก�ย

52 53

ก�รเจรญสตคอรเท�รทน รเท�ทนหม�ยถงว�มน

คดหนงทกรทนหนงท คดรอยทกรรอยท คดพนทกรพนท

เรยกว� มนรเท�รทน แตว�ไมใชไปต�มมนนะ ต�มจนไป

สขไปทกข ไปตดสนใจเอ�เหตเอ�ผลจ�กคว�มคดนะ

อนนนมนไมถก ใหรเท� ใหรทนแลวกลบม� ถ�เร�ไปอยกบ

คว�มสงบ ปร�รถน�ไมใหมนคด ถ�มนคดทไรเร�ถอว�

มนผด เร�ไมอย�กใหมนคด มนกจะไปเปนสมถะ ลกษณะ

ของก�รบำ�เพญท�งจตมนจะไมม มนจะเปนสมถะ มนจะ

สงบอยอย�งนนเปนศล�ทบหญ� เวล�ใดทเร�ออกจ�ก

คว�มสงบจตกเหมอนเดม ฉะนนขณะทเวล�เร�คด พอเร�ร

กกลบม�กำ�หนดสงทเร�ตงเอ�ไว ซงเรยกว�กรรมฐ�นหรอ

ทตงแหงก�รกระทำ�ของเร� มนจะคอยเท�คอยทน มนจะ

เหนคว�มคด จะรจกแยกแยะว� ทแทคว�มทกขกเกดจ�ก

คว�มคด ทกอย�งมนเกดจ�กตวน

กเลส ตณห� คว�มโลภ โกรธหลง คว�มยนด ยนร�ย

กเกดจ�กคว�มคดทงนน เร�กเหนมนชดแลว มนจะหลอก

เร�ไมได จตของผปฏบตธรรมจะเปลยนตรงน ในทสดก

จะเอกบคว�มคดจดหนง พอมนคดรมลอมเข�ม�ม�กๆ

เร�กสกบคว�มคด พย�ย�มทจะกลบม� คดทไรกลบม�ๆ

รชดว�คว�มคดมนไมมตวมตน คว�มคดมนกลมสล�ยไป

เปนชยชนะอนหนง เร�จะชนะตวเองกเพร�ะเรองน จน

คว�มคดทำ�อะไรใหเร�ไมได

ฉะนนทกคนกเข�เป� ไมมใครไปเหนอย�งอน ทกคน

กเหนก�ย ทกคนกเหนเวทน� ทกคนกเหนจต ทกคนกเหน

ธรรม�รมณ ไมไดไปทำ�แบบอน ก�รศกษ�ใหเรมจ�กจดน

จนเหนมนว� สกแตว�ก�ย สกแตว�เวทน� สกแตว�จต

สกแตว�ธรรม ตอไปมนจะกกเร�ไมได ก�ยกกกเร�ไมอย

เวทน�กกกไมอย จตกกกไมอย ธรรมกกกไมอย ถ�เร�

ไมเหนมน มนไมใชเวทน�อย�งเดยว มนจะมสมมต ม

บญญตอยในนน จตกเหมอนกน ถ�เร�ไมเหนมน มนจะม

สมมตมบญญต สมมตว�ถกสมมตว�ผด สมมตว�ด สมมต

พ ท ธ ะ ใ น ต ว เ ร า

54 55

ว�ไมด สมมตว�อะไรกต�ม มนจะยดย�วตอไปม�กม�ย

แตถ�เร�เหนมนกเหมอนกบว� เหมอนคมกำ�เนด ภ�วะท

เหนมนคมกำ�เนด มนเฉลย ภ�วะทเหน มนเฉลย มนหลด

พน ฉะนนเร�จงพย�ย�ม มนกมหลก มนกง�ยอยแลว

ขอใหเร�กลบม�ร รซอๆ เหนอะไรแลวกเหนแลวกกลบม�

ภ�วะอย�งนแหละตอไปมนจะคอยเปนคอยไปเอง เดยวน

มนยงไมเปน กไมเปนไร อย�ไปเคยวไปเขนตนเอง คว�มร

บ�งอย�งนะไมใชไปจำ�เอ� คว�มรแบบนมนพบเหน ไมใช

จำ� ก�รพบเหนนมนลมไมเปนหรอก เหนทเดยวจบไปเลย

เหนเวทน�ตงแตอ�ย ๓๐ ป เดยวนมนกจบไปแลว เหนจต

ตงแตอ�ย ๓๐ ป มนกจบไปแลว เหนธรรม�รมณมนกจบ

ไปแลว มนไมมอะไร เร�ไมไดรกไมใครมนอก มนกสกแต

ว�เวทน� สกแตว�จต สกแตว�ธรรม สกแตว�ก�ย เร�ก

อยกบมน มนไมมอะไร มนทำ�อะไรใหเร�ไมได เหนสมมต

มนกจบไปแลว เหนบญญตมนกจบไปแลว นกเรยกว�ก�ร

พบเหนมนลมไมเปน แตถ�เร�ไปจำ�มนลมเปน

ธรรมทเป นกศล เร�มเหมอนพระพทธเจ�กได

ธรรมทเปนอกศลเร�ละไดเหมอนพระพทธเจ� คณของ

พระพทธเจ�มเมตต�คณ มกรณ�คณ มวสทธคณ มปญญ�คณ

เร�มคณเหล�นเหมอนกบพระพทธเจ�กได เร�ละกศลคอ

ละคว�มโกรธ โลภ หลง เหมอนกบพระพทธเจ�กได แมว�

มนไมหมดแตว�มนกเบ�บ�งลง อนนเร�ทำ�ไดเปนปจจบน

ไมใชว�พระพทธเจ�ทำ�ไดอย�งนน เร�ทำ�ไมไดเหมอนท�น

เมตต�ของพระพทธเจ�กบเมตต�ของเร�กเหมอนกน

วสทธคณคอคว�มบรสทธใจ ทำ�อะไรกดวยคว�มบรสทธ

ไมหวงอะไรเปนค�ตอบแทน ปญญ�คณกคอรจกยกจตออก

จ�กทกขเปน ออกจ�กทกขเปน เรยกว�ปญญ�คณเร�ม

กได เหล�นไมใชเปนคนละเรองกบเร� สมผสไดในปจจบนน

เมตต�เร�กสมผสได กรณ�เร�กสมผสได คว�มบรสทธใจ

เร�กสมผสได ตลอดถงปญญ�ทเปนพทธะ เร�กสมผสได

สตปฏฐ�นนพระพทธเจ�ว� หลวงพอไมไดว�นะ เปนท�ง

หม�ยเลขหนง เหมอนกบถนนผ�นหน�วด กคนกคนกไป

ถงทเดยวกน ถงมรรคผลกถงอนเดยวกน เปนบญกถงท

เดยวกน กศลกถงทเดยวกน ไปสทเดยวกน เมตต�กรณ�

อะไรกเหมอนกน ทำ�ล�ยคว�มโกรธคว�มโลภคว�มหลงก

เหมอนกน ไปส ทเดยวถงจดเดยวกนคอยอดปร�รถน�

ไมใชพระพทธเจ�รอย�งหนง แลวเร�กรอย�งหนง ไมใช

ถงทเดยวกน สงทเร�ทำ�นไมสญเปล� ถ�ยงไมรไมเปนไร

ใหทำ�ตอไปเรอยๆ นเปนกรรมจรงๆ เปนกรรมทเปนผล

ไมใชกตตต�กรรม หรอกรรมทสกว�ทำ� ใหผลนอย

56 57

เร�เปนเพอนกนตงแตวนเร�เกดม� เร�กมคว�มแก

คว�มเจบคว�มต�ยเหมอนกน เร�มรปมน�ม คอ มก�ย

มใจเหมอนกน มคว�มไมเทยง มคว�มเปนทกข มคว�ม

ไมใชตวตน มรอน มหน�ว มหว มขนธห� มอ�ยตนะหก

มธ�ตส นเรยกว�ส�มญลกษณะ สงททำ�ใหเร�ไมเหมอนกน

กคอสภ�พสงข�ร สงข�รคอคว�มปรงแตง และกมสมมต

บญญต บญญตเอ�ต�งๆกนว�ดว�ไมด ว�ชอบว�ไมชอบ

ถ�เร�ทำ�สงข�รใหเปนวสงข�ร คอมคว�มรสกตว มนกเปน

อนเดยวกนได เคยพดหล�ยครงว�พวกเร�ทนงอยทนจะม

กคน รอยคน พนคน กต�ม ถ�เร�มสต มคว�มรสกตวจะ

เปนคนคนเดยว แตถ�เร�มคว�มหลงจะเปนหล�ยอย�ง

กขอใหทกท�นสบ�ย สบ�ยใจ เพร�ะสงทพดนมนมอยกบ

พวกเร�ทกคน เชน สตสมปชญญะ คว�มรสกคว�มระลก

ไดมนมอยกบทกท�นทกคนอยแลว ก�รเข�ถงพระธรรม

ทำ�ใหเร�เปนหนงเดยว

ส�มปกอน มฝรงคนหนงเข�ถ�มว� คณรอะไรคณ

ม�สอนอะไรทน เข�ม�ขอสมภ�ษณกเลยตอบเข�ว�อ�ตม�

รจกตวเอง เข�กถ�มว�รจกตวเองคอคณรอย�งไร กเลย

บอกเข�ใหเอ�มอว�งไวบนเข� ใหเข�พลกมอ ยกมอกใหร

เข�กทำ�ต�มแลวกถ�มเข�ว� คณเคยรแบบนอยถงเจดวน

มบ�งไหม เข�บอกว�ไมเคย แลวคณจะทดลองไหม ถ�คณ

ร ตวอยอย�งนสกเจดวนอะไรจะเกดขน แลวฝรงคนนน

เข�กลองทำ�ด เข�ทำ�สกประม�ณชวโมงสองชวโมง แลวก

ม�ขอจบมอ เข�บอกว�ผมไดพบบคคลทผมอย�กจะพบ

ม�น�นแลว ถ�ผใดทไมรจกตวเองจะตองมทกข มคว�ม

โกรธมคว�มโลภมคว�มหลง มคว�มอจฉ� คว�มพย�บ�ท

ถ�คนทรจกตวเอง สงเหล�นจะไมม จะเปนชวตทพงพ�

อ�ศยได

ธ ร ร ม ะ ห น ง เ ด ย ว

58 59

สงทอ�ตม�รเหน สงทอ�ตม�พบเหนเปนเรองคว�ม

ดบทกขทงสน ไมใชเปนเรองลทธนก�ย ไมใชเปนเรองเพอ

สรรเสรญเยนยอ แตเปนเครองดบทกขใหกบตนเอง เพร�ะ

ฉะนนพระธรรมทว�คอพระธรรมเครองดบทกข เปนปญญ�

เครองตรสรของพระพทธเจ� พระพทธเจ�กเค�รพพระธรรม

ทกท�นทกคนทนงอยนกมพระธรรม เร�กเค�รพพระธรรม

ทมในทกคน พระธรรมอย ในพระสงฆ พระธรรมอย ใน

ทกหนทกแหง เมอพวกเร�เข�ถงพระธรรมแลวกจะเปน

คนคนเดยวกน ทพดนไมไดพดเอ�เอง พระพทธองคเคย

พดม�กอนแลว อ�ตม�พดต�มธรรม พดต�มพระพทธเจ�

พระพทธเจ�สอนใหเร�มสต หลกวช�ก�รกมอย แลว

หลกของสตปฏฐ�นสตร มสตดก�ย มสตเหนเวทน� มสต

เหนจต มสตเหนธรรม ถ�เร�มสตจะไมพนจ�กภ�วะทเหน

สงเหล�นแนนอน

60 61

สภ�พของจตทเปนจตเดมๆ เปนปกตอย เปนนจ

เร�เข�ถงไดห�กมสตร สกตวอย แตคว�มหลงทำ�ใหเกด

ไมปกตท�งจตใจ อ�จจะเกดเปนอ�รมณ ผลกดนใหเร�

มอ�ก�รแสดงออกท�งก�ย ท�งว�จ� อ�จจะเบยดเบยน

คนอนและตนเองได เร�กตองรจกแยกอ�รมณออกจ�ก

จตใจ คว�มโกรธไมใชจตใจ คว�มทกขไมใชจตใจ แตมน

เปนเรองของอ�รมณ อย�ทำ�ต�มมน ถ�เวล�ใดทมคว�ม

โกรธ กใหเร�รว�นมนไมใชจต มนเปนอ�คนตกะทจรม�

ม�ยอมจตใจของเร� ใหร จกแยกซะ บ�งคนเอ�อ�รมณ

เปนตวเปนตน ถอคว�มโกรธว�เปนตวเปนตน เอ�คว�มโกรธ

ไปแสดงออก เพอใหคนอนยอมรบ ขอใหรว�คว�มโกรธ

ไมใชจต ใหรจกแยกออก ถ�จตเร�ด มนกไมมอ�ก�รอย�ง

นน คนทม�ด�เร�กด คนทม�ว�อะไรเร�กด ถอว�คนนน

เปนคนทไมร เพร�ะเข�รกคงไมเปนอย�งนน คนทไมรน

น�จะใหอภย อย�ไปถอส�คนทไมร ถ�เร�กำ�ลงขบรถอย

มรถคนหนงวงตดหน� เร�กอย�ไปโกรธเข� ถอว�เข�ไมร

ใหอภย ถ�เข�รเข�คงไมทำ�อย�งน ขอใหเอ�คว�มเมตต�

กรณ�ออกหน�นำ�ก�รใชชวตอยบนโลก นเปนสงหนงทเร�

จะตองทำ�เพอคว�มปลอดภย ในโลกนเร�ไมไดอยคนเดยว

เร�อย กนหล�ยคน ไมใชจะเกณฑใหคนอนเหมอนเร�

เปนไปไมได

จ ต ป ก ต

62 63

ตอนทยงหนมอ�ตม�ตองลมลกคลกคล�นผดบ�ง

ถกบ�งหล�ยอย�ง แบกคว�มสงสยเรองบญเรองบ�ป

เรองพระพทธพระธรรมพระสงฆ เรองศ�สน� มปญห�ม�ก

ไมรจกฟงเทศน อย�กไดสวรรคอย�กไดนพพ�น แตไมร

จนในทสดไดยนข�วหลวงพอเทยนท�นสอนวปสสน�

กรรมฐ�นลวนๆ ตอนนนท�นยงเปนฆร�ว�สอย ท�นว�

ถ�ผใดศกษ�ปฏบตต�มแบบสตปฏฐ�นจะไดคำ�ตอบ จะ

ร เรองบญเรองบ�ป จะร เรองสวรรคนพพ�น จะร เรอง

พระพทธพระธรรมพระสงฆ จะรเรองศ�สน� เรองพทธ

ศ�สน� กอนทจะไดพบหลวงพอเทยน กไดศกษ�เล�เรยน

หล�ยรปแบบ เรองของกรรมฐ�นกศกษ�แบบพทโธตงแต

อ�ย ๑๗ ป จนถงอ�ย ๓๐ ป พอม�อยกบหลวงพอเทยน

มนกขดแยง ไมชอบวธแบบนน ชอบวธนงสงบ ทำ�ง�น

กสงบ เวล�อยในคว�มสงบกสขด เวล�ออกจ�กคว�มสงบ

จตใจกเหมอนเดม ยงมคว�มโลภคว�มโกรธคว�มหลง ยงม

กเลสตณห� ไมรจกบญบ�ป แตพอไปปฏบตธรรมกบหลวง

พอเทยนกเกดคว�มขดแยง เสยเวล�หล�ยวนจ�กผลของ

ก�รเจรญสมถะแบบพทโธ

ตอนนนอ�ตม�เปนหมอไสยศ�สตรทำ�เครองร�ง

ของขลง เปนหมอรกษ�คนเจบไขไดปวย มนกยงมทฏฐม�นะ

ม�กขน พอฟงหลวงพอเทยนพด เร�กเอ�คำ�พดของเร�

ไปวดสงทหลวงพอเทยนพด สงทเร�มหลวงพอเทยนว�

เอ�ไปทงแลว แลวกสนใจสงทหลวงพอเทยนพดถงเร�ไมร

เลย ไมรจกรป ไมรจกน�ม ไมรจกสมมต ไมรจกบญญต

เร�ไมร รแตไสยศ�สตร ทำ�นำ�มนต ทำ�เครองร�งของขลง

ปลกเสก หลวงพอเทยนบอกว�ท�นเอ�ทงแลว กทำ�ใหเกด

คว�มสนใจก�รปฏบต กทำ�เหมอนพวกเร�ทำ�อยนแหละ

สบกว�วนไมรอะไรเลยกตกใจ เอ คดละอ�ยเพอน เข�บอก

ว�ทำ�เพยงห�วนเจดวน รรปรน�ม เร�ไมรอะไรเลย เพร�ะ

มแตคว�มขดแยงในใจ กตกใจ คดว�คงจะมเร�นละมงทม�

ปฏบตกบหลวงพอเทยนแลวไมรอะไร ถ�มหลวงพอเทยน

ว�คนทม�ปฏบตกบหลวงพอนผ ทไมร อะไรเลยมไหม

หลวงพอเทยนบอกไมม คงจะเปนผมนแหละเปนคนแรก

เ ส น ท า ง ช ว ต

64 65

ทไมรอะไรเลย อ�ตม�พดอย�งน หลวงพอเทยนกม�จบ

มอบอกว�เอ�จรงนะ ถ�ทำ�จรงๆนะ ทำ�อยสกเดอนหนง

ถ�คณไมรอะไรนะ คณทำ�ง�นเดอนหนงไดกบ�ท กบอกว�

สมยกอนเปนช�งไมทำ�บ�นทำ�เรอน อย�งนอยกไดเดอนละ

พนบ�ท หลวงพอเทยนเลยบอกว� คณทำ�อยสกเดอนหนง

ถ�คณไมรอะไรเลย หลวงพอจะใหเดอนละพนบ�ท

อ�ตม�ไมไดคดว�อย�กจะไดเงนหรอก แตเมอเหน

ท�นยนหยด รบรอง กถ�มท�นว� เวล�หลวงพอเทยน

ปฏบตธรรมหลวงพออ�ยเท�ไหร หลวงพอเทยนว� ๔๖ ป

ตอนนนอ�ตม�อ�ยยงไมถง ๓๐ ปเตมเท�ไหร เกอบจะอ�ย

๓๐ ป ม�เทยบด อ�วหลวงพอเทยนอ�ย ๔๖ ป เร�อ�ย

ยงไมถง ๓๐ ป ถ�ทำ�ง�นเร�จะตองเกงกว�เพร�ะเร�เปน

หน มกว� หลวงพอเทยนจะเกงขน�ดไหน ท�นจะยน

จะเดน จะนง จะนอนแบบไหน เร�จะตองทำ�ได คอเร�ก

เปนคนทมคว�มขยนพอสมควร เรองทำ�ง�นนห�คนสย�ก

จะทำ�ขน�ดนเร�ไมกลวแลว กตงใจสร�งสต หลวงพอเทยน

ว�พลกมอขนใหร นะ ยกมอขนร เร�กม�สร�งตวร น

แตกอนมนมแตคดเอ�ผดเอ�ถก จ�กสมมต จ�กคนนนพด

มนไปท�งอนหมด พอเร�ม�สร�งตวร เร�พย�ย�มทำ�

ตวรตวน ไมถงสวนกรจกรปน�ม เดนอยใตตนไมตนหนงม

พมง�มใบดก ภ�ษ�ท�งเลยเข�เรยกว�ตนข�ขหม ชวตท

เปลยนแปลงอยทวดป�พทธย�น มอยส�มจด จดตนข�-

ขหม ทำ�ใหเปลยนแปลงชวตขนม� จดทสองอยกฏหลงหนง

จดทส�มอยกฏหลงใหม เปนภ�พทลมไมได

พอม�เรมตนจ�กจดน อ�รมณรปน�มน มนรไปทะล

ไปเลย รจกทกขทเกดอยกบรปกบน�ม รจกบญ รจกบ�ป

รจกศ�สน� รจกพทธศ�สน� เรยกว�ไดหลก ค�นไมได

เหนรปเปนของจรง รปทกข น�มทกข รปโรคน�มโรค

รปสมมตน�มสมมต บญคออะไร บ�ปคออะไร ศ�สน�คอ

อะไร เฉลยหมด แตกอนมนแบกหนกอง พอเฉลยมนกว�ง

ลง แตกอนนำ�หนกสกรอยกโล พอรอ�รมณนมนกสลดเอ�

ไปสก ๖๐ กโล เหลออก ๔๐ กโล เบ� หยดวธอย�งอน

ปฏบตแบบนไมสงสยแลว ทำ�ใหมนรของจรงขนม� ตดสนใจ

หยดก�รแสวงห�ครบ�อ�จ�รยเพร�ะพบหลวงพอเทยน

ตอนนเร�รแลว กมคว�มมนใจ คดจะบวช เพร�ะขน�ด

ไมบวชยงรขน�ดน ถ�มโอก�สไดบวชไดปฏบตจรงมนจะ

เปนอย�งไร ขอหลวงพอเทยนบวช หลวงพอเทยนกจดก�ร

ห�ผ�จวรพ�ไปบวชโดยทไมมญ�ตพนองรสกคนเลย บวช

เสรจกไปปฏบต ท�นใหไปอยกฏหลงหนงใกลๆท�น ท�น

กอยในหอง ท�นกใหฝกตดตอ

66 67

อ�รมณรปน�มมนชวยม�ก มนชวยทำ�ใหไมคอย

ตดเรองคว�มลงเลสงสย เรองคว�มคดต�งๆ หรออ�รมณ

ทมนเกดอะไรขนต�งๆ อ�รมณรปน�มจะชวยมอบใหรป

มอบใหน�ม มอบใหธรรมช�ตหรออ�ก�ร หรอคว�ม

ไมเทยง คว�มเปนทกข คว�มไมใชตวตนมนชวย ทำ�ใหม

คว�มสะดวกม�ก กไปปฏบตในกฏ ตอนหนงกอยในหอง

กฏเลกๆ หองเลกๆ ฝนตกม�กรว มแฝกมงถงไดอยกฏ

แตกอนกอยเตยง เตยงเลกไปขอเตยงวดหนงม� แลวกเอ�

ผ�พล�สตกทำ�หลงค� เอ�ผ�จวรค�ทบทำ�เปนฟ�ก นนมน

สมยกอนนะ พอไดขนไปอยกฏ รสกว�ด ตงใจปฏบต

หลวงพอเทยนท�นเดนม�ถ�มว� ทำ�อะไรอย กตอบ

ท�นว�กำ�ลงปฏบตอย ท�นพดว�ไมไดนอนนะ ไมไดนอน

ครบ เหนผมไหม หลวงพอเทยนท�นถ�มว� เหนผมไหม

ไมเหนครบ ทำ�อย�งไรมนจงจะเหน กตองเปดประตออก

พออ�ตม�เปดประตออกม� ท�นถ�มว� เปดประตออกม�

แลวเหนไหม เหน เหนข�งในไหม เหนในหองไหม เหน

เหนข�งนอกไหม เหน เออ ใหมนอย�งน อย�ไปอยใน อย�

ไปเข�ข�งในเกนไป หรออย�คดออกไปนอกเกนไป ใหอย

ตรงกล�ง ฟงทแรกกไมเข�ใจ แตพอม�ทำ� ออ ภ�วะทด

กล�งๆ เปนผด กล�งๆ ไมไดเข�ไปอย ไมไดออกไปนอก

หม�ยถงสตทมนเหน อ�ก�รทจตเพงข�งในเกนไป หรอคด

ออกไปข�งนอกเกนไป เร�กดมนไป

นเปนวธสอนเลกๆนอยๆ ท�นไมไดพดม�ก ผทได

อ�รมณรปน�มเบองตนจะตองบำ�เพญท�งจตแลวนะ มสต

ดจต เวล�ใดทมนคดรทนมน แตว�ไมไดออกไปต�มคว�มคด

นะ ไมไดเข�ม�อยข�งใน พย�ย�มด เหมอนกบน�ยพร�น

ดกเนอ พย�ย�มด เวล�มนเกดขนกเหนอย รอย พอตง

หลกด มนเหนตวคด แตกอนมนกเหนตวคดเหมอนกนนะ

เหนไมรกครงกหน พอมนไดโอก�สม�เหนตวคดสตมนรทน

โอตวคด ตวนตวสมทย ตวลกคด คล�ยๆว�มนพ�ยแพไป

ตวลกคด นมนกไดประโยชน ตอนนเปนชยชนะของตวเอง

ขนทสอง เพร�ะมนเหนคว�มคดน เพร�ะฉะนนท�นทง

หล�ยทปฏบตกนนอย�ไปกลว บ�งคนคดม�กกไมเปนไร

แตใหเร�เหนมน เหนบอยๆ เหนบอยๆ มนจะจะเอกน

คว�มจรงกปร�กฏ

68 69

เร�กำ�ลงเรยนวช�กรรมฐ�น วช�กรรมฐ�นเปนวช�

ทสร�งสต ก�รสร�งสต รสกตวอยบอยๆ รสกตวอยบอยๆ

กคอบททองจำ� สตมนจะตดอยทก�ย เมอเร�เอ�ก�ยเปน

เครองสมผสกบสตอยเสมอ สตมนจะคนเคยอยกบก�ย

ขณะทเร�มสตรก�ย มนกเปนกรรมฐ�น เปนกรรมด กรรม

ตวนจะจำ�แนกไป เร�ไมตองคด อ�จจะรหรอไมร จะผด

หรอจะถกไมเปนไร ขอใหเร�มคว�มรสกตวไวกอน ถ�เร�ม

คว�มรสกตว มทตงแหงก�รกระทำ� ก�รกระทำ�นจะจำ�แนก

ไปต�มผลของกรรม โดยม�กกกล�ยเปนศล เปนสม�ธ

เปนปญญ� เปนเครองขดเกล�กเลสออกจ�กจตสนด�นได

สงททำ�ใหหลงกมอย เปนเวทน�ทเกดขนกบก�ย

เวทน�ทเกดขนกบจต หรอคว�มคดทมนคดไปต�งๆ น�น�

กทำ�ใหจตพลดไปกบเวทน� พลดไปกบเรองทคดอยกล�ย

เปนเรองเปนร�ว แตถ�มนคดทไรเร�รสกตวแลวกลบม�

จะคดดไมด เร�รสกตวแลวกลบม� ตอไปเมอสตเหนคว�มคด

อยบอยๆ มนจะเหนคว�มคดนเปนขยะ คว�มเครยดเปน

ขยะ เปนเรองสกปรก มคว�มละอ�ยตอคว�มคดตวเอง

เร�ไมปฏเสธคว�มคด เร�ไมปฏเสธเวทน� แตว�ไมเข�ไป

เปนกบมน เหน เหนแลวรจกกลบม� เวทน�เกดขนอย�หลง

เข�ไปเปนเวทน�จนหมดตว เร�เหนแลวกกลบม� ก�รรจก

กลบม�นนละเปนคณค� เปนบทเรยนของผ ทสร�งสต

สตเหมอนกบพอแมทชวยลกในเวล�ทมอนตร�ย นนละ

เปนโอก�สทมประโยชน เวล�ใดทมนหลงไปกบคว�มคด

เวล�ใดทมนหลงไปกบเวทน� กรจกมสต สตทำ�หน�ทตรงน

ใหด สตจะเขมแขงขนเรอยๆ แทนทมนจะเสอมลงๆ กลบ

เขมแขง มประสบก�รณ เกดญ�ณขนม�

หลวงพอกเคยอยกบคว�มคดม�ตงแตไหนแตไร เวล�

ปฏบตกคดไดคดด แตพอดไป ดไป ดไป กไปเหนคว�มคด

สตกเรมพอฟดพอเหวยง จนไดชยชนะเหนอคว�มคด

แตกอนหลวงพอกตกเปนท�สของคว�มคด ทนวนนนวนด

ช ย ช น ะ ข อ ง ช ว ต

70 71

คนดอย�งไรไมร มนไปจะเอกบคว�มคด ทำ�ใหเปนชยชนะ

ของชวต คว�มคดคดกเลยทำ�อะไรหลวงพอไมไดตงแต

บดนนเปนตนม� เพร�ะรคว�มคดจนหมดเปลอก มนหลอก

ไมไดตอไป ตวคดไมใชเรองเลกนอยส�ม�รถกล�ยเปนกเลส

ตณห� ร�คะได หลวงพอเคยรบใชมนม� แตวนนนหลวงพอ

รจกมน ทนมน ก�รเจรญสตคอก�รฝกใหเหนก�ย เหน

เวทน� เหนจต เหนธรรม ไมใชเหนเทวบตรเทวด� สงเหล�น

กเกดขนผ�นม�ใหเร�เหนอยตลอดเวล� ก�ยบ�ง เวทน�

บ�ง จตบ�ง ธรรมบ�ง คว�มงวงเหง�ห�วนอนอะไรต�งๆ

ทมนเกดขนม� แตถ�ญ�ณเร�ยงไมแกกล�กไมเหนแจง

แตถ�เร�มสตมนจะองอ�จ มนจะรเท�รทน อ�ก�รเหล�น

ทมนผ�นม�พบบอยๆเหนบอยๆเร�ร จกทอย ของเข�

อ�ก�รของเข� เข�มแคไหนอย�งไร เร�กร ทอยของเข�

ไดเหนคว�มไมเทยง เหนคว�มเปนทกข เหนคว�มไมใช

ตวตน เหนเมอไหรกรว�เปนคว�มไมเทยง เหนเมอไหรกรว�

คอคว�มเปนทกข เหนเมอไหรกรว�คอคว�มเปนอนจจง

ไมใชตวตน มนกแคนน เหนเวทน�กแคนน เหนคว�มคด

กแคนน มนไมยงใหญถ�เร�เหน ถ�ไดคำ�ตอบไดคำ�เฉลย

จ�กสงเหล�น หลวงพอมกจะพดอย เสมอว�มนสรป

เรองทงหล�ยนมนสะดวก สรปรวมลงอยทก�ยทใจ

เรองของก�ยเรองของใจกเปนธรรมช�ตเปนอ�ก�ร

มนกไมยงใหญ ถ�เร�รจดออนของมน เหมอนกบรจกช�ง

แมมนจะตวใหญ เร�กรจดออนเร�ใชมนได เวทน�ทเกดขน

กบก�ยกบใจของเร� เปนสข เปนทกข เปนรอน เปนหน�ว

เปนยนดยนร�ย เปนอะไรต�งๆ สรปแลวคออ�ก�รเท�นน

เหนปบกจบทนท เหนแลวกจบ มนไมตอ เวทน�กไมตอ

คว�มคดกไมตอ มนเปนอ�ก�ร พอเหนป บกจบทนท

มนไมตอเนอง ไมเปนภพเปนช�ต เปนสขเปนทกข เปน

อะไรต�งๆ มนไมตอ มนตอไมได มนละอ�ย มนไปไมได

มนจบลง เหมอนกบว�ญ�ณเกดหรอว�หลดพนแลว สงต�งๆ

เกดขนม�เพอหลดพน เพอหลดพน เพอหลดพน

ผทปฏบตอย�พงไปคอยจบผดจบถก บ�งทไปเอ�

คว�มคดไปเอ�คำ�พดของคนนนคนน หรอแมแตตวเองคด

ขนม� อนนผดอนนถก บ�งทกทำ�ใหเสยเวล� แตถ�เร�

มสต อะไรกต�มทเกดขน เร�มสต กใสใจทจะม�กำ�หนด

ก�รเคลอนไหว บ�งทเรองต�งๆไมตองไปแก มนหลดแลว

ถงคอยรจก ใหเร�ม�ใสใจอะไรจะเกดขนกต�มเถอะ เร�ม�

ใสใจสร�งตวรนตอไปเรอยๆ ถ�ตวรมม�กมนกคอยเฉลย

ไปเอง แมแตคว�มคดคว�มงวงเหง�ห�วนอนกคอยหมดไป

ไมตองอดกลนอดทนของใจตอไป ฉะนนก�รเจรญสตอย�ง

72 73

เดยวมนดไปหล�ยอย�ง ถกตองทสด ไมตองมอะไร ขอให

เร�กลบม�รมน นเปนหลก เปนสตรอย�งทสด อนปญห�

ต�งๆกเกดจ�กหลกอนน หลวงพอกเคยพดว�พอมตวร

ตวหลงกหมดไป พอมตวหลงตวรกหมด นเร�จงม�สร�ง

ตวร นเปนสตร ถ�เร�ไมทงหลก เฉลยไดทกเรอง

ปญห�ต�งๆจะเฉลยไปเอง นถ�เร�ไปรจกอ�รมณ

รปน�มเบองตน มนจะเฉลย พอเหนสมมต เหนบญญต

คว�มโงคว�มหลงงมง�ย มนกจะหมดไปเอง พอเหนวตถ

อ�ก�รต�งๆ อป�ท�นมนกจะหมดไปเอง หรอไปเหนไตร-

ลกษณต�มคว�มเปนจรง คว�มโลภ คว�มโกรธ คว�มหลง

กจะบรรเท�เบ�บ�งไปเอง คว�มโกรธกไมเทยง คว�มทกข

กไมเทยง พอไปเหนสภ�พของไตรลกษณ มนจะเฉลยไป

คว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง คว�มทกข กจะหลดไป

เพร�ะไมมทตง แตกอนเวล�มอ�รมณโกรธเร�ตองอดทน

อดกลน แตพอถงคร�วทเร�ไดอ�รมณของกรรมฐ�น

กไมตองอดทน มนจะเฉลยไปเอง มนมม�เพอใหหลดพน

มม�เพอใหหลดพน

สตนเหมอนกบดวงต� เปนต�ภ�ยใน เร�จงม�สร�ง

สตกนใหเหนก�ย เหนใจ ก�ยนแหละจะบอกท�ง ใจนแหละ

จะบอกท�ง มนจะผดมนจะถกมนกเปนเรองของก�ยของใจ

วช�กรรมฐ�นเปนวช�ทเปดเผยชวตเร� เบองแรกเมอเร�

มสตเหนก�ย เหนใจเคลอนไหว พอมสตน�นๆเข� มนก

จะเกดก�รพบเหน เหนเปนรป เหนเปนน�ม เปนรปธรรม

น�มธรรม แตกอนเร�สำ�คญผดคดว�มตวมตนอยในรป

ในน�ม พอเกดก�รเหนขนม� กพบคว�มจรงเหมอนกบว�

ไดหลก ไดพบหลกสตร สตรนเปนสตรทจะรอตวตนออก

จ�กอ�ก�รต�งๆ พอสตไปเหนรป เหนน�ม คว�มจรง

มนกบอก ในรปในน�มนนมอะไรต�งๆหล�ยอย�ง เชน

ต า ใ น

74 75

คว�มแก คว�มต�ย เปนทกข คว�มพลดพร�กจ�กของรก

ของชอบใจเปนทกข ปร�รถน�สงใดไมไดสงนนกเปนทกข

ทงๆ ทไมใชเรองทจะเปนทกขเลย พอเร�รเร�กคล�ยๆ

ว� ว�ง ว�ง ว�ง จตมนกเปลยนไป ไมใชร เฉยๆ รแลว

มนเปลยนไป

ก�รเหนทกขทำ�ใหจตใจเปลยน ก�รพบเหนของจรง

นไมใชเหนเฉยๆ ใจมนกเปลยนจ�กคว�มโงเปนคว�มฉล�ด

จ�กใจทมทกขเปนใจทไมมทกข รเรองบญ รเรองบ�ป สงใด

ทเปนคว�มโกรธกรมน สงใดทเปนทกขกรมน รเรองศ�สน�

ศ�สน�คอเรองของคน คนทไมมทกข ตรงนเปนอ�รมณ

เบองตน ไมใชไปเหนสเหนแสงนะ ถ�ลองกรรมฐ�นเบองตน

มนจะรจบตรงน รบญ รบ�ป รศ�สน� รเรองทกข พอเหน

ทกขมนกดบทกขไดต�มกำ�ลงของสตปญญ� เชอฝมอเร�

เชอกรรมคอก�รกระทำ�ของเร�ม�กทสด

พอผทไดอ�รมณเบองตน จบอ�รมณรปน�ม หลวงพอ

เทยนมกจะสอนใหสร�งจงหวะทำ�ใหไว เดนอ�จจะไวขน

เปนก�รบำ�เพญท�งจต มสตดจต มนมสตแลวตอนน ไมได

สร�งแลว มนมแลว พรอมทจะด เพร�ะมนมหลก ดแลว

อะไรเกดขนมนกด มนด มนด กเลยเรยกว�ชวงนเปนก�ร

คว�มทกขของรป คว�มทกขของน�ม รปมนทำ�น�มมนทำ�

มนทำ�ด มนทำ�ชว แตกอนเร�ไมร มนอย�กจะทำ�อะไรกทำ�

ไป บดนเร�เหนรปมนทำ� เหนน�มมนทำ� ธรรมมสองอย�ง

อนหนงทำ�คอก�รกระทำ� ทำ�ด ทำ�ชว ธรรมอนทสองกคอ

ธรรมช�ตทมนมอยในรปมอยในน�ม แตกอนเร�ไมร พอ

มสตม�เหนเข� เหมอนกบว�ของปดถกเปดออก พอเปด

ออกกเหนอะไรต�งๆข�งใน เมอเหนเร�กสนใจ โดยเฉพ�ะ

เรองทกขสตมนสนใจม�ก มนกต�มดทกข ทกขของรปม

อะไรบ�ง ทกขของน�มมอะไรบ�ง ต�มดไปกเหน รปทกข

น�มทกข รปโรค น�มโรค ธรรมช�ตมนสอนเอง ไมใชเร�

ไปคดห� ธรรมช�ตมนสอน เหมอนกบเร�ไปเรยนวช�ก�ร

ต�งๆ พอศกษ�ไปมนกบอกเรองนน เรองนนเหนทกข เหน

ธรรมช�ต เหนอ�ก�ร เหนอะไรต�งๆทมนอยในรปในน�ม

เรองของรปนไมมใครเปนใหญ ไมมใครเปนเจ�ของ

เร�นงอยนถ�จะว�เรองของคว�มทกขกม ตองเปลยนทำ�

ไปเรอยๆ เร�นงอยเฉยๆกเกดเวทน� มนปวดมนเมอย

ถ�ดดๆเวทน�มนจะเปลยนไป มนไหลไป มนเปนสนตต

มนเกดขนมนตงอยมนดบไป ก�ยมนทกขอยแลวยงไมพอ

ทนเร�กยงเอ�คว�มทกขใจม�ใสอก เชน ไปยดไปถอเวทน�

กเปนทกข สญญ�เปนทกข สงข�รเปนทกข คว�มเกด

76 77

บำ�เพญท�งจต มสตดมนคด เวล�ใดทมนคดขนม�รทน

เวล�ใดไมคดกรตวไป มนกจะเกดคว�มรตว กชำ�น�ญขน

คว�มรตวน ภ�วะทดเข�ไปน มนจะไปเปนศล เวล�ทร

ม�กๆ มนกเปนศล มนไมไดเข�ไปเปน มนบรสทธ ตงมน

อะไรทมนเกดขนมนเหน มนไมไดไปหวนไหว ไมไดไปยนด

ไมไดไปยนร�ย กเกดภ�วะปกต ภ�วะทเปนปกตของจต

นมนเปนศลแลว ภ�วะทใสใจ ไมเปลยนแปลงไปกเปนสม�ธ

มนเปนวงจรของสกข� สกข�ตวนจะกำ�จดกเลส สงททำ�ให

จตใจเศร�หมอง อ�นสงสของก�รกระทำ�กเกดขน ใจกดขน

บรสทธขน

ผทปฏบตอย�งทพวกเร�ทำ�อยน บ�งทมนกคดบ�ง

ไมคดบ�ง บ�งทมนงวงบ�ง สงบบ�ง เหล�น เปนอ�ก�ร

ทผ�นม� ถ�จะพดแลวมนกเปนวตถอ�ก�รต�งๆ เสยง

กลองตบ�ง เสยงรถบ�ง เปนอ�ก�รททำ�ใหจตหลงไปโนน

ไปน บ�งทมนกไมไป บ�งทมนกสงบ หลบไปเลยกม อ�ก�ร

เหล�นเร�จะเหนเพร�ะมสตเปนผด ลกษณะภ�วะทดน

เร�ตองสร�งขนม� ใหเหนอยตลอดเวล� ตวดตวเดยวน

ถ�ทำ�ดดๆ ภ�วะทด ตวนละเปนตวมรรค ตวนละเปน

ตวพรหมจรรย ตวนละเปนศลขนธ สม�ธขนธ ปญญ�ขนธ

ยงดคลองเท�ไหรยงเหนอ�ก�รต�งๆ เหนสมมต เหนวตถ

เหนอ�ก�ร รเรองสงเหล�น ทมนเกยวของกบเร�ทงในตว

นอกตว ตรงนหลวงพอจะไมพดม�ก พอเข�ถงตรงนกถอว�

เปนก�รสะดวกแลว จงบอกว�ใหเหนมนอย�เข�ไปเปน

มนคดกเหนมน มนไมคดกเหนก�ยเคลอนไหวเท�น

อ�จจะมอะไรทมนเกดขนกบคนบ�งคน เปนปต เปน

ปสสทธ เปนคว�มสข เปนคว�มสงบ พระบ�งรปไปปฏบต

กบหลวงพอคดว�งจะไมกด กล�งคนมดๆเข�เดนไปอย�ง

ไมใชไฟฉ�ยนะ เดนฝ�ดงไป เข�รบรองว�งจะไมกดเข�

เหนงจงอ�งกเดนไป เพร�ะเข�มคว�มมนใจว�ทกสง

ทกอย�งในป�เปนมตรเปนเพอน มนมปต อนนนกอย�ไป

