ครงหนง พระผมพระภาคเจาประทบ ณ ปาไมประดใกลเมองโกสมพ ทรงหยบใบประดขนมากามอหนง แลวตรสกบภกษทงหลายทตามเสดจ

“ใบประดทอยในกามอของเราน มจานวนนอยกวาใบทอยบนตน คาสอนของเรากเชนเดยวกน ฝายทเรารแลวบอกแกเธอทงหลายมนอยกวาทยงมไดบอก เพราะเลอกบอกแตสงทเปนประโยชน เปนขอปฏบตขนพนฐาน เปนไปเพอความพนทกขเทานน สวนทไมไดบอก คอสงทไมเปนประโยชน ไมใชขอปฏบตขนพนฐาน จะไมเปนไปเพอความพนทกข”

“สงทบอกแลวคอ ทกข เหตเกดทกข ความดบทกข และขอปฏบตสาหรบดบทกข ซงเรยกวาอรยสจ ๔ ประการ เหลานแหละเปนสงทเปนประโยชน เปนขอปฏบตขนพนฐาน และเปนไปเพอความพนทกข ดงนน เธอทงหลายพงพยายามใหรตามจรงในเรองทกข เหตเกดทกข ความดบทกข และขอปฏบตสาหรบดบทกขเถด”

จาก สสปาสตร สสปาปณณวรรค สงยตตนกาย มหาวารวรรค

รมประด ๑

เอกสารเผยแพรวชาการทางศาสนาของกองอนศาสนาจารย กรมยทธศกษาทหารเรอ ปท ๓๒ ฉบบท ๑ วนมาฆบชา พทธศกราช ๒๕๕๔

ทปรกษา ฝายธรการ พล.ร.ท.สมหมาย ปราการสมทร น.อ.สาร อนสอน พล.ร.ต.ธนะรตน อบล น.ต.สมพงษ สนตสขวนต พล.ร.ต.สมชย มนสรงษ น.ต.ยอดเยยม ปลอดพยนต พล.ร.ต.อรรณพ ครกล น.ต.สธ แสงภ น.อ.เศรษฐสทธ จนทรเสนา ร.ต.ชณหพชร ฉมผก น.อ.วสนต บญเนอง พ.จ.อ.พสธร ทองฤทธ น.อ.พงศชาญ เพชรเทศ พ.จ.อ.สขสมทธ วนเดช

ผอานวยการ พ.จ.อ.หญง จารย ภกดวานช น.อ.มนญ จนทรนวล พ.จ.อ.เนรมต สชาตวฒ

ฝายบรรณกร จ.อ.หญง นยนา อณาภาค น.อ.สมชย คาจนทร จ.อ.สราวฒ แจมฟา น.อ.ธรรมนญ วเศษสงห ฝายพมพ น.ท.ขจร ประดบ พ.จ.อ.หญง จตพร งวนเพยรภาค น.ท.ผดง แปงการยา

ทาปกและเยบเลม : หมวดผลตตารา แผนกผลตสอผสม กองบรการการศกษา กรมยทธศกษาทหารเรอ

รมประด ๒

จากปก

พอแลงดบแลงผาน พอดนดานเปนดนด จนมากจงพอม และทกขทอจงพอทน หลายหลากทยากไร จงสดใสไมขดสน ลมตาและตงตน ดวยเสโทพระทรงธรรม ราชาแหงราชา อบตมาเพอคณคา แดนไทยเปนแดนธรรม สมพระนามภมพล ไตรรตนอนรงฤทธ อกทศพธฯ อานวยผล บนดาลพระภวดล ขอพระองคทรงพระเจรญ

◌◌◌◌◌◌

กองอนศาสนาจารย กรมยทธศกษาทหารเรอ

รมประด ๓

ใตใต เหนอออกตกถวนเหนอออกตกถวน สถานไทยสถานไทย รมรม พฤกษเพยบนครไพรพฤกษเพยบนครไพร ยานกวางยานกวาง ประประ ชาเทดธรรมในชาเทดธรรมใน กมลมนกมลมน ดด ชอไมเอยอางชอไมเอยอาง เปรยบดวเปรยบดวยนาวยนาว

๑. เพอเปนเอกสารบนทกและเผยแพรวชาการทางศาสนา ๒. เพอใหบคคลในกองทพเรอสมผสศลธรรมทางเอกสาร ๓. เพอแนะแนวหลกธรรมในการแกปญหาชวต ๔. เพอเสนอขาวความเคลอนไหวทางศาสนา

รมประด ๔

สารบญ

เรอง ผเขยน หนา มหศจรรยวนมาฆบชา น.ท.กฬา เอยมอาษา ๖ เทดพระเกยรตดวยการปฏบต น.อ.สมชย คาจนทร ๙ การทาบญแบบเรยบงาย น.ท.ไพโรจน จารยโพธ ๑๔ นาเทยวธรรมบท ตอน งานสมฤทธ ชวตไมรนรมย

น.ท.ขจร ประดบ

๒๐

คณคาของทกขตา บรรณาธการ ๓๕ นาขาวมาเลาความ ตอน ทาสอารมณ น.ท.ผดง แปงการยา ๓๙ ราชสหสรางบารม น.ต.สมพงษ สนตสขวนต ๔๔ ศกษาพระพทธศาสนาผานเรองราวของ กฎแหงกรรม ตอน บพกรรมของอดตนางเอก

ร.อ.สรเชษฐ ทองแมน

๔๘

เขยนใหคด อนศาสนาจารย ๕๖ ลานกว น.อ.ธรรมนญ วเศษสงห ๖๐ ศพทศาสนา แผนกวชาการ กอศ.ยศ.ทร. ๖๑ ขาวศาสนา แผนกวชาการ กอศ.ยศ.ทร. ๖๓

บทความทปรากฏในรมประดเปนความคดเหนสวนตวไมมขอผกพนกบหนวยงานใด ๆ

รมประด ๕

⌫⌫ ⌫⌫

⌦⌦

ทานผอานทเคารพ รมประดฉบบน เปนฉบบแรกของป พ.ศ.๒๕๕๔ ซงปน วนมาฆบชา ตรงกบวนศกรท ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๕๔ วนมาฆบชา เปนวนสาคญทางพระพทธศาสนาวนหนง เพราะเปนวนทพระพทธเจาทรงแสดงโอวาทปาตโมกข แกพระอรหนตทพระพทธองคเปนผบวชใหถง ๑,๒๕๐ รป ซงมาประชมพรอมกนโดยมไดนดหมาย ณ เวฬวน กรงราชคฤห แควนมคธ (อนเดย) ในวนขน ๑๕ คาเดอน ๓ เพอใหสาวกเหลานนยดเปนแนวในการเผยแผศาสนาแกชาวโลกตอไป วนนเรยกอกอยางหนงวา วนจาตรงคสนนบาต

สาระสาคญของวนมาฆบชานนอยทโอวาทปาตโมกข ซงประกอบดวยหลกการ ๓ ไดแก การไมทาบาปทงปวง การทากศลใหถงพรอม และการทาจตใหผองใส อดมการณ ๔ คอ ความอดทน ความไมเบยดเบยน ความสงบ และนพพานคอความดบทกข และวธการ ๖ คอ การไมวารายใคร การไมทารายใคร การสารวมในปาตโมกข การรจกประมาณ การอยในสถานทสงด และ การฝกหดจตใจใหสงบ หลกการ อดมการณ และวธการ เปนเรองทนกวชาการสมยใหมกลาวถงกนอยเสมอ แตพระพทธเจาไดแสดงไวในพระพทธศาสนาไมตากวา ๒๕๕๓ ปมาแลว ทงนเพอประโยชนเกอกลและเพอความสขแกชาวโลกนนเอง จงขอเชญชวนทานผอานถอโอกาสวนสาคญดงกลาวน สรางกศลตามศรทธา โดยปฏบตตามหลกการ ๓ อดมการณ ๔ และวธการ ๖ ดงกลาวแลว เพอความสงบรมเยนแหงชวตของเรา เนอหาสาระประจาฉบบน ยงคงมบทความ ขอคด และความรตาง ๆ นาเสนอทานผอานเชนเคย ขอเชญพลกไปพบรายละเอยดดานในเลยครบ

รมประด ๖

โดย... น.ท.กฬา เอยมอาษา

วนมาฆบชา หมายถง การบชาในวนเพญเดอนมาฆะ (ขน ๑๕ คา เดอน ๓ ) นบเปนวนพเศษท เกดเหตการณสาคญทางพระพทธศาสนา เพราะเกดเหตการณสาคญ ๆ ถง ๔ ประการ ทเรยกวาจาตรงคสนนบาต นนกคอเปนวนทพระสงฆ จานวน ๑,๒๕๐ รป มาเขาเฝาพระพทธเจาพรอมกนโดยมไดนดหมาย พระสงฆเหลานนลวนเปนผทไดรบการอปสมบทจากพระพทธเจาทเรยกวาเอหภกขอปสมปทา พระสงฆเหลานนลวนเปนพระอรหนตผไดอภญญา ๖ อกดวย และในวนนนเปนวนพระจนทรเพญเสวยมาฆฤกษ จงถอวาเปนการเกดเหตการณมหศจรรยเปนครงแรกและเปนเพยงครงเดยวในครงพทธกาล สมยทพระพทธเจายงทรงพระชนมชพอยและทรงประทบอย ณ วดเวฬวน กรงราชคฤห หลงจากตรสรได ๙ เดอน ดวยเหตน พระพทธองคทรงเหนวาเปนโอกาสอนเหมาะ จงไดทรงแสดงโอวาทปาตโมกข อนเปนการประกาศหลกการ อดมการณ และวธการปฏบตในการเผยแผพระพทธศาสนา ใหนาไปใชไดในทกสงคม มเนอหาในสวนของหลกการโดยสรปคอ ใหละความชวทกชนด ทาความดใหถงพรอม และทาจตใจใหบรสทธผองใส ซงถอเปนหลกธรรมคาสอนทเปนหวใจหรอเปนธรรมนญของพระพทธศาสนา ดงนน โอวาทปาตโมกข จงชชดถงความเปนสมณะและบรรพชตในพระพทธศาสนาทแตกตางจากศาสนาอน ๆ และถอเปนรากฐานสาคญ ททาใหพระพทธศาสนา มความมนคงและดารงอยมาจนตราบเทาทกวนน สาหรบพธบชาเนองในวนมาฆบชาของประเทศไทย เรมมขนครงแรกในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ แหงกรง

รมประด ๗

รตนโกสนทร พระองคทรงปรารภถงความสาคญของวนมาฆบชาวา มเหตการณสาคญ ๆ ๔ ประการ ทเรยกวา จาตรงคสนนบาต เกดขนในวนมาฆบชาน จงเหนสมควรทพทธศาสนกชนจะไดทาการบชา เพอระลกถงความสาคญของวนดงกลาว โดยโปรดใหมการประกอบพระราชกศลในเวลาเชา ดวยการนมนตพระสงฆมาเจรญพระพทธมนตและฉนภตตาหาร ในพระอโบสถวดพระศร-รตนศาสดาราม ในเวลาคา พระองคจะเสดจออกฟงพระสงฆทาวตรเยน สวดโอวาทปาตโมกข และทรงจดเทยนเรยงรายตามราวรอบพระอโบสถ จานวน ๑,๒๕๐ เลม พระภกษเทศนาโอวาทปาตโมกข และพระสงฆจานวน ๓ รป สวดมนตรบเทศนา เปนเสรจพธ ตอมา ในรชสมยของ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ แหงกรงรตนโกสนทร พระองคทรงนาพธบชาเนองในวนมาฆบชาไปประกอบในสถานทอน ๆ นอกพระบรมมหาราชวง ในคราวเสดจประพาสตน เชน ทบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา พระพทธบาท จงหวดสระบร พระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม และทพระแทนดงรง จงหวดกาญจนบร เปนตน ประชาชนจงไดนาเอาพธบชาเนองในวนมาฆบชาไปปฏบตกนอยางกวางขวางและสบมาจนถงปจจบน

แนวทางทพงปฏบตเนองในวนมาฆบชา ๑. ใหทาน ถวายภตตาหารแดพระภกษสามเณร ในชวงเชาหรอเพล หรอบรจาคทรพยชวยเหลอเกอกลผยากไร และบาเพญสาธารณประโยชน ๒. รกษาศล สารวมระวงกายและวาจาดวยการรกษาศล ๕ หรอศล ๘ พรอมทงบาเพญเบญจธรรม คอ มเมตตากรณา ประกอบสมมาชพ ดารงตนอยในสทารสนโดษ ยดมนในคาสตย สจรต และ ไมประมาท ควบคไปดวย ๓. เจรญจตภาวนา บาเพญภาวนา ดวยการไหวพระ สวดมนต และปฏบตธรรม ดวยการเจรญวปสสนาตามแนวสตปฏฐาน ๔ ไดแก

รมประด ๘

๑) กายานปสสนาสตปฏฐาน ใหพจารณากายนกสกแตวากาย มใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา ๒) เวทนานปสสนาสตปฏฐาน ใหพจารณาเวทนา คอ สข ทกข และไมสข ไมทกข เปนอารมณวา เวทนานกสกแตวาเวทนา มใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา ๓) จตตานปสสนาสตปฏฐาน ใหพจารณาใจทเศราหมอง หรอผองแผว เปนอารมณวา ใจนกสกแตวาใจ มใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา ๔) ธมมานปสสนาสตปฏฐาน ใหพจาณาธรรมทเปนกศลและอกศล ทเกดขนกบใจ เปนอารมณวา ธรรมนกสกแตวาธรรม มใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เนองในโอกาสทวนมาฆบชา อนเปนวนสาคญทางพระพทธศาสนา ไดเวยนมาบรรจบอกครงหนง ในวนศกรท ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๕๔ น จงขอเชญชวนทก ๆ ทานนาครอบครวไปบาเพญกศลทวด ในตอนเชาทาบญตกบาตร ปฏบตธรรมและฟงพระธรรมเทศนา ในตอนเยนกพาครอบครวไปเวยนเทยนทวดหรอสถานททหนวยกาหนด เพราะวนสาคญทางศาสนา ถอเปนวนสาคญอกวนหนงททกคนในครอบครว จะไดอยพรอมหนาพรอมตากน ประกอบกจกรรมทางศาสนารวมกน เพอสรางความสขและความอบอนใหแกครอบครว รวมทงนาเอาหลกธรรมคาสอน อนเปนหวใจสาคญของพระพทธศาสนา ทวา ใหละความชวทกชนด ทาความดใหถงพรอม และทาจตใจใหบรสทธผองใส มาเปนแนวทางในการปฏบต เมอทกทานมความรและความเขาใจ เกยวกบความสาคญของวนมาฆบชาแลว กจะเกดความศรทธาเชอมน สามารถดาเนนชวตตามหลกธรรมคาสอน และรจกปฏบตตนตามหนาทของพทธศาสนกชนทด ไดอยางถกตองครบถวนและมความสขตลอดไป.

