เอกสารวิชาการ - DOAE

เอกสารวชาการ

คำแนะนำการปองกนกำจดแมลง-สตวศตรพช

อยางมประสทธภาพและปลอดภยจากงานวจย

ISBN……………………………………………….

จดทำโดย

คณะนกวจยกลมบรหารศตรพชและกลมกฏและสตววทยา

สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร

เอกสารวชาการฉบบบน

มจดประสงคเพอเผยแพรความร ในการใชสารปองกนกำจดแมลงสตวศตรพชอยางปลอดภยแกผทสนใจ

คำแนะนำในการอางอง

สภราดา สคนธาภรมย ณ พทลง เสาวนตย โพธพนศกด ศรจำนรรจ ศรจนทรา และพฤทธชาต ปญวฒโท. 2563

เอกสารวชาการ คำแนะนำการปองกนแมลง-สตวศตรพช อยางมประสทธภาพและปลอดภยจากงานวจย.

กลมบรหารศตรพช/กลมกฏและสตววทยา สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. 230 หนา.

คำนำ

เอกสาร “คำแนะนำการปองกนกำจดแมลง-สตวศตรพช อยางมประสทธภาพและปลอดภยจากงานวจย” เปนเอกสารฉบบปฐมฤกษทจดทำขนโดยอางองเนอหาบางสวนจาก หนงสอคำแนะนำการปองกนกำจดแมลงและสตวศตรพช ป 2553 ของกลมกฏและสตววทยา/กลมบรหารศตรพช และไดมการปรบปรงแกไขขอมลใหมความทนสมยและสอดคลองกบสถานการณปจจบนโดยนำผลงานวจยของกลมกฏและสตววทยา และกลมบรหารศตรพช ในชวงป พ.ศ. 2554 -2558 และจากผลงานวจยในชวงป พ.ศ. 2559-2563 ของชดโครงการวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตขยายและการใชประโยชนของชวภณฑส เชงพาณชย โครงการวจยและพฒนาการใชสารปองกนกำจดศตรพชเพ อใชเปนคำแนะนำในการผลตพชบรโภคภายในประเทศและสงออก โครงการวจยการพฒนาระบบการจดการศตรพชทตานทานตอสารปองกนกำจดศตรพช และโครงการวจยเทคนคเพมประสทธภาพการใชสารปองกนกำจดศตรพช มารวบรวมเพอจดทำเอกสาร “คำแนะนำการปองกนกำจดแมลง-สตวศตรพชอยางมประสทธภาพและปลอดภยจากงานวจย” โดยมวตถประสงคเพอใชเปนขอมลในการปองกนและลดการระบาดของแมลงและสตวศตรพชในสภาพแวดลอมทมความแปรปรวนในปจจบน และเพอเผยแพรความรการปองกนกำจดแมลง-สตวศตรพชอยางถกตองและเหมาะสม เนอหาในเอกสารไดรวบรวมคำแนะนำการใชสารชวภณฑ คำแนะนำการใชสารเคมกำจดแมลงอยางปลอดภยตอผใช ผ บรโภค และสภาพแวดลอม ตลอดจนคำแนะนำการใชสารกำจดแมลงแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธเพอชะลอปญหาความตานทาน อนงผลสมฤทธของการปองกนกำจดแมลงศตรพชโดยใชชวภณฑ หรอสารเคมชนดตาง ๆ อาจมความแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอม ตลอดจนความชำนาญของเกษตรกรผใช ดงนนการใชเทคนคตาง ๆ ตามคำแนะนำการปองกนกำจดแมลง-สตวศตรพชในเอกสารฉบบน อาจตองนำไปประยกตเพอปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพการระบาดของแมลงศตรพชในแตละทองท

เอกสารฉบบนจะมการปรบปรงแกไขตามขอมลผลงานวจยทสนสด เพอเผยแพรตามชองทางสอสารออนไลนตาง ๆ โดยคณะผจดทำตลอดจนนกวจยทไดดำเนนงานวจยหวงเปนอยางยงวาคำแนะนำตาง ๆ ในเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนตอเกษตรกรและผทสนใจวธการสมยใหมในการปองกนกำจดศตรพชทมประสทธภาพและปลอดภย

สภราดา สคนธาภรมย ณ พทลง เสาวนตย โพธพนศกด ศรจำนรรจ ศรจนทรา พฤทธชาต ปญวฒโท

หวหนาชดโครงการวจย/หวหนาโครงการ มถนายน 2563

คำแนะนำการใชเอกสาร

1. ชอสามญของสารกำจดแมลง-สตวศตรพชทแนะนำนนทางคณะผวจยไดทำการทดลองแลวและเรยงลำดบชนดสารทเหมาะสมมากทสดไวเปนอนดบแรก โดยคำนงถงประสทธภาพ ความประหยด ความปลอดภยตอผใช ผบรโภคและสงแวดลอมเปนสำคญ

2. การเขยนทบศพทชอสามญภาษาไทยของวตถอนตรายทางการเกษตรทกรมวชาการเกษตรเปนผรบผดชอบ ใชตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองบญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 2) พ.ศ.2558

3. ตวอกษรภาษาองกฤษทตามหลงเปอรเซนตสารออกฤทธของสารกำจดแมลง ไร สตว ศตรพช แสดงถงสตร ดรายละเอยดหนา 20

4. กลมกลไกการออกฤทธของสารกำจดแมลง ไรศตรพช อางองจาก IRAC (Insecticide Resistance Action Committee) ป 2020 (https://irac-online.org) เพอเปนประโยชนในการใชสารแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธ เพอชะลอความตานทานของศตรพชตอสารกำจดแมลง และไรศตรพช

5. ระดบความเปนพษ (LD50) ของสารออกฤทธ เปนระดบความเปนพษเฉยบพลนทางปากของสารกำจดแมลง ไรศตรพช แตละชนดทฆาหนตาย 50% โดยอางองขอมลจากเวปไซด https://sitem.herts.ac.uk แปลผลระดบความเปนพษ ตามขอมลการจดระดบความเปนพษทใชทางการเกษตร ของ WHO (World Health Organization) มความแตกตางกบระดบความเปนพษ (LD50) ของสารออกฤทธในผลตภณฑ

6. คำแนะนำสารกำจดแมลงทเปนสตรผสมสำเรจรป (premix) ในเอกสารฉบบน จะใชสญลกษณ “ / ” เชน ไทอะมทอกแซม/แลมบดา-ไซฮาโลทรน ((thiamethoxam)/lambda-cyhalothrin) 7. คำแนะนำสารกำจดแมลง ไรศตรพชทนำมาผสมในถงผสม (tank mix) จะใชสญลกษณ “ + ” เชน อมดาโคลพรด+ไซเพอรเมทรน (imidacloprid+cypermethrin) 8. ในกรณทสารกำจดแมลงชนดเดยวกน แตมเปอรเซนตการออกฤทธตางกน อตราการใชทระบไวตองเปลยนแปลงไป

ตามเปอรเซนตสารออกฤทธของสารกำจดแมลงชนดนน ๆ ซงมวธการคำนวณตามตวอยาง ดงน สารกำจดแมลงชนด ก. มเปอรเซนตสารออกฤทธ 25% EC อตราการใชทแนะนำ 25 มล./นำ 20 ลตร ถาสารกำจดแมลงชนด ก. มเปอรเซนตสารออกฤทธ 1% EC จะมอตราการใช 25x25 = 625 มล./นำ 20 ลตร ถาสารกำจดแมลงชนด ก. มเปอรเซนตสารออกฤทธ 50% EC จะมอตราการใช 25x25 = 12.5 มล./นำ 20 ลตร 50

9. เอกสารฉบบนเรยงความสำคญของขอมลทควรรกอนการใช การเลอกใชสาร และหลงการใชสาร ตามลำดบ

https://irac-online.org/

สารบญ

หนา

คำนำ

คำแนะนำการใชเอกสาร

การปองกนอนตรายจากสารปองกนกำจดศตรพช 1

พษและอนตรายของสารปองกนกำจดศตรพช 8

การเลอกและการใชสารปองกนกำจดศตรพช 15

การจดแบงกลมสารฆาแมลงและไรตามกลไกการออกฤทธ 21

คำแนะนำการปองกนกำจดแมลง สตวศตรพช

ขาวโพด (Corn)……………………………………………………………………………………………………. 34 ขาวฟาง (Sorghum)……………………………………………………………………………………………….. 39

ออย (Sugarcane)............................................................................................................. 42 มนสำปะหลง (Cassava)................................................................................................... 46 ยาสบ (Tobacco)............................................................................................................. 49 ฝาย (Cotton)................................................................................................................... 50 หมอน (Mulberry)........................................................................................................... 52 ถวเหลอง (Soybean)....................................................................................................... 53 ถวเขยว (Mung bean).................................................................................................... 57 ถวลสง (Groundnut or peanut)................................................................................... 62 ละหง (Castor bean)...................................................................................................... 64 งา (Sesame)................................................................................................................... 65 ทานตะวน (Sunflower).................................................................................................. 67 มะพราว (Coconut)........................................................................................................ 70 ปาลมนำมน (Oil palm).................................................................................................. 74 กลวย (Banana)………………………………………………………………………………….……………… 77 มะมวงหมพานต (Cashew nut)………………………………………………………………………….. 78 โกโก (Cocoa.)…………………………………………………………………………………………………… 79 กาแฟ (Coffee)…………………………………………………………………………………………………. 80 แกวมงกร (Dragon fruit)…………………………………………………………………………………… 81 ทเรยน (Durian)………………………………………………………………………………………………… 82 ฝรง (Guava)…………………………………………………………………………………………………….. 84 องน (Grape)…………………………………………………………………………………………………….. 85 พทรา (Jujube)…………………………………………………………………………………………………. 87 ลนจ/ลำไย (Litchi/Longan)………………………………………………………………………………. 88 ลองกอง/ลางสาด (Longkong/Langsaat)…………………………………………………………… 90 มะมวง (Mango)………………………………………………………………………………………………. 91

สารบญ (ตอ)

หนา มงคด (Mangosteen)……………………………………………………………………………………….. 93 มะละกอ (Papaya)…………………………………………………………………………………………… 95 สบปะรด (Pineapple)………………………………………………………………………………………. 97 สละ (Salacca)…………………………………………………………………………………………………. 98 กระทอน (Santol)…………………………………………………………………………………………….. 99 เงาะ (Rambutan)……………………………………………………………………………………………. 100 ชมพ (Rose apple)………………………………………………………………………………………….. 101 สตรอวเบอรร (Strawberry)………………………………………………………………………………. 102 นอยหนา (Sugar apple)…………………………………………………………………………………… 103 พชตระกลสม (Citrus)………………………………………………………………………………………. 104 หนอไมฝรง (Asparagus)…………………………………………………………………………….. 109 มะเขอ (Brinjal) มะเขอเปราะ (Aubergine) มะเขอยาว (Eggplant)……………………. 111 มะระ (Bitter melon)……………………………………………………………………………………… 113 ขนฉาย (Celery)……………………………………………………………………………………….. 114 พรก (Chilli)……………………………………………………………………………………………………. 115 พชตระกลกะหลำ (Cruciferous)…………………………………………………………………….. 119 แตงกวา (Common cucumber) แตงโม (Water melom)…………………………… 122 กะเพรา (Holy basil) และโหระพา (Sweet basil)………………………………………. 124 กระเจยบเขยว (Okra)……………………………………………………………………………….. 126 หอมแดง (Shallot) หอมแบง (Multiplier onion) หอมหวใหญ (Onion) และ

กระเทยม (Garlic)…………………………………………………………………………………………

128 มนฝรง (Potato)……………………………………………………………………………………… 130 ผกชฝรง (Stink weed)……………………………………………………………………………. 131 มนเทศ (Sweet potato)………………………………………………………………….……… 132 มะเขอเทศ (Tomato)………………………………………………………………………………….. 134 ถวฝกยาว (Yard-long bean) ถวลนเตา (Garden pea)………………………………. 136 เหดยานาง (Black mushroom) เหดแครง (Common split gill) เหดหหน (Wood ear mushroom)เหดนางรม, เหดนางรมฮงการ (Oyster mushroom) เหดเปาฮอ (Abalone mushroom) เหดเขมเงน (Silver enoki mushroom)………………………………………………………………………………………..

138 เบญจมาศ (Chysanthemum)……………………………………………………………………. 142 ปทมมา (Siam tulip)…………………………………………………….…………………………… 143 เยอรบรา(Gerbera)………………………………………………………………..………………….. 144 มะล (Jasmine)…………………………………………………………………………………………. 144 กลวยไม (Dendrobium)……………………………………………………………………………. 145 กหลาบ (Rose)…………………………………………………………………………………………. 147

สารบญ (ตอ) หนา การใชสารฆาหน (Rodenticide) ขาวและธญพชเมองหนาว (Rice and temperate cereal)………………………… 149 ขาวโพด (Corn)……………………………………………………………………………………… 151 ถวเหลอง (Soybean)…………………………………………………………………………….. 153 ถวเขยว (Mung bean)…………………………………………………………………………… 155 ออย (Sugar cane)………………………………………………………………………….……. 157 โกโก (Cocoa)………………………………………………………………………………………. 159 ปาลมนำมน (Oil palm)………………………………………………………………………… 160 การใชสารฆาหอย ขาว (Rice)…………………………………………………………………………………..…. 161 พชตระกลกะหลำ (Cruciferous)…………………………………………………………. 162 กลวยไม (Orchid)……………………………………………………….………………….. 163 นกศตรขาว (Bird rice pest) ………………………………………….…………………. 164 ปนา (Rice field crab) ………………………………………………….…………………. 164 การใชตวหำ ตวเบยน เชอจลนทรย คำแนะนำการใชแตนเบยนไขไตรโคแกรมมา (Trichogramma spp.) ควบคมแมลงศตรพช...................................................................................................................

165

การใชแตนเบยนเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ (แตนเบยนอะนาไกรส) ควบคมเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ.....................................................................................................................................

167

คำแนะนำการใชแตนเบยนแมลงดำหนามมะพราว (แตนเบยนอะซโคเดส และแตนเบยนเตตระสตคส) ควบคมแมลงดำหนามมะพราว.......................................................

169

การใชแตนเบยนหนอนหวดำมะพราว (แตนเบยนโกนโอซส) ควบคมหนอนหวดำมะพราว................................................................................................................

172

คำแนะนำการใชมวนพฆาต Eocanthecona furcellata (Wolff) ควบคมแมลงศตรพช 175 คำแนะนำการใชแมลงหางหนบขาวงแหวน (Ring-legged earwig) ควบคมแมลงศตรพช 177 คำแนะนำการใชแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi ควบคมแมลงศตรพช 179 คำแนะนำการใชเชอแบคทเรยควบคมแมลงศตรพช....................................... 181 คำแนะนำการใชเชอไวรส NPV ควบคมแมลงศตรพช..................................... 184 คำแนะนำการใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพช......................................... 188 คำแนะนำการใชราเขยวเมทาไรเซยมควบคมดวงแรด.................................... 191 คำแนะนำการใชโปรโตซวกำจดหนศตรพช.................................................... 193 คำแนะนำการพนเหยอพษโปรตนกำจดแมลงวนผลไม..................................... 195

การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเพอแกปญหาความตานทานในแมลงศตรพช 198

หวฉดและเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช 205

การทำลายสารปองกนกำจดศตรพชทเหลอใชและภาชนะบรรจ 217

วตถอนตรายกำจดแมลง ไร และสตวศตรพช ทหามใชทางการเกษตร 219

สารบญ (ตอ)

หนา วตถอนตรายกำจดแมลง ไร และสตวศตรพช ทอยระหวางการตดตามเฝาระวง 224

ดรรชนชอสามญของสารฆาแมลงและสตวศตรพช 225

บรรณานกรม 228

คณะผจดทำ/คณะผวจย 230

ผงการผสมสารปองกนกำจดศตรพชในกลวยไม-คะนา

1

การปองกนอนตรายจากสารปองกนกำจดศตรพช

1. เสนทางทสารปองกนกำจดศตรพชเขาสรางกายมนษย สารปองกนกำจดศตรพชเขาสรางกายมนษยได 3 ทาง ไดแก

1) สารพษทเขาทางปาก เปนการบรโภคผก ผลไมทมสารพษเจอปน 2) สารพษทเขาทางระบบหายใจ เปนการสดฝนละอองของสารพษขณะผสมสารเคม หรอการปฏบตงานท เกยวของกบสารเคม 3) สารพษทเขาทางผวหนง เปนการสมผสกบสารเคมขณะปฏบตงาน

2. ปจจยททำใหสารปองกนกำจดศตรพชเสอมสภาพ 2.1 ระยะเวลาเกบรกษา ชวงระยะเวลาเกบรกษา หมายถง ชวงเวลาท สามารถเกบสารเคมไวใชกอนท จะเสอมสภาพไป สำหรบสารปองกนกำจดศตรพช โดยทวไปเกบรกษาไวได 2 ป ถาหากเกบไวนานเกนกำหนด อาจจะเกด 2.1.1 สารออกฤทธอาจสลายตวเปนสารชนดใหมทมพษมากขน หรอทำใหความเขมขนของสารออกฤทธลดตำลง 2.1.2 สตรของสารเคมชนดตาง ๆ อาจเปลยนสภาพไปทำใหไมสามารถผสมหรอพนได 2.1.3 สารเคมสตรผง และผงละลายนำสามารถสลายตวไดงายเนองจากอณหภม ความชน แสงมาก และการบรรจหบหอ อายการเกบรกษาสารปองกนกำจดศตรพชจะลดลงเมอเปดใชแลว โดยเฉพาะเมอใชแลวครงหนง สารเคมชนดผงและละลายนำไมควรเกบไวนานเกน 1 ป 2.2 การชำรดของภาชนะบรรจ ภาชนะสำหรบบรรจสารปองกนกำจดศตรพชจะผกรอนโดยสารเคมทบรรจนน หรอแตก หรอฉกขาดได สารปองกนกำจดศตรพชชนดนำมนเขมขน (EC) อาจทำใหรอยตอรอยเชอมของภาชนะบรรจชำรดไดงาย สารปองกนกำจดศตรพชบางชนดเมอเกบไวจะมความเปนกรดสงขน ซงสามารถทำใหภาชนะบรรจผกรอนไดเรวขนดวย ดงนน ควรมการตรวจสอบหองเกบสารปองกนกำจดศตรพชเปนประจำอยางสมำเสมอ เพอดรองรอยการสกกรอน การรวไหล และการเลอมสภาพของถงบรรจสาร นอกจากนน ควรตรวจการจบเปนกอนของสารเคมชนดผง การตกตะกอนของสารเคมทเปนของเหลว หรอการเปยกชนของหบหอ 3. ขอควรพจารณาในการเกบรกษาสารปองกนกำจดศตรพช

การเกบรกษาสารปองกนกำจดศตรพชทไมเหมาะสม อาจเปนการชกนำสารปองกนกำจดศตรพชเขาสรางกายผทเกยวของได ในการปองกนอนตรายจากสารปองกนกำจดศตรพชในกรณนมขอควรพจารณา ดงน 3.1 อานและทำความเขาใจคำแนะนำในฉลากใหละเอยด 3.2 ควรเกบสารเคมในถงบรรจเดมเสมอ 3.3 อยาเกบสารเคมไวในภาชนะสำหรบบรรจอาหารซงอาจเกดความเขาใจผดได โดยคดวาเปนอาหาร 3.4 ควรเกบสารเคมในหองเกบใสกญแจเรยบรอย 3.5 ไมควรเกบสารเคมหรอภาชนะบรรจสารเคมไวทเดยวกบอาหารและนำดม 3.6 ควรแยกเกบสารควบคมแมลงและสารควบคมวชพชเพอหลกเลยงการปะปนกน 3.7 ตรวจหารอยรว รอยฉกขาดภาชนะบรรจสารเคมเปนประจำอยางสมำเสมอ 4. การขนสงสารปองกนกำจดศตรพช

4.1 อนตรายจากการขนสงสารปองกนกำจดศตรพช 4.1.1 การรวไหล ขณะขนยาย เกดจากภาชนะบรรจชำรด รอยเยบตะเขบชำรดหรอเกดจากการทมแทงจากของมคม หรอภาชนะบรรจแตกหรอฉกขาด 4.1.2 เกดอบตเหตไฟไหม มสารเคมทตดไฟงายอยในบรเวณเดยวกน 4.1.3 เกดอบตเหต ทำใหสารเคมนนปนเปอนกบอาหารสงแวดลอม และคน 4.2 ขอควรพจารณากอนทำการขนสงสารปองกนกำจดศตรพช

ผรบผดชอบตองทำการตรวจสอบความเรยบรอยอยางละเอยดกอน ดงน

2

4.2.1 การบรรจหบหอ หบหอทบรรจสารปองกนกำจดศตรพชตองไดมาตรฐาน สามารถทนทานตอการกระแทกระหวางการขนสง ภาชนะหบหอทไมไดมาตรฐานจะทำใหเกดอบตเหตขณะขนสงไดงาย 4.2.2 เครองหมายและฉลาก เครองหมายและฉลากตองมตดไปกบสารปองกนกำจดศตรพชนน โดยทวไปหลายประเทศมกฎหมายบงคบไว จดประสงคเพอเตอนใหผทเกยวของรถงอนตรายทจะเกดเมอปฏบตเกยวของกบสารเคมเหลาน 4.2.3 สภาพดนฟาอากาศ สารปองกนกำจดศตรพชถาอยในสภาพอากาศทมความรอนสงและความชนมากเกนไประหวางเกบรกษาหรอขณะขนสง จะมการสลายตว และอาจทำใหวสดททำภาชนะบรรจเสอมสภาพได 4.2.4 วธการขนยายและอปกรณทใช อปกรณเครองใชตาง ๆ ทชวยในการขนยาย เชน ตะขอ สามารถทำใหหบหอชำรดได จงไมควรนำมาใช คนงานทเกยวของกบการขนยายสารเคมเหลานตองไดรบการแนะนำเกยวกบการใชอปกรณเหลานนมากอน การใชอปกรณเครองใชไมเหมาะสม อาจทำใหหบหอบรรจสารปองกนกำจดศตรพชชำรดได

4.3 การปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉน ผทเกยวของควรเตรยมพรอมเพอรบปญหาทจะเกดขน เมอเกดอบตเหต ตองลงมอแกไขสถานการณทนท โดยทำการตรวจหาการรวไหลของสารปองกนกำจดศตรพช เพอปองกนอนตรายทเกดขนตามมา ซงมขอแนะนำทควรปฏบต ดงน 4.3.1 เมอมอบตเหตขณะทำการขนสง ใหปฏบตดงตอไปน 1) ปดเครองยนต 2) หยดสบบหร และหามจดไฟทนท 3) เปดดชอสารเคม ชนดของสารเคมในบญชทบนทกไว 4) ทำการเตอนภยบรเวณพนททเกดอบตเหต 5) พยายามควบคมการกระจายของวตถอนตรายโดยกลบดวยดน ทราย ปนขาว หรอขเลอย 6) กนผโดยสารใหอยตนลมหรอเหนอทศทางกระแสลมเพอปองกนการสดดมสารพษ 7) เกบรวบรวมภาชนะและสงปนเปอนตาง ๆ ฝงกลบใหหมดหรอเผาทำลายเสย 4.3.2 การปฐมพยาบาล ในกรณทสารปองกนกำจดศตรพชเปอนคน ขจดสารเคมทหกเปอนออกใหหมด ดวยการทำความสะอาดดวยนำและสบหลาย ๆ ครง 4.3.3 การปองกนไฟ ถามไฟเกดขน 1) ดบไฟใหหมด เพอปองกนไมใหลกลามไป 2) เมอมไฟไหมสารปองกนกำจดศตรพช ใหหลกเลยงการสดดมควนพษ 5. แนวทางปฏบตเพอหลกเลยงการรบพษของสารเคม 5.1 อานและทำความเขาใจคำแนะนำการใชบนฉลากใหละเอยด 5.2 ระมดระวงขณะเขาไปเกยวของกบสารปองกนกำจดศตรพช เชน รนสารเคม หรอผสมสารเคม 5.3 ดแลอปกรณการพนใหอยในสภาพพรอมใชงาน ไมมรอยรวหรอชำรด 5.4 ทำความสะอาดรางกายพรอมกบทำความสะอาดชดปองกนทกครงทเลกปฏบตงาน 5.5 หามกน ดม และสบบหรขณะปฏบตงาน

6. อปกรณปองกนพษจากสารปองกนกำจดศตรพช 6.1 ชดปองกนอนตราย ชดปองกนทเหมาะสมทไดมาตรฐานตองเปนชดในลกษณะทปกคลมทกสวนของรางกาย (coverall) หรอเปนชดทสามารถปองกนการซมผานของสารปองกนกำจดศตรพชได มความคงทนและสามารถซกลางไดงาย (ภาพท 1)

3

ภาพท 1 ชดปองกนอนตรายจากสารปองกนกำจดศตรพช

6.2 ถงมอ ทจำหนายตามทองตลาดมหลายชนดและหลายรปแบบ (ภาพท 2) ถงมอทดจะตองปองกนตวทำละลายทผสมในสารปองกนกำจดศตรพช แตมราคาแพง ถงมอราคาถกทจำหนายในทองตลาด สวนมากจะไมทนทานตอสารปองกนกำจดศตรพชชนดเขมขน ถงมอททำจากพลาสตกผสมยางจะปองกนสารปองกนกำจดศตรพชไดหลายชนด กอนใชถงมอทกครง ควรตรวจสอบอยางละเอยดวามการชำรดหรอไม โดยเฉพาะตามซอกนวมอ หากชำรดมรอยแตกหรอรว ควรเปลยนคใหม เมอเสรจสนการปฏบตงานตองลางมอและทำความสะอาดถงมอทงภายนอกและภายใน ตากใหแหงแลวใชแปงโรยภายในทำใหงายตอการสวมใสในครงตอไป

ภาพท 2 ถงมอ

4

6.3 รองเทาหมขอ หรอทรจกกนทว ๆ ไป คอ รองเทาบท (ภาพท 3) มจำหนายหลายชนดและหลายรปแบบเชนกน การใชงานควรเลอกใหเหมาะสมกบสภาพพนท โดยเฉพาะการปฏบตงานพนสารปองกนกำจดศตรพชในนาขาว ควรเลอกใชรองเทาบททมความสงปดถงครงนอง กระชบ และไมมซบใน มความสะดวกตอการเดนในสภาพนาขาว เมอใชตองสวมใหขากางเกงคลมไวภายนอก เพอปองกนไมใหสารปองกนกำจดศตรพชไหลซมลงภายในรองเทาและสมผสกบรางกายได ตองลางและทำความสะอาดทกครงหลงเลกงาน และควรตรวจสอบสภาพอยางสมำเสมอ หากชำรดควรเปลยนคใหมทนท

ภาพท 3 รองเทาหมขอ

6.4 อปกรณปกปองระบบหายใจ สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด ไดแก 6.4.1 หนากากชนดใชแลวทง หนากากชนดใชแลวทง (ภาพท 4) ทเหมาะสมสำหรบพนสารควบคมแมลง

จะตองประกอบดวยตวกรอง 2 สวน คอ ชนแผนกรอง ททำจากเสนใยไมถกทอกรองฝนและละอองยาฆาแมลง และชนกรองคารบอน ทแทรกอยตรงกลางของชนแผนกรองสำหรบกรองไอระเหยของยาฆาแมลง สำหรบผงคารบอนนนจะทำมาจากกะลามะพราว โดยนำไปเผาและกระตนเพอใหเกดรพรนโดยใชไอนำอณหภมสง (800 - 900 องศาเซลเซยส) หรอใชไนโตรเจน จนไดผงคารบอนทมรพรนสงเพอจบไอระเหยของสารอนทรย

ภาพท 4 หนากากชนดใชแลวทง

6.4.2 หนากากชนดเปลยนไสกรอง (ภาพท 5) หนากากชนดเปลยนไสกรองทเหมาะสมสำหรบ พนสารควบคมแมลงจะตองประกอบดวยตวกรอง 2 สวน คอแผนกรอง และตลบกรองคารบอน (ภาพท 6)

5

ภาพท 5 หนากากชนดเปลยนไสกรองแบบไสกรองเดยวและไสกรองค

ภาพท 6 แผนกรอง และตลบกรองคารบอน

6.5 ครอบตานรภย (ภาพท 7) เปนอปกรณสำหรบชวยปองกนหรอเพอลดอนตรายอนอาจจะเกดขนในขณะทำงาน

ดงนนจงควรสวมขณะทำการเตรยมหรอพนสารควบคมแมลงเพอปองกนการซมผานบรเวณดวงตาและผวหนงโดยรอบ

ภาพท 7 ครอบตานรภย สำหรบเกณฑในการเลอกครอบตานรภย ม 5 ประการ ดงน 1. ควรเลอกชนดทมกรอบกระชบ แขงแรง เหมาะกบการสวมใสในการทำงาน 2. ควรเลอกชนดทมคณสมบตในการปองกนอนตรายไดสงสดและใชงานไดตลอดเวลา ตลอดจนผานการทดสอบ

มาตรฐานและแสดงสญลกษณจากหนวยงานทนาเชอถอ เชน สญลกษณ Z87+ หมายถง ผานมาตรฐานทดสอบสำหรบอปกรณปกปองใบหนาและดวงตาของสหรฐอเมรกา

6

3. มขนาดทกวางใหญพอดกบขนาดของรปหนาและจมกโดยวดระยะหางของชวงตาลบดวยความกวางของจมกจะเทากบเสนผาศนยกลางทยาวของเลนสทจะใช

4. สามารถทำความสะอาดไดงายเพอใหอยในสภาพพรอมใชงานไดทนทและไมตดเชอไดงาย 5. ทนความรอนไมตดไฟงาย

6.6 ผากนเปอน (ภาพท 8) โดยทวไปใชในขณะทผสมหรอถายเทสารปองกนกำจดศตรพชลงในภาชนะอน หรอใชขณะทลางทำความสะอาด ผากนเปอนทำดวยพลาสตก ยาง หรอโพลเอทธลน การปองกนไมใหสมผสกบสารปองกนกำจดศตรพช ควรออกแบบใหปดดานหนาตงแตคอลงไปถงหวเขา บางทองทเกษตรกรใชผาพลาสตกผกตดกบหนาทองคลมลงถงหนาแขงเพอปองกนสารปองกนกำจดศตรพชทพนกบพชทมทรงพมหนาทบ เชน การพนสารควบคมแมลงศตรฝายและขาว จากการทดลองพบวา ปรมาณสารปองกนกำจดศตรพชจะตดจากสวนลางของรางกายขนมายงสวนบนของรางกายตามความสงของตนพช เพอปองกนการสมผสกบสารปองกนกำจดศตรพช ถาหากเกษตรกรไมมชดเสอผาปองกนสารพษ อาจใชผาพลาสตกปกปดสวนของรางกายทจะสมผสกบสารปองกนกำจดศตรพชไดตามสมควร