หลงมน ใหดใหเหนมน กลบม�กำ�หนดคว�มรสกตว บ�งท

กเกดทกข เกดเบอหน�ย เกดอะไรต�งๆหล�ยอย�งกให

เหน

อนนหลวงพอพดดกเอ�ไวเฉยๆ ไมไดพดร�ยละเอยด

พอม�เหนสมมต เหนวตถ เหนอ�ก�รในตวนอกตว เร�

รหลกพอเร�รหลกมนกเฉลยอยในหลกนทงหมด บ�งท

รปน�มกต�มไปเฉลยใหเหนคว�มไมเทยง คว�มเปนทกข

คว�มไมใชตวตน พอต�มเฉลยจตกหลดไป หลดไป จตก

เปลยนไป ไมใชรเฉยๆ จตมนเปลยนไป จนกระทงว� คว�ม

78 79

เปนเทวด� คว�มเปนพระ คว�มเปนพรหม คว�มเปนผ

เปนเปรต มนกร จก มนร ทงหมด มนเปดเผยทงหมด

มนเหนทงผด มนเหนทงถก มนเหนทงสข มนเหนทงทกข

มนเหนทงสงบ มนเหนทงฟงซ�น เหนทงคว�มงวง ภ�วะ

ทเหนตวนแหละ เปนตวททำ�ใหเร�หลดพน อย�ทงตวน

หลวงพอจะพบใสกระเป�ใหทกท�น ใหดอยเสมอ อย�ไป

อย อย�ไปสงบ ด อะไรจะเกดขนม�กด

ภ�วะทเหนนไมตองพดม�ก ขอใหพวกเร�เข�ถงตวน

เอ�ตวนเปนหลกของชวตเร�ไปเลย

ในตวของเร�นมนมบญมนมบ�ป มนมทเกดแหงบญ

มนมทเกดแหงบ�ป มนมสวรรค มนพพ�น มนมนรก มศล

มสม�ธ มปญญ� มมรรค มผล อยในตวเร�ทงหมด วธท

จะรแจงเรองเหล�น ไมมวธใดนอกจ�กก�รเจรญสต สมยน

ช�วพทธไมคอยศกษ�เรองนเท�ไหร อ�จ�รยพทธท�ส

พดว� สมยนทกคนเอ�แตไหว พอบอกใหประพฤตธรรม

กปดห

ชวตของเร� ถ�จะศกษ�เรองนมนกมสมบรณอยแลว

ในตว วธทเร�ทำ�นมนตรงเข�ไปเลย ทกคนกมก�ย ใจกม

เร�กเหนเข �ไปเหนก�ย พอเหนก�ยมนกจะเหนจต

ช ว ต ท ไ ม ม ภ ย

80 81

แมแตคว�มคดเฉยๆเร�ยงไปยดเอ�เปนทกข ม�ยดเอ�เปน

คว�มถก ม�ยดเอ�เปนคว�มผด เร�ไปยดเอ�ทงๆ ทไมม

ตวตน มนเรองอะไร มนคออะไร ทำ�ไมเร�จงไมร สตจะเข�

ไปเหน ไปเหนว�มนเปนรป กองของรปมนไมใชตวตนอะไร

มนเปนมห�ภตรป มนมดนนำ�ไฟลม มขนธห�ทประชมกน

เรยกว�มนเปนกอง เมอกองของรปแสดงออก เร�กเข�ใจ

มน เชน เคยพดอยเสมอๆ ธรรมช�ตอ�ก�รของรป เร�

เหนมนเร�เข�ใจมน เร�กรจกตอบมนเฉลยมนได ไมจน

เรองของรปนถอว�ไมจน มนจะแสดงออกกรอยกพนเรอง

แมแตเรองของใจกเชนกน ๘๔,๐๐๐ เรอง ในพระสตร ใน

พระอภธรรม ในพระวนย กคอเรองของก�ยของใจ

บ�งคนไปเหนคนภ�ยนอกเข�พดกไปถอเปนสมมต

เอ�กลบม�เปนสมมตว�ด ว�ไมด ม�เปนสขเปนทกข

มนไมร ถ�เร�ม�รกจะบอก โอ อนนนเปนคว�มคด คว�มคด

ไมมตวมตน เร�ไมไปสมมตว�ผดว�ถก เพยงแตเหนเฉยๆ

ลกษณะของสตจะเข�ไปเหน ไปพบเหนเข� นคอคว�มคด

คว�มคดมนคออะไร คอน�มธรรม เสยงมนคออะไรกคอ

เสยง บ�งทเร�ไปสมมตเอ�เหนอะไรกสมมตว�ดว�ไมด

ว�ผดว�ถก เอ�ม�เปนคว�มยดชอบไมชอบ กกล�ยเปน

คว�มทกข กล�ยเปนคว�มยนด กล�ยเปนคว�มยนร�ยไป

โดยเฉพ�ะสต ไมมอนใดทตองไปเหนจตเหมอนสต พอมสต

เหนก�ย ก�ยเหนจต หล�ยคนทพดดวยคว�มคด คดขน

ม�แลวกลงเลสงสยว� ทำ�ไมเร�จงตองปฏบตธรรม ปฏบต

ธรรมเพออะไร บ�งทเร�กไมร แมตวอ�ตม�เองแตกอนก

ไมร แตเหตเพร�ะว�สงสย ทำ�ไมตองมศ�สน� ทำ�ไมจงม

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทำ�ไมจงมศลมธรรม ทำ�ไม

จงมสวรรคนพพ�น เร�สงสย กมหลวงพอเทยนนบอกว�

ถ�ม�ปฏบตเจรญสตแลวก�รสงสยสงเหล�นจะไมม ไมตอง

ไปอ�นหนงสอ ไมตองไปอ�นตำ�รบตำ�ร� กทำ�ใหเกดคว�ม

พอใจเรองน จงแสวงห� แลวม�ปฏบตธรรม พระพทธองค

เคยตรส เร�มคว�มทกขหยงเอ�แลว คว�มไมสบ�ยก�ย

คว�มไมสบ�ยใจ กเปนทกข คว�มพลดพร�กจ�กของรก

ของชอบใจกเปนทกข ปร�รถน�สงใดไมไดสงนนกเปนทกข

อป�ท�นขนธทงห�ทเร�เหนทเกดขนกบเร� กเอ�ม�เปน

ทกข นมนมคว�มทกขเปนเบองหน�อย ทำ�อย�งไรเร�จง

จะรเรองนได เร�จงเดนต�มรอยพระพทธบ�ท

อนวธท เร�ทำ�อย น มนจะชวยใหเร�เข�ไปเหน

สงเหล�นทงหมด เหนรป เหนน�ม ภ�ษ�บ�นเร�เรยกว�

เหนก�ยเหนใจ บ�งทก�ยไมสบ�ยใจเร�เปนทกข คว�ม

พลดพร�กจ�กวตถสงของใจมนเปนทกข มนไปยดเอ�

82 83

เมอสตเข�ไปเหน พอเหนมนกแยกแยะออก เมอมนมก�ร

แยกแยะ มนถลง มนยอยออกแลว ไมว�จะเปนคว�มทกข

คว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง มนกไมมทตง มนถกดง

ออก สตชวยแยกแยะใหเหน อนนนเปนรปธรรมอนนเปน

น�มธรรม อนนนเปนสมมต อนนนเปนบญญต โดยเฉพ�ะ

คำ�พดของคน วตถอย�งนกเปนสมมต สมมตว�พระสงฆ

สมมตว�พระโพธสตวกวนอม พระโพธสตวอวโลกเตศวร

พระพทธรป วห�ร แมแตภ�ษ�คำ�พด เร�กบญญต คำ�พด

กเปนบญญต บญญตเหล�น ถ�เร�ไมร จตใจกไปอป�ท�น

ยดเอ� ทนพอเร�รจกหลกมนแลวมนจะไมมทตง อะไรเข�

ม�กมอบใหสงเหล�นนไป คว�มไมเทยงกมอบใหคว�ม

ไมเทยงไป คว�มเปนทกขกมอบใหคว�มเปนทกขไป คว�ม

ไมใชตวตนกมอบใหคว�มไมใชตวตนไป ตวเร�กเลยดอย

เฉยๆ กเหนแจง ก�รรแจงอนนเรยกว�วปสสน�

เมอเร�ร อย�งนแลว จตของเร�ไดหลก จะว�จต

กว�ได จะว�ปญญ�กว�ได มนไดหลก มนกเลยไมหวนไหว

มนเปนตวรเกดขนม� รว�สงใดเปนอ�ก�ร สงใดเปนสมมต

สงใดเปนบญญต สงใดเปนรปเปนน�ม สงใดเปนคว�ม

ไมเทยง สงใดไมใชตวตน เร�กไมหวนไหวกบสงเหล�นน

กมศล ศลตวนกำ�จดกเลสได สม�ธคอแนวแนมนคง สม�ธ

กกำ�จดกเลส กำ�จดทกข ปญญ�กกำ�จดทกขไปต�มลำ�ดบไป

เรยกว�ไตรสกข� ใจมนกประเสรฐกว�เก� ไมเหมอน

เมอกอน เมอกอนอะไรๆกทบถมเข�ม� แตกอนเร�ไมร

หรอก อะไรกเปนตวเปนตนไปหมด มตนอย ในทกสง

ทกอย�ง มอป�ท�นยดเอ�ทกสงทกอย�งแมกระทงคว�มคด

ไมมตวมตนกไปยดเอ�เปนสขเปนทกข แตพอเกดปญห�

รรอบขนม� ใจกลวงพนภ�วะเดม เปนทพงได ไมเบยดเบยน

ใคร ไมเบยดเบยนตนเอง ไมเบยดเบยนผอน ไมเบยดเบยน

อะไรทงหมด ศ�สน�จะเจรญกเพร�ะสภ�พชวตจตใจเร�

นมนไมทำ�ล�ย มนไมเปนทกข มนไมเบยดเบยนใคร

มนเข�ใจ ถงแมเร�ไมไดว�พทธง สะระณง คจฉ�ม ธมมง

สะระณง คจฉ�ม สงฆง สะระณง คจฉ�ม ไมไดว�ป�ณ�-

ตป�ต� ฯลฯ ทงหมดนกมอยแลวในใจ ใจมนเข�ถง มนพน

ภ�วะทเปนทกข พนจ�กสภ�พทมนหลง พอรว�ทกขอย

ทไหนมนกไมเอ� ไมตองมใครห�ม ทกขมนไมมทตง คว�ม

โกรธ คว�มโลภ คว�มหลง มนกไมมทตง ใจกเลยเปนอสระ

ชวตทเปนอสระ ชวตทไมมภย ชวตทไมมภยต�ม

ภ�ษ�เข�เรยกว� อรยะ เปนชวตทพนภย ทกคนกส�ม�รถ

ทจะพบเหนในตวเร�ได ดวยก�รเจรญสตปฏฐ�นต�มหลก

ของพระพทธเจ� ไมยกเวนใครทงหมด หลวงพอมคว�ม

84 85

มนใจ ไมไดม�หลอกลวง ไมไดมอะไรทงหมด ม�ใหพวกเร�

ไดพสจนด ของจรงพสจนได ทนตอก�รพสจน

วฏฏสงส�รมนมอย ในตวเร�นละ เชนในปฏจจ-

สมปบ�ท เวล�โกรธแลวโกรธอก คดขนม�แลวโกรธ คด

ขนม�แลวโกรธ โกรธแลวกคด คดขนม�แลวโกรธ เลยไมตด

เสยท สมมตว�คณสบบหร วฏฏสงส�รกคอ กเลส กรรม

วบ�ก เพร�ะสบจงตด เพร�ะตดจงอย�ก เพร�ะอย�กจง

สบ เพร�ะสบจงตด เพร�ะตดจงอย�ก นเรยกว�วฏฏะ

คว�มโกรธของเร�กเวยนวนอยนเหมอนกน บดนเพร�ะ

ไมสบ จงไมตด เพร�ะไมตดจงไมอย�ก นมนนพพ�นไปแลว

มนต�ยไปแลว มนไมมในใจเร�แลว นพพ�นกลกษณะ

อย�งนละ ไมมคว�มตดยดในตวเร�แลว มนตดไดแลว

เรองคว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง กเชนกน ถ�เร�ไมได

คดอะไรมนกหมดไป มนไมมในใจเร� ไมใชไปทไหน คอมน

เยนแลว ใหมนเยนกอน สงใดทมนรอน ถอว�ยงไมนพพ�น

สงใดทมนเยนลงแลวมนเปนนพพ�น

ใหเอ�จตม�เปนกล�งๆ อย�ใหมนเข�ข�งในเกนไป

อย�ใหมนพงออกนอกเกนไป หลวงพอเทยนเคยจบอ�ตม�

ส�ธต ตอนนนกนงอยในกฏ หลวงพอเทยนกถ�มว�เหน

ผมไหม พอบอกว�ไมเหนหลวงพอ หลวงพอเทยนกบอกว�

ทำ�อย�งไรจงจะเหน ตอบท�นว�ตองเปดประตออก

หลวงพอเทยนเลยบอก อ�ว ลองเปดประตออกม�ด

อ�ตม�เปดประตออกกยนอย ตรงกล�งประตเหนทง

ข�งนอก เหนทงข�งใน หลวงพอเทยนถ�มว�เหนข�งนอก

ไหม เหน แลวท�นกพดว�เหนข�งในไหม เหนนะ ใหมน

เปนอย�งน ใหมนเปนอย�งน

ไ ม น อ ก ไ ม ใ น

86 87

ม�ยกมอดซ พอยกมอ มนกห�ย ภ�วะทแนนกห�ยไป

เร�ตองรจกแกอ�รมณของตวเองบ�งโอก�ส บ�งคนนะ

สร�งจงหวะ ปร�กฏว�มอเข�ม�ตดอยตรงหน�ทอง ยกมอ

เท�ไหรกยกไมออก ตดอยตงหล�ยชวโมง ตอนเช�กไมได

ไปทำ�วตร ตอนฉนเช�กไมเหนไป ฉนเช�เสรจแลวอ�ตม�

กเดนม�ห� ถ�มคณโยมเปนอะไร เข�บอกโอยม�ชวยดวย

ม�ชวยดวย มอผมตดอยนตงแตตส�ม มนเปนเวรเปนกรรม

อะไรไมร กรวดนำ�แผเมตต�ใหเข� มอกยงไมออก หลวงพอ

เข�ไป แทนทจะพดกบเข�เรองมอ เร�กลอจตเข�ใหออก

ไปข�งนอก ถ�มว�โยมมลกกคน มลกห�คน แลวเปน

ครอบครวกนหมดหรอยง เปนแลว เดยวนอยกบใคร อยกบ

ลกส�ว มลกมหล�น เลยงลกเลยงหล�น แลวคดถงหล�น

ไหม บ�งทกคดถง บ�งทกไมคดถง กพดกนไป พดไปพดม�

มอของเข�กหลดออก อ�ตม�เหนมอเข�หลดออก แตก

ไมไดบอกเข� ชวนเข�คยตอ ถ�มถงลกถงหล�น คดถง

หล�นไหม เมอไหรจะกลบบ�น เข�บอก เร�กยมๆ สกคร

เข�กรสกตว อ�ว มอผมออกไปเมอไหร บ�งทเร�กตอง

ชวยเข� เข�ชวยตวเข�ไมได เพร�ะจตมนเข�ข�งในมนตด

อยในนน

สงใดทหลวงพอเทยนพดเร�เอ�ม�คด คดไมออกแต

พอเอ�ม�ทำ�ด กไดคำ�ตอบ โอ เวล�ใดจตทมนคดออกไป

ข�งนอก กใหกลบม�อยกบมอเคลอนไหว ม�เพงเกนไป

กไมได นมนเข�ไปข�งใน บ�งคนทำ�จนเครยด จนแนน

หน�อก ห�ยใจย�กจนเหนดเหนอย

ใหร ซอๆ ตวร ซอๆนมนอยตรงกล�งๆ เวล�ใดมน

ไมคดกรอย เวล�ใดมนคดกร เวล�ใดมนทกขกร เวล�ใด

มนสขกร เวล�ใดมนรอนมนหน�วกร เวล�ใดมนปวด

มนเมอยกร คอว�มนเหนทงข�งนอกข�งใน นเรยกว�

เปนกล�ง ทำ�อย�งนมนสะดวก เมอทำ�สะดวกกมโอก�ส

ไดบรรลธรรม เรยกว�มชฌม�ปฏปท� ก�รทำ�ลำ�บ�กทง

เครยดทงฟงซ�น ไปตะครบอยทงสองอน มนกเลยย�ก

เหมอนเขนครกขนภเข� ถ�ทำ�อยตรงกล�งกยมได ภ�วะท

เหนนมนเปนภ�วะทดสบ�ย มนไมกระทบกระเทอนอะไร

สงเหล�นมนสขกเหนดซ มนทกขกเหนดซ นละองคมรรค

ใหทำ�อย�งนลองด ทำ�ไปทำ�ม�มนกตองถก บ�งคน

ทำ�ไมถก ทำ�จนแนนหน�อก จนรองไห เร�กไปแก บอกเข�

ว�มองดตนไมดซ เหนไหม ใหจตออกไปข�งนอก ดตนไม

ดใบมนไหวหววๆ ลองใหจตออกไปข�งนอก จ�กนนกลบ

88 89

มคว�มหลดพนอยในภ�วะทเหน ถ�เหนแลวกหลดพน

เปนวมตต เปนสญญต�กว�ได เพร�ะเหน ไมเข�ไปเปน

ไมมผเปน มแตเหน เหนรป เหนน�ม เหนอ�ก�รของรป

เหนอ�ก�รของน�ม เหนแลวกรอถอนออกไปได ไมมตวตน

ทจะเข�ไปเปนกบอ�ก�รต�งๆทเกดขนกบก�ยกบใจ ผท

เจรญสตจะประสบกบลกษณะน เปนเฉพ�ะหน�ของผท

เจรญสต ถ�เร�เข�ถงภ�วะทเหนแลว ก�รศกษ�ก�รปฏบต

กสะดวก มนไดหลก ไมของ ไมตด มแตคว�มหลดคว�มพน

ร อ ถ อ น ต ว ต น เรองของรป เรองของก�ย เรองของน�ม เรองของใจ

สรปแลวเปนอ�ก�ร เปนธรรมช�ต ไมมม�กไปกว�นน

เวทน�ทเกดขนกบรป กถอว�มนเปนอ�ก�ร ถ�รปไมม

เวทน�กไมใชรป เปนซ�ก เปนศพไป น�มกตองคด มนก

ตองมอ�ก�รต�งๆทเกดขนจ�กต� ห จมก ลน ก�ย ใจ รป

รส กลน เสยง สมผส อ�ก�รเหน อ�ก�รไดยน อ�ก�ร

ไดกลน อ�ก�รไดรส อ�ก�รรจกรอนหน�ว สตทำ�ใหเร�สรป

ไดว�เหล�นเปนอ�ก�รของรปกบน�ม อนรปกบน�มถ�

มนแยกจ�กกน สงเหล�นกไมม สรปแลวคอธรรมช�ต

สตเฉลยคำ�ตอบใหเร� เมอตอบไดแลว อะไรทเปนธรรมช�ต

กมอบใหธรรมช�ตไป อะไรทเปนอ�ก�รกมอบใหอ�ก�ร

มนไป ตวไมมตนอยในนน มแตเหน เหนอย�งเดยวเฉลย

ไดทงหมด ถ� “เปน” เฉลยไมได ถ�เปน ตองรบใชสข

กสขไป ทกขกทกขไป โกรธกโกรธไป โลภกโลภไป หลงก

หลงไป ภ�วะทเหน เปนคปรบกบคว�มหลง ภ�วะทเหน

เปนคนละอนกบคว�มหลง คว�มหลงทำ�ใหเกดภ�วะทเปน

เมอเกดภ�วะทเหน มนกแก มนกเปลยน มนเปนตวปฏบต

อยในนนทงหมด

เคยสอบอ�รมณผปฏบต พอเข�ม�ปฏบตไดสองวน

ส�มวนกหมดแรง ปวดเมอย เหนอย เบอ เครยดคดม�ก

90 91

เปนเพร�ะเข�ไมมหลก แทนทจะเปนผด กลบเข�ไปเปน

กเลยเกดคว�มปวด คว�มเมอย เวทน�กล�ยเปนเรองใหญ

ซะแลว ทำ�ใหหลงสตกได ทำ�ใหเบอหน�ย ทำ�ใหหมดศรทธ�

ตอก�รปฏบตกได เข�บอกว� ร สกว�เหนอย หมดแรง

เข�กตอบตรงๆ เร�กชวยเข� ใหเหนมนเหนอย ใหเหนมน

หมดแรง ใหเหนมนปวดเมอย ถ�รปปวดเมอยไมเปน มนก

ไมใชรป ม�เดนจงกรม กยกมอเคลอนไหวตงสองวน เมอย

กเปนธรรมด�ของรป

ขอใหโอก�สแกคว�มรสกตวใหมในชวตเร� ถ�ไมเชนนน

แลวจะมแตคว�มหลงครองชวตเร�ไปตลอดภพตลอดช�ต

ทกขแลวทกขเล� โกรธแลวโกรธเล� วตกกงวล มวหมอง

คอยทจะชำ� คอยทจะเจบปวด มชวตอยเพอก�รเจบปวด

ครนจะแสวงห�คว�มสข กไปห�เอ�จ�กวตถอ�มส เปน

เครองตอรองใหเกดคว�มสข เนรมตสข ดวยอ�มสสนจ�ง

เปนสขทคนในโลกแสวงห� สขทตองปนป�ย สขทตอง

คว�เอ� แยงเอ� อนนนไมใชเปนสขทเปนอนจจง มน

ไมเทยง เมอพลดพร�กจ�กมนไปกกล�ยเปนทกข คว�มรก

กล�ยเปนคว�มโกรธ อจฉ�เบยดเบยนกน เปนทกขไปกบ

คว�มรก

สขทปนป�ย สขทมนตองขนตองลง ตองคว�เอ�แยง

เอ� ซอเอ�ห�เอ� อนนนเปนสขแบบคนขกล�ก พอคน

กเก� เก�แลวกสข แลวกคนใหม ควรรกษ�ขกล�กใหมน

ห�ยซะ ไมตองเก� กจะปกตสข เปนสขทไมตองปนป�ย

เปนสขเกษม เปนสขเหนออะไรต�งๆควรทจะห�โอก�สให

แกตวเอง

เจตน�สร�งก�รเคลอนไหวไปม�อย ใหรม�กๆ มสต

รม�กเกยวกบก�ยแลวกจะเกดก�รพบเหนเกยวกบก�ยท

เคลอนทไหวอยน เหนก�ยทเคลอนไหวไปม�อยน เหนใจ

ทคดเปนรปเปนน�ม นเร�ไดหลกแลวบดน มนไมมอะไร

นอกจ�กรปกบน�ม เร�เหนแจงในรป เหนแจงในน�ม

รปน�มมนกจบ เหนเข�ไปหล�ยอย�ง ทงทเปนรปทเปน

น�ม ธรรมช�ตอ�ก�รของรปของน�ม เร�กไดหลกสรปลง

เรอยๆไป ผ�นเรอยไป เร�กจะเหน ทงรปทงน�ม มนคอ

อะไร ธรรมช�ตของรป ธรรมช�ตของน�ม ถ�เหนกไดหลก

ก�รไดหลกคอไดขอเฉลยไปในตว หลดไปในตว เวล�ใดท

เร�หลง เร�กกลบม�ห�หลกคอรปคอน�ม รปน�มกเฉลย

ทำ�ใหเกดก�รหลดพนไมของตด อ�ก�รของรปกต�มเฉลย

ใหเร� อ�ก�รของน�มกต�มเฉลยใหเร� ธรรมช�ตเปนยงไง

อ�ก�รเปนยงไง มนต�มเฉลยใหเร� ไมใหของ ไมใหตด

92 93

มนเปนหลก ไมใชว�เร�คดห�มน มหลกจรงๆ ธรรมช�ต

ของรปกมจรงๆ คอมธ�ตส ดน นำ� ไฟ ลม มนกมจรงๆ

มนเปนรปทเร�อ�ศยได เร�พงมนได เร�ใชมนไดถ�เร�

รจก ถ�เร�ไมร เร�กรบใชมน มนเปนทพงไมได คอยทจะ

ใหโทษ ใหภยแกตวเร� ถ�เร�ไดหลกเร�กเหนเพยงแตรป

เปนธรรมช�ต เหนรปเปนอ�ก�ร เหนน�มเปนธรรมช�ต

เหนน�มเปนอ�ก�ร กมหลกแลว พอไดหลก มนกเปดเผย

ออก กรไปเรอยๆ เหมอนเร�สร�งบ�น กตอไปเรอยๆ สร�ง

ไปเรอยๆ เหนไปเรอยๆ แมจะรอกเหน พอรออนน กเหน

อนทจะรอตอไป อนทจะเอ�ออกตอไป มนกหมดไปเรอยๆ

ลกษณะทเปนรป กหมดไปเรอยๆ เปนชนเปนอนไป รจก

ทเกด รจกทตงของสงเหล�นน

ตวสตหรอคว�มรสกตว เปนตวรอถอนตวตนออก

แทๆ มอะไรเกดขนกมอบใหรปมนไป มอบใหน�มมนไป

มอบใหอ�ก�รมนไป มอบใหธรรมช�ตมนไป มอบใหคว�ม

ไมเทยง มอบใหคว�มเปนทกข มอบใหคว�มไมใชตวตน

ไปเรอยๆ กเลยหลดไปเรอยๆ พนไปเรอยๆ ภ�วะแหงก�ร

หลดพน กผ�นไป อ�ก�รต�งๆทมนมอย ในรปในน�ม

บ�งทกมอยข�งนอก เปนรป เปนรส เปนกลน เปนเสยง

วตถ ตนไม ภเข� ดนฟ� อ�ก�ศ ในตวเร�กมต� มห ม

จมก มลน มก�ย มใจ ม�เกยวของ แลววตถกทำ�ใหเกด

อ�ก�รต�งๆ เร�ร จกไดขอเฉลย มหลกของก�รศกษ�

เปนหลกสตรแหงคว�มหลดพน พอไดหลกนมนกเหนละ

เหนเรองบญ เหนเรองบ�ป ตวบญกคอตวร ตวเข�ไปเหน

ตวเหนแจง มนจะทกขไปกบเรองใด มนจะหลงไปกบเรองใด

กเอ�หลกม�เฉลย มนกหลดออกม�ได

94 95

ก�รรรปรน�มเปนฐ�นเบองตนเหมอนเปนหลกสตร

ของชวตไปเหนรปสมมต เหนน�มสมมตกยงเฉลยไปเรอยๆ

สงใดทเปนสมมต สงใดทเปนบญญต มทงรปธรรมม

ทงน�มธรรมในตวนอกตว ทเปนสมมตบญญตมม�กม�ย

ลนโลกเตมโลก แตคนทไมร กหลงตดยดจนเปนกเลสตณห�

ร�คะ เปนคว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง เพร�ะสมมต

เอ�ของไมจรงม�เปนของจรง แตวปสสน�จะทำ�ใหเร�เหน

ของไมจรง เหนสมมตกจรงแบบสมมต คว�มยดถอต�งๆ

ในรปในน�มในตน ทมนเคยมตนอยในทกเรอง มตนอย

เ ห น อ ส ม ม ต

96 97

เอ�น�มทำ�ด คดด ทำ�ด พดด กมคว�มมนใจ แตกอนโง

เพร�ะเกดอป�ท�น เกดคว�มยดตด ยดเอ�ทกเรอง บดน

เหน เหนทกเรอง ทะลทกเรอง เหนแลวกหลด หลดพนทก

เรองไป

แตกอนเร�ไมร สมมตบญญต ต�เหนรปกบญญตเอ�

ลงไป สมมตลงไป หไดยนเสยงกสมมตลงไป บญญตลงไป

พอบญญตกเกดอป�ท�นขนม� พอเกดอป�ท�นขนม�

กเปนไปต�มวบ�กของอป�ท�นทมนซดไป บดนกเหนวตถ

อ�ก�ร เหนปรมตถ เหนขนธห�ต�มคว�มเปนจรง เหน

ไปเรอยๆ ทตงทเกดแหงทกข หรออป�ท�นกเกอบจะไมม

ทตง เพร�ะเร�รอถอน

ในชวตของเร� ถ�เกดก�รพบเหนแลวคว�มหลดพน

กมอยตรงนนแหละ เหนรป เหนน�ม เหนรปทกข น�มทกข

เหนรปโลกน�มโลก เหนรปสมมตน�มสมมต สมมตทเปน

รป สมมตทเปนน�ม จรงแบบสมมต ไมจรงแบบปรมตถ

กทำ�ใหเกยวของกบสงต�งๆถกตอง ไมเกนนนไป ไมเกน

สมมต ไมเปนพษเปนภยแกตวเอง และไมเปนพษเปนภย

แกคนอน สงอน วตถอนตอไป

ในรป มตนอยในน�ม มตนอยในเวทน� มตนอยในคว�มคด

ต�งๆ สงเหล�นมนจะเฉลยได มนจะหลดไปสล�ยตนออก

ไป ตนลดลง จนเลอนๆร�งๆ แตกอนสมมตมอยทกๆท

ต�เหนรปกเปนสมมตบญญต ไมมสตไมมวปสสน� บดน

มนทะลวปสสน� มนเกดขนเพร�ะต�เหนรป วปสสน�ขณะ

ทต�เหนรป วปสสน�ขณะทหไดยนเสยง มนลวงพน มนไม

ตดเหมอนเมอกอน ท�งต�เหนรปกเหนรปเหนน�มอย

ในนน รปน�มต�มเฉลย ต�มเฉลยใหหลดพนไปเรอยๆ

หลดพนเพร�ะเหนสมมต ไมโงเหมอนเมอกอน แตกอน

สมมตทำ�ใหหลงทำ�ใหโง ทำ�ใหเกดคว�มยดมนถอมน

ทำ�ใหเกดอะไรต�งๆไดทกอย�ง ทำ�ใหจตใจฟ ใจแฟบ เพร�ะ

สมมตบญญต นมนทะลรปรมตถ ปรมตถ คอของจรงทมน

เหนอสมมต

หล�ยอย�งทเปนสมมตบญญต กขดแยงเพร�ะสมมต

บญญต ทะเล�ะวว�ทกน เพร�ะสมมตบญญต หมดเนอ

หมดตวเพร�ะสมมตบญญต โงหลงงมง�ยเพร�ะสมมต

บญญต ทำ�ใหเกดตว เกดตน เกดภพ เกดช�ต ในสมมต

บญญตมม�ก คนฉล�ดตองเหนเรองนตองเข�ใจ รเรอง

ตวเอง รเรองชวต รเรองศ�สน� ศ�สน�คอคนทไมทกข

คอคนทฉล�ด ฉล�ดเพร�ะเหนรปเหนน�ม เอ�รปทำ�ด

98 99

แตกอนมตวมตนเตมไปทงหมด เสยงกมตนอยในนน

กลนกมตนอยในนน รสกมตนอยในนน อะไรต�งๆ แม

คว�มคดไมมรปกยงมตนอยในนน เปนเวทน� เปนตณห� เปน

อป�ท�น เปนภพ เปนช�ต อยในนน บดนอ�ก�รแบบนน

มนลด มนกหลด เกดวมตต เกดบรสทธ เกดพรหมจรรย

ชวตบรสทธเรอยๆไป ถ�จะว�แลวมนไลไป มนรอไป

รอถอนไป รอถอนไป จนไปเหนอป�ท�นในขนธ ทมนเปน

ทกข มรป มเวทน� มสญญ� มสงข�ร มวญญ�ณ ทมน

คลม ทมนเปนใหญ ทมนสงก�ร ทมนเปนภพเปนช�ต

ทมนเกด ทมนดบ เปนภพเปนช�ตในภพภมต�งๆ เพร�ะ

มขนธห� ทเปนอป�ท�นเข�ไปยด ในภพภมต�งๆ ต�มแต

สมมตทจะเปนไป ต�มภพภมนนๆ บ�งทกตำ�ทสดสงทสด

เปนเปรต เปนอสรก�ย เปนสตวนรก เปนเดรจฉ�น เปน

ภมทไมเจรญหรออบ�ยภม เปนภมทเจรญกได เปนมนษย

เปนเทวด� เปนอนทร เปนพรหม เปนพระกได ถ�เหน

ขนธห�ต�มคว�มเปนจรง ขนธห�กเปนเพยงสงทจะตอง

อ�ศยเหมอนพวงแพ ทใชข�มฟ�ก ไมใชเอ�พวงแพน

ไปอวดไปอ�ง เอ�ไปเปนตวเปนตน ไมใช

ก�รทำ�บญนกขอใหเร�ขย�ยขอบเขต ไมใชทำ�บญกบ

พระสงฆอย�งเดยว ภรรย�ส�มกนกมโอก�สทำ�บญใหกนได

ก�รทำ�บญใหส�มภรรย�กคอ เปนคนด ส�มเปนคนดของ

ภรรย� สงใดททำ�ใหเกดทกขเกดโทษ เกดคว�มไมสบ�ยใจ

ตอกนและกน พย�ย�มงดเวน เพร�ะทกคนรกคว�มสข

เกลยดคว�มทกข รกกนกคอทำ�ตวใหด ถ�เร�เปนภรรย�

กทำ�ตวใหด ก�รรกครอบครว กคอทำ�ใหตวเร�เปนคนด

จตใจกอย�เปนคนทวตกกงวล อย�เปนคนทเอ�แตคด

ขอใหอ�ศยก�รกระทำ�เปนหลก รกครอบครว รกพอ รกแม

กเชนกน ก�รรกพอรกแม ไมใชรกดวยคว�มคดหรอคดถง

รกภรรย� รกส�ม รกบตร ไมใชรกดวยคว�มคด หรอหวงใย

บ ญ ใ น เ ร อ น

100 101

ดวยคว�มคดอย�งเดยว ตองมก�รกระทำ�อกหล�ยอย�ง

รวมทงรจกรกษ�ตน รกษ�จตใจใหด จตใจอย�ใหเปนทกข

อนคว�มสขไมใชจะแสวงห�ทอนนอกตวไปอย�งเดยว

ก�รทำ�บญทเปนก�รอปถมภบำ�รง บำ�รงศ�สน�นทำ�เปน

ชวงๆ เปนบ�งโอก�ส แตทำ�บญในครอบครวนตองเปน

กจประจำ�วน ทำ�ใหเกดคว�มผ�สกเรยกว�อทศบญใหกน

เร�ทำ�บญไดดวยก�รกระทำ� ก�รพด ก�รคด คดสงใด

ไมคดดวยคว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง คว�มทกข

คว�มอจฉ� เร�คดสงใดตองประกอบไปดวยเมตต� กรณ�

ปร�รถน�ดตอกน ถ�เร�คดดๆอย�งน ครอบครวกเปนบญ

บญนกจะเปนสงคำ�จนครอบครวเร�อย ไมมท�งทจะทำ�ให

เกดทกขเกดโทษ ใหมคว�มเมตต�กรณ�นำ�หน� อย�ให

อ�รมณคอ คว�มโกรธ คว�มทกข เปนสงทนำ�หน�เร�ไปได

มคนบอกว�อ�ตม�พดแตเรองสต สต ไมไดพดเรอง

ศล ไมไดพดเรองสม�ธ ไมไดพดเรองปญญ�เลย ไมไดพด

เรองวมตต ไมไดพดเรองญ�ณ เรองฌ�น คนทพดอย�งนน

เข�ไมร ภ�วะทดนมนมอะไรหล�ยอย�งอยในนน เปนศล

กใช สม�ธกใช เปนปญญ�กใช เปนญ�ณกใช เปนวมตต

กใช เปนสญญต�กใช เปนมรรคกใช พวกเร�คดดเปน

พรหมจรรยกใช ฉะนนไมตองพดม�ก คว�มเปนหนงเดยว

มนมอยในนนทงหมด ทสดแหงทกขมนกมอยในนนทงหมด

อ�ตม�พดจ�กประสบก�รณ ไมไดพดแบบทองจำ� อย�งเหน

คว�มโกรธคว�มโลภคว�มหลงน มนไมใชเรยงแบบนนะ

คว�มโกรธคว�มโลภคว�มหลงไมใชอย�งน ตวหลงเปนตน

พอหลงกจงโกรธ พอหลงกจงโลภ พอหลงกทกข พอหลง

กสข พอหลงกรก กชง วตกกงวล ถ�รตวเดยวตวหลงไมม

เมอตวหลงไมม คว�มโกรธ คว�มโลภ คว�มหลง คว�มทกข

กไมม มแตตวร

ธ ร ร ม ร ว บ ย อ ด

102 103

ภ า ค ส อ ง

โดย พระไพศาล วสาโล

บ นท ก ร ายทาง

104 105

เซนตหลยส

106 107

เรม “ท�ำงำน” เปนวนแรก ประเดมดวยกำรสอน

กรรมฐำนทวดพระศรรตนำรำม เมองเซนตหลยส ใชหอง

ประชมซงเคยเปนสถำนประกอบพธของศำสนำครสตมำกอน

อนทจรงวดนทงวดกคอโบสถฝรงนนเอง หำกแตถกขำยตอ

ใหคนไทยในเมองนใชเปนวดในพระพทธศำสนำ นกเชนเดยว

กบวดพทธธรรมในชคำโก ทงนเปนเพรำะฝรงเขำโบสถ

กนนอยลง โบสถหลำยแหงจงตองปดตวเอง หำไมกแปร

สภำพเปนวดในศำสนำอนไป

ง า น ช น แ ร ก

108 109

ตำมปกตวดนจดสอนกรรมฐำนทกเสำรอย แลว

โดยจดเฉพำะตอนค�ำเพยงสองชวโมง แตวนนพเศษ คอจด

ทงวน และคงรำยกำรภำคค�ำเอำไวดวย คนทมำรวมปฏบต

นนเปนฝรงสวนใหญ ในจ�ำนวนผปฏบต ๑๕ คนนนเปน

คนไทยเพยงสองคน (ไมนบพระ) เกอบทงหมดเปน

ขำประจ�ำของวดนอยแลว ผหญงกบผชำยมจ�ำนวนพอๆกน

และมทงหนมสำวและผสงอำย

เรมตนรำยกำรโดยหลวงพอค�ำเขยนบรรยำยน�ำ รวม

เวลำแปลดวยกตกประมำณหนงชวโมง จำกนนกใหปฏบต

ดเหมอนคนจะสนใจกำรปฏบตมำก ยนหยดอย ในหอง

ประชมตลอดเวลำ แมชวงบำยหลวงพอจะเปดโอกำสใหม

กำรสนทนำซกถำมกบหลวงพอเปนสวนตว โดยทำนแยกมำ

อยอกหองหนง แตกไมมใครผละจำกหองโถงมำถำมปญหำ

หลวงพอเลย คงปฏบตตอไปกระทงเยน จนหลวงพอและ

เรำตองยำยกลบไปยงหองประชมเพอปฏบตเปนเพอนเขำ

และคอยชแนะกำรปฏบตเปนชวงๆจนหมดเวลำภำคบำย

ภำคค�ำมคนนอยลง คนใหมกม สวนคนเกำหลำยคน

กยงยนหยดตอไป บำงคนขบรถมำจำกทไกลใชเวลำถง

สองชวโมง เรยกวำมควำมตงใจมำก ชวงนหลวงพอมอบให

เรำเปนคนบรรยำยแทนอยำงไมทนรเนอรตว ใชเวลำตงตว

สกคร จงคอยๆเขำส ประเดน เทยวนไมไดเนนเรองวธ

กำรปฏบตโดยตรงอยำงทหลวงพอไดแนะไวทงเชำและบำย

หำกแตชแจงเพมเตมในเรองอำนสงสแหงกำรเจรญสต

โดยเฉพำะในดำนทเกอหนนกำรนกคดอยำงมเปำหมำย

และประโยชนในชวตประจ�ำวน เรำพดปดหวปดทำย

โดยตอนกลำงใหปฏบตเชนเคย แมจะไมมใครซกถำมเลย

แตกดตงใจฟงและปฏบตกนด

๑๐ พฤษภำคม ๒๕๔๐

110 111

วดพระศรรตนำรำมเปนวดทตงอยทำมกลำงชมนมชน

แตอยำเพงเขำใจไปวำรอบวดจะอกทกหรอพลกพลำนไป

ดวยผคน “ชมนมชน” หรอ “ชมชน” ตำมทคนไทยทวไป

เขำใจนนเอำมำใชกบทน (หรออกหลำยเมองในอเมรกำ)

