ก

ข

ค ำน ำ

ในปจจบนวทยาศาสตรเขามามบทบาทอยางมากในชวตประจ าวน ทกสายงาน ทกสาขา ทกอาชพ จ าเปนทเราตองกาวตามใหทนตอเหตการณและความเปนไปของโลก ดงน น การปพนฐานทดทางวทยาศาสตรแกผเรยนจะชวยใหสามารถเผชญตอวทยาศาสตรสมยใหมไดอยางไมมปญหาและอปสรรค การเรยนวชาวทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท 1 ใหบรรลวตถประสงคนน ผเรยนตองมความรความเขาใจในเรองทจะเรยน รจกฝกคด รวธแกปญหาตางๆ ไดอยางถกตอง ดงนนชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชวฏจกรการเรยนร 7 ขน ชนมธยมศกษาปท 1 เรอง สารรอบตว เลมท 1 เรอง สถานะของสาร ฉบบนผจดท าไดจดท ากจกรรมการเรยนรไว 7 ขนตอน เพอใหนกเรยนไดพฒนาดานตางๆ ในกจกรรมแตละเลมยงฝกใหนกเรยนรจกการท างานเปนกลม เพอเปนพนฐานในการอยรวมกนในสงคม ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชวฏจกรการเรยนร 7 ขน เลมนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาชวยเหลอ แนะน า และไดรบค าปรกษาอยางดจากผทรงคณวฒ และผเชยวชาญทกทานทไดกรณาถายทอดความร แนวคด วธการ ค าแนะน า และตรวจสอบแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใส รวมทงบคคลทไดอางองทางวชาการทปรากฏในบรรณานกรม ขาพเจาขอขอบพระคณ เปนอยางสง ขาพเจาหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชวฏจกการเรยนร 7 ขน เลมนจะเปนประโยชนส าหรบบคคล ทสนใจน าไปประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอน และชวยยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน

นนทยำ ลอโสภำ

ค

สำรบญ

เรอง หนำ ค าน า ข สารบญ ค ค าชแจงการใชชดกจกรรม 1 มาตรฐานการเรยนร 2 ตวชวด 2 สาระการเรยนร 2 สาระส าคญ 3 จดประสงคการเรยนร 3 กจกรรมทบทวนชวนคด 4 กจกรรมสนใจ ใฝร 5 กจกรรมคนควาทดลอง 6 กจกรรมอภปรายและสรป 9 กจกรรมเพมเตมเสรมความร 10 กจกรรมประเมนผล คนหาค าตอบ 17 กจกรรมน าความรไปใชประโยชน 18 บรรณานกรม 19 ภาคผนวก 20 เฉลยกจกรรม 21

4

ค ำชแจงในกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนรวทยำศำสตร

1. นกเรยนแบงกลม กลมละ 5-6 คน และแบงหนาทรบผดชอบภายในกลม 2. ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชวฏจกรการเรยนร 7 ขน เลมท 1 เรอง สถานะของสาร ใชเวลาในการเรยน 2 ชวโมง 3. การศกษาในชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรมกจกรรมแบงเปน 7 ขนกจกรรม 4. ใหนกเรยนศกษาและปฏบตกจกรรมตามล าดบขนตอนการใชชดกจกรรม 5. นกเรยนทกคนควรรวมมอกนในการคด การสบคนขอมล การปฏบตการทดลอง และการท ากจกรรมตางๆ ในชดกจกรรมจนเสรจสนอยางเตมความสามารถ

5

มำตรฐำนกำรเรยนร

สำระท 3 สำรและสมบตของสำร ว 3.1 : เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมกระบวนการสบเสาะหาความร มจตวทยาศาสตร สามารถสอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

ตวชวด

มาตรฐาน ว 3.1 ม.1 /1 ทดลองและจ าแนกสารเปนกลมโดยใชเนอสารหรอขนาดอนภาคเปนเกณฑ และอธบายสมบตของสารในแตละกลม

