Janet S. ReguindinDepartamento ng Agham PanlipunanMiriam College

Mga larawan mula kay Prop. Carmen Peńalosa

Biblikal - nagmula kina Eba at Adan; nilikha ng Diyos/Tagapaglikha

Kultural – mga kuwentong bayan

Siyentipiko – sa pamamagitan ng mga labing arkeolohikal, fossil at artifacts

Ang Pleistocene ( 1,000,000 - 7,000 BK)

paglitaw ng mga continental shelves sa iba’t ibang bahagi ng Timog Silangang Asya

Nagkaroon ng malaking pagbabagong heolohikal at pangkalinangan

(1) Cagayan at ang Homo erectus philippinensis ( 500,000/250,000 BK)

A. Afarensis A. Africanus A. Robustus A. Boisei

Novaliches Pottery

(3) Palawan at ang Homo

sapiens sapiens (28,000 -

7,000/5,000 BK)

Mga Ebidensiya ng Unang Tao sa Pilipinas

Yungib Leta-leta, Langen Island, El Nido, Palawan (1965, Dr. Robert Fox. Late Neolithic Period)

TAPAYANG MANUNGGUL

Hoabinhia at Matandang Melanesia (Huling Pleistocene)

Unang Duyan ng Paglaganap ng Austronesyano ( 7,000/5,000 BK)

Mga teorya:

1. nagmula sa Hoabinhia, patungong Taiwan, hanggang sa nakarating sa Pilipinas

2. nagmula sa Matandang Melanesyamismo (sa partikular, sa rehiyon ng Timog Pilipinas at Silangang Indonesya) ang mgaAustronesyano o Nusantao at lumaganap mula rito patungong Taiwan, Indonesya, Mikronesya at Polinesya

Paglaganap ng Kulturang Austronesyano

Migrasyon sa Pasipiko ng mga Austronesyano

Lumaganap sa panahong Neolitiko

Batong pinakinis ang ginamit sa paggawa ng mga bangka (wangka)

Pinalaganap ang pagkain ng mga halamang-ugat (hal. gabi at ube)

Paglitaw ng palay

Pananatili sa isang lugar upang bantayan ang pananim

Paglilibing sa tapayan

Unang paglilibing upang paagnasin ang bangkay

Pangalawa ay muling paglilibing sa tapayan

Paglaganap ng mga kagamitang metal (ginto, tanso)

Naging uso ang paggawa ng mga palayok Palatandaan din sa mga libingan sa panahong

ito ang mga manik (beads)

Paglitaw ng bakal sa Pilipinas Natutunan sa panahong ito ang pagtunaw sa

bakal Ang pagkabihasa sa paggamit ng bakal ay

nagdala ng kaunlaran sa pangigisda, pangangaso at sa agrikultura.

Nakahabi rin sila ng tela mula sa halamanan higit sa lahat mula sa abaka

Maipapalagay na nagsimula ang pagsasambayanan o pagbubuo/pagkabuo ng mga estadong etniko (sambayan) sa panahong ito at lalo pa sa susunod na panahon (900 – 1280BK)

Pagbabagong Anyo at Pakikipag-ugnay (200 BK - 900 MK)

Napaunlad ang paggawa ng mga sasakyang pandagat kaya nagkaroon ng mga ugnayang pangkabuhayan

Sa Butuan ay may mga nahukay na labi ng mahahabang bangkang gawa sa mga tablang pinagdikit-dikit (300 MK – 900 MK)

Dahil sa pag-unlad na ito, Lumitaw ang mga sistema ng pamahalaan at organisasyon

Lumaganap din ang mga sistema ng pagsusulat (hal. Laguna Copperplate)

Estadong Bayan at Ibayong Dagat (900 – h-k. 1280 MK)

Termino sa Wikang Filipino Katumbas na Termino sa Wikang Pinagmulan

Anito Hantu (Kanlurang Indonesia; mula sa Austronesian na nitu o anituHantu: namatay, pinatay (Java)

Dalubhasa Djuru bahasa o dalubhasa sa wika (Malayo)Duluhasa (Pampanggo)

Mana Mana: minanang posisyon o katayuan (Sulawesi)Menang : kapangyarihan, lakas (Java)

Karayom Dagum: (Bikol, Ilokano, Bisaya)Dharum: (Malayo-Indones)

Balita Berita (Malayo-Indones)

Kulang Kurang (Ilokano, malayo-Indones)

Komunal na yunit na karaniwang mas maliit sa isang bayan

Tumutukoy din sa sasakyang dagat

Paraw – sasakyang dagat (Tagalog, Bikol)

Bangka – Filipinas

Vanua, banua, benoa, fanua – konsepto ng bayan, bahay, bansa at bangka