4. Životni ciklus proizvoda

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS

4. Životni ciklus proizvoda


Za svaki proizvod se može reći da "živi" kod proizvođača, zatim na tržištu i na kraju kod kupca, mada svaki proizvod ima i svoj lični "život".


Život kod proizvođača Život na tržištu Život kod kupca

Istraživanje, razvoj iproizvodnja (uz obezbe|enje isporuke rezervnih delova)

Eksploatacija proizvoda

Vele i maloprodaja

Slika 4.1Šematski prikaz pojedinih faza "života" proizvoda


Faze životnog ciklusa proizvodaOsnovni cilj svih proizvođača je da imaju dug životni ciklus proizvoda, kako bi mogli da povrate sva ulaganja u razvoj proizvoda i uz to ostvare određeni profit. Međutim, svaki proizvod vremenom tehnički zastareva tj. pre ili kasnije biva potisnut drugim ili se, usled pojave konkurencije, prestaje sa njegovom proizvodnjom, jer prestaje da donosi profit. Proizvod živi na tržištu samo dok je sposoban da ostvari postavljene ciljeve i motive kupaca i prodavaca. Proizvod "umire" kada te ciljeve više ne može da ostvari na zadovoljavajući način.


Vreme

ProdajaRazvoj

Uvo|enje

Zrelost Opadanje

Slika 4.2Idealna kriva životnog ciklusa proizvoda


Slika 4.3 Grafički prikaz tipičnog "životnog ciklusa" proizvoda

Razvojproizvoda

Uvođe- nje

Rast Zrelost Opadanje

Obim plasmanai profit

Obim plasmana

Profit

Troškovi

Vreme

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4 ČAS

Slika 4.4Karakteristične krive životnog ciklusa proizvoda (1) ciklično-reciklični i (2) valovit

Vreme

Prodaja Reciklus

Primarni ciklus

1 Vreme

Prodaja

2


Slika 4.5Karakteristične krive životnog ciklusa proizvoda

Vreme

Prodaja

1 Vreme

Prodaja

2 Vreme

Prodaja

3

Stil Moda Hit


Osnovni razlozi koji izazivaju zamenu jedne vrste proizvoda sa drugim su, nesumnjivo, usavršavanje tehnologije i moda, odnosno, zastarevanje proizvoda i zasićenje tržišta.

Savremene tehnologije Moda Zastarevanje Zasićenje tržišta


Radni vek i vek trajanja proizvodaPod radnim vekom proizvoda, obično mašine (tr ), podrazumeva se ukupno vreme tokom kojeg mašina može neprekidno da radi, pod normalnim uslovima i predvi|enom režimu eksploatacije, bez značajnijeg smanjenja njenih osnovnih radnih karakteristika i pri ekonomski prihvatljivoj ceni održavanja.


tt

Slika 4.6 Grafički prikaz uticaja radnog veka (tr) na vek trajanja (tt ) mašine pri neprekidnoj eksploataciji (1) i pri radu sa prekidima (2)

1

tt = tr

triPrekid rada

2 tr = tri


Slika 4.7 Grafički prikaz rasipanja radnog veka: mašine (1) i njenih komponenata (2) t

P = f(t)

1

t tr

P = f(t)1

2

3

2


Pod vekom trajanja (eksplotacionim vekom) mašine (tt ) podrazumeva se ukupno vreme rada mašine sa prekidima, obično u godinama, dok se ne iscrpe svi njeni resursi. Vek trajanja isključivo zavisi od projektovanog radnog veka mašine (raspoloživog resursa mašine) i intenziteta njenog korišćenja. Neosporno je da intenzivnija primena i kraći radni vek utiču na kraći vek trajanja mašine i obratno. Kada se iscrpe svi resursi mašine ona se uklanja ili, ako je prilagođena za remont, remontuje. Time se obnavljaju njeni resursi (delimično ili čak u potupunpsti) čime se može nastaviti njeno korišćenje. Naravno sa remontima se može ići samo do određenog broja, nakon čega se mora ići na kupovinu nove mašine, ne samo zbog njenog iskorišćenja već i zbog njene tehničke zastarelosti.


Vreme remonta

Obnovljen resurs mašine nakon remonta

Vreme

Vek trajanja pri radu bez prekida(Radni vek)

Radni vek ili resurs mašine

Vek trajanja pri radu sa prekidima

Slika 4.8Prikaz uticaja radnog veka (resursa) i intenziteta njenog korišćenja na vek trajanja mašine


Tehničko i moralno zastarevanje proizvodaPri usvajanju stvarnog veka trajanja nekog proizvoda treba imati u vidu i relativno brz razvoj tehnike, koji će, po pravilu, uzrokovati i brzo tehničko i moralno zastarevanje proizvoda. To se najbolje može videti na osnovu krive tehničkog razvoja. Na primer, u trenutku t + t može se napraviti znatno ekonomičniji i racionalniji proizvod od onog koji se mogao napraviti ranije, u trenutku t, ako se iskoriste sve tehničke i tehnološke mogućnosti koje su, u tom trenutku, na raspolaganju.


Slika 4.9 Grafički prikaz krive tehničkog razvoja

12

t t+t Vreme

Stepentehničkog savršenstva


Slika 4.10 Detaljna kriva razvoja i savršenosti proizvoda

Potražnja u zavisnosti od nivoa kvaliteta

Potražnja za proizvodima određenog nivoa kvaliteta tokom vremena

1

2

3

Stepen tehničkog savršenstva

Vremet


Moralni vek proizvoda predstavlja vremenski period posle kojeg primena dotičnog proizvoda ekonomski nije opravdana i zavisi od tehničkog napredka u oblasti iz koje je dotični proizvod. Tehničko zastarevanje, tzv. prve vrste, nastupa u trenutku kada je, zahvaljujući napretku tehnike, moguće napraviti savremeniji proizvod, tehničko zastarevanje druge vrste nastupa u trenutku kada se takav proizvod pojavi na tržištu, a stvarno moralno zastarevanje nastupa u trenutku kada su troškovi proizvodnje, sa posmatranom mašinom, jednaki prosečnim troškovima proizvodnje u zemlji (ili svetu).


Slika 4.11 Grafički prikaz promene troškova proizvodnje tokom vremena: (1) prosečni troškovi proizvodnje, (2) troškovi proizvodnje sa postojećom (starom) mašinom i (3) troškovi proizvodnje sa novom savremenom mašinom

3

2

1

A

Vreme

Troškovi proizvodnje


Uticaj životnog ciklusa na politiku proizvoda i politiku razvojaU zavisnosti od faze životnog ciklusa

proizvoda vrši se i planiranje proizvoda, pri čemu se pod planiranjem, u najširem smislu reči, podrazumeva definisanje ciljeva i predviđanje mogućih problema tokom ostvarivanja tih ciljeva. U okviru planiranja proizvoda vrši se pronalaženje proizvoda i definisanje načina njihovog razvoja, odnosno, definisanje načina usavršavanja postojećih proizvoda, ili načina njihovog povlačenja sa tržišta.


Politika proizvoda je integralni deo poslovne i razvojne politike. Njen zadatak je da istražuje, organizuje, koordinira, sprovodi i kontroliše sve aktivnosti koje su potrebne za definisanje:- optimalne ponude proizvoda (po vrstama, asortimanu i obimu), - naziva proizvoda, - načina njegove prezentacije (demonstracija rada proizvoda, tehnika nuđenja, tehnika izlaganja, prospektni i kataloški materijal), - načina pakovanja i distribucije, - potrebnih uputstva (za transport, skladištenje, ugradnju, puštanje u pogon, uhodavanje, upotrebu, nadzor, servis, održavanje i remont proizvoda), - uslova garancije, - rad servisne službe, - načina kreditiranja kupaca, itd.


Slika 4.12 Šematski prikaz načinavođenjapolitike proizvoda

Politika proizvoda

Koji se već nalaze na tržištu

Koji tek treba da se pojave na tržištu

Sopstveni razvoj

Uslužni razvoj

Kooperacija

Kupovina licence

Kupovina konkurencije

Invencijom

Imitatorstvom

Modifikacija

Diferencijacija

Diverzifikacija

Eliminacija

Kvaliteta

Svojstva

Izgleda

Restajling

Redizajn

Dizajn

Totalni dizajn


Slika 4.13 Grafički prikaz toka prodaje(1) normalan tok, (2) rast prodaje i (3) pad prodaje 3 1 2

A

Vreme

Prodaja


Slika 4.14 Grafički prikaz uticaja neblagovremenog uvođenja novog proizvoda (2) na pad prodaje

Vreme

21 ProdajaPad prodaje


Slika 4.15 Grafički prikaz uticaja prevremenog uvođenja novog proizvoda (2) na smanjenje obima prodaje postojećeg proizvoda (1)

Nerealizovana prodaja

21

Vreme

Prodaja


Metodološko prognoziranje smene generacija proizvoda

Za službu marketinga je veoma važno da zna kada se može očekivati smena generacije proizvoda, kako bi blagovremeno inicirala

razvoj nove generacije proizvoda.


Hvala na pažnji!

Documents

4. Životni ciklus proizvoda