สำระกำรเรยนร สถานะของสารและการจ าแนกสาร

6

สำระส ำคญ

รวบรวมขอมล วเคราะห สงเคราะห เปรยบเทยบและอภปรายเพอน าไปสความเขาใจเกยวกบการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะตางๆ โดยใชแบบจ าลองและการทดลองอธบายสมบตบางประการของสาร เชนการจดเรยงอนภาค ระยะหางระหวางอนภาคพลงงานจลน และความหนาแนนของสาร

จดประสงคกำรเรยนร

1. ทดลองตรวจการจดเรยงตวของอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว และกาช โดยใชแบบจ าลองการจดเรยงอนภาค 2. ใชแบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของสาร อธบายสมบตบางประการของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกส 3. อธบายสมบตของสารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร

7

กจกรรมทบทวน ชวนคด

ค ำชแจง ใหนกเรยนสงเกตภาพสงตอไปน แลวขดเครองหมาย √ ตรงชองทตรงกบความคดเหนของนกเรยนวาสงของในภาพ มสถานะเปนของแขง ของเหลว หรอแกส ขอ ภำพสงของ ของแขง ของเหลว แกส

1

สบ

2

นม

3

เขมำควน

4

น ำสม

5

กอนหน

8

กจกรรมสนใจ ใฝร

ค ำชแจง หากสารแตละชนดประกอบดวยเนอสารทเปนอนภาคเลกๆ อยรวมกน นกเรยนคดวาอนภาคทง 3 สถานะ มการจดเรยงอนภาคแตกตางกนอยางไร เมอสมมตให ลกบอล 1 ลก แทน 1 อนภาค

ของแขง

ของเหลว

แกส

9

กจกรรม คนควำทดลอง เรอง อนภำคของของแขง ของเหลวและแกส

จดประสงคของกจกรรม 1. ทดลองตรวจสอบ อธบายการจดเรยงระยะหางระหวางอนภาคและการเคลอนไหวของอนภาคในสถานะของแขง ของเหลว และกาช โดยใชแบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของสาร 2. อธบายสถานะของสารทแตกตางกนโดยใชแบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของสาร วสดอปกรณและสำรเคม ตอนท 1 และ ตอนท 2

รำยกำร ปรมำณตอกลม 1. เมดโฟมขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 cm 80 cm3 2. เกลดดางทบทม 3-4 เกลด 3. สารละลายแอมโมเนย 1-2 หยด 4. ขวดพลาสตกขนาด 250 cm3 1 ใบ 5. จกยางเสยบหลอดน าแกส 2 ทอขนาดปดจกพอดกบปากขวดพลาสตก

1 ชด

6. บกเกอรขนาด100 cm3 1 ใบ 7. ขวดแกวมฝาปด เชน ขวดกาแฟ ขวดแยม 1 ใบ 8. ส าลกอนเลกขนาดเสนผาศนยกลาง 2-3 cm 1 กอน 9. ชอนตกสาร 1 อน 10. น ากลน 100 cm3

10

วธด ำเนนกำรทดลอง ตอนท 1 แบบจ ำลองอนภำคของ ของแขง ของเหลว และแกส 1. น าขวดพลาสตกขนาด 500 cm3 ทกนขวดเจาะร ขนาดเสนผานศนยกลาง 1 mm ประมาณ 10-15 ร ลงในขวด บรรจเมดโฟมขวดใบนประมาณ 80 cm3 ปดปากขวดดวยจกยางทมทอน าแกส 1 ทอเสยบอย 2. คว าปากขวดลง จากนนเปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางชาๆ เบา สงเกตการณเคลอนทตวของเมดโฟม บนทกผล 3. คอยๆ เปาลมใหแรงข นเรอยๆ จนถงแรงทสด สงเกตการณเคลอนตวของเมดโฟม บนทกผลการเปลยนแปลงทกครงทเปาลมลงไปในขวด ตอนท 2 อนภำคของของแขง ของเหลว และแกส 1. พจารณาลกษณะของเกลดดางทบทม บนทกผล 2. น าบกเกอรทบรรจน า 100 cm3 ตงทงไวใหน าในบกเกอรอยนงๆ จากนนหยอนดางทบทม 3-4 เกลด ลงในบกเกอร สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขนนาน 2 นาท บนทกผล 3. น าขวดปดฝาทภายในบรรจส าลชบสารละลายแอมโมเนยเจอจางมาวางไวกลางโตะ จากนนเปดฝาขวดออก ทงไวประมาณ 2 นาท สงเกตและบนทกผล ผลกำรทดลอง ตอนท 1