คงไมได เพรำะบำนเรอนของผ คนรอบๆวด แมจะตง

เรยงรำยกน แตกเงยบสงบเอำมำกๆ นำนๆถงจะเหนคน

เดนตำมถนนหรอออกมำนอกบำน มกแตรถทแลนผำน

ไปมำเปนชวงๆ และดจะไมรบรอนเอำเสยเลย

อนทจรง ไมใชเฉพำะบรเวณรอบๆวดเทำนน ทไหนๆ

ในเมองนกเปนเชนน รวมทงเมองอนๆตำมทำงทผำนมำ

กมลกษณะเดยวกน ควำมเงยบจนเกอบสงดเปนสงหนงท

สะดดใจมำกตงแตวนำทแรกทเขำมำสมผส อยำวำแตเมอง

เลกๆอยำงแกงครอเลย แมแตหมบำนในชนบทอนไกลโพน

กยงเงยบสทนไมได ทนไมมเสยงเพลงเลดลอดใหเรำไดยน

เสยงแผดลนของมอเตอรไซคกหำปรำกฏไม มองออกไป

นอกวด ทกอยำงดนงสนทไมไหวตง ยกเวนรถยนตและ

ใบไมไหว ครงถงวนหยด ถำหวงจะเหนคนออกมำเดนเลน

หรอสงสรรคกบเพอนบำน กเหนจะตองผดหวง ดรำวกบวำ

ผคนทนไมไดไปสนกสนำนเทยวเตรทไหนกนเลย หำกอยกน

แตในบำน หำไมกออกมำท�ำควำมสะอำดบรเวณบำน

หรอซอมแซมบำนเรอนกน

สภำพเชนนจะเอำมำเทยบกบกรงเทพฯ ไมไดเลย

ล�ำพงเสยงแผดลนจำกรถยนตและมอเตอรไซคกดงพอแรง

แลว ยงมเสยงเพลงเสยงวทยและผคนเอดตะโรกน สวน

สำยตำกถกกระตนดวยภำพผคนเดนไปมำขวกไขว ตำม

โรงหนงและศนยกำรคำ กแนนขนดดวยผคน ทไหนๆกมแต

ผคน กระทงกลำงคนกยงหำควำมสงบไมไดงำยนก

ส�ำหรบคนทเจนตำเจนใจกบควำมวนวำยในกรงเทพฯ

อยำงเรำ ควำมสงบของทนจงชวนใหสะดดใจ ดเหมอนภำพ

ทปรำกฏแกสำยตำของเรำก�ำลงจะบอกวำควำมเงยบสงบ

เ ม อ ง ส อ ง แ บ บ

112 113

กบควำมเจรญมงคงในทำงวตถไมใชสงตรงขำมกน เมอเรำ

เอำตวเขำมำอยทำมกลำงสภำพแวดลอมเชนน อดคด

ไมไดวำ ชวตของคนทนกนำจะสงบสขตำมไปดวย คนเรำ

ถำไมตองเบยดเสยดแยงทนงบนรถเมล หรอพนทบน

ผวถนนวนแลววนเลำ ไมตองดนรนหำเรองออกไปเทยวเตร

หรอครนคดวำงแผนวำเสำรอำทตยนจะไปชอปปงหรอ

ดหนงทไหนด เสรจงำนเสรจกำรกกลบมำอย บำนกบ

ครอบครว ชวตกนำจะสงบสขได

แตเอำเขำจรงๆเรำกไมแนใจวำเขำเหลำนจะมชวต

ทสงบสขหรอไม กำรเกบตวอยในบำน ไมไปวนวำยกบใคร

แมจะอยในสภำพแวดลอมทสงบเงยบ กไมใชหลกประกน

เสมอไปวำ จะมชวตทสงบสขได หำกวำเอำตำเอำใจไปเปด

รบพนพวกบสงกระตนเรำอยำงอนๆ เชน โทรทศนในบำน

สงคมสมยใหมอดมไปดวยสงตำงๆมำกมำย ทท�ำใจ

เรำใหยงเหยงกระเจดกระเจงไปไดแมจะอยคนเดยว โดย

ไมตองไปสงสง ของเกยวหรอแยงชงกบใคร โลกไรพรมแดน

ไรขอบเขต ทโทรทศน (รวมถงคอมพวเตอรและสออเลก-

โทรนกสอนๆ) น�ำมำใหเรำจนถงหองนอนนน บำงครงก

ปลกจตกระต นใจจนเหนอยออนยงกวำกำรพดคยกบ

เพอนบำนหรอเทยวเตรสนกสนำนดวยซ�ำ ยงไมตอง

พดถงควำมสบสนวนวำยจำกกำรอยคนเดยวเปลำเปลยว

ไรเพอน หรอควำมเรำรอนกระสบกระสำยจำกกำรแขงขน

ชงดชงเดนกบผอนเพอถบตนใหเหนอกวำใครๆ ทงในทำง

ทรพยสน เกยรตยศและอ�ำนำจ

ในโลกทเจรญดวยโภคทรพย ควำมทกขดงกลำว

เกำะกนผคนเปนอนมำกจนกลำยเปนปญหำสำกล ดวย

เหตนควำมเงยบสงบทเรำเหนและไดสมผสทน อำจไมตำง

จำกผวเขยวใสของฟกตมทเคลอบคลมไสในอนรอนผำว

เอำไวกได

๑๑ พฤษภำคม ๒๕๔๐

114 115

วนนมฝรงสองคนมำท�ำวตรเยนและนงสมำธรวมกน

แมเขำจะสวดไมไดและไมเขำใจควำมหมำย แตกนงสงบ

และกมกรำบตำมพระเปนชวงๆ เสรจจำกสมำธ ไดคยกบ

ทงสองคนนดหนอย เลยไดควำมวำคนหนงมำประจ�ำทกวน

องคำรตดตอกนไดสำมปแลว และปนเพมวนพฤหสอก

หนงวน สวนอกคนมำไดปหนงแลว

เรำจ�ำทงสองคนไดเพรำะมำรวมฝกกรรมฐำนเมอ

สองวนกอน และยงเหนเขำมำชวยงำนวดอกเมอวำน เรยกวำ

เปน “โยมวด” ไปแลวกได นอกจำกสองคนนแลว ยงเหน

ฝรงอกหลำยคนทผลดกนมำรวมท�ำวตรสวดมนตและ

นงสมำธตอนเยน คดดกนำแปลกใจทตลอดหนงอำทตย

เตมๆ ทนเรำแทบไมเหนคนไทยมำรวมกจกรรมนเลย

คนไทยทไหนๆกเหมอนกน คอชอบท�ำบญเลยงพระมำกกวำ

วดนดจะแตกตำงจำกวดไทยหลำยวดในอเมรกำ

ตรงทมฝรงไปมำหำสอยเปนประจ�ำ สำเหตส�ำคญกเพรำะ

วดนมกำรท�ำสมำธภำวนำเปนกจวตรนนเอง กลำวคอท�ำ

ทกเยน และจดปฏบตธรรมรวมกนอยำงเปนกจจะลกษณะ

ทกค�ำวนเสำรครงละสองชวโมง อนทจรงทำนเจำอำวำส

พดภำษำฝรงไมไดเลย แตทำนมใจใฝในสมำธภำวนำ

เมอปทแลวกมำจ�ำพรรษำกบหลวงพอค�ำเขยนทวดปำ

สคะโตเพอปฏบตธรรมอยำงเขมขน จนเขำใจรปนำม

อนเปนวปสสนำญำณขนหนง แตถงจะพดฝรงไมได กไมเปน

ปญหำมำกนก เพรำะมพระลกวดทพดไดสองทำน แถมม

หมออกคนหนงทมำชวยงำนวดอยำงแขงขน รวมทงสนใจ

สมำธภำวนำอกดวย เมอปทแลวกเดนทำงไปปฏบตธรรม

ทวดปำสคะโตเชนกน

ฝ ร ง ใ น ว ด ไ ท ย

๑๑ พฤษภำคม ๒๕๔๐

116 117

ปำกบเมองไมจ�ำเปนตองแยกขำดจำกกนอยำงเดดขำด

ในกรงลอนดอนยงมทวำงใหหมำปำอำศยอยอยำงอสระ

รวมกบสตวปำอกนบรอยชวต ทเมองเซนตหลยสกเชนกน

คนไทยทอำศยอยชำนเมองเลำวำ มกวำงมำแอบเลมหญำ

อยหนำบำนเมอฤดหนำวทเพงผำนมำนเอง สวนพระจน

ทอยอกเมองหนงไมไกลกนเทำไหรกบอกวำ เมอคนทแลว

หมำปำทงฝงออกมำหำกนอยรอบๆโบสถ ถำหำกคอกหมำ

ไมมรวเหลกกนไวอยำงแนนหนำแลว เจำอลซเชยนทง

สองตวมหวงวำถกรมทงเปนแน หลวงจนยงบอกอกวำ

บำงวนกมหมมำเยยมทงครอบครว ตวพอรำงสงใหญกวำ

คนเสยอก

อนทจรงในตวเมองเซนตหลยสกมปำยอยๆอยแปลง

หนง ทเรยกวำแปลงกเพรำะมเนอทไมถงหนงไร แมจะเลก

แตกหลำกหลำยไปดวยพนธไมนบพนชนด ทแปลกกวำนน

กคอเปนปำเขตรอนเสยดวย ตนไทรสงใหญแทรกตวปะปน

กบตนกลวย หวำย ไผ เรอนยอดเตมไปดวยกลวยไมและ

เถำวลย สวนทพนกรกเรอดวยไมปำและสมนไพร เวลำเดน

ตำมทำงแคบๆรสกเหมอนอยในปำดงดบ ผดกนแตวำไมม

เสยงจกจนเรไรใหไดยน และไมตองกลววำจะเจองหรอ

แมลงมำรบกวน เพรำะทนเปนสวนพฤกษศำสตรทมแต

ตนไม

ปำเขตรอนนเขำเอำมำจ�ำลองไวในเรอนกระจก

ทควบคมอณหภมและควำมชนไวอยำงพอเหมำะ เปนอก

จดหนง ทดงดดเดกๆใหเขำมำพบกบควำมแปลกหแปลกตำ

และไดรบควำมรในเวลำเดยวกน เดกแตละคนจะมดนสอ

ในมอ คอยกรอกค�ำตอบลงไปในแผนกระดำษ ซงมค�ำถำม

อยประมำณสหำขอ เชนวำ “มพชชนดใดบางทสามารถ

รกษาโรคได” เดกๆกตองไปอำนค�ำบรรยำยทตดอยหนำ

ตนไมเปนจดๆ แตละกลมจะมครเปนคนน�ำ

ป า ก ล า ง เ ม อ ง

118 119

ตดกบเรอนกระจกนเปนหองจดนทรรศกำรยอยๆ

เกยวกบสภำพของปำเขตรอนในปจจบน มภำพถำยและ

วดโอทชใหเหนสภำพปำอนเสอมโทรมเนองจำกกำรท�ำลำย

ปำ อกทงยงมค�ำบรรยำยทชวยใหเขำใจถงสำเหตของ

กำรท�ำลำยปำจำกมมมองของชำวบำน นกธรกจ และ

นกนเวศวทยำ และทสดกโยงมำถงผอำนแตละคนดวยวำ

ตนมสวนในกำรท�ำลำยปำเขตรอนหรอไม

นอกจำกปำเขตรอนแลว ยงมปำเขตอบอ นแบบ

เมดเตอเรเนยน มสวนญปน สวนองกฤษ ใหชมกนไดอยำง

หลำกหลำย ทนแมจะไมมสวนสนกและควำมบนเทงเหมอน

อยำงโรงหนง ศนยกำรคำ แตกเปนทๆคนทกร นทกวย

มำพกผอนหยอนใจและประเทองสตปญญำในเวลำเดยวกน

เหนแลวกชวนใหนกถงกรงเทพฯ และเมองใหญๆใน

เมองไทย ทไมคอยมทำงเลอกใหคนพกผอนหยอนใจอยำง

สรำงสรรคเทำใดนก

สวนพฤกษศำสตรแหงนจดวำเปนควำมภำคภมใจ

ของคนเซนตหลยส แมจะมชอเปนทำงกำรวำสวนพฤกษ-

ศำสตรมสซร แตคนทนเรยกสนๆอยำงเปนกนเองวำ

“สวนชอว” ตำมชอของเจำของเดม นำยชอวเปนเศรษฐใหญ

เมอ ๑๕๐ ปกอน ทนำสนใจกวำนนกคอ เขำเปนคนทรจก

พอ แมจะท�ำมำคำขำยจนมงคงในชวเวลำไมกป แตพอ

อำยได ๔๐ ปเขำกเกษยน และใชชวตทเหลอทมเทใหแก

สวนแหงน กอนทจะบรจำคใหแกสำธำรณะ แมนำยชอว

จะเปนครสตชน แตชวตของเขำกสอดรบกบพทธพจนท

วำ “ทรพยมแกคนด เหมอนสระน�าในทปลอดภย ทกคน

ไดกนใชสขสดชน”

ในเมองไทยเศรษฐทบรจำคเงนสรำงโบสถวหำร

โรงพยำบำล โรงเรยน กมมำกมำยแลว แตทยงมนอยอย

กคอ เศรษฐทสละทรพยสนเพอสงแวดลอมของอนชน ถำ

วนนเรำมคนอยำงนำยชอว อก ๑๕๐ ปขำงหนำคณปกำร

ของเขำจะสงผลมำกมำยมหำศำลสกเพยงใด

๑๓ พฤษภำคม ๒๕๔๐

120 121

ชคาโก

122 123

อกสองวนจะถงวนวสำขบชำ แตทำงวดธมมำรำม

เลอนมำจดพธในวนนเพรำะเปนวนอำทตย ปกตแมไมม

พธส�ำคญทำงศำสนำ วนอำทตยกมคนเยอะอย แล ว

จ�ำเพำะเดกทมำเรยนพทธศำสนำวนอำทตยกมเกอบรอยคน

โรงเรยนทนเปดตงแตชนอนบำล เดกเลกๆขนำดสหำขวบ

จงวงกนพลำน พดภำษำองกฤษกนขรม

นอกจำกโรงเรยนพทธศำสนำวนอำทตยแลว ยงม

กำรสอนนำฏศลปเชนดนตรไทย โดยไดครจำกจฬำลงกรณ

มหำวทยำลยมำชวย อกหลำยคนก�ำลงจะตำมมำสมทบ

เพรำะทำงวดจะเปดโรงเรยนภำคฤดรอนในอกไมกอำทตย

ส�ำหรบครสอนพทธศำสนำนน นอกจำกพระแลวกยงม

ฆรำวำสมำเปนครชวยสอนอกหลำยคน

ว ด ธ ม ม า ร า ม

124 125

วดนจงกลำยเปนศนยวฒนธรรมไทยส�ำหรบคนทน

ไปโดยปรยำย ทจรงกเปนควำมตงใจจะใหเปนเชนนน

เพรำะถำวดไมท�ำ จะหำใครท�ำได ทส�ำคญนเปนบทบำท

ดงเดมของวดไทยมำแตไหนแตไรแลว คนไทยพอมำเปนคน

สวนนอยในตำงประเทศ ควำมโหยหำวฒนธรรมทเปน

รำกเหงำดงเดมของตนท�ำใหนกถงวดขนมำอก ขณะเดยวกน

กอยำกใหลกๆของตนไดมสวนสบทอด และซมซบเอก

ลกษณอยำงทตนมดวย กเลยสนบสนนใหลกๆมำเรยน

ภำษำไทย รจกวฒนธรรมไทย เปนควำมอยำกทอำจจะ

มำกกวำตอนอย เมองไทยดวยซ�ำ หลำยคนถำหำกอย

เมองไทยคงไมคดอยำกใหลกเรยนดนตรไทยหรอมวยไทย

แตพอมำอย เมองนอก ควำมส�ำนกวำตนเปนคนไทย

ผดขนมำชดเจน กเลยกระตอรอรนพำลกเขำวดเขำวำ

เพอใหซมซบวฒนธรรมไทยมำกขน

หลำยวดในอเมรกำ (และประเทศอนๆ) กมบทบำท

ในแงนทงนน แตวดธมมำรำมยงอยำกท�ำอกบทบำทหนง

คอเปนศนยฝกอบรมดำนกรรมฐำนดวย บทบำทนจะวำ

ไปกสนองควำมตองกำรของฝรงยงกวำอะไรอน เพรำะ

คนไทยมกเหนวดหรอศำสนำแตในแงวฒนธรรมหรอ

ประเพณเทำนน ขณะทฝรงหนมำสนใจพทธศำสนำในแงท

เปนระบบฝกจตกนมำกขนทกท

เมอวำนมกำรสอนสมำธภำวนำส�ำหรบคนไทย แตม

มำแคสำมคน ครนวนนมรำยกำรสอนส�ำหรบฝรงโดยเฉพำะ

คนทมำรวมเพมเกอบ ๑๐ คน เปนฝรงเสยสวนใหญ

เรำไดรบมอบหมำยใหแนะน�ำสมำธภำวนำเปนภำษำ

ฝรง อำรมภกถำไปไดสก ๑๕ นำทกเรมสำธตวธเจรญสต

ปรำกฏวำไดยนเสยงหวอดงตดตอกน ขณะเดยวกนบน

หลงคำกมเสยงดงเหมอนกบโดนอะไรกระหน�ำ แลวไฟ

กดบวบเปนระยะๆ เรำกไมสนใจ ยงสอนตอไป แตมฝรง

คนหนงบอกวำ ใหออกจำกหองประชมโดยดวน เพรำะเสยง

หวอเปนสญญำณเตอนภยวำพำยทอรนำโดอำจจะมำ

ไมปลอดภยหำกอยในหองโถงเพรำะหลงคำอำจพงลงมำ

เจอแบบนกเหนจะอยตอไมได เรำเลยคอยๆเดนออกจำก

หองพรอมกบบอกใหทกคนประคองสตเอำไว ถอวำเปนกำร

ฝกสตกบเหตกำรณอนไมคำดฝน

เหตกำรณแบบน คงเกดขนนำนๆครงในชคำโก

พระมหำบญช ซงเปนผสอนกรรมฐำนอกรปหนงบอกวำ

มำอยทนสำมปแลวเพงไดยนเสยงหวอแบบน คนไทยอก

126 127

คนกพดเหมอนกนวำไมเคยเจอเหตกำรณแบบนเลย แตก

เคยไดยนวำเมองอนๆ ไกลออกไปเคยเจอทอรนำโดจนรำบ

ไปเหมอนกน เรำเองออกจะแปลกใจทมพำยสลำตน

ตอนกลำงประเทศ หำกเกดทฟลอรดำหรอใกลทะเลทรำย

กคงไมแปลก ฟงว ำพำยน เกดเพรำะอำกำศผนผวน

เปลยนแปลงกะทนหน

เปนอนวำคนนตองยตกำรสอนกรรมฐำนเพยงแคน รำยงำนขำวเมอเชำวำ พำยทอรนำโดเลนงำนหลำย

ทองท รอบๆเมองชคำโก บำนหลำยแหงถกกระหน�ำจน

พงพำบ อกไมนอยโดนฟำดจนหลงคำกระเจง ฝำบำน

ฉกขำด อำคำรนบหมนๆหลงไฟดบกะทนหน ตนไมลม

ระเนระนำดฟำดหลงคำบำนหลำยหลง แตบรเวณทเรำอย

ไมถกกระทบมำกนก

จดธ ซงมำปฏบตธรรมดวยเมอวำนเลำวำ ชคำโก

ไมถกทอรนำโดอำละวำดมำนำนแลว แมจะมสญญำณ

เตอนภยหลำยครงกจรง ครงสดทำยทรนแรงเอำมำกๆเกด

เมอป ๒๕๑๐ หรอ ๓๐ ปกอนโนน

คยกบจดธกเลยร วำ ทอรนำโดเปนพำยทเกดขน

ปบปบมำก ไมสำมำรถบอกลวงหนำไดเลย จะรกตอเมอมน

ท อ ร น า โ ด

๑๘ พฤษภำคม ๒๕๔๐

128 129

หลวงพอปรำรภกบทำนบญชตอหนำโยมทมำปฏบต

ธรรมวำ “ผมนเปนคนทกขทสดในโลก ไมมใครในโลกนทกข

เทาผมตอนเปนฆราวาส” แลวทำนกอธบำยวำ สมยทยง

เปนโยม ทำนเอำจรงเอำจงมำก กลวบำป หมกมนครนคด

แตจะท�ำงำนใหส�ำเรจ เกบเอำไปคดไปกงวลจนนอนไมหลบ

แตกรรมฐำนท�ำใหชวตของทำนเปลยนไปอยำงสนเชง

ทำนยงวำทมำอเมรกำไดกเพรำะหลวงพอเทยน

โดยแท ถำไมไดทำนเปนครบำอำจำรย กคงจะไมมำสอน

ธรรมในอเมรกำได

อ า น ส ง ส ข อ ง ก ร ร ม ฐ า นเกดขนแลว จงนบวำอนตรำยเอำมำกๆ ผดกบเฮอรเคน

ซงดำวเทยมสำมำรถรรองรอยไดตงแตกอตวอยในมหำสมทร

หรอจบทศทำงไดขณะทก�ำลงเคลอนเขำฝง ท�ำใหพอมเวลำ

เตรยมตวหรอหนได สวนทอรนำโดนน สถำนอตนยมวทยำ

ท�ำไดอยำงมำกแคคำดกำรณหรอเตอนใหคนรวำ สภำพ

อำกำศแบบนสำมำรถเกดทอรนำโด วธทแมนย�ำและวำงใจ

ไดมำกทสดตอนนกคอ กำรสงเกตดวยตำ ถำเหนพำยหมน

จำกแผงเมฆด�ำทะมนเมอไร กตองรบรำยงำนใหหนวยงำน

ทเกยวของรโดยดวน เพอจะไดสงสญญำณเตอนใหคนรบ

เขำอำคำรและอยหำงหนำตำง แสดงวำนอกจำกแผนดนไหว

แลว ทอรนำโดเปนอกอยำงหนงทสำมำรถสยบวทยำศำสตร

สมยใหมไมใหอหงกำรจนส�ำคญตนวำพยำกรณลวงหนำ

ไดทกอยำง

อยำงไรกตำมโทรทศนรำยงำนวำ พำยทเกดเมอวำน

ไมใชทอรนำโด แตเรยกวำกตสนำโด คอเปนพำยหมนท

เคลอนจำกพนดนสฟำ ควำมเรวไมถง ๑๐๐ ไมลตอชวโมง

สวนทอรนำโดทแทนน ลมจะหมนวนจำกฟำสพน ควำมเรว

มำกกวำ ๒๐๐ ไมลตอชวโมง

๑๙ พฤษภำคม ๒๕๔๐ ๑๙ พฤษภำคม ๒๕๔๐

130 131

สถำนกงสลท�ำเรองใหเรำภำยในเวลำไมกนำท แต

ขอใหเรำมำรบพำสปอรตในวนรงขน ปญหำกคอเรำจะตอง

บนไปนวยอรคพรงนเชำตร ไมสำมำรถมำรบได ทำงออก

กคอทำงกงสลจะสงพำสปอรตไปทำงไปรษณยดวน ฟงดก

ไมนำจะมปญหำ แคจำยเงนใหทำงเจำหนำทกงสลเทำนน

แตปรำกฏวำเขำไมสำมำรถรบเงนสดได เรำตองจำยเชค

หำไมกตองใชเครดตกำรด ไมเขำใจวำท�ำไมจงรบเงนสด

คำไปรษณยไมได ในเมอยงรบเงนสดคำวซำไดเลย แตขเกยจ

ตอลอตอเถยงกบเขำ

เขำแนะวำใหเรำไปทท�ำกำรไปรษณยแบบดวนพเศษ

จำยเงนใหเขำแลวรบเอำซองทพรอมสงไดเลย มำใหทำง

กงสลเปนผจดสงให แตทำงไปรษณยบอกวำไมเคยมระเบยบ

แบบน เขำจะตองเปนคนสงเอง จะใหคนอนสงแทนไมได

งนกเหลออกทำงออกหนงคอซอตวแลกเงนสงจำย

ทท�ำกำรไปรษณย แลวเอำตวนนใหสถำนกงสล แตธนำคำร

ทงสองแหงทเรำตดตอบอกวำ เรำตองมบญชทธนำคำร

ไมงนไมออกให ธนำคำรแหงหนงบอกวำ ท�ำใหกไดแตจะ

ตองเสยคำธรรมเนยม ๑๕ เหรยญ อะไรจะปำนนน เพรำะ

เรำตองกำรซอตวแลกเงนแค ๑๕.๕๐ เหรยญเทำนน

คณอำจรสกโดดเดยวอำงวำงทำมกลำงผคนนบพนๆ

กลำงมหำนครอนกวำงใหญ เพยงเพรำะวำไมมเชคสวนตว!

เรำไมเคยนกมำกอนวำเชคสวนตวจะมควำมส�ำคญ

ขนำดน มำรกตอเมอเจอเขำเอง

ตอนบำยคณภรมย โยมประจ�ำวดธมมำรำมขบรถ

พำเรำเขำใจกลำงเมองเพอท�ำวซำทสถำนกงสลญป น

กลำงเมองชคำโก กเชนเดยวกบมหำนครทวโลก คอหำ

ทจอดรถยำก เลยตองปลอยเรำลงทหนำตกซงเปนทตง

กงสล แลวแกกขบรถวนรอเรำ นดแนะกนวำเมอเรำเสรจธระ

แลว จงคอยมำพบกนตรงจดเดม

ก ะ เ ห ร ย ง ก ล า ง ม ห า น ค ร

132 133

เปนอนวำหำทำงออกไมเจอ จะท�ำอยำงไรในเมอ

พรงนเชำจะตองเดนทำง จะกลบมำรบวนรงขนไมไดแน

หำกเลอนกำรเดนทำง กตองมปญหำตำมมำหลำยอยำง

ครนจะขอรบพำสปอรตกลบ ไปท�ำวซำทนวยอรคกคง

วนวำยอก เพรำะทพกของเรำกบสถำนกงสลนนอยหำงกน

ไกลมำก ตองนงรถถงสองชวโมง

เรำเดนขนลง เดนเขำเดนออกระหวำงไปรษณย

ธนำคำรกลบไปกลบมำหลำยเทยว ในยำมนแมผ คนท

เดนสวนกบเรำจะมมำกมำยเพยงใด แตดจะชวยอะไรเรำ

ไมไดเลย เพรำะตำงคนตำงกเดนหนำทำเดยว ไมมใครสนใจ

ใคร คดอยำกจะขอรองใครสกคนทผำนมำวำ พอจะรบ

เงนสดจำกเรำเพอจำยเชคใหเรำแทนจะไดไหม แตคนท

ไมระแวงสงสยเรำ จะมหรอ เพยงแคคดวำจะอธบำย

อยำงไรใหเขำเขำใจวำท�ำไมเรำตองกำรเชคทงๆทมเงนอย

ในมอ กรสกไมงำยแลว

เจอกบตวเองเชนน กใหนกเหนใจผหญงไทยทมำตำย

เอำดำบหนำในตำงประเทศโดยเฉพำะทญปนขนมำทนท

คนทอยหมบำนมำคอนชวต จๆกมำโผลในปำคอนกรต

กลำงกรงโตเกยวจะไมยงกวำเรำหรอ ขนำดเรำสอสำรกบ

ผคนรอบขำงได ยงรสกโดดเดยวอำงวำงขนำดน นบประสำ

อะไรกบเขำซงไมร ทงภำษำตำงดำว และไมค นกบผคน

แถมเรองของเขำยงเปนเรองคอขำดบำดตำย ผดกบปญหำ

ของเรำทเปนแคควำมขลกขลก ซงอยำงมำกกท�ำใหแผนกำร

ตำงๆทวำงไวตองปนปวนเทำนนเอง

ตอนนนรสกเลยวำนอกจำกเรำจะอยคนเดยวอยำง

เปลำเปลยวแลว ตกระฟำสงใหญทอยรอบตวยงท�ำใหรสก

วำตวเองลบเลกลงกวำเดม ไมมปญญำจะไปท�ำอะไรได

กะเหรยงรสกอยำงไรเวลำเขำเมอง เรำเขำใจไดไมยำกเลย

สดทำยทนททเรำเจอโยมภรมย กลำกแกขนไปสถำน

กงสล เพรำะแกมเครดตกำรดอยแมจะไมมเชค แตเจำหนำท

กงสลกยงไมยอมอกนนแหละ แกใหเหตผลวำคนขอวซำกบ

เจำของเครดตกำรดเปนคนละคนจะมปญหำได

ไมรจะท�ำอยำงไร ในทสดเจำหนำทกงสลกบอกวำ

มอกวธหนง คอสงไปรษณยแบบดวนธรรมดำ บรกำร

ไปรษณยแบบนเรำใชเงนสดได แลวแกกสงแบบฟอรมใหเรำ

จำหนำซองถงตวเอง เปนอนจบพธ

134 135

กแคนนเอง เสรจธระแลวเรำออกจะงงเปนอยำงยง

วำเหตใดถงใหเรำไปวงวนหำเชคกไมร

ควำมยงยำกวนวำยทงหลำย บำงทกจบกนงำยๆ

อยำงนเอง

๒๐ พฤษภำคม ๒๕๔๐

คารเมล

136 137

ออกจากชคาโกแตเชาตร ถงนวกหรอนวอารคกอน 

๑๐ โมง มโยมไตหวนมารบไปสงทวดจวงเหยน ซงอยเกอบ 

๑๒๐ กโลเมตรจากสนามบน มองเหนตกเอมไพรสเตทและ 

ตกเวลดเทรดเซนเตอรอยลบๆ แสดงวาเกาะแมนฮตตนอย 

ไมไกล แตจดหมายของเราอยไกลกวานน เราตองเดนทาง 

ตออกสองชวโมงเพอไปเมองคารเมล อนเปนทตงของ 

วดจวงเหยน หลวงพอกบเรามก�าหนดจะตองอยวดนเกอบ 

สองเดอน

ถ ง ท ห ม า ย

138 139

ออกจากสนามบนไมนาน สองขางทางกแปรสภาพ 

จากทองทงโลงและตกรามบานชอง มาเปนปาเขยวสองขาง 

ทาง เลยบไปตามแมน�าฮดสน ถนนแบบนเรยกวาพารคเวย 

ไมอนญาตใหรถบรรทกวง และความเรวกจ�ากดเหลอแค 

๕๕ ไมลตอชวโมง

เรามาถงวดจวงเหยนกอนเทยงนดหนอย พอดกบ 

อาหารเพล ชวงนทางวดก�าลงเรงมอเพอใหทนงานเปด 

มหาพทธวหารในอกสามวนขางหนา งานนท�าทาวาจะ 

ใหญเอามากๆ คาดวาจะมคนมารวมงานถง ๕,๐๐๐ คน 

คนเปดงานกคอทะไลลามะ ทานมก�าหนดจะท�าพธและ 

บรรยายทนถงสวนตดตอกน นบเปนแมเหลกทดงดดคน 

มาไดอยางแนนอน

รอบๆ อาคารแบบจนประยกตสหาหลงเปนปาโปรง 

จ�าเพาะเขตวดกมเนอทถง ๕๐๐ ไร หลวงพอวา ตอนมา 

จ�าพรรษาทนสามปกอน เหนกวางมากนหญาอยเปนประจ�า 

เราเองกชอบสภาพวด มบรรยากาศเหมอนวดปา แมวา 

อาคารสถานทและสงอ�านวยความสะดวกจะเหมอนกบ 

วดในเมองกตาม

เจาภาพจดใหเราอยหองหนงตางหาก คลายกบหอพก 

นเปนครงแรกกไดทอยหองเดยวเปนสดสวนหลงจากท 

อยหองรวมรวมกบหลวงพอมาตลอดครงเดอนทผานมา 

บรรยากาศแบบหอพก  ท�าใหเรานกถงครงไป “ศกษาตอ” 

ทปารส  คงจะไดมโอกาสท�างาน  และอานหนงสอตาม 

สมควร  แมวาโปรแกรมท�างานทนคอนขางจะแนนกตาม

๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๐

140 141

หลงฉนเชา เดนเทยวชมบรเวณวดกบหลวงพอ 

ระหวางเดนทานกเลาความหลงครงมาวดจวงเหยนเปน 

ครงแรกเมอสามปกอน ทานวาตอนนนปาหนากวาเดยวน 

มาก เพราะยงไมมการกอสรางมหาพทธวหาร ถนนเสนใหม 

กยงไมไดตด บานพกคนงานกอสรางกยงไมม ตนไมจงด 

แนนไปหมด เวลาเดนตามทางสายเกาบรรยากาศจะครม 

บางวนนงอยรมสระ กมกวางมาเมยงมอง

ชวงททานมาจ�าพรรษาทน ทานเลาวามพระเพยง 

สองสามรป กบคนครวและคนงานอกคนสองคน นอกนน 

กเปนทาน พระยก และลามคอคณไพบลย ทปกร บรรยากาศ 

จงสงบมาก ผดกบตอนนทมคนหลายสบท�างานกน 

ว ด จ ว ง เ ห ย น พลกพลาน เสยงรถเกรดดนดงกระหม ผสมกบเสยงตะโกน 

ของคนงานกอสราง แตเชอวาอกไมนานความสงบกคงจะ 

กลบคนมา แตกไมร ว าเมอไรกวางขตนทงหลายจะมา 

ปรากฏใหเหนอก

แมวดจวงเหยนยามนจะพลกพลานวนวาย แตกยง 

มความงามใหสมผสอกมาก สระน�าใหญทคนกลางระหวาง 

หอสมดกบพทธาวาสและสงฆาวาส เปนภมทศนทโดดเดน 

เชอเชญใหนงพกผอนหยอนใจตามมานงรมสระถาอากาศ 

ไมโหดรายเกนไป หลวงพอเลาวาบางวนทานกน�านกปฏบต 

มาเดนจงกรมรอบสระ อากาศเยนสบายเพราะเปนชวง 

หนารอน ทนมหลายจดทเหมาะแกการท�าสมาธ นอกจาก 

ตามปาและรมสระแลวยงมวหารกวนอม ซงเปนทท�าวตร 

สวดมนตของพระทน มทงความเงยบสงบและขรมขลงอย 

ในท นอกจากนนกมอาคารไตซอ ซงใชเปนทสอนสมาธ 

ภาวนาส�าหรบฝรงโดยเฉพาะ เขาใจวาเขาคงจะจดใหเรา 

ใชทงสองอาคารนในชวงเกอบสองเดอนทอยน

๒๒ พฤษภาคม ๒๕๔๐

142 143

พธเปดมหาพทธวหารเรมวนน ผ คนนบพนๆคน 

เรมทยอยกนเขามาตงแตเชา ทจอดรถถกจดเอาไวหาง 

จากวดเกอบ ๒๐ ไมล เพราะวดไมมทพอจะรองรบรถ 

เปนพนๆคน (คาดวาคนจะมากนประมาณ ๕,๐๐๐ คน 

นนหมายความวาตองมทจอดรถไมนอยกวา ๓,๐๐๐ คน) 

เลยตองกระจายทจอดรถไปตามจดตางๆ แลวจดรถโดยสาร 

ขนคนมาทวดอกท

งานนนมนตพระมาจากหลายประเทศ นอกจาก 

ไตหวนแลว ยงมลงกา เนปาล อนเดย มาเลเซย เกาหล 

และแนนอน ประเทศไทยดวย ทออกคาเครองบนให 

คงมไมนอย และทควกเงนมากนเองกคงมาก ยงไมนบ 

พระทมาประจ�าในสหรฐอเมรกาอยแลว แตแปลกทไมยกม 

พระหรอนกบวชอเมรกนลทธเซน ทงๆทประเทศนมส�านก 

ห ล ว ง พ อ โ ต แ ห ง น ว ย อ ร ค เซนมากมาย และสวนใหญเจาอาวาสกเปนฝรง ทเหนกม 

แตฝรงทเปนพระวชรยาน

พระผใหญจากไตหวนขนกนมาหลายรป อนทจรง 

เขายงนมนตสมเดจพระสงฆราชของไทยดวย แตทานไมได 

เสดจมา คงมแตพระราชกตตเวท ประธานสมชชาสงฆไทย 

มาเปนผน�าฝายคณะสงฆไทยในงานน

จ�าเพาะแขกวไอพกมถง ๑,๐๐๐ คน ทงพระ ภกษณ 

และฆราวาส แตวไอพนกมอภสทธเพยงแคไดนงในมหา 

พทธวหาร ขณะทคนอนๆตองนงหรอยนขางนอกตาม 

อธยาศย โดยอาศยจอโทรทศนขนาดใหญเปนหเปนตาแทน

พธเปดมหาพทธวหารจดแบบงายๆตามสากลสมย 

คอมอบกญแจยกษใหนายกเทศมนตรในฐานะผเปดงาน 

ความขลงความศกดสทธจะอยทพธพทธาภเษกพระไวโรจน 

พทธะซงตามค�ากลาวเปดงาน นบเปนพระพทธรปทใหญ 

ทสดในอสดงคตประเทศ สวนพระวหารกถอวาใหญทสด 

ในโลก แสดงวาใหญกวาวหารโทไดจ เมองนารา ประเทศ 

ญปน ซงเปนทประดษฐานหลวงพอโต อนเปนพระพทธรป 

นงทใหญทสดในโลก

144 145

ทะไลลามะเปนประธานในพธอภเษกดงกลาว โดยม 

คณะสงฆไต หวนทงพระและภกษณร วมประกอบพธ 

เขาใจวามการเบกพระเนตรพระพทธรปดวย ในพธนยงม 

การจารกพระนามพระพทธเจาพระองคตางๆ แตเปนการ 

จารกในอากาศ คอใหพระไตหวนกวา ๑๐ รปถอพ กน 

(ไมมหมก) วาดตวอกษรกลางอากาศแลวหนกระจกเงา 

ไปทางพระพทธรป ตอนทายดเหมอนจะเปนทะไลลามะท 

ใชกระจกเงาสองแสงไปยงพระพกตรพระพทธรป ตบทาย 

ดวยการพรมน�ามนตเปนสรมงคลรอบวหารและภายใน 

ใชเวลาประมาณ ๔๐ นาทกจบพธ จากนนจงเปนการ 

กลาวปราศรยโดยแขกคนส�าคญ แตละคนใชเวลาแค 

สองสามนาทเทานน รายการหลงจากนนจะเปนอะไร กไมร 

แลว เพราะลงมาฉนเพลเสยกอน

ตอนบายสองจงมพธทางศาสนาเพอความเปน 

สรมงคลแกพระวหาร โดยนมนตพระจากสามลทธนกาย 

มาสวดมนต เรมจากวชรยานน�าโดยทานทะไลลามะ 

ตามดวยเถรวาท และมหายาน เสรจแลวจงเปนรายการ 

ทางวฒนธรรม ประเดมดวยการเชดสงโต การร�าของชาต 

ตางๆ เชน เกาหล ญปน ไทย และการรองเพลงโดยฝรง 

นาแปลกทคนเชดสงโตและตกลองตฉาบ กเปนฝรงเสย 

สวนใหญ เขาใจวาคงเปนศษยส�านกกงฟ เพราะเสอยด 

มขอความวา “Kung Fu Academy”

งานนจดวาเปนงานมหากศลโดยแท เพราะแจกฟรทง 

หนงสอ อาหารและเครองดมตลอดงาน นบเปนธรรมเนยม 

แบบพทธหรอเอเชยกวาได คดถงเงนททมลงไปในงานน 

คงมหาศาล ยงไมนบก�าลงแรงงานของอาสาสมครทมากน 

เปนรอย ทงจน ฝรง ไทย (และอาจมชาตตางๆอกดวย)

