นายเนตนนท ปลองไหม อยการจงหวดประจ าส านกงานอยการสงสด ส านกงานอยการสงสด

นางสาวณาตยา เดนพงศสนต นกวชาการคอมพวเตอรช านาญการพเศษ ส านกงานเศรษฐกจการคลง

นายปคณ ตนมณวฒนา นกวชาการภาษช านาญการพเศษ กรมสรรพากร

นางสาวทศนย ดอนเนตร นกวชาการวฒนธรรมช านาญการพเศษ ส านกงานปลดกระทรวง

วฒนธรรม

นางสาวเสาวนย อารมยสข นกวทยาศาสตรการแพทยช านาญการพเศษ กรมวทยาศาสตรการแพทย

นางสาวญาณ ศรมณ นกวชาการพาณชยช านาญการพเศษ กรมการคาภายใน

นายธรวทย เฑยรฆโรจน นกวชาการพาณชยช านาญการพเศษ ศนยอ านวยการบรหาร

จงหวดชายแดนใต

นายพฤทธ แกะกระโทก นกวชาการคอมพวเตอรช านาญการพเศษ ส านกงานปลดกระทรวง

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางอาภาพร สนธสาร นกวทยาศาสตรช านาญการพเศษ กรมวทยาศาสตรบรการ

รายชอคณะผจดท า กลม 5

New Wave Leadership 2017

ค าน า

การศกษารวมกนในรปแบบกลม (Group Project) เปนการเรยนรจากการลงมอปฏบต (Action Learning) โดยการก าหนดประเดนเรงดวนทเปนปญหา/มความส าคญเรองใดเรองหนง (Project-Based Learning) วตถประสงคเพอใหผเขารบการฝกอบรมเกดการเรยนรจากการท างานรวมกนเปนกลม

กลมท 5 ใชขอมลการศกษาการด าเนนงานของกลมเกษตรอนทรยบานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร เปนแหลงศกษาในการหาประเดนปญหาจรงในพนทมาศกษา สรางเครองมอเพอเกบขอมลทจ าเปนส าหรบการวเคราะห SWOT Analysis และน าไปสการก าหนด กลยทธ วางแผนจดท าโครงการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรยสรางสรรค บานค าครตา ต าบล ดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร รวมถงบรหารจดการทรพยากรในการแกไขปญหาและพฒนางานดานเกษตรอนทรยใหไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสด

คณะผจดท ารายงานฉบบน หวงเปนอยางยงวา รายงานฉบบนคงเปนประโยชนแกผสนใจ เพอใชเปนแนวทางในการเสรมสรางศกยภาพการเกษตรอนทรยของประเทศใหขบเคลอนไปตามยทธศาสตรการเกษตรอนทรยแหงชาต และไทยแลนด 4.0 เพอขบเคลอนประเทศไทยส ความมนคง มงคง และยงยน ตอไป

คณะผจดท า Group Project กลม 5 เมษายน 2560

หนา

ค าน า สารบญ ขอมลทวไปอ าเภอเมองกนตง 1 การวเคราะห SWOT Analysis 5 โครงการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรย 8 กจกรรมการจดตงโรงสชมชนทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย 12 กจกรรมการแปรรปขาวอนทรย 14 กจกรรมการเพมศกยภาพการผลตปยอนทรย 17 กจกรรมการพฒนาบรรจภณฑ 18 กจกรรมการพฒนาศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศ 19 กจกรรมการสรางตราสนคาและภาพลกษณของตราสนคา (Brand Image) 22 กจกรรมการสงเสรมการตลาด 23 กจกรรมหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย 24 กจกรรมการเกษตรแมนย าสงโดยใชเทคโนโลย Blockchain 26 ผลทคาดวาจะไดรบของโครงการ 29

สารบญ

1

บานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร

1. ขอมลทวไป 1.1 บานค าครตา

บานค าครตา ตงอยในพนทหม 3 และหม 9 ของต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร

บานค าครตา กอตงมาแลวประมาณ 200 ป ซงเดมบรเวณใกลหมบานเปนเขตปาทอดมสมบรณและมแหลงน าซบ (น าค า) คอมน าตลอดป ตงอยระหวางบานดงมะไฟและบานโพนงอย ต าบลขนบนไดใหญ อ า เภอยโสธร จงหวดอบลราชธาน นางค าซงเปนชาวบานโพนงอยไดน าควายมาเลยงและชกชวนเพอน ๆ มาดวย ทกครงทน าควายมาเลยง นางค ามกจะน าหอขาวและของใชใสตระกราคอนใสบา (การเอาสงของหอยทปลายไมคานหรอปลายไมเพยงขางเดยวแลวแบกบาพาไป) และเกบของปาใสตระกราคอนกลบบานเสมอ ตอมานางค าเหน วาเปนแหลงท อดมสมบรณและเปนท า เลท เหมาะสมจะสรางบานเรอน จงชกชวนเพอน ๆ มาครงแรก 3 ครวเรอน ชาวบานเรยกกนวา “บานนางค าคอนกะตา” และตอมาไดเปลยนชอใหไพเราะขน

เปน “บานค าครตา” จนถงปจจบนน พนท เปนปาสงวนแหงชาต เปนสวนใหญรวมทงสน 3 ,832 ไร แบงออกเปน พนทท า

การเกษตรจ านวน 3,512 ไร และพนทอยอาศยจ านวน 320 ไร ประชากรจ านวนทงสน 868 ราย 212 ครวเรอน การประกอบอาชพประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม คอการท านา รองลงมาเปน

การปลกพชไร ไดแก มนส าปะหลง ออย ถวลสง แตงโม กลวยน าวา และไมผล ไมยนตน ไดแก ยคา-ลปตส ยางพารา ซงในปจจบนเกษตรกรเรมใหความส าคญกบการปลกยางพารามากขน

ขาวทปลกเปนขาวนาปโดยสวนใหญปลกขาวเหนยวไวบรโภคในครวเรอน ขาวเจาสวนใหญไวขายและบางสวนเกบไวบรโภค พนธขาวเจา ไดแก พนธขาวขาวดอกมะล 105 ขาว กข. 15 ขาวหอมนล ขาวหอมทบทมชมแพ ขาวไรซเบอร พนธขาวเหนยว ไดแก พนธ กข. 6 วธการท านาเปนการท านาด า จากสภาพพนทสามารถท านาเพยงปละ 1 ครง เนองจากตองพงพาน าฝนตามฤดกาล

2

ปศสตว ในพนทบานค าครตาไดมการเลยงโคขน ไก เปด การเลยงปลาในบอดนและในนาขาว อาชพเสรมคอการท าหตถกรรม จกรสาน และผาทอ

การรวมกลมในพนทในต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร มกลมวสาหกจชมชน ทขนทะเบยนกบกรมสงเสรมการเกษตร จ านวน 18 กลม โดยกลมวสาหกจทอยในพนทบานค าครตา (หม 3 และ หม 9) มจ านวน 10 กลม ทงดานการเกษตร (ผลตปยอนทรย เลยงโคขน กลายางพารา) และ ดานงานฝมอ (เยบผา)

หม กลมวสาหกจ 3 วสาหกจชมชนกลมสตรเยบผาบานค าครตา 3 วสาหกจชมชนกลมผลตปยอนทรยเคมบานค าครตา 3 วสาหกจชมชนโคขนกาวหนาบานค าครตา 3 วสาหกจชมชนกลมสงเสรมอาชพผเลยงโคในเขตปฏรปทดนหม 3 3 วสาหกจชมชนกลมโคขนบานค าครตา 3 วสาหกจชมชนกลมงานฝมอแมบานหม 3 3 วสาหกจชมชนกลมกลายางพาราช าถงบานค าครตา 3 วสาหกจชมชนกลมแมบานสามคค หม 3 9 วสาหกจชมชนกลมสตร บานค าครตา 9 วสาหกจชมชนกลมแมบานหลากกจกรรม บานค าครตา 1 วสาหกจชมชนกลมทอเสอกก ต.ดงมะไฟ 4 วสาหกจชมชนกลมแมบาน-บานค าไผ 5 วสาหกจชมชนกลมสตรทอเสอกก บานโคกกอง 6 วสาหกจชมชนกลมเลยงโคเนอในเขตปฏรปทดนบานค าแขนศอก 7 วสาหกจชมชนกลมเพาะเหดกอนเชอ 972 ต าบลดงมะไฟ 8 วสาหกจชมชนผลตภณฑขาวหอมมะล 1,8,10 8 วสาหกจชมชนกลมดอกไมประดษฐบานดงมะไฟ 8 วสาหกจชมชนบานดงมะไฟ ต าบลดงมะไฟ

