STABILNOST ZGRADE I

GRAEVINSKIH ELEMENATA

Prostorna kinematika stabilnost zidanih zgrada kao i graevinskih elemenata, moe se ostvariti pomou -samih noseih zidova, -zidova za ukruenje, -meuspratnih tavanica i/ili -drugim konstrukcijskim elementima

Sva optereenja moraju se sigurno preneti na temelje zgrade, to se dokazuje statikim proraunom

IMPERFEKCIJA

Pri dokazivanju stabilnosti zgrade statinim proraunom moraju se uzeti u obzir i odstupanje od vertikalnosti kao i horizontalne sile koje bi mogle nastati iskoenjem ovih graevinskih elemenata za ugao dat u radijanima. Ugao se odreuje pomou obrasca:

hb -visina zgrade, u metrima, iznad ravni temelja.

1

100 bh

PRORAUN INICIJALNIH POMERANJA

Pretpostavlja se da na najvioj tavanici zgrade ukupni moment

MD = NDeD

deluje na vrhu zida koji tu tavanicu nosi.

Zidovi i stubovi u okviru zidanih zgrada, osim dejstvu normalnih sila, izloeni su na mestima povezivanja sa tavanicama i odreenim momentima savijanja.

Ovi momenti se mogu dobiti primenom razliitih, postupaka teorije konstrukcija, ali je u praksi

najcelishodnije da se njihovo definisanje

sprovede na bazi pravilnika PZZ, tako to e se odrediti ekscentriciteti vertikalnih optereenja u vorovima zid (stub) - tavanica saglasno sl.

Momenti savijanja

Pretpostavlja se da je na niim spratovima zgrade ukupan moment

MZ = NZ eZ

podjednako raspodeljen na vrh i podnoje zida tog sprata.

Pretpostavlja se da vertikalno optereenje

No

od gornjih spratova deluje centrino na zid

Za meuspratne ploe oslonjene na etiri strane na zidove, sa odnosom duina strana do 1:2, pri odreivanju ekscentriciteta kao raspona tavanice moe se uzeti veliina koja odgovara duini od 2/3 duine krae strane ploe.

Ako je ekscentricitet eD, dobijen proraunom prema priloenoj metodi, vei od 1/3 debljine

d zida, uzima se da je eD = 1/3 d.

Stabilnost noseih zidova hala na delovanje sila vetra mora se uvek dokazati

proraunom.

proraunu zgrade na prevrtanje

Pri proraunu sigurnosti zgrade na prevrtanje uzima se da je zgrada kruto

telo.

Faktor sigurnosti zgrade na prevrtanje, u najnepovoljnijem smeru za zgradu, mora

biti najmanje 1,5

Debljina noseih zidova

Debljina noseih zidova zgrada odreuje se statikim proraunom.

Prilikom izbora debljine zida treba voditi rauna i o funkcijama zida u vezi sa toplotnom i zvunom zatitom, zatitom od vlage i procurivanja i poarnom zatitom.

Na spoljnim nemalterisanim zidovima zgrade - fasadi, zidni elementi moraju biti otporni prema

mrazu.

U statikom proraunu za graevinski element za koji postoji opasnost od oteenja ili unitavanja (npr. udar vozila u nosei zid ili stub) moe se proraunati optereenje od udara vozila ako se zgrada ne obezbeuje na drugi odgovarajui nain.

Jednoslojni nosei zidovi

19 cm za zgrade sa visinom sprata najvie 3 m i najveim rasponom meuspratne tavanice od 4,8 m;

24 cm za zgrade sa visinom sprata od 3 m, a najvie 3,5 m i/ili, rasponom meuspratne tavanice veim od 4,8 m, a najvie od 6,0 m.

Jednoslojni i dvoslojni zid

Minimalni presek stuba

Minimalni horizontalni presek stuba je 0,04 m2.

Najmanja debljina stubova u jednoslojnom spoljnjem ili unutranjem noseem zidu zgrade iznosi:

1) 24 cm za zidove od pune i uplje fasadne opeke, pune i uplje opeke i upljih zidnih blokova od gline i krenog silikata;

2) 39 cm za zidove od upljih zidnih blokova od betona;

3) 59 cm za zidove od zidnih blokova od gasbetona.