ไดมาเหนงานนแลวร เลยวาทะไลลามะนนเปนท 

เคารพนบถอของคนมมาก ไมเฉพาะคนจนเทานน แมฝรง 

กยกยองเวลาทานปรากฏตวตอหนาผคน จะไดรบเสยง 

ปรบมออยางพรอมเพรยง ทานไปไหนกมคนขอสมผสมอ 

ทาน สวนทานกพนมมอรบไหวคนตลอดทาง หาไมกยกมอ 

ทกทาย พรอมทงรอยยม ทสะดดใจอกอยางหนงกคอ เวลา 

เดนทานจะลดศรษะตลอดโดยหนไปมองผคนทไหวหรอ 

ทกทายทาน เปนลกษณะการเดนทเฉพาะตว ไมมททา 

ของการเดนแบบยดอกเพอสรางภาพอนสงาผาเผยหรอ 

นาเกรงขาม ใหผพบเหนเกดความประทบใจในพลงอ�านาจ 

เลย พดอยางชาวบานกคอทานไมมฟอรมหรอคดจะ 

วางฟอรมเลย ดไปแลวทานเปนคนถอมตวมาก

146 147

การสรางมหาพทธวหารขนาดใหญแบบน และพธเปด 

ทยงใหญไมดอยกวากน คงมความหมายในทางสญลกษณ 

ไมตางจากการ “ปกธง” พทธศาสนาในดนแดนอเมรกา 

หรออยางนอยกในรฐนวยอรค เพอแสดงใหเหนถงการ 

ประดษฐานตงมนของพทธศาสนาในประเทศน ขณะเดยวกน 

กเปนการลงหลกปกฐาน ใหมนคงแนนหนายงขนส�าหรบ 

พทธศาสนาในอนาคต ส�าหรบชาวพทธทนโดยเฉพาะ 

คนจนไตหวน หลวงพอขาวองคใหมนคงจะเปนศนยรวม 

ทางจตใจทส�าคญ ทท�าใหเกดความสมานสามคคและความ 

มนอกมนใจในฐานะทเปนชาวพทธดวย

ขณะทรวมพธในพระวหารตอหนาองคหลวงพอโต 

อดคดไมไดวา คนญป นเมอพนกวาปกอนคดอยางไรใน 

วนทมการเบกพระเนตรหลวงพอโทไดจทเมองนารา ซง

ตอนนนตองถอวาเปนเรองยงใหญเอามากๆ (อยาลมวา 

สมยนนผ คนไมไดมงมและมเทคโนโลยทรงพลงอยาง 

ขนาดน) เขาคงภาคภมใจและอมเอบไปดวยปตอยาง 

เหลอลน และคงอศจรรยใจดวยเพราะคงไมนกวาจะม 

พระพทธรปทยงใหญขนาดนได ยามจองไปทพระพกตร 

อนสงบ ศรทธาและก�าลงขวญคงจะเป ยมลนในหวใจ 

ความยงใหญมกบนดาลใจคนเราไดเสมอ 

ยอนไปในอดตแลว กอดไมไดทจะมองไปยงอนาคต 

วาอกรอยป หรอหารอยปขางหนา หากหลวงพอโตวด 

จวงเหยนยงคงสถตอย และโลกยงไมวางจากพทธศาสนา 

ผ คนตอนนนจะคดอยางไร หลวงพอโตอาจกลายเปน 

สงศกดสทธคบานคเมอง และเปนทเคารพสกการะเหมอน 

หลวงพอวดโทไดจกเปนได แตเราเชอวาถงอยางไรต�านาน 

ของหลวงพอวดจวงเหยนคงจะไมมวนเทยบเทากบ 

หลวงพอวดโทไดจได เพราะการสรางหลวงพอวดจวงเหยน 

นนไม ล�าบากล�าบนเทาไร นอกจากจะสรางด วยปน 

(ผดกบหลวงพอวดโทไดจซงสรางดวยสมฤทธ) แลว ยงใช 

เครองจกรเครองยนตนานาชนดในการสราง ขณะทหลวงพอ 

วดโทไดจนนตองใชแรงคนลวนๆ ภาพปนจนยกพระวรกาย 

และพระเศยรเขามาตอกบพระชงคทเราเหนทางวดโอนน 

เทยบไมไดเลยกบภาพคนนบรอยนบพนสาละวนกบการ 

เทสมฤทธหลอองคพระทละชนๆ กวาจะถงพระเศยร 

ซงกลายเปนต�านานของหลวงพอวดโทไดจไปแลว กองทน 

ทไดจากการเปดรบบรจาคเพอสรางหลวงพอวดจวงเหยน 

แมจะมากถง ๑๕๐ ลานบาท แตกคงเทยบไมไดอกเชนกน 

กบเงนทองและก�าไลเครองประดบตางๆทชาวบานและ 

ขนนางพรอมใจกนควกใหแกพระทจารกไปทวญปนเพอ 

เรยไรเงนสรางหลวงพอวดโทไดจ

148 149

จะอยางไรกตามถงตอนนหลวงพอวดจวงเหยน 

ไดกลายมาเปนก�าลงขวญแกชาวพทธจนทนแลว หาก 

คณะสงฆวดจวงเหยนมการปฏบตดปฏบตชอบ ทรงอย 

ในขอวตร มนคงในสมาธภาวนา และสามารถสอพทธธรรม 

ใหพนจากแวดวงของคนจนทนไปสฝรงทนได (ซงตอนน 

ยงท�าไดไมดนกเพราะขอจ�ากดทางดานภาษา) หลวงพอโต 

จะยงมความหมายขจรไกล และลกซงเปนทวตรคณ

งานวดจวงเหยนยงไมจบงายๆ วนนนเปนวนเปด 

การประชมคณะกรรมการบรหารสมชชาสงฆจนแหงโลก 

และการสมมนาของสภายวสงฆโลก องคกรแรกประกอบ 

ดวยพระและภกษณจนในประเทศตางๆ ทงไตหวน จน 

สหรฐอเมรกา และอาจรวมถงสงคโปร มาเลเซย สวน 

องคกรหลง แมชอจะดใหญ แตกมคนมารวมไมกประเทศ 

ทแนๆคอไมมตวแทนจากประเทศไทย สวนใหญเปนพระ 

และภกษณจนมากกวาและยวสงฆทวากจ�ากดความวาอาย 

ไมเกน ๔๐ ป เพราะฉะนนผ ร วมประชมสวนใหญจง 

อายเลย ๓๐ จดเดนของงานนยอมไดแกประธานเปดงาน 

คอทะไลลามะนนเอง ทานพดมสาระและนาสนใจกวา 

คนอนๆทงหมด ทานชวาโลกทกวนนเปนโลกแหงความ 

หลากหลาย และความหลากหลายกเปนเรองทดดวย 

ข อ ค ด จ า ก ท ะ ไ ล ล า ม ะ

๒๔ พฤษภาคม ๒๕๔๐

150 151

“หนยาน” หรอเถรวาท ทางฝายมหายานจ�าเปนอยางยง 

จะตองเขาใจ เพราะเปนหนทางไปสการตรสร ในท�านอง 

เดยวกน หลกธรรมเรองมหากรณา อนเปนหวใจของ 

มหายาน กเปนหลกการส�าคญของพทธศาสนาทฝายเถรวาท 

จะมองขามไปไมได

การพยายามพาตนใหเขาใจถงแกนแทแหงพทธธรรม 

โดยวถทางดงกลาวเปนภารกจส�าคญของชาวพทธทกคน 

แตเมอบงเกดประโยชนตนแลว กพงสรางประโยชนทาน 

ดวยการเผยแผหลกธรรมดงกลาวใหผอนไดรบรเพอเปน 

เครองน�าทางชวต แตทานกเตอนวา ไมพงใชวธการดงคน 

ใหเขารต หรอเผยแผโดยการเหยยบย�าดถกศาสนาอนๆ 

วธหนงทนากระท�าคอการเออเฟ อเกอกลผ อน ใหน�า 

เมตตากรณาไปปฏบต ในชวตประจ�าวน น เป นการ 

บ�าเพญประโยชนแกผอนทมความส�าคญอยางยงส�าหรบ 

ปจจบน

หลงจากการกลาวเปด กเปนการกลาวปราศรยของ 

คนส�าคญในสมชชาสงฆจนแหงโลกและสภายวสงฆโลก 

แตไมคอยมอะไรนาสนใจ ดจะท�าเปนพธการมากกวา 

สวนใหญกกลาวขอบคณใครตอใครและอวยชยใหพรใหการ 

ในทางการเมอง การมพรรค องคกร และอดมการณทาง 

การเมองทหลากหลายเปนเรองดฉนใด ศาสนาทหลากหลาย 

กชวยสรางความงอกงามไพบลยในทางจตวญญาณแก 

มนษยชาตฉนนน

ทานไดชวาศาสนกชนทกวนนมภาระสองประการท 

ดเหมอนจะขดแยงกนเอง แตกเปนเรองทาทายทจะตอง 

ประสานกนใหได นนคอ การเคารพและเหนคณคาของ 

ศาสนาอน ขณะเดยวกนกซาบซงและเขาถงสจธรรมใน 

ศาสนาของตนดวย จะท�าเชนนนได เราตองพยายามศกษา 

ใหเขาใจในหลกศาสนาของตนและปฏบตจนเขาถงแกน 

บงเกดญาณปญญาขนมา พรอมกนนนกพงเสวนาวสาสะ 

กบศาสนกชนในศาสนาอนๆดวย เพอใหเกดความเขาใจ 

ซงกนและกน

ทานพดลงมาใกลตววา การสรางความเขาใจใน 

ศาสนาอน เปนเรองส�าคญกจรง แตทส�าคญยงกวานนกคอ 

ความเขาใจภายในศาสนาเดยวกนระหวางลทธนกาย 

ทต างกน เพราะจะชวยใหตนเขาถงแกนแทของลทธ 

นกายของตนยงขน ยกตวอยางเชน ค�าสอนเรองอรยสจส 

โดยเฉพาะมรรคมองคแปด ซงเปนหลกการส�าคญของ 

152 153

ประชมประสบความส�าเรจ และขอใหร วมมอกนน�า 

พระธรรมค�าสอนไปปฏบตเพอใหเกดสนตภาพในโลก 

ทกคนกพดวาโลกนมปญหามากมาย ซงพทธธรรมสามารถ 

แกได แตกมกจะพดลอยๆคลมๆอยางเปนนามธรรม 

ไมคอยมใครพดเจาะจงวาปญหาอะไรทเปนเรองส�าคญ 

ทพดเจาะจงหนอยกกลาวถงเฉพาะปญหาความราวฉาน 

ในครอบครว คนหยารางกนมากขน ดเหมอนจะมองปญหา 

ไมพนแวดวงของชนชนกลาง สวนปญหาทฉกรรจกวานนท 

กระทบผคนไปทว เชน วกฤตการณสงแวดลอม หรอปญหา 

รากเหงา เชน ลทธบรโภคนยมทครอบง�าไปทงโลก หรอ 

ความคดแบบวตถนยมทรกล�าครอบง�ามาถงแวดวงศาสนา 

จนท�าใหศาสนาออนเปลย และท�าใหเกดวกฤตการณทางดาน 

จตวญญาณไปทงโลก สงผลถงปญหาสงคม เศรษฐกจ 

การเมองกลบไมมใครกลาวถงเลย ถายงไมสามารถมองเหน 

ปญหาของโลกได อยางนอยกควรมองจากมมของศาสนา 

หากละเลยจดนเสยแลว การจะน�าศาสนาไปสรางสนตภาพ 

ใหเกดขนในโลกกดจะเปนแคโวหารหรอฝนหวานเทานน

ตอนบายเปนรายการบรรยายธรรมโดยทะไลลามะ 

งานนเกบเงนแพงเสยดวย อยางต�าคนละ ๑๐๐ เหรยญ 

ถาอยแถวหนาๆใกลองคทะไลลามะ ตองเสยเงน ๓๐๐ 

เหรยญทเดยว ทงจนฝรงไปฟงทานอยางคบคงจนเตม 

หองประชมทงสองแหงตองถายโทรทศนวงจรปด หวขอท 

ทานบรรยายบายนกไมใชเรองงายๆคอเรองหลกการ ๓๗ 

ประการ แตทจรงกคอเรองปฏจจสมปบาทนนเอง เนอหา 

ททานบรรยายเปนเรองวชาการทเดยว นกถงเดกแค ๑๒ 

หรอ ๑๓ ขวบทไปนงฟงกบพอแมแลว กอดเปนหวงไมได 

วาจะเขาใจหรอไม ขนาดฝรงวยกลางคนทใสใจนงจด กคง 

ไมงายทจะเขาใจ แตกเหนความสนใจของฝรงทมตอทาน 

ทะไลลามะ ฝรงเหลานเคารพทานมาก แมจะอยหนาจอ 

โทรทศนวงจรปด แตพอแพรภาพทานเขามาในหองประชม 

ฝรงซงอย ในอกหองหนง กยนแสดงความเคารพและ 

ใหเกยรตทานหนาจอ ชวนใหเรานกถงคณยายบานเราทนง 

พนมมอฟงเทศนหนาวทยหรอจอโทรทศน ยงไงยงงนเลย

๒๕ พฤษภาคม ๒๕๔๐

154 155

เมอวานเปนวนแรกทเรมรายการอบรมกรรมฐานท 

วดจวงเหยนอยางเปนทางการ โดยจดทงวน ตอนทหลวงพอ 

เรมแนะน�าการปฏบต มคนมาแคสามคนไมนบลาม 

ดไวทซงเปนผประสานงานโครงการนดจะวตกดวยเกรงวา 

หลวงพอจะไมสบายใจทคนมานอย แตทานไมไดคดอะไร 

คนมาเทาไรกเอาแคนน เราเองกลบสบายใจดวยหากคน 

มานอย จะไดไมตองรสกเกรงเวลาแปล

พอบรรยายไดไมนาน คนกเรมทยอยกนมา จนเพม 

เปน ๒๐ กวาคนเมอถงสโมงเชา เกอบทงหมดเปนฝรง 

มสหาคนทเปนคนจน หลายคนเคยมาปฏบตกบหลวงพอ 

เมอสามปกอน แตสวนใหญเพงมาปฏบต อยางไรกตาม 

หลวงพอใชเวลาไมนาน เพยงแคแนะน�าการปฏบตแลวกให 

เขาลองท�าดสกหนงชวโมง จากนนจงเปดโอกาสใหซกถาม

ท า ค ว า ม ฟ ง ซ า นใ ห เ ป น อ ด ต

156 157

ภาคบายเนนการปฏบตจนถงบายสาม จากนนจง 

เปนการบรรยายเพมเตมเกยวกบอานสงสของการเจรญสต 

โดยทวไปและแบบหลวงพอเทยน ฝรงดจะไมคอยถาม 

อะไรมาก เหมอนกบทเซนตหลยสและชคาโกอาจเพราะ 

มประสบการณมาบางแลว หาไมกเพราะยงใหมอย เลย 

ไมรจะถามอะไร คนทถามมากกลบเปนหลวงจน ซงสนใจ 

ใครรในแงทฤษฎ เชน ถามวาความรสกตวทหลวงพอพด 

และแนะใหเราสมผสดนน เปนอนเดยวกบความรสกตวของ 

พระพทธเจาหรอไม? ความคด ความร สกตว และจต 

มจดก�าเนดเดยวกนหรอไม? ความคดทฟงซานเปนอดต 

หรออนาคต? แตค�าตอบของหลวงพอจะเนนในแงปฏบต 

มากกวาปรชญา ทานวาการลงมอปฏบตนนแหละเปน 

จดเรมตนของความรสกตว เพราะตอเมอปฏบต ความ 

รสกตวทวพรอมจงจะบงเกดขน สวนความคดฟงซานนน 

หากผดขนมาในจต กจดวาเปนปจจบนอย แตเมอร ทน 

ความคด มนกกลายเปนอดตไป แลวทานกอธบายตอไปวา 

ความรสกตวนแหละทเปนตวพทธะ มมากเทาไรกน�าไปส 

ปญญาทยงๆขนไปมากเทานน

แตกอนเคยคดวาคนทยงใหญ ไมธรรมดา จตใจ 

เดดเดยวเขมแขงและเปยมดวยความสามารถนน มกอย 

แถวหนาของประวตศาสตรโลก อยางคานธ นโปเลยน 

ฮตเลอร  เหมาเจ อตง ไอนสไตน โสกราตส ปกสโซ 

ยงไมตองพดถงพระพทธเจา พระเยซ ศาสดามฮมหมด 

อยางนอยๆคนทมความพเศษเหนอปถชนนนคงตองม 

ชอเสยงโดดเดนระดบชาต

แต ตอนหลงๆหตากว างขน ก เลยพบวา คนท 

“ไมธรรมดา” นนมจ�านวนไมนอยทแฝงตวอยตามมมเลก 

มมนอยของประวตศาสตร คนยงใหญบางคนกเปนเพยงแค 

หวหนาเผาอนเดยนแดง อยางหวหนาซแอตเตลททาทาย 

โลกทศนของคนขาวอยางถงรากถงโคน บางคนกเปนผน�า 

ค ว า ม ย ง ใ ห ญ

๒ มถนายน ๒๕๔๐

158 159

ชาวบานซงมสตปญญาเฉยบแหลมและหวใจกวางใหญ 

แตเกดผดยคผดสมยหรออาจผดทดวยจงกลายเปนผแพท 

ไมคอยมคนนกถง อยางโอมาร มคตาร ผน�าชาวอาหรบท 

ลกขนส กบจกรวรรดนยมอตาลดวยก�าลงเพยงนอยนด 

คนเหลานอาจมสมรรถนะและอจฉรยะไมแพนโปเลยน 

อเลกซานเดอร หากแตยคสมยและสภาพแวดลอมไมอ�านวย 

ใหเขาแสดงความสามารถอยางโดดเดน ใหคนทงโลกเหนได

หลายคนไมไดเปนแมแตผน�า หากแตอยเบองหลง 

ผลงานทยงคณประโยชนแกมหาชน โดยทแทบไมมใครรวา 

ผใดเปนตนก�าเนด ผลงานเหลานเราอาจรสกวาไมตองใช 

ความสามารถหรอความอตสาหะเทาใด เปนเรองพนๆ 

ชนดทใครๆกท�าได ไมตางจากตกแถวทเปนของธรรมดา 

ส�าหรบชางรบเหมาทไหนกได แตอนทจรง ผลงานสรางสรรค 

จ�านวนไมนอย เกดขนไดกเพราะจตใจอนเดดเดยวและ 

ปญญาอนเหนอยคสมย

สะพานบรคลน ส�าหรบคนเดยวนอาจเปนสะพาน 

ธรรมดา อยางมากกแคไดรบเกยรตวาเปนสะพานแขวนท 

เกาแกทสดของนวยอรค แตเบองหลงของสะพานนคอ 

เรองราวของชวตและน�าพกน�าแรงของคนทจตใจมนคงและ 

ดอรนผดมนษยมนา วศวกรทเปนปถชนคนธรรมดาไมมทาง 

ทจะผลกดนสะพานนจนส�าเรจได เพราะเปนผลงานท 

ยงใหญจนดเหมอนจะเหลอวสยคนรนนนทงในแงการเงน 

และเทคโนโลย แตวสยทศนและความเชอมนในตนเองอยาง 

แรงกลา ท�าใหสะพานนกลายเปนสญลกษณทคนนวยอรค 

ภมใจ

เมอเรวๆนไดอานหนงสอเรอง Longitude ของ 

Dava Sobel หนงสอเลมนเปนเรองของชวตและงานของ 

ชางคนหนง ซงประสบความส�าเรจในการสรางนาฬกา 

ส�าหรบนกเดนเรอ ซงมความเทยงตรงและอดทนตอ 

ดนฟาอากาศ จนสามารถใชค�านวณหาเสนแวงส�าหรบการ 

เดนเรอได คนเดยวนไมร ว าเมอ ๒๐๐ ปกอน การหา 

เสนแวงเปนเรองยากล�าบากอยางยง และกลายเปนปญหา 

ทสรางความเดอดรอนและความวบตแกนกเดนเรอตดตอ 

กนหลายศตวรรษ ทงๆทร วธหาเสนร งแลวกตาม เรอ 

เดนทะเลล�าแลวล�าเลาตองหลงทาง ชนหนโสโครก ผคน 

ลมตายมากมายเพราะแกปญหานไมตก มหาอ�านาจอยาง 

องกฤษใชเวลานบรอยป และทมทนมหาศาลเพอเปนรางวล 

แกคนไขปญหาน แตจนแลวจนรอดกยงแกไมได

160 161

แตเดยวนเสนแวงกลายเปนเรองธรรมดาจนคนลม 

ไปแลววา คนทสามารถแกปญหาทางวทยาศาสตรทส�าคญ 

ทสด เมอสองศตวรรษกอนนนเปนใคร คนๆนนไมธรรมดา 

เลย ล�าพงการเปนคน “บานนอก” ทไมไดร�าเรยนสงๆ 

แตฉลาดหลกแหลมจนสามารถสรางนาฬกาทแมนย�า 

ดวยไมทงเรอน (โดยทชางระดบชาตในเวลานนท�าไมได 

แมจะใชโลหะกตาม) กไมใชเรองธรรมดาแลว ทหาไดยาก 

กวานนกคอ คนทยอมเสยเวลาถง ๒๐ ปในการปรบปรง 

นาฬกาเพยงเรอนเดยวเทานน ใหดจนตนเองตไมได (ไมนบ 

เวลาอก ๑๐ กวาปกอนและหลงจากนน ทเขาทมเทใหกบ 

ผลงานจนแกปญหาเสนแวงไดตกในทสด) แถมยงจะตอง 

ตอสกบปญหานานปการ ไหนจะถกตอตานและคอนแคะ 

จากราชบณฑตและนกวทยาศาสตรชนน�าทเชอวาแผนท 

ดาราศาสตรเทานนทจะแก “ปญหาเสนแวง” ได ไหนจะตอง 

อยอยางกระเบยดกระเสยรเพราะแทบไมไดท�างานอยางอน 

เลย กวานาฬกาจะกลายเปนของดาษดน ทเราใชจนเปนเรอง 

ธรรมดาสามญไดนน เบองหลงของมนคอความอจฉรยะ 

ความเดดเดยวและความอตสาหะวรยะอยางผดมนษยมนา 

ของคนอยางจอหน แฮรสน คนเชนนแหละทเปนคน 

“ยงใหญ” ซงมอย มากมาย และเปนผ อย เบองหลงสง

ประดษฐและผลงานมากมายทท�าใหโลกและเราเปนอยาง 

ทกวนนได

ตะป และ ซปทเราใชกนอยางทงๆ ขวางๆ นน ใครจะ 

ไปรไดวา กวาจะเปนทยอมรบกนทวโลก คนทประดษฐมน 

ขนมาอาจตองตอส จนเลอดตากระเดน สงตางๆทเรา 

พานพบและใชสอยรอบตวนน ลวนแลวแตมต�านาน ซง 

ถกทอดวยคนเลกคนนอยทยงใหญไมธรรมดาทงสน

แตคนยงใหญไมไดจ�ากดอยในแวดวงนกประดษฐ 

เทานน คนเหลานยงแฝงตวอยในสลมทยากแคนแสนเขญ 

อยางสลมกลกตตา (ซงไมไดมแคแมชเทเรซาและคณะ 

เทานน) ตลอดจนในโรงเรยนทเตมไปดวยเดกเหลอขอแหง 

กรงนวยอรค

นทานเรองนยงสอนอกดวยวา ถาอยากเปนคนยงใหญ 

ไมธรรมดา กอยาคดไปไกลถงขนเปนผน�าระดบชาตหรอ 

สรางผลงานใหเกรกไกรระดบโลกเลย แคยนหยดมนคง 

อทศตนใหแกงานทตนท�าดวยใจรกและเหนคณคา หาก 

ท�าไดอยางถงทสดแหงจตและปญญา เรากสามารถบรรล 

ถงความยงใหญไดเหมอนกน

162 163

แตถาใหด อยาคดถงความเปนคนยงใหญเลย จะ 

ไมดกวาหรอ หากเปนคนเลกๆทเขาถงความเปนตวเอง 

อยางดทสดและลกซงทสด จนกลาทจะหวเราะเยาะ 

ความยงใหญทงหลายได

นกปฏบตชาวอเมรกนคนหนงถามหลวงพอหลงจาก 

หลวงพอบรรยายธรรมจบวา ระหวางทเดนจงกรม เขาเกด 

ความสงบ จตเปนสมาธ จนสามารถขบคดปญหาทคาใจได 

จะเปนไรไหมหากวาในภาวะเชนน เขาจะใชสมาธพจารณา 

และวางแผนเกยวกบอนาคต

หลวงพอตอบวา ถาความคดดๆผดขนมา หากจะ 

คดตอ กขอใหรจกจบ แลวกลบมาอยกบความรสกตวใน 

อรยาบถเชนเดม อยาใหคดยดยาวจนจบไมลงกลายเปน 

ความฟงซาน อยางไรกตามหลวงพอเตอนวา กรรมฐานนน 

ไมไดมประโยชนเพยงแคการแกปญหาทเกดขนในชวตและ 

การท�างานเทานน หากมคณคายงกวานนคอการดบทกข 

อยาใหตดเพยงแคเอากรรมฐานมาใชแกปญหางานการใน 

ห ว ง ใ ห ไ ก ล ไ ป ใ ห ถ ง

๙ มถนายน ๒๕๔๐

164 165

ชวตประจ�าวนเทานน ใหคดไปไกลกวานน เพราะฉะนนให 

เอาความรสกตวเปนหลกเอาไว อยาไปเพลนกบความคด 

ดๆทเกดขน

การเจรญสตคอการหาทอยใหแกจต พรอมกบฝกจต 

ใหมนสยรกบานรกทอย ไปในตว เมอใดทจตเผลอไผล 

เกดพลดหลงไปตามแรงเยายวนของความคดทไมไดเชอเชญ 

หรอสงยวยภายนอก จตทฝกดแลวจะรตวทนททออกจาก 

บาน แลวสลดตวออกจากสงเยายวนนน เพอกลบมาอย 

บานอนตนคนเคย จตคนเราโดยทวไปกไมตางจากคนทม 

นสยชางละเมอ มกเดนออกนอกบานอยบอยๆ ทงกลางวน 

และกลางคน แตถาหากฝกปรอดแลว พอเดนออกจากบาน 

ไปไมกกาว กรตว ตนขนมาแลวเดนกลบเขาบานทนท

ท อ ย ข อ ง จ ต

๙ มถนายน ๒๕๔๐

166 167

อรยาบถตางๆนนแหละคอถนทอยซงจตถอเอาเปน 

บาน ไมวาจะท�าอะไร ยน เดน นง นอน ถฟน ลางจาน 

กนขาว จตกอยตรงนน กายจะเคลอนไหวอยางไร ใจกแลน 

ตามไปดวย ไมพลดพรากจากกน

มองอกแงหนง การเจรญสตกคอการฝกจตใหประณต 

ละเอยดออนฉบไวตออารมณความรสกตางๆทผดขนมา 

ในใจ ไมวาจะเปนอารมณยนด ยนราย รก โกรธ หรอความ 

รสกสขทกข สตรดวามนท�าใหจตหวนไหว จตทฝกดแลว 

แมจะมอารมณและความรสกนกคดเพยงเลกนอยบงเกดขน 

กรทนทถงอาการกระเพอมนน และตรงเขาไปเชอเชญใหมน 

ออกไปจากจต หรอพดอกอยางหนงกคอ ยกจตใหเปนอสระ 

จากอาคนตกะทไมไดเชอเชญเหลานน

เปรยบไปกไมตางจากสญญาณปองกนไฟ ไมตองรอ 

ใหมเปลวเพลงดอก เพยงแคมควนกร นขนมา มนกสง 

สญญาณเตอนภยทนท เพอเรยกใหเจาของบานลกขนมา 

จดการ แตสตยงกวานน เพราะเปนทงตวตรวจจบสง 

ผดปกต และเปนผเขาไปจดการกบสงนน ในเวลาเดยวกน

“เปนผเหน แตอยาเปนผเปน” “อยาไปเอาถกเอาผด 

กบความคด” “เหนรปโรค นามโรค” นเปนสวนหนงของ 

ส�านวนหลวงพอซงเราไมแนใจวาจะแปลใหดไดอยางไร 

มอกหลายค�าหลายวลทท�าใหเราสะดดและบางทกถงกบ 

อบจนในการแปล บางคราวกตองขามไปเลย โดยเฉพาะ 

ในยามทไมมคนไทยคนอนรวมฟงดวย ทแยกวานนกคอ 

ขณะทเรามวปลกปล�ากบบางค�าเพอแปลงสญชาตเปน 

องกฤษใหพอไปวดไปวาได กกลบลมใสใจกบประโยคถดๆไป  

ซงตดตามมาเปนขบวน เจอแบบนเขากเหนจะตอง “ด�าน�า” 

เอาตวรอดไปกอน แลวคอยตงหลกใหม

ส�าหรบลามสมครเลนอยางเรา การมากบหลวงพอ 

เทยวนตองถอวาเปนเรองนาหนกใจ จะออกงานแตละครง 

เ ป ล ย น ร า ย ใ ห ก ล า ย เ ป น ค ณ

๑๑ มถนายน ๒๕๔๐

168 169

ตองพยายามทบทวนความรเดมและประสบการณทผานมา 

เพอไมใหพลาดซ�าสอง แตกมกม “ของแขง” ใหมๆตามมา 

อยเรอยๆ บรรยายแตละครง หลวงพอจะมส�านวน “ยากๆ” 

ออกมาอยเสมอ ทจรงกเปนค�าทเราคนอยเพราะฟงเทศน 

หลวงพอจนนบครงไมถวน แตพอจะแปล กตองคดหนก 

ทกท

แมจะล�าบากยากเขญอยางไร เรากถอวามาเทยวน 

เปนการฝกภาษาไปดวย ฝกแปลและฝกพดเปนภาษา 

มะกน ถงจะไมแคลวคลองแตกใหพอใชการได คดแบบน 

ได กสบายใจ แตคนทน าเป นหวงกคอคนฟงนนเอง 

บางครงคนฟงกตองยอนกลบมาถามวาเราพดวาอะไร 

เพราะ accent ของเรานนมนเปนแบบ Thai English 

เจอแบบนกอาจท�าใหชกรวนเร ไมมนใจตวเองขนมาบาง 

แตเมอถอเอาปญหาและอปสรรคเหลานมาเปนคร กไมม 

อะไรใหตองเสยใจหรอใจเสย ขอส�าคญกคออยาลมความ 

ผดพลาดเหลาน แลวพยายามแกไขใหถกตองเสย

ปญหาของเราไมไดอยทการแปลเทานน บางคราว 

หลวงพอกใหเราบรรยายแทนทาน ทบายเบยงอยางไดผล 

กม แตทไมส�าเรจกหลายครง ในยามนเองทเรามกนกถง 

อาจารยสเมโธ สมยททานยงอยวดหนองปาพง ทานจะรสก 

“หนาว” (ส�านวนของเรา) เสมอเวลาหลวงพอชาบญชาให 

ทานแสดงธรรม เพราะทานยงพดภาษาไทยไมคลอง แถม 

มกจะถกมอบหมายงานอยางกะทนหน ไมทนไดเตรยมตว 

ปกตแลวอาจารยสเมโธ เปนคนทไมชอบแสดงธรรมเลย 

ทานชอบนงสมาธอยคนเดยวเงยบๆ แตกเจองานแบบน 

อยหลายครง

คราวหนงมงานกฐนทวด หลงจากทพระหลายรป 

ผลดกนแสดงธรรมใหญาตโยมฟงจนดกดนแลวหลวงพอชา 

เรยกใหอาจารยสเมโธแสดงธรรม ก�าหนดนานสามชวโมง! 

อาจารยสเมโธถงกบองพดไมออก แตกยอมขนธรรมาสน 

ทานเลาวา ระหวางทพด กมคนลกขนไปโนนมาน บางคน 

กหลบ ทนงคยกนกม แถมยงมเสยงแทรกจากขางนอกอก 

ส�าหรบนกพดแลว ไมมนรกขมใดทจะนากลวเทานอกแลว 

แตทานกมหนาทตองเคยวเขญตนเองใหพดใหจบ

อยางไรกตามการพดคราวนนมใชฝนรายส�าหรบทาน 

เลย เพราะทานไดมโอกาสเหนความรสกนกคดและอารมณ 

ตางๆทปรากฏขน ขณะเดยวกนกเปนการฝกขนต และ 

ตอส กบอตตาของตวเอง เพราะทกคนกอยากจะพดให 

170 171

ปาแนนซเดนมาถามเราวา เกดความขดแยงขน 

ในใจระหวางการปฏบต หลงจากทไดยนหลวงพอพดวา 

เปาหมายของการปฏบตธรรมกคอการดบทกข ทงนเพราะ 

แกมาปฏบตโดยหวงเพยงแคใหมความสามารถทจะท�าอะไร 

ตออะไรใหดทสด เทาทจะท�าได ซงรวมไปถงการรบผดชอบ 

ครอบครวและเกอกลผอนดวย ค�าถามของแกดเหมอนมนย 

ตอทายวา “ไมตองปฏบตธรรมอยางเอาจรงเอาจงไดไหม

เอาแควนละนดวนละหนอยกพอ” แกคงร สกยอทอกบ 

การปฏบตแบบเขมขน ชนดทตองท�าทงวน และหามพด 

หามอาน หามเขยนตลอดเจดวน

คนอนประทบใจและชนชม แตถาคนฟงไมชนชม แถม 

งวงเหงาหาวนอนและร�าคาญใจใหเหนตอหนาตอตาเราจะ 

ท�าอยางไร มนเปนการทรมานอตตาทดแท ทงยงเปนการ 

ฝกตนใหไมหวนไหวไปกบปฏกรยาของผคนทถงลกถงคน 

พอสมควร

การนกถงประสบการณและขอคดดงกลาวของ 

อาจารยสเมโธ ท�าใหเราเกดก�าลงใจ และชวยไมใหตนเตน 

หรอกระวนกระวายกบการ “ขนเขยง” มากนก ถอวามา 

ฝกตนทงในดานทกษะภาษาและจตใจ ผลตอผฟงจะเปน 

อยางไรเปนเรองทสดจะควบคมบญชาได แตผลทเกดกบ 

ตวเราเองส ไมวาจะออกมาดหรอลบ กถอเปนเรองการ 

เรยนรและการพฒนาตนทงสน

ทงหมดนสรปไดสนๆวา โชครายส�าหรบคนฟง แต 

โชคดส�าหรบคนพด

ต ง ใ จ ท า ด ว ย ใ จ ส บ า ย

๑๑ มถนายน ๒๕๔๐

172 173

เราเองตอบวาไมเหนจะขดแยงอะไรเลยระหวางสงท 

หลวงพอพดกบสงทเธอตองการจากการปฏบตธรรม จรงอย 

ถาตองการดบทกขถงขนนพพาน กอาจตองปฏบตจรงจงไป 

จนตลอดชวต สวนคนทตองการพฒนาตนใหด�าเนนชวต 

ในโลกนดวยดตามวสยปถชน กไมจ�าเปนตองถงกบทมเท 

ทงชวตกบการท�าสมาธภาวนา แตไมวาจะมจดมงหมาย 

ใกลหรอไกลแคไหน เมอลงมอเจรญสตท�าสมาธภาวนา 

กตองตงใจท�าอยางเตมทโดยอยกบปจจบนและรเทาทน 

ความร สกนกคดของตนใหไดตอเนอง ถาไมท�าอยางน 

ไมวาจะหวงนอยหรอหวงมาก กไมไดทงค สวนจะท�าอยาง 

ยดเยอยาวนานแคไหน เปนอกประเดนหนง

เราแถมทายตอไปดวยวา การปฏบตธรรมแบบพทธ 

ศาสนาไมไดมงความอยรอดเฉพาะตว หากยงเปนไปเพอ 

เกอกลผอนดวย ดวยเหตนการปฏบตเพอดบทกขกไม 

ขดแยงกบความตองการทจะชวยเหลอผอนแตอยางใด

อนทจรงหลวงพอเนนใหปฏบตแบบ “สบายๆ” ไมตอง 

คดจะเอา ไมตองกลววาจะท�าผดท�าพลาด คดดกชาง 

คดชวกชาง ขอใหร สกตวเทานนเปนพอ ทานบอกวาให 

“รสกซอๆ” คอรสกเฉยๆ ไมตองไปตดสนวาดวาชว ถาท�าได

แบบนกจะผอนคลายไปเอง แตคนสวนใหญมกท�าไมได 

บทจะท�า กท�าอยางหกโหม ท�าแบบนไมนานกจะเหนอย 

และพาลอยากจะเลก หลวงพอเปรยบวาเหมอนกบการ 

ขนเขา ตองคอยๆเดน คอยๆขน ถาหกโหม ทางลาดกจะ 

กลายเปนเรองยาก การเจรญสตนนใหผลแบบคอยๆเปน 

คอยๆไป เหมอนทางลาด ทคอยๆเอยงขนไปสยอดเขา 

หรอเหมอนกบการลอยคอในแมน�า ทคอยๆลาดลงสทะเล

หนมฝรงอกคนมาถามวา แกก�าลงสงสยวา จะเจรญสต 

ตอไป หรอหยดท�าแลวมานงขบคดถงปญหาทคางคาใจให 

แลวๆเสยท ความคดตอนนก�าลงเกดขนมากมายจนท�าให 

สบสน หลวงพอตอบวา นนแหละดแลวความคดมนออกมา 

ใหเราเหน ใหเราด ถาเหนมนอยบอยๆ กจะรในทสดวา 

ความคดไมใชสงทเราจะตองตามมนเสมอไป มนเปนเพยงแค 

สงขารการปรงแตง ทคอยแตจะชวนใหเราหลงตามมน 

ถาดและรความคดบอยๆ เราจะเหนวา ความคดกอยางหนง 

ความรตวกอยางหนง เราสามารถเหนและแยกแยะมนได 

กเลยรวานนไมใชสงทเราจะตองตามมนไป แลวทานกย�า 

อกวา ใหถอวาสภาวะตอนนเปนเรองด มนก�าลงสอนเรา 

ถาผานตรงนไปไดกจะสบาย

174 175

กอนหนาน ฝรงคนนกมาถามหลวงพอวา ท�าอยางไร 

ดถงจะท�าใหพอแมเขาใจวา การมาท�ากรรมฐานไมใชเรอง 

เสยหาย เพราะพอแมกเหมอนฝรงทวไปทคดวา สมาธ 

ภาวนาเปนเรองแปลกประหลาด ใครทท�าสมาธ กจะถก 

มองวาเปนพวกแปลกพวกพกล

หลวงพอตอบวาการประพฤตปฏบตตนของเรา 

นนแหละจะเปนค�าอธบายทดทสด ซงจะชวยใหพอแมรวา 

การท�าสมาธภาวนาไมใชเรองเสยหาย เปนเรองด เปน 

ประหนงมงกฎของชวต เปนวชาเอกทไมมอะไรยงกวา สหาวนมาน เรายดเอาระเบยงวหารเจาแมกวนอม 

เปนทางเดนจงกรมตงแตเชาจรดเยน หลงจากเดนจงกรม 

ไดไมนานกสงเกตวาเรามเพอนอยใกลๆ ขางวหารนนเอง 

มตนโอคอยตนหนงเปนทสงสถตของนกสเขยวเทาตวขนาด 

เทานกพราบ ทงวนมนจะบนลงมาจกหนอนตามพนหญา 

แลวกกลบขนไปเกาะบนคาคบ สายตามนชางคมแท เพราะ 

กงไมอยสงไมต�ากวาสเมตรจากพนดน แตมนกบนลงมา 

คาบหนอนไดเรอยๆ

ทงเราและนกตวน แมจะอยคนละสปชส น�าหนก 

และสวนสงตางกน แตกเหมอนกนอยางหนง ตรงทตางก 

ก�าลง “เฝาด” เราเฝาดความคด แตนกเฝาดหนอน กระนน 

เ ซ ย น

๑๒ มถนายน ๒๕๔๐

176 177

ถาพดถงความวองไวแลว สตของเราไวไมเทาสายตาของ 

นกตวนเลย แมดเหมอนวามนจะไมคอยใสใจกบพนดน 

ท�าโนนท�านไปตามวสยของมน บางทกชะเงอมองเพอน 

บางทกไตขนลงตามคาคบ แตหนอนโผลออกมาจากใตใบหญา 

เมอไร กเสรจมนเมอนน บางครงหนอนอยในหลบเงาของ 

พมหญาดวยซ�า แตมนกคาบออกมาจนได

การเจรญสตอาจเปรยบไดกบอาการของนกตวน 

ใชวาเราจะตองเอาจตเฝาดจดจองความคดตลอดเวลา 

กหาไม จตเรามาก�าหนดรอยทกาย แตเมอใดความคดโผลมา 

สตกแลนไปจะเอกบความคดทนท จนมนหายไป แลวสต 

กแลนกลบมาอยทกายใหม

นกตวนบนกลบไปกลบมาระหวางพนดนกบกงไมได 

ทงวน มนไมไดเฝาดหนอนตลอดเวลาเหมอนนกกระเตนท 

คอยเฝาดปลาโผลใกลผวน�า กระนนสายตาของมนไวพอ 

ทจะสงเกตเหนความเปลยนแปลงบนพนหญาแมเพยง 

เลกนอย ไมวาจะเปนการเคลอนไหวหรอสของตวหนอนท 

ตดกบใบหญา มนไมลงมาบอย แตลงมาเมอไร กไดของ 

ไปฝากลกๆเมอนน

เราสงมงามกวามาก หลายครงทเดยวกวาจะรทน 

ความคด มนกคดไปไกลแลว ทหลดรอดจากสายตาแหงจต 

กมไมนอย

เราเปนผทยงตองฝกอย แตนกนอยเจนจดถงขน 

เซยนแลว

๑๓ มถนายน ๒๕๔๐

178 179

การประคองจตใหอย ในสมดลเปนเคลดลบของ 

การเจรญสต หลวงพอเนนเสมอวาใหอยในทางสายกลาง 

กลางระหวางอะไร? ระหวางการปลอยจตออกนอก กบการ 

เพงจตเขาใน ถาปลอยจตมากไปกฟงซานเทานนเอง แตถา 

เพงดความคด กหนไมพนความเครยด แนนหนาอก หนกหว 

หายใจไมคลอง

กงกลางระหวางการปลอยจตออกนอก กบการเพงจต 

เขาในนแหละ คอจดทเราจะไดสมผสกบความร สกตว 

ตรงจดนแหละ ทสตจะแลนเขาไปรบรกายทเคลอนไหวและ 

ใจทนกคด เปนจดทสตจะเตบโตไดอยางรวดเรวและเปนอสระ 

ไดมากทสด ถาพนไปจากนสตกหยอนยาน หาไมกถกบบคน 

จนโตไดไมเตมท

มขวตรงขามอกหลายคทตองเลยง โดยวางจตให 

พอดๆ เชน ความขเกยจ กบความตงใจมากเกนไปเพราะ 

อยากจะไดโนนอยากจะเปนน ตงใจอยากจะเปนผมสต 

เตมรอบ กเปนอปสรรคใหเนนชาได อกคหนงทส�าคญกคอ 

การไมเพลนไปกบความสขหรอความรสกทนายนด กบการ 

ไมจมปลกอยกบความทกขหรอความยนราย คนสวนใหญ 

เวลาระลกถงเรองทนาพอใจ หรอบงเกดความปตความสงบ 

หรอรสชาตเอรดอรอย เสยงทไพเราะ กเขาไปเพลดเพลน 

ดมด�ากบมน แตพอนกถงเรองทชวนเศราหมอง ไดยนเสยง 

ระคายโสตประสาท หรอเครยดจากความลมเหลวในการ 

ท�าสมาธ กไปจมอยกบความทกขนน เรยกวาจตขนลงไป 

ตามความคด หลวงพอชาเรยกวาแลนไปสความสดโตง 

สองทาง ทางหนงคอกามสขลลกานโยค อกทางหนงคอ 

อตตกลมถานโยค ถาเราไมประคองจตใหด กเขาไปพวพนกบ 

ทางสดโตงทงสองนนแลว อยาไปเขาใจวาตองไปส�ามะเลเทเมา 

เทยวผหญง หรอทรมานตนดวยตะปเสยกอน ถงจะเรยกวา 

แลนเขาหาทางสดโตงแลว ส�าหรบผฝกสต สงทตองท�าคอ 

วางจตเปนกลางๆ ไมขนไมลงไปตามสงนายนดนายนราย 

นน หลวงพอเนนวา ใหมนเหนไป ไมไปเปนมน จะคดด 

คดรายกชางมน อยาไปเอาถกเอาผดกบมน

ส ม ด ล ข อ ง จ ต

180 181

นกปฏบตธรรมหลายคนบนวา ไมรจะประคองจตให 

สมดลเปนกลางๆไดอยางไร ไมแนใจแมกระทงวา ตนเอง 

เขาถงความรสกตวแลวหรอยง เพราะบางทกรสกวาตวเอง 

เพงมากเกนไป จนกลายเปนการบงคบจต และหลายครงก 

รสกวาฟงซานจนจตไมไดรสกกบการเคลอนไหวของรางกาย 

หลายคนพาลจะทอเอา

การประคองจตใหสมดลนน เปนเรองทรไดเฉพาะตว 

ไมสามารถบอกใหเหนชดเจนอยางบอกน�าหนกหรอสวนสง 

วาไปกไมตางกบการสอนเดกขจกรยาน จะขใหเปนไดกตอง 

รจกประคองตวใหไดสมดล ถาเกรงมอเกรงเทาหรอเกรง 

ทงตวกขไมได แตถามอออนหลงออน โงกเงกไปมาราวกบ 

ไมมกระดกสนหลงเลยกมแตลมทาเดยว จะบอกเดกให 

วางตวอยในสมดลเทาไร กไมชวยเทาไร เดกตองลองขบ 

ลองผดลองถก ลมแลวลมเลา ถาไมเลกกลางคนเสยกอน 

ในทสดกรเองวาจะประคองตวใหสมดลไดอยางไร พอประคอง 

เปนแลว อะไรๆกงาย จนกลายเปนธรรมชาต กระโดด 

ครอมอานเมอไร มอไมและล�าตวกเขาสความสมดลไปเอง 

จะอธบายเทาไร กไมชดเจนเทากบความรสก

สนทนาธรรมวนน เราไดใหก�าลงใจแกนกปฏบตธรรม 

วา ภายในชวงหาวนทผานมา มนใจวาทกคนคงไดสมผสกบ 

จดสมดลของจตแลว และท�าเชนนนหลายครงแลวดวย 

แตไมร ตว และกมกจะผานเลยไป บางคนรสกวาตวเอง 

ปลอยจตมากไปจนฟงซาน กพยายามตงใจใหมากขน 

จนจตเรมจะเขาสมดล แตพอถงจดนนแลว กยงไมรวานน 

เปนจดสมดล เพราะยงพบวาตนเองยงมความคดฟงซาน 

อย ยงไมเหนมนสงบเสยท เลยเขาใจไปวาตองตงใจกวาน 

อก พอปรบจตใหตงเขา กเลยขามจดสมดลนน เขาไป 

หาความตงเครยด ครนเครยดมากเขา พยายามท�าตามท 

หลวงพอบอก คอท�าใจใหสบาย กเลยหยอนจต จนจต 

เขาจดสมดล แตพอเหนวา ชกจะคดโนนคดนมากไปแลว 

กเลยดงจตกลบเขามาใหตงอก หรอไมบางทกปลอยจต 

จนหยอนไปเลย เรยกไดวาแตละคนผานจดสมดลครงแลว 

ครงเลา โดยหารไมวาตนไดผานจดนนมาแลวนบครงไมถวน

ทงๆทเราไดพบจดทพงปรารถนาแลว แตเรากขามไป 

โดยไมรตว ทเปนเชนนนกเพราะเรามกมความคาดหวงวา 

จตทวางอยในความสมดล ไมออกนอกจนฟงซาน และ 

ไมเพงเขาในจนเครยดนน คอจตทมแตความสงบ ไมม 

ความคดแทรกเขามาเลย ความคาดหวงเชนนแหละทท�าให

182 183

เราคลาดจากจดสมดลครงแลวครงเลา แททจรง การมสต 

รตว รกายรใจนน ไมไดหมายถงการไมมความคดปรงแตง 

เลย ความคดนนหามไมใหมนเกดไมได แตเราสามารถรทน 

มนได จตทอยในความสมดล คอจตทไมกดไมหามความคด 

แตถามนคดเมอไร สตกตามไปรทนเมอนน

ความคาดหวงคออปสรรคหรอกบดกของนกปฏบต- 

ธรรมทงหลาย เรามกคาดหวงวาเวลามสตรตวแลวจะตอง 

เปนอยางโนนอยางน ถาถามวาอยางโนนอยางนนนเปน 

อยางไร กตอบไมไดหรอก รแตวามนตองพเศษอยางท 

ตวเองไมเคยเจอ แตความรตวนนออกจะเปนสภาวะท 

“ธรรมดา” ไมหวอหวา พอมาเจอเขากเลยมองขามมนไป 

เพราะไมตรงกบความคาดหวง ความคาดหวงคอตวทท�าให

เราหลงทางและคลาดจาก “ของด” เสมอ

มเรองเล าว า ขณะท เรอเดนสมทรก�าลงจะลม 

ชายผหนงแทนทจะหาทางเอาตวรอดกลบเอาแตสวดมนต 

ออนวอนพระเจาขอใหชวย ไมยอมท�าอะไรอยางอน ไมนาน 

กมเรอประมงล�าหนงแลนผานมา เรยกใหชายผนนลงเรอ 

แตเขาไมยอมลงเพราะเชอวาพระเจาจะตองไมทงคนเครง 

ศาสนาอยางเขา ขณะทน�าทะเลเรมทวมถงหวเขาแลว กม

เรอกภยล�าหนงโยนหวงยางมาให แตเขาปฏเสธดวยเหตผล 

เดยวกน หนงชวโมงตอมา น�ากทวมถงเอว โชคดมเรอ

ต�ารวจแลนมาหา ขอใหเขาวายมา แตชายผนนกยงเชอวา 

จะตองมปาฏหารยจากพระเจา เพราะเขาไมเคยคลางแคลง 

สงสยในฤทธานภาพของพระองค ไมนานชายคนนนกจมไป 

พรอมกบเรอ

แนนอนวาชายคนนนขนสวรรค ทนททเหนพระพกตร 

พระผเปนเจา ชายผนนกตอวาพระเจาวาท�าไมถงละทงเขา 

ทงๆทเขาสวดมนตถงพระองคอยางสดจตสดใจ พระเจา 

กตอบวา “ไอโง เราสงเรอไปใหเจาถงสามล�า ท�าไมเจาถง

ไมขนเรอ”