รมประด ๙

น.อ.สมชย คาจนทร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจพระราชสมภพ ณ โรงพยาบาลเมาตออเบรน เมองเคมบรดจ มลรฐแมสซาชเซตส สหรฐอเมรกา เมอวนจนทร ขน ๑๒ คา เดอนอาย ปเถาะ ตรงกบวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ.๒๔๗๐ เสดจขนครองราชสมบตสบราชสนตตวงศเมอวนท ๙ มถนายน พ.ศ.๒๔๘๙ และไดทรงเขาสพระราชพธบรมราชาภเษกเมอวนท ๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๙๓ นบถงขณะนเปนเวลาเขา ๖๕ ป เปนพระมหากษตรยททรงครองราชยนานกวาพระมหากษตรยทกพระองคของไทย และทรงครองราชยนานกว าพระมหากษตรยทกพระองคในโลก และในป พ.ศ.๒๕๕๔ นเปนปทจะทรงเจรญพระชนมพรรษาครบ ๘๔ พรรษา (ครบ ๗ รอบ) นบเปนความปตยนดของปวงชนชาวไทยและเปนสรมงคลแกประเทศชาตอยางยง

ความสาคญของพระมหากษตรยไทย อนสถาบนพระมหากษตรยของไทยนน มความสาคญตอแผนดนไทยและตอคนไทยอยางสงสด นไมใชคาพดตามรปแบบหรอพดตาม ๆ กนไป แตเปนความจรงอยางยง จรงอยางชนดทคนไทยทกคนตองซมซบเอาไวในสายเลอดและลมหายใจเขาออกจงจะไมเสยชาตเกด ทวาเปนความจรงอยางยงนนเพราะเหตผลสองดาน ดานหนงคอในแงประวตศาสตร ทกคนยอมรบแลววาแผนดนไทยทเราอยอาศย ทเราใชเปนททากนอยทกวนน เปนแผนดนทพระมหากษตรยไทยในอดตทรงเปนผนาในการเสยงเปนเสยงตายกอบกสถาปนาขนมา ครน

รมประด ๑๐

สถาปนาขนเปนประเทศชาตไดแลวเมอมขาศกเขามาประชดเพอยดครอง กพระมหากษตรยอกนนแหละททรงนาทพออกสรบปกปองเอาไวจนมแผนดนไทยอยทกวนน ถาไมมแผนดนหรอรกษาแผนดนเอาไวไมได เราจะไมมวนไดอยอยางสขสบายกนอยางน ถาจะใหเขาใจอยางแจมแจงกตองสมมตวาเราเปนคนทไมมแผนดนอย เปนคนทสนชาตตองอพยพลกหลานไปอาศยแผนดนคนอนเขา ดซวาเราจะรสกอยางไร หรอไมตองถงขนสญเสยแผนดน เอาแคตองจากแผนดน จากถนทอยไปในถนอน เหมอนเราเปนคนจงหวดนครปฐมแลวตองเดนทางไปทางานจงหวดสตล ทงแปลกถน ทงคดถงบาน ความรสกกเปลยนไป ในใจมนหวว ๆ และหงอยเหงาบอกไมถก แลววนหนงเจอคนแปลกหนาทรานขายของ ไดทกทายพดคยกนแลวปรากฏวาเขาเปนคนนครปฐมเหมอนกน ความรสกเปลยนอกแลวใชไหมครบ เกดความอบอนใจดใจบอกไมถกเมอไดเจอคนบานเดยวกน ความผกพนในถนเกดถนอาศยจงเปนเรองลกซง ดงนน เมอแผนดนไทย อนเปนทกอกาเนดรางกายจตใจ ทอยททากน และทวางอนาคตของลกหลานทเรารกน เปนของทพระมหากษตรยทรงสรางไวให บญคณของพระมหากษตรยจงมอยคไปกบแผนดนนทเดยว อกดานหนงคอขอเทจจรงในปจจบน แมวาเราจะไมพดถงเรองในอดตเลย เอาแคเรองในปจจบนทนตาเหนลวน ๆ มาวากน กจะเหนวาพระมหากษตรยคอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวของเราน ทรงมพระมหากรณาธคณใหญหลวงนก ตลอดเวลาททรงครองราชยมา ๖๐ กวาปทรงทมเททกอยางเพอใหราษฎรอยดกนด มความสข สงและเรองทพระองคทมเทใหกบชาตไทยและคนไทยนนไมมใครเลยทไมรบร ไมเวนแมกระทงคนหหนวกตาบอดบนแผนดนน จะมกแตคนใจบอดทถกความหลงผดครอบงาเทานนทมองไมเหน เพราะแมแตคนตางดาวทาวตางแดนทอยกนคนละซกโลกยงรบรรบทราบในพระเกยรตคณถงขนนารางวลอนทรงเกยรตตาง ๆ มาทลเกลา ฯ ถวายอยมไดขาด

รมประด ๑๑

ครองแผนดนโดยธรรม ถาจะถามวา อะไรเลาเปนเหตใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวของเราทรงมปณธานทแนวแนถงเพยงนน ทรงเหนดเหนอยและเสยสละถงเพยงนน และทรงรกประชาชนถงเพยงนน กตองขอยอนกลบไปเมอวนท ๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๙๓ อนเปนวนประกอบพระราชพธบรมราชาภเษก คอวนประกอบพธขนครองราชยเปนทางการตามโบราณราชประเพณ วนนน เหนอพระทนงภทรบฐภายใตนพปฎลมหาเศวตฉตร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปลงพระวาจาอนเปรยบดงพระปฐมบรมราชโองการวา “เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” จากวนนนจนถงวนน เปนเครองพสจนชดแลววา การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงอทศพระองคเพอประชาชนไดอยางเดดเดยวตลอดมา กเพราะเหตททรงครองแผนดนโดยธรรมนเอง หมายความวาเพราะทรงเอาธรรมเปนทตง ยดธรรมเปนหลกชยในการเปนพระเจาแผนดน เมอธรรมหรอธรรมะในพทธศาสนากาหนดเอาไววา ผทจะเปนพระเจาแผนดนจะตองมธรรมอะไร ตองเวนอะไร ตองทาอะไร ตองเดนทางไหน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกตองทรงปฏบตตามนนอยางเครงครด เพราะทรงครองแผนดนโดยธรรม ไมไดครองแผนดนโดยตามใจชอบหรอโดยเหตอน ๆ สวนของธรรมสาหรบพระเจาแผนดนนนเลา เมอนาเอาออกมากางดกจะเหนวาแตละขอไมใชเรองทปฏบตไดงายเลยแมกบปถชนคนธรรมดา ไมจาตองกลาวถงพระมหากษตรยซงเปยมไปดวยพระราชอานาจและอยในฐานะสงสดดจสมมตเทพ พดงาย ๆ วาเปนเรองฝนกเลส ฝนภาวะอยางยง ยกตวอยางหวขอทไดยนกนบอย ๆ คอทศพธราชธรรม ๑๐ รายการ (นอกนนยงมอกมาก) ดงน

รมประด ๑๒

๑. ทาน การให ๒. ศล รกษาศล ๓. ปรจจาคะ เสยสละ ๔. อาชชวะ ซอตรง ๕. มททวะ ออนโยน ๖. ตบะ ความเพยรเผากเลส ๗. อกโกธะ ไมโกรธ ๘. อวหงสา ไมเบยดเบยน ๙. ขนต อดทน ๑๐. อวโรธนะ ไมประพฤต

ผดตอหลกการ แตทง ๑๐ ขอนเปนทนาอศจรรยวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงปฏบตอยางครบถวนมาโดยตลอด เพอใหเหนภาพชดเจน เราสามารถพสจนไดดวยการเอาหวขอทง ๑๐ นมากางออกแลวไลขดไปทละขอวาเราเคยเหนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงประพฤตผดในขอไหนบาง เชน ทรงเสยสละหรอเหนแกได นมนวลหรอแขงกระดาง เมตตาหรอเบยดเบยนผอน เปนตน กจะพบวาในชวตนเราไมเคยเหนไมเคยฟงวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงประพฤตผดไปจากธรรมของพระองคเลย นนหมายถงวาทรงครองแผนดนโดยธรรมอยางเครงครด ไมมดางพรอยตลอด ๖๐ กวาป

เทดพระเกยรตดวยความด ในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษาครบ ๘๔ พรรษาในป พ.ศ.๒๕๕๔ น ดวยความสานกในพระมหากรณาธคณ หนวยงานตาง ๆ ไดจดโครงการหรอกจกรรมมากมายเพอเทดพระเกยรตหรอเพอถวายเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวซงเปนการแสดงออกทสาคญยง เพราะเปนการประกาศทงพระเกยรตคณของพระองคทานและประกาศความจงรกภกดซงนบเนองในความกตญญร คณของคนไทยใหปรากฏ แตนนกเปนเพยงกจกรรม สงททรงคณคากวานนกคอการเทดพระเกยรตพระองคทานดวยการปฏบต

รมประด ๑๓

กลาวคอในปสาคญน เราทงหลายควรถอเปนจดเรมตนทจะทาความดใหเปนสมบตตดตวกนสกคนละเรองสองเรอง ทาใหไดจรง ๆ ใหสมกบเปนความตงใจในโอกาสสาคญยง ใหเปนอนสรณแกชวตวาครงหนงเราเคยตงสจจะไวอยางนเพอในหลวง ความดททกคนรกษาไวไดมนคงคนละอยางสองอยางน จะรวมกนเปนความดงามของประเทศชาต เปนความผาสกของตนเองและผอน ซงนนยอมเปนสงททรงปรารถนาทสดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระมหากษตรยผเปนทรกยงของเราทงหลาย

ผเออเฟอตอ กอศ.ยศ.ทร.

กอศ.ยศ.ทร.ขอขอบคณ รศ.ดร.สจตตรา ออนคอม และ น.ท.หญง ฉตรกมล สวางเนตร ทไดมอบหนงสอให กอศ.ฯ เพอใชในการคนควา ดงน ๑. สตวโลกยอมเปนตามกรรม ๑ ชด ๒ เลม ๒. มกกะลผล ๑ ชด ๒ เลม ๓. นารผล ๑ ชด ๒ เลม ๔. ความหลงในสงสาร ๑ เลม ๕. วฏจกรชวต ๑ เลม

รมประด ๑๔

โดย... น.ท.ไพโรจน จารยโพธ

เมอพดถงบญแลว คนสวนมากมกจะนกถงบญในสวนทเปนผล เชนความเปนคนโชคดมวาสนาจะทาอะไรกดดมแตความสะดวกราบรน ดงเชนคากลาวทวา “ยามบญมา วาสนาชวย ทปวยกหาย ทหนายกรก ยามบญไมมา วาสนาไมชวย ทปวยกหนก ทรกกหนาย” หรอคากลาวทวา “ยามบญมากาไกกลายเปนหงส ยามบญลงหงสาเปนกาไก” คากลาวเหลานเปนการพดถงบญในสวนทเปนผล อนทจรงบญมอยสองสวน คอบญในสวนทเปนเหต อนไดแก การทาความดตาง ๆ ซงเปนเหตใหบญเกด และบญในสวนทเปนผล อนไดแกผลทเกดจากการสงสมทาดไว ซงสามารถอานวยผลใหประสบกบสงอนพงประสงคหลายอยาง ทงในชาตนและชาตหนา เชน สวณณตา มผวพรรณด สสรตา มเสยงด สสณฐานง มทรวดทรงด สรปตา มรปรางด อธปจจง มความเปนใหญ และปรวาโร มบรวาร เปนตน แตในทนจะขอกลาวถงบญในสวนทเปนเหต อนไดแกการทาความดซงเปนเหตใหเกดบญตามหลกของพระพทธศาสนาในอกมมมองหนงซงเปนวธการทไมมคาใชจายอะไร และสามารถปฏบตไดทนททกเวลา ดงขอความในเวลามสตร สหนาทวรรค นวกนบาต องคตรนกาย พระไตรปฎกเลมท ๒๓ ขอ ๒๒๔ พระพทธเจาไดตรสการทาบญทมอานสงสสงสด เรยงลาดบจากทมอานสงสนอย ไปหามอานสงสมาก ไว ๔ ประการ ดงน

รมประด ๑๕

๑. การเปนผมจตใจเลอมใส ถงพระรตนตรยเปนสรณะ ๒. การเปนผมจตใจเลอมใส ตงใจรกษาศล ๕ ๓. การเจรญเมตตา คอไมตรจตคดจะใหผอนเปนสข แมเพยงชวระยะเวลาอนสนเพยงแตรดนมโคจากบนลงลาง ๔. การเจรญอนจสญญา หรอการกาหนดหมายความไมเทยง ไมยงยนของสรรพสง แมชวระยะเวลาอนสน แคงอนวหรอเหยยดนว การทาบญแบบเรยบงายทจะกลาวถงในทนจงหมายถงการทาบญ ตามนยแหงเวลามสตร ๔ ขอดงกลาวซงมแนวทางในการปฏบตโดยสงเขปดงตอไปน ๑. การเปนผมจตใจเลอมใส ถงพระรตนตรยเปนสรณะ พระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนทเคารพสงสดของพทธศาสนกชน การถงพระรตนตรย มใชเปนการถงดวยกาย แตเปนการถงดวยใจ ดวยความร เชน ระลกคณความดของพระรตนตรยเปนประจา จนเปนคนมพระประจาใจ อยกบพระตลอดเวลา เปนปจจยทาใหจตใจผองใส หางไกลความชว หรอยดถอพระรตนตรยเปนเครองกาจดกเลส เปนยารกษาใจ โดยใชหลกธรรม เปนธรรมโอสถ สาหรบรกษาโรคทางใจ เชน ใชอสภกรรมฐาน คอการพจารณารางกายใหเหนตามความเปนจรงวาเปนของทเตมไปดวยของปฏกลซงไมสะอาดตาง ๆ เชน เลอด นาหนอง อจจาระ ปสสาวะ เปนตน เปนธรรมโอสถสาหรบรกษาโรคหมกมนเพลดเพลนในกามคณ ใชเมตตา กรณา เปนธรรมโอสถ สาหรบรกษาโรคโกรธ ใชปญญา เปนธรรมโอสถ สาหรบรกษาโรคอนเกดจากโมหะ คอความเขลาไมรจรงตามทมสงมายวเยา เปนตน การถงพระรตนตรยเปนสรณะอยางถกวธยอมอานวยผลทนาปรารถนา ดงพระพทธพจนทตรสวา “ผใดถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะ

รมประด ๑๖

ยอมใชปญญาชอบพจารณาเหนอรยสจ ๔ คอ ทกข สมทย นโรธ และอรยมรรคมองค ๘ อนเปนขอปฏบตใหถงความสงบระงบทกข นนเปนสรณะอนเกษม นนเปนสรณะอนประเสรฐสงสด เพราะผอาศยสรณะเชนนนแลว ยอมพนทกขทงปวง” ๒. การเปนผมจตใจเลอมใสตงใจรกษาศล ๕ ศลในทางพระพทธศาสนา เปนขอปฏบตขนเรมแรก สาหรบฝกฝนอบรมตนใหมจตสง จตใจใหสะอาด ประณตขน เพราะจตใจของเราจะเกดการเปลยนแปลงสภาพทกครงทมการตงใจ ไมวาเราจะตงใจเรองอะไรกตาม ถาตงใจในทางทดจตกจะเปลยนไปสสภาพทดขน ถาตงใจชวจตกจะเปลยนไปสสภาพเลวลง ความตงใจทจะไมทาชวในดวงใจใดกจะฟอกดวงใจนนใหสะอาดมสภาพดขน ใจเราจะเกลยดความชวมากขน เชนตงใจเวนจากการฆาสตวบอย ๆ จตใจเราจะออนโยนลง ฆาคน ฆาวว ควาย ฆาเปด ไก มด ยง ไมได ขณะเดยวกน คณธรรมคอความเมตตากจะเกดขนแทน ความโหดรายกจะหนหายไป ประโยชนของการรกษาศลมมากมายหลายประการ เชน ทาใหมความปลอดภยในชวตและทรพยสน สงบสขรมเยน ดงทพระทานสรปอานสงสของศลไววา สเลนะ สคตง ยนต จะไปสคตไดกเพราะมศล สเลนะ โภคสมปทา โภคสมบตจะเกดขนไดกเพราะมศล สเลนะ นพพตง ยนต ถงความดบทกขไดกเพราะมศล คนรกษาศลในมมมองของคนอนอาจเปนคนทออน แตเปนการออนโยน ไมใชออนแอ ความออนโยนนนเปนเกราะปองกนตวดทสด เพราะไมทาใหคนอนเปนศตร การทคนไทยยดมนในศล คอชอบความสงบเรยบรอย จงเปนการสรางกาแพงเหลกกลาปองกนประเทศชาตของเราไดอกทางหนงดวย