กำรเปำลมในทอน ำแกส กำรเปลยนแปลงของเมดโฟม เปาลมอยางชาๆ เบาๆ เปาลมแรงขนเมดโฟมสน เปาลมแรงทสด

ผลกำรทดลอง ตอนท 2 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

11

ค ำถำมหลงกำรทดลอง

1. การเปาลมใสขวดพลาสตกดวยก าลงลมทแรงแตกตางกน ท าใหเมดโฟมเคลอนทแตกตางกนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เกลดดางทบทมมลกษณะอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. เมอหยอนเกลดดางทบทมลงในน า เกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. เมอเปดฝาขวดทบรรจส าลชบสารละลายแอมโมเนยเจอจาง เกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. แบบจ าลองการเคลอนทของอนภาคในตอนท 1 มความสมพนธกบกจกรรมในตอนท 2 หรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12

กจกรรมอภปรำยและสรป

อภปรำยและสรปผลกำรทดลอง ตอนท 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ตอนท 2 ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

นกเรยนสรปผลการทดลองกน อยางไรบาง อาสาสมคร 1 กลม ออกมาน าเสนอผลการทดลอง และกลมอนๆ

เตมเตมสวนทแตกตางไดนะคะ

13

กจกรรมเพมเตมเสรมควำมร

สำรแตละชนดมสมบตเฉพำะตวของสำรนน เชน เกลอเปนของแขง น ำเปนของเหลวใส ลกษณะเฉพำะเชนนท ำใหจ ำแนกสำรแตละชนดอ อ ก จ ำ ก ก น แ ต ถ ำ อ ณ ห ภ มเปลยนแปลง อำจท ำใหสมบตบำงประกำรของสำรเปลยนไป เชน น ำบรสทธมสถำนะเปนของเหลวใส มจดเดอนท 100 องศำเซลเซยส มจดเยอกเขงท 0 องศำเซลเซยส

สมบตเหลำนสำมำรถน ำมำใชทดสอบสำรทสงสยวำเปนน ำ

บรสทธหรอไม

เพอนๆทรำบไหมวำลกษณะทใชจ ำแนกของแขง ของเหลว ออกจำกกนคอสงใดนะ

14

โดยทวไปกำรจ ำแนกของแขง ของเหลว และแกส

พจำรณำจำกรปรำงและปรมำตร ของแขง มปรมำตรและรปรำงทแนนอน

ของเหลว มปรมำตรทแนนอน แตมรปรำงไมแนนอน เมอน ำมำใสในภำชนะตำงๆ ภำยใตแรง โนมถวงของโลกจะมรปรำงเหมอนภำชนะ

แกส มปรมำตรและรปรำงไมแนนอน เมอบรรจอยในภำชนะปดจะฟงกระจำยอยเตมภำชนะ ถำเปดฝำภำชนะทบรรจออก แกสจะฟงกระจำยลอยไปใน