คนเราอยากไดโชค แตกคาดหวงวาโชคจะตองเปน 

อยางนนอยางน ครนประสบโชค เหนวาโชคไมตรงกบความ 

คาดหวงของตว กปฏเสธโชคนนเสย จนแลวจนรอดจงไมม 

ทางพบโชคเสยท

นกปฏบตธรรมกเชนกน มกตงความคาดหวงใหมา 

หลอกตนเองใหหลงเสมอ ถาเราโยนความคาดหวงทงเสย 

และเปดใจใหกวาง พรอมทจะรบร สงตางๆทประสบ 

184 185

โดยไมตดสนลวงหนา กยอมพบความรสกตวในทสด และ 

รวาจตทสมดล ไมแลนออกนอกหรอเพงเขาในนน หนาตา 

ทแทจรงเปนอยางไร

๑๔ มถนายน ๒๕๔๐

186 187

ความเปนตวของตวเองกบการค�านงถงสวนรวม 

เปนอกคหนงซงดทงคและจ�าเปนตองประสานใหเหมาะเจาะ 

สงคมทเนนความเปนตวของตวเองมากไป กอาจลงเอย 

เหมอนสงคมอเมรกนทก�าลงเดอดรอนดวยปญหาอาชญา- 

กรรมและเสรภาพทเกนขอบเขต แตถาค�านงแตสวนรวม 

จนไมกลาท�าอะไรทแปลกไปจากคนอนกอาจท�าใหเครยด 

อยางคนญปน ซงเครยดจนกระทงเดกฆาตวตายตดอนดบ 

โลก

ส�าหรบนกปฏบตธรรม ขวตรงขามทตองนอมเขามา 

ใสตวและประสานใหไดดลกคอ การท�าอยางผอนคลาย กบ 

การตงใจท�าอยางตอเนองไมขาดตอน อยางทหลวงพอเทยน 

ชอบเนนวา ใหท�าเลนๆ แตท�าไมหยด ปกตถาเราท�าอะไร 

เลนๆ กมกจะท�าไดไมนาน ถาจะท�าใหไดนาน กตองกดฟน 

หรอเคยวเขญตวเองจนบางทกหนาด�าคร�าเครยด จตเลย 

เสยสมดลไป

ในการเจรญสต ถาตงใจมาก กจะคอยกดคอยหาม 

ความคด ไมใหฟงซาน ผลกคอเครยดไดงายๆ หลวงพอจง 

แนะน�าใหท�าใจสบาย ผอนคลาย แตพอท�าใจสบาย กมก 

หยอนยาน ไมสนใจปฏบต เลยไมเกดมรรคผล ตรงนแหละ

ศลปะของนกปฏบตธรรม คออยตรงกลางระหวาง 

ขวตรงขามทไมดทงค แตถาเกดเปนขวตรงขามทดทงคละ 

จะท�าอยางไร? ศลปะของนกปฏบตธรรมอกประการหนง 

อยตรงนเอง คอประสานทงคใหไดดล

วนยกบเสรภาพ เปนสงทดเหมอนตรงขามกน แตก 

ดทงค ถาเนนแตวนย ความคดสรางสรรคกไมเกด แตถา 

เอาแตเสรภาพ กหาความเปนระเบยบเรยบรอยไมได วรยะ 

กบสมาธกเปนคทตรงขาม แตกขาดไมไดทงค วรยะมากไป 

จตกฟงซาน แตถาเอาแตสมาธ กอาจเฉอยเนอย ในท�านอง 

เดยวกนหนาทกบสทธกเปนเรองทตองประสานใหไดดล 

มแตหนาทแตไรสทธ กขาดแรงจงใจ มแตสทธแตขาดหนาท 

และความรบผดชอบกกลายเปนการกนแรงผอน

ศ ล ป ะ ข อ ง ก า ร ป ฏ บ ต ธ ร ร ม

188 189

ทเปนเรองททาทายนกปฏบต

การท�าเลนๆแตท�าไมหยดจงตองเรมตนจากการ 

ไมคาดหวงผล นอมจตอยกบสงทก�าลงท�าอย จะเปนการ 

เดนจงกรมตามลมหายใจ หรอสรางจงหวะกตาม นเรยกวา 

อยกบปจจบน ถาอยากใหเกดผลไวๆ กเทากบไปอยกบ 

อนาคตแลว แถมยงจะท�าใหทอแทไดงาย เพราะผลไมยอม 

เกดขนสกท (ทจรงผลเกดขนทกขณะ แตอาจจะคอยๆเกด 

และอาจไมตรงกบความคาดหวงของเรา)

เมอจตอยกบปจจบน ไมฟงซานไปกบเรองราวในอดต 

หรอความคาดหวงในอนาคต สมาธกจะเรมบงเกดขน 

ตรงนแหละทจะผลกดนใหเราสามารถปฏบตไดอยางตอเนอง 

และไมเปนทกข ประสบการณเชนนไมไดส�าคญเฉพาะกบ 

การปฏบตธรรมเทานน หากยงมคณคาส�าหรบงานอนๆ 

ในชวตประจ�าวนดวย

คนเรามกหาความสขจากการท�างานไมคอยได เพราะ 

จตคอยกงวลถงอนาคตวา งานจะออกมาไมดบาง จะตอง 

เจอกบอปสรรคอยางโนนอยางนบาง อกตงนานกวาจะเสรจ

บาง คดแบบนเมอไร งานกกลายเปนความทกขเมอนน 

เมอหาความสขจากงานไมได แตในเมอจะตองท�า วธทจะ 

ท�างานใหเสรจกคอ เคยวเขญบงคบตนเอง กเลยทกขมาก 

ขน อาจมความสขอยบางกตอนฝนถงรางวลทจะไดรบ 

หรอผลตอบแทนทใชลอตวเอง แตความสขแบบนมกอย 

ไมนาน

ถาเราเอาศลปะจากการเจรญสตมาใช คอท�าเลนๆ 

แตท�าไมหยด โดยก�าหนดจตอยกบงานทก�าลงท�าเบองหนา 

ใจไมวอกแวก งานจะกลายเปนเรองเบา ไมหนกอง 

ยากล�าบาก

อลน ซาโนเก เพอนชาวอเมรกนเลาใหฟงถงชนเรยว 

ซซก อาจารยของเขาวา ชวงทเรมตงส�านกเซนในอเมรกา 

ตองขนหนเพอจดสวน วนๆแกกง วนกบการแบกหน 

กอนเลกบางใหญบาง แกไมใชคนรปรางใหญ แตกสามารถ 

ท�างานไดทงวน ขณะทลกศษยชาวอเมรกน แมรางจะใหญ 

กวามาก แตท�าไดไมกชวโมงกตองยอมแพ เลยสงสยถาม 

อาจารยวา เอาเรยวแรงมาจากไหนถงท�าไดทงวน ชนเรยว 

ตอบวา “กผมพกผอนตลอดเวลาน” ฟงแลวชวนใหนกถง 

ทานอาจารยพทธทาส เวลามคนมาถามทานวา อาคาร 

ตางๆในสวนโมกข เมอไรจะสรางเสรจเสยท เพราะท�ามา

190 191

หลายปแลว ทานตอบวา “อาตมาท�าเสรจทกวน”

การไม หกโหมกบการงาน คอยๆท�าไปทละนด 

ละหนอย เปนปจจยส�าคญทชวยใหรางกายไมเหนอยไว 

สามารถท�างานไดนาน แตสงทส�าคญกวานน คอใจทไมเรง 

รบเรงเราใหเสรจไวๆ หรอกระเพอมขนลงไปตามอ�านาจ 

ของสงทมากระทบ คนเราสวนใหญไมไดเหนอยเพราะกาย 

หรอก หากเหนอยใจมากกวา ถาท�าใจสบายๆ รางกาย 

กพลอยผอนคลาย เมอทงใจและกายกลายเปนหนงเดยวกน 

งานกไมใชเรองยากเรองหนกใจอกตอไป

เมอเจรญสมาธภาวนาไดระดบหนง ครบาอาจารยจะ 

แนะให “พจารณา” ใหเหนรปเหนนามบาง เหนไตรลกษณ 

บาง แตนกปฏบตธรรมไมนอย โดยเฉพาะฝรงมกเขาใจวา 

ให “คด” ครนพอ “คด” เขากอาจหลงเขาไปในความคด 

ท�าใหการเจรญสตเนนชา

ส�าหรบนกปฏบตธรรม การคด กบ การพจารณา

นนตางกน แมการพจารณาจะเปนกรยาอยางหนงของจต 

แตกไมใชการคด การพจารณาเกดขนเมอเราเอาสงทรบร 

หรอปรากฏอยเฉพาะหนานน ไมวาทางตากด ทางหกด 

ค ด ก บ พ จ า ร ณ า

๑๔ มถนายน ๒๕๔๐

192 193

“พจารณา” คอการมองใหเหนหรอมองจนเหน จง 

เปนเรองของปญญาซงตองอาศยจตทเปนสมาธและกายท 

สงบโดยมศลเปนพนฐาน ครอบคลมไตรสกขา และสมพนธ 

อยางยงกบองครวมแหงกาย วาจา ใจ แต “คด” นนเปน 

เรองทใชสมองลวนๆ โดยแยกจากสวนอนๆของชวตและ 

ไมเกยวของกบดานอนๆของตวเรา

ไปจนถงทางใจกด มามองใหเหนธรรมชาตทอยเบองหลง 

มนอกท สงนนอาจเปนดอกบวทก�าลงตม หรอศพทก�าลง 

เนาเปอย ธรรมชาตทปรากฏแกเราเมอพจารณาดวยจตท 

เปนสมาธ กคอความไมเทยง หรอไมใชตวตน

เมอมอเคลอนไหวไปมา เราพจารณาจนเหนวาเปน 

รปทถกนามสงใหเคลอนไหว สงทเคลอนไหวนนไมใช “ฉน” 

ไมใช “เรา” แตเปนรป ความคดทเกดขนกเชนกน เมอ 

พจารณาไดท เรายอมเหนวา นนคอนาม หาใช “ฉน” 

หรอ “เรา” ไม

สวนการคดนน เรามกกระท�าโดยนกสงใดสงหนงขน 

มาในใจ สงนนมไดมอย เฉพาะหนาเราหรอเกดขนเอง 

ในใจเรา หากแตตองปรงมนขนมา เราจงคดเรองไตรลกษณ 

หรอความนาเบอหนายของสงขารไดแมขณะนงอยบนเกาอ 

นวมในหองแอร และโดยมากเรามกคดในลกษณะทเปน 

นามธรรม ยงคดซบซอนมากเทาไร กยงเปนนามธรรมมาก 

เทานน และในทสดกหางไกลจากจตหรอชวตของเรามากขน 

ทกท กลายเปนเพยงเรองของเหตผลทจ�ากดบรเวณอยแค 

สมอง แตไมสามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงในจตใจได

๑๕ มถนายน ๒๕๔๐

194 195

อากาศทหนาว เยน อน สลบกนไปมาตลอดเดอน 

ทมาอยน เปลยนมาเปนรอนทนทในวนน ราวกบจะบอกวา 

ฤดกาลเปลยนแปลงแลว ถาธรรมชาตจงใจจะบอกเชนน 

กบผคน กนบวาตรงตอเวลามาก เพราะวนนเปนวนทฝรง 

เรยกวา summer solstice พอด ถอเปนก�าหนดหมาย 

การเปลยนฤด เพราะเปนวนทโลกอยไกลจากดวงอาทตย 

มากทสด

ดไวทพานงรถขามรฐไปเมองแดนเบอร รฐคอนเนก- 

ตกต ซงไมไกลจากวดจวงเหยนเทาไรนก เสนทางจากวด 

ไปยงเมองคารเมลผานปาผนใหญ ปาประเทศนคนขางนอก 

อยางเราแยกไมออกดอกวาเปนปาของรฐหรอของเอกชน 

ท ะ เ ล ส า บ ค า ร เ ม ล ถาเปนบานเรา เจอปารกครมแบบนกบอกไดเลยวาเปน 

ของหลวง เพราะถาเปนของเอกชนจะถกถางจนเหยนเตยน 

หาความเปนปาไมไดเลย ถาไมเปนไรนากเปนสนามกอลฟ

สองขางทาง มบานหลงงามๆแทรกตวอยตามปา 

หรอแอบอยหลงแนวไมสงใหญ แตอยาหวงวาจะเจอบาน 

ทรงสเปนหรอกรกโรมนอยางเมองไทยเปนอนขาด รสนยม 

ของคนทนละเมยดละไมกวาเยอะ สวนใหญจะเปนบานไม 

จดแตงอยางงายๆแตดสวยงาม ราวกบรสอรตของคนรวย 

ทถวลหาความเปนชนบท แตทนเขาอยกนเปนบานจรงๆ 

บานแตละหลงอยหางกน อยอยางนตองมรถ เพราะตลาด 

หรอซปเปอรมารเกตนนอยไกล ออกจากเมองนวยอรคท 

แนนขนดและโครมคราม มาเจอบานเรอนทสงบอยางน 

เหมอนกบวาอยกนคนละโลก

นอกจากปาแลว ทะเลสาบกมใหเหนตลอดทาง พนน�า 

กระเพอมนอยๆ ใหร วามลมแผวผาน ทะเลสาบขนาด 

ไมใหญนก เหนฝ งเขยวๆอยไมไกล เปนปาทงนน ไมม 

สงกอสรางของมนษยปรากฏใหเหนเลย อดคดไมไดวา 

เมอสองรอยปกอน คงมสภาพไมตางจากนแหละ คดถง 

ตรงน กจนตนาการเหนอนเดยนแดง  พายเรอเออยๆอยบน 

196 197

ทะเลสาบ เขาอาจก�าลงเอาหนงสตวไปแลกกบคนในเมอง 

หรอไมกอาจหาปลาอยกได

เมองคารเมลเปนเมองเลกๆ หาตกสงๆไมคอยได 

บานเรอนสวนใหญกเปนบานไม ชกสงสยแลววาเขาเรยก 

สไตลแบบนวาอะไร ไมนาเชอวาเมองนมอาย ๒๐๒ ปแลว 

เวลาขนาดนนาจะท�าใหเมองเลกๆสวยงามอยางน  ขยาย 

ใหญโตจนนาเกลยด แตกไมยกเปนเชนนน

ชายวยกลางคนขบรถมาหยดทหนาวหารขณะทเรา 

ก�าลงมการฝกกรรมฐานภาคค�าประจ�าวน ทแรกนกวาเขา 

จะมารวมฝกดวยกนเหมอนคนอนๆ แตพอเราเดนเขาไปหา 

เขากระล�าระลกพดพลางกรองไหพลาง สกครเรากจบใจความ 

ไดวา เขาเจอเงน ๑,๓๐๐ เหรยญ แตไมรจะท�าอยางไรกบ 

เงนกอนน ทแรกเรากไมคอยแนใจวาตวเองฟงถกหรอไม 

เพราะจะทกขท�าไมถาเจอเงน แตพอเขาท�าทาทางใหเราด 

โดยควกเงนโยนลงพนแลวเกบใสกระเปา กเลยแนใจวา 

ตวเองเขาใจถกตองแลว

ท ก ข ล า ภ

๒๑ มถนายน ๒๕๔๐

198 199

จะท�าอยางไร เขากตอบวาจะเอาไปบรจาคเพอสาธารณ 

ประโยชน พอตดสนใจไดแลวกขบรถกลบ

เจอคนททกขใจมามาก แตกยงไมเคยเจอเรองแบบน 

คดดกนาเหนใจ คนทตกงานมาสองเดอน และก�าลงเดอดรอน 

เรองเงนแบบน เสยงร�ารองอยากครอบครองเงนกอนน 

คงจะดงลนในจตใจ เหตผลตางๆคงจะผดออกมามากมาย 

เพอยนยนวาตวเองมความชอบธรรมทจะใชเงนกอนน 

แตมโนธรรมของเขากแรงกลา ส�านกในศกดศรยงมอย  

เขาบอกวารสกละอายใจมากทเกบเงนกอนนใสกระเปาทนท 

ทเจอ ถาเขาไมเดอดรอนเรองเงน ความขดแยงภายในจตใจ 

คงไมรนแรงถงเพยงน แตส�าหรบคนเปนอนมาก เรองน 

ไมเหนจะเปนปญหา เพราะความคดทจะคนเงนไมเคยมอย 

ในจตใจ ถาถามวาเขารสกผดหรอไมทท�าเชนน เขาคงตอบ

วาตวเองมสทธใชเงนกอนนเพราะเจอได ไมใชเปนเงนท 

ขโมยมา จะผดศลทตรงไหน

แตเราลมไปแลวหรอวา ศลขอทสองนนไมไดหมายถง 

การเวนจากการลกทรพยเทานน หากหมายถงการเวนจาก 

การเอาทรพยของผอน ทเขาไมไดใหเรา ชายอเมรกนคนน 

แมไมมเคาวาจะถอพทธ และคงไมเคยรจกหรอแมแตไดยน 

ชายคนนเลาวาเขาก�าลงขาดเงน เพราะไมไดท�างาน 

มาสองเดอนแลว พอเจอเงนกอนใหญ กเกดอยากไดขนมา 

แตมโนธรรมบอกเขาวา ท�าอยางนนไมได กเลยเกดความ 

ขดแยงขนมาในใจอยางแรง ทาทางเขากลมใจมาก เพราะ 

เราไดกลนเหลา คงรสกผดทอยากจะฮบเงนกอนนไวใชเอง

เราแนะวา ควรหาทางคนเงนแกเจาของ เขาบอกวา 

ไมรจะคนเงนอยางไร เพราะเปนเงนสดไมระบชอเจาของ 

เขาเองทงสบสนและทกขใจมาก จนตองขบรถมาทวดเพอ 

หาคนปรกษาวาจะท�าอยางไรด นาแปลกทเขานกถงวดน 

ในยามน เพราะดทาทางแลวกเปนชาวบานธรรมดา ทนา 

จะคนกบโบสถครสตมากกวา

คยกบเขาสกพก เขากเรมสบายใจขน ใจกเรมโนมเอยง 

ไปทางดานมโนธรรม เขาบอกวาถาเอาเงนกอนนมาใช 

มนกไมคมกบการทท�าใหเขาทกขเลย ไมใชแคทกขใจเทานน 

กระทงทองไสกปนปวนดวย จนตองไปหาเหลาเพอระงบ 

ทกข แตกไมหาย

ในทสดเขากตกลงใจวาจะไปทธนาคารเพอตามหา 

เจาของ เพราะเขาเจอเงนทนน เราถามวาถาไมเจอเจาของ 

200 201

ศล ๕ แตเขากรสกผดทอยากครอบครองเงนกอนนในเมอ 

เปนเงนทเจาของไมไดคดจะใหเขา แสดงวาเขาเขาใจสาระ 

ของศลขอทสองเปนอยางด ในขณะทคนถอพทธเปนอนมาก 

โดยเฉพาะทบานเรากลบเขาใจคลาดเคลอน

คนเราถาถออะไรเปน ตวฉน เปน ของฉน เมอไร 

กเตรยมตวทกขไดเลย ไมวาจะเปนทรพยของฉน เงนทอง 

ของฉน พอแมของฉน ลกหลานของฉน ความคดของฉน 

หรอแมแตประเทศของฉน กท�าใหปนปวนไดเสมอ

คนไทยคนหนงถามฝรงทเพงรจกกนวา เคยไปเมองไทย 

ไหม พอเขาตอบวา ไมเคยไป กร สกสะดดใจขนมาทนท 

นกขนในใจวา “อะไรกน ไมเคยไปประเทศ ของฉน หรอ 

ผ คนทวโลกแหไปประเทศของฉนปละตงหลายลานคน 

แตแกกลบไมเคยไป ประเทศ ของฉน ไมดหรออยางไร 

ถงไมสนใจจะไป ประเทศ ของแก  ดตายละส”

ร า ก เ ห ง า ข อ ง ค ว า ม ท ก ข

๒๓ มถนายน ๒๕๔๐

202 203

ใครจะไปไหน ทจรงกไมใชเรองใหญ แตพอเอาตวตน 

เขาไปเกยวของ กปรงเรองเลกใหกลายเปนเรองใหญไปได 

งายๆ อยางนอยกในใจของตนเอง

คนๆนผดธรรมดาหรอ หรอวาบางทเรากเปนอยางน 

ดวยเหมอนกน

คงสงถวยไมมาใหจากเมองไทย คงจะทนไมไดทรวา 

เราตองโยนชามและถวยกระดาษลงถงขยะทกวนๆ ละ 

สองครง

ตงแตวนแรกทมาถงวดจวงเหยน เขากจดถวยและ 

ชามกระดาษใหเรากบหลวงพอ พรอมกบตะเกยบไมและ 

ชอนพลาสตก ทแรกเขาใจวาเปนเพราะมคนมากนเปนรอย 

เพอชวยเตรยมงานเปดวหารหลงใหม คงตองการประหยด 

แรงงานและเวลาลางจาน แตหลงจากเสรจงาน เขากยงจด 

อปกรณประเภทใชแลวทงเลยมาใหจนถงทกวนน เราเอง 

ออกจะเสยดายขาวของ นกถงภาระตกหนกกบสงแวดลอม 

อนเนองจากการผลตและทงของกนงายๆแบบนแลวรสก 

ท�าใจไมไดงายๆเวลาโยนของเหลานลงถงขยะ อยางหนง 

ส ะ ด ว ก แ ต ส ร า ง ป ญ ห า

๙ กรกฎาคม ๒๕๔๐

204 205

ความจรงแลว ไมใชทนทเดยว ทใชภาชนะชวคร  

ชวยามแบบน แมแตวดไทยบางวดกใช จานกระดาษ 

ชอนพลาสตกกนอยางฟ มเฟอย เพยงแครองผลไม 

ประเดยวเดยวกทงแลว แนละวธนประหยดเวลาลางจาน 

ประหยดน�าและน�ายาลางจาน แตเราไมแนใจวาหกลบ 

กลบหนแลวจะเปนการคมคาและประหยดทรพยากรจรงๆ 

หรอไม และถงแมวาจะประหยดในสวนของเรา แตกเปน 

การโยนภาระใหแกสงคมและสงแวดลอม เพราะปญหา 

ททงขยะก�าลงเปนปญหาส�าคญของทกเมอง จนกลายเปน 

ปญหาระดบประเทศและระดบโลกไปแลว (เพยงแตคนเปน 

อนมากยงไมรสกเทานน) ยงไมตองพดถงมลพษจากการ 

ผลตอปกรณเหลาน

วฒนธรรมใชแลวทงเลยน สรปแลวดอยางเดยวคอ 

สะดวกเรา แตถาเราเอาความสะดวกสบายเปนใหญแลว 

ปญหาสงแวดลอมกไมมวนแกไขได เพราะทว นวายกน 

จนเปนวกฤตการณทกวนนกเพราะเราเอาความสะดวกสบาย 

เปนพระเจามใชหรอ

แตความสะดวกสบายทวา เปนของชวคร ชวยาม 

เทานน เมอปญหาหมกหมมเพมพน กกลายเปนความ 

ทท�าไดกคอเกบตะเกยบและชอนพลาสตกเอาไวประจ�าตว 

ส�าหรบใชในมอตอๆไป สวนถวยใสขาวและจานกระดาษนน 

หาอยางอนมาแทนไดไมสะดวก

ทจรงกเคยคดจะขอจานและถวยกระเบองมาใช 

ประจ�าตว แตกเกรงวาจะไปเพมงานใหเขาอกเพราะเขาคง 

ไมยอมใหแขกอยางเราลางชามเอง ปกตในครวกวนวาย 

พลกพลานอยแลวแทบทงวน

นอกจากนนกยงจะมปญหาวาจะท�าอยางไรกบถวย 

และชามประจ�าตวน หากถอไปถอมาระหวางหองพกกบ 

หองอาหาร กไมสะดวกเพราะอยกนคนละตก ครนจะฝาก 

เขาใหชวยเกบ กเปนภาระของเขาอก เพราะครวกรกอย 

แลว ในทสดกเลยอนวตรไปตามเขาในบางดาน

เรองกเปนอยางนละครบ ทานสารวตร

แตถารวาการทงถวยและชามกระดาษของเราท�าให 

เพอนตองเดอดรอนสงถวยไมมาใหจากอกซกโลกหนง 

เรากเหนจะไมปากหนกอยางน เอยปากขอถวยและ 

ชามกระเบองจากเขางายกวาเปนไหนๆ

206 207

วนวายขน ดการจราจรบานเราเปนตวอยาง ใครๆกอยาก 

มรถของตวเอง เพราะสะดวกกวานงรถเมลแตในทสด 

กกลบล�าบากล�าบนกนไปหมด ทงคนมรถและคนนงรถเมล 

เพราะรถตดกนเปนตงเม ไปๆมาๆดเหมอนจะมทางเดยว 

เทานนทจะท�าใหคนลดการใชรถยนตสวนตว (และเลกใช 

ของอยางฟมเฟอย) กคอท�าใหการใชรถยนตสวนตวกลาย 

เปนเรองล�าบากล�าบนมากขน อยางทหลายเมองในสหรฐ 

ยโรป (รวมทงสงคโปร) ท�าอยางจรงจง จนคนหนไปนงรถ 

ใตดนหรอขนสงมวลชนกนเปนโขยง บรรยากาศวดจวงเหยนทกวนนตางจากภาพทหลวงพอ 

เลาเมอทานมาสามปกอนมาก ตอนนนทงวดมแคไมกคน 

นานๆ จะมคนมาหา ยกเวนเวลามงานปฏบตธรรมกน วนๆ 

มแตความเงยบสงบเทานนทเปนใหญ กวางกเลยมาโผล 

ใหเหนอยบอยๆ

สวนภาพทเราเหนนน ตงแตมาอยทน วดจวงเหยน 

มอาคนตกะมาเยยมเยยนไมขาด เรยกวาหวกระไดไมแหง 

เอาเลย ยงวนเสารอาทตยดวยแลว ราวกบมงานเทศกาล 

รถทวรขนคนจนจากไชนาทาวนในนวยอรคมากนเปนรอย 

สวนวนธรรมดากเปนฝรงเสยสวนใหญทมาเทยวชมวด 

เจาอาวาส (ซงดแลอกวดทไตหวน) บอกวา นบแตสราง 

พระพทธรปไวโรจนพทธะ กมคนมาวดเพมขนมาก

ป จ จ บ น แ ล ะ ค ว า ม ห ว งข อ ง ว ด จ ว ง เ ห ย น

๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๐

208 209

ทนมกจกรรมทางศาสนาตลอดอาทตย วนธรรมดา 

กมบรรยายเกยวกบพระสตรฝายมหายาน นาเสยดายท 

เปนภาษาจน เราเลยฟงไมร เรอง คนฟงเปนภกษณจน 

เสยสวนใหญ มพระจนแคสองรป เกอบทงหมดมาจาก 

ไตหวนเพอเรยนเรองนโดยเฉพาะ มก�าหนดหกเดอน 

เดอนหนากจบหลกสตรแลว ครสอนเปนอดตเจาอาวาสซง 

ปลดเกษยณเมอไมนานมาน นอกจากนนทานยงบรรยาย 

ธรรมเชาวนเสารดวย

สวนวนอาทตยกมการแสดงธรรมและสอนกรรมฐาน 

เปนภาษาจนโดยหลวงจนจากแผนดนใหญ ชวงทหลวงพอ 

มาอยนเขากใหแสดงธรรมดวยเชนกน แตงานหลกของ 

หลวงพอเปนการสอนกรรมฐานเจดวนบาง หนงวนเตมบาง 

หรอตอนค�ายาวตดตอกนสองอาทตยบาง

ทนเปดกวาง ไมไดจ�ากดแคมหายาน หากแตรบ 

เถรวาทและวชรยานดวย กรรมฐานกไมไดตดยดทแนวใด 

แนวหนงโดยเฉพาะ นเปนเหตใหอาจารยกรรมฐานการ 

เจรญสตแนวหลวงพอเทยนไดรบนมนตมาทนเกอบตลอด 

หาปทผานมา

อาจเปนเพราะตองการดงคนใหเขาวดกได เจาอาวาส 

องคกอนจงตดสนใจเพมขนาดพระพทธรปใหใหญเปน 

สองเทาจากแบบเดม จนกลายเปนพระพทธรปทใหญทสด 

ในอเมรกาและยโรป คนอเมรกนนน  ชอบอะไรทใหญๆอย 

แลว ยงตดอนดบโลกกยงสนใจมากขน ทงๆทวาไปแลวจะ 

เลกหรอใหญกไมคอยส�าคญเทาไร

แมวดนดเหมอนจะสรางพระพทธรปใหใหญโตเพอ 

ดงความสนใจจากผคน แตกนาอนโมทนาทเขาไมไดท�าเพอ 

หาเงน อยางนอยเขากไมไดตงโตะเซยมซเพอเรยกทรพย 

จากผคน เพยงแตตงกลองบรจาคใหคนท�าบญ จดมงหมาย 

ของเขาเปนไปเพอการเผยแผพทธศาสนาเปนหลก ดงเหน 

ไดจากการตงโตะแจกหนงสอฟรทงจนและองกฤษมากมาย 

หลายหวเรอง บางเรองกเล มใหญปกแขงขนาดเทา 

พระไตรปฎกหนงเลม เรยกวาลงทนมาก หนงสอองกฤษ 

หลายเรองกมคณภาพทเดยว และหลากหลายพอสมควร 

นอกจากพทธศาสนาแบบมหายานแลว กยงมค�าสอนแนว 

เถรวาท เชนงานแปลธรรมเทศนาของหลวงพอชา หรองาน 

ของอาจารยสเมโธ และพระลงกาอกหลายรป

210 211

ฟงวาวดจวงเหยนยงมโครงการใหญรออยเบองหนา 

นนคอมหาวทยาลยพทธศาสนา และการสรางศาลา 

กรรมฐาน คงตองการใหเปนศนยกลางทางดานพทธศาสนา 

ในเขตฝงตะวนออกของสหรฐเลยทเดยว ปญหาคงไมใช 

เงนทนหรอทดน เพราะมทหลายรอยไร (ซงเปนปาแทบ 

ทงนน นาเสยดายหากจะตองถกโคนเพอสรางตกมากมาย) 

หากอยทบคลากรนนเอง โดยเฉพาะครบาอาจารยทพด 

ภาษาฝรงได แมมหาวทยาลยทจะสรางขนนอาจจะเพอ 

คนจนเปนหลก แตถาขาดคนทสามารถสอกบฝรงเจาบาน 

ไดแลว กยากจะมบทบาทขยายเกนบรเวณวดไปได

อยางไรกตามกตองนบถอศรทธาและวรยะของ 

ชาวพทธจนทน อาสาสมครของเขาดจะไมขาดเลย ไมวา 

อาสาสมครชวคราวหรอประจ�า หลายคนมาวดทกเสาร 

อาทตยจนเราจ�าหนาได  ทงๆทวดกอยไกลจากเมองนวยอรค 

มาก พอๆกบระยะทางระหวางกรงเทพฯ กบสระบร ถาม 

งานใหญ อยางเปดมหาพทธวหาร เมอสองเดอนกอน หรอ 

งานคายฤดรอนทผานมาอาทตยทแลว เขาสามารถระดม 

อาสาสมครมาไดเปนรอยๆ ทนาสงเกตคออาสาสมคร 

เหลานเปนหนมสาวเสยสวนใหญ ไมใชคนมอายอยางทมก 

เหนตามวดไทยในประเทศน แสดงวาเขาสามารถดงคนหนม

สาวใหเขาวดอยางไดผล

ทจรงวดจวงเหยนเปนภาพสะทอนพทธศาสนาใน 

ไตหวนไดดทเดยว นอกจากความสนใจในพทธศาสนา 

จะขยายตวในหม คนหน มสาวแลว ยงมพฒนาการอก 

หลายอยางทนาสนใจ จนเราชกเกดอยากรเรองราวและ 

สถานการณทางดานพทธศาสนาในประเทศนมากขน 

ฟงดแลวไตหวนก�าลงเปนจดทก�าลงมชวตชวาทางดาน 

พทธศาสนาอยางมาก แตนาเสยดายทคนไทยไมคอยร 

เรองราวของประเทศนเทาไร ทงๆทมความส�าเรจและ 

บทเรยนหลายอยางทไมสมควรมองขามไดเลย

๑๒ กรกฎาคม ๒๕๔๐

212 213

การเขากรรมฐานเสรจสนตอนบายน แมเวลาเจดวน 

จะดเหมอนนาน แตกนอยมากเมอเทยบกบเวลาทเราใชกบ 

เรองอนๆ และยงเทยบไมไดเลยกบชวตของเราทหมดไปกบ 

ความฟงซานไมรเทาทนตนเองนบสบๆป

การปฏบตธรรมเจดวนเปนเพยงแคการเรมตนส�าหรบ 

ผใหม และเปนการเรงเครองส�าหรบผเคยผานการปฏบต 

มาแลวเพอไมใหเฉอยเนอย สนามแหงการปฏบตธรรมทแท 

คอชวตประจ�าวนของเรานเอง ถาเราฝกใหมสตในกจกรรม 

สามญ บางทจะไดผลกวาการเขากรรมฐานอยางเขมขน 

เจดวนหรอหนงเดอนเสยอก เพยงแคการเขาหองน�าอยาง 

ส ต ท ก อ ร ย า บ ถ มสตกไมใชเรองเลกนอยเลย ดแคลนไมไดเปนอนขาด มคน 

ท�าวจยแลวพบวาเวลาทแตละคนใชในหองน�าตลอดทงชวต 

รวมกนแลวนานถงเจดปทเดยว (เกอบ ๑๐ เปอรเซนตของ 

เวลาในแตละวน) นเปนตวเลขของคนอเมรกน คนไทยอาจ 

ใชเวลานอยกวานน แตกคงไมตางกนมากนก ลองคดดวา 

เพยงแคเราใชหองน�าอยางมสตเทานน กจะสงผลตอจตใจ 

มากมายกวาการเขากรรมฐานเจดวนหรอหนงเดอนเสยอก

แนละถาคดเหนอานสงสของการเจรญสต เราคง 

ไมคดจะมสตเฉพาะเวลาอาบน�า ถฟน หรอท�ากจสวนตวใน 

หองน�าเทานนกระมง เวลาอนๆนอกนน เชน เวลาท�างาน 

เดนทาง กควรคาแกการฝกสตเชนกน ถาใชโอกาสตางๆ 

ในชวตประจ�าวนใหไดมากทสดเพอการเจรญสต ชวตเราจะ 

เจรญงอกงามมากขนสกเพยงใด ใชแตเทานนคนใกลชดและ 

ทอยรอบตวยงจะพลอยไดรบอานสงสแหงสตจากเราอยาง 

ไมอาจคาดคะเนไดเลย

๑๓ กรกฎาคม ๒๕๔๐

214 215

นวยอรค

216 217

อบรมกรรมฐานทวดจวงเหยนไดเพยงวนเดยว

หลวงพอกบเรากเดนทางเขากรงนวยอรค เพราะมก�าหนดการ

อบรมตอทวดจนในบรองซซงอยตดๆกบแมนฮตตน ดไวท

ย�าใหเราบอกกบหลวงพอวา คนอาจจะมาไมมากเพราะเพง

แจงขาว อกทงเปนวนธรรมดาดวย แตทานไมไดถอเปน

ขอวตกแตอยางใด

วดจนทบรองซมภกษณรปหนงรกษาการอย โดยม

อบาสกาสองสามคนอย เปนเพอน วดนตองลอคประต

ตลอดเวลา เพราะบรองซเปนยานทขนชอในดานอาชญากรรม

ขนเปดประตทงเอาไวกเสยงตอปญหาเพราะคนเฝาวดมกน

แคสองสามคน ตอเมอมแขกมาจงเปดประตให

ส ม า ธ ภ า ว น าไ ม ใ ช แ ก ว ส า ร พ ด น ก

218 219

วนนเปนวนแรกของงานอบรมกรรมฐาน ฝนตกทงวน

เปนอกปจจยหนงทท�าใหไมมใครมารวมงานเลย มเพยง

ลกศษยชาวไตหวนสองคนมาเยยมหลวงพอและถวาย

อาหารเพล ตอนสายๆมคนด�าคนหนงมาขอค�าปรกษาเพอ

ระงบดบทกขรอนในใจ แกเลาวาตวเองเคยมอ�านาจจตและ

พลงทฝามอทงสองขาง ใครๆกสามารถรสกถงพลงนได

หากแกเอามอมาวนเหนอสวนใดสวนหนงของรางกาย

แกวาเคยใชพลงดงกลาวในการรกษาโรคของใครตอใครได

มเสยงภายในใจทบอกแกวาจะรกษาอยางไร จะเอามอวาง

ไวทไหนบาง ใชแตเทานนเสยงภายในนยงบอกใหแกท�าอะไร

ตออะไรไดโดยไมตองคดเลย เชน เวลาจะหางานท�า เสยง

ภายในจะบอกแกเองวาท�างานอะไรด และท�าอยางไรถงจะ

ไดงาน

แตเดยวนอ�านาจจตและพลงทฝามอหายไปสนแลว

แกวาเกดขนหลงจากทหมอใชแมเหลกไฟฟาในการรกษา

ระบบหมนเวยนโลหตในรางกายของแก ผลกระทบคอนขาง

รนแรง คงไปท�าอะไรสกอยางกบสมองของแก ความจ�าจง

เสอมไปนานทเดยว จนกระทงแกฝกโยคะและใชเทคนค

ผอนคลายจตใจ ความจ�าจงกลบคนมา แตอ�านาจหยงรและ

พลงจตจนบดนกยงไมปรากฏอกเลย แกเสยอกเสยใจและ

รสกวาอะไรบางอยางในชวตขาดหายไป เลยมาปรกษาวา

สมาธภาวนาจะชวยแกไดหรอไม และจะท�าอยางไร

เราแนะใหแกลองฝกจตใหสงบโดยใชสมาธภาวนา

แบบอานาปานสต บางทความสงบอาจชวยฟนอะไรบางอยาง

ในใจขนมาได แตถงแมมนไมสามารถฟนพลงจตของแกได

กคงชวยระงบความวตกกงวลของแกได พรอมกนนน

กแนะแกวาอยาไปรอใหพลงจตกลบมาเสยกอนถงจะม

ความสขกบเขาได ใหแสวงหาความสขจากปจจบนนแหละ

เพราะมนมอยแลวในใจของแกถาร จกวางจตวางใจใหด

ความสขกเปนคณสมบตพเศษอยางหนงของตวแกดวย

อยาไปเขาใจวาอ�านาจจตจะเปนความพเศษอยางเดยวของ

แกเทานน แตกไมรวาแกจะเหนดวยหรอไม

ส�าหรบฝรง สมาธภาวนาดเหมอนจะเปนอะไรบางอยาง

ทลลบ มคณวเศษสารพด และสามารถเปนความหวง

สดทายของเขาได เมอวานมฝรงพการคนหนงมาเขาอบรม

กบหลวงพอ แกเปนเบาหวานจนตองเปลยนไต เวลา

เดนเหนล�าบากมากจนตองใชไมเทาค�ายนทงสองขาง

ภรรยาแกเคยพบหลวงพอเมอสองอาทตยกอนในวนเปด

งานมหาพทธวหาร เกดสนใจการเจรญสตขนมา เลยพา

220 221

สามมาปฏบตดวย ตวสามเองมาปรกษาหลวงพอหลงจาก

เสรจสนการอบรมวา สมาธภาวนาจะสามารถท�าใหเซลล

ในรางกายเกดการเปลยนแปลง จนรางกายหายจากโรค

ไดหรอไม แกคงทกขทรมานกบโรคภยไขเจบและผานการ

รกษามาหลายขนาน กระทงมองไมเหนวธใดทจะบ�าบด

โรคนใหหายขาดไดนอกจากการท�าใหเซลลในรางกาย

เกดการเปลยนแปลงจนกลบคนเปนปกต

หลวงพอตอบวา ถงรางกายจะปวย แตอยาปลอยให

ใจปวยกแลวกน ตอนนใจของเขายงดอย กควรจะประคอง

จตไวไมใหทกขไปตามรางกาย สวนเรากเสรมวา อานสงส

ประการหนงจากสมาธภาวนากคอเพมพนความสามารถ

ของรางกายในการบ�าบดรกษาตวเอง คนเราเวลาเจบปวย

สงส�าคญทสดทชวยใหหายจากโรค กคอตวเอง อยางอน

ไมวา ยา หรอ หมอ เปนตวเสรมเทานน

หนงสอพมพทวนวยอรคพาดหวขาวครโรงเรยนมธยม

คนหนงถกฆาตาย ฆาตกรรมเปนเรองธรรมดาของนวยอรค

ตงแตไหนแตไรแลว โรงเรยนมธยมทวากเปนแคโรงเรยน

เลกๆยานคนด�า ซงไมคอยมใครอยากจะตอแยเทาไร แต

เรองนกลบเปนขาวใหญ เพราะครคนนเปนลกชายของ

ประธานบรษทไทมวอรเนอร ซงใหญตดอนดบโลก ซเอนเอน

และหนงสอพมพไทม ไลฟ  กเปนของบรษทน

ลกของคนดงระดบโลกนมาขลกอยในโรงเรยนจนๆ

อยางนไดอยางไร เปนเรองหนงทยงความฉงนไมเฉพาะแก

คนทวไปเทานน แมแตลกศษยหลายคนกเพงร ไมนาน

มานเองวาครของตนมเทอกเถาเหลากอมาจากไหน เพราะ

จอหน ลวนไมบอกวาตนเปนลกของใคร หากแตใชชวต

ค ว า ม ส ญ เ ส ย อ น ย ง ใ ห ญ

๒ มถนายน ๒๕๔๐

222 223

สมถะและอทศตนใหแกลกศษย ซงลวนเปนพวก “เหลอขอ”

