ULUSLARARASI YÜKLEME SINIRI SÖZLEŞMESİ

(INTERNATIONAL CONFERENCE ON LOAD LINES, 1966)

Uluslar arası yükleme sınırı sözleşmesi gemilerin denizde can ve mal emniyetini

korumak, yükleme sınırlarını tespit ederek prensipleri ve kaideleri belirlemek için 3

Mart- 5 Nisan 1966 tarihleri arasında yapılan konferanslar sonucu Londra’da kabul

edilmiştir.

Bu sözleşme tüm dünya ülkelerinde geçerli olup 5 ana bölümden oluşur:

1. Genel tanımlar ve terimler

2. Fribord tanımı için gerekli koşullar

3. Fribord tabloları ve düzeltmeler

4. Özel düzenlemeler

5. Bölgeler, alanlar ve mevsim devreleri

Bu sözleşme, 24 m den büyük ticari gemiler için geçerli, aşağıda özellikleri verilen

gemiler için geçerli değildir.

a) Savaş gemileri

b) Boyları 24 m den küçük yeni gemiler

c) 150 gross tondan küçük tonajdaki mevcut gemiler

d) Ticarette kullanılmayan tenezzüh yatları

e) Balıkçı gemileri

f) Kuzey Amerika’nın göllerinde, Hazar denizinde, La Plata, Perana ve

Uruguay’da Punta Del Este arasında çizilen hatta kadar olan mıntıka

içerisinde sefer yapan gemiler.

Sözleşmede “Gemilerin Yükleme Sınırlarının Tayinine İlişkin Kaideler” adı altında Ek-

1 kısmı bulunmaktadır.

Tahrik makineli gemiler veya tahrik makinesi olmayan gemilere (mavnalar, layterler)

bu Ek-1’in 1-40 numara kaidelerine göre bir fribord tayin edilir.

Kereste yükü taşıyan gemilerde ise, 1-40 numaralı kaidelere göre belirlenen

fribordlara ilaveten, bu Ek-1’in 41-45 sayılı kaidelerine göre de kereste fribordları

tayin edilir.

Genel ve fribord tanımı için gerekli olan koşullar ile ilgili ayrıntılara geçmeden önce

fribord’un tanımı ve avantajlarından söz edilebilir.

FRİBORD

Tanım-1: Gemilerin dalgalı denizlerde güvenli seyrini sağlamak ve yaralanma

halinde yedek deplasman sağlamak üzere statik denge durumunu belirten yüklü su

hattı üzerindeki ilave yüksekliktir.

Tanım-2: Gemi boyunun tam ortasına rastlayan bordada, güverte çizgisinin üst

kenarından fribord markası üst kenarına kadar ölçülen düşey mesafedir.(Sözleşme)

Avantajları:

• Geminin kesit mukavemetini arttırır.

• Yaralanma halinde yedek deplasman sağlar

• Büyük açılarda devrilme açısının artmasını ve böylece stabilitenin artmasını

sağlar

• Güvertenin ıslanması halinde teçhizat ve kargoyu korur.

• Yolcu ve mürettebat için güvenli bir ortam sağlar.

1. GENEL TANIMLAR VE TERİMLER

a. Boy (L) : % 85 derinlikte ölçülen Lbp veya aynı derinlikteki LWL

‘nin % 96 sından büyük olanıdır.

b. Baş Dikey (FP) : Geminin % 85 derinlikte baştaki en uç noktası

c. Kıç Dikey (AP) : Dümen rodu eksenidir.

d. Kalıp Derinliği (D) :Omurga üst kenarından bordada fribord güvertesi

kemeresi üst kenarına kadar dikine ve gemi ortasında ölçülen yüksekliktir.

e. Gemi Eni (B) : Çelik teknelerde postaların dış kenarlarında; başka

malzemelerden yapılan teknelerde ise kaplama tahtalarının dış kenarında,

gemi ortasında ölçülen en büyük genişliktir.

f. Gemi Ortası : Gemi boyu L’nin tam ortası

g. Fribord güvertesi : Havaya yada denize açık su geçirmez perdelerin

uzandığı en üst sürekli güvertedir. Güverte çizgisi (300×25mm)boyutlarında

olup fribord güvertesini tanımlar.

h. Fribord Derinliği (DF): Gemide mevcut ise fribord güvertesi stringer levhası

kalınlığının ilavesi(TS) ile elde edilir. Açık havaya maruz fribord güvertesinin

kaplanmış olması halinde ise bu değere ayrıca:

−∑L

SLTD formülünün verdiği değer eklenir.

DF = D+ TS (1)

veya;

DF = D+

−∑L

SLTD (2)

TD: Güverte kaplama kalınlığı

∑S : Üst yapıların toplam boyu

i. Fribord Blok Katsayısı : % 85 fribord derinliğindeki blok katsayısıdır.

j. Deplasman hacmi : 0,85 fribord derinlikteki tekne hacmidir.

k. Fribord markası : 25 mm kalınlığında, 300mm çapında bir daire olup bu

daire, 450×25mm boyutlarında yatay bir çizgi ile daire merkezli çizginin üst

kenarına gelecek şekilde kesilmiştir.

l. Fribord markasıyla beraber kullanılan çizgiler: Bu çizgiler fribord dairesi

merkezinden gemi başına doğru 540 mm. mesafeye konan 25 mm

kalınlığında bir çizgiden itibaren bu çizgiye dik olarak çizilen 230 mm boyunda

ve 25 mm kalınlığında çizgilerdir. Bu yatay çizgiden fribord güvertesi

levhasının üstüne kadar olan uzaklık o geminin yaz fribordunu gösterir.

Bu çizgilerin yanına yükleme sınırını ifade eden harfler markalanır. Bu harfler 115

mm yükseklikte ve 75 mm genişlikte olup ait olduğu yatay çizginin üstünde, hizasında

veya altında olacak şekilde yazılabilir.

Şekil 2 Fribord markası

FS : Yaz fribordu

FT :Tropik fribord

FW : Kış fribordu

FWNA : Kuzey Atlantik Kış fribordu

FF : Tatlı su fribordu

FTF : Tropik tatlı su fribordu

Aralarındaki bağıntılar:

48

TFF ST −= mm (3)

48

TFF SW += mm (4)

50+= WWNA FF mm (5)

14TFF SF

∆−= mm (6)

48

TFF FTF −= mm (7)

T: su çekimi (yaz fribordunda) (mm) (T= DF-FS)

∆:deplasman tonu (yaz fribordunda)

T1: 1 cm batma tonu (yaz fribordunda)

Kereste fribordları tayin edildikleri taktirde, kereste yükleme sınırları normal yükleme

sınırları çizgilerine ilave olarak gemi kıçına doğru markalanır.

Şekil 2 Kereste Fribordu

Aşağıdaki yükleme sınırları kullanılır:

LS : Yaz kereste yükleme sınırı

LT :Tropik fribord

LW : Kış kereste yükleme sınırı

LWNA : Kuzey Atlantik Kış kereste yükleme sınırı

LF : Yaz Tatlı su kereste yükleme sınırı

LTF : Tropik tatlı su kereste yükleme sınırı

� Yelkenli teknelerde yalnız tatlı su yükleme sınır çizgisinin markalanması ve

Kuzey Atlantik Kış Yükleme sınırı çizgisinin markalanması yeterlidir.

� Fribord markasına ait daire çizgiler ve harfler koyu zemin üzerine beyaz veya

sarı renkte; açık zemin üzerine ise de siyah renkte boyanır.

� Boyu L>100 m olan A ve B tipi gemilerde FW=FWNA alınır.

Gemi Tipi:

1966 konvansiyonuna göre gemiler A ve B tipi olmak üzere iki ana gruba

ayrılmaktadırlar.A tipi gemiler sadece sıvı yük taşıyan gemileri (tankerler) kapsar.

Bu gemilerin fribord güvertesi devamlı ve sıvı yük nedeniyle düşük permeabilite

faktörüne sahip olmaları nedeniyle düşük friborda izin verilir.

B tipi gemiler diğer gemi tiplerini kapsar. Yolcu gemileri ve balıkçı gemileri bu

grupların dışında tutulmuşlardır.

A tipi ve B tipi gemiler için standart fribord değerleri Fribord boyuna bağlı olarak

standart bir gemi için verilmiştir.Bu değerler Tablo-1 ve Tablo-2 de görülmektedir. Ara

değerler için enterpolasyon uygulanır. 365 m fribord boyundan daha uzun gemilerin

fribordları idareler tarafından ayrıca değerlendirilir.

Standart gemilerde üst yapı bulunmadığı varsayılmış olup bu geminin özellikleri

aşağıdaki gibidir:

• CB=0,68

• L/D=15

• Güverte sehimi=B/50

• Standart şiyer profili Tablo-3 te verilmektedir.

Tablo-1 A Tipi Gemiler için Fribord Değerleri

Tablo-2 B Tipi Gemiler için Fribord Değerleri

İstasyon Ordinat(mm) Katsayı

Gemi Kıçı

AP AP den 1/6L AP den 1/3L Gemi ortası

25(L/3+10) 11.1(L/3+10) 2.8(L/3+10)

0

1 3 3 1

Gemi Başı

Gemi ortası FP den 1/3L FP den 1/6L

FP

0 5.6(L/3+10)

22.2(L/3+10) 50(L/3+10)

1 3 3 1

Tablo-3 Standart şiyer profili

Eğer hesap edilecek geminin değerleri standart gemiden farklı ise bir takım

düzeltmelere gidilir.

2. DÜZELTMELER

2.1 Boy Düzeltmesi

Boyu 24-100 m arasında olan B tipi gemilerin üst bina etkin boyları gemi boyunun %

35 inden az ise fribord değeri aşağıdaki değer kadar arttırılır.

mmL

EL )35,0)(100.(5,7

∑−− (8)

E: Üst yapıların toplam boyu (m)

L: Gemi boyu (m)

1966 Uluslar arası Yükleme Sınırı Sözleşmesine göre A tipi gemiler için boy

düzeltmesine gerek yoktur.

2.2 Blok Katsayısı Düzeltmesi:

Buradaki CB değeri

DBLCB

85,0..

∇= (9)

olarak hesaplanacaktır.

L:Gemi boyu

B:Gemi genişliği

D: Derinlik

Burada bulunan CB değeri CB ≤ 0,68 ise herhangi bir düzeltme yapılmaz CB >0,68 ise

aşağıdaki bağıntı ile çarpılacaktır.

36,1

68,0+BC (10)

2.3 Derinlik Düzeltmesi:

DF> L/15 ise fribord değeri aşağıdaki değere kadar arttırılır.

RL

DF ).15

( − (11)

Burada:

DF: (m) L: (m)

48,0

LR = : L < 120 m

250=R : L ≥ 120 m

2.4 Üst yapı düzeltmesi:

Üst yapıların etkin boyu aşağıdaki gibi hesaplanır.

H

h

B

blE ..= (12)

b: Üst yapı genişliği (m)

B: Gemi genişliği (m)

l: Üst yapı boyu (m)

h: Üst yapı yüksekliği (m)

H: standart güverte yüksekliği (m)

h > H ise 1=H

h alınır.

Bordadan bordaya uzanmayan ve borda ile arasındaki mesafe B/25 ten fazla olan üst

yapılar dikkate alınmayacaktır.

Standart güverte yükseklikleri (m) cinsinden Tablo-2 de verilmektedir.

L(m) Set güverte Diğer üst yapılar 30 ≤ 0,90 1,00 75 1,20 1,00 ≥ 125 1,80 2,20

Üst yapıların toplam efektif (etkin) boyun 1,0L olduğu yani gemi boyunca uzandığı

hallerde fribord azaltması Tablo-4 te verilmektedir.

L(m) fe (mm) 24 350 85 860 ≥ 122 1070

Tablo-4 ∑E=L hali için indirim yüzdeleri

Ara değerler interpolasyon ile bulunur. Bu değerler hazır halde aşağıdaki gibidir.

350)24(61

510+−L 24 < L < 85 (13)

860)85(675,5 +−L 85 < L ≤ 122 ve L ≥ 122 (14)

Üst yapı toplam etkin boyunun 1,0L den daha az olduğu halde ( ∑ E ≠ L) Tablo-5 teki

yüzdeler uygulanır.

Üst Yapı Etkin Boyu 0 0,1L 0,2L 0,3L 0,4L 0,5L 0,6L 0,7L 0,8L 0,9L 1,0L

A tipi gemiler 0 7 14 21 31 41 52 63 75,5 87,7 100

B tipi orta kasarasız gemiler 0 5 10 15 23,5 32 46 63 75,3 87,7 100

B tipi orta kasaralı gemiler 0 6,3 12,7 19 27,5 36 46 63 75,3 87,7 100

Tablo-5 ∑ E ≠ L hali için indirim yüzdeleri

B tipi gemiler için bazı özel haller aşağıda verilmektedir.

• Bir orta kasaranın efektif boyu 0,2L’den az ise Tablo-5 teki B tipi gemilere ait

düzeltme yüzdelerinin ortalaması alınır.

• Baş kasaranın boyu 0,4L’den fazla ise Tablo-5’de orta kasaralı gemi kabulü

yapılır.

• Baş kasaranın boyu 0,07L’den az ise Tablo-5’deki yüzdeler, l kasara boyu

olmak üzere

L

lL

07,0

07,0.5

− kadar azaltılır.

2.5 Şiyer Düzeltmesi:

• Fribord hesabı yapılacak geminin şiyer profili Tablo-1’de verilen standart

şiyerden farklı ise, geminin şiyer profili ile standart şiyer profili Tablo-1’de

verilen faktörler ile çarpılır ve her bir şiyer için bulunan toplamın farkı alınıp

16’ya bölünür. )16

(21 ∑∑ −

ve aşağıdaki bağıntı ile çarpılır.

S: Üst binanın boyu

)2

75,0(L

S∑−

• Şahet baş veya kıç kaimelerdeki güverte yükseklikleri standarttan farklı ise

(h≠H), )16

(21 ∑∑ −

ifadesinden aşağıdaki değer çıkarılacaktır.

L

LyS

'

3

1=

y : Baş ve kıç kaimelerdeki güverte yüksekliği ile standart güverte yüksekliği

arasındaki fark.

L' : Baş veya kıç kasara uzunluğu

L : Gemi boyu

Şiyer düzeltmesi sonucu yapılacak fribord azaltması her 100 m gemi boyu için 125

mm’yi geçemez.

2.6 Asgari Baş Bodoslama Yüksekliği (Minimum gemi başı yüksekliği)

Baş dikeyde yaz fribordu tarafından belirlenen su hattı ile güverte arasındaki düşey

uzaklık aşağıdaki değerden az olamaz.(Baş şiyer+yaz fribordu+baş kasara yüksekliği)

L < 250 mmC

LL

B 68,0

36,1).

5001.(56

+−

L > 250 mmCB 68,0

36,1.7000

+

3. Kereste Fribordu Hesabı

• Kereste fribord hesabında; bahsedilen tüm düzeltmeler geçerli olup, bazı

istisnai durumlar mevcuttur.

Bütün üst yapı tipleri için azaltma yüzdeleri (∑E ≠ L) için aşağıdaki gibi uygulanır.

0 0,1L 0,2L 0,3L 0,4L 0,5L 0,6L 0,7L 0,8L 0,L 1,0L 20 31 42 53 64 70 76 82 88 94 100

• Kış kereste fribordu, yaz kereste friborduna kalıp su çekiminin 1/36 sını ilave

etmek suretiyle elde edilir.

36

TFF LSLW += mm

• Gemilerde en az standart yükseklikte ve en az 0,07L boyunda bir baş kasara

bulunacaktır. Buna ilave olarak gemi boyu 100 m den az ise standart

yükseklikte bir kıç kasara, veya kuvvetli çelik muhafazalı bir set güverte, veya

kıçta bir güverte evi bulunmalıdır.

4. Bölgeler, Alanlar ve Mevsim Devreleri

1966 Uluslararası Yükleme Sınırı Sözleşmesinde Ek II adı altında Bölgeler, Alanlar

ve Mevsim Devreleri hem yazılı hem de haritada gösterilmektedir.

Kuzey Atlantik kış mevsimi bölgeleri ve alanları:

Kuzey Atlantik kış mevsimi I. ve II. Bölgeleri:

I numaralı bölge Mevsim devreleri:

� KIŞ:16 Ekim-15 Nisan

� YAZ:16 Nisan-15 Ekim

II numaralı bölge Mevsim devreleri:

� KIŞ:1 Kasım-31Mart

� YAZ:1 Nisan-31 Ekim

Kuzey Atlantik Kış Mevsimi Devreleri:

Boyu 100 m den fazla olan gemiler için:

� KIŞ:16 Aralık-15 Şubat

� YAZ:16 Şubat-15 Aralık

Boyu 100 m ve daha az olan gemiler için:

� KIŞ:1 Kasım-31Mart

� YAZ:1 Nisan-31 Ekim

Kuzey Pasifik Kış Mevsimi:

� KIŞ:16 Ekim-15 Nisan

� YAZ:16 Nisan- 15 Ekim

Güney Kış Mevsimi Bölgesi Mevsim Devreleri:

� KIŞ:16 Nisan-15 Ekim

� YAZ:16 Ekim- 15 Nisan

Tropik mevsim alanları:

Kuzey Atlantik’te:

� TROPİK: 1 Kasım-15 Temmuz

� YAZ:16 Temmuz-31 Ekim

Arap Denizi’nde:

� TROPİK: 1 Eylül-31 Mayıs

� YAZ:1 Haziran-31 Ağustos

Bengal Körfezi’nde:

� TROPİK: 1 Aralık-30 Nisan

� YAZ:1 Mayıs-30 Kasım

Güney Hint Okyanusu:

� TROPİK: 1 Nisan-30 Kasım

� YAZ:1 Aralık-31 Mart

Çin Denizinde:

� TROPİK: 21 Ocak-30 Nisan

� YAZ:1 Mayıs-20 Ocak

Kuzey Pasifikte:

� TROPİK:1 Nisan-31 Ekim

� YAZ:1 Kasım-31Mart

Güney Pasifikte:

� TROPİK: 1 Mart-30 Haziran ve 1 Kasım-30 Kasım

� YAZ:1 Temmuz-31 Ekim ve 1 Aralık-28/29 Şubat

Yaz Bölgeleri:

� KIŞ:1 Kasım-31 Mart

� YAZ: 1 Nisan-31 Ekim

Etrafı Kuşatılmış denizler:

Baltık Denizi:

� KIŞ:1 Kasım-31 Mart

� YAZ: 1 Nisan-31 Ekim

Karadeniz:

� KIŞ: 1 Aralık-28/29 Şubat

� YAZ: 1 Mart-30 Kasım

Akdeniz:

� KIŞ: 16 Aralık-15 Mart

� YAZ: 16 Mart-15 Aralık

Japon Denizi:

� KIŞ: 1 Aralık-28/29 Şubat

� YAZ: 1 Mart-30 Kasım