ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ปรญญานพนธ

ของ

พระมหาชนวฒ สายงาม

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา กนยายน 2554

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

บทคดยอ

ของ

พระมหาชนวฒ สายงาม

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา กนยายน 2554

พระมหาชนวฒ สายงาม. (2554). ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย). ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: ดร.จารวรรณ สกลค, ดร.อรรณพ โพธสข.

การวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาและเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย -

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน 4 ดาน คอ ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานปญญาคต และดานโวหารคต จ าแนกตาม สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา กลมตวอยางทใชในการวจย คอ พระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตรภาคปกต ชนปท 1 ถง ชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 จ านวน 306 รป เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม โดยมคาความเชอมน เทากบ .960 ท าการวเคราะหขอมลโดยใชสถตทดสอบท และการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว ผลการวจยสรปไดดงน

1. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในแตละดาน พบวา พระนสตมภาวะผน าในดานพทธปญญา และ ดานโวหารคตอยในระดบมาก สวนดานวนยคต และดานสมมาสต พระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

2. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

3. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมชนปทศกษาตางกน มภาวะผน าโดยรวมไมแตกตางกน ส าหรบภาวะผน าแตละดาน พบวา มเพยงดานเดยวทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คอดานพทธปญญา สวนดานอน ๆ ไมพบความแตกตาง

4. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมคณะวชาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

5. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

LEADERSHIP OF STUDENT MONKS AT MAHAJULALONGKORNRAJAVIDYALAYA UNIVERSITY (WANGNOI)

AN ABSTRACT BY

PHRAMAHA CHINAWUT SAINGAM

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Master of Education Degree in Higher Education at Srinakharinwirot University

September 2011

Phramaha Chinawut Saingam. (2011). Leadership of Student Monks at Mahachulalongkornrajavidyalaya University (Wangnoi). Master thesis, M.Ed. (Higher Education). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Dr. Jaruwan Skulkhu, Dr. Annop Phothisuk.

The purposes of this research were to study and to compare student monks 's

Leadership at Mahachulalongkornrajavidyalaya University (Wangnoi) on overall and on four aspects ; Intelligence, Right mindfulness, Personal discipline, and Stylistic principle classified by status, class, faculty, and hometown. The samples consisted of 306 student monks at Mahachulalongkornrajavidyalaya University (Wangnoi) in the second semester of the academic year 2010. The instruments used in the study was a Likert-type,five-point rating scale questionnaires of 66 items with the reliability of 0.960. The data were analyzed using mean, standard deviation, t-test, one way analysis of variance and Scheffe’ method. The results revealed that :

1. The leadership of student monks at mahachulalongkornrajavidyalaya university (wangnoi) in overall was at high level. When considered in each aspest, The leadership of student monks in Intelligence and Stylistic principle was at high level but The leadership of student monks in Right mindfulness and Personal discipline was at moderate level.

2. There was no significant difference between the leadership of student monks whose status were different in overall and each aspect.

3. There was no significant difference between the leadership of student monks whose class were different in overall. When considered in each aspect, it was found that there was a significant difference in the aspects of Intelligence at the level of .05

4. There was no significant difference between the leadership of student monks whose faculty were different in overall and each aspect.

5. There was no significant difference between the leadership of student monks whose hometown were different in overall and each aspect.

ปรญญานพนธ เรอง

ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ของ

พระมหาชนวฒ สายงาม

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

..................................................................................คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล)

วนท เดอน พ.ศ. 2554

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ................................................ประธาน ................................................ประธาน (อาจารย ดร.จารวรรณ สกลค) (อาจารย ดร.สวพร ตงสมวรพงษ) .....................................................กรรมการ ................................................กรรมการ (อาจารย ดร. อรรณพ โพธสข) (อาจารย ดร.จารวรรณ สกลค) .................................................กรรมการ (อาจารย ดร. อรรณพ โพธสข) ......................................................กรรมการ (พระราชวรมน (พล อาภากโร))

ประกาศคณปการ ปรญญานพนธฉบบนส าเรจลลวงเปนอยางด ดวยผ วจยไดรบความกรณาอยางสงจาก

อาจารยดร.จารวรรณ สกลค ประธานควบคมปรญญานพนธ และ อาจารยดร.อรรณพ โพธสข กรรมการควบคมปรญญานพนธ ไดชวยชแนะแนวทางในการท าปรญญานพนธ และใหความเมตตาชวยเหลอในการแกไขปญหา ในระหวางการท าปรญญานพนธ พรอมทงไดใหก าลงใจ และความเอาใจใสอยางดยงจากทานทงสองมาโดยตลอด ผ วจยจงขอขอบพระคณในความกรณาของทานทงสองมา ณ โอกาสนดวย ขอขอบพระคณ ดร.สวพร ตงสมวรพงษ และ พระราชวรมน (พล อาภากโร) กรรมการทแตงตงเพมเตม ทไดกรณารบเปนกรรมการสอบและใหค าแนะน าพรอมทงขอเสนอแนะเปนอยางด ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ดร.อจฉรา วฒนาณรงค ดร.สวพร ตงสมวรพงษ และ พระครปลดสวฒนธรคณ (เทอด ญาณวชโร) ทกรณารบเปนผทรงคณวฒตรวจแบบสอบถามและให ค าแนะน าในการสรางแบบสอบถาม ท าใหการวจยครงนด าเนนไปดวยความเรยบรอย ขอขอบคณ พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทใหความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล และ ตอบแบบสอบถามเปนอยางด ขอขอบคณ อาจารยประจ าสาขาวชาการอดมศกษา ขอขอบคณเพอนนกศกษา รนท 33 สาขาวชาการอดมศกษา ทกทาน และ ขอขอบคณ คณพชรวรรณ ภาศบตร ทคอยใหก าลงใจและใหความชวยเหลอดวยดมาโดยตลอดในทก ๆ เรอง ในทายทสด ขอกราบขอบพระคณ เจาประคณสมเดจพระพฒาจารย ประธานคณะผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช โยมบดา-มารดา คณะญาตธรรม และเพอน ๆ ทกทานทคอยเปนก าลงใจและใหการสนบสนนแกผ วจยมาตลอดในทก ๆ เรอง จนน ามาซงความประสบผลส าเรจในการศกษาครงน

พระมหาชนวฒ สายงาม

สารบญ บทท หนา

1 บทน า............................................................................................................. 1

ภมหลง.......................................................................................................... 1 จดมงหมายของการวจย.................................................................................. 5

ความส าคญของการวจย................................................................................. 5

ขอบเขตของการวจย....................................................................................... 5

นยามเฉพาะศพท........................................................................................... 7

สมมตฐานขอองการวจย................................................................................. 8

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ........................................................................ 9

ความหมายของผน า..... ................................................................................... 9

ความหมายของภาวะผน า................................................................................ 10

ความส าคญของภาวะผน า............................................................................... 11

ประเภทของผน า.............................................................................................. 12

คณสมบตของภาวะผน า................................................................................... 17

ทฤษฏภาวะผน าเชงปฏรป................................................................................ 21

คณลกษณะภาวะผน าเชงปฏรป........................................................................ 25

ปจจยทมความส าพนธกบภาวะผน า................................................................... 35 การจดการศกษาของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)............ 37

3 วธด าเนนการวจย.............................................................................................. 44

การก าหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง.................................................. 44 การสรางเครองมอทใชในการวจย...................................................................... 45

การเกบรวบรวมขอมล...................................................................................... 47

การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล........................................ 47

4 ผลการวเคราะหขอมล...................................................................................... 49 การน าเสนอผลการวเคราะหขอมล..................................................................... 49 ผลการวเคราะหขอมล....................................................................................... 50

สารบญ (ตอ) บทท หนา

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ............................................................... 69

ความมงหมายในการวจย............................................................................... 69

วธการด าเนนการวจย..................................................................................... 69 การวเคราะหขอมล......................................................................................... 70

สรปผลการวจย.............................................................................................. 70

การอภปรายผล............................................................................................. 71

ขอเสนอแนะ.................................................................................................. 81

ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช............................................................ 81

ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป........................................................ 82

บรรณานกรม............................................................................................................. 84

ภาคผนวก.................................................................................................................. 91 ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย..................................................................... 93ภาคผนวก ข หนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย................. 101ภาคผนวก ค รายชอผ เชยวชาญและหนงสอเชญเปนผเชยวชาญ ตรวจสอบคณภาพ

ของแบบสอบถาม........................................................................................... 103ภาคผนวก ง คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ และคาอ านาจจ าแนก

เปนรายขอ...................................................................................................... 107 ประวตยอผวจย........................................................................................................... 109

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 จ านวนประชากรและกลมตวอยาง จ าแนกตามคณะวชา................................... 45

2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทใชในการวจย

จ าแนกตามตวแปรอสระทศกษา.................................................................. 50

3 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) โดยรวม........................................................................................ 52

4 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ดานพทธปญญา.......................................................................... 52

5 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ดานสมมาสต................................................................................ 54

6 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ดานวนยคต................................................................................... 56

7 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย)ดานโวหารคต………………………………………………………….. 58

8 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสต

มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามสถานภาพ.......................................................... 60

9 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสต

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามชนป................................................................. 61

10 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสต

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามคณะวชา........................................................... 62

บญชตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 11 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสต

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามภมล าเนา.......................................................... 63

12 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ -

ราชวทยาลย(วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน

จ าแนกตามสถานภาพ................................................................................. 64

13 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ -

ราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน

จ าแนกตามชนปทศกษา………………………………………………………… 64

14 ผลการทดสอบความแตกตางของภาวะผนะของพระนสตมหาวทยาลยมหา -

จฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา

จ าแนกตามชนปทศกษา เปนรายค……………………………………………. 66

15 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ -

ราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน

จ าแนกตามคณะวชา.................................................................................... 67

16 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ -

ราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน

จ าแนกตามภมล าเนา................................................................................... 68

บทท 1 บทน า

ภมหลง ยคสมยโลกาภวตน สงคมโลกพฒนามากขนทงดานวตถและดานเทคโนโลย สงคมไทยก อนวตตามสภาพพฒนาการของสงคมโลกยคปจจบน เมอสงคมไทยเจรญขนทงทางดานวตถและเทคโนโลย การกอตวของสภาพปญหาทางสงคมกมมากขนเพราะคานยมทมงไปทางดานวตถอยางขาดสตและปญญา จะเหนไดวาสงคมไทยในปจจบนก าลงตกอยในภาวะอนตราย สงคมเกดความแตกแยก เกดความไมเทาเทยมกนทางสงคม มการใชก าลงอยางไรมนษยธรรมในการระงบขอพพาท มการฉอราษฎรบงหลวงทกระดบชนซงมแนวโนมทจะไดรบการยอมรบจากสงคมมากขนโดยประชาชนสวนหนงมคตทวา โกงกนบางกไมเปนไรขอใหมผลงานกพอ คอสามารถทนตอการทจรตคอรปชนไดเพอใหงานส าเรจลลวงไปทเปนเชนนกเนองมากจากมาตรฐานดานคณธรรมจรยธรรมของคนไทยเสอมโทรมลง(ธานนทร กรยวเชย. 2550: 2) พระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต) ไดกลาวถงปญหาของสงคมไววา คนในสงคมทเจรญดวยวตถและเทคโนโลยเชนน ชวตถกเรงรดดวยความตองการทมมากขน คนตองดนรนวงหาสงทหวงวาจะใหความสขมากขน ชวตถกบบคนดวยระบบการด าเนนชวตทแขงขนกดดนกนมากขน ไขวควาเอาความสนกสนานเพลดเพลนชนดทพอแกความกระวนกระวาย ความหวาเหว ความเบอหนายเทานน และกหาสงเราความรสกทแรงยงขนกวาเดมอกคอ การคดเบยดเบยนท ารายคนอน แยงชงสงทคดวาจะใหความสขแกตนจากคนอนหรอ ท าใหเขาไดรบความทกขอยางตนซงเรยกสภาพการณเชนนวา“ความเสอมโทรมทางสงคม” จงปรากฏวา สงคมไทยทเจรญดวยวตถและเทคโนโลยคนมทกขมากขนอาชญากรรมกเพมมากขน (อนนต รตนภานศร. 2550: 17-18; อางองจาก ป.อ.ปยตโต. 2549) ปญหาความเสอมโทรมทางสงคมดานคณธรรมจรยธรรมน สงคมไทยทกระดบชนรบรถงความเกดขนของปญหาทแพรขยายเปนวงกวางครอบคลมทกภาคสวนของสงคมและเปนรปธรรมมากขนเมอส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดประเมนสถานภาพทนในสงคมไทยยคปจจบนในการเสรมสรางทนทางสงคมเพอการพฒนาทยงยนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (2550-2554) ไวตอนหนงวา สถาบนศาสนาเปนทยดเหนยวจตใจของคนในสงคมกลอมเกลาจตใจใหตงอยในคณงามความด ใหเออตอการพฒนาระบบคณคาความเปนคนดของสงคมประกอบกบศาสนสถานมอยกวาสามหมนแหงทวประเทศ แตสถาบนศาสนายงไมสามารถชกจงหรอ เปนแกนน าในการพฒนาจตใจดานคณธรรมจรยธรรมไดอยางเพยงพอ ในขณะทวถชวตของคนไทยในปจจบนตองดนรนประกอบอาชพท าใหการประกอบกจทางศาสนาลดนอยลงโดยพบวา พทธศาสนกชนรอยละ 78.0 ไมเคยอานหนงสอธรรมะ รอยละ 73.4 ไมเคยรกษาศล

2

รอยละ 54.9 ไมเคยฟงเทศน/ดรายการธรรมะและ รอยละ 43.5 ไมเคยสวดมนตเปนตน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 255: ออนไลน) จากปญหาดงกลาวขางตน ท าใหสงคมไทยตกอยภายใตวกฤตการณความเสอมโทรมทางสงคมดานคณธรรมจรยธรรมอยางรนแรง ในการทจะยกระดบสงคมใหผานพนวกฤตการณครงนไดนน ท าใหสงคมไทยถวลหาผ ทจะน าพาสงคม ชมชนและองคการใหพนจากวกฤตความเสอมโทรมทางสงคมดานคณธรรมจรยธรรม อยางไรกตามส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดคาดหวงอนาคตประเทศไทย ป 2570 เบองตนไววา คนไทยภาคภมใจในความเปนไทย มมตรไมตรบนวถชวตแหงความพอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตยและ หลกธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขนพนฐานททวถงมคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อยในสภาวะแวดลอมทด เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอม มความมนคงดานอาหารและพลงงานอยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร(ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 255: 6 – 7) จากความเสอมโทรมทางสงคมดานคณธรรมจรยธรรมประกอบกบความคาดหวงตออนาคตประเทศไทย ป 2570 ดงกลาวขางตน สถาบนพระพทธศาสนา จงถกตงความคาดหวงไวสงจากคนในสงคม ทจะตองรบบทบาทผน าทางจตวญญาณน าพาสงคมไทยใหรอดพนจากวกฤตการณความเสอมโทรมทางสงคมดานคณธรรมจรยธรรม และกาวผานไปสอนาคตตามความคาดหวงทตงไว ในป2570 ไดการเสรมสรางคณลกษณะของผน าทม คณธรรมน าความร คอ ความคาดหวงทสงคมมตอองคการทางพระพทธศาสนา จากความคาดหวงทเปนเปาหมายเดมตอภาวะผน าทางสงคม ชมชนและองคการ คอ คณลกษณะของผน าทม ความรคคณธรรม ปจจบนสงคมไดใหความส าคญกบคณธรรมจรยธรรมมากกวาความร ความสามารถ จงปรบมาเปน คณธรรมน าความร เนองจากคณธรรมจรยธรรม ชวยลดชองวางทางความร ความสามารถ อาท ชองวางของอตราการรทางการศกษาและกระตนผน าใหมคณธรรมจรยธรรมมากขน(ศรคม ศรเงน. 2551: 30) ความคาดหวงของสงคมเปนเหมอนการมอบภาระงานใหกบองคการพระพทธศาสนาโดยตรง สงคมไทยนบถอพระพทธศาสนาโดยสายเลอดการประกอบสมมาอาชพและวถชวตความเปนอยคอเรอนกาย พระพทธศาสนาคอ เรอนใจ เปนผคมครองเปนผน าพาใหออกจากโลกมด เปนผน าและชน าผคนดานคณธรรมจรยธรรม (สมเดจพระพฒาจารย. 2553: 12-13) องคการพระพทธศาสนาจงมหนาทผลตบคคลากรทมคณลกษณะภาวะผน าเชงปฏรปทเพยบพรอมดวย คณธรรมจรยธรรม ความร ความสามารถ ออกสสงคม ชมชน และองคการเพอทจะเปนผท าทางจตวญญาณ ทจะน าพาสงคมใหรอดจากวกฤตการความเสอมโทรมทางคณธรรมจรยธรรม ภาระงานนมหาวทยาลยสงฆทงสองแหงคอ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยและ

3

มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย ทใหการศกษาแกพระภกษและสามเณรในพระศาสนา จงมหนาทโดยตรงในการสนองงานตอความตองการของสงคม บทบาทความคาดหวงทไดรบและสภาพปญหาความเสอมโทรมทางสงคมทกลาวมาขางตน ผสมกบปญหาทรายลอมอยรอบดานขององคการพระพทธศาสนา ภยภายในทเกดจากตวบคคลากรในองคการของพระพทธศาสนากมมาก ภยทเกดจากภายนอกองคการกปรากฏตามสอไมเวนแตละวน ทงยงมความเปลยนแปลงของสงคมโลกใหวงตามอยตลอดเวลา ภาระหนาททางตรงคอ การสบตออายพระพทธศาสนา โดยการศกษาธรรมานธรรมปฏบต และเปนผน าทางจตวญญาณในการใชความรความสามารถทไดศกษามา น าพาสงคม ชมชน และองคการใหรอดพนจากปญหาความเสอมโทรมทางสงคม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)เปนสถาบนใหการศกษาพระไตรปฎกและวชาชนสงส าหรบพระภกษ สามเณรและคฤหสถ ทมงผลตบณฑตใหมคณสมบตทพงประสงค โดยมวสยทศนในการในการผลตบณฑตทมงสรางคนดและเกงอยางมสมรรถภาพคอ ผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหมปฏปทานาเลอมใส ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม (คมอพระนสต. 2554: 1) มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มหนาทในการผลตบณฑตเพอสนองตอบตอความตองการของสงคมคอ การสรางพระนสตใหเปนผ ทมภาวะผน าเชงปฏรปเพอเปนผน าทางจตวญญาณ ทจะตองประกอบดวยคณธรรมจรยธรรม มวสยทศนทกวางไกล มความรอบร อนเปนบทบาททจะน าพาสงคม ชมชน และ องคการตาง ๆ ใหพลกฟนจากวกฤตการณความเสอมโทรมทางสงคม สามารถชกจง หรอเปนแกนน าในการอบรม ตกเตอน สงสอน พฒนาจตใจ และเสรมสรางคนในสงคม ชมชน และ องคการ ใหมความร ความเขมแขงดานคณธรรมจรยธรรม มสตปญญา รอบคอบ เฉลยวฉลาด มนคงและแนแนว ตอการแกปญหาทเกดขน เพอใหเกดความสงบสนตสข แกสงคม ชมชน และองคการตาง ๆ เพราะพระนสตเหลานคอ บคลากรหรอผน าของสงคม ชมชน และองคการตางๆ เชนองคการในทางพระพทธศาสนา มเจาอาวาส เจาส านกเรยน เจาคณะต าบล เจาคณะจงหวด และเจาคณะภาค เปนตน เมอลาสกขาจากความเปนพระภกษในทางพระพทธศาสนา พระนสตเหลานมหนาทเปนพลเมองทดของสงคม คอเปนบคลากรหรอผน าของสงคม ชมชนและองคการตาง ๆ เชน เปนก านน ผใหญบาน องคการบรหารสวนต าบล คร อาจารย พนกงานของรฐ เปนตน (พระครปรยตกตตธ ารง. 2553: 30)

4

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ประสพอปสรรคบางประการในการพฒนาภาวะผน าของพระนสตเชน การฝกภาคปฏบตในการเปนผน าและการเตรยมความพรอมทจะเปนผตามทด การฝกแกไขปญหาเฉพาะหนา นอกจากนอาจรวมถงปญหาการใฝศกษาธรรมะจนไมเทาทนกบการเปลยนแปลงของสงคมโลก โดยมากพระนสตเราเมอมโอกาสเปนผน าแลวขาดภาวะผน าอยางเหนไดชด เชน เจาอาวาสและเจาส านกเรยนตางๆ ขาดภาวะผน าอยางชดเจนเชน การวางตวไมเหมาะสม การแสดงกรยามารยาท วฒภาวะและวสยทศนไมกวางไกลพอส าหรบการยอมรบของคนทวไป (พระมหาเจยง ชวยสมาน. 2553: สมภาษณ) การสรางพระนสตใหมความเปนผน า ใหมความรความสามารถเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมโลก ควบคไปกบการสรางคณธรรมจรยธรรมใหน าหนา ความรความสามารถ เปนสงททาทายเสมอมา เพราะการสรางพระนสตใหมภาวะผน าเชงปฏรปเพอเปนผน าทางจตวญญาณ และ ผน าทางจตวญญาณจะตองใฝศกษาธรรมะใหเพยบพรอมดวยธรรมานธรรมปฏบต และ ศกษาเทคโนโลย ททนสมยใหมความรกาวทนความเปลยนแปลงของสงคมโลก (พระครปรยตกตตธ ารง. 2553: 31)

ฉะนนผ วจยจงมความสนใจในการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานพทธปญญาคอ การคดแบบเชงระบบ มความคดแบบมแนวทาง มหลกการและเหตผล มความคดแบบสรางสรรค มวสยทศนกวางไกล ดานสมมาสตคอการควบคมตนเอง มสตสมปชญญะ มความรอบรและรอบครอบ มการวางตวใหเหมาะสมตามโอกาสตางๆ ดานวนยคตคอ ระเบยบวนย มความซอสตยสจรต มความมคณธรรมจรยธรรม มความเทยงตรงตอระเบยบวนยและตอหนาทการงานทไดรบมอบหมาย ดานโวหารคตคอ ทกษะการพด มการใชถอยค าทนาเคารพเชอถอในการเจรจากบบคคลรอบขาง ซงเปนคณสมบต คณลกษณะและเปนบคลกภาพทพงประสงคของภาวะผน าเชงปฏรป เพอทจะเปนผน าทางจตวญญาณ อนเปนเปาหมายและแนวทางประกอบการวางแผนปรบปรง พฒนาพระนสตใหมคณสมบตภาวะผน าทจะน าพาสงคมชมชนและองคการ ออกจากวกฤตการความเสอมโทรมทางสงคม ดงเชนทสงคมก าลงประสพอย ณ ปจจบนน

5

จดมงหมายของการวจย 1. เพอศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน

2. เพอเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตาม สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา ความส าคญของการวจย

ผลของการวจยครงนจะเปนประโยชนคอ เปนขอมลใหผบรหาร อาจารย รบทราบเพอพฒนาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ให มภาวะผน าเชงปฏรปทมความคดเชงสรางสรรคมคณธรรมจรยธรรม มความรความสามารถทนกบการเปลยนแปลงของโลก และน าพาสงคม ชมชน และองคการ ใหมความเขมแขงดานคณธรรมและจรยธรรม ทรงความเปนผน าทมประสทธภาพตามนโยบายและปณธานของมหาวทยาลย อนจะกอใหเกดประโยชนสขแกสงคม ชมชนและองคการ ในการผานพนวกฤตการณความเสอมโทรมทางสงคม สบตอไป ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนงานวจยเชงส ารวจทมงศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ดงน

1.ประชากรทศกษา ประชากร ทใชในการศกษาคนควาครงน เปนพระนสตระดบปรญญาตร มหาวทยาลยมหา-

จฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ทลงทะเบยนเรยนในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 ชนปท 1 ถง ชนปท 4 รวมทง สน 1530 รป

2.ตวแปรทศกษา 2.1 ตวแปรอสระ ไดแก

2.1.1สถานภาพ 2.1.1.1 พระภกษ 2.1.1.2 สามเณร

6

2.1.2 ชนปทศกษา 2.1.2.1 ชนปท 1 2.1.2.2 ชนปท 2 2.1.2.3 ชนปท 3 2.1.2.4 ชนปท 4

2.1.3 คณะวชา 2.1.3.1 คณะพทธศาสตร 2.1.3.2 คณะครศาสตร 2.1.3.3 คณะมนษยศาสตร 2.1.3.4 คณะสงคมศาสตร

2.1.4 ภมล าเนา 2.1.4.1 หนกลาง 2.1.4.2 หนเหนอ 2.1.4.3 หนตะวนออก 2.1.4.4 หนใต

2.2 ตวแปรตาม ไดแก ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-

ราชวทยาลย (วงนอย) ใน 4 ดานไดแก

2.2.1 ดานพทธปญญา

2.2.2 ดานสมมาสต

2.2.3 ดานวนยคต

2.2.4 ดานโวหารคต

7

นยามศพทเฉพาะ 1. ภาวะผน า หมายถง คณลกษณะ บคลกภาพและความสามารถทพงมพงประสงคของ

ผน า ทจะน าพาสงคม ชมชน และองคการตาง ๆ ใหรอดพนจากวกฤตการณความเสอมโทรมทางคณธรรมจรยธรรมของคนสงคม ในการวจยนหมายถงคณสมบตภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานตาง ๆ ดงตอไปน

1.1 ดานพทธปญญา หมายถง คณลกษณะของผน าดานความคดเชงระบบ มกระบวนการทางความคดทรอบคอบ มแนวทางการตดสนใจ มวธการคดแบบมเหตมผล มความคดสรางสรรค และมวสยทศนกวางไกล

1.2 ดานสมมาสต หมายถง คณลกษณะของผน าในดานการควบคมตนเอง เชน มสตสมปชญญะ รระงบอารมณอนเปนทตงแหงความโกรธและความยนด ความสงบเสงยมดวยการกระท า การแสดงออกทางกรยามารยาททออนโยนสขมสงาในการวางตวทสมควรและเหมาะตามโอกาสและสถานการณตาง ๆ

1.3 ดานวนยคต หมายถง คณลกษณะของความเปนผน าในดานความมวนยในตนเองเชน ความซอสตยสจรต ความมคณธรรมจรยธรรม ความเทยงตรงตอระเบยบวนยและตอหนาทการงานทไดรบมอบหมาย ตรงตอเวลาในการท างาน ยตธรรมตอการตดสนปญหาทถกตองตามหลกเกณฑและเปนทยอมรบของคนทวไป

1.4 ดานโวหารคต หมายถง คณลกษณะของความเปนผน าในดานการใชวาจา การใชถอยส านวนความทสภาพออนนอม ทรงพลงอนเปนทตงแหงความนาเชอถอไมหยาบกระดาง เหมาะสมตามโอกาสและสถานการณตาง ๆ

2. พระนสต หมายถง พระภกษและสามเณรทขนทะเบยนเปนนสตระดบปรญญาตรทกคณะเรยบรอยแลว ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ปการศกษา 2554

3. ภมล าเนา หมายถง ภมล าเนาทเกดของพระนสต แบงตามการปกครองทางคณะสงฆ ซงแบงออกเปน 4 หน คอ

3.1 หนกลาง ไดแก พระนสตทมภมล าเนาก าเนดในเขตจงหวด กรงเทพมหานคร นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ พระนครศรอยธยา อางทอง สระบร ลพบร สงหบร ชยนาท อทยธาน ชลบร ระยอง จนทบร ตราด นครปฐม สพรรณบร กาญจนบร สมทรสาคร ราชบร เพชรบร สมทรสงคราม ประจวบครขนธ

8

3.2 หนเหนอ ไดแก พระนสตทมภมล าเนาก าเนดในเขตจงหวด นครสวรรค ก าแพงเพชร พจตร เพชรบรณ พษณโลก สโขทย ตาก อตรดตถ ล าปาง พะเยา เชยงราย แพร นาน เชยงใหม ล าพน แมฮองสอน

3.3 หนตะวนออก ไดแก พระนสตทมภมล าเนาก าเนดในเขตจงหวด อดรธาน หนองคาย เลย สกลนคร ขอนแกน มหาสารคาม กาฬสนธ รอยเอด อบลราชธาน ยโสธร มกดาหาร ศรสะเกษ นครพนม นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร ปราจนบร นครนายก ฉะเชงเทรา

3.4 หนใต ไดแก พระนสตทมภมล าเนาก าเนดในเขตจงหวด นครศรธรรมราช สราษฎรธาน ชมพร ภเกต ตรง พงงา กระบ ระนอง สงขลา พทลง สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส

4. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) หมายถง มหาวทยาลยมหาจฬาลง-กรณราชวทยาลย (วงนอย) ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา

สมมตฐานของการวจย 1. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพ ตางกน ม

ภาวะผน าโดยรวมและในแตละดานแตกตางกน 2. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาอยในชนป ตางกน

ม ภาวะผน าโดยรวมและในแตละดาน แตกตางกน 3. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทเรยนคณะ ตางกน ม

ภาวะผน าโดยรวมและในแตละดาน แตกตางกน 4. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนา ตางกน ม

ภาวะผน าโดยรวมและในแตละดาน แตกตางกน

9

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน มงศกษาภาวะผน าของพระนสตระดบปรญญาตร มหาจฬาลงกรณ-

ราชวทยาลย (วงนอย) ต าบลล าไทร จงหวดพระนครศรอยธยา ผ วจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของในประเดนส าคญ ดงน

1. ความหมายและความส าคญของภาวะผน า 2. ประเภทและคณสมบตของภาวะผน า 3. ทฤษฏภาวะผน าเชงปฏรป

4. คณลกษณะภาวะผน าเชงปฏรป 5. ปจจยทมความสมพนธกบภาวะผน า 6. การจดการศกษาของมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

1. ความหมายและความส าคญของภาวะผน า

ความหมายของผน า (Leader) โควย (Covey. 1999: 8) กลาวไววา ผน า คอ บคคลทไดรบความเชอถอจากผ อนทงภายใน

ภายนอกองคกร และเปนผก าหนดทศทางขององคกร ประสานความรวมมอกนของบคคลในองคกร เพอใหองคกรด าเนนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลตรงตามเปาหมายของวสยทศนทวางไว

ฟรกอน และ แจคสน ( Frigon; & Jackson. 1990: 8) ไดใหค านยามของค าวา ผน า หรอ Leader วาคอ บคคลทมความสามารถในการบงคบบญชาบคคลอน และประสานงานใหบคคลอนท ากจการหรองานใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขของงานหรอกจการดวยความเตมใจ

โอเลยร (ชยเสฏฐ พรหมศร. 2549: 1; อางองจาก O’Leary. 2000: 1) ใหความหมายของค าวาผน าไดดงน ผน าหมายถง หวหนากลม ทม หรอ องคกรทไดรบการแตงตงขน ตลอดจนถงบคคลทมบารมและสามารถตดสนใจไดเปนอยางด รวมทงสามารถกระตนบคคลอนใหบรรลเปาหมายทวางไวได

ดราฟ และ กอสเซน ( Drafke; & Kossen. 2002: 169) ใหค าจ ากดความของผน าไววา ผน า หมายถง ผ ทมความสามารถในการอทธพลบงคบหรอควบคมพฤตกรรมหรอการกระท าของผ อน โดยผานกระบวนการสอสาร ทงนเพอใหบรรลวตถประสงคทตงไว

จ านง พนรอบ (2548: 3) ไดใหความหมายของ ผน า วาหมายถง ผ ทมอทธพลตอการกระท าตอการแสดงพฤตกรรมของคนในสงคม รวมทงมอทธพลตอความรสกนกคด โดยทคนในสงคมกยอมรบ

10

ดวย ดงนน ผน าจงตองมอทธพลทงในดาน พฤตกรรมทเหนได (Overt Behavior) และ พฤตกรรมทแฝงเรนอยภายใน (Convert Behavior)

อานนท ปนยารชน (2541: 24) อธบายความหมายของค าวา ผน า ไววา ผน าไมใชผ ทจะน าคนอน แตผน าทด คอ ผน าทมคนอนอยากเดนตาม

กลาวโดยสรป ผน า หมายถง ผ ทมความสามารถในการโนมนาวเปลยนแปลงเรองคานยม ความรอบร และรอบคอบ ถงคณธรรมจรยธรรม มาตรฐานระเบยบวนย การเจรจา และการมวสยทศนอนกวางไกล ท าใหบคคลในกลมคลอยตาม หรอมพฤตกรรมตามทตนเองตองการดวยความยนยอมพรอมใจ

ความหมายของภาวะผน า (Leadership) ดบรน (ชยเสฏฐ พรหมศร. 2549: 2; อางองจาก Dubrin. 1998: 2) กลาวไววา ภาวะผน า

หมายถง ความสามารถทจะสรางความเชอมน และการสนบสนนใหเกดขนระหวางบคคลทมสวนเกยวของตอการบรรลเปาหมายขององคกร

เฮมฟลล และ คนส (Hemphill; & Coons. 1957: 7) ไดกลาวถง ภาวะผน า วาหมายถง พฤตกรรมของปจเจกบคคลทไดชน าเพอใหการด าเนนการกจกรรมกลมเปนไปตามเปาหมายทไดก าหนดไว จากการพยายามใหความหมายหรอค านยามภาวะผน าของผ รตาง ๆ จะเหนวาอาจไมตรงกนเทาใดนก แตหากสงเกตจะพบจดเนนทคลายคลงกนคอ ภาวะผน า เปนกระบวนการเปนศลปะทมอยในตวคนหรอในตวผน า

เจคอบส และ จเคยส (Jacobs; & Juques. 1990: 281) ไดใหความหมายของ ภาวะผน า ไววา ภาวะผน าเปนกระบวนการทจะพฒนาเปาหมายการท างาน และการทมเทพลงงานในการท างาน ในอนทจะท าใหบรรลเปาหมาย

รช และ บหลง (Rauch; & Behling. 1984: 46) กลาวไววา ภาวะผน า หมายถง กระบวนการใชอทธพลเพอใหการด าเนนงาน กจกรรมกลมบรรลเปาหมาย

ธวช บณยมณ (2550: 11) กลาวถงภาวะผน าวา คอ การกระท าระหวางบคคล โดยบคคลทเปนผน าจะใชอทธพล (Influence) หรอการดลบนดาลใจ (Inspiration) ใหบคคลอนหรอกลม กระท าหรอไมกระท าบางสงบางอยาง ตามเปาหมายทผน ากลมหรอองคการก าหนดไว

อนนท งามสะอาด (2550: 22) ไดอธบายความหมายของภาวะผน า ไวดงน 1. ความรเรมและธ ารงไวซงโครงสรางของความคาดหวงและความสมพนธระหวางกน

ของสมาชกของกลม

11

2. ความสามารถทจะชแนะ สงการ หรออ านวยการ หรอมอทธพลตอพฤตกรรมของผ อนเพอใหมงไปสจดหมายทก าหนดไว

3. ศลปในการชแนะหรอแนะน าลกนองตลอดจนผ รวมงานใหปฏบตหนาทดวยความกระตอรอรนและเตมใจ

4. กระบวนการทบคคลใชอทธพลตอกลม เพอใหบรรลความตองการของกลม หรอจดมงหมายขององคการ

5. ศลปของการใชอทธพลหรอกระบวนการใชอทธพลตอบคคลอน เพอใหมความเตมใจ และกระตอรอรนในการปฏบตงานจนประสบความส าเรจตามจดมงหมายของกลม

6. ความสามารถในการใชอทธพลตอกลมเพอใหประสบความส าเรจตามเปาหมายหมายทตงไว 7. กระบวนการของการชแนะและอทธพลตอกจกรรมตางๆ ของสมาชกของกลม 8. กระบวนการทผน าใชอทธพลและอ านาจของตนกระตนชน าใหบคคลอนกระตอรอรน

เตมใจท าในสงทตองการ โดยมเปาหมายขององคการเปนจดหมายส าคญ กลาวไดวาภาวะผน าหมายถง กระบวนการทบคคลซงเปนผน า (Leader) มอทธพลตอผตาม (Followers) หรอ ลกนอง(Subordinates) ยอมรบและปฏบตตามเพอบรรลวตถประสงค (Objective) ของกลม

กลาวโดยสรป ภาวะผน า หมายถง ความสามารถในการใชกระบวนการ หรอยทธวธในการบรหารงานภายในองคกร เพอใหบคคลอนปฏบตภารกจไดตรงตามวตถประสงคขององคกรทตงไวอยางกระตอรอรน และมประสทธภาพมากทสด

ความส าคญของภาวะผน า ลทธกาล ศรวะรมย (2538: 433) กลาวถง ภาวะผน า จ าเปนและส าคญยงตอนกบรหารทจะ

น าองคกรไปสความส าเรจ ผน าเปนผตดสนใจ ก าหนดปญหา วางแผนและรบผดชอบตอความอยรอดหรอการพฒนาองคกร การเปนผน าทดเปนสงกระท าใหสมบรณยาก ปจจบนเราตองประสบปญหาการขาดแคลนผน าในอดมคตมความเสยสละและเปนประชาธปไตย การเสรมสรางภาวะผน าเปนศลปะแบบหนงทพงเรยนรและพฒนาได

สนทร โคตรบรรเทา (2551: 14) กลาวถงความส าคญของภาวะผน าวา ในการบรหารจดการงานใดใหประสบความส าเรจและบรรลตามเปาหมาย จ าเปนจะตองมผน า หรอ หวหนา เพอท าหนาท วางแผน จดการ ควบคมดแล และจงใจหรอผน าผใตบงคบบญชาใหท างานลลวงตามเปาหมาย

กลาวโดยสรป ภาวะผน า มความส าคญตอหนวยงาน องคการ ตาง ๆ เพราะภาวะผน า สามารถก าหนดทศทาง วางเปาหมาย ขององคการ สความส าเรจได

12

2. ประเภทและคณสมบตของผน า ประเภทของผน า มอสลย พเอททร และ เมกกนสน (ชยเสฏฐ พรหมศร. 2549; อางองจาก Mosley, Pietri; &

Megginson. 1995: 26) กลาวถงวธการในการจดประเภทของผน า ทนยมโดยทวไปแบงออกเปน 2 วธดวยกน ไดแก

1. ตามวธทผน าใชหรอแสดงออก (Approach Used) โดยทวไปแลวสามารถแบงออกได 3 ประเภท คอ 1.1 ผน าแบบเผดจการ (Autocratic or Authoritarian) คอผน าทตดสนเรองตาง ๆ

ทงหมดเองเพยงผ เดยว 1.2 ผน าแบบประชาธปไตย (Democratic or Participative) คอผน าทใหความเอาใจ

ใสกบความรสกของผใตบงคบบญชา และเปดโอกาสใหเขาเหลานนไดมสวนรวมในการตดสนใจ 1.3 ผน าแบบตามสบาย (Laissez-faire or Free-rein Leader) คอผน าทไมเขมงวด

และปลอยใหลกนองท าตามทเขาตองการ 2. ตามการมงเนนตอการท างานใหส าเรจลลวง (Orientation Toward Job) เปนการแบง

โดยใช เจตคตของผน าทมตอการท างานใหลลวง สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก 2.1 ผน าทมงเนนงาน (Task-oriented or Production-Oriented Leaders) คอผน าท

มงเนนไปในการท างานใหส าเรจลลวง มงเนนทการวางแผน และกระบวนการท างาน พยายามทจะควบคมอยางใกลชด

2.2 ผน าทมงเนนคน (People-oriented or Employee-centered Leaders) คอผน าทค านงถงสวสดการ และความรสกของผใตบงคบบญชา

เรดดน (Reddin. 1969) ไดท าการศกษาและแยกประเภทของผน าทมประสทธภาพและดวยประสทธภาพออกเปนอยางละ 4 รปแบบ ดงน

1. ผน าทมประสทธภาพ 1.1 ผน าแบบเจาระเบยบ (Bureaucrat) เปนผน าทใหความส าคญกบงานและเพอน

รวมงานนอย แตใหความสนใจเรองระเบยบ กฎเกณฑ ผน าเชนนเปนคนทมความซอสตย และมคณธรรม 1.2 ผน าแบบนกพฒนา (Developer) พฒนามาจากผน าแบบมตรสมพนธ สนใจ

เพอนรวมงานมากแตสนใจในงานนอย มนใจเพอนรวมงาน งานหลกคอพฒนาเพอนรวมงานเปนรายบคคล

13

1.3 ผน าแบบนนกบรหาร (Executive) พฒนามาจากผน าแบบบรณาการ เปนนกผสมผสานมองการณไกล ตระหนกในความแตกตางระหวางบคคล การท างานใชก าลงทกคนไดอยางคมคา เนนการท างานเปนทม

1.4 ผน าแบบเผดจการคณธรรม (Benevolent Autocrat) พฒนามาจากผน าแบบเสยสละ มงงานสง มตรสมพนธต า ผน าแบบนสามารถใชประโยชนจากเพอนรวมงานใหไดผลงานโดยทเพอนรวมงานไมมความรสกในทางไมด

2. ผน าทดอยประสทธภาพ 2.1 ผน าแบบละเลย (Deserter) เปนผน าทมลกษณะเงยบเฉยเกบตว ผน าแบบนมก

แสดงพฤตกรรมไมเหมาะสมกบเวลา สถานการณ สถานท 2.2 ผน าแบบนกบญ (Missionary) เปนผน าทมมตรสมพนธ สนใจเพอนรวมงานสง

แตสนใจงานนอย ท างานดวยตนเองจนเพอนรวมงานมโอกาสท างานนอย 2.3 ผน าแบบประนประนอม (Compromise) ใหความสนใจงานสง มความสมพนธ

กบเพอรวมงานมาก เปนผตดสนใจทไมดนก 2.4 ผน าแบบเผดจการ (Autocrat) มงงานสง แตมความสมพนธกบเพอนรวมงานต า

ขาดความเชอมนตอคนอน ไมยนดกบผลงานของเพอนรวมงาน สนใจเพยงงานเฉพาะหนาเทานน ไลเครท (Likert. 1961) ไดแบงลกษณะผน าออกเปน 4 ประเภท คอ

1. เผดจการสมบรณแบบ (Exploitive Autocratic) เปนลกษณะผน าทใชอ านาจเดดขาดหรอเผดจการ

2. เผดจการแบบคณธรรม (Benevolent Autocratic) เปนลกษณะของผน าทใชอ านาจอยางมศลปะท าใหผ รวมงานปฏบตตามดวยความเตมใจ

3. พลพรรครวมมอ (Participative) เปนลกษณะของผน าทใชการปรกษาหารอเปนหลกในการท างาน ผน าจะรบฟงความคดเหนและพยายามใชใหเปนประโยชน

4. ประชาธปไตย (Democratic) หรอแบบมสวนรวม ผน าจะเคารพ มนใจ และเชอถอในความคดเหนของผ รวมงานทก ๆ คน

และจากการวจยของ Likert พบวาผน าทใชอ านาจเดดขาดหรอเผดจการจะกอใหเกดผลผลตต าทสด สวนผน าแบบประชาธปไตยหรอแบบมสวนรวมจะไดผลผลตสงสด

14

เฮอรซ และ บลานชารด (Hersey; & Blanchard. 2000: 467-468) แบงลกษณะผน าออกเปน 4 ประเภท คอ

1. แบบสงการ (Telling Style) เปนรปแบบผน าทมงเนนงานสง และมงเนนคนต า โดยผน าจะเปนผชน า ก าหนดบทบาท และบอกใหผตามทราบวาตองการใหท าอะไร ลกษณะการสอสารเปนแบบทางเดยว ผน ารปแบบนเหมาะสมกบผตามทมระดบวฒภาวะต า

2. แบบขายความคด (Selling Style) เปนรปแบบผน าทมงเนนงานสงและมงเนนคนสง โดยผน าจะเปนผชกชวน อธบาย ใหการสนบสนน ใหก าลงใจ และใหความกระจางเมอมขอสงสยเกยวกบการงาน ลกษณะการสอสารเปนแบบสองทาง ผน ารปแบบนเหมาะสมกบผตามทมระดบวฒภาวะต า ถงปานกลาง

3. แบบมสวนรวม (Participating Style) เปนรปแบบผน าทมงเนนงานต าและมงเนนคนสง โดย ผน าสนบสนนใหผตามเขามามสวนรวมและใชความรความสามารถในการท างาน ผน ารปแบบนเหมาะสมกบผตามทมระดบผตามทมระดบวฒภาวะปานกลางถงสง

4. แบบมอบหมายงาน (Delegating Style) เปนรปแบบผน าทมงเนนงานต า และมงเนนคนต า โดยผน าจะมการกระจายหนาท ใหค าแนะน าและการสนบสนนเลก ๆ นอย ๆ เพยงเพอใหผตามเขาใจปญหาและแผนงาน และใหผตามมอสระในการด าเนนการไดเอง ผน ารปแบบนเหมาะสมกบผตามทมระดบวฒภาวะสง

ฟลชแมน แฮรรส และ เบรท (Fleishman, Harris; & Burtt. 1955: 9-15) ไดท าการศกษาทดลองเกยวกบภาวะผน าท Ohio State University (มหาวทยาลยโอไฮโอ) และไดแบงลกษณะของผน าออกเปน 2 หลกใหญๆ คอ มงมตรสมพนธ (Consideration) และมงกจสมพนธ (Initiating Structure) ซงน าไปสการแบงประเภทของผน าออกเปน 4 แบบ คอ

1. ผน าแบบมงกจสมพนธต าและมงมตรสมพนธสง เปนผน าทแยทสด 2. ผน าแบบมงกจสมพนธต าแตมตรสมพนธสง คอชอบสนกสนานแตละเลยงาน 3. ผน าแบบมงกจสมพนธสงและมงมตรสมพนธสง แบบนปฏบตยากทสด 4. ผน าแบบมงกจสมพนธสงแตมงมตรสมพนธต า มงแตผลผลตอยางเดยวมองเพอน

รวมงาน เปนเครองจกร เทนเนนบารม และ วอรเรน (Tannenbaum; & Warren. 1973: 164) ไดท าการศกษาเกยวกบ

กลมสมพนธหรอการรวมกลมท างานของบคคลชอวา Continuum of Leadership Behavior โดยเนนในเรองการใชอ านาจของผน า และขวของการใชอ านาจซงแบงเปน 2 ขว คอ

1. ขวอ านาจสงสด (Manager Power and Influence) หรอ Boss-centered หรอ Authoritarian (อตตาธปไตย) อ านาจสงสดอยทผน า หรอผบรหาร ตดสนใจเพยงคนเดยว

15

2. ขวอ านาจต าสด (Non manager Power and Influence) หรอ Subordinate-Centered หรอ Democratic (ประชาธปไตย) ผน าหรอผบรหารใชอ านาจของตวเองนอยทสด แตจะระดมสตปญญาความคดเหนขอเสนอแนะตางๆ จากผ รวมงานเพอประกอบการตดสนใจ

จากการน าเอาพฤตกรรมการตดสนใจมาเปนเครองบงชลกษณะของผน า สามารถแบงผน าออกเปน 7 ประเภท คอ

1. ผน าตดสนใจเพยงผ เดยว ถอไดวาเปนผน าแบบอตตาธปไตย 2. ผน าเสนอการตดสนใจใหผ รวมงานรบรเปนการขายความคดเพอโนมนาวใหกลมยอมรบ 3. ผน าเสนอแนวคดในการตดสนใจและตดสนใจเองแตใหโอกาสสมาชกซกถามได 4. ผน าเสนอความคดเปนการหยงทาท ใหสมาชกเสนอความคดเหนไดแตคอนขาง

ยนยนแนวการตดสนใจเดม 5. ผน าเสนอปญหาใหอภปราย และขอค าแนะน าจากสมาชกแลวตดสนใจ 6. ผน าเสนอปญหาใหกลมอภปรายรวมกนตดสนใจ 7. ผน ารวมกบสมาชกตดสนใจภายใตขอจ ากด ขอบงคบขององคการ

จากรปแบบการตดสนใจทง 2 ดงกลาวมาแลว มการน ามาแปลและดดแปลงใหสนและกระชบลง โดยสามารถแบงรปแบบการตดสนใจออกเปน 5 ประเภท ดงตอไปน

1. ผน าทตดสนใจแลวสงการ เรยกวา บอกงาน 2. ผน าตดสนใจแลวชแจงและชกจง เรยกวา ขายงาน 3. ผน าตดสนใจตามขอแนะน าของผ รวมงาน เรยกวา ซองาน 4. ผน าและผ รวมงานตดสนใจรวมกน เรยกวา รวมงาน 5. ผน ามอบใหผ รวมงานตดสนใจในขอบเขต เรยกวา มอบงาน

เฟรนช และ เรเวน ( French; & Raven. 1960: 607) แบงประเภทของผน าตามการไดรบอ านาจเปน 3 ประเภท คอ

1. ผน าแบบใชพระเดช (Legal Leader) ผน าลกษณะนมกถออ านาจทไดรบตามกฎหมายเปนขออาง มกใชอ านาจทตนมอยท าทกอยางทตนพอใจโดยไมมการยดหยน

2. ผน าแบบใชพระคณ (Charismatic Leader) ผน าลกษณะนมไดใชอ านาจทตนมอยเปนเครองมอในการบรหาร แตกลบใชอ านาจและศลปะของการเปนผน าทตนมอยมากอใหเกดความศรทธาจากผใตบงคบบญชา ทชวยใหเกดความเหนอกเหนใจตามมา และมงสรางมนษยสมพนธในหมเพอนรวมงาน กอใหเกดความเคารพนบถอ และมผลผลกดนใหผปฏบตงานท างานดวยความเตมใจ

16

3. ผน าแบบพอพระ (Symbolic Leader) ผน าลกษณะนเปนผน าทมความพยายามท าตนใหควรแกการเคารพนบถอ ตามต าแหนงและอ านาจหนาททไดรบโดยใหความเหนอกเหนใจและความเปนธรรมแกทกคน

ลปบทท และ ไวท (Lippitt; & White. 1974) ไดแบงประเภทของผน าตามการวจย ดงน 1. ผน าแบบเผดจการ หรอ อตนยม (Autocratic Leaser) ผน าลกษณะนเนนเรองการ

บงคบบญชาและการออกสงการเปนเรองส าคญ ใชอ านาจวนจฉยสงการโดยถอวาการวนจฉยสงการในการแกปญหาใดๆ นนตนมอ านาจสงสด ถอตนเองเปนใหญ

2. ผน าแบบประชาธปไตย (Democratic Leader) ผน าชนดนมลกษณะตรงขามกบแบบเผดจการจะใหความส าคญกบผใตบงคบบญชามากกวาและจะไมเนนการใชอ านาจใหเกดความเกรงกลวในตวผน า หากแตจะเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชามโอกาสแสดงความคดเหนและพดคยดวยผน าแบบนเนนความผกพนในสงคม สงเสรม สนบสนน ปรบปรงเปลยนแปลงการท างานของคนในกลมเพอความเจรญกาวหนาของกลม

3. ผน าแบบเสรนยม (Laissez-Faire Leader) ผน าชนดนจะปลอยใหผใตบงคบบญชามอสระเตมท ผน าจะท างานตามแบบทผใตบงคบบญชาเสนอมาไมมความคดรเรมสรางสรรค ไมค านงถงหลกเกณฑ กฎเกณฑเทาใดนก ไมมบรรทดฐานในการควบคมดแลผใตบงคบบญชา

สเนตร สวรรณละออง (2545: 23) ไดแบงประเภทของผน าไว ดงน 1. ผน าครอบครว (Family Leader) 2. ผน าสงคมหรอชมชน (Community Leader) 3. ผน าองคการหรอหนวยงาน (Organization Leader) 4. ผน าทางการเมอง (Political Leader) 5. ผน าชาต (National Leader) 6. ผน าโลก (World Leader)

กลาวโดยสรป ประเภทของผน าสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. ผน าทมประสทธภาพ คอ เปนผ ทใหความส าคญกบงาน และบคคลภายในองคกร มอง

การณไกล เขาใจความแตกตางระหวางบคคล รบฟงความคดเหนของบคคลภายในองคกร เนนการท างานเปนทม มระเบยบวนย ซอสตย มคณธรรมจรยธรรม เสยสละเหนแกประโยชนสวนรวม และรจกการบรณาการซงผน าในลกษณะนจะท าใหองคกรสามารถท าภารกจตางๆ ส าเรจลลวงไดอยางมประสทธภาพตามวตถประสงคทตงไว

2. ผน าดอยประสทธภาพ คอ เปนผทไมสนใจบคคลในองคกร หรอสนใจบคคลในองคกรมากกวาการท างาน ตดสนใจเรองตางๆ เพยงล าพง ท าตวไมเหมาะในเวลางาน ขาดความเชอมนตอ

17

บคคลอน สนใจเพยงงานเฉพาะหนา ไมมมนษยสมพนธกบบคคลในองคกร ผน าในลกษณะนจะท าใหการบรหารงานภายในองคกรประสบปญหา หรอภารกจขององคกรลมเหลวไมเปนไปตามวตถประสงคทตงไว

คณสมบตของภาวะผน า เดสเลอร (Dessler. 2004: 256-258) กลาวถงคณสมบตทดของผน าไว 6 ประการ คอ

1. เปนผน าทมแรงจงใจ หมายถง เปนผ ทมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะประสบความส าเรจ มพลงอยางมาก และมความมงมนทจะเอาชนะอปสรรคตางๆ

2. มความตองการทจะเปนผน า ชอบทจะเปนผน ามากกวาผตาม และจะเปนผ ทมอทธพลเหนอผ อน

3. มความซอสตยและมคณธรรม 4. เปนผมความมนใจ ซงความมนใจจะมบทบาทส าคญตอการตดสนใจและท าให

ผใตบงคบบญชามความเชอมนในผน า 5. มความสามารถในการรบรและมความฉลาด 6. ตองเปนผ ทรจกองคการเปนอยางด เพราะจะเปนขอมลทชวยในการตดสนใจทถกตอง

และเหมาะสม เฮลลเกล สโลคมและ วดแมน (Hellriegel, Slocom; & Woodman. 1998: 303-304)

กลาวถงคณสมบตของผน าทจะท าใหประสบความส าเรจวาม 4 ประการ คอ 1. เปนผ ทมวสยทศนกวางไกล (Creating A Vision) มวสยทศนใหม ๆ และมการรวม

ก าหนดเปาหมายกบผปฏบตงาน ซงจะท าใหผปฏบตงานมความผกพนกบเปาหมายนน และจะพยายามด าเนนการเพอใหเปาหมายนนบรรลผล

2. เปนผ ทมความสามารถในการสอสาร (Meaning Through Communication) 3. เปนผ ทมอบอ านาจใหกบผปฏบตงาน (Empowerment) โดยใหผปฏบตงานมสวนรวม

ในการพฒนาเปาหมายและนโยบาย ซงเมอเปาหมายนนบรรลผลผปฏบตงานกจะเกดความพงพอใจ รวมทงผน าใหการสนบสนนเพอพฒนาผปฏบตงาน และชวยเหลอเพอใหผปฏบตงานบรรลเปาหมายสวนบคคลดวย

4. เปนผ ทเขาใจตนเอง (Self-Understanding) โดยรจดออนและจดแขงของตนเองและเปนผทตองการขอมลยอนกลบของผลการปฏบตงาน เพอปรบปรงตนเองใหดยงขน

18

โกเมส-เมจอา และ บาลคน ( Gomez-Mejia; & Balkin. 2002: 287) กลาวถงคณสมบตและทกษะส าหรบผน าทดวา ไดแก

1. เปนผ ทมทกษะของการใชอทธพล (Influence Skills) โดยสามารถใชความเปนผน าในการท าใหผปฏบตงานเตมใจทจะท างานเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

2. เปนผ ทมทกษะในการมอบหมายงาน (Delegation Skills) พรอมทงสามารถท าใหผปฏบตงานมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมายนนดวย

3. เปนผ ทมความยดหยน (Flexibility Skills) และแกไขปญหาทก าลงเผชญอยได 4. เปนผมทกษะในการจงใจ (Motivational Skills) โดยเปนผสนบสนนและจดสราง

สภาพแวดลอมเพอใหผปฏบตงานทมเทและอทศตนเองใหกบงาน ทมม และ ปเตอรสน (Timm; & Peterson. 2000: 147-150) กลาวถงคณสมบตของผน าทด

ในมมมองของผปฏบตงาน โดย Franklin Covey Center for Research ไดท าการส ารวจความคดเหนของผปฏบตงานทประเทศสหรฐอเมรกาจ านวน 37,000 คน ในป ค.ศ. 1997-1998 ผลการศกษาพบวาคณสมบตของผน าทดทผปฏบตงานตองการม 11 ประการเรยงตามล าดบจากมากไปหานอย ไดแก

1. เปนผ ทมความสามารถในการสอสาร (Effectively Communicate) รวมถงมความสามารถในการรบฟงดวย

2. เปนผทมคณธรรม (Exhibit Integrity) มความซอสตย (Honesty) และนาไววางใจ (Trustworthy) 3. เปนผ ทมความสนกสนานกบการท างานเปนทม (Enjoy Team Work) ผปฏบตงาน

ตองการผน าทเปนสวนหนงของพวกเขา และสามารถท างานรวมกบพวกเขาไดเปนอยางด 4. เปนผ ทมวสยทศน (Be Visionary) และบอกกลาววสยทศนนนตอผปฏบตงาน ม

ความคดสรางสรรค และรวมท างานกบผปฏบตงานเพอจะน าทมงานไปสวสยทศนนน 5. เปนผ ทกลาตดสนใจ (Make Decisions) มความสามารถในการแกปญหา เปนนก

วางแผน และเปนผมความสามารถในการจดระบบการท างานทด 6. เปนผใสใจตอความรสกของผปฏบตงาน (Demonstrate Caring) รวมทงมความ

หวงใย เหนอกเหนใจ และใหการสนบสนนผปฏบตงานดวย 7. เปนแบบอยางทดได (Be a Model) ซงมความส าคญคอจะสงผลตอพฤตกรรมของผปฏบตงาน 8. เปนผ ทอทศตนเองใหกบงาน (Be Dedicated) และท างานหนกเพอใหงานบรรลเปาหมาย 9. เปนผ ทสามารถจงใจผ อนได (Be A Motivator) 10. เปนผ ทมความเชยวชาญ (Be Expert) มความร มความสามารถ และมความเฉลยวฉลาด 11. เปนผ ทมความกลาหาญ (Be Courageous) และกลาทจะยนหยดในหลกการทถกตอง

19

สเนตร สวรรณละออง (2545: 36-37) อธบายคณลกษณะทส าคญของภาวะผน าไว ดงน 1. การเปนผน า คอ การเปนศนยกลางการรวมตวกนเปนกลม (Group Process) ผน า

เปนจดศนยกลางหรอแกนกลางของการรวมกลม เปนศนยรวมของอ านาจ ท าใหเกดความรวมมอรวมใจกนในการท างานเปนกลม ผน าจะเปนผก าหนดจดมงหมายและกจกรรมตางๆ ในกลม

2. ผลจากบคลกภาพท าใหเกดผน า ผน าจะตองมบคลกภาพพเศษ หรอ อจฉรยะ พฤตกรรมเฉพาะตวมความโดดเดนกวาบคคลอน บคคลอนมกยอมรบบคลกภาพของผน าและเชอมนเมอรวมท างานดวย

3. ผน าจะตองมศลปะท าใหกลมเกดความยนยอม หมายถง มความสามารถในการจงใจใหคนในกลมเกดความศรทธา เชอมน ยนยอมพรอมใจใหความรวมมอท าในสงทผน าตองการ

4. ผน าเปนผใชอทธพล (Influence) มความพยายามในการครอบง าหรอมอ านาจเหนอบคคลอนเพอใหงานบรรลจดมงหมายทตงไว ผน าอาจใชวธการขมข หรอการใหรางวล หรอวธการจงใจตางๆ

5. การเปนผน าเปนการกระท ากจกรรม หรอแสดงพฤตกรรม เปนกระบวนการของการกระท ากจกรรมกลมใหสามารถด าเนนงานได เชน การประสานงาน การใหรางวล การใหคณใหโทษ

6. การเปนผน าคอ การชกชวนเกลยกลอม (Persuasion) ซงมความจ าเปนส าหรบผน าเปนอยางมากในการใชศลปะหรอทกษะในการเกลยกลอมชกจงคนในกลมใหปฏบตตามความตองการไดโดยอาจมความขดแยงนอยทสด มการท างานอยางสรางสรรค เปนตน

7. การเปนผน าเปนเรองของความสมพนธของพลงอ านาจ (Power Relation) และสทธอ านาจ พลงอ านาจชนดนเปนเรองของ “พระคณ” ในขณะทสทธอ านาจเปน “พระเดช” ผน าจะตองพยายามใชพลงอ านาจทกวถทางเพอใหคนในกลมท าตามจดประสงคทตงไว

8. การเปนผน าเปนเครองมอหรอวถทาง ผน าจะเปนวถทางของความสามคคของกลม ผน าจะเปนผวางแนวทางในการท างานหรอกจกรรมตางๆ ทเปนประโยชนตอกลมภายใตความเหนชอบของสมาชก

9. การเปนผน าเปนการสรางความสมพนธของคนในกลม เนองจากผน าเปนแกนกลางของการใหคนในกลมมารวมตวกน มความสมพนธกน ใกลชดรจกสนทสนมกน

10. การเปนผน าจะท าใหมความแตกตางกนในเรองสถานภาพและบทบาท ผน าจะมสถานภาพและสทธหนาทแตกตางกบคนในกลมหรอผตามทวๆ ไป กลมจะตองก าหนดสทธหนาทของผน าอยางเหมาะสมและสมดล หากกลมละเลยจะท าใหเกดสงตางๆ อาท สถานภาพทขดกน (Status Conflict) และบทบาททขดแยงกน (Role Conflict) ซงจะมผลกระทบตอสงคมในดานตางๆ ดวย ดงนน ผน าจะตองสวมบทบาทตามสถานภาพของผน าเพราะการมผน าแสดงบทบาทมากกวาสองบทบาททขดกน จะเกดความขดแยงในบทบาท ท าใหเกดปญหาในกลมขนมาไดเชนเดยวกน ประการส าคญ

20

ผน าจะตองแสดงบทบาททเดนและแตกตางกวาบทบาทของผตาม เพอความเปนเอกลกษณ และอจฉรยะของผน า

11. ผน าตองมความคดรเรมสรางสรรคเพอน าใหคนในกลมท ากจกรรมอยตลอดเวลา ตองมความคดรเรมในการท างาน การทผน าไมกระตอรอรนจะท าใหกลมมความสมพนธทางสงคมต า นอกจากนนผน าจะตองมการใหก าลงใจแกคนในกลมอยตลอดเวลาเพอใหกลมมประสทธภาพในการท างานสงขนและกลมมความสมพนธดเหนยวแนนไมแตกสลายไดงาย

รงสรรค ประเสรฐศร (2544: 36-38) กลาวถงลกษณะเดน (Dominance) ของผน าทมเหนอบคคลอน ๆ อยางเหนไดชดโดยแบงเปนดานไวดงน

ดานสตปญญาและความสามารถ 1.การตดสนใจ วจารณญาณ 2. ความร 3. ทกษะการพด

บคลกภาพ (Personality) 1. กระตอรอรน 2. มความคดสรางสรรค 3. ความซอสตย มจรยธรรม 4. ความเชอมนในตนเอง

ลกษณะทสมพนธกบงาน (Work-Related Characteristics) 1. มกระตนทจะน าไปสความส าเรจ 2. แรงกระตนทจะน าไปสความรบผดชอบ 3. มความรบผดชอบเพอใหงานบรรลเปาหมาย 4. การมงมนในการท างาน

ลกษณะดานสงคม (Social Characteristics) 1. ความสามารถทจะสรางความรวมมอ 2. ความรวมมอ 3. ความเปนทนยมชมชอบ มชอเสยง 4. ความสามารถดานสงคม ทกษะในการตดตอระหวางบคคล 5. การมสวนรวมในสงคม 6. รจกกาลเทศะ มความสามารถในการเจรจา

21

กลาวโดยสรป คณสมบตของผน า หมายถง คณลกษณะและคณสมบตทมอยในตวของผน าเชน ความกลาหาญ ความฉลาดรอบร ความคดอานรอบคอบ ซงสงเหลานจะเปนตวน าพาใหองคการไปสเปาหมายและประสพผลส าเรจได 3.ทฤษฎภาวะผน าเชงปฏรป

ยคส และ ฟลต (รตตกรณ จงวศาล. 2543: 18; อางองจาก Yukl; & Fleet. 1992: 175-176) กลาวถงภาวะผน าเชงปฏรปไววา ภาวะผน าในเชงกระบวนการทผน าและผตามมอทธพลตอกน และมอทธพลสงผลตอปจเจกบคคล (Individual) และในระดบกวางทเปนกระบวนการในการใชอ านาจเพอเปลยนแปลงสงคมและปฏรปสถานบน ในทฤษฎของแบส ผน าพยายามยกระดบการตระหนกรของผตามและแนวคดและคานยมทางศลธรรมใหสงขน โดยมแนวคดวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงอาจจะมการแสดงออกโดยผใดกไดในองคการในทกๆ ต าแหนงซงอาจจะเปนผน าหรอเปนผตาม และอาจจะเกยวกบคนทมอทธพลเทาเทยมกน สงกวา หรอต ากวากไดแนวคดทฤษฎนเรมตนตงแตทศวรรษ 1980 เปนตนมา ซงทฤษฎนไดบงบอกถงกระบวนการเปลยนแปลงในตวบคคล โดยผน าจะมงเนนการเปลยนแปลงเรองคานยม คณธรรม มาตรฐานและการมองการณไกลไปในอนาคต ผน าเชงปฏรปจะใหความส าคญตอการประเมนเพอทราบถงระดบแรงจงใจของผตาม แลวพยายามหาแนวทางตอบสนองความตองการและปฏบตตอผตามดวยคณคาความเปนมนษย โดยสาระของทฤษฎแลว ภาวะผน าแบบเชงปฏรปจะกวางขวางครอบคลมแนวคดของภาวะผน าโดยเสนหา (Charismatic Leadership) ภาวะผน าเชงวสยทศน (Visionary Leadership) รวมทงภาวะผน าเชงวฒนธรรม (Cultural Leadership) ดวยภาวะผน าเชงปฏรปจงเปนทฤษฎภาวะผน าทสามารถใชในการอธบายกระบวนการอทธพลไดอยางกวางขวาง ตงแตระดบจลภาคระหวางผน ากบผตามเปนรายบคคล ไปจนถงระดบมหภาคระหวางผน ากบบคลากรทงองคการ ตลอดจนทงระบบวฒนธรรม แมวาโดยบทบาทหลกของผน าเชงปฏรปกอใหเกดการเปลยนแปลงตาง ๆ ขนในองคการกตาม แตตลอดเสนทางของกระบวนการเปลยนแปลงดงกลาว ผน ากบผตามจะผกพนตอกนอยางมนคง ทฤษฎภาวะผน าเชงปฏรปแบบเปลยนสภาพไดรบการยอมรบวามความสอดคลองกบสถานการณของโลกในยคทมความเปลยนแปลงเกดขนอยตลอดเวลามากทฤษฎหนงในปจจบนภาวะผน าเชงปฏรปมาจากแนวความคดของนกวชาการหลายคน

แบส (ณฐวฒ เตมยสวรรณ. 2550: 66; อางองจาก Bass.1985) ไดเสนอทฤษฎภาวะเชงปฏรปโดยอาศยพนฐานแนวความคดของเบอรน ซงแบงผน าออกเปน 2 แบบ ดงกลาวแลว โดยแบสใหทศนะวา ผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leaders) ใชการใหรางวลเพอแลกเปลยนกบการ

22

ยนยอมปฏบตตาม สวนผน าเชงปฏรป (Transformational Leaders) นนไดใหนยามในแงผลของผน าทกระทบตอผตามอนไดแกผตามใหความไววางใจ มความรสกทชนชม ใหความจงรกภกด และความเคารพนบถอตอผน า จนสามารถสงผลใหเกดแรงจงใจท างานไดผลมากกวาความคาดหวงเดมทก าหนดไว โดยแบส อธบายวาผน าเชงปฏรปและจงใจตอผตามดวยวธการ ดงน

1. ท าใหผตามเกดตระหนกในความส าคญของผลงานทเกดขน 2. โนมนาวจตใจของผตามใหเปลยนจากการยดในผลประโยชนของตนเอง มาเปนการ

เหนแกประโยชนสวนรวมขององคการและหมคณะแทน 3. กระตนใหผตามยกระดบของความตองการทสงขนกวาเดม (Higher Order Needs)

แมวากระบวนการอทธพลทเกดจากภาวะผน าแบบเปลยนสภาพจะยงไมสามารถอธบาย แบส และอโวลโอ (Bass; & Avolio. 1994) ไดน าเสนอโมเดล ภาวะผน าเชงปฏรปไววาเปน

กระบวนการทผน ามอทธพลตอผ รวมงานและผตาม โดยการปฏรปความพยายามของผ รวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวงพฒนาความสามารถของผ รวมงานและผตามไปสระดบสงขนและศกยภาพมากขน ท าใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของทมและองคการ จงใจใหผ รวมงานและผตามมองใหไกลเกนความสนใจไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผ รวมงานหรอผตามจะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอเรยกวา “4I” (FourI’s) คอ

1. การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma leadership :II or C) หมายถง การทผน าประพฤตตวเปนแบบอยาง ท าใหผตามเกดความไววางใจ และเกดเลยนแบบผน า ผน าตองมคณลกษณะน คอ มวสยทศน สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต เปนทไวใจไดวาท าในสงทถกตอง เปนผ ทมศลธรรมและมจรยธรรมสง หลกเลยงการใชอ านาจเพอประโยชนสวนตว แตเพอใหเกดประโยชนแกผ อนและกลม ผน าจะตองแสดงความมนใจชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอบรรลเปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผน าและพฤตกรรมของผน า ผน าการเปลยนแปลงตองแสดงใหเหนถงเปาหมายและวสยทศนขององคการ

2. แรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) หมายถง การทผน าแสดงออกในทางทจงใจและดลใจใหผตาม ดวยการเสรมสรางแรงจงใจภายในใหกบผตาม ดวยการใหความหมายและใหความทาทายในเรองงานของผตามในทม ผตามแสดงออกถงการกระตอรอรนความรสกทางบวกและมองโลกในแงด ผน าจะสรางและสอความหวงและวสยทศนรวมกนกบผตามตามตองการอยางชดเจนและจะชวยใหผตามมองขามผลประโยชนสวนตน เพอพฒนาเปนความผกพนตอเปาหมายระยะยาวผน าแบบนจะมลกษณะการตดตอสอสารทดงดดใจ ใหสามารถประสบความส าเรจตามเปาหมายได

23

3. การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation : IS) หมายถง การทผน ากระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตางๆทเกดขนในหนวยงาน ท าใหผตามตองการหาแนวทางใหมๆ มาแกปญหา เพอหาขอสรปใหมๆ ทดกวาเดม โดยผน ามการคดและแกปญหาอยางมระบบ มความคดรเรมสรางสรรค มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหมๆ ในการพจารณาปญหา และกระตนใหผตามแสดงความคดและเหตผล ผน าจะตองแสดงใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยางได จากความรวมมอกนในการแกปญหาของผ รวมงานทกคน เพอใหผตามเกดความตระหนก เขาใจ และแกไขปญญาดวยตนเอง

4. การค านงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration : IC) ผน าจะมความสมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผน าใหการเอาใจใสผตามเปนรายบคคล ท าใหผตามรสกมคณคาและมความส าคญ ผน าจะเปนโคช (Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) เพอการพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน โดยผน ามการสงเสรมการสอสารสองทาง มปฏสมพนธกบผตามเปนสวนตว และเหนปจเจกบคคล ผน าจะมการฟงอยางมประสทธภาพ มการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) เปดโอกาสใหผตามไดใชความสามารถพเศษอยางเตมทและเรยนรสงใหมๆ ททาทายความสามารถ ผน าจะดแลผตามวาตองการค าแนะน า การสนบสนน และการชวยใหกาวหนาในการท างานทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขาก าลงถกตรวจสอบองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะทง 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผน าเชงปฏรปจะมความสมพนธ (Interco Related) อยางไรกตาม มการแบงแยกแตละองคประกอบ เพราะเปนแนวคดพฤตกรรมทมความเฉพาะเจาะจง และมความส าคญในการวนจฉยตามวตถประสงคตางๆ

ฮาเตอร และ บาส (Hater; & Bass. 1988: Abstract) ไดท าการวจยเรองภาวะผน าเชงจดการและภาวะผน าเชงปฏรปของผบรหารจากการประเมนของผบงคบบญชาและการรบรของผใตบงคบ บญชาโดยศกษาใหผบรหารทผานการประเมนวายอดเยยม 28 คน และใหผใตบงคบบญชาของผบรหารแตละคนจ านวน 306 คน เปนผประเมนผลการวจยผลการวจยพบวา

1. ภาวะความเปนผน าการเปลยนแปลงของผบรหารทยอดเยยม ตามการรบรของผใตบงคบบญชาสงกวาผบรหารทวไป โดยเฉพาะในดานบคลกภาพทนานบถอ และการยอมรบความแตกตางของบคคล สวนภาวะผน าเชงจดการในผบรหารทง 2 กลม ไมแตกตางกน และ

2. ปจจยดานภาวะความเปนผน าการเปลยนแปลงเปนปจจยพยากรณผลการปฏบตงาน และความพงพอใจของผใตบงคบบญชาไดดกวาปจจยดานภาวะผน าเชงจดการ

แคทลยา ศรใส (2548: 123 -126) ไดท าการวจยเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 2 ผลการวจยพบวา

24

1. ระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนเอกชน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 3 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก

2. ระดบมการสรางทมงาน โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 12 โดยรวมและทกรายดาน อยในระดบมาก

3. เปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลง ของผบรหารและการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนเอกเอกชน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 3 ตามการรบรของผบรหาร และครหวหนากลมสาระไมแตกตางกน

4. เปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารและการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนเอกเอกชน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 3 จ าแนกตามสถานภาพในการด ารงต าแหนงแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

5. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารมความสมพนธทางกบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนเอกเอกชน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 3 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และ

6. ภาวะผน าการเปลยนแปลง ดานความมบารม และการมงความสมพนธเปนรายบคคลเปนตวพยากรณการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน โดยมคาอ านาจพยากรณเทากบรอยละ 67.0 และสามารถรวมกนท านายไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ขวญชย จะเกรง (2551: 2) ไดศกษาความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการบรหาร โดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 3 - 4 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรสงครามพบผลการวจยวา

1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 3 - 4 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรสงคราม โดยภาพรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ทกดาน อยในระดบมาก โดยเรยงจากมากไปหานอย ดงน ภาวะผน าการเปลยนแปลงดาน การสราง แรงบนดาลใจ การมอทธพลอยางมอดมการณ การกระตนทางปญญา และการค านงถง ความเปนปจเจกบคคล ตามล าดบ

2. การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 3 - 4 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรสงคราม โดยภาพรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษา ทกดาน อยในระดบมาก โดยเรยงจากมากไปหานอย ดงน การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาดาน วชาการ การบรหารงานบคคล งบประมาณ และการบรหารทวไป ตามล าดบ

25

3. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบการบรหารโดยใชโรงเรยน เปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 3 - 4 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรสงคราม มความสมพนธกนอยในระดบสง

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบภาวะผน าเชงปฏรปพบวา ตางใหความส าคญตอการพฒนาภาวะผน าของผบรหารองคการเปนอยางมาก เพราะเปนปจจยส าคญในการสรางความส าเรจใหกบองคการ ดงจะเหนไดจากการศกษาวจยภาวะผน าทมมากนอยางตอเนอง เพราะลกษณะของภาวะผน านนมความจ าเปนทจะตองปรบเปลยนตลอดเวลา เพอใหสอดคลองกบสถานการณและจากงานวจยทเกยวของไดแสดงใหเหนวาลกษณะของภาวะผน าสงผลตอความส าเรจในการปรบเปลยนองคการใหบรรลประสทธผล ซงสามารถสรป ไดวามลกษณะภาวะผน าทส าคญอย 4 ดานคอ ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และ ดานโวหารคต 4. คณลกษณะภาวะผน าเชงปฏรป

การวจยครงนมงเนนทจะศกษาภาวะผน าเชงปฏรป สดาน คอ ดานพทธปญญา หมายถงคณลกษณะภาวะผน าดานความคดเชงระบบ ดานสมมาสต หมายถงคณลกษณะภาวะผน าดานการควบคมตนเอง ดานวนยคต หมายถงคณลกษณะภาวะผน าดานความมวนยในตนเอง และดานวนยคต หมายถงคณลกษณะภาวะผน าดานการใชวาจา ซงผ วจยไดศกษาและคนควาความหมายของภาวะผน าทงสดานดงตอไปน

ดานพทธปญญา หมายถง คณลกษณะภาวะผน าดานความคดเชงระบบ อรอมา รงเรองวณชกล (2552: 20) ไดศกษาปจจยบางประการทสงผลตอการคดเชงระบบ

ของนสตปรญญาตร หลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ.) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไดสรปความหมาย การคดเชงระบบ ไววาหมายถงความสามารถของบคคลทแสดงออกถงการพจารณาปญหาหรอสงตางๆ อยางเปนขนตอน ท าความเขาใจปรากฏการณ หรอสงตางๆ โดยค านงถงองคประกอบทงหมด (ปจจยภายในและปจจยภายนอก) มล าดบขนตอนเปนเหตเปนผล มเปาหมายชดเจน และยอมรบภาวะความเคลอนไหวเปลยนแปลงไปอยตลอดเวลาความสลบซบซอน และความเกยวเนองเชอมโยงขององคประกอบยอย ๆ เพอคนหาและสรางแบบแผน (Pattern) ทจะน าไปสการเปลยนแปลงพฒนาภารกจใหมความสมบรณมากทสดการคดเชงระบบสามารถชวยใหการออกแบบการแกปญหาเปนไปอยางมประสทธภาพ และบรรลเปาหมายอยางรวดเรว โดยใชวธคดหลายๆ แบบขนอยกบสถานการณ

26

เฮสเตอร (Hester. 1994: 4) ไดอธบายวา การคดเชงระบบเปนกรอบแนวคดพนฐานองคความรและเครองมอซงไดถกพฒนาขนภายใตชวงเวลาหนง เพอท าใหวตถประสงคและวธการแกปญหาหรอสรางสรรคงานมความชดเจน และชวยท าใหเรามองเหนการเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ การคดเชงระบบมไดละเลยตอปญหาความซบซอน แตจะเขาไปจดการกบความสลบซบซอนในลกษณะทใกลชดและสะทอนใหเหนถงสาเหตแหงปญหาและวธการทจะชวยแกปญหาในแนวทางทเปนไปได

อษณย โพธสข (อษณย อนรทธวงศ. 2553: ออนไลน) ไดกลาวถงคณลกษณะการคดเชงระบบ เกณฑ 3 มต คอ

1. มตดานความแปลกใหม หรอ นวภาพ (Novelty) ซงพจารณาจากการมกระบวนการคดใหม (New Process) กลวธใหม (New Techniques) มโนทศนใหม (New Concept) และการมอทธพลตอการเพาะความคด พฒนาผลงานตอไปในอนาคต

2. มตดานการแกปญหา(Resolution) พจารณาจากระดบการแกปญหาวา ท าไดเพยงพอหรอไม เหมาะสมตรงกบความตองการเพยงใดสมเหตสมผลตามวธการของศาสตรนนหรอไม ใชประโยชนไดและมคณคาในแงตาง ๆ (กายภาย จตใจ เศรษฐศาสตร ฯลฯ) ไดเพยงใด

3. มตดานความละเอยดลออและการสงเคราะห (Elaboration and Synthesis) ใหพจารณาจากการใชฝมอและความช านาญการสงเคราะหงานทซบซอน ความละเอยดลออ ท าใหงานประณตดงดดใจ มความสมบรณ และเปนการแสดงออกทสอความหมายใหคนอนเขาใจได

นพคณ นศามณ(2548: 38) กลาวถงลกษณะ 6 ประการ ของการคดแบบเชงระบบ คอ 1. คดอยางมหลกการ (Principles) 2. คดอยางมเหตผล (Relational) 3. คดอยางมการจดระเบยบ (Regulative) 4. คดอยางมรปแบบ (Mental Model) 5. คดอยางมกรอบ (Frame) 6. คดอยางมวตถประสงค (Objective)

อรอมา รงเรองวณชกล (2552: 122) ไดท าการศกษาปจจยบางประการทสงผลตอการคดเชงระบบของนสตปรญญาตรหลกสตรการศกษาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พบวา ความใฝร ความรอบคอบในการท างาน ลกษณะมงอนาคต บคลกภาพความเปนผน า กบการคดเชงระบบ 3 ดาน คอ ดานกระบวนการวเคราะหระบบในแนวลก ดานกระบวนการคดเชอมโยงเรองเหตและผล ดานการปอนกลบของเรองราว มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และจากการวเคราะหความสมพนธพบวาเปนไปตามสมมตฐานทตงไววาปจจยบางประการไดแกความใฝร ความรอบคอบ

27

ในการท างาน ลกษณะมงอนาคต บคลกภาพความเปนผน า มความสมพนธกบการคดเชงระบบ ดานกระบวนการวเคราะหระบบในแนวลก ดานกระบวนการคดเชอมโยงเรองเหตและผล และดานการปอนกลบของเรองราว แสดงวาตวแปรปจจยทง 4 ตวแปรมสวนส าคญตอการคดเชงระบบ

กลาวโดยสรป ภาวะผน าเชงปฏรปดานพทธปญญา หมายถง รปแบบและกระบวนการทางแนวความคดของผน า ซงผน าเชงปฏรปจะตองมภาวะผน าดานพทธปญญาคอผน าจะตองมความคดทแบบเปนระบบ มเหตผล หลกการ แบบแผน วสยทศนกาวหนาและกวางไกล และ เชงสรางสรรค

ดานสมมาสต หมายถง คณลกษณะภาวะผน าดานการควบคมตนเอง พระพรหมคณาภรณ ป.อ.ปยตโต (2531: 10) ใหความหมาย สมมาสต ไววา สมมาสต ตาม

ค าจ ากดความแบบพระสตรหมายถง หลกธรรมทเรยกวา สตปฏฐาน 4 ม 1. กายานปสสนา หมายถง การพจารณากาย การตามดรทนกาย 2. เวทนานปสสนา หมายถง การพจารณาเวทนา การตามดรทนเวทนา 3. จตตานปสสนา หมายถง การพจารณาจต การตามดรทนจต 4. ธมมานปสสนา หมายถง การพจารณาธรรมตางๆ การตามดรทนธรรม

และ ก าจดความแบบทางโลก หมายถง การควบคมตวเอง ไดแก ความระลกได ความระมดระวง ความตนตวตอหนาท ภาวะทพรอมอยเสมอในอาการคอยรบรตอสงตางๆ ทเขามาเกยวของ และตระหนกวาควรปฏบตตอสงนนๆ อยางไร โดยเฉพาะในจรยธรรม การท าหนาทของสต มกถกเปรยบเทยบเหมอนกบนายประต ทคอยระวงเฝาดคนเขาออกอยเสมอ และคอยก ากบการโดยปลอยคนทควรเขาออก ใหเขาออกได และคอยกน หามคนทไมควรเขาไมใหเขาไป คนทไมควรออกไมใหออกไป สต จงเปนธรรมทส าคญในทางจรยธรรมเปนอยางมาก เพราะเปนตวควบคมการปฏบต หนาท และเปนตวคอยปองกนยบยงตนเอง ทงทจะไมใหหลงเพลนไปตามความชว และทจะไมใหความชวเลดลอดเขาไปในจตใจได พดงายๆวาทจะเตอนตน ในการท าความด และไมเปดโอกาสแกความชว

ไรท (Wright. 1975: 92) ไดใหความหมายของการควบคมตนเองวา หมายถง การทบคคลสามารถทจะบงคบนสยหรอพฤตกรรมของตนเอง เมอตองเผชญกบสงยวยและสถานการณกดดน โดยปราศจากรางวลหรอการสนบสนนจากภายนอกและเนนดวยวา การควบคมตนเองเปนลกษณะอยางหนงของพฤตกรรมทางสงคมและจรยธรรม

ประภาพร คนซอ (2552: 10) การควบคมตนเอง คอ ความสามารถของบคคลทจะละเวนการกระท าทไมด หรอความสามารถทจะกระท าเพอใหเกดผลดตามทตองการดวยเหตผลและความอดทน หรอหลกเลยงสงทไมดทอาจเกดขน และสามารถยบยงหรอควบคมอารมณเมอตองเผชญกบปญหา อปสรรค หรออยในภาวะความขดแยงในจตใจ รวมทงรจกแสวงหาแนวทางในการแกปญหาเพอเปาหมายในอนาคต

28

พระพรหมคณาภรณ (2540: 14) กลาววาผสามารถน าหมชนและสงคมไปสสนตสขและความสวสด มธรรมหรอคณสมบต 7 ประการ ดงตอไปน

1. ธมมญญตา รหลกและรจกเหต คอรหลกการและกฎเกณฑของสงทงหลาย ทตนเขาไปเกยวของในการด าเนนชวต ในการปฏบตกจหนาทและด าเนนกจการตางๆ รเขาใจสงทตนจะตองประพฤตปฏบตตามเหตผล เชนรวา ต าแหนง ฐานะ อาชพ การงานของตน มหนาทและความรบชอบอยางไร มอะไรเปนหลกการ จะตองท าอะไรอยางไร จงจะเปนเหตใหบรรลถงผลส าเรจทเปนไปตามหนาทและความรบผดชอบนนๆ ดงนเปนตน ตลอดจนขนสงสดคอรเทาทนกฎธรรมดาหรอหลกความจรงของธรรมชาต เพอปฏบตตอโลกและชวตอยางถกตอง มจตใจเปนอสระ

2. อตถญญตา รความมงหมายและรจกผล คอรความหมายและความมงหมายของหลกการทตนปฏบต เขาใจวตถประสงคของกจการทตนกระท า รวาทตนท าอยอยางนนๆ ด าเนนชวตอยางนน เพอประสงคประโยชนอะไรหรอควรจะไดบรรลถงผลอะไร ทใหมหนาท ต าแหนง ฐานะ การงานอยางนนๆ เขาก าหนดวางกนไวเพอความมงหมายอะไร กจการทตนท าอยขณะน เมอท าไปแลวจะบงเกดผลอะไรบาง เปนผลดหรอผลเสยอยางไร ดงนเปนตน ตลอดจนถงขนสงสด คอ รความหมายของคตธรรมดา และประโยชนทเปนจดหมายแทจรงของชวต

3. อตตญญตา รตน คอ รตามเปนจรงวา ตวเรานน วาโดยฐานะ ภาวะเพศ ก าลง ความร ความถนด ความสามารถ และคณธรรม เปนตน บดนเทาไร อยางไร แลวประพฤตปฏบตใหเหมาะสมและท าการตางๆ ใหสอดคลองถกจด ทจะสมฤทธผล ตลอดจนแกไขปรบปรงตนใหเจรญงอกงามถงความสมบรณยงขนไป

4. มตตญญตา รประมาณ คอ รจกพอด เชน รจกประมาณในการบรโภค ในการใชจายทรพย รจกความพอเหมาะพอดในการพด การปฏบตกจและท าการตางๆ ตลอดจนการพกผอนนอนหลบและการสนกสนานรนเรงทงหลาย ท าการทกอยางดวยความเขาใจวตถประสงคเพอผลดแทจรงทพงตองการ โดยมใชเพยงเพอเหนแกความพอใจ ชอบใจ หรอเอาแตใจของตน แตท าตามความพอดแหงเหตปจจยหรอองคประกอบทงหลาย ทจะลงตวใหเกดผลดงามตามทมองเหนดวยปญญา

5. กาลญญตา รกาล คอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาทพงใชในการประกอบกจ ท าหนาทการงาน ปฏบตการตางๆ และเกยวของกบผ อน เชน รวา เวลาไหน ควรท าอะไร อยางไร และท าใหตรงเวลา ใหเปนเวลา ใหทนเวลา ใหพอเวลา ใหเหมาะเวลา ใหถกเวลา ตลอดจนรจกกะเวลาและวางแผนการใชเวลาอยางไดผล

6. ปรสญญตา รชมชน คอ รจกถน รจกทชมนมและชมชน รการอนควรตองท ากรยาอยางน ควรตองพดอยางน ชมชนนมระเบยบวนยอยางน มวฒนธรรมประเพณอยางร มความตองอยางน ควรเกยวของ ควรตองสงเคราะห ควรรบใช ควรบ าเพญประโยชนใหอยางน ๆ เปนตน

29

7. ปคคลญญตา รบคคล คอ รจกและเขาใจความแตกตางแหงบคคล วาโดยอธยาศย ความสามารถ และคณธรรม เปนตน ใครๆ ยงหรอหยอนอยางไรและรจกทจะปฏบตตอบคคลอนๆ ดวยดวา ควรจะคบหรอไม ไดคตอะไร จะสมพนธเกยวของ จะใช จะยกยอง จะต าหน หรอจะแนะน าสงสอนอยางไร จงจะไดผลด ดงนเปนตน

ธรรม 7 ขอน เรยกวา สปปรสธรรม แปลวา ธรรมของสปปรสชน คอคนด หรอคนทแท ซงมคณสมบตของความเปนคนทสมบรณ

โธเรเชน และมาโฮนย (Thoresen; & Mahoney. 1974: 178) ไดสรปลกษณะของบคคล ทควบคมตนเองได ตองประกอบดวย

1. มความสามารถในการเลอกกระท าหรอมลกษณะการแสดงออกทางอารมณและ การกระท าอยางเหมาะสมกบสถานการณ

2. รจกการหาแนวทางในการแกปญหาและวางแผนการด าเนนงาน เพอเปาหมาย ในอนาคต

3. รจกปฏบตตนในการยบยงชงใจและอดทนเมอตองเผชญความยากล าบาก 4. สามารถรบรถงผลกระท าของตน รจกใหรางวลและลงโทษตนเองในผลการกระท า

โรเซนบม (Rosenbaum. 1980: 110-111) อธบายองคประกอบของการควบคมตนเองนนประกอบดวย

1. มการใชความคดและการเตอนตนเอง (Self-Statements) ในการควบคมการแสดงออกทางอารมณและรางกาย เชน การสงเกตตนเอง การประเมนตนเองจากขอมลทบนทกดวยตนเอง อาจมการเสรมแรงโดยการใหรางวลถามการเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน

2. มการประยกตกลวธในการแกปญหาอยางเปนล าดบขนมาใชในการควบคมตนเอง (Problem Solving Strategies) เชน การวางแผน การใหค าจ ากดความของปญหา การประเมนทางเลอกตางๆ และการคาดหมายถงผลทตามมา

3. มความสามารถทจะรอคอยผลรางวลทจะไดรบตอบแทนจากการอดทน (Delay Immediate Gratification) ไมท าอะไรตามใจตนเอง สามารถควบคมความตองการของตนเองได

4. มการรบรความสามารถของตนในการควบคมตนเอง (Self-Efficacy) วาจะสามารถท างานหรอท าตามเปาหมายทตนเองวางไวไดหรอไม ซงการรบรในความสามารถของตนจะท าใหมเปาหมายในชวตทชดเจนมากยงขน

สนทร บญปรดา (2546: 66) ไดท าการศกษาการฝกการควบคมตนเอง การมงอนาคตและงานจราจรทมตอจตลกษณะและความรในการปฏบตงานของต ารวจจราจรโดยพบวา ต ารวจจราจรทม

30

คะแนนการควบคมตวเองสง มความเขาใจในระเบยบขอบงคบ กฎหมายจราจร การจดการจราจร และแกไขปญหาจราจรมากกวา ต ารวจจราจรทมการควบคมตวเองต า

อรพลอย เกษมสนต ณ อยธยา (2546: abstract) ไดท าการเปรยบเทยบการควบคมตวเองของนกศกษาทอยตามบานและหอพกโดยพบวานกศกษาทอยตามบานมการควบคมตวเองมากวานกศกษาทอยตามหอพก และการควบคมตนเองมความส าพนธกบผลสมฤทธทางการเรยนสง

กลาวโดยสรป ภาวะผน าเชงปฏรปดานสมมาสต คอผน าเชงปฏรปจะตองรจกการควบคมตวเองในพฤตกรรมอนมสงยวย และ ละเวนการกระท าทไมด มความรอบครอบ วางตวใหเหมาะสมตามโอกาส สถานท รจกความพอเหมาะพอดในการพดและการปฏบตกจ

ดานวนยคต หมายถง คณลกษณะภาวะผน าดานความมวนยในตนเอง พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต. 2553: ออนไลน) ใหความหมาย วนย ไววา เปนการ

จดสรรโอกาส ท าใหชวตและสงคมมระบบระเบยบ และมโอกาสเกดขน ท าใหท าอะไร ไดคลองด าเนนชวตไดสะดวก ด าเนนกจการไดสะดวก ถาชวตและสงคมไมมระเบยบ ไมเปนระบบ กจะสญเสยโอกาส ในการทจะด าเนนชวตและท ากจการของสงคมใหเปนไปดวยด ตลอดจนท าใหการพฒนาไดผลด กฎเกณฑขอบงคบส าหรบควบคมความประพฤตทางกายของคนในสงคมใหเรยบรอยดงาม เปนแบบแผนอนหนงอนเดยวกน จะไดอยรวมกน ดวยความสขสบาย ไมกระทบกระทงซงกนและกน วนยจงเปนสงทใชควบคมคน ใหคนเราใชความร ความสามารถไปในทางทถกทควร

สทธ แสงบญม (2547: 22) ไดศกษาการศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมการมวนยในตนเองของนกเรยนทไดรบการอบรมเลยงดและมภมหลงแตกตางกนและไดใหความหมาย ความมวนยในตนเอง ไววาหมายถง เปนคณสมบตทดงามในแตละบคคล ซงสามารถทจะแยกออกมาไดทงอารมณ ความรสก เจตคต และพฤตกรรมทเกดขนจากสามญส านกจากภายในจตใจทไดรบการอบรมปลกฝง ซมซาบ ของมนษยในสงคมดวยความสมครใจ และมความมงมนทจะกระท าในสงทด ซงประกอบดวย การตรงตอเวลา ความซอสตย ความรบผดชอบ ความซอตรง ความมเมตตา ความใจกวาง ความมเหต มผล มความกลาความเชอมนในตนเอง มความอดทน ซงคณสมบตเหลานจะตดตวไปในแตละบคคลอยางถาวร

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2524: 21) ไดกลาวถงคณคาและประโยชนของการมระเบยบวนยไดดงน

1. เปนเครองปองกนความเสอมเสย 2. ชวยใหผรกษาระเบยบวนยเปนคนด 3. เมอฝกบอย ๆ จนเปนนสย จะชวยใหการงานส าเรจเรยบรอยรวดเรว

31

บญชม ศรสะอาด (พชร แพนลนฟา. 2549: 59-61; อางองจาก บญชม ศรสะอาด. 2528: 111) กลาวถงคณคาของการมวนยในตนเอง ดงน

1. วนยในตนเองชวยสรางและรกษาไวซงสภาพการณอนจ าเปนตอความเจรญกาวหนาของสงคม 2. วนยในตนเองเปนเครองเตรยมตวเดกส าหรบการด าเนนชวตในภายหนา ซงเมอเตบโต

เปนผใหญมเสรภาพ กจะมอสระทจะตองผกพนกบความรสกรบผดชอบอยางใกลชดดวย 3. วนยในตนเองเปนเครองปลกฝงการรจกควบคมตนเองทละนอย จะไดเปนนสยตดตวไปในภายหนา

สรปไดวาผ ทมวนยในตนเองจะมคณลกษณะดงน 1. ความเปนผน า 2. ความรบผดชอบ 3. รจกเสยสละ 4. มความอดทน 5. ตรงตอเวลา 6. มความตงใจจรง จตใจมนคง 7. มความซอสตย จรงใจ มเหตผล 8. การเคารพสทธของผ อน 9. ความเชอมนในตนเอง 10. ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม 11. ยอมรบผลการกระท าของตนเอง 12. มความเหนอกเหนใจคนอน

พรสร มนคง (2549: 65) ไดท าการศกษาองคประกอบทมอทธพลตอความมวนยในตนเองของนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพชนปท 1โรงเรยนเทคโนโลยกรงเทพ เขตพระโขนง กรงเทพมหานครพบวา องคประกอบดานครอบครว ไดแก รายไดของผปกครอง อาชพของผปกครอง สถานภาพสมรสของผปกครององคประกอบทมความสมพนธทางลบกบความมวนยในตนเองของนกเรยนโรงเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพชนปท 1 โรงเรยนเทคโนโลยกรงเทพ เขตพระโขนง กรงเทพมหานคร อยางม นยส าคญทางสถต

กลาวโดยสรป ภาวะเชงปฏรปผน าดานวนยคต ไดแก ผน าเชงปฏรปจะตองมระเบยบวนยในตนเอง มความรบผดชอบตอตนเองและสวนรวม เสยสละทมเทการท างาน ปฏบตตามกฎระเบยบทงทางดานคณธรรมและจรยธรรม ซอสตยตอตนเองและผ อน และ ตรงตอเวลา

32

ดานโวหารคต หมายถง คณลกษณะภาวะผน าดานการใชวาจาหรอการพด ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 การพด คอ การเปลงเสยงออกเปนถอยค า,พดจา พอลสตน และ โฮวารด (Paulston; & Howard. 1978: 56-57) กลาววา การพด หมายถง

ความสามารถในการพดการสอสาร มใชเพยงการมปฏสมพนธทางภาษาเทานนแตจะสอสารอยางมประสทธภาพ ผพดจะตองมการแลกเปลยนความหมายของภาษาในสงคมนนดวย คอจะตองใชภาษาตามกฎของสงคมนน ๆ

กลมสาระการเรยนรวชาภาษาไทย (2553: ออนไลน) ไดกลาวถงหลกของการพดไววาเปนการสอสารดวยภาษา จากตวผพดไปยงผฟง เพอสอความหมายใหผ อนทราบความรสกนกคดและความตองการของตน รวมทงเปนการแลกเปลยนขาวสาร ความร ความคดเหน กอใหเกดความเขาใจซงกนและกนชวยใหกจการตางๆ ด าเนนไปดวยความเรยบรอย ซงมองคประกอบอย 3 อยางคอ

1. ผพด เปนผ ทจะตองถายทอดความรสก ความคดเหน ขอเทจจรง ตลอดจนทศนคตของตนสผ ฟงโดยใชภาษา เสยง อากบกรยาและบคลกภาพของตนใหมประสทธภาพมากทสด ผพดจะตองค านงถงมารยาทและคณธรรม ในการพดดวยสงส าคญทผพดจะตองยดไวเปนแนวปฏบตคอ ผพดจะตองรจกสะสมความร ความคดและประสบการณทมคณคา มประโยชน แลวรวบรวม เรยบเรยงความร ความคดเหลาน ใหมระเบยบ เพอทจะไดถายทอดใหผฟงเขาใจไดโดยงาย แจมแจง การสะสมความร ความคดและประสบการณ ผพดสามารถท าไดหลายทาง เชนจากการอาน การฟง การสงเกต การกระท าหรอปฏบตดวยตนเอง การสนทนากบผอนนอกจากนแลว ผพดจะตองมทกษะ ในการพด การคด การฟง และมความสนใจทจะพฒนาบคลกภาพอยเสมอ ซงจะชวยใหผพด เกดความมนใจในตนเอง

2. สาระหรอเรองราวทจะพด คอ เนอหาสาระทผพดพดออกไป ซงผพดจะตองค านงอยเสมอวา สาระทตนพดนนจะตองมประโยชนตอผฟง อกทงควรเปนเรองทใหม ทนสมย เนอหาจะตองมความชดเจน ผพดตองขยายความคอ ความรทน าเสนอสผฟงใหมความกระจาง ซงอาจขยายความดวยการยกตวอยางแสดงดวยตวเลข สถต หรอยกหลกฐานตาง ๆ มาอางอง การเตรยมเนอหาในการพดมขนตอน ดงน

2.1. การเลอกหวขอเรอง ถาผพดมโอกาสเลอกเรองทจะพดเอง ควรยดหลกทวาตอง เหมาะสมกบผพด คอ เปนเรองทผพดมความรอบรในเรองนน และเหมาะสมกบผฟงเปนเรองทผฟงมความสนใจ นอกจากนจะตองค านงถงโอกาส สถานการณ สถานท และเวลา ทก าหนดใหพดดวย

2.2. การก าหนดจดมงหมายและขอบเขตของเรองทจะพด ผพดจะตองก าหนด จดมงหมายในการพดแตละครงใหชดเจนวาตองการใหความร โนมนาวใจหรอเพอความบนเทงเพอจะ

33

ไดเตรยมเรองใหสอดคลองกบจดมงหมาย นอกจากนผพดจะตองก าหนดขอบเขตเรองทจะพดดวยวาจะครอบคลมเนอหาลกซงมากนอยเพยงใด

2.3. การคนควาและรวบรวมความร ผพดตองประมวลความร ความคดทงหมดไวแลวแยกแยะใหไดวาอะไรคอความคดหลก อะไรคอความคดรอง สงใดทจะน ามาใชเปนเหตผลสนบสนนความคดนนๆ และทส าคญ ผพดจะตองบนทกไวใหชดเจนวาขอมลทไดมานน มทมาจากแหลงใด ใครเปนผพด หรอผเขยน ทงนผพดจะได อางอง ทมาของขอมลไดถกตองในขณะทพด

2.4. การจดระเบยบเรอง คอ การวางโครงเรอง ซงจะชวยใหการพดไมวกวน สบสนเพราะผพดไดจดล าดบขนตอนการพดไวอยางเปนระเบยบ มความตอเนอง ครอบคลมเนอหาทงหมดชวยใหผฟงจบประเดนไดงาย การจดล าดบเนอเรองจะแบงเปน สามตอน คอ ค าน า เนอเรองและการสรป

3. ผฟง ผพดกบผฟงมความสมพนธกน โดยผพดตองเราความสนใจผฟงดวยการใชภาษา เสยง กรยาทาทางบคลกภาพของตน ในขณะเดยวกนผฟงกมสวนชวยใหการพดของผพดบรรลจดหมายไดโดยการตงใจฟง และคดตามอยางมเหตผล กอนจะพดทกครงผพดตองพยายาม ศกษารายละเอยดทเกยวกบผฟงใหมากทสด เชน จ านวนผฟง เพศ ระดบการศกษา ความเชอและคานยม ความสนใจของผฟง เปนตน การวเคราะหผฟงลวงหนา นอกจากจะไดน าขอมล มาเตรยมการพดใหเหมาะสมแลว ผพดยงสามารถน าขอมลนนมาใชในการแกปญหาเฉพาะหนา ทอาจจะเกดขนไดเหมาะสมกบสถานการณดวย

จดมงหมายของการพด 1. การพดเพอใหความรความเขาใจ การพดเพอจดมงหมายน เราไดฟงอยเปนประจ า

ไมวาจะเปนขาวสารจากวทย โทรทศน หรอจากวงสนทนาในชวตประจ าวน มจดมงหมายทจะใหผฟงเกดความรความเขาใจในเรองทไมเคยร ไมเคยมประสบการณหรอมความรประสบการณบาง แตกยงไมกระจางชดการพดประเภทน ไดแก การรายงาน การพดแนะน า การบรรยาย การอธบายการชแจง

2. การพดเพอโนมนาวใจ การพดเพอโนมนาวใจ เปนการพดทมจดมงหมายใหผฟงเชอและมความคดคลอยตาม ท าหรอไมท าตามทผพดตองการหรอมเจตนา ฉะนน ผพดจะตองชแจง ใหผฟงเหนวา ถาไมเชอหรอปฏบตตาม ทผพดเสนอแลวจะเกดโทษ หรอ ผลเสยอยางไร

3. การพดเพอความบนเทง การพดเพอจดมงหมายนเปนการพดทมงใหผฟง เกดความเพลดเพลน รนเรง สนกสนานผอนคลายความตงเครยด ในขณะเดยวกนกแทรกเนอหาสาระ ทเปนประโยชนแกผฟงดวยผพด จะตองเปนบคคลทมองโลกในแงด มอารมณขน หนาตายมแยมแจมใสไมเปนคนเครงเครยดเอาจรงเอาจงเกนไป เพราะสงเหลานจะมผลตอการสรางบรรยากาศความเปนกนเองใหเกดขนได ดงจะเหนไดจากรายการตางๆ ทางสอมวลชน ไมวาจะเปนวทยโทรทศน

34

หลกการพดทดตองค านงถง

1. การใชภาษา ตองเลอกใชถอยค าทเขาใจงายเหมาะสมกบวยของผฟง 2. ผพดและผฟงมจดมงหมายตรงกน ผพดมจดมงหมายทตองการสอความหมายไป

ยงผฟงเพอใหเขาใจเรองราวตาง ๆ ผฟงกมความตงใจฟงสงทผพดสอความหมายให 3. ออกเสยงพดใหชดเจน ดงพอประมาณ อยาตะโกนหรอพดคอยเกนไป 4. สหนา ทาทางยมแยมแจมใส เปนกนเอง ไมเครงเครยด 5. ทาทางในการยน นง ควรสงาผาเผย การใชทาทางประกอบการพดกม

ความส าคญ เชน การใชมอ นว จะชวยใหผฟงเขาใจเรองราวไดงายยงขน 6. ตองรกษามารยาทการพดใหเครงครดในเรองเวลา พดตรงเวลาและจบทนเวลา 7. พดเรองใกลตวใหทกคนรเรอง เปนเรองสนกสนานแตมสาระ และพดดวยทาทาง

และกรยานมนวล เวลาพดตองสบตาผฟงดวย 8. ไมควรพดเรองเชอชาต ศาสนา การเมองโดยไมจ าเปน 9. ไมพดค าหยาบ นนทาผ อน ไมพดแซงขณะผ อนพดอย และไมชหนาคสนทนา

มารยาทในการพด การพดทดไมวาจะเปนการพดในโอกาสใด หรอประเภทใด ผพดตองค านงถงมารยาทใน

การพด ซงจะมสวนสงเสรมใหผพดไดรบการชนชมจากผฟง ซงจะชวยใหประสบผลส าเรจในการพด มารยาททส าคญของการพดสรป ไดดงน

1. พดดวยวาจาสภาพ แสดงหนาตาทยมแยมแจมใส 2. ไมพดอวดตนขมผ อน และยอมรบฟงความคดของผ อนเปนส าคญ 3. ไมกลาววาจาเสยดแทง กาวราวหรอพดขดคอบคคลอน ควรใชวธทสภาพเมอ

ตองการแสดงความคดเหน 4. รกษาอารมณในขณะพดใหเปนปกต 5. ไมน าเรองสวนตวของผ อนมาพด 6. หากน าค ากลาวของบคคลอนมากลาว ตองระบนามหรอแหลงทมาเปนการให

เกยรตบคคลทกลาวถง 7. หากพดในขณะทผ อนยงพดไมจบ ควรกลาวค าขอโทษ 8. ไมพดคยกนขามศรษะผ อน

พระมหาสงกรานต ตะโคดม (2547: 65) ไดท าการศกษาผลของการใชเทคนคแมแบบวทยากรและเทคนคแมแบบเพอนนกศกษา ทมตอพฤตกรรมการพดตอทชมชนของพระนกศกษา ชน ศาสนาศาสตร ปท 1 มหามกฎราชวทยาลย ศนยวดราชาธวาสวหาร โดยพบวาพระนกศกษามความ

35

ช านาญในการพดและมรปแบบการพดตอทชมชนทเหมาะสมขนหลงจากไดรบการใชเทคนคแมแบบวทยากรและเทคนคแมแบบเพอนนกศกษา

กลาวโดยสรป ผน าภาวะผน าเชงปฏรปดานโวหารคต หมายถง ผน าเชงปฏรปจะตองมทกษะดานการพด พดแบบมหลกการ เหมาะสมแกโอกาสและสถานภาพ ออนหวาน นมนวล ไมโออวด หรอ ยกตนขมทาน ไมพดหยาบคายและ กระดาง

จากการศกษาคณลกษณะของภาวะผน าเชงปฏรป กลาวไดวา มความส าคญตอความส าเรจและการพฒนาองคการไปสจดมงหมายเปนอยางมาก เพราะผน าเชงปฏรปจะตองประกอบดวยคณสมบตสวนตวทเพยบพรอมทงดานความคด และการกระท า เชน การคดแบบเปนรปแบบ มวสยทศนทกวางไกล มแนวความคดสรางสรรค มพฤตกรรมการแสดงออกทเหมาะสมตอความเปนผน า ทงลบหลงและตอหนาผคน ตงมนอยในกฎระเบยบวนย มความซอสตย เพยบพรอมดวยคณธรรมจรยธรรม และ มทกษะในการพดทสามารถโนมนาวผใตบงคบบญชาได 5.ปจจยทมความสมพนธกบภาวะผน า

บาสส (Bass. 1985: 87-88) ไดกลาวถงปจจยส าคญในการศกษาภาวะผน าไว 4 อยางคอ 1. ปจจยเกยวกบสถานภาพ (Status) หมายถง การศกษาภาวะผน าจะตองค านงถง

สถานภาพหรอต าแหนงทไดรบจากการเปนสมาชกของกลมซงจะเปนตวก าหนดสทธหนาทและบทบาทตางๆ ของผน าวาควรจะมแคไหนอยางไร และกลมนถอวาผน าคอผ ทไดรบต าแหนงในการเปนผน า

2. ปจจยเกยวกบการยกยอง การยอมรบนบถอ (Esteem) หมายถง ผน าจะตองเปนจดรวมหรอเปนศนยกลางของคนในกลม ผน าเปนบคคลส าคญซงผลกดนใหกลมท างานบรรลวตถประสงค ผน าจะตองเปนตวแทนของกลม การทคนในกลมยอมรบผน าในระดบตางๆ จะท าใหสามารถทราบทศทางการเลอกผน าของสงคมสวนใหญได โดยกลมนจะถอวาผน าเปนทรวมของความสนใจเปนตวแทนกลม

3. ปจจยเกยวกบพฤตกรรม (Behavior) หมายถง พฤตกรรมของผน าจะแตกตางกนไปในแตละกลมเพราะกลมสงคมยอมแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอม ผน าจงตองมพฤตกรรมแตกตางกนไปในแตละกลมสงคม เพอใหเหมาะสมกบสงคมนนๆ เชน กลมครอบครว กลมเพอนเลน กลมทางการศกษา กลมทางเศรษฐกจ และกลมทางการเมอง จ าเปนจะตองเลอกผน าทเหมาะสมกบกลมนนๆ

4. ปจจยเกยวกบอทธพล (Influence) หมายถง ผน าเปนผทมอทธพลเหนอพฤตกรรมของบคคลอนๆ ภายในกลมโดยทบคคลเหลานนกยอมรบพฤตกรรมอยางเตมใจ ดวยเหตผลทเหมาะสม ไมไดถกบงคบ ขเขญ ปจจยเกยวกบอทธพลของผน า จะท าใหกลมกระท ากจกรรมของกลมไดบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายได

36

ดบรน (วรรณวมล บญเตมแลว. 2551: 23; อางองจาก DuBrin. 1998: 161-163) สรปวา อ านาจของผน าคอปจจยทมความส าพนธกบภาวะผน า และไดแบง อ านาจของผน าไวดงน

1. อ านาจตามต าแหนงงาน (Position Power) เปนขอบเขตของอ านาจทเปนทางการของผบรหารทมเหนอผใตบงคบบญชาหรอเปนอ านาจทไดรบจากต าแหนงในองคการซงบคคลนนด ารงต าแหนงอยประกอบดวย 4 ดาน ดงน

1.1 อ านาจตามกฎหมาย (Ligitimate Power) เปนอ านาจทองคการมอบใหตาม ต าแหนงหนาท ซงบคคลทอยในระดบสงขององคการจะมอ านาจมากกวาบคคลทอยในระดบต ากวา อยางไรกตามวฒนธรรมองคการจะท าใหอ านาจของบคคลในต าแหนงตางๆ มขดจ ากด

1.2 อ านาจใหรางวล (Reward Power) เปนอ านาจทเกดจากการมอ านาจหนาทในการ ใหรางวล เชน ถารองประธานฝายปฏบตการสามารถใหรางวลหวหนางานไดโดยตรงดวยการใหโบนสเปนเงนสดเมอพนกงานท าผลงานบรรลเปาหมาย รองประธานผนจะไดรบการพจารณาวามอ านาจ ผน าสามารถใชอ านาจจากรางวลไดอยางมประสทธภาพถารางวลนนมความหมายหรอเปนทตองการส าหรบผรบ

1.3 อ านาจจากการขมขบงคบ (Coercive Power) เปนอ านาจของผน าทมอทธพลตอพนกงานท าใหพนกงานเกดความกลวและยอมรบ ไดแก อ านาจดานการลงโทษ อ านาจจากากรขมขบงคบนเปนยทธวธของผบรหารระดบสงทจะใชบงคบลกนองทไมปฏบตตาม

1.4 อ านาจจากขอมลขาวสาร (Information Power) เปนอ านาจซงมาจากการเขาถงการควบคมการเผยแพรขอมลทส าคญเกยวกบการด าเนนงานและแผนการในอนาคตขององคการเปนอ านาจทมาจากการควบคมอยางเปนทางการเหนอขอมลของบคคลทจ าเปนตอการท างาน

2. อ านาจสวนบคคล (Personal Power) เปนอ านาจทมอยในตวบคคลโดยไมไดเกยวของกบต าแหนงงานองคการ โดยมแหลงมาทมาของอ านาจสวนบคคล 3 แหลง ดงน

2.1 อ านาจจากความเชยวชาญ (Expert Power) เปนอ านาจของบคคลซงเกดขนเพราะมผยอมรบเนองจากทกษะ ความร และความเชยวชาญเฉพาะดานของบคคลนน

2.2 อ านาจจากการอางอง (Referent Power) เปนอ านาจของบคคลซงเกดขนเพราะมผยอมรบเนองจากทกษะ ความร และความเชยวชาญเฉพาะดานของบคคลนน

2.3 อ านาจจากชอเสยง (Prestige Power) เปนอ านาจทมาจากสถานภาพและความมชอเสยงของบคคล เชน ผบรหารซงมธรกจทส าคญและประสบความส าเรจจะไดรบอ านาจจากชอเสยง

3. อ านาจทมาจากการเปนเจาของ (Power Steming From Ownership) เปนอ านาจของผน าทเกดจากการเปนเจาของหรอเปนผ ถอหนของบรษทในจ านวนทมาก ซงจะท าใหเขามจดแขงจาก

37

อ านาจความเปนเจาของผบรหารระดบสงเปนผ ถอหนทส าคญจะไดรบพจารณาจากคณะกรรมการบรหารใหออกจากงานนอยกวาผซงไมไดมสวนเปนเจาของบรษท

4. อ านาจทมาจากการจดสรรทรพยากร (Power Stemming From Providing Resourses) เปนอ านาจทเกดจากการมหนาทควบคม จดสรร (จดหา) หรอครอบครองทรพยากรทมคาขององคการ เปนแหลงอ านาจทเกดจากการพงพาอาศยทรพยากร (Resource dependence perspective) ทรพยากรตาง ๆ ประกอบดวย ทรพยากรมนษย (Human Resources) เงน (Money) ลกคา (Customers or Clients) ปจจยน าเขาทเปนเทคโนโลย (Technological Inputs) และวสดทใชด าเนนธรกจอยางตอเนอง (Materials to Countinue to Function) บคคลใดกตามสามารถจดหาทรพยากรทส าคญเหลานไดกจะเปนผมอ านาจ ในทางตรงขามเมอบคคลดงกลาวสญเสยอ านาจในการควบคมทรพยากร อ านาจของเขากจะลดลง

5. อ านาจทเกดจากความสามารถในการแสวงหาโอกาส (Power Stemming from Capitalizing on Opportunity) เปนอ านาจทเกดจากากรอยในสถานท ทเหมาะสม ในเวลาทเหมาะสม มการแสวงหาโอกาสโดยบคคลจ าเปนตองมทรพยากรทมความเหมาะสมดวย เพอลงทนใหเกดโอกาส

กลาวโดยสรป ปจจยทมความส าพนธกบภาวะผน า คอ สถานภาพของผน า ทงในต าแหนง หนาทการงานและสถานภาพทางสงคม คอตวก าหนดอ านาจและขอบเขตการใชอ านาจของผน า

6. การจดการศกษาของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ประวตความเปนมา (มหาวทยาลยมาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2553: ออนไลน) มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เปนมหาวทยาลยสงฆแหงคณะสงฆไทย ท

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ พระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ไดทรงสถาปนาขนเมอ พ.ศ. 2430 โดยใหยายการสอนพระปรยตธรรมจากศาลาบอกพระปรยตธรรมหนาวดพระศรรตนศาสดาราม ไปตงทวดมหาธาตยวราชรงสฤษฎและโปรดใหเรยกวา “มหาธาตวทยาลย” เปดสอนครงแรกเมอวนท 8 พฤศจกายน พ.ศ. 2432

ตอมาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดโปรดใหคดแบบสรางถาวรวตถ เรยกวา “สงฆกเสนาสนราชวทยาลย” ขนในวดมหาธาต เพอใชเปนสถานทบ าเพญพระราชกศลพระศพสมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชรณหศ สยามมกฏราชกมาร และทรงประสงคจะอทศถวายถาวรวตถนเปนสงฆกเสนาสน ส าหรบมหาธาตวทยาลย โดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสดจพระราชด าเนนไปทรงวางศลากอพระฤกษเมอวนท 13กนยายน พ.ศ. 2439 และทรงพระราชทานนามมหาธาตวทยาลยใหมวา “มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย” โดยทรงมพระราชประสงคใหใชเปนสถานศกษาพระไตรปฎกและวชาการชนสงส าหรบพระภกษสามเณรและคฤหสถ

38

แตเปนทเสยดายทการกอสรางอาคารสงฆกเสนาสนราชวทยาลยยงไมแลวเสรจ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 กมาเสดจสวรรคต เมอวนท 23 ตลาคม พ.ศ.2453 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท6 จงโปรดใหด าเนนการกอสรางอาคารสงฆกเสนาสนราชวทยาลยตอจนแลวเสรจ และเมอวนท 6 มกราคม พ.ศ. 2459 จงโปรดใหเปนทตง “หอพระสมดวชรญาณส าหรบพระนคร” อาคารสงฆกเสนาสนราชวทยาลย จงถกเรยกในชอใหมวา “อาคารถาวรวตถ” ตงแตบดนนมา

เมอพระราชประสงคในการใชอาคารสงฆกเสนาสนราชวทยาลยแปรเปลยนไปเชนน สมเดจพระวนรต (ฑต อทยมหาเถร) อธบดสงฆวดมหาธาตในสมยนน จงจดการศกษาพระปรยตธรรมแผนกธรรมและบาล สนองพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 องคเอกอครศาสนปถมภก เพยงเฉพาะในสวนของมหาธาตวทยาลยเทานน

พ.ศ.2490 พระพมลธรรม (ชอย ฐานทตตมหาเถร) อธบดสงฆวดมหาธาตในสมยนน ไดจดประชมพระเถระฝายมหานกายจ านวน 57 รป เพอด าเนนการจดการศกษาพระไตรปฎกและวชาการชนสงระดบอดมศกษาตามพระราชปณธานของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โดยท าการเปดสอนระดบปรญญาตรครงแรกเมอวนท 18 กรกฎาคม พ.ศ.2490 และตอมา พ.ศ.2498 ไดท าการกอสรางอาคารเรยนมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในทดนของวดมหาธาต เปนอาคาร ค.ส.ล. สง 3ชน พนทใชสอยประมาณ 24000 ตารางเมตร ใชเปนสถานทจดการ เรยนการสอนส าหรบพระนสตของมหาจฬาลง-กรณราชวทยาลย จ านวนประมาณ10 รป เทานน และไดด าเนนการจดการศกษามาโดยล าดบจนกระทง พ.ศ. 2527 รฐบาลจงไดตราพระราชบญญตรบรองวทยฐานะหลกสตรปรญญาตรของมหาวทยาลย ตอมาไดมการขยายการจดการศกษาเพมมากขนทงสวนกลางและวทยาเขต เพอขยายโอกาสทางการศกษาไปสภมภาค ท าใหอาคารสถานททมอยคอนขางจ ากด ไมเพยงพอส าหรบใชสอยในการจดการเรยนการสอนและเปนศนยกลางประสานงานกบวทยาเขต ผบรหารมหาวทยาลยไดพยายามทจะขยายและกอสรางอาคารเพมเตม แตกไมสามารถท าไดดวยเหตผลเรองกรรมสทธทดนเปนของวดมหาธาต

พ.ศ. 2540 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหตราพระราชบญญตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวชาลย พ.ศ. 2540 ขน โดยมสถานภาพเปนนตบคคลทไมเปนสวนราชการและรฐวสาหกจ และเปนมหาวทยาลย ของรฐ ภายใตการก ากบดแลของกระทรวงศกษาธการ เนนการจดการศกษาวชาการดานพระพทธศาสนาเปนหลก

จนถงบดน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยไดขยบขยายไปยง ต าบลบางไทรอ าเภอวงนอย จงหวดอยธยาเนองจากตวมหาวทยาลยในสวนกลางทวดมหาธาต มสถานทคบแคบ ไมสามารถขยายงานใหเปนศนยกลางการศกษาของวทยาเขต และวทยาลยสงฆเหลานนซงเปนอปสรรคส าคญตอการพฒนามหาวทยาลย จงเพมชอมหาวทยาลยวา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

39

สภาษต ปญญา โลกสม ปชโชโต ปญญาเปนแสงสวางในโลก

ปรชฌา ศนยกลางการศกษาพระพทธศาสนาบรณาการกบศาสตรสมยใหมพฒนาจตใจและสงคม

ปณธาน ศกษาพระไตรปฎกและวชาชนสง ส าหรบพระภกษสามเณรและคฤหสถ

วสยทศน 1. สรางคนดและเกงอยางมสมรรถภาพ

ผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหเปนผมปฏปทานาเลอมใส ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม

2. จดการศกษาและวจยดอยางมคณภาพ จดการศกษาและพฒนากระบวนการเรยนร โดยบรณาการวชาการดาน

พระพทธศาสนาเขากบศาสตรสมยใหมทงภาคทฤษฎและปฏบต ผานกระบวนการศกษา คนควา วจย และการประกนคณภาพการศกษา เพอกาวไปสความเปนเลศทางวชาการ และเพอสรางองคความรใหมในการพฒนามนษย สงคม และสงแวดลอมใหอยรวมกนไดอยางสมดลและสนตสข

3. บรการวชาการดอยางมสขภาพ มงมนในการใหบรการวชาการดานพระพทธศาสนาแกคณะสงฆและสงคม รวมทง

สงเสรมการเรยนร และความรวมมออนดระหวางพทธศาสนกชนในระดบชาตและนานาชาต เพอธ ารงรกษาไวซงขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะ และวฒนธรรม อนเนองดวยพระพทธศาสนา บรหารดอยางมประสทธภาพ มงมนพฒนาการบรหารจดการตามหลกนตธรรม จรยธรรม ความส านกรบผดชอบ การมสวนรวม ความโปรงใสตรวจสอบได และความคมคา รวมทงสนบสนน สงเสรมและพฒนาศกยภาพของบคลากรเพอกาวไปสความเปนองคกรแหงการเรยนรอยางแทจรง

4.บรหารดอยางมประสทธภาพ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ตระหนกเสมอวาการปฏบตหนาททก

ต าแหนงใน มหาวทยาลยคอหวใจของการบรหารงาน จงมงกาวไปสการบรหารงานทเนนการมสวนรวม หลกนตธรรม โปรงใส และความคมคา ตรวจสอบได พรอมกบปลกฝงใหบคลากรยดมนในหลกคณธรรม จรยธรรม และมจตส านกทดในการประพฤตปฏบตตามหลกจรรยาบรรณวชาชพ

40

พนธกจมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) เปนสถาบนอดมศกษาของรฐ มบทบาทใน

การใหการศกษาพระไตรปฏกและวชาการชนสงทมงผลตบณฑตทมคณภาพและไดมาตรฐานสากล สรางความเปนเลศทางวชาการดานพระพทธศาสนา สงเสรมการคนควาวจย ใหการบรการทางวชาการแกสงคม การท านบ ารงศลปวฒนธรรม และการสงเสรมพระพทธศาสนา โดยมรายละเอยดพอสรปไดดงน

1. ดานการผลตบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดตระหนกถงความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษยทกระดบอยางตอเนอง เพราะเชอวาเปนปจจยส าคญในการชกน าใหเกดความเจรญ ยงยนนาน และการหลกเลยงภาวะชะงกงน การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ มหาวทยาลยจ าตองปรบตวใหมพลวตและความหลากหลายมากขน มหาวทยาลยจงไดก าหนดเปนเปาหมายชดเจนทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทมคณลกษณะทพงประสงค คอ เปนผรอบรวชาการ มปฏปทานาเลอมใส ใฝรใฝคด เปนผน าดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนทางสงคม มโลกทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและ จรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนารจกเสยสละเพอสวนรวม มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนาองคประกอบส าคญของกระบวนการผลตบณฑต รวมทงปรบขยายกลมเปาหมายใหมความหลากหลายมากขน

2. ดานการวจย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในฐานะทเปนมหาวทยาลยทเนนทางดานพระพทธศาสนา มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนาดานการวจยพนฐาน เพอสรางองคความรควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน เนนการพฒนาองคความรในพระไตรปฏกและพฒนาการความรทางพระพทธศาสนา โดยวธการสหวทยาการ และจดล าดบความส าคญของการแกปญหาดานศลธรรม จรยธรรม และสถาบนศาสนา ตลอดจนการพฒนาศกยภาพทางวชาการดานพระพทธศาสนา แลวน าองคความรทคนพบมาสรางฐานส าหรบการวจยประยกตทเปนรปธรรมใหน าไปปฏบตไดอยางกวางขวางตอไป

3. ดานบรการวชาการแกสงคม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มงใหการบรการวชาการแกสงคมในรปแบบทหลากหลายขน ดวยการเผยแผความรทางพระพทธศาสนาใหประชาชนมจตส านกดานคณธรรม จรยธรรม ในฐานะพลเมองของสงคมไทย ใหน าไปสการพฒนาชมชนและสงคมไทย ตามหลกพระพทธศาสนาและมงสงเสรมกจการคณะสงฆ มหาวทยาลยจงใหความส าคญเกยวกบกระบวนการจดการเรยนการสอนและการบรการวชาการแกสงคม เปนกจกรรมทมความสมพนธกนอยางเปนระบบ อกทงการบรการวชาการแกสงคม มงเนนการสงเสรมกจการของคณะสงฆ

41

4. ดานการท านบ ารงศลปวฒนธรรม ภารกจดานการท านบ ารงศลปวฒนธรรมจะกวางขวางยงขนในอนาคต เพราะแนวโนมการผสมผสานทางวฒนธรรม และการมสวนรวมในประชาคมโลกในดานเศรษฐกจ มากขน ท าใหการท านบ ารงศลปวฒนธรรมของสงคมไทยเปนรากฐานของการพฒนาอยางมดลยภาพ การท านบ ารงศลปวฒนธรรมไมควรถกจ ากดอยแตการอนรกษมรดกทางศลปวฒนธรรมไทยเทานน แตควรหมายรวมถงการศกษาใหเขาใจความเปนไทยอยางถองแท เพอน าไปสการสงวนความแตกตางทางวฒนธรรมและการอยรวมในประชาคมโลก อยางมเอกลกษณและศกดศร การเสรมสรางวฒนธรรมและคานยมทพงประสงคใหเกดขนกบบคคล องคกร และสงคม

5. ดานการสงเสรมพระพทธศาสนา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เปนมหาวทยาลยทเนนทางดานพระพทธศาสนา จงไดก าหนดใหมภารกจหลกทแตกตางไปจากสถาบนอดมศกษาทวไป ประการหนง คอ การสงเสรมพระพทธศาสนา เพอใหสอดคลองกบปณธานการจดตงมหาวทยาลย การพฒนาทรพยากรบคคลใหมคณธรรม จรยธรรม เปนพลเมองดของสงคมไดตองอาศยพนฐานมาจากหลกธรรมทางพระพทธศาสนา มหาวทยาลยจงตองปรบปรงกจกรรมตาง ๆ ใหสามารถเออตอ ภารกจดานการสงเสรมพระพทธศาสนา อกทงจดใหมหลกสตรระยะสนส าหรบการประชมสมมนา และฝกอบรมดานพระพทธศาสนา จดกจกรรมทปลกฝงจตส านกในการสงเสรมพระพทธศาสนา เสรมสรางความซาบซงและทศนคตทดตอคณคาของพทธศลป เปนตน

การจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดปฏบตภารกจในฐานะสถาบนอดมศกษา โดยได

มการจดการเรยนการสอน 4 คณะ คอ 1. คณะพทธศาสตร 2. คณะครศาสตร 3. คณะมนษยศาสตร 4. คณะสงคมศาสตร

การจดการเรยนการสอนระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยไดเปดสอนระดบปรญญาโท ในสวนกลางและวทยา

เขตเชยงใหม ส าหรบพระภกษสามเณรและคฤหสถ 4 สาขาวชา คอ สาขาพระพทธศาสนา สาขาปรชญา สาขาธรรมนเทศ และสาขาภาษาบาล นอกจากน มหาวทยาลยมแผนจะเปดสอนระดบปรญญาเอก สาขาพระพทธศาสนา รวมทงหลกสตรนานาชาตระดบปรญญาโท สาขาพระพทธศาสนา ในปการศกษา 2543

42

กจกรรมทสงเสรมภาวะผน าของพระนสต โครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน (2553: ออนไลน) มหาวทยาลยมหาจฬาลง-

กรณราชวทยาลยไดประสานงานกบหนวยงานราชการ ไดด าเนนงานโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยนเพอใหพระนสตเขาไปอบรบนกเรยนนกศกษาใหมประสทธภาพและเกดประโยชนอนพงประสงคคอนกเรยนไดรบการปลกฝงในเรองคณธรรมจรยธรรม ด าเนนการประสานงานกบคณะสงฆ สถานศกษา และหนวยงานทเกยวของ โดยไดมการประชาสมพนธโครงการ ฯ และจดอบรมถวาย ความรเพมประสทธภาพพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทวประเทศ เพอสรางศกยภาพในการท างานใหเปนทยอมรบของสถานศกษา และเพอปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมใหกบนกเรยนไดมความรความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางถกตองพรอมกบมความประพฤตทดงาม โดยไดจดแผนการด าเนนการโครงการซงมกระบวนการบรหารโครงการดงน

1. จดประชมคณะกรรมการโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน 2. จดตงศนยปฏบตการ/อ านวยการโครงกาพระสอน ฯ ทวประเทศ 3. การปฐมนเทศพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทวประเทศ 4. การสมมนาเชงปฏบตการเขมขนวทยากรแกนน าโครงการพระสอนศลธรรม 5. การอบรมพฒนาเพมประสทธภาพพระสอนศลธรรมในโรงเรยน 6. การจดท าคมอ หนงสอการจดสาระการเรยนรพระพทธศาสนา พ.ศ. 2544 และพฒนา

เวบไซตโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน 7. การวจย 8. การนเทศ การตดตามประเมนผล 9. การจดถวายคาตอบแทน 10. การรบสมคร/การคดเลอกพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทวประเทศ

43

โครงการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และความมนคงแหงสถาบนชาต พระศาสนา พระมหากษตรย (2533: ออนไลน)

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดสนองงาน เจาประคณสมเดจพระพฒาจารย (เกยว อปเสณมหาเถร) ประธานคณะผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช ทไดจดตง “โครงการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และความมนคงแหงสถาบนชาต พระศาสนา พระมหากษตรย” ขน

โดยมหลกการและเหตผลดงน ประเทศไทยมเจรญมนคงมาจนถงปจจบน เพราะประชาชนในชาตมคณธรรม จรยธรรม

โดยอาศยหลกธรรมในพระพทธศาสนาเปนหลกในการด าเนนชวตดวยดเสมอมาทามกลางความเปลยนแปลงของสงคมอยางรวดเรว ตามบรบทแหงการพฒนาประเทศในขณะททกภาคสวนมงเนนแขงขนดานเศรษฐกจ โดยเนนพฒนาการในดานวตถมากกวาจตใจ สวนในดานคณธรรม จรยธรรมถกละเลย เปนผลใหประชาชนในชาตไทยหางไกลหลกพทธธรรม ขาดความตระหนกในความรกชาต,พระพทธศาสนาและพระมหากษตรย

ปญหาดานการขาดคณธรรม จรยธรรมในวยเดกและเยาวชนของสงคมไทยในปจจบนกลายเปนปญหาระดบชาต ทนาเปนหวงอยางยง เปนสญญาณบอกเหตอยางชดเจนวาการพฒนาสงคมไทยตอไปนจะตองพฒนาเชงรกในทกดานใหมความสมดลกน เนนความสขมวลรวมของประชาชนในชาตอนอาศยหลกธรรมในพระพทธศาสนา เพอก าหนดยทธศาสตรการเสรมสรางทนทางสงคม ใหประชาชนในชาตไดสามารถน าหลกหลกธรรมมามาประยกตใชในการด าเนนชวตประจ าวนไดตามอดมคตทวา “อยเยนดวยศลและเปนสขดวยธรรม”

วตถประสงคของโครงการ 1. เพอเสรมสรางความรความเขาใจแกผ เขารบการอบรมใหมความเหนถกตองตอ

สถาบนชาต พระศาสนา และพระมหากษตรย 2. เพอปลกฝงจตส านกและตระหนกรกในสถาบนชาต พระศาสนาและ

พระมหากษตรย แกผ เขารบการอบรม 3. เพอใหผ เขารบการอบรมมความเขาใจและเหนความส าคญของ”ความสามคค”ท

จะเปนเกาะปองกนภยทจะพงเกดขนกบบนชาต พระศาสนา และพระมหากษตรย 4. เพอใหผ เขารบการอบรมเขาใจหลกธรรมทางพระพทธศาสนาและสามารถน าไป

ประยกตใชในการด าเนนชวตประจ าวนไดตามอดมคตทวา อยเยนดวยศลและเปนสขดวยธรรม

44

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ เพอศกษาภาวะผน าของพระนสต ทก าลงศกษาใน

ระดบปรญญาตรภาคปกต ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ปการศกษา 2553 เทอม 2 โดยผ วจยไดด าเนนการตามล าดบดงนคอ การก าหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง การสรางเครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล การก าหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง

ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงนคอ พระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตรภาคปกตชนปท

1 ถงชนปท 4 ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 จากคณะพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร จ านวน 1530 รป

กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแกพระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตรภาคปกต

ชนปท 1 ถง ชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 จากคณะพทธศาสตร, คณะครศาสตร, คณะมนษยศาสตร, คณะสงคมศาสตร จ านวน 306 คน โดยไดมาจากการก าหนดกลมตวอยางตามการเปดตารางส าเรจรปของเครจและมอรแกน (Krejcie; & Morgan. 1970: 608) ทระดบความเชอมน .05 จากนนใชวธสมแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) โดยการเทยบสดสวนจ าแนกตามคณะวชาทเรยน ดงในตาราง 1

45

ตาราง 1 จ านวนประชากรและกลมตวอยาง จ าแนกตาม คณะวชา

คณะวชา ประชากร กลมตวอยาง

คณะพทธศาสตร 389 79

คณะครศาสตร 264 53

คณะมนษยศาสตร 321 63 คณะสงคมศาสตร 556 111

รวมทงสน 1,530 306

การสรางเครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามการวดระดบภาวะผน าของพระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตร ภาคปกต ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 ใน 4 ดาน คอ ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต ซงมขนตอนการสรางเครองมอดงน

1. ศกษาคนควา เอกสาร ต ารา วารสาร สงตพมพตาง ๆ และผลงานวจยทเกยวของกบภาวะผน า เพอน ามาก าหนดกรอบและขอบเขตเนอหาในการสรางแบบสอบถาม

2. ศกษาการสรางแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคาตามแนวทางของไลเคอรท (Likert) 3. น าเครองมอจากขอ 1 และขอ 2 มาสรางแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าของพระนสต

ใน 4 ดาน คอดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต ลกษณะของแบบสอบถามแบงเปน 2 ตอนคอ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนตวของพระนสตไดแก สถานภาพ ชนปทก าลงศกษา คณะวชา ภมล าเนา

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าของพระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตร ภาคปกต ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 ใน 4 ดานคอ ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต

46

โดยไดก าหนดน าหนกของคะแนนจากแบบสอบถามดงน ขอค าถามทางบวก

1. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอยมาก 2. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอย 3. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวปานกลาง 4. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมาก 5. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมากทสด

ขอค าถามทางลบ 1. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมากทสด 2. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมาก 3. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวปานกลาง 4. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอย 5. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอยมาก

ผ วจยก าหนดเกณฑส าหรบแปลความหมายคาคะแนนเฉลยในแบบสอบถามตอนท 2 เกยวกบภาวะผน าของพระนสต ใน 4 ดานคอ ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคตดงน

คะแนนเฉลย 4.50 – 5.00 หมายความวา ผตอบมภาวะผน าในระดบมากทสด คะแนนเฉลย 3.50 – 4.49 หมายความวา ผตอบมภาวะผน าในระดบมาก คะแนนเฉลย 2.50 – 3.49 หมายความวา ผตอบมภาวะผน าในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 1.50 – 2.49 หมายความวา ผตอบมภาวะผน าในระดบนอย คะแนนเฉลย 1.00 – 1.49 หมายความวา ผตอบมภาวะผน าในระดบนอยทสด

4. น าแบบสอบถามทสรางเสรจแลวเสนอตอประธาน และกรรมการทปรกษาปรญญานพนธ เพอพจารณาความครอบคลมในดานเนอหาและภาษา

5. น าแบบสอบถามเสนอตอผทรงคณวฒทตงขน 3 ทาน (ภาคผนวก. 93) เพอตรวจสอบความครอบคลมของเนอหาสาระรวมทงแกไขส านวนและภาษาของค าถามใหชดเจน

6. น าแบบสอบถาม มาปรบปรงแกไขและเสนอตอประธานและกรรมการทปรกษาปรญญานพนธ เพอตรวจสอบความถกตองชดเจนอกครง

7. น าแบบสอบถามทปรบปรงแลวไปทดลองใหกบพระนสต มหาวทยาลยมหาจฬา- ลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) จ านวน 30 คน เพอหาคาอ านาจจ าแนกของแบบสอบถามเปนรายขอ โดยใชการทดสอบท (Ferguson. 1981: 180) โดยเลอกขอค าถามทมคา t ตงแต 1.761 ขนไป ไวใชเปนเครองมอในการวจยส าหรบขอค าถามทคาต ากวาเกณฑ ผวจยน ามาปรบภาษาและตรวจสอบแกไขขอ

47

ค าถามใหชดเจน และน าเสนอตอประธานผควบคมปรญญานพนธและกรรมการผควบคมปรญญานพนธเพอพจารณาตรวจสอบแกไขกอนน าไปใชจรง

8. หาคาความเชอมนของแบบสอบถามโดยการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha-Coefficient) ครอนบาค (Cronbach. 1984: 61) ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ.960 การเกบรวบรวมขอมล

1. ขอหนงสอแนะน าตวจากบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

2. น าหนงสอแนะน าตวจากบณฑตวทยาลยไปแสดงตออาจารยผสอนทสอนพระนสต ระดบปรญญาตร ภาคปกต ชนปท 1ถงชนปท 4 ทกคณะของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทลงทะเบยนเรยนในเทอมท 2 ปการศกษา 2553 เพอขออนญาตเกบขอมลจากกลมตวอยาง

3. ผ วจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตวเอง โดยไดแจกแบบสอบถามจ านวน 306 ฉบบ และไดรบกลบคนมา 306 ฉบบ คดเปนรอยละ 100 จากนนน าแบบสอบถามมาตรวจสอบความถกตอง และใหคะแนนตามเกณฑทก าหนดไว

4. น าขอมลไปวเคราะหโดยวธการทางสถตดวยเครองมอคอมพวเตอร การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล 1.ขอมลเกยวกบรายละเอยดสวนตวของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจง

ความถ และหาคารอยละ 2.ตามความมงหมายของงานวจยขอทหนงเพอศกษาภาวะผน าของพระนสตทก าลง

ศกษาในระดบปรญญาตร ภาคปกต ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย(วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต วเคราะหโดยการหาคาคะแนนเฉลย (Mean) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

3.ตามความมงหมายของการวจยขอทสอง เปนการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตร ภาคปกต ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 ในแตละดานและโดยรวม จ าแนกตามสถานภาพ วเคราะหโดยใช การทดสอบท สวนตวแปรชนปทศกษา คณะวชาและภมล าเนาใชการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว(One Way Analysis of Variance) และในกรณทพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตจงท าการเปรยบเทยบเปนรายคโดยใชวธการของเชฟเฟ (Scheffe’s method)

48

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. สถตพนฐาน

1.1 คาคะแนนเฉลย (Mean) (Ferguson. 1981: 46) 1.2 คาความเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) (Ferguson. 198: 68)

2. สถตทใชในการทดสอบสมมตฐาน 2.1 ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของกลมตวอยาง 2 กลมใช

การทดสอบท (t-test For Independent Groups) 2.2 ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของกลมตวอยางมากกวา 2 กลมโดยใชการ

วเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One way ANOVA : One Way Analysis Of Variance) หรอ F-test เมอพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตจงท าการทดสอบเปนรายค โดยวธของเชฟเฟ (Scheffe’s method)

49

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาและเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ใน 4 ดานคอดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน จ าแนกตามตวแปรอสระ สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนาเพอใหเปนทเขาใจตรงกน ผ วจยไดก าหนดสญลกษณตางๆ ในการวเคราะหขอมล ดงน

n แทน จ านวนคนในกลมตวอยาง x แทน คาคะแนนเฉลย (Mean) S.D. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) t แทน คาสถตทใชพจารณาใน (t-distribution) F แทน คาสถตทใชพจารณาใน (F-distribution) df แทน ระดบชนแหงความเปนอสระ (Degrees of Freedom) SS แทน ผลบวกของคาเบยงเบนมาตรฐานยกก าลงสอง (Sum of Squares) MS แทน คาเฉลยของผลบวกก าลงสองของคะแนน (Mean Squares) p แทน คาความนาจะเปนทสถตทใชทดสอบจะตกอยในชวงปฏเสธสมมตฐาน * แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

การน าเสนอผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลและการแปลความหมายขอมล แบงเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยการวเคราะหคาสถตพนฐานของกลม

ตวอยาง จ าแนกตามตวแปรอสระทศกษา โดยการแจกแจงความถและหาคารอยละ ตอนท 2 การศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน วเคราะหโดยหาคาคะแนนเฉลย และคาความเบยงเบนมาตรฐาน

ตอนท 3 การเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน จ าแนกตามตวแปร สถานภาพ วเคราะหดวยการทดสอบท สวนตวแปรชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา ใชวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว และในกรณทพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต จงท าการทดสอบคาความแตกตางเปนรายคโดยวธของ เชฟเฟ

50

ผลการวเคราะหขอมล การเสนอผลการวเคราะหขอมลกระท าตามล าดบดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

จากการเกบแบบสอบถามกบกลมตวอยางทเปนพระนสตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) จ านวน 306 คน พบวามสถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชาทศกษา และภมล าเนา ดงแสดงในตาราง 2 ตาราง 2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางทใชในการวจย จ าแนกตามตวแปรอสระทศกษา

กลมตวอยาง จ านวน รอยละ 1. สถานภาพของพระนสต 1.1 พระภกษ 210 68.63 1.2 สามเณร 96 31.37

รวม 306 100.00 2. ชนปทศกษา 2.1 ชนปท 1 81 26.47 2.2 ชนปท 2 62 20.26 2.3 ชนปท 3 85 27.78 2.4 ชนปท 4 78 25.49

รวม 306 100.00 3. คณะวชา 3.1 คณะพทธศาสตร 79 25.82 3.2 คณะครศาสตร 53 17.32 3.3 คณะมนษยศาสตร 63 20.59 3.4 คณะสงคมศาสตร 111 36.27 รวม 306 100.00

51

ตาราง 2 (ตอ)

กลมตวอยาง จ านวน รอยละ 4. ภมล าเนา 4.1 หนกลาง 100 32.68 4.2 หนเหนอ 56 18.30 4.3 หนตะวนออก 89 29.08 4.4 หนใต 61 19.93

รวม 306 100.00

จากตาราง 2 พบวา กลมตวอยางทเปนพระนสตสวนใหญมสถานภาพเปนพระภกษ

คดเปน รอยละ 68.63 สวนกลมสามเณรมจ านวนรอยละ 31.37 กลมตวอยางสวนใหญศกษาอยในชนปท 3 คดเปน รอยละ 27.78 รองลงมาศกษาอยในชนป

ท 1 ชนปท 4 และชนปท 2 โดยคดเปนรอยละ 26.47, 25.49และ 20.36 ตามล าดบ กลมตวอยางสวนใหญศกษาอยในคณะสงคมศาสตร คดเปน รอยละ 36.27 รองลงมาศกษา

อยในคณะพทธศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะครศาสตร โดยคดเปนรอยละ 25.82, 20.59 และ17.32 ตามล าดบ

กลมตวอยางสวนใหญมภมล าเนาอยทหนกลาง คดเปน รอยละ 32.68 รองลงมามภมล าเนาอยทหนตะวนออก, หนใต และหนเหนอ โดยคดเปนรอยละ 29.08, 19.93 และ 18.30 ตามล าดบ

ตอนท 2 การศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน

จากการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในภาพรวม และเปนรายดาน ซงไดแกดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต เพอตอบจดมงหมายในการวจยในขอท 1 ผ วจยจงน าเสนอผลการวเคราะหเปนคาสถตพนฐานพรอมการแปลความหมายทงในรายดาน รายขอ และโดยรวม ซงผลการน าเสนอขอมลในสวนน ดงแสดงในตาราง 3 ถงตาราง 7

52

ตาราง 3 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวม

ภาวะผน า 1 x 1 S.D. การแปลความหมาย 1. ดานพทธปญญา 3.80 0.52 มาก 2. ดานสมมาสต 3.37 0.39 ปานกลาง 3. ดานวนยคต 3.40 0.39 ปานกลาง 4. ดานโวหารคต 3.59 0.48 มาก

รวม 3.54 0.37 มาก

จากตาราง 3 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะ

ผน าโดยรวมทกดานอยในระดบมาก ( x =3.54, S.D. =0.37) เมอพจารณาในแตละดาน พบวา พระนสตมภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหาร

คต อยในระดบมาก สวนดานวนยคต และดานสมมาสตพระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง ตาราง 4 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานพทธปญญา

ภาวะผน าดานพทธปญญา 1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย

1. ทานเปนผวางแผนด าเนนงาน อยางเปนระบบ 3.74 0.87 มาก

2. ทานใชเหตผลเปนหลกในการแกปญหาโดยตลอด 3.93 0.83 มาก

3. ทานมความมงในการท างาน 3.92 0.91 มาก

4 ทานน าความคดของคนอนมาประกอบในการแกไขปญหา 3.82 0.92 มาก

5. ทานตระหนกถงความส าคญของงาน 4.07 0.77 มาก

6. ทานกระตนเพอนรวมงานให ตระหนกถงความส าคญในการ ท างาน

3.92 0.84 มาก

7. ทานพจารณาทางเลอกใหม ๆ ในการแกปญหา 3.93 0.80 มาก

53

ตาราง 4 (ตอ)

ภาวะผน าดานพทธปญญา 1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย

8. ทาน หาแรงจงใจใหตนเอง ในการท างานใหประสพผลส าเรจมากกวาทคาดหวงไว

3.98 0.90 มาก

9. ทานมอดมการณของตวเองในการท างาน 4.04 0.82 มาก

10. ทานใชขอมลขาวสารประกอบในการคดวเคราะห 3.84 0.93 มาก

11. ทานไมตดสนใจตามค าแนะน าของเพอนทนท 3.61 0.93 มาก

12. ทานตดสนใจตามแนวทางตรงกนขามกบเพอน 2.70 0.96 ปานกลาง 13. ทานกระตนเพอนใหมความใฝรมากขน 3.70 0.86 มาก 14. ทานสงเสรมใหเพอนแสดงความคดเหนในโอกาสตาง ๆ 3.83 0.86 มาก 15. ทานใชหลกคณธรรมเปนองคประกอบของการตดสนใจ 3.92 0.81 มาก 16. ทานมความคดสรางสรรคในการท างาน 3.86 0.88 มาก

รวม 3.80 0.52 มาก

จากตาราง 4 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานพทธปญญา โดยรวมอยในระดบมาก ( x =3.80, S.D. =0.52) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา สวนใหญพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)มภาวะผน าดานพทธปญญาอยในระดบมากเกอบทกขอ ยกเวนขอ 12. ทานตดสนใจตามแนวทางตรงกนขามกบเพอน ทพบวาพระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

54

ตาราง 5 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานสมมาสต

ภาวะผน าดานสมมาสต 1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย

1. ทานสามารถ ควบคมตวเองได ในสถานการณทวกฤต 3.86 0.85 มาก

2. ทานมความเปนตวเองเสมอ ในการ ท า พด คด 3.96 0.82 มาก

3. ทานเกบความรสกไดเมอเพอนพดเหนบแนม 3.72 0.92 มาก

4. ทานยอมรบผด เมอทานท าใหเกดความผดพลาด 3.85 0.90 มาก

5. ทานไมมความกระตอรอรนในการท างาน ทไมมความส าคญตอตวทานเอง

2.75 1.11 ปานกลาง

6. ทานพงพอใจ เมอคกรณถกท าโทษ 2.91 1.21 ปานกลาง 7. เมอทานถกกลาวหาวาท าผด ทานระงบสตได 3.62 0.92 มาก

8. เมอทานถกลงโทษโดยไมมความผดทานสะกดอารมณความรสก ไมคอยได

2.40 0.95 นอย

9. ทานไมผกใจเจบ ตอคกรณ 3.30 1.03 ปานกลาง 10. ทานแกลงเพอนตอบ เมอทานโดนแกลง 2.95 1.14 ปานกลาง 11. เมอมคนตเตอนทานยอมรบได 3.72 0.91 มาก

12. ทานมกจะตอวาเพอนทนท เมอเพอนท าใหทานโกรธ 2.86 1.02 ปานกลาง 13. แมจะโมโหใหเพอนมากขนาดไหน ทานกไมเคยตอวาเพอน

ของทานเลย 3.27 0.95 ปานกลาง

14. ทานระงบความโกรธไดเมอเพอนฟองวาทานท าผด 3.41 0.92 ปานกลาง 15. ทานไมพอใจเมอเพอนท าผดกฎระเบยบ 3.56 0.93 มาก

16. ทานมความพอใจ เมอเพอนรวมงานมสวนรวมในการตดสนใจ 3.78 0.94 มาก รวม 3.37 0.39 ปานกลาง

55

จากตาราง 5 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานสมมาสต โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x =3.37, S.D. =0.39) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าดานสมมาสตอยในระดบมากในขอ 1. ทานสามารถ ควบคมตวเองได ในสถานการณทวกฤต ขอ 2. ทานมความเปนตวเองเสมอ ในการ ท า พด คด ขอ 3. ทานเกบความรสกไดเมอเพอนพดเหนบแนม ขอ 4. ทานยอมรบผด เมอทานท าใหเกดความผดพลาด ขอ 7. เมอทานถกกลาวหาวาท าผด ทานระงบสตได ขอ 11. เมอมคนตเตอนทานยอมรบได ขอ 15. ทานไมพอใจเมอเพอนท าผดกฎระเบยบ และขอ 16. ทานมความพอใจ เมอเพอนรวมงานมสวนรวมในการตดสนใจ พระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง ในขอ 5. ทานไมมความกระตอรอรนในการท างาน ทไมมความส าคญตอตวทานเอง ขอ 6. ทานพงพอใจ เมอคกรณถกท าโทษ ขอ 9. ทานไมผกใจเจบ ตอคกรณ ขอ 10. ทานแกลงเพอนตอบ เมอทานโดนแกลง ขอ 12. ทานมกจะตอวาเพอนทนท เมอเพอนท าใหทานโกรธ ขอ 13. แมจะโมโหใหเพอนมากขนาดไหน ทานกไมเคยตอวาเพอนของทานเลย และ ขอ 14. ทานระงบความโกรธไดเมอเพอนฟองวาทานท าผด และพระนสตมภาวะผน าอยในระดบนอยในขอ 8. เมอทานถกลงโทษโดยไมมความผดทานสะกดอารมณความรสก ไมคอยได

56

ตาราง 6 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานวนยคต

ภาวะผน าดานวนยคต 1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย

1. ทานวางตวอยในระเบยบเสมอ 3.82 0.81 มาก

2. ทาน พยายามระมดระวง เพอไมท าผดศล 3.63 0.94 มาก

3. ทานรวมท ากจกรรมของมหาวทยาลยเสมอ 3.74 0.92 มาก

4. ทานมาเรยนทนเวลาทกวน 3.69 0.91 มาก

5. ทานใชกฎระเบยบในการแกไขปญหาอยางตรงไปตรงมา 3.71 0.87 มาก

6. ทานหาวธชวยเพอนแมเพอนจะท าความผด 2.65 0.94 ปานกลาง 7. ทานไมท าตามค าสงของมหาวทยาลยเมอมความรสกวาค าสง

นนผดคณธรรม 3.47 1.05 ปานกลาง

8. ทานไมคอยขาดเรยน แมมกจของสงฆจะตองปฏบต 3.54 0.96 มาก

9. ทานไปกจนมนตแมมตารางเรยน 3.12 1.22 ปานกลาง 10. เมอทานท าผดพระวนยบางขอ ทานมกจะละเลยการแสดง

อาบต เพราะเหนวาเปนเรองเลกนอย 3.11 1.15 ปานกลาง

11. ทานมความซอสตยตอระเบยบวนย เวลาท างาน 3.82 0.86 มาก

12. ทานใหความเปนธรรมตอเพอน เมอเพอนท าผด 3.70 0.89 มาก

13. ทานบอกความจรงตออาจารยบางครง เมอเหนเพอนท าผด 3.38 0.99 ปานกลาง 14. บางครงทานจ าเปนตองโกหก เพอเอาตวรอดจากสถานการณ

คบขน 2.66 1.01 ปานกลาง

15. ทานมกจะเขาขางเพอน เมอเขาท าผด 3.07 1.11 ปานกลาง 16. ทานมกจะท างานสงชา กวาเวลาทก าหนด 2.98 1.11 ปานกลาง 17. ทานเหนวาการพดโกหก เปนสงทไมสมควรท า 3.74 1.16 มาก

รวม 3.40 0.39 ปานกลาง

57

จากตาราง 6 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานวนยคต โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x =3.40, S.D. =0.39) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าดานวนยคต อยในระดบมากในขอ 1. ทานวางตวอยในระเบยบเสมอ ขอ 2. ทาน พยายามระมดระวง เพอไมท าผดศล ขอ 3. ทานรวมท ากจกรรมของมหาวทยาลยเสมอ ขอ 4. ทานมาเรยนทนเวลาทกวน ขอ 5. ทานใชกฎระเบยบในการแกไขปญหาอยางตรงไปตรงมา ขอ 8. ทานไมคอยขาดเรยน แมมกจของสงฆจะตองปฏบต ขอ 11. ทานมความซอสตยตอระเบยบวนย เวลาท างาน ขอ 12. ทานใหความเปนธรรมตอเพอน เมอเพอนท าผด และขอ 17. ทานเหนวาการพดโกหก เปนสงทไมสมควรท า และพระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลางในขอ 6. ทานหาวธชวยเพอนแมเพอนจะท าความผด ขอ 7. ทานไมท าตามค าสงของมหาวทยาลยเมอมความรสกวาค าสงนนผดคณธรรม ขอ 9. ทานไปกจนมนตแมมตารางเรยน ขอ 10. เมอทานท าผดพระวนยบางขอ ทานมกจะละเลยการแสดงอาบต เพราะเหนวาเปนเรองเลกนอย ขอ 13. ทานบอกความจรงตออาจารยบางครง เมอเหนเพอนท าผด ขอ 14. บางครงทานจ าเปนตองโกหก เพอเอาตวรอดจากสถานการณคบขน ขอ 15. ทานมกจะเขาขางเพอน เมอเขาท าผด และขอ 16. ทานมกจะท างานสงชากวาเวลาทก าหนด

58

ตาราง 7 ผลการศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ดานโวหารคต

ภาวะผน าดานโวหารคต 1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย

1. ทานไมเคยพด เพอหวงสงตอบแทน 3.79 0.99 มาก

2. ทานใชถอยค าทสภาพ เมอตองการความชวยเหลอ 3.92 0.92 มาก

3. ทานไมเคยพดสอเสยด คนทตนเองไมชอบ 3.57 1.01 มาก

4. ทานไมเคยพดเสแสรง เพอเอาใจคนอนเลย 3.71 1.02 มาก

5. ทานไมเคย กลบค าพด ในสงททานพดไปแลว 3.66 1.03 มาก

6. ทานกลบค าพดเสมอเมอมความรสกวา พดไปแลวคนรอบขางไมชอบใจ แมสงทพดนนถกตอง

2.80 1.12 ปานกลาง

7. ทานพดใหก าลงใจแกเพอนรวมงานเสมอ 3.81 0.84 มาก

8. ทานพดใหเพอนรวมงานไววางใจกนและกนเพอใหเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ได

3.83 0.87 มาก

9. ทานพดเกนความเปนจรง เพอใหทานเปนคนนาเชอถอ 3.10 1.21 ปานกลาง 10. ทานพดกอนคดเสมอ 3.75 1.10 มาก

11. ทานไมเคยพดเพอหกรานประโยชนของคนอนเลย 3.59 1.00 มาก

12. ทานพดปลอบใจ เพอนเสมอ เมอเขามทกข 3.89 0.95 มาก

13. ทานไมเคยพดใหเพอนนอยใจ เมอเขาท าผด 3.64 1.00 มาก

14. ทานพดใหสตเพอนทก าลงจะท าความผด 3.85 0.93 มาก

15. ทานงดทจะพด เมอคดวาพดไปแลวไมเกดประโยชน 3.74 0.98 มาก

16. ทานมกจะเตอนเพอนทท าผดพระวนยโดยยกขอธรรมะขนเทยบเคยง

3.57 1.05 มาก

17. เพอใหเกดความเชอถอ บางครงทานพดเกนกบความเปนจรง 2.76 1.16 ปานกลาง รวม 3.59 0.48 มาก

59

จากตาราง 7 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าของดานโวหารคต โดยรวมอยในระดบมาก ( x =3.59, S.D. =0.48)

เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าดานโวหารคต อยในระดบมาก ใน ขอ1. ทานไมเคยพด เพอหวงสงตอบแทน ขอ2. ทานใชถอยค าทสภาพ เมอตองการความชวยเหลอ ขอ 3. ทานไมเคยพดสอเสยด คนทตนเองไมชอบ ขอ4. ทานไมเคยพดเสแสรง เพอเอาใจคนอนเลย ขอ 5. ทานไมเคย กลบค าพด ในสงททานพดไปแลว ขอ 7. ทานพดใหก าลงใจแกเพอนรวมงานเสมอ ขอ 8. ทานพดใหเพอนรวมงานไววางใจกนและกนเพอใหเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ได ขอ10. ทานพดกอนคดเสมอ ขอ 11. ทานไมเคยพดเพอหกรานประโยชนของคนอนเลย ขอ 12. ทานพดปลอบใจ เพอนเสมอ เมอเขามทกข ขอ13. ทานไมเคยพดใหเพอนนอยใจ เมอเขาท าผด ขอ 14. ทานพดใหสตเพอนทก าลงจะท าความผด ขอ15. ทานงดทจะพด เมอคดวาพดไปแลวไมเกดประโยชน และขอ 16. ทานมกจะเตอนเพอนทท าผดพระวนยโดยยกขอธรรมะขนเทยบเคยง และพระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลางในขอ 6. ทานกลบค าพดเสมอเมอมความรสกวา พดไปแลวคนรอบขางไมชอบใจ แมสงทพดนนถกตอง ขอ 9. ทานพดเกนความเปนจรง เพอใหทานเปนคนนาเชอถอ และขอ 17. เพอใหเกดความเชอถอ บางครงทานพดเกนกบความเปนจรง

60

ตาราง 8 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย - มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตามสถานภาพ

ภาวะผน า

(n = 306) พระภกษ(n = 210) สามเณร (n = 96)

1 x 1 S.D. การแปล

ความหมาย 1 x 1 S.D.

การแปลความหมาย

ดานพทธปญญา 3.81 0.52 มาก 3.77 0.53 มาก ดานสมมาสต 3.37 0.39 ปานกลาง 3.37 0.39 ปานกลาง ดานวนยคต 3.41 0.38 ปานกลาง 3.39 0.41 ปานกลาง ดานโวหารคต 3.58 0.48 มาก 3.60 0.48 มาก

รวม 3.54 0.37 มาก 3.53 0.37 มาก

จากตาราง 8 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพพระภกษ และสามเณร มภาวะผน าโดยรวมทกดานอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา พระภกษ มภาวะผน าดานพทธปญญา และ ดานโวหารคต อยในระดบมาก สวนภาวะผน าดานสมมาสต และ ดานวนยคตอยในระดบปานกลาง สามเณรมภาวะผน าดานพทธปญญา และดานโวหารคตอยในระดบมาก สวนภาวะผน าดานสมมาสต และวนยคต อยในระดบปานกลาง

61 ตาราง 9 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามชนป

ภาวะผน า

(n = 306)

ชนปท 1 (n =81)

ชนปท 2 (n =62)

ชนปท 3 (n =85)

ชนปท 4 (n =78)

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

1 x S.D. การแปล

ความหมาย 1 x 1 S.D.

การแปลความหมาย

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

ดานพทธปญญา 3.89 0.55 มาก 3.61 0.53 มาก 3.77 0.48 มาก 3.88 0.48 มาก ดานสมมาสต 3.39 0.37 ปานกลาง 3.31 0.42 ปานกลาง 3.35 0.34 ปานกลาง 3.42 0.43 ปานกลาง ดานวนยคต 3.47 0.39 ปานกลาง 3.34 0.35 ปานกลาง 3.40 0.40 ปานกลาง 3.38 0.40 ปานกลาง ดานโวหารคต 3.63 0.51 มาก 3.53 0.49 มาก 3.53 0.46 มาก 3.65 0.44 มาก

รวม 3.59 0.38 มาก 3.45 0.39 ปานกลาง 3.51 0.35 มาก 3.58 0.35 มาก

จากตาราง 9 พบวา พระนสตชนปท 1 ถง ชนปท 4 ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) สวนใหญมภาวะผน าโดยรวมทกดาน อยในระดบมาก ยกเวนพระนสตชนปท 2 มภาวะผน าโดยรวมทกดานอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา พระนสตชนปท 1 ถง ชนปท 4 มภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคตอยในระดบมาก สวนดานสมมาสตและดานวนยคต พระนสตชนปท 1 ถง ชนปท 4 มภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

62 ตาราง 10 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามคณะวชา

ภาวะผน า

(n = 306)

คณะพทธศาสตร (n =79)

คณะครศาสตร (n =53)

คณะมนษยศาสตร (n =63)

คณะสงคมศาสตร (n =111)

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

1 x S.D. การแปล

ความหมาย 1 x 1 S.D.

การแปลความหมาย

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

ดานพทธปญญา 3.83 0.50 มาก 3.90 0.51 มาก 3.80 0.51 มาก 3.73 0.54 มาก ดานสมมาสต 3.43 0.37 ปานกลาง 3.39 0.41 ปานกลาง 3.39 0.47 ปานกลาง 3.30 0.34 ปานกลาง ดานวนยคต 3.44 0.42 ปานกลาง 3.47 0.34 ปานกลาง 3.33 0.36 ปานกลาง 3.38 0.40 ปานกลาง ดานโวหารคต 3.65 0.45 มาก 3.59 0.50 มาก 3.56 0.47 มาก 3.56 0.50 มาก

รวม 3.59 0.37 มาก 3.59 0.35 มาก 3.52 0.39 มาก 3.49 0.36 ปานกลาง

จากตาราง 10 พบวา พระนสตคณะวชาพทธศาสตร คณะครศาสตร และคณะมนษยศาสตร ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) สวนใหญมภาวะผน าโดยรวมทกดานอยในระดบมาก ยกเวนพระนสตคณะสงคมศาสตรมภาวะผน าโดยรวมทกดานอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาในรายดานพบวา พระนสตคณะวชาพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร มภาวะผน าในดาน พทธปญญา และดานโวหารคตอยในระดบมาก สวนดานสมมาสตและดานวนยคต พระนสตคณะวชาพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร มภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

63 ตาราง 11 คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและ

โดยรวมทกดาน จ าแนกตามภมล าเนา

ภาวะผน า

(n = 306)

หนกลาง (n =100)

หนเหนอ (n =56)

หนตะวนออก (n =89)

หนใต (n =61)

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

1 x S.D. การแปล

ความหมาย 1 x 1 S.D.

การแปลความหมาย

1 x 1 S.D. การแปลความหมาย

ดานพทธปญญา 3.82 0.56 มาก 3.74 0.48 มาก 3.80 0.52 มาก 3.83 0.50 มาก ดานสมมาสต 3.42 0.37 ปานกลาง 3.34 0.39 ปานกลาง 3.36 0.38 ปานกลาง 3.32 0.44 ปานกลาง ดานวนยคต 3.44 0.40 ปานกลาง 3.40 0.44 ปานกลาง 3.39 0.33 ปานกลาง 3.36 0.41 ปานกลาง ดานโวหารคต 3.63 0.47 มาก 3.60 0.46 มาก 3.53 0.44 มาก 3.59 0.56 มาก

รวม 3.58 0.37 มาก 3.52 0.37 มาก 3.52 0.34 มาก 3.53 0.40 มาก

จากตาราง 11 พบวา พระนสต ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนาหนกลาง หนเหนอ หนตะวนออก และหนใต มภาวะผน าโดยรวมทกดานอยในระดบมากทกกลม เมอพจารณาเปนรายดานพบวา พระนสตทมภมล าเนาหนกลาง หนเหนอ หนตะวนออก และหนใต มภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคตอยในระดบมาก สวนดานสมมาสตและดานวนยคต พระนสตทมภมล าเนาหนกลาง หนเหนอ หนตะวนออก และหนใต มภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

64

ตอนท 3 การเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-ราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตาม สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา ซงผลการน าเสนอขอมลในสวนน ดงแสดงในตาราง 12 ถงตาราง 16

ตาราง 12 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตามสถานภาพ

สถานภาพ พระภกษ(n = 210) สามเณร (n = 96)

t p x S.D. x S.D.

ดานพทธปญญา 3.81 0.52 3.77 0.53 .627 .531

ดานสมมาสต 3.37 0.39 3.37 0.39 .045 .964

ดานวนยคต 3.41 0.38 3.39 0.41 .285 .776

ดานโวหารคต 3.58 0.48 3.60 0.48 -.367 .714

โดยรวม 3.54 0.37 3.53 0.37 .191 .849

จากตาราง 12 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมทกดานไมแตกตางกน ตาราง 13 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตามชนปทศกษา

ชนปทศกษา แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p

ดานพทธปญญา ระหวางกลม 3 3.518 1.173 4.466* 0.004 ภายในกลม 302 79.301 0.263 รวม 305 82.819 ดานสมมาสต ระหวางกลม 3 .542 0.181 1.186 0.315 ภายในกลม 302 45.973 0.152 รวม 305 46.515

65

ตาราง 13 (ตอ)

ชนปทศกษา แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p

ดานวนยคต ระหวางกลม 3 .659 0.22 1.446 0.229 ภายในกลม 302 45.853 0.152 รวม 305 46.512 ดานโวหารคต ระหวางกลม 3 .848 0.283 1.24 0.295 ภายในกลม 302 68.847 0.228 รวม 305 69.695 โดยรวม ระหวางกลม 3 .979 0.326 2.458 0.063 ภายในกลม 302 40.089 0.133 รวม 305 41.068

* มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

จากตาราง 13 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาในชนปตางกน มภาวะผน าโดยรวมทกดานไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานพทธปญญา พระนสตทศกษาในชนปตางกน มภาวะผน าแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต สวนดาน อน ๆ ไมพบความแตกตาง จากการทพบความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ในดานพทธปญญา ผ วจยจงทดสอบเปนรายค โดยวธของเชฟเฟ ดงแสดงในตาราง 14

66

ตาราง 14 ผลการทดสอบความแตกตางของภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ -ราชวทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา จ าแนกตามชนปทศกษา

* มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จากตาราง 14 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ชนปท 1 และชนปท 2 กบพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ชนปท 2 และชนปท 4 มภาวะผน าในดานพทธปญญา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนคอนไมพบความแตกตาง

1 ชนปท 1 ชนปท 2 ชนปท 3 ชนปท 4

ดานพทธปญญา 1 x 1 3.89 3.61 3.77 3.88 ชนปท 1 3.89 * ชนปท 2 3.61 * ชนปท 3 3.77 ชนปท 4 3.88

67

ตาราง 15 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตามคณะวชา

คณะวชา แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p

ดานพทธปญญา ระหวางกลม 3 1.196 .399 1.475 .221 ภายในกลม 302 81.623 .270 รวม 305 82.819 ดานสมมาสต ระหวางกลม 3 .871 .290 1.921 .126 ภายในกลม 302 45.644 .151 รวม 305 46.515 ดานวนยคต ระหวางกลม 3 .739 .246 1.625 .184 ภายในกลม 302 45.773 .152 รวม 305 46.511 ดานโวหารคต ระหวางกลม 3 .411 .137 .597 .618 ภายในกลม 302 69.285 .229 รวม 305 69.695 โดยรวม ระหวางกลม 3 .588 .196 1.462 .225 ภายในกลม 302 40.481 .134 รวม 305 41.068

จากตาราง 15 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาอยในคณะวชาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมทกดานไมแตกตางกน

68

ตาราง 16 ผลการเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตามภมล าเนา

ภมล าเนา แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p

ดานพทธปญญา ระหวางกลม 3 .281 .094 .343 .795 ภายในกลม 302 82.538 .273 รวม 305 82.819 ดานสมมาสต ระหวางกลม 3 .443 .148 .969 .408 ภายในกลม 302 46.072 .153 รวม 305 46.515 ดานวนยคต ระหวางกลม 3 .253 .084 .551 .648 ภายในกลม 302 46.258 .153 รวม 305 46.511 ดานโวหารคต ระหวางกลม 3 .525 .175 .764 .515 ภายในกลม 302 69.171 .229 รวม 305 69.696 โดยรวม ระหวางกลม 3 .207 .069 .509 .676 ภายในกลม 302 40.862 .135 รวม 305 41.069

จากตาราง 16 พบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมทกดานไมแตกตางกน

69

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการวจย 1. เพอศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน 2. เพอเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ในแตละดานและโดยรวมทกดาน จ าแนกตาม สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา

วธการด าเนนการวจย 1. กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ พระนสตทก าลงศกษาในระดบปรญญาตรภาคปกต

ชนปท 1 ถงชนปท 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ปการศกษา 2553 เทอม 2 จ านวน 306 รป

2. เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามการวดระดบภาวะผน าของพระนสตระดบปรญญาตรทก าลงศกษาอยในชนปท 1ถงปท 4 ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ใน 4 ดาน ไดแก ดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต จ านวนขอค าถามทงหมด 66 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวทางของ ไลเคอรท (Likert) โดยแบบสอบถามทงฉบบมคาความเชอมน เทากบ .960

70

การวเคราะหขอมล 1. ขอมลเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจง

ความถ และหาคารอยละ 2. การศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต วเคราะหโดยการหาคาคะแนนเฉลย(Mean) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

3. การเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) ในแตละดานและโดยรวม จ าแนกตามสถานภาพ วเคราะหโดยใช การทดสอบท สวนตวแปรชนปทศกษา คณะวชา และ ภมล าเนาใชการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One Way Analysis of Variance) และในกรณทพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตจงท าการทดสอบเปนรายคโดยใชวธการของเชฟเฟ (Scheffe’s method) สรปผลการวจย

1. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในแตละดานพบวา พระนสตมภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคต อยในระดบมาก สวนดานวนยคต และดานสมมาสตพระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง

2. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

3. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาในชนปทตางกน มภาวะผน าโดยรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดานพบวา มเพยงดานเดยวทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คอดานพทธปญญา สวนดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต ไมพบความแตกตาง

4. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาในคณะวชาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

5. พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมทกดานไมแตกตางกน

71

การอภปรายผล จากผลการศกษาเกยวกบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

มประเดนในการอภปรายผล ดงตอไปน 1. การศกษาภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในแตละดานพบวา พระนสตมภาวะผน าในดานพทธปญญาและดานโวหารคต อยในระดบมาก สวนดานวนยคตและดานสมมาสตพบวา พระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง ผ วจยขอน าเสนอการอภปรายผลเปนรายดาน ดงตอไปน

1.1 ดานพทธปญญา จากผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานพทธปญญาอยในระดบมาก ทงนอาจเปนเพราะคณลกษณะในดานนเปนคณลกษณะของผน าดานความคดเชงระบบ มกระบวนการทางความคดทรอบคอบ มแนวทางการตดสนใจ มวธการคดแบบมเหตมผล มความคดสรางสรรค และมวสยทศนกวางไกล ซงคณลกษณะในดานตางๆ นเปนคณลกษณะทสามารถทจะสงเสรมและพฒนาใหเกดการเรยนรขนได ซงสอดคลองกบมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทไดมงเนนการสงเสรมภาวะผน าในดานพทธปญญา ดงจะเหนไดจากวสยทศนของมหาวทยาลยในขอท 1 สรางคนดและเกงอยางมสมรรถภาพ โดยจะมงเนน การผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหเปนผมปฏปทานาเลอมใส ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา โดยจะเหนไดจากการหลกสตรและรายวชาตางๆ ทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ไดด าเนนการจดตงขนทมความหลากหลายและครอบคลม นอกจากการสงเสรมภาวะผน าในดานพทธปญญาผานระบบการจดการเรยนการสอนแลว มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ยงไดมกจกรรมตางๆ ทสงเสรมทกษะใหพระนสตไดฝกปฏบตเชน กจกรรมการปฏบตธรรมส าหรบนสตชนปท 2, กจกรรมการฝกภาคปฏบตวปสสนากมมฏฐานนสตประจ าปการศกษา 2549, การสมมนา"รฐธรรมนญทพงปรารถนาในมมมองของชาวพทธ", การสมมนา เรอง"การไหวพระพทธรป : มมมองศาสนาและปรชญา", รวมถงโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน (2553: ออนไลน) ซงกจกรรมตางๆ เหลานเปนกจกรรมทสงเสรมใหพระนสตเกดความร สงสมความคด ประสบการณ มทกษะและคณลกษณะทดในดานตางๆ รวมถงมภาวะผน าเพอทจะสามารถน าไปใชและปฏบตไดอยางเหมาะสม ซงขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของพระด ารงค จารว โส (กางทอง) ทไดท าการวจยเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางมวจารณญาณของสามเณรในโรงเรยนปรยตธรรม แผนสามญศกษา ทเรยนดวยวธสอนแบบพทธวธอรยสจ กบทเรยนดวยวธสอนตามคมอคร ซงผลการวจย

72

พบวา กลมทดลองและกลมควบคม มผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยสามเณรในกลมทไดเรยนเรยนดวยวธสอนแบบพทธวธอรยสจ และในกลมทเรยนดวยวธสอนตามคมอครมผลสมฤทธทางการเรยนและมการคดอยางมวจารณญาณสงขน (พระด ารงค จารว โส (กางทอง). 2542: 2) ดงนนจากผลการวจยทพบวาคณลกษณะในดานความคดสามารถทจะสงเสรมและเรยนรใหเกดการพฒนาได และมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ไดมการสงเสรมในดานใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา จงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย(วงนอย) มภาวะผน าในดานพทธปญญาอยในระดบมาก

1.2 ดานสมมาสต จากผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานสมมาสตอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะคณลกษณะของผน าในดานนเปนคณลกษณะของบคคลทเกยวกบการควบคมตนเองเชน การมสต สมปชญญะ รระงบอารมณอนเปนทตงแหงความโกรธและความยนด ความสงบเสงยมดวยการกระท า การแสดงออกทางกรยามารยาททออนโยนสขมสงาในการวางตวทสมควรและ เหมาะตามโอกาสและสถานการณตางๆ ซงพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในกลมทผ วจยท าการศกษาประกอบดวย 2 กลมซงไดแก กลมทมสถานภาพเปนพระภกษและกลมทมสถานภาพเปนสามเณร ซงในกลมทมสถานภาพเปนพระภกษโดยสวนใหญแลวมชวงพรรษาทยงไมมากจงท าใหการควบคมตนเอง การรระงบอารมณอนเปนทตงแหงความโกรธและความยนดหรอการแสดงออกทางกรยามารยาททออนโยนสขมสงาในการวางตวทสมควรและเหมาะตามโอกาสและสถานการณตางๆ ยงไมมความมนคงพอ เพราะคงสภาพความเปนสามญชนอย ถงแมวามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-ราชวทยาลย (วงนอย) ไดมงเนนการสงเสรมคณลกษณะดงกลาวดงจะเหนไดจากพนธกจของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในดานการผลตบณฑต ทกลาววามหาวทยาลยไดตระหนกถงความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษยทกระดบอยางตอเนอง เพราะเชอวาเปนปจจยส าคญในการชกน าใหเกดความเจรญยงยนนาน และการหลกเลยงภาวะชะงกงน การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ มหาวทยาลยจ าตองปรบตวใหมพลวตและความหลากหลายมากขน มหาวทยาลยจงไดก าหนดเปนเปาหมายชดเจนทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทมคณลกษณะทพงประสงคคอ เปนผรอบรวชาการ มปฏปทานาเลอมใส ใฝรใฝคด เปนผน าดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนทางสงคม มโลกทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมจรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนารจกเสยสละเพอสวนรวม มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนาองคประกอบส าคญของกระบวนการผลตบณฑต รวมทงปรบขยายกลมเปาหมายใหมความหลากหลายมากขน ซงจากพนธกจของมหาวทยาลยดงกลาวจะเหนไดวามหาวทยาลยมความตองการ

73

ทจะพฒนาพระนสตใหมคณลกษณะทดงาม (มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2553: ออนไลน) ถงแมวาผลการวจยภาวะผน าในดานสมมาสตของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-ราชวทยาลย (วงนอย) อยในระดบปานกลาง แตเมอพจารณาในรายละเอยดของขอค าถามแลวพบวามในหลายประเดนทพระนสตสามารถทมคณลกษณะอยในระดบมากเชน ทานสามารถควบคมตวเองไดในสถานการณทวกฤต ทานเกบความรสกไดเมอเพอนพดเหนบแนม ทานยอมรบผดเมอทานท าใหเกดความผดพลาด หรอเมอมคนตเตอนทานยอมรบไดเปนตน แตกมในบางประเดนทมคณลกษณะอยในระดบนอยเชน เมอทานถกลงโทษโดยไมมความผดทานสะกดอารมณความรสกไมคอยได ซงขอคนพบดงกลาวมความใกลเคยงกบผลการวจยของอรพนทร สนตชยอนนต (2549: บทคดยอ)ทศกษาคณธรรมและจรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลพบวา นสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลคณธรรมและจรยธรรมดานความอดทนอดกล นอยในระดบสง ซงเมอพจารณาคะแนนแลวพบวา มคะแนนเฉลย 3.94 คะแนน จาก 5.00 ซงใกลเคยงกบผลการวจยของผ วจยซงพบวาพระนสตมภาวะผน าในดานสมมาสตเฉลย 3.50 คะแนน จากเหตผลดงกลาวจงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานสมมาสตอยในระดบปานกลาง

1.3 ดานวนยคต จากผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานวนยคตอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะคณลกษณะของความเปนผน าในดานความมวนยในตนเอง เปนคณลกษณะทแสดงออกถงความซอสตยสจรต ความมคณธรรมจรยธรรม ความเทยงตรงตอระเบยบวนยและตอหนาทการงานทไดรบมอบหมาย ตรงตอเวลาในการท างาน ยตธรรมตอการตดสนปญหาทถกตองตามหลกเกณฑและเปนทยอมรบของคนทวไป ถงแมวามหาวทยาลยไดตระหนกถงความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษยทกระดบอยางตอเนอง ซงจะเหนไดจากการทมการก าหนดเปนเปาหมายอยางชดเจนทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทมคณลกษณะทพงประสงคคอ เปนผรอบรวชาการ มปฏปทานาเลอมใส ใฝรใฝคด เปนผน าดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนทางสงคม มโลกทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนารจกเสยสละเพอสวนรวม มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนาองคประกอบส าคญของกระบวนการผลตบณฑตรวมทงปรบขยายกลม เปาหมายใหมความหลากหลายมากขน (มหาวทยาลยมาจฬาลงกรณราช-วทยาลย. 2553: ออนไลน) แตเนองจากกระบวนการจดการศกษาหรอการทพระนสตจะตองมการเดนทางมาเรยน การคนควาหาขอมลตางๆ จงท าใหบางครงพระนสตอาจมการละเลยหรอลมทจะปฎบตตามระเบยบวนยหรอหนาทการงานทไดรบมอบหมายดงจะเหนไดจากผลการวจยในประเดนทมคณลกษณะในระดบปานกลางเชน ทานไปกจนมนตแมมตารางเรยน, เมอทานท าผดพระวนยบางขอ

74

ทานมกจะละเลยการแสดงอาบตเพราะเหนวาเปนเรองเลกนอย, บางครงทานจ าเปนตองโกหกเพอเอาตวรอดจากสถานการณคบขน หรอทานมกจะท างานสงชากวาเวลาทก าหนด ซงประเดนเหลานจงท าใหภาวะผน าดานวนยคตในภาพรวมอยในระดบปานกลาง ซงขอคนพบดงกลาวมความสอดคลองกบผลการวจยของ พระมหาสชาต ใหมออน (2550: 87) ทศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเรยนของพระนสต คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร พบวาพระนสตมนสยทางการเรยนอยในระดบดพอใช และมปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเรยน 5 ปจจย โดยเรยงล าดบจากมากทสดไปหานอยทสดดงน ลกษณะมงอนาคตทางการเรยน แรงจงใจใฝสมฤทธทางการเรยน นสยทางการเรยน สมพนธภาพระหวางพระนสตกบอาจารย และการสนบสนนทางการเรยนของผปกครอง จากเหตผลดงกลาวจงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานวนยคตอยในระดบปานกลาง

1.4 ดานโวหารคต จากผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) มภาวะผน าในดานโวหารคตอยในระดบมาก ทงนอาจเปนเพราะ คณลกษณะของความเปนผน าในดานโวหารคต เปนคณลกษณะของความเปนผน าในดานการใชวาจา การใชถอยส านวนความทสภาพออนนอม ทรงพลงอนเปนทตงแหงความนาเชอถอไมหยาบกระดาง เหมาะสมตามโอกาสและสถานการณตางๆ ซงพระนสตตางๆ ลวนแลวประพฤตและปฏบตเปนกจวตรของความเปนพระอยแลวเชน การแสดงพระธรรมเทศนา, การสอนวชาธรรมศกษา เปนตน และการทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ไดก าหนดวสยทศน ในขอ 1 สรางคนดและเกงอยางมสมรรถภาพ โดยมความตองการทจะผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหเปนผมปฏปทานาเลอมใส ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม (มหาวทยาลยมหา-จฬาลงกรณราชวทยาลย. 2553: ออนไลน) ท าใหมหาวทยาลยตองมการจดการเรยนการสอน การสงเสรมทกษะและประสบการณในดานตางๆ รวมถงการใชวาจาทออนนอม และทรงพลงอนเปนทตงแหงความนาเชอถอโดยไมหยาบกระดาง และใชใหเหมาะสมตามโอกาสและสถานการณตางๆ เพอใหพระนสตสามารถทจะน าความรตางๆ ออกไปเผยแพรหรอสนทนาไดอยางเหมาะสมและมความนาเชอถอ ซงสอดคลองกบผลการวจยในประเดนตางๆ เชนทานพดใหก าลงใจแกเพอนรวมงานเสมอ ทานไมเคยพดเพอหกรานประโยชนของคนอนเลย ทานพดปลอบใจเพอนเสมอเมอเขามทกข ทานพดใหสตเพอนทก าลงจะท าความผด ทานงดทจะพดเมอคดวาพดไปแลวไมเกดประโยชน หรอ ทานมกจะเตอนเพอนทท าผดพระวนยโดยยกขอธรรมะขนเทยบเคยง เปนตน ทพบวาพระนสตมพฤตกรรมดงกลาวอยในระดบมาก นอกจากสาเหตทเกดการพฒนาจากกระบวนการศกษาท

75

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ไดจดขนแลว การทพระนสตมสถานะภาพเปนบรรพชตหรอเปนผทอยในศลธรรมซงมกฎระเบยบ และของบงคบตางๆ ในการวางตนและประพฤตตนใหอยในศลจงท าใหการใชวาจา หรอการใชถอยค าส านวนตองมความทสภาพออนนอม ไมหยาบกระดาง หรอตองมความส ารวมจงมสวนใหภาวะผน าในดานโวหารคตอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของพระมหาศกดดา ชนะชย(2548: 61) ทศกษาสภาพการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยสวนกลางกรงเทพมหานครของพระนสตพบวา ในดานวธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน อาจารยผสอนเปดโอกาสใหผ เรยนไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในรายวชาทเรยนอยในระดบมาก อาจารยผสอนจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหผ เรยนไดพฒนาตนเองใหมความรและเหมาะสม น าไปใชไดอยางเหมาะสมอยในระดบมาก ในดานหลกสตรสงเสรมใหพระนสตน าความรทางวชาการไประยกตใชในการด าเนนชวตอยในระดบมาก จากเหตผลดงกลาวจงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ผน าในดานโวหารคตอยในระดบมาก

2. การเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต ดานโวหารคต และโดยรวมทกดาน จ าแนกตาม สถานภาพ ชนปทศกษา คณะวชา และภมล าเนา ผ วจยขอน าเสนอการอภปรายผลการวจย ดงน

2.1 ผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไวทงน อาจเปนเพราะภาวะผน าของพระนสตเปนบคลกภาพและความสามารถทพงมพงประสงคของผน า ทจะน าพาสงคม ชมชน และองคการตางๆ ใหรอดพนจากวกฤตการณความเสอมโทรมทางคณธรรมจรยธรรมของคนสงคม ซงทางมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย )มความตองการทจะพฒนาศกยภาพของนสตใหมคณลกษณะอนพงประสงค มความรทกษะประสบการณ ดงจะเหนไดจากการทมหาวทยาลยไดก าหนดเปนเปาหมายชดเจนทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทมคณลกษณะทพงประสงคคอ เปนผรอบรวชาการ มปฏปทานาเลอมใส ใฝรใฝคด เปนผน าดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนทางสงคม มโลกทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนารจกเสยสละเพอสวนรวม (มหาวทยาลยมาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2553: ออนไลน) ซงถงแมวาแตละบคคลจะมความแตกตางกนในการรบร การเรยนรและการสะสมประสบการณแตเนองจากในการจดการศกษาในแตละระดงชนปของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ไดด าเนนการใหนกศกษาทมสถานะเปนพระภกษและสามเณรไดเรยนรวมกนศกษาไปพรอมๆกน จงท าใหทงพระภกษและสามเณร

76

ไดเรยนรจากการจดการเรยนรและการสงเสรมประสบการณทไมแตกตางกน ซงผลดงกลาวท าใหพระภกษและสามเณรมคะแนนเฉลยภาวะผน าในภาพรวมอยในระดบมาก มภาวะผน าในดาน พทธปญญาและดานโวหารคตอยในระดบมาก แตมภาวะผน าในดานสมมาสตและดานวนยคตอยในระดบปานกลางทเหมอนๆ กน จากผลการจดการศกษามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) และเปาหมายในการพฒนาศกยภาพของนสตในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) จงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทมสถานภาพตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน ซงผลการวจยดงกลาวมความใกลเคยงกบงานวจยของพระมหามนตร สามารถไทย (2548: 109) ทศกษาการปรบตวของพระนสตระดบปรญญาตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในสวนกลาง โดยผลการวจยพบวา พระนสตระดบปรญญาตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทมสถานภาพตางกน มการปรบตวในดานกจกรรมไมแตกตางกน

2.2 ผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาอยในชนปตางกนมภาวะผน าโดยรวมไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไวทงนอาจเปนเพราะในการพฒนาภาวะผน าของนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในแตละชนปมเปาหมายเดยวกนคอ ตองการใหเปนผมปฏปทานาเลอมใส ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญามความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมจรยธรรม คณลกษณะดงกลาวเมอมองในภาพรวมจะเหนวาประชากรทศกษานนสวนใหญจะเปนพระภกษและ รองลงมาคอสามเณรซงสวนใหญจะมอายตงแต 20 ปขนไป ดงนนประชากรกลมนเมอเทยบกบฆราวาสแลวพบวาจะเปนชวงวยของคนหนมสาวจนถงผใหญตอนตน (ชวงวยตงแต 18 ปขนไป) ซงบคคลในกลมนจะมบทบาททจะพงพาตนเองมากขน คดเปน เปนตวของตวเอง ตดสนใจไดอยางมเหตผลทางสรางสรรค เปนผใฝรใฝเรยนอยางไมหยดยง มจนตนาการและความคดรเรมมบทบาทของคนมพลงในการท างาน ท าหนาทของตนอยางใสใจ ตงใจและรบผดชอบ มบทบาทการเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน และชาต มจตส านกประชาธปไตย การเปนผน า ผให ผมสวนรวมในกจกรรมสงคม มบทบาทเปนตวอยางทด เปนกลยานมตรในกลมเพอน คอยใหสตและชวยเหลอเกอกลซงกนและกน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2546: 69-70)ซงมความสอดคลองกบงานวจยของเลศลกษณ วงศสวรรค (2553. บทคดยอ) ทศกษาคณลกษณะความเปนครของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ.5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทพบวา คณลกษณะความเปนครของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต(กศ.บ. 5 ป)

77

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ โดยรวม และรายดาน 8 ดาน ไดแก 1) ดานความส าคญ บทบาท หนาท ภาระงานของคร 2) ดานคณลกษณะของครทด 3) ดานการเสรมสรางศกยภาพและสมรรถภาพความเปนคร 4) ดานการเปนบคคลแหงการเรยนร 5) ดานเกณฑมาตรฐานวชาชพคร 6) ดานทศนคตทดตอวชาชพ คร 7) ดานจรรยาบรรณวชาชพคร และ 8) ดานการเปนผน าทางวชาการ อยในระดบมาก และผลการเปรยบเทยบคณลกษณะความเปนครของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต จ าแนกตามเพศ ระดบชนทสอน และกลมสาระทสอน พบวา ไมแตกตางกน จากเหตผลทางดานพฒนาการของบคคลในชวงวยดงกลาวและการสงเสรมภาวะผน าจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) จงสงผลใหพระนสตมคณลกษณะผน าโดยรวมไมแตกตางกน

ส าหรบผลการเปรยบเทยบพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาอยในชนปตางกนมภาวะผน าดานพทธปญญา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานอนๆ ไมพบความแตกตาง ทงนอาจเปนเพราะการพฒนาทางดานพทธปญญาเปนกระบวนการพฒนาทกษะทางดานสมองหรอพฒนาทกษะทางดานความคด ซงทกษะทางดานนเปนทกษะทอยภายในแตละบคคล และเปนทกษะทสามารถทจะเรยนร รบร รวมถงการสงสมประสบการณ ดงทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มความตองการทจะผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหเปนผมคณลกษณะ ใฝร ใฝคด เปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล (มหาวทยาลยมาจฬาลงกรณ-ราชวทยาลย. 2553:ออนไลน) จงตองมการด าเนนการจดการศกษา และฝกประสบการใหกบพระนสตเพอใหเกดการพฒนาใหเปนไปตามล าดบขนหรอตามล าดบชนปโดยมการด าเนนการจดการเรยนการสอนจากพนฐานไปสเนอหาทลกซง ซงการเรยนรของพระนสตทเกยวของการการพฒนากระบวนการทางดานความรและความคดทไดจากการสงเสรมจากมหาวทยาลยนนไมไดถกปดกนดวยขอบงคบหรอศลธรรมจรรยา จงเปนผลใหพระนสตแตละชนปเกดการพฒนาทแตกตางกนออกไป ซงผลวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของพระด ารงค จารว โส (กางทอง)(2542: บทคดยอ) ทท าการวจยเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางมวจารณญาณของสามเณรในโรงเรยนปรยตธรรม แผนสามญศกษาทเรยนดวยวธสอนแบบพทธวธอรยสจกบทเรยนดวยวธสอนตามคมอคร พบวา กลมทดลองและกลมควบคมมผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และเมอศกษาในรายละเอยดพบวาพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ชนปท 1 มภาวะผน าในดานพทธปญญาสงกวาพระนสตชนปท 2 และพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬา-ลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ชนปท 4 มภาวะผน าในดานพทธปญญาสงกวาพระนสตชนปท 2 ซงผลดงกลาวอาจมสาเหตมาจากพระนสตในชนปท 1 พงเขามาเรยนจงมความกระตอรอรน มความตงใจมาเตมเปยมและยงไมแนใจในสถานการณทงดานการจดการเรยนการสอน และกจกรรมตางๆ ททาง

78

มหาวทยาลยจดขนในทเรยนใหมจงท าใหพระนสตในชนปท 1 ตองมความแนวแนในการเรยนและท าใหเตมทไวกอน ในขณะทพระนสตชนปท 2 มความคนชนกบระบบและรปแบบตางๆ แลวจงอาจท าใหลดความขยนลงซงท าใหคณลกษณะภาวะผน าในดานพทธปญญาลดลง สวนพระนสตชนปท 4 มความเปนผใหญมากขน ท าใหเหนความส าคญในการศกษาเลาเรยนและเหนความส าคญในคณลกษณะภาวะผน าในดานพทธปญญามากขนเพอทจะสามารถน าออกไปใชปฏบตศาสนกจหรอปฏบตกจกรรมตางๆ ทตนเองไดรบมอบหมายไดอยางไมผดพลาดจงตองมความตงใจทจะเรยนรท าใหพระนสตชนปท 4 มคณลกษณะภาวะผน าในดานพทธปญญาเพมขน ซงผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของพระมหาสมคด โคธรา (2547: บทคดยอ) ทศกษาการใชอทธบาท 4 ในการเรยนของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย โดยผลการวจยพบวา พระนสตทก าลงศกษาอยในชนปท 4 มการใชอทธบาท 4 ในการเรยน โดยรวมแตกตางกบพระนสตชนปท 1 ชนปท 2 และชนปท 3 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

2.3 ผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ทศกษาในคณะวชาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน ทงนอาจเปนเพราะคณะวชาพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร เปนสายวชาทางดานสงคมศาสตหรอสายทพฒนาเกยวกบศกยภาพของมนษยทางดานสงคม ปรชญา และการถายทอด ซงมลกษณะทไมแตกตางกน ดงทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) มวสยทศนทความตองการผลตบณฑตและพฒนาบคลากรใหเปนผน าดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม รเทาทนความเปลยนแปลงของสงคม มโลกทศนกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม (มหาวทยาลยมาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2553: ออนไลน) ซงคณลกษณะดงกลาวเปนคณลกษณะทไมกวาง เมอเทยบกบมหาวทยาลยของรฐหรอเอกชนทเปดสอนโดยมหลกสตรทหลากหลายและเพอปอนตลาดทมความแตกตางกนออกไป แตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย)จะเนนเพยงในดานการสงเสรม การถายทอดในดานตางๆ ทเกยวกบความเปนไปของสงคมหรอทางดานพทธศาสนาเปนตน จงท าใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลย (วงนอย) ทเรยนในคณะวชาพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร มภาวะผน าในภาพรวมอยในระดบมาก มภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคต อยในระดบมาก มภาวะผน าในดานสมมาสตและดานวนยคต อยในระดบปานกลางทเหมอน ๆกน ซงผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ พระมหาสวฒน ปรอปรง (2548: บทคดยอ) ทไดท าการศกษาทศนะของนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทมตอการด าเนนงานกจกรรม

79

นสต โดยผลการวจยพบวา นสตทศกษาในคณะวชาแตกตางกน มทศนะตอการจดด าเนนงานกจกรรมนสตโดยรวมและเปนรายดานทกดาน ไมพบวาแตกตางกน

2.4 ผลการวจยพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ทมภมล าเนาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมทกดานไมแตกตางกน ทงนอาจเปนเพราะพระนสตทเขามาศกษามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)ถงแมจะมภมล าเนาอยในหนกลางหนเหนอ หนตะวนออก หรอหนใต กตามพระนสตกมจดมงหมายหรอเปาหมายเดยวกนคอตองการทจะพฒนาศกยภาพตนเอง ตองการเรยนร หรอบมเพราะประสบการณในดานตางๆ เพอทจะจบออกไปแลวจะไดน าความรความสามารถทไดรบมาไปถายทอดหรอท าประโยชนใหกบพระพทธศาสนาตอไป นอกจากความตองการทจะพฒนาศกยภาพของตวนสตแลวการจดการสงเสรมทางการศกษาของทางมหาวทยาลยกไมไดด าเนนการเลอกจดใหเฉพาะหรอมงเนนไปทกลมใดกลมหนง แตตองการทจะพฒนาในภาพรวมเพอใหเกดคณลกษณะทตองการดงจะเหนไดจากพนธกจของมหาวทยาลยในสวนดานการผลตบณฑต ทกลาววา มหาวทยาลยไดตระหนกถงความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษยทกระดบอยางตอเนอง เพราะเชอวาเปนปจจยส าคญในการชกน าใหเกดความเจรญ ยงยนนาน และการหลกเลยงภาวะชะงกงน การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ มหาวทยาลยจ าตองปรบตวใหมพลวตและความหลากหลายมากขน มหาวทยาลยจงไดก าหนดเปนเปาหมายชดเจนทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทมคณลกษณะทพงประสงคคอ เปนผรอบรวชาการ มปฏปทานาเลอมใส ใฝรใฝคด เปนผน าดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนทางสงคม มโลกทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอพระพทธศาสนารจกเสยสละเพอสวนรวม มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนาองคประกอบส าคญของกระบวนการผลตบณฑต รวมทงปรบขยายกลมเปาหมายใหมความหลากหลายมากขน นอกจากจะด าเนนการจดการสงเสรมทางดานการศกษาใหกบพระนสตแลว ทางมหาวทยาลยยงมกจกรรมหรอโครงการตางๆ เพอการพฒนาศกยภาพรวมถงการพฒนาภาวะผน าของพระนสต เชนโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน (2553: ออนไลน) โดยไดมการด าเนนการทวประเทศมกจกรรมตางๆเชน จดประชมคณะกรรมการโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน, จดตงศนยปฏบตการอ านวยการโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทวประเทศ หรอการปฐมนเทศพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทวประเทศ เปนตนซงผลของการจดกจกรรมตางๆ ดงกลาวท าใหพระนสตทมภมล าเนาหนกลาง หนเหนอ หนตะวนออก และหนใตมภาวะผน าโดยรวมอยในระดบมากทกกลม และมภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคตอยในระดบมาก มภาวะผน าอยดานสมมาสตและดานวนยคตในระดบปานกลางเหมอนกน ซงผลการวจยดงกลาวมความใกลเคยงกบงานวจยของ

80

ธนากร เตงตระกล ทไดท าการศกษาทศนคตของนกศกษาสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรตอการปฏบตธรรม(2551: บทคดยอ) ทพบวาปจจยทไมมผลตอการปฏบตธรรมคอ เพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ คณะทส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร เกรดเฉลยระดบปรญญาตร ประเภทของนกศกษา ลกษณะครอบครว สถานภาพสมรสของบดามารดา สถานภาพทอยอาศยในปจจบน ภมล าเนาเดม และระยะหางระหวางทอยอาศยกบวด และงานวจยของกาญจนา แยมยสน (2553: บทคดยอ) ศกษาวนยของนสตระดบปรญญาตร คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวานสตทมลกษณะสถานทพกอาศยตางกน มวนยดานการเรยน และดานการใชชวตสวนตวไมแตกตางกน จากความตองการในการพฒนาตนเองของพระนสต และการจดการศกษามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) เปาหมายในการพฒนาศกยภาพของนสตในมหาวทยาลยมหาจฬาลง-กรณราชวทยาลย (วงนอย)และงานวจยทเกยวของ จงสงผลใหพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-ราชวทยาลย (วงนอย) ทมภมล าเนาตางกน มภาวะผน าในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน

81

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช จากผลการวจยทพบวา พระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ม

ภาวะผน าโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในแตละดาน พบวา 1. พระนสตมภาวะผน าในดานพทธปญญา และดานโวหารคต อยในระดบมาก แสดงให

เหนวาการจดการศกษาหรอการจดการเรยนการสอนเพอสงเสรมคณลกษณะในดานผน าของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ในภาพรวมท าไดเปนอยางดโดยท าใหพระนสตมภาวะผน าอยในระดบมาก ซงผลการจดการศกษาหรอกจกรรมการสงเสรมพระนสตทมอยสามารถทจะน าไปใชเปนแนวทางการจดการเรยนการสอนของหนวยงานทเกยวของไดเปนอยางด โดยอาจน ามาเปนแนวทางในการเปดเปนศนยการพฒนาศกยภาพในดานความเปนผน าของพระนสตเพอทจะเผยแพรกจกรรมหรอวธการจดการศกษา ซงจะเปนประโยชนกบผ ทมความสนใจหรอหนวยงานทจะผลตบณฑตเพอทจะน าไปเปนแนวทางในการพฒนาบคลากรหรอนสตใหมภาวะผน าเปนไปอยางเหมาะสมกบความตองการของสงคม

2. ดานวนยคต และดานสมมาสต ทพบวา พระนสตมภาวะผน าอยในระดบปานกลาง หนวยงานทเกยวของควรจะน าไปศกษาและน าไปเปรยบเทยบกบรปแบบการจดการเรยนการสอนวาปรากฎการณดงกลาวเกดจากรปแบบการจดการศกษาทยงไมสอดคลองกบความตองการในการพฒนาดานวนยคต และดานสมมาสตของพระนสต หรอวาเปนทตวพระนสตเองทถกตกรอบจากกฎระเบยบขอบงคบตางๆ ของสงฆทท าใหไมสามารถทจะพฒนาคณลกษณะดงกลาวใหเปนไปอยางทควรจะเปน เพอทจะเปนขอมลในการน าไปปรบปรงแกไขหลกสตร กจกรรม หรอการจดการเรยนการสอนเพอใหพระนสตมคณลกษณะทสงขนตอไป

3. นสตชนปทตางกนมภาวะผน าดานพทธปญญาตางกน โดยทนสตชนปท 4, และชนปท 1 มภาวะผน าดานพทธปญญาสงกวา นสตชนปท 2 ดงนนมหาวทยาลยควรพจารณาหาโครงการทจะสงเสรมภาวะผน าดานพทธปญญาใหแกนสตชนปท 2 ใหดยงขนตอไป

82

ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป 1. ควรท าการวจยในเชงคณภาพ โดยใชวธการในการเกบรวบรวมขอมลในรปแบบอนๆ

นอกเหนอจากการใชแบบสอบถาม เพอใหไดขอมลทมความละเอยดและครอบคลมยงขน โดยการสงเกตจากพฤตกรรม หรอการสมภาษณ เปนตน

2. เนองจากแบบสอบถามการวดระดบภาวะผน าของพระนสตระดบปรญญาตร นเปนแบบรายงานตนเอง อาจจะท าใหเกดความล าเอยงในการตอบแบบสอบถามได จงควรจะท าการศกษาซ าเกยวกบภาวะผน าของพระนสตระดบปรญญาตร ในทศนะของอาจารยและบคลากรอนๆ ทเกยวของ

3. ควรจะท าการศกษาเกยวกบการเปรยบปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าของพระนสตระดบปรญญาตรเพอจะไดเปนขอมลพนฐานในการน าไปในการพฒนาระดบภาวะผน าของพระนสตไดอยางเหมาะสม

4. ควรจะท าการศกษาเปรยบเทยบภาวะผน าของพระนสตกบภาวะผน าของพระหรอเณรในชวงวยเดยวกนเพอจะไดทราบถงภาวะผน าของพระหรอเณรในชวงวยตางๆ วามดานใดบางทเหมอนหรอตางกนเพอจะไดสงเสรมหรอสนบสนนใหเกดการพฒนาไดอยางเทาเทยมกน

5. จากผลการวจยทพบวา พระนสตชนปท 1 มภาวะผน าในดานพทธปญญาสงกวาพระนสตชนปท 2 และพระนสตชนปท 4 มภาวะผน าในดานพทธปญญาสงกวาและพระนสตชนปท 2 ผ ทสนใจควรจะท าการศกษาเชงลกวาเหตใดจงเปนเชนนเพอทจะเปนประโยชนในการน าไปพฒนาใหพระนสตมพฒนาการในคณลกษณะภาวะผน าในดานพทธปญญาใหเหมาะสมและสอดคลองกบระดบชนปการศกษา

83

บรรณานกรม

84

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ,กรมวชาการ. (2542). การสงเคราะห รปแบบการพฒนาศกยภาพของ

เดกไทยดานทกษะการคด. กรงเทพฯ: การศาสนา กรมฯ.

กาญจนา แยมยสน. (2553). วนยของนสตระดบปรญญาตร คณะพาณชยศาสตรและการบญช

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ขวญชย จะเกรง. (2551). ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการบรหาร

โดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 3 - 4 สงกดส านกงานเขต

พนทการศกษาสมทรสงคราม. สารนพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

คลงปญญาไทย. (2553). กลมสาระการเรยนรภาษาไทย: หลกการใชภาษาไทย. สบคนเมอ 24

สงหาคม 2553, จาก. www.panyathai.or.th/wiki/indes/php

แคทลยา ศรใส. (2548). ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการสรางทมงานของ ผบรหารโรงเรยนเอกชน ส านกผตรวจราชการประจ าเขตตรวจราชการท 3. วทยานพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร.

จ านง พนรอบ. (2548, พฤศจกายน). ภาวะผน า. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร, มหาวทยาลยบรพา. 4(7): 66-111. ฉตรชย สนธรตน. (2551). การศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความมวนยใน

ตนเองของนสตระดบปรญญาตร หลกสตรบรหารธรกจบณฑต คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาผใหญ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ชยเสฏฐ พรหมศร. (2548). การบรหารจดการแบบมออาชพ. กรงเทพ: บคแบงค. ------------. (2549). ภาวะผน าองคกรยคใหม. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.

85

ณฐวฒ เตมยสวรรณ. (2550). ปจจยบางประการทสงผลตอภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหาร ตวแทน บรษท เมองไทยประกนชวต จ ากดในเขตกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวจยและสถตทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ธนากร เตงตระกล. (2551). ท าการศกษาทศนคตของนกศกษาสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ตอการปฏบตธรรม. วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ถายเอกสาร.

ธานนทร กรยวเชยร. (2550). ปาฐกถาพเศษ เรอง คณธรรมจรยธรรมกบปญหาเยาวชนในสงคมไทย. กรงเทพฯ: วฒพนธ.

ธวช บณยมณ. (2550). ภาวะผน าและการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. นนทวรรณ อสรานวฒนชย. (2550). ภาวะผน าทพงประสงคในยคโลกาภวตน: ศกษาจากหลกพทธ

ธรรม (The Desirable Leadership in the Globalization: A Study of the Principles of The Buddha-dhamma). วทยานพนธ พธ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ. ถายเอกสาร.

นพคณ ทศามณ. (2551). ผน าพนธแท. พฒนาเทคนคการศกษา. 20: 37. -------------. (2548, กรกฎาคม – กนยายน). การคดเชงระบบ system thinking. วารสารพฒนา เทคนคศกษา. (17): 38-42. พรสร มนคง. (2549). องคประกอบทมอทธพลตอความมวนยในตนเองของนกเรยนระดบ ประกาศนยบตรวชาชพชนปท1 โรงเรยนเทคโนโลยกรงเทพ เขตพระโขนง กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระครปรยตกตตธ ารง. (2553, พฤษภาคม). พทธศาสตรบณฑตทสงคมพงประสงค. วารสารพทธจกร. 65(5): 30-31. พระด ารง จารว โส (กางทอง). (2542). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางม วจารณญาณของสามเณรในโรงเรยนปรยตธรรม แผนสามญศกษา ทเรยนดวยวธสอนแบบ พทธวธอรยสจกบทเรยนดวยวธสอนตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาเจยง ชวยสมาน. (2553, 27 กนยายน). สมภาษณโดย พระมหาชนวฒ สายงาม. ทมหาวทยาลยมหาจฬาลกรณราชวทยาลย (วงนอย).

86

พระมหามนตร สามารถไทย. (2548). การปรบตวของพระนสตระดบปรญญาตรมหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลยในสวนกลาง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาศกดดา ชนะชย. (2548). สภาพการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลง กรณราชวทยาลยสวนกลางกรงเทพมหานครของพระนสต. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาสงกรานต ตะโคดม. (2547). ผลของการใชเทคนคแมแบบวทยากรและเทคนคแมแบบ เพอนนกศกษา ทมตอพฤตกรรมการพดตอทชมชน ของพระนกศกษาชนสาสนศาสตร ชนป ท 1 มหาวทยาลย มหามกฏราชวทยาลย ศนยวดราชาธวาสวหาร เขตดสต กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาสมคด โครธรา. (2547). การใชอทธบาท 4 ในการเรยนของพระนสตมหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาสชาต ใหมออน. (2550). ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเรยนของพระนสตคณะ มนษยศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระมหาสวฒน ปรอปรง. (2548). ทศนะของนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทมตอ การด าเนนงานกจกรรมนสต. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พระพรหมคณาภรณ. (2527). ธรรมนญชวต: พทธจรยธรรมเพอชวตทดงาม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: สมาคมศษยเกามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ------------. (2531). สมมาสตในพทธธรรม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. ------------. (2553). วธสรางวนยในตนเอง. สบคนเมอ 24 สงหาคม 2553, จาก www.dharma-gateway.com/monk/preach/lp-prayuth/lp-prayuth-13.htm

87

พชร แพนลนฟา. (2549). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและการมวนยในตนเองของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทเรยนเรองหลกธรรมทางพระพทธศาสนาโดยการสอนแบบสบ เสาะหาความรโดยใชเทคนคการสรางแผนภมมโนทศนกบการสอนแบบซนดเคทโดยใช การศกษากรณตวอยาง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย(วงนอย). (2553). โครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน สบคนเมอ 26 สงหาคม 2553, จาก www.krupra.net/v2/main.php?url=about ------------. (2553). ครมอนสตระดบปรญญาตร. กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มหาวทยาลยฯ. ------------. (2554). ประวตและพนธกจ. สบคนเมอ 24 สงหาคม 2553, จาก www..qa.mcu.ac.th/qa_about.php?sm=2 รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผน า. กรงเทพฯ: Diamond in Business World. รตตกรณ จงวศาล. (2543). ผลการฝกอบรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของผน านสต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ปรญญานพนธ วท.ด. (พฤตกรรมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ลทธกาล ศรวะรมย. (2538). คมภรการจดการกบลกนองและเจานายเพอใหเปนนกบรหารเกณฑ ประสทธผล. กรงเทพฯ: คแขงบคส. เลศลกษณ วงศสวรรค. (2553). ศกษาคณลกษณะความเปนครของนสตหลกสตรการศกษา บณฑต (กศ.บ.5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ กศ.ม (การบรหารการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วรรณวมล บญเตมแลว. (2551). การประเมนภาวะผน าทมผลตอประสทธภาพในการปฏบตงาน ของพนกงานธนาคารกสกรไทย จ ากด(มหาชน) พนทเขต 4. สารนพนธ มธ.ม (การจดการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สมเดจพระพฒาจารย. (2553, มนาคม). คนไทยนบถอพระพทธศาสนาโดยสายเลอด. วารสารสงฆไทย. 1(7): 12-13. สาวตร ล าเลศ. (2552). การศกษาพฤตกรรมกาวราวและการพฒนาโปรแกรมการควบคมตนเองเพอ ลดพฤตกรรมกาวราวของเยาวชนหญงทกระท าความผด. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

88

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2546). วถการเรยนร: คณลกษณะทคาดหวงในชวงวย. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค. สนทร โคตรบรรเทา. (2551). หลกการและทฤษฏการบรหารจดการ. กรงเทพฯ: ปญญาชน. สนทร บญปรดา. (2546). การฝกการควบคมตนเองการมงอนาคตและงานจราจรทมตอจตลกษณะ และความรในการปฏบตงานของต ารวจจราจร. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สทธ แสงบญม. (2547). การศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมการมวนยในตนเองของนกเรยนทไดรบการ อบรมเลยงดและมภมหลงแตกตางกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. สเนตร สวรรณละออง. (2545). ภาวะผน าในงานพฒนาชมชน. (เอกสารประกอบการสอน: วชา 221431) (Leadership in Community Development). ชลบร: ภาควชาสงคมวทยา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา. ถายเอกสาร. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2551). การเสรมสรางทนทางสงคม. สบคนเมอ 6 สงหาคม 2552, จาก www.nesdb.go.th /Default.aspx?tabid=139 ส านกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา. (2551). วสยทศนประเทศไทย...สป 2570. วารสาร เศรษฐกจและสงคม. นนทบร: สหมตรพรนตงแอนดพบ ลสซง. ศรคม ศรเงน. (2551, มนาคม – เมษายน). ผน าการเปลยนแปลงในระบบการศกษาไทย. Productivity World.. 28-32..อรพนทร สนตชยอนนต. (2549). การศกษาคณธรรมและจรยธรรมของนสตนกศกษา สถาบนอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. ปรญญานพนธ กศ.ม (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อรพลอย เกษมสนต ณ อยธยา. (2546). การศกษาเปรยบเทยบการควบคมตนเองและมโนภาพแหง ตนของนกศกษาวยรนทอาศยอยหอพก และนกศกษาวยรนทอยตามบาน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อรอมา รงเรองวณชกล. (2552). การศกษาปจจยบางประการทสงผลตอการคดเชงระบบของนสต ปรญญาตร หลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ.) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวจยและสถตทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อนนต รตนภานศร. (2548). โลกมปญหาพทธศาสนามค าตอบ. อยธยา: ส านกพมพมหาวทยาลย ราชภฎพระนครศอยธยา.

89

อนนท งามสะอาด. (2550). ภาวะผน าส าหรบผบรหาร. สบคนเมอ 4 มกราคม 2553, จาก www.sisat.ac.th/main/index.php?option=com_content&view=article&id=153:2009- 02-12-14-49-22&catid=36:dranand--workload&Itemid=55 อานนท ปนยารชน. (2541). ผน า: ผน าคอผทคนอนอยากเดนตาม. สงวน นตยารมภพงศและ สทธ ลกษณ สตตะสร บรรณาธการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มตชน. อษณย โพธสข. (2553). คณลกษณะความคดระดบสง. สบคนเมอ 22 สงหาคม 2553, จาก www.visut50.multiply.com/journal/item/13 Bass, Banard M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. New York: Free Press. Bass, Bernard M; & Avolio, Bruce J. (1994). Improving Organizational Effectiveness throughTransformational Leadership. America: Sage Publications. Covey, Frankin. (1999). The Four Roles Of Leadership. USA: Frankin Covey Co., Ltd. Cronbach, Lee J. (1984). Essentials of Psychological Testing. 4th ed. New York: Harper and Row. Dessler, Gary. (2004). Management: Principles and Practices for Tomorrow’s Leaders. 3rd ed. New Jersey: Pearson Education, Inc. Drafke, Micheal W.; & Kossen, Stan. (2002). The Human Side of Organizations. 8th ed. New Jersey: Prentice Hall. Ferguson, George A. (1981). Statistical Analysis in Psychology and Education. 5th ed. New York: McGraw – Hill. Fleishman, E. Harris, E.F.; & Burtt R.D. (1955). Leadership and Supervision in Industry. Columbus: Ohio State University Press. French, Jr. John R.P.; & Bertram Raven. (1960). The Bases of Social Power: In Group Dynamics D. Cartwright and A.F. Zander. eds. Evanston.III.: Row Perterson. Frigon, Normand L.; & Jackson, Harry K. (1990). The Leader: Developing the Skills & Personal Qualities You Need to Lead Effectively. New York: American Management Association. Gomez-Mejia Luis R.; & David B. Balkin. (2002). Management. New York: McGraw-Hill Book Company. Hater,J.J.; & Bass , B. M. (1988). Superiors Evaluations and Subordinates Perceptions of Transformstional and Transactional Leadership. Applied Psychology. 73.

90

Hellriegel, John W, Slocom; & Woodman, Richard W. (1998). Organizational Behavior. 8td ed. Ohio: South-Western College Publishing. Hemphill, J.K.; & Coons, A.E. (1957). Development of the Leader Behavior Description Questionnaire. In R.M. Stogdill and A.E. Coons, eds. Leader Behavior. Columbus, Ohio: Bureau of business research, Ohio State University. Hersey, Paul; & Blanchard, ken. (2000). Quoted in Robert N. Lussier. Management Fundamentals. New York: South-Western College Publishing. Hester, Gharajedghi. (1994). Systems thinking Managing Chaos and Complexity. America: Buttermorth – Heine Mann. Jacob,T.O.; & Juques, E. (1990). Military Executive Leadership in K.E. Clarks and M.B. Clark, eds. Measures of Leadership. West Orange. NJ: Leadership Library of America. Likert, Rensis. (1961). New Patterns of Management. New York: McGraw-Hill. Lippitt, R.; & White, R.K. (1974). An Experimental Study of Leadership and Group Life: Reading in Social Psychology. ed.T.M. Newcomb and E.L. Hartey. New York: Holt Rinehart and Winston. Paulston, C.B.; & Howard,R.S. (1978). Developing Communication Skills. Mass. Winthrop. Rauch, C.F.; & Behling, O. (1984). Functionalism: Basis for an Alternate Approach to the Study of Leadership in J.G. Hunt, and Other., eds. Leader and Managers. Elmsford, N: Pergamon Press. Reddin, William J. (1969, July). Managing Organizational Change. Personnel Journal. Rosenbaum, Micheal. (1980, January). A Schedule for Assessing Self Control Behavior, Preliminary Finding, Behavior Therapy. 11: 109-121. Tannenbaum, R; & Schrmidt, Warren H. (1973, May-June). How to Choose a Leadership Pattern. Harvard Business Review. Vol. 51. Thoreson, Carl E.; & Michael, J. Mahoney. (1974). Behavioral Self-Control. New York: Holt Rinehart and Winton. Timm, Paul R.; & Peterson Brent D. (2000). People at Work: Human Behavior in Organizations, 5th ed. New York: South-Western Publishing. Wright, D. (1975). The Psychology of Moral Behavior. Middle, England: Penguin Book.

91

ภาคผนวก

92

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย

93

แบบสอบถาม

เรอง ภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ค าชแจง

แบบสอบถามน เปนสวนหนงของการท าปรญญานพนธ ระดบมหาบณฑต โดยมจดประสงค

เพอศกษาและเปรยบเทยบ ภาวะผน าของพระนสต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต จงขอความรวมมอจากพระนสตทก

รป กรณาตอบแบบสอบถามทกขอใหตรงกบสภาพความเปนจรงตามความคดเหนของทานใหมากทสด

ค าตอบของทานจะเปนความลบและจะไมมผลกระทบใด ๆ ตอตวทานหรอผลการเรยนของทาน โดย

ขอมลทไดรบ จะเปนประโยชนแกพระนสตและมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย) ใน

การใชเปนขอมลส าหรบการปรบปรงแกไข การก าหนดแนวปฏบต หรอ วางแผนการ การจดด าเนนงาน

เพอใหพระนสต มภาวะผน าทมคณธรรมจรยธรรม มความร ความสามารถเทาทนกบการเปลยนแปลง

ของโลก และน าพาสงคม ชมชน และองคการ ใหมความเขมแขงดานคณธรรมและจรยธรรม ทรงความ

เปนผน าทมประสทธภาพตามนโยบายและปณธานของมหาวทยาลย โดยแบบสอบถามจะม 2 ตอนคอ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามขอมลทวไปเกยวกบตวนสต

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามภาวะผน าของพระนสต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช-

วทยาลย(วงนอย) ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต

พระมหาชนวฒ สายงาม

94

ตอนท 1 สอบถามขอมลทวไปของพระนสต

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) ตามความเปนจรงทเกยวกบพระนสต

1. สถานะภาพ

( ) พระภกษ

( ) สามเณร

2. ชนปทศกษา ( ) ชนปท 1 ( ) ชนปท 2 ( ) ชนปท 3 ( ) ชนปท 4

3. คณะวชา

( ) คณะพทธศาสตร

( ) คณะครศาสตร

( ) คณะมนษยศาสตร

( ) คณะสงคมศาสตร

4. ภมล าเนา

( ) หนกลาง

( ) หนเหนอ

( ) หนตะวนออก

( ) หนใต

95

ตอนท 2 แบบสอบถามภาวะผน าของพระนสต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ในดานพทธปญญา ดานสมมาสต ดานวนยคต และดานโวหารคต

ชอเครองมอ แบบวดภาวะผน าของพระนสตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบภาวะผน าของทาน แตละขอค าถามเพยงชองเดยวเทานน

คาน าหนกคะแนนแบงเปน 5 ระดบ ดงน

ขอค าถามทางบวก 1. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอยมาก 2. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอย 3. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวปานกลาง 4. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมาก 5. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมากทสด

ขอค าถามทางลบ 1. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมากทสด 2. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวมาก 3. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวปานกลาง 4. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอย 5. หมายถง ผตอบมพฤตกรรม/การปฏบตตนในเรองดงกลาวในเรองดงกลาวนอยมาก

ภาวะผน าดานพทธปญญา

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

1.ทานเปนผวางแผนด าเดนงาน อยางเปนระบบ

2.ทานใชเหตผลเปนหลกในการแกปญหาโดยตลอด

3.ทานมความมงในการท างาน

4 ทานน าความคดของคนอนมาประกอบในการแกไขปญหา

96

ภาวะผน าดานพทธปญญา

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน 5 4 3 2 1

5. ทานตระหนกถงความส าคญของงาน

6. ทานกระตนเพอนรวมงานให ตะหนกถงความส าคญในการ ท างาน

7. ทานพจารณาทางเลอกใหม ๆ ในการแกปญหา

8. ทาน หาแรงจงใจใหตนเอง ในการท างานใหประสพผลส าเรจมากกวาทคาดหวงไว

9. ทานมอดมการณของตวเองในการท างาน 10.ทานใชขอมลขาวสารประกอบในการคดวเคราะห 11.ทานไมตดสนใจตามค าแนะน าของเพอนทนท 12.ทานตดสนใจตามแนวทางตรงกนขามกบเพอน

13.ทานกระตนเพอนใหมความใฝรมากขน

14.ทานสงเสรมใหเพอนแสดงความคดเหนในโอกาสตาง ๆ

15.ทานใชหลกคณธรรมเปนองคประกอบของการตดสนใจ

16. ทานมความคดสรางสรรค ในการท างาน

ภาวะผน าดานสมมาสต

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

17.ทานสามารถ ควบคมตวเองได ในสถานการณทวกฤต

18.ทานมความเปนตวเองเสมอ ในการ ท า พด คด 19.ทานเกบความรสกไดเมอเพอนพดเหนบแนม 20.ทานยอมรบผด เมอทานท าใหเกดความผดพลาด

21. ทานไมมความกระตอรอรนในการท างาน ทไมมความส าคญตอตวทานเอง

22.ทานพงพอใจ เมอคกรณถกท าโทษ

23.เมอทานถกกลาวหาวาท าผด ทานระงบสตได

97

ภาวะผน าดามสมมาสต

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน 5 4 3 2 1

24.เมอทานถกลงโทษโดยไมมความผดทานสะกดอารมณความรสก ไมคอยได

25. ทานไมผกใจเจบ ตอคกรณ

26.ทานแกลงเพอนตอบ เมอทานโดนแกลง

27. เมอมคนตเตอนทานยอมรบได 28. ทานมกจะตอวาเพอนทนท เมอเพอนท าใหทานโกรธ

29.แมจะโมโหใหเพอนมากขนาดไหน ทานกไมเคยตอวาเพอนของทานเลย

30.ทานระงบความโกรธไดเมอเพอนฟองวาทานท าผด

31.ทานไมพอใจเมอเพอนท าผดกฎระเบยบ

32. ทานมความพอใจ เมอเพอนรวมงานมสวนรวมในการตดสนใจ

ภาวะผน าดานวนยคต

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

33.ทานวางตวอยในระเบยบเสมอ

34ทาน พยายามระมดระวง เพอไมท าผดศล

35.ทานรวมท ากจกรรมของมหาวทยาลยเสมอ 36.ทานมาเรยนทนเวลาทกวน

37.ทานใชกฎระเบยบในการแกไขปญหาอยางตรงไปตรงมา

38.ทานหาวธชวยเพอนแมเพอนจะท าความผด

39. .ทานไมท าตามค าสงของมหาวทยาลยเมอมความรสกวาค าสงนนผดคณธรรม

40.ทานไมคอยขาดเรยน แมมกจของสงฆจะตองปฏบต

98

ภาวะผน าดานวนยคต ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

41.ทานไปกจนมนตแมมตารางเรยน

42.เมอทานท าผดพระวนยบางขอ ทานมกจะละเลยการแสดงอาบต เพราะเหนวาเปนเรองเลกนอย

43.ทานมความซอสตยตอระเบยบวนย เวลาท างาน

44.ทานใหความเปนธรรมตอเพอน เมอเพอนท าผด

45.ทานบอกความจรงตออาจารยบางครง เมอเหนเพอนท าผด

46.บางครงทานจ าเปนตองโกหก เพอเอาตวรอดจากสถานการณคบขน

47.ทานมกจะเขาขางเพอน เมอเขาท าผด 48. .ทานมกจะท างานสงชา กวาเวลาทก าหนด

49.ทานเหนวาการพดโกหก เปนสงทไมสมควรท า

ภาวะผน าดานโวหารคต

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

50.ทานไมเคยพด เพอหวงสงตอบแทน 51.ทานใชถอยค าทสภาพ เมอตองการความชวยเหลอ

52.ทานไมเคยพดสอเสยด คนทตนเองไมชอบ

53.ทานไมเคยพดเสแสรง เพอเอาใจคนอนเลย

54..ทานไมเคย กลบค าพด ในสงททานพดไปแลว

55.ทานกลบค าพดเสมอเมอมความรสกวา พดไปแลวคนรอบขางไมชอบใจ แมสงทพดนนถกตอง

56.ทานพดใหก าลงใจแกเพอนรวมงานเสมอ

57.ทานพดใหเพอนรวมงานไววางใจกนและกนเพอใหเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ได

58.ทานพดเกนความเปนจรง เพอใหทานเปนคนนาเชอถอ

99

ภาวะผน าดานโวหารคต

ระดบพฤตกรรม/การปฏบตตน

5 4 3 2 1

59.ทานพดกอนคดเสมอ 60.ทานไมเคยพดเพอหกรานประโยชนของคนอนเลย

61.ทานพดปลอบใจ เพอนเสมอ เมอเขามทกข

62.ทานไมเคยพดใหเพอนนอยใจ เมอเขาท าผด

63.ทานพดใหสตเพอนทก าลงจะท าความผด

64.ทานงดทจะพด เมอคดวาพดไปแลวไมเกดประโยชน

65.ทานมกจะเตอนเพอนทท าผดพระวนยโดยยกขอธรรมะขนเทยบเคยง

66. เพอใหเกดความเชอถอ บางครงทานพดเกนกบความเปนจรง

100

ภาคผนวก ข หนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย

101

102

ภาคผนวก ค รายชอผ เชยวชาญและหนงสอเชญเปนผเชยวชาญ

ตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถาม

103

รายชอผเชยวชาญทตรวจความเทยงตรงของแบบสอบถาม

1. ชอ – นามสกล รศ.ดร. อจฉรา วฒนาณรงค

ต าแหนง รองศาสตราจารย

สงกด สาขาวชาการอดมศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ชอ – นามสกล ดร. สวพร ตงสมวรพงษ

ต าแหนง อาจารย

สงกด สาขาวชาการอดมศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

3. ชอ – นามสกล พระครปลดสวฒนธรคณ (เทอด ญาณวชโร) ต าแหนง ผชวยเลขานการ

สงกด ส านกงานสงเสรมคณธรรมจรยธรรม และความมนคงแหงสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

104

105

106

ภาคผนวก ง

คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ และคาอ านาจจ าแนกเปนรายขอ

107

คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ และคาอ านาจจ าแนกเปนรายขอ 1. คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ เทากบ 0.960 2. คาอ านาจจ าแนกเปนรายขอของแบบสอบถาม เรองภาวะผน าของพระนสตมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (วงนอย)

ขอท คาอ านาจจ าแนก ขอท คาอ านาจจ าแนก ขอท

คาอ านาจจ าแนก 1 0.575 25 0.551 49 0.653 2 0.635 26 0.284 50 0.485 3 0.487 27 0.435 51 0.549 4 0.403 28 0.407 52 0.528 5 0.641 29 0.569 53 0.574 6 0.625 30 0.566 54 0.706 7 0.546 31 0.466 55 0.249 8 0.666 32 0.629 56 0.656 9 0.249 33 0.686 57 0.379 10 0.688 34 0.475 58 0.481 11 0.300 35 0.649 59 0.295 12 0.549 36 0.611 60 0.557 13 0.760 37 0.434 61 0.515 14 0.582 38 0.696 62 0.502 15 0.754 39 0.509 63 0.646 16 0.743 40 0.370 64 0.560 17 0.310 41 0.371 65 0.436 18 0.713 42 0.479 66 0.632 19 0.237 43 0.672 20 0.638 44 0.470 21 0.401 45 0.307 22 0.611 46 0.541 23 0.455 47 0.251 24 0.604 48 0.600

108

ประวตผวจย

109

ประวตยอผวจย

ชอ - ชอสกล พระมหาชนวฒ สายงาม วนเดอนปเกด วนท 7 เมษายน พ.ศ. 2524

สถานทเกด 40 บานวงถ า ต าบลหวดอน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน 34150

สถานทอยปจจบน 344/12 วดสระเกศราชวรมหาวหาร แขวงบานบาตร

เขตปอมปราบศตรพาย กรงเทพมหานคร 10100

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2540 นกธรรมชนเอก

จากส านกเรยนวดปากน า (บงสระพง) ต าบลกดลาด อ าเภอเมอง

จงหวดอบลราชธาน พ.ศ. 2546 เปรยญธรรม 6 ประโยค

จากส านกเรยนวดสระเกศราชวรมหาวหาร แขวงบานบาตร เขตปอมปราบศตรพาย กรงเทพมหานคร

พ.ศ. 2551 จบวทยาศาสตรบณฑต สาขา วทยาการคอมพวเตอร

จากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ศนยวดไตรมตรวยาราม

พ.ศ. 2554 จบการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา

จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประวตการสอน

พ.ศ. 2541 เปนครสอนพระปรยตธรรมแผนก ธรรม

ส านกเรยนวดปากน า(บงสระพง) ต าบลกดลาด อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

พ.ศ. 2540 เปนครสอนพระปรยตธรรมแผนก บาล

ส านกเรยนวดปากน า(บงสระพง) ต าบลกดลาด อ าเภอเมอง

จงหวดอบลราชธาน

พ.ศ. 2547 เปนครสอนพระปรยตธรรมแผนก บาล

ส านกเรยนวดสระเกศราชาวรมหาวหาร แขวงบานบาตร เขตปอมปราบศตรพาย กรงเทพมหานคร