ในสายตาของคนทวไป

อานประวตของเขาแลวอดนกถงจอหน คตงในหนง

เรอง Dead Poets Society ไมได เพราะครคนนเปนคร

สอนภาษาและวรรณคดองกฤษ เหมอนกบคตงซงเปน

ตวเอกในหนง อกทงยงมวธการสอนทท�าใหกวนพนธ

กลบกลายเปนเรองทมเสนห ตวละครในวรรณกรรมหลาย

เรองกลบมชวตชวานาตดตาม

เดกๆเลาวา  ครของตวบางทกพาลกศษยทงชนไป

ดหนงทสรางจากวรรณกรรมคลาสสค วนดคนดกใหรางวล

แกนกเรยนทขยนโดยพาไปเทยวชมกฬา หรอไมกพาไป

เลยงอาหาร คนไหนทพอแมยากจน เขากซอเสอผาให

แมวาตนเองจะเปนคนขาว ขณะทลกศษยเปนคนด�า หาไม

กเปนพวกลาตนอเมรกน จอหนกลบเขากบลกศษยทงชน

ไดด บางครงกเอาเนอรองของเพลงแรป ซงเปนเพลงของ

คนด�าโดยเฉพาะ มาตดกระดานเพอเปนบทเรยนสอนใจ

จอหนเปนครทเคารพลกศษย และสอนใหเดกๆเกดความ

เชอมนและเคารพตนเอง เขาไมสนใจวาเดกเรยนเกงหรอไม

แตถาเดกตงใจเรยน ท�างานหนก และกระตอรอรนในการ

แสดงความคดเหนในชนเรยน เขากพรอมจะใหคะแนน

แกเดกอยางเตมท จอหนจงเปนครทนกเรยนรกมาก

เมอรขาวการตาย ลกศษยของเขากวา ๑๐ คนถง

กบเปนลมหรอเกดอาการปจจบนทนดวนจนตองพาสง

โรงพยาบาล จอหนถกยงทหว ตายคาทในหองพกของเขา

และถกแทงทอกอกหนงแผล

หนงสอพมพวนนรายงานความคบหนาวา เขาอาจ

ตายเพราะคนรายตองการบตรเอทเอม เนองจากต�ารวจ

พบวาบตรเอทเอมของเขาหายไป และมการเบกเงนจาก

บญชของเขา ๘๐๐ เหรยญหลงจากทเขาตาย สนนษฐาน

วาคนรายคงทรมานจนจอหนยอมบอกเบอรเอทเอม

กอนทคนรายจะปลดชวตเขาดวยลกกระสน

คนทสามารถจะมชวตรงโรจนไดไมยาก หากแตเอา

อนาคตมาฝากไวในโรงเรยนจนๆ ยอมไมใชคนธรรมดาเลย

ตรงนเองทเปนจดแตกตางอยางส�าคญระหวางจอหน

ลวน กบจอหน คตงในหนงเรองทวา เพราะโรงเรยนทลวน

สอนไมใชโรงเรยนผดมกตตศพทดเดน ตรงกนขามโรงเรยน

ทฟทไฮสคลมกตตศพทแยมากๆ เมอปทแลวมนกเรยน

224 225

เพยงหนงในสามเทานนทอานออกเขยนไดดพอทจะจบ

ชนได ยงไมตองพดถงปญหาอาชญากรรมและความรนแรง

ในโรงเรยน การทคนหนมอนาคตไกลอยางเขายอมมาเปน

ครสอนในโรงเรยนระดบลางกลางกรงนวยอรคแบบน

จงเปนการเสยสละทอาจจะยงกวาการออกไปสอนหนงสอ

ในอาฟรกาดวยซ�า แตใครเลยจะคาดคดวาเขาจะเสยสละ

กระทงชวต ในนวยอรคสวสดภาพของคนนนเลวรายกวา

ในอาฟรกากวาได

ไดรบรเรองราวของคนเชนนแลว นกเสยดายและ

เสยใจทคนดเชนนมกอยไดไมนาน จอหน ลวนคงเปนเพยง

หนงในจ�านวนนอยนดทเปนขาว “คนยงใหญ” ทตายอยาง

โหดรายนนยงมอกมากมาย แตแทบไมมใครรบร เลย

เพยงเพราะวาเขาไมไดเปนลกคนรวยและบงเอญไมไดเปน

คนอเมรกนเทานน

ฝรงอเมรกนสองผวเมยมาแตเชาเพอฝกกรรมฐานกบ

หลวงพอ ระหวางทรอคนอนๆกนงคยกบเราถงเรองตางๆ

ตงแตวดวาอารามทเราอยไปจนถงสภาพสงคมอเมรกน

ทอมเปนคนนวยอรคโดยก�าเนด บานเดมอยทบรองซ

นเอง ไมไกลจากวดจนเทาไร เขาเลาวาแตกอนบรองซเปน

ยานทเงยบสงบ สมยทแมของเขายงสาว แมจะกลบบาน

ดกเพยงใดกไมมปญหาอะไร แตเดยวนถาท�าอยางนนถอวา

เสยงเตมท ยานทนากลวทสดคอบรองซตอนใต ซงตดกบ

อ า ช ญ า ก ร ร มก บ แ ฮ ม เ บ อ ร เ ก อ ร

๕ มถนายน ๒๕๔๐

226 227

ตอนเหนอของแมนฮตตน สภาพเชนนเปนมากวา ๒๐ ป

แลว เราจ�าไดวาสมยทวดวชรธรรมปทปยงอยทบรองซ

เราเคยไปกราบทานเจาคณธรรมปฎก (ตอนนนยงเปนท

พระราชวรมน) ซงไดรบนมนตใหไปจ�าพรรษาทนน เวลา

เดนไปกลบระหวางสถานรถไฟใตดนกบวดตองระวงตว

พอสมควร เพราะอาจเจอของดได แมจะเปนตอนกลางวน

แตบางครงกดเปลยว ใครจะมาจกคงได

สบสปตอมาเรากไดมโอกาสพาตวเองมาเดนอยาง

เดยวดายตอนเหนอของแมนฮตตน เพอหาอพารตเมนต

ของเพอนคนไทย ออกจะเสยวๆ เพราะขนาดกลางวนแสกๆ

ยงเปลยว ไมคอยมรถแลนเทาไร มาตามทางเทามคนไมส

มากนก บางครงกมคนเมามาพดโฉบเฉยวไปมา มวยรน

ทาทางซงยนเกาะแกะอย  แตกไมไดท�าอะไรใหนากลว

คงเปนยานนกระมงททอมพดถง

ทอมบอกวาปญหาอาชญากรรมสวนใหญทนเกยวพน

กบยาเสพตด อกทงหลายคนทนกไมคดอยากจะท�างาน

ถาไมคอยพงเงนสวสดการจากรฐ กจองจะขโมยของ

สญชาตญาณการเอาตวรอดของคนเหลานมสงมากและ

พรอมทจะท�าทกอยางเพอใหตวเองอยได โดยไมเหนคณคา

ของชวตผ อนเลย เพราะถอคตวา ฆาเขากอนทเขาจะ

ฆาเรา ฟงแลวเหมอนกบวาเขาก�าลงพดถงชวตในปาดงดบ

ยงไงยงงน

ไมนาแปลกหรอกหากคนเหลานอย ในสงคมปด

ทไมรบรโลกภายนอกเลย ขลกอยกบพวกเดยวกนเอง รบร

อยแตเรองความรนแรงและวธเอาตวรอด แตเขาหาไดอย

ในปาไม หากอยกลางมหานครทหลากหลายดวยผ คน

ตางวฒนธรรม เตมไปดวยขอมลขาวสารทงจากวทย

โทรทศน วดโอ หนงสอพมพ การรบรทกวางขวางเชนน

นาจะชวยใหจตใจเปดกวางและสามารถอยรวมกบคนอนๆ

ไดอยางสนต แตเราอาจหวงมากเกนไปกได เพราะแม

โทรทศนจะม ๕๐๐ ชอง แตคนเรากเปดดเพยงไมกชอง

เทานน และดเรองราวไมกประเภท ส�าหรบคนบางกลม

รายการโทรทศนทเตมไปดวยความรนแรงคอสงเดยวท

กรอกหและสาดใสสายตาของเขาทกวทกวน

แตทอมกเตอนวา แมคนเหลานจ�านวนไมนอยจะ

เปนคนด�า แตคนด�าทดกมอยมาก เราเองกอยากจะเสรม

วา ฆาตกรทสงหารคนแบบตอเนองทเรยกวา serial killer

แทบทงหมดเปนคนขาว และทใชอาวธสงครามสงหาร

228 229

คนตายนบรอยๆคน จนศาลเพงตดสนประหารชวตเมอ

สองสามวนมานกเปนคนขาวอกเชนกน

พดไปพดมา กไถลไปพดคยเรองอาหาร ทงสองคน

เปนมงสวรต แตแวดลอมไปดวยคนทหลงใหลอาหาร

ส�าเรจรปทเรยกวา “อาหารขยะ” เปนอยางยง และคน

กลมทเอาจรงเอาจงกบอาหารเหลานมากกหนไมพนเดกๆ

เดกอเมรกนเปนอนมากเตบโตดวยแมคโดนลด และไมเคย

เบอเลยกบแฮมเบอรเกอรยหอน พอแมหลายคนปวดหว

มากเพราะเดกไมคดจะกนอยางอนเลย รบเราแตจะใหพา

ไปรานแมคโดนลด

คงจะไมใช รสชาตหรอ “ความอรอย” เทานนท

ชกชวนใหเดกคดถงแตแมคโดนลด หากยงเปนเพราะความ

สนกสนานและคานยมดวย รานแมคโดนลดสวนใหญทนจะ

มสนามเดกเลนใหดวย บางทดกวาทโรงเรยนเสยอก ดงนน

เวลานกถงแมคโดนลด เดกๆกคดถงความสนกสนานและ

เพอนๆไปพรอมกนดวย แตทส�าคญกวานนเหนจะเปน

คานยม ใครๆในโรงเรยนกกนแมคโดนลดทงนน ถาฉน

ไมกนกแยส เจอรเลาวาเพอนของเธอพยายามเกลยกลอม

ใหลกเลกกนแมคโดนลด ชแจงเหตผลกแลว ลกไมยอมฟง

ทสดลกกพดวา “แมจะไมใหผมเปนเดกปกตเหมอนคนอน

เขาหรอ” เหนไดชดวา แมคโดนลดไมไดเปนแคของกน

(จะเรยกวา “อาหาร” กดกระไรอย) หากเปนอะไรบางอยาง

ทมความส�าคญตอชวต ตอสถานะและอตลกษณของเดก

เดกจะรสกดอยและผดปกตหากกนขาวทแมหงให แทนท

จะกนแมคโดนลด อนนตองยกใหเปนความสามารถในการ

สรางภาพลกษณของแมคโดนลด ซงอาจจะแยบยลและ

ลกซงกวาโคคาโคลาหรอเปปซดวยซ�า แตจะใหคะแนน

แมคโดนลดอยางเดยวกคงไมได สาเหตส�าคญอกประการหนง

กคอ แม (และพอ) สมยนไมมเวลาท�ากบขาวใหลก กเลย

ใหลกกนแตอาหาร “ขยะ” ซงเตมไปดวยไขมน โปรตนและ

น�าตาล อาหารแบบนกลอมเกลาลนของเดกใหหนไปนยม

แมคโดนลดไดงาย (ซงแยกไมออกจากมนฝรงทอด และ

น�าอดลม รวมทงพซซา)

เมองไทยตอไปกคงเตมไปดวยแมคโดนลดกนไปหมด

ผลเสยของมนตอรางกายเดกๆเปนอยางไร  มคนพดถงมาก

แลวในแงทเกยวพนกบโรคหวใจ โรคอวน แตผลรายตอ

จตใจหรอความรสกนกคดและคานยมของเดกๆดจะไมม

คนตระหนกกนเทาไร

230 231

คยไปคยมาปรากฏวาถงเวลาเพลแลว ตอนบายทง

เราและเขากไมวางทงสองฝาย เปนอนวาวนนไมมการฝก

กรรมฐานอกเชนเคย

โลกเจรญกาวหนาขนทกวนหรอ ถาถามคณปาผใฝร

เธอตองตอบวา ไม อยางแนนอน

คณปาผนมานงฟงหลวงพอขณะททานบรรยายธรรม

ใหนกปฏบตธรรมฟง ทจรงแกไมไดสนใจอะไรมากไปกวา

อยากรวา วดจวงเหยนนนท�าอะไรกน มวฒนธรรมและ

วตรปฏบตอยางไรบาง แกขบรถผานไปผานมาหลายวนแลว

วนนไดโอกาสจงแวะเขามาพอดกบทพวกเราก�าลงเขา

กรรมฐานกนอย

ค ว า ม เ ถ อ นใ น ป า ค อ น ก ร ต

๗ มถนายน ๒๕๔๐

232 233

หลงจากฟงหลวงพอพดจบ แกกเขามาคยกบเรา

ทจรงแกอยากใหเราชวยอธบายประเพณ พธกรรมและ

สญลกษณตางๆในโบสถวดน แตเราเปนเพยงแคอาคนตกะ

ซงกอยากรเหมอนกบแก แตยงหาคนชวยอธบายไมได

เมอรวาเราชวยแกไมได กเลยมาคยกนถงเรองความด

ความชว บญบาป ซงเปนประเดนหนงทหลวงพอเพง

บรรยายจบ แกบอกวาอนโมทนาดวยททนยงมคนดอยมาก

เวลานขางนอกเตมไปดวยคนชวมากมาย แกจะเดนไปไหน

กตองระวงหนาระวงหลง ทงขางบนและขางลาง เพราะหาก

เผลอเมอไรกอาจมคนโผลจากพมไม หรอหลงรถ มาท�า

มดมร ายได ตวแกเองโดนปลนโดนจมา ๑๑ ครงแลว

คราวหนงถงกบโดนปนจอหลงเลย

แกวาเดยวนนวยอรคและเมองตางๆ หาความ

ปลอดภยไมไดเลย สมยทแกยงสาวๆ จะไปไหนดกๆดนๆ

กได แตระยะหลง ขนท�าอยางนนกเทากบหาภยใสตว

อยาวาแตกลางคนเลย เดยวน เชา กลางวน เยน ทกคนก

มสทธเปนเหยอมจฉาชพไดทงนน เวลามนปลน ไมไดเอา

เงนไปเทานน หากยงท�ารายเราอก นอกจากเรองปลนจแลว

ยงมเรองขมขนและฆาอก

แกวา เมออาทตยทแลว ครสาวคนหนงก�าลงวง

จอกกงกอนไปท�างาน กถกจบขมขน แลวไมไดกลบบานอก

เลย เรองแบบนมทกวน และวนหนงๆมหลายครง และ

ไมใชแตสาวๆ เทานนทตกเปนเหยอนกขมขน คนทถกขมขน

มตงแตเดกเลกไปจนถงคนแกอาย ๖๐, ๗๐ เมอไมกวน

มาน คนแกอาย ๗๘ กตกเปนขาวถกขมขน

ศลธรรมก�าลงเสอมโทรมลงทกวน แกวา คนชวก�าลง

เพมจ�านวนมากขนทกวน จนก�าลงจะทบถมคนชวดวยกน

บานเมองก�าลงไปสความวบต เราถามแกวาสภาพแบบน

เปนมา ๒๐ ปไดแลวยง คณปาตอบวา ๓๐ ปไดแลว พรอม

กบยกศกราชวาเรมตงแตป ๒๕๐๗ แตเราไมทนไดถามตอ

วาท�าไมจงระบปก�าเนดไดชดเจนอยางนน คณปากเดนจาก

ไปกอน

๑๑ มถนายน ๒๕๔๐

234 235

นวยอรคไทม ฉบบวนนลงขาวเลกๆคดขมขน เหยอ

อายแคเกาขวบ สวนผขมขนกอายมากกวากนแคสองป

แคนกนบวาไมธรรมดาแลว แมวาคนทเมองไทยอาจเคย

ไดฟงมาบาง แตทพสดารกวานนกคอเหยอเปนเดกผชาย

สวนคนขมขนเปนเดกผหญง ขาวบอกวาเรองนเกดมาแลว

สครงตลอดสองเดอนในหองนอนของเดกชายผนาสงสาร

งานนไมมการใชก�าลงบงคบแตอยางใด แตกไมไดบอกวา

เดกผชายยนยอมหรอไม กระนนเดกหญงกโดนขอหาขมขน

แบบ first degree เนองจากผถกกระท�ายงเปนผเยาวอย

ใกลๆกบขาวน เปนขาวศาลตดสนคดสะเทอนขวญท

ดงไปทวประเทศ คอคดสงหารนกธรกจทดนในสวนเซนทรล

พารค กลางกรงนวยอรค ฆาตกรเปนเดกหนมและเดกสาว

อาย ๑๕ ทงสองคน มาจากครอบครวทมฐานะด คดน

โหดเหยมมากเพราะผตายถกปาดคอจนเกอบถงหทงสอง

ขาง แลวยงถกควานไสเพอถวงลงสระ ศาลตดสนจ�าคก

ทงสองคนๆละเกาป

จบรายงานขาวเพยงเทาน

ข า ว ป ร ะ จ า ว น

๒๑ มถนายน ๒๕๔๐

236 237

ถาแกลงลมความกระฉอนในทางอาชญากรรม

ไปชวคราว บรองซจดวาเปนยานทมชวตชวาทเดยว

โดยเฉพาะยานทอย ใกลวดจน ซงเปนบรเวณทผ คนมา

จบจายซอหาของกนคอนขางมาก ความมชวตชวานนไมได

หมายถงความขวกไขวเสมอไป กนซาของโตเกยว หรอถนน

ออชารดของสงคโปรกเนองแนนดวยผคนแตกลบหาความ

มชวตชวาไมคอยได

ความมชวตชวาของบรองซอยตรงทผคนรสกสบายๆ

ไมไดตงหนาตงตาเดนอยางเดยว แตบางทกทกทายผคน

ขนาดคนแปลกหนาอยางเรา กยงมคนมาทก ท�ามอท�าไม

หรอเอยปากถามวาเปนอยางไร สวนใหญกเปนคนด�าท

มชวตไมคอยเรงรอนเทาไร บางคนกเดนไปกรองเพลงไป

เผลอๆกมจกรยานแลนสวนมาบนทางเทา กดกรงหรอ

สงเสยงใหคนรวาฉนก�าลงมาแลว ชวยหลกทางดวย เรยกวา

มอสระเสรกนเตมท ไมใชบนทางเทาเทานน บนถนนกเชนกน

อยากจะขามถนนตรงไหนกขามถาไมมรถแลน ไมตองสนใจ

ละวาเปนทางมาลายหรอไม ถงจะมสญญาณไฟตรงมมถนน

บอกวายงไมถงเวลาขามถนน แตถาถนนวาง ฉนกจะขามละ

ใครทท�าแบบนทลอสแองเจลส มหวงโดนปรบ เพอน

คนไทยบอกวาคนแอลเอเวลามานวยอรคแลวรสกวาไมคอย

มระเบยบเทาไร

ความไมมระเบยบ อสระเสรนแหละเปนสวนหนงของ

ความมชวตชวา และท�าใหฮองกงหรอนวเดลตางกบสงคโปร

และโตเกยว เชนเดยวกนกบทท�าใหเมองสงบๆอยางคารเมล

ตางจากบรองซ

ความหลากหลายกเปนผงชรสใหเกดชวตชวาขนบน

ทางเทาและตามถนน จะเหนสสนและเสอผาหลากชนด

แตกตางกนไป บางกใสกระโปรง บางกใสขาสน รถยนตก

มหลายแบบ ทงสปอรตและบโรทง โตเกยวไมคอยมภาพ

แบบนใหเหนเทาไรโดยเฉพาะในเวลาท�างาน เพราะผชาย

เ ม อ ง ม ช ว ต

238 239

แทบทกคนจะใสสท ซงกมกเปนสกรมทา สวนเสอผาของ

ผหญงแมจะมความหลากหลายกวา แตทใสเครองแบบกม

ไมนอย และถามองใหดกอยในแบบแผนเดยวกน

บนทองถนนของบรองซและเมองนวยอรค ผ คน

สามารถแสดงความเปนตวของตวเองไดมาก โดยไมตอง

ระวงสายตาของคนอน หรอระแวงแรงกดดนจากผ คน

รอบขาง ตรงนเองทเปนปจจยส�าคญทท�าใหโตเกยวหรอ

สงคโปรตางจากฮองกงหรอนวยอรค และอาจเปนประการ

ส�าคญทท�าใหมาเลเซยตางกบไทย

เพงอานบทความของอาจารยนธ เอยวศรวงศใน

มตชนสดสปดาห เมอเรวๆน แกตงขอสงเกตวา สาเหตท

คนมาเลเซยและสงคโปร มาเทยวหาดใหญกนเยอะ ชนดท

เมองทองเทยวอยางเชยงใหมเทยบไมตด กเพราะหาดใหญ

(หรอเมองไทย) เปนทๆเขามเสรภาพทจะท�าอะไรกได

ตามใจอยาก เรองเทยวผหญงกอยางหนง แตกไมใชทงหมด

การเอาทเรยนมากนโดยไมตองเกรงวากลนจะไปรบกวน

คนในโรงแรม กเปนเสนหอยางหนงของหาดใหญ ซงไมม

ในมาเลเซยหรอสงคโปร เราเดาวาคนจากสองประเทศนน

คงรสกวาหาดใหญและเมองไทยนนมชวตชวามากกวา

แนละวา ถาจะพดถงความมระเบยบ ความสวยงาม

เรยบรอย มาเลเซย สงคโปรเหนอกวาไทยมาก แตสงท

ขาดหายไปกคอความมชวตชวา อยางไรกตาม ยงไมอยาก

จะเชอวาถาจะใหมชวตชวาแลว กตองปลอยใหบานเมอง

เลอะเทอะสกปรก ผคนแยงกนขนรถเมล หรอแซงควกน

ในนวยอรค มารยาทอยางคนเมองหรอ civility กยงม

อยมากและเหนอกวาไทยอยหลายขม แมจะเสอมลงไปกวา

เมอกอน กระนนกยงมวแววแหงชวตชวาอย แตกยอมรบวา

ชวตชวาสวนหนงนนมาจากความหลากหลายทเตมแตง

เขามาจากคนผวสตางๆ ทงด�าและเหลองดวยไมนอย

๒๙ มถนายน ๒๕๔๐

240 241

ในเมองนวยอรคมคนจ�าพวกหนง ซงนบวนจะหา

ทนอนยากขนทกท คนพวกนไมใชคนจนเลย บานกม แต

ก�าลงถก “กนท” มากขนเรอยๆ ฟงดกนาอนาถ แตทจรง

คนเหลานยอม “ถกกระท�า” โดยสมครใจ เพราะสงทก�าลง

มากลนกนทวางในบานของพวกเขา กคอหนงสอทแสน

โปรดปรานนนเอง

นวยอรคเปนสวรรคส�าหรบหนอนหนงสอ นอกจาก

จะมหนงสอรอยแปดพนเกาสดจะจนตนาการแลว ยงม

ราคาถกแสนถกหากหาซอเปน บางรานขายแตหนงสอ

ลดราคา ซงสวนใหญยงไมเคยผานมอใครมากอนและ

จ�านวนไมนอยเพงออกจากโรงพมพมาไมนาน รานประเภท

นไมใชรานเลกๆเลย ใหญมหมา บางรานเชนสแตรนดคย

วามหนงสอราคาถกนบลานเลม เอามาเรยงตอกนไดยาวถง

แปดไมลทเดยว บางทกหาหนงสอราคาถกไดตามแผงลอย

หรอรานแบกะดน ซงมใหเหนเปนครงคราว

ใครทพอมเงนอยบาง หาหนงสอใหมมาเปนรางวล

ใหแกตวเองไดทกวน วนละหลายเลม โดยไมถงกบกระเปา

ฉก แตปญหากคอบานพกในนวยอรคแพงเหลอเกน นขนาด

มกฎหมายควบคมคาเชาในเมองน (เพงหมดอาย ๕๐ ป

เมอไมกอาทตยน แตกถกชาวบานกดดนใหตออายอกระยะ

หนง) คนๆหนงมหองไมกวางเทาไรนก ทจรงกอาจจะกวาง

อยหรอกถาเทยบกบแฟลตหรอคอนโดมเนยมหลายแหง

ในกรงเทพฯ แตทานเลนขนหนงสอมาใสหองวนแลววนเลา

จนเปนเรองธรรมดาหากจะพบวา แมแตในหองน�าและ

หองครวกมหนงสอเรยงราย แลวในทสดกลกลามมาถง

หองนอน จนบางคบางครอบครวตองใชเตยงพบกนเลย

พวกนหลายคนเปนนกสะสมหนงสอแบบเอาเปน

เอาตาย ขาวเลาวาบางคนมเฉพาะหนงสอปรงอาหารถง

๔,๕๐๐ เลม สวนสถาปนกบางคนกมหนงสอสถาปตยกรรม

ค ว า ม ส ข ข อ ง ห น อ น

242 243

อยางเดยว ๑๐,๐๐๐ เลม สวนคนทตดใจนโปเลยน กม

หนงสอทกชนดทเกยวกบคนๆน ไมวาจะเปนเหรยญนโป-

เลยน เซรามคนโปเลยน ทหารตกตานโปเลยน หรอหนากาก

นโปเลยน

คนกลมนทจรงกไมไดอยทนวยอรคเทานน หากอย

ทกท (แมแตกลางปาภโคงกมอยอยางนอยหนงคน) นาแปลก

กตรงทวาคนเหลานไมไดเปนญาตโกโหตกาอะไรกนเลย

สวนใหญกไมไดรจกกนดวยซ�า แตกลบมนสยคลายคลงกน

ราวกบเปนสปชสเดยวกน

ความสขของคนพวกนอยทการไดหนงสอเลมใหมมา

ไวในครอบครอง ถามวาหนงสอมากมายเหลาน เขามเวลา

อานบางหรอเปลา สวนใหญคงตอบวาไดอานบางนดหนอย

เทานนแหละ คดดกนาแปลกทซอมาทงๆทรวาคงไมไดอาน

แตถาถามเขา กคงไดรบค�าตอบวา “กจะอานมนท�าไม

ในเมอเปนของเราแลว” แอนโทน เบอรเจส นกเขยนชอดง

ชาวองกฤษ เคยพดถงสาเหตทไมคอยไดอานหนงสอทซอ

มาวา ไมมเหตผลอะไรดไปกวาเหตผลทวามนเปนของเรา

แลว พดอกนยหนงกคอ เราจะอานมนกตอเมอเปนหนงสอ

ของคนอนเทานน เพราะมนจะอยกบเราไดเพยงชวคราว

คนจ�าพวกนจะวาไปกไมใชคนแปลก เพราะลกๆคน

เรากเปนเชนนไมใชหรอ ความสขของคนเราอยทการได

ไมใชอยทการม ถงเรามเงนพนลานอยในธนาคาร แตนน

กไมท�าใหเรามความสขเทากบการไดเพมมาอกหนงลาน

หรอหนงแสนบาท ของใหมทยงไมไดอยในมอเรานน ลวน

มเสนหมากกวาของเกาทเราเปนเจาของแลว เพราะเหตน

เองหนงสอเลมใหมจงดงดดใจหนอนหนงสอเสมอ และเมอ

ไดมาแลวเสนหของมนกจะเสอมคลายไปเรอยๆ (เวนเสยแต

จะลงทนลงแรงอานมน จนเหนคณคาทแทจรงของมน)