อำกำศ

สารแตละชนดประกอบดวยเนอสารทเปนอนภาคเลกๆอยรวมกนมากมาย

อนภาคเลกๆเหลานสามารถมองเหนได แตอนภาคเหลานสามารถแสดงสมบต

ของสารได การจดเรยงและการยดเหนยวของอนภาค ท าใหสารแตละชนดแสดง

สมบตเปนของเขงของเหลวและแกส

เพอนๆทราบไหมวาอนภาคทง 3 สถานะ

มการจดเรยงอนภาคแตกตางกนอยางไร

15

อนภำคของของเขง ทเรยงชดตดกนและม

ต ำแหนงทแนนอน แตละอนภำคจะมกำรสน

และแรงยดเหนยวซงกนและกนสง จงท ำให

ของแขงคงรปรำงอยได

อนภำคของของเหลว ทมกำรสนและเคลอนท

เปลยนต ำแหนงไปทวของเหลว แตอนภำคของ

ของเหลวอยใกลกน จงมแรงยดเหนยวซงกน

และกน แตนอยกวำของแขง ดงนนของเหลวจง

มรปทรงตำมภำชนะทบรรจอย

อนภำคของแกส ซงอยหำงกนมำกและมแรงยด

เหนยวระหวำงอนภำคนอย อนภำคเลอนท

เปลยนต ำแหนงตลอดเวลำอยำงรวดเรว อนภำค

จงฟงกระจำยสอำกำศภำยนอก

แบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของ

ของแขง แบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของ

ของเหลว แบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของ

แกส

16

อนภำคของสำรมกำรเคลอนท พลงงำนในกำรเคลอนทเรยกวำ พลงงำนจลน อนภำคของแขงม

กำรสน โดยต ำแหนงไมเปลยนแปลง จงมพลงงำนจลนเนองจำกกำรสน อนภำคของ

ของเหลวอนภำคมกำรสนและสำมำรถเปลยนต ำแหนงได ท ำใหมพลงงำนจลนจำกกำรสนและ

กำรเปลยนต ำแหนง อนภำคของแกสมกำรเคลอนทแบบสนและเปลยนต ำแหนง

เชนเดยวกบของเหลว แตสำมำรถเคลอนทไดอยำงอสระและเรวกวำ ดงนนพลงงำนจลนของอนภำคแกสจงมำกกวำ ของเหลว และของเขง

ออ....เปนเชนนเอง ทแตละสถานะ

ของสารมการจดเรยงอนภาคแตกตาง

กนกเนองมาจากมพลงงานจลนท

แตกตางกนนเอง

17

นอกจำกสถำนะจะเปนสมบตเฉพำะของสำรแลว ควำมหนำแนนยงเปนสมบตเฉพำะตวของสำรแตละชนดดวย

ควำมหนำแนนจะเปนตวบงชวำ สำร 1 หนวยปรมำตร มมวลอยเทำใด สำรทมควำมหนำแนนมำก ยอมมมวลมำกกวำสำรทมควำมหนำแนนนอยกวำ เมอปรมำตรเทำกน ควำมหนำแนน มหนวยเปน กรม/ลกบำศก-

เซนตเมตร หรอกโลกรม/ลกบำศกเมตร

สถำนะของสำรและคำควำมหนำแนนของสำรขนอยกบอณหภมของสำร หำกอณหภมของสำรเปลยนแปลง ควำมหนำแนนของสำรจะเปลยนไป เมออณหภมของสำรเปลยนแปลงมำกๆ สถำนะของสำรกอำจจะเปลยนไปดวย ควำมหนำแนนของสำร หมำยถง อตรำสวนระหวำงมวลของสำรตอปรมำตรของสำรนน หรอกลำววำ สำร 1 หนวยปรมำตร มมวลอยเทำใดนนเอง มวล คอ ปรมำตรของสสำร หรอจ ำนวนอนภำคทบรรจอยในวตถนนๆ ตวอยำงตำรำงแสดงควำมหนำแนนของสำรตำงๆ

ชนดของสาร สถานะ ความหนาแนน(g/cm3) น าแขง ของแขง 0.92 ปรอท ของเหลว 13.6

น า (ท 4 ๐C) ของเหลว 1 น ามนพช ของเหลว 0.9 เอทานอล ของเหลว 0.81

18

แลวความหนาแนนตางน มผล

อยางไรเมอสารอยรวมกนคะ?