รมประด ๑๗

๓. การเจรญเมตตา เมตตาหมายถงความมไมตรจต มความรก ความปรารถนาด ความเหนอกเหนใจตอกนและกน เมตตาจงเปนคณธรรมพนฐานทจะทาใหคณความดอน ๆ เกดขน เชน มเมตตาตอกนแลวกจะไมเบยดเบยนชวต ทรพยสน คครองของผอน ชวยใหบาเพญประโยชนตอผอนเปนไปดวยความเตมใจ การเจรญเมตตาจงควรปลกฝงเมตตาใหเกดมขนในตนกอน แลวสงความปรารถนาดไปยงคนอน หรอแผเมตตาไปยงผอน วธเจรญเมตตา มอย ๒ แบบ คอ แบบเจาะจง (โอทสผรณา) คอมงแผเมตตา ความรก ปรารถนาด ความสขความเจรญไปใหแกบคคลใดบคคลหนง หรอแกบคคลคณะใดคณะหนง และแบบไมเจาะจง (อโนทสผรณา) คอแผเมตตาไปยงสตวบคคลทกหมเหลา โดยไมเจาะจงคนใดคนหนงหรอสตวหมใดหมหนง อานสงสการเจรญเมตตาม ๑๑ ประการ คอ หลบเปนสข ตนเปนสข ไมฝนราย เปนทรกของพวกมนษย เปนทรกของพวกอมนษย เทวดายอมรกษา ไฟ ยาพษ หรอศตราวธไมกลากราย จตเปนสมาธเรว สหนาผองใส ในเวลาใกลตายไมหลงฟนเฟอน เมอยงไมบรรลธรรมชนสงกจะไปเกดในพรหมโลก ๔. การเจรญอนจสญญาหรอการกาหนดความไมเทยง ไมยงยน ของสรรพสง แมชวระยะเวลาสน ๆ เพยงชวลดนวมอ คองอมอ หรอเหยยดนวโดยการพจารณาใหเหนวาสงทงหลายทมชวตหรอไรชวตทเรารเหนอยนน ลวนแตมความเกดขน และแตกสลายอยภายในตลอดเวลาแตความเกดดบนนเปนไปอยางหนนเนองตดตอกนอยางรวดเรว จงทาใหเรามองเหนเปนวาสงนนคงทถาวรเหมอนกบไมมการเปลยนแปลง ถาเราไมพจารณาอยางแยบคายจะมองไมเหนความเปลยนแปลงของสรรพสง จงทาใหเกดความยดมนถอมนวาเปนของตนเมอความเปลยนแปลงเกดขนกบตนหรอสงทเกยวเนองกบตนยอมเกดความหวนไหว เปนทกข

รมประด ๑๘

ประโยชนของการกาหนดความไมเทยง มหลายอยางเชน สามารถนาเอาหลกแหงการเปลยนแปลงมาประยกตใชในชวต กลาวคอ ความเปลยนแปลงมสองดาน ดานหนงเปนความเจรญ อกดานหนงเปนความเสอม ความเปลยนแปลงจะเปนไปในดานใด อยางไร แลวแตเหตปจจย สงทเจรญแลวยอมเสอมได สงทเสอมแลวยอมเจรญได และสงทเจรญแลวยอมเจรญยงขนได ทงนแลวแตเหตปจจย ซงมนษยยอมเปนเหตปจจยทสาคญ ทสามารถทาและสรางสรรคได หรอชวยใหสามารถดารงชวตอยอยางรเทาทนความจรง เมอประสบความเปลยนแปลงทไมนาปรารถนา กไมเกดทกขเกนสมควรและชวยใหไมเกดความประมาท หลงระเรง เวลาไดรบความเจรญในชนสงสดทาใหเขาถงความจรงโดยลาดบจนเขาใจความไมใชตวตนทแทจรงของเราตามหลกอนตตา ทาใหดารงชวตอย ดวยจตใจทเปนอสระ ไมมความยดมนถอมน ปราศจากทกข บญในสวนทเปนเหต คอวธทาใหบญเกดขนทง ๔ ประการน เปนขอปฏบตทจะเพมคณคาทางดานจตใจใหแกผปฏบตดวยการลงมอกระทาดวยตนเอง ไมตององอาศยใบบญของผอนกสามารถสรางกศลทมอานสงสมากใหตนเองได จงจดเปนการทาบญแบบเรยบงาย ตามตาราทางพระพทธศาสนาไดระบไววา การทาบญแบบเรยบงายทง ๔ ประการ มอานสงสมากกวาการถวายทานแดพระอรยบคคล ๔ ระดบ อนไดแก พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต มอานสงสมากกวาการถวายทานแดพระปจเจกพทธเจา พระพทธเจา พระสงฆมพระพทธเจาเปนประมข และมอานสงสมากกวาการสรางทอยอาศยแดพระสงฆจาก ๔ ทศ จงทาใหรสกซาบซงในพระคณของพระพทธเจาทมไดทรงวางหลกเอาไวเพอมงหวงใหผอนกราบไหวบชาเฉพาะพระพทธองค วาเปนจดสงสดของชวต

รมประด ๑๙

เทานน แตทรงชนาใหนาคณธรรมมาประดษฐานไวในจตใจของแตละบคคลตางหากวาเปนจดสงสดแหงชวตของแตละบคคล ทกคนจงมสทธทจะไดรบสงด ๆ ทมคายง ดวยการลงมอปฏบตดวยตนเองตามวธทาบญในสวนทเปนเหตทง ๔ ประการดงกลาว โดยไมตองเสยกาลงแรงงานหรอคาใชจายใด ๆ ทงสน จงนาจะนาวธทาบญแบบเรยบงายทง ๔ ประการนมาเปนแนวทางในการดาเนนชวตของแตละบคคลดบาง

ขอเชญชวนกาลงพล ทร. และผสนใจทวไปรบฟง ธรรมะ โดยอนศาสนาจารยทหารเรอ ดงน ๑. รายการนาวสมพนธ ชวง “ธรรมะใตรมประด” ออกอากาศทกวนเสาร ตงแตเวลา ๐๗๓๐ – ๐๘๐๐ ทางสถานวทยเสยงจากทหารเรอ (ส.ทร.) ทกความถ ทวประเทศ ทงระบบ FM และ AM ๒. รายการรวมเครอนาว ชวง “นาวสนทนา” ออกอากาศทกวนธรรมสวนะ (ขน/แรม ๑๕ คา) เวลา ๑๘๑๕ – ๑๘๓๐ ทางสถานวทยเสยงจากทหารเรอ (ส.ทร.๑) ทงมหาเมฆ - ระบบ FM 88.5, 93, 106 Mhz - ระบบ AM 675 Khz

รมประด ๒๐

โดย... น.ท.ขจร ประดบ

บทนา งานทกอยางไมวาจะเปนงานสวนตวหรอสวนรวมกตามแต ผปฏบตงานทดจะตองพยายามทางานนน ๆ ใหสาเรจลลวงไปดวยความเรยบรอยสดความสามารถทตนมอย ปกตเมองานสาเรจโดยเรยบรอยตามเปาหมาย ผปฏบตงานกจะมความสข ไดแก ความรสกเอบอมใจ ทไดทาหนาทเรยบรอย กอใหเกดประโยชนสขแกผอน ความจรงการทางานนน ถารจกปรบความคดกสามารถทาใหมความสขหรอความรนรมยใจระหวางปฏบตงานนนเอง โดยมตองรอใหงานสาเรจแตอยางใด ซงในทางปฏบตกอาจใชหลกธรรมทางพทธศาสนา เชน หลกอทธบาทธรรมส๑ และสาราณยธรรมหก๒ เปนตน อยางไรกตาม ในบทความนผเขยนใครจะนาเสนอในแงทวา งานสมฤทธ ชวตไมรนรมยนน มหรอไม เปนอยางไร ในหนงสออรรถกถาธรรมบทภาค ๗ (ฉบบบาลหนา ๑๑๙-๑๒๒ ฉบบแปลหนา ๑๘๔-๑๘๙) มเรองราวของหญงนอกพระพทธศาสนาคนหนง เธอชอ

๑ ฉนทะ ความพอใจรกใครในสงนน วรยะ ความพากเพยรในสงนน จตตะ ความเอาใจ

ใสฝกฝายในสงนน วมงสา ความหมนสอดสองในเหตผลของสงนน (ท.ปา.๑๑/๒๓๑/๒๓๓) ๒ เมตตากายกรรม ทาตอกนดวยเมตตา เมตตาวจกรรม พดตอกนดวยเมตตา เมตตา

มโนกรรม คดตอกนดวยสาธารณโภค แบงกนกนแบงกนใช สลสามญญตา ประพฤตใหดเหมอนเขา ทฎฐสามญญตา ปรบความเหนเขากนได (ท.ปา.๑๑/๓๑๗/๒๕๗)

รมประด ๒๑

สนทร ครบ เปนคนสวยมาก แตแปลกทเธอไมสนใจทจะใชความสวยนนเปนประโยชนแกชายอน กลบตดสนใจอทศตวเขาเปนลกศษยรบใชพวกเดยรถยอยางมนคงแนวแน ทง ๆ ทศาสนาของเดยรถยเหลานน กมไดมหลกธรรมทชวยขดเกลาจตใจเธอใหละโลภโกรธหลงจนถงบรรลมรรคผลนพพานเหมอนพระพทธศาสนาแตอยางใด นาเสยดายครบ ถาคนมศรทธาแนวแนอยางเธอไดมาเปนสาวกาของพระพทธเจาแลว เชอวาเธอจะตองไดบรรลมรรคผลอยางใดอยางหนงอยางแนนอน และเพราะความทเธอเปนศษยของนกบวชเหลานน ผลกคอนอกจากจะไมไดบรรลมรรคผลอะไรแลว ยงกลบถกเดยรถยหลอกใชใหกระทาความชว จนตกนรกหมกไหมในอเวจอกดวย นาสงสารจรง ๆ

เนอเรอง เราคงทราบกนมาบางแลววา กอนทพระพทธศาสนาจะอบตขนในชมพทวป (ประเทศอนเดยในปจจบน) นน มศาสนาอน ๆ อบตอยกอนแลว และทเปนปฏปกษตอพระพทธศาสนาอยบอยครงกคอศาสนาของเหลาเดยรถย สาเหตเพราะคนทงหลายไดเปลยนจากการนบถอเดยรถยหนมานบถอพระพทธศาสนาเปนจานวนมาก เพราะเปนศาสนาทสอนใหใชเหตผล ปฏบตแลวสามารถแกปญหาชวตไดจรง ทงปญหาเฉพาะหนาและปญหาระยะยาว เหลาเดยรถยนอยใหญทเคยไดลาภสกการะ มกจนมนต และเขารวมกจกรรมตาง ๆ ในทางสงคม กไมมใครนมนตและเชอเชญอกตอไป เปนอยอยางลาบากเรอย ๆ เปนผอบแสง เหมอนหงหอยในเวลาพระอาทตยขน เหลาเดยรถยกตระหนกในเหตนเปนอยางด พวกเขาจงไมชอบพระพทธศาสนา และไดหารอกนเพอทาใหพระพทธศาสนาเสอมจากศรทธาของประชาชนดวยวธการตาง ๆ ครงนกเชนกน เดยรถยทงหลายไดปรกษากนวา “ตงแตพระสมณโคดมประกาศ

รมประด ๒๒

ศาสนามาถงเมองน พวกเรากเสอมจากลาภสกการะ ใคร ๆ กมองขามหวพวกเราไปหมด เราควรจะทาอะไรสกอยาง เพอทาใหคนเสอมศรทธาในศาสนาของสมณโคดมนน แลวหนมาเลอมใสศรทธาในพวกเราเหมอนเดม” คนพาลกอยางนแหละครบ พอเหนคนอนไดดกรสกอจฉา ตองหาทางทาลายเขาใหยอยยบ เพอจะไดไมดเกนตนหรอเพอตนจะไดดขนบาง ความอจฉานไมวาจะยคไหนสมยไหนกไมตางกนเลยคอเปนไปเพอการตดรอนประโยชนสขของคนอนอยางเดยว ทางพระพทธศาสนาจงสอนใหลดละเลกความรสกไมดนออกจากใจเสย แลวหนมาสรางมทตาจต คอ พลอยยนดเมอผอนไดดแทน ทงนกเพอใหจตใจสงบรมเยน นนเองครบ

พวกเดยรถยใหนางสนทรทาลายพระเกยรตพระศาสดา หลงจากประชมปรกษากนหลายรอบแลว เดยรถยเหลานนกตกลงใจทจะใชนางสนทร ลกศษยโปรดของตนเปนผทาลายพระพทธเจา เพราะรดวาสาวสวยเปนจดออนของนกบวชในพระพทธศาสนา (ใชแผนนารพฆาต) เมอตกลงใจกนแลวกเรมแผนนารพฆาตในวนตอมาทนท โดยวนหนง เดยรถยเหลานน ไดพากนแกลงไมยอมพดจากบนางสนทรเหมอนวนกอน ๆ แมนางจะพยายามไปหาทวด ถวายนารอนนาเยนให กราบไหวอยางไรกไมสนใจไยดดวย เพราะความเคารพศรทธา นางจงเอยปากถามวา “พระผเปนเจาทงหลาย ถกใคร ๆ เบยดเบยนมาหรออยางไร จงไมยอมพดยอมจากบโยม” เดยรถย “นองหญง เธอไมเหนดอกหรอวา พระสมณโคดมกาลงเบยดเบยนพวกเรา ทาใหเสอมจากลาภสกการะ เพราะตงแตพระสมณะโลนประกาศศาสนามาถงเมองน พวกเรากอบแสงเหมอนหงหอยในเวลาพระอาทตยขน เธอเปนลกศษยภาษาอะไร จงสงเกตไมเหนถงความเปลยนแปลงทเกดขน

รมประด ๒๓

อกไมนานถายงเปนอยอยางนพวกเราตองอดตายแน” นางสนทร “โยมพอจะทราบเรองทเกดขน แตจะทาอยางไรละเจาคะ มนเกนกาลงทโยมจะชวยเหลอพระผเปนเจาไดนเจาคะ” เดยรถย “นองหญง เรองนเธอชวยพวกเราไดแนนอน เพราะเธอเปนคนมบญ มรปรางหนาตาด ยงกวาหญงอนใดในเมองน ถาคดจะชวยพวกเราแลวละก กใชความสวยงามของเธอนแหละทาลายพระสมณโคดมเสย เธอกทราบมใชหรอวาศาสนาของพระสมณโคดมนน สอนใหนกบวชงดเวนจากเมถน เธอทาอยางไรกไดทจะใหประชาชนเชอวาไดเสยกบพระสมณโคดมนน เมอประชาชนเชอเธอแลว เขากจะเสอมศรทธาในศาสนาพระสมณโคดมเอง เรองงาย ๆ อยางนเธอทาไดหรอเปลา” นางสนทร ไดฟงเดยรถยพดเชนนนกนงองอยพกหนง เพราะคาดไมถงวาพระผเปนเจาของตนจะคดไกลถงขนาดนน แตเมอถกเดยรถยตอกยาถงความจาเปนหนกเขา เธอกเลยรบปากวาจะยอมปฏบตตาม จากนนกลากลบ นางใชเวลาคดแผนทจะทาลายพระพทธเจาตามบญชาของเหลาเดยรถยทตนศรทธานนอยหลายวน โดยไปเฝาสงเกตประชาชนทเขาไปในวดพระเชตวน ซงเปนทประทบของพระพทธเจา พบวาในตอนเชา ๆ จะมประชาชนจานวนมากพากนถออาหารคาวหวาน และดอกไมธปเทยนไปถวายพระพทธเจาและพระสาวก ฟงเทศนฟงธรรมเสรจแลว จงพากนกลบบาน พอตกคากจะมประชาชนอกจานวนมาก พากนไปวดพระเชตวน โดยทกคนตางถอนาปานะและดอกไมธปเทยน เพอไปถวายพระพทธเจาและพระสาวก บชาเจดยและสงศกดสทธในวด ฟงเทศนฟงธรรมเสรจแลวกพากนกลบบาน ในเวลาสองสามทม นางสนทรสงเกตเหนเชนนนแลว กคดแผนนารพฆาตได

รมประด ๒๔

วนหนง นางสนทรผเลอโฉม ไดอาบนาแตงตวขดสฉววรรณใหดดเปนพเศษ เธอแตงตวดวยเสอผาทสวยงามทสดทเธอมอย จากนนจงถอพวงมาลยดอกไมสด ของหอม เครองลบไล เปนตน เดนบายหนามงตรงไปยงวดพระเชตวน โดยเดนไปในจงหวะทมหาชนฟงพระธรรมเทศนาของพระศาสดาแลวกลบเขาพระนครในเวลาเยนพอด เมอถกมหาชนถามวา “จะไปไหนหรอ แมสนทร” เธอกตอบวา “ไปสานกพระสมณโคดมเหมอนพวกทานนนแหละ แตพเศษหนอยเพราะฉนจะอยในพระคนธกฎเดยวกนกบพระสมณโคดมนนทงคน” มหาชนไดยนแลวกมองหนากนดวยความงนงงสงสย นางพดเพอเจอไปหรอเปลา เพราะแตไหนแตไรมา กไมเคยจะสนใจไยดอะไรกบวดพระเชตวน แตกไมมใครซกไซไลเลยงเพอหาความจรงอะไร สาหรบนางสนทรนน พอเดนสวนทางกบมหาชนไปครหนงเหนวาลบหลบตาคนอนแลว กเดนเลยวไปหาสานกเดยรถยผเปนศาสดาของตน ไมไดเขาไปทวดพระเชตวนแตอยางใด นางคางคนอยทสานกเดยรถยนนจนเชาตร จงกลบไปยงเมองอกครงโดยเดนสวนทางกบมหาชนทพากนไปวดพระเชตวนในเวลาเชาอก เมอมหาชนวา “ไปไหนมา แมสนทร” นางจงตอบดวยเสยงดง ๆ วา “ฉนอยในพระคนธกฎเดยวกนกบพระสมณโคดม มความสขดวยกนตลอดคนเสรจแลวจงออกมา” มหาชนไดฟงกเรมไขวเขว บางพวกกคดวานางพดเหลวไหล แตบางพวกกเชอวานางพดจรง ความแตกแยกทางความคดเรมเกดขน หลายคนเรมหวาดระแวงในขอวตรปฏบตของพระพทธเจา และจบกลมซบซบกนถงเรองทเกดขน สาหรบพระสมมาสมมาพทธเจาและพระสาวกนนยงคงดาเนนกจวตรไปตามปกต เหมอนมไดมอะไรเกดขน นางสนทรนน หลงจากทปฏบตการตามแผนจนมหาชนปนปวนแลว กรายงานใหเดยรถยทราบ เดยรถยเหลานนกชนชมและขอบอกขอบใจนางทได

รมประด ๒๕

ชวยเหลอภารกจสาคญ โดยหารไมวาเดยรถยเหลานนกาลงคดทจะฆานางปดปากเสย เพอโยนความผดใหแกพระพทธเจาและเหลาสาวกของพระองค นางไมรความขอนจรง ๆ

พวกภกษถกพวกเดยรถยกลาวหาวาฆานางสนทร หลงจากทมหาชนได เรมสงสยในขอวตรปฏบตของพระพทธเจาพอสมควรแลว พวกเดยรถยผชวรายกวาจางนกเลงใหฆานางสนทรทงเสย โดยสงวา “พวกเจาจงไปฆานางสนทรใหตาย แลวหมกศพไวทระหวางกองหยากเยอแหงระเบยบดอกไม ใกล ๆ กบพระคนธกฎของพระสมณโคดม จงทาตามสงอยาใหพลาดเดดขาด” พวกนกเลงน ไมวายคไหนสมยไหน ถาเงนถงมนทาไดหมดแหละ มนรบเงนกอนโตจากเดยรถยแลว กพากนไปฆานางสนทรจนตาย แลวหมกศพไวตามบญชาของเดยรถยทกอยาง จากนนจงหลบหนไปทอน หลงจากนางสนทรถกฆาแลว เดยรถยกเรมแผนตอทนท นนคอพากนปาวประกาศอยางเอกเกรกวา “นางสนทรหายตวไป ใครเหนชวยแจงไปทสานกเดยรถยดวย” จากนนกทาทเปนชวยกนตามหา ไปถามบานโนนท บานนท เพอใหการหายตวไปของนางนนอยในความสนใจของมหาชน และหวงจะใหเรองดงกลาวเขาถงพระกรรณของพระเจาปเสนทโกศล กษตรยผครองเมองสาวตถ ในเวลาตอมาเมอพระเจาปเสนทโกศลทรงทราบเรอง กตรสถามวา “พวกทานมความสงสยวานางสนทรหายตว ณ ทไหนบาง” เดยรถย “ขอถวายพระพร มคนพบนางสนทรครงสดทายทวดพระเชตวน จงนาสงสยวานางจะหายตวไปในบรเวณนน ถาไมขดของ อาตมภาพกอยากจะขอตรวจสอบดทวดพระเชตวนและบรเวณโดยรอบ”

รมประด ๒๖

พระราชา “ถากระนน พวกทานจงไปคนวดพระเชตวนและบรเวณโดยรอบดเถด” เปนไปตามทเดยรถยหวงไวทกอยาง หลงจากพระราชาอนญาตใหคนวดพระเชตวนและบรเวณโดยรอบแลว เหลาเดยรถยกพาพวกอปฏฐากของตนไปคนทนท แลวในทสดกพบศพนางสนทรถกฆาและหมกไวระหวางกองหยากเยอแหงระเบยบดอกไม ใกล ๆ กบพระคนธกฎของ พระสมมาสมพทธเจา จงพากนเกบศพนนแบกไปยงใจกลางพระนครสาวตถ ทลใสรายพระพทธศาสนาตอพระราชาวา “พระสาวกของพระสมณโคดม เปนผฆานางสนทรแลวหมกศพไวในระหวางกองหยากเยอแหงระเบยบดอกไม ใกล ๆ กบพระคนธกฏของพระสมณโคดม ทงนเพอจะปกปดกรรมชวชาทพระสมณโคดมนนไดกระทาไว” พระราชา “ถาอยางนน พวกทานจงไปเทยวประกาศใหทวพระนครเถด” เหตใดจงตรสใหเดยรถยไปเทยวประกาศใหทวพระนคร ผเขยนเขาใจวา นาจะเปนเรองของการประกาศวาคนหาย (คอนางสนทร) นน ตอนนไดหาพบแลว เพอมใหใครตองไปหาทอนอก และใหประชาชนทตดตามขาวดวยความสนใจนนทราบความจรง คงมใชเพราะมงหวงจะทาลายพระเกยรตคณของพระพทธเจาและพระสาวกแตอยางใด เพราะพระเจาปเสนทโกศลกเปนพทธมามกะทดพระองคหนง เมอไดรบคาสงเชนนน พวกเดยรถยกดใจพากนแหศพนางสนทร ปาวประกาศไปทวทงเมองวา “ขอมหาชนทงหลาย จงดกรรมอนชวชาของพวกสมณสกยบตรเถด พวกเขาฆาสนทรเพอปกปดความผดของศาสดาตน พระสมณโคดมและสาวกนนเปนคนเลวทรามชวชาจรง ๆ” การกระทาของเดยรถยยงทาใหมหาชนเชอเขาไปอกวา การตายของนางสนทรเปนฝมอสาวก

รมประด ๒๗

ของพระพทธเจาแนนอน นบเปนเรองทเสยหายตอพระพทธศาสนาอยางยงในดานมวลชน แตอยางวาแหละ เรองแบบนถาผลลงเอยในทางไม ดตอพระพทธศาสนาแลว พระพทธเจาคงไมประทบนงเฉยเปนแนนอน แตพระองคและพระสาวกยงคงนงเหมอนไมมอะไรเกดขน แสดงวาเรองนคงจะจบลงดวยกฎแหงกรรมโดยแนแท พวกเดยรถยไดพากนแหศพนางสนทรพรอมปาวประกาศดวยถอยคาดงกลาว ไปตามตรอกซอกซอยทวทงเมองสาวตถอยหลายรอบจนหนาใจแลว กนาศพนางสนทรนนไปเกบไวในปาชาผดบ (ปาชาททงศพสด ๆ ซงยงไมไดเผา) เพอประจานพระพทธศาสนาตอไป มาถงตอนนกปรากฏชดเจนวา บรรดาชาวพระนครสาวตถ (ยกเวนพระอรยสาวกทงหลาย) ตางเชอในสงทเดยรถยพด จงพากนไปเทยวดาภกษสงฆอยางหมดความเกรงใจ ในทสดภกษทงหลายจงนาเรองนกราบทลพระพทธเจาเพอทรงทราบ พระพทธองค มไดตรสอะไรมาก แตไดตรสพระคาถาสน ๆ วา “ผมกพดคาไมจรง ยอมเขาถงนรก หรอแมผใด ทาแลว กลาววา ขาพเจามไดทา ชนแมทง ๒ นน เปนคนมกรรมเลวทราม ละไปในโลกอนแลว ยอมเปนผเสมอกน” ความหมายโดยสรปแหงพระคาถา คอ คน ๒ ประเภท ไดแก คนทพดคาเทจและคนททาแลวปฏเสธวาตนไมไดทานน ตายไปแลวตกนรกเหมอนกน จะตางกนกตรงทคนททาบาปกรรมไวมาก ยอมไหมในนรกนานกวาคนททาบาปกรรมไวนอยเทานน

รมประด ๒๘

ในเวลาจบเทศนากณฑน มประชาชนจานวนมากไดบรรลธรรม ตงแตโสดาปตตผลเปนตน เทศนากณฑน จงเปนเทศนาทมประโยชนกณฑหนงแกผคนในครงกระโนน

ฆาตกรฆานางสนทรถกจบได ขณะททรงอนญาตใหเดยรถยกระทาการดงกลาวนน พระราชากไดสงใหดาเนนการสบสวนทางลบถงเหตการณทเกดขนดวย เพราะทรงตระหนกอยางดวาพระสมมาสมพทธเจา ผทรงพระปญญาคณ (ตรสรดตรสรชอบดวยพระองคเอง) ทรงพระวสทธคณ (ทรงหมดจดจากกเลสเครองหมองทงหลาย) และทรงพระมหากรณาคณ (ทรงสงสารสงสอนเวไนยนกรทกถวนหนา) นน ยอมจะไมทรงกระทากรรมอยางทเดยรถยทงหลายกลาวหาอยางแนนอน แมพระสาวกของพระพทธองคกไมมทางกระทากรรมเชนนนได วนหนง พวกฆาตกร หลงจากฆานางสนทรแลว กนาเงนทไดไปฉลองกนทโรงเหลา พอเหลาเขาปาก กเรมทะเลาะกน ขเมาคนหนง “เฮย แกฆานางสนทรคนเดยวหรอไง ถงไดใหเงนฉนแคน ฉนกลงมอดวย แบงเทา ๆ กนหนอยซเวย” ขเมาคนทสอง “ถงฉนจะไมใชคนทบหว แตฉนกเปนคนลากมนไปหมกไวทกองหยากเยอขาง ๆ กฏพระพทธเจาเวย คาแบงกเทากบพวกแกนนแหละ” เสยงทะเลาะกนนนดงลนในโรงเหลา ชดเจนวาพวกขเมาเหลานเองเปนคนฆานางสนทร พอแนใจเชนนน ราชบรษ (เจาหนาทททาหนาทเหมอนตารวจในปจจบน) กเขารวบตวคนทงหมดไว แลวนาไปสอบสวนตอหนาพระราชา พวกขเหลารบสารภาพวาเดยรถยเปนคนจางวานใหฆานางสนทร แลวโยนความผดใหสาวกของพระพทธเจาเปนผทา มหาชนจะไดเสอมศรทธาใน

รมประด ๒๙

พระพทธศาสนาแลวหนมานบถอเดยรถยเหมอนเดม จะไดไมตองอบแสงเหมอนหงหอยในเวลาพระอาทตยขนอกตอไป เมอความจรงปรากฏเชนนน พระราชากมรบสงใหเรยกเดยรถยมาแลวบงคบใหเดยรถย เหลานนไปปาวประกาศแกขาวทวทงเมองสาวตถวา “ขอมหาชนทงหลาย จงฟงทางน นางสนทรทตายเมอวนกอนนน ถกพวกขาพเจาตางหาก จางคนไปฆา แลวใสรายวาพวกสมณศายกะบตรเปนคนทา แทจรงแลวโทษของพระสมณศากยะบตรนนไมมเลย เปนโทษของขาพเจาฝายเดยว เพราะพวกขาพเจาเปนผทา” หลงจากนน พระราชากสงลงโทษพวกเดยรถยและพวกฆาตกรอยางสาสม เพอมใหเปนเยยงอยางตอไปแกคนอน ๆตอไป จาเดมแตนน ลาภสกการะเปนอนมากกไดบงเกดแกพระพทธเจาและพระสาวกทงหลายเหมอนเดม สวนเหลาเดยรถยอน ๆ ทไมรอโหนอเหนดวยนน กพลอยเสอมจากลาภสกการะหนกขนกวาเดมอก

สรป ปกตงานสมฤทธ ชวตตองรนรมยเสมอ และสาหรบผทรจกปรบความคดตนเองนน กสามารถทจะรนรมยไดแมในขณะทงานยงไมสมฤทธดวยซา คอทางานไปดวยมความสขไปดวยโดยการปฏบตงานดวยปฏบตธรรมดวยเชน ปฏบตอทธบาทสและสาราณยธรรมหก เปนตนดงกลาวแลว แตตองเปนงานทซอสตยสจรตเทานนจงจะรนรมยเมอทาเสรจแลวและหรอขณะทางานนน ถาเปนงานทจรต กไมมทางใหเกดความรนรมยไดเลยแมในขณะทาหรอทาเสรจแลว โดยความไมรนรมยทเกดขนนน กดงตวอยางนางสนทร และเดยรถยทกลาวแลว บางทานอาจคดวาถาทาทจรตแลวไมมใครรเหนหรอจบได ชวตกตองรนรมยแนนอน ผคดอยางนนบวายงไมไดมองการณไกล เพราะตามหลกพระพทธศาสนา

รมประด ๓๐

ถงแมจะจบไมไดไลไมทนในชาตน ผลกรรมกตดตามไปในภพหนา และใหผลทเผดรอนแกผทาอยวนยงคา ดงพระพทธภาษตทวา น อนตลกเข, น สมททมชเฌ, น ปพพตาน ววร ปวสส, น วชชเต โส ชคตปปเทโส, ยตรฏฎฎฐ โต มจเจยย ปาปกมมา คนททากรรมชวไว หนไปแลวในอากาศ กไมพงพนจากความชวได หนไปในทามกลางมหาสมทร กไมพงพนจากกรรมชวได หนเขาไปสซอกแหงภเขา กไมพงพนจากกรรมชวได, เขาอยแลวในประเทศแหง แผนดนใด พงพนจากกรรมชวได, ประเทศแหงแผน ดนนน หามอยไม (ข.ข. ๒๕/๑๙/๓๑-๓๒) ฉะนน ความชวทจรต อยาแตะตองเลยดกวา เพราะไมคมกบผลทจะไดรบไมวาชาตนหรอชาตไหน ๆ

รมประด ๓๑

ภาพกจกรรม

อศจ.ทร.รวมประชมและตอนรบ อศจ.สหรฐอเมรกา ณ หองประชม

สม.สป.กห. ใน ๒๙ ต.ค.๕๓

กาลงพล ยศ.ทร. รบวตถมงคลจากเจาอาวาสวดหทยนเรศวร ในโอกาส จดกจกรรมบาเพญสาธารณประโยชน ณ วดหทยนเรศวร ใน ๑๐ พ.ย.๕๓

รมประด ๓๒

พล.ร.ท.สมหมาย ปราการสมทร จก.ยศ.ทร. เปนประธานทาบญตกบาตร เนองในเทศกาลสงทายปเกาตอนรบปใหม ณ บก.ยศ.ทร. ใน ๒๙ ธ.ค.๕๓

ขาราชการ ยศ.ทร. รวมตกบาตรพระสงฆ จานวน ๒๐ รป เนองในเทศกาล

สงทายปเกาตอนรบปใหม ณ บก.ยศ.ทร. ใน ๒๙ ธ.ค.๕๓

รมประด ๓๓

พล.ร.ต.สมชย มนสรงส รอง จก.ยศ.ทร.เปนประธานเปดโครงการปฏบตธรรมเฉลมพระเกยรตฯ ในวนพธตลอดป ๒๕๕๔ ณ หองปฏบตธรรม ยศ.ทร.

ใน ๑๒ ม.ค.๕๔

กาลงพล ยศ.ทร. จานวน ๘๔ นาย รวมปฏบตธรรมเฉลมพระเกยรตฯ

ณ หองปฏบตธรรม บก.ยศ.ทร.

รมประด ๓๔

พล.ร.ต.อรรณพ ครกล เสธ.ยศ.ทร. นากาลงพล ยศ.ทร.ถวายพระพรชยมงคล

เนองในวนมหามงคล ๕ ธนวามหาราช ณ บก.ยศ.ทร. ใน ๓ ธ.ค.๕๓

น.อ.มนญ จนทรนวล ผอ.กอศ.ยศ.ทร. และคณะ อศจ.ทร. เขารวมสมมนาเรอง “การรณรงคใหถอศล ๕ ทกวนพระ เพอถวายเปนพระราชกศล”

ณ อาคารรฐสภา ๒ ใน ๑๘ ม.ค.๕๔

รมประด ๓๕

ชาวพทธสวนใหญตองเคยไดยนคาวา อนจจง ทกขง อนตตา และสวนใหญอกเชนกนมกคนเคยกบคาวาอนจจง มากกวาคาอน โอกาสนจงขอเสนอความหมายของคาวาทกขง หรอทกขตามาใหรจกโดยนามาจากเนอหาบางสวนในหนงสอพทธธรรมของพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) อานแลวนอกจากจะรเรองทกขงเพมขนยงใหหลกคดด ๆ อกมากครบ ...บรรณาธการ

ในหลกทกขตา มเกณฑสาคญสาหรบกาหนดคณคาทางจรยธรรมอย ๒ อยาง คอ ๑. ในเมอสงทงหลายเกดจากการประชมกนเขาขององคประกอบตาง ๆ ทเปนสวนยอย ๆ ลงไป และองคประกอบเหลานน แตละอยางลวนไมเทยง กาลงตกอยในอาการเกดขน แปรไป และสลายตวตามหลกอนจจตา อยดวยกนทงสน สงทเปนหนวยรวมนน จงเทากบเปนทรวมของความปรวนแปรและความขดแยงตาง ๆ และแฝงเอาภาวะทพรอมจะแตกแยกและเสอมสลายเขาไวในตวดวยอยางเตมท เมอเปนเชนน การทจะควบคมองคประกอบตาง ๆ ทกาลงเปลยนแปลงอยนนใหคมรปเปนหนวยรวมตามรปแบบทประสงคกด การทจะควบคมการเปลยนแปลงนนใหดาเนนไปในทศทางทตองการกด จะตองใชพลงงานและวธการจดระเบยบเขามารวมเปนองคประกอบชวยเปนเหตปจจยเพมขนอกดวย ยงองคประกอบสวนยอย ๆ ตาง ๆ นน มมากและสลบซบซอนยงขนเทาใด กตองใชพลงงานมากขนและมการจดระเบยบทละเอยดรดกมยงขนเทานน การปฏบตตอสงทงหลาย เพอใหเปนอยางนนอยางน

รมประด ๓๖

จะตองทาท ตวเหตปจจยของมน และรชดถงความสาเรจผล หรอความผดพลาดพรอมทงทางแกไขตอไปตามความพรอมของเหตปจจยเหลานน นคอวธปฏบตตอสงทงหลายอยางอสระไมผกมดตว และไมเปนเหตใหเกดความทกข สวนวธทตรงขามจากน กคอการกระทาตามความยดอยากดวยตณหาอปาทาน โดยนาเอาตวเขาไปผกมดใหสงเหลานนบบคน ซงนอกจากจะทาใหเกดความทกขแกตนเองแลว กไมชวยใหเกดผลดอยางใด ๆ ขนมา ๒. ตามหลกกจในอรยสจ หนาททจะตองปฏบตตอทกข ไดแก ปรญญา คอการกาหนดร หรอทาความเขาใจ หมายความวาเรองทกขน บคคลมหนาทเกยวของเพยงแคกาหนดรหรอทาความเขาใจเทานน การปฏบตตอทกขโดยถกตองตามหลกกจในอรยสจน เปนเรองสาคญอยางยง แตเปนเรองทมกถกมองขามไป พทธธรรมสอนใหปฏบตตอทกขดวยการศกษาใหรวาอะไรเปนอะไร ใหรจกทกข คอใหรจกปญหาของตนเอง มใชเพอเปนทกข แตเพอปฏบตตอมนไดถกตอง แลวจะไดไมมทกข หรอพดอยางงาย ๆ วา เพอจะไดมความสขทแทจรงนนเอง พดอกนยหนงกคอ หลกกจในอรยสจสอนวา สงใดกตามทเปนปญหาแกตน มนษยจะตองศกษาสงนนใหรใหเขาใจอยางชดเจนทสด กอนทจะลงมอจดการแกไขปญหานน การศกษาปญหามไดหมายความวาเปนการสรางปญหาหรอหาปญหามาใสตน แตเปนวธการทจะทาใหปญหาหมดไปตางหาก ผทไมทราบหลกกจในอรยสจ อาจปฏบตตอทกขอยางผดพลาดไรจดหมายเขวออกนอกทาง และอาจกลายเปนการเพมทกขแกตนดวยการมองโลกในแงรายไปกได เมอทราบหลกเกณฑใหญ ๆ ๒ ขอนแลว จงควรกาหนดคณคาตาง ๆในทางจรยธรรมของหลกทกขตาดงตอไปน ๑. การทสงทงหลายถกบบคนดวยการเกดขน การเจรญและการสลายตว ทาใหเกดความกดดน ขดแยง และการทจะทนอยในสภาพเดมตลอดไปไมได

รมประด ๓๗

ภาวะเชนนแสดงวา สงทงหลายมความบกพรอง มความไมสมบรณอยในตว ความบกพรองหรอความไมสมบรณน ยงมมากขนโดยสมพนธกบกาลเวลาทผานไป และความเปลยนแปลงทเกดขนทงภายในและภายนอก เมอเปนเชนน สงทงหลายทจะรกษาสภาพของตนไวหรอขยายตวเขาสความสมบรณ จงตองตอสดนรนอยตลอดเวลา การดารงสภาพชวตทดไว การนาชวตเขาสความเจรญ และความสมบรณ จงตองมการแกไขปรบปรงตวอยตลอดเวลา ๒. เมอความขดแยง ดนรนตอส เกดขนจากเหตปจจยทใหเกดความเปลยนแปลง จะเปนเหตปจจยภายในหรอภายนอกกตาม การฝนแบบทอ ๆ ยอมใหผลรายมากกวาผลด ไมวาจะในกรณของสงตาง ๆ บคคล หรอสถาบน เชน ในเรองของวฒนธรรม เปนตน ดงนน การรจกปรบตวและปรบปรงจงเปนเรองสาคญ และขอน ยอมเปนการยาความจาเปนของปญญา ในฐานะหลกจรยธรรมสาหรบรเทาทนและจดการทกสงทกอยางใหตรงตวเหตปจจย ๓. ความสข และสงทใหความสขอยางทเขาใจกนในโลก กตกอยในหลกความจรงขอนดวย ความสขเหลาน ยอมมความไมสมบรณอยในตว ในแงทวา จะตองแปรปรวนไปจากสภาพทเปนความสข หรอจากสภาพทจะหาความสขนนได อยางหนง และดงนน จงเปนสงทไมอาจใหความพงพอใจไดโดยสมบรณอยางหนง ผทฝากความหวงในความสขไวกบสงเหลานอยางขาดสต ยอมเทากบทาตวใหเปนอนหนงอนเดยวกบความไมสมบรณของสงเหลานน หรอทงตวลงไปอยในกระแสความแปรปรวนของมน แลวถกฉดลากกดดนและบบคนเอาอยางควบคมตวเองไมได สดแตสงเหลานนจะแปรปรวนไปอยางไร ความหวงในความสขมากเทาใด เมอความแปรปรวนหรอผดหวงเกดขน ความทกขกรนแรงมากขนตามอตรา เปนการหาความสขชนดขายตวลงเปนทาส หรอเอาคาของชวตเปนเดมพน ผหาความสขทฉลาดเมอยงยนดทจะหาความสขจากสงเหลาน จงตองมชวตอยอยางรเทาทนความจรง แสวงหาและเสวยความสข

รมประด ๓๘

อยางมสตสมปชญญะ โดยประการทวา ความแปรปรวนของมนจะกอโทษใหเกดพษภย หรอเกดความกระทบกระเทอนนอยทสด พดอกอยางหนงวา ถงจะเปนอยางไรกใหรกษาอสรภาพของจตใจไวใหดทสด ๔. ความสขแยกโดยคณคา ม ๒ ประเภท คอ ความสขในการไดสนองความตองการทางประสาททงหาและสนองความคดอยากตาง ๆ อยางหนง ความสขในภาวะจตทปลอดโปรงผองใส ปราศจากสงของขด กดกน จากดความนกคด เชน ความวตกกงวล ความรสกคบแคบ และกเลสตาง ๆ ทพวพนจตใจอยางหนง ความสขประเภทแรก เปนแบบทขนตอปจจยภายนอก คอวตถและอารมณสาหรบสนองความตองการตาง ๆ ลกษณะอาการของจตในสภาพทเกยวของกบความสขประเภทน คอการแสหาดนรนกระวนกระวายเปนอาการนาหนาอยางหนง และความรสกทยดตด คบแคบ หวงแหน ผกพนเฉพาะตวอยางหนง อาการเหลานมความสาคญมากในทางจรยธรรม เพราะเปนอาการของความยดอยาก หรอความเหนแกตว และในเมอไมจดการควบคมใหด ยอมเปนทมาแหงปญหาตาง ๆ การทตองอาศยอารมณอยางอน ตองขนตอปจจยภายนอกเชนน ยอมเปนธรรมดาอยเองทความสขประเภทน จะตองทาใหตวบคคลตกเปนทาสของปจจยภายนอก ในรปใดรปหนงไมมากกนอย และความแปรปรวนของปจจยภายนอกนน ยอมทาใหเกดความกระทบกระเทอนแกบคคลนนดวย ความสขประเภทน ทางธรรมเรยกวาสามสสข เปนสขเนองดวยหาสงสาหรบมาเตมความรสกบางอยางทขาดไป หรอพรองอย คอตองอาศยอามส

รมประด ๓๙

โดย... น.ท.ผดง แปงการยา

“สองสาวมอมยารดทรพยคณปวย ๘๐ เมองสองแคว” ผเขยนสะดดกบขาวพาดหวหนงสอพมพ คมชดลก ฉบบวนศกรท ๑๘ มถนายน ๒๕๕๓ จงรบพลกอานดวยความสนใจ ในเนอขาวบรรยายไววา “นายใหม เกดเหมน คณปวย ๘๐ ป อยบานเลขท ๕๑ หม ๔ บานเขก ตาบลแมระกา อาเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ถกผหญง ๒ คน มอมยาจนสลบไมไดสต จากนนลงมอกวาดทรพยสนไปเกลยง” หลงรบทราบ ผสอขาวจงรดไปสอบถามถงเหตการณ นายใหมเลาเหตการณใหฟงดวยอาการขวยเขนวา เมอเวลาประมาณ ๑๘.๐๐ น. ของวนท ๑๔ มถนายน มผหญง ๒ คน คนแรกรปรางขาวอวบ สวนอกคนรปรางผอม ขรถจกรยานยนตซอนทายกนมาจอดบรเวณบาน และแจงวาจะซอกลวย ตนจงไปตดกลวยในสวนหลงบานมาให ๑ เครอ จากนนผหญงทงสองคนชวนคยเรองตาง ๆ จนถกคอกนแลวพากนขนไปคยตอบนบาน เมอไปบนบานผหญงทรปรางขาวอวบบอกวาอยากจะมาอยดวยเพราะชอบผชายอายมากกวา นายใหมกลาววา ขณะทนงคยกนบนบาน ตนกนาเบยรมาดมกนกนทง ๓ คน จนกระทงเบยรหมดไป ๔ ขวด เขากถามวาเกบเงนและของมคาไวทไหน ดวยความทคดวาเขาจะมาอยกนดวย จงบอกไปวาเงนเกบไวในถงขาวสาร

รมประด ๔๐

แหวนทอง สรอยทอง และพระเลยมทองเกบไวทหงพระ พอบอกทซอนทรพยสนเสรจ คนทรางขาวอวบกเขามากอดแลวกใหหอมแกม แถมยงใหลบคลาหนาอกอกดวย สกครเขากบอกใหผหญงอกคนทรปรางผอมไปชงกาแฟมาดมกน พอดมกาแฟเขาไปสกครผมกไมรสกตวหลบไปเลย มารสกตวอกครงกอยทสถานอนามย กอนถกสงตวไปรกษาตอทโรงพยาบาลวงทอง ลกหลานผมเปนคนพาไปสงหลงเกดเหต ผานไปแลว ๒ วน ผมกยงมนศรษะไมหาย แตตอนนดขนแลว ทานผอานครบ ขาวของคณปใหม นาสนใจมใชนอย ประสบการณในการใชชวตอนยาวนานถง ๘๐ ป ทายสดกยงเพลยงพลาแกกเลสตณหาได ผเขยนจงใครนามาเปนประเดนเลาความในเชงธรรมะในรมประดฉบบน กอนอนใครขอบอกวามไดมเจตนาซาเตมคณป ผเปน สว. (สงวย) แตประการใด เพยงแตใครนามาเลาซาเพอเปนอทาหรณสอนใจวา “ความผดพลาดพลงเผลอนนเปนเรองธรรมดาของมนษย” นกปราชญกลาววา “ผไมเคยทาอะไรผดพลาดเลย กคอผทไมเคยทาอะไร” และเพอนาประสบการณของคณปเปนครแกคนทวไปในอนจะตองสงวรระวง หากมกรณใกลเคยงกนเขามาในชวต เลาความในเชงธรรมะจะเหนวา กรณทเกดมนมสาเหตครบ ดงทพระทานวา สรรพสงลวนแตมเหตปจจยทาใหเกดทงสน เหตแหงความชวกคอกเลสตณหา ซงมมากมาย ดงคากลาวทวากเลสพนหา ตณหารอยแปด กเลสคอสงททาใหใจเศราหมองอนมมลเหตจากโลภะ ความโลภ อยากไดของผอนมาเปนของตนโดยอาการไมชอบธรรม มความเหนแกตว ลอานาจแหงความอยาก เมอโลภะเกดขน ความมกมาก การฉอโกง หลอกลวง ปลน จ เปนตน ทยงไมเกดยอมเกดขนได โทสะ ความโกรธ คดประทษรายผอนคดพยาบาทจองเวร ขาดเมตตาธรรม เมอความโกรธเกดขน การจองลางจองผลาญ การทารายกน การดดากน เปนตน กเกดขน โมหะ ความโงเขลา ความหลงงมงาย ไมรตามความเปนจรงวาอะไรถกอะไรผด เมอโมหะเกดขน ความไมรจกสานกผดชอบชวดทง

รมประด ๔๑

ปวงกเกดขน ในสวนของตณหา ความทะยานอยากนน ไดแก กามตณหา ความทะยานอยากในกาม ความอยากไดกามคณ คอสงทสนองความตองการ ทางประสาททงหา ภวตณหา ความทะยานอยากในภพ ความอยากในภาวะของตวตนทจะไดจะเปนอยางใดอยางหนง อยากเปนอยากคงอยตลอดไป และวภวตณหา ความทะยานอยากในวภพ ความอยากในความพรากพนไปแหงตวตนจากความเปนอยางใดอยางหนงอนไมปรารถนา อยากทาลาย อยากใหดบสญ ตามเนอขาว...คณปใหม นามสกล เกดเหมน นามสกลคณปเกดเหมน กจรง หากเกดไมเหมน (เกดหอม) ขนมากเปนเรองและเปนขาวละทน ตองขอบอกวา คณปตกอยในภวงคของกามตณหาละครบ (กาม = สงทนาใคร มกแฝงมากบรป เสยง กลน รส และสมผส / ตณหา = ความทะยานอยาก) โดยเฉพาะอยางยงเมอคณปเหนรป (ทขาวอวบ) เสยง (ทไพเราะเสนาะห) กลน (ทหอมละมนละไมจรงใจ) รส (ทอรอยลน) และสมผส (ทซาบซานแผไปทวสรรพางคกาย) ผเขยนจนตนาการตามเนอขาวนะครบ ทาใหคณปหลงลมสตชวขณะ จตจงวบไหวไหลไปตามอารมณ และเพลดเพลนในกามคณทมาในรป เสยง กลน รส สมผสทสองสาวชวยกนปรนเปรอใหจนยากจะควบคม ตบะจงแตกโดยเรวพลน เร องอารมณน . . . หลวงป ชา สภทโท วดหนองปาพง จ งหวดอบลราชธาน สอนวา “อารมณทงหลายนน จะเปนอารมณทพอใจกตาม ไมพอใจกตาม อารมณทงสองอยางน มนเหมอนกบงเหา งเหามนมพษมาก ถาฉกคนแลวกทาใหถงตายได อารมณกเหมอนงเหาทมพษราย อารมณทพอใจกมพษมาก อารมณทไมพอใจกมพษมากทาใหจตใจของเราไมเปนเสร...” อารมณของมนษยไมแนไมนอนมขนมลง บางครงเปนมาร บางกาลเปนพระ บางขณะเปนเทวดา บางเวลาเปนพรหม บางอารมณเปนยกษ บางพกเปนคน

รมประด ๔๒

บางหนเปนมนษย บางครงบางคนอารมณบดตอนเชา เนาตอนเพล เหมนตอนคาแปรปรวนเปลยนแปลงตามอานาจกเลสตณหา ดงนน คนเราจงตองรกษาอารมณไวใหได อยาตกเปนทาสของอารมณ ผ เขยนขอเสนอแนะวธรกษาอารมณ ไมใหตกเปนทาสอารมณสก ๒ แนวทาง แนวทางท ๑ นากาวท ๗ แหงการกาวยางของพระพทธเจามาพจารณา ในเรองน ตองยอนกลบไปศกษาเหตการณสาคญ คอการประส ตของพระพทธเจา กอนพทธศกราช ๘๐ ป ณ ลมพนสถาน เมอพระนางสรมหามายา พระมเหสของพระเจาสทโธทนะ แหงกรงกบลพสด ทรงพระครรภแกจวนจะประสต พระนางไดรบพระบรมราชานญาตจากพระสวามใหแปรพระราชฐานไปประทบ ณ กรงเทวทหะ ซงเปนพระนครเดมของพระนางเพอมประสตกาล ตามประเพณนยมสมยนน ขณะเสดจและพกผอนพระอรยาบถใตตนสาละ พระนางกไดประสตพระโอรส ตานานกลาววา พระโอรสเมอประสตจากพระครรภพระมารดาแลว ไดเสดจพระราชดาเนนไป ๗ กาว โดยมอบลชาต (ดอกบว) รองรบ การอบตและเสดจพระราชดาเนนไป ๗ กาวนน เกดจากบญบารมทพระพทธองคทรงบาเพญมาอยางยาวนาน นบไดสอสงไขย กาไรแสนกป ประการหนง เปนการแสดงกฤษดาภนหารใหปรากฏแกชาวโลก ประการหนง และเปนปรศนาธรรมบอกใหรวาพระพทธองคทรงกาวลวงหรอขามพนแลวซงอายตนะทง ๖ อนเปนเครองเชอมตอใหเกดความรทงฝายภายในและภายนอก สามารถควบคมบงคบบญชาอารมณ คอสงทยดเหนยวจตโดยผานทางตา ห จมก ลน กาย และใจได ดงนนยางกาวท ๗ แหงพระพทธองคจงเปนยางกาวทสาคญและอศจรรย เปนยางกาวของความหลดพน มนษยทกคนหากเรงรบพฒนาตนกสามารถหลดพนเจรญรอยตามพระพทธองคได แนวทางท ๒ ฝกการเจรญสต คอใหมสตกากบอยทกขณะ ทกอรยาบถ

รมประด ๔๓

ในชวตประจาวนไมวาจะเปนการยน เดน นง นอน กน ดม ทา พด คด ฯลฯ เพราะสตจะชวยใหไมเปนคนขหลงขลม ปองกนอบตเหตอบตภยจากความประมาท ชวยทาหนาทควบคมจตไวในกจ ทาใหระลกนกถงสงทจะทาและคาทจะพดได ระลกนกถงสงททาคาทพดทลวงเลยมานานแลวได สตเปนคณธรรมทเกดเองไมได ตองทาใหเกดขนดวยการฝกการเจรญดวยวธการตาง ๆ วธการทยอมรบกนวาเปนการเจรญทดทสดกคอ การเจรญสตตามแนวสตปฏฐาน ๔ คอ ๑. กายานปสสนาสตปฏฐาน คอการเจรญสตดวยการกาหนดรกาย เชน ใหมสตและสมปชญญะในการเคลอนไหวของรางกายในชวตประจาวน โดยพยายามเคลอนไหวใหชาเพอใหสตกาหนดทน และกาหนดใหละเอยดตดตอกนไป ๒. เวทนานปสสนาสตปฏฐาน คอการเจรญสตดวยการกาหนดเวทนา โดยรวมคอ สข ทกข และเฉย ๆ โดยอาการ เชน ปวด เจบ ชา เคลด ขด ยอก คน เปนตน ๓ . จตตานปสสนาสตปฏฐาน คอการเจรญสตดวยพยายามรทนความคด หรอการทางานของจต จตฟงซาน ขนมว มราคะ โทสะ หรอโมหะ กเขาไปกาหนดร ๔. ธมมานปสสนาสตปฏฐาน คอการพยายามตามกาหนดธรรมารมณตาง ๆ ไดแก นวรณ ๕ ขนธ ๕ อายตนะ ๑๒ โพชฌงค ๗ และอรยสจ ๔ อยาใหรวไหล สตเปนคณธรรมทมอปการะมากกบชวตมนษย เพราะนอกจากทาหนาทระลกไดถงเรองทคด กจททา คาทพดแลว ยงทาหนาทคอยยบยงใจมใหตกเปนทาส มใหไหลไปตามอารมณตาง ๆ และคอยสะกดเตอนตนใหกระทาความด ฉะนน จงใครเชญชวนทานผอานเสรมสรางสตใหเกดมทกขณะจต ดงทครอาจารยทานสอนเราตลอดเวลาวา “ใหรตวทวพรอม” นนเอง

รมประด ๔๔

โดย... น.ต.สมพงษ สนตสขวนต

ในสมยโบราณนานแสนนาน มราชสหตวหนงอาศยอยในถาใกล ๆ ภเขาหมวนต และสมยนนเปนชวงเวลาทพระพทธเจาพระนามวา “ปทมตตระ” อบตมาตรสร สงสอนเวไนยนกรสตว ประทบอยทภเขาจตตกฏ ยอดภเขาจตบรรพต เปนธรรมดาของพระพทธเจาทกพระองคทจะทรงบาเพญพทธกจ ๕ อยาง เหมอนพระพทธเจาสมณโคดมของเราททรงบาเพญประจาในแตละวน กลาวคอ ๑. เวลาเชาเสดจบณฑบาต (ปพพณเห ปณฑปาตญจ) ๒. เวลาเยนทรงแสดงธรรม (สายณเห ธมมเทสน) ๓. เวลาคาประทานโอวาท (ปโทเส ภกขโอวาท) ๔. เทยงคนทรงตอบปญหาเทวดา (อฑฒรตเต เทวปญหน) ๕. จวนสวางทรงตรวจพจารณาสตวทสามารถและทยงไมสามารถบรรลธรรม๓ (ปจจสเสว คเต กาเล ภพพาภพเพ วโลกน) ดวยพระมหากรณาธคณของพระพทธองค ทรงมพระประสงคจะทรงอนเคราะหราชสหตวนนจงไดเสดจเขาไปในถาทอยของราชสห ขณะทราชสหออกไปหาเหยอ ทรงประทบนงเขานโรธสมาบตอยในถานน เมอราชสหหาเหยอแลวกกลบมายนอยปากถาเหนพระพทธเจาประทบนงเขานโรธสมาบตอย แทนทมนจะทาอนตรายตอพระพทธองค แตเปลาเลยทาน มนกลบราเรงดใจ มจตเลอมใส เดนออกไปคาบดอกบวบานแลวกยองเขาไป

๓ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน, ฉบบประมวลศพท, พมพครงท ๑๐,

(กรงเทพฯ : บ.S.R พรนตง จากด ๒๕๔๖) หนา ๑๕๗.

รมประด ๔๕

ใกล ๆ พระพทธเจาและวางดอกบวบชาไว แลวกยองออกมายนทปากถาเหมอนเดม เพอจะทาการอารกขาพระพทธเจาผทรงเขานโรธสมาบตอยจงไดคารามบนลอสหนาทวนละ ๓ ครง เพอปองกนมใหสตวอน ๆ เขามารบกวนพระพทธเจา และไดยนเฝาอยดวยสตระลกถงพทธคณวา “พทโธ ๆ” มนทาการบชาและอารกขาอยางนอยจนครบ ๗ วน เมอครบ ๗ วนแลว พระพทธเจาทรงดารวา “ลวงไป ๗ วน แลวเราควรออกจากนโรธสมาบต สวนแหงบญประมาณเทานจกเปนอปนสยแกราชสหน” ดงน ขณะทราชสหมองเหนอยนนเอง พระพทธองคกทรงเหาะกลบไปสทประทบของพระองค เพราะเหตทไดเหน ไดทาการบชา ไดอารกขาพระพทธเจาอยางนนถง ๗ วน กเทากบเปนการเพมพนบญบารม เพมความเคารพรก และความเลอมใสใหมากยงขนในจตสนดานของราชสหไปโดยมรตว นหรอเปลาททานบอกวาการอยใกลบณฑต การสมาคมกบบณฑตนาสขมาใหและไมมพษภย เมอพระพทธเจาผทรงเปนทเคารพรก ศรทธาของราชสหไดเหาะไปอยางนน ราชสหกสดทจะอาลย และไมอาจอดกลนความทกขทเกดจากความพลดพรากได จงเกดอาการหวใจวายตาย ณ ตรงนนเอง ทานผอานครบ ดวยอานสงสนน ราชสหไดไปเกดในตระกลมทรพยมากในเมองหงสวด เมองทพระพทธเจาทรงประทบ ประกาศพระพทธศาสนาอย เมอเขาเจรญวยขนจงมโอกาสไปทาบญทวด ไดฟงพระธรรมเทศนาของพระพทธเจากย ง เกดความเ ลอมใสมากขน มโอกาสเลยงภกษสงฆ มพระพทธเจาทรงเปนประธานตลอด ๗ วน นอกจากนนกไดประกอบกองการกศลตาง ๆ อยตลอดชวต เปนเหตใหทองเทยวไป ๆ มา ๆ อยในเทวดาและมนษย ไดเปนพระจกรพรรดพระนามปทม ถง ๖๔ ชาต

รมประด ๔๖

ตอมาในสมยพระพทธเจาของเราน เขากไดเกดเปนบตรของปโรหต ของพระเจาอเทน ไดรบการขนานนามวา “ภารทวาชะ” เมอเตบโตขน ไดเรยนจบไตรเพทตามประเพณของพราหมณ เปดทาการสอนมนตแกศษย ๕๐๐ คน แตเขามอปนสยไมดอยอยางหนงทแกไขไมไดกคอการกนจ ทาใหศษยพากนทยอยทงเขาไปหมด เมออยคนเดยวกเกดความลาบาก อดอยาก อตคด ไมสะดวกเหมอนเดม จงออกเดนทางไปสเมองราชคฤห ไดพบวา พระพทธเจาและพระสาวกมลาภสกการะมากนก จงไปขอบวช และนสยเดม ๆ กกลบมาอก คอทานเปนพระทไมรประมาณในการฉน เรยกวา ฉนมาก ฉนจ อยทวดนนเอง ตอมาพระพทธเจาทรงใชอบายสอนทานใหกลายเปนผรจกประมาณ และทานกหนมาปฏบตวปสสนากรรมฐาน ไมนานทานกไดบรรลอภญญา ๖ เปนพระอรหนตองคหนงในพระพทธศาสนา พรอมดวยปฏสมภทา ๔ วโมกข ๘ อภญญา ๖ คอ ความรยงยวด ประกอบดวย ๑. อทธวธ ความรททาใหแสดงฤทธตาง ๆ ได ๒. ทพพโสต ญาณททาใหมหทพย ๓. เจโตปรยญาณ ญาณททาใหกาหนดใจคนอนได ๔. ปพเพนวาสานสสตญาณ ญาณททาใหระลกชาตได ๕. ทพพจกข ญาณททาใหมตาทพย ๖. อาสวกขยญาณ ญาณททาใหอาสวะสนไป๔ และเมอไดบรรลอภญญา ๖ แลว ทานกบนลอสหนาทวา “ผใดมความสงสยในมรรคและผลผนนจงถามเรา” ดงน ทงตอพระพกตรของพระพทธเจา

๔ ท.ปา.(บาล) ๑๑/๔๓๑/๓๐๗, อง.ฉกก. (บาล) ๒๒/๒๗๓/๓๑๑

รมประด ๔๗

และในหมภกษสงฆ ทงนกเพราะคดวา “สงใดทสาวกทงหลายพงบรรลนน ตนเองบรรลแลว” ดวยเหตนเองพระพทธเจาจงทรงตงทานไวในตาแหนงอนเลศวา “ภกษทงหลาย ปณโฑลภารทวาชะน เปนผเลศแหงภกษทงหลายของเราผบนลอสหนาท” ครนพระเถระไดรบการยกยองในตาแหนงอนเลศดงกลาวแลว จงมาหวนระลกถงการสรางสมบญทตนไดเคยกระทามาแลวในอดตชาตกอน ๆ เปนลาดบมา เมอไดเหนความดตาง ๆ ทตนเคยกระทามาจงเกดปตโสมนสอยางยง๕ ทานผอานทเคารพ จากเรองราวดงกลาวเปนเครองยนยนไดวาความดหรอบญกศลตาง ๆ ทเราไดกระทา ไดสงสมไว ยอมใหผลเปนความสขเสมอ และเมอความดใหผล บคคลยอมบนเทงในโลกน โลกหนา และยงเปนตนทน เกอหนนทาใหเราไปเกดในปฏรปเทส มอาการครบ ๓๒ มทรพยสมบตซงเปนปจจยสงเสรมใหเขาไดอาศยกระทาบญกศลตอเนองไมขาดสาย และสดทายถอวาสาคญทสดกคอ เปนเหตเปนปจจยใหเราไดเกดเปนมนษย ไดพบพระพทธศาสนา และไดบรรลมรรคผลนพพานหยดการเวยนวายตายเกดในสงสารวฏ ไมตองเกด ไมตองแก ไมตองเจบ ไมตองตาย อกตอไป ขอใหผอานทกทานเตรยมตว เตรยมเสบยงเพอการเดนทางตงแตในโลกน เพราะเสบยงเพอการเดนทางไปในโลกหนานน ระยะทางยงอกยาวไกล ขอใหทกทานโชคดครบ

๕ เกบความจากพระสตรและอรรถคาถาแปล ขททกนกาย อปทาน เลมท ๘ ภาคท ๑., มหามกฎฯ (กรงเทพฯ : รพ.มมช. ๒๕๒๕) หนา ๖๓๓-๖๓๗.

รมประด ๔๘

โดย...ร.อ.สรเชษฐ ทองแมน

อารมภบท มผกลาวไววา “ชวตเหมอนละคร” วลนดเหมอนจะเปนความจรง เพราะในละครเรองหนง ๆ จะมบทเรมเรอง บทดาเนนเรอง และบทจบ ตวละครแตละตวของละครแตละเรองนน กจะแสดงบทบาทลลาแตกตางกนไปตามบททผกากบการแสดงไดกาหนดไวให เชน บทนางเอก นางราย ตวตลก เปนตน และมบทตาง ๆ เชน บทสข บททกข บทเศรา บทโศก บทตนเตน สนกสนาน เปนตน คละเคลากนไป และผชมกมกจะมอารมณรวมไปดวยกบบางชวงบางตอนของบทละคร เชนโศกเศราเสยใจหรอเกดความสงสารตวละครบางตว (เชน นางเอกทถกชะตาชวตหรอคนอนกลนแกลงตลอด) จนบางทนงดละครอยด ๆ นาตากรวงไหลถงขนรองไหกม ในขณะเดยวกน กรสกโกรธแคนเกลยดชงตวละครบางตวทชอบกลนแกลงหาเรองคนอนตลอด ขนาดวาเมอผชมไปเจอ (นางราย) ตวจรงทรานตลาด หรอทไหน ๆ กถงขนดาหรอทารายตวละครคนนนทนท เนองจากลมแยกแยะระหวางชวตจรงกบชวตในบทละคร แบบนกมเหมอนกน แตชวตจรงของมนษยเรานนตางจากละครกตรงทวาเจาของชวตทาหนาทเปนผกากบชวตของตนเอง และดาเนนเรองดวยตนเองทงสน ทงจะสขหรอทกข ตนเองกเปนผกระทาและรบผลแหงการกระทานนทงสนเชนกน สวนผชม กคอเพอนมนษยดวยกน ทคอยสรรเสรญ ชนชม นนทากลาวราย สนบสนน คลอยตาม หรอขดขวาง

รมประด ๔๙

เรองราวของนางเอกทพบในคมภรพระพทธศาสนา ในอดตกาล มตวละครอยคนหนง เปนตวละครทมตวตนอยจรง ถกบนทกเรองราวเอาไวในคมภรพระพทธศาสนา เธอแสดงบทบาทอยใน “ละครชวต” จรง ๆ และเธอเปนคนกากบการแสดงดวยตวเธอเองนบตงแตเกดมาจนวาระสดทายของชวตเลยทเดยว ซงจะเรยกเธอวาเปนนางเอกของเรองกได เพราะเธอเปนผหญงทงามทงกายและใจ มความประพฤตเรยบรอย ดพรอมทกประการดงนางเอกในบทละคร เธอผานรอนผานหนาว ผานเรองราวตาง ๆ มามากมายตงแตเยาววย จาไดวาเธอสญเสยพอแมตงแตเดกดวยซาไป และเนองจากเธอถก “กรรมในอดต” บางประการคอยบงการหรอคอยตดตามใหผลอยเบองหลง ดงนน ชวตของเธอแมดเหมอนจะราบรนในบางชวงบางตอนของเรอง แตตอนจบของเรองนน กลบไมไดจบอยางสนกสนานเหมอนละครสวนใหญ เพราะเธอพรอมหญงบรวารถกไฟคลอกตายทงหมดในวาระสดทายของชวต สรางความเศราสลดใจใหแกผชม ซงไดอานพบเรองราวชวตของเธอ เปนอยางยง แตจะทาอยางไรได ในเมอนคอ “กรรมลขต” โดยแท จงขอเชญชวนทานผอานไดตดตามเรองราวของนางเอกคนนพรอม ๆ กนครบ นางเอกคนน ชอ “สามาวด” อดตลกสาวเศรษฐผตกยาก เธอเปนอครมเหสของพระเจาแผนดน และเปนยอดกลยาณทมนาใจงดงาม คอยอปถมภคาจนพระพทธศาสนามาอยางยาวนานคอนชวต เรองราวของเธอถกบนทกไวในพระคมภรอรรถกถาธรรมบท ภาค ๒ เรองพระนางสามาวด๑ ความวา

๑ ดอรรถกถาธรรมบท ภาคท ๒ ฉบบภาษาไทย ตงแตหนา ๓๗ เปนตนไป ประกอบ.

รมประด ๕๐

สามาวด เดมชอสามา เปนลกสาวของภททวดเศรษฐแหงเมองภททวด ตอมาในเมองไดเกดโรคอหวาตกโรค๒ เศรษฐจงพาเมยและลกหนออกจากเมอง และมงหนาไปหาเพอนทเมองโกสมพ พอมาถงเมองโกสมพ เศรษฐจงใหนางสามาไปขอรบอาหารทโรงทาน อกสกวนสองวนคอยไปพบเพอนของเขา เธอนาอาหารกลบมากนกบพอแม พอกนเสรจอาหารเกดเปนพษจงทาใหเศรษฐเสยชวต พออกวนไปรบอาหารทโรงทานอกครง พอกนเสรจแมของเธอกเสยชวตอก เปนอนวาเธอขาดทงพอและแมในชวงเวลาไลเลยกนน วนตอมา เธอจงไปรบอาหารทโรงทานอกครง พอครวใหญไดตอวาเธอหาวาเธอโลภมาก เธอจงอธบายตามความเปนจรงใหพอครวฟง พอครวสงสารจงรบนางมาเปนลก นางสามาไดแกไขปญหาเรองโรงทานทเสยงดง โดยการกนรวจดชองเขาออกเพอรบอาหารของพวกยาจกวณพกทงหลาย อยางเปนระบบระเบยบ ไมตองยอแยงกนเสยงดงองมอกตอไป พอครวจงตงชอใหเธอใหมวา “สามาวด” (วด แปลวา รว)

ฝายโฆสกเศรษฐผเปนสหายของภททวดเศรษฐและเปนเจาของโรงทาน เคยชนกบเสยงโรงทานทดงอออง พอเสยงเงยบไปเลยสงสย จงเรยกพอครวมาสอบถาม พอครวจงอธบายตามความจรงใหฟง เมอโฆสกเศรษฐรเรองเขากเสยใจทเพอนเศรษฐของตนตายเสยแลว จงใหพอครวมอบนางสามาวดใหแกตน เศรษฐไดตงใหนางสามาวดเปนลกสาว พรอมใหหญงบรวารไวปรนนบต วนหนง

๒ ตามศพทแปลวา “โรคทเกดขนจากลมซงมพษแลนเรวเหมอนพษแหงง”, เปนโรคตดตอทเกดขนจากเชอแบคทเรย เขาสรางกาย โดยเชอจะไปอยบรเวณลาไสและจะสรางพษออกมา ทาปฏกรยากบเยอบผนงลาไสเลก ทาใหเกดอาการทองเดนอยางแรง อจจาระเปนสนาซาวขาว รางกายเสยนาและเกลอแรอยางรวดเรวและรนแรง อาจทาใหถงแกชวตได, เขาใจวา อหวาตกโรค กคอโรคหาชนดหนงนนเอง ซงในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒ นยามความหมายของคาวา “หา” ไววา หา ๑ น. ชอผจาพวกหนง ถอกนวาทาใหเกดโรคระบาดอยางรายแรง เปนเหตใหคนตายจานวนมาก เชน โรคลงราก (อหวาตกโรค) กาฬโรค จงเรยกโรคนวา โรคหา.

รมประด ๕๑

ในเทศกาลนกขตฤกษ นางสามาวดพรอมหญงบรวารออกจากบานไปอาบนาทแมนา พระเจาอเทนเหนเขากเกดความรกจบใจขนมาทนท จงสงพระราชสาสนไปขอนางสามาวดจากเศรษฐ ตอนแรกเศรษฐไมยอมเพราะยงไมไดถามความสมครใจของนางสามาวด พระเจาอเทนจงใหทหารไปยดบานเศรษฐไว เศรษฐจงไมสามารถเขาบานของตนเองได เมอนางสามาวดกลบมาจากอาบนา แลวเหนสภาพการณเชนนนกตกใจจงถามเศรษฐวาเกดอะไร พอทราบแลวนางจงใหพอไปกราบทลพระเจาอเทนวายนดมอบลกสาวใหแลว พระเจาอเทนจงสงใหถอนทหาร และรบนางสามาวดมาอภเษกไวในตาแหนงอครมเหส พรอมมอบหญงบรวารอก ๕๐๐ นาง ไวคอยปรนนบตรบใช พระนางสามาวดพรอมดวยบรวารมจตศรทธาเลอมใสตงมนอยในพระรตนตรย๓ พากนสนใจในการฟงธรรม ปฏบตธรรม และสมาทานรกษาศลอโบสถเปนประจา สวนพระนางมาคนทยา๔ (มเหสอกองคของพระเจาอเทน๕) กตงตวเปนศตรกบพระพทธเจา เพราะนางถอวาพระพทธเจาดถกเหยยดหยามตนเมอครงในอดต พรอมทงตงตวเปนศตรของพระนางสามาวดดวย เพราะถอวาพระนางสามาวดไปเปนฝายเดยวกนกบพระพทธเจา และทตาหนกของพระนางสามาวดนนไมมหนาตาง นางจงเจาะผนงเพอใหเปนชองสาหรบสองดพระทเดนไปรบบณฑบาต เพอทนางจะไดประนมมอไหวและราลกถงคณของพระรตนตรย แตเมอนางมาคนทยารเขา นางจงไปกราบทลใหพระเจาอเทนเขาใจในตวพระนางสามาวดผดหาวาพระนางสามาวดฝกใฝบคคลภายนอก แตพระเจาอเทนไมเชอพระนางคนทยา

๓ ตามประวตวา พระนางไดบรรลเปนโสดาบนดวย เพราะไดฟงธรรมจากหญงบรวารคนหนง ชอ ชชชตตรา ซงเปนหญงคอม.

๔ ถอเปนนางราย หรอนางอจฉา ในละครเรองน. ๕ พระเจาอเทนมมเหส ๓ องค คอ พระนางสามาวด พระนางวาสลทตตา (พระราชธดาของ

พระเจาจณฑปชโชตแหงกรงอชเชน) และพระนางมาคนทยา (ยอดสาวงามแหงแควนกร).

รมประด ๕๒

จงใหพระเจาอเทนเสดจไปดทตาหนกของพระนางสามาวดเอง พระองคเหนวาทผนงมชองอยจรงจงตรสถามหญงบรวารจงกราบทลใหทรงทราบอยางละเอยด พระองคจงใหชางทาหนาตางใหหญงเหลานนเปดดพระสงฆไดสบายมากขน พระนางมาคนทยาจงโกรธแคนมากกวาเกา จงคอยใหรายพระนางสามาวดตาง ๆ นานา และทากลอบายใหพระเจาอเทนคดวานางสามาวดเปนหญงชว จนพระเจาอเทนทรงเชอ (ดวยความเสนหาในพระนางมาคนทยาเปนทนเดมอยแลว) ทรงรบสงใหเอาธนขนาดใหญ มาเพอยงพระนางสามาวดและหญงบรวาร แตพระนางสามาวดกสงใหหญงบรวารอยาโกรธอยาโตตอบ แตจงแผเมตตาใหกบทกคนทงแกพระเจาอเทน และพระนางมาคนทยา และดวยอานาจแหงการแผเมตตานนทาใหลกธนหวนกลบมาตกทพระองคผยง ทาใหพระเจาอเทนไดสต และทงธน พระเจาอเทนตรสถามพระนางสามาวดวา อยากไดอะไร นางจงกราบทลวา “หมอมฉนไมอยากไดทรพยสนเงนทอง แตขอพระองคไดโปรดนมนตพระพทธเจาพรอมดวยพระสงฆ ๕๐๐ รปมารบบณฑบาตทนเปนประจา แลวหมอมฉนจะถวายทานแลวฟงพระธรรม” พระเจาอเทนทรงทาตามทนางขอ ฝายพระนางมาคนทยากยงแคนหนก จงรวมมอกบอาของนางเผาปราสาทของพระนางสามาวดพรอมตาหนกของหญงบรวาร โดยเอาผาชบนามนไปพนตามเสาประสาทและวางตามจดสาคญ ๆ และปดประตทางออก แลวจงจดไฟเผา ทาใหพระนางสามาวดและหญงบรวารเสยชวตในกองเพลงทงหมด แตกอนตายนน ขณะเมอไฟกาลงลกลามเขามาใกลตวอยนน พระนางสามาวด มสตมนคงไมหวนไหว ใหโอวาทแกหญงบรวารทง ๕๐๐ ใหเจรญเมตตาแผไปยงบคคลทว ๆ ไป รวมไปถงพระนางมาคนทยาดวย สอนใหทกคนมสต ไมประมาท ใหมจตตงมนในเวทนาปฏคคหะกมมฏฐาน๖ พวกหญงบรวารปฏบตตามทกประการ

๖ กมมฏฐาน มอนกาหนดเวทนา (ในทน คอทกขเวทนา) เปนอารมณ.

รมประด ๕๓

จนบางพวกไดบรรลสกทาคามผล บางพวกบรรลอนาคามผล แลวกระทากาละถงแกกรรม ไปบงเกดในสคตโลกสวรรคดวยกนทงหมด

พระสงฆเมอรขาวการตายของพระนางสามาวดและหญงบรวารจงทลถามพระพทธเจาวา อบาสกาเหลานนไปเกดทไหน พระพทธเจาจงตรสวา อบาสกาเหลานนไมเปนผไรผลหรอก ยอมไปสสคตแนนอน ฝายพระเจาอเทนพอทราบวาไฟไหมคลอกพระนางสามาวดพรอมหญงบรวารตายทงหมด กทรงเสยพระทยอยางแรง จงใชกลอบายสบหามอเพลง โดยทาทเปนชมเชยมอเพลงวาจงรกภกดตอพระองค พระนางมาคนทยาจงรบเสนอหนาทลวาตนเปนคนทาและรวมมอกบอา พระเจาอเทนจงรบสงใหจบบคคลเหลานนรวมกนแลวฝงครงตวแลวเอาฟางสมแลวจดไฟเผาทงเปน แลวเอาไถเหลกไถกลบอกทหนง สวนพระนางมาคนทยา พระองคทรงใหตดเนอเปนชน ๆ โยนเขากระทะ แลวทอดใหคนนาไปแบงกนเคยวกน๗ บพกรรมของพระนางสามาวดทตองถกไฟคลอกตาย

นางเอกผเปนยอดกลยาณผงดงามทงกายและใจ เลอมใสศรทธาในบวรพทธศาสนาคนน ทากรรมใดหนอถงตองถกไฟคลอกตายทงเปน ในวาระสดทายของบทละครชวตเชนนเลา พระพทธเจาผทรงมอตตงสญาณ๘ ไดประกาศบพกรรมของนางวา

ในอดตกาล เมอพระเจาพรหมทตครองราชสมบตในกรงพาราณส พระองคไดถวายภตตาหารแกพระปจเจกพทธเจา ๘ องคเปนประจา และพระนางสามาวด (ในอดต) กบหญงสหาย ๕๐๐ คน กเกดอยในพระราชนเวศนนนดวย

๗ พระนางมาคนทยาไดรบผลเชนน กเพราะกรรมททาในปจจบนนโดยแท. ๘ ญาณทหยงรเรองราวในอดต.

รมประด ๕๔

ไดชวยทากจบารงเลยงพระปจเจกพทธะทง ๘ นนดวย ตอมาพระปจเจกพทธะองคหนงไดปลกตวไปเขาฌานสมาบตในดงหญารมแมนาแหงหนง สวนพระราชาไดพาหญงเหลานนไปเลนนากนทงวน พวกผหญงพออาบนานาน ๆ กหนาว จงพากนขนมากอไฟผงทกองหญา พอไฟไหมกองหญาหมดกเหนพระปจเจกพทธเจาถกไฟไหม ตางพากนตกใจ เพราะเปนพระปจเจกพทธเจาของพระราชา ดวยเกรงวาจะถกลงโทษ จงชวยกนทาลายหลกฐานดวยการชวยกนหาฟนมาสมจนทวมองคพระปจเจกพทธเจาจนแนใจวาหมดฟนนพระปจเจกพทธเจากคงจะถกเผาไมเหลอซาก แลวพากนกลบพระราชนเวศน ความจรงแลว บคคลแมจะนาฟนตง ๑,๐๐๐ เลมเกวยนมาสมเพอเผา กไมอาจทาใหพระปจเจกพทธเจาผเขาฌานสมาบตใหเกดความรสกแมวาอน ๆ ไดเลย (ไมรสกรอนอะไร ๆ ทงสน) ดงนน ในวนท ๗ พระปจเจกพทธเจาออกจากสมาบตแลวกเดนไปตามปกต สวนหญงเหลานนเมอตายแลวถกไหมในนรกเปนเวลานาน พนจากนรกแลวยงถกเผาอยางนอก ๑๐๐ ชาต นเปนผลกรรมของนางสามาวดกบหญงบรวาร พระพทธองคตรสสรปวา เพราะกรรมในอดตอนนเอง พระนางสามาวดพรอมหญงบรวารจงตองถกไฟคลอกตายทงเปน (หลงจากตกนรกมานานและถกไฟเผาอกตง ๑๐๐ ชาต)

บทสรป ทานผอานครบ กอนจบเรองน ผเขยนนกถงเรองไฟไหมทผบหรชอดงแหงหนงในใจกลางกรงเทพมหานครเมอตนปกอน เหตการณครงนน มนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศหนออกไมทนถกไฟคลอกตายจานวนหนง และมผถามไปทเวบบอรด (กระท) ในเวบไซตของกองอนศาสนาจารยกองทพเรอ ถงสาเหตหรอกรรมทเปนเหตใหตองถกไฟคลอกตาย และกมผตอบโดย

รมประด ๕๕

ยกตวอยางหรอโยงเขากบเรองของพระนางสามาวดนดวย ซงความจรง ในแงของกรรมตามหลกพระพทธศาสนา กอาจเปนไปไดทคนเหลานนไดเคยทากรรมรวมกนไว แตปถชนอยางเรา ๆ ทาน ๆ ไมมอตตงสญาณ ระลกชาตไมได ยอมไมอาจจะรไดอยางชดแจงอยดวาพวกเขาทากรรมอะไรไวแน สงสาคญกคอ ณ ปจจบน เมอพวกเราไดศกษาจนเขาใจและไดพบเหนกรณตวอยางเชนนนแลว กตองพยายามทจะไมทาบาปกรรมทจะสงผลใหเดอดรอน เพราะบางททพวกเราเรารอนอยทกวนน ซงแมจะไมไดถกไฟคลอกหรอไฟลวกใด ๆ กอาจเปนเพราะผลกรรมในอดตทเคยทาใหคนอนหรอสตวอนไดรบความเดอดรอนในลกษณะตาง ๆ กเปนได๙ ดงนน เมอพวกเราไดอานพบเรองราวชวตจรงดงละครของนางสามาวดยอดกลยาณผประเสรฐแลว หากสงสารนางเอกอยางเธอ และไมอยากพบกบความรอน ทงรอนกายและรอนใจ กควรลดละเลกการกระทาบาปกรรมนอยใหญทมผลเผดรอนเสยแตบดนเถด

๙ อยางกรณการเอาไฟเผารงผง หรอเอานารอนเทราดลงในรงมดแดงเปนตน.

รมประด ๕๖

โดย...อนศาสนาจารย

สงคมไรปญหา ถารจกยาเกรง

นานมาแลว สตวสามสหายคอลง ชาง และนกกระทา อาศยอยทตนไทรใหญตนหนง แตเพราะมไดยาเกรงกน จงกระทบกระทงกนอยเสมอ วนหนงสตวทงสามปรกษากนเพอหาผทควรเคารพยาเกรงโดยตงปญหาขนวา ใครจาเรองเกาไดนานทสดบาง ชางพดขนกอนวา เมอยงเลก เราเดนครอมตนไทรนได ตอนนนยอดของไทรนสงขนาดระทองเราพอด ฝายลงเลาวา เมอเรายงเลกนก จาไดวาน งอยบนพนดนตรงนยงเดดยอดออนของไทรตนนมาเคยวกนได นกกระทากลาววา สหายทงหลาย ไมไกลจากทนนก มตนไทรใหญอกตนหนง เรากนผลของมนแลวไดถายมลไว ณ ทน จงเกดไทรตนนขน ลงกบชางจงพรอมใจยกนกกระทาผอาวโสกวาโดยกาเนดขนเปนผนา เมอความเคารพยาเกรงเกดขน การยอมรบและเชอฟงกตามมา สตวทงสามจงอยโดยผาสกแตบดนน การไมตองเคารพยาเกรงใครนน ถาคดแบบผวเผนเหมอนเปนเรองด เพราะไดเปนใหญและมอสรภาพ แตเมอคดไปใหสดทางจะเหนวา ถาทกคนแสดงความใหญของแตละคนเตมพนทหรอใชอสรเสรไดตามปรารถนากจะไมมใครไดอยเปนสขเลยสกคน เพราะจะมชวตอยในวงลอมของการกระทบกระทงและขดแยงกนเองตลอดเวลา ตรงกนขาม การเคารพยาเกรงผอนตามฐานะและหนาท ซงดเหมอนขาดอสรภาพหรอเปนความตาตอย แตกลบเปนฐานสาคญของความ

รมประด ๕๗

สงบสข ในแงความกาวหนากมแตเปนไปเพอความเตบโตในอนาคต เพราะถาไมรจกยอตวใหตาลงบาง มหรอจะกระโจนขนทสงได ถาไมนกถงเร องในชาดกขางตน จะนกถงครอบครวของเราเองเปนตวอยางกไดวา ถาไมเคารพยาเกรงกนแลวจะอยอยางไร ดงนน ถงจะถกใจบางไมถกใจบาง กตองรกษาระบบนไว เพราะมอปการะทงตอสวนตวและสวนรวมจรง ๆ

ไมวกฤต ถามจตสาธารณะ

มเรองเลาวา ครงหนงเกดไฟปาขน บรรดาสตวนอยใหญทงหลายตางพากนแตกตนหนไฟกนอลหมาน แตไกปาตวหนงแทนทจะหน กลบบนไปทแมนา เอาจะงอยปากอมนา เอาตวชบนาจนเปยกชม แลวบนกลบไปทเดม อาปาก สะบดขนดวยหวงจะโปรยนาดบไฟปา ทาอยอยางนซาแลวซาเลา แตกหาเกดผลอะไรไม พระอศวรมองดพฤตกรรมของไกปาแลวกไดแตนกขาจงพดขนวา “ปากนอย ๆ ปกเลก ๆ ของเจาแคน มหรอจะดบไฟปาได เจาจะทาไปทาไม” ไกปาตอบวา “ทขาพเจาทา เพราะเปนเรอง ทควรทา” พระอศวรไดฟงกเกดความละอายใจ เปาลมออกไปจากปากครงเดยว ไฟปากดบทนท จากเรองเลาน สะทอนเรองจรงวา ความคดทจะชวยเหลอคนอนเปนความคดทยงใหญ เพราะเปนการมองทพนออกไปจากประโยชนตน อนประโยชนตนนเปนยงกวาผนงทองแดงกาแพงเหลก ยากทใครจะทาลายใหราบ แลวกาวไปสเขตแดนแหงการเออประโยชนผอน และถาการเออประโยชนผอนนน อยบนพนฐานความเดอดรอนทจะมาถงตวดวยแลว กยงยากเปนสองเทา ความคดทจะชวยเหลอผอนโดยสจรตใจ จงเปนความคดทยงใหญไมวาจะมอยในคนทตาดอยศกดเพยงใด ในชวตจรง ไมวาจะอยทบานหรอททางาน ถามจตสาธารณะ ไมวาจะมองไปทางไหน เรองทจะสามารถชวยเหลอผอนไดยอมมอยเตมไปหมด เรมตงแตชวยหยบ

รมประด ๕๘

ชวยจบ ชวยดชวยฟง เปนตน แตถามจตคบแคบกจะมองอะไรไมพนตวเอง แมถงคราวเกดเรองสาคญทตองรวมมอรวมใจ กนกไมออกเอาจรง ๆวาตวเองจะตองเกยวของอะไรดวย ความคดเชนน แมในยามปกตกไมเปนไปเพอความเจรญทงแกตวเองและสวนรวมอยแลว ไมจาตองกลาวถงกรณเกดภยพบตดงเรองขางตนวาจะตองยอยยบแคไหน ตรงกนขาม ถาตางคนตางมความเออเฟอคดทจะชวยเหลอกน จะเปนพลงมหาศาล ปดเปาภยพบตไดโดยไมตองหวงพงพระอศวรหรอเทพเจาใด ๆ เลย

กแควางลง

พระนกายเซนรปหนง ชอโปวตอฮวเสยง แปลวาหลวงพอยามใหญ เพราะไมวาจะไปไหนมาไหน ทานจะสะพายยามคชพททงใหญทงหนกไปดวยเสมอ วนหนงทานเดนผานหมบานแหงหนง ชาวบานทราบขาวตางกพากนไปนมสการกนเนองแนน ระหวางนนมมคนายกผหนงถามถงการปฏบตเพอดบทกขวาตองทาอยางไร หลวงพอไมตอบ แตยนนงอยครหนงกคอย ๆ ปลดยามออกจากบา วางลงบนพนแลวนงประนมมอเฉยอย ไมยอมพดอะไร มคนายกจงถามขนอกวาวธดบทกขมแคนหรอ ทานกไมพด แตเอายามขนสะพายบาตามเดมแลวเดนจากไป ความหมายของหลวงพอยามใหญกคอวา วธดบทกขกแควางลงเทานน ไมไดมอะไรอน สวนการเอายามขนสะพายบาอกครง หมายถงวาการวางนนตองวางเฉพาะความยดมน แตไมวางหนาทและความรบผดชอบ เพราะความยดมนกบการปฏบตหนาทอยางจรงจงเปนคนละอยาง ไมจาเปนตองอย ดวยกน บางคนงานนอยแตยดมาก โนนกไมได นกไมยอม แตะนดตงหนอยกเปนเรอง บางทตอใหไมมใครมาของแวะเลย แตคดโนนคดนไมหยดกเลยวตกทกขรอนไปเองกม ซงเปนอาการของใจไมใชอาการของงาน สวนบางคนงานมากแตยดนอย

รมประด ๕๙

จตใจมงแตเรองทตองทา ระหวางทางาน ถงจะมความอยาก ความคาดหวง หรอเรองราวทเกดจากคนนนคนน กรทนและวางเสยได ไมปลอยใหแปรสภาพเปนความทกขอนเปนอปสรรคตอการทางาน ถาเปนเรองภายนอก ตอนยดตอนแบกจะยาก ตอนวางจะงาย ถาเปนเรองของใจ ตอนยดจะงายเพราะเขากนไดกบกเลส แตตอนวางจะยาก แตกฝกได โดยเรมหดวางความยดตดในเรองเลก ๆ นอย ๆ ไปกอน แลวจะเหนวาถาวางไดอยางหนงกเบาไปเรองหนง เรองอน ๆ กลกษณะน จนทสด จะประจกษแกใจวาการแกสรรพสงทเปนทกข ทแทกแควางลงเทานน

รมประด ๖๐

โดย...น.อ.ธรรมนญ วเศษสงห มาฆบชา

๑๕ คา เดอน ๓ ตามวาระ วนมาฆบชาเวยนมาถง พทธศาสนกชนทวทศตดใจตรง หวนคานง “เวฬวน” เมอจนทรเพญ เกดเหตการณสาคญในวนน ลวนสงดโดยแททแลเหน โอวาทปาตโมกขโลกรมเยน ทรงยาเนนตอหนาผมาฟง กอนพรรษาท ๒ ของพทธะ วนมาฆะกาเนดเกดแตหลง ไทยจงจดใหมพธวง ตอเมอครง ร.๔ ทผานมา กจกรรมสาคญในวนน เรงละชว ทาด เสยเถดหนา ทงใหทานรบศลภาวนา นอมบชาพระคณอบอนใจ สพพะปาปสสะอะกะระณง ทรงรบสงเพอสขทกสมย กสะลสสปะสมปะทาอยารอใคร จตผองใสสะจตตะปะรโยทะปะนง ขอเชญชวนลดเลกละอกศล ปรบปรงตนปนใหมหวง ไปรบศลฟงเทศนวเศษจง ยาอกครงไปโบสถโปรดเวยนเทยน

รมประด ๖๑

* โดย... แผนกวชาการ

สามหาบ

สามหาบ หมายถง อาหารคาวหวาน ๓ ค ถวายพระสงฆเมอเวลาเกบอฐ ทมาของคานคอประเพณการเกบอฐสมยโบราณนยมจดอาหารคาวหวานอยางละ ๓ ชด ใสภาชนะ เชน หมอดนและกระทงใบตอง ยกภาชนะนนวางบนกระจาดหรอตะกราแลวใสสาแหรกหาบไปยงทเผาศพซงสวนใหญอยในปา โดยแบงเปน ๓ ชด ชดละหาบ ผหาบนยมเปนผชายและไมนยมหาบเดนตามกนไป แตจะแยกยายกนไปคนละทศพรอมทงสงเสยงกตะโกนเรยกกนคลายกบคนหลงทางแลวมาพบกนทเผาศพซงมญาตและพระ ๓ รปรออย เมอทาพธเกบอฐเสรจกนาอาหารทงสามหาบมาถวายอาหารแดพระ ๓ รปนน นเปนความนยมของแตละทองถน ปจจบนนยมทาพธสามหาบเพยงนาอาหารคาวหวานใสปนโต ๓ ชดไปถวายพระในทเกบอฐ เปนกรยาวาไดทาสามหาบแลว

สามคคเภท

สามคคเภท แปลวา ความแตกสามคค การทาลายความสามคค สามคคเภท หมายถงความแตกสามคคกนของหมคณะ การทาลายความพรอมเพรยงกนของคนทเปนหมเปนคณะใหแตกแยกกนไปดวยการยยงสงเสรมใหกนแหนงแคลงใจกนเปนตน * คดจากหนงสอ “คาวด” ของพระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณฑต)

รมประด ๖๒

สามคคเภท เกดขนจากสาเหตท สาคญคอ ความคดเหนและคาพด กลาวคอมความคดเหนทไมตรงกนของหมคณะในเรองธรรมเรองวนย เรองอาบต เรองการกระทาของอกฝายหนง เปนตน แลวเกดววาทถกเถยงกระทบกระทงบาดหมางกน และคาพดสอเสยดยยงของบคคลทสาม เชน คายยงของพระเทวทต คายยงของวสสการพราหมณ เปนตน

อโบสถศล

อโบสถศล (อานวา อโบสดถะสน) คอศลทรกษาในวนอโบสถ อโบสถศล ไดแกศล ๘ ขอทอบาสกอบาสการกษากนในวนอโบสถ คอวนขนและแรม ๘ คา ๑๕ คา หรอวนแรม ๑๔ คาในเดอนขาด อโบสถศล ๘ ขอ ไดแก เจตนางดเวนจากฆาสตว ๑ เวนจากถอเอาสงของทเจาของมไดให ๑ เวนจากประพฤตกรรมอนเปนขาศกแกพรหมจรรย ๑ เวนจากเจรจาคาเทจลอลวงผอน ๑ เวนจากดมสราและเมรยอนเปนเหตทตงแหงความประมาท ๑ เวนจากบรโภคอาหารในเวลาวกาลคอตงแตเทยงไปแลว ๑ เวนจากฟอนราขบรองประโคมดนตรอนเปนขาศกแกกศล และจากทดทรงตกแตงรางกายดวยดอกไมของหอมเครองยอมเครองทาตาง ๆ ๑ เวนจากนงนอนบนเตยงหรอตงทมเทาสงเกนประมาณและบนทนงทนอนใหญทยดนนหรอสาลไวภายใน ๑

รมประด ๖๓

แผนกวชาการ

โครงการเขาวดปฏบตธรรมวนอาทตย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ นายนพฎฐ อนทรสมบต รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม กลาววา สงคมไทยเปนสงคมแหงพระพทธศาสนา ประชาชนสวนใหญนบถอพระพทธศาสนาเปนทพงทางจตใจมาชานาน วดและพระสงฆไดมสวนสาคญในวถชวตของคนไทยตงแตเกดจนตาย สมยหนงรฐบาลไดประกาศใหวนพระและวนอาทตยเปนวนหยดราชการ เพอใหพทธศาสนกชนไดบาเพญศาสนกจ ประกอบบญกศล แตตอมาไดประกาศใหวนเสารและวนอาทตยเปนวนหยดราชการตามหลกสากลทวไป ซงเปนสาเหตหนงททาใหพทธศาสนกชนไมสามารถไปรวมกจกรรมทางพระพทธศาสนาในวนพระซงตรงกบวนทางานปกตได กระทรวงวฒนธรรม โดยกรมการศาสนาไดเหนความสาคญในเรองดงกลาว จงไดจดโครงการ “การเขาวดปฏบตธรรมวนอาทตย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔” โดยไดเชญชวนวดทวประเทศทมความพรอมจดกจกรรมทางพระพทธศาสนาในวนอาทตย จงเปนการเปดโอกาสใหวด พระสงฆ และประชาชนทงหลายไดมารวมกนทาหนาทของพทธบรษทสบทอดพระพทธศาสนา ทาใหวดไดเปนศนยกลางของชมชน พระสงฆไดทาหนาท ในการเผยแผพระพทธศาสนา และประชาชนไดมโอกาสบาเพญบญบาเพญกศล ขดเกลาพฒนาฟนฟจตใจ หลอหลอมใหเกดคณธรรมจรยธรรม นาไปสการดาเนนชวตท

รมประด ๖๔

สขสงบรมเยน เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงนบเปนโอกาสสาคญยงทพสกนกรชาวไทยจะรวมกนแสดงความกตญญกตเวทนอมราลกในพระมหากรณาธคณ และแสดงความจงรกภกดตอองคพระผทรงทศพธราชธรรม ทรงบาเพญพระราชกรณยกจอนเปนพระมหากรณาธคณอยางยงใหญตอพสกนกรชาวไทยตลอดมา ในเรองดงกลาว กระทรวงวฒนธรรม โดยกรมการศาสนาไดนาเสนอมหาเถรสมาคมเพอทราบ และขอความรวมมอใหคณะพระสงฆาธการสนบสนน และเพอใหการดาเนนงานดาเนนการพรอมกนทวประเทศ ไดใหจงหวดลงพนทสารวจรายชอวดทจะเขารวมโครงการฯ ระยะท ๑ จานวน ๙๙๙ วด และจดแถลงขาวเปดโครงการฯ วนอาทตยท ๑๐ ตลาคม ๒๕๕๓ ณ วดปญญานนทาราม อาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน และจะดาเนนการอก ๓ ระยะ ภายในเดอนเมษายน ๒๕๕๔ จะมวดเขารวมโครงการ ๑ วด ๑ ตาบล จะครอบคลมพนททวประเทศ โดยจะใหเปนโครงการทเปนวถชวตของพทธศาสนกชนอยางยงยนตอไป

สขง รกขสสะ ฉายาวะ ตะโต ญาต มาตาปต ตะโต อาจะรโย รญโญ ตะโต พทธสสะเนกะธา

เยนเงาพฤกษมงไม สขสบาย เยนญาตทกขสาราย กวาไม เยนครยงพนฉาย กษตรยยง ครนา เยนรมพระเจาให รมฟาดนบน

Pleasant is the shadow of a tree; pleasanter that of a relative, a father or a mother; more pleasant that of a teacher; pleasanter still that of a king; and still more pleasant in many ways, the shadow of Buddha

จาก โลกนตปกรณไตรภาค