ขณะเดยวกนความสขความพงพอใจทเคยพงขนกกลบ

ลดลงสระดบเดม และแลวเขากสอดสายสายตาหาหนงสอ

เลมใหมตอไป

จะเปนหนงสอ เงนทอง คครอง รถยนต หรออะไรก

แลวแต สงใหมทไดมานนยอมท�าใหเราสขใจไดมากกวา

สงทมอยแลวในก�ามอเสมอ ความทกขของผคนจะวาไปก

อยทตรงนแหละเปนเหตใหญ ตอเมอรจกสนโดษ พอใจใน

สงทมชวตกงายขนเยอะ

๘ กรกฎาคม ๒๕๔๐

244 245

นดพบเถกเพอนรนนองครงเรยนธรรมศาสตรทสวน

ไบรอนท ใกลๆไทมสสแควร เหนสวนแหงนทแรกกแปลกใจ

ทมคนเตมสนามหญา บางกนอนพงพาบ บางกนงพกผอน

กนอาหารเหมอนกบปคนค ทอาบแดดกมไมนอย ทงๆท

วนนกนบวารอนมากอยแลว เถกบอกวาคนนวยอรคอดอ

อยในหองมาทงปทงชาต วนไหนอากาศด ฟาโปรงแดดใส

เปนตองออกมารบแดดสดอากาศในทโลงๆ ถาไมสะดวกไป

สวนสาธารณะ ออกมานงรมทางเทาหนาแฟลตกยงด เหน

ภาพคนนงกนสลอน แลวชวนใหนกถงนกในหนงสารคดฝรง

ทชอบมาจบกลมตากแดดเพอคลายหนาว

เหลอบเหนเวทและฉากในสวน เลยถามเถกเพม

ไดความวาสวนแหงนจดรายการดนตรอยบอยๆ ฟรเสย

ดวย ทางเทศบาลเปนเจาภาพเพราะถอวาเปนการบรการ

ประชาชน ตอนหลงยงไดความจากคนนวยอรควา นอกจาก

ดนตรแลว ยงมการฉายหนงดวย สวนใหญเปนหนงเกาท

หาดไดยาก ดไมดทคนมาเตมสวนตงแตหาโมงเยนอาจ

เปนเพราะตองการจองทนงส�าหรบชมรายการบนเทงกได

นวยอรคไมใชเมองทหนาเลอดหนาเงนไปเสยหมด

ถงไมมเงนกยงมโอกาสเสพศลปะและวทยาการระดบโลก

ไดไมยาก หองสมดสาธารณะทนมอยหลายแหงเปดใหใช

ไดฟร สวนพพธภณฑระดบโลกหลายแหงกไมไดกดกน

คนเบยนอยหอยนอย อยางพพธภณฑกกเกนไฮม ซง

ตวอาคารถอเปนงานศลปะชนยอด ฝมอแฟรงค ลอยด ไรท

แมจะเกบคาผานประตถง ๑๐ เหรยญ แตถาอยากเขาฟร

กคอยตอนหกโมงเยนของวนศกร สวนพพธภณฑศลปะ

เมโทรโพลตน ซงใหญทสดในโลก กไมไดเกบคาผานประต

แบบตายตว เขารบบรจาคตามศรทธา จะใหเทาไรกได แต

ราคาตวเขาตงไวแปดเหรยญ นกเชนเดยวกบพพธภณฑ

ประวตศาสตรธรรมชาตซงอยอกดานของเซนทรลพารค

ถาไมมเงนมาก ใหแคหนงเหรยญเขากยนด พพธภณฑ

ท า น ท ท ร ง ค ณ ค า

246 247

แหงนตดอนดบโลกเชนกน จดเดนของเขาเหนจะอยทหอง

ไดโนเสาร ทจรงตองเรยกวา “ชน” มากกวา เพราะมหลาย

หอง ดทงวนกไมหมดถาจะดเอาความรจรงๆ

มานวยอรคเทยวนไมมเวลาส�ารวจวามพพธภณฑ

หรอกจกรรมอะไรบางทเขาชมฟร แตเชอวายงมอกมาก

เพราะวฒนธรรมทนใหความส�าคญแกศลปะวทยาการมาก

ถอวาเปนสงจ�าเปนส�าหรบชวต สงคม และอารยธรรม

เพราะฉะนนจะตองเปดโอกาสใหคนเขาถงไดงาย โดยไมม

เงนทองมาเปนเครองกดกนมากนก สถานวทยและโทรทศน

ทไมมโฆษณาเลยกมอยมาก แถมยงมคณภาพ และเปนอสระ

จรงๆ อยาวาแตการวพากษวจารณประธานาธบดเลย

กระทงบรรษทขามชาต ซงสอเปนอนมากไมกลาแตะตอง

เพราะกลวไมไดคาโฆษณา กมสถานวทยและโทรทศนอสระ

เหลานแหละททาทายอยางตรงไปตรงมา

มองจากสายตาคนไทย อาจจะแปลก เพราะในเมองน

หรอประเทศนดวยซ�า รายการทางศลปวฒนธรรมเขาจด

บรการใหฟร แตถาจะไปเขากรรมฐานหรอฟงการบรรยาย

ธรรม (ทไมใชค�าสอนทางครสตศาสนา) ตองเสยเงนเปน

สวนใหญ ขณะทเมองไทยกลบตรงกนขาม ไปปฏบตธรรม

ทไหน กไมตองควกเงนสกบาท แตถาเปนคนใฝใจทางดาน

ศลปวฒนธรรม กระเปากอาจแฟบไดงายๆ

บานเราถอวาการบรจาคเงนเพอกจการทางดาน

ศาสนาถอเปนบญ สวนฝรง เศรษฐไมไดคดแตจะบรจาคเงน

ใหวดเทานน หากยงนยมตงมลนธหรอสถาบนเพอศลปะ

และวทยาการกนมากมาย มลนธหรอสถาบนเหลานแหละ

ทท�าใหคนเบยนอยหอยนอยสามารถชนชมศลปะวทยาการ

ไดอยางคอนขางเสมอบาเสมอไหลกบคนมเงนมทอง

อยางไรกตามวฒนธรรมการท�าบญทางศาสนาทตดมากบ

คนเอเชย กเรมท�าใหการปฏบตธรรมหรอเขากรรมฐานใน

ประเทศนกลายเปนของฟรมากขน อยางทท�าในวดพระศร-

รตนาราม (เซนตหลยส) และวดธมมาราม (ชคาโก) แตท

วดจวงเหยนยงเกบเงนอย กระนนสวนใหญกส�าหรบเปน

คาเครองบนของเรากบหลวงพอมากกวา

๑๕ กรกฎาคม ๒๕๔๐

248 249

จากดทรอยทกลบมานวยอรคอกครงหนง คราวนมา

เพอจะลากอนจะบนไปลอสแองเจลสเยนน

นวยอรคผกมตรกบเราไดส�าเรจ จ�าไดวาตอนมาถง

นวยอรคเมอสองเดอนกอน ร สกไมส ดเทาไรกบเมองน

อาชญากรรมและความเสอมของนวยอร คท�าให เรา

ไมสามารถมองเมองนดวยความรสกสดใสได ไปไหนมาไหน

กตองระมดระวงตวโดยเฉพาะเราบงเอญตองมาพกอยใน

ยานทไมคอยปลอดภยเทาไร พดถงบรองซ  ใครๆกรวาเปน

ถนไมคอยด รองลงมากแตฮารเลมเทานน

อนทจรงเราเคยมความรสกดกบเมองน ตอนมาอเมรกา

ครงแรกเมอ ๒๐ ปกอน นวยอรคเปนเมองทเราประทบใจ

มากทสด เกบเอาไปฝนบอยๆ หลงจากกลบไปเมองไทย

ใหมๆ สาเหตส�าคญกเพราะเราไดพบเพอนคนไทยทคย

ถกคอกน คนเหลาน เป นแอคตวสตทต อตานรฐบาล

เผดจการในยคนนอยางถงพรกถงขง ระหวางอยทนวยอรค

กวา ๑๐ วน คราวนนเราไดเตรดเตรกลางเมองกบเขา

อยางกระตอรอรน ไปคยกบองคกรนรโทษกรรมสากลสาขา

นวยอรคบาง พบกบเจาหนาทองคการมตรสมพนธเพอ

สมานฉนท (FOR) บาง แลวยงไปพบกบดอน ลซ ซงเปน

คนส�าคญทรณรงคเพอสทธมนษยชนในเมองไทย ยงไมตอง

พดถงการกวาดหนงสอถกกลบไปเมองไทยหลายกลอง

มาอเมรกาครงทสอง ความรสกกเรมจดลง ตอนนน

นวยอรคก�าลงเสอมหนก รฐแทบไมมเงนจางคนกวาดถนน

ดวยซ�า อยาพดถงต�ารวจ ออกจากสนามบน JFK กเหน

ขยะเกลอนตามถนนจนอดไมไดทจะนกถงบอมเบยซงเรา

ไดเหนมาสามสเดอนกอนหนานน อยางไรกตามนวยอรค

กยงมเสนหอยส�าหรบเรา คราวนเราพบวาเสนหส�าคญ

ประการหนงของนวยอรคคอพพธภณฑ ซงคลาสสคและ

สมยใหมในเวลาเดยวกน

มานวยอรคเทยวทสาม เรามเวลาสมผสกบชวตผคน

มากกวาคราวทแลว แตกไมไดมากกวาครงแรก กระนนหลง

อ า ล า

250 251

จากทโฉบเขามาแมนฮตตนสกสองครง กเรมรสกคนเคย

ความคนเคยนกระมงทท�าใหความหมางเมนหรอความ

ระแวดระวงทเคยมคอยๆลดลงไป ยงมเวลาเดนไปตาม

ทองถนน โดยมไกดอยางเถกพาไป กเหนความมชวตชวา

และลนไหลของเมองนมากขน เมองนเตมไปดวยความ

หลากหลาย และใหเสรภาพแกผคนอยางเตมท ในหลายมม

ของนวยอรค ผคนรสกสบายๆ จะนอนจะนงในสวน หรอรม

ฟตบาทกวากนไดเตมท ไมตองคดอะไรมาก ในสถานรถไฟ

ใตดน มวณพกและนกดนตรฝมอดมาบรรเลงเพลงใหฟง

สดแทแตใครจะบรจาค สวนบนดนกมพพธภณฑทเปดโอกาส

ใหคนเบยนอยหอยนอยเขาชมฟรหรอเสยเงนเพยงเลกนอย

ได เมองนไมใชเมองหนาเลอดหรอเมอง “งก” อยางทนกกน

ถารกศลปะ เสยงเพลงหรอความร กมผตอนรบเสมอ

ตอนหลงๆเราจงรสกสบายๆเวลาเดนบนถนนกลาง

กรงนวยอรค สงเกตและช�าเลองมองผคนและสองขางทาง

อยางไมตองระแวงอะไร ความรสกวาผคนไมเปนมตรอยาง

ทเคยเปนตอนมาถงอเมรกาใหมๆจางหายไป แนนอนวา

ความประทบใจเหลานเกดเพราะไดมาเหนแงทดของ

นวยอรค ไมวาเปนเพอนๆ ผ คน และสงดงามทสนอง

ความคาดหวงของเรา หากเราไดมาเจอความเลวรายของ

นวยอรคสกครง กคงจะเกรงและหมางเมน อยางทเรารสก

กบชคาโกเมอตองเผชญกบความเวงวางและการเมนเฉย

ของผคนวนทไปท�าวซาเขาญปน แมกระนนเรากยงรสกอยด

วานวยอรคมชวตชวาและเปนกนเอง ยงกวาชคาโก

เมองนมมมส�าหรบคนทกประเภท ไมวาจะเปนผใฝ

ธรรมชาตและคนคลงเทคโนโลย นกบวชและอาชญากร

ไมวาจะเปนพวกหวสงฟงเพลงคลาสสคหรอพวกหวแขง

นยมเฮฟวเมทล ในรานใตดนกลางกรนชวลเลจนเองทเรา

เจอวดโอหนงหายากของรสเซยทมแตคอหนงระดบซเรยส

เทานนทสนใจ และเจอหนงสอโนตไวโอลนของ บราหมส

ทงสองอยางนเพอนทเมองไทยเคยฝากคนในยโรปชวยหา

ให แตไมส�าเรจ มาสมหวงเพราะรานเลกๆในนวยอรคนเอง

ไมวาใครจะมรสนยมพสดารอยางไร เปนคนกลมเลก

แคไหน นวยอรคมทวางใหแกคนเหลานเสมอ และไมยาก

ทจะพบคนคอเดยวกนหรอเจอของทเฉพาะแวดวงเลกๆ

เทานนทจะรจก

๒๐ กรกฎาคม ๒๕๔๐

252 253

บอสตน

254 255

เมอเขามาในฮารวารดมความรสกเหมอนกบหลดมา

อยในเมองยอมๆเมองหนง นอกจากอาณาบรเวณจะกวาง

มตกเรยงรายไปทวแลว ยงมกจการตางๆเขามาปะปนกน

อยางหลากหลาย บางสวนกเปนอาคารเรยน ส�านกงาน

แตกมไมนอยทเปนรานคา รานอาหารหรอธรกจตางๆ หากแต

เขาแยกเปนสดสวน ยานทเปนตวมหาวทยาลยแทๆ กมแต

อาคารเรยน หองสมด ส�านกงานฝายบรหารและหองพก

อาจารย รวมทงโบสถวหาร สวนใหญเปนอาคารเกาๆอาย

นบรอยป กออฐไมฉาบปน สแดงจงเปนสทโดดเดนในยานน

ตดกบสเขยวของลานหญาและตนไมทอย รอบอาคาร

ทงหลาย ท�าใหเกดบรรยากาศรนรมย หลายคนลงไปนอน

เลนหรอแผหลาใตรมไมเลย แมผ คนจะเดนกนขวกไขว

แตกไมถงกบว นวายหรอสงเสยงดง ความเงยบสงบ

พอสมควรและบรรยากาศทไมฉดฉาด (ยกเวนเสอผาท

หลากหลาย) ยอมเออตอการศกษาหาความรและใชความคด

อยางมสมาธ

ต ก ศ ล า ท ฮ า ร ว า ร ด

256 257

เชานเรามนดกบอาจารยชาลส ฮาลลเซย โดยการ

ตดตอของหมอโกมาตรนกศกษาปรญญาเอกซงหนมาเอาด

ทางดานมานษยวทยา นอกจากจะเพอพบปะพดคยกนแลว

จดหมายอกประการหนงคอเพอรบบตรเขาหองสมดส�าหรบ

งานคนควาทเราตดเอามาท�าดวย

อาจารยชาลสหน มกวาทคด ทแรกวาดภาพวา

อาจารยสอนภาษาบาลคงจะเปนคนแก หาไมกตองมอาย

พอสมควร แตแกดจะมอายแค ๔๐ ตนๆ ครสอนภาษาบาล

ในสหรฐอเมรกามไมมาก ทฮารวารดมแกเพยงคนเดยว

ในประเทศนนอกจากทนแลว กมมหาวทยาลยชคาโก

อกแหงทเปดสอนวชาน ถาจ�าไมผด แกเรยนภาษานท

มหาวทยาลยเพนซลวาเนย ซงเดยวนนาจะเลกสอนไปแลว

จากนนกไปเรยนตอทลงกาอกสองป ฟงดแกใชเวลาเรยน

ไมมากถาเทยบกบพระเณรทบานเรา แตกมความรมาก

พอทจะแปลคมภรโบราณได ตอนทเราไปเยยมนนแกก�าลง

ปรวรรต สงคตยวงศ ซงแตงในสมยรชกาลทหนง โดยอาศย

ส�าเนาทถายมาจากหองสมดในปารส แตตนฉบบทถายส�าเนา

มานนกไมใชตนฉบบแทๆ แกวาตนฉบบแทๆไมรวาอยไหน

แลว ถามหอจดหมายเหตแหงชาตของไทย กไมไดค�าตอบ

ถาไมขลกซอนอยในหอจดหมายเหตฯ กแสดงวาหายแลว

โชคดทยอรจ เซเดส ไดตนฉบบรองลงมาจงเอาไปเกบไวท

หอสมดในกรงปารสเมอ ๘๐ ปกอน

สงคตยวงศ ทแกก�าลงปรวรรตนน เปนภาษาบาล

กจรง แตเขยนดวยตวอกษรขอม แกอานไดพอสมควร

เชนเดยวกบอกษรสงหล ขณะเดยวกนกพอจะเทยบเคยงได

กบ สงคตยวงศ ทใชตวอกษรไทย เสรจจากงานนแลวแกวา

จะจบ มงคลตถทปน ซงกเปนคมภรของคนไทยอกเชนกน

คอพระสรมงคลาจารย แหงเชยงใหม ซงจนถงทกวนนกยง

ไมมปราชญไทยคนไหนทสามารถรจนาคมภรบาลไดอยาง

เทยบเทาไดเลย แมกาลเวลาจะผานมา ๕๐๐-๖๐๐ ปแลว

งานนแกท�าใหสมาคมบาลปกรณซงตงอยทลอนดอน

แสดงวาตอนนฝรง “ตะลย” คมภรหลกๆทางดานพทธ

ศาสนาหมดแลว ไมวาจะเปนพระไตรปฎก อรรถกถา ถงมา

จบคมภรรองๆ ทเปนฎกา และอนฎกา ไตรภมกถา กแปล

เสรจมาหลายปแลวโดยอาจารยของแกเองทชอแฟรงค เรย

โนลส เชอวาอกไมกปกคงมการแปล ไตรภมโลกวนจฉยกถา

(ของพระยาธรรมปรชา สมยรชกาลทหนง) และ จกรวาล- 

ทปน (ของพระสรมงคลาจารย) นบเปนความกาวหนา

ทางดานปรยตศกษาของฝรงทก�าลงทงหางไทยไปเรอยๆ ท

258 259

ฮารวารดตอนน จะวาสอนถงประโยคเกากได เพราะถาเรยน

จบหลกสตรทอาจารยชาลสสอน กสามารถอานไดทง

พระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา และอนฎกาได (แตไมสามารถ

แตงฉนทเปนบาลไดอยางเปรยญทผานประโยคแปดใน

บานเรา)

เราถามวาการศกษาทางดานพทธศาสนาในลงกา

เปนอยางไร เพราะแกมโอกาสไปประเทศนนแทบทกป

แกวาตอนนอาการนาเปนหวง เพราะพระไมคอยสนใจกน

แลวโดยเฉพาะเรองบาล พระหนมๆทมสตปญญากแหเขา

มหาวทยาลยทางโลก เพอเรยนวชาคอมพวเตอรบาง การ

บรหารธรกจบาง แนนอนวาเมอเรยนจบแลวกสกกน แมวา

การสกในลงกาจะเปนเรองเสยหายกวาทเมองไทยมาก

กตาม

ลงกาเคยมพระทเชยวชาญดานปรยต สามารถ

แตงต�าราภาษาองกฤษใหฝรงศกษา จนเปนผน�าทางดาน

เถรวาทในระดบสากล แตพระเหลานนหากไมมรณภาพ

ไปแลว กแกมาก อาจารยชาลสวาตอนนหาพระรนใหมทม

แววเปนนกวชาการระดบนนไดยากมากแลว แตกอนพระ

ทมาศกษาดานบาลและพทธศาสนา จ�านวนไมนอยเปน

พระทมสตปญญา แตเดยวนคนทไปไหนไมรอดแลว ถงมา

เรยนทางดานน ยงกวานนพระเปนอนมากกหนไปสนใจ

การเมองกน จนทงงานดานคนถธระ ยงไมตองพดถง

วปสสนาธระ ซงเดยวนครบาอาจารยเปนฆราวาสเสยสวน

ใหญ ฟงดแลวกคลายๆกบเมองไทย และในบางดานเมอง

ไทยกก�าลงไปสจดนน

ตอนลงมาจากส�านกงาน อาจารยชาลสชใหดเรอนไม

ขนาดชนเดยว ซงปจจบนเปนส�านกงานของคณะมนษย-

ศาสตร แกวาเมอรอยปกอนสอนภาษาบาลกนทนน และ

เปนหองพกของปรมาจารยดานบาลศกษาของอเมรกา คอ

แฮร วอรเรน ประวตของอาจารยคนนนาสนใจมากเพราะ

เมอรอยกวาปกอน จะมคนอเมรกนสกกคนทรวามภาษา

บาลในโลกน ยงไมตองพดถงคนทมความร ทางดานน

การทมคนอยางแฮร วอรเรน มาสนใจภาษานจงนบวาแปลก

ในเมอแกไมเคยเดนทางออกนอกอเมรกาเลย

แตถาแกสามารถเดนทางไปนอกประเทศได กนบวา

เปนเรองแปลกอกเชนกน เพราะแกเปนคนพการ อยาวาแต

จะเดนเลย แคนงหลงตรงกท�าไมได แกตองนงหลงงอ

ตลอดเวลา และตองอาบน�ารอนเสมอเพอยดกลามเนอ

260 261

หาไมจะเจบปวดมาก เคราะหกรรมอยางนเปนมาตงแต

เลกแลว

ไมรวามอะไรดลใจใหแกสนใจภาษาลกลบ (ในสายตา

ของคนอเมรกน) อยางภาษาบาล ใชแตเทานนแกยงเอา

จรงเอาจงกบภาษาน ทงๆทไมมครบาอาจารยเลย แตก

สามารถศกษาจนเชยวชาญ กลายเปนอเมรกนคนแรกท

ร ภาษาน อาจารยชาลสวา แกศกษา วสทธมรรค ของ

พระพทธโฆษาจารยอยางทะลปรโปรงและกลายเปนคนแรก

ทบกเบกบาลศกษาในอเมรกา

ชวตของแกกลายเปนต�านานในวงการบาลศกษาของ

โลกตะวนตก อาจารยชาลสเลาวา เวลาลกศษยของแก

บนวาทกขทรมานเหลอเกนทเรยนภาษาบาล แกจะตอบวา

ตองทกขทรมานส ถงจะเรยนบาลไดเกง ดอยางปรมาจารย

วอรเรนนนปะไร

วนนเมอ ๑๕๒ ปทแลว หนมฉกรรจวย ๒๘ ชอเฮนร

เดวด ทอโร ผนตวเองเขามาอยในปาใกลๆ เมองคองคอรด

จากวนนนเองต�านานอนอมตะของสระวอลเดนกเรมขน

ตลอดเวลาสองปเศษทเขาใชชวตอยางสมถะสนโดษบนเนน

ใกลสระวอลเดน เขาไดบนทกประสบการณและความรสก

นกคดตางๆมากมายเกยวกบชวต ธรรมชาต ความงาม

ความสข พรอมกนนนกวพากษวจารณสงคมสมยนน

อยางถงรากถงโคน บนทกและขอเขยนเหลานนแมเมอ

ตพมพแลวจะขายไดไมกรอยเลม แตปจจบนไดกลายเปน

วรรณกรรมล�าคาไมเฉพาะของอเมรกน แตเปนสมบตของ

โลกเลยทเดยว ในบรรดาวรรณกรรมเอกของโลกทเตอนใจ

ใหมนษยตระหนกถงความสมพนธอนล�าลกระหวางมนษย

กบธรรมชาต วอลเดน ถอวาอยในอนดบตนๆ

ว อ ล เ ด น

๓ กรกฎาคม ๒๕๔๐

262 263

ตอนบาย เลกเพอนพยาบาลทรจกกนแตเมองไทย

พาเรากบหลวงพอและวสนต มาเยอนสระวอลเดน

ความสงบททอโรเคยดมด�าอยางซาบซงตอนนไมปรากฏ

ใหเราไดสมผส วนนเปนวนชาตอเมรกน ผคนจงมาพกผอน

และวายน�ากนอยางสนกสนาน แตความงามของวอลเดน

กยงมใหเราไดชนชมอย

วอลเดนเปนสระขนาดใหญ เราลองเดนรอบสระ

ใชเวลา ๔๕ นาท แตถาเดนทอดนองสบายๆกอาจนาน

ชวโมงเศษ จดเดนของสระนเหนจะไดแกความใสสะอาด

จนเหนพนสระไดตรงจดทไมลกนก จากเอกสารแนะน�า

วอลเดนเปนสระเดยวในปาผนนทมน�าใสสะอาดและ

ระดบน�าคงทตลอดป คงเพราะเหตนทอโรจงเลอกมาปลก

กระทอมใกลสระน

กระทอมของทอโรเลกขนาดเทากฏพระ ของเดม

ไมเหลอซากแลว แตกมกระทอมจ�าลองใหคนรนหลงไดรวา

ทอโรอยอยางสมถะอยางไรกลางปา ในกระทอมมโตะ เกาอ

และเตยงอยางละหนง ไมมหองครวและหองน�า เพราะปา

กคอหองครวและหองน�าอยแลว ขางนอกกระทอมมทเกบ

ฟน การอยคนเดยวในปาไมใชเรองงาย ถาเปนพระไทยกยง

ออกไปบณฑบาตไดในหมบานซงอยหางออกไปสกสองสาม

กโล แตทอโรตองการพงตนเองมากกวา จงอาศยพชผกและ

สตวในปาเปนอาหารหลก กระนนใชวาเขาจะบ�าเพญตนเปน

ฤๅษ ไมพบปะผคน กหาไม บางวนเขากเขาไปในหมบาน

วนดคนดกมแขกมาเยยม

ทอโรเปนคนทมสมผสออนไหวตอธรรมชาต และ

สายตาละเอยดลออตอความเปนไปในปา เขาบนทกชวต

ของพชพนธสตวปาไวอยางละเอยด จนกลายเปนงาน

ธรรมชาตศกษาชนดส�าหรบคนรนหลง และมสวนไมนอย

ในการปลกส�านกผคนในเรองการอนรกษธรรมชาต และ

สงวนปาไวใหเปนแหลงศกษาธรรมชาตและพกผอน

หยอนใจ

ทอโรเปนนกเดนชนคร แมออกจากปามาอยในเมอง

การเดนสมผสธรรมชาตกยงเปนกจวตรประจ�าวนของเขา

บางวนเดน ๒๐-๓๐ กโลเมตร เขาเลาวารอบเมอง มท

ใหเดนชมปาไดไมซ�ากน เรยกวาการเดนปาเปนของใหม

ส�าหรบเขาทกวน

264 265

นาเสยดายทเขาอายสน แค ๔๕ กตายดวยวณโรค

ตอเมอละโลกไปแลว เขาจงเปนทรจกอยางกวางขวางทว

อเมรกา และทวโลกในเวลาตอมา งานเขยนของเขาทกชน

ยงไมล าสมยแมทกวนน รวมทงบทความเรอง “การ

ดอแพง” (civil disobedience) ซงมอทธพลอยางมากตอ

หนมชาวอนเดยทชอ คานธ ยงทกวนนทวโลกหนมาตนตว

เรองสงแวดลอม งานเขยนของเขาเกยวกบจตวญญาณของ

ธรรมชาตกยงเปนทเสาะแสวงหามากขน แมวาภาษาของ

เขาจะไมตนเตนเราใจหรอไพเราะหวานซงกตาม

งานเขยนทกลนออกมาจากใจและใชสตปญญา

ครนคดอยางลกซงดวยจตเปนสมาธ ยากทจะลาสมยได

เพราะถงทสดแลวงานแบบนสมผสกบสงทเปนสากล

ของมนษยชาต และกระทบใจของคนทกยคทกสมย งาน

แบบนแหละทกอผลกระทบตอโลกทงโลกได สาเหตกเพราะ

มนสามารถเปลยนแปลงจตใจของผคนนนเอง

๔ กรกฎาคม ๒๕๔๐

ดทรอยท

266 267

พกวดธมมาราม ชคาโกไดคนเดยว กตองเดนทางไป

ดทรอยทอยางคอนขางกะทนหน เพราะพระลาวมานมนต

หลวงพอถงวดพรอมกบเอารถมารอรบเสรจสรรพ ทางนน

มงานบวชพระ แตยงขาดอปชฌาย ทานเจาคณศรธรวงศ

รกษาการเจาอาวาสวดธมมารามไมสะดวกทจะไป เพราะ

ทานยงไมไดตราตงอปชฌาย เปนโชคของพระลาวท

หลวงพอแวะมาทนพอด พอกลบจากไปเทยวพพธภณฑ

ธรรมชาตวทยาในเมอง กตอไปดทรอยทซงอยหางจาก

ชคาโกประมาณหาหกชวโมงรถ

บ ว ช พ ร ะ ล า ว

268 269

พอขนรถกแปลกใจทพบวาโชเฟอรกคอหลวงตา

ทมานมนตหลวงพอนนเอง แมทานอายจะเกอบ ๗๐ แลว

แตกยงขบรถทางไกลไดสบาย ตลอดทางทานเหยยบ

ไมต�ากวา ๗๐ ไมล หรอมากกวา ๑๒๐ กโลเมตรตอชวโมง

แตทางดวนของอเมรกานนสรางไวด จนไมรสกวาขบเรว

เทาไร

มาถงวดลาวพทธารามประมาณหาทม วดนไมแปลกตา

เราเทาไร เพราะเราเคยมาแลวเมอหกปกอน ตอนนน

เจาอาวาสยงเปนพระไทย ไมนกไมฝนวาจะไดมาเยอน

วดนอก

อาคารทเราเคยพกโทรมลงไปมาก แตกมอาคาร

ใหมทซอมแซมขนจากของเดมถงสองอาคาร ท�าใหวดน

ดดกวาเมอหกปทแลว แสดงวาก�าลงศรทธาของญาตโยม

ไมไดตกลงไปเลย สภาพบานเรอนละแวกนนกดดกวาทเรา

เคยเหนหรอรสก จ�าไดวาตอนแรกมา วดนมสภาพเหมอน

ปอมทหารกลางดงเถอน หนาตางตองตดตาขายเหลกเอาไว

เพอปองกนกอนหนทคนด�าปาเขามา ยานนนจดเปนยาน

ทไมคอยปลอดภย มอาชญากรรมเกดขนบอยๆ วาทจรง

ตวเมองดทรอยททงเมองกมสภาพไมตางกนเทาไร จนขนชอ

ไปทว ตดอนดบตนๆของอเมรกาในแงความเสอมโทรม

ของเมอง

แตมาวนนสถานการณดดขน ความสะอาดสะอานใน

ยานนมมากกวาแตกอน เรองอนธพาลกอกวนฟงวาลดนอย

ลงไป หลวงพอสนวล เจาอาวาสทานวา พวกนนโดนยงตาย

ไปหมดแลว ฟงดยงกบเมองไทยเลย แตกไมรวาใครเปน

คนยง ต�ารวจหรออนธพาลดวยกน

ตามก�าหนดงานบวชจะเรมตอนเชา แตแลวกเลอน

ไปหลงเพล แลวในทสดกไปท�าพธเอาตอนค�า เราเลยตอง

เลอนกลบชคาโก ออกจะเปนหวงอย วาจะทนงานบวช

พรหมจารณทวดธมมารามหรอไม ทานเจาคณศรฯ นมนต

หลวงพอค�าเขยนมาชคาโกเพองานนโดยเฉพาะ ทานย�า

นกหนาใหทางพระลาวสงหลวงพอค�าเขยนกลบมาให

ทนงานดวย แตพอถงดทรอยท ดทานจะไมคอยอนาทร

รอนใจเทาไร แมงานบวชจะเลอนไปเรอยๆ ทานกดเฉยๆ

เราเองสงสยวาจะบวชทงทไมไดนดเวลาใหเปนมนเปน

เหมาะเลยหรอไร ทานใหเหตผลในตอนหลงวา ญาตพนอง

ของนาคสองคนทจะบวช ตองท�างานตอนกลางวน เลย

เลอนพธบวชมาเปนตอนค�า กพอดกบทพระไทยอกสองรป

270 271

ตามมาสมทบ

พอถงเวลาบวช ความวนวายเลกๆนอยๆกปรากฏ

เพราะมการเปลยนคสวดใหม เนองจากคสวดทวางไวเดม

ไมรเรองพธเอาเลย สวนคสวดใหมนนใชวาจะมประสบการณ

กหาไม ตองกางต�าราวากนเลย แถมวากนไมพรอมเพรยง

กนเสยอก คนหนงใชต�าราไทย อกคนใชต�าราลาว พระไทย

ดจะคลองเพราะเคยนงเปนพระอนดบงานบวชมาหลายครง

หลายหน จงวาไปไดเรอยๆ สวนหลวงพอสนวล “หลด”

หลายครง บางทกตามไมทน หาขอความไมเจอ สวนนาค

ทงสองกไมกระดกกบค�าขานนาคเลยแมแตนอย กระทงการ

รบศล อปชฌายกตองวาเปนชวงๆ สนๆ ใหนาควาตาม

นบเปนพธบวชท “สมครเลน” และทลกทเลเอามากๆ

หาความขลงความสงาไมไดเอาเลย

งานบวชนดเหมอนจะเปนสวนหนงของงานบญ

พระเวส เพราะหลงจากพธบวช แสดงธรรมเทศนา และ

สวดพทธมนตแลว กตอดวยการเทศนมหาชาตเลย โดยเรม

ประมาณตหนง ตามความเชอทวา หากเทศนมหาชาตให

จบภายในหนงวนจะไดอานสงสมหาศาล เทศนมหาชาตน

ใชเวลามาก เลยตองเรมทนททขนวนใหม

แมจะเปนงานส�าคญ แตคนเทศนกมานดแนะและ

แจกบทเทศนกนคนนนเลย บทเทศนกมพมพส�าเรจรปแลว

เพยงแตหาคนมานงอาน แตจะเคยอานหรอไม ดหลวงพอ

ทานจะไมคอยสนใจ ทงๆทการอานใหถกท�านองและ

ส�าเนยงเปนเรองส�าคญ และเปนเอกลกษณอยางหนงของ

เทศนมหาชาต พระไทยสองรปถกคะยนคะยอใหท�าหนาทน

ดวย พระบงคลาเทศทตามมาดวยหากอานภาษาไทย

คลอง กคงโดนดวยเหมอนกน สวนหลวงพอกบเราขอพก

กอน พระรปอนนนตองถกปลกขนเมอถงรอบของตว ใคร

รบบทของตวเสรจแลว กกลบไปจ�าวดตอ สวนญาตโยม

ไมตองพดถง สวนใหญกลบบานไปกอนทงานเทศนจะเรม

รอบปฐมทศนเสยอก เหลอแตแมใหญแคสามคน แตจะฟง

หรอไมไมไดถาม อยางนอยกคงจะหลบไปเปนบางชวง

กหมายความวางานนคนเทศนกางใบลานอานไปตามเรอง

จะมคนฟงหรอไมกไมใชเรองส�าคญ

งานนสกแตวาท�าพอเปนพธจรงๆ คอท�าไปตาม

ธรรมเนยมปฏบตทเคยท�ากนมา แตจะเอาสาระจรงจงไมได

เจอพธแบบนแลวชวนใหนกถงค�าของฟรอยดทเราไดอาน

เมอวานนพอด แกวาพธกรรมนนไมไดเปนการกระท�าทม

เปาหมาย แตเปนสงทจ�าเปนตองท�า จดหมายนนไมม

272 273

แตท�าไปเพราะแรงกระตนหรอความตองการจากภายใน

พดงายๆคอไมท�าไมได ท�าแลวกสบายใจ สวนจะมประโยชน

แกใครแคไหน ไมคอยสนใจเทาไร

ตอนเชา หลงจากฉนเชาเสรจ เรากเรมจะแนใจวา

คงไดกลบชคาโกเชานแน หลงจากทหาความแนนอนไมได

ตลอดวนวาน เจาภาพตกลงจะออกคาเครองบนใหเรากบ

หลวงพอกลบเชานน พระใหมซงยงหมจวรไมเปนเลย

เปนคนขบรถพาเราไปสงทสนามบนและจายเงนคาตวให

พรอมสรรพ เปนอนวาไดหลดกลบมาสอกโลกหนงซงมงาน

อยางเปนกจจะลกษณะรอเราอย

กลบมาดทรอยทอกครงหนง หลงจากทเคยถก

“ชงตว” มาชวยงานบวชทวดลาวเมอสองเดอนทแลว

พอดบพอด แตเทยวนมาพกทวดไทยในเมองวอรเรน

จดหมายคอมาเยยมนองและพบหนอยซงจะเดนทางมา

สมทบวนน

ศนยเทคนคของจเอมซงนองท�างานอยนน อยหาง

จากวดไทยไมกกโลเมตร แตนองไมเคยรวามวดไทยอยเลย

แมจะท�างานทเมองนมากวา ๑๒ ปแลว คงเปนเพราะวดน

ซงมชอทางการวาวดพทธวหารนานาชาตเพงตงมาได

ไมถงป พระมหาชน เจาอาวาสวดเดมอยวดธมมาราม

มากอน หลงจากเปนหลกทางดานงานสอนกรรมฐาน

มากวา ๑๐ ป ทานกยายมาอยทเมองวอรเรน

ศ น ย เ ท ค น ค จ เ อ ม

๑๗ พฤษภาคม ๒๕๔๐

274 275

คนไทยทนคงมไมมากเมอเทยบกบคนลาวซงอพยพ

มาทดทรอยทเกอบ ๒๐ ปแลวในฐานะผลภย กระนนกม

รานอาหารไทยในละแวกนอยมใชนอย จากการประมาณ

ของฝรงคนหนงซงท�างานทเดยวกบนอง มรานอาหารไทย

รวม ๕๐ รานทเดยวในบรเวณดทรอยทและเมองใกลเคยง

บอบซงเคยพบกนเมอหกปกอนเลาวา เมองนร ง

สดขดเมอ ๒๐ ปทแลวดวยอตสาหกรรมรถยนต กอนท

จะเรมคลอยต�าลงเพราะการรกของรถยนตญปน คนทพอ

มฐานะกยายออกไปอยเมองใกลๆ ซงสงบและนาอยกวา

อยางไรกตามศนยเทคนคของจเอมกยงปกหลกอยทน และ

เปนจดเดนของเมองน

นองพาเราไปเยยมชมศนยเทคนคจเอมและพบกบ

เพอนๆและหวหนาแผนก ศนยนถอไดวาเปนมนสมองของ

จเอมกวาได เพราะมหนาทคนควาวจยเทคโนโลยใหมๆ

ใหแกจเอม ทวทงศนยซงกนเนอทหนงตารางไมล จาก

การประมาณของแกร หวหนาแผนกของนอง มคนท�างาน

มากกวาหนงหมนคน เฉพาะกลมอาคารทนองท�างานอยก

มคนถง ๗๐๐ คน จ�าเพาะแผนกของนองนนรบผดชอบดาน

วจยกระบวนการผลตและประกอบรถยนต ทวทงศนยม

คนไทยเพยงคนเดยวคอนอง และผลงานกคงเปนทพอใจ

ของศนยนไมนอย ถงใหรางวลแกงานวจยของนองเมอ

สองปกอน พรอมกบผนกชอไวบนผนงเปนเกยรตประวต

รวมกบคนอนๆทไดรางวลในอดต

แกรยงไดพาไปดรถไฟฟาทจเอมเพงผลตออกสตลาด

ตอนนเปดใหเชายมมากกวาทจะขาย เพราะราคายงสงและ

คณภาพยงสรถธรรมดาไมไดในแงการใชงาน แตจดเดนก

คอเออเฟอตอสงแวดลอมเพราะไมปลอยควนพษออกมา

ปญหาของรถคอตองชารจไฟทกวน หรอพดใหถกคอ

ชารจไฟทก ๘๐-๑๒๐ ไมล พดงายๆคอเหมาะแกการ

ขบไปกลบระหวางบานกบทท�างาน เพอจะไดชารจไฟ

ในเวลากลางคน แบตเตอรยงเปนปญหาทตองพฒนากน

ตอไป เพราะการเกบไฟยงไมมประสทธภาพเทาทควร

แถมยงหนกอก เพราะมขนาดเทากบแบตเตอรรถยนต ๒๔

ลก ตลอดความยาวของใตทองรถ แตเชอวารถแบบน

มอนาคตยาวไกล หลายบรษทกพยายามเขนรถแบบนออกมา

ทงอเมรกน ญปนและยโรป เพราะปญหาสงแวดลอมไมเออ

ใหมนษยเราพงพารถทใชน�ามนไปไดนานสกเทาไร

276 277

ก อนเทยงน องพาเราไปฉนเพลในห องอาหาร

ของศนย โดยมหวหนาและเพอนๆไปรวมดวย สงเกตวา

เพอนนองบางคนเอาขาวกลองไปกนในนนดวย ซกถามจง

ไดร ว าปกตคนสวนใหญทนนรวมทงนองดวยนยมเอา

ขาวจากบานไปกนในทท�างานตอนพกเทยง นอยคนและ

ในบางโอกาสเทานนทจะเขาไปกนในรานอาหาร ไมวาขาง

ในหรอขางนอกศนย หากวนนเราไมไดมาเปนแขกของเขา

กคงจะนงกนอาหารอยในทท�างานกนแลว นบวาผดกบท

เมองไทยมาก คนท�างานกนเงนเดอนนยมไปกนอาหาร

ในราน ยงต�าแหนงสงเงนเดอนแพง กยงกนรานแพงๆ

เพราะถอวาเปนเครองแสดงอครฐานอยางหนง

นองใหเหตผลทนยมเอาขาวมากนในทท�างานวา

นอกจากประหยดเงนแลวยงประหยดเวลาดวย แทนทจะ

ลงมาหาอาหารกนใหเสยเวลา กเพยงแตเอาขาวในกลอง

มาอนกน ใชเวลาประเดยวเดยวเทานน เสรจแลวกท�างาน

ตอไดเลย กบขาวบางทท�าเพยงครงเดยวกกนไดเปนอาทตย

ไมยงยาก การเอาขาวจากบานมากนในทท�างานกลายเปน

วฒนธรรมอยางหนงของคนทนนไปแลว ทงๆทรายไดของ

เขาจดวาสงกวาชนชนกลางทวไปในอเมรกามาก แตเขา

ไมถอวาเปนเรองนาอบอายแตอยางใด ถาเปนบานเรา ใคร

ขนเอาขาวกลองมากนในบรษท คงจะถกหยอกลอหรอ

ดแคลน เวนเสยแตจะเปนนกการภารโรงเทานน

การประหยดนนไมใชเรองนารงเกยจ การบรโภคเพอ

แสดงความโกเกตางหากทนารงเกยจ ทเศรษฐกจเมองไทย

ตกต�าสดขด สาเหตส�าคญประการหนงกคอการแขงกน

ถลงเงนเพออวดมงอวดมกนมใชหรอ

๑๖ กรกฎาคม ๒๕๔๐

278 279

ดทรอยทดเหมอนจะยงไมฟนตวเทาไร เทาทสงเกต

จากการนงรถผาน อาคารหลายหลงรางผคน โรงงานเปน

อนมากตามสองขางทางตดประกาศใหเชา หาไมกถกปลอย

ทงไวเฉยๆ เพอนฝรงคนหนงบอกวารองรอยของการจลาจล

และความรนแรงเมอ ๓๐ ปกอนยงเหนไดจากรอยไหมของ

อาคารทถกเผา แตนนคงไมใชสาเหตเดยวทท�าใหดทรอยท

เสอมโทรมลงหลงจากพงสดขดเมอ ๗๐ ปกอน ปญหา

อาชญากรรมอนเกดจากชองวางระหวางคนรวยกบคนจน

ท�าใหตวเมองชนในกลายเปนแหลงเสอมโทรมทไมมใคร

อยากเขาใกลหรอเกยวของดวย ธรกจและบานพกของคน

ทมเงนมฐานะตางยายไปอยนอกเมองกนหมด ท�าใหเมอง

ฟนตวไดยาก

แตคนดทรอยทกยงไมยอทอ พยายามฟนฟเมองน

ใหนาอยและกลบมามชวตชวาใหม เชนจดรายการทาง

ศลปวฒนธรรมทเดนๆ ปรบปรงสถานทองเทยว เพอดง

คนเขามา นเองเปนเหตใหเราเขามาดทรอยทอก จดหมาย

คอนทรรศการ “ความสงางามแหงอยปต” ซงจดทสถาบน

ศลปะแหงดทรอยท

หนอยพชายของนอง ซงเปนเพอนรวมหองเรยน

กบเราตงแตเลก เพงมาถงเมอวาน วนนนองตองไปท�างาน

หนอยเลยเปนคนพาเราไปเทยวทสถาบนศลปะแทน

สถาบนแหงนจดว าตดอนดบหนงในสบของสหรฐ ม

งานศลปะเกาๆงามๆอยไมนอย แมจะเลกกวาทชคาโก

นวยอรค ลอสแองเจลส แตกมงานระดบโลกอยหลายชน

ตวชโรงในดานงานเขยนไดแกแวนกอก มาเนต เดกาส

โกแกง และปกสโซ กระนนหลายคนอาจรวาไมจใจ เพราะ

ภาพของแตละคนมไมมาก

ท พ ง ข อ ง ช ว ต

280 281

เราใชเวลาสวนใหญกบนทรรศการอยปตมากกวา

ของทน�ามาแสดงสวนใหญขดไดจากปรามด จงเกยวของ

กบคนตายอยคอนขางมาก แตกชวยใหเขาใจประเพณและ

ชวตความเปนอยของสมยนนไดด เพราะคนอยปตโบราณ

เหนโลกหนาจากมมมองของโลกน กลาวคออะไรทถอวา

ดส�าหรบโลกน กคดวาดส�าหรบโลกหนาดวย เพราะฉะนน

เขาจงขนเอาแกวแหวนเงนทองและขาทาสบรวารไปไวใน

ปรามด ดวยความเชอวาของเหลานคนตายจะเอาไปใช

ในโลกหนาได ทแรกกเพยงแตสลกภาพและขอความเกยวกบ

สมบตพสถานเหลานไวตามก�าแพง ตอนหลงกเพมตวตกตา

เขาไปดวย เชนตกตาชาวนา หรอคนท�าขนมปง หมกเบยร

คนเราอยอยางไรกตายอยางนน ถาเราอยอยางถอตว

ถอตน กตายอยางถอตวถอตน แมใกลจะตายเตมแกกยง

อยากยดตวตนเอาไวไมใหพรากจากไป ดวยเหตนจงเอาจรง

เอาจงอยางยงกบการรกษารางไวไมใหเนาเปอย เพราะหวง

และเชอวาจะไดกลบมาอก ในท�านองเดยวกนอะไรทถอเปน

ของก เชนแกวแหวนเงนทอง กไมยอมปลอย ท�าทกวถทาง

เพอใหสงตอไปยงสวรรค เปนเพราะคดแบบนเอง ความ

ตายจงไมไดเปนแคผลสะทอนจากการอยเทานน หากยง

เขาไปมผลกระทบตอความเปนอยของผคนอกดวย วฒนธรรม

เรองความตายท�าใหผ คนเดอดรอนกนมาก เพราะตอง

ขนคนนบแสนๆ ไปสรางปรามดเพอเปนหลกประกนวา

กษตรยทตายจะไดมงคงตอไปในชาตหนา แตถงชาตหนา

จะมจรง สมบตพสถานเหลานนกชวยอะไรไมไดบญกศล

หรอคณงามความดทไดบ�าเพญตางหากจะเปนทพงของเรา

ไดในยามนน

๑๗ กรกฎาคม ๒๕๔๐

282 283

ใกล บ านพกของน องมร านหนงสอขนาดใหญ

ใหญจนเรารสกแปลกใจเพราะสเตอรลงไฮทเปนเมองเลกๆ

เชนเดยวกบเมองใกลเคยง ถาอยกลางเมองใหญอยาง

ชคาโก หรอแมแตเมองทยอมลงมาอยางเซนตหลยสหรอ

ดทรอยท กคงจะธรรมดา ไมใชแครานเดยวเทานนทอยใกล

บานพกของนอง หากยงมอยางนอยสองรานเทาทมองเหน

จากถนนใหญ

ส ง เ ย า ย ว น หนอยเปนสารถใหเราเชนเคย แตตอนนหนอนหนงสอ

อยางเราไมรสกเจรญอาหารเสยแลว เพราะบรโภคมามาก

แลวตงแตออกจากนวยอรคมาดทรอยท ไมคดวาจะซอ

หนงสออก เพราะเทาทซอมาตลอดสองเดอนกมากแลว

จนไมแนใจวาจะล�าเลยงขนเครองบนกลบเมองไทยได

ครบถวนหรอไม

หนงสอลดราคาตงเรยงรายอย หนาราน แตเรา

เดนผานอยางไมคอยสนใจ พอเปดประตเขาไป กมหนงสอ

ลดราคาอกหลายโตะ คราวนเปนหนงสอเลมใหญๆ ปกแขง

มภาพประกอบสส กระดาษอยางดแตราคาถกอยาง

ไมนาเชอ A Day in the Life of Thailand หนงสอภาพ

ราคาเปนพนๆ เหลอแค ๖.๙๘ เหรยญเทานน หนงสอ

ววทวทศนภาพงดงามราคาไมถง ๑๐ เหรยญมมากมาย

ถาหากวานเปนรานแรกทเราเหนในอเมรกาคงจะขนกน

ไมหวาดไหว แตตอนน อยางทวาไว อาหารเกอบจะลนคอ

หนอนตวนแลว ไมมความอยากทจะเขมอบอก แมกอง

หนงสอจะพยายามยวยวนเราดวยปายทเขยนวา ซอ

หนงสอลดสเลม แถมเลมทหาฟรๆ  แตกยงท�าอะไรเราไมได

284 285

เลมนเราเลยรสกเฉยๆ แมจะสนใจงานของ Lifton อย แตเอ

ราคาแค ๔.๙๘ เทานน แถมปกแขงเสยดวย ลองหยบออก

มากอนไวเผอตดสนใจอกท

โตะทสอง เราเหลอบเหน Recovering the Self 

คนเขยนไมรจก แตสะดดใจชอส�านกพมพคอ Routledge

Keagan ชอรองกนาสนใจ Morality and Social Theory 

ดแลวคณภาพคบแกว และกเปนประเดนทเกยวของกบเรอง

ทเราจะเขยนในอกสองสามเดอนขางหนาพอด ราคากไมถง

หกเหรยญ นานๆจะไดหนงสอราคาลดของ Routledge

ซงชอบตงราคาสง เอาละ เราเลอกเลมน

สองเลมอยในสายตาของเราแลว พลนนกไดวา ถา

ซออกสองเลม กไดฟรหนงเลม ทนเราเลยลองหาอก

สองเลมทพอจะเขาขายดบาง ไมรวาความสนใจและความ

กระตอรอรนทเคยสงบมาตงแตวนาทแรกทเขาราน ผดมา

ตอนไหน รแตวาตอนนเราส�ารวจและสอดสายหนงสออยาง

ตงใจ หาอกสองเลมทนาสนใจ แตตองไมหนกนะ เราเตอน

ตวเอง

เราเลยงไปดหนงสอต อนๆในรานดวยความร สก

แบบปลอยวางอยางทไมคอยปรากฏเทาไร ตองยอมรบวา

รานหนงสอ “ตางจงหวด” รานนจดวามคณภาพทเดยว ม

หลายแผนกทรานบานสโนเบลในเมองนวยอรคเทยบไมได

เลย โดยเฉพาะแผนกศาสนาตะวนออก และปรชญา

หนงสอพทธศาสนาทนมหลากหลายและมระดบ สวน

หนงสอปรชญาหลายเลมทเราหาไมเจอในนวยอรคหรอ

แมแตบอสตนใกลมหาวทยาลยฮารเวรด เรากหาพบทน

หนงสอของฟโคตเรยงยาวเปนชน

ตอนนเราตกลงใจทจะซอ The Foucoult Reader 

ในฐานทเปนหนงสอทหาซอยาก แถมเลมไมใหญพกตด

กระเปางาย มหนงสออกหลายเลมในแผนกประวตศาสตร

และชวประวตทนาจะเตะตาเราเปนพเศษ แตเทยวนคลาย

มนตขลงเสยแลว

เกอบชวโมงไดหนงสอมาเลมเดยว เทานกพอแลว

อย างไรกตามเราหวนกลบมาโฉบดกองหนงสอถก

เปนครงสดทายกอนออกจากราน หยบ Hiroshima 

in America ของ Robert Jay Lifton เรามหนงสอ

เกยวกบความเปนมาของระเบดปรมาณหลายเลมแลว

286 287

อกสองเลมไดมาไมยาก เลมหนงเปนหนงสอภาพใน

รฐมชแกน กะวาจะซอใหเพอนทเมองไทย สวนอกเลมเปน

หนงสอเลอกสรรภาพวาดสมยใหมในสถาบนศลปะชคาโก

แถมมงานวจารณของนกเขยนชอดงภาพตอภาพดวยนะ

นาสนใจวาภาพเหลานมอทธพลตอนกเขยนอยางไร เรองน

ไมคอยมคนพดถงเทาไร ตกลงมาวาเอาสองเลมนละ

ทนกตดสนใจไมยากละวาจะเอา Hiroshima in 

America หรอไม เพราะถาเอาเลมน อกเลมกจะไดมา

ฟรๆ เพราะครบสเลมแลว

จากเดมทไมคดวาจะซอสกเลมเลย เวลาผานไป

ไมนาน ตอนนเราก�าลงหาเลมทหก ความเจรญอาหาร

กลบมาแลว ไมลมหรอกค�าเตอนทวาใหหาเลมเบาๆ แต

แลวในทสดเรากได Divine Magic กลบมาถงบานนองเรา

ถงพบวานเปนเลมทหนกทสดในบรรดาหนงสอถกทซอมา

อดถามตวเองไมไดวาเลมน “หลด” เขามาไดอยางไร?

ของฟรนน ไมวาจะเปนอะไรกตาม เรามกเลอกชน

ทดทสด แพงทสด หรอใหความรสกวาคมคาหรอ “ก�าไร”

มากทสด เปนเพราะความคดอยางนนเอง Divine Magic 

จงกระโดดมาอยในออมแขนของเราได เปนแตวานไมใช

หนงสอทแพงเทาไร ไมถง ๔ เหรยญดวยซ�า หากแตม

คณภาพสง ปกแขงภาพประกอบตลอดเลมสส กระดาษ

อารตเสยดวย

กอนจะกลบขนรถ กทงทวนดวยการซอหนงสอลด

อกหนงเลมทตงอยนอกราน The John Mcphee Reader 

ราคา ๒.๙๘ เหรยญ เลมไมใหญ แถมคณภาพคบแกว ตอนน

เครองเรมรอนแลว กวาดดหนงสอทกโตะนอกราน แตไมเหน

เลมไหนนาสนใจอก

เปนอนวาในทสดเรากมหนงสอเพมมาอกหลายกโล

ทแรกตงใจวาจะออกจากดทรอยทเบากวากอนมา (ขามา

ขนหนงสอทางพทธศาสนามาใหคนทนหลายเลม) ตอนน

ของทขนไปอาจจะหนกกวาดวยซ�า

หนงสอยงมมนตสะกดตอเราอยเชนเคย หรอพดใหถก

คอกเลสของเรายงแนนหนาอยมาก แมวาทแรกมนดเหมอน

จะสงบ แตพอเกดผสสะกบหนงสอนานเขาๆ มนกคอยโผล

ขนมา ก�าเรบทละนด แลวมนกคอยๆอางเหตผลทละหนอย

จนเราคลอยตามไปเรอยๆ จากหนงเปนสอง แลวก สามส

288 289

กวาจะรสกพอ กมเจดเลมอยในมอแลว

หวงวาจะไมตองโยนหนงสอกองนไวขางหลงหากม

ปญหาทสนามบน

๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๐

ลาสเวกส

290 291

กเลสมารไมเคยคลางแคลงใจในความสามารถของ

ตวมน ขอเพยงแตเปดชองใหมนเพยงนดหนอยเทานน

คาสโนใหญๆในลาสเวกสเชอมนในฝมอการโนมนาว

ลกคาอยางมาก สงเดยวทเขาขอจากเรากคอเพยงแตยางเทา

เขามาเทานน หลงจากนนกเปนหนาทของเขาเองทจะเรยกเงน

จากเราใหมากทสดเทาทจะมากได ดวยเหตนคาสโนใหญๆ

จงพยายามท�าทกอยางเพอดงคนเขาราน แมวาเขาจะ

ไมตงใจจะเขามาเพอเลนการพนนกตาม

ก โ ล บ า ย ข อ ง ก เ ล ส ม า ร

292 293

วธหนงทนยมดงคนเขารานกคอบรการอาหารชนด

ดวยราคาทถกอยางไมนาเชอ เพยงสเหรยญเทานนคณก

สามารถตกอะไรกนกได จะเปนเครองดม อาหาร ของหวาน

ผลไม กนไดไมอน (และอาจกนไดทงวนดวยหากคณไมอาย

ใคร) อาหารเหลานไมใชอาหารแบกะดน หากเปนอาหาร

โรงแรมชนหนง เทานนยงไมพอ ถาซอตวอาหารหาใบ จะ

ไดตวฟรหนงใบ และตวเหลานยงสามารถชงโชคได คาสโน

หลายแหงแยงลกคากนดวยการแขงขนกนลดราคาอาหาร

กบใหสทธพเศษมากมาย

นอกจากอาหารแลว คาหองโรงแรมกถกมากเพยง

คนละไมถง ๔๐ เหรยญ ไมตองบอกกคงเดาไดวาเปน

โรงแรมชนด คาสโนใหญๆจะมโรงแรมและภตตาคารอย

ดวย เรยกวาเลนการพนนไดทงวนทงคนโดยไมตองออก

ไปไหนกได แตถงแมไมคดจะเขามาเพอเลนการพนน เพยง

แคหวงเสพอาหารชนดราคาถก แตกพอจะเดาไดวา คน

สวนใหญในทสดกทนแรงยวยวนของการพนนไมไหว เพราะ

กวาจะไปถงภตตาคารกตองผานเครองเลนการพนนนบ

รอยๆเรยงสลอน แตละเครองสงแสงสแวววบเชญชวน

อยางกระตอรอรน เพยงแคหาเซนตหรอหนงบาทกมสทธ

ไดเงนนบหมนนบแสน เจออยางนแลวไมลองเลนสกหนอย

จะทนไหวหรอ แนละ ทแรกอาจหยอดแคหาเซนต แต

แคนนกพอแลวทจะปลกความโลภและกเลสใหก�าเรบ

เสบสานขน ขอเพยงแตมจดเรมหรอ “เชอ” เทานน ทนแหละ

กเตรยมเขยบไปหาเครองทเขมอบเงนเหรยญทใหญขนๆ

จนในทสดกถงคราวแบงคใบละ ๑๐, ๒๐ และ ๑๐๐ เหรยญ

บางเครองคนเลนตองจายคราวละ ๕๐๐ เหรยญ แตถง

ตอนนลกคาใจกลาบาบนกหาไมยากแลว

ถงแมคณจะเมนเครองเลนเหลาน กอยาเพงยามใจ

เพราะแมขณะกนอาหารบนโตะ กยงมเกม “คโน” คอย

ยวยวนขณะทตกอาหารใสปาก เกมนไมตองท�าอะไรมาก

เพยงแตกาตวเลขไมเกน ๑๐ ตวเลขจากทงหมด ๒๐

ตวเลข ถาทายถกหมด (ไมวาจะกากหมายเลข) กไดเงน

หลายสบเทา ถาถกนอยหนอยกไดเงนนอยลงตามสวน

แตละเกมใชเวลาไมถง ๑๐ นาท ถากนขาวสกครงชวโมง

กผานไปแลวสามเกม มสทธไดเงนโดยไมเสยเวลาอะไรเลย

อยางนกนาลองไมใชหรอ

พดงายๆวาแทบทกมมและทกขณะ คณมสทธเลน

การพนนไดอยางไมยากอะไรเลย แตแปลกทไมยกมเครองพนน

ในหองน�าหรอหองสวม วธฆาเวลาและหาเงนใชไปในตว

294 295

แบบน ท�าไมไมยกมใครลองกไมร

อยางไรกตาม คนเลนการพนนคงไมใชเพราะความ

โลภอยางเดยวลวนๆ หากยงเพราะอยากตนเตนหรอ

ทนไมไดกบความเหงาเปลาเปลยว สงเกตดคนทอยหนา

เครองพนนทงหลายเปนคนแกเสยสวนใหญ คนเหลาน

เกษยณอายไปนานแลว ทบานกคงไมมใครนอกจากตากบ

ยาย วนๆไมรจะท�าอะไร กเลยมาขลกอยในคาสโน เหมอน

กบทสมยหนงอาซมอามาเคยไปขลกอยในตลาดหนสมย

ทยงบมอย และทยายไปอยตามชอปปงมอลกคงมไมนอย เวงวางแตหนกแนนและยงใหญคอความรสกเมอแรก

เหนแกรนดแคนยอน ไกลออกไปสดขอบฟาคอแผนดนใหญ

ททอดขนานระดบเดยวกบผนดนทเรายนอย แตระหวาง

เรากบผนดนราบเรยบเบองหนาคอหบเหวกวางใหญทอยา

พงหวงวาจะมสะพานใดทอดขามไปได เพราะเหตนกระมง

อนเดยนแดงบางเผาจงเขาใจวาแกรนดแคนยอนคอสงขวางกน

ระหวางโลกแหงชวตกบความตาย

หบเหวนนใชวาจะเวงวางวางเปลาไปเสยทเดยว

กหาไม เพราะมขนเขาเวาแหวงมากมายผดโผลขนมาจาก

เบองลาง สงต�าแตกตางกน รปลกษณบงบอกถงวนเวลาท

ผานรอนผานหนาวมานานนบอสงไขย มองไกลๆชนหนท

ม ห า ว ห า ร แ ก ร น ด แ ค น ย อ น

๒๑ กรกฎาคม ๒๕๔๐

296 297

อดแนนเรยงขนานเปนเสนตรงดคลายกบแนวอฐของซาก

วหารมหมาในเมองโบราณ จงนบวาเหมาะแลวทขนเขา

ดกด�าบรรพเหลานจะมชอวาวหารพระวษณบาง วหาร

พระพรหมบาง หรอแมแตวหารพระพทธ

เมอพาตวเองมาอย เบองหนาแกรนดแคนยอน

ความสงบวเวกจะท�าใหส�านกของตวเราเองเปลยนไป ความ

มหมามโหฬารท�าใหเราตระหนกวาแททจรงตวเรานน

เลกกะจดรด ถงจะร�ารวยมอ�านาจแคไหนกไมไดยงใหญอะไร

เลย ยงไปกวานนชวตของเรากดสนไปถนดใจเมอประจนหนา

กบความดกด�าบรรพทอดแนนอย ในทกอณของขนเขา

ชวอาย ๑๐๐ ปกลายเปนแควนเวลาของหยดน�าคางกลาง

แดดเมอเทยบกบสลานปทตกแตงสลกเสลาขนเขาเหลาน

ยงไมตองพดถงเวลาอกเกอบ ๒,๐๐๐ ลานปทใชในการ

กอตวจากเบองลางขนมา

แมเงยบสงดและสงบนง แตแกรนดแคนยอนคอเสยง

ประกาศกองของธรรมชาตทเตอนเราใหเจยมเนอเจยมตว

และตระหนกถงต�าแหนงแหงหนของตวเองในธรรมชาตและ

ในวฏฏะแหงกาลเวลา

กาลเวลานนกลนกนสรรพสงเสมอ กลนกนทงชวต

เราและตวขนเขาแกรนดแคนยอนเองดวย

สวนธรรมชาตนนกยงใหญเกนกวาทสงกะจดรดอยาง

เราจะท�าตวเปนนายเหนอธรรมชาตได

มาแกรนดแคนยอนจงเสมอนมาคารวะอยหนามหา

วหาร เพอนอมรบธรรมะและสมผสถงรหสยนย อนเปน

ความล�าลกและงดงามทสดเทาทมนษยสามารถจะสมผสได

๒๒ กรกฎาคม ๒๕๔๐

298 299

หลวงพอไดรบนมนตใหแสดงธรรมแกญาตโยมทมา

ถวายเพล ณ วดพทธทยานนทาราม ซงเปนวดใหมลาสด

ทคนไทยในลาสเวกสรวมกนสรางขน หลงจากทหลวงพอ

บรรยายธรรมไปไดครงชวโมง กมโยมคนไทย ซงเปนอดต

นกรองมชอเมอ ๓๐ ปกอน พนมมอกลาวขอขมาหลวงพอ

ดวยทาทางคบของใจ ในมอถอหนงสอเลมหนงของหลวงพอ

เรอง ไมม ไมเปน แลวกอ านบางตอน มข อความวา

“ธรรมชาตสอนดกวาพระพทธเจาสอน”

เขาไมเหนดวยกบขอความดงกลาวเปนอยางยง เขา

เหนวานนเปนการปรามาสพระพทธเจา อกทงยงเปดชอง

ให “อกฝายหนง” กลาวโจมตพทธศาสนาได เขากลาววา

ธรรมชาตมมาแปดหมนอสงไขย กยงไมมผใดบรรลธรรม

จนกระทงไดฟงค�าสอนของพระพทธเจา

หลวงพอชแจงวา ธรรมชาตในทนหมายถงสภาวะ

แหงความรสกตว ความรสกตวนถาท�าใหเจรญมากขนกจะ

กอใหเกดญาณปญญา ความรแจงกจะปรากฏ ความรสกตว

นจงเปนตวเปดเผยสจจธรรมใหแกเรา อนทจรงแมกระทง

ความทกขกสามารถสอนใหเราเขาใจธรรมะได ทานย�าวา

ในธรรมชาตภายในเราทกคนนแหละทจะเปดเผยธรรมะให

เราประจกษ

แตโยมผนน รวมทงอกคนหนง ซงคบของใจยงกวา

ยงยนยนวาค�าสอนของพระพทธเจาประเสรฐเหนออนใด

เพราะวาแมธรรมชาตจะสอนเรา แตเราจะเขาใจธรรมชาต

ไดอยางถกตองกตอเมอไดฟงค�าสอนของพระพทธเจา

หลงจากทฟงไปไดสกพก ทงสองคนกยอมรบวาเขาใจ

ทหลวงพออธบาย แตกเกรงวาคนอนทไดอานขอความน

จะเขาใจเปนอน และเปนการเปดชองใหมการโจมตพทธ

ศาสนาได ดงนนจงย�าหนกแนนวาหลวงพอไมควรใหม

ค�าพดแบบนออกมา หลวงพอเลยถามเขาวาจะใหแก

ส จ จ ธ ร ร ม แ ล ะ ธ ร ร ม ช า ต

300 301

อยางไรด โยมผนนเลยหยบปากกามาแกขอความในหนงสอ

เปนวา “ธรรมชาตแหงความเปนจรงทพระพทธเจาสอน

ดกวาพระพทธเจาสอน”

ปฏกรยาดงกลาวของโยมทงสองคนท�าใหเรานก

ไปถงคราวททานอาจารยพทธทาสภกขแสดงปาฐกถาธรรม

เรอง “ภเขาแหงวถพทธธรรม” ปรากฏวาทานถกโจมต

อยางรนแรงเพราะเหตทท านพดเตอนใจชาวพทธวา

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ (ตามทเขาเขาใจ) อาจ

เปนอปสรรคกดขวางไมใหเขาถงแกนสารของพทธธรรมได

หลวงพอค�าเขยนไมไดพดกระตกความรสกถงขนนน

หากแตชวาค�าสอนของพระพทธเจาทเราไดสดบตรบฟงนน

ไมสามารถเปลยนจตใจคนไดเทากบการไดประสบกบสภาว

ธรรมหรอเผชญกบธรรมชาตภายในตนดวยตนเอง คน

เปนอนมากไดยนไดฟงค�าสอนของพระพทธเจาในเรอง

ศลหา แตกละเมดศลหาเปนประจ�า จนกระทงวนดคนด

ไดประสบกบเหตการณหรอสภาวะบางอยาง ท�าใหฉกคด

ขนมาและหนมารกษาศล แมกระทงโยมผนน หลงจาก

สบายใจทหลวงพอยอมโอนออนผอนตามเขา กยอมรบวาท

เขาเลกเมาหวราน�า ไมใชเพราะค�าสอนของพระพทธเจา

หรอก หากแตเพราะเกดไดคดขนมาวาเหลานนเปนโทษ

ตอรางกายและเปนการสนเปลองเวลาและเงนทองอยางยง

“พอผมสรางเมา ถามเพอนวาเมอคนนพดอะไรกน ไมมใคร 

จ�าไดสกคน คนกอนๆกไมมใครจ�าได เปนอนวาเสยเวลา 

พดคยโดยไมไดอะไรเลย”

พระพทธเจานนแมจะทรงเปนโลกวทและเปนคร

ผประเสรฐเพยงใดกตาม พระองคกยอมรบวาทรงเปนเพยง

แคผบอกทาง แตคนเดนนนคอเรา ถาเราไมเดน ถงแมจะ

ทรงสอนหรอบอกทางอยางไร กไมเกดประโยชน และใน

ระหวางทเดนนนเอง เราจ�าเปนตองเรยนรดวยตวเองวาจะ

ฟนฝาอปสรรคกลางทางไดอยางไร จรงอยพระพทธองคทรง

บอกแนวทางเอาไวแลว แตถาเราตดยดกบค�าสอนโดยมอง

ขามสภาวธรรมหรอความเปนจรงทก�าลงบงเกดแกตน

เรากไมอาจแกปญหาทเกดขนกบตวเองได

เปนความจรงวา ส�าหรบผ บ�าเพญเพยรทางจต

ค�าสอนของพระพทธเจาเปนแนวทางส�าหรบการท�ากรรมฐาน

ไดกาวหนาขน แตส�าหรบคนทวไป ค�าสอนของพระพทธเจา

นน ถงจะดเพยงใดกยงเปนแค “สญญา” หรอ “สตะ”

ไมสามารถชวยใหพนทกขไดจนกวาจะเหน ธรรมะหรอ

302 303

ธรรมชาตตามทเปนจรง แตจะเหนธรรมได แนละกตอง

อาศยค�าสอนของพระองค กระนนกตามถงจะจดจ�า

พทธวจนะไดมากมาย อานพระไตรปฎกครบ ๔๕ เลม มาแลว

หลายเทยว เรากหาไดชอวาเขาถงธรรมหรอความเปนจรง

ไม แผนทไมวาจะดเพยงใด กยงไมใชของจรง ของจรงนน

เราจะรไดกดวยการสมผสดวยตนเองเทานน และยงสมผส

ประจกษแจงจนเหนแกนแทของความเปนจรงมากเทาไร

ความวมตตหลดพนกใกลเขามามากเทานน

ไมใช เฉพาะธรรมชาตภายในเทานน แมกระทง

ธรรมชาตภายนอกทเหนเปนรปธรรมกชวยใหคนเขาถง

ธรรมได ในสมยพทธกาลพระอรหนตบางรปบรรลธรรม

ขณะเหนพยบแดด ทงนกเพราะธรรมชาตนนเปดเผย

สจจธรรมตลอดเวลา ทานอาจารยพทธทาสจงแนะใหเรา

หดฟงเสยงตนไมพด หรอฟงเสยงตะโกนจากธรรมชาตบาง

เสยงจากธรรมชาตนเองเปดเผยสจจธรรมไดแจมแจงและ

ลดตรงยงกวาถอยค�าของพระพทธเจาในพระไตรปฎก

เสยอก เคยมคนถามทานอาจารยมนวา ทานเขาใจธรรมะ

ไดอยางไร ในเมอในปาไมมต�าราหรอคมภรใหทานศกษา

ทานอาจารยมนตอบวา “อาตมาไมไดศกษาเลาเรยนมา 

บวชแลวอาจารยพาเทยวและอยตามปาเขา เรยนธรรม 

กเรยนไปกบตนไมใบหญา แมน�าล�าธาร หนผาหนาถ�า 

เรยนไปกบเสยงนกเสยงกา เสยงสตวปาชนดตางๆตาม 

ทศนยภาพทมอยตามธรรมชาตของมนอยางนนเอง”

ธรรมชาตอนหมายถงสภาวธรรมภายในและความ

เปนจรงภายนอกจงเปนบอเกดแหงปญญาหรออรยทรพย

ทเราเปนเจาของอยางแทจรง

การเชอฟงค�าสอนของพระพทธเจา โดยไมไดพจารณา

ดวยตนเองหรอเอาประสบการณของตนมาเทยบเคยง ไมใช

เปนสงทพระพทธองคทรงสรรเสรญ ดวยเหตนพระองค

จงทรงเตอนวา อยาเชอเพยงเพราะวาเปนสงทพระองค

ทรงสอน (กาลามสตร) ตรงกนขามทรงสรรเสรญคนท

ไมยอมเชอค�าสอนของพระพทธองคจนกวาจะประจกษแจง

ดวยตนเอง (พดอกนยหนงคอจนกวาธรรมชาตภายในตน

จะยนยน) ดงทรงสรรเสรญพระสารบตรเพราะเหตนมาแลว

ทานอาจารยพทธทาสพดเสมอวาอาจารยของทาน

คออาจารย “คล�า” คอการเรยนรจากประสบการณโดย

อาศยการลองผดลองถก การพดเชนนจะเรยกวาลบหล

ดหมนพระพทธเจาไดหรอไม ในเมอพระพทธองคเองกตรส

304 305

ย�าวา เราทกคนตองมตนเปนทพง สจจธรรมนนเราจะตอง

เขาถงดวยตนเอง ไมมใครทจะชวยใหเราเขาถงไดจรง

แมพระพทธองคจะทรงพระกรณาเพยงใด กไมสามารถ

ท�าใหแกเราได แตเราจะเขาถง

สจจธรรมดวยตวเราเองไดอยางไรหากไมรจกเรยน

รจากสภาวธรรมหรอธรรมชาตทงภายนอกและภายในตน

ธรรมชาตหรอพระธรรมนนเปนครผยงใหญ เพราะ

พระธรรมนนเองจงเกดมพระพทธเจาขนมา พระองคเอง

กทรงยอมรบวา ถาโลกนไมมทกข ไมมเกดแกเจบตาย

กไมมพระพทธเจา ดวยเหตนเองจงทรงเคารพธรรมชาต

หรอพระธรรมเปนอยางยง และไมใชองคนเทานน แม

องคอนๆในอดตและอนาคตกเคารพพระธรรมเชนกน

พระพทธองคทรงหมดสนมานะทงปวงแลว จงยอมไมกลาว

อวดพระองคเองวาทรงเปนครทประเสรฐกวาธรรมชาต

ทงปวงเปนแน

ใกลบานของนพและโส ซงเปนลกศษยของหลวงพอ

มสวนสาธารณะสรางใหม ตกค�ากชวนกนไปเดนเลนและ

รบลม ทงสองพาโดมลกชายวยใกลขวบไปเลนชงชาเปน

ทชอบอกชอบใจทารกนอย สกพกพวกเรากไปหยอนกาย

ทสนามหญา ลมพดเยนสบายด นานแลวทไมไดนงสนามหญา

แบบน ไกลออกไปเบองหนาพราวพรางระยบระยบไปดวย

แสงไฟ ลาสเวกสเปนเมองในแอง เราอยตรงขอบกระทะ

พอดจงเหนอาณาบรเวณของเมองนไดถนดถน กลางเมองน

ไมมอะไรโดดเดนเทากบคาสโน-โรงแรม ในคราบของ

ตกระฟาสาดสองดวยแสงไฟสเขยว มวงแดง ใหเตะตาคน

เทาทจะท�าได

ฝ ร ง ร น ใ ห ม

๒๓ กรกฎาคม ๒๕๔๐

306 307

ระหวางทคยกบนพและโส กมหนมฝรงคนหนงเขามา

ทก ถามวาเรามาจากไหน พอรวาเราเปนพระจากเมองไทย

กสนใจมาคยดวย แกวานเปนครงแรกในชวตทเหนพระไทย

ในเมองน ตวแกเองสนใจในเรองจตวญญาณอย มาก

โดยเฉพาะแนวคดเกยวกบรหสยนยแบบตะวนออก

ดเหมอนจะสนใจเรองวทยายทธ กงฟหรอเตาดวย เพราะ

ถามวาเราฝกเรองท�านองนหรอไม พอรวาเรารแตเรอง

สมาธภาวนา กเลยคยกนเรองการเจรญสต หน มคนน

คงอานงานของทานนทฮนหมา กเลยพดถงการกนลกพช

โดยรวากน ไมปลอยใจไปทางอน แตแกวาวธการฝกสมาธ

ของแกคอการฟงเทปจากเซาดอเบาทและเดนไปตาม

สวนสาธารณะ แกคงปรารถนาความสงบในจตใจมากกวา

หนมคนนเกดทลาสเวกสเลยทเดยว แตมายาของ

เมองนดจะสะกดแกไมได แกวาชอบออกไปททะเลทราย

เพอสมผสกบ “พลงงาน” แหงจกรวาล บางทกปนเขา

แสวงหาความวเวก เรยกวาเปนคนประเภททวนกระแส

หรอทเดยวนเรยกวา new age แตแกกไมไดเหนดวย

กบพวก new age เสยทเดยว เชนเรองการรกษาโรคดวย

ผลกหน หรอ crystal healing

ฝรงทเชอเรองพลงงานจกรวาลหรอพลงงานลกลบ

ในธรรมชาต คงมจ�านวนมาก ตอนทไปแกรนดแคนยอน

กมสาวอเมรกนเขามาถามวาเรามาจากไหน พอรวาเรา

สนใจสมาธภาวนา เขากเลยแนะน�าใหเราไปเมองเซโดนา

ซงอยไมไกล เธอวาเมองนมสถานทศกดสทธอยหลายจด

เรยกวา vortex เวลาไปนงสมาธตรงนนจะไดรบพลงงาน

จากธรรมชาตอยางชดเจน ท�าใหหวใจเตนเรว เกดความ

ปตซาบซาน ทาทางเธอกระตอรอรนมาก อยากใหเรา

ไดไปสมผสดวยตนเอง แลวยงถามวาเมองไทยมสถานท

ศกดสทธเหลานนบางไหม นพบอกวา ม “ในจตใจไงละ”

เมองนคงมคนทสนใจเรองท�านองนเยอะ เมอตอน

กลางวนหลงจากทซออาหารธรรมชาตไปฝากคนทเมอง

ไทย แคชเชยรกถามวาเรามาจากไหน นบถอศาสนาอะไร

ศาสนาพทธตางกบฮนดอยางไร คนนทาทางโนมเอยงไปทาง

ปรชญาตะวนออกมาก ฟงวาสนใจมาตงแตเปนนกศกษา

แลว แกเชอเรองชาตหนา ตายแลวเกด เพราะเหนวามนษย

เราแตละคนอยบนเสนทางแหงววฒนาการทางจตวญญาณ

เนองจากเราไมสามารถบรรลจดสงสดในทางจตวญญาณ

ภายในชาตนชาตเดยวได เราจงตองเกดซ�าแลวซ�าเลาเพอ

ยกระดบจตใจของตนจนถงจดสงสด

308 309

การพบคนทคดแบบนหลายคนในเวลาไม กวน

จะเปนการบงเอญหรอไม หรอวาเปนลกษณะพเศษของ

ดนแดนแถบฝ งตะวนตก ตอนอย นวยอรค มหลายคน

พนมมอไหวและพยกหนาทกทาย (สวนใหญเปนคนด�า) แต

กไมไดสนใจทจะมาพดคยอะไร คงเปนการทกทายในฐาน

ทเราเปนคนแปลกหนาทชวนใหเขานกถงหลวงจนในหนง

ก�าลงภายในหรอพระธเบต อะไรท�านองนน เคยไดยนมา

วาคนฝงตะวนตก โดยเฉพาะในรฐแคลฟอรเนย มลกษณะ

พเศษทตางจากคนในฝงตะวนออกและมดเวสต นกระมงท

เปนความแตกตางอยางหนงของคนทน

ทะเลทรายกบทะเลน�าเคมนนตางกนราวฟากบดน

ความแหงแลง ขรขระ หยาบกระดางไมชวนใหคนเขาหา

ทะเลทรายเหมอนอยางทใครตอใครพากนไปเทยวทะเล

แตอนทจรงทะเลทงสองชนดเกยวของอยางใกลชด เรยกได

วาเปนอนเดยวกนกได หากแตอยกนคนละชวงสมยเทานน

ทะเลทรายเปนอนมากกเคยเปนทะเลน�าเคมมาเมอหลาย

ลานปกอน หนปนทประกอบกนเปนภเขาอยางเรดรอค

กคอซากสตวน�า สตวทะเลทสะสมอดแนนกนมาหลาย

สบลานปนนเอง เชนเดยวกนหนทรายในทะเลทรายกคอ

เ ส น ห แ ห ง ท ะ เ ล ท ร า ย

๒๔ กรกฎาคม ๒๕๔๐

310 311

ทรายในทองทะเลสมยดกด�าบรรพนนเอง ธรรมชาตนน

อนจจงเสมอ ดนแดนทเคยชมฉ�าดวยน�า อดมดวยชวต

หลากรปลกษณ แตแลวกกลบกลายเปนฝ นทรายทไร

รองรอยแหงชวต มขนกมลง ธรรมชาต เปนเชนนนเอง

ทะเลทรายนนขเหรยงกวาอะไรด แตแปลกทคนเปน

อนมากอยากเขามาเทยวชม ทเรดรอคมนกทองเทยวอยาง

เราเขาไปยลจ�านวนไมนอยเลย บางคนกอตสาหขจกรยาน

จากเมองลาสเวกสมาออกก�าลงกายบรเวณนทกเชา ถา

ถามวาอะไรท�าใหผคนอตสาหเสยเวลาเปนชวโมงเพอมา

ดหน ทราย และตนไมหงกๆงอๆ แถมยงรอนอกตางหาก

ค�าตอบกคอ ทนเปนธรรมชาตแทๆทไมมฝมอของมนษย

เขามายงเกยว

ธรรมชาตไมวาจะขเหรอยางไรกมแรงดงดดใหมนษย

เขาหาเสมอ คงเปนเพราะโดยสวนลกแลวมนษยมใจใฝหา

ธรรมชาต ไมวาจะอยอยางสะดวกสบายอยางไรในเมอง

จตใจสวนลกกยงปรารถนาเขาหาธรรมชาตเสมอ อาจเปน

เพราะวาธรรมชาตคอบานเดมทมนษยหางเหนไปนาน หรอ

เพราะวาธรรมชาตสามารถนอมเราใหเขาถงสวนลกในจตใจ

กอใหเกดความรสกลกลบในทางรหสยนย ทะเลทรายแม

จะไมมเสนหเลยเมอเทยบกบทะเลน�าเคม แตความเวงวาง

วางเปลาสดสายตากอใหเกดความรสกทพเศษเหมอนกบ

ตองมนตสะกด อาจเปนความพศวงงงงวย หรอความสยบ

ยอม เพราะเหตนกระมงผคนไมนอยถงเชอวาทะเลทรายม

พลงพเศษบางอยางทสามารถซมซาบเขาไปในรางกายและ

จตใจได

๒๔ กรกฎาคม ๒๕๔๐

312 313

การเดนทางไกลคอการฝากชวตอยางนอยสวนหนง

ไวกบผ อน บานทเคยเปนทกสงทกอยางกลายเปนสง

สดเออม ในถนใหมเราคอคนแปลกหนา ไมมอะไรทไดมา

อยางงายๆอกตอไป แมแตจะไปไหนมาไหนบางทกไมตาง

จากคนตาบอดทตองมคนน�าทาง คลายคนพการทตอง

อาศยคนโอบอม

ในความเปนคนตางถน ชวตของเราออนไหวตอการ

กระท�าของผอนมากขน แทกซขโกงสามารถท�าใหเราตกนรก

ไดอยางงายๆ ในทางตรงขามความเออเฟอของเจาถนท�าให

ชวตของเรางายขนโดยฉบพลน ในสถานการณเชนน รอยยม

และไมตรจตของผคนตามรายทางพลนมคณคาและความ

หมายเกนกวาทเราจะตระหนกยามอยในถนของตน

ผ คนมกปรารถนาความพเศษแปลกใหมจากการ

เดนทาง ไดพบเหนน�าตกทสงทสดในโลก สงมหศจรรยท

ไมเคยพบเหนมากอน อะไรกไดทตนตาตนใจและพสดาร

พนลก แตแททจรงประสบการณทดทสดในการเดนทาง

ทกครง กลบเปนสงธรรมดาสามญนนคอผคนตามรายทาง

ทมน�าใจ เออเฟอ และเปนมตร

ในฐานะอาคนตกะผมาเยอน ครงแลวครงเลาทเรา

ไดยนเสยงเจาบานตนแตเชาตร เพอหงหาอาหารใหเรา

หรอสาละวนในครวจนดกดนเพอเตรยมอาหารในวนรงขน

มตรสหายคนแลวคนเลาหยดงานเพอตอนรบขบสและพา

เราเทยว บอยครงสนามบนคอททเราไดพบเพอนใหมท

ไมเคยพบเหนกนมากอน หรอกลายเปนทล�าลาหลงจาก

เพงรจกกนไดไมนาน ผคนนบไมถวนน�าความเออเฟอมาให

เพยงเพอจะจากไป นบครงไมถวนทเราไดรบไมตรจตจาก

คนแปลกหนาซงผานเขามาในชวตเพยงเพอจะจากกนไป

ตลอดกาล

มตรภาพคอของขวญล�าคาส�าหรบนกเดนทาง ซงเงน

ไมสามารถซอได แตเงนกอาจท�าใหเรามองขามของขวญ

ล�าคานไดหากเราใชเงนซอทกอยาง ตงแตทพก อาหาร และ

การเดนทาง การเดนทางแบบนแมจะหอบหวขาวของและ

สนคากลบบานมากมาย แตกลบแหงแลงและเบากลวง

เพราะสงทขาดไปคอน�าใจจากมตรรวมทาง

น า ใ จ แ ห ง ม ต ร

๒๕ กรกฎาคม ๒๕๔๐

314 315

หลวงพอค�าเขยน สวณโณ ทานเกดทบานหนองเรอ ต�าบล หนองเรอ อ�าเภอหนองเรอ จงหวดขอนแกน ในวนพธท ๑๒ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๗๙ แรม ๙ ค�า เดอน ๙ ปชวด

โยมพอชอ นายสมาน เหลาช�าน โยมแมชอ นางเฮยน แอมปชฌาย (เหลาช�าน) ทานเปนบตรคนทสามในพนองทงหมด ๗ คน

เมอทานอายยางเขา ๑๐ ขวบ ครอบครวยายไปบกเบกท�าไร ท�านาอยทบานหนองแก อ.แกงครอ จ.ชยภม แลวบดามารดา เสยชวต ประกอบกบพ ๒ คน ไปอาศยอยกบปยา ทานจงรบภาระ งานหนกทางเกษตรกรรมแทนบดา

จนอายได ๑๕ ป ทานจงไดบวชเปนสามเณรอย ๒ ป แลว ตองลาสกขาออกมาชวยงานครอบครว เปนคนขยนหมนเพยร จรงจง จนเปนทยกยองของหมบาน ทานไดเรยนคาถาอาคม ไสยศาสตรจนช�านาญ สามารถชวยเหลอชาวบานได เชน เจบปวย ไลผ ปดรงควาน คลอดบตร เปนตน  ซงทานกตองสวดมนตภาวนา บรกรรมคาถากอนนอนแทบทกคน จนไดฉายาวา “หมอธรรม” ทานไดฝกสมาธ แบบพทโธ มาเปนเวลานาน ชวยใหพอท�าจตสงบ ไดบางแตยงไมเปนทพอใจ

ประวต

หลวงพอคาเขยน สวณโณ

จนกระทงปลายป ๒๕๐๙ ทานอายยาง ๓๐ ป มครอบครว แลว จงไดมาศกษาปฏบตธรรมแบบสรางจงหวะและเดนจงกรม กบหลวงพอเทยน จตตสโภ ทวดปาพทธญาณ จงหวดเลย หลวงพอ เทยนสอนไมใหเขาไปอยกบความสงบเพยงอยางเดยว แตใหรสก ตวอยเสมอ ก�าหนดรไปกบการสรางจงหวะ ทานรสกคดคานอย ในใจเพราะสวนทางกบทเคยปฏบตมา เพราะทานเคยนงนงๆ กสามารถเขาถงความสงบได แตเมอตงใจมาปฏบตแลวจงตกลงใจ จะลองท�าตามทหลวงพอเทยนด

การปฏบตในครงนน ท�าใหเกดปญญาญาณรเรองรป เรอง นาม เรองกาย เรองจต ตามความเปนจรงเปนล�าดบไป ทงไดรเรอง สมถะและวปสสนา ความลงเลสงสยหมดไป ความทกขหมดไปเกน ครง ท�าใหทานเกดความศรทธาทจะปฏบตมากขน จนในทสดทาน มความมนใจในวธของหลวงพอเทยนวาถกตองสมบรณแบบทสด ไมคดแสวงหาครบาอาจารยและวธปฏบตอนใดอก สวนเรองคาถา อาคาทเคยเรยนมาทานเหนวาเปนเพยงสงสมมต พธรตรองตางๆ ทเคยยดมน ถอมน กเรมวางไดตงแตนนมา

ปจจบนหลวงพอค�าเขยน ทานจ�าพรรษาอยวดปาสคะโต อ.แกงครอ จ.ชยภม และยงไปดแลวดปาในสาขาอก ๒ วด คอ วดบานทามะไฟ และวดปามหาวน (ภหลง)

นบวาหลวงพอค�าเขยน สวณโณ เปนพระสงฆสาวกผปฏบตด ปฏบตชอบ เปนแบบอยางเปนแนวทางแกศรทธามหาชน เปนทง พระนกอนรกษและครบาอาจารยกมมฏฐานทเดนตามรอยพระพทธ องค ในยคสมยนอยางแทจรง

316 317

ประวต

พระไพศาล วสาโล

เดมชอ ไพศาล วงศวรวสทธ เปนชาวกรงเทพฯ เกดเมอ ปพ.ศ. ๒๕๐๐ ส�าเรจการศกษาชนมธยมศกษาปท ๕ แผนกศลปะ จากโรงเรยนอสสมชญ และส�าเรจการศกษาขนอดมศกษาจาก มหาวทยาลยธรรมศาสตร คณะศลปศาสตร สาขาวชาประวต- ศาสตร ระหวางเรยนทธรรมศาสตร เคยเปนสาราณยกรปาจารยสาร (๒๕๑๘-๒๕๑๙) และเปนเจาหนาทกล มประสานงานศาสนา เพอสงคมตงแตปพ.ศ. ๒๕๑๙ (จนถงปพ.ศ. ๒๕๒๖) โดยมบทบาท รวมในแนวทางอหงสาตอเหตการณ ๖ ตลาคม ๒๕๑๙ จนเปนเหต ใหถกลอมปราบภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร และถกคมขงใน เรอนจ�าเปนเวลา ๓ วน

ตอมา ในป ๒๕๒๖ อปสมบท ณ วดทองนพคณ กรงเทพ มหานคร เรยนกรรมฐานจากหลวงพอเทยน จตตสโภ วดสนามใน กอนไปจ�าพรรษาแรก ณ วดปาสคะโต อ�าเภอแกงครอ จงหวด ชยภม โดยศกษาธรรมกบหลวงพอค�าเขยน สวณโณจนถงปจจบน

ปจจบนเปนเจาอาวาสวดปาสคะโต แตสวนใหญพ�านกอย ทวดปามหาวน อ�าเภอภเขยว จงหวดชยภม โดยจ�าพรรษาสลบ ระหวางวดปาสคะโต กบวดปามหาวน

นอกจากการจดอบรมปฏบตธรรมและการพฒนาจรยธรรม แลว พระไพศาลยงเปนประธานเครอขายพทธกา กรรมการมลนธ โกมลคมทอง กรรมการมลนธสขภาพไทย กรรมการมลนธสนตวถ กรรมการสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยขอนแกน คณะกรรมการ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยขอนแกน และกรรมการสภา สถาบนอาศรมศลป

ทกวนน พระไพศาลยงเขยนหนงสอและบทความอยเปน ประจ�า ผลงานทผานมา ไดแก งานเขยนและงานบรรยายจ�านวน ๑๐๐ เลม งานเขยนรวม ๒๐ เลม งานแปลและงานแปลรวม ๙ เลม งานบรรณาธกรณและบรรณาธกรณรวม ๗ เลม

ผลงานลาสดคอ ลงหลกปกธรรม (ส�านกพมพมตชน) ซง รวบรวมบทความทเขยนในชวง ๔ ปทผานมา

318 319

เมอเรามเวลาวางจะเดนจงกรมสลบกบการนงสรางจงหวะกได การ ฝกสตแบบน ทแรกตองนงอยางน นงพบเพยบกได นงเหยยดขากได  นงขดสมาธกได นงเกาอหอยขากได

เอามอเรามาวางไวบนขาทงสองขาง นนเอง คว�ามอไว

พลกมอขวาตะแคงขน ท�าชาๆ ใหมความรสกตว อนความรสกตวนน ทานเรยกวาสต

ยกมอขวาขนครงตว แลวกรสกวามนไหวขนมา แลวกมนหยดนง กรสกตว

บดน เลอนมอขวามาทสะดอเรา เมอมอมาถงสะดอ กมความรสกวามนหยดแลว เรากร

พลกมอซายตะแคงขนทขาซาย ชนไว แลวกมความรสก

ยกมอซายขนครงตว ใหมความรสกหยดไว

วธเจรญสตแบบเคลอนไหวมอเปนจงหวะตามแนวหลวงพอเทยน จตตสโภ

บดน เลอนมอซายเขามาทบมอขวาทสะดอ แลวกรสก อนนเรยกวา การเจรญสต อนความรสกนน ทานเรยกวาความตนตว หรอวาความรสกตว เรยกวาสต

เลอนมอขวาขนหนาอก ท�าชาๆ มาถงหนาอกแลว เอาหยดไว

เลอนมอขวาออกมาตรงขาง ไหวมาชาๆ อยางน เมอมาถงทตรงขาง หยด

แลวกลดมอขวาลงทขาขวา ตะแคงเอาไว ใหรสกตว

๑๐๙

๗ ๘

๖๕

๑ ๒

๓ ๔

320 321

คว�ามอขวาลงทขาขวา ใหมความรสกตว

เลอนมอซายขนหนาอก ใหมความรสก

เอามอซายออกมาตรงขาง ใหมความรสกตว

ลดมอซายออกทขาซาย ตะแคงเอาไวใหมความรสกตว

คว�ามอซายลงทขาซาย ใหมความรสกตวท�าตอไปเรอยๆ...ใหรสก

๑๕

๑๔๑๓

๑๒๑๑