๑

๒

ค ำน ำ

ชดการสอน เรอง การวเคราะหคณคาวรรณคดและวรรณกรรม วชาภาษาไทย ชนมธยมศกษาปท 6 จดท าขนเพอใชเปนสอประกอบการเรยนการสอน รายวชาภาษาไทยพนฐาน รหสวชา ท33101 โดยมวตถประสงค เพอใหนกเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบแนวทางการวเคราะหคณคาวรรณคดและวรรณกรรมไทย อนเปนความรพนฐานในการวเคราะหคณคาวรรณคดและวรรณกรรมไดอยางถกตอง และน ามาประยกตใชในชวตจรง

ชดการสอน ชดท ๔ การวเคราะหคณคาดานวรรณศลปเลมน ประกอบดวย ค าชแจง คมอคร แผนการจดการเรยนร แบบทดสอบกอนเรยน บตรเนอหา บตรกจกรรม บตรแบบฝกหด แบบทดสอบหลงเรยน บตรเฉลยกจกรรม บตรเฉลยแบบฝกหด บตรเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน บรรณนานกรม

การสรางชดการสอนครงน ผจดท าไดศกษาคนควารปแบบ การจดท าจากต าราเอกสารทางวชาการตางๆ ตลอดจนค าแนะน าจากผเชยวชาญ ภายในชดการสอนจดเรยงล าดบเนอหาจากงายไปหายาก ใชภาษาชดเจนเขาใจงาย กจกรรมหลากหลาย และสงเสรมการคดวเคราะหแกผเรยน

ขอขอบคณผใหค าปรกษาแนะน าทกทาน ทไดกรณาตรวจสอบความถกตองและใหค าแนะน าในการจดท า ผจดท าขอขอบพระคณในความกรณาเปนอยางสงไวในโอกาสน หวงเปนอยางยงวา ชดการสอนเลมน จะเปนประโยชนตอครผสอน และนกเรยนทจะน าไปใชในการเรยนการสอน เพอไดบรรลตามเปาหมายของหลกสตรตอไป

วาสนา ชองทอง

๓

สำรบญ

เรอง หนำ ค าน า ก สารบญ ข ค าชแจง ๑ คมอคร ๒ แผนการจดการเรยนร ๓ คมอนกเรยน ๒๔แบบทดสอบกอนเรยน ๒๖ บตรเนอหาท ๔.๑ ๒9 บตรกจกรรมท ๔.๑ ๓๓ บตรเนอหาท ๔.๒ ๓๕ บตรกจกรรมท ๔.๒ ๔๕ บตรเนอหาท ๔.๓ ๔๗ บตรกจกรรมท ๔.๓ ๕๒ บตรเนอหาท ๔.๔ ๕๔ บตรกจกรรมท ๔.๔ ๕๘ บตรแบบฝกหดท ๔.๑ ๖๐ แบบทดสอบหลงเรยน ชดท ๔ ๖๘ บตรเฉลยแบบทดสอบกอน-หลงเรยน ๗๒ บรรณานกรม ๗๓

๔

ค ำชแจง

ชดการสอน เรอง การวเคราะหคณคาวรรณคดและวรรณกรรม วชาภาษาไทย

ชนมธยมศกษาปท 6 เปนสอส าหรบใชประกอบการเรยนการสอนในรายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาปท 6 ประกอบดวย หนวยการเรยนร 2 หนวย คอ หนวยการเรยนรท 1 ขนชางขนแผน ตอนขนชางถวายฎกา และหนวยการเรยนรท 2 กาพยเหเรอ ชดการสอนทงหมดม จ านวน 10 ชด ดงน

หนวยการเรยนรท 1 ขนชางขนแผน ตอน ขนชางถวายฎกา ชดท 1 ประวตความเปนมาและเนอเรอง ชดท ๒ การอานแปลความ ตความ และขยายความ ชดท ๓ การวเคราะหคณคาดานเนอหา ชดท ๔ การวเคราะหคณคาดานวรรณศลป ชดท ๕ การวเคราะหคณคาดานสงคม หนวยการเรยนรท 2 กาพยเหเรอ

ชดท ๖ ประวตความเปนมาและเนอเรอง ชดท ๗ การอานแปลความ ตความ และขยายความ ชดท ๘ การวเคราะหคณคาดานเนอหา ชดท ๙ การวเคราะหคณคาดานวรรณศลป ชดท 1๐ การวเคราะหคณคาดานสงคม ชดกำรสอนเลมน เปนชดท ๔ กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป ใชเวลำในกำรเรยนกำรสอน รวม 2 ชวโมง

๕

คมอคร

ชดท ๔ กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป เวลำ ๒ ชวโมง

ค ำชแจง ๑. สวนประกอบของชดกำรสอน ชดท ๔ ประกอบดวย

๑.๑ คมอครพรอมแผนการจดการเรยนร ๑.๒ คมอนกเรยน

๑.๒.๑ แบบทดสอบกอนเรยน ๑.๒.๒ บตรเนอหา ๑.๒.๓ บตรกจกรรม ๑.๒.๔ บตรแบบฝกหด ๑.๒.๕ แบบทดสอบหลงเรยน ๑.๒.๖ บตรเฉลย

๑.๓ บรรณานกรม ๒. บทบำทของครผสอน ๒.๑ จดเตรยมเอกสารใหพรอมตามจ านวนนกเรยน ๒.๒ จดกจกรรมการเรยนการสอนเปนไปตามล าดบขนตอน ๒.๓ เปนทปรกษาและใหค าแนะน าแกนกเรยนในขณะทท ากจกรรม ๓. สอและอปกรณทครผสอนตองเตรยมลวงหนำ

๓.๑ เครองคอมพวเตอร เครองฉายโปรเจคเตอร ๓.๒ บตรค าประพนธ

๔. กำรจดชนเรยน ใหนกเรยนศกษาบตรเนอหาและปฏบตกจกรรมตามทก าหนด

๖

แผนกำรจดกจกรรมกำรเรยนร กลมสำระกำรเรยนรภำษำไทย รำยวชำภำษำไทย รหสวชำ ท๓๓๑๐๑ หนวยกำรเรยนรท ๑ เรอง ขนชำงขนแผน ตอนขนชำงถวำยฎกำ ชนมธยมศกษำปท ๖ แผนกำรจดกำรเรยนรท ๔ กำรพจำรณำคณคำทำงดำนวรรณศลป เวลำ ๒ ชวโมง

๑. มำตรฐำนกำรเรยนร มาตรฐาน ท ๕.๑ เขาใจและแสดงความคดเหน วจารณวรรณคดและวรรณกรรมไทยอยาง

เหนคณคาและน ามาประยกตใชในชวตจรง ตวชวด ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓ วเคราะหและประเมนคณคาดานวรรณศลปของวรรณคดและ

วรรณกรรมในฐานะทเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาต

๒. สำระส ำคญ/ควำมคดรวบยอด คณคาทางดานวรรณศลปเปนคณคาทางดานการแตงทผประพนธใชกลวธในการแตงท

นาสนใจ รจกเลอกสรรค ามาเรยงรอยใหเกดความงาม ความไพเราะ มความหมายลกซงกนใจ ท าใหผอานไดรบความเพลดเพลน ไดรบความร ขอคด และคตธรรมทเปนประโยชน และน าไปปรบใชในชวตประจ าวนได ผอานควรอานอยางพนจ พเคราะห พจารณาคณคาของวรรณคดทอาน เพอใหเกดความรและซาบซงในความงามของภาษา

๓. จดประสงคกำรเรยนร ดำนควำมร (K) ๔.๑ นกเรยนสามารถอธบายแนวทางการพจาณาคณคาทางดานวรรณศลปได ๔.๒ นกเรยนสามารถยกตวอยางบทประพนธทมคณคาทางดานวรรณศลปจากวรรณคดเรอง ขนชางขนแผน ตอนขนชางถวายฎกาได ดำนทกษะและกระบวนกำร (P)

๔.๓ นกเรยนสามารถวเคราะหและประเมนคณคาดานวรรณศลปของวรรณคดเรอง ขนชางขนแผนตอนขนชางถวายฎกาได ดำนเจตคตและคณลกษณะอนพงประสงค(A)

๔.๔ นกเรยนมนสยใฝเรยนร

๗

๔. สำระกำรเรยนร ๔.๑ แนวทางการพจารณาคณคาทางดานวรรณศลป -การสรรค า -การใชโวหาร -โวหารภาพพจน -ลลาการประพนธ

๔.๒ วรรณคดเรอง ขนชางขนแผน ตอนขนชางถวายฎกา

๕. สมรรถนะของผเรยน ๕.๑ ความสามารถในการสอสาร ๕.๒ ความสามารถในการคด ๖. คณลกษณะอนพงประสงค มงมนในการท างาน ๗. ชนงำน/ภำระงำน ๗.๑ บตรกจกรรม 4.1-4.4 การพจารณาคณคาทางดานวรรณศลป ๗.๒ บตรแบบฝกหดท ๔.๑ การวเคราะหคณคาดานวรรณศลป

๘

๘. กำรวดและประเมนผล

สงทวด วธกำรวดและประเมนผล

เครองมอวดและประเมนผล

เกณฑกำรวดและประเมนผล

ดำนควำมร(K) -นกเรยนอธบายแนวทางการพจาณาคณคาทางดานวรรณศลปได -นกเรยนยกตวอยาง บทประพนธทมคณคาดานวรรณศลปได

ตรวจแบบทดสอบ ประเมนบตรกจกรรม

แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน บตรกจกรรมบตร

ความกาวหนาคะแนน กอนเรยนกบหลงเรยน คะแนนรอยละ ๗0 ขนไป

ดำนทกษะ/กระบวนกำร (P) นกเรยนวเคราะหและประเมนคณคาดานวรรณศลปได

ตรวจแบบฝกหด

บตรแบบฝกหดท ๔.๑

คะแนนรอยละ ๗0 ขนไป

ประเมนการน าเสนอผลงาน

แบบประเมนการน าเสนอผลงาน

ระดบคณภาพ ด ขนไป

ดำนเจตคตและคณลกษณะอนพงประสงค(A) -ใฝเรยนร -ความตงใจในการท างาน

สงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

แบบสงเกตพฤตกรรม การท างานกลม

ระดบคณภาพ ด ขนไป

๙. กจกรรมกำรเรยนร (ชวโมงท ๑)

ขนน ำเขำสบทเรยน ๑. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ

๒. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน ครตรวจและแจงผลใหนกเรยนทราบ 3. นกเรยนอานบทกวรวมสมย “มองานบนลานขยะ” ของ ศวกานท ปทมสต แลวรวมกน อภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบเนอเรองทอาน และคณคาทไดจากบทประพนธ

ขนใหควำมร ๔. นกเรยนศกษาความร จากบตรเนอหา เรอง การวเคราะหคณคาทางดานวรรณศลป

โดยใหนกเรยนแบงกลม ๔ กลม แตละกลมเลอกประธาน และเลขานการ ใหตงชอกลมเปนชอตวละครในเรอง ขนชางขนแผน และศกษาในประเดนตอไปน

๙

กลมขนชาง ศกษาเรอง การสรรค า กลมขนแผน ศกษาเรอง การใชโวหาร กลมวนทอง ศกษาเรอง การใชภาพพจน กลมพลายงาม ศกษาเรอง ลลาการประพนธ ขนปฏบต 6. นกเรยนแตละกลม รบบตรกจกรรม ตามประเดนทศกษา ระดมความคดรวมกน ท ากจกรรมลงในบตรกจกรรมทไดรบ และเตรยมน าเสนอผลงานกลมหนาชนเรยนทละกลมตามล าดบจนครบทกกลม ขนสรป ๗. ครประเมนการน าเสนอผลงานและแจงผลใหนกเรยบทราบเพอน าไปปรบปรงแกไขในครงตอไป (ชวโมงท ๒) ๑. ครทบทวนความรเดม เรองแนวทางการพจาณาคณคาทางดานวรรณศลป ๒. ปฏบตกจกรรมตอจากชวโมงทแลว โดยใชกลมเดม แตเปลยนฐานการเรยนรและปฏบตกจกรรมจนครบทกฐาน

๓. ครสงเกตและประเมนพฤตกรรมการท างานกลมของนกเรยนขณะทนกเรยนท ากจกรรม๔. ตวแทนนกเรยนแตละกลมรวบรวมบตรกจกรรม ทงหมดสงครตรวจ

๕. ครและนกเรยนรวมกนสรปบทเรยน ๖. นกเรยนท าแบบฝกหดท ๔.๑ ๗. ครและนกเรยนรวมกนตรวจแบบฝกหดและแจงผลใหนกเรยนทราบ

๘. ท าแบบทดสอบหลงเรยนชดท ๔ ครตรวจและแจงผลใหนกเรยนทราบ ๑๐. สอกำรเรยนรและแหลงกำรเรยนร ๑. หนงสอเรยนภาษาไทย วรรณคดและวรรณกรรม ชนมธยมศกษาปท ๖ ๒. บตรค าประพนธ “มองานบนลานขยะ” ๓. ชดการสอน ชดท ๔ การวเคราะหคณคาดานวรรณศลป

๑๐

ควำมคดเหนของผบรหำรหรอผทไดรบมอบหมำย ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ....................................................................

(............................................................)

๑๑

บนทกผลหลงกำรสอน

ผลการสอน ๑. ดานความร (K) ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ๒. ดานทกษะ/กระบวนการ(P) ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ๓. ดานเจตคตและคณลกษณะอนพงประสงค (A) ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................

ปญหา / อปสรรค / แนวทางแกไข ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอเสนอแนะ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ ...............................................................

(.....................................................) ........../........../.........

๑๒

มองำนบนลำนขยะ

ไมกวาดเกามอกรานกร างานกวาด หยดยนปานเหงอบางขางถนน ท าหนาททท าอยางจ าทน เพราะความจนตอยต ากรรมกร

กมหนางดขดเงนจากงานงาย เกบความกระดากอายเอาไวกอน ภาระมากปากทองตองอาทร ไมอาจเลยงเกยงงอนเลอกงานงาม ตาหลบตาหลายคความรสก เกรงเขานกรงเกยจมองเหยยดหยาม แมเขาถมทงตอหนากตาม มอาจหามน าใจเขาไดเลย คนทงทงตามใจไดเกลอนกลาด คนตามเกบตามกวาดกกวาดเฉย ระเบยบบทกฎหมายไมคยเคย หากใครเครงเขาวาเชยจนหนาชา ถงขยะยนเงยบอยางคนเหงา ไกลมอเขากคลายเหมอนไรคา ค าขวญค าประกาศโทษโฆษณา ออกกลบหเกลอนตาใครตรกตรอง กวาดไปเถอะกวาดไปใหสะอาด กวาดกนทงปชาตกวาดใหคลอง ตราบทคนมกงายมกายกอง กตองเพมไมกวาดใหเยอะ!1

1 ศวกานท ปทมสต, บทกวรวมสมย, พมพครงท ๒ (กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน,๒๕๔๖), ๒๙-๓๐.

๑๓

แบบประเมนกำรน ำเสนอผลงำน

ชอกลมผรบกำรประเมน.....................................

ล ำดบท รำยกำรประเมน คะแนน รวม

คะแนน ๔ ๓ ๒ ๑ ๑. ความพรอมในการรายงาน ๒. ความชดเจนถกตองของการใชภาษาในการน าเสนอ ๓. ความถกตองสมบรณของผลงาน ๔. ความสามารถในการตอบขอซกถาม ๕. ความนาสนใจของกลวธในการน าเสนอผลงาน รวมคะแนน

ขอเสนอแนะอนๆ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ...............................................................ผประเมน

(........................................................)

เกณฑกำรใหคะแนน เกณฑกำรตดสนระดบคณภำพ ๔ คะแนน = ดมาก ๓ คะแนน = ด ๒ คะแนน = พอใช ๑ คะแนน = ปรบปรง

๑๖ - ๒๐ คะแนน = ดมาก ๑๑ – ๑๕ คะแนน = ด ๖ – ๑๐ คะแนน = พอใช ๑ – ๕ คะแนน = ปรบปรง

๑๔

แบบสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

ค าชแจง : ครประเมนพฤตกรรมของนกเรยน แลวใหคะแนนลงในชองทตรงกบพฤตกรรมนกเรยน ท

ชอ -สกล

ควำม

รวมม

อในก

ำรท ำ

งำน

ควำม

มน ำใ

จ เอ

อเฟอ

เสยส

ละ

มงมน

ในกำ

รท ำง

ำน

กำรแ

สดงค

วำมค

ดเหน

กำรว

ำงแผ

นกำร

ท ำงำ

น

รวม สรปผลการประเมน

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๒๐ ผาน ไมผาน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ๖. ๗. ๘. ๙.

๑๐. ๑๑. ๑๒.

๑๓. ๑๔.

ลงชอ....................................................ผประเมน (........................................) ........../............/............

๑๕

เกณฑการใหคะแนน ปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมอยางสม าเสมอ ให ๔ คะแนน ปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบอยครง ให ๓ คะแนน ปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบางครง ให ๒ คะแนน ปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมนอยครง ให ๑ คะแนน

เกณฑกำรตดสนคณภำพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ

๑๗-๒๐ ๑๓-๑๖ ๙-๑๒ ๕-๘

ดมาก ด

พอใช ปรบปรง

๑๖

แบบประเมนสมรรถนะส ำคญผเรยน

สมรรถนะดำนท 1 ควำมสำมำรถในกำรสอสำร

ท ชอ – สกล ขอ ....

ขอ ....

ขอ ....

ขอ ....

รวมคะแนน

ระดบคณภำพ

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14

สรปผลการประเมน

นกเรยนทงหมด จ านวน...........คน ผานเกณฑประเมนสมรรถนะ จ านวน...........คน คดเปนรอยละ............

ลงชอ.....................................ผประเมน (........................................)

๑๗

เกณฑกำรประเมนสมรรถนะส ำคญของผเรยน

สมรรถนะท ๑ ควำมสำมำรถในกำรสอสำร ตวชวดท ๑ ใชภำษำถำยทอดควำมร ควำมเขำใจ ควำมคด ควำมรสกและทศนะของตนเองดวยกำรพดและกำรเขยน

พฤตกรรมบงช ระดบคณภำพ

ดเยยม (๓) ด (๒) พอใช (๑) ปรบปรง (๐) ๑.พดถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบได

พดถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบสอดคลองกบเรองทถายทอด

พดถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบแตไมสอดคลองกบเรองทถายทอด

พดถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเอง

พดถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ตามแบบ

๒.พดถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบได

พดถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบสอดคลองกบเรองทถายทอด

พดถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบแตไมสอดคลองกบเรองทถายทอด

พดถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองและไมมตวอยางประกอบ

พดถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ตามแบบ

๑๘

พฤตกรรมบงช ระดบคณภำพ

ดเยยม (๓) ด (๒) พอใช (๑) ปรบปรง (๐) ๓.เขยนถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบได

เขยนถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบสอดคลองกบเรองทถายทอด

เขยนถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบแตไมสอดคลองกบเรองทถายทอด

เขยนถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองแตไมมตวอยางประกอบ

เขยนถายทอดความร ความเขาใจจากสารทอาน ฟง หรอด ตามแบบ

๔.เขยนถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบได

เขยนถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบสอดคลองกบเรองทถายทอด

เขยนถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองพรอมยกตวอยางประกอบแตไมสอดคลองกบเรองทถายทอด

เขยนถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ดวยภาษาของตนเองและไมมตวอยางประกอบ

เขยนถายทอดความคด ความรสก และทศนะของตนเองจากสารทอาน ฟง หรอด ตามแบบ

เกณฑกำรประเมน เกณฑกำรตดสนระดบคณภำพ ให ๓ คะแนน ปฏบตในระดบ ดเยยม 10-๑2 ระดบคณภาพ ดเยยม ให ๒ คะแนน ปฏบตในระดบ ด 7-9 ระดบคณภาพ ด ให ๑ คะแนน ปฏบตในระดบ พอใช 4-6 ระดบคณภาพ พอใช ให ๐ คะแนน ปฏบตในระดบ ปรบปรง ๐-3 ระดบคณภาพ ปรบปรง

หมำยเหต นกเรยนตองไดระดบ พอใช ขนไป ผานเกณฑ

๑๙

แบบประเมนสมรรถนะส ำคญผเรยน

สมรรถนะดำนท ๒ ควำมสำมำรถในกำรคด

ท ชอ – สกล ขอ ....

ขอ ....

ขอ ....

ขอ ....

ขอ ....

รวมคะแนน

ระดบคณภำพ

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14

สรปผลการประเมน

นกเรยนทงหมด จ านวน...........คน ผานเกณฑประเมนสมรรถนะ จ านวน...........คน คดเปนรอยละ............ ลงชอ.........................................ผประเมน

(........................................)

๒๐

เกณฑการประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยน

ค าชแจง : ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน แลวขด ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

สมรรถนะดาน รายการประเมน

ระดบคณภาพ

ดเยยม (3)

ด (2)

ผาน (1)

มผ. (0)

ความสามารถ ในการคด

1. มความสามารถในการคดวเคราะห สงเคราะห 2. มทกษะในการคดนอกกรอบอยางสรางสรรค 3. สามารถคดอยางมวจารณญาณ 4. มความสามารถในการคดอยางมระบบ 5. ตดสนใจแกปญหาเกยวกบตนเองได

สรป

เกณฑการใหคะแนนระดบคณภาพ

ดเยยม - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและสมาเสมอ ให 3 คะแนน ด - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและบอยครง ให 2 คะแนน ผาน - พฤตกรรมทปฏบตบางครง ให 1 คะแนน ไมผาน - ไมเคยปฏบตพฤตกรรม ให 0 คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพ

ชวงคะแนน ระดบคณภาพ

13 - 15 ดเยยม

9 - 12 ด

1 - 8 พอใช

0 ไมผาน

๒๑

แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

ค ำชแจง : ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน แลวขด ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

คณลกษณะ อนพงประสงค

รำยกำรประเมน

ระดบคณภำพ

ดเยยม (3)

ด (2)

ผำน (1)

มผ. (0)

ขอ ๔. ใฝเรยนร 1. ตงใจเรยน เอาใจใสและมความเพยรพยายามในการเรยนร

2. สนใจเขารวมกจกรรมการเรยนร ตาง ๆ ใช เวลาวางใหเกดประโยชน

3. แสวงหาขอมลจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทงภายในและภายนอกโรงเรยน

4. มการจดบนทกความร อยางเปนระบบและ สรปเปนองคความร

5. แลกเปลยนความรดวยวธการตาง ๆ และน าไปใชในชวตประจ าวน

สรป

เกณฑกำรใหคะแนนระดบคณภำพ

ดเยยม - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและสม าเสมอ ให 3 คะแนน ด - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและบอยครง ให 2 คะแนน ผำน - พฤตกรรมทปฏบตบางครง ให 1 คะแนน ไมผำน - ไมเคยปฏบตพฤตกรรม ให 0 คะแนน

เกณฑกำรตดสนคณภำพ ชวงคะแนน ระดบคณภำพ 13 - 15 ดเยยม 9 - 12 ด 1 - 8 พอใช

0 ไมผาน

๒๒

ผลกำรประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

ขอ ๔ ใฝเรยนร

ท ชอ-สกล ขอ

๔.๑

ขอ

๔.๒

ขอ

๔.๓

ขอ

๔.๔

ขอ

๔.๕

ขอ

.....

รวม ระดบคณ

ภำพ

สรปผลกำรประเมน นกเรยนทงหมด จ านวน...........คน ผานเกณฑประเมนคณลกษณะอนพงประสงค จ านวน..........คน คดเปนรอยละ.............. หมำยเหต นกเรยนทไมผานเกณฑการประเมนมแนวทางปรบปรงแกไขดงน ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.......................................................ผประเมน

(...........................................)

๒๓

แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

ค ำชแจง : ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน แลวขด ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

คณลกษณะ อนพงประสงค

รำยกำรประเมน

ระดบคณภำพ

ดเยยม (3)

ด (2)

ผำน (1)

มผ. (0)

ขอ ๖. มงมนในกำรท ำงำน

1. มความตงใจ และพยายามในการท างานทไดรบมอบหมาย

2. มความอดทน และไมยอทอตออปสรรคเพอใหงานส าเรจ

3. มความรบผดชอบในการท างาน สรป

เกณฑกำรใหคะแนนระดบคณภำพ

ดเยยม - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและสม าเสมอ ให 3 คะแนน ด - พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและบอยครง ให 2 คะแนน ผำน - พฤตกรรมทปฏบตบางครง ให 1 คะแนน ไมผำน - ไมเคยปฏบตพฤตกรรม ให 0 คะแนน

เกณฑกำรตดสนคณภำพ

ชวงคะแนน ระดบคณภำพ

8 - 9 ดเยยม

6 - 7 ด

1 - 5 พอใช

0 ไมผาน

๒๔

ผลกำรประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

ขอ ๖ มงมนในกำรท ำงำน

ท ชอ-สกล ขอ

๖.๑

ขอ

๖.๒

ขอ

๖.๓

ขอ

......

ขอ

......

ขอ

.....

รวม ระดบคณ

ภำพ

สรปผลกำรประเมน นกเรยนทงหมด จ านวน...........คน ผานเกณฑประเมนคณลกษณะอนพงประสงค จ านวน..........คน คดเปนรอยละ.............. หมำยเหต นกเรยนทไมผานเกณฑการประเมนมแนวทางปรบปรงแกไขดงน ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.......................................................ผประเมน

(...........................................)

๒๕

แบบบนทกคะแนนกอนเรยน-หลงเรยน

ชดท 4 กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป

ท ชอ-สกล ทดสอบกอนเรยน ทดสอบหลงเรยน ความกาวหนา

10 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 รวมคะแนน รอยละ

ลงชอ..................................................ผประเมน

(...........................................)

๒๖

แบบบนทกคะแนนแบบฝกหด/บตรกจกรรม ชดท 4 กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป

ท ชอ-สกล แบบฝกหดท

4.1 บตร

กจกรรม รวมคะแนน รอยละ

10 10 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14

รวม รอยละ

ลงชอ..................................................ผประเมน

(...........................................)

๒๗

คมอนกเรยน

ชดท ๔ กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป

เวลำ ๒ ชวโมง

ค ำชแจงส ำหรบนกเรยน ๑. สงทนกเรยนจะไดรบมดงน

๑.๑ บตรค าสง ๑.๒ แบบทดสอบกอนเรยน ๑.๓ บตรเนอหาท ๑.๔ บตรกจกรรม ๑.๕ บตรแบบฝกหด ๑.๖ แบบทดสอบหลงเรยน ๑.๗ บตรเฉลย

๒. จดประสงคกำรเรยนร ๒.๑ นกเรยนสามารถอธบายแนวทางการพจาณาคณคาทางดาน

วรรณศลปได ๒.๒ นกเรยนสามารถยกตวอยางบทประพนธทมคณคาทางดาน

วรรณศลปจากวรรณคดเรอง ขนชางขนแผน ตอนขนชางถวายฎกาได ๓.๓ นกเรยนสามารถวเคราะหและประเมนคณคาดานวรรณศลปของ

วรรณคดเรอง ขนชางขนแผนตอนขนชางถวายฎกาได ๓.๔ นกเรยนมนสยใฝเรยนร

๓. กจกรรมทนกเรยนตองปฏบต ๓.๑ ตรวจสอบเอกสารทไดรบใหครบถวน

๓.๒ ปฏบตตามบตรค าสง

๒๘

บตรค ำสง

โปรดอำนบตรค ำสงกอนปฏบตกจกรรม ๑. นกเรยนควรฟงครชแจงกอนลงมอปฏบตกจกรรม ๒. หามนกเรยนขดเขยนลงในบตรค าสง บตรเนอหา บตรแบบทดสอบ ๓. ท าแบบทดสอบกอนเรยน ๔. นกเรยนอานบตรเนอหา แลวลงมอปฏบต ในบตรกจกรรม ๕. ท าแบบฝกหดลงในบตรแบบฝกหด ๖. ท าแบบทดสอบหลงเรยน ๗. ตรวจค าตอบจากบตรเฉลย ๘. เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอยแลว ใหทกคนเกบชดการสอนสงคนครผสอน ๙. นกเรยนควรมความซอสตยตอตนเองในการท าแบบทดสอบ 10.หากนกเรยนมขอสงสยเกยวกบการเรยนการสอนใหสอบถามครผสอน

๒๙

แบบทดสอบกอนเรยน ชดท ๔

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกขอทถกทสดเพยงขอเดยวแลวท ำเครองหมำย X ลงในกระดำษค ำตอบ

๑. กำรพลกแพลงภำษำทใชพดและเขยนใหแปลกออกไปจำกทใชอยเปนปกตกอ ใหเกดจนตภำพ หมำยถงขอใด ก. การสรรค า ข. การเรยบเรยงค า ค. ลลาการประพนธ ง. การใชโวหารภาพพจน

2. “จำกควำมวนวำยววำมสควำมวำง จำกควำมมดมำสวำงอยำงเฉดฉน จำกควำมรอนระอเปนเยนนรนดร ไมรพลนพลกเหนเปนควำมร” คณคำดำนวรรณศลปของบทประพนธขำงตนคอขอใด ก. การเลนเสยงสมผส ข. การซ าค าเนนความหมาย ค. การเลนค าหลากความหมาย ง. การใชค าทมความหมายขดแยงกน ๓. กำรสมมตสงตำงๆใหมกรยำอำกำร ควำมรสกเหมอนมนษย หมำยถงขอใด ก. บคคลวต

ข. อปลกษณ ค. อตพจน

ง. สทพจน

๓๐

๔. “บำงระมำดมำดหมำยสำยสวำท วำสมมำดเหมอนใจแลวไมเหมอน แสนสวำทมำดหมำยมำหลำยเดอน มแตเคลอนแคลวคลำดประหลำดใจ” ขอใดไมปรำกฏในค ำประพนธขำงตน

ก. การซ าค า ข. การเลนเสยงสมผส ค. การเลนค าพองเสยง ง. การเลนค าตรงกนขาม

๕. “ตกวำกหำเปนเจำชวตไม มงถอใจวำเปนเจำทโรงโขน เปนไมมอำญำสทธคดดงโดน เทยวท ำโจรใจคะนองจองหองครน เลยงมงไมไดอำยใจรำย ชอบแตเฆยนสองหวำยตลอดสน แลวกลบควำมถำมขำงวนทองพลน เออเมอมนฉดครำพำมงไป” ค ำประพนธขำงตนใชลลำกำรประพนธตำมขอใด ก. เสาวรจน ข. นารปราโมทย ค. พโรธวาทง ง. สลลาปงคพสย ๖. “ฉบฉวยชกฉกช ำ ฉกฉบ โถมทบทมถองทบ ถบทำว เตะตตอยตบตบ ตบตก หมดหมเมงมอญมำว มำนเมอหมำงเมน” ค ำประพนธขำงตน ไมใชกลวธกำรแตง ในขอใด

ก. การเลนค าซ า ข. การเลนสมผสสระ ค. การเลนสมผสอกษร ง. การเลยนเสยงธรรมชาต

๓๑

๗. “เงยบสตวจตบททวบำท ดำวดำษเดอนสวำงกระจำงไข น ำคำงตกกระเซนเยนเยอกใจ สงดเสยงคนใครไมพดจำ ไดยนเสยงฆองย ำประจ ำวง ลอยลมลองดงถงเคหำ คะเนนบย ำยำมไดสำมครำ ดเวลำปลอดหวงทกทน” ค ำประพนธขำงตนใชโวหำรใดในกำรประพนธ

ก. อปมาโวหาร ข. บรรยายโวหาร ค. พรรณนาโวหาร ง. สาธกโวหาร

๘. “ใจนองมใหหมองอำรมณหมอม ไมตดใจใหตรอมเสนหำ ถำตดรกหกใจแลวไมมำ หมอมอยำวำเลยวำฉนไมคนคด” ค ำประพนธขำงตนใชลลำกำรประพนธตำมขอใด ก. เสาวรจน ข. นารปราโมทย ค. พโรธวาทง ง. สลลาปงคพสย ๙. ขอใดใชภำพพจนแตกตำงจำกขออน ก. ลมระเรงลหววพลวระลอก สพยอกยอดไมไปลวลอง ข. หางนกยงระยาเรยคลอเคลยน า แพนดอกฉ าชอยชอวจตร ค. เหนคลายปลาวายเฉวยนฉวด ระลอกซดลาดกระเซนขนเตนหยอย ง. เฝาแหงนดดวงแขชะแงพกตร เหนจนทรชกรถรอนเวหาเหน ๑๐.“จอกแหนแพเสำส ำเภำใหญ จะทอดถมเทำไรไมรสก เหมอนมหำสมทรสดซงซก น ำลกเหลอจะหยงกระทงดน” ค ำประพนธขำงตนใชโวหำรภำพพจนชนดใด

ก. อปลกษณ ข. อปมา ค. สทพจน ง. บคคลวต

๓๒

บตรเนอหำท ๔.๑ คณคำดำนวรรณศลป

วรรณศลป เปนองคประกอบทส าคญซงชวยสงเสรมใหวรรณกรรมมคณคา

นาสนใจ ค าวา “วรรณศลป” หมายถง ลกษณะดเดนทางดานวธแตง การเลอกใชถอยค า ส านวน ลลา ประโยค และความเรยงตาง ๆ ทประณต งดงาม มความหมายลกซงกนใจ ท าใหผอานเกดจนตนาการ ซงมแนวทางในการพจารณาดงน ๑. กำรสรรค ำ เปนการเลอกเฟนใชค าใหเหมาะสม มเสยงไพเราะ และความหมายคมคาย ท าใหผอานเกดจนตนาการ

๑.๑ กำรเลนค ำ การเลนค ามหลายลกษณะ เชน เลนค าสมผสใน ซงมทงสมผสอกษรและสมผสสระ การเลนค าพอง การเลนค าค าเดยวในตนวรรค ตวอยางเชน

๑. กำรเลนสมผสอกษร

ลางลงลงลอดไม ลางลง แลลกลงลงชง ลกไม ลงลมไลลมตง ลงโลด หนนา แลลกลงลางไหล ลอดเลยวลางลง (ลลตพระลอ)

๒. กำรเลนสมผสสระ

โอคลองขวางทางแดนแสนโสทก ดบนบกกแตลวนลงแสม เลยบตลงวงตามชาวเรอแพ ท าลอบแลหลอนหลอกตะคอกคน ค าโบราณทานผกถกทกสง เขาวาลงจองหองท าพองขน ท าหลกหลกเหลอกลานพาลลกลน เขาดาคนจงวาลงโลนล าพอง (นราศเมองแกลง : สนทรภ)

๓๓

๓. กำรเลนค ำค ำเดยวในตนวรรค

เสยงสรวลระรน เสยงใด เสยงนชพฤาใคร ใครร เสยงสรวลเสยงทรามวย นชพ มาแม เสยงบงอรสมรผ อนนนฤาม (กาพยเหเรอ : เจาฟาธรรมธเบศร)

เจบรกเจบจากช า เจบเยยว ยากนา เจบใครคนหลงเหลยว สหยาว เจบพระลกมาเดยว แดนทาน เจบเรงเจบองคทาว ธราชรอนใจถง ลกฤา

(ลลตพระลอ)

๔. กำรเลนค ำซ ำ เพอเนนเสยงและควำมหมำย “ ตนตมกำกำฝากฝงกำลง กำหลงกำมองรองกำกำ

โนนไมคำงขางเขาลวนเหลาคาง บางเกาคำงหมคาบางถางขา ตะลงปงลงวงไลลงลง ลงถลาโลดไตไมลางลง หมไมใหญยางยงสงระดะ ดเกะกะเถาวลยขนพนกง บางกลมเกลยวเกยวกนขนจรงจรง บางเปนชงชานาแกวงไกว”

(ขนชางขนแผน) แกมช ำช ำใครตอง อนแกมนองช ำเพราะชม

ปลาทกทกขอกตรม เหมอนทกขพทจากนาง (กาพยเหเรอ : เจาฟาธรรมธเบศร )

๓๔

สกวาหนาหนำวหนำวสดหนำว น าคางพราวหนำวเยนทกเสนขน

หนำวจนสนซมซาบเหมอนอาบชล หนำวสกนธยงไมหนำวเทาฤทย หนำวสะทานหนำวสะทอนนอนไมหลบ หนำวนจบแลวแทบโจนทนไมไหว หนำวอยางนไดสมหมายกคลายไป หนำวอะไรไมตองบอกแปลออก เอย

(ชต บรทต)

๕. กำรเลนค ำพองเสยง คอ การใชค าทมเสยงเหมอนกนแตเขยนตางกน วาพลางทางชมคณานก โผนผกจบไมองม เบญจวรรณจบวลยชาล เหมอนวนพไกลสามสดามา นางนวลจบนางนวลนอน เหมอนพแนบนวลสมรจนตะหรา จากพรากจบจากจ านรรจา เหมอนจากนางสการะวาต แขกเตาจบเตารางรอง เหมอนรางทองมาหยารศม นกแกวจบแกวพาท เหมอนแกวพทงสามสงความมา (อเหนา : พระราชนพนธในรชกาลท ๒)

๒. จนตภำพ หมายถง ค าประพนธทท าใหผอานคดค านง เกดจนตนาการ เหนภาพการเคลอนไหว ใหแสงส เสยง อารมณ ความรสก ตวอยางเชน ๑. กำรมองเหนภำพอยำงชดเจน

เจารางนอยนอนนงบนเตยงต า คมข างามแฉลมแจมใส ควคางบางงอนออนละไม รอยไรเรยบรบระดบด ผมเปลอยเลอยประลงจนบา งอนปลายเกศาดสมศร ทนอนนอยนานอนออนด มหมอนขางคประคองเคยง

ขนชางขนแผน : พระราชนพนธในรชกาลท ๒

๓๕

๒. บรรยำยใหเหนทงภำพและเสยง ไผซอออเอยดเบยดออด ลมลอดไลเลยวเรยวไผ

ออดแอดแอดออดยอดไกว แพใบไลน าล าคลอง (แพใบไผ : เนาวรตน พงษไพบลย)

เปรยงเปรยงดงเสยงฟารอง กกกองทวทศทศา ตองอกทศกณฐอสรา ตกจากรถาอลงกรณ (รามเกยรต) วงเอยวงเวง หงางเหงงย าค าระฆงขาน

ฝงววควายฝายลาทวากาล คอยคอยผานทองทงมงถนตน ชาวนาเหนอยออนตางจรกลบ ตะวนลบอบแสงทกแหงหน ทงทงใหมดมวทวมณฑล และทงตนตเปลยวอยเดยวดาย (กลอนดอกสรอยร าพงในปาชา : พระยาอปกตศลปสาร)

๓. บรรยำยถงบรรยำกำศ เพชรน าคางคางหลนบนพรมหญา เยนหยาดฟามาฝนหลงวนใหม

เคลาเคลยหยอกดอกหญาอยางอาลย เมอแฉกดาวใบใผไหวตะวน (วารดรยางค : เนาวรตน พงษไพบลย)

๓๖

บตรกจกรรมท ๔.๑

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรองขนชำงขนแผนตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ตำมประเดนตอไปน

๑.กำรสรรค ำ

..................................................................... กำรเลนสมผสสระ/สมผสอกษร ..................................................................... ..................................................................... ...................................................................

...................................................................

กำรเลนค ำซ ำ ..................................................................... ..................................................................... .....................................................................

................................................................. กำรใชค ำใหเกดจนตภำพ ..................................................................... ..................................................................... ...................................................................

๓๗

บตรเฉลยกจกรรมท ๔.๑

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรองขนชำงขนแผนตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ตำมประเดนตอไปน

๑.กำรสรรค ำ

ครนเวลาดกก าดดสงดเงยบ

กำรเลนสมผสสระ/สมผสอกษร ใบไมแหงแกรงเกรยบระรบรอน พระพายโชยเสาวรสขจายขจร พระจนทรแจมแจงกระจางดวง

แสนแคนดวยมารดายงปราน

กำรเลนค ำซ ำ ใหไปขอชวขนชางไว แคนแมจ าจะแกใหหายแคน ไมทดแทนไอขนชางบางไมได

พลายชมพลกอดกนทองประศร กมใชชางขดอกลกหลาน กำรใชค ำใหเกดจนตภำพ ลกขนโขยงโกงโคงคลาน ซมซานโฮกฮากอาปากไป

(อยในดลยพนจของครผสอน)

๓๘

บตรเนอหำท ๔.๒ โวหำรภำพพจน

ภาพพจน (Figure of Speech) หมายถง ส านวนภาษารปแบบหนงเกดจากการเรยบเรยงถอยค าดวยวธการตางๆใหผดแผกไปจากการเรยงล าดบค าหรอความหมายของค าตามปกต ไมกลาวอยางตรงไปตรงมา เพอตองการใหผอานเกดภาพ มสวนรวมในการคด มความหมายพเศษ เขาใจ และรสกอยางลกซงตามผแตง

๑. อปมา ( Simile) คอ การเปรยบเทยบวาสงหนงเหมอนกบอกสงหนง โดยใชค าวา เหมอน เปรยบ ดง ดจ ดจดง ประดจ ประหนงละมาย เสมอ ปาน เพยง ราว เทยบ เทยม เฉก ปน ปานเลห กล ตาง ฯลฯ ตวอยาง เชน

สงระหงทรงเพรยวเรยวรด งามละมายคลายอฐกะหลาปา พศแตหวตลอดเทาขาวแตตา ทงสองแกมกลยาดงลกยอ ควกงเหมอนกงเขาดดฝาย จมกละมายคลายพราขอ หกลวงดวงพกตรหกงอ ล าคอโตตนสนกลม

( ระเดนลนได : พระมหามนตร ( ทรพย)

ในบทกลอนขางตนนเปนการน าเอาลกษณะของอวยวะหรอรปรางของคนมาเปรยบกบลกษณะของสงทดเหมอน เชน แกมเปนปมปมเหมอนกบผวลกยอ จมกทดงองมทปลายจมกเหมอนกบตะขอ เปนตน อปมาไมไดมแตในภาษากาพยกลอนเทานนในรอยแกวกมอปมาเชนกน ตวอยางเชน

“… ขาพเจารบเดนดมๆไมเหลยวหลงผานไปในระวางละแวกบานมองดขางหนา ในเวลาฟาขาวจวนจะสวางเหนถนนหนทางนอกเมองดวาเหวทอดยาวยดไปไกล ลบลบดประหนงวำจะไมมเขตสดลงไปฉะนน …” ( กามนต – เสฐยรโกเศศและนาคะประทป)

๓๙

๒. อปลกษณ (Metaphor) ภาพพจนทน าเอาสงตางกน ๒ สงหรอมากกวามาปรยบเทยบในคณลกษณะทรวมกนโดยตรงไมตองมค าเชอมโยง บอกไดเลยวาคออะไรเปนอะไรตามลกษณะเดนทตองการเปรยบ กวและนกเขยนนยมใชอปลกษณในวรรณกรรมทแตงพราะไดความกะทดรดแสดงความเฉยบ แหลมในการหาจดเหมอนทบงบอกถง ประสบการณและทศนคตของผแตงค าเชอมทใชในอปลกษณม เปน และ คอ

ตวอยางเชน

มนกเปนชางงาอนกลาหาญ เรากเปนชางสารอนสงใหญ จะอยปาเดยวกนนนฉนใด นานไปกจะยบอปมาน

( ขนชางขนแผน)

ในบทกลอนนเปนการเปรยบเทยบระหวางหมนหาญกบขนแผนโดยเปรยบขนแผนเปนชางทกลาหาญ หมนหาญกเปนชางทดใหญโตจะอยดวยกนไดอยางไร

“... เออหนอ! ถาเรามนาวาทพยท าดวยมกดา มความปรารถนาเปนใบ มความอ าเภอใจเปนหางเสอไดแลนเรอลอยละลองไปในแมน านนขนไปถงตนน า …” ( กามนต : เสฐยรโกเศศและนาคะประทป)

ธรณนปราณแกเรานก พรอมจะใหลกรกไดพกผอน ใจแผนดนคอมารดาผอาทร ใหลกหนนตกนอนไปจนตาย

(แผนดนคอมารดา : ไพวรนทร ขาวงาม)

๔๐

๓. บคคลวต (Personification) บคลำธษฐำน หรอบคคลสมมต คอ ภาพพจนการสมมตสงไมมชวต หรอมชวตแตไมใชคน ความคด นามธรรม หรอสตว ใหมสตปญญา อารมณ หรอกรยาอาการเหมอนคน ตวอยางเชน

ลมระเรงลหววพลวระลอก สพยอกยอดไมไปลวลอง แลวใบไมกไหวสายขงขายกรอง ทอแสงทองทอดประทบซบน าคาง

(วารดรยางค : เนาวรตน พงษไพบลย)

“ลมหนาวเรมลองมาจากฟาแลว พรมจบแผวเจาพระยาโรยฝาฝน คลนคลเกลยวแกวมวนกบนวลจนทร กระซบสนซานกระเซนเปนล าน า

( ลมหนาว : เนาวรตน พงษไพบลย)

ในบทนเปนการน าเสนอของกวทใหลมหนาวมาท าอาการจบล าน าเจาพระยาคลนกระซบและสนจนเกดเปนเพลงล าน า

สแดงสมพรมแตมตดแกมฟา เมฆฟอนรากวกมอปรอเนตรหวาน ตะวนพรมยมลาทวากาล สนสะทำนลมไลใจรญจวน

(เพราะขอบฟากวาง : วทยา อสราตชาต)

“... ค าฝรงมอยวา “ เงนพดได ” แตทจรงมนพดเมอเจาของเปนคนปากโปงและถา เชนนนมนจะพดอะไรออกมาแตละค ากลวนแตจะบาดหคนทงนน สวนความจน แรนแคนนนกพดได แตมนจะพดวากระไรไมมใครอยากฟง... ” ( จดหมายจางวางหร า – น.ม.ส.)

๔๑

๔. อตพจน อธพจน ( Hyperbole) คอการเปรยบเทยบโดยกลาวเกนจรง หรอผดจากความจรง ดวยเจตนาเนนขอความทกลาวนนใหมน าหนกยงขนเพอใหเกดความรสกเพมขน แตอยางไรกตามกมเคาแหงความจรงเจอปนอยบางไมใชเรองทกขนหลอกลวง ตวอยางเชน

เรยมร าน าเนตรถวม ถงพรหม

พาหมสตวจอมจม ชพมวย พระสเมรเปอยเปนตม ทบทาว ลงนา หากอกนษฐพรหมชวย พไวจงคง

(โคลงเบดเตลด : ศรปราชญ)

รถเอยรถทนง บษบกบลลงกตงตระหงาน กวางยาวใหญเทาเขาจกรวาล ยอดเยยมเทยมวมานเมองแมน ดมวงกงหนเปนควนควาง เทยมสงหวงวางขางละแสน สารถขขบเขาดงแดน พนแผนดนกระเดนไปเปนจณ นทตฟองนองระลอก คลนกระฉอกกระฉอนชลขนขน เขาพระเมรเอนเอยงออนละมน อานนทหนนดนดานสะทานสะเทอน ทวยหาญโหรองกองกมปนาท สธาวาสไหวหวนลนเลอน บดบงสรยนตะวนเดอน คลาดเคลอนจตรงคตรงมา ( รามเกยรต : รชกาลท ๒)

บททกลาวมานถาพจารณาตามหลกความเปนจรงแลวจะหาความจรงไมไดเลยเพราะจะไมมรถทไหนจะใชสงหเทยมไดถง ๑ แสนตว หากเทยมไดสนามรบกคงใหญ กวาสนามหลวงเปนสบเทาแมแตน าในมหาสมทรกคงจะขนไมไดหากไมมคลนยกษเกดขนแบบสนามดงนนบทกลอนทกลาวมาจงอดมไปดวยอตพจนเปนอยางยง

๔๒

๕. ปฏทรรศน ปฏพำกย หรอ ปฏพจน (Paradox) คอ การใชโวหารบอกความตรงขามภาพพจนทใชค ากลาวทมองอยางผวเผนแลวจะขดกนเอง หรอไมนาจะเปนไปไดดวยเพราะขดแยงกนแตถาพจารณาใหดจะเปนค ากลาวทมความหมายลกซงและเปนไปได ตวอยางเชน ศตรคอยาก าลง เลวบรสทธ บาปบรสทธ สวยเปนบา

สวยอยางรายกาจ สนกฉบหาย สวรรคบนดน ยงรบยงชา น ารอนปลาเปน น าเยนปลาตาย เสยนอยเสยยาก เสยมากเสยงาย รกยาวใหบน รกสนใหตอ แพเปนพระ ชนะเปนมาร มความเคลอนไหวในความหยดนง แทบฝงธารทเราเฝาฝนถง เสยงน าซงกระซบสาดปราศจากเสยง จกรวาลวนวายไรส าเนยง โลกนเพยงแผนภพสงบเยน

(วารดรยางค : เนาวรตน พงษไพบลย)

เธอตำยเพอจะปลกใหคนตน เธอตายเพอผอนนบหมนแสน เธอเปนดนกอนเดยวในดนแดน แตจะหนกและจะแนนเตมแผนดน

(กระทมแบน : เนาวรตน พงษไพบลย)

ในบทประพนธน กลาวถงหญงสาวผใชแรงงานในโรงงานแหงหนง ทอ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร ถกท ารายถงแกชวต ในครงทประทวงตอสกบนายทน ในยคกอนปพทธศกราช 2514 ซงเปนยคประชาธปไตยเบงบานของเมองไทย กวไดกลาววาการตายของชนผใชแรงงานนเปนการตายทมคณคา อาจปลกจตส านกของผคนในสงคมไดและกลาวเปรยบหญงผใชแรงงานนนเปนดนทแมจะเปนเพยงดนกอนเดยว แตดนกอนน "หนกและแนนเตมแผนดน" การกลาววา เธอตายเพอจะปลกใหคนตน และ ดนกอนเดยวทหนกแนนเตมแผนดน เปนปฏพากย

๔๓

๖. สญลกษณ (Symbol) ภาพพจนทใชสงมชวตหรอไมมชวตมาเปรยบเทยบกบสงทตองการเปรยบดวยคณสมบตรวมกนบางประการ สงทน ามานนตองเกดการตความ และเขาใจกนในวงกวางและเปนทยอมรบกน สญลกษณในบางครงอาจจะเปนสงทก าหนดขนเองเพอจดประสงคของนกประพนธกได ตวอยางเชน

“อยาเออมเดดดอกฟำ มาถนอม สงสดมอมกตรอม อกไข

เดดแตดอกพยอม ยามยาก ชมนา สงกสอยดวยไม อาจเออมเอาถง” ( โคลงโลกนต : สมเดจกรมพระยาเดชาดศร)

โคลงบทนมความหมายเปนสองนย ความหมายแรกอาจจะเปนการสอนผชายวาอยาหมายเปนเจาของผหญงทมศกดสงกวา โดยใชสญลกษณ ดอกฟาแทนหญงอนสงศกดหรออกความหมายหนง เปนการสอนวาอยาทะเยอทะยานเกนกวาวสยของตนทจะสามารถท าได

“เมฆสด ำแตมฟาเวลาน มนจะมวนจางรางฟาไหม เราอยากเหนรงทองของฟาไทย ผองอ าไพกระจางทาบกลางฟา”

กลอนบทนใชค าวา เมฆสด าเปนสญลกษณแทนความทกข ความชว อทธพล การ

แกงแยงชงดชงเดนกน และใชค าวา รงทองเปนสญลกษณแทน ความด สญลกษณเปนภาพพจนทตองการการตความหมาย สญลกษณจงเปนความยาก

ของผทไมมความช านาญในการวจารณ อกทงการเปนสญลกษณยงเปนสงทกวางในเชงความหมายจงตองคดอยางระมดระวง

๔๔

๗. นำมนย ( Metonymy) ภาพพจนทใชค าหรอวลบงบอกลกษณหรอคณสมบตของสงหนงสงใดมาแสดงความหมายแทนสงของทมลกษณะเดนหรอสงของทมสมพนธภาพใกลชดกบสงทแทน ในความหมายเปนสากล นามนยอาจจะคลายกบสญลกษณแตตางกนทนามนยจะแสดงความหมายทตรงตวและชดเจนกวา เชน

เกาอ แทนต าแหนงหนาทของผบรหาร มงกฎ เปนเครองทรงสงสดของกษตรย หมายถงราชสมบต

...วานครรามนทร ผลดแผนดนเปลยนราช เยยวววาทชงฉตร (ลลตตะเลงพาย)

ฉตรเปนชอเครองสงอยางหนงทส าคญยงส าหรบพระมหากษตรย แสดงความเปนกษตรย ในทน กวใช ฉตร ใหหมายถงองคพระมหากษตรย หรอความเปนกษตรย

ยงรำนมนกนมาหลายวน อตสาหใหนองนนไดขมา ถาแพลงคงปรบทบทว เลอดเนอเทานเปนเงนทอง ขดเผอกมนสกนมาตามจน พกรอนผอนปรนมาในปา

(เสภาเรองขนชางขนแผน)

ยงรำน เปนนามนย แทนสตวทกนเลอดเปนอาหาร เลอดเนอ เปนนามนย แทนชวต เผอกมน เปนนามนย แทนอาหารทหาไดตามปาตามเขา

หมายวาจะมอบ เศวตฉตร สบวงศจกรพรรดนาถา

( รามเกยรต : รชกาลท ๑)

เศวตฉตร เปนนามนย หมายถง ราชสมบต

๔๕

“เกำอนายกสมาคมก าลงคลอนแคลน” “เกาอ” หมายถง ต าแหนง

· “การท างานชนนเปนภาระส าคญตองระดมสมองระดบหวกะท” “สมอง” หมายถง ผมก าลงความคด มสตปญญาสง มความเฉลยวฉลาด รอบคอบ

๘. อนนามนย ( Synicdoche ) คอการน าสวนนอยหรอสวนยอยทเหนเดนชดมากลาวโดยหมายถงสวนทงหมด เชน กรงเทพฯ คอประเทศไทย เพชรบร เมองคนด

เลอดสพรรณวนกอนเคยรอนรม หลงลงรมฉาบดนทกถนฐาน บดนเยนเปนสขทกประการ เพราะไทยหาญหวงถนไวใหไทยเอย

(เลอดสพรรณ : ประสทธ โรหตเสถยร)

นามนยและอนนามนย เปนภาพพจนทใชเพอหลกเลยงการใชค าธรรมดา ซ าซาก มาใชค าสนๆ ทบอกจดเดนของสงนนได โดยผสงสารไมตองเสยเวลาอธบายและท าใหผรบสารมองเหนภาพไดทนท

๔๖

๙. สทพจน ( Onomatopoeia) ภาพพจนทใชเสยงธรรมชาตตางๆ มาแสดงประกอบเพอใหเกดมโนภาพภาพพจนชนดนมลกษณทเดนชดมากและเขาใจงายทสดในบรรดาภาพพจนทงหมดและยงเปนทนยมของกวในการแตงค าประพนธ ตวอยางเชน

ตอยตะรดตดตเจาพเอย จะละเลยเรรอนไปนอนไหน

แออออย สรอยฟาสมาลย แมนเดดไดแลวไมรางใหหางเชย

( พระอภยมณ – สนทรภ)

ตอยตะรดตดต , แออออย เปนเสยงของป

ณยามสายณหตะวนยงยอย แนะเรงเทาหนอยทะยอยเหยยบหนา

ตะแลกแตกแตก จะแหลกแลวจา กระดงรบมาแถอะรบขาวไป

( ณยามสายณห : สภรผลชวน)

ตะแลกแตกแตก เปนเสยงของครกกระเดอง นอกจากนยงมโวหารภาพพจนอน ๆ อกคอ

อวพจน คอการกลาวนอยเกนความเปนจรง ตวอยาง “คอยสกอดใจเดยว” “มทองเทาหนวดกง นอนสะดงจนเรอนไหว” “จะเปนความถามไถในบรน เงนเทาปกรนกไมม” อปมำนทศน คอการเปรยบเทยบโดยยกเรองราวหรอนทานมาประกอบ ขยาย

หรอแนะโดยนยใหผอานผฟงเขาใจแนวความคด หลกธรรม หรอความประพฤตทสมควรไดแจมแจงยงขน เชน

นทานเรอง คนตาบอดคล าชาง เปนอปมานทศนช ใ ห เ หนวา คนทมประสบการณ หรอภมหลงตางกนยอมมความสามารถในการรบรความเชอและทศนคตตางกน

๔๗

โคลงโลกนตบททวาดวย หนทารบราชสห เปนอปมานทศน แสดงใหเหนวา คนโงหรอคนพาลทดอยทงก าลงกายและก าลงปญญาบงอาจขมขทาทายผมก าลงเหนอวาตนทกดานแตผทถกทากลบเหนวา ถาตนลดตวลงไปเกยวของดวยเทากบเอาพมเสนไปแลกเกลอ จงหลกเลยงเสย ปลอยใหคนโงซงมความอหงการนนพายแพแกตนเอง

นาฏกร เปน การใชภาพการสรบตางๆ หรอ ภาพของการเคลอนไหวทสวยงาม ภาพพจนเปนความงามของภาษาในภาษาไทยทแยกออกจากภาษาไมไดในทก

วนนคนไทยทกคนใชภาพพจนในชวตประจ าวนกน อยางเคยชนจนกระทงทกวนนไมมใครทราบวาเราใชภาพพจนกนมากเทาใดในชวตประจ าวน

ภาษาไทยเปนภาษาทร ารวยในค าศพทและมความงามในความหมายเปนอยางมากแมแตกระทงค าหยาบคายทเราเลยงกนกยงมการใชภาพพจนเปรยบเปรยในการพด เพอใหดสภาพแตแทจรงแลวกยงหยาบคายอยด และในบางครง ภาพพจนกไปแอบแฝงอยกบ บทละครโทรทศน หรอนวนยายทเราชอบอานกน แตอยางไรกตามเราตองถอวา ภาพพจนเปนสงส าคญทท าใหภาษาไทยเกดความงามในเชงความหมาย ดงนนเราจงควรเรงศกษาใหเกดความช านาญและถองแทใหสมกบทเราเปนเจาของภาษา

๔๘

บตรกจกรรมท ๔.๒

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

กำรใชภำพพจน

.......................................................

๑.อปมำ ....................................................... ....................................................... .......................................................

........................................................

๒.อปลกษณ ........................................................ ........................................................ .........................................................

..........................................................

๓.สญลกษณ .......................................................... .......................................................... ..........................................................

.........................................................

๔.อตพจน ......................................................... ......................................................... ..........................................................

...........................................................

๕.สทพจน .......................................................... ..........................................................

๔๙

บตรเฉลยกจกรรมท ๔.๒

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

กำรใชภำพพจน

ครานนพระองคผทรงภพ

๑.อปมำ ฟงจบแคนคงดงเพลงไหม เหมอนดนประสวปลวตดกบเปลวไฟ ดดเปนไดอวนทอง

เจาพลายงามตามรบเอากลบมา

๒.อปลกษณ ทนหนาจะด าเปนน าหมก ก าเรบใจดวยเจาไวยก าลงฮก จะพาแมตกลกใหจ าตาย

เหมอนแมลงวนวอนเคลาทเนาชว

๓.สญลกษณ มาเกลอกกลวปทมมาลยทหวานหอม ดอกมะเดอฤาจะเจอดอกพะยอม วานกแมจะตรอมระก าใจ

ออกนนเขานมส ารอง

๔.อตพจน ยงกวาทองทะเลอนล าลก จอกแหนแพเสาส าเภาใหญ จะทอดถมเทาไรไมรสก

ครนเวลาดกก าดดสงดเงยบ

๕.สทพจน ใบไมแหงแกรงเกรยบระรบรอน ใตเตยงเสยงหนกกกกก แมงมมทมอกทรมฝา

๕๐

บตรเนอหำท ๔.๓ กำรใชโวหำร

โวหาร หมายถง ถอยค าทใชในการสอสารทเรยบเรยงเปนอยางด มวธการ มชนเชงและมศลปะ เพอสอใหผรบสารรบสารไดอยางแจมแจง ชดเจนและลกซง รบสารไดตามวตถประสงคของผสงสาร ประเภทของโวหำร

๑. บรรยำยโวหำร คอ โวหารทใชเลาเรอง หรออธบายเรองราวตาง ๆ ตามล าดบเหตการณ มงความชดเจน เขยนตรงไปตรงมา รวบรด ในการเขยนทว ๆ ไป มกใชบรรยายโวหาร เพราะเหมาะในการตดตอสอสารเนองจาก ส านวนประเภทนมงสาระเขยนอยางสน ๆ ไดความชดเจน ตวอยางเชน

“ฉน ยนตนอยในปาลก ฉนมล าตนสงใหญ กงกานใบแนนหนาและแผกวาง แสงอาทตย ไมอาจสองลอดได เบองลางจงรมรน ล าธารนอย ๆ ไหลผานใกลล าตนฉนไป น าในล าธาร ใสจนเหนกรวดทราย ทองธารและปลาวายเวยน ทกวนจะมสตวปานานาชนดมากนน า ทล าธารสายน บางตวจะอาศยใตรมใบของฉนนอนหลบอยางเปนสข”

(จาก ฉนคอตนไม ของไมตร ลมปชาต)

“ อนเกาะแกวพสดารสถานน โภชนาสาลกมถม

แตคราวหลวครงสมทรโคดม มาสรางสมสกขาสมาทาน เธอทาไรไวทรมภเขาหลวง ครนแตกรวงออกมาเลาเปนขาวสาร ไดสบพชยดอยแตบราณ คดอานเอาเดยวมาเหลยวไป"

(พระอภยมณ : สนทรภ )

๕๑

๒. พรรณนำโวหำร คอ โวหารทใชกลาวถงเรองราว สถานท บคคล สงของ หรออารมณอยางละเอยด สอดแทรกอารมณ ความรสกลงไปเพอโนมนาวใจ ใหผรบสารเกดภาพพจน เกดอารมณคลอยตามไปดวย ตวอยางเชน

“เสยงน าใสไหลเยนกระเซนเซาะ ซดแกงเกาะคลนเกลยวเลยวซายขวา สดแนวหนกไหลรนตกลงมา สธาราเบองลางอยางงดงาม สายน าสวยรวนรนเปนฟองคลน ละอองชนสาดไปไกลเกนหาม ตองแสงทองทสาดสองเปนรงงาม ทกเมอยามน าไมเคยเหอดแหงไป”

. “ เขาใชแขนยนพนดน อาการเหนอยออน กลนน าฝนบนใบหญาและกลนไอดนโซยเขาจมกวาบหวว อยากใหมใครซกคนผานมาพบเพอพาเขากลบไปหาหมอในหมบาน มดหลายตวเดนสวนขบวนผานไปมา มนไมมททาจะสนใจเขาเลยแมแตนอย เขามองดมนอยางเลอนลอยท าไมมน จงเฉยเมยกบฉน มนคงรแน ฉนอยากใหมนเปนคนจรงๆ ฉนจะตองกลบบานใหได เขาคดพลางเหมอมองดยอดสนของหมบานหาดเสยวเหนอยไมไกล ดวงอาทตยสแดงเขมก าลงคลอยลงเหนอยอดไมทางทศตะวนตก”

(นคม รายวา: คนบนตนไม)

“ความเงยบปกคลมทองถนน มเพยงเสยงหอบหายใจคลายความเหนอยของผมดงอย นานๆ จะมรถยนตผานมาสกคน ไมมคนใดใหความสนใจกบเรา เธอยงคงนอนฟบนงขางฟตบาท ผมยกมอกอดอก หนบขวดเหลาเอาไว น าตาเธอรนออกมาอยางไมมเสยง ผมทรดลงนงขางๆ เธอ มองใบหนาทถกตบจนเลอดกบปาก รมฝปากสนระรกบอกถงความกลวทผานมา ดวงตาหวาด ระแวงทมองผมคลายจางลง กลายเปนความขอบคณ ผมอานแววตาเธอไดอยางนน แตเธอยงคงไมปรปาก”

( ผหญงขาใครอยาเตะ ของ ธราธป)

๕๒

๓. เทศนำโวหำร คอ โวหารทมงโนมนาวใจใหเกดความรสกคลอยตาม เปนการกลาวในเชงอบรม แนะน าสงสอน เสนอทศนะ ชแนะ หรอโนมนาว ชกจงใจโดยยก เหตผล ตวอยาง หลกฐาน ขอมล ขอเทจจรง สภาษต คตธรรมและสจธรรม ตาง ๆ มาแสดงเพอใหผอานเกดความเขาใจ ตวอยางเชน

…อยาไดถอตววาเปนลกเจาแผนดน พอมอ านาจยงใหญอยในบานเมอง ถงจะเกะกะ ไมกลวเกรงคมเหงผใด เขา กคงจะมความเกรงใจพอ ไมตอส หรอไมอาจฟองรองวากลาว การซงเชอใจดงนนเปนการผดแททเดยว เพราะความปรารถนาของพอไมอยากจะใหลกมอ านาจทจะเกะกะอยางนนเลย เพราะรเปนแนวาเมอรกลกเกนไป ปลอยไมใหกลวใครและประพฤตชวเชนนน คงจะเปนโทษแกลกนนเองทงในปจจบนและอนาคต เพราะฉะนนจงรเถดวาถาเมอไดท าความผดเมอใด จะไดรบโทษโดยทนท การทมพอเปนเจาแผนดนนนจะไมเปนการชวยเหลออดหนนแกไขอนใด ไดเลย

(พระบรมราโชวาท : พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว)

ประการหนงซงจะเดนด าเนนนาด คอยเยองยาตรยกยางไปกลางสนาม อยาไกวแขนสดแขนเขาหามปราม เสงยมงามสงวนไวแตในท อยาเดนกรายยายอกยกผาหม อยาเสยผมกลางทางหวางวถ อยาพดเพอเจอไปไมสด เหยาเรอนมกลบมาจงหารอ (สภาษตสอนหญง : สนทรภ)

๕๓

๔. สำธกโวหำร คอ การยกตวอยางเรองราวมาประกอบการอธบาย เนอหาสาระ เพอสนบสนนขอคดเหนตาง ๆ ใหหนกแนน สมเหตสมผล เชน

“ถาเธอไมอยากอยกบฉนจรงจรง ยนยอมทกสง ใหเธอทงไป ฉนขอแคเพยงใหเวลาหนอยไดไหม อยากเลานทานใหฟง ชาวนาคนหนงมชวตล าพง ไปเจองเหาก าลงใกลตายสงสารจงเกบเอามาเลยงโดยไมร สดทายจะเปนอยางไร คอยดแลดวยความจรงใจ หวงใย และคอยใหความรกเปนกงวลวามนจะตาย เฝาคอยเอาใจทกอยาง แตสดทายชาวนาผชายใจด ดวยความ ทเขาไวใจ นาเสยดายกลบตองตายดวยพษง นทานมนบอกใหยอมรบความจรงวามบางสงไมควรไวใจอะไรบางอยางทท าดซกแคไหน ไมเชอง ไมรก ไมจรง

(ชาวนากบงเหา : สฟา)

พระโยคเกาะแกวพสดารเทศนาใหสงบศก

ขณะนนคอนดกศกสงบ ตางนอบนบนบถอพระฤาษ ไมกรบเกรยบเงยบสงดทงปฐพ พระโยคเทศนาในอาการ. คอรปรสกลนเสยงไมเทยงแท ยอมเฒาแกเกดโรคโศกสงสาร ความตายหนงพงใหเหนเปนประธาน หวงนพพานพนทกขสนกสบาย. ซงบานเมองเคองเขญถงเชนน เพราะโลกยตณหาพาฉบหาย อนศลหาวาอยาท าใหจ าตาย จะตกอบายภมขมนรก

หนงวาอยาลกเอาของเขาอน มาชมชนฉอฉลคนโกหก หนงท าเจาชคเขาเลาลามก จะตายตกในกระทะอเวจ หนงสบฝนกนสรามสาวาท ใครท าขาดศลหาสนราศ ใครสตยซอถอมนในขนต จะถงทพระนพพานส าราญใจ (พระอภยมณ : สนทรภ)

๕๔

๕. อปมำโวหำร คอ โวหารทกลาวเปรยบเทยบ เพอใหผรบสารเขาใจความหมาย อารมณความรสก หรอเหนภาพชดเจนยงขน มกใชประกอบโวหารประเภทอน เชน เทศนาโวหาร บรรยายโวหารโดยเฉพาะพรรณนาโวหาร เพราะจะชวยใหรสของถอยค าและรสของเนอความไพเราะสละสลวยยงขน ทงสารทเปนรปธรรมและนามธรรมการเปรยบเทยบอาจเปรยบความเหมอนกน หรอคลายคลงกน เปรยบเทยบความขดแยง หรอลกษณะตรงกนขามหรอเปรยบเทยบโดยใหผรบสารโยง ความคดหนงไปส อกความคดหนง โดยอาจกลาวลอย ๆ หรออาจใชคาแสดงการเปรยบเทยบ ซงมอยหลากหลาย เชน เหมอน เสมอน คลาย ดจ ดง ดง ดจดง ราวดราว ปาน เพยง ประหนง เชน เฉก ฯลฯ

“…ดงนเจาจะเหนไดวาเมยทพอจดหาใหมตระกล สมชาต สมเชอกนด เพราะตระกลของเรากมงม มคนนบหนาถอตา ญาตพนองทงฝายบดามารดาของนางกบรบรณ รปรางงามหาต าหนมได ผมด าราวกบแมลงผง หนาเปลงปลงดงดวงจนทร เนตรประหนงตากวางจมกแมนดอกงา ฟนเทยบไขมก รมฝปากเพยงผลต าลงสก เสยงหวานปานนกโกกลา ขาคอล ากลวย เอวเหมาะเจาะไมอวนเกน เวลายางเดนแคลวคลองมสงาเสมอชางทรง เพราะฉะนนเจาจะหาทางต าหนขดของมไดเลย...

(เสถยรโกเศศ : กามนต)

…ถาแมเจาอาลยอยดวยลกจรงๆ เหมอนวาจา กจะรบกลบเขามาแตววนไมทนรอน เออนเจาเทยวพเนจรนอนตามสนกใจ ชมนกชมไมในไพรวน สารพนกม ทงฤๅษสทธ วทยาธรคนธรรพ เทพารกษผมพกตรอนเจรญ เหนแลวกนาเพลดเพลนไมเมนได หรอเจาปะผลไมประหลาดรสสดสกทรามเสวยไมเคยกน เจาฉวยชมชอบลนกหลงฉนอยจงชาอปมาเสมอนหนงภมรนบนวะวนวอน เทยวซบซาบเอาเกสรสคนธมาเลศ พบดอกไทอนวเศษตองประสงคหลงเคลาคลงรสจนลมรง เขาเถอนเจาลมพราไดหนาแลวลมหลงไมแลเหลยวเทยวทอดประทบมากลางทาง

(มหาเวสสนดรชาดก กณฑชชก : เจาพระยาพระคลง หน)

๕๕

บตรกจกรรมท ๔.๓

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

กำรใชโวหำร

...................................................................................................... ๑.บรรยำยโวหำร ......................................................................................................

...................................................................................................... ......................................................................................................

......................................................................................................

๒.พรรณนำโวหำร ...................................................................................................... ......................................................................................................

......................................................................................................

...................................................................................................... ๓.เทศนำโวหำร ......................................................................................................

...................................................................................................... ......................................................................................................

......................................................................................................

๔.อปมำโวหำร ..................................................................................................... ......................................................................................................

......................................................................................................

๕๖

บตรเฉลยกจกรรมท ๔.๓

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

กำรใชโวหำร

ครนวารงสางสวางฟา สรยาแยมเยยมเหลยมไศล ๑.บรรยำยโวหำร จะกลาวถงพระองคผทรงชย เนาในพระทนงบลลงกรตน

พรอมดวยพระก านลนกสนม หมอบประนมเฝาแหนแนนขนด ประจ าตงเครองอานอยงานพด ทรงเคองขดขนชางแตกลางคน

เงยบสตวจตบททวบาท ดาวดาษเดอนสวางกระจางไข

๒.พรรณนำโวหำร น าคางตกกระเซนเยนเยอกใจ สงดเสยงคนใครไมพดจา ไดยนเสยงฆองย าประจ าวง ลอยลมลองดงถงเคหา คะเนนบย ายามไดสามครา ดเวลาปลอดหวงทกทน

จงปลอบวาพลายงามพอทรามรก อยาฮกฮกวาวนท าหนหน

๓.เทศนำโวหำร จงครวญใครใหเหนขอส าคญ แมนพรนกลวแตจะเกดความ ดวยเปนขาลกไปไทลกมา เหนเบองหนาจะองแมจงหาม ถาเจาเหนเปนสขไมลกลาม กตามเถดมารดาจะคลาใคล

มาอยใยกบอายหนชาต แสนอบาทวใจจตรษยา

๔.อปมำโวหำร ดงทองค าท าเลยมปากกะลา หนาตาด าเหมอนมนหมอมอม เหมอนแมลงวนวอนเคลาทเนาชว มาเกลอกกลวปทมมาลยท-หวานหอม ดอกมะเดอฤาจะเจอดอกพะยอม วานกแมจะตรอมระก าใจ

๕๗

บตรเนอหำท ๔.๔ ลลำกำรประพนธ

ลลำกำรประพนธ เปนทวงท านองทส าคญในการแตงค าประพนธใหดเดน ท าใหผอานเกดอารมณและความรสกตางๆ คลอยตามไปดวย ไดแก ๑. เสำวรจน เปนลลาทใชแตงชมความงาม ชมโฉม ชมความงามของสถานท ชมความงามของธรรมชาตกได ดงเชน บทชมโฉมนางเงอก ซงตดตามพอแมมาเพอพาพระอภยมณหนนางผเสอสมทร พงศกษตรยทศนานางเงอกนอย ดแชมชอยโฉมเฉลาทงเผาผม ประไพพกตรลกษณล าลวนข าคม ทงเนอนมนวลเปลงออกเตงทรวง ขนงเนตรเกศกรออนสะอาด ดงสรางคนางนาฏในวงหลวง พระเพลนพศคดหมายเสยดายดวง แลวหนกหนวงนกทจะหนไป

(พระอภยมณ : พระสนทรโวหาร (ภ))

บทชมรปโฉมของวหยาสะก า ซงถกสงคามาระตาสงหาร กลาววาวหยาสะก านน เปนชายหนมรปงาม ฟนนนเปนแสงแวววาวสแดงราวกบแสงของทบทม ซงตดรบกบคว รวมทงปลายเสนผมซงงอนงามขนเปนทรงสวยงาม รบกบทรวดทรงองคเอวของ วหยาสะก า

...หนมนอยโสภานาเสยดาย ควรจะนบวาชายโฉมยง ทนตแดงดงแสงทบทม เพรศพรมเพรารบกบขนง เกศาปลายงอนงามทรง เอวองคสารพดไมขดตา... (อเหนา : รชกาลท ๒)

๕๘

บทชมธรรมชำต มดสนแสงเทยนประทปสอง กผองแสงจนทรกระจางสวางสง บปผชาตสาดเกสรขจรลง บษบงเบกแบงระบดบาน เรณนวลหวนหอมมารวยรน พระพายพดประทนกลนหวาน เฉอยฉวปลวรสสมามาลย ประสานสอดกอดหลบระงบไป

(ขนชางขนแผน)

๒.นำรปรำโมทย เปนลลาการประพนธทมงไปในท านองเกยว ประเลาประโลม(นาร น. หญง + ปราโมทย น. ความบนเทงใจ, ความปลมใจ, ปราโมช กวา) คอ การท าให "นาร" นน ปลม "ปราโมทย" ซงรปแบบหนงกคอ การแสดงความรกผานการเกยวและโอโลมปฏโลม เชน ตอนอเหนาก าลงสงลาจากนางจนตะหรา วาตนไปกคงไปเพยงไมนาน ขอจนตะหราอยารองไหโศกเศราเลย

เมอนน พระสรยวงศเทวญอสญหยา โลมนางพลางกลาววาจา จงผนมาพาทกบพชาย ซงสญญาวาไวกบนวลนอง จะคงครองไมตรไมหนหนาย มไดแกลงกลอกกลบอภปราย อยาสงกาวาจะวายคลายรก

ถงมวยดนสนฟามหาสมทร ไมสนสดความรกสมครสมาน

แมนเกดในใตฟาสธาธาร ขอพบพานพศวาสไมคลาดคลา แมนเนอเยนเปนหวงมหรรณพ พขอพบศรสวสดเปนมจฉา แมนเปนบวตวพเปนภมรา เชยผกาโกสมปทมทอง เจาเปนถ าไพขอใหพ เปนราชสหสมสเปนคครอง จะตดตามทรามสงวนนวลละออง เปนคครองพศวาสทกชาตไป

(สนทรภ)

๕๙

๓. พโรธวำทง (พโรธ ก. โกรธเกรยว ไมสบอารมณ + วาทง น. วาทะ ค าพด) คอการแสดงความโกธรแคนผานการใชค าตดพอตอวาใหสาใจ ทงยงแสดงความนอยเนอต าใจ ความผดหวง ไมพอใจ โกรธ ตดพอ ประชดประชน กระทบกระเทยบเปรยบเปรย เสยดส และดาวาอยางรนแรง ตวอยางเชน

น าใจนางเหมอนน าคางบนไพรพฤกษ เมอยามดกดงจะรองเขาดมได ครงรงแสงสรยฉายกหายไป เพงเหนใจเสยเมอใจจะขาดรอน

(ไมปรากฏนามผแตง) ครงนเสยรกกไดร ถงเสยรกไดเชาวนทเฉาฉงน เปนชายหมนชายตองอายคน จ าจนจ าจากอาลยลาน

(เจาพระยาพระคลง(หน))

บทตดพอทแสดงทงอารมณรกและแคนของ องคาร กลยาณพงศ จากบทกว เสยเจา

จะเจบจ าไปถงปรโลก ฤๅรอยโศกรรางจางหาย จะเกดกฟามาตรมตาย อยาหมายวาจะใหหวใจ

(องคาร กลยาณพงศ)

เมอนน พระผผานไอศรยสงสง ประกาศตสหนาทอาจอง จะณรงคสงครามกตามใจ ตรสพลางยางเยองยรยาตร จากอาสนแทนทองผองใส พนกงานปดมานทนใด เสดจเขาขางในฉบพลนฯ

ในบททยกมาน เปนตอนททาวดาหาไดฟงความจากราชทตของเมองกะหมงก

หนง ทกลาวไววาถาทาวดาหาไมยอมยกบษบาใหกบวหยาสะก า กขอใหเตรยมบานเมองไวใหด เพราะเมองกะหมงกหนงจะยกทพมารบ เมอทาวดาหาไดฟงกโกรธเดอดดาลทนใด

๖๐

๔. สลลำปงคพสย เปนลลาแหงการคร าครวญหวนไห ตดพอ เศราโศก เชน ตอนสนทรภคร าครวญถงรชกาลท2ซงสวรรคตแลว เปนเหตใหสนทรภตอง ตกระก าล าบาก เพราะไมเปนทโปรดปรานของรชกาลท 3 ตองระเหจเตรดเตรไปอาศยในทตางๆขณะลองเรอผานพระราชวง สนทรภซงร าลกความหลงกคร าครวญอาลยถงอดตทเคยรงเรอง

เคยหมอบใกลไดกลนสคนธตลบ ละอองอบรสรนชนนาสา สนแผนดนสนรสสคนธา วาสนาเรากสนเหมอนกลนสคนธ

(นราศภเขาทอง : สนทรภ)

พระชนนของลกแกว ลกจะทลลาแลวพระทลกระหมอม เคยถนอม

ลกมาแตเยาวจนคมใหญ หวงพระหฤทยจะฝากผ โอพระชนนของลกแกว นบวนลกจะไกลแลวจากนเวศนวง พระมารดาอยขางหลงจะประชวรโรคาไข ถงสสวรรคครรไลย กทไหนจะไดถวายพระเพลงพระชนน ลกจะบกปา พนาลไปไกลเนตร ลกจะทรงบรรพชาเพศบ าเพญผล จะแผเพมเตมกศลสงมา ทกค าเชา โอพระปนปกเกลาของลกเอย อยาเศราเสยพระทยเลยถงลกแกว ไดเลยงลกมาแลวเอาแตบญเถดนะพระทลกระหมอม ทลพลางเธอกนอม พระเศยรซบแทบพระบาทพระชนน เดน สมเดจพระผสดพนปหลวง เธอกคอน พระทรวงทรงพระโศกา ขน จงตรสวาโออยาอาวรณ พอเวสสนดรของแมเอย อยาทอแทพระทยเลยฟงแมวา ชะรอยวากรรมไดท ามาแตกอนแลว พระลกแกว จงมาจากพระชนน

(มหาเวสสนดรชาดก ทานกณฑ)

๖๑

บตรกจกรรมท ๔.๔

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

ลลำกำรประพนธ

............................................................................................................

๑.เสำวรจน ................................................................................................................ ................................................................................................................ .................................................................................................................

................................................................................................................

๒.นำรปรำโมทย ....... ............................................................................................................... .................................................................................................................. ..................................................................................................................

..................................................................................................................

3.พโรธวำทง .................................................................................................................. ................................................................................................................ ..................................................................................................................

..............................................................................................................

๔.ศลลำปงคพสย ............................................................................................................... ............................................................................................................... ...............................................................................................................

๖๒

บตรเฉลยกจกรรมท ๔.๔

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนเรอง ขนชำงขนแผน ตอน ขนชำงถวำยฎกำ แลวยกตวอยำงบทประพนธทมคณคำทำงดำนวรรณศลป ในประเดนตอไปน

ลลำกำรประพนธ

หอมหวนอวลอบบปผาชาต เบกบานกานกลาดกงไสว

๑.เสำวรจน เรณฟฟอนขจรไกล ยางเทากาวไปไมโครมคราม ขาไทนอนหลบลงทบกน สะเดาะกลอนถอนลนถงชนสาม กระจกหลากฉากสลบวบแวมวาม อรามแสงโคมแกวแววจบตา

โอเจาแกวแววตาของพเอย เจาหลบใหลกระไรเลยเปนหนกหนา ๒.นำรปรำโมทย ดงนมนองหมองใจไมน าพา ฤาขดเคองคดวาพทอดทง

ความรกหนกหนวงทรวงสวาท พไมคลาดคลายรกแตสกสง เผอญเปนวปรตพผดจรง จะนอนนงถอโทษโกรธอยใย

ครานนพระองคผทรงภพ ฟงจบแคนคงดงเพลงไหม 3.พโรธวำทง เหมอนดนประสวปลวตดกบเปลวไฟ ดดเปนไดอวนทอง

จะวารกขางไหนไมวาได น าใจจะประดงเขาทงสอง ออกนนเขานมส ารอง ยงกวาทองทะเลอนล าลก

ครานนจงโฉมเจาวนทอง เศราหมองดวยลกเปนหนกหนา ๔.ศลลำปงคพสย พอพลายงามทรามสวาทของแมอา แมโศกาเกอบเจยนจะบรรลย ใชจะอมเอบอาบดวยเงนทอง มใชของตวท ามาแตไหน ทงผคนชางมาแลขาไท ไมรกใครเทากบพอพลายงาม

๖๓

บตรแบบฝกหดท ๔.๑

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนบทประพนธทก ำหนดแลววเครำะหคณคำดำนวรรณศลป โดยเตมขอควำมในชองวำงตำมประเดนตอไปน

ลลำกำรประพนธหรอรสในวรรณคด ก. เสำวรจน ข. นำรปรำโมทย ค. พโรธวำทง ง. ศลลำปงคพสย

ขอ ๑. นจจาเจาวนทองนองพอา พจ าหนาเนอนองไดทกแหง นจจาใจชางกระไรมาแปลกแปลง เอามอคล าแลวยงแคลงอยคลบคลาย เจาลมนอนซอนพมกระทมต า เดดใบบอนชอนน าทไรฝาย พเคยวหมากเจาอยากพยงคาย แขนซายคอดแลวเพราะหนนนอน

(................................................................................)

ขอ ๒ โอวาปานฉะนพระพเจา จะโศกเศราร าจวญหวนหา ตงแตไปแกสงสยมา ไมเหนขนษฐาในถ าทอง พระจะแสนโศกสรอยละหอยไห รอนราชหฤทยหมนหมอง จะดนดนคดนควาเทยวหานอง ทกประเทศเถอนทองพนาล

(................................................................................)

ขอ ๓. เพดานดาดลาดลวนกระจกงาม พระเพลงพลามพรางพรอยสวางพราย ตาขายแกวปกกรองเปนกรวยหอย ระยะยอยแวววามอรามฉาย

(................................................................................)

๖๔

แบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ใหนกเรยนอานบทประพนธตอไปนแลวบอกวาผแตงใชภาพพจนชนดใดบางพรอมอธบาย

ขอ ๔. วกทะเลเทใสจาน รบประทานกบขาวขาว เออมเกบบางดวงดาว ไวคลกเคลาซาวเกลอกน ดปหอยเรงระบ า เตนร าท าเพลงวงเวงสน กงกากงกอบน ไปกนตะวนและจนทร คางคกขนวอทอง ลอยลองทองเทยวสวรรค องอางไปดวยกน เทวดานนหนเขากะลา ไสเดอนเทยวเกยวสาว ชาวอปสรนอนชนฟา ทกจลนทรยอมบา เชดหนาไดดบไดด (วกทะเล : องคาร กลยาณพงศ) ................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

.

ขอ ๕. “เขาคลอขลยครวญเสยงเพยงแผวผว ชะลอนวพลวผานจากมานหมอง โอดสะอนออยองทงท านอง เปนค าพรองพรงพรายระบายใจ....

เจาดอกเอยดอกขจรอาวรณถวล นกขมนเหลองออนจะนอนไหน เขาวางขลยขมน าตาวาเหวใจ ตอบไมไดดอกหนาขาคนจร” (นกขมน : เนาวรตน พงษไพบลย)

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

๖๕

แบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ค ำชแจง ใหนกเรยนอธบำยวำบทประพนธตอไปนมลกษณะเดนในดำนใด ขอ ๖. “เหนจากจากแจกกาน แกมระก า ถนดระก าแกมจ า จากชา

บาปใดทโทท า แทนเทา ราแม จากแตคาบนหนา พนองคงถนอม” ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ขอ ๗. “แลวสอยดาวสาวเดอนทเกลอนฟา

มาท าอาหารใหคนไรสน ฟนนภาทเหนออกเปนชน เอามาสนเยบเปนเสอเผอคนจน”

............................................................................................................................

............................................................................................................................ ขอ ๘. ทงหนาวลมหนาวพรมน าคางหนาว

ไหนจะหนาวซากผาศลาเยน โอหนาวอนพอขนอารมณได แตหนาวใจยากแคนนแสนเขญ ทงหนาวนอนไกลนชสดจะเยน ใครจะเปนเหมอนหนงขาจะวาจรง

............................................................................................................................

............................................................................................................................

๖๖

แบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนบทประพนธทก ำหนดแลววเครำะหคณคำดำนวรรณศลป โดยเตมขอควำมในชองวำง ตำมประเดนตอไปน

กำรใชโวหำร

ก. บรรยายโวหาร ข. พรรณนาโวหาร ค. อปมาโวหาร ง. เทศนาโวหาร

ขอ ๙. “อนจจาแสงเดอนผองกระจางจบพระพกตรอยเมอก กจางซดขมกขมวลง ทองฟาสลวมวพยบครม อากาศเยนเฉยบจบหวใจ น าคางหยดเผาะๆ เปนหยาดน าตาแหงสวรรค เกสรดอกรงรวงพรเปนสายสหสธาราสรงพระพทธสรระ จกจนเรไรสงดเงยบดไมมแกใจจะท าเสยง ธรรมชาตรอบขางตางสลดหมดความคะนองทกสงทกอยาง แลวจงมเสยงกระซกๆ สะอนไหแหงพระภษสงฆ ฝายพวกมลละกรองไหโฮแทบสนสมฤด”

(..................................................................................)

ขอ ๑๐. “อกประการหนงชวตสงขารของมนษยไมยงยนยดยาวเหมอนเหลกเหมอนศลา ถงโดยวาจะมพออยในขณะหนงกคงจะมเวลาทไมมไดในขณะหนงเปนแนแท ถาประพฤตความชวเสยในเวลามพออยแลว โดยจะปดบงซอนเรนอยไดดวยอยางหนงอยางใด เวลาไมมพอความชวนนคงจะปรากฏเปนโทษตดตวเหมอนเงาตามหลงอยไมขาด เพราะฉะนนจงเปนคนออนนอม วานอนสอนงายอยาใหเปนทฐมานะไปในทางทผด จงประพฤตตวหนมาทางทชอบทถกอยเสมอเปนนจเถด”

(..................................................................................)

๖๗

บตรเฉลยแบบฝกหดท ๔.๑

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนบทประพนธทก ำหนดแลววเครำะหคณคำดำนวรรณศลป โดยเตมขอควำมในชองวำง ตำมประเดนตอไปน

ลลำกำรประพนธหรอรสในวรรณคด ก. เสำวรจน ข. นำรปรำโมทย ข. พโรธวำทง ง. ศลลำปงคพสย

ขอ ๑. นจจาเจาวนทองนองพอา พจ าหนาเนอนองไดทกแหง นจจาใจชางกระไรมาแปลกแปลง เอามอคล าแลวยงแคลงอยคลบคลาย เจาลมนอนซอนพมกระทมต า เดดใบบอนชอนน าทไรฝาย พเคยวหมากเจาอยากพยงคาย แขนซายคอดแลวเพราะหนนนอน

(ค. พโรธวำทง)

ขอ ๒. โอวาปานฉะนพระพเจา จะโศกเศราร าจวญหวนหา ตงแตไปแกสงสยมา ไมเหนขนษฐาในถ าทอง พระจะแสนโศกสรอยละหอยไห รอนราชหฤทยหมนหมอง จะดนดนคดนควาเทยวหานอง ทกประเทศเถอนทองพนาล

(ง. ศลลำปงคพสย)

ขอ ๓. เพดานดาดลาดลวนกระจกงาม พระเพลงพลามพรางพรอยสวางพราย ตาขายแกวปกกรองเปนกรวยหอย ระยะยอยแวววามอรามฉาย

(ก. เสำวรจน)

๖๘

เฉลยแบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ใหนกเรยนอานบทประพนธตอไปนแลวบอกวาผแตงใชภาพพจนชนดใดบางพรอมอธบาย

ขอ ๔. วกทะเลเทใสจาน รบประทานกบขาวขาว เออมเกบบางดวงดาว ไวคลกเคลาซาวเกลอกน ดปหอยเรงระบ า เตนร าท าเพลงวงเวงสน กงกากงกอบน ไปกนตะวนและจนทร คางคกขนวอทอง ลอยลองทองเทยวสวรรค องอางไปดวยกน เทวดานนหนเขากะลา ไสเดอนเทยวเกยวสาว ชาวอปสรนอนชนฟา ทกจลนทรยอมบา เชดหนาไดดบไดด (วกทะเล : องคาร กลยาณพงศ) บทรอยกรองนใชภาพพจน ๒ ชนด คอ อตพจน (การกลาวเกนจรง) กบ บคคลวต

(การสมมตใหสงทไมใชมนษยแตแสดงกรยาอาการเหมอนมนษย เชน ป หอย กงกา กงกอคางคก องอาง ท ากรยา เตนร า บน กน ทองเทยว เปนตน)

ขอ ๕. “เขาคลอขลยครวญเสยงเพยงแผวผว ชะลอนวพลวผานจากมานหมอง โอดสะอนออยองทงท านอง เปนค าพรองพรงพรายระบายใจ....

เจาดอกเอยดอกขจรอาวรณถวล นกขมนเหลองออนจะนอนไหน เขาวางขลยขมน าตาวาเหวใจ ตอบไมไดดอกหนาขาคนจร” (นกขมน : เนาวรตน พงษไพบลย) บทรอยกรองบทนดเดนในดาน การสรรค า คอมการเลนค าสมผสสระและสมผส

อกษร และมการใชสญลกษณ ค าวา นกขมน หมายถง คนรอนเรพเนจร

๖๙

เฉลยแบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ค ำชแจง ใหนกเรยนอธบำยวำบทประพนธตอไปนมลกษณะเดนในดำนใด

ขอ ๖. “เหนจากจากแจกกาน แกมระก า ถนดระก าแกมจ า จากชา

บาปใดทโทท า แทนเทา ราแม จากแตคาบนหนา พนองคงถนอม” บทรอยกรองบทนดเดนในดาน การสรรค า คอมการเลนค าพองเสยง ไดแกค าวา จาก หมายถง ตนจาก และจาก หมายถง การพลดพรากจากกน

ขอ ๗. “แลวสอยดาวสาวเดอนทเกลอนฟา

มาท าอาหารใหคนไรสน ฟนนภาทเหนออกเปนชน เอามาสนเยบเปนเสอเผอคนจน” บทรอยกรองบทนดเดนในดานการใชภาพพจน อตพจน กลาวเกนจรง

ขอ ๘. ทงหนาวลมหนาวพรมน าคางหนาว

ไหนจะหนาวซากผาศลาเยน โอหนาวอนพอขนอารมณได แตหนาวใจยากแคนนแสนเขญ ทงหนาวนอนไกลนชสดจะเยน ใครจะเปนเหมอนหนงขาจะวาจรง บทประพนธบทนดเดนในดานการเลนค า โดยใชค าวา หนาว ซ าหลายครงเพอเนนความหมาย

๗๐

เฉลยแบบฝกหดท ๔.๑ (ตอ)

ค ำชแจง ใหนกเรยนอำนบทประพนธทก ำหนดแลววเครำะหคณคำดำนวรรณศลป โดยเตมขอควำมในชองวำง ตำมประเดนตอไปน

กำรใชโวหำร

ก. บรรยายโวหาร ข. พรรณนาโวหาร ค. อปมาโวหาร ง. เทศนาโวหาร

ขอ ๙. “อนจจาแสงเดอนผองกระจางจบพระพกตรอยเมอก กจางซดขมกขมวลง ทองฟาสลวมวพยบครม อากาศเยนเฉยบจบหวใจ น าคางหยดเผาะๆ เปนหยาดน าตาแหงสวรรค เกสรดอกรงรวงพรเปนสายสหสธาราสรงพระพทธสรระ จกจนเรไรสงดเงยบดไมมแกใจจะท าเสยง ธรรมชาตรอบขางตางสลดหมดความคะนองทกสงทกอยาง แลวจงมเสยงกระซกๆ สะอนไหแหงพระภกษสงฆ ฝายพวกมลละกรองไหโฮแทบสนสมฤด”

( ข. พรรณนาโวหาร )

ขอ ๑๐. “อกประการหนงชวตสงขารของมนษยไมยงยนยดยาวเหมอนเหลกเหมอนศลา ถงโดยวาจะมพออยในขณะหนงกคงจะมเวลาทไมมไดในขณะหนงเปนแนแท ถาประพฤตความชวเสยในเวลามพออยแลว โดยจะปดบงซอนเรนอยไดดวยอยางหนงอยางใด เวลาไมมพอความชวนนคงจะปรากฏเปนโทษตดตวเหมอนเงาตามหลงอยไมขาด เพราะฉะนนจงเปนคนออนนอม วานอนสอนงายอยาใหเปนทฐมานะไปในทางทผด จงประพฤตตวหนมาทางทชอบทถกอยเสมอเปนนจเถด”

ง. เทศนาโวหาร

๗๑

แบบทดสอบหลงเรยน ชดท ๔

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกขอทถกทสดเพยงขอเดยวแลวท ำเครองหมำย X ลงในกระดำษค ำตอบ

๑. กำรพลกแพลงภำษำทใชพดและเขยนใหแปลกออกไปจำกทใชอยเปนปกตกอ ใหเกดจนตภำพ หมำยถงขอใด ก. การสรรค า

ข. การเรยบเรยงค า ค. ลลาการประพนธ ง. การใชโวหารภาพพจน

2. กำรสมมตสงตำงๆใหมกรยำอำกำร ควำมรสกเหมอนมนษย หมำยถงขอใด ก. บคคลวต

ข. อปลกษณ ค. อตพจน

ง. สทพจน 3. “บำงระมำดมำดหมำยสำยสวำท วำสมมำดเหมอนใจแลวไมเหมอน แสนสวำทมำดหมำยมำหลำยเดอน มแตเคลอนแคลวคลำดประหลำดใจ” ขอใดไมปรำกฏในค ำประพนธขำงตน ก. การซ าค า

ข. การเลนเสยงสมผส ค. การเลนค าพองเสยง ง. การเลนค าตรงกนขาม

๗๒

4. “จำกควำมวนวำยววำมสควำมวำง จำกควำมมดมำสวำงอยำงเฉดฉน จำกควำมรอนระอเปนเยนนรนดร ไมรพลนพลกเหนเปนควำมร” คณคำดำนวรรณศลปของบทประพนธขำงตนคอขอใด ก. การเลนเสยงสมผส ข. การซ าค าเนนความหมาย ค. การเลนค าหลากความหมาย ง. การใชค าทมความหมายขดแยงกน ๕. “ฉบฉวยชกฉกช ำ ฉกฉบ โถมทบทมถองทบ ถบทำว เตะตตอยตบตบ ตบตก หมดหมเมงมอญมำว มำนเมอหมำงเมน” ค ำประพนธขำงตน ไมใชกลวธกำรแตง ในขอใด

ก. การเลนค าซ า ข. การเลนสมผสสระ ค. การเลนสมผสอกษร ง. การเลยนเสยงธรรมชาต

๖. “เงยบสตวจตบททวบำท ดำวดำษเดอนสวำงกระจำงไข น ำคำงตกกระเซนเยนเยอกใจ สงดเสยงคนใครไมพดจำ ไดยนเสยงฆองย ำประจ ำวง ลอยลมลองดงถงเคหำ คะเนนบย ำยำมไดสำมครำ ดเวลำปลอดหวงทกทน” ค ำประพนธขำงตนใชโวหำรใดในกำรประพนธ ก. อปมาโวหาร ข. บรรยายโวหาร ค. พรรณนาโวหาร ง. สาธกโวหาร

๗๓

๗. “ตกวำกหำเปนเจำชวตไม มงถอใจวำเปนเจำทโรงโขน เปนไมมอำญำสทธคดดงโดน เทยวท ำโจรใจคะนองจองหองครน เลยงมงไมไดอำยใจรำย ชอบแตเฆยนสองหวำยตลอดสน แลวกลบควำมถำมขำงวนทองพลน เออเมอมนฉดครำพำมงไป” ค ำประพนธขำงตนใชลลำกำรประพนธตำมขอใด ก. เสาวรจน ข. นารปราโมทย ค. พโรธวาทง ง. สลลาปงคพสย ๘. “ใจนองมใหหมองอำรมณหมอม ไมตดใจใหตรอมเสนหำ ถำตดรกหกใจแลวไมมำ หมอมอยำวำเลยวำฉนไมคนคด” ค ำประพนธขำงตนใชลลำกำรประพนธตำมขอใด ก. เสาวรจน ข. นารปราโมทย ค. พโรธวาทง ง. สลลาปงคพสย ๙. “จอกแหนแพเสำส ำเภำใหญ จะทอดถมเทำไรไมรสก เหมอนมหำสมทรสดซงซก น ำลกเหลอจะหยงกระทงดน” ค ำประพนธขำงตนใชโวหำรภำพพจนชนดใด

ก. อปลกษณ ข. อปมา ค. สทพจน ง. บคคลวต

๑๐. ขอใดใชภำพพจนแตกตำงจำกขออน ก. ลมระเรงลหววพลวระลอก สพยอกยอดไมไปลวลอง ข. หางนกยงระยาเรยคลอเคลยน า แพนดอกฉ าชอยชอวจตร ค. เหนคลายปลาวายเฉวยนฉวด ระลอกซดลาดกระเซนขนเตนหยอย ง. เฝาแหงนดดวงแขชะแงพกตร เหนจนทรชกรถรอนเวหาเหน

๗๔

กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอน-หลงเรยน

ชอ...................................เลขท..............ชน...............

ขอ ก ข ค ง

๑.

๒.

๓.

๔.

๕.

๖.

๗.

๘.

๙.

๑๐.

๗๕

บตรเฉลยแบบทดสอบ

กำรวเครำะหคณคำดำนวรรณศลป

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน ขอ ๑. ง ขอ ๑. ง ขอ ๒. ง ขอ ๒. ก ขอ ๓. ก ขอ ๓. ค ขอ ๔ ค ขอ ๔. ง ขอ ๕. ค ขอ ๕. ก ขอ ๖. ก ขอ ๖. ข ขอ ๗. ข ขอ ๗. ค ขอ ๘. ค ขอ ๘. ค ขอ ๙. ค ขอ ๙. ข ขอ ๑๐.ข ขอ ๑๐.ค

๗๖

บรรณำนกรม

เนาวรตน พงษไพบลย. (๒๕๕๗). เพยงควำมเคลอนไหว. (พมพครงท ๑๔). กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

เปรมเสร. (๒๕๔๐). ขนชำง ขนแผน ชดวรรณคดไทยรอยแกว. (พมพครงท ๘). กรงเทพฯ: รวมสาสน

เยาวลกษณ ชาตสขศรเดช. (๒๕๔๕). เรยงถอยรอยกรอง. (พมพครงท ๓). กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

เสนย วลาวรรณ. (๒๕๔๗). กำรเขยน ๒. กรงเทพฯ : วฒนาพานช. ศลปากร, กรม. (๒๕๒๖). ควำมรทวไปทำงวรรณคดไทย ลลตพระลอ. (พมพครงท ๑๗).

กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง. ศวกานท ปทมสต. (๒๕๔๖). บทกวรวมสมย. (พมพครงท ๒). กรงเทพฯ :

อกษรเจรญทศน. โวหารภาพพจนในวรรณคดไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก. http://www.baanjomyut.

com/ library_2/quirky_image_in_thai_literature/index.html. [๒๕๕๗, กรกฎาคม 7]

โวหาร. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก. http:// www.thaigoodview.com/library/ studentshow/st2545/5-5/.../vohran.htm [๒๕๕๗, กรกฎาคม 7]

รสในวรรณคดไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก. http://forum.02dual.com/index. php?topic=๑๖๕.๐.[๒๕๕๗, กรกฎาคม 7]