Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
a. . a-..a-.. 0 0 Cb
‘4, a-..
12
0 h..2oa-..a--. a-.. a-..12
a, - -.*
o a-. a.. a-..
-
o 0a...a... 162
1 ,2.
a..a.. Ca
12 a..1,
. Ca-.6 ‘1
a. a-..1 142
a--. a, -
*‘-.D 1
I 6 I
I
II
a-Ca.01
06226
a-..o i-.. ,
a-. 1
o a-..a, 6-..
16 212
Ca. a-.. ..
Ca a-.. a-..
62
6 0 a-.a..
a--.‘-.00Ca a-.
a I12 CaCa-.*11 0 1 a-. ..* a,
a-.. 1.1
O2D. 0Caa-. a-... 1
12
‘a-.
. *23
1222a-. ‘ ti Ca a--.
a--Ca210’ Caa-. a-. a-. a-.
0 1 ‘ &. Ca
00
00$
I
I
S..0
Caa-.. a-. 0
2 6-.. 1o Ca
62a--. a-.o -.Ca *a-.
6-.. Ca0 CaCa
Ca a0 CaCa a-..
a...CaCa
Ca Ca Ca* a Ca
S.0
Ca.
a...Ca62
Ca0
Ca
Yurni Mas RediPastaim
Dia Edita,- Long niusWantok namba 6 de bilongJanueri, ml ritim wanpela toktok o tingtingbilong Mista Whitlam. Miting planti pipel ± savekisim nius Wantok naritim pinis bikpela tok-tok bilong Nista Whit-lam. Mi ting planti p1-pel bilong Papuana NuGini ± no amamaslangritim dispela tingtingbilong Mista Whitlam. Em± raitim olsem seip gay-man ± mas kam long yia1972 na independenslong1976. Em I tok tu Aus-.tralia ± mas klia longPapuana Nu Gini.
Plis ol wantok ml tlngdispela tokbk bllongMista Whitlam I no st±’ettni. Em I giaman tumas.Mi no laiklm dispelatingting bilong MistaWhitlam. Long wanem taimem i. kam lukiuk long Papua na Nu Gini em I wokabaut long taun tasol nagris wantaim wanpela otupela man bilong tauntasol. Na em I tok seipgavman ± kam kwik longPapua na Nu Gini.
Luklm planti pipel ±stap nabaut ausalt longtaun. 01 1 no save longmining; bilong selp gay-man. 011 no save longrot bilong ranim bisnis,wok bilong gavman na ml-sin. Planti pipel bilongPapua na Nu Gini ol ± nosave long lo bIlong olwaitman. Taim mipela ±singautim ol long wokgavman na misin, ol p1-pel ± tok, wok gavmannamisln em wok bilong yupela klap, pater, polls-man, na katekis. 01 1tok olsemna ol ± lalkimpait tasol. 01 ± mekimolsem na ml no laikimseip gavman ± kam kwik.
Bihain p].anti yia i gopinis olgeta pipel bi-long Papua na Nu Gini ilaik orait bai gavmanbilong Australia ± kengivim selp gavman.Wokbilong givim selp gavmanem ± no wok bilong gay-man bliong Australia, em± laik bIlong pipel bIlong Papua na Nü Gini.
Olgeta pipel bilongPapua na Nu GinI ± masredi plantl yla I gopastaIm. Selp g.vman Ino ken kam kwik. Saposwanpela man o merl ± nolalklm tlngtlng bllongml oralt rait asol longWantok na sallm ± kam.
Angalam Sikllonde,Mt. Hagen.
U - - - - a a-
YurniWanPipe!
Edita.- Patrick± mekIm gutpel
tn2. Tenkyu Patrickgutpela tok bilong
yu. Mi tu ml tlng olsemtasol. MisIn ± helplm olsuma.tin long skul, misin± helplm ol sikman,oraltmisin i ken helpim olkaunsil tu. Misin longples bllong ml ± balmtakis.
Wanpela kaunsila ±tokim ml em I bin kisimsek moa long 100 dola.Misin balm takis long olman bilong em. 01 brata,tlngtlng mlpela wan p1-pel tasol. Olsem MistaJohn I tok. Taim bilongwok wantaim ± kaniap namaskl: long kros nabaut.
Konrad KarlanMadang.
DIaBuljltoklong
Dia 2d±ta.- Nau em ±taim bilong mlpela manbilong Teritori ± rnastlngt±ng gut long seipgavman nà. independens.
Tasol insait longCh±mbu long hap bilongml planti manmeri I nosave long mining bilongdispela tupela nem.Planti taim ml painim plantip±pel ± askim: long wan-em ol dispela man ol ±kolim selp gavman I laikkaniap long Teritori? Mipela ± stap wantaim oldispela waitman nau 1 orait. Bihain gen longindependens wanem oldispela lain man I laikkamap? Nogut ol I kammekim nogut long mipela.Na sampelataim 01 ± toklong wanem ol dispelawaitman I stap nau paitwantaim selp gavman naindependens? 01 1 kaniorait mipela I pait wantaim 01.
Olsem ml ting ol manbilong arapela distriktu ± gat kain longlongtingting olsem. Mipelasanipela ± save likilklong mining bilong selpgavmanna independensnatraim long tok kila longol tasol I no map longdispela sotpela toktok.
Dl. Edita.- MI tingdispela kain pasin bilong ol plpel ± glvimplanti nem tumas longdispela kantrl bllongyuml ± no stret. Tasolsaposyunil larim dispelanem Papua na rausim Niu-gini,. atlug bai ol Nluglnian ba.i 1 gat bIkpelakros. Na saposrunii lar-im Nluglni na rausim Papua ating bai ol Papautiba± ± wan. Olsem na mi
Olsem na ml t±ng ± gutpela moasapos olSelekKomitI 0 ol sampelagutpela man ± mas tok kl±atru long dispela tupelasamting. Na tanim longtok ples bllong ol lokalpipel bai ol ± ken hanimna save gut. Olsem olSelek Kom±t± ± raun p1-nis na ml pret sampelabal I gat longlong tingtlng long ol.
Mondo LudgerChimbu.
a_ I
MipelaiWetDIa Edita,- Mi wanpea
sku]naiki long GumineKatollk Mlsin Dlrima, Mihar±m planti man na menI asklm olsem, bal seipgavman bai ± kam olsemwanem? 01 ± longlong nabaut na tok, atlng olman ± bin dai bipo bal ±karn olsem seip . gavman.Tasol mipela ol skulboiI tok save gen long ol.Na ol ± tok mipela I wetmap 10 o 20 yia moa.
Joe Garl-Uni,Boromil,
ting I gutpela yumi ±kolim dispela kantnilong wanpela nem bal olPapuanna Niuginlan bali no ken kros nabaut. A-tlng ol memba bllongHaus Asembli I mas votlong wanpela bilong olnem blpo ol Selek Komiti± bin gIvim long en. Emlong: Niu G±ni, Paradi-sia, New Guinea, na Pa-gIni. Adam Alex, Naram,
Kapaimani.
Nern WantairnMoa
Sapos yu gat tok yu taitirri sotpela tasol Saipos yu raitjnrai
pS:tubiflapfed2 Kain LongIongrerr bilong yu tu
.aaaaa a aa a aa a aaaaaa a aaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaa
Tingting
WAN1oK - [nude Februeri 3 1971 - Pes 2
Dia Edlta.- MI laikbekim wanpela pas b±lóngtambu wantok Gerald Bus-tin bilong Mendl.Em leta± kaniap long Wantok nambe. 12. Em ± tok long olmen i save putim sotpe-Ia sket. Ml ting em ± o-rait, bikos nau yumi:kamap long nupela ta±m. i
Nau talm I senis, oraitol man na men tu ± kensenis, Yumi i no ken tok
em ± saniting b±long masta tasol.
Saposyu ting em ± no-gut orait yu yet ‘iimasputim ol b±las olsem oltunibuna pasta±m. Bihainyu askim ol men longpinisim dispela kain pasin bllong nau. Saposyulaik putim lo na tambulong ol men i putlmsotpela sket oralt olman tu I mas tambu I noken put±m ol trausis ±tait tumas, I wankalntni long ol men i savebagarap long ol man Isave put±m ol traus±s i
, tait tumas,Sapos yunli ol man I
save hepi. long put±m oltnausis ± tait tumas 0-
ra±t, ol men tu ± save
I hepi long putim ol skèt± sotpela, 01 men tu ±wanka±n olsem yuml 011
i man, ol ± laik meklm1 liklik stall bilong ol.
Frank J* Hanumbo,Kalr±ru.1
a*aaaaaaaaa.aaaaaaaaa
KISIM NAUNA $001HIHAIN
DIa Edita.- Long tingtlng bilong ml, yumi p1-pel bilong NIuginI naPapua± no map longkisim selp gavman. 0 saposyunii kisim nau bai yumison tru bihain. Bilongwanem? Bikos yumi no gatgutpeia na strongpelayuniti unity naniellong wan wan famuli. Yu
aaaaaaaaaaa a
yet asklm yu, hamasmanna men long pies bilongyu I no hepi bikos man Ilusim men na kisim ara-peia men na tu men Iluslm man na kisim ana-pela man. Long ting bilong ml, mi ting em Iwanpela blkpeia bos bI-long selp gavman. Yumino ken amamas long oiblsnis na save. Em olnamba tu samtlng. Faniili± mas stap hepi na hepifamlli kaniapim gutpelaplkinlnI na gutpela p1-kinlni I kamapim gutpelastrongpela gavman longtaim bihain laka? Saposnaü yumi no lukluk longdispela, yumi ken kollmyunii aipas. MI bal pusmoa moa yet sapos yu hu-sat man o men i laikbekim pas bilong ml. MIlalk harlm save tingtlngbllong yupela tu.
JosephBade,Ambunt±.
a a aa a a aa a a a aa a a a a a a a
MANI EMOIKPELA
KINGDIa Edita.- MI luk±m
wanpela pasin ± no stnetiti.i long al bilong ml.Long taim ml save kisimpepa mani, ml save pain-im nem bliong man, namani I brukbruk na spetbilong buai. Ml lukim ol± save mekim tu ol debilong mun na yla. 01dispela rnak I save staplong pepa mani. Dispelapasln em i gutpela o no-gut?
Yumi mas save gut ol.-.sem mani em I wanpelabikpeJ..a king bilong ol-geta man bilong graun.Saposman bilong graun ±
no gat man’± I stap longhap bilong em, ba± em Ino ±nap long meklm olka±n wok Jisas I binbnlnglm I kam lônggraun. Olsem tu mani emI no save kamap nat±nglong han bilong man.TnaI hat, bihain palnimpes bilong man±. T±nglong dispela na 1 moameklm blkhet long mani.Lukaut gut long manl bilong ;yu. Putlm gut manlem Inap helpim m kwiktalm tru long wanem wokyu laik kirapim.
A. Roe Jawip, Laeaaaaaaaaaaaaaaa aamaa a
NO KEN10K NOGUT
Dia Edita.- Yes mlla±k toktok likllk lôngpas bllong Kora Davit naTom bllong Lae. Yumi nomas tok 01 misinanl olb±snlsman. Nogat tru. 01m±s±narl em ol man bilong wok marimari. Em olI lalk helpim yumi.
01 ± woklm planti skulna kolés bilong helplmyuml yet. 01 1 no meklmdlspela long pikinlnlbilong ol O kantrl bi-.long ol. Em ol I lalkhelpim pikinini b±longyumi long kantri bIlngyumi yet.
Olsem na yunli no kentok nogut long ol olsem.MI luk±m d±spela longnluspepa na ml kros ilk-11k.
Abraham Namba±k,Warabung
aaaaaaa aaaaaaaaaa aaaaa
VUMI NOKEN SKHAP
D±a Edita,- Mi nitiniWantok nius long Novemba18 Wantok hia MistaRobert Somane bilongKavieng I raitim. Niwnamas tru. Tasol milaik skruim hap. Sbni olbrata na pren, yuxni noken skrap long kisimseip gavman kwik.
B±long wanem?Mi luklmlong hap bilong Buloloolgeta rot I no stnettru. Sapos yunli skrap ohariap long kIslm selpgavman, Inap long yumiwoklm gut rot o brls?Sapos C.D.W. I lusimrot, ml tlng yunhi yet Ino Inap long wok±m rotna brls. Bal yuml lusim.Maski yu husat man Istap long taun, yu noken harlap long selpgavman yu mas luklm olman bilong bus ô maunteno viles bilong yu pás-taim. Sapos yum± haniaplong selp gavman na gay-man bilong Australia Iluslm yiimi. map yumiwoklm gut rot? YumI lus.
Inua Kllua,Mendi.
a a a aa a a a a aa *aaaaa.aa a.* UI UMipela I láik tok
son tru long ol pnenhia ± nalt±m pas Ikam long Wantok,longwanem ± no gat plesmap long pnlnim pasbilong yupela.Mlpela± tenkyu tru long yupela.
Em hla nem bllong olpren; John Ganilau KumdI,Tlotam T. Kalan Rabaul, Harry A. KendollWewak, Ameke Kawe Ma-dang, Alfons Kagl Gem-bogl, Maua Erkuo Chimbu, Sianibugla HenryGanderkolkira , AugustUsknda Mbuntl, PeterQune Bougalnvllle,Frank Jamblakwe Kalniru, Irapai Jems Tanggu, Wilhelm Nimbi Madang, Joseph Madang,Ludger Mendo KundiawaSaly Mesak Nu AllanMichael Semering Habaul, Mark Tomba Mt.Hagen, Raphael Ambrul,
Wewak, Raglramo DaillyWapenamanda,Joseph S.YwIt Tlmbunmerl, Ter-ens Woma Vanimo, HanryKen Torembi, MoyaMichael Lae, DainaMadang, B.K. Tewo WesSeplk, Margaret FIzgerald Wewak, JohnSiaui Wewak, Leo G.S.’Hlmup Port Monesby,
Na pus, ol wantokraitim kila nem bilong3n.. na pies yu stap longen, taim yu raitim pas ikani long mipela.
aaaaaaa_aaa_aaa_aaaaaa_a_aaaaaaaa_aaa_a_a_a_aa_aa aa
I SOIPELA SKETII ORA1T I
aaaaaaaaaa UUU
UIUIIII
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes ,3
01 Kain Kain NiusPort Moresby
Namba wan gavman, MIs-ta L.W.Johnson, I givlmmedal long tripela palaman long wok bilong ci.Em ol man h±a: MistaP±us Piel Mt Hagen,M±sta OvasuruSetae Ke-rema na Mlsta Karo Tau
; Hula. Ol ± kislm medallong wanem bikpela palaI kisirr wanpela stua bilong gavman na 01 dls-pela man I no pret. 01 1strong na mekim da± dlspela paia.
Wanpela man ol I binmakim em olsem nambawanlong lukautim manl. Dis
:pela man em i Mista Graham Brookes Douglas.
Mista Douglas i bin stapInsalt long am± bipo.Nauknismas bilong em I 38na em I gat k-pela plkininl. Wanpelaman I savelukautlm manl em MistaJ.E. Ritchie I tbkautlong dlspela.
Ministerial Memba bi-long ol Skul, M±staMatthias Toliman, bai golong wanpela konprenslong Kenbena. Em bai gowantaim ol d±stnik ins-
-
pekta, Nista Tau Boga,M±sta NasonPaulias, naMista Kumalo Kalo longdispela konpnensol bal± toktok long wok b±longal skul ± stap insaitlong ol kantni blpo 1stap aninit long Fnglan.
Dlpatmen bilong olskul ± bin makim wanpelatlsa bilong Katolik Mis-.in long go long Fijilong mekim kos bilong olbikt±sa. Nem bllong emMista John Jelikavas bilong Manus. Wanpela ara-pela tlsa tu, em MistaN. Naklkus, hetmastabilong skul long Galp DIstnlk, bal go wantalm em.
S±aman bilong PablikSevls, Mista S. Pitol, I
bIn tokautlong Ministab±long ol Ter±ton± NlstaC.E. Barnes i rhak±m Mis-ta Isea Tavla± olsemwanpela memba bllongPablIk Sevis.Em bai stapolsemmemba map 18-pelamun.
##,pSSSSSSSSSS#SSSaUSSSSSS#SH
Mt. HagenSanipela haus bilong
Y.M.C.A. a Kristen Asosiesen bilong 01 YangpelaMan ol I bin stat longwokim long dlspela yia.Sekreteni bllongY.M.C.A.long Mt Hagen, Mlsta LI-veras, I bin toktok longdispela samtlng. Bambai,1 gat haus bilong ol manbllong wok, ol klap rum,haus kuk, 01 ofis, natoilet.Sapos olgeta hausi plnis bal pnais ± gomap $100,000 dola olgeta. Haus hla I bilonghelplrn olgeta kain manlong laip bilong ol.
Wanpelamen, nem bilong em Kel. Kolove, Iwokim plnls wanpela hausbliong kaikai na drlng.Long woklm dispela hausem I kisim dinau longDevelopment beng. LongWesten Hallans em I nambawan men tru longstatim dispela kain blsnis. Bipo long 5-pelayia em i statIm wanpelastua na em I ran gutgut 6turnas.
Haus sik, tupela sikman± no save wokabaut long
lek taim tupela ± llklikyet tupela ± kisim tupe-la nupela w±lsia. mapnau tupela I save woka-baut long baksa±t na hanbilong tupela. Nem bi-long tupela, Jan Baniabilong Taksania v±les,naWadoun bilong Oroninv±les, Wanpela wilsiai
kostim $130, tasol baitupela I kisim fri.
PopondettaPapuana Nu Gin± Deve
lopmen Beng ± anlamastnilong Mista Joji PendaIabilong ples Kevi. Longy±a 1961 em ± dinau longwanpela hap graun longplanlm kakau. map nauem ± bekim bekplanti mani longLong mun Desembabek±m bek $800.
Kokopo01 i klrapim pinis wok
long nupelahalskul. Balol ± wokim 7-pela hausna tupela haus skul Igat tupela plua, wanpelaantap na wanpela daunbilo. Dispela 01 samtingbal ± kostlm map$200,000. Saposol wok ±go het gut, bai long yiabihain 100 sumatin, ± kenkani skul hla.
GorokaAnton Parau, wanpela
tumatln long Koles bi-long ol Tisa long Gono-ka, I winim eksamlnesenbilong em, tasol ol bos-man b±long skul ol I nogivlm set±fiket long em.01 ± no lalk em ± insaltlong ol polltik bllongKompas Pati.
Anton i kam long plesPina long Wabag Sap-DIstrlk. Em ± nambawansum-at±n tru. I wlnim olskul bilong PIna na Parna Fatima Banz; biha±nem ± go long Ulapia na
Vuiru Rabaul.01 hetman bilong skul
ol i kros na i tok Anton± mas tls wanpela *y±abipo em map kisim seti-
fiket bilong em. Bihaingen ol I tok, em I mastis wan mun tasol. AntonI no lalk; em I lusimskul , na nau em I nambawan kuskus bllong KompasPat±. Ofis bllong em Istap long Gonoka.
RabaulMista Andrew A. Vele,
man bilong bosim ol dok-ta ut long hap bilongNu Bniten, I lusim NlugInI I go long Nu Kale-donla. Em ba± insaltlong wanpela kibung b±long ol dokta I wok longflksim tit bilong olmanmeni. 01 bal skul moa
yet long olkaln slk Isave bagaraplm ol titbilong 01 manmeni I wan-solwara bllong yumi. 01-sem tasol ol dispelakantrl I sallm deligetbilong ol I kam longkibung.
WewñkHetman bilong KairIru
Haskul, Bruden PatrickHowley, I bIn tok olsem.I no gat map ol men igo long haiskul na I nogat Inap mail I kisimtrenlng olsem haiskultisa insait long Terlto-ni. Em I tok long olSepik Distnik 168 gel Ibin go long haiskul , n382 boi.
KanantuGvman I balm gen 1923
eka graun klostu longKainantu bilong wokimbikpela pawa stesin. Em± g±vlm $ko,08o dolalong ol papa b±longgnaun. Bihain gen gavman± mas bairn 1902 eka na2000 eka moa. Sapos tokbilong gnaun ± pinis, anait, nau gavman ± maspainim mani bilongkirapim bikpela pawa stesin.01 1 bin makim pinis olrot long Mt. Hagen, Ma-dang, na Lae.
pinisbeng.
em ±
OL KLAP, ASOSIESEN,
MISIN, NA SOSAITI..
Pus salim ol niusna piksa long ml-pela. ttWantoktt balhepi long prinim.
Long Angau Memorial
WANTOK . Tninde Febnueni 3 1971 . Pes 4
NAMBA WAN STUA LONG PAPUA
NANEW GUINEA BILONG BAlM
GUTPELA KAIKAI NA OLGETA
KAIN SAMTING. TA I M YU LAIK
GO LONG STUA.. . .YU GO LONG
STUA BILONG CARPENTERS
MADANG RABAUL
01 plisman bilong Port Moresby I singaut long 300 soldia bilong helpim ol painim wanpela raifel
wantaim bainat. 01 1 ting tupela i bilong wanpela kilman, 01 plisman i painim raifel na hi
ham ol I palnim to wanpela man bilong Goilala, nem bilong em Peter Evoro, na ol I laik kotim
em, ol I tok em I bin kilim tupela waltman na wanpela men Papua.
01 piksa I kam long New Guinea News Service
I",
,I$p4.Ia Ø
PORT MORESBY LAE
WANTOK . Trinde Febnueni 3 1971 . Pes 5
Raun B/long SelekKomiti
RABAULKomiti I klbung tupela
taim. Long moningtaim 30manmeni I kamap; longapinun 20 tasol.
Mista Peter Uxai,wanpela hetman bllongMataungan Asosiesen, Istrong long ol I masrausim Mista Páulus Anekolsem siaman bilong ko-miti. Em I tok Mlsta A-rek I manki tasol bilongnamba wan gavman bllongAustralia na em I no"man tni" bilong Niugini. Mista Arek I sak±mdispela tok na em I tok,em I wok tm long pain-imaut tingting bllong olpipel bilong Teritoni,
01 man bilong kibung Ilalkirn yia 1972 olsemtaim bilong selp gavmanI ken kaniap. Tasol sam-pela tolciian bilong lokalgavman kaunsil I tok,nogut selp gavman I kern-ap harlap twnas, longwanem I no gat map sa-yemen hia bllong kisimol bikpela wok nau olwaitman I holim.
HOSKINSHia wanpela likllk
palt I kirap na sampelaman I tromoim han, Taimselek kornitl I kibung.
Mista Paulus Arek Ikalap I go antap longwanpela * tebol na I bikmaus bilong daunlm oltok kros. BihaIn tasolol tok Indal pinls, ki-bung I go het gen.
Wanpela bisnisman bi
long Kainantu, nem bi
long em Mista Barry
Holloway , I tok em i no
laikim olgeta gavman. Istap long Port Moresbytasol. Em I laik bai
wanpela wanpela distnikI gat strong bilong emyet.
Em I talc sapos ol dls-trik I ken bosim ol yet,orait , gavman I kenskelim pawa long ol maplong save b±long ol het-man bilong ol. Sarnpélabal I go het haniap, na
sanipelanogat. Em I sam-ting bilong ol.
Mista Michael Kalniba,Memba bilong Haus Asembli, na man bilong PanguPati, I tok Terltoni Imas gat selp gavman long1972.
Mista Jonathan Paen Itok selp gavman I mm olPapuanna Nluginlan balI kIslm ol wok nau olwaltman I holim. Em Itok em I no savebIlongwanem yuml skullm nagivlm trening long olNiuginlan na blhain ol Ino ken klsim wok.
KABWUMSamtlng olsem 300 p1-
pel I kibung wantaimselek komiti hia. Wanpela man bllong Bougainvllle, nem bilong emTokes, I tok em I laikbal p1 1 glvim nem"Agini" long dlspelakantrl.Long ting bilongem, Australia I bosimdispela kantni plantiyla, olsem nem bllongnupela kantnI I mas kirap long leta "A".Olsem:"Aginl". Tok ??Glnl!! em Imakim Niugini. Planti
#H pipel I laikim dispelatok, na ol I no lalkimnem "PagIni".
P/NDUIKiostu olgeta :nmèj’j.
hia I laikim selp gavma’nlong 1972.
01 man hia tu I nolaikim tru dispela nem"Pagini" ; ol I laikim
"Nlugini" olsem nern bi-long kantni bilong yumi.
Selek Komiti I bunginihia 500 manmeri. I gat8.-.pela tasol I laikimselp ‘gavman long 1972.
P].anti pipel moa iaim bai Australia i
YunaitetNesensGlasimTeritori
Kaunsil. bilong bos-im 01 Teritori in-salt long YunaitetNesens I bin saHmi-pela man bilbnglukiuk raun lôngPapua na Nu Gini.OlI kamap pinis long2 Janueri na baiol i stap map long6-pela ‘wik. Kainkomiti olsem I savekam olgeta 3-pelayia.
Dispela taim ol4-pela man hia bairaun long Papua tulong lukim wok bilong Australia longdispela teritoribilong en.
Nem bilong 1-pelaman em hia-: Sir Den-nis Allen Englan,Mista Paul BlancFrans,Mista AdnamRaouf Iraq, MistaCharles Wyse 5ier-ra Leone.
Kain komiti olsemi mas ripot long olwok Australia i binmekim long helpimgo het bilong kan-tn long 01 bisnisna politik na skul.01 tu ol I laiklukim Australia iredim Niugini longaelp gavman olsem*wanem.
stap axnpela yia rnoa naI soim yumi ol pasin bi-long ranim gavman.
PIT01 man bllong dispela
hap I gat tupela wansapos selp gavman ± kern-ap. Em hla: ol I pretnogut wanpela pait bai Ikarnap, na ol I gunia Iting bai ol takis I goantap moa.
Mlsta Mea John Sunla,wanpela tisa bilong Han-uabada, I tokim ol man,Fiji I gat 100 yia bilong redi long selp gay-man. Niuglñi I win moalong Fiji, tasol em ±gat liklIk taim tasol.##Hsws:ss#srnatsrn#msm
MADANGHia samting olsem 700
manmeni I laikim truselp gavman long 1972,Planti moa I laIkim baIselp gavman I kamap biham long ileksen longnupela yia.
Wanpela man , MistaBenjamin Jacob, i toksapos selp gavman I kamap namel long 1972 na1980, em i orait tu. 01man I laikim nèm "NIugIni .
Long allan Karkar, olman bilong wanpela plesI tok ol I no gat mapnaifel na gan masin naolsem ol I no redi longselp gavman. Mista SakISong I tok: bilong selpgavman iumi mas gat sa-ye, tasol yumi mas gatgan tu.
Long Annaberg, wanpelastesin long Wara Rarnu, Itok ol I no laiklm selpgavman I kamap nau.
Long Bogia Mlsta W.A.Lusslck, wanpela membabilong Selek Komiti, 1tok: long ol kantni bi-long Afnika wanpela manI no ken insait olsemmemba bilong Haus Asembli sapos em 1 no savetok na ralt long tok un-gus. Mista Nayala KatnaIa, nambatu an long wok
s#s.me##sms:seese.Moa long pes 16
Hia yumi ken ritim sampela aidia na tok-tok ol pipel i bin givim long Selek Komiti.Dispela komiti I raun nau long olgeta hap nai laik harim toktok bilong 01 pipel. Yumiritim dispela nius nau bai. yumi tu I redilong autim tingting bilong yumi long en.
WANTOK - Tninde Febnueri 3 1971 - Pes 6
ANSETTFLAI LONG WANEM HAP
ANSETT I HEPI LONG KARIM VU IGO
Ansett I Gat Olkain BalusSmok Balus Tn Ensin Tu Ensin Wan Ensin
We’re inaugurating new services all the time. Like our new daily services to Kieta Bougainville. Andnow we’ve made application for the right to fly direct to the American-owned island of Guam Our fleet
of modern aircraft has been increased by the addition of the brand new Twin Otter 300 series Our staffis continually increasing and so are our world-standard facilities. in every way Airlines of Papua-New
Guinea is truly representative of the vigorous growth of the Territory Together, we’re really going places
ANSETT AIRLINES OF PAPUA NEW GUINEAin conjunction with Ansett Airlines of Australia.
WIL BALUS BILONG
VU LAIK
-
I- :
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 7
-
IIvs fldpSp
iAL’
dMNOsMvrIt
iSY3H
- ..
GN
-.SA3NthO Hi
,,9
5a035 HiflO"
10$
$aNv1SI1J.3HS HiflOS
..
A1
NUOHOC3fU -3c
U.j/.’toj113.1, ,8
5 1NV’JWIV ‘of:, . -
e!AeP9A!J OJOçOLIJ U
IOiV un,,-3
NOi9N113M
Sd - TL6T T1anJq jUTJj - TOJNVM
G1IOM JHI
0
3IYOY 3
SPVflIM
- -
,ZN
13dV4V
,1 z N, S300dIINY
SI ItNO II!6Je3JoA/ J!peun ,, ,
S, VHIYH31V’1Yi4Z M1N HjflOSuotiu!fleMeuioqst : iy
:pujb
ZN:3aYvi3 -
9!.-
---- ‘I
IWOIA
flog eDue9eq5
SeiI.V SOUfl U9LZdq
oaewo , OØd,
vt’ na’t- -__8i6B1V4J9d 4;u%c.:l.4 *
SONOHD
,,6uS.
----- -
uvo iJivJ ‘IjioS-_____
St
S!IOdOUPiiOld,
I’u’W 1 1
so2rs-GPcT: oPS II
P!.I9PA oV3I onbinb?CLkPiO flOll oIu?lIo
eIiSeJ de1I nIiw
3ltHlVt05 5 Y1YS
UJO t!JdVO 10 aidoij
I O3SIT’o"" tJ?PAIeSJ ta r-rw ir GWn
OI932AJ 1 ‘ -, ‘IIZ3e or1 i ‘z V N 1d’ ‘Intl
IP1ON‘. Jfl’d
SI I - ‘ nbeien5YNVt3i, ‘ , I1 L , 1UVt1DJ _
__________
a ‘0_r$v ‘ - iI00Y5Dfly., is I _t
‘
auuAtO e a a ,‘2U.3 ‘9oqiew - . ‘d IS0D
uMo1eöJ0’O i -fa ‘i, . H.: I I lorwaoj. a- ‘ ! .1! ‘;St Y3tt13V1V VtJiW3D NOitJlddIll
:ht ‘3souYSt’ It , IV"
--- - __iflOILL5I . -- ‘vim, , dfl01.1 ‘ìr- V
‘INHIV01 u
S NI "5,, OOlX5j‘ ‘ a
0,o,:doij , a,i Si vI.1VHVS OdlXdJtT Jo 11.10 -1-
tweIA dJJ51U
_____
I suWIJoR o * 4
edOJSA dVt
Th
qtue!aj
UN,, XIIiSIHHI SNOt
Nyl SStNH SNOt-.--1---- t tI V N N30 IiMV1N9
5303N1
ta1111 iOtIVLId
ID flU
t0SV134IH3V ooeded
VItNA1Od MO1HDNDIDIIIII HVJ
Slot
SI SVS3tl
X3PI‘anlYGYflO
V flu
OYVt
1____
‘I NSI MOOD
SI 513305
‘ZNSt I4IHINYI
YA31tYSNOI‘Vs’fl ‘I9
‘v’S’fl -4 M3SBtIYISN3U1YV4Iv S 5
St AN V r
‘Y’’ftSVNISINHD
VUAN1Y4
I IVMV,
flIflIOU0Hnt.*
uDãTo ozio.ij ‘Y’S’flISI NYIIYMVH
H, 1SIV9NOJ,
XI hOtd.
1I1Nttt.IStS%
1 flSI
:lV’IaMJ.
I NQI‘,, I ‘Si MDII1MNJ
rH,vN0o
.LMMWIIfi YMYNYI
uSflNl’VSflISONV1SI
1YHSNYI
7SflSMYM
-----
,. I ¶SIAVMUII’h
oog
. on
YMSI t-.
‘5% NtLfl3’Y ni’2
3AMSNOUNVV4
1:;isNIA1i 3
S
o.hV-*"L__ I
j usnntjstiuiflag
r’°353S I U3i3dL3WY13O’ _ _ _ -
o*iaiDuy
IdZY
;, u V i; V
[1 C .: , * .L’* ‘‘SI V0flWM3Vt * j .1 O3PJ f fl[uIj
o4tJtI" °* eIIO I * : SaIO6UV so-iN. ‘ 1N S I I V .L1 Sxu10t iYItO
e!4dIePe!q1J oS!flOl 4S i3s!3UJJ uSjj.I?,I ‘-- ‘ *‘
ij eje ‘S
>.!I,*I :i ,L 1 N fl- ost09YI1ODS V ‘.‘ =---1------ - -:1 oM3Jws! 2. o IsuL.or
0N10Nfl0dM3N
uvdPo df’dV1 j0
1D3M3IIYJ 3
I,
1YA
------ -
JoqJHq3flO
Jo fkoffj5315153
U8A2E
130 NYM
*1 ,tOileINd v d 5’
I.
¼I 1O1A8
IOR’y’Sfl
iV I ,5’ V Vctfr1cT - -1
-lv 5OOf
IHSV
r‘Hole
-I---,MON$YØ
1_i ofn v aId
"V0N3 SONY1
3DNtNd
., "TVI 130N1M
--, Vd5’,JUVUaqi5’ VV
,
UVJdO
L:IJ
PRINCES
DWAIhOAFR
‘S CROZETFR.
‘SKERGUE
FR - AUCI
F
MC DONALD IAFARDUSTL
‘AUSIL II
MACQUARAUSTL
IndianTroj tIc of Capricorn
Lon 0flElizabeth
"S.
Antarctic Circle OOTHBYI ,
OARNLEY
4-4.I
I I
C B.
Scale on the Equator 1 inch 2000 Statute mIles
WANTOK - ‘l’ri,ic,Ic Februeri J 1971 - Pes 9
HELTLong pepa I go pinis
mi ralt long ol man longple$. 01 1 mas hanim tokbllong dokta, nes nadoktaboi.
Nau ml lalk rait longsampela kain slk yumisave painim long ‘oltaun. Tude plant± olpipel I lusim ples bIlong ol na I kam na stapinsa±t long ol taun.Planti bilong ol dispelaol dispela ol plpel ±kam long painim wok o golong haiskul. Long taunol I mekim planti kainamting ol I tambu longmeklm taim ol I staplong ples bilong ol.
Plantl man I no kisimmen bilong ol i kamlong taun. Taim ol Ipinis long wok, ol i nogat sanniing bllong mek±molsem ol I go long hotelna I dning b±a. SaposolI dnIng planti bia tumas, bai ol i mekim sam-ting I stupit. 01 1pait, stil, na draivimkatairn ol I spak. Olgetadispela sarntlng I bnzkimb-na sapos plismanilukim dispela, em i kenputim ol long kalabus.Sampelataim man I ciringtumas na em i slip wan-taim wanpela pamukmeni.Sampela taim dispelakain men I save givimsik nogut long em.Orait, ta±m em I go beklong ples, em I givimdispela sik nogut longmen bilong em. Plantiyangpela man long taun Ipainim wanpela men na Igivlm bel long em.
I gat planti manmenilong Niugini I tlng yet,man ± mas slip wantaimmen planti taim bai emI gat pikin±n±. Em I notru. MenI i ken klslmbel taim em I slip wan-taim man wanpela talmtasol. PasIn bilongpait, stll, spak, glvlmbel na painlm sik nogutem 3rumI kolim sosaLblkos ol I givim plantitrabel na wan longplantl pipel.
Yumi ken stapim dispe-la samtlng sapos 71lxnitingim sampelalikIii:].o.
Saposm wanpéla single-man yu stap long taun,mobeta yu insait wantaimol man i save pilal kikbal, bas1etbal na sam-pela kain pilai olsem.Yu insait long wanpelamisln bai 7u painimplanti pipel I laik mekim olsem yu. Sapos n..i
dning bia, kislm llkliktasol. Sapos yu statlong spak, pinis na go
long plea.DPAIV TAIN YUSPAK. Sa
05 yU bungim wanpelayangpelameni, mekim olsem nl save mekim longsusa bilong yu. Saposyumekim em I gat bel balem I sem na fam±li bilong plkin±ni, lanim olI kisim pren bilong ol Ikam bunglm ;yi-i.
Saposyu wanpela sin-gelmen± yu no ken slipwantaim wanpela man. No-
gut yu gatbel.
Man I save tinting,long em yet, em i savemek±m olkain trabel nautasol yumi bin tokthklong en. Man 1 ting longpren na fainIli bilongem, em bai stap gut.
SKULNIUS
Ministerial memba bI-long ol skul, MlstaMatthlas Toliman, I binkolim nem bilong olskulman i winim resislong go skul long Australia.
Em hia nem bllong ol:Helei Sepani naMargaretPanao bilong Is SepikDistrik, Phyllis, Haodana Wendy Regione bilongSentral, Margaret Ivanna Pukman Katu Norobe,Phllornena Bouai -Bougamnville , Thomas KabuChimbu , Gabriel LogoNu Briten, Jack NasoGalp , Steven Saga Nadang, Mialangis CholaiMenus, May Toga MilneBay, Roselyn KavlnoNoten, Bia Wan Sauten Hailans, Toby WarapaWesteñ, Benro Angalambo Westén Hailans,Joseph Egon Wee Nu Bni-.ten, Saülo Topidik NuAllan.
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 10
KRISTEN PRES i wokim kain kain buk bllongstrongim bilip no bilong sanapim gutpela pasinno sindaun no bel si bilong aI manmeri no olpkinini.
Nau yu ken bairn dispela buk:
Pasin BilongKristen MamaErn I soim wok bilong ol mama longlukautim haus na kaikai na klinpasinna pilai bilong ol pikinini na gutpelarot bilong prea na song na amamas
ScUm oda i go tong:
KRISTEN PHESSales DivisionThe Christian Book CentreBox 222, Madang
i OLG ETAKAIN -KAIN io 1
BILONG SIP, TRAK, PLANTESiN0 HAUS I GO ANTAP LONG HAP KA
MIPELA SAVE: WOKIM GUTMipela save wokim gut sel long olgeta
kain kain lapl’ap 01 i nambawan kainlaplapbilong s’anap strong long san ihat na bikpela renlong dispela kantrihia Laplap hia ol I kolim katen,’okanis, 0 nailon Sapos yu laik askimsel i kostim hamas, yu mas raitim pas
‘ i kam long mipela stret na toksave longwanem kain sel yu laik, na bikpela bi-long em, Na mipela bekim pas i kam bekstret long yu Ating ol kepten bilongol smolpela sip I save pinis long mipelaFaktori bilong -mipela i save tumas longwokim planti sel moa bilong olYu rait long mipela pastaim
* MI KEN SALIM IGO NSAIT LONG 2t AUA*, SALIM’I GO LONG OLGETA HAP PLES
CANVAS & CORDAGE PlY. LTD.FO. BOX 11.76
- AH Cl-lEE AV., RABAUL..
PHONE 2008.
YU Ting
WanemLong mun I o pinis
Mn WhItlam, lida bilongPatI bilong ol Wokmanbilong Australia LaborParty , ± lukluk raunlong kantri bilong yumihia long Niugini.
Long ABCnalong Post-Courier long olgeta deI gat nipot long oltingting na toktok bi-long em. Yumi hanim oldispela ripot na yumipilim ol toktok na ai-dia bilongemi narapelakain tru long tingtingna skul yumi oltaim savekisim long han bilonggavman.Olsem, naplantiman I longlong olgeta.
ARAKAIN TOK
Olsem wanem long dis-pela man, Mr Whitlam?Em I laik bagarapIm kantn bilong yumi? Em Ilaik kirapim pait geninsait long Niugini?Wanem as tru bilong oltok na tingting bilongem?
Nating astokl olsem:PaBtaim yumi save harimol titizg na aidlabilong gavman bilongyumi tasol. Yumi ting-ting ± no gat arapelakain tlngting long Australia. Tasol Mn Whit-lam i kam pinis na em iautim aid±a na tingtingbilong Pati bilong em.Dispela aidla na ting-ting i no tingting bi-long Mn Whitlam tasol,em I tingting bilong olplanti man bilong Australia. Olsem, yuml olman bIlong Niuginl ± noken ting: "Gavman ± ra-bisim ol aidia bilongMn Whitlam, ol niuspepa± no laIkim tok bilongem na ol I wok longdaunim em, orait yumlmas daunim ol toktokbilong em".- SKELIM
Kain tingting ± rabistru. YumI olgeta man ±gat tingting. Yumi ol-
- ----- ---- --- - -- ___ -- ------- --- - - - _ _ ---- --- -- -- w__ - -
Skul BHongRalt I
Long mun Janueri l2-pela Niuginian i binmekim wanpela kos long Nobonob klostu longMadang. 01 i mekim dispela kos map 3-pelawik. 01’ i binlainim sampela pasin bilongraitim 01 kain kain stori na bilong kisimnius. 1
Em hia nem bilong 01 1 sanap long lainbihain: Beremu Sesiguo Garaina, Glen BaysTisa bilong 01, Peter Wia Mt. Hagen,PiusBonjul Redlo Wewak, Teddy Wetetia Wantok,Wewak, Joe NidUe Wewak,A.K. WaIm Chimbu
Nem biloñg 01 1 sanap paslain: Di-nahKukutu Rabaul, Betty Lahis Buka, DorisPairava Rabaul, Toa Jacob Madang, Precila Ikoirere Samarai, Leo Mék SaulepABCRedio, Port Morésby. -- -
- - - - - --- - -- -
Nupela KampaniSingaut
ManiLongMista Sthnll ToManlta,
siaman bilong NluglniAilans Produs Kampani,I tok nau ol Niuginianna PapuanI ken insaitlong dlspela kampani. -
01 man bilong wok ka-kao long hap bilongRa-baul ± bin mekim kamapdlspela nupela kampani.Em bal kIsim ples bilongTolai Prosek.
Dispela nupela kampani± bilong ol Niuginian naPapua tasol. 01 tasolmap bosim na putim maniinsalt long en.Ol ± lalkpainlm 100,000 man longolgeta hap bilong Ten-,_ _------------.--_--__-
ap. Yupela mae wok longstretim ol dispela tra-bel nau tasol". --
toni lalk putlm faivdola --Insait. Lalk bilongman em I ken putim moa:mani yet, bal em Inapwinim moa tu;
Dispela nupela kampanibal I wok blsnls longkopra na kakao long hapbilong Rabaul.
Baj. em i lalk kiraplmol arakámnubi-sni, blsemwok somil, stua, plante-sin, bulmakau, na p1k.
Dispela kampani mapkiraplm bisnls long ol-geta hap bllong Terito-rI, I no long Rabaultasol.
I gat 6-pela bosmanbilong dispela kampanina wanpela kOmiti i gat-20 man. Olgeta, ol I bi-long Papuanna N"±ugIni -
wan i mas skelim ol tokbilong Mr Whitlam.Skelim pinis, orait yu kentok yes o nogat.
Tlngtlng bilong ml Iolsem. 01 aldia bilonggävman bllong yumj,--yuil.ml harim- pinis plantitaim. Yumi kIsim longmaus bilong klap, longDlstrik OpIs, long wai-lis.Olsem longtaim yumlyesa pinls long ol tokbilong ol. Tasol nau MrWhitlam I save bningimarapela kain tok gen nayumi no tingting gutpastalm longol dispelatok na aidia bilong em.Yumi klrapnogut na bi-hainim gavman tasol.Dispela kain inostret.Yumi mas tIngting gutpastaim.
WARI TRU
Wanpela aidia bilongMr Whitlam yumi mastingting planti long en,em hia: Mr Wh±tlam Itok, "Blkpela hevi nabikpela wanl bilongNiugini I no dlspelahevi long selp gavman naindependens.Nogat. Bik-pela hevi na bikpelawan bilong Niugini emhia:
1 wan long graun;2 ol planti man I no
tingting long kantni bi-long yumi Niugini, ol 5.tlngtlng long. Distnikbilong ol tasol;
3 painim gutpela rotbilong helpim olgetaman bai ol I ken painimmani na sindaun gut."
Em i tok gen: "Nau em:1 taim bilong stretimol dispela trabel. Aus-tnalia i no Inap stret--!
oldispelá trabel.Yupela ol man bilong Niu-gini tasol map stret-im. Seip gavman I maskam kwik bai yupela kenstretim. Sapos yupelawet longtaim bai trabeli- go bikpela na i nogat man map stretim.Yupela no ken pasimai
geta man ± gat aidia. tasol na krai long Aus-Orait yuml olgeta wan tralia. Yupela mas can-
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes --11
NiugIni em I kantni iken kamaplm ol gutsamting long graun bilongen. 01 wana i pulap longpis; plaiiti graun I gut-pela tumas long wokgaden; long planti hapol bulmakau I win moa.Tasol yumi no skal 11k-Uk long ol dispela sam-ting; ol skul i redim olsuniatin long stap insaitlong ol taun tasol.
01 manki I :jdaijlong ol taun i stap, olI no moa save long pasinbilong wok gaden. Na olmanki I save go long olskul bilong ples, ol tuI no gat taim bilong wokgaden; ol I save stapplanti taim tumas insalt
I gat planti man tumastude I ting skul em Iwanpela haus i gat 1+-pe-la banis bilong en, ±gat kapa antap, I gatblakbot na wanpela tisaI holim seti±"iket i san-ap paslain long ol suma-tin. Tasol em I no map.I gat planti kain saveyuml ken kisim au$ait
long haus skul.I gat planti samting
umi ken lainlm ausaitlong skul. Yumj ken kisim save long olkain pis,na pistmñ, na abu, nasayor, na tn , na lo" bi-long ol klaut na nen nasan. Em ol samting bIlong yuini tu ..... yumimas lainim - insait longskul 0 ausait long en.
Yumi no ken wet. YumImas bninglm ol sumatin ikam ausait long hausskul. Tru, yurni stat In-salt long haus skul pastaim na skulim hét’bi-long ol mankl long olsamting bilong dispelagraun. Tasol olgeta deyumi mas oplth dispela k
pela banis bilong skulna bringim ol sumatln igo ausait. HIa bal ol ±ken skulim ol han bilong- ol tu, bai ol i ken
WinEksekutIf Kaunsll bi
long Adniinistreta I bihâmnim laik :bilông olMataungan na I senisimGazelle Lokal GavmanKaunsil. Nau I no gatmoa man bilong kain kainskIn; i gat ol Tolai ta-sol.
Nista Matthlas Toll-man, Ministerial Membabilong ol Skul, I tokGazelle Kaunsil yet iaskim gavmanbilong sen-isim kaunsil bilong ol.
Bipo i gat tnipelawaltskin na wanpelaSainaman I stap longGazelle Kaunsil.
Tokman b..long ol Ispik em I no bilip dis-pela nupela senis hal Istretim tok na pait namel long ol Tolai pipel.
Nau ol Mataungan Imekim ileIsen bilongpalnimaut husat bai Imemba bliong Lokal Gay-man Kaunsil bilong olyet.
Namba wan gavman, MIs-ta Johnson, i tok saposol pipel I laik senisimGazelle Kaunsil moa yet,bai gavmanI no gat tok.01 trabel long hap bI-long Rabaul ol Tolal tasol I mas stretim; emples bllong ol yet. -
,.s..e.SSS*SSSSim na laikim ol samtingbilong -bus na gadennawana na maunten.-Em Iwanpela kain - gutpela save tu.
kiap bilong ol yangpela famaI KAM LONG MARGARET FITZGERALD
Pasin Bilong Kirapim 01 KIap
0IMataunqan -
I gat tupela pasin biloñg kirapim olkainkiap bilong ol yangpela fama. Em hia:*....Ol skul didiman i ken kamapim klap bi-long 01 yet.......Gavman i ken kirapim sampela klap.
I
Onait y,iml lalk kinapIm wanpela klap,yumi masmekim wanem? Em hia:
1. Wanpela man a komiti I mas bunglm olyangpla fama, kirapimwanpela klap na tnaim emI nan gut 0 nogat.
2.Bungim nem bllongolgeta skul didiman naol skul long Teritoni Isave mekim wok gaden. I
gat ol I bunglm save bilong ol.. Kisim save long ol
Klap bilong YangpelaFama long FIjI na SolomonAilan. 01 1 save turnas
blkos ol I gat dispela
1cain kiap plantl ylamoa.
I-’-. Kisim gutpela bukbilong wok didiman. Mis-ta Charles Brooks I binwokim kain wok olsem bilong Niugini stret * Igutpela saposgavmanyetI tilim dispela buk longol i laikim.
5. Meklm mekim baidipatmen bilong 01 skulI mas bningim savelong ol sanitlng bilonggraun na ol wok gadensamting Insalt long olskul.
WEWAK TIMBERS PTY. LiftMASTA SNO NA MASTA ED
PHONE 93 & 228
OL HAUS BILONG M1PELA I STRONG TPUTASOL I KOST1M LIKL!K TASOL
3 Bedroom 2 Bedroom
All housespassed by the Building Board
long somil bilong mipela yu map kisim olkain plang - painim ol sam-
ting i redi bilong wokim haus - painim ol kamda bilong wokim haus
: ALL TYPES OPSAWN TIMBER
- Low costhousesbuilt or material supplied
‘ Alsoat:
BOUGAINVILLEA DR MADANG, PHONE2214
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 12
!READ?THE LITERACY ANDLITERATURE MAGAZINE
S Published QuarterlyS Subscription $1 yearly
The Editor, Box 43,P.O., Ukarumpa, E.H.D.
E """YPT Ithan two tons. Imaginehow they - got thosestones up that highwithout machInery.They were very clever.
Egyptians were veryleained people. Even to-day we are using many ofthe things they discovered. The idea thatthe -year has 365 daysfIrst came from -them.Mathematics as we- knowIt, especially withfractions, came fromthem. They were amongstthe first people to knowand use glass, beer,bricks and bread. Theyeven hada postal systemfor mail , imagine again:this was about +,000
years ago! ! ! Some of the-main things we knowabout operating in medicine comes from them. Infact they had a way ofpreserving their - deadpeople ... they driedthem out and used spe-cial medicines on theirbodies so much so -thateven today we still havet1ern. They are calledmummies.
Egyptians of old werealso very famous formanufacturing all sortsof things we take forgranted today. They werejewellers, coppersmiths,weavers and ship makers.They had many sheep,donkeys and goats andeven had dogs trained totake cane of the sheepas the Australians dotoday.
g
ILast time we had a
story about Israel.Thesedays It Is almost Impos-sible to talk about Is-rael without in the nextsentence mentioning the
country of Egypt. Egyptis the main and largestArab country that isfighting against Israel.
Most of Egypt’s great-ness is In the past, inhistory. We owe verymany -things to theEgyptians. As far back -as 2500 years before thebirth of Christ they haddeveloped a system ofpicture writing whichlater helped to developthe alphabet that wenow use. The story ofEgypt goes - back muchmuch further than that.You can read about it inthe first book of theBible called Genesis....Remember the story ofJoseph and Egypt? Then
in the book of oduswe have the stony ofhow Moses ltrought - theHebrews out of Egypt In-to what Is now Israel.In fact the ten command-ments were givenon Mt.Sinai, which is on theArabian Peninsula whichuntil the six day warback in 1967 belongedto Egypt. -
For over 2500 yearsEgypt ruled the worldaround the MediterraneanSea.... back before oneheard of Romans andGreeks. They were thefirst people to developliterature and writing;in fact they had thefIrst paper for writing,which is called papyrus.They also developed theidea of building bighouses out of stone.....Some of the monumentsthey built as graves fortheir rulers still stand.
today; they are called
pyramids. They are oneof- the sevenwonders ofthe world. The pyramidof Gizeh, for example,is built o 2,300,000stone blocks... and each
Egypt today consistsof more than 30,000,000people. But since mostof theLr country is des-ent where nothing at allgrowc, the people livemostly all along thelong river called theNile. In this country Italmost never rains andstill people have goodgardens because theybring the water from theNile Into their gardensby ditches, waterwheelsand pumps. This is call-ed irrigation. They alsohave dams on the Nile
9±’ these weighs .5,000 , pjver. The biggest onepounds.-.. that is more is the Aewan Dam which
Ating yu gat gutpela ai tru? Orait, glasim
gut tru dispela tupela piksa. I gat lO-pela
samting i arakainlong tupela piksa. Yu map
painim 0 nogat?
has just been built.Moctof Egypt’s businesscomes from the cotton
whi.ch they grow andweave .nto cloth.
WANTOK Trinde Februeri 3 1971 Pes 13
‘-‘-J S - ..-.--w-w-w-- - c7 ‘‘ -
LEBANONMediterranean Sea ‘-------..----/‘ ,-‘
::-----J-JQRDAN
,.-...._J I ‘CL.::LIBYA L ISRAEL
EGYPT-.,__._ SAUDIIr: ARABIA
ICA
IS-,-..- r NiIe-R.
;2 ,tSUDAN
East.Egypt Lies In the Middle
I
then
TUSapos yu salim $2 tu dola,
bai mipela I salim niuspepa WANTOK
I golkpela taim long yu.
DOLA
I kam long mipela
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 14
OBURA E.H.D.: TaImplanti pipel bilong Atakara,Bibeoni na NumbainaViles I wokim wanpelabris long Wars. Laniari,klostu sampelaman i bagarap.Taim ol I wok longpullm wanpela diwai, emI popaia na tromoi sam-pela man i go daun longol ston na long wana,Di-wai I bagarapim skin bilong sampelaman tasolol I onait.
AMENOB Madang: Presiden Liwa Kolau I salimwanpela paslong ol niuspepa bilong- tokim 01long dispela samting:
Taim Mista Whitlam I kaxnlong Madang i no tnu olgeta kaunsil bilong Ma-dang i laikim selp gay-tnan.Tupela tasol I laikIm: Kaunsila Dui bilongRaikos na Kaunsila Ti-bong bilong Manam Allan.Anapela Il-pela kaunsilI no orait long dispela
N.#####...#4 tok, Presiden Kolau tu ikros long wanem MistaWhitlam I toktok long-taim tumas na I- no gattaim long ol kauiisila iken autim tingting bilong 01.
MANUS: Lokal GavmariKaunsil hia bal yusim$12,000 bilong wokimbikrot I kinap long Rossun I go long Bunai. Hapbilong dispela bikpelamani ol kaunsila yet Ibungim na hap i kam longgavman Dispela not baiI go map 29 mail. Nau01 hap bilong Saut mapkam map Lonengauna 01man insait long bus Iken wok bisnis long tIm-ba na gumi.
SIWAI Bougalnville:Siwai Kopratif Eosaitilong mun Oktoba,Novernba,na Desemba i bin winimsamting olsem $17,000profit long wok bilongen. Dispela blkpela manlI kamap long wanem olmemba bilong sosalti Ibin wok gut na salimplanti kakao moa. Sosaitm hia I gat tupelatrakta, wanpela trak,tnipela haus palaman,wanpela ofi na wanpelastua.
ASARO/WATABUNG : Kaunsilhia I bin putim -taklsbilong dispelayla olsem:$8.00 long - ol man na$1.00 long ol meni.
01 man blong SelekKomIti I kam luklm Asanona bal 01 +-pela man bIlong Yunaitet Nesenstu.
KLASIFAITPAB-LIK NOTIS
PRE BUK. Yu laikim buklong beten long nait?Salim pas long Booklet,Box 1096, Boroko. Kisimnatlng.
Want ok-p.o. Boxwokim, na-Iong Wewak
Pub! i cat ions,298, Wewak, iWirui Pres
i prinim.
Planti pipol oil askim
Tutt Bryant cmi gat wonem samting long stoa bilong oI.
Emi got plonti koin mosin nou sperpat long en tu Nou hio yu luk,m sompelo mpelogot long stoo long mipelo Sopos yu loikin oopelo sam-tng bo! yu osk,m long stoolong mipela long wonem TUTT BRYANT got plonti somting long ol mosin, motonou oropelo somting -
Em No ml kolim sompelo tasol mipelo
ALLIS CHALMERSearth moving equipment
APAC lift gear
AVIS RENT-A-CARBEDFORD trucks
BROOMWADE COMPRESSORSCARIBBEAN BOATS
DIAHATSUDUFFIELD HOSES
EQUIPMENT INVESTMENTS
hire purchasing and leasing faciltties
FIAT TRACTORS
FIRESTONE TYRES
GENERAL MOTORS HOLDEN
GENERAL MOTORS diesel
HEALTHWAYS DIVING EQUIPMENT
HOWARD Agricultural
1.5.5. safety equipment
LIGHTBURN cement mixers
LINCOLN WELDERS
KAWASAKI OUTBOARDSKITTEN automotive products
MERCURY OUTBOARDSMICHIGAN LOADERS
- -MONROE-WYLIE AUTOPARTSONAN engines and generator sets
PACIFIC-ACE EQUIPMENT
PACIFIC PUMPS
PEP. automotive products
PERKINS DIESEL
PHOENIX ASSURANCE
SMITH’S INSTRUMENT
SUZUKI MOTOR CYCLES
VOLVO-PENTA marine engines
YANMAR DIESEL
YOKOHAMA TYRES
- P44 Le4
BRANCHES: PORT MORESBY, LAE. GOROKA, MADANG. RABAUL. KIETA
AGENTS: MT. HAGEN, WEWAK, HONIARA B.,510 Suuonu
WRITE: P.O. BOX 326, PORT MORESBY. T.P.N.G.
-‘j- - - -- - - - A. I11- I4- I I,
Overseas rates on application.
Sapos mipela i sal imi karn long balus:7 pela taim ikostim $IuOO
IL pela taim i kostim $20021 pela taim i kostim $3.0028 pela taim i kostim $14.00
Wantok Publications Inc.,P0. Box 298, Wewak
ADVERTISING RATES
Casual $200 per singlecolumn inch.3 insertions over 12 months $1.856 insertions over 12 months $1.70
12 insertions over 12 months $1.55
214 insertions over 12 months $I.’40
Classified Advertising: 65 cents first
2 1 ines; 30 cents each additional 1 me.-Publ ished 1st and 3rd Wednesdayof the month.
kaunsil niusPOMIO Is Nu Briten:
a pipel bilong dispelaap I semIm gavman, longjanem long wok na laIkilong 01 yet 01 1 b-ung-m $6,500 bilong wokimranpela teknikal skul.avman I tok em i no gataani; orait, nau ol manL go painim. Kaunsilaai’iopuna LItone I tokiau gavman-I bin promisLong givim nanapela6,5oo. Dispela lain manL bin bungim samting 01-3em $50,000 long lO-pelayia I go plnis bilongdrapim wanpela bikpelaok,tasol ol I bin putimilarlI long beng na. olsemj_ stap gut.
2 KAUNSIL KUSKUS
Salim ol káunsilnius i-kam long mi-pela, Salim plantina bai. mipela 5. pu-lapim wanpela pesolgetae Tenkyu.
WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 15
I kam long pea 6bu].makau, : . tok, yurnimas mkim wankain hialong Niuginl. MistaStanis Toliman, nambawan tlsa long Manam Al-laii, I no laikim trudispela tok.
Plantlmanhia molaikim selp gavman;tasolwan wan I laiklm - long1972.
- ##ssnsssmsmmsss#ssrn#
LUMISamting olsem 36 bik-
pela man- bilong hap bilong Yelo Riva insaitlong bikbus tru, I tok:saposgavman I no kirapim wanpela patrol poslong hap bilong ol, bai
i no laik insalttaim gavmanbilong PortMoresby. -
-- Mista Paulus Arek,siaman bllong kornitl, Itok em i no samting bilong komiti bilong emlong mekirn kain wok olsem. Tasol em bal tokimnaniba wan gavman longdispela samting.
Mista Simon Ianlbe,
helpman bilong lokalgavman, I tokim komitI Igut sapos ol man I kenvot long selp gainanlong Oktoba 1972. Plantiol - I tok ol I no lalkimseip gavman nau, tasolol I laiklm gavman Imakim taim bilong em Imas kamap.
Kaunsila Siau I tok,hap bilong ol I olsemwanpela liklik p1k susu01 I kanim nabautyetinsait long- .biluzn. -
Pater Valentine Brownbilong misih -katolik Itok se em I bin streti,mtingting bilong ol man.Nau 01 I klia long seipgavman I - waneni samtiij,
nau ol i Laikim. -
ANOORAMTaIm selek komlti I
kamap hia, samtlng olsem500 manmeri I kirap blkmaus na I singaut: "Selpgavman long 1972". Wanpela memba bilong .Angoram lokal gavmankaunsil,Mista JosephKenni,itokol man hia I bin klbung
8-pela taimolsem ol Ikislzn selp1972. Mitingnem "Niugini".mmrnsg
WEWAKTaim- Selek KomltI I
kam kaniap long Wewak,moalong 200 manmerl I bungim em. 01 1 toktok longselp gavmanna planti Ilaikim long 1972. P1anIpipel :L o laIkim nem"Pag4"; ol I laikim
tao1. Longplak asol, ol i laikimtwnas. 01 man hia i:i.aikini - wapela bikpelagavnian, tasol wanpelawanpela distrik I masgat sampela strong bilong em yet, em ol Ikolim Eria Atoriti AreaAuthority.
I gat moe. olsem 9000 Ibin painim wok long hapbilong Bougainville ; longyia ‘1966 i gat 3,000wokman tasol I stap.Tudesamtlng olsem 8000 man Iwok long Kopa- Kampanilong Pangun.a,
olgeta, nawanbel longgavinan- longtu I ].aikini
LAIK GIAMANMataungan Asosiesen
Singaut long 1625,00dola long gavman na Ga-zelle Kaunsil. Long wan-em, 01 I tok ol I oraiflong 01 1 kiraplm Nlugini Allan Produs Kampanl.Tasol Mataungan Asosiesen I no bin mekim sam-pela wok long helplmctispela kampani. Olsemna Presiden bilong Ga-zelle Kaunsil I tok Na-taungañAsoslesenI laikgiaman long kislm dispela rnani nating.
GLASIMAUSTRALIA
Tupela ten pipel I goiukluk raun long Austraha ikam bek long Tentori. Dispela lain man Igo stap long Australiamap 3-pela wik. Taim 01I stap long Australia,o:l. I lukini pikea bilongkopa maining long Bougainvllie na ttol I golukiuk long 01 kain kaln!PGc: Sipsip.
TEP ItILKODA
SANYO
NAMBAWANREDIO bilong harimmusik na nius. Yu bairn Sanyo
Smolpela tru. Strongpela moa. long liklik mani taso!.1 no kostim planti. Yu map - Karim Sanyo i go long piesy-usim long batero tasol, bai ol’ i arnanas tru, bai yu
gat namba. -
Q1 samting bilong SANYO -
k arnap long Sanyo - samting tru. Sanyo - smatTupela spika. Yu laik harim redio
dispela karnpani hia:- Maski lektrik. Bateri map.
- -TERRITORY AGENTS - - - -
BRECKWOLDT & CO. N.L PlY. LTD.PORT MORESBY M-ADANG LAE RABAUL MT HAGEN WEWAK KIETAP.o_ Box 1549, Boroko. P 0 Box 85. P.O Box S57 P0. Box 222. - P0. Box 237. P.O. ox 78. P0. Bøn 77
PIKAP-NA REDIO WANTAIM
- WANTOK - Trinde Februeri 3 1971 - Pes 16