ของเหลวทมความหนาแนนแตกตางกนเมอน ามาใสลง

ในภาชนะเดยวกน ของเหลวทมความหนาแนนนอยกวา

ยอมอยดานบน สวนทมความหนาแนนนอยกวาจะจมลง

ดานลาง เชน น ากบน ามนอยในภาชนะเดยวกน น ามน

จะลอยเปนชนอยดานบนเหนอชนของน า ดงรป

กรณเมอเปรยบเทยบความหนาแนนระหวางเหลกซงเปนของแขงกบความหนาแนนของน า

ซงเปนของเหลว เหลกยอมมความหนาแนนมากกวาน า ดงนนเมอหยอนเหลกลงในน า เหลก

จงจมน าเปนเรองปกต แตเมอน าเหลกไปดดแปลงเปนเรอเหลกล าใหญ กลบลอยน าได

เพราะเหลกตแผเปนแผนทมปรมาตรมากขน ท าใหความหนาแนนลดลงจนนอยกวาน า จง

ลอยน าได ภาพจาก https://pantip.com/topic/32819088

สงสยมาตงนาน.....เขาใจแลว

น ามน

น า

19

นกเรยนศกษำควำมรจบแลว.......

ใหนกเรยนตอบค ำถำมใหถกตองสมบรณ

1. สำรจ ำแนกออกเปนกสถำนะ อะไรบำง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

2. กำรจ ำแนกสถำนะของสำรใชเกณฑใดในกำรพจำรณำ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

3. จงยกตวอยำงสำรทมสถำนะของแขง ของเหลว และแกส

ของแขง ของเหลว แกส

4. เมออณหภมเปลยนแปลงจะสงผลตอสำรอยำงไรบำง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

5. ของแขงมควำมหนำแนนมำกกวำของเหลวเสมอไปหรอไม ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

20

กจกรรมประเมนผล คนหำค ำตอบ

1. จงเรยงล ำดบอนภำคของสำร แตละสถำนะ จำกหนำแนนนอยไปมำก ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 2.จงเรยงล ำดบพลงงำนจลน ในอนภำคของสำรแตละสถำนะจำกนอยไปมำก ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 3. เพรำะเหตใดน ำมนพชจงไมละลำยกนกบน ำ และน ำมนพชจะลอยอยดำนบน ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 4. จงออกแบบแผนภำพจ ำลองอนภำคของของแขง ของเหลว และแกส

ของแขง ของเหลว แกส

5. เพระเหตใดน ำเขงจงลอยน ำได ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

21

กจกรรมน ำควำมรไปใชประโยชน

1. กำรลอยของโคมไฟในอำกำศเกดจำกอะไร .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

2. เหตใดเรอทท ำจำกเหลกจงลอยน ำได

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

3. นกเรยนสำมำรถท ำไอศรมลอดชองน ำกะททำนได จะมวธกำรอยำงไร เมอลอดชองน ำกะท เปน ของเหลวอย

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

22

บรรณำนกรม

ถนด ศรบญเรอง และคณะ. หนงสอเรยน รำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร ม.1 เลม 1. กลมสำระกำรเรยนร วทยำศำสตร. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน ถนด ศรบญเรอง และคณะ. หนงสอเรยน รำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร ม.1 เลม 2. กลมสำระกำรเรยนร วทยำศำสตร. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน ประดบ นาคแกว และคณะ. หนงสอเรยน วทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ : แมค, (2553) ปรชา สวรรณพนจ และคณะ. คมอเตรยมสอบวทยำศำสตร ม.1. เลม 1. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง, (2554). พมพนธ เดชะคป และคณะ. หนงสอเรยน วทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ สถาบน พฒนาคณภาพวชาการ(วพ.), (2558). พมพนธ เดชะคป และคณะ. คมอครหนงสอเรยนวทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ(วพ.), (2558). สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยนรำยวชำ วทยำศำสตรพนฐำน วทยำศำสตร 1. พมพครงท 3. กรงเทพฯ โรงพมพ สกสค. ลาดพราว, (2555). สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, กระทรวงศกษาธการ. คมอครรำยวชำ วทยำศำสตรพนฐำน วทยำศำสตร 1. พมพครงท 2. กรงเทพฯ โรงพมพ สกสค. ลาดพราว, (2557). สมพงษ จนทรโพธศร. คมอเตรยมสอบ วทยำศำสตร ม. 1 (หลกสตรแกนกลำง 2551). กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง, (2556).

23

ภำคผนวก

24

เฉลย กจกรรมทบทวน ชวนคด

ค ำชแจง ใหนกเรยนสงเกตภาพสงตอไปน แลวขดเครองหมาย √ ตรงชองทตรงกบความคดเหนของนกเรยนวาสงของในภาพ มสถานะเปนของแขง ของเหลว และแกส ขอ ภำพสงของ ของแขง ของเหลว แกส

1

สบ

√

2

นม

√

3

เขมำควน

√

4

น ำสม

√

5

กอนหน

√

25

เฉลยกจกรรมสนใจ ใฝร ค ำชแจง หากสารแตละชนดประกอบดวยเนอสารทเปนอนภาคเลกๆ อยรวมกน นกเรยนคดวาอนภาคทง 3 สถานะ มการจดเรยงอนภาคแตกตางกนอยางไร เมอสมมตให ลกบอล 1 ลก แทน 1 อนภาค

ของแขง

ของเหลว

แกส

แกส

26

ตวอยำงผลกำรทดลอง ตอนท 1

กำรเปำลมในทอน ำแกส กำรเปลยนแปลงของเมดโฟม เปาลมอยางชาๆ เบาๆ เมดโฟมสน แตอยกบทและอยชดตดกน เปาลมแรงขนเมดโฟมสน เคลอนทแยกหางจากกนไปทวกนภาชนะ ปรมาตร

เพมขนเลกนอย เปาลมแรงทสด เมดโฟมสน และฟงกระจายแยกออกจากกนอยาง

รวดเรวทวขวดพลาสตก

ตวอยำงผลกำรทดลอง ตอนท 2

กจกรรม กำรเปลยนแปลงทเกดขน/ สงทสงเกต พจารณาลกษณะและรปรางดางทบทม สงเกตดางทบทมเปนของแขง ลกษณะเปนผลก

ทอนเลกๆ สมวงเขมเกอบด าและมนวาว ใสเกลดดางทบทมในน า

เกรดดางทบทมจะจมอยทกนบกเกอรและบรเวณรอบๆเกลดดางทบทมจะเหนน าเปนสมวงเขมแพรกระจายคลายควน เคลอนทผสมกบน าในบกเกอรอยประมาณ 2-3 นาท แลวสารละลายจะกลายเปนสมวงทวทงบกเกอรโดยไมตองคนสาร

เปดฝาขวดทมส าลชบสารละลายแอมโมเนยบรรจอยภายใน

ไดกลนแอมโมเนยฟงกระจายไปทวหองอยางรวดเรวแตไมสามารถมองเหนอนภาคใดๆในอากาศ

27

เฉลยค ำถำมหลงกำรทดลอง

1. การเปาลมใสขวดพลาสตกดวยก าลงลมทแรงแตกตางกน ท าใหเมดโฟมเคลอนทแตกตางกนอยางไร แนวตอบ เมดโฟมจะสน และเคลอนท ถาเปาลมแรงขน เมดโฟมกจะสนและเคลอนทเรวขนตามความแรงของลมทเปา 2. เกลดดางทบทมมลกษณะอยางไร แนวตอบ เปนของแขง ผลกสมวงเขม และมนวาว 3. เมอหยอนเกลดดางทบทมลงในน า เกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใด แนวตอบ เกลดดางทบทมจะแพรกระจายคลายควน เคลอนทผสมกบน าในบกเกอร แลวจะละลายกลายเปนสมวงทวทงบกเกอร 4. เมอเปดฝาขวดทบรรจส าลชบสารละลายแอมโมเนยเจอจาง เกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะอะไร แนวตอบ ไดกลนแอมโมเนยฟงกระจายไปทวหอง อนภาคของแอมโมเนยจะเคลอนทไปในอากศ แตไมสามารถมองเหนได 5. แบบจ าลองการเคลอนทของอนภาคในตอนท 1 มความสมพนธกบกจกรรมในตอนท 2 อยางไร แนวตอบ การเคลอนทของอนภาคในตอนท 1 และตอนท 2 สอดคลองกน เกลดตางทบทมเปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของของแขงทคงรปได ดางทบทมผสมกบน าเปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของของเหลว และการไดกลนแอมโมเนยฟงกระจายไปทวหอง และมองไมเหนอนภาคใดๆ เปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของแกส

28

ตวอยำงกจกรรมอภปรำยและสรป

อภปรำยและสรปผลกำรทดลอง ตอนท 1 สรปวาเมอเปาลมอยางชาๆ เบาๆ เมดโฟมสนแตอยกบทและอยชดตดกน เมอเปาลมแรงขน เมดโฟมสน เคลอนทแยกหางจากกนไปทวกนภาชนะและเมอเปาลมแรงทสด เมดโฟมจะสนและฟงกระจายแยกออกจากกนอยางรวดเรวทวขวดพลาสตก จากผลการท ากจกรรมทใชเมดโฟมแทนแบบจ าลองอนภาคของสารแสดงวาการเปาลมอยางชาๆ เบาๆ ไปยงเมดโฟมเปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคสารในสถานะของแขง ททกอนภาคมการสนสะเทอนตลอดเวลาแตอยต าแหนงเดม และอนภาคอยตดกนมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมากท าใหของแขงคงรปอยได การเปาลมแรงขน เปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคสารในสถานะของเหลว ททกอนภาคมการสน อนภาคอยหางกนเลกนอย มการเคลอนตวและกระจายอยท วกนภาชนะจงมปรมาตรทเพมขนท าใหความหนาแนนและความยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง เปาลมแรงทสด เปนแบบจ าลองทแทนสารในสถานะแกสททกอนภาค มการเคลอนทอยตลอดเวลาอยางรวดเรว ฟงกระจายเตมภาชนะ ท าใหความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของเหลวและของแขงมาก อนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว และกาช มการจดเรยงอนภาคระยะหางระหวางอนภาค แรงยดเหนยวระหวางอนภาค และการเคลอนทของอนภาคทแตกตางกน ท าใหสารมสมบตทแตกตางกน สถานะและความหนาแนนเปนสมบตทางกายภาพของสาร ตอนท 2 สรปวา ดางทบทมจากการสงเกตเปนของแขง ลกษณะเปนผลกทอนเลกๆ สมวงเขมเกอบด า และมนวาว เมอใสเกลดดางทบทมในน า สมวงเขมจากดางทบทมจะแพรกระจายผสมกบน ากลายเปนสมวง โดยไมตองคนสาร และไดกลนแอมโมเนยฟงกระจายไปทวหองอยางรวดเรว โดยมองไมเหนอนภาคใดๆ ในอากาศ จากผลของการท ากจกรรม และตอบค าถามทายกจกรรม แสดงวาเกรดดางทบทมเปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของอของแขงทคงรปอยได ดางทบทมผสมกบน าเปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของของเหลว ตอนท 1 ทเปาลมแรงข น เปดฝาขวดทบรรจส าลชบสารละลายแอมโมเนย จะไดกลนแอมโมเนยฟงกระจายไปทวหองอยางรวดเรว และมองไมเหนอนภาคใดๆ ในอากาศเปรยบเทยบไดกบแบบจ าลองอนภาคของแกส อนภาคของดางทบทมและแอมโมเนยมขนาดเลกมากไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา การท ากจกรรมท 2 สอดคลองกบการอธบายสถานะของสารโดยใชแบบจ าลองการจดเรยงอนภาคของสารตอนท 1

29

เฉลย นกเรยนศกษำควำมรจบแลว.......

ใหนกเรยนตอบค ำถำมใหถกตองสมบรณ

1. สำรจ ำแนกออกเปนกสถำนะ อะไรบำ แนวตอบ จ ำแนกออกเปน 3 สถำนะ ของแขง ของเหลว และแกส 2. กำรจ ำแนกสถำนะของสำร ใชเกณฑใดในกำรพจำรณำ แนวตอบ กำรจ ำแนกสถำนะของสำรพจำรณำจำกรปรำงและปรมำตร 3. จงยกตวอยำงสำรทมสถำนะของแขง ของเหลว และแกส

ของแขง ของเหลว แกส

เหลก ทองแดง เงน

น ำ น ำนม

น ำสมสำยช

หมอก ควน อำกำศ

4. เมออณหภมของสำรเปลยนแปลง จะสงผลอยำงไรตอสำร แนวตอบ ควำมหนำแนนของสำรเปลยนแปลงและเมออณหภมเปลยนแปลงมำกๆ อำจจะท ำใหสถำนะของสำรเปลยนแปลงไป 5. ของแขงมควำมหนำแนนมำกกวำของเหลวเสมอไปหรอไม แนวตอบ ไมเสมอไปเพราะของเขงอาจมความหนาแนนนอยกวาของเหลวได เชน ปรอทมสถานะเปนของเหลว มความหนาแนน 13.6 g/cm3 สวนเหลอกมสถานะเปนของเขงแตมความหนาแนน 7.9 g/cm3 ทงนเพราะเปนสมบตเฉพาะตวของสารทมมวลตอปรมาตรตางกน

30

เฉลยกจกรรมประเมนผล คนหำค ำตอบ

1. จงเรยงล ำดบอนภำคของสำร แตละสถำนะ จำกหนำแนนนอยไปมำก แนวตอบ ของแขง ของเหลว และแกส ตำมล ำดบ 2.จงเรยงล ำดบพลงงำนจลน ในอนภำคของสำรแตละสถำนะจำกนอยไปมำก แนวตอบ แกส ของเหลง และของแขง ตำมล ำดบ 3. เพรำะเหตใดน ำมนพชจงไมละลำยกนกบน ำ และน ำมนพชจะลอยอยดำนบน แนวตอบ เพรำะน ำกบน ำมนมควำมหนำแนนแตกตำงกน 4. จงออกแบบแผนภำพจ ำลองอนภำคของของแขง ของเหลว และแกส

ของแขง ของเหลว แกส

5. เพระเหตใดน ำเขงจงลอยน ำได แนวตอบ เพราะสารทมความหนาแนนต ากวาจะลอยอยบนสารทมความหนาแนนมากกวา และน ามอณหภมหองมความหนาแนนมากกวาน าแขง น าแขงจงลอยน าได

31

เฉลยกจกรรมน ำควำมรไปใชประโยชน

1. ท ำไมโคมจงลอยอยในอำกำศไดในระดบควำมสงแตกตำงกน แนวตอบ ลกโคมลอยอยในอากาศในระดบความสงทแตกตางกน เพราะความหนาแนนของอากาศในแตละระดบมความแตกตางกน โดยปกตระยะหางจากผวโลกยงมากขนความหนาแนนของอากาศจะลดลง ความหนาแนนของอากาศมมาก ลกโคมจะลอยไดสงกวาในระดบความสงทมอากาศนอยกวา 2.เหตใดเรอทท ำจำกเหลกจงลอยน ำได แนวตอบ เรอทท าจากเหลกลอยทผวน าได เพราะปรมาตรของเรอเหลกสวนใหญเปนปรมาตรของอากาศ สวนเหลกจะเปนโครงสรางรอบนอก ท าใหมวลตอปรมาตรหรอความหนาแนนนอยกวาน า เรอเหลกจงลอยทผวน าได 3. นกเรยนสำมำรถท ำไอศรมลอดชองน ำกะททำนได จะมวธกำรอยำงไร เมอลอดชองน ำกะท เปน ของเหลวอย แนวตอบ น าลอดชองกะทไปลดอณหภม โดยแชในชองฟรซตเยน เมอของเหลวมอณหภมลดลงอนภาคจดเรยงชดตดกน จงท าใหแขงตวได