Stubovi od upljih zidnih blokova od gline, betona i krenog silikata ili zidnih blokova od gasbetona moraju se u poprenom preseku stuba sastojati od najmanje jednog celog zidnog elementa.

Najmanja debljina jednoslojnog unutranjeg noseeg zida zgrade iznosi: 19 cm za zgrade sa visinom sprata od

najvie 3 m i rasponom meuspratne tavanice od najvie 4,8 m i sa najvie etiri zidane etae, ukljuujui podrum i potkrovlje.

Ukupna veliina stalnog pokretnog (korisnog) optereenja zidova ne sme biti vea od 8 kN/m2.

Uticaj pritiska zemlje na spoljne nosee podrumske zidove zgrade ne proraunava se ako su ispunjeni sledei uslovi:

1) ako je svetla visina podruma najvie 2,60 cm, a debljina zida najmanje 24 cm;

2) ako tavanica iznad podruma prenosi optereenja u svojoj ravni kao ploasti nosa;

3) ako u podruju uticaja pritiska zemlje na podrumski zid pokretno optereenje nije vee od 5 kN/m2 i teren je ravan;

4) ako debljina podrumskog zida nije manja od debljine zahtevane u tabeli .

Najmanja debljina podrumskih

zidova

Debljina zida, u

cm

Visina terena iznad poda podruma, u m

38 2,0

29 1,4

24 1,0

Za izradu podrumskih zidova ne smeju se upotrebiti:

1) opeke i blokovi od gline sa olakanom osnovnom masom;

2) blokovi od autoklaviranog elijastog gasbetona.

Nije dozvoljeno zidanje podrumskih zidova krenim malterom za sve vrste zidnih elemenata.

Podrumski zidovi moraju na odgovarajui nain biti zatieni od vlaenja.

Jednoslojni nosei meoviti spoljni zid izvodi se i proraunava kao jednoslojni spoljni nosei zid.

Pri statikom proraunu merodavna je najnia marka zidnih elemenata ugraenih u takav zid.

Za zidanje jednoslojnog noseeg meovitog spoljnjeg zida ne sme se upotrebiti kreni malter.

Ako se jednoslojni meoviti spoljni zid na fasadi izvodi bez malterisanja, kao

fugovan zid, izmeu fasadnog i unutranjeg reda zidnih elemenata u zidu mora se izraditi 2 cm debela poduna vertikala smaknuta spojnica, potpuno

popunjena malterom

Zidovi za ukruenje

Kao zidovi za ukruenje zgrade mogu se koristiti nosei i nenosei jednoslojni zidovi.

Ako zid za ukruenje nosi vee optereenje od sopstvene mase u jednom spratu smatra se noseim zidom.

Debljine i razmaci zidova za

ukruenje

Debljina zidova za ukruenje moraju biti jednake ili vee od debljine datih u tabeli

Razmaci zidova za ukruenje moraju biti jednaki ili manji od debljina datih u tabeli

Debljine i razmaci zidova za

ukruenje Debljina

noseeg zida koji treba

ukrutiti, u cm

Spratna visina,

u m

Zid za ukruenje

Debljina, u cm Razmak, u m

19 < 30 3,5 19 6,0

30 4,0 19 8,0

Duina zidova za ukruenje mora iznositi najmanje 1/5 njihove visine

Ako se u zidu za ukruenje, koje se nalazi izmeu dva nosea zida, nalaze otvori, irina za ukruenje izmeu dva otvora ili izmeu otvora i zida, koji se ukruuju, mora iznositi najmanje 1/5 visine otvora.

Kod zidova za ukruenje koji su samo jednom svojom stranom vezani za zid koji treba ukrutiti,

kruta veza ta dva zida postoji:

1) ako su oba zida izraena od materijala sa priblino istim ponaanjem pri deformacijama, a povezana su i izgraena istovremeno, ili

2) ako je kruta veza oba zida ostvarena posebnim konstrukcionim merama kao to su petlje, ankeri i dr.

Dvoslojni nosei zidovi

Kod dvoslojnog spoljnjeg zida sa upljinom, debljina fasadnog sloja mora biti najmanje 5 cm, a razmak slojeva ne

sme biti vei od 10 cm

Debljina unutranjeg noseeg sloja ovog zida mora biti najmanje jednaka debljini

jednoslojnog spoljnjeg noseeg zida prema lanu 37. ovog pravilnika (19 cm i 24cm).

Za dvoslojni spoljni zid sa upljinom pri odreivanju nosivosti zida, veliine napona u zidu i razmaka zidova za ukruenje ne uzima se u obzir fasadni sloj.

Meuspratne tavanice zgrade mogu se oslanjati samo na unutranji nosei sloj dvoslojnog spoljnjeg zida sa upljinom.

Fasadni i unutranji nosei sloj dvoslojnog spoljnjeg zida sa upljinom moraju se meusobno povezati ankerima od nerajueg elika ili odgovarajueg nekorodirajueg materijala. Najmanja debljina elinih ankera mora biti 3 mm, a njihov najei oblik dat je na slici 4. Broj ankera ne sme biti manji od 2,5

komada na 1 m2 zida. Najvei dozvoljeni horizontalni razmak ankera je 1 m, a najvei vertikalni razmak 0,5 m.

Kod delova zida koji se na zgradi nalaze na visinama veim od 12 m iznad terena ili ako je razmak izmeu fasadnog i unutranjeg noseeg sloja zida vei od 7 cm, debljina elinog ankera mora biti najmanje 4 mm.

Du svih ivica na fasadi (kao to su otvori, uglovi, dilatacione spojnice, gornji kraj fasadnog sloja i sl.) moraju se, na udaljenosti od najvie 30 cm od ivice, postaviti dodatni ankeri. Meusobni razmak dodatnih ankera ne sme biti vei od 40 cm.

Ako za povezivanje fasadnog i unutranjeg noseeg sloja dvoslojnog spoljnjeg zida sa upljinom koristi vrsta ankera koja nije od nerajueg elika, prethodno se mora dokazati da anker, pri klizanju od najvie 1 mm, moe da prenese silu od 1 kN. Ako se ova vrednost ne dostigne, broj ankera na 1 m2 zida mora se srazmerno poveati, s tim to prenesena sila po jednom ankeru ne sme biti manja od 0,6 kN.

Ankeri se moraju oblikovati tako da spree kretanje vlage od fasadnog ka unutranjem noseem sloju zida.

Fasadni sloj dvoslojnog spoljnjeg zida sa upljinom mora po itavoj svojoj duini biti oslonjen na odgovarajuu noseu konstrukciju zgrade.

Ako dvoslojni spoljni zid ima vazduni sloj, on ne sme biti zapunjen malterom ili komadima

zidnih elemenata.

Na fasadnom sloju, dole i gore, ako je fasada ventilisana, moraju se postaviti ventilacioni otvori

najmanje veliine od 150 cm2. Na svakih 30 m2 fasade postavljaju se dva ventilaciona otvora.

Vertikalnim i horizontalnim spojnicama na fasadnom sloju mora se omoguiti njegovo dilatiranje. Raspored dilatacionih spojnica

mora se prilagoditi klimatskim uslovima u

kojima se zgrada koristi i materijalu zida.

Radi spreavanja procurivanja, spojnice se moraju zatvoriti odgovarajuim materijalom.

Kod dvoslojnog spoljnjeg zida bez upljine, debljina fasadnog sloja mora biti najmanje 12 cm.

Debljina unutranjeg noseeg sloja ovog zida mora odgovarati zahtevima za

jednoslojni unutranji nosei zid

Pri statikom proraunu dvoslojnog zida bez upljine kao debljina zida uzima se samo debljina unutranjeg noseeg sloja.

Pri proraunu vitkosti ovog zida i odreivanju razmaka zidova za ukruenje, kao debljina zida uzima se debljina unutranjeg sloja uveana za polovinu debljine fasadnog sloja, zaokrueno na ceo centimetar.

Meuspratna tavanica zgrade moe se oslanjati samo na unutranji nosei sloj.

Fasadni sloj i spojnica izmeu slojeva dvoslojnog zida bez upljine izvode se u podunom cementnom malteru.

Spojnica izmeu fasadnog i unutranjeg noseeg sloja, debljine najmanje 2 cm, mora u potpunosti biti ispunjena malterom

tokom istovremenog zidanja oba sloja

zida.

Slojevi dvoslojnog zida bez upljina povezuju se ankerima na nain propisan u lanu 51. ovog pravilnika.

Bez obzira na poloaj zida u zgradi, najmanja debljina ankera od nerajueg elika je 3 mm. Mogu se koristiti i ankeri prema lanu 52. ovog pravilnika.