ภาพท 8 ผากนเปอน

7. ขอแนะนำสำหรบการพจารณาเลอกชดและอปกรณปองกนสารพษ

ในกรณทไมมชด ผทเกยวของกบสารปองกนกำจดศตรพชควรเลอกใชวสดทมในทองถนแทน อยางนอยกจะชวยลดการปนเปอนของสารปองกนกำจดศตรพชไดระดบหนง มขอแนะดงน 7.1 สำหรบชดปฏบตงาน เมอตองการใชงาน ควรเลอกใชชดทมคณสมบต ดงน 1) มความสบายเมอสวมใส แนะนำใหใช เสอแขนยาว กางเกงขายาว ทำดวยผาฝายหรอสารสงเคราะหอน 2) สามารถปกปดอวยวะตาง ๆ ไดมากทสด เพอปองกนสารพษเขาสรางกาย และควรสวมหมวกเพอปองกนสารเคมตกลงบนศรษะ 3) ชดปฏบตงานตองไมหนามากเกนไป และมนำหนกพอสมควร 4) ชดปฏบตงานตองอยในสภาพด ไมขาด 5) ควรแยกทำความสะอาดเสอผาชดปฏบตงาน ไมควรปะปนกบเสอผาทใชประจำวน 7.2 ชดผาสำหรบปองกนสารเคม ควรเลอกใชชดทมคณสมบต ดงน 1) เมอปฏบตงานเกยวของกบสารเคม ควรใสชดททำดวยผาฝายหรอผาใยสงเคราะห 2) ชดทปกคลมทกสวนของรางกาย (coveralls) เปนชดทเหมาะสมทสด ควรเปนชดทใชกระดมหรอยางยดทบรเวณขอมอและคอ และไมควรมกระเปา 3) ชดปองกนททำเปน 2 สวน เสอ และกางเกง ควรใชตามเชนเดยวกบชดปฏบตงาน 7.3 ผากนเปอน ใชเพอปองกนสารเคมบรเวณดานหนาของรางกาย ตงแตบรเวณหนาอกจนถงหวเขา แนะนำใหใชพลาสตกแทน

7

7.4 ถงมอ ควรใสถงมอ เมอเทสารเคม ผสมสารเคมและการขนยายสารเคม ถาไมมถงมอทเหมาะสม สามารถใชถงมอพลาสตกแทนไดชวคราว ควรเปนถงทใสงาย สะดวก และหยบจบวสดไดงาย 7.5 หนากากปองกนหนา สำหรบปองกนสารเคมกระเดนเขาหนาขณะทำการผสมสารเคม แวนตาปองกนสารเคมควรใชแวนสายตาแทน

8

พษและอนตรายของสารปองกนกำจดศตรพช

สารปองกนกำจดศตรพชแตละชนดเปรยบเหมอนดาบ 2 คม ดานหนงจะปองกนกำจดศตรพชเปาหมาย และอกดานหนงทำใหเกดอนตรายตอคนและสตว รวมถงผลกระทบตอสภาพแวดลอมดวย ดงนน ผทเกยวของกบสารปองกนกำจดศตรพชดงกลาว ควรทำความเขาใจเกยวกบความเปนพษและอนตรายทจะเกดขน ใหชดเจนกอนการใชงาน

1. พษของสารปองกนกำจดศตรพช พษหรอความเปนพษ หมายถง ความสามารถของสารปองกนกำจดศตรพชชนดนน ๆ ทจะกอใหเกดอนตรายหรอบาดเจบตอเปาหมาย ถาสารปองกนกำจดศตรพชนนมพษสง อนตรายทบคคลทเกยวของจะไดรบกมสงดวย ความเปนพษนตรวจวดดวยคา LD50 (โดย LD50 หมายถงปรมาณสารเคมบรสทธททำใหสตวทดลองตาย 50 เปอรเซนต มหนวยเปนมลลกรมตอกโลกรมของนำหนกของสตวทดลอง พษของสารปองกนกำจดศตรพชชนดเดยวกน เมอเขาสรางกายคน คา LD50 อาจแตกตางกนได ทงนขนอยกบเสนทางทสารปองกนกำจดศตรพชนนเขาสรางกาย และชนดของสตรสำเรจของสารปองกนกำจดศตรพชนน ๆ

2. ชนดของความเปนพษ ความเปนพษของสารปองกนกำจดศตรพช สามารถแบงออกเปนกลมใหญๆ ได 2 กลม ดงน 2.1 พษเฉยบพลน (acute toxicity) เมอไดรบพษจะแสดงอาการทนท แมจะรบพษเพยงครงเดยว ซงเกยวของกบการรบหรอสมผสกบวตถอนตรายในปรมาณมากอยางกระทนหน เชน สารเคมกรด เปนตน 2.2 พษเรอรง (chronic toxicity) เปนการรบพษครงละไมมาก เปนระยะเวลานาน และไดรบหลายครงจงจะแสดงอาการ

3. ผลเสยของสารปองกนกำจดศตรพช ผลเสยทเกดขนจากสารพษนนมมากมาย ไดแก สารพษอาจตกคางอยในผลผลต ในสงแวดลอม เชน ตกคางในดน ตามแหลงนำ ซงจะหมนเวยนกลบมาสพชทเปนอาหารของคนได ดงนน จงควรใชสารปองกนกำจดศตรพชเทาทจำเปนเทานน และการใชแตละครงตองใชอยางเหมาะสมดวย ผลเสยทเกดจากสารพษ แบงออกเปนกลม ได 3 กลม ดงน 3.1 ผลเสยตอสขภาพ การไดรบสารพษบอยครงและตดตอกนเปนเวลานาน สารพษอาจสะสมในรางกายจนถงปรมาณทเปนพษ สงผลใหรางกายออนแอ ทรดโทรม เกดการเจบปวยโดยไมทราบสาเหต นอกจากนยงมผลทางออมเชนกน ไดแก จะใหรางกายตานทานตอโรคภยไขเจบไดนอยลง ถาหากไดรบพษในปรมาณทสง รางกายจะแสดงอาการจากการทไดรบสารพษชดเจนภายในเวลาไมนาน เชน อาการออนเพลย วงเวยนศรษะ อาเจยน ปวดทอง และทองรวง ในผลผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะผกสด จะมสารพษตกคางมาก เชน ถวฝกยาว คะนา เปนตน เมอบรโภคสารพษจะเขาสรางกายและสะสม ดงนน กอนบรโภค ควรลางกอน การลางดวยนำไหลนาน 2 นาท จะลดปรมาณสารพษได ประมาณ 54-63 เปอรเซนต 3.2 ผลกระทบตอสงแวดลอม ถามสารพษสะสมในดนหรอแหลงนำในปรมาณสง จะทำใหสงมชวตในดน หรอในแหลงนำตาย เชน ไสเดอน ปลาซงเปนแหลงอาหารโปรตนของคน ถาสารพษทตกคางอยในสงแวดลอมเขาไปในหวงโซอาหาร ผลกระทบทเกดขนจะมากมาย เกษตรกรพนสารปองกนกำจดศตรพชเพอฆาแมลง เมอนกกนแมลงนกกจะตายดวย หรอถาสารพษสะสมในแหลงนำ ปลาทอาศยอยจะไดรบสารพษดวย ถาคนจบปลาจากแหลงนำนนมาบรโภค คนกจะไดรบสารพษดวยเชนกน สารพษจะสะสมในรางกายคนมากขน จนในทสดจะเปนอนตรายตอสขภาพได 3.3 ผลเสยตอเศรษฐกจ พจารณาเบองตนงายๆ ถาสนคาเกษตรทสงขายมปรมาณสารพษสงเกนคามาตรฐาน คงไมมใครอยากซอสนคานนไปบรโภคแนนอน การสงสนคาออกตองหยดชะงก ทำใหรายไดลดลงกจะเกดความเสยหายตอเกษตรกรและตอเศรษฐกจของประเทศโดยรวม เปนตน ถาพจารณาดานสขอนามยของเกษตรกร หรอบคคลทเกยวของกบการใช สารปองกนกำจดศตรพช เมอไดรบพษและแสดงอาการเจบปวย จำเปนตองทำการรกษาพยาบาล ซงตองเสยคารกษามากมายกวาจะหายจากอาการปวย แมจะรกษาหายแลว บางกรณกยงมอาการแพสารพษเปนประจำ

9

4. อนตรายของสารปองกนกำจดศตรพช อนตรายหมายถงการเจบปวยทเกดขนเมอไดรบสารปองกนกำจดศตรพช อนตรายทเกดขนนนจะรนแรงมากนอยระดบใดขนกบปจจยหลายประการดวยกน ไดแก หนทางทสารพษเขาสรางกาย (ทางการหายใจ ทางผวหนง และทางปาก) อตราการใช ความถในการใช ระยะเวลาทใช และสตรสำเรจของสารปองกนกำจดศตรพช สำหรบการจดแบงความเปนพษของสารปองกนกำจดศตรพช องคการอนามยโลกไดกำหนดระบบการจดระดบความเปนพษของสารเคมทใชทางการเกษตรไวเพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน โดยอาศยขอมลจากอนตรายทเกดขนตอคนหรอสตวทดลองเมอไดรบหรอสมผสกบสารปองกนกำจดศตรพช องคการอนามยโลกไดแบงระดบความเปนพษออกเปน 4 กลม (ตารางท 1) ตารางท 1 ระดบความเปนพษของสารปองกนกำจดศตรพชแบงตามองคการอนามยโลก

ชน ระดบความเปน

พษ

LD50 สำหรบหนทดลอง (กรมหรอมลลกรม/กโลกรมของนำหนกตว)

ทางปาก ทางผวหนง ปรมาณสารพษททำใหเกด

อาการกบคน (นำหนก 70 กก.)

ปรมาณสารพษอปกรณทใชสำหรบ

ตวงยานำ

ของแขง ของเหลว ของแขง ของเหลว I a พษรายแรงมาก < 5 < 20 < 10 < 40 < 5 กรมหรอ 5 มลลลตร < 1 ชอนชา I b พษรายแรง 5-50 20-200 10-100 40-400 5 กรมหรอ 5 มลลลตร 1 ชอนชา II พษปานกลาง 50-500 200-2000 100-1000 400-4000 30 กรมหรอ 30 มลลลตร 2 ชอนโตะ III พษนอย > 500 > 2000 > 1000 > 4000 > 30 กรมหรอ 30 มลลลตร > 2 ชอนโตะ

ทมา: (WHO, 2009)

จากขอมลในตาราง สรปไดวา ถา LD50 มคาสง ความเปนพษของสารเคมชนดนนจะตำ เชน สารเทฟลเบนซรอน มคา LD50 = 5,000 สารเคมชนดนมความเปนพษตอคนและสตวทดลองตำมาก ในทางตรงกนขาม ถา LD50 มคาตำ สารเคมชนดนนจะมความเปนพษตอคนหรอสตวทดลองสงมาก เชน สารไตรอะโซฟอส มคา LD50 = 82 ซงเปนสารเคมทมความเปนพษตอคนและสตวทดลองสง

5. ฉลากสารปองกนกำจดศตรพช ขอความทปรากฏบนฉลากเปนคำแนะนำในรายละเอยดตาง ๆ ดานประสทธภาพการปองกนกำจด วธการใช และการปองกนอนตราย รวมทงขอแนะนำอน ๆ ดวย ขอมลทงหมดนนไดผลมาจากการทดลองทงในหองปฏบตการและในสภาพไร ดงนน ถาผทเกยวของทำความเขาใจขอมลตาง ๆ เหลานน การใชสารปองกนกำจดศตรพชกจะไดประโยชนสงสด 5.1 วตถประสงค ฉลากสารปองกนกำจดศตรพช เปนขอกำหนดทางกฎหมาย เพอตองการใหบคคลทเกยวของไดทราบขอมลตาง ๆ เหลาน 5.1.1 ชนดของสารปองกนกำจดศตรพชในภาชนะบรรจนน เปนสารกำจดวชพช เชน พาราควอต อาทราซน หรอสารปองกนกำจดแมลง เชน เฟนโตรไธออน หรออมดาโคลพรด เปนตน 5.1.2 เปาหมายในการใชสารปองกนกำจดศตรพช เชน ใชเพอ กำจดวชพช โรคพช หรอแมลงศตรพช เปนตน ซงอาจบงบอกขอมลเฉพาะไดอก เชน เปนสารปองกนกำจดแมลงทใชไดผลดกบกลมแมลงปากดด เชน คารโบซลแฟน หรออมดาโคลพรด เปนตน 5.1.3 คำแนะนำวธการใช เปนคำแนะนำดานการผสม ทวไปจะแนะนำอตราการใชเปนปรมาณการใช (กรม หรอ มลลลตร) ตอนำ 20 ลตร เชน สารคารบารล อตราการใช 20-30 กรมตอนำ 20 ลตร เปนตน 5.1.4 อนตรายทอาจเกดขนและขอแนะนำการปฏบตเพอปองกน เมอทำการผสม การเกบรกษา และการใชทวไปเปนคำแนะนำขอควรปฏบตขณะผสมสารปองกนกำจดศตรพช ขอแนะนำการใชอปกรณปองกนสารพษ หรอคำแนะนำวธการใช เชน ขณะทำการพนควรเรมจากดานใตลม ขณะผสมสารปองกนกำจดศตรพชไมควรสบบหร เปนตน

10

5.1.5 คำแนะนำลกษณะอาการเมอผท เก ยวของไดรบสารพษ ขอบงชลกษณะเมอไดรบสารพษ รวมถงคำแนะนำการปฐมพยาบาลเบองตนดวยในกรณทไดรบพษจนแสดงอาการ เปนตน 5.2 ขอทควรพจารณาการจดทำฉลาก เพอใหขอมลบนฉลากบรรลตามวตถประสงค และไดประโยชนสงสด ฉลากควรมลกษณะ ดงตอไปน 5.2.1 ลกษณะของฉลากตองชดเจน เดนชด ถาเปนเครองหมายหรอสญลกษณ ตองมความชดเจน และดงดดความสนใจไดด 5.2.2 ขอความบนฉลากตองกระชบ สน อานงาย เขาใจไดทนท ขอมลคำแนะนำตาง ๆ ทเขยนลงบนฉลากนน ตองใหบคคลทวไปสามารถอานและเขาใจไดงาย 5.2.3 ควรใชภาษาทองถน หรอภาษาทใชเปนทางการไมควรใชภาษาอนบนฉลาก 5.2.4 ขนาดของตวพมพ ตองมขนาดโตพอเพอใหอานไดงายดวยตาเปลา 5.2.5 ใชตวอกษรธรรมดาทชดเจนและอานงาย 5.2.6 การเนนขอความสำคญตองชดเจน เชน ใชตวหนา พษรายแรงยง เปนตน 5.2.7 การเนนขอมลดวยสตาง ๆ ตองใชสทแตกตางกนชดเจน เชน 1) ขอความสดำบนพนสเหลอง 2) ขอความสเขยวบนพนสขาว 3) ขอความสแดงบนพนสขาว 4) ขอความสขาวบนพนสนำเงน 5) ขอความสดำบนพนสขาว 5.2.8 ใชแถบสกำหนดความแตกตางของความเปนพษ (ภาพท 1) ซงองคการอนามยโลกไดกำหนดไวแลว ไดแก 1) แถบสแดง หมายถง สารปองกนกำจดศตรพชมพษรายแรงมาก 2) แถบสเหลอง หมายถง สารปองกนกำจดศตรพชมพษรายแรง 3) แถบสนำเงน หมายถง สารปองกนกำจดศตรพชทควรระวง

ภาพท 1 แถบสกำหนดความเปนพษของสารปองกนกำจดศตรพช การใชเครองหมาย สญลกษณ รปภาพ ในฉลาก เปนการสงผานคำแนะนำในรปแบบทเขาใจงาย โดยเฉพาะผทเกยวทไมสามารถอานขอความคำแนะนำบนฉลากได (ภาพท 2)

11

ใหเกบมดชดพนมอเดก

ใหชำระลางหลงการใช

เปนอนตรายตอสตวเลยง

เปนอนตรายตอปลาและสตวนำ หามเททงในแหลงนำ

สวมอปกรณปองกนตา

สวมอปกรณปองกนจมกและปาก

สวมหนากากปองกนไอพษ

สวมถงมอปองกนการสมผสถกมอ

สวมผากนเปอน เพอปองกนอนตรายตอผใช

สวมชดปองกนวตถอนตรายตลอดตวผใช ขณะฉดและใช

สวมรองเทาปองกนเทา

พษรายแรงมาก

พษรายแรง

อนตราย

ภาพท 2 ความหมายของสญลกษณบนภาชนะบรรจสารปองกนกำจดศตรพช

5.2.9 คำแนะนำหรอขอความตาง ๆ บนฉลากตองสามารถสอความหมายตามความเปนจรงถงผคาปลก หรอผใชไดชดเจน ไมสามารถตความเปนอยางอนได และไมควรใชขอความในลกษณะของการเปรยบเทยบ เชน สารอมดาโคลพรดสามารถควบคมแมลงปากดดดทสด ควรใชคำพดธรรมดาวา สารอมดาโคลพรดใชควบคมแมลงปากดดได เปนตน 5.2.10 ฉลากตองตดกบภาชนะบรรจไมหลดหรอลอกออกไดงาย 5.3 ขอมลทควรมในฉลากของสารปองกนกำจดศตรพช ควรประกอบดวยขอมลทจำเปน ดงตอไปน 5.3.1 ขอมลทางวชาการ เปนขอมลทบงบอกรายละเอยดสำคญตอไปน 1) สงทบรรจในภาชนะนนเปนสารปองกนกำจดศตรพชชนดใด มระดบความเปนพษระดบใด เปนตน 2) คำแนะนำการใช การปองกนสารพษ รวมไปถงคำแนะนำในการปฐมพยาบาลเบองตน

12

3) เทคนคการใชสารปองกนกำจดศตรพช ใชอยางไร (ผสมนำพน หรอหยอดพรอมปลก เปนตน) เมอไร (ชวงเวลาการใชทเหมาะสม ไดแก เมอพบการระบาดของหนอน 2 ตวตอตน หรอ เหมาะสมสำหรบการพนในเวลาเยน เชน การใชไวรส เปนตน) และควรใชทไหน 4) คำแนะนำการผสมสารปองกนกำจดศตรพช 5) คำแนะนำวธการทำความสะอาดอปกรณการพน การจดการภาชนะบรรจทใชหมดแลว และชดปองกนตาง ๆ 6) คำแนะนำความเหมาะสมของการผสมสารปองกนกำจดศตรพช 2-3 ชนดพรอมกนเปนไปไดหรอไม 5.3.2 ขอมลทางดานกฎหมายและการผลต 1) ทะเบยนวตถอนตราย 2) ชอบรษทผผลต ตวแทนจำหนายหรอรานคาปลก 3) วนทผลต/สตรสำเรจ 5.4 รายละเอยดขอมลทงหมดทตองพมพลงบนฉลาก ตามขอกำหนดของกฎหมายตามทกลาวแลวนน ในแตละหวขอยงมรายละเอยดยอย ๆ อก โดยทวไปแลวขอมลยอย ๆ นจะบงบอก ชนด ประสทธภาพ และวธการใชของสารปองกนกำจดศตรพชนนอยางชดเจน ซงจดกลมออกไดดงน 5.4.1 รายละเอยดของสารปองกนกำจดศตรพชในภาชนะบรรจ ประกอบดวยรายละเอยด ดงตอไปน 1) ชอการคา 2) ชอสามญ 3) ชอวทยาศาสตร 4) เปอรเซนตความเขมขนของสารออกฤทธ 5) ชนดของสตรสำเรจ 5.4.2 ความเขมขนของผลตภณฑ 5.4.3 คำแนะนำ ประโยชนการใชผลตภณฑ ตองประกอบดวยรายละเอยดตอไปน 1) วธการใช เปนขอความอธบายวธ การใชท ชดเจน ใชอยางไร ใชเม อไร และใชท ไหน เพอประสทธภาพสงสด และปลอดภย มความเสยงนอยทสด ซงควรมขอความตอไปน - คำเตอนเพอปองกนการใชผด - ใชไดในพชอะไร ศตรพชชนดไหน - อตราการพนตอไร ชวงเวลาการใชทเหมาะสม วธการใชทถกตอง - คาชวงเวลาทอนญาตใหทงชวงตงแตการพนสารจนถงวนเกบเกยวทเรยกวา pre-harvest interval (PHI) - ขอหามในการใชสารปองกนกำจดศตรพช 2) คำแนะนำการใชสารปองกนกำจดศตรพชตองเปนรายละเอยดทสนชดเจนโดยระบวาสารปองกนกำจดศตรพชชนดนใชควบคมศตรพชอะไร (โรค แมลง หรอวชพช) 3) คำแนะนำการใชทวไป เปนขอความชแนะการใชทถกตองเหมาะสม ไดแก - การเตรยมการ การผสม การใช การเกบรกษา รวมถงการขจดภาชนะทใชแลว เปนตน - คำเตอนวาผลตภณฑนสามารถใชรวมกบสารชนดอนไดหรอไม - คำเตอนถงอนตรายทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม 4) คำแนะนำดานความปลอดภย ขอความทใช ควรเปน - ภาษา ขอความ หรอสญลกษณทเขาใจงาย - ใชภาพแสดงความเปนพษ การตดไฟ หรอสามารถระเบดได เปนตน - ใชแถบส ระบความเปนพษ ควรใชแถบสตามระบบขององคการอนามยโลก

13

- ควรพมพ ขอความ "เกบใหพนมอเดก" 5) การปฐมพยาบาลเบองตนและคำแนะนำแกแพทยตองมขอความระบวธการรกษา เมอไดรบสารพษ ไดแก - อาการเมอไดรบสารพษ - การปฐมพยาบาลเบองตน - ขอมลหรอคำแนะนำแกแพทย 5.4.4 ปรมาณ (นำหนก หรอปรมาตร) ของผลตภณฑในภาชนะบรรจ 5.4.5 ทะเบยนวตถอนตราย 5.4.6 วน เดอน ป ทผลต 5.4.7 จำนวนลอตทผลต กลาวโดยสรปวาสารปองกนกำจดศตรพชนน แมจะเปนทนยมอยางกวางขวางในกลมของเกษตรกร เนองจากมขอดอยหลายประการ ขณะเดยวกนกกอใหเกดผลเสยทตดตามมามากมายดวย ดงน 5.5 ขอดของสารปองกนควบคมศตรพช 5.5.1 ใชไดสะดวกและทกเวลา 5.5.2 ปองกนกำจดศตรพชไดอยางรวดเรว 5.5.3 ไมตองใชเทคนคมาก 5.6 ขอเสยของสารปองกนกำจดศตรพช 5.6.1 ทำใหศตรพชสรางความตานทาน เชน หนอนกระทหอม หนอนใยผก เปนตน 5.6.2 ทำใหปรมาณศตรพชเพมมากขนกวาเดม เชน เพลยกระโดดสนำตาล เนองจากศตรธรรมชาตถกทำลายไป 5.6.3 ทำใหเกดปญหาพษตกคางของสารปองกนกำจดศตรพชในพชสตว และสงแวดลอมซงอาจเปนอนตรายตอมนษย 5.6.4 ทำใหเกดอนตรายโดยตรงตอผใช 5.6.5 ทำใหสงมชวตอนทไมตองการทำลายตองตายไปดวย เชน นก ปลา ผง และแมลงมประโยชนชนดตาง ๆ 5.6.6 ทำใหเกดการระบาดของศตรพชชนดใหมๆ ซงแตกอนไมปรากฏวามความสำคญ 5.6.7 ทำใหสมดลธรรมชาตและสภาพทางระบบนเวศทสลบซบซอนเปลยนแปลงไป เกดการระบาดของศตรพชไดงาย แมวาสารปองกนกำจดศตรพชจะมผลเสยหลายประการ แตการใชสารปองกนกำจดศตรพชกเปนวธการเดยวทสามารถลดปรมาณการระบาดของศตรพชไดอยางรวดเรว ดงนน การเรยนรรายละเอยดของสารปองกนกำจดศตรพชชนดตาง ๆ ทงทมอนตรายสงและตำ ตลอดจนเทคนคในการใชอยางถกตอง ยอมมผลดตอการนำสารปองกนกำจดศตรพชไปใชใหไดประสทธภาพสงสด ประหยดคาใชจาย และมอนตรายนอยตอสงแวดลอม ดงนน เมอตองการใชสารปองกนกำจดศตรพชใหมประสทธภาพและถกตอง ผใชตองเลอกสารปองกนกำจดศตรพชใหถกกบชนดของศตรพช เลอกใชใหเหมาะกบเวลา ใชอตราการทถกตอง และเลอกวธการใชหรอการพนทเหมาะสม

6. การประเมนความเสยงของสารปองกนกำจดศตรพช คาความปลอดภย Acceptable Daily Intake เรยกยอวา ADI หมายถง ปรมาณสารทบรโภคทกวนตลอดชวตแลว

ไมพบความความเสยงทมผลกระทบและเปนตอสขภาพของผบรโภคคา ADI มหนวยเปนมลลกรมของสารตอกโลกรมของนำหนกตว

เชน สาร ไดอะซนอนมคา ADI = 0.05 มลลกรมตอนำหนกตว 1 กโลกรม สมมตผบรโภคมนำหนกตว 60 กโลกรม ดงนนจงสามารถรบสารหรอบรโภคได 60x0.05 = 3 มลลกรมตอวน และเมอนำคามาคำนวณเพอหา

สารพษตกคางของสารไดอะซนอน CODEX อนญาตใหตกคางในคะนา คอ 0.05 มลลกรมตอนำหนกคะนา 1 กโลกรม ดงนนผบรโภคมนำหนกตว 60 กโลกรม สามารถบรโภคคะนาไดไมเกน 3/0.05 = 60 กโลกรมตอวนโดยไมกอใหเกด

14

อนตรายเมอไดรบตลอดชวต ซงเปนไปไมไดทผบรโภคนำหนก 60 กโลกรมจะบรโภคคะนาทมนำหนกเทานำหนกตวในแตละวน อยางไรกตามคาดงกลาวเปนเพยงการคำนวณเทานน อยางไรกตามในความเปนจรงมปจจยอน ๆ ทเกยวของทอาจกอใหเกดอนตรายจากการบรโภคผกทมการปนเปอน ดงนนกอนบรโภคควรลางผกตามวธการทกระทรวงสาธารณสขแนะนำเปนกจวตร

15

การเลอกและการใชสารปองกนกำจดศตรพช

การใชสารปองกนกำจดศตรพชนน มหลายปจจยทเกยวของซงผใชตองพจารณาอยางรอบคอบ หากละเลยอาจสงผลทำใหการควบคมศตรพชเปาหมายนนไมไดผล ทำใหผลผลตเสยหาย หรอทำใหคณภาพของผลผลตลดลง ราคาลดลงและไมเปนทตองการของตลาด

1. การเลอกสารปองกนกำจดศตรพช การเลอกสารปองกนกำจดศตรพชใหไดประสทธภาพสงสดนน มขอควรพจารณาหลก ดงน 1.1 ประสทธภาพของสารปองกนกำจดศตรพชตองเฉพาะเจาะจง หรอแนะนำไวสำหรบการปองกนกำจดศตรชนดนนเทานน ซงเกยวของกบปจจยหลายอยางดวยกน เชน ระยะการเจรญเตบโตของพช คาใชจายในการใชสาร หรอพษตกคางทจะเกดกบผลผลต เปนตน 1.2 ชนดของศตรพช ศตรพชทเกยวของกบการเกษตรม 4 กลม ไดแก โรคพช แมลงศตรพช หรอวชพช ภายใตกลมเหลานยงมศตรพชอกหลายประเภท ซงการใชสารปองกนกำจดศตรพชจะแตกตางกน ทงนขนกบชนดของศตรพช ลกษณะการเขาทำลายของศตรพช ซงตองเลอกวธการใชสารใหเหมาะสมดวย แมลงกลมปากดด ไดแก แมลงหวขาว เพลยไฟ เพลยจกจน หรอเพลยออน แมลงกลมนจะอาศยดดกนนำเลยงบรเวณใตใบ ดงนน ถาจะใชสารปองกนกำจดศตรพชควรเลอกใชสารประเภทดดซม ผสมนำพนโดยเนนการพนทบรเวณแมลงอาศยอย สวนหนอนผเสอตาง ๆ ซงเปนแมลงกลมกดกนทำลายใบ ผล หรอตน ควรเลอกใชสารกลมถกตวตาย หรอกนตาย เปนตน แมลงศตรในโรงเกบ เชน มอดชนดตาง ๆ ควรใช สารรมเมธลโบรไมดหรอ สารรมฟอสฟน เปนตน การกำจดวชพช ควรพจารณาการเลอกใชอยางเหมาะสมกอนการใช อาจเลอกใชสารกำจดกอนวชพชงอก หรอหลงจากวชพชงอกแลว เปนตน 1.3 การใชรวมกบสารชนดอน บางครงการระบาดของศตรพชอาจมหลายชนด อาจมการระบาดรวมกนระหวางไรศตรพชและหนอนผเสอ ซงจำเปนตองใชสาร 2 ชนดพรอมกน สารปองกนกำจดศตรพชทเลอกใชนนตองผสมกนได ไมจบตวเปนตะกอน 1.4 ความสะดวกในการขนสงและการเกบรกษา การขนสงสารปองกนกำจดศตรพชเปนอกปจจยหนงทตองพจารณาอยางละเอยด หบหอทใชบรรจ ไมวาจะเปนสารปองกนกำจดศตรพชในรปของของเหลวหรอฝนผง ตองเรยบรอยสามารถปองกนชำรดเสยหายได 1.5 ไมเปนอนตรายตอศตรธรรมชาตหรอแมลงทเปนประโยชน 1.6 มพษตกคางสน 1.7 ไมเปนพษตอตนพช

2. การใชสารปองกนกำจดศตรพช 2.1 การใชแบบผสมนำ สารปองกนกำจดศตรพชทใชแบบน เปนสารเคมทละลายอยในตวทำละลายในรปของ

นำมนหรอผง ซงมความเขมขนสง ตองนำมาผสมกบนำกอนใชตามคำแนะนำ บางชนดอยในสตรผสมสำเรจรปมาจากโรงงานผผลต สามารถใชไดทนทโดยไมตองผสมนำ การใชสารปองกนกำจดศตรพชแบบผสมนำแบงออกได 5 วธ (ตารางท 1) คอ 2.1.1 การใชแบบผสมนำมาก เปนวธการทใชนำผสมกบสารปองกนกำจดศตรพชในอตรามากกวา 80 ลตรตอไรสำหรบพชไร และมากกวา160 ลตรตอไรสำหรบไมผล ซงเปนวธการทเกษตรกรนยมใช โดยทำการพนดวยเครองพนสารชนดใชแรงคน หรอชนดใชเครองยนต การใชแบบนมขอเสยคอ ละอองสารมขนาดคอนขางโต จะรวมตวไหลลงดนไดงาย เปนผลใหสารปองกนกำจดศตรพชตดอยบนใบพชเพยงเลกนอย ดงนน ควรทำการพนใหกระจายตามสวนตาง ๆ ของตนพชอยางทวถง ไมใหโชกจนเกนไป 2.1.2 การใชแบบผสมนำปานกลาง เปนวธการทใชนำผสมกบสารปองกนกำจดศตรพชในอตราการพนระหวาง 30-80 ลตรตอไรสำหรบพชไร และ 80-160 ลตรตอไรสำหรบไมผล วธการนเปนอกวธหนงทเกษตรกรสวนมากปฏบตกน โดยพนดวยเครองพนสารชนดใชแรงคนหรอชนดใชเครองยนต 2.1.3 การใชแบบผสมนำนอย เปนวธการทลดปรมาณนำทผสมกบสารปองกนกำจดศตรพชเหลอเพยงไรละ 10-30 ลตรสำหรบพชไร และ 30-80 ลตรตอไรสำหรบไมผล ตามชนดและอายของพช โดยใชเครองยนตพนสารสะพายหลง

16

แบบใชแรงลมและใชหวฉดทควบคมอตราการไหลได การพนสารแบบนำนอยจะมขนาดละอองสารเลกและสมำเสมอมาก การพนวธนสามารถลดคาใชจายไดมาก ทำงานไดเรวขน แตตองระมดระวงอนตรายทจะเกดกบผพนและผทอยใกลเคยงมากยงขน 2.1.4 การใชแบบผสมนำนอยมาก เปนวธการทนำใชผสมกบสารปองกนกำจดศตรพชในอตราการพนระหวาง 1-10 ลตรตอไรสำหรบพชไร และ 10-30 ลตรตอไรสำหรบไมผล ตามชนดและอายของพช โดยใชเครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงลมและใชหวฉดทควบคมอตราการไหลได การพนสารวธนใหละอองเลกมากและคอนขางสมำเสมอ 2.2 การใชแบบไมผสมนำ เปนการใชสารปองกนกำจดศตรพชทมสตรเฉพาะ เชน ULV พนโดยเครองพนสารทมหวฉดแบบจานหมน หรอเครองยนตพนสารแบบใชแรงลมทดดแปลงหวฉด โดยทว ๆ ไป การพนสารปองกนกำจดศตรพชดวยวธนใชอตราการพนนอยกวา 1.0 ลตรตอไรสำหรบพชไร และมากกวา 10 ลตรตอไรสำหรบไมผล ตารางท 1 อตราการพน (ลตรตอไร) สำหรบการพนสารในพชไรและไมผล

วธการพน อตราการพนสาร (ลตรตอไร)

พชไร ไมผล 1. แบบผสมนำมาก (high volume, HV) >96 >160 2. แบบผสมนำปานกลาง (medium volume, MV) 32-96 80-160 3.แบบผสมนำนอย (low volume, LV) 8-32 32-80 4. แบบผสมนำนอยมาก (very low volume, VLV) 0.8-8 8-32 5. แบบไมผสมนำ (ultra low volume, ULV) <0.8 >8

(Matthews, 2014)

หมายเหต : พชไร รวมถง พชไร ขาว และผก ไมผล รวมถง ไมผล และไมยนตน 2.3 การใชแบบพนฝน ผง เมด เปนการใชโดยไมผสมนำ การใชแบบนสามารถใชกบเครองพนชนดเดยวกบการพนสารปองกนกำจดศตรพชแบบผสมนำทวไปทมอปกรณสำหรบการพนแบบฝนผง เชน เครองยนตพนสารสะพายหลงชนดใชแรงลม ซงจะมอปกรณสำหรบการพนฝนผงอยดวย หรอใชเครองพนทใชสำหรบการพนฝนผงเทานน ซงมจำหนายทวไป การพนสารปองกนกำจดศตรพชแบบฝนหรอผงโดยไมผสมนำ เหมาะสำหรบพนททหานำไดยาก ลมและความชนเปนปจจยสำคญททำใหสารปองกนกำจดศตรพชเกาะตดอยกบสวนตาง ๆ ของพชไดมากหรอนอย การพนสารโดยวธนควรพนในขณะทลมสงบ และพชมความชนเลกนอย จะชวยใหสารปองกนกำจดศตรพชเกาะตดกบพชไดดขน เวลาทเหมาะในการพนสารประเภทน คอเชามดหรอกลางคน อยางไรกตาม การใชสารปองกนกำจดศตรพชแบบฝนผงน มประสทธภาพการควบคมศตรพชตำกวาการใชในแบบผสมนำ และเหมาะสำหรบการใชในพนทขนาดเลกเทานน การพนสารปองกนกำจดศตรพชแบบฝนหรอผง จะเปนอนตรายมากตอระบบการหายใจมากกวาการพนสารวธอนๆ เพราะละอองสารปลวฟงอยตลอดเวลาในขณะทำการพน จงตองเพมความระมดระวงเพอความปลอดภยของผพนและผทอยใกลเคยง ผใชควรมหนากากกรองละอองปองกนดวย จากขอเสยนเองจงทำใหไมเปนทนยมของเกษตรกร สารปองกนกำจดศตรพชนอกจากจะใชแบบฝนผงโดยไมตองผสมนำแลว สามารถผลตออกมาใชในรปของเมด ซงการผลตแบบเมดจะมสวนคลายกบแบบผงมาก ตางกนทขนาดของเมดซงมขนาดใหญกวา เหมาะสำหรบการใชรวมกบการปลกพช อาจใชหวาน หรอโรยตามแถวพช การหวานหรอโรยควรสวมถงมอและหนากาก การใชสารปองกนกำจดศตรพชในรปของเมดน ตวสารออกฤทธจะละลายออกมาชา ๆ ชวยใหสามารถควบคมศตรพชไดนานขน โดยเฉพาะการใชสารพวกดดซมจะมประสทธภาพอยไดประมาณ 20-30 วน และสามารถใชปองกนกำจดไดทงศตรพชทอยในดนและทอยบนพช สารปองกนกำจดศตรพชในรปเมดน ไดจากการเคลอบสารออกฤทธบนวสดอน เชน เมดทราย หรอเมดดน เปนตน ทวไปแลวแบงออกเปน 3 กลมดวยกน 2.3.1 กลมทมขนาดโต (macro granule: GG): มขนาดระหวาง 2,000-6,000 ไมโครเมตร

17

2.3.2 กลมทมขนาดละเอยดปานกลาง (fine granule: FG): มขนาดระหวาง 300-2,500 ไมโครเมตร 2.3.3 กลมทมขนาดละเอยดมาก (micro granule: MG): มขนาดระหวาง 100-600 ไมโครเมตร (1 มลลเมตร = 1,000 ไมโครเมตร) อยางไรกตาม ขนาดของเมดอาจกำหนดเปน "mesh" ตามขนาดการเรยกของตะแกรงทเมดสารนนผานได การใชในรปของเมดนมขอไดเปรยบคอ สารพษจะไมปลวตามกระแสลมเนองจากมขนาดโต ดงนน จงไมเปนอนตรายตอระบบหายใจ สามารถใชในสภาพลมแรงได และไมจำเปนตองใชอปกรณเครองพน ใชวธหวาน หรอหยอดไดเลย 2.4 การใชแบบกาซรม สารรม การใชแบบนเกดจากการทสารปองกนกำจดศตรพชเปลยนสภาพเปนกาซ ซงการเปลยนสภาพนนเกดขนได 2 กรณ ไดแก เกดจากคณสมบตของตวสารเองทจะเปลยนสภาพเปนกาซเมอมความชน เชน อะลมเนยมฟอสไฟดจะเปลยนเปนกาซฟอสฟนซงมพษสงมาก ทความชนมากกวา 10 เปอรเซนต หรอเปลยนสภาพเปนกาซทอณหภมหอง เชน เมทลโบรไมด เมอเกบอยภายใตความดนจะคงสภาพเปนของเหลว เมอปลอยออกมาจะเปลยนสภาพเปนกาซทนททอณหภมหอง เปนตน การเปลยนสภาพเปนกาซอกกรณ ไดแก การใชความรอนบงคบใหสารปองกนกำจดศตรพชนนระเหยเปนกาซ เชน การใชเครองพนหมอก โดยการผสมสารปองกนกำจดศตรพชกบตวทำละลาย เชน นำมนดเซล เมอปลอยใหสารผสมดงกลาวผานลงในกาซรอนของเครองยนต สารผสมนนจะกลายเปนหมอกควนทนท เปนตน การบงคบใหสารปองกนกำจดศตรพชเปลยนเปนกาซทง 2 กรณนยมใชมากในการรมเพอกำจดศตรพชตามโรงเกบ หรอโกดงทเกบผลผลตเกษตร ปญหาสำคญคอ อนตรายทผใชจะไดรบสงมาก เชน เมทลโบรไมดเมอเปลยนสภาพเปนกาซแลวจะไมมกลน ไมมส ทำใหผใชไมรวาบรเวณนนมกาซนอย เปนตน

สตรของสารปองกนกำจดศตรพช

สตรของสารปองกนกำจดศตรพช เปนสภาพหรอรปแบบของสารเคม หรอผลตภณฑทไดจากการผสมปรงแตง ระหวางสารสำคญกบสวนผสมอน เพอใหสารผสมปรงแตงหรอผลตภณฑนนเหมาะสำหรบการนำไปใช การทตองผสมปรงแตงใหเปนผลตภณฑทเหมาะกบสภาพการใชนน เนองจากสารสำคญมคณสมบตทงทางกายภาพและทางเคมทแตกตางกน เชน ของแขง ของเหลว หรอความสามารถในการละลายในสารละลายตาง ๆ และรวมถงอตราหรอปรมาณการใชสารสำคญทแนะนำตอเปาหมายคอนขางตำ จงจำเปนตองผสมปรงแตงกบสารผสมอน ๆ เพอใหสามารถนำไปใชควบคมศตรพชได การผสมปรงแตงสารปองกนกำจดศตรพชมเปาหมายหลกอย 2 ประการ คอ เพอกระจายสาระสำคญใหครอบคลมพนทเปาหมายอยางทวถงและสมำเสมอ และเพอเสรมประสทธภาพการควบคมศตรพชใหสงขน เชน เพมความเปนพษตอศตรพช เพมการดดซมเขาสตนพช ความคงทนตอการสลายตว การจบเกาะเปาหมายไดนานขน ลดอนตรายทมตอผใช ลดการปลว หรอการระเหย เปนตน

1. องคประกอบหลกของสารปองกนกำจดศตรพช โดยทวไปผลตภณฑ สารปองกนกำจดศตรพช ประกอบดวยสวนผสมหลก 2 สวน ไดแก สารสำคญ และสวนผสมอน 1.1 สารสำคญ เปนสารเคมทออกฤทธทำลายศตรพชได โดยทวไปเปนสารอนทรยสงเคราะห และมคณสมบตทแตกตางกน ทงคณสมบตทางเคมและคณสมบตทางกายภาพ 1.2 สวนผสมอ น เปนสารชนดอ นท ผสมในผลตภณฑ เพ อใหผลตภณฑน นอย ในรปท สามารถใชไดอย างมประสทธภาพ สารกลมนรวมถงสารตวทำละลาย สารทำใหเจอจาง หรอสารลดแรงตงผว เปนตน ซงสารผสมปรงแตงทนำมาใชผสมควรมคณสมบต ดงน 1.2.1 มราคาถก 1.2.2 สามารถนำไปใชไดงาย 1.2.3 สะดวกในการเกบรกษาและการขนสง 1.2.4 มความคงทนและคงสภาพไดนานพอสมควร 1.2.5 ทำใหสารเคมทไมละลายนำสามารถรวมกบนำได 1.2.6 ทำใหสารปองกนกำจดศตรพชตดกบผวศตรพชไดด

18

1.2.7 ลดแรงตงผวทำใหสารปองกนกำจดศตรพชกระจายตามผวใบพชไดด 2. ประเภทของสตรผสมของสารปองกนกำจดศตรพช

สตรผสมของสารปองกนกำจดศตรพชตามการจดแบงขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ทมในประเทศไทยสรปไดดงน

2.1 กลมสารผสมรปแบบของของเหลว สารเคมกลมนผสมอยในรปแบบของของเหลวจำเปนตองผสมนำกอนนำไปใช ประกอบดวย 2.1.1 สารผสมนำมนขน (emulsifiable concentrate: EC) เปน สตรผสมทนยมใชมากทสด สารผสมเปนสภาพของเหลวเนอเดยว ไดจากการละลายสารสำคญในตวทำละลาย และผสมสาร emulsifier เพอใหสารออกฤทธสามารถรวมกบนำได สารนเมอผสมรวมกบนำจะไดสารละลายมสขาวขน คลายนำนม เชน อมดาโคลพรด 050 อซ หรอ คารโบซลแฟน 20 เปอรเซนต อซ เปนตน 2.1.2 สารผสมขนละลายนำ (water soluble concentrate: WSC) เปนสารปองกนกำจดศตรพชทมสภาพแบบเดยวกบชนดแรก แตเนองจากสารสำคญสามารถละลายนำได จงไมใสสาร emulsifier ดงนน เวลาผสมกบนำจะไมมสขาวขน 2.1.3 สารผสมของเหลวขน (soluble concentrates: SL) เปนสารปองกนกำจดศตรพชคลายกบ WSC สใส ผสมกบนำจะไมมสขาวขน เชน อมดาโคลพรด 100 เอสแอล เปนตน 2.1.4 สารผสมแขวนลอยขน (suspension concentrates: SC หรอ flowable concentrates: F หรอ FL) เปนสตรสำเรจแบบใหมคลายคลงกบ wettable powder ซงอยในรปของครมหรอของเหลวเขมขน สามารถรวมกบนำไดด และอนภาคของสารสามารถแขวนลอยอยไดนานในสารละลาย โดยปกตสารสำคญไมละลายหรอละลายไดนอยมากในนำหรอตวทำละลาย และตวสารนนถกบดใหมขนาดเลกกวาขนาดของ wettable จงทำใหแขวนลอยอยไดนาน เชน แอสเซนต 5 เปอรเซนต เอสซ เปนตน 2.1.5 สารผสมแขวนลอยขนสำหรบคลกเมลด (flowable concentrate for seed treatment: FS) เปนของเหลวในรปของสารแขวนลอย ใชคลกเมลดหรอผสมนำพน 2.1.6 สารผสมแคปซลแขวนลอย (capsule suspensions: CS) เปนสารผสมเหลวทไดจากกระจายแขวนลอยของสารสำคญ ในรปแคปซลขนาดเลก ตองผสมนำกอนใช 2.1.7 สารผสมนำมนแขวนลอยในนำ (aqueous suspo-emulsion: SE) เปนสารผสมเหลว ทไดจากการกระจายแขวนลอยของอนภาคของสารสำคญในนำ 2.1.8 สารเขมขนผสม organic solvent (OD Oil-based suspension concentrates: OD) เชน โมเวนโต โอด

2.1.9 สารผสมแขวนลอยขนผสมสารผสมแคปซลแขวนลอย (microcapsule / suspension combinations: ZC) เชน เอฟโฟเรย 247 แซดซ 2.2 กลมสารผสมรปแบบของผงหรอฝน สารปองกนกำจดศตรพชในกลมนผลตออกมาจำหนายในลกษณะตาง ๆ กนคอ 2.2.1 สารผสมชนดผงละลายนำ (wettable powder: WP) ประกอบดวยสารสำคญและสารททำใหเจอจาง ซ งเปนสารผสมอ น โดยปกตจะเปนดนหรอ synthetic silica (hydrate silicon dioxide) และนยมผสมสารทำใหเปยก (wetting agent) และตวกระจาย (dispersing agent) สารปองกนกำจดศตรพชชนดนอยในรปผง การบรรจควรมดชดไมใหถกความชนจะทำใหสารผสมรวมตวกนเปนกอน สารออกฤทธอาจเสอมได เชน คารบารล 85 ดบบลวพ เปนตน 2.2.2 สารผสมชนดผง (dust: D หรอ dustable power: DP) เปนผงแหง ประกอบดวยสารสำคญและสารผสมอน ซงอาจเปนผงของหนบางชนด เชน talc และ bentonite สารชนดนมความเขมขนตำ สามารถใชไดทนทโดยเครองพนผง ไมตองผสมนำ

19

2.2.3 สารผสมชนดเมด (granules: G หรอ GR) คลายๆ ชนดผง แตมขนาดของผงหรอเมดใหญกวา เปนสารปองกนกำจดศตรพชทมสารสำคญเคลอบอยดานนอก สารผสมอนทนยมใชคอ ดน และทราย เปนตน การใชสารปองกนกำจดศตรพชกระทำไดโดยการหวานบนดนหรอในนำคลายกบใสปย เชน ฟราดาน 3 เปอรเซนต จ หรอ คราแทร 3 จ เปนตน 2.2.4 สารผสมแคปซลขนาดเลก (microcapsule) เปนสตรสำเรจใหม โดยการใชสารทไมระเหย เชน สารผสมของ gelatin เคลอบสารปองกนกำจดศตรพชทำใหตวสารสำคญไมซมผานออกมาจงไมมพษในทางสมผส แตจะมพษเมอกนเขาไป ในกรณทตองการใหสารปองกนกำจดศตรพชนนมฤทธทางสมผสดวยจะเคลอบดวยสารปองกนกำจดศตรพชอกชนดหนง เช น ในรปของ juvenile hormone mimic "Altosid" สามารถออกฤทธ ได นานเพยง 1-2 ว น แตถ าเคลอบดวยสาร polyurethane จะสามารถออกฤทธไดนานถง 53 วน เปนตน 2.2.5 สารผสมเหยอพษ (bait: B) หมายถง เหยอพษ โดยการผสมสารปองกนกำจดศตรพชกบอาหารหรอสารดงดดแมลง ทำใหแมลงเขาหาเหยอพษในปรมาณมาก เชน สะตอม 0.005 เปอรเซนต เปนตน 2.3 กลมสารผสมรปแบบของสารรม สารเคมในกลมนจะเปลยนสถานะเปนกาซทอณหภมตำหรออณหภมหองไดด มความเขมขนสงพอทจะกำจดศตรพช อตราการใชจะกำหนดเปนนำหนกของสารตอปรมาตรทจะทำการรมสาร เชน สารเมทลโบรไมด จะกำหนดอตราการใชเปน 24 กรมตอลกบาศกเมตร เปนตน สารรมทดตองสามารถแทรกกระจายตวไดด กลมสารรมนประกอบดวย 2.3.1 สารรมชนดพนฝอย (aerosol) สารควบคมแมลงในรปแบบนจะมขนาดของละอองเลกมาก สามารถลอยอยในอากาศไดนาน ตวสารจะอยในสภาพทรวมตวกบกาซเหลวในกระปองทปดสนท หรอใหตวสารโดนความรอนจะเปลยนเปนควน โดยใชเครองพนเฉพาะเรยกวาเครองพนหมอก ขนาดของละอองจะอยระหวาง 0.1-50 ไมโครเมตร (ไมครอน) 2.3.2 สารรม (fumigant) เปนสารรมควนทออกฤทธในรปของกาซพษ จำเปนตองใชในสถานทปดสนท โดยปกตใชในการฆาศตรพชในโรงเกบหรอเปนสารรมดน สารนอาจอยในรปของเหลวหรอของแขงกได แตมคณสมบตระเหยตวไดดทอณหภมหอง จะมพษโดยเขาทำลายทางระบบหายใจ เชน สารเมทลโบรไมด หรอสารฟอสฟน เปนตน

20

สตรผสมของสารปองกนกำจดศตรพชตามการจดแบงขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ทมในประเทศไทย

คำยอ (code) ชอเตม (term) คำจำกดความ (definition)

CS capsule suspension สารแขวนลอยแคปซลในของเหลว ตองผสมนำกอนพน EC emulsifiable concentrate สารผสมเขมขน สารออกฤทธ (active ingredient) ละลายอย

ใ น ต ว ท ำ ล ะล า ย (solvents) ผ ส ม เ ป น เ น อ เ ด ย ว ก น (homogeneous formulation) ตองผสมนำกอนพน เมอผสมนำมลกษณะสขาวขน

F flowable concentrates สารผสมแขวนลอยขนอยในรปของครมหรอของเหลวเขมขน สามารถรวมกบนำไดด

FS flowable concentrate for seed treatment

สารผสมแขวนลอยทมสภาพคงท พรอมใชกบเมลดไดทนท หรอหลงจากผสมนำ

G, GR granular สารผสมชนดเมด ประกอบดวยขนาดตาง ๆ ไดแก 100-600 300-2,500 และ 2,000-6,000 ไมโครเมตร

GB granular bait เหยอพษชนดเมด OD oil-based suspension

concentrates สารเขมขนผสม organic solvent

SC suspension concentrate (= flowable concentrate)

สารผสมแขวนลอยในสภาพคงท สารออกฤทธอาจไมละลายในนำมนหรอในนำ เมอผสมนำไดสารละลายสขาวขน

SG water soluble granule สารผสมเหลว เมอละลายนำจะไดสารละลายของสารออกฤทธในนำ

SL soluble concentrate สารผสมเหลว มสใสหรอขาวขน ตองผสมนำกอนพน SP water soluble power สารผสมชนดผง ตองผสมนำกอนพน

WDG, WG water dispersible granule สารผสมชนดเมด ตองผสมนำกอนพน WP wettable powder สารผสมชนดผง ตองผสมนำกอนพน WS water dispersible power for

slurry seed treatment สารผสมชนดผง ตองผสมนำในอตราความเขมขนสงกอนใชกบเมลด

ZC microcapsule / suspension combinations

สารผสมแขวนลอยขนผสมสารผสมแคปซลแขวนลอย

21

การจดแบงกลมสารฆาแมลงและไรตามกลไกการออกฤทธ ขอมลจาก IRAC (http://www.irac-online.org) (พฤษภาคม 2563) และ BASF

(http://www.researchgate.net/file.PostFileLoader.html)

กลม 1. สารกลมยบยงเอนไซมอะเซททลโคลนเอสเทอเรส กลไกการออกฤทธ : สารกล มนออกฤทธ ต อระบบประสาท โดยเปนตวยบยงการทำงาน (inhibitor) ของเอนไซมอะเซทลโคลนเอสเทอเรส ซงทำหนาทยอยสารสอประสาทชนด acetyl choline ททำหนาทถายทอดกระแสประสาททบรเวณปลายประสาท (synapse) จากเซลประสาทหนงไปสอกเซลประสาทหนงในระบบประสาทส วนกลางของแมลง (central nervous system, CNS) การยบยงการทำงานของเอนไซมอะเซทลโคลนเอสเทอเรสทำใหม การค งของสารสอประสาท acetyl choline ทบรเวณปลายประสาทในปรมาณมาก สงผลใหเกดการถายทอดกระแสประสาทไมหยดและเกดมากเกนไป (hyperexcitation) จนทำใหแมลงตาย

กลมยอย 1A สารคารบาเมท (Carbamates) Alanycarb, Aldicarb, Bendiocarb, Benfuracarb, Butocarboxim, Butoxycarboxim, Carbaryl, Carbofuran, Carbosulfan, Ethiofencarb, Fenobucarb, Formetanate, Furathiocarb, Isoprocarb, Methiocarb, Methomyl, Metolcarb, Oxamyl, Pirimicarb, Propoxur, Thiodicarb, Thiofanox, Triazamate, Trimethacarb, XMC, Xylylcarb กลมยอย 1B สารออรแกนโนฟอสเฟต (Organophosphates) Acephate, Azamethiphos, Azinphos-ethyl, Azinphosmethyl, Cadusafos, Chlorethoxyfos, Chlorfenvinphos, Chlormephos, Chlorpyrifos, Chlorpyrifos-methyl, Coumaphos, Cyanophos, Demeton-S-methyl, Diazinon, Dichlorvos/ DDVP, Dicrotophos, Dimethoate, Dimethylvinphos, Disulfoton, EPN, Ethion, Ethoprophos, Famphur, Fenamiphos, Fenitrothion, Fenthion, Fosthiazate, Heptenophos, Imicyafos, Isofenphos, Isopropyl O-(methoxyaminothio-phosphoryl) salicylate, Isoxathion, Malathion, Mecarbam, Methamidophos, Methidathion, Mevinphos, Monocrotophos, Naled, Omethoate, Oxydemeton-methyl, Parathion, Parathion-methyl, Phenthoate, Phorate, Phosalone, Phosmet, Phosphamidon, Phoxim, Pirimiphos- methyl, Profenofos, Propetamphos, Prothiofos, Pyraclofos, Pyridaphenthion, Quinalphos, Sulfotep, Tebupirimfos, Temephos, Terbufos, Tetrachlorvinphos, Thiometon, Triazophos, Trichlorfon, Vamidothion

http://www.irac-online.org/

http://www.researchgate.net/file.PostFileLoader.html

22

กลม 2. สารกลมทหยดการทำงานของชองคลอไรดททำงานโดยกรดแกมมา อะมโนบวไทรค (GABA) กลไกการออกฤทธ : สารกล มนออกฤทธ ต อระบบประสาทโดยไปขดขวาง (block) การทำงานของชองคลอไรดท ทำงานโดยกรดแกมมาอะมโนบวไทรค (GABA-gated chloride channel) ทำใหไมสามารถลดระดบการสงกระแสประสาทได นอกจากนสารกลมนบางชนดยงสามารถขดขวางการทำงานของชองคลอไรด ท ทำงานโดยกล ตาเมท (Glutamate-gated chloride channel) ไดดวย เชนสารฟโปรนล ซงจะทำให chloride ion ไมสามารถไหลเขาไปภายในเซลประสาทเพอลดระดบกระแสประสาท (potential) ทำใ ห ม ก า ร ส ง ก ร ะ แ ส ป ร ะ ส า ท ม า ก ผ ด ป ก ต (hyperexitation)

กลมยอย 2A สารไซโคลไดอน (Cyclodiene) Chlordane, Endosulfan กลมยอย 2B สารฟนลไพราโซล (Phenylpyrazoles) Ethiprole, Fipronil

กลม 3. สารกลมทปรบการทำงานของชองโซเดยม กลไกการออกฤทธ : สารกล มนออกฤทธ ต อระบบประสาทโดยจะไปปรบ (modulator) ของ voltage-gated sodium channel ทบรเวณผว axon ของเซลประสาท ทำใหการปดของ voltage-gated sodium channel ชากวาปกต ทำใหชวงการถายทอดกระแสประสาทเกดยาวนาน (hyperexitation) สารกล มนออกฤทธไดรวดเรวมาก ทำใหแมลงตายทนทเมอแมลงได ร บ ส า ร โ ดย เ ร ย กอ าก า ร ต าย ท นท น ว า “knockdown”

กลมยอย 3A สารไพรทรน (Pyrethrins) และไพรทรอยด (Pyrethroids) Acrinathrin, Allethrin, d-cis-trans Allethrin, d-trans Allethrin, Bifenthrin, Bioallethrin, Bioallethrin S-cyclopentenyl isomer , Bioresmethrin, Cycloprothrin, Cyfluthrin, beta-Cyfluthrin, Cyhalothrin, lambda-Cyhalothrin, gamma-Cyhalothrin, Cypermethrin,alpha-Cypermethrin, beta-Cypermethrin, thetacypermethrin, zeta-Cypermethrin, Cyphenothrin , (1R)-trans- isomers], Deltamethrin, Empenthrin (EZ)-(1R)- isomers], Esfenvalerate, Etofenprox, Fenpropathrin, Fenvalerate, Flucythrinate, Flumethrin, tau-Fluvalinate, Halfenprox, Imiprothrin, Kadethrin,Permethrin, Phenothrin [(1R)-trans- isomer], Prallethrin, Pyrethrins (pyrethrum), Resmethrin, Silafluofen, Tefluthrin, Tetramethrin, Tetramethrin [(1R)-isomers], Tralomethrin, Transfluthrin, กลมยอย 3B สารดดท (DDT) และเมทอกซคลอร (Methoxychlor) DDT, Methoxychlor

23

กลม 4. สารกลมทปรบการทำงานของตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนกโดยการจบแบบแขงขน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนเปนสารทออกฤทธตอระบบประสาทคลายกบสารนโคตนทพบในใบยาสบ โดยสารจะเลยนแบบ (agonist) การทำงานของสารส อประสาท acetylcholine สารกล มน จะไปแขงขน (แยงกน) กบสารอะเซตลโคลนในการจบทต วร บสารอะเซตลโคลนชนดนโคตน ก (nicotinic acetylcholine receptor, nAChR) ท ผ วของปลายเซลประสาทบรเวณ synapse แลวกระตนให nAChRs ทำงานในการส งกระแสประสาทท มากผ ดปกต (overstimulation) ในระยะแรก สวนระยะตอมาเมอสารฆาแมลงกลมนจบทตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนกนานๆ จะทำใหตวรบเปล ยนรปทรงไปเปนรปทรงท ไมสามารถทำงานได (desensitized) หรอ nAChD สารฆาแมลงกลมนมพษสงมากตอผง จงไมควรใชในพชชวงทพชกำลงออกดอกและมผงมาชวยผสมเกสร

กลมยอย 4A สารนโอนโคตนอยด (Neonicotinoids) Acetamiprid, Clothianidin, Dinotefuran, Imidacloprid, Nitenpyram, Thiacloprid, Thiamethoxam กลมยอย 4B Nicotine กลมยอย 4C Sulfoximines กลมยอย 4D สารบทโนไลด (Butenolides) Flupyradifurone กลมยอย 4E สารเมโสไอโอนกส (Mesoionics) Triflumezopyrim

กลม 5. สารกลมทปรบการทำงานของตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนกโดยการจบทตำแหนงแอลโลสเตอรกทตำแหนงท 1 กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดยจะไปจบทตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนก (nicotinic acetylcholine receptors, nAChRs) ทตำแหนงแอลโลสเตอรกทตำแหนงท 1 ทผ วของปลายเซลประสาทบรเวณ synapse ซ งจะแตกตางจากสารกลม 32 โดยสารฆาแมลงในกลม 5 จ ะ ไปจ บท nAChRs ใ นต ำแหน ง macrocyclic lactone site ซงอยหางจากตำแหนงทสารฆาแมลงทอย ในกล ม 4 จบ (สารฆากล ม 4 จบท nAChRs ในตำแหนงท acetylcholine จบ) การจบของสารฆาแมลงในกลม 5 จะกระตนให nAChRs ทำงานในการสงกระแสประสาทมากผดปกต (hyperexcitation) คลายๆ กบสารฆาแมลงทอยในกลม 4

Spinetoram, Spinosad

กลม 6. สารกลมทปรบการทำงานของชองคลอไรดททำงานโดยกลตาเมตโดยการจบทตำแหนงแอลโลสเตอรก กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาทและกลามเนอ โดยจะไปยบยงการ

Abamectin, Emamectin benzoate, Lepimectin, Milbemectin

24

นำกระแสประสาทระหวางเซลประสาทและเซลกลามเนอ โดยสารกลมอะเวอเมคตนจะไปกระตนการจบของ glutamate ท Glutamate-gated chloride channels (GluCls) บรเวณปลายเซลประสาททเชอมตอกบเซลกลามเนอ ทำใหคลอไรดไอออนจำนวนมากไหลผานชองคลอไรดเขาไปในเซลประสาท จงเกดการยบยงกระแสประสาท หรอเกด hyperpolarization ขน และทำใหกลามเนอแมลงเปนอมพาต กลม 7. สารกลมเลยนแบบฮอรโมนจวไนล

กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธขดขวางกระบวนการเปล ยนแปลงรปรางของแมลง (metamorphosis) จากตวออน (larval stage) ไปเปนตวเตมวย (adult stage) โดยสารกลมนจะไปเลยนแบบการทำงานของฮอรโมนจวไนล (Juvenile hormone, JH) โ ด ยกา ร เ ข า ไ ป จ บ ท juvenile hormone receptor ทำ ให เ ก ด ก า ร ย บ ย ง ก า รแสดงออกของยน (gene expression) ตางๆ ทจำเปนในขบวนการ เปล ย นแปลงร ป ร า งของแมล ง (metamorphosis) สงผลใหแมลงมการลอกคราบทไมสมบรณ สภาพเปนตวออนผดปกต และไมสามารถเจรญเปนตวเตมวยได นอกจากนสารฆาแมลงกลมนยงมผลในการฆาไขของแมลง (ovicidal effect) อกดวย

กลมยอย 7A สารจวไนลฮอรโมนอานาลอก (Juvenile hormone analogues Hydroprene, Kinoprene, Methoprene

กลมยอย 7B Fenoxycarb กลมยอย 7C Pyriproxyfen

กลม 8. สารกลมทยบยงกลไกการทำงานของรางกายแบบไมเฉพาะเจาะจง (ยบยงหลายจด) กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนเปนสารทวองไวในการทำปฏกรยา สารจะไปจบทโปรตนตางๆ ในรางกายแมลงแลวเปลยนแปลงโครงสรางความจำเพาะเจาะจงของโปรตนนนๆ ทำใหโปรตนในอวยวะตางๆ มโครงสรางผดปกตและไมสามารถทำงานตามหนาทได สารฆาแมลงกลมนจงมผลในการยบยงกลไกการทำงานของรางกายอยางไมจำเพาะเจาะจงไดในหลายๆ จด

กลมยอย 8A แอลคล เฮไลด (Alkyl halides) Methyl bromide กลมยอย 8B คลอโรพครน (Chlorpicrin) กลมยอย 8C ฟลออไรด (Fluorides) Cryolite (Sodium aluminum fluoride), Sulfuryl fluoride กลมยอย 8D โบเรต (Borates) Borax, Boric acid, Disodium octaborate, Sodium borate, Sodium metaborate

25

กลมยอย 8E ตาตา อมตก Tatar emetic กลมยอย 8F สารททำใหเกดเมธลไอโซไธโอไซยาเนท (Methyl isothiocyanate generators) Dazomet, Metam

กลม 9. สารกลมทปรบการทำงานของชอง TRPV ท Chordotonal organ กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดบไปปร บการทำงานของช อง Transient receptor potential vanilloid (TRPV channel) ใ น chordotonal organ ซ ง chordotonal organ เปนอวยวะรบความร ส กท มกระจายทวรางกายแมลง มหนาท สำคญในการรบความร ส กตางๆ เชน การสมผสและประสานงานเก ยวกบการเคล อนไหวสวนตางๆ ของรางกายใหเปนไปตามปกต ในแมลงพวกมวน (Homoptera) การทำงานของ chordotonal organ จะชวยใหแมลงเคลอนไหวสวนตางๆ ของปากในการดดกนนำเลยงพชอยางเปนปกต สารฆาแมลงกลมนเมอเขาสรางกายของแมลงจะไปรบกวนการทำงานของ chordotonal organ จงทำใหแมลงไมสามารถดดกนนำเลยงจากพชได เกดการหยดดดกนพชอยางรวดเรว ในปจจบนมกใชสารฆาแมลงกลมนในการปองกนกำจด เพลยจกจน เพลยออน และแมลงหวขาว สารฆาแมลงกลมนมพษนอยตอแมลงทมประโยชน จงนยมใชในการบรหารศตรพช

กลมยอย 9B สารอนพนธของไพรดน อะโซเมธน (Pyridine azomethine) Pymetrozine, Pyrifluquinazon กลมยอย 9D สารไพโรพน (Pyropenes) Afidopyropen

กลม 10. สารกลมทยบยงการเจรญเตบโตของไรโดยไปจบทเอนไซม chitin synthase (CHS1) กลไกการออกฤทธ: สารกลมนยบยงการเจรญเตบโตของไรศตรพช โดยสารจะไปจบทเอนไซม chitin synthase (CHS1) ทำใหยบยงการสงเคราะหสารไคตน (chitin) ซงเปนองคประกอบสำคญของผนงลำตวของไร สารชนดนมประสทธภาพในการฆาไข และตวออนไร ไดด แตไมมประสทธภาพในการฆาตวเตมวยไร

กลมยอย 10A Hexythiazox, Clofentezin, Diflovidazin

กลมยอย 10B Etoxazole

กลม 11. สารกลมจลนทรยททำลายผนงเนอเยอลำไสสวนกลางของแมลง กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธทลำไสสวนกลางของแมลง โดยเชอบาซลลส ทรงเจนซส ซงเปนแบคทเรยแกรมบวกทสามารถสรางผลกโปรตนสารพษในตว เมอแมลงกนผลกโปรตนของเชอชนดน

กลมยอย 11A บาซลลส ทรนเยนสส (Bacillus thuriniensis) และโปรตนสารพษทสรางขนมาของ Bacillus thuringiensis subsp. israelensis

26

ผลกกจะละลายภายใตสภาพดางของทางเดนอาหารของแมลง และปลดปล อยสารพ ษ (Cry toxins) ออกมา สารพษทถกปลดปลอยออกมาตอนแรกยงอยในสภาพทไมเปนพษ (protoxin) ตอมานำยอยภายในทางเดนอาหารของแมลงจะยอยสารพษทอยในสภาพทไมเปนพษจนกลายเปนสารท เปนพษ (toxin) ตอแมลง สารพษนจะไปจบกบcadherin ทบรเวณผวของทางเดนอาหารสวนกลาง ทำใหเกดการสรางร (pores) ทผนงทางเดนอาหารของแมลง ทำใหเกดการสญเสยสมดลของรางกาย เชน สมดลของไอออนตางๆ แมลงเก ดอาการป วยและต ดเช อในกระแสโลหตตาย (septicemia)

Bacillus thuringiensis subsp. aizawai Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki Bacillus thuringiensis subsp. Tenebrionis กลมยอย 11B บาซลลส สเฟยรคส (Bacillus sphaericus) และโปรตนสารพษทสรางขนมา

กลม 12. สารกลมทยบยงเอนไซมเอทพ ซนเธส ในไมโตคอนเดรย กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธกบระบบผลตพลงงาน โดยยบยงการทำงานของเอนไซม ATP synthase ใน mitochondria เอนไซม น ท ำหนาทในการสงเคราะห ATP ซงเปนสารทเซลใชเปนแหลงพลงงานในการทำกจกรรมตางๆ ดงนนสารฆาแมลงกลมนจงทำใหเซลตางๆ ของแมลงขาดพลงงาน

กลมยอย 12A ไดอะเฟนไธยรอน Diafenthiuron

กลมยอย 12B ออรแกนโนตน ไมตไซด (Organotin miticides) Azocyclotin, Cyhexatin, Fenbutatin oxide

กลมยอย 12C โพรพาไกท Propagite กลมยอย 12D เตตราไดฟอน Tetradifon

กลม 13. สารกลมอนคบเพลอ (uncouplers) ทรบกวนการเกดปฏกรยาเตมหมฟอสเฟต (การสราง ATP) โดยขดขวางการเกดความตางระดบของโปรตอน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธกบระบบผลตพลงงาน โดยสารจะเขาไปรบโปรตอนจากบรเวณกลางๆ ของผนงชวภาพภายในไมโตคอนเดรย (inner membrane) ทมโปรตอนปรมาณมากๆ และสงโปรตอนขามผนงชวภาพเขาไปตรงบรเวณชองวาง (matrix) ดานในสดของไมโตคอนเดรย จากนนสารฆาแมลงกลมนกจะขามผนงชวภาพกลบเขามาอกเพอไปรบโปรตอนจากบรเวณกลางๆ ของผนงชวภาพภายในไมโตคอนเดรยอก แลวสงโปรตอนเขาไปภายในบรเวณชองวางของไมโตคอนเดรยอก ทำเชนนซำกนเรอยๆ จ งเป นการขดขวางการเก ดความตางระดบของ

Chlorfenapyr, DNOC, Sulfluramid

27

โปรตอนภายในไมโตคอนเดร ย ทำใหไม สามารถสงเคราะห ATP ได แมลงจงขาดพลงงานและตายในทสด กลม 14. สารกลมทขวางชองของตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนก กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธกบร ะบบประส าท ส า รกล ม น ไ ด แ ก ส า รพวก thiocarbamate หรอ สารเนรสทอกซน อานาลอก (nereistoxin analogues) เช น bensultap, cartap hydrochloride, thiocyclam, thiosultap-sodium สารกลมนเปน proinsecticides ทงหมด หมายความวาสารกลมนไมมพษตอแมลงโดยทนท แตเมอแมลงไดรบสารกลมนเขาสรางกาย สารจะถกเปลยนแปลงโครงสรางทางเคมจนกลายเปนสารอกชนดหน งทเรยกวา เนรสทอกซน (nereistoxin) ซงจะมพษสงตอแมลงโดยจะไปขวาง (block) ทช องทางผ านของไอออนของตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนก (nicotinic acetylcholine receptors) ท ำ ใ ห ไ มสามารถสงกระแสประสาทได และเปนอมพาต

Bensultap, Cartap hydrochloride, Thiocyclam, Thiosultap-sodium

กลม 15. สารกลมทยบยงการสงเคราะหไคตนโดยไปจบทเอนไซม chitin synthase (CHS1) กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการเจรญเตบโต สารกลมนไดแก สารกลมเบนโซอลยเรย ซงเปนสารอนพนธของยเรย (H2NCONH2) มคณสมบตในการควบคมการเจรญเตบโตของแมลงในระยะหนอนผเสอ โดยสารจะไปจบกบเอนไซม chitin synthase (CHS1) ทำใหยบยงการสงเคราะหสารไคตน (chitin) ซงเปนองคประกอบสำคญของผนงลำตวของหนอนผเสอ เมอแมลงไมมสารไคตนทผนงลำตวจงทำใหแมลงตายในขนตอนการลอกคราบเนองจาก ผนงลำตวทสรางขนมาใหมจะไมแขงแรงเปราะบางผดปกต ปรแตกงาย ทำใหนำระเหยออกจากลำตวแมลงไดงายภายหลงการลอกคราบ แมลงจงขาดนำตาย นอกจากนผนงลำตวท สรางข นมาใหมจะออนน มเกนไป ไมสามารถพยงโครงสรางรปทรงของอวยวะตางๆ ได ทำใหแมลงพการ

Bistrifluron, Chlorfluazuron, Diflubenzuron, Flucycloxuron, Flufenoxuron, Hexaflumuron, Lufenuron, Novaluron, Noviflumuron, Teflubenzuron, Triflumuron

กลม 16. สารกลมทยบยงการสงเคราะหไคตน ชนด 1 กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการเจรญเตบโตคลายกบสารฆาแมลงกลม 15

Buprofezin

28

คอยบยงการสงเคราะหสารไคตน แตสารกลม 16 จะออกฤทธเฉพาะเจาะจงกบแมลงปากดดในอนดบ Homoptera ไดแก เพลยออน เพลยแปง เพลยหอย เพลยจกจน เพลยกระโดด และแมลงหวขาว จงแตกตางกบสารกลม 15 ซงจะออกฤทธเฉพาะเจาะจงกบหนอนผเสอและหนอนดวงเทานน กลม 17. สารกลมทขดขวางการลอกคราบในพวกหนอนแมลงวน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการเจรญเตบโต โดยขดขวางการเจรญเตบโตและพฒนาของหนอนแมลงในอนดบ Diptera ซงไดแก หนอนแมลงวนชนดตางๆ โดยการรบกวนการทำงานของระบบฮอรโมนทควบคมการลอกคราบ ทำใหไมสามารถลอกคราบตามปกตได

Cyromazine

กลม 18. สารกลมททำใหตวรบฮอรโมนเอคไดโซนทำงาน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงในกลมนออกฤทธตอระบบการเจรญเตบโต สารกลมนไดแก สารกลมไดเอซลไฮดราซน (diacylhydrazines) ซงเปนสารอนพนธของไฮดราซน (H2N-NH2) สารฆาแมลงกลมนออกฤทธควบคมการเจรญเตบโตของแมลง โดยจะไปเหนยวนำใหแมลงเกดการลอกคราบกอนเวลาทสมควร กลไกการออกฤทธของสารฆาแมลงกลมนคอการเลยนแบบการทำงานของฮอรโมนเอคไดโซน (ecdysone) ททำหนาทในการลอกคราบ โดยโมเลกลของสารฆาแมลงจะไปจบกบตวรบฮอรโมนเอคไดโซน (ecdysone receptors) ทำใหตวรบฮอรโมนเอคไดโซนเกดการกระตนและทำงานโดยสงสญญาณใหยนตางๆ ทเกยวของกบการลอกคราบทำงาน (gene expression) ในชวงจงหวะเวลาทไมเหมาะสม ผลทไดคอแมลงมการสรางผนงลำตวใหมทผดปกต ไมสมบรณ แมลงไมสามารถลอกคราบเกาออกจากลำตวได ทำใหการลอกคราบผดปกตและแมลงจะตายในทสด สารกลมนออกฤทธกบหนอนผเสอและหนอนดวง

Chromafenozide, Halofenozide, Methoxyfenozide, Tebufenozide

กลม 19. สารกลมททำใหตวรบสารออกโตปามนทำงาน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดยการทำหนาทคลายสารสอประสาทชนดออกโตปามน (octopamine) ของแมลง ซงสาร

Amitraz

29

สอประสาทชนดออกโตปามนในแมลงนจะทำหนาทคลายฮอรโมนอะดรนาลนในคน คอทำใหเกดอาการตนตว และมพละกำลงมากเพอหนหรอตอสเอาชวตรอดจากภยอนตราย เมอแมลงไดรบสารฆาแมลงกลมนเขาไปในรางกาย สารจะไปจบทตวรบสารออกโตปามน (octopamine receptor) แลวกระตนใหเกดการผลตสาร cAMP ในปรมาณทสงมากในเซล สาร cAMP ทผลตขนมาจะไปกระตนใหรางกายแมลงเกดการตนตวในระดบทสงมาก (hyperexcitation) จนเกดอาการสน ควบคมตวเองไมได และไมสามารถกนอาหารได กลม 20. สารกลมทยบยงการขนสงอเลกตรอนทคอมเพลกซ 3 ในไมโตคอนเดรย กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการผลตพลงงาน โดยการยบยงการขนสงอเลกตรอนทโปรตนคอมเพลกซ 3 ในไมโตคอนเดรยของเซล จงยบยงขบวนการผลตพลงงานในรป ATP และแมลงจะตายเนองจากการขาดพลงงาน

กลมยอย 20A ไฮดราเมธลนอน Hydramethylnon กลมยอย 20B อะซควโนซล Acequinocyl กลมยอย 20C ฟลอะไครไพรม Fluacrypyrim กลมยอย 20D ไบฟนาเซท Bifenazate

กลม 21. สารกลมทยบยงการขนสงอเลกตรอนทคอมเพลกซ 1 ในไมโตคอนเดรย กลไกการออกฤทธ: สารกลมนออกฤทธตอระบบการผลตพลงงาน สารกล มน สามารถฆาแมลงและไร โดยสารจะไปยบยงขบวนการถายทอดอเลคตรอนทโปรตนคอมเพลกซ I ซ งอย ภายในไมโตคอนเดรย (mitochondrial complex I electron transport inhibitors, MET I) จงยบยงขบวนการผลตพลงงานในรป ATP ทำใหแมลงและไรเปนอมพาต (paralysis) และตายเนองจากการขาดพลงงาน สารกลมนมฤทธกวางและออกฤทธเรวตอแมลงทงปากกดและปากดด

กลมยอย 21A เอมอทวน อะคารไซด (METI acaricides) Fenazaquin, Fenpyroximate, Pyridaben, Pyrimidifen, Tebufenpyrad, Tolfenpyrad

กลมยอย 21B โรตโนน (Rotinone) Rotenone (Derris)

กลม 22. สารกลมทเปนตวขวางชองโซเดยมททำงานโดยความตางศกยไฟฟา กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดยการไปขวาง (block) ท ช องทางผ านของโซเด ยม (sodium channels) ท เซล

กลมยอย 22A ออกซาไดอะซน (Oxadiazines) Indoxacarb

30

ประสาท จงทำใหไมเกดการถายทอดกระแสประสาท และแมลงเปนอมพาต (paralyze)

กลมยอย 22B เซมคารบาโซน (Semicarbazones) Metaflumizone

กลม 23. สารกลมทยบยงเอนไซมอะเซทล โคเอ คารบอกซเลส กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการเจรญเตบโต โดยยบย งเอนไซม acetyl coenzyme A carboxylase (ACCase) ซงมหนาทในการสงเคราะหกรดไขมน (fatty acids) เพอนำไปสรางผนงเซลของแมลงในกระบวนการเจรญเตบโตและพฒนา แมลงทไดรบสารกลมนจงไมสามารถสงเคราะหกรดไขมนได ทำใหตวออนแมลงหยดการเจรญเตบโต

Spirodiclofen, Spiromesifen, Spiropidion, Spirotetramat

กลม 24. สารกลมทเปนตวยบยงการขนสงอเลคตรอนทคอมเพลกซ 4 ในไมโตคอนเดรย กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการผล ตพล ง ง าน ได แก แก สฟอส ฟน (phosphine) และไซยาไนด ซ งออกฤทธโดยสารจะไปยบยงขบวนการถายทอดอเลคตรอนทโปรตนคอมเ พ ล ก ซ IV ซ ง อ ย ภ า ย ใ น ไ ม โ ต ค อ น เ ด ร ย (mitochondrial complex IV electron transport inhibitors, MET IV) จงยบยงขบวนการผลตพลงงานในรป ATP ทำใหแมลงตายเนองจากการขาดพลงงาน

กลมยอย 24A ฟอสไฟด (Phosphides) Aluminium phosphide, Calcium phosphide, Phosphine, Zinc phosphide กลมยอย 24B ไซยาไนด (Cyanides) Calcium cyanide, Potassium cyanide, Sodium cyanide

กลม 25. สารกลมทเปนตวยบยงการขนสงอเลคตรอนทคอมเพลกซ 2 ในไมโตคอนเดรย กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบการผลตพลงงาน โดยการยบย งขบวนการถายทอดอเลคตรอนท โปรตนคอมเพลกซ II ซ งอยภายในไมโตคอนเดรย (mitochondrial complex II electron transport inhibitors, MET II) จ ง ย บ ย งขบวนการผลตพลงงานในรป ATP ทำใหแมลงตายเนองจากการขาดพลงงาน

กลมยอย 25A อนพนธของ Beta-ketonitrile Cyenopyrafen, Cyflumetofen กลมยอย 25B คารบอกซานไลด (Carboxanilides) Pyflubumide

กลม 26. (วาง)

กลม 27. (วาง) กลม 28. สารกลมทเปนตวปรบการทำงานของตวรบชนดไรยาโนดน

31

กลไกการออกฤทธ: สารฆากลมนเปนสารทมกลไกการออกฤทธตอระบบประสาทและกลามเนอ โดยสารจะเขาไปภายในเซลกลามเน อแมลง แลวไปท บร เวณ sarcoplasmic reticulum ซ ง เ ป นท เ ก บ ส ะ ส ม calcium ion แล ว ส า รจะ ไปจ บตรง ryanodine receptors ท อย บ ร เ วณผ ว ของ sarcoplasmic reticulum ทำให เก ดการกระต นการปลดปล อย calcium ion ออกมาภายใน เซลกล าม เน อ ซ ง calcium ion จะไปเหนยวนำทำใหกลามเนอแมลงเกดการหดตว กลาวไดวาสารฆากลมนไปจบและกระตนท ryanodine receptors ทำให เก ดการปลดปล อย calcium ion ออกมาเรอยๆ จงทำใหกลามเนอแมลงเกดการหดตวอย ตลอดเวลา ไมเกดการคลายตว กลามเนอแมลงจงไมสามารถทำงานเปนปกตได เชน กลามเนอสวนปากไมสามารถทำงานในการกดกนใบพชได แมลงไมสามารถเดนหรอเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย และเปนอมพาต

Chlorantraniliprole, Cyantraniliprole, Cyclaniliprole, Flubendiamide, Tetraniliprole

กลม 29. สารกลมทปรบการทำงานท Chordotonal organ - ยงไมทราบจดจบทชดเจน กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธทระบบประสาท โดยไปปรบการทำงานของ chordotonal organ โดยสารไปจบทจดจบอนซงเปนคนละจดกบสารฆาแมลงในกลม 9 ซง chordotonal organ เปนอวยวะรบความรสกทมกระจายอยทวรางกายแมลง มหนาทสำคญในการรบความรสกตางๆ เชน การสมผสและประสานงานเกยวกบการเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายใหเปนไปตามปกต ในแมลงพวกมวน (Homoptera) การทำงานของ chordotonal organ จะชวยใหแมลงเคลอนไหวสวนตางๆ ของปากในการดดกนนำเลยงพชอยางเปนปกต สารฆาแมลงกลมนเมอเขาสรางกายของแมลงจะไปรบกวนการทำงานของ chordotonal organ จงทำใหแมลงไมสามารถดดกนนำเลยงจากพชได

Flonicamid

กลม 30. สารทปรบการทำงานของ GABA-gated chloride channel ทตำแหนงแตกตางจากสารกลม 2 กลไกการออกฤทธ: สารกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดยไปปรบการทำงาน (modulate) การทำงานของชองคลอไรดททำงานโดยกรดแกมมาอะม

Broflanilide, Fluxametamide

32

โนบวไทรค (GABA-gated chloride channel) ทำใหการการสงกระแสประสาทผดปกต กลม 31. สารกลม Baculoviruses ทมความจำเพาะในการเกดโรคตอแมลง กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนเปนไวรสทออกฤทธทลำไสของแมลง ไวรส baculovirus ชนดตาง ๆ จะทำลายแมลงตาง order ตาง ๆ ไดแตกตางกน เนองจาก baculovirus แตละชนดจะม baculovirus-unique Per os Infectivity Factor (PIF) protein Complex ซงจะชวยในการจบกบ PIF targets ทเซลลำไสสวนกลางของแมลงไดตางกน

สารฆาแมลงกลมน ไดแก Granuloviruses (GVs) ซงไดแก Cydia pomonella GV, Thaumatotibia leucotreta GV และ Nucleopolyhedroviruses (NPVs) ซงไดแก Anticarsia gemmatalis MNPV, Helicoverpa armigera NPV

กลม 32. สารกลมทปรบการทำงานของตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนกโดยการจบทตำแหนงแอลโลสเตอรกทตำแหนงท 2 กลไกการออกฤทธ: สารฆาแมลงกลมนออกฤทธตอระบบประสาท โดยจะไปจบทตวรบสารอะเซตลโคลนชนดนโคตนก (nicotinic acetylcholine receptors, nAChRs) ทผวของปลายเซลประสาท ทตำแหนงท 2 ซงจะแตกตางจากสารกลม 5

สารฆาแมลงกลมน ไดแก GS-omega/kappa HXTX-Hv1a ซงปน peptide ทไดจากพษของแมงมม

กลม UN (Unknown) ทกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ได แก สาร azadirachtin สาร benzoximate สาร bromopropylate ส า ร chinomethionat ส า ร dicofol สาร pyridalyl สาร sulfur สาร lime sulfur และสาร mancozeb

กลม UNB (Unknown B) เปนแบคทเรย (ทไมใช Bt) ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก เชอแบคทเรย Burkholderia spp. และ Wolbachia pipientis (Zap)

กลม UNE (Unknown E) เปนสารจากพช ไดแก สารสงเคราะห สารสกด และสารพวกนำมน ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก สารสกดจากพช Chenopodium ambrosioides near ambrosioides extract, สาร Fatty acid monoesters with glycerol หรอ propanediol จากพช และสารพวกนำมนจากสะเดา (Neem oil)

33

กลม UNF (Unknown F) เปนสารจากเชอรา ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก เชอรา Beauveria bassiana strains, Metarhizium anisopliae strain F52 และ Paecilomyces fumosoroseus Apopka strain 97

กลม UNM (Unknown M) เปนสารทไปขดขวางการทำงานของโปรตนทวไปทไมจำเพาะเจาะจง โดยวธกล ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก Diatomaceous earth

กลม UNP (Unknown P) เปนเปปไตลของโปรตน ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก สารพวกเปปไทลของโปรตนซงเปนพษตอแมลง

กลม UNV (Unknown V) เปนไวรส (ทไมใช Baculovirus) ซงกลไกการออกฤทธยงไมทราบแนชด สารฆาแมลงกลมนยงไมทราบกลไกการออกฤทธทแนนอน

ไดแก ไวรสทไมใช Baculovirus ซงเปนพษตอแมลง

34

ขาวโพด (Corn) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ระยะขาวโพดอาย 1-2 สปดาห ใชนำไรละ 30-40 ลตร อาย 3-4 สปดาห ใชนำไรละ 40-50 ลตร อาย 5 สปดาหขนไป ใชนำไรละ 60-80 ลตร หลงขาวโพดออกฝกหรอใกลเกบเกยวพนเฉพาะฝก ใชนำไรละ 60-80 ลตร

ศตรพช

สารปองกนกำจดศตรพช

วธการใช หมายเหต ชอสามญ

% สารออกฤทธ และสตร

กลม กลไกการ ออกฤทธ

ระดบความ

เปนพษ(LD50)

อตราการใช

หนอนกระทขาวโพดลายจด (Spodoptera

frugiperda )

สไปนโทแรม(spinetoram)

12% SC 5 นอย(>5,000)

20 มล./นำ 20 ลตร

พนสารกลมใดกลมหนงตามคำแนะนำ พนครงแรกเมอขาวโพดอาย 6-7 วน หลงงอก หรอ พจารณาจากสภาพการระบาดในแตละฤดซงมความรนแรงแตกตางกน ตองสลบกลมสารทก 30 วนตามวงรอบชวต เพอลดความตานทานตอสารกำจดแมลง

25% WG 10 กรม /นำ 20 ลตร

อมาเมกตนเบนโซเอต(emamectin benzoate)

1.92% EC 6 ราย แรง (76)


5% WG ปานกลาง (76)

10 กรม /นำ 20 ลตร

คลอรฟนาเพอร (chlorfenapyr)

10%SC 13 ปานกลาง(441)


อนดอกซาคารบ(indoxacarb)

15%EC 22A ราย แรง

(179)


เมทอกซฟโนไซด/สไปนโทแรม (methoxyfenozide/ spinetoram)

30%/6% SC

18/5 นอย (>5,000)/นอย

(>5,000)


คลอแรนทรานลโพรล(chlorantraniliprole)

5.17% SC

28 นอย (>5,000)


ฟลเบนไดอะไมด (flubendiamide)

20% WG 28 นอย (≥2,000)

10 กรม/นำ 20 ลตร

บาซลลส ทรงเยนซส (Bacillus thuringiensis)

SC 11 - 80 มล./นำ 20 ลตร

พนเมอพบหนอนขนาดเลกทเพงฟกจากไข

เพลยไฟขาวโพด(Frankliniella Williams) เพลยไฟถว

ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam) UPDATE

35% FS 4A ปาน กลาง

(1,563)

5 มล./เมลด 1 กก.

คลกเมลดกอนปลก

35

ศตรพช








(Caliothrips sp.) เพลยไฟดอกไมฮาวาย (Thrips hawaiiensis)

อมดาโคลพรด(imidacloprid) UPDATE

60% FS 4A ราย แรง (131)


70% WS ปานกลาง (131)

5 กรม/เมลด 1 กก.

คารบารล (carbaryl)

85% WP 1A นอย (614)


พนเมอเพลยไฟระบาด พนซำตามความจำเปน

เพลยไฟขาวโพดและเพลยไฟ ระบาดในระยะขาวโพดตนเลกและเมอเกดฝนแลง เพลยไฟดอกไมฮาวายระบาดในระยะขาวโพดออกฝก แมลงชอบทำลายทไหม ทำใหฝกไมตดเมลด ใหพนเฉพาะบรเวณปลายฝก

อมดาโคลพรด (imidacloprid)

10% SL 4A ราย แรง (131)


ฟโพรนล (fipronil)

5% SC 2B ราย แรง (92)


เพลยออนขาวโพด (Rhopalosi-phum maidis) เพลยออนออย (Melanaphis sacchari)


85% WP 1A นอย (614)


ระยะกอนออกดอก พนเฉพาะจดเมอพบความหนาแนนของเพลยออนมากกวา 25% ของพนทใบ ทงตน ระยะออกดอก พนเฉพาะจด เมอพบความหนาแนนของเพลยออนมากกวา 25% ของชอ

ควรหลกเลยงการพนสารเมอตรวจพบดวงเตาและแมลงหางหนบ ซงเปนตวหำของเพลยออนหลงจากขาวโพดตดฝกแลว

เบตา-ไซฟลทรน (beta-cyfluthrin)

2.5% EC 3A ราย แรง มาก

(>14.3)


ไดอะซนอน

(diazinon) 60% EC 1B ปาน

กลาง (1,139)


เพลยไฟขาวโพด(Frankliniella Williams) เพลยไฟ (Caliothrips sp.) เพลยไฟดอกไมฮาวาย (Thrips hawaiiensis)


70% WG 4A ราย แรง (131)


พนเมอพบการระบาดของเพลยไฟ และ/หรอ เพลยออน

มพษตอผงสง

ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam)

25% WG 4A นอย (1,563)



โคลไทอะนดน (clothianidin)

16%SG 4A นอย(>500)



36

ศตรพช








เพลยออนขาวโพด (Rhopalosiphum maidis) เพลยออนออย (Melanaphis sacchari)


1.92% EC 6 ราย แรง (76)


หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua)



(>14.3)


พนเมอพบหนอนเฉลย 2-3 ตว/ตน พนซำตามความจำเปน

ทำลายในขาวโพดอาย 1-2 สปดาห หลงจากนนจะมแตนเบยน Apanteles sp. ชวยควบคมหนอนจงไมจำเปนตองใชสารฆาแมลง

ฟลเฟนนอกซรอน (flufenoxuron)

5% EC 15 นอย (>3,000)


คลอรฟลอาซรอน (chlorfluazuron)

5% EC 15 นอย (>8,500)


นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หรอ เอนพวหนอนกระทหอม(Nucleopolyhedro virus or NPV)

- UNV - 20 มล./นำ 20 ลตร

หนอนกระทคอรวง หรอหนอนกระทควายพระอนทร (Mythimna separata)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบหนอนทำลายขาวโพดเฉลย 3-4 ตว/ตน พนซำตามความจำเปน

สำหรบแหลงทมแมลงศตรธรรมชาต จำพวกแตนเบยนจำนวนมากไมควรใช เพราะมพษตอแตนเบยนสง

ดวงกหลาบ (Adoretus compressus)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบใบถกทำลายมากกวา 25% ของพนทใบทงตน

พนเฉพาะบรเวณรอบแปลงทมการระบาดและควรพนตอนเยน

หนอนเจาะลำตนขาวโพด (Ostrinia furnacalis)

เดลทาเมทรน (deltamethrin)

3% EC 3A ราย แรง (87)


หนอนเจาะลำตนทำลาย 2 ระยะ ก. ระยะกอนออกดอก - ขาวโพดเลยงสตว พนเมอพบยอดขาวโพดถกลำลายมากกวา 50 ตน จากขาวโพด 100 ตน

ปกตในขาวโพดฝกออนพบปรมาณแมลงทำลายนอย จงไมจำเปนตองใชสารฆาแมลง

37

ศตรพช








ไตรฟลมรอน (triflumuron)

25% WP 15 นอย (>5,000)


- ขาวโพดหวาน พนเมอพบยอดขาวโพดถกทำลายมากกวา 30 ตน จากขาวโพด 100 ตน ข. ระยะออกดอก - ขาวโพดเลยงสตว พนเมอพบหนอน 2 ตว/ตน หรอรเจาะ 2 ร/ตน - ขาวโพดหวาน พนเมอพบหนอนมากกวา 50 ตว หรอรเจาะ 50 ร จากขาวโพด 100 ตน

เทฟลเบนซรอน (teflubenzuron)

5% EC 15 นอย (>5,038)



5% EC 15 นอย (>8,500)





มพษรายแรงตอแมลงหางหนบ

หนอนเจาะสมอฝาย หนอนเจาะฝกขาวโพด (Helicoverpa armigera)


5% EC 15 นอย (>3,000)


พนเฉพาะฝกทหนอนลงทำลายไหมพนซำตามความจำเปน

สำหรบขาวโพดเลยงสตว เมอฝกตดเมลดแลว ไมจำเปนตองใชสารฆาแมลง




มพษรายแรงตอแมลงหางหนบ

เพลยกระโดดดำ (Callitettix versicolor)

คารบารล carbaryl

85% WP 1A นอย (614)


พนเมอมแมลงทำลายเฉลย 3-4 ตว/ตน

บางครงพบเพลยกระโดดดำระบาดเฉพาะบรเวณรอบแปลงทตดชายเขา พนเฉพาะบรเวณทแมลงระบาด

มอดดน (Calomycterus sp.)


70% WS 4A นอย (131)


คลกเมลดพนธกอนปลก มอดดนระบาดรนแรงชวงเดอน ส.ค.-ก.ย. ในแหลงปลกทมการระบาดประจำคอ จงหวดสระบร ลพบร นครราชสมา ควรใชสารฆาแมลงประเภทคลกเมลดพนธกอนปลก ซงใหผลในการปองกนกำจดดทสดถาพบการระบาดจงพนดวยสารฆาแมลงชนดผสมนำ

38

ศตรพช








ตกแตนปาทงกา (Patanga succincta) ตกแตนไฮโรไกลฟส (Hieroglyphus spp.) ตกแตนโลคสตา (Locusta migratoria manilensis)


85% WP 1A นอย (614)


วางเหยอพษชวงเวลากลางวนเปนแนวกวาง 1 เมตร แตละแนวหางกนประมาณ 40 เมตร เรมตนดานเหนอลมในชวงเดอน ก.พ.-กลางเดอน เม.ย. เพอกำจดตวเตมวยทออกจากการพกตว

การเตรยมเหยอพษ ผสมคารบารล 125 กรม หรอ 210 กรม นำ 20 ลตร กากนำตาล 2 ลตร แกลบ 60 ลตร ซงขาวโพด 30 ลตร หรอใชมนสำปะหลงสดสบเปนชนขนาด 1-5 ลกบาศกเซนตเมตร 50 ลตร แทนซงขาวโพด (เตมนำใหชมถาจำเปน)

ตวออนของตกแตนทกชนด


85% WP 1A นอย (614)


พนสารฆาแมลงเฉพาะบรเวณทมตกแตน พยายามใหถกตวตกแตนโดยตรง

ถาวชพชบรเวณนนมตกแตนอาศย ควรพนเพอกนไมใหอพยพไปทำลายขาวโพด

เฟนโตรไทออน (fenitrothion)

50% WP 1B ปานกลาง (330)


ไดอะซนอน (diazinon)

60% EC

1B ปานกลาง (1,139)


40% WP นอย (1,139)


39

ขาวฟาง (Sorghum) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ระยะกลาใชนำไรละ 40 ลตร อาย 2-5 สปดาห พนเฉพาะมชอแลวหรอใชนำไรละ 60 ลตร ระยะออกดอกพนทงตนใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








เพลยออน - เพลยออนขาวโพด (Rhopalosi-phum maidis) - เพลยออนออย (Melanaphis sacchari)

แลมบดา-ไซฮาโลทรน (lambda-cyhalothrin)

2.5% EC 3A ราย แรง (56)


พนเพยงครงเดยวเฉพาะบรเวณทพบแมลงระบาด

ปกตไมแนะนำใหใชสารฆาแมลง เพราะพชมความทนทานตอการทำลายของเพลยออนพอสมควร และมศตรธรรมชาตหลายชนดชวยควบคมปรมาณเพลยออน ดงนน ควรใชสารฆาแมลงเมอพบการระบาดในระยะขาวฟางเรมตดเมลดและฝนทงชวงเทานน

ไตรอะโซฟอส (triazophos)

40% EC 1B ราย แรง (66)


หนอนแมลงวนเจาะยอดขาวฟาง (Atherigona soccata)


70% WS 4A ปานกลาง (131)

3-5 กรม/เมลด 1 กก.

คลกเมลดกอนปลก คำแนะนำสำหรบเกษตรกร 1. ปลกขาวฟางพนธดทแนะนำใหปลก เชน สพรรณบร 60, อทอง 1, เค.ย 439, เค.ย 630 และเค.ย. 804 2. กำหนดวนปลกขาวฟางในแตละทองทใหใกลเคยงกนขาวฟางทปลกลาจะถกแมลงรนทสองทำลายมาก 3. ในแหลงทพบแมลงระบาดเปนประจำควรใชเมลดพนธเพมขน เพอชดเชยความเสยหาย และถอนตนทถกทำลายเผาทง เมอขาวฟางอาย 2 สปดาห

40

ศตรพช








4. กอนฤดปลก ดกตวเตมวยดวยกบดกปลาปนชนดไมสกดนำมน ซงใชอาหารไกเปนเหยอลอและทำลายทง 5. ใชสารฆาแมลงเฉพาะแหลงทพบการระบาดอยางรนแรงเปนประจำ

หนอนกระทคอรวง หรอหนอนกระทควายพระอนทร (Mythimna separata)


85% WP 1A นอย (614)


พนเพยงครงเดยวในระยะกอนทขาวฟางจะออกชอ เฉพาะบรเวณทแมลงระบาด

มกจะพบแมลงศตรธรรมชาตคอยควบคมปรมาณหนอนชนดนอยเสมอ โดยทวไปจงไมมจำเปนตองใชสารฆาแมลง

มวนออย (Phaenacantha saccharicida)


85% WP 1A นอย (614)


พนเพยงครงเดยวใน เวลาเยนใหทวไร เมอพบแมลงระบาดมากกวา 20 ตว/ตน ในระยะขาวฟางเรมตดเมลด


2.5% EC 3A ราย แรง (56)





มวนเขยวขาว (Nezara viridula)

ไทโอดคารบ (thiodicarb)

75% WP 1A ปานกลาง (50)


พนเพยงครงเดยวเฉพาะชอขาวฟาง บรเวณทพบแมลงระบาด

มกระบาดในพนทปลกขาวฟางลา เกษตรกรควรปลกขาวฟางพนธทมชอรวงไมแนนมาก

หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)



20-30 กรม/นำ 20 ลตร

เกษตรกรควรเลอกปลกขาวฟางพนธทชอรวงไมแนน ถาพบหนอนจำนวนเลกนอยควรเกบทำลาย

41

ศตรพช








หนอนใยขาวฟาง(Stenachroia elongella)




มกจะพบระบาดในขาวฟางพนธทมชอรวงใหญและแนน และใหชอขณะทยงมฝนตกชก


75% WP 1A ราย แรง (50)


42

ออย (Sugarcane) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ออยอาย 1-4 เดอน (ระยะแตกกอ) ใชนำไรละ 60-70 ลตร ออยอาย 5 เดอนขนไป พนดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) ออยอาย 5-8 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร ออยอาย 9-11 เดอน ใชนำไรละ 110-120 ลตร

ศตรพช








หนอนกอออย - หนอนกอลายจดเลก (Chilo infuscatellus) - หนอนกอสขาว (Scirpophaga excerptalis) - หนอนกอสชมพ (Sesamia inferens)


15%EC 22A ราย แรง (179)


เมอออยอาย 1 เดอน หรอเมอออยแสดงอาการยอดเหยว 10% พน 2-3 ครง หางกน 14 วน ในชวงเดอน ม.ค.-ม.ย.

ใชในกรณเกดภาวะแหงแลงความชนในดนไมพอหรอมหนอออยแตกใหมหลงเกบเกยว


1.92% EC 6 ราย แรง (76)



5.17% SC

28 นอย (>5,000)





หนอนกอลายจดใหญ (Chilo tumidicostalis)

ปโตรเลยมสเปรยออยล petrolium spray oil

83.9% EC

UNE นอย(4,300)


พนใหทวตนออยเมอพบไข 0.2-1.0 กลม/ตน

ใชในระยะออยเปนลำและพนตอนเยน

เดลทาเมทรน deltamethrin



พนเมอพบตวเตมวย 1-5 ตว/กอ

แมลงนนหลวง (Lepidiota stigma)

ฟโพรนล fipronil


80 มล./ นำ 20 ลตร

ในแหลงทมแมลงนนหลวงระบาด พนตามรองออยตอนปลกแลวกลบดน สำหรบตอออยใหพนทง 2 ดาน ของกอออย หางจากกอออยประมาณ 20 เซนตเมตร แลวกลบดน

ในแหลงทมแมลงนนหลวงระบาด ระยะทเหมาะสมในการปองกนกำจด คอระยะทหนอนเรมฟกออกจากไขหรอประมาณกลางเดอน ม.ย.

ดวงหนวดยาวออย (Dorysthenes buqueti)




ในแหลงทมดวงหนวดยาวออยระบาด พนบนทอนพนธตอนปลกเพยงครงเดยวแลวกลบดน ในออยตอชวงระยะแตกกอ เมอพบการระบาดของหนอนดวงหนวดยาวออยมากกวา 7% ใหพนสารฆาแมลงทง 2 ดานของกอออยแลวกลบดน

43

ศตรพช








ปลวกออย - ชนดรงปลวกใตดน (Odontotermes takensis, Microtermes obesi) - ชนดจอมปลวก (Macrotermes annandalei, Coptotermes havilandi)




พนททมปลวกออยระบาด พนบนทอนพนธตอนปลกเพยงครงเดยว แลวกลบดน ในออยตอเมอพบการทำลายของปลวกใหพนขางกอออยทง 2 ดาน เพยงครงเดยวในระยะแตงตอแลวกลบดน เมอพบจอมปลวกใหเจาะรตรงกลาง แลวราดสารฆาแมลงผสมนำอตรา 3-5 ลตรตอจอมปลวก (ขนอยกบขนาดของจอมปลวก)

ดวงงวงออย (Sepiomus sp.)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบการระบาดทงแปลงในแปลงออยและพชอาศยในบรเวณนน

ตกแตนปาทงกา (Patanga succincta) ตกแตนโลคสตา (Locusta migratoria manilensis)


85% WP 1A นอย (614)


วางเหยอพษชวงเวลากลางวนเปนแนวกวาง 1 เมตร แตละแนวหางกนประมาณ 40 เมตร เรมตนดานเหนอลมในชวงเดอน ก.พ.-กลางเดอน เม.ย. เพอกำจดตวเตมวยทออกจากการพกตว

การเตรยมเหยอพษ ผสมคารบารล 125 กรม หรอ 210 กรม นำ 20 ลตร กากนำตาล 2 ลตร แกลบ 60 ลตร ซงขาวโพด 30 ลตร หรอใชมนสำปะหลงสดสบเปนชนขนาด 1-5 ลกบาศกเซนตเมตร 50 ลตร แทนซงขาวโพด (เตมนำใหชมถาจำเปน)

ตกแตนไฮโรไกลฟส (Hieroglyphus spp.)

คลอรฟลอาซรอน(chlorfluazuron)

5% EC 15 นอย (>8,500)


แนะนำใหพนเฉพาะชวงระยะตวออนเทานน

ใชกบดกเหยอพษ ในชวงทตกแตนเปนตวเตมวย ตกแตนตองการสารเคมบางอยางโดยเฉพาะตกแตนเพศเมย ใหผสมเหยอพษโดยมอตราสวนดงน นำ 1 ลตร: เกลอแกง 30

ลเฟนนรอน(lufenuron)

5% EC 15 นอย (>2,000)

20 มล. /นำ 20 ลตร

โนวาลรอน(novaluron)

10% EC 15 นอย (>5,000)

20 มล. /นำ 20 ลตร

44

ศตรพช








ไดฟลเบนซรอน (diflubenzuron)

25%WP 15 นอย (>4,640)


กรม : แอมโมเนยมไบคารบอเนต(เบคกงโซดาหรอโซดาทำขนม) 30 กรม : สารกำจดแมลงคารแทปไฮโดรคลอรไรด 50% SP 30 กรม หลงจากละลายสารดงกลาวเรยบรอยแลว ตดกระดาษขนาด เอ 4 ทใชแลวเปน 4 สวน แชในสารละลายนานประมาณ 10 วนาท ผงใหพอหมาด นำไปเสยบไวตามซอกใบออย สงจากพนประมาณ 1.50 เมตร วางกบดก 150 – 200 จดตอไร หางกนประมาณ 3 เมตร แบบสลบฟนปลา (วางแถวดานซายมอ เดนไป 3 เมตร แลววางแถวขวามอ ถดไป 3 เมตร วางดานซาย เปนตน) วางกบดกซำทก 3 วน จนกวาตวเตมวยจะลดลง

เมทอกซฟโนไซด (methoxyfenozide)

24% SC 18 นอย (>5,000)


เพลยออนสำล (Ceratovacuna lanigera)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบการทำลายใบ 5-20% เนนพนบรเวณใตใบ

มาลาไทออน (malathion)

83% EC 1B ปานกลาง (1,778)


เพลยแปงออยสชมพ (Saccharicoc-cus sacchari)




พนเมอพบการระบาด ควรลอกกาบใบออยกอนพนสาร

45

ศตรพช








แมลงหวขาวออย (Aleurolobus barodensis)

ฟอรโมไทออน (formothion)

33% EC 1B ปานกลาง (>365)


พนเมอพบใบออยมสเหลอง หรอพบการทำลายเกน 2%

ถาพบแมลงเบยนทำลายดกแดเกน 30% ไมควรพนสารฆาแมลง

เพลยกระโดดออย (Eoeurysa flavocapitata)

ฟโนบคารบ (fenobucarb)

50% EC 1A ปานกลาง (620)


พนเมอพบใบถกทำลาย ควรใหนำขณะทเพลยระบาด ทำใหออยฟนตวเรวขน

เพลยกระโดดดำ (Callitettix versicolor)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบมากกวา 3 ตว/กอ

มวนออย (Phaenacantha saccharicida)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบมากกวา 80 ตว/กอ

เพลยหอยออย (Aulacaspis tegalensis)

สารฆาแมลงใชไมไดผล 1. ในแหลงทมการระบาดใชพนธตานทาน ไดแก พนธแรกนา พนธพนดา หรอพนธคว 83 2. ลอกใบออย 2 ครง ในชวงทเพลยหอยระบาด ครงแรกเมอออยอายประมาณ 7 เดอน ครงตอไป เมอออยอาย 9 เดอน

46

มนสำปะหลง (Cassava) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) มนสำปะหลงอาย 1-3 เดอน ใชนำไรละ 60-80 ลตร อาย 4-8 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








ไรแดงหมอน (Tetranychus truncatus) ไรแดงมนสำปะหลง (Toligonychus biharensis)

เฮกซไทอะซอกซ (hexythiazox)

1.8% EC 10A นอย(>5,000)


พนเมอพบไรแดงทำลายบรเวณใบสวนยอด และใบสวนลางเรมแสดงอาการเหยวโดยเฉพาะพชยงเลก พนใหทวทงตน ใตใบและบนใบ จำนวน 1-2 ครง หางกน 10 วน

ไรแดงและแมลงหวขาว เปนศตรประเภทปากดดทพบระบาดเปนหยอมๆ มความสำคญขณะทพชยงเลกและอยในชวงแหงแลงเปนเวลานาน โดยทวไปแมลงหวขาว จะพบในพชทโตแลว เมอพบควรเกบสวนของพชทมการเขาทำลาย เผาทง เพอลดประชากรของศตรพช หากมความจำเปน ซงอาจมผลตอการเจรญเตบโตหรอการสรางหว จงใชสารเคม โดยพนเฉพาะบรเวณทพบไรและแมลงหวขาว

ทบเฟนไพแรด (tebufenpyrad)

36% EC 21A ปานกลาง(>202)

5-10 มล./นำ 20 ลตร

ไพรดาเบน(pyridaben)

20% WP 21A ปานกลาง(161)


ไซฟลมโทเฟน(cyflumetofen)

20% EC 25A นอย(>2,000)


สไปโรมซเฟน(spiromesifen)

24% SC 23 นอย(>2,000)


แมลงหวขาว (Dialeurodes sp.) แมลงหวขาวเกลยว (Aleurodicus disperses) แมลงหวขาวยาสบ (Bemesia tabaci)

โอเมโทเอต (omethoate)

50% SL 1B ราย แรง (50)


พนเมอพบแมลงหวขาวมความหนาแนนทงตนประมาณ 30% พนใตใบ 1-2 ครง หางกน 7-14 วน

เพลยแปงลาย (Ferrisia virgata) เพลยแปงมนสำปะหลงสเทา (Pseudococcus jackbeardsleyi) เพลยแปงมนสำปะหลงสเขยว

ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam) UPDATE

25% WG 4A นอย (>1,563)


แชทอนพนธกอนปลก โดยผสมสารตามอตราทกำหนด ตดทอนพนธพรอมปลก แชนาน 5-10 นาท (ผสมสาร 80 ลตร แชทอนพนธได 1 ไร

1. สามารถกำจดเพลยแปงทตดมากบตนพนธมนสำปะหลงและปองกนการเขาทำลายของเพลยแปงไดประมาณ 1 เดอน 2. ทอนพนธทแชสารเคมแลว ไมควรทงไวเกน 3 วน

47

ศตรพช








(Phenacoccus madeirensis) เพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ (Phenacoccus manihoti) เพลยแปงมะละกอ (Paracoccus marginatus

35% FS 4A นอย (>1,563)


อมดาโคลพรด (imidacloprid) UPDATE

70% WG 4A ปานกลาง (131)


60% FS ราย แรง (131)


ไดโนทฟแรน (dinotefuran) UPDATE

10% WP 4A นอย (>2,000)


โคลไทอะนดน (clothianidin) UPDATE

16% SG 4A นอย(>5,000)


ไทอะมโทแซม (thiamethoxam) UPDATE

25% WG 4A นอย (>1,563)


พนเฉพาะจดทพบเพลยแปง พนซำตามความจำเปน

1. สารไวตออยล สามารถใชเปนสารเสรมประสทธภาพ (Adjuvant) ของสารฆาแมลงเทานน โดยใชสารฆาแมลงชนดใดชนดหนงลดอตราครงหนงของการพนสารเดยวผสมไวตออยล 50 มล./นำ 20 ลตร ผสมกนในนำทละนอยแลวกวนใหเขากน จากนนคอยๆ เตมจนไดปรมาตรนำทกำหนด 2. ไมควรพนไวตออยลตดตอกนเกน 2 ครง เนองจากอาจทำใหเกดอาการเปนพษกบตนมนสำปะหลง

อมดาโคลพรด (imidacloprid) UPDATE



โคลไทอะนดน (clothianidin) UPDATE

16% SG 4A นอย(>500)


ไดโนทฟแรน (dinotefuran) UPDATE

10% WG 4A นอย (>2,000)


โพรไทโฟอส (prothiofos)

50% EC 1B ปานกลาง (925)


พรมฟอส-เมทล (pirimiphos-methyl)



ไทอะมทอกแซม/แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam/ lambda-cyhalothrin)

14.1%/10.6% ZC

4A/3A นอย/ปานกลาง (1,563 /56)


ไวตออยล white oil

67% EC นอย (15,000)


48

ศตรพช








เพลยหอยขาว (Aonidomytilus albus)




แชทอนพนธนาน 10 นาท ผงใหแหงกอนปลก

ควรเลอกทอนพนธทปราศจากการเขาทำลายของเพลยหอยขาว การแชทอนพนธใชในกรณทมการเขาทำลายของเพลยหอยขาวและมทอนพนธจำกด

49

ยาสบ (Tobacco) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ยาสบพนธเตอรกช อาย 7-30 วน ใชนำไรละ 30-50 ลตร อาย 30-90 วน ใชนำไรละ 50-70 ลตร ยาสบพนธพนเมอง พนธเวอรจเนยร และพนธเบอรเลย อาย 7-30 วน ใชนำไรละ 40-70 ลตร อาย 30-90 วน ใชนำไรละ 70-90 ลตร

ศตรพช








หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera) หนอนกนดอกยาสบ (Helicoverpa assulta)


2.5% EC 3 ราย แรง (56)


พนเมอพบหนอนเขาทำลายประมาณ 20%

ควรพนในระยะพชเจรญเตบโต เพอปองกนไมใหหนอนกดกนสวนยอดและเขาไปอาศยอยภายในลำตน

เพลยออนลกทอ (Myzus persicae)


10% SL 4A ราย แรง (131)


พนเมอพบเพลยออนมความหนาแนน 10-20% ของพนทใบทงตน จากจำนวน 10% ของทงหมด

ควรพนเฉพาะบรเวณทพบเพลยออนเขาทำลาย เพอลดปรมาณประชากรของแมลงและรกษาคณภาพของใบยาสบ ทำความสะอาดแปลงกำจดซากพชและวชพชในแปลง และบรเวณใกลเคยงภายหลงเกบเกยว

แมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci)


10% SL 4A ราย แรง (131)


เนองจากแมลงหวขาวเปนพาหะของโรคใบหด ขณะปลกรองกนหลมดวยสารฆาแมลงชนดเมดและพนดวยสารฆาแมลงชนดพนอยางใดอยางหนง ภายหลงปลก 10 วน จำนวน 3-4 ครง ทก 7 วน สำหรบการปลกฤดแลงและทก 14 วน สำหรบการปลกฤดฝน

50

ฝาย (Cotton) การพนสารฆาแมลงแบบนำมาก (เกน 80 ลตร/ไร) ใชเครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงลม (mistblower) ฝาย อายไมเกน 30 วน ใชนำไรละ 20 ลตร อายไมเกน 60 วน ใชนำไรละ 40 ลตร อายเกน 60 วน ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช








เพลยจกจนฝาย (Amrasca bigguttula bigguttula) เพลยออนฝาย (Aphis gossypii) เพลยไฟเมลอน (Thrips palmi) แมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci)

โอเมโทเอต (omethoate)

50% SL 1B ราย แรง (50)


เพลยจกจนฝาย พนเมอพบตวออนมากกวา 1 ตวตอใบ ในระยะฝายอายไมเกน 1 เดอน และ 2 ตวตอใบ เมอฝายอายเกน 1 เดอน เพลยออนฝาย พนเมอพบเพลยออนมากกวา 10 ตวตอใบ เพลยไฟฝาย พนเมอเรมระบาด แมลงหวขาวยาสบ พนเมอพบตวเตมวยมากกวา 2 ตวตอใบ

ใชไดผลดกบเพลยจกจนฝายและเพลยออนฝาย

เฟนโพรพาทน (fenpropathrin)

10% EC 3 ปานกลาง (870)


ไดโนทฟแรน (dinotefuran)

10% WP 4A นอย (>2,000)



10% SL 4A ปานกลาง (450)


ใชไดผลดกบแมลงปากดดทง 4 ชนด

5% EC 20 มล./นำ 20 ลตร

70% WS 5 กรม/นำ 20 ลตร

คลกเมลดกอนปลก ควรหยอดเมลดฝายในชวงทฝนตกชก หรอดนมความชน

หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera) หนอนเจาะสมอฝายสชมพ (Pectinophora gossypiella)

โพรฟโนฟอส (profenofos)



ตรวจนบแมลงสปดาหละ 2 ครง โดยสมนบตนฝาย 30 ตน (ในแปลงขนาด 5 ไร) ระยะทฝายอาย 30-60 วน และ 90-120 วน ถาพบหนอนเจาะสมอฝายเกน 9ตว ใหพนสารฆาแมลงและระยะทฝายอาย 60-90 วน ถาพบหนอนเจาะสมอฝาย

สารประเภทออรกาโนฟอสฟอรส กำจดเพลยออนฝาย เพลยจกจนฝาย และแมลงหวขาวยาสบไดดวย

51

ศตรพช








หนอนสะไปน (Earias vittella) หนอนกระทผก (Spodoptera litura) หนอนคบกนใบฝาย (Anomis flava) หนอนมวนใบฝาย (Sylepta derogata)




เกน 6 ตว ใหพนสารฆาแมลงเพอชะลอการตานทานของแมลง ไมควรพนสารฆาแมลงประเภทใดประเภทหนงประเภทใดประเภทหนงตดตอกนตลอดฤด ใหพนสารฆาแมลงสลบประเภท โดยพนประเภทละไมเกน 4 ครง


37.5% F 1A ราย แรง (50)


สารประเภทคารบาเมท ไมควรพนตดตอกนเกน 2 ครง เพราะทำใหใบฝายแหงกรอบ และพลยจกจนระบาดมาก


5% EC 15 นอย (8,500)


สารประเภทยบยงการเจรญเตบโตของแมลงกำจดเพลยจกจนไดดวย




สารประเภทไพรทรอยดสงเคราะห กำจดเพลยออนฝายและเพลยจกจนฝายไดดวย ไมควรใชตนฤด เนองจากเปนอนตรายตอแมลงศตรธรรมชาต และไมควรใชสารไพรทรอยดตดตอกนเกน 2 ครง เนองจากอาจเกดการระบาดของแมลงหวขาว


2.5% EC 3A ราย แรง มาก (14.3)


อลฟา-ไซเพอรเมทรน/พบโอ (alpha-cypermethrin)

5%/25% EC

3A ราย แรง (40)


ไซฟลทรน (cyfluthrin)

10% EC 3A ราย แรง มาก

(>16.2)




5% EC 15 นอย (>8,500)


วธการใชเชนเดยวกบหนอนเจาะสมอฝาย

เทบฟโนไซด (tebufenozide)

20% F 18 นอย (>5,000)


52

หมอน (Mulberry) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละประมาณ 60 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟหมอน (Pseudodendro-thrips bhatti)

ฟโปรนล (fipronil)



พนตามความจำเปน ควรพนในตอนเชาหรอตอนเยน ถามการระบาดรนแรงควรพนไมเกน 2ครง

หยดพนกอนเกบใบหมอนไปเลยงหนอนไหมอยางนอย 20 วน ไตรอะโซฟอส

(triazophos) 40% EC 1B ราย

แรง (66)


53

ถวเหลอง (Soybean) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ถวเหลองอายไมเกน 1 เดอนใชนำไรละ 20-40 ลตร อายเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








หนอนแมลงวนเจาะตนถว (Melanagromyza sojae, Ophiomyia phaseoli, O. centrosematis)


40% EC 1B ราย แรง

(66)


พน 2 ครง หางกน 7 วน พนครงแรกเมอใบจรงคแรกคลเตมท หรออายประมาณ 7-10 วนหลงงอก

-หนอนเขาทำลายตงแตถวเหลองอยในระยะตนกลา ทำใหตนแคระแกรน ตาย และผลผลตลงลง - ถวเหลองฝกสด งดพนกอนการเกบเกยว 10 วน



20มล./นำ 20 ลตร





แมลงหวขาวยาสบ (Bemesia tabaci)


5% EC 4A ราย แรง

(131)


พนสารฆาแมลงใตใบพช เมอพบแมลงหวขาวระบาดมาก พน 2-3 ครง หางกน 7-10 วน

10% SL ราย แรง

(131)





ถวเหลองฝกสด งดพนกอนการเกบเกยว 10 วน

บโพรเฟซน (buprofezin) UPDATE

40% SC 16 นอย (>2,198)

25 มล./20 ลตร

ไซแอนทรานลโพรล (cyantraniliprole) UPDATE

10% OD 28 นอย (>5,000)


สไปโรเตตระแมท (spirotetramat) UPDATE

15% OD 23 นอย (>2,000)


ปโตรเลยมสเปรยออยล (petroleum spray oil)

83.9% EC UNE นอย (4,300)


มวนเขยวขาว (Nezera viridula) มวนเขยวถว

บโพรเฟซน (buprofezin)

25% WP 16 นอย (>2,198)


พนเมอพบตวเตมวย 2-3 ตว/แถวถวยาว 1 เมตร ในระยะถวฝกยาวเตมทแตยงไมตดเมลด

54

ศตรพช








(Piezodorus hybneri)มวนถวเหลอง (Riptortus linearis) (ตอ)





10% SL 4A ราย แรง

(131)





10% WP 4A นอย (>2,000)



25% WG 4A นอย (>1,563)


อะซทามพรด (acetamiprid)

20% SP 4A ปาน กลาง (146)



2.5% CS 3A ราย แรง (56)


แกมมา-ไซฮาโลทรน (gamma-cyhalothrin)

1.5% CS 3A ราย แรง (55)








หนอนเจาะฝกถว (Etiella zinckenella)




พน 1-2 ครง หางกน 7-10 วน ในระยะถวตดฝกออน

สำหรบถวเหลองฝกสด งดพนกอนเกบเกยว 14 วน


2.5% EC 3A ราย แรง (56)


55

ศตรพช








หนอนเจาะสมอฝาย(Helicoverpa armigera)



(>14.3)


พนเมอพบหนอนเกน 2-3 ตว/แถวถวยาว 1 เมตร หรอพน 1-2 ครง หางกน 10 วน ในระยะถวเรมออกดอก

ควรพนขณะทหนอนมขนาดเลก (วย 1-2)



(>16.2)



2.5% EC 3A ราย แรง (56)



5% EC 15 นอย(>8,500)



37.5% EC






สำหรบถวเหลองฝกสด งดพนกอนเกบเกยว 14 วน

หนอนกระทผก (Spodoptera litura)


2.5% EC 3 ราย แรง (56)


พนเมอพบใบถกทำลาย 30% ในระยะกอนออกดอกจนถงระยะฝกยงเขยวอย หรอใบถกทำลาย 60% หลงดอกบาน 4 สปดาห




-ไมควรพนตดตอกน 2-3 ครง ในสภาพทอากาศแหงแลง -ถวเหลองฝกสด งดพนกอนการเกบเกยว 10 วน

คลอรฟลอาซรอน (chlorfluaoron)

5% EC 15 นอย (>8,500)


หนอนมวนใบ (Archips micaceana) หนอนมวนใบถว (Hedylepta indicata, Lamprosema diemenalis)


2.5% EC 3A ราย แรง (56)


พนเมอใบถกทำลาย 30% กอนออกดอกจนถงระยะฝกยงเขยวอย หรอใบถกทำลาย 60% หลงดอกบาน 4 สปดาห





56

ศตรพช








เพลยออนถวเหลอง (Aphis glycines)




พนเมอพบเพลยออนระบาดมาก 1-2 ครง หางกน 7-10 วน



2.5% EC 3 ราย แรง (56)






57

ถวเขยว (Mung bean) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ถวเขยวอายไมเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 20-40 ลตร อายเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








หนอนแมลงวนเจาะตนถว (Ophiomyia phaseoli)




พน 2 ครง หางกน 7 วน พนครงแรกเมอใบจรงคแรกคลเตมท หรออายประมาณ 7-10 วนหลงงอก

-หนอนเขาทำลายตงแตถวเหลองอยในระยะตนกลา ทำใหตนแคระแกรน ตาย และผลผลตลงลง - ไตรอะโซฟอส งดพนกอนการเกบเกยว 21 วน





70% WS 4A ปาน กลาง (131)






(179)




24% SC 18 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>2,000)



2.5% EC 3A ราย แรง (56)


บาซลลส ทรงเจนซส (Bacillus thuringiensis)

SC 11 - 100 มล./ นำ 20 ลตร




งดพนกอนการเกบเกยว 21 วน



60% FS 4A ราย แรง (131)



70% WS ปานกลาง (131)


58

ศตรพช









35% FS 4A ปานกลาง

(>1,563)






10% SL ปานกลาง (131)







83.9% EC

UNE นอย (4,300)


ไรแมงมม (Tetranychus spp.)

อะมทราซ (amitraz)

20% EC 19 ปานกลาง(800)


พนเมอพบไรแมงมมระบาดและใบแกทถกทำลายแสดงลกษณะอาการเปนจดสเหลองและแหง

เพลยออนถว (Aphis sp.)




พนเมอพบเพลยออนระบาดมาก 1-2 ครง หางกน 7-10 วน



2.5% EC 3A ราย แรง (56)



70% WS 4A ปานกลาง(450)



เพลยไฟดอกถว (Megalurothrips usitatus) เพลยไฟขาวโพด (Frankliniella williamsi)




พนเมอพบเพลยไฟทำลายใบ และดอก ในระยะทถวเจรญเตบโต จนถงระยะตดฝกออน


โพรไทโอฟอส (prothiofos)



เมทโอคารบ (methiocarb)



59

ศตรพช








ไรขาวพรก(Polyphagotarsonemus latus)


20% EC 19 ปานกลาง (800)


พนเมอใบถกทำลายประมาณ 30% ในระยะถวออกดอกถงตดฝกออน

ไรขาวมกทำลายระยะถวออกดอกทำใหใบทเกดใหมมขนาดเลก หยาบกราน และหดลง



2.5% EC 3A ราย แรง (56)






-ไมควรพนตดตอกน 2-3 ครง ในสภาพทอากาศแหงแลง -งดพนกอนการเกบเกยว 21 วน


5% EC 15 นอย (>8,500)


มวนเขยวขาว (Nezera viridula) มวนเขยวถว (Piezodorus hybneri)


25% WP 16 นอย (>2,198)








(131)





10% WP 4A นอย (>2,000)



25% WG 4A นอย (>1,563)



20% SP 4A ปานกลาง (146)


60

ศตรพช









2.5% CS 3 ราย แรง (56)



1.5% CS 3 ราย แรง (55)








หนอนเจาะฝกถวเขยว (Maruca vitrata) หนอนผเสอสนำเงน (Lampides boeticus)




พนเมอฝกถกทำลายประมาณ 30% ในระยะถวออกดอกถงตดฝกออนหรอดอกและฝกถกทำลายประมาณ 20% เมอถวอาย 42 วนหรอดอกและฝกถกทำลายประมาณ 10% เมอถวอาย 49 วนขนไป


แลงบดา-ไซฮาโลทรน (lambda-cyhalothrin)

2.5% EC 3A ราย แรง (56)





(>14.3)






(>16.2)



2.5% EC 3A ราย แรง (56)



5% EC 15 นอย(>8,500)



37.5% EC



61

ศตรพช













คลอรฟลอาซรอน (chlorfuazuron)

5% EC 15 นอย (>8,500)


พนเมอพบกลมไข 0.5 กลม/แถวถวยาว 2 เมตร หรอพบหนอน 1 ตว/ตน

ควรพนขณะทหนอนมขนาดเลก


20% F 18 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>3,000)


62

ถวลสง (Groundnut or peanut) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ถวลสงอายไมเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 20-40 ลตร อายเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








หนอนชอนใบถวลสง (Aproaerema modicella)




พนเมอพบใบถกทำลาย 30% พนซำเมอพบการระบาด 1-2 ครง หางกน 7 วน

ความเสยหายรนแรงมากในระยะจตนถวยงเลก และระยะตดฝก



2.5% EC 3 ราย แรง (56)






เพลยไฟถวลสง (Caliothrips indicus) เพลยไฟดอกไม (Frankliniella schultzei) เพลยไฟพรก (Scirtothrips dorsalis) เพลยไฟเมลอน (Thrips plami)




พนเมอพบเพลยไฟทำลายใบเฉลย 30-40 % ในระยะถวเรมตดฝก และพนซำเมอพบการระบาด 1-2 ครง หางกน 7 วน






2.5% EC 3A ราย แรง (56)






ไมควรพนตดตอกน 2-3 ครง ในสภาพทอากาศแหงแลง


5% EC 15 นอย (>8,500)


63

ศตรพช











(>14.3)






(>16.2)



2.5% EC 3A ราย แรง (56)



5% EC 15 นอย(>8,500)








ดวงนำมน (Mylabris phalerata, Epicauta maklini, E. waterhousei)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอแมลงทำลายในระยะถวเรมออกดอก และพนซำเมอใบถกกดกน 40 %

เสยนดน (Dorylus orientalis)

คารแทป (cartap)

4% G 14 ปานกลาง(325)

4 กก./ไร

ใส 2 ครง โรยพรอมปลก และถวอาย 30-35 วน โดยโรยหางโคนตน 10 ซม. แลวกลบโคน

ปลวก (Odontotermes sp.)




64

ละหง (Castor bean) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ละหงพนเมองอาย 1 เดอน ใชนำไรละ 20 ลตร เมอโตเตมท ใชนำไรละ 120 ลตร ละหงพนธตางประเทส อาย 1 เดอน ใชนำไรละ 40 ลตร เมอโตเตมท ใชนำไรละ 160 ลตร

ศตรพช








หนอนคบละหง (Achaea Janata)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบหนอนระบาดทำลายใบมากกวา 30%

หมนตรวจหนอนคบโดยเฉพาะเมอมฝนตกสมำเสมอ ในการพนควรพนใบและผลละหงทอยสง ถาพบแตนเบยนหนอนคบ ไมควรพนสารฆาแมลง

เพลยจกจนละหง (Jacobiasca formosana)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอใบลางของละหงแสดงอาการใบหอมสเหลอง และใบกรอบ

ความเสยหายจะรนแรงระยะฝนทงชวง ถาฝนตกสมำเสมอไมจำเปนตองพนสาร

ไรแมงมม (Tetranychus spp.)


20% EC 19 ปานกลาง (800)


เมอพบไรแมงมม และใบแกทถกทำลายแสดงอาการเปนจดเหลองและแหง พน 1-2 ครง หางกน 7-10 วน



85% WP 1A นอย (614)


พนเมอใบถกทำลายเกน 30%

ใบทถกทำลายจะเปนรอยปรพรน การทำลายเกดในเวลากลางคน

65

งา (Sesame) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) งาอายไมเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 20-40 ลตร อายเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








เพลยแปง (Phenacoccus sp.)


25% WG 4A นอย (>1,563)



1. สารไวตออยล สามารถใชเปนสารเสรมประสทธภาพ (Adjuvant) ของสารฆาแมลงไดดวย โดยใชสารฆาแมลงชนดใดชนดหนง ลดอตราครงหนงของการพนสารเดยว ผสมไวตออยล 50 มล./นำ 20 ลตร ผสมกนในนำทละนอยแลวกวนใหเขากน จากนนคอยๆ เตม จนไดปรมาตรนำทกำหนด 2. ไมควรพนไวตออยลตดตอกนเกน 2 ครง เนองจากอาจทำใหเกดอาการเปนพษกบตนงา





40% SC 16 นอย (>2,198)


ไวตออยล (white oil)

67% EC UNE นอย (15,000)


หนอนหอใบงา (Antigastra catalaunalis)




พนเมอพบหนอนมากกวา 2 ตว/แถวงายาว 1 เมตร หรอพนเพยง 3 ครง เมองาอาย 5, 20 และ 40 วน


2.5% EC 3A ราย แรง (56)




(>16.2)


หนอนผเสอหวกะโหลก (Acherontia styx)




พนเมอพบหนอนมากกวา 1 ตว/แถวงายาว 3 เมตร และพนซำอก เมอพบปรมาณหนอนดงทกลาวมาแลว ถาหนอนระบาดรนแรงพน 3 ครง ถาหนอนระบาดรนแรง


2.5% EC 3 ราย แรง (56)


66

ศตรพช








พน 3 ครง เมออาย 5, 10 และ 40 วน

มวนฝน (Nysius sp.)




พนเมอพบการระบาด พน 3 ครง เมองาอาย 5, 20 และ 40 วน

มวนเขยวขาว (Nezara viridula)




พนเมอมการทำลายในงาระยะงาออกดอกและตดฝก

ไรขาวพรก (Polyphagotarsonemus latus)


20% EC 19 ปานกลาง (800)


พนเมอพบใบถกทำลายประมาณ 30% ในระยะถวออกดอกถงตดฝกออน

ไรขาวมกทำลายระยะถวออกดอก ทำใหใบทเกดใหมมขนาดเลก หยาบกราน และหดลง

67

ทานตะวน (Sunflower) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ทานตะวนอายไมเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 20-40 ลตร อายเกน 1 เดอน ใชนำไรละ 100-150 ลตร

ศตรพช









อมาเมกตนเบนโซเอต (emamectin benzoate)

1.92% EC

6 ราย แรง (76)


พนบรเวณจานดอกเมอพบหนอนเฉลยมากกวา 2 ตว/10 จานดอก

ลเฟนนรอน (lufenuron)

5% EC 15 นอย (>2,000)



5% EC 15 นอย (>8,500)



24% SC 18A นอย (>5,000)



1.5% CS 3A ราย แรง (55)


เพลยจกจนฝาย (Amrasca biguttula) เพลยจกจน (Empoasca sp.)


70% WG 4A ปานกลาง(131)


พนเมอพบตวออนเพลยจกจนมากกวา 2 ตว/ใบ ในระยะทานตะวนอายไมเกน 45 วน

ทานตะวนอายมากกวา 45 วน สามารถทนทานตอการทำลายของเพลยจกจน


10% WP 4A นอย(>2,000)



25% WG 4A นอย (1,563)



20% SP 4A ปานกลาง(146)



25% WP 16 นอย (>2,198)







10% SL ราย แรง (131)


68

ศตรพช












83.9% EC

UNE นอย (4,300)


มวนเขยวขาว (Nezera viridula) มวนเขยวถว (Piezodorus hybneri) มวนถวเหลอง (Riptortus linearis)


25% WP 16 นอย (>2,198)








(131)


70% WG ปานกลาง(131)



10% WP 4A นอย (>2,000)



25% WG 4A นอย (>1,563)



20% SP 4A ปาน กลาง (146)



2.5% CS 3A ราย แรง (56)



1.5% CS 3A ราย แรง (55)








69

ศตรพช









40% SC 16 นอย (>2,198)



67% EC UNE นอย (15,000)


เพลยไฟถวลสง (Caliothrips indicus) เพลยไฟดอกไม (Frankliniella schultzei) เพลยไฟพรก (Scirtothrips dorsalis) เพลยไฟฝาย (Thrips plami)




พนเมอพบเพลยไฟทำลายใบเฉลย 30-40 % ในระยะถวเรมตดฝก และพนซำเมอพบการระบาด 1-2 ครง หางกน 7 วน




มวนฝน (Nysius sp.)




พนเมอพบการระบาด พน 3 ครง เมองาอาย 5, 20 และ 40 วน



2.5% EC 3 ราย แรง (56)






70

มะพราว (Coconut) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) มะพราวอาย 4 ปขนไป ใชนำตนละ 15-20 ลตร

ศตรพช








ดวงแรดเลก (Oryctes rhinoceros) ดวงแรดใหญ (O. gnu)

1. ใชวธเขตกรรม การกำจดแหลงขยายพนธเปนวธทดทสด และลงทนนอย โดยไมปลอยแหลงขยายพนธ ทงสะสมไวเกน 2 เดอน วธการ ก. เผาหรอฝงซากทอนมะพราว ตอมะพราว ข. ซากชนสวนของพชและมลสตว ควรเกลยกระจายบนพนดนไมใหหนาเกน 15 ซม. ค. ถาจำเปนตองกองทงไวเกน 2-3 เดอน ควรหมนพลกกลบกอง เพอตรวจหาไข หนอน ดกแด และตวเตมวยของดวงแรดแลวกำจดเสย 2. วธกล หมนทำความสะอาดบรเวณคอมะพราวและปาลมนำมนตามโคนยอด หากพบรใหใชเหลกแหลมแทงดวงแรดในร เพอกำจดพรอมใสสารฆาแมลงเพอปองกนไมใหดวงแรดวางไข

แหลงขยายพนธไดแก ซากลำตน และตอของตนมะพราวหรอปาลมนำมน ซากชนสวนของพชและมลสตวททงไวนาน ๆ

ราเขยวเมทาไรเซยม แอนโซเพลย (Metharhizium anipliae)

- UNF - - เมอพบทำลายของดวงแรดตวเตมวย จดเตรยมกองกบดกเพอลอใหดวงแรดตวเตมวยมาจบคผสมพนธและวางไข เมอพบตวหนอนดวงแรดในกองกบดก ใชราเขยวเมทาไรเซยมรปแบบเชอสด ในอตรา 2 ถง (800 กรมโดยปรมาตร) ตอกอง เกลยใหเชอกระจายทวทงกอง และรดนำเพมความชน

71

ศตรพช








ในกองกบดก หาวสดคลม กอง เชน ทางมะพราว หรอเศษใบไม เพอปกปองแสงแดด และรกษาความชนในกองกบดก ทงไวประมาณ 3-4 สปดาห หนอนดวงแรดจะเรมตดเชอ สงเกตจากรอยแผลสนำตาลขางลำตว การทำกองกบดกควรทำอยางตอเนอง ควรเตมวสดในกองกบดกอยางนอยปละ 2 –3 ครง และเตมราเขยวเมทาไรเซยมในกองกบดกทก ๆ 3-4 เดอน เพอเพมประสทธภาพในการควบคมใหดยงขน




สำหรบมะพราวอาย 1-5 ป ราดบรเวณคอมะพราวใหเปยกชมโดยใชนำยาผสมประมาณ 1-1.5 ลตร/ตน ตามขนาดของคอมะพราวหางกน 15-20 วน ปกตทำ 1-2 ครง

สงเกตรอยทำลายโดยดจากทางใบใหม จะมรอยขาดเปนรปสามเหลยม การกำจดโดยสารฆาแมลงเปนการแกปญหาทปลายเหต จะไดผลในระยะหนงเทานน การกำจดทดทสดคอ การกำจดแหลงขยายพนธอนเปนตนเหต


85% WP 1A นอย (614)


ดวงงวงมะพราวชนดเลก (Rhynchophorus ferrugineus) ดวงงวงมะพราวชนดใหญ (R. vulneratus)

ควรใชนำมนเครองทใชแลว หรอชนผสมนำมนยางทารอบตน ตงแตโคนตนถงระดบเหนอพนดน 2 ฟต บรเวณทพบรอยแผลหรอรอยแตกของเปลอก เพอปองกนการวางไข ทำปละ 2 ครง

72

ศตรพช








หนอนราน (Thosea sp.) หนอนรานมะพราว (Parasa lepida)


85% WP 1A นอย (614)


พนใหทวบรเวณใบและโคนทางใบเมอพบใบถกทำลาย 40%


2.5% EC 3A ราย แรง (56)





40% WP 1B นอย (1,139)


แมลงดำหนามมะพราว (Plesispa reichei)

ใช แตนเบยนอะซโคเดส และแตนเบยนเตตระสตคสควบคมดรายละเอยดหนา 169

หนอนหวดำมะพราว

วธเขตกรรมและวธกล ตดใบทมหนอนนำไปเผาทำลายทนท ไมควรยายตนพนธมะพราว มาจากแหลงทมการระบาด

ปลอยแตนเบยนโกนโอซสและบราคอน ในอตราชนดละ 200 ตวตอไร ประเมนสถานการณทก 7 วน เพอกำหนดเขตควบคมไมใหระบาดวงกวาง

บาซลลส ทรงเยนซส(Bacillus thuringiensis)

SC 11 - 100 มล./นำ 20 ลตร

พนใหทวทรงพม ชวงเยนหลกเลยงแสงแดด


1.92% EC 6 ราย แรง (76)

30 มล./ตน

-มะพราวตนสงมากกวา 12 เมตรใหใชสวานเจาะรทลำตนใหรอยสงจากพนดน 1 เมตร เอยงลง 45 องศา ลก 10 เซนตเมตร เจาะ 2 ร ใหรอยตรงขามกนและตางระดบกนเลกนอย จากนนใหใชสารไมผสมนำฉด โดยฉด สารฆาแมลงลงไปรละ 15

73

ศตรพช








มล. และปดรดวยดนนำมน วธนจะปองกนกำจดหนอนไดนานมากกวา 3 เดอน และปองกนกำจดศตรชนดอนได วธนหามใชกบมะพราวนำหอม มะพราวกะท และมะพราวทใชทำนำตาลโดยเดดขาด


20% WG 28 นอย (≥2,000)


-มะพราวทสงนอยกวา 12 เมตร รวมทงมะพราวกะท มะพราวนำหอม และมะพราวทใชทำนำตาลในพนทระบาดรนแรง ไมไดปลอยแตนเบยนพนดวยสารฆาแมลง ใหทวทรงพม 2 ครง หางกน 15 วน หากปลอยแตนเบยน ใหปลอยหลงพนสารเคม 2 สปดาห วธนใชยายตนพนธเพอปองกนการแพรกระจายไดเชนกน


5.17% SC

28 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>2,000)


74

ปาลมนำมน (Oil palm) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) ปาลมนำมนอาย 1-3 ป ใชนำตนละ 1-5 ลตร อาย 3 ปขนไป ใชนำตนละ 10-20 ลตร

ศตรพช








หนอนหนาแมว (Darna furva)


20% WG 28 นอย (≥2,000)


พนใหทวเมอพบหนอนทำลายเฉลย 20 ตวตอทางใบ พนซำตามความจำเปน

ควรพนเมอหนอนอยในระยะแทงผวใบ (หนอนวย 1-4) จะไดผลดยงขน คลอแรนทรานลโพรล

(chlorantraniliprole) 5.17%

SC 28 นอย

(>5,000) 20 มล./นำ 20 ลตร

ฟโพรนล (fipronil) 5% SC 2B ราย แรง (92)



5% EC 15 นอย (>2,000)



1.92% EC 6 ราย แรง (76)


เดลทาเมทรนdeltamethrin

3%EC 3 ราย แรง (135)



SC 11 - 80 มล./นำ 20 ลตร

อโทเฟนพรอกซ (etofenprox)

20% EC 3A นอย(>2,000)


หนอนหอยหลงเตา (Thosea siamica)


85% WP 1A นอย (614)



2.5% EC 3 ราย แรง (56)



10% EC 3 ราย แรง มาก

(>16.2)

5-10 มล./นำ 20 ลตร

บาซลลส ทรงเยนซส (Bacillus thruringiensis)

WDG,WP 11 - 30 กรม/นำ 20 ลตร

75

ศตรพช








ไตรคลอรฟอน (trichlorfon)

95% WP 1B ปานกลาง (212)


ดวงแรดเลก (Oryctes rhinoceros) ดวงแรดใหญ (O. gnu)

1. ใชวธเขตกรรม การกำจดแหลงขยายพนธเปนวธทดทสด และลงทนนอย โดยไมปลอยแหลงขยายพนธ ทงสะสมไวเกน 2 เดอน วธการ ก. เผาหรอฝงซากทอนมะพราว ตอมะพราว ข. ซากชนสวนของพชและมลสตว ควรเกลยกระจายบนพนดนไมใหหนาเกน 15 ซม. ค. ถาจำเปนตองกองทงไวเกน 2-3 เดอน ควรหมนพลกกลบกอง เพอตรวจหาไข หนอน ดกแด และตวเตมวยของดวงแรดแลวกำจดเสย 2. วธกล หมนทำความสะอาดบรเวณคอมะพราวและปาลมนำมนตามโคนยอด หากพบรใหใชเหลกแหลงแทงดวงแรดในร เพอกำจดพรอมใสสารฆาแมลงเพอปองกนไมใหดวงแรดวางไข

แหลงขยายพนธไดแก ซากลำตน และตอของตนมะพราวหรอปาลมนำมน ซากชนสวนของพชและมลสตวททงไวนาน ๆ

ราเขยวเมทาไรเซยม แอนโซเพลย (Metharhizium anipliae)

- UNF - - เมอพบทำลายของดวงแรดตวเตมวย จดเตรยมกองกบดกเพอลอใหดวงแรดตวเตมวยมาจบคผสมพนธและวางไข เมอพบตวหนอนดวงแรดในกองกบดก ใชราเขยวเมทาไรเซยมรปแบบเชอสด ในอตรา 2 ถง (800 กรมโดยปรมาตร) ตอกอง เกลยใหเชอกระจายทวทงกอง และรดนำเพมความชน ในกองกบดก หาวสดคลม

76

ศตรพช








กอง เชนทางมะพราว หรอเศษใบไม เพอปกปองแสงแดด และรกษาความชนในกองกบดก ทงไวประมาณ 3-4 สปดาห หนอนดวงแรดจะเรมตดเชอ สงเกตจากรอยแผลสนาตาลขางลำตว การทำกองกบดกควรทำอยางตอเนอง ควรเตมวสดในกองกบดกอยางนอยปละ 2 –3 ครง และเตมราเขยวเมทาไรเซยมในกองกบดกทก ๆ 3-4 เดอน เพอเพมประสทธภาพในการควบคมใหดยงขน




สำหรบปาลมนำมนอาย 1-5 ป ราดบรเวณคอปาลมนำมนใหเปยกชมโดยใชนำยาผสมประมาณ 1-1.5 ลตร/ตน ตามขนาดของคอปาลมนำมนหางกน 15-20 วน ปกตทำ 1-2 ครง

สงเกตรอยทำลายโดยดจากทางใบใหม จะมรอยขาดเปนรปสามเหลยม การกำจดโดยสารฆาแมลงเปนการแกปญหาทปลายเหต จะไดผลในระยะหนงเทานน การกำจดทดทสดคอ การกำจดแหลงขยายพนธอนเปนตนเหต


85% WP 1A นอย (614)




85% WP 1A นอย (614)


พนใหทว 1-2 ครง เมอพบใบถกทำลายมากกวา 50%

ควรพนในเวลาเยนหรอใกลคำจะไดผลด

77

กลวย (Banana)

ศตรพช








ดวงงวงกลวย (Cosmopolites sordidus, Odoiporus longicollis)




ราดรอบโคนตนเมอสำรวจพบดวงงวงกลวย 2-4 ตว/กบดก

เพอชวยลดปรมาณดวงงวงกลวย แนะนำใหเกษตรกรทำกบดก โดยตดตนกลวยยาวทอนละ 30 ซม. ผาครงตามยาว วางในสวน กบละ 1 ทอน แตละกบดกหางกน 10 เมตร เพอลอตวเตมวยใหเขามาในกบดก แลวจบทำลาย

78

มะมวงหมพานต (Cashew nut) การพนสารฆาแมลงดวยเครองสบโยกสะพายหลง (Knapsack sprayer) สำหรบตนมะมวงหมพานตอาย 3-5 ป ใชนำ

ไรละ 140-250 ลตร (1 ไร = 45 ตน ระยะปลก 6x6 เมตร) และอาย 6-10 ปขนไป ใชเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) ใชนำตนละ 10-20 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟทอ (Haplothrips sp.)


2.5% EC 3A ราย แรง (56)


พนเมอพบการระบาด ชวงเรมแทงชอดอก


85% WP 1A นอย (614)




(>16.2)





มวนยง (Helopeltis antonii)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบรอยทำลายยอดออนกอนออกชอดอก และชวงตดผลออน





2.5% EC 3A ราย แรง (56)


หนอนบงกนใบ (Cricula trifenestrata)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอใบถกทำลายเกน 30%




79

โกโก (Cocoa) การพนสารฆาแมลงดวยเครองสบโยกสะพายหลง (Knapsack sprayer) พนตนละ 1-5 ลตร ตามขนาดของทรงพม

ศตรพช


วธการใช

ชอสามญ %

สารออกฤทธ และสตร





มวนโกโก (Helopeltis sp.)


85% WP 1A นอย (614)


พนเมอพบการระบาด และพนซำตามความจำเปน


2.5% EC 3A ราย แรง (56)





ไบเฟนทรน (bifenthrin)

2.5% EC 3A ราย แรง

(54.5)



10% SL 4A ราย แรง (131)


เฟนโทรไทออน(fenitrothion)



80

กาแฟ (Coffee) การพนสารฆาแมลงดวยเครองสบโยกสะพายหลง (Knapsack sprayer) กาแฟอาย 1-3 ป พนธโรบสตา ใชนำไรละ

90 ลตร ตนละ 0.5 ลตร พนธอราบกา ใชนำไรละ 200 ลตร

ศตรพช








มอดเจาะผลกาแฟ (Hypothene-mus hampei)




สวนกาแฟทมการระบาดของมอดเจาะผลกาแฟ ใหพนสารฆาแมลงในระยะทผลมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 5 มม. จนถงผลกาแฟสก

การเกบเกยวผลกาแฟ ควรเกบผลสกใหหมดตน ไมใหตดคางหรอรวงหลนอยบนพนดนใตตน ตดแตงกงกาแฟทใหผลผลตแลว

หนอนแทะเปลอกลำตน (Xyloyrechus sp.)

ใชฟางขาวคลมโคนตนกาแฟ โดยพนหรอยกฟางสงจากพนดนจนถงกงลางของทรงพม เพอบงสวนของลำตน และปองกนตวเตมวยมาวางไขควรคลมไวตลอดป

การเกบเกยววธนใชกบกาแฟพนธอราบกา อายตงแต 1 ปขนไป แมลงชนดนเปนศตรทสำคญทางภาคเหนอ หมนตรวจสภาพฟางทใชคลม ถาฟางยบตวหรอผใหพนสงขนในระดบเดมหรอเปลยนฟางใหมทก 3-5 เดอน

เพลยหอยสเขยว (Coccus viridis)


67% EC UNE นอย (15,000)


พนเฉพาะตนทพบการระบาดของเพลยหอยซงเกาะบนสวนของยอดออน กง ลำตน และใตใบ พนซำตามความจำเปน

ควรกำจดมดทอยบนตนกาแฟ เนองจากมดเปนพาหะนำเพลยหอยไปยงตนอน


10% SL 4A นอย (131)


เฟนโทรไทออน (fenitrothion)



81

แกวมงกร (Dragon fruit)

ศตรพช








เพลยแปงสบปะรดสเทา(Dysmicoccus neobrevipes)


25% WG 4A นอย(1,563)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของเพลยแปง (ผลแกวมงกรอาย 1 สปดาห) อยางนอย 2 ครงตดตอกน ทก 7 วน พนซำเมอพบการระบาด

ใชสารฆาแมลงเมอแกวมงกรอาย 1 สปดาห แลวหอผลเมออาย 2 สปดาห อมดาโคลพรด

(imidacloprid) 70% WG 4A ปาน

กลาง(131)



10% WP 4A นอย (>2,000)


ไวตออยล (white oil) 67% EC UNE นอย(15,000)


ไมควรพนในชวงทมแสงแดดจด

หนอนแมลงวนผลไม (Bactocera dorsalis, B. correcta, B cucurbitae, B. umbrosa, B. tau)

หอผลแกวมงกรดวยถงพลาสตก หรอ ถงเคลอบสารเคม หรอ ถงใยสงเคราะห หรอ ถงหอผลไมสำเรจรป หรอ ถงกระดาษสนำตาล เมอผลแกวมงกรอายอาย 2 สปดาห

82

ทเรยน (Durian) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

ทเรยนอาย 10 ป ใชนำประมาณตนละ 15-20 ลตร

ศตรพช








เพลยไกแจทเรยน (Allocarsidara malayensis)


25% WG 4A นอย (1,563)


ควรพนสารเมอสำรวจพบเพลยไกแจในชวงแตกยอดออน โดยสำรวจแปลงละ 10-25% ของจำนวนตนทงหมด ตนละ 5 ยอด พน 2 ครง หางกน 14 วน

ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam)/ แลมบดา-ไซฮาโลทรน (lamdacyhalothrin)

14.1/10.6% ZC

4A/3A ปานกลาง/รายแรง (1,563/56)






10% WP 4A นอย(>2,000)


หนอนเจาะเมลดทเรยน (Mudaria luteileprosa)

- หอผลทเรยนโดยการใชถงพลาสตกสขาวขน เจาะบรเวณกนถงใหสามารถระบายนำได - การหอผลระยะยาวเปนการหอผลอยางเดยวตงแตผลอาย 1 เดอนครง จนถงเกบเกยว - การหอผลรวมกบการพนสารฆาแมลง จะพนสารฆาแมลง ตงแตผลอาย 1 เดอนครง ถง 2 เดอนครง หลงจากนนจงหอผลจนถงเกบเกยว


60% EC 1B ปานกลาง(1,139)


แหลงทระบาดประจำ พนหลงจากทเรยนตดผล 1 เดอน แหลงทไมเคยระบาดควรสำรวจ โดยตดตงกบดกแสงไฟ และพนทนทเมอพบผเสอตดกบดกแสงไฟ

งดพนกอนเกบเกยว 14 วน


85% WP 1A นอย(614)



83

ศตรพช








แลมบดา-ไซฮาโลทรน (lamda-cyhalothrin)

2.5% EC 3A ราย แรง (56)






เพลยหอยเกรดทเรยน(Aulacaspis vitis)


10% WP 4A นอย (>2,000)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาด พนทก 7 วนตดตอกนอยางนอย 2 ครง

มพษรายแรงตอผง

เพลยไฟพรก (Scirtothrips dorsalis)


10% SL 4A ราย แรง (131)


สำรวจการระบาดของเพลยไฟในระยะแตกใบออน ดอก และผลออน พนเมอพบเพลยไฟเฉลยมากกวา 1 ตวตอยอด ชอ หรอผล


ฟโพรนล (fipronil) 5% SC 2B ราย แรง(92)


หนอนดวงหนวดยาวเจาะลำตน (Batocera rufomaculata)

ไทอะมทอกแซม/แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam/ lambda-cyhalothrin)

14.1/10.6% ZC

4A/3A ปานกลาง/รายแรง (>1563/

56)


พนใหโชกเฉพาะบรเวณลำตน ตงแตโคนตนจนถงยอด และกงขนาดใหญ ซงเปนตำแหนงทดวงชอบวางไข พน 2 ครง หางกน 2 สปดาห


16% SG 4A นอย(>500)


-มพษรายแรงตอผง -งดพนกอนการเกบเกยว 7 วน


10% SL 4A ราย แรง (131)







ไรแดงแอฟรกน (Eutetraychus africanus)

โพรพารไกต (propagite)

30% WP 12C นอย (2,639)


พนทงตนโดยเฉพาะบรเวณยอด เมอพบไรระบาด พนซำตามความจำเปน


อะมทราซ (amitraz) 20% EC 19 ปานกลาง (800)



2% EC 10A นอย (>5,000)


84

ฝรง (Guava) ควรพนเหยอพษดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ศตรพช








แมลงวนผลไม (Bactocera correcta)แมลงวนทอง (Bactocera dorsalis)

ควรหอผลตงแตผลฝรงอาย 8 สปดาห หลงดอกบานดวยถงพลาสตกหหวสขาวขนาด 6x14 นว ทเจาะรแบบซอนรปสำเรจมาจากโรงงาน เพอปองกนการเขาทำลายของแมลงวนผลไม และหมทบดวยกระดาษสมดโทรศพทหรอหนงสอพมพหอเปนรปกรวยเพอปองกนแสงแดด ทำใหผวสวยและเจรญเตบโตเรว

85

องน (Grape) การพนสารฆาไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

องนเตมคางใชนำประมาณไรละ 400 ลตร

ศตรพช








ไรแดงมะมวง (Oligonychus mangiferus)




พนเมอพบการระบาดในระยะใบแก โดยพนทวทงแปลงบนใบและใตใบ พนซำตามความจำเปน










พนเมอพบการระบาด


10% SL 4A ราย แรง (131)



12% SC 5 นอย(>5,000)

10-15 มล./นำ 20 ลตร



WDG, WG, WP,

SC

11 - 60-80กรม, มล./นำ 20 ลตร

ระยะองนเรมผลตาดอกและใบ พบกลมไข หรอหนอนขนาดเลก พน 2 ครง หางกน 3-5 วน ในชวง ระยะผลพนเมอพบหนอนเฉลย 1 ตว/ชอ


20% F 18 นอย (>5,000)



SC UNV - 20-30 มล./นำ 20 ลตร

- พนทก 7 วน หลงองนแตกยอดออน และหลงจากแตงชอผลองนแลว - พนทก 5 วน เมอชอองนเตบโตเตมทและเรมบานไปจนตดผลออน - กรณเกดการระบาดรนแรงพบหนอนเฉลยเกน 3 ตว/ยอด ควรพนหางกน 3 วน ตดตอกน 2 ครง

86

ศตรพช









นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หรอ เอนพวหนอนเจาะสมอฝาย(Nucleopolyhedro virus or NPV)

- 31 - 20-30 มล./นำ 20 ลตร

พนครงแรกตอนดอกเรมบาน 3-4 วน พนซำอก 2 ครงหางกน 3 วน

แนะนำใหพนเอนพวหนอนเจาะสมอฝาย2 ครง หางกน 3 วน ตามดวยการพนสารอมาเมกตนเบนโซเอต เพอการปองกนกำจดทมประสทธภาพ


WDG, WG, WP,

SC

11 - 60-80กรม, มล./นำ 20 ลตร


1.92% EC 6 ราย แรง (76)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาด พนซำตามความจำเปน

87

พทรา (Jujube) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) พทราอาย 5 ป ใชนำประมาณ

ตนละ 5 ลตร ควรพนเหยอพษดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ศตรพช








แมลงวนผลไม (Bactocera correcta) แมลงวนทอง (Bactrocera dorsalis)

มาลาไทออน (malathion) + ยสตโปรตนไฮโดรไลเซท หรอยสตออโตไลเซท (Yeast protein hydrolysate or Yeast autolysate)

83% EC

1B พษนอย(2,100)

10 มล. + 200 มล./นำ 5 ลตร

พนเปนจด บรเวณโคนตน ใบแกดานลางของพทรา ดการพนเหยอพษ หนา 195

หนอนแดงพทรา (Meridarchis scyrodes)


25% WP 15 นอย(4,640)


ในชวงทมการระบาด เรมพนเมอผลมเสนผาศนยกลางขนาด 1 ซม.

หนอนมกระบาดชวงเดอนตลาคม-มกราคม หรอในชวงเดอนทฝนตกนอย งดพนกอนเกบเกยวอยางนอย 14 วน




หนอนชอนใบพทรา (Stigmella sp.)

คารบารล (carbaryl) 85% WP 1A นอย(614)


พนเมอพบการระบาด หนอนมกระบาดในชวงเดอนมนาคม-มถนายน หรอหลงฝนทงชวงแลว 7-10 วน งดพนกอนเกบเกยว 7 วน

88

ลนจ/ลำไย (Litchi/Longan) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) ลนจอาย 10 ป

ใชนำประมาณตนละ 15 ลตร

ศตรพช








หนอนเจาะขวผลลนจ (Conopomorpha sinensis)

การหอผลดวยกระดาษหนงสอพมพ เมอผลอาย 40 วน จะลดการทำลายของหนอนเจาะขวลนจไดโดยไมตองพนสารฆาแมลง

อมดาโคลพรด(imidacloprid)

10% SL 4A ราย แรง (131)


ในแหลงทมการระบาดพน 3 ครง หางกน 7 วน เรมพนเมอผลมอาย 40 วน



85% WP 1A นอย(614)



ฟโพรนล (fipronil) Update



ไรกำมะหยลนจ (Aceria litchii)

กำมะถน (wettable sulfur)

80% WP - นอย (>2,000)


ในแหลงทมการระบาด พนหลงตดแตงกงและเรมแตกใบออน พนซำ 1 ครง หางกน 4 วน

-กอนพนสารฆาแมลง ควรตดแตงกงทมไรกำมะหยทำลายและเผาทงเสย -อะมทราซ งดพนกอนการเกบเกยว 14 วน




มวนลำไย (Tessaratoma papillosa)


2.5% EC 3A ราย แรง (56)


พนเมอพบการระบาด ในระยะตวออนวย 1-2

-การกำจดตวเตมวยมกไมคอยไดผล เพราะจะบนหน อยาพนในททมการเลยงผง และปลอยแตนเบยนไข -แลมบดา-ไซฮาโลทรน งดพนกอนเกบเกยว 7 วน -คารบารล งดพนกอนเกบเกยว 14 วน



89

ศตรพช








หนอนชอนใตผวเปลอก(Cossus sp.)

ไสเดอนฝอยสไตเนอรนมา คารโปแคปซ (Steinernema carpocapsae)

- - - - ใชไสเดอนฝอย 50 ลานตว/นำ 20 ลตร ใช 2-3 ลตร/ตน พน 2 ครง หางกน 15 วน

ควรพนไสเดอนฝอยตอนเยน (หลงเวลา 17.00 น.) ทงนเพอหลกเลยงแสงอาทตย ในกรณทมอากาศแหงแลง ควรพนนำใหความชมชนกอน

90

ลองกอง/ลางสาด (Longkong/Langsaat)

ศตรพช








เพลยแปง (Exallomochlus hispidud)



พนสารอยางนอย 2 ครง หางกน 7 วน


10% WP 4A นอย (>2,000)




70% WG 4A ปาน กลาง (131)



25% WG 4A นอย(1,563)


หนอนชอนใตผวเปลอก(Cossus chloratus)


- - - - ใชไสเดอนฝอย 50 ลานตว/นำ 20 ลตร ใช 2-3 ลตร/ตน พน 2 ครง หางกน 15 วน


91

มะมวง (Mango) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

มะมวงอาย 7 ป ใชนำประมาณตนละ 10 ลตร

ศตรพช








เพลยจกจนมะมวง (Idioscopus clypealis, I. niveosparsus)


10% SL 4A ราย แรง (131)


พนในระยะกอนดอกบาน เมอสำรวจพบเพลยจกจนมากกวา 5 ตว/ชอ และพนซำ 1-2 ครง ตามความจำเปน ไมควรพนขณะดอกบาน และหลงจากผลมขนาดเทาหวแมมอ



25% WG 4A นอย (1,563)






เพลยไฟพรก (Scirtothips dorsalis)


12% SC 5 นอย(>5,000)


พนสารแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธ โดยใชรอบการหมนเวยนทก 14 วน เมอพบการระบาด เพอชะลอความตานทานตอสารฆาแมลง

ประสทธภาพการปองกนกำจด 70-80% นาน 5-7 วน


10%SC 13 ปานกลาง(441)


ประสทธภาพการปองกนกำจด 50-75% นาน 5 วน

อะบาเมกตน (abamecin)

1.8% EC 6 ราย แรง มาก (10)


-ประสทธภาพการปองกนกำจด 50-70% นาน 5 วน

ดวงกดใบมะมวง (Deporaus marginatus)



พนเมอพบการระบาดขณะมะมวงเรมแตกใบออน พนซำอก 1-2 ครงทก 3 วน เมอพบใบออนจำนวนมากถกกดและรวง

-เกบใบมะมวงทรวงเนองจากทำลายของดวง เผาหรอฝงเพอทำลายไขและหนอน -งดพนกอนการเกบเกยว 14 วน

แมลงวนทอง (Bactrocera dorsalis)

มาลาไทออน + ยสตโปรตนไฮโดรไลเซท หรอยสตออโตไลเซท ((malathion+Yeast protein hydrolysate or Yeast autolysate)

83% EC 1B พษ นอย

(2,100)

10 มล. + 200 มล./นำ 5 ลตร

พนเปนจดหรอเปนแถบบนใบแกของมะมวง ดการพนเหยอพษ หนา 195

หอผลดวยถงกระดาษสนำตาลสองชนทภายในมกระดาษคารบอนทเคลอบดวยขผง ขนาด 15x30 ซม. เรมหอผลเมอมะมวงตดผลอายประมาณ 60 วน

92

ศตรพช








หนอนเจาะผลมะมวง (Noorda albizonalis)


10% SL 4A ราย แรง (131)


ในแหลงทมการระบาดพน 2 ครง หางกน 7 วน เรมพนเมอมะมวงมอาย 30 วน



2.5% EC 3A ราย แรง (56)



เพลยแปง (Dysmicoccus neobrevipes)


25% WG 4A นอย (1,563)

2.5 กรม/นำ 20 ลตร

พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาด 2 ครง หางกน 7 วน และหอผลดวยถงกระดาษคารบอน



10% WP 4A นอย(>2,000)


ดวงเจาะเมลด (Sternoche-tus olivieri


10% SL 4A ราย แรง (131)


พนหลงมะมวงตดผล 20-25 วน (ผลออน) 2 ครง หางกน 5-7 วน


93

มงคด (Mangosteen) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) มงคดอาย 10 ป

ใชนำประมาณตนละ 15-20 ลตร

ศตรพช












พนครงแรกกอนดอกบาน 1 สปดาห เมอตรวจพบเพลยไฟเฉลยมากกวา 1 ตว/ดอก และพนซำอก 2 ครง ขณะดอกบาน และหลงดอกบาน 1 สปดาห เมอตรวจพบเพลยไฟเฉลย 0.25 ตว/ดอกหรอผล ควรพนสารฆาแมลงสลบกลมกลไกการออกฤทธ


10% SL 4A ราย แรง (131)


อะซทามพรด(acetamiprid)




สไปนโทแรม (spinetoram)

12% SC 5 นอย(>5,000)




เพลยแปงมงคด(Pseudococcus cryptus)


85% WP 1A นอย(614)


พนเมอพบการระบาดของเพลยแปงทผล และพนซำ 1-2 ครง หางกน 1 สปดาห

-ขณะผลมงคดเลกอย ถาเพลยแปงระบาด จะพบทดานกนผล งายตอการพนสารปองกนกำจด เมอผลโต เพลยแปงจะฝงตวใตกลบเลยงยากตอการพนสาร หลงมงคดตดผลจงควรสำรวจการระบาดของเพลยแปงเปนครงคราว -คารบารล งดพนกอนการเกบเกยว 7 วน - อมดาโคลพรดมพษรายแรงตอผง งดพนกอนการเกบเกยว 7 วน


10% SL 4A ราย แรง (131)


หนอนกนใบ (Stictoptera columba, S.


85% WP 1A นอย(614)


พน 2 ครง หางกน 5 วน ระยะเรมแตกใบออน พนซำเมอจำเปน

เพอชวยลดการพนสารฆาแมลง แนะนำใหเกษตรกรกองหญา หรอฟาง

94

ศตรพช








signifera, S. cucullioides)

บรเวณโคนตน เพอลอหนอนใหมาซอนตวและจบทำลาย

หนอนชอนใบ (Phyllocnistis sp. Acrocercops sp.)


85% WP 1A นอย(614)


เมอพบการระบาดในระยะแตกใบออน พน 2 ครง หางกน 10 วน


95

มะละกอ (Papaya) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

มะละกออาย 2 ป ใชนำประมาณตนละ 2 ลตร

ศตรพช








เพลยแปง (Pseudococcus sp., Paracoccus sp.)


25% WG 4A นอย (1,563)


พนเมอพบการระบาด อยางนอย 2 ครงหางกน 7 วน พนซำเมอพบการระบาด





10% WP 4A นอย(>2,000)



16% SG 4A นอย(>500)





ไพมโทรซน (pymetrozine)

50% WG 9 นอย (5,820)


ไรแดงแอฟรกน (Eutetra-nychus africanus)


24% SC 23 นอย(>2,000)


พนใหทวบรเวณหนาใบแก พน 2 ครง หางกน 5 วน พนซำเมอมการระบาด

ประสทธภาพการปองกนกำจด 77-99 % นาน 21 วน

ไซฟลมโทเฟน(cyflumetofen)

20% EC 25A นอย(>2,000)


ประสทธภาพการปองกนกำจด 84-99% นาน 21 วน

ทบเฟนไพแรด (tebufenpyrad)





2% EC 10A นอย(>5,000)



เฟนไพรอกซเมต(fenpyroximate)

5% SC 21A ปานกลาง(245)



อะมทราซ (amitraz) 20% EC 19 ปานกลาง(800)



96

ศตรพช








ไพรดาเบน(pyridaben)




อะบาเมกตน(abamectin)




97

สบปะรด (Pineapple) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช








เพลยแปงสบปะรด (Dysmicoccus brevipes) เพลยแปงสบปะรด สเทา(Dysmicoccus neobrevipes)


25% WG 4A นอย (1,563)


แชหนอพนธสบปะรดกอนปลก โดยผสมสารตามอตราทกำหนด แชนาน 5 นาท

สามารถกำจดเพลยแปงทตดมากบหนอพนธสบปะรด และปองกนการเขาทำลายของเพลยแปงได 1 เดอน





10% WP 4A นอย(>2,000)



25% WG 4A นอย (1,563)


พนเฉพาะจดทพบเพลยแปงระบาด

1.ไมควรพนในระยะทใกลเกบเกยว (พนครงสดทายขณะทอยในชวงออกดอกหรอตดผลออน เพอไมใหมการตกคางของสารเคมในผลผลต) 2.ในหลงปลกทไมเคยเกดโรคเหยวสบปะรดไมจำเปนตองพนสารกำจดเพลยแปง



(131)



10% WP 4A นอย(>2,000)





98

สละ (Salacca)

ศตรพช








ดวงเจาะผลสละ (Mecocerina sp.)

หอผลสละดวยถงผามง หรอถงปย หรอถงหอผลไม ตงแตพบการระบาด

พรมฟอส-เมทล (pyrimiphos-methyl)

50% EC 1B ปานกลาง(1,414)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของดวงเจาะผลสละ ทก 15 วน

ไดโนทฟแรน(dinotefuran)

10% WP 4A นอย (>2,000)



16% SG 4A นอย(>500)





25% WG 4A นอย (1,563)


99

กระทอน (Santol) ควรพนเหยอพษดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ศตรพช


วธการใช หมายเหต ชอสามญ %สารออกฤทธและ

สตร

IRAC Gr.

LD50 อตราการใช

แมลงวนทอง (Bactocera dorsalis)

ควรหอผลดวยกระดาษสนำตาล เมอผลกระทอนอาย 60 วน หลงตดผล เพอปองกนการเขาทำลายของแมลงวนผลไม


83% EC

1B พษนอย

(2,100)

10 มล. + 200 มล./นำ 5 ลตร

พนเปนจด บรเวณโคนตน ใบแกดานลางของกระทอน ดการพนเหยอพษ หนา195

100

เงาะ (Rambutan) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

เงาะอาย 10 ป ใชนำประมาณตนละ 15 ลตร

ศตรพช









สไปนโทแรม (spinetoram)

12% SC 5 นอย (>5,000)


ในแหลงทมการระบาด พนเมอเพลยไฟระบาดในระยะเรมแทงชอดอก พนซำตามความจำเปน งดพนเมอดอกบานมากกวา 20%






1.92% EC 6 ราย แรง (76)






2.5% EC 3A ราย แรง (56)


หนอนเจาะขวเงาะ (Conopomorpha cramerella)



ในแหลงทมการระบาด พนเมอสำรวจพบหนอนเจาะขวเงาะในระยะผลเรมเปลยนส พนซำตามความจำเปน

พบทำลายมากในเงาะสชมพ งดพนสารกอนเกบเกยวอยางนอย 7 วน

101

ชมพ (Rose apple) ควรพนเหยอพษดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ศตรพช








แมลงวนทอง (Bactocera dorsalis) แมลงวนผลไม (Bactocera correcta)

เรมหอผลชมพเมอชมพอาย 2 สปดาหหลงไหมรวง ดวยถงพลาสตกขนาด 8x16 นว หรอ 8x17 นว ทเจาะรแบบซอนรปสำเรจมาจากโรงงาน และไวผล 3-4 ผลตอชอตอถง เพอปองกนการเขาทำลายของแมลงวนผลไม


83% EC

1B พษนอย(2,100)

10 มล. + 200 มล./นำ 5 ลตร

พนเปนจด บรเวณโคนตน ใบแกดานลางของชมพ ดการพนเหยอพษ หนา 195

102

สตรอวเบอรร (Strawberry) การพนสารฆาไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

อายพช 1-30 วน หลงยายกลาปลกใชนำไรละ 80 ลตร หลงจากนนใชนำไรละ 100-160 ลตร

ศตรพช








ไรสองจด(Tetranychus urticae)


30% WP 12C นอย (2,639)


เมอมการระบาด พนใหทวตนโดยเฉพาะดานใตใบแก พนซำตามความจำเปน

ควรพนตามอตราทกำหนดและในเวลาแดดไมจด เพราะจะทำใหใบออนไหมได

เฟนไพรอกซเมต(fenpyroximate)

5% SC 21A ปานกลาง(245)


ใชสารนไดในกรณทมการปลอยไรตวหำ

ไรตวหำแอมบเชยส ลองจสะไปโนซส (Amblyseius longispinosus)

ปลอยไรตวหำ 2-5 ตวตอตน เมอพบไรศตรพชเรมเขาทำลาย โดยปลอยเปนระยะ ๆ หางกนครงละประมาณ 2 สปดาห ไรตวหำสามารถควบคมไรศตรพชลงไดหมดภายในเวลา 10-12 สปดาห (ไรตวหำกนไขไรสองจดไดวนละ 80 ฟอง กนตวออนไดวนละ 12-13 ตว)

103

นอยหนา (Sugar apple) การพนสารฆาแมลงดวยเครองยนตพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

ใชนำตนละ 3-5 ลตร ขนกบขนาดของตน

ศตรพช








เพลยแปงสบปะรดสเทา (Dysmicoccus neobrevipes)


67% EC UNE นอย(15,000)



1.ไมควรพนไวตออยลตดตอกนเกน 2 ครง เพราะอาจทำใหผวนอยหนาไหม 2. การผสมไวตออยล ใหใชไวตออยลตามอตราการใช โดยคอยๆ เตมนำทละนอย คนใหเขากน จากนนจงเตมนำจนไดปรมาตรทกำหนด 3.สามารถใชชวงใกลเกบเกยวได

บโพรเฟซน(buprofezin)

40% SC 16 นอย (>2,198)


- ควรพนสารสลบกลมกลไกการออกฤทธเพอชลอความตานทาน - กรณพนชวงตดผล ควรงดพนกอนเกบเกยวอยางนอย 14 วน

25% WP 50 กรมนำ 20 ลตร


25% WG 4A นอย (1,563)


บโพรเฟซน(buprofezin) +ปโตร เลยม สเปรย ออยล (peteoleum spray spray oil)

40% SC + 83.9%

EC

16 + UNE

นอย (>2,198 + 4,300)

40+50มล./นำ 20 ลตร

บโพรเฟซน(buprofezin) + ไวตออยล (white oil)

25% WP +67% EC

16 + UNE

นอย (>2,198 + 15,000)

25+50 กรม,มล. /นำ 20 ลตร

104

พชตระกลสม (Citrus) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) สมเขยวหวานอาย 5 ป ใชนำ

ประมาณตนละ 5 ลตร สมโออาย 10 ป ใชนำประมาณตนละ 10 ลตร มะนาวอาย 5 ป ใชนำประมาณตนละ 5 ลตร

ศตรพช








หนอนชอนใบสม (Phyllocnistis citrella)

ปโตรเลยมสเปรย ออยล (petroleum spray oil)

83.9% EC



พนเมอหนอนชอนใบลงทำลายเกน 50% ของยอดทสำรวจ โดยสำรวจแปลงละ 10 ตน ตนละ 5 ยอด

การใชปโตรเลยมสเปรย ออยล ใหมประสทธภาพและไมเปนอนตรายตอพชตระกลสม ควรปฏบตและมขอควรระวง ดงน 1. ผสมกบนำตามอตราการใชทแนะนำ กวนใหเขากนและควรพนใหเปยกโชก โดยเฉพาะในบรเวณทแมลงเขาทำลาย และในระหวางการพนควรเขยาถงบรรจสารเปนระยะๆ เพอปองกนการแยกตวของนำกบนำมน 2. หามผสมกบกำมะถนหรอสารเคมทมกำมะถนเปนองคประกอบ และสารจบใบทกชนด รวมทงไมควรใชกบพชตระกลสมทไดรบการพนสารดงกลาวมาแลวไมนอยกวา 2 สปดาห 3. การผสมสารปโตรเลยมสเปรย ออยล กบสารชนดอนควรผสมสารชนดนำหรอผงใหเขากนใหดกอน แลวเตมปโตรเลยมสเปรยออยลลงไปกวนให

105

ศตรพช








เขากนด จงเรมพนสาร 4. ไมควรใชกบพชตระกลสมทออนแอเปนโรคหรออยในชวงกกนำ 5. ไมควรพนในชวงอากาศรอนจด 6. ไมควรใชมากหรอบอยครงจนกระทงความเขมขนสะสมเกน 5% ตอป

โคลไทอะนดน(clothianidin)

16% SG 4A นอย(>500)






25% WG 4A นอย (1,563)




12% SC 5 นอย(>5,000)



ประสทธภาพในการปองกนกำจด 50-90% นาน 5-14 วน


1.92% EC 6 ราย แรง (76)




10% SC 13 ปานกลาง(441)







ไซแอนทรานลโพรล(cyantranilipole)

10% OD 28 นอย (>5,000)



หนอนเจาะสมอฝาย (Helicover amigera)


5% EC 15 นอย (>8,500)


เรมพนเมอพบการระบาดของหนอน ควรพนหลงดอกบาน พน 2 ครงหางกน 5 วน

106

ศตรพช









- 31 - 20-30มล./20 ลตร

ควรพนเมอดอกเรมบานและพนซำอก 1 ครง หลงจากพนครงแรก 4 วน และผสมสารจบใบทกครงในอตราตามฉลากขางขวด

เพลยไกแจสม (Diaphorina citri)


16% SG 4A นอย(>500)


พนทนทเมอพบตวออนหรอตวเตมวย จากการสมสำรวจแปลงละ 10 ตน ตนละ 5 ยอด


10% WP 4A นอย(>2,000)


ไทอะมทอกแซม/แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam/lambda-cyhalothrin)

14.1/10.6% ZC

4A/3A ปานกลาง/รายแรง(>1,563/

56)






2.5% EC 3A ราย แรง (56)


ปโตรลยมสเปรย ออยล (petroleum spray oil)

83.9% EC



หนอนเจาะผลสมโอ (Citripestis sagittiferella)


1.92% EC 6 ราย แรง (76)


พนเมอผลสมโออายประมาณ 2 สปดาห 4 ครงทก 7 วน แลวหอผลเมอผลสมโออายประมาณ 1.5 เดอน เพอใหการปองกนกำจดมประสทธผลสงสด ควรทำการเกบผลทถกทำลายในแปลงแลวนำไปเผาหรอฝง



50% EC 1B ปานกลาง(358)




2.5% EC 3A ราย แรง (56)






107

ศตรพช








เพลยหอยสแดงแคลฟอรเนย (Aonidiella aurantia)

ซลฟอกซาฟลอร (sulfoxaflor)

50% WG 4C นอย(1,000)


พนเนนภายในทรงพมอยางนอย 2 ครงตดตอกน ทก 7 วน


10% SL 4A นอย(>2,000)




ปโตรลยมสเปรย ออยล (petroleum spray oil)

83.9% EC



หนอนแปะใบ (Archips sp.)


WDG, WG, WP,

SC

11 - 60-80กรม, มล./นำ 20 ลตร

พนทก 5-7 วน เมอพบการทำลายของหนอนบนใบสม

ผเสอมวนหวาน (Othreis fullonia)


85% WP 1A นอย(614)


แชชนสบปะรดหนาประมาณ 1 นวในนำทผสมสารฆาแมลง 5 นาท นำไปแขวนบรเวณตนสม เพอลอตวเตมวยใหมาดดกน

กองเศษผลไมบรเวณสวนเพอลอตวเตมวยในเวลากลางคน และจบตวเตมวยทำลาย

ไรแดงแอฟรกน (Eutetranychus africanus) ไรเหลองสม (Eotetranychus cendanai)


30% WP 12C นอย (2,639)


พนเมอพบไรทำลายใบสมประมาณ 80% จากการสมยอดสม 1-3 ยอด/ตน (ยอดละ 10 ใบ) รอบนอกทรงพมความสงประมาณ 4 ฟต จากพนดน (ใชแวนขยายขนาด 10 เทา สองดทใบ) หากยงพบการระบาดของไร ใหพนสารฆาไรซำอก 1 ครง หางจากครงแรก 5 วน

ไมควรใชสารฆาไรตดตอกนเปนเวลานาน ควรใชสลบกนเพอปองกนมใหไรตานทานตอสารฆาไรเรวเกนไป งดพนกอนเกบเกยว 14 วน


20% EC 19 ปานกลาง (800)



2% EC 10A นอย (>5,000)


ไรแดงแอฟรกนและไรเหลองสมสามารถตานทานตอสารฆาไรในกลมน ดงนนควรใชสารฆาไรดงกลาวเพยง 1-2 ครงตอปเทานน งดพนกอนเกบเกยว 14 วน

108

ศตรพช








ไรขาวพรก (Polyphago-tarsonemus latus)


80% WG - นอย (>2,000)

60 -80กรม/นำ 20 ลตร

พนเมอพบไรขาวพรกทำลายผลออนสมโอทตดผลแลวจนกระทงผลมอายประมาณ 2 เดอน และพนซำทก 5 วน เมอยงพบการระบาด

ไมควรใชสารฆาไรตดตอกนเปนเวลานาน ควรใชสลบกลมสารเพอปองกนมใหไรตานทานตอสารฆาไรเรวเกนไป งดพนกอนเกบเกยว 14 วน


20% EC 19 ปานกลาง (800)



30% WP 12C นอย (2,639)


ไรสนมสม (Phyllocoptruta oleivora)


80% WG - นอย (>2,000)


พนเมอพบไรสนมสม 4 ตว/ตร.ซม. บนผลสม และพนซำทก 5 วน เมอยงมการระบาด



30% WP 12C นอย (2,639)





ไพรดาเบน (pyridaben)



109

หนอไมฝรง (Asparagus) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 120 ลตร

ศตรพช








หนอนกระทหอม (Spodotera exigua)


12% SC 5 นอย(>5,000)


พนเมอพบกลมไข 0.2 กลม หรอหนอน 1 ตว/กอ สมตรวจนบ 10 กอ ทก 5 วน


20% WG 28 นอย (≥2,000)



24% SC 18 นอย (>5,000)



15% EC 22 ราย แรง (179)






5% EC 15 นอย (>2,000)


เดลทาเมทรน(deltamethrin)




SC, WDG, WP

11 - 60 มล./นำ 20 ลตร, 40-80 กรม/นำ 20 ลตร

พนทก 3-5 วน เมอพบการระบาด แตถามการระบาดรนแรงใหพนตดตอกน 2 ครง หลงจากนนพนทก 5 วน จนกระทงหนอนลดปรมาณการระบาด


เพลยไฟหอม(Thrips tabaci)





10% SL 4A ปานกลาง(450)



10% WP 4A นอย(>2,000)



25% WP 16 นอย (>2,198)


110

ศตรพช













24% SC 23 นอย(>2,000)




25% WP 16 นอย (>2,198)


ไพมโทรซน (pymetrozine)

10% WG 9B นอย(5,820)



10% WP 4A นอย(>2,000)


ปโตรเลยมสเปรย ออยล (petroleum spray oil)

83.9% EC



หนอนเจาะสมอฝาย (Heliocoverpa armigera)


2.5% EC 3A ราย แรง (56)


พนเมอพบหนอนเฉลยมากกวา 0.5 ตว/กอ ตรวจนบ 10 กอ ไมควรพนสารฆาแมลงประเภทใดประเภทหนงตดตอกนหลายครง เพราะจะทำใหแมลงสรางความตานทาน






ไซฟลทรน (cyfluthrin) 10% EC 3A ราย แรง มาก (16.2)




5% EC 15 นอย (>8,500)




- 31 - 30 มล./นำ 20 ลตร

ระยะหลงงอกพนทก 5-7 วน เมอพบการระบาดรนแรงควรพนตดตอกน 2 ครง ระยะหางกน 4 วน

111

มะเขอ (Brinjal) มะเขอเปราะ (Aubergine) มะเขอยาว (Eggplant) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลงอาย 30-60 วนหลงปลก ใชนำไรละ 80 ลตร

อายเกน 60 วน ใชนำไรละ 100 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟเมลอน (thrips palmi)


12% SC 5 นอย(>5,000)



ประสทธภาพการปองกนกำจด 70-88%


1.92% EC 6 ราย แรง (76)



อะบาเมกตน (abamecin)





14.1/10.6% ZC



หนอนเจาะผลมะเขอเปราะ (Leucinodes orbonalis)

เบตา-ไซฟลทรน(beta-cyfluthrin)

2.5% EC 3 ราย แรง

(>14.3)


พนใหทวเมอพบการระบาด


1.92% EC 6 ราย แรง (76)



5% EC 15 นอย (>2,000)



24% SC 18 นอย (>5,000)


เพลยจกจนฝาย (Amrasca buguttula biguttula)


1% G 4A นอย(>2,000)

2 กรม/หลม

ทำการรองกนหลมปลกดวยสารฆาแมลง ตามอตราทกำหนดกอนการยายปลก สามารถคมการเขาทำลายของเพลยจกจนไดประมาณ 45 วน

เมอใสสารลงในหลมแลวใหโรยดนกลบสารบาง ๆกอนทำการยายกลาลงหลม เพอปองกนรากพชสมผสสารโดยตรงซงอาจทำใหเกดความเปนพษตอพชได

ฟลอนคามด(flonicamid)

50% WG 29 นอย(884)

3 กรมมล./นำ 20 ลตร

พนใหทวเมอพบการระบาดมากกวา 2 ตว/ใบ

112

ศตรพช









40% SC 16 นอย (>2,198)

20 มล.มล./นำ 20 ลตร





10% SL 4A ราย แรง (131)





1% G 4A นอย(>2,000)


ทำการรองกนหลมปลกดวยสารฆาแมลง ตามอตราทกำหนดกอนการยายปลก สามารถคมการเขาทำลายของแมลงหวขาวไดประมาณ 45 วน

เมอใสสารลงในหลมแลวใหโรยดนกลบสารบาง ๆกอนทำการยายกลาลงหลม เพอปองกนรากพชสมผสสารโดยตรงซงอาจทำใหเกดความเปนพษตอพชได


40% SC 16 นอย (>2,198)


พนตดตอกนทก 7 วน 2-3 ครง เมอพบการระบาด



10% WP 4A นอย(>2,000)




113

มะระ (Bitter melon)

ศตรพช








เพลยไฟเมลอน (Thrips palmi)


24% SC 23 นอย(>2,000)






10% SL 4A ราย แรง (131)





1.92% EC




14.1/10.6% ZC



114

ขนฉาย (Celery)

ศตรพช








หนอนแมลงวนชอนใบ (Liriomyza trifolii)




พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของหนอนชอนใบ


24% SC 23 นอย(>2,000)



1.92% EC



ไทอะมโทเซม/แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam/lambda-cyhalothrin)

14.1/10.6% ZC




10% SL 4A ราย แรง (131)


115

พรก (Chilli) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง ตงแตระยะกลาถง 65 วน ใชนำไรละ 60 ลตร

อายเกน 65 วน ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช










12% SC 5 นอย(>5,000)


พนสารแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธ (IRAC group) โดยใชรอบการหมนเวยนทก 14 วน พนเมอพบเพลยไฟในระยะตวออนและตวเตมวย ระบาดมากกวา 5 ตว/ยอด

ไซแอนทรานลโพรล(cyantraniliprole)

10% OD 28 นอย(>5,000)






24% SC 23 นอย(>2,000)






1.92% EC 6 ราย แรง (76)







80% WP - นอย(>2}000)


สำรวจตงแตเรมปลกโดยสมำเสมอ เมอพบการระบาดใหพนตรงบรเวณใกลเคยง โดยพน 2 ครง หางกน 5 วน และพนซำเมอพบการระบาด

เมอไรขาวพรกระบาดระยะทเกบเกยวผลผลตสด ถาใชกำมะถนสามารถเกบผลสดไดทนท หากเปนพรกทปลกแบบพชผกสวนครว การเดดยอดทหงกทำลายจะชวยลดการระบาดของไรขาวได


20% EC 19 ปานกลาง (800)

40-60 มล./นำ 20 ลตร



10-20 มล./นำ 20 ลตร


20% WP 21 ปานกลาง (161)



24% SC 23 นอย(>2,000)


116

ศตรพช









1.92% EC 6 ราย แรง (76)





(179)




5.17% SC

28 นอย (>5,000)






1.92% EC 6 ราย แรง (76)



12% SC 5 นอย(>5,000)



24% SC 18 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>2,000)





บาซลลส ทรงเยนซส(Bacillus thuringiensis subsp aizawai )

SC 11 - 80 มล./นำ 20 ลตร



5.17% SC

28 นอย (>5,000)




1.92% EC 6 ราย แรง (76)



5% EC 15 นอย (>2,000)


117

ศตรพช









12% SC 5 นอย(>5,000)



15% EC 22 ราย แรง (179)






24% SC 18 นอย (>5,000)


บาซลลส ทรงเจนซส(Bacillus thuringiensis subsp. aizawai)

SC 11 - 100 มล./นำ 20 ลตร


เพอรเมทรน (permethrin)

25% EC 3A ปาน กลาง (>430)


พนเมอพบการระบาด งดพนกอนเกบเกยว 5 วน



5-10 มล./นำ 20 ลตร


บาซลลส ทรงเจนซส(Bacillus thuringiensis)

SC 11 - 60-80 มล./นำ 20 ลตร




24% SC 23 นอย(>2,000)


พนใหทวโดยเฉพาะใบลาง เมอพบการระบาด

ไพมโทรซน(pymetrozine)

50% WG 9 นอย(5,820)



40% SC 16 นอย (>2,198)





แมลงวนทองพรก (Bactrocera latifrons)


83.9% EC



พนเมอพบการระบาด โดยเนนทผลพรก ทก 5-7 วน

ในพนททพบการระบาดเปนประจำ พนครงแรกเมอพรกเรมตดผลจนกระทง

118

ศตรพช








กอนเกบเกยวผลผลต 5-7 วน


83% EC 1B นอย(2,100)

10 มล.

+ 200 มล./นำ 5 ลตร

เมอพรกเรมตดผล พนเหยอพษโปรตนเปนจดทกตนรอบแปลงและพนเปนแถวตนละจด หางกนแถวละ 5 เมตร พนทกสปดาห หรอ เทเหยอพษโปรตนใสในกบดกดดแปลง เชน ขวดพลาสตกเจาะชองใหแมลงสามารถบนเขากบดกได และตดตงกบดกสงจากพนดน 15 ซม. รอบแปลงปลก

119

พชตระกลกะหลำ (Cruciferous) กะหลำปล (cabbage) กะหลำดอก (cruliflower) คะนา (chinese kale)

ผกกาดขาวปล (chinese cabbage) ผกกาดเขยวปล (leaf mustard) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 120 ลตร

ศตรพช








หนอนใยผก (Plutella xylostella)


12% SC 5 นอย(>5,000)

40-60 มล./นำ 20 ลตร

พนเมอพบการระบาดของหนอนใยผกทก 5 วน ตดตอกน 2 ครง ควรสลบกลมกลไกการออกฤทธทก 14งวน



40-60 มล./นำ 20 ลตร

โทลเฟนไพแรด(tolfenpyrad)


40-60 มล./นำ 20 ลตร



(179)

40-60 มล./นำ 20 ลตร


SC 11 - 100-200

มล./นำ 20 ลตร

หนอนคบกะหลำ (Trichoplusia nis)


1.92% EC 6 ราย แรง (76)




2.5% EC 3A ราย แรง (56)



14.1/10.6% ZC

4A/3A ปานกลาง/ราย แรง

(>1,563 /56)



15%EC 22A ราย แรง

(179)






120

ศตรพช









WDG, WG, WP,

SC

11 - 40-80 กรม/นำ 20 ลตร60-100 มล./นำ 20 ลตร/









(179)



1.92% EC 6 ราย แรง (76)



20% WG 28 นอย (≥2,000)



5.17%SC 28 นอย (>5,000)



WDG, WG, WP,

SC

11 - 40-80 กรม/นำ 20 ลตร60-100 มล./นำ 20 ลตร


นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หรอ เอนพวหนอนกระทผก(Nucleopolyhedro virus or NPV)


พนทก 7-10 วน ควรพนเมอหนอนมขนาดเลกจะใหผลในการควบคมไดรวดเรว กรณหนอนระบาดรนแรงพนอตรา 50 มลลลตร/นำ 20 ลตร ตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

121

ศตรพช










WDG, WG, WP,

SC

11 - 40-80 กรม/นำ 20 ลตร 60-100 มล./นำ 20 ลตร




25% WP 15 นอย (>4,640)


พนทก 4-7 วน เมอพบการระบาด ควรใชเมอพบหนอนมขนาดเลก ถามการระบาดมากขน ใหใชในอตราสง และเวลาพนถขน ไมควรใชสารชนดใดชนดหนงตดตอกนหลายครง


ไตรฟลมรอน (triflumuron)

25% WP 15 นอย (>5,000)




5% EC 15 นอย (>8,500)

20-40 มล./นำ 20 ลตร



5% EC 18 นอย (>5,000)

30-40 มล./นำ 20 ลตร




30-40 มล./นำ 20 ลตร


นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หรอ เอนพวหนอนกระทหอม(Nuclearpolyhedrosis virus or NPV)


พนทก 5-7 วน ขนอยกบการระบาดของหนอน

ดวงหมดผกแถบลาย (Phyllotreta sinuata)




พนเมอพบการระบาด และควรพนสารสลบกลมกลไกการฤทธเพอชะลอการสรางความตานทานตอสารฆาแมลง


10% WP 4A นอย(>2,000)










- - - 50 ลานตว/นำ 20 ลตร

พนหรอราดลงดนกอนปลกหลงการใหนำ และพนทก 7 วนหลงปลก

122

แตงกวา (Common cucumber) แตงโม (Water melom) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

อาย 30 วนหลงปลก ใชนำไรละ 40 ลตร อายเกน 30 วน ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช








ดวงเตาแตงแดง(Aullacophora indica)


85% WP 1A นอย(614)


เรมพนเมอแตงงอกหรอตงตวไดหลงยายปลก หรอพนเมอพบเตาแตงมากกวา 1 ตว/ตน

หามใชเกนอตราทกำหนดอาจทำใหใบไหมได งดพนกอนเกบเกยว 7 วน


2.5% EC 3A ราย แรง (56)






16% EC 21A ปานกลาง(386)



10% OD 28 นอย(>5,000)



15% EC 22 ราย แรง (179)



10% SL 4A นอย(>2,000)


เพลยไฟเมลอน(Thrips palmi)

คารแทปไฮโดรคลอไรด (cartap hydrochloride)

4 % G 14 ปานกลาง(250)


ทำการรองกนหลมปลกดวยสารฆาแมลงชนดตาง ๆ ตามอตราทกำหนดกอนการยายปลก

เมอใสสารลงในหลมแลวใหโรยดนกลบสารบาง ๆ กอนทำการยายกลาลงหลม เพอปองกนรากพชสมผสสารโดยตรงซงอาจทำใหเกดความเปนพษตอพชได

คารแทปไฮโดรคลอไรด/ไอโซโปรคารบ(cartap hydrochloride /isoprocarb)

3%/3% GR

14/1A ปานกลาง(250/ 403)



1% G 4A นอย(>2,000)


เบนฟราคารบ(benfuracarb)

3% G 1A ปานกลาง(205)


123

ศตรพช









12% SC 5 นอย(>5,000)


พนเมอพบเพลยไฟมากกวา 5 ตวตอยอด พนซำตามความจำเปน ควรพนสารแบบสลบกลมสารตามกลไกการออกฤทธ ทกรอบ 14 วน โดยพนสารแตละกลมไมเกน 3 ครงตอรอบ

ไซแอนทรานลโพรลcyantraniliprole

10% OD 28 นอย(>5,000)



1.92% EC 6 ราย แรง(76)







124

กะเพรา (Holy basil) และโหระพา (Sweet basil) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 100-120 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟ (Bathrips melanicornis และ Dorcadothrips sp.)


67% EC UNE นอย (15,000)


พนเมอพบการระบาดของเพลยไฟหลงแตกยอดและใบออน

- กะเพราและโหระพามการเกบผลผลตทก 15-20 วน ดงนนกรณพนสารเคม ควรพนสารเพยงครงเดยว และงดพนกอนเกบเกยวอยางนอย 7 วน ยกเวน ไวตออยล และสารสกดสะเดา อาจพนซำไดตามความจำเปน แตไมควรพนตดตอกนเกน 2 ครง เนองจากอาจทำใหใบไหมได - การผสมไวตออยลใหใชไวตออยลตามอตรากำหนด และคอยๆ เตมนำทละนอย แลวกวนใหเขากน จากนนคอยๆ เตมนำจนไดปรมาตรนำทกำหนด -อมาเมกตนเบนโซเอต งดพนกอนเกบเกยว 3 วน

สารสกดสะเดา 0.1% Aza UN - 100 มล./นำ 20 ลตร


12% SC 5 นอย(>5,000)


อะบาเมกตน/คลอรแรน ทรานลโพรล(abamectin/ chlorantraniliprole)

1.8/4.5% SC

6/28 รายแรงมาก/นอย

(10/ >5,000)


ซลฟอกซาฟลอร (sulfoxaflor)

50% WG 4C นอย(1,000)



1.92% EC



สไปโรเตตระแมท (spirotetramat)

24% OD 23 นอย(>2,000)



35% SC 4A ราย แรง (131)


70% WG ปานกลาง(131)




1.92% EC



พนสารฆาแมลงเมอพบหนอนเฉลย 2 ตว/ตน



5% EC 15 นอย (>2,000)



5% EC 15 นอย (>8,500)


125

ศตรพช









24% SC 18 นอย (>5,000)



1.5% CS 4A/3A ปานกลาง (55)



2.5% EC 3A ราย แรง (56)




SC 11 - 100 มล./นำ 20 ลตร

126

กระเจยบเขยว (Okra) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 120 ลตร

ศตรพช








เพลยจกจนฝาย (Amraca biguttula biguttula)



เรมพนสารเมอพบตวออนเพลยจกจนฝายมากกวา 1 ตว/ใบ สำรวจตนละ 5 ใบ โดยนบจากใบยอดลงมา กรณทตดฝกแลว หรอชวงทมอายมากกวา 45 วน ควรพนดวยสารทออกฤทธสน เชน สารสกดสะเดา ตดตอกน 2-3 ครง



25% WG 4A นอย (1,563)




10% WP 4A นอย(>2,000)








16% SG 4A นอย(>500)





24% SC 18 นอย (>5,000)


เรมพนเมอพบการระบาดมากกวา 0.5 ตว/ตน ควรพนสารหมนเวยนกลมกลไกการออกฤทธ ทกรอบ 30 วน โดยพนสารไมควรเกน 3 ครงตอวงรอบ

โนวาลรอน(novaluron)

10 % EC 15 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>2,000)



1.92% EC




20% WG 28 นอย (≥2,000)




25% WP 16 นอย (>2,198)

40 กรม/ นำ 20 ลตร

เรมพนสารฆาแมลง เมอพบการระบาดของแมลงหวขาวยาสบ



10% SL 4A ราย แรง (131)



127

ศตรพช










20% F 18 นอย (>5,000)


พนเมอพบหนอนกระทมากกวา 1 ตว/ตน



WP, WDG

11 - 60 กรม/นำ 20 ลตร


เพลยออนฝาย (Apis gossypii)



เรมพนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของเพลยออน



10% SL 4A ราย แรง (131)



เพลยแปง (Phenacoccus sp.)


25% WG 4A นอย (1,563)


พนเมอพบการระบาดเฉพาะจดทพบเพลยแปง พนซำตามความจำเปน



10% WP 4A นอย(>2,000)




16% SG 4A นอย(>500)




2.85% EC 4A ราย แรง (146)




10% SL 4A ราย แรง (131)



128

หอมแดง (Shallot) หอมแบง (Multiplier onion) หอมหวใหญ (Onion) และกระเทยม (Garlic)

การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 80-100 ลตร

ศตรพช








หนอนกระทหอม (Spodotera exigua




เมอพบกลมไขเฉลย 0.5 กลม/1 ตรม. โดยการสมนบแบบทแยงมม 25 จด/ไร พนจนกวาการทำลายจะลดตำลงกวา 10%





20% WG 28 นอย (≥2,000)



5.17% SC

28 นอย (>5,000)



15% EC 22 ราย แรง (179)



WDG, WG, WP,

SC

11 - 60-80 กรม, มล./นำ 20 ลตร



พนทก 7 วน เมอพบตนทมรอยทำลายเกน 10 เปอรเซนต เมอพบระบาดรนแรง มความเสยหายเกน 20 เปอรเซนต ควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

หนอนแมลงวนชอนใบหอม (Liriomyza chinensis)

ฟโพรนล (fipronil) 5% SC 2B ราย แรง(92)





(>14.3)



10% SL 4A ราย แรง (131)



20% EC 3A นอย(>2,000)


129

ศตรพช









10% WP 4A นอย(>2,000)


เพลยไฟหอม (Thrips tabaci)

ดคำแนะนำเพลยไฟพรก หนา 115

ไรกระเทยม (Aceria tulipaei)


80% WP - นอย(>2,000)


แชกลบกระเทยมหวพนธประมาณ 1 ชวโมง ผงใหแหงแลวจงนำมาปลก

ผปลกควรใชถงมอเพอปองกนการสมผสสารฆาไรทตดอยบนกลบกระเทยม




เรมสำรวจตนระเทยมเมออายประมาณ 3 สปดาหหลงงอก ถาพบอาการใบมวนงอและขอบใบเปนสเหลองมากกวา 25% .ใหพนสารฆาไรและสำรวจตอไปทก 14 วน ถาพบอาการดงกลาวใหพนซำควรพนสารจบใบ





อะลมเนยมฟอสไฟด หรอฟอสฟน (aluminium phosphide or phosphine)

56% 24A ราย แรง มาก (8.7)

1 เมด/1ลกบาศกเมตร

รมหวพนธกอนนำไปปลกโดยใชผาพลาสตกคลม หรอใชภาชนะทปดมดชดเปนเวลา 5 วน

เปนสารพษอนตราย หลกเลยงการสดกาซพษในขณะปฏบตงาน โดยเฉพาะขณะเปดผาพลาสตกหลงการรมแตละครง

130

มนฝรง (Potato) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) มนฝรงในโรงเกบใชนำ 160 ลตร/หวมน

ฝรง 1,000 กโลกรม ในแปลงปลก อายไมเกน 40 วน หลงปลก ใชนำไรละ 40 ลตร อายเกน 40 วน ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช








หนอนเจาะหวมนฝรง (Phthorimaea operculella)


85% WP 1A นอย(614)


พนบนกองมนฝรงทก 1 เดอน

สำหรบเกบทำหวพนธ คดเลอกหวมนฝรงทไมมการทำลาย หรอเนาเสย กรณทเกบทำหวพนธควรเกบในกลองกระดาษปดมดชด ความจไมเกน 10 กโลกรม วางในทรม 1-2 เดอน แลวนำมาวางในโรงเกบแบบพรางแสงคลมดวยแกลบใหมด หากพบการทำลาย จงใชสารฆาแมลงเพอหลกเลยงการตานทาน ควรใชสารฆาแมลงแบบสลบกลม


10% SL 4A ราย แรง (131)


หนอนแมลงวนชอนใบ (Liriomyza brassicaes)




พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของหนอนแมลงวนชอนใบ และควรพนสารสลบกลมกลไกการออกฤทธเพอปองกนความตานทานของสารฆาแมลง


12% SC 5 นอย(>5,000)



10% WP 4A นอย(>2,000)






1.92% EC 6 ราย แรง (76)


131

ผกชฝรง (Stink weed) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 80 ลตร

ศตรพช










10% OD 28 นอย(>5,000)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของแมลงหวขาว


40% SC 16 นอย (>2,198)



25% WG 4A นอย (1,563)


132

มนเทศ (Sweet potato) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 160 ลตร

ศตรพช








ดวงงวงมนเทศ (Cylus formicarius)


0.3% G 2B ราย แรง (92)

2.8 กก./ไร

รองกนหลม กอนปลกและโรยรอบ ๆ โคนตนทก 1 เดอน


4 % G 14 ปานกลาง(250)

2.8 กก./ไร


1 % G 4A นอย(>2,000)

2.8 กก./ไร

คารแทปไฮโดรคลอไรด/ไอโซโปรคารบ(cartap hydrochloride /isoprocarb)

3%/3% GR

14/1A ปานกลาง(250/ 403)

2.8 กก./ไร




ในสภาพมนสวน อาย 4-6 เดอน กอนปลกแชเถามนเทศดวย ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam) 25% WG อตรา 2 กรม/นำ 20 ลตร นาน 5 นาท เมอมนเทศอาย 1 เดอน พนสารฆาแมลงโคนตนดวยอตรานำ 160 ลตร/ไร ทกสปดาห





- - - 50 ลานตว/นำ 20 ลตร/267 ตารางเมตร

พนหรอราดลงดนในแปลงปลกมนเทศ เมอมนเทศมอายได 60 วนหลงปลก และใชตดตอกนทก 15-20 วน รวม 3-4 ครง


หนอนเจาะเถามนเทศ (Omphisa anastomosalis)




เชนเดยวกบดวงงวงมนเทศ พนเปนครงคราวเมอแมลงระบาด


50 % SP 14 ปานกลาง(250)


133

ศตรพช











134

มะเขอเทศ (Tomato) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ระยะ 30 วนหลงปลก ใชนำไรละ 60 ลตร อายเกน 30 วน ใชนำไรละ 120 ลตร

ศตรพช








แมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci) หนอนแมลงวนชอนใบ (Liriomyza trifolli)


1% GR 4A นอย(>2,000)


รองกนหลม สามารถปองกนไดประมาณ 25วน


10% SL 4A ราย แรง (131)


เรมพนเมอมะเขอเทศอาย 5 วน หลงยายปลก โดยพนทก 5 วน จนเรมออกดอก และพนทก 7-10 วน ในระยะออกดอกตดผลอก 3-5 ครง






เฟนโพรพาทรน (fenpropathrin)




เพลยไฟ (Frankliniella schultzai, F. occidentalis} Megalurothrips usitatus)


12% SC 5 นอย(>5,000)


พนสารฆาแมลงเมอพบเพลยไฟ 3-5 ตวตอยอด พนสารทก 7 วน และควรพนสารแบบหมนเวยนกลมกลไกการออกฤทธ วงรอบ 14 วน กลมละไมเกน 3 ครง





1.92% EC 6 ราย แรง (76)






24% SC 23 นอย(>2,000)






เรมพนเมอพบไขทดอก ใชสลบกบเชอบาซลลส ทรงเยนซส ในระยะเกบเกยวใหใชแตเชอบาซลลส ทรงเยนซส


ไซเพอรมทรน (cypermethrin)




ไซฟลทรน (cyfluthrin) 10% EC 3A ราย แรง มาก

(>16.2)



135

ศตรพช









2.5% EC 3A ราย แรง (56)



เพอรมทรน (permethrin)





SC 11 - 80 มล./นำ 20 ลตร


136

ถวฝกยาว (Yard-long bean) ถวลนเตา (Garden pea) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ถวฝกยาวอาย 3 วนขนไป ใชนำไรละ 100-120 ลตร

ศตรพช








หนอนแมลงวนเจาะตนถว (Ophiomyia phaseoli} Melanagro-myza sp.)


70% WS 4A ปานกลาง(131)

3-5 กรม/เมลด 2 กก.

ใชคลกเมลดกอนปลก หากคลกเมลดหรอรองกนหลมแลว ไมจำเปนตองพนสารฆาแมลงจนถงอาย 30 วน



10-20 มล./เมลด 1 กก.

พนหลงเมลดงอก 3-5 วน งดพนกอนเกบเกยว 7 วน

หนอนเจาะฝกถวลายจด (Maruca testulalis) หนอนผเสอสนำเงน (Lampides boeticus)


20% EC 3A นอย(>2,000)


พนเมอพบหนอนในดอกประมาณ 20% หากมการระบาดซำใหพนสารตามความจำเปน


12% SC 5 นอย(>5,000)



5.17% SC

28 นอย(>5,000)



20% WG 28 นอย (≥2,000)



15% EC 22A ราย แรง (179)



1.92% EC






หนอนเจาะสมอฝาย (Heliocoverpa armigera) หนอนกระทผก (Spodoptera litura)

เพอรมทรน (permethrin)






5-10 มล./นำ 20 ลตร

137

ศตรพช









SC 11 - 60-80 มล./นำ 20 ลตร

หนอนแมลงวนชอนใบ (Liriomyza sp.)


20% EC 3A นอย(>2,000)


พนเมอพบการระบาดบนใบเกน 10%


1.92% EC











10% WP 4A นอย(>2,000)







80% WP - นอย(>2,000)


สำรวจตงแตเรมปลกโดยสมำเสมอ เมอพบการระบาด ใหพนตรงบรเวณทเกดการระบาดและบรเวณใกลเคยง 2 ครง หางกน 3 วน และพนซำตามความจำเปน การเดดยอดหงกทำลายจะชวยลดการระบาดของไรขาวบาง


138

เหดยานาง (Black mushroom) เหดแครง (Common split gill)

เหดหหน (Wood ear mushroom)เหดนางรม, เหดนางรมฮงการ (Oyster mushroom)

เหดเปาฮอ (Abalone mushroom) เหดเขมเงน (Silver enoki mushroom)

ศตรพช








ดวงเจาะเหด (Cyllodes biplagiatus)


25% WP 15 นอย (>4,640)


พนเมอพบดวงเจาะเหดระบาดในระยะเปดดอก

ไสเดอนฝอย (Steinernema carpocapsae)

- - - 75 กรม/นำ 20 ลตร

ไสเดอนฝอย (Steinernema riobrave)

- - - 50 ลานตว/นำ 20 ลตร

ไรลกโปง (Dolichocybe indica)



ในโรงเพาะเหดทมไรระบาดเปนประจำ พนสารฆาไรในโรงเรอนหลงเสรจสนการเพาะเหด เพอกำจดไรทหลงเหลออย หลงจากนน 15 วน จงนำกอนเชอเหดใหมเขามาบมเสนใย ทำการพนสารฆาไรทจกสำลของกอนเชอเหดทก 7 วน หรอ 10 หรอ 14 วน สวนขวดเชอเหดใหพนสารฆาไรทจก สำลของขวดเชอเหด หรอ ทก วน เพอปองกนกำจดไรไมใหระบาดเขาไปในขวดเชอเหด และกอนเชอเหด

ตองผสมสารจบใบตามอตราทกำหนด และพนสารฆาไรแตละชนดไมเกน 4 ครง ควรสลบกลมสารฆาไรเพอปองกนไรดอสารปองกนกำจดไร ไรชนดนเปนศตรทสำคญของเหดยานาง เหดแครง และเหดหหน




โพรพารไกต (propagate)

30% WP 12C นอย (2,639)


เฟนบทาทนออกไซด (fenbutatinoxide๗

55% SC 12B นอย(>3,000)




1 เมด/1 ลกบาศกเมตร

รมขวดเชอเหดกอนถายลงในกอน เมอตรวจพบไรอยบนเชอเหดในขวด โดยสองดดวยแวนขยายขนาด เทา ใชผาพลาสตกคลมภาชนะทเปนโครงเหลกและปพน และใชกระสอบทราบ (ผาดบขนาดยาว 90 ซม. กวาง 10 ซม. ใสทรายแหง 80%) วางทบทชายผาพลาสตก เพอปองกนกาซ

เปนสารพษอนตราย ควรหลกเลยงการสดดมกาซพษในขณะปฏบตงาน โดยเฉพาะขณะเปดผาพลาสตกหลงการรม ควรเปดผาพลาสตกใหเผยอขนเลกนอย และทงไวสกครกอนทำการ

139

ศตรพช








ซมออก ดงจกสำลทขวดเชอเหดใหหลวม เพอใหกาซซมผานไดสะดวก วางฟอสฟน 1 เมด ในกระทงกระดาษไวตรงกลางภาชนะ รมนาน 72 ชวโมง

เปดผาพลาสตกออกทงผน

ไรไขปลา (Luciaphorus perniciosus)




ในโรงเพาะเหดทมไรระบาดเปนประจำ พนสารฆาไรในโรงเรอนหลงเสรจสนการเพาะเหด เพอกำจดไรทยงหลงเหลออยหลงจากนน 15 วนจงนำกอนเชอเหดใหมเขามาบมเสนใย ทำการพนสารฆาไรทจกสำลของกอนเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน สวนขวดเชอเหดใหพนสารฆาไรทจกสำลของขวดเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน เพอปองกนไรไมให ระบาดเขาไปในขวดเชอเหด และกอนเชอเหด

ไรชนดนเปนศตรทสำคญของเหดยานาง เหดแครง และเหดหหน




ตองผสมสารจบใบตามอตราทกำหนด และพนสารฆาไรแตละชนดไมเกน 4 ครง ควรสลบกลมสารฆาไรเพอปองกนไรดอสารฆาไร


56% 24A ราย แรง มาก (87)


รมขวดเชอเหดกอนถายลงในกอน เมอตรวจพบไรอยบนเชอเหดในขวด โดยสองดดวยแวนขยายขนาด 10 เทา ใชผาพลาสตกคลมภาชนะทเปนโครงเหลกและปพน (ผาดบขนาดยาว 90 ซม. กวาง 10 ซม. ใสทรายแหง 80%) วางทบทชายผาพลาสตก เพอปองกนกาซซมออก ดงจกสำลทขวดเชอเหดใหหลวม เพอใหกาซซมผานไดสะดวก วางฟอสฟน 1 เมด ในกระทงกระดาษไวตรงกลางภาชนะ รมนาน 25 ชวโมง

เปนสารพษอนตราย ควรหลกเลยงการสดดมกาซพษในขณะปฏบตงาน โดยเฉพาะขณะเปดผาพลาสตกหลงการรม ควรเปดผาพลาสตกใหเผยอขนเลกนอย และทงไวสกครกอนทำการเปดผาพลาสตกออกทงผน

ไรขาวใหญ (Histiostoma bankeri)




ในโรงเพาะเหดทมไรระบาดเปนประจำ พนสารฆาไรในโรงเรอนหลงเสรจสนการเพาะเหด เพอกำจดไรทยงหลงเหลออยหลงจากนน 15

- ไรชนดนเปนศตรทสำคญของเหดยานาง เหดแครง และเหดหหน

140

ศตรพช








วนจงนำกอนเชอเหดใหมเขามาบมเสนใย ทำการพนสารฆาไรทจกสำลของกอนเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน สวนขวดเชอเหดใหพนสารฆาไรทจกสำลของขวดเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน เพอปองกนไรไมใหระบาดเขาไปในขวดเชอเหด และกอนเชอเหด

- ตองผสมสารจบใบตามอตราทกำหนด และพนสารฆาไรแตละชนดไมเกน 4 ครง ควรสลบกลมสารฆาไรเพอปองกนไรดอสารฆาไร




รมขวดเชอเหดกอนถายลงในกอน เมอตรวจพบไรอยบนเชอเหดในขวด โดยสองดดวยแวนขยายขนาด 10 เทา ใชผาพลาสตกคลมภาชนะทเปนโครงเหลกและปพน (ผาดบขนาดยาว 90 ซม. กวาง 10 ซม. ใสทรายแหง 80%) วางทบทชายผาพลาสตก เพอปองกนกาซซมออก ดงจกสำลทขวดเชอเหดใหหลวม เพอใหกาซซมผานไดสะดวก วางฟอสฟน 1 เมด ในกระทงกระดาษไวตรงกลางภาชนะ รมนาน 25 ชวโมง ทำการรม 2 ครง หางกน 5 วน


ไรดด (Formicomo-tes heteromor-phus)


20% EC 19 ปานกลาง (800)


ในโรงเพาะเหดทมไรระบาดเปนประจำ พนสารฆาไรในโรงเรอนหลงเสรจสนการเพาะเหด เพอกำจดไรทยงหลงเหