8-Životni Oblici Biljaka

8/18/2019 8-Životni Oblici Biljaka

1/26

Životni oblici biljaka

Ekologija biljaka


2/26

• Skup ili kompleks morfoloških, anatomskih, kao i fizioloških i fenoloških adaptivnih

• osobina čini životni ili ekološki oblik biljke.

• Životna oblik biljke uključuje sve njene

• značajke, kao što su:• veličina

oblik

• užina života

• stupanj odrvenjavanja

• zruženost (samostalnost)• opdi izgled (habitus)

• položaj vršnih pupoljaka

• morfologija lista

• fenologija

• fiziološke aaptacije• perioičnost faza u razvidu

• način oprašivanja

Životna oblik biljke ne zavisi od

njenog taksonomskog statusa i fitogeografske pripadnosti!!!


3/26

• Životni oblici se mogu grupirati prema različitih kriterijima, odnosnona osnovu prilagođenosti vrste na:

• makroklimatske ili mikroklimatske uvjete

• ruge ekološke uvjete (tip zemljišta, vlažnost podloge.)• način razmnožavanja

• brzinu produkcije i prem ještanja organskih tvari u određene

organe biljke

• načinu iskorištavanja vode, mineralnih i organskih tvariIsta vrsta može pripaati različitim grupama

životnih formi u ovisnosti od adaptivnih

(fenotipskih) karakteristika koji su primjenjeni

kao diferencijalni kriteriji u klasifikaciji.

Neke biljke mogu imati različitu formu čak i ako

se primeni isti kriterijum u klasifikaciji.


4/26

• Rosulja (Drosera rotundifolia) pripada formi

karnivornih biljaka u odnosu na prilagođenost za

usvajanje organskih tvari a na osnovu

prilagođenosti na pH tla u oksalofite

odnosno biljke prilagođene kiselim tlima.


5/26

Utricularia vulgaris pripada formi submerznih hidrofita, s obzirom na listove

potopljene u vodi, kao i formi karnivornih biljaka, jer se u vodenoj sredini,

siromašnoj mineralnim elementima, hrani razgrađujući organske tvariuhvadenih životinjica.

• Rhinanthus minor prema kriteriju užina

života pripada jenogoišnjim biljkama (terofita),

a u odnosu na kriterij usvajanje hranljivih tvari

poluparazitskoj formi.

Polygonum amphibium pripada formi flotantnihhidrofita ukoliko naseljava vodenu sredinu,

odnosno rizomatičnih geofita

ukoliko naseljava močvarno tlo.

Ove vije forme imaju niz različitih

• morfoloških karakteristika.


6/26

• Životne forme su ekološka kategorija i nisu uvjetovane sistematskimpoložajem i filogenetskom sronošdu biljnih vrsta. Slični uvjeti vanjskesredine dovode do stvaranja iste (sličnih) životnih oblika – konvergentnaživotna forma.

• Poznat primer ekološke konvergencije je suklulentna životna forma kaktusaiz roda Cereus i nekih mlječika (Euphorbia).


7/26


8/26

• Konvergentne životne forme se javljaju i ko

vodenih biljaka, pa čak i među predstavnicima različitihsistematskih kategorija.

Nymphaea alba, N. rosea, Nuphar luteum

(Magnoliopsida)i Hydrocharis morsus-ranae(Liliopsida) imaju oblik flotantnih

hidrofita sa vrlo sličnim Nymphaea alba listovima.


9/26

Filogenetski veoma bliske vrste mogu imati različitu životnu formu, što jeposljeica ivergencije uslije prilagođavanja različitim životnim uvjetima –adaptivna radijacija.

Izražena aaptivna raijacija postoji u okviru porodice Fabaceae(Leguminosae), u okviru koje se javljaju drvenasti oblici –

phanerophyta scaposa (Robinia pseudoacacia, Sophora japonica),

Oblik grmova – phanerophyta caespitosa (Coronilla emerus,

Colutea arborescens), oblik patuljastih grmova – chamaephyta

suffruticosa (Chamaecytisus sp.)...


10/26

Oblici zeljastih višegoišnjih biljaka sa uspravnim stablomhemicryptophyta scaposa (Trifolium sp.) i puzedim stablom –scandentophyta (Vicia cracca), jenogoišnje oblici - terrophyta(Lathyrus nissolia). Za sve njih zajeničko je a je cvijet zigomorfan, sa 10

prašnika. Aaptivna radijacija je jedan od preduvjeta evolucije.


11/26

Raunkiaer (1904, 1937) – danski fitoekolog; u klasifikaciji životnih oblika se zaržao samo

na jednom morfološkoj značajki– organima koji preživljavaju nepovoljnu sezonu, i

njihovom položaju, onosno blizini ili ualjenosti o površine tla (podloge), u

zraku, tlu ili u voi. Prema položaju organa koji opstaju tijekom nepovoljnih uvjeta,

Raunkier razlikuje pet osnovnih životnih oblika:

• fanerofita (Ph),

• hamefita (Ch),

• hemikriptofita (H),

• kriptofita (G, Hyd) i

• terofita (T).• Fanerofita se prema visini

• dijele na:

• makrofanerofita,

• mezofanerofita,

• mikrofanerofita, i• nanofanerofita


12/26

Svaka od navedenih grupa fanerofita se dalje dijeli na:

vazdazeleno rvede i grmlje sa nezaštidenim pupoljcima,

vazdazeleno rvede i grmlje sa zaštidenim pupoljcima,

listopadno rvede i grmlje sa zaštidenim pupoljcima,

zeljaste fanerofite (Musaceae, Piperaceae, Phytolacaceae...),

epifitske fanerofite (Cheirodendron tryginum), i

sukulentne fanerofite (Euphorbia candelabrum, Carnegia gigantea...).


13/26

• Ovisno od toga da li se stablo grana od osnove ili na manjoj ili

vedoj ualjenosti od zemlje, pri čemu formiraju izraženostablo, fanerofita se dalje dijeli na:

stablove fanerofite, Ph scap,busenaste fanerovite, Ph caesp


14/26

f ( h) b h b l k k d k h l l š l


15/26

Hamefita (Ch) obuhvataju biljke kod kojih se pupoljci nalaze izna površine zemlje, na visiniod 25 cm. Najvedi broj vrsta hamefita nalazi se u arktičkoj i alpskoj vegetaciji. Hamefita sedijele na:

1. odrvenjeli patuljasti grmovi (Ch frut),

sa tipičnom formom grma (Ch frut caesp)

sa puzedim izdancima (Ch frut rept)

sa jastučastom formom (Ch frut pulv)

1. poluodrvenjeli patuljasti grmovi (Ch suffrut),

• sa tipičnom formom grma (Ch suffrut caesp),

• sa puzedim izdancima (Ch suffrut rept),

• sa jastučastom formom (Ch suffrut pulv)

1. zeljaste hamefite (Ch herb),

• sa puzedim izancima (Ch herb rept),

• jastučaste forme biljaka (Ch herb pulv),

• sukulentne hamefite ( Ch herb succ).

• Patuljasta vrba (Salix herbacea) raste u alpskom planinskom regionu, na visinama iznad

2000 m n.m. i vedi dio godine pokrivena je snjegom; vedina vrsta roda Salix su fanerofite

• Hamefita mogu da budu listopadne i vazdazelene

• vrste, sa običnim ili erikoidnim listovima.


16/26

ik i fi ( ) b h j biljk k d k jih d i dij l i k i


17/26

• Hemikriptofita (H) obuhvataju biljke kod kojih nadzemni dijelovi preko zime

izumiru, ali pupoljci ostaju pri osnovi stabla, sasvim uz podlogu, na

podzemnim stablima ili korijenovima. Vedina biljaka umjerene zone pripadahemikriptofitama.

• Hemikriptofita se dijele na:• biljke uspravnog stabla (H scap),

• busenaste biljke (H caesp),

• biljke sa polurozetama (H semiros),

• biljke sa rozetama (H ros).

Mezijski zvončid (Campanula moesiaca)

raste u planinskoj i visokoplaninskojregiji, u okviru pašnjačke vegetacije i

vegetacije visokih zeleni.


18/26


19/26

A hill l i G t t l i k i


20/26

• Achillea clavenae i Geum montanum rastu u planinskom i

visokoplaninskom poručju pašnjačke vegetacije u okviru pašnjačkevegetacije,vegetacije kamenitih pašnjaka i vegetacije stijena; pripaajuhemikriptofitama sa polurozetom

Kriptofita (H) obuhvataju biljke kod kojih nadzemni dijelovi preko zime izumiru a


21/26

Kriptofita (H) obuhvataju biljke kod kojih nadzemni dijelovi preko zime izumiru, a

pupoljci ostaju na podzemnim organima (geofita), organima koji su duboko u

mulju (helofita) ili vodi (hidrofita).

• Helofita predstavljaju pr ijelaznu životnu formu između geofita i hidrofita.

Neke vrste močvarnih biljaka, koje pripadaju helofitama, mogu imati formu

hidrofitaGeofita (G) se dijele na:

• geofita sa lukovicama (bulb),

• geofita sa gomoljom (G tub), i

• geofita sa rizomima (G rhiz).


22/26

• Hidrofita (Hyd) se dele na:


23/26

• Hidrofita (Hyd) se dele na:

jenogoišnje (terofitske) hidrofite (HydT),

submerzne hidroterofite (sbm HydT) koje se ukorijenjuju – radicantia (rad sbm HydT)

koje se ne ukorijenjuju – errantia (er sbm HydT)

flotantne hidroterofite (nat HydT)

koje se ukorijenjuju – radicantia (rad nat HydT)koje se ne ukorijenjuju – errantia (er nat HydT)

emerzne hidroterofite (emer HydT)

rizomatične (geofitske) hidrofite (HydG)

submerzne hidrogeofite (sbm HydG)

flotantne hidrogeofite (nat HydG)

emerzne hidrogeofite (emer HydG

E i ič hid fi b h d j


24/26

• Emerzne rizomatične hidrogeofite obuhvadajuvedi broj močvarnih biljaka, koje se mogu svrstatii u oblik helofita

• Terofita obuhvataju biljke koje nepovoljne


25/26

• Terofita obuhvataju biljke koje nepovoljne

uvjete

• preživljavaju u obliku sjemenki.

• Terofita (T) se dele na:

terofita sa stablom (T scap),busenaste terofite (T caesp),

terofita sa rozetom (T ros),

terofita sa polurozetom (T semiros)


26/26

Documents

8-Životni Oblici Biljaka