1.2 กลมเกษตรอนทรยบานค าครตา

เรมตนเมอ ป 2551 โดยไดเรมกอตงโรงปยอนทรยเคมโดยการสนบสนนงบประมาณจากสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วว.) โดยขณะนนมสมาชก 34 ราย ด าเนนการผลตปยอนทรยผสมแมปยเคมเพอจ าหนายใหกบสมาชกและชมชน ตอมาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) และ วว. ไดรวมมอขบเครอนโรงผลตปยอนทรยของแตละอ าเภอท ากจกรรมโรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรยในป 2555 และโรงผลตปยอนทรยเคมไดปรบเปลยนการผลตมาเปนผลตปย

3

อนทรยแตเพยงชนดเดยว และสมาชกโรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรยเรมมสมาชกเพมเปน 61 ราย และเปนการผลตแบบเกษตรอนทรย ในป 2556

ป 2557 โรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรยบานค าครตาไดรวมกบโรงเรยนชาวนาในแตละอ าเภอของในจงหวดยโสธรไดรวมกนท าเกษตรอนทรยแบบขอรบรองมาตรฐานสากล (มกท.) ในชอกลม ธกส. สงเสรมเกษตรอนทรยและผานการรบรองเปนขาวอนทรยระยะปรบเปลยนปท 1 แตมปญหาเรองการตลาด

ป 2558 กลมเกษตรอนทรยบานค าครตาไดลาออกจากกลม ธกส. สงเสรมเกษตรอนทรย มาสมครเขาเปนสมาชกของสหกรณแทนรก ซงกลมสหกรณแทนรกตองการสมาชกจ านวนมาก เพราะมค าสงสงซอขาวจากตางประเทศจ านวนมากและเปนกลมทมสมาชกเกอบทวทงจงหวด แตผลการรบรอบของ (มกท.) ไมผานการรบรองเพราะมระบบควบคมภายในออนแอขาดความเชอมนในระบบเอกสารและการตลาดของกลมเปนขายใหโรงสทวไปและขายใหสหกรณแทนรกบางสวนสงผลใหกลมฯ ไดลาออกจากการเปนสมาชกของสหกรณแทนรกในป 2559 มาจดตงกลมและขอรบรองมาตรฐานในชอ “กลมเกษตรอนทรยบานค าครตา” มนางลดดา พนธศร เปนประธานกลม มสมาชก 61 ราย ไดรบงบประมาณจากจงหวดยโสธรชวยเหลอในเรองคารบรองและปจจยการผลต และจากความมงมนของสมาชกกลม ไดเปนตวอยางทดใหกบชมชน สงผลใหในป 2560 กลมฯ ไดรบสมาชกเพมอก 40 ราย รวมเปน 101 ราย โดยมาตรฐานทกลมฯ ขอรบรองได ณ ปจจบน ไดแก

- มาตรฐาน มกท. (IFOAM) เปนขาวอนทรยปรบเปลยนปท 1 ผาน52ราย พนทผลต 350 ไร

- มาตรฐาน มกท. , (IFOAM) เปนขาวอนทรยปรบเปลยนปท 2 ม 49 ราย พนทผลต 728 ไร

- มาตรฐานออรแกนคไทยแลนด (Organic Thailand) ผาน 60 ราย - มาตรฐานออรแกนคไทยแลนด (Organic Thailand) ป 2 ม 61 ราย พนท 830 ไร - มาตรฐานออรแกนคไทยแลนด (Organic Thailand) ป 1 ม 40 ราย พนท 248 ไร

4

โครงสรางการบรหาร โครงการกลมเกษตรอนทรยบานค าครตา

โครงสราง หนาท คณะกรรมการบรหารโครงการกลมเกษตรอนทรยบานค าครตา

- รบผดชอบด าเนนงานของโครงการทงหมด ตดตอประสานงานองคกรภายนอกอน ๆ ก ากบตดตอและมมตใหการด าเนนงานโครงการเปนไปอยางเรยบรอย

- ท าหนาทตดตอหาตลาดเพอสงผลผลตขาวออกสตลาด และหนาทคมสตอกขาว

คณะกรรมการรบรองภายใน

- พจารณารบรอง รายงานตามทผตรวจไดไปตรวจแปลงของสมาชกโดยใชมาตรฐานโครงการเปนคมอการรบรอง

นกสงเสรมเกษตรอนทรย

- สงเสรมความรความเขาใจในมาตรฐานเกษตรอนทรยและมาตรฐานโครงการใหเกษตรกร พรอมทงแนะน าในการหาปจจยการผลตทใชในระบบเกษตรอนทรย

คณะกรรมการฝายตลาดและ สตอกขาว

- รวบรวม ตรวจสอบ แปรรปผลผลตของเกษตรกรตามค าสงซอ หรอตามทไดรบมอบหมายจากโครงการ และจดสงสนคาแกลกคา

- จดท าระบบบญชทงการตลาดและการสตอกขาวใหตรวจสอบได

- ด าเนนงานอนๆ ตามทไดรบมอบหมายจากประธานกลม หรอมตทประชมของโครงการฯ

ผตรวจแปลงฟารมขาวอนทรย

- ตรวจประเมนเกษตรกรตามมาตรฐานโครงการ - เขยนรายงานการตรวจ อาน /มรปภาพประกอบการน าเสนอ

ใหคณะกรรมการโครงการพจารณารบรอง

คณะกรรมการบรหารโครงการกลมเกษตรอนทรยบานค าครตา

คณะกรรมการ

รบรอง

ภายใน

นกสงเสรมเกษตรอนทรย

ผตรวจฟารมขาว อนทรย

คณะกรรมการ ฝายตลาดและ

สตอกขาว

5

2. การวเคราะห SWOT Analysis

ผลการวเคราะหปจจยภายใน ซงไดแก สถานภาพและศกยภาพความพรอมดานการท าเกษตรอนทรย และปจจยภายนอก ซงไดแก นโยบาย กฎระเบยบตาง ๆ ทมผลกระทบตอการท าเกษตรอนทรยของบานค าครตา โดยใชเครองมอ SWOT Analysis แลว มรายละเอยดดงน

6

ปจจยภายใน จดแขง (Strength : S) จดออน (Weakness : W) การบรหารจดการ (Management)

1) ผวาราชการจงหวดยโสธรใหความส าคญในการท าเกษตร อนทรย 2) กลมวสาหกจชมชนผลตปยอนทรยและขาวอนทรยบาน ค าครตามการท าเกษตรอนทรยครบวงจร

ปจจบนยงใช วธการบรหารจดการแบบดงเดม (Traditional Farming)

งบประมาณ (Money)

มรายไดจากการประกอบอาชพเสรม เชน การทอผา และจกสาน เปนตน

ไมมงบประมาณในการจดซอเครองมอส าหรบการแปรรปเกษตรอนทรยและโกดงเกบผลผลตรวมของกลมวสาหกจฯ

บคลากร (Man)

1) ผน าและสมาชกกลมมความเขมแขง และมงมนในการท าเกษตรอนทรย 2) สมาชกของกลมมองคความรในเรองเกษตรอนทรย และถายทอดองคความรดงกลาวใหกบสมาชกได 3) คนรนใหมมความรกถนฐานบานเกด ตองการกลบมาสบสานและพฒนาเกษตรอนทรย

จ านวนสมาชกกลมเกษตรอนทรย มเพยงครงหนงของหมบาน

ทรพยากร (Resource)

1) มทรพยากรเพอท าเกษตรกรรมทอดมสมบรณ 2) มโรงผลตปยอนทรยของหมบาน

ตองใชน าฝนและน าบาดาลในการท าเกษตรอนทรย ท าใหสามารถปลกขาวอนทรยไดเพยงปละ 1 ครง

7

ปจจยภายนอก โอกาส (Opportunities : O) อปสรรค (Threats : T)

นโยบาย กฎระเบยบ (Policy)

1) ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) 2) นโยบายรฐบาลและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) 3) ผน าระดบจงหวด อ าเภอ และทองถน น ายทธศาสตรของรฐบาลมาบรณาการและเชอมโยงก าหนดเปนนโยบายและยทธศาสตรของจงหวด เพอตอยอดการด าเนนงานดานเกษตรอนทรยใหเปนรปธรรม 4) ความตอเนองตามนโยบายเปาหมายหลกของจงหวดยโสธร 5) การก าหนดมาตรฐานเกษตรอนทรย

ไมมงบประมาณสนบสนนในการด าเนนการยนขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย

เศรษฐกจ (Economic)

การรวมตวเปนระบบเศรษฐกจอาเซยนท าใหขนาดตลาดของ หลายอตสาหกรรมขยายตวเพมขนเปนอยางมาก

1) ขาดชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑเกษตรอนทรยทชดเจน 2) มการแขงขนเชงเปรยบเทยบระหวางกลมผผลตเกษตรอนทรยในจงหวดเดยวกน

สงคม วฒนธรรม (Social)

1) วถชวตของคนอสานในจงหวดยโสธรมความเขมแขง 2) กระแสความนยมการดแลสขภาพ และการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรเขาสสงคมผสงอาย 3) มประวตความเปนมาดานเกษตรอนทรยทสามารถน ามาเปน ‘Background’ ในการสรางสรรคเปนแบรนดของตวเอง

ประชากรแรงงานลดนอยลง เนองจากจ านวนเดกเกดใหมนอยลง และแนวโนมผสงอายเพมมากขน

เทคโนโลยสารสนเทศ (Technology)

ความกาวหนาทางเทคโนโลยทรวดเรวและอ านวยความสะดวก แกผบรโภค

1) ขาดองคความรดานเทคโนโลยในการผลต การเกบรกษา การพฒนา การบรรจ และการจดจ าหนายผลตภณฑ 2) ขาดเครองมอ เครองจกรและเทคโนโลยททนสมยในการชวยเพมผลผลต ตลอดจนการแปรรปใหผลตภณฑมมลคาเพมมากขน

8

จากผลการวเคราะหขอมลบานค าครตาดวยเครองมอ SWOT Analysis พบวา ผน าและสมาชกกลมวสาหกจชมชนผลตปยอนทรยและขาวอนทรยบานค าครตามความเขมแขง และมงมนในการท าเกษตรอนทรยสามารถผลตสนคาเกษตรอนทรยไดหลากหลาย แตยงมจ านวนเกษตรกรอยครงหนงของหมบานทยงท าการเกษตรแบบใชสารเคม เนองจากขาดความเชอมนและงบประมาณในการยนขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย นอกจากนกลมวสาหกจฯ ยงขาดงบประมาณ เครองมอ เครองจกรและองคความรดานเทคโนโลยททนสมยในการผลต การเกบรกษา การแปรรป การบรรจ และการจดจ าหนายผลตภณฑ จงไดจดท าโครงการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรยสรางสรรค บานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอบางทรายมล จงหวดยโสธรขน

3. โครงการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรยสรางสรรค บานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล

จงหวดยโสธร

3.1 หลกการและเหตผล

ปจจบนสนคาเกษตรอนทรยไดกลายเปนสนคาในกลมกระแสหลกทมความส าคญ และ มศกยภาพ เนองจากผบรโภคทวโลกก าลงตนตวเรองการดแลสขภาพและสงแวดลอม ประกอบกบประชากรโลกมแนวโนมเขาสสงคมผสงอาย สงผลใหตลาดสนคาเกษตรอนทรยไดรบความสนใจอยางมาก

ส าหรบเกษตรอนทรยไทยนน มอตราการขยายตวอยางตอเนอง โดยขยายตวปละไมต ากวารอยละ 20 ซงจากการส ารวจขอมลโดยมลนธสายใยแผนดน/กรนเนท พนทการผลตเกษตรอนทรยในประเทศไทยทไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยขยายตวเพมขนจาก 235,523.35 ไร ในป2557 เปน 284,918.44 ไร ในป 2558 ในสวนของจ านวนฟารมเกษตรอนทรยทไดรบการรบรองมาตรฐานในชวงเวลาดงกลาวกขยบเพมขนจาก 9,961 ฟารมในป 2557 เปน 13,154 ฟารม

รฐบาลภายใตการน าของ พล.อ.ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ใหความส าคญกบเกษตรอนทรย โดยก าหนดยทธศาสตรการพฒนาการเกษตรอนทรยแหงชาต พ.ศ. 2560 – 2564 เปน 4 ประเดน ไดแก (1) การเสรมสรางและจดการองคความรและนวตกรรม (2) การพฒนาการเกษตรอนทรยตามวถพนบาน (3) การเสรมสรางศกยภาพการเกษตรอนทรยเชงพาณชยสสากล (4) การบรหารจดการเพอขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยไทย โดยมเปาหมายหลกเพอเพมพนท ปรมาณและมลคาสนคาเกษตรอนทรยของประเทศ

จงหวดยโสธรจงไดก าหนดวสยทศน“ยโสธรเมองเกษตรอนทรย เมองแหงวถอสาน” โดยไดก าหนดยทธศาสตรทส าคญประการหนง คอ การสงเสรมการเกษตรอนทรยครบวงจรและไดมาตรฐานมเปาหมายในการเพมพนทเกษตรอนทรยจ านวนสนคาและผลตภณฑเกษตรอนทรย และมลคาการจ าหนายสนคาเกษตรอนทรย โดยบานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร เปนหนงในหมบานเปาหมายของจงหวดทก าหนดใหเปนหมบานเกษตรอนทรย สบเนองจากความพรอมของชมชนทตองการปรบเปลยนวถการเกษตรสความยงยน ควบคกบคณภาพชวตทด เพอใหสอดรบกบ

9

กรอบแนวคดดงกลาวและน าไปสการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม จงไดจดตงกลมวสาหกจชมชนผลตปยอนทรยและขาวอนทรยบานค าครตาขน

3.2 วตถประสงค

1) เพอปรบเปลยนกระบวนการท าเกษตรโดยใชสารเคมไปสเกษตรอนทรย 2) เพอสนบสนนสงเสรมเกษตรอนทรยครบวงจร 3) เพอพฒนาศกยภาพโรงสขาวทมมาตรฐาน 4) เพอพฒนากระบวนการผลต การเกบรกษา การแปรรปและบรรจภณฑโดยใชเทคโนโลยท

ทนสมย 5) เพอสรางระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการบรหารจดการการเกษตร ในการควบคมการ

ใชปจจยการผลตใหถกทและถกเวลา เปนการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรยของบานค าครตา

6) เพอเพมสวนแบงทางการตลาดเกษตรอนทรยของบานค าครตา 7) เพอพฒนาบานค าครตาเปนศนยกลางเรยนรและทองเทยวเชงนเวศ

3.3 เปาหมาย 1) เพอยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกร 2) เพอสงเสรมการปรบเปลยนวถเกษตรใหเกดความยงยน

10

3.4 วธด าเนนงาน การด าเนนงานโครงการสรางมลคาเพมผลผลตเกษตรอนทรยสรางสรรค บานค าครตา ต าบล

ดงมะไฟ อ าเภอทรายมล จงหวดยโสธร เปนการใชกลยทธทมงเนนการสรางมลคาเพมผลตภณฑเกษตรอนทรย ดวยการใชเทคโนโลย นวตกรรมอยางสรางสรรค รวมถงสงเสรม และสนบสนนภาคทกภาคสวนในการด าเนนการขบเคลอนเกษตรอนทรย เพอใหเกดการมสวนรวมในรปแบบประชารฐ ประกอบดวย 9 กจกรรมหลก ดงน

ตนทาง

เพมศกยภาพการผลตปยอนทรย

กลางทาง

จดตงโรงสชมชนทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย

แปรรปขาวอนทรย

พฒนาบรรจภณฑ

ปลายทาง

การสรางBrand Image

การสงเสรมการตลาด

พฒนาศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศ

กจกรรมหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การเกษตรแมนย าสงโดยใชเทคโนโลย Blockchain

11

12

1. กจกรรมการจดตงโรงสชมชนทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย

หลกการและเหตผล ปจจบนเกษตรกรสวนใหญทปลกขาวจะเกบเกยวโดยใชรถเกยวและขายทนทสงผลใหขาวม

ความชนสง และโดนหกราคามากจนไมคมตนทนการผลต เนองจากไมมสถานทเกบขาวเปลอก ซงการจ าหนายเปนขาวเปลอกเกษตรกรจะไมไดรบมลคาเพมแตอยางใด ดงนนเพอใหเกษตรกรมรายไดเพมขน เกษตรกรจงควรเกบขาวเปลอกไวรอขายหรอผลตเปนขาวสารขายเพอเพมรายได ใหเกษตรกร โดยการจดใหมยงฉาง ไซโลใหแกกลมเกษตรกรทเขมแขงส าหรบใชเกบขาวเปลอกเพอรอการจ าหนายหรอสามารถผลตขาวสารจ าหนายเองไดในชวงทมราคาสงจะเปนการเพมชองทางเลอกใหเกษตรกรไดทางหนงในชวงทมผลผลตออกสตลาดมาก นอกจากนการสรางมลคาเพมของขาวเปลอกโดยทมาแปรสภาพเปนขาวสารและน าออกจ าหนายในรปของผลตภณฑขาวจากชมชนอนจะท าใหเกษตรกรมรายไดและความเปนอยทดขน โดยชมชนควรตองมการบรหารจดการผลผลตภายในชมชนเองไดอยางมประสทธภาพ จงควรสงเสรมใหมการใชเทคโนโลยทสอดคลองกบการผลตของแตละชมชนอยางมระบบดวย

วตถประสงค

1) เพอพฒนาระบบการผลตขาวคณภาพโรงสขาวและระบบการบรรจผลตภณฑใหมคณภาพดขน

2) เพอใหเกษตรกรมยงฉาง ไซโล ไวเกบขาวเปลอก เพอรอจ าหนายในชวงทภาวะการคาและราคาขาวเพมสงขน เปนการสรางอ านาจตอรองและความเขมแขงใหเกษตรกรในการซอขายขาวเปลอกรวมถงสนบสนนใหมการรบฝากขาวไวในยงฉาง ไซโลเพมมากขน และเปนการเสรมนโยบายและมาตรการของรฐบาลในการดงผลผลตสวนเกนเขาเกบไวในยงฉางไซโลในชวงทผลผลตออกสตลาดมาก

3) เพอเปนการสรางรากฐานใหเกษตรกรเรยนรเรองภาวะการคาและราคาขาวในการสรางมลคาเพมในสนคาขาวทตนผลตได

วธด าเนนการ

1) ส ารวจความพรอมและมศกยภาพในการขอสรางยงฉาง ไซโล และโรงสชมชน โดยจะตองมพนททเปนสาธารณะประโยชนเพอน ามาจดสรางยงฉางไมนอยกวา 2 – 4 ไร และกอสรางโรงสพรอมลานตากขาวเปลอกไมนอยกวา 2-3 ไร ซงไดรบการบรจาคโดยท าเปนลายลกษณอกษร

2) จดหาผรบเหมากอสรางเพอท าการจดการสรางยงฉาง ไซโล และโรงสตามแบบท

ก าหนด

3) แตงตงคณะกรรมการจดซอ-จดจาง และตรวจรบการสรางยงฉาง โรงส เครองสขาว ลานตากขาวเปลอก เครองชงน าหนก เครองวดความชน เครองตรวจสอบคณภาพขาว และเครองอบลดความชน ตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการพสด พ.ศ.

13

2535 พรอมสงมอบยงฉาง ไซโล และโรงส พรอมทงตดตามประเมนผลตามความเหมาะสมตอไป

4) ฝกอบรมกลมเกษตรกรทไดรบการคดเลอกและคณะกรรมการทไดรบมอบหมายใหดแลยงฉางไซโลและโรงสเพอใหมความร ความเขาใจในการดแลคณภาพผลผลตหลงการเกบเกยวกอนน าขาวเปลอกเขาเกบยงฉางไซโลและเรยนรการสแปรสภาพขาวการสรางตราสนคาการบรรจภณฑ รวมทงระบบการจ าหนาย/เชอมโยงตลาด

ระยะเวลาด าเนนการ 1 ป งบประมาณ 5,000,000 บาท

14

2. กจกรรมการแปรรปขาวอนทรย 2.1 ขาวนางเลดหนาปลาสมหยอง

ผลตภณฑแปรรปจากขาวเหนยวเปนอาหารทอยคกบวถชวตของคนไทยมาชานาน การแปรรปขาวเหนยวในอดตจะผลตเพอใชประกอบในงานพธตางๆ เชน ประเพณบวช วนพระ วนขนบานใหม หรอรบประทานในครวเรอ แตในปจจบนมการผลตจ าหนายอยางกวางขวาง สามารถเพมมลคาและสรางรายไดเปนอยางด อาทเชน ขาวแตน ขาวหลาม ขาวหมาก ขนมหวานตางๆ จากขาวเหนยว

จงหวดยโสธรจะเรยกวา ขาวนางเลด หรอทรจกกนทวไปคอ ขาวแตน หรอขาวแตน หรออาจเรยกกนวาขนมรงแตนตามลกษณะเมลดขาวเหนยวมน าตาลออนคลายรงของตวแตน เปนอาหารวางทนยมผลตในพนทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผลตไดงายโดยน าขาวเหนยวผานการท าใหสก ขนรปและท าใหแหงแลวน ามาทอดใหพองตว (พรมเรา และคณะ, 2555) แตงหนาดวยน าออยเคยวหรอธญพช

ขาวนางเลดหนาปลาสมหยอง เปนการน าผลตภณฑปลาสมซงเปนอาหารหมกทไดรบความนยมบรโภคมากในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และเปนอาหารทมชอเสยงของจงหวดยโสธรมาแตงหนาขาวนางเลด ซงเปนแนวคดในการพฒนาผลตภณฑใหมทมคณคาเฉพาะของจงหวดยโสธร และมแนวโนมในการตอบสนองความตองการของตลาดสนคาของฝากของทระลกประจ าจงหวดยโสธรไดเปนอยางด เพราะมลกษณะพเศษของรสชาตปลาสมซงเปนเอกลกษณของจงหวด และยงไมมคแขงทางการตลาด จงเปนการสงเสรมดานการตลาดใหแกชมชน อกทงเปนการสนบสนนการน าผลตภณฑขาวอนทรยมาแปรรปเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกรในพนทจงหวดยโสธร

15

2.2 ผลตภณฑปดผมขาว

ผมขาวหรอผมหงอก เกดจากการทรากผมไมสรางเมดส ท าใหเสนผมไมมส เสนผมจงกลายเปนสขาว ผมหงอกจะเรมปรากฏเมออายประมาณ 30 – 40 ป และมปรมาณมากขนตามอายทเพมขน บางคนจงตองการปกปดผมขาวดวยการยอมผม เพอใหดออนวยและผมมสเขมสวยงาม ผลตภณฑยอมผมทมจ าหนายในทองตลาดสวนใหญมสวนผสมเปนสารเคม แบงออกเปน 3 ชนดดวยกนคอ

1. ชนดชวคราว เพยงใชปายหรอพนกตดแลว แตถาสระผมกจะหลดลอกออกไป 2. ชนดกงถาวร ชนดนสอาจแทรกเขาไปในชนกลางของผมไดบาง สระผมประมาณ

5 – 6 ครง สกอาจหลดลอกออกมา 3. ชนดถาวร สจะแทรกเขาไปสชนกลางของเสนผม และสจะไมมการหลดลอกออกมา

ชนดนนยมใชกนมากทสด สารเคมทท าใหเกดส ไดแก สารกลม Phenylenediamine (PPD) Aminophenol

และ Resorcinol สารเคมเหลานสามารถดดซมเขาผวหนงไดงาย คนทแพสารเคมในผลตภณฑยอมผม จะมอาการคนศรษะ คนหนาผาก ตาบวมทงสองขาง มผนขนตามตว อาจมน าเหลองไหลออกมาจากผนอกดวย ถาแพมากจะท าใหหายใจล าบาก เพอลดความเสยงอนตรายจากการแพสารเคมในผลตภณฑยอมผม การใชผลตภณฑยอมผมทไดจากพชสมนไพรพนบานของไทยอยางเทยงกง กระเมง อญชนเมลดขาวทมส ไดแก ขาวหอมนล ขาวไรซเบอร จงเปนทางเลอกทดและปลอดภย

16

พชสมนไพรส าหรบใชท าผลตภณฑปดผมขาว 1. เทยนกง หรอเฮนนา

มสารส าคญ คอ ลอโซน (Lawsone) รอยละ 0.5 – 0.9 เปนสารทใหสน าตาลแดง หรอ แดงปนสม สามารถใชยอมผมเพอปกปดผม ขาวไดด

2. กระเมง มประโยชน รกษาผวหนงผนคน บ ารงรากผม ชวยลดผมหงอก

3. อญชญ มสาร “แอนโทไซยานน” (Anthocyanin)

4. ขาวหอมนล มสาร “แอนโทไซยานน” (Anthocyanin)

5. ขาวไรซเบอร มสาร “แอนโทไซยานน” (Anthocyanin)

17

ผลตภณฑปดผมขาวจากขาวอนทรย ไดแก ขาวหอมนล และขาวไรซเบอร เปนการน าคณสมบตของสารใหสจากธรรมชาต คอ สาร “แอนโทไซยานน” (Anthocyanin) ซงจดอยในกลมของสารฟลาโวนอยด (Flavonoid) มคณสมบตเปนสารตานอนมลอสระทใหสมวง แดงเขม โดยทวไปแลวสของแอนโทไซยานนนน จะมการเปลยนไปตามความเปนกรด - ดาง นนคอเมออยในสภาวะความเปนกรดจะมสแดงเขม แตหากอยในสภาวะเปนกลางจะมสมวง และเมออยในสภาวะความเปนดางกจะมสน าเงนเขม ดงนนแอนโทไซยานนจงมคณสมบตชวยเปลยนสผมทหงอกขาวได นอกจากนยงมฤทธกระตนการไหลเวยนของโลหตบรเวณรากผม ชวยระงบการหลดรวงของเสนผม ท าใหผมขนใหมแขงแรง ดกด าเปนเงางาม นอกจากนในขาวหอมนลและขาวไรซเบอร ยงมธาตเหลกสง ซงเปนสารส าคญในเมดเลอด มโปรตนสงอนเปนสารอาหารของเสนผม มน ามนร าขาวสงชวยบ ารงผมใหเงางาม การพฒนาการผลตผลตภณฑปดผมขาวจากขาวอนทรยจงเปนการสงเสรมการแปรรปขาวอนทรยของจงหวดยโสธรและสามารถผลตในเชงพาณชยไดตอไป

3. กจกรรมการเพมศกยภาพการผลตปยอนทรย

หลกการและเหตผล

ปยอนทรย เปนปยทไดจากหรอท าจากวสดอนทรย แบงเปน ปยหมก และปยคอก ซง ปยอนทรยโดยทวไปจะมธาตอาหารพช โดยเฉพาะไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และโพแทสเซยม (K) คอนขางต า การปรบปรงคณภาพของปยอนทรยใหมธาตอาหารเพมมากขน โดยการเพมวสดธรรมชาตทเปนแหลงธาตอาหารหลก เชน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ไดแก หนฟอสเฟต และแรเฟลดสปาร พรอมกบการใชเชอจลนทรยจ าพวกจลนทรยตรงไนโตรเจน จลนทรยยอยหนฟอสเฟต และ จลนทรยยอยสลายโพแทสเซยม รวมดวยกจะท าใหปยอนทรยมธาตอาหารพชหลกทงไนโตรเจน , ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม เปนประโยชนกบพชมากขน

บานค าครตา มการผลตปยอนทรยเคมส าหรบใชในหมบานตงแตป พ.ศ. 2551 เนองจากไดรบการสนบสนนโรงผลตปยอนทรยเคมจากสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ในปจจบนไดด าเนนการผลตปยอนทรยลวนตงแตป พ.ศ. 2557 แตเนองจากก าลงการผลตยง ไมเพยงพอส าหรบความตองการใชปยอนทรยของหมบาน อกทงขนาดของเมดปยและคณภาพยงไมเปนไปตามมาตรฐานปย (มอก. 57/2548) ดงนนสมาชกกลมวสาหกจชมชนผลตปยอนทรยและขาวอนทรยบานค าครตาจงตองการเพมศกยภาพการผลตปยอนทรยทงในดานก าลงการผลตและคณภาพของปยอนทรย

วตถประสงค

เพอพฒนาศกยภาพการผลตปยอนทรยใหมก าลงการผลตเพมขน และมคณภาพอยในเกณฑมาตรฐาน ปยอนทรย

18

วธด าเนนการ 1) จดหาเครองมอผลตปยอนทรยเพมเตม ไดแก เครองผสมปย เครองอดเมดปย เครองลด

ความชนปย เครองบดละเอยด เครองปนเมดปย เครองพนน าแบบฝอย เครองรอนปยพรอมชดสายพานล าเลยง เครองเยบกระสอบ เครองหนยอยเศษกงไม

2) อบรมการผลตปยอนทรย เพอพฒนากระบวนการผลต 3) พฒนาคณภาพปย รวมกบการตรวจสอบคณภาพปยตามหลกวชาการ 4) ขอรบรองมาตรฐานผลตภณฑปย (มอก. 57/2548) / ยนจดทะเบยนสถานทผลตปย

กบกรมวชาการเกษตร 5) ผลตและจ าหนาย

ระยะเวลาด าเนนการ ๑ – 2 ป งบประมาณ 3,000,000 บาท

4. กจกรรมการพฒนาบรรจภณฑ หลกการและเหตผล

ปจจบนผประกอบการสนคาทกประเภทตางมความตองการยกระดบคณภาพสนคาดวยการออกแบบและพฒนาบรรจภณฑ เพราะนอกจากบรรจภณฑจะมหนาทรกษาคณภาพของสนคาใหปลอดภย สะดวกตอการขนสงแลว บรรจภณฑทมความสวยงามโดดเดนสะดดตา ยงมบทบาททจะชวยสงเสรมการตลาดเพมยอดขายใหมากขน สามารถสรางความไดเปรยบในการดงดดความสนใจและสงผลตอการตดสนใจซอของผบรโภคได นอกจากนยงสามารถสรางจดขายโดยน าไปเปนของฝากทสามารถสรางความประทบใจระหวางผใหและผรบไดเปนอยางด ดงนนการพฒนาบรรจภณฑเพอเพมมลคาใหกบสนคาจงเปนกลยทธหนงทผประกอบการตางๆ ใหความส าคญ

บานค าครตา ยดมนการท าเกษตรอนทรย โดยมผลตผลทส าคญคอ ขาวไรซเบอร ขาวหอมมะล 105 ขาวทบทมชมแพ แตงโม และพชผกตาง ๆ ซงผลผลตดงกลาวสามารถเพมมลคาไดโดยการพฒนาบรรจภณฑทมความสวยงาม โดดเดน และเปนเอกลกษณเฉพาะของทองถน ซงจะสามารถเพมขยายการตลาดไดตอไป

วตถประสงค

เพอพฒนาและออกแบบบรรจภณฑใหกบสนคาเกษตรอนทรย ไดแก ขาวอนทรย เพอยกระดบคณภาพสนคาและสงเสรมการตลาด

19

วธด าเนนการ 1) ลงพนทเพอส ารวจและรวบรวมขอมลจากผประกอบการเพอรบทราบความตองการ

พรอมวเคราะหรปแบบของบรรจภณฑท เหมาะสมกบศกยภาพการผลตของผประกอบการ และชองทางการตลาด

2) ด าเนนการออกแบบและพฒนาบรรจภณฑ (ออกแบบโครงสราง) 3) ด าเนนการออกแบบและพฒนาบรรจภณฑ (ออกแบบกราฟก) 4) ด าเนนการผลตบรรจภณฑ

ระยะเวลาด าเนนการ 6 เดอน งบประมาณ 200,000 บาท

5. กจกรรมการพฒนาศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศ หลกการและเหตผล

การสงเสรมใหเกษตรกรผท าเกษตรอนทรยของชมชนบานค าครตาน าองคความรและ ภมปญญาทองถน รวบรวมเพอจดเปนแหลงเรยนรและพฒนาทพกอาศยโดยมการยกระดบใหเปนรปแบบทพก Home Stay ในพนทของการท าเกษตรอนทรย โดยการสรางทพกใหมงเนนใหมความเปนเอกลกษณของชมชนพนเมองทางภาคอสาน เพอใหนกทองเทยวไดมาสมผสกบความเปนวถชาวบานอยางแทจรง

20

ในดานการสงเสรมการเรยนรและการทองเทยวเชงระบบนเวศนควรจดกจกรรมใหนกทองเทยวผมาพกอาศยไดสมผสวถชวตและการเรยนรจรงในเรองการท าเกษตรอนทรย เชน การด านาเกษตรอนทรย การเลยงปลาในนาอนทรย การปลกผกผลไมปลอดสารพษ การเกบไขอนทรย ทงจดกจกรรมใหนกทองเทยวรวมกนฝกท าอาหารอนทรยรบประทาน

ในดานการสงเสรมวฒนธรรมและประเพณทางภาคอสานควรจดกจกรรมสอดแทรกใหนกทองเทยวทมาเยอนไดเรยนรในวถชนบท เชน การรวมตกบาตรขาวเหนยวยามเชา การรวมงานประเพณบญบงไฟ พธบายศรสขวญ เปนตน

ดานการตลาดควรจดท าเพจการทองเทยวบานค าครตาในรปแบบ Facebook, Line, Instagram เชน มสโลแกนวา “พกบานค าครตา Home Stay ใชชวต Slow Life ดมด าธรรมชาต วถชวตเกษตรอนทรย” ทงนควรรวมมอกบหนวยงานภาครฐ อาท การทองเทยวแหงประเทศไทย จงหวดยโสธร และรวมเปนพนธมตรกบหนวยงานภาคเอกชน เชน Agoda, Booking.com, Sawasdee.com, TripAdvisor เปนตน

21

วตถประสงค เพอพฒนาศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศของบานค าครตา

วธด าเนนการ 1) วางแผนรปแบบการท าศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศ โดยเนนวถชวตเกษตร

อนทรยของบานค าครตา 2) ด าเนนปรบปรงทพกอาศยเพอเปน Home Stay และสภาพแวดลอมของหมบานใหม

ความพรอมตอนรบผศกษาดงาน นกทองเทยว 3) วางแผน ออกแบบกจกรรมส าหรบการศกษาดงาน และบรการนกทองเทยว 4) ตดตอประสานงานกบหนวยงานภาครฐ อนไดแก ส านกงานวฒนธรรมจงหวด ส านกงาน

ทองเทยวจงหวด รวมทงประสานงานกบผประกอบการเอกชนในรปแบบของการเปนพนธมตร เชน Agoda, Booking.com, Sawasdee.com, TripAdvisor เปนตน

ระยะเวลาด าเนนการ สามารถด าเนนการไดพรอมกบการท าเกษตรอนทรย ซงจดเปน

กจกรรมไดตอเนองทกป งบประมาณ 500,000 บาท

22

6. กจกรรมการสรางตราสนคาและภาพลกษณของตราสนคา (Brand Image) หลกการและเหตผล

จงหวดยโสธรไดวางยทธศาสตรเปนจงหวดเกษตรอนทรย สงผลใหมการผลตเกษตรอนทรยในทกพนท สนคาในแตละพนทมความเหมอนกน ไมมความแตกตาง ซงสามารถท าการตลาดไดในภาพรวมระดบจงหวด หากแตละพนทมความตองการท าตลาดและสรางตราสนคาของตนเอง จงมความจ าเปนตองสรางความแตกตาง มเอกลกษณของตนเอง โดยการสรางตราสนคาของหมบานเพอใชกบผลตภณฑเกษตรอนทรยทกชนด เพอใหเกดการจดจ าจากผบรโภคและสรางความเชอมนใหผบรโภคอกดวย

ภาพลกษณของตราสนคา (Brand Image) แสดงถงสนคาหรอบรการทท าใหเกดความแตกตางภายในจตใจของผบรโภค ตราสนคาเปนสญลกษณทถายทอดถง คณลกษณะ คณประโยชน ความเชอและคณคาของสนคานนๆ การสรางความแขงแกรงของตราสนคาจะตองมการบรหารจดการทดเพอท าใหผบรโภคเกดความยดเหนยวกบคณคาโดยรวมในตราสนคานน จากความเปนมาของบานค าครตา ทมตนก าเนดจากการท “นางค า” ไดเลงเหนถงความอดมสมบรณของพนท และไดยายมาสรางบานเรอนในบรเวณน จนเปนตนก าเนดชอ “บานค าครตา” ประกอบกบประชากรในหมบาน สวนใหญสบเชอสายมาจากนางค า และนยมเรยกกนวา “ยายค า” หรอ “ยาค า” ดงนนการสรางตราสนคาและภาพลกษณของตราสนคา จงตองค านงถงการเกยวพนของชอและตราสนคากบชมชน

วตถประสงค เพอสรางความเปนเอกลกษณของสนคาเกษตรอนทรยของบานค าครตาเพอใหเกดการจดจ า

และสรางความเชอมนใหผบรโภค

วธด าเนนการ 1) ประสานหนวยงานเอกชนทมความเชยวชาญดานการสรางตราสนคาหรอดานการตลาด

เพอรวมพฒนาตราสนคาของชมชน ในรปแบบการท างานแบบประชารฐ 2) รวบรวมขอมลประวตความเปนมา อตลกษณ ประเพณ วฒนธรรมของหมบาน การ

ด าเนนงานดานการเกษตร ความตองการของชมชนเพอมาก าหนดตราสนคาของชมชน 3) ออกแบบชอและตราสนคา จดลขสทธ น าไปใชกบผลตภณฑเกษตรอนทรยของหมบาน 4) น าชอและตราสนคาทไดบนบรรจภณฑและสอประชาสมพนธทกประเภท 5) ประชาสมพนธ สรางความรบรของตราสนคาผานชองทางตาง ๆ โดยเฉพาะสอออนไลน

ระยะเวลาด าเนนการ 6 เดอน งบประมาณ 400,000 บาท

23

7. กจกรรมการสงเสรมการตลาด

หลกการและเหตผล ยโสธรเปนจงหวดทมศกยภาพดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย และเกษตรปลอดภยสง

จงหวดหนงของประเทศ มกลมเกษตรกรทเขมแขงผลตและจ าหนายขาวหอมมะลอนทรย จ านวนกวา 10 กลม มพนทปลกขาวหอมมะลอนทรยมากกวา 40,000 ไร มผลผลตปละมากกวา 20,000 ตน ซงผลผลตสวนใหญรอยละ 90 สงจ าหนายตางประเทศ ทงในยโรปและสาธารณรฐประชาชนจน เนองจากปจจบนผบรโภคทค านงถงสขภาพและความปลอดภยนยมเลอกบรโภคสนคาเกษตรอนทรย รวมถงขาวอนทรยมการขยายตวเพมจ านวนมากขนแตอยางไรกตามผลผลตสวนใหญของจงหวดยงมลกษณะเหมอนกน ไมมความแตกตาง กลมเกษตรอนทรยบานค าครตาไมสามารถท าตลาดในจงหวดและในพนทใกลเคยงไดเนองจากมผลตภณฑขาวสารบรรจถงจากกลมอนๆทมความพรอมในการท าตลาดมากกวา เมอชองทางการจดจ าหนายทางการตลาดสนคาเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยยงมจ ากดสงผลใหมเกษตรกรทไมสนใจการผลตเกษตรอนทรยอยางจรงจง

ดวยปญหาขางตน เพอใหสามารถเพมขดความสามารถดานการตลาดใหกบกลมเกษตรอนทรยตาง ๆ ของจงหวดยโสธร ทงการพฒนาชองทางการตลาดตลอดจนเสรมสรางกระบวนการการพฒนาสนคาของสวนราชการและเอกชนทเกยวของส านกงานพาณชยจงหวดยโสธร ไดมการจดงาน “สนคาเดนเกษตรอนทรย วถยโสธร” เมอวนท 15-19 กนยายน 2559 ณ หางเซนทรล จงหวดภเกต โดยไดน าสนคา OTOP ทส าคญ อาท หมอนขวานผาขด ผาทอมอ ปลาสม แตงโม ขาวหอมมะลอนทรย ไปจ าหนาย โดยบานค าครตาไดน าขาวไปจ าหนายในงานน และประสบความส าเรจมาก สามารถจ าหนายขาวไดหมด ไดรบการตอบรบทดจากผบรโภค แตหลงจากนนกลมฯ ไมไดมการท าตลาดตอเนองในจงหวดภเกตอก

ดวยศกยภาพของตลาดในจงหวดภเกตและจงหวดทองเทยวในภาคใตอน ๆ ทประชาชนมรายไดสง มนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต ประกอบกบไมมการปลกขาวหอมมะลอนทรยในพนท การจดใหกลมเกษตรกรของจงหวดยโสธรไดมการจบคธรกจกบผประกอบการ สมาคมการทองเทยวของจงหวดแหลงทองเทยวจะสามารถสรางตลาดใหมไดอยางตอเนอง นอกจากจะเปนการชวยเกษตรกรทปลกเกษตรอนทรยและปลอดภยไดมโอกาสจ าหนายสนคาสรางรายไดแลว ยงเปนการ

ผวใสไรโรคบรโภคเกษตรอนทรย ตามวถลกหลานยายค า

24

กระตนเกษตรกรใหหนมาท าการเกษตรอนทรยและปลอดภย และเปนการชวยประชาสมพนธผลตภณฑขาวหอมมะลอนทรยของจงหวดยโสธร รวมถงภาพลกษณของการเปนจงหวดเกษตรอนทรยอกดวย

วตถประสงค

เพ อพฒนาชองทางการจดจ าหนายสนคาเกษตรอนทรยของบานค าครตาใหมการเชอมโยงการจ าหนายทงตลาดภายในทองถน สวนกลาง ภมภาคอน ๆ เพอใหมตลาดประจ าทแนนอนและสรางรายไดใหกบเกษตรกร

วธด าเนนการ

1) คดเลอกผลตภณฑทมความพรอมในการท าการตลาด (มคณภาพ มตรารบรองเกษตรอนทรย มบรรจภณฑและตราสนคาของตนเอง มปรมาณเพยงพอและตอเนอง)

2) ประสานจงหวดแหลงทองเทยวในภาคใต ใหคดเลอกผประกอบการ สมาคมโรงแรมและธรกจทองเทยวทมความสนใจ เพอหารอถงความเปนไปไดและความตองการใชขาวอนทรย

3) จดกจกรรมจบคทางธรกจ (Business Matching) และจดใหมการรวมการลงนามในบนทกความเขาใจและขอตกลง (MOU) ระหวางสมาคมโรงแรมฯกบจงหวดยโสธร และ MOU ระหวางนกธรกจ/ผประกอบการและกลมเกษตรอนทรยบานค าครตาและกลมอนๆ ของจงหวด

4) ประสานหนวยงานทเกยวของดานการขนสงเพออ านวยความสะดวกในการจดสงผลตภณฑจากจงหวดยโสธรมายงภาคใต เพอใหการขนสงสนคาเกดประสทธภาพทงดานตนทนและระยะเวลา

5) ท าการประชาสมพนธโครงการโดยการตดปาย เชน “โรงแรมนใชขาวอนทรย 100% จากยโสธร”

ระยะเวลาด าเนนการ 1 ป งบประมาณ 1,000,000 บาท

8. กจกรรมหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หลกการและเหตผล

หมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย (หมบานแมขาย วท.) เปนกลไกสงเสรมให หมบาน/ชมชน น าองคความรดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมไปใชประโยชนในการประกอบอาชพหลก จนเปนแบบอยางใหแกหมบาน/ชมชนอนๆ โดยการด าเนนโครงการฯ มการประสานความรวมมอใน 4 ภาคสวน คอ ภาคราชการและทองถน ภาควชาการ ภาคประชาชน และภาคเอกชน รวมทงมการสงตอบรการแบบครบวงจรตามแนวทางหวงโซแหงคณคา ตงแตตนน า กลางน าและ ปลายน า โดยก าหนดเปาหมายของโครงการฯ คอ 1 อ าเภอ 1 หมบานแมขาย

25

กระบวนการพฒนาหมบาน วท. เพอยกระดบเปนหมบานแมขาย วท. มการก าหนดกรอบระยะเวลาการพฒนาใน 3 ป มการบมเพาะองคความร (Knowledge) สรางทกษะความช านาญ (Skill) ภายใตเทคโนโลยทเหมาะสม (Appropriate Technology) ใหเกดการเพมประสทธภาพกระบวนการผลต (Productivity) การพฒนาผลตภณฑ (Product development) การบรหารจดการ(Management) การพฒนาแบบครบวงจรหวงโซแหงคณคา (Value chain) ตงแตตนน า กลางน าและปลายน า การลดตนทนการผลต การเพมมลคาผลตภณฑ (Value added) รวมถงการสรางพฤตกรรมการเรยนรดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร เชน การแสวงหาความรใหม ๆ การสงเกต การระบปญหา การทดลอง การจดบนทก การรวบรวมและวเคราะหขอมล การตรวจสอบขอมลและการสรปผล เปนตน เพอการปรบเปลยนทศนคต (Attitude) ทดตอการน าวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมไปใชประโยชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง(เขาใจ เขาถง พฒนา) มาปรบใช ตามความเหมาะสมของแตละหมบาน/ชมชน ควบคไปกบฐานความรและภมปญญาทองถนทสอดคลองไปดวยกน เพอผลสมฤทธของการพฒนาทยงยน

วตถประสงค เพอการเพมผลตภาพ การเพมมลคาผลตภณฑ การลดคาใชจาย การขยายโอกาสและลดความ

เหลอมล าของชมชนในชนบท วธด าเนนการ

1) จดท าข อ เ สนอโครงการ เพ อขอรบการอน ม ต งบประมาณด า เน น งานจา ก กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

2) ด าเนนงานตามกรอบระยะเวลาการพฒนาใน 3 ป 3) เขารบการประเมนผลการด าเนนงานโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกป

26

ระยะเวลาด าเนนการ 3 ป งบประมาณ ไดรบงบประมาณ ปละ 250,000 – 300,000 บาท จาก

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

9. กจกรรมการเกษตรแมนย าสงโดยใชเทคโนโลย Blockchain

หลกการและเหตผล Blockchain เปนเทคโนโลยใหมทน ามาซงความปลอดภย นาเชอถอ โดยไมตองอาศยคน

กลาง การท าธรกรรมออนไลนใด ๆ กจะสามารถท าไดอยางสะดวกมากขน ใสความคดสรางสรรคไดมากขน Creative มากขน Innovative มากขน ประหยดขน รวดเรวขน มนเรยกไดวาเปน “Transfer of trust in a trustless world” เพราะถงแมสองบคคลจะไมเคยรจกกนมากอน กสามารถแลกเปลยนขอมลกนไดดวยความมนใจ

การท างานของ Blockchain Blockchain เปนรปแบบการเกบขอมล (Data Structured) แบบหนง ทท าใหขอมล

Digital Transaction ของแตละคนสามารถแชรไปยงทก ๆ คนได เปนเสมอนหวงโซ (Chain) ทท าให Block ของขอมลลงกตอไปยงทก ๆ คน โดยไมสามารถทราบไดวาใครทเปนเจาของและมสทธในขอมลนนจรง ๆ เมอบลอกของขอมลไดถกบนทกไวในบลอกเชน ซงเปนเรองยากมากทจะเขาไปเปลยนแปลง เวลาทมใครตองการจะเพมขอมลหรอแกไขขอมล ทก ๆ คนในเครอขายซงลวนแตมส าเนาของ Blockchain สามารถรน Algorithm เพอตรวจสอบ Transaction โดย Transaction ใหมนจะไดรบอนญาต ตอเมอในเครอขายสวนใหญเหนดวยวาถกตอง

Blockchain คอระบบโครงขายในการเกบบญชธรกรรมออนไลน ซงมลกษณะเปนเครอขายใยแมงมม ทเกบสถตการท าธรกรรมทางการเงน และสนทรพยชนดอน ๆ อกในอนาคต โดยไมมตวกลางคอสถาบนการเงน ระบบ Blockchain จะไมมตวกลางอยางทเคยเปนมา ซงท าใหตนทนการท าธรกรรมถกลง และอาจจะสงผลใหสถาบนการเงนทเปนตวกลาง ไมจ าเปนตองมอกในอนาคตไดเลย หากเทคโนโลยนเขามาแทนทไดอยางสมบรณ

แนวคด Blockchain เรมกลบมาเปนกระแสทตองจบตามมองอกครง พรอมมการพฒนา ใหม ๆ ไปสการใชงานทมากกวาการท าธรกรรม Bitcoin ในอดตทไมไดรบการยอมรบมากนก ผนวกรวมกบกระแสการเพมขนของอปกรณทใชแนวคด Internet of Things (IoT) จ าเปนตองมการจดการ ดแลอยางการรกษาความปลอดภยระหวางอปกรณตาง ๆ และความจ าเปนทจะตองบนทกฐานขอมลของการตดตอตาง ๆ เหลานน ท าใหเทคโนโลยอยาง Blockchain ทใหความส าคญกบความเปนสวนบคคลจะกลายมาเปนตวชวยส าคญของการใชงานดงกลาว โดยลดขนตอนระบบการท างานใหเรยบงายขน มการยดหยนทสงขน รวมทงการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรว

เทคโนโลย Blockchain ถกคาดหมายวาจะสามารถพลกโฉมวงการธรกจเพอกาวผานเขาสยคใหม เชนเดยวกบ Internet Technology และ Social Media เทคโนโลยนไดรบการจบตามองมากขนเรอย ๆ ซงมลกษณะเดน คอ เปนระบบการจดเกบขอมลทมการกระจายตวไปยงผทอยในระบบทกคน (Nodes) โดยทกคนในระบบจะมขอมลชดเดยวกน และเมอมขอมลใหมกจะอพเดทตอเนองจากชดขอมลเดมพรอมกนตลอดเวลา ท าใหไมจ าเปนตองมตวกลางในการจดเกบขอมลธรกรรมตาง ๆ ท

27

เกดขนอกตอไป ทงน ขอมลทบนทกตอกนจะไมสามารถเปลยนแปลงหรอลบทงได ซงเปนกลไกทชวยยนยนความถกตองของธรกรรม ตางจากปจจบนระบบการจดการและบนทกขอมลธรกรรมสวนมากจะมการรวมไวทศนยกลาง เชน การบนทกธรกรรมทางการเงนของธนาคารพาณชย เมอผใชบรการตองการอพเดทขอมลกจะตองไปคดลอกจากฐานขอมลกลางและจ าเปนตองมธนาคารพาณชยยนยนเมอมธรกรรมเกดขน แตบทบาทนจะลดลงในอนาคตดวยเทคโนโลย Blockchain

การประยกตใชในงานดานการเกษตรกรรม ดวยคณสมบตของ Blockchain จงเขามาตอบโจทย Internet of Things (IoT) ได

เพราะเมอวนทมอปกรณ Devices เพมขนมากมาย การจดการผานสวนกลางจะยงยาก แต Blockchain สามารถเขามาชวยกลม IoT Devices ทก าลงมจ านวนมากไดงายขน ดงนน Internet of Things ในยคของ Blockchain จะกลายเปน Ledger of Things คอม “บญชธรกรรมอเลกทรอนกส” เพอจะ Track อปกรณทน ามาเชอมตอ ทนเมอหลงบานเปนดงน กจะมนกพฒนาตอยอดเพอใหอปกรณตางๆ สอสาร เชอมตอกนและเชอถอกนไดงายขนท าใหเราสามารถน ามาประยกตใชเพอดสภาพอากาศ ดน พชทปลก สามารถตดเซนเซอรได วเคราะหและแนะน าวาควรตองดแลอยางไร จากประวตทผานมา ตอไปจะดไดวาวว ไก ปลา ของเรากนอะไรกนลงไปบาง ดประวตสขภาพทผานมาเหมอนคนเลยทเดยว หรอเราในฐานะผบรโภคสามารถทจะตรวจสอบสนคาอนทรยนน ๆ ไดตงแตขนตอนการผลตจนมาถงขนตอนสดทาย วาเกษตรกรปลกขาวแบบไหน ใชปยแบบไหนเกบเกยวและ สขาวตามขนตอนเกษตรอนทรยหรอไม และส าหรบเกษตรกรกจะไมตองกงวลกบการทจะมมาตรฐาน ใหม ๆ ซงถอเปน Trade Barrier อยางหนงทเขามา นอกจากนนกยงสามารถน ามาใชในกจกรรม หลก ๆ ดงน

การควบคมโรคและศตรพช การปองกนโรคและศตรพชคอสงส าคญทจะท าใหการเกษตรไดผลผลตทมคณภาพสง การ

ระบอาการของโรคและการเตอนเมอเกดปญหา เพอการแกไขททนทวงทเปนสงทมคาตอเกษตรกรมาก การตรวจสอบสถานะน าและคณภาพของดน Internet of Things ใชฮารดแวรเซนเซอรท างานรวมกบซอฟแวรเพอสนบสนนการ

ตดสนใจผานเทคโนโลย Cloud การผสมผสานเซนเซอรตางๆ ส าหรบเรองอณหภม ความชนของดน สารอาหาร อากาศ และอกมากมาย ท าใหเกดระบบการตดสนใจทมประสทธภาพกระถางปลกตนไมอจฉรยะน มเซนเซอรทคอยตรวจจบสภาพของตนไม วาตนไมไดรบน าหรอแสงแดดเพยงพอหรอไม หรอสภาพของดนดหรอไม โดยอาศยความสามารถจากการเรยนรเองของคอมพวเตอร การวเคราะหขอมลเชงท านาย การวเคราะหเชงความหมาย และระบบ AI เพอใหมระบบแจงเตอนส าหรบเกษตรกร

การส ารวจทางอากาศเพอหาความผดปกต ถาเราเปนเกษตรกรทมทดนจ านวนมาก คงยากทจะดแลพนทไดอยางทวถง ซงหากม

อปกรณทบนสงเกตการณฟารมเราได โดยไมตองใชคนควบคมหรอทเรยกวา โดรน (Drone) สามารถบนทกสงตาง ๆ ทเราอยากร ถายภาพความละเอยดสงไดในระดบเซนตเมตร และสามารถเปรยบเทยบการเปลยนแปลงทเกดขนกบภาพในอดตใหเราได โดยอาศยเซนเซอรตาง ๆ ไดแก เซนเซอรการมองเหน, เซนเซอร Multi-spectrum, เซนเซอรอณหภม และ LIDAR (Light Detection and Range) เปนเทคโนโลยทสามารถวดความสงจากการเจรญเตบโตขนของพชผล ตนไมและสงอน ๆ ได

28

บรรจภณฑและการขนสง หนงปจจยส าคญส าหรบการเกษตรคอระยะเวลาในการสงของไปถงตลาด ส าหรบ

เกษตรกรบางกลมการเขาถงตลาดนนมขอจ ากดสงมาก เนองจากผลตภณฑทางการเกษตรบางประเภท เชน ดอกไม และผลไม มกจะเนาหรอสกเรวเกนไปตลอดเวลาทผานมา เกษตรกรและผขนสงพยายามดแลปกปองสนคาโดยใชระบบควบคมและดดแปลงภมอากาศ ใชสารเคมปองกนเชอรา และเครองบนทกอณหภม แตระบบเหลานขาดสงทส าคญ กลาวคอ ไมสามารถลดการเนาเสย ลดการเกดเชอโรค ควบคมการสก และปรบปรงเรองความปลอดภยของอาหารไปพรอมกนได เราไมสามารถดสนคาแบบทนท (Real Time) ได และไมสามารถปรบเปลยนสภาพในตสนคาระหวางการขนสงได แตถาใชแกสโอโซน (O3) เปนสารออกซไดสทดสามารถท าลายจลนทรยไดหลายชนด ไดแก แบคทเรย ยสต รา โปรโตซวรทเปนสาเหตท าใหอาหารเสอมเสย (Microbial Spoilage) และจลนทรยทกอใหเกดโรค (Pathogen) สงผลใหการเนาของผลตภณฑลดลง ทงยงชวยเอากาซเอธลนออก ซงชวยควบคมการสกของผลไมไดอกหนงประการคอการตดตามการขนสงสนคาไดแบบ Real Time ตงแตเรมตนจนถงทหมาย และการปรบเปลยนปจจยตาง ๆ อางองตามสถานการณ เชน การขาดพลงงานอยางรนแรง ระดบคลนทสงขน และอน ๆ อกมากมาย

วตถประสงค

เพอน าเทคโนโลย และนวตกรรมเขามาใชตงแตขนตอนการผลตจนถงการจ าหนาย

วธด าเนนการ 1) ศกษา วจยเพอเสนอแนะแนวทางการพฒนาเกษตร รวมทงพฒนาเกษตรกรใหสามารถ

ประยกตใชสารสนเทศเศรษฐกจ และเทคโนโลย 2) จดท าขอเสนอโครงการเพอขอรบการอนมตงบประมาณฯ และการน าเทคโนโลยท

เกยวของมาใช จากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 3) ด าเนนการเกบขอมลเชงพนท (Area based Data Collection) 4) ด าเนนการถอดองคความรของเกษตรกรเพอใชเปนขอมลในการสรางตนแบบ 5) ฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลย 6) น าเสนอโครงการ/กจกรรมและเผยแพรองคความร และประชาสมพนธเพอใหเกษตรกร

น าไปใชงาน

ระยะเวลาด าเนนการ 3 ป งบประมาณ งบประมาณโครงการ 1 ลานบาท โดยแบงจาย

ปแรก 500,000 บาท ปทสอง 300,000 บาท ปทสาม 200,000 บาท

29

3.5 งบประมาณ

ใชงบประมาณในการด าเนนการทง 9 กจกรรมหลกของโครงการทงสน 12,400,000บาท

3.6 แผนการด าเนนการและระยะเวลาด าเนนงาน

ระยะเวลา (ป) กจกรรม

2560 2561 2562 2563 2564 2565 หมายเหต

1. โรงสชมชนทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย

2. การแปรรปขาวอนทรย 3. การเพมศกยภาพการผลตปยอนทรย 4. การพฒนาบรรจภณฑ 5. การพฒนาศนยเรยนรและแหลงทองเทยวเชงนเวศ

ท าตอเนองทกป

6. การสราง Brand Image 7. การสงเสรมการตลาด 8. หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย 9. การเกษตรแมนย าสงโดยใชเทคโนโลย Blockchain

3.7 ตวชวด

1) พนทเกษตรอนทรยทไดมาตรฐานเพมขนประมาณปละรอยละ 20 2) จ านวนสนคาและผลตภณฑเกษตรอนทรยทไดมาตรฐานเพมขนปละไมนอยกวา 2

ชนด 3) มลคาการจ าหนายสนคาเกษตรอนทรยเพมขนไมนอยกวารอยละ 10

3.8 ผลทคาดวาจะไดรบ

1) บานค าครตา ต าบลดงมะไฟ อ าเภอบางทรายมล จงหวดยโสธร เปนหมบานตนแบบการสงเสรมเกษตรอนทรยครบวงจรระดบประเทศ

2) มโรงสขาวอนทรยและโรงท าปยอนทรยทไดรบมาตรฐาน 3) มปยอนทรยทมคณภาพไดรบมาตรฐานปย (มอก. 57/2548) และเพยงพอตอความ

ตองการใชปยอนทรยของหมบาน 4) ผลผลตเกษตรอนทรยของบานค าครตามมลคาเพมมากขน สามารถเพมสวนแบงทาง

การตลาดทงในประเทศและตางประเทศไดมากขน

30

5) มองคความร ทกษะและความช านาญในการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการเพมประสทธภาพกระบวนการผลต การบรหารจดการแบบครบวงจร

6) มสมาชกกลมการท าเกษตรอนทรยแบบครบวงจรเพมมากขน 7) เปนศนยการเรยนรและการทองเทยวเชงนเวศแบบครบวงจรเพอถายทอดองคความร

และภมปญญาทองถน รวมทงเปนการสงเสรมรายไดของบานค าครตา 8) มระบบเทคโนโลยสารสนเทศทใชในการการตรวจสอบการท าเกษตรอนทรยอยางครบ

วงจร ท าใหการเพาะปลกหรอเลยงสตวมประสทธภาพดขน เพมปรมาณและคณภาพผลผลต ตลอดจนชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอมและพลงงานทใชลง

--------------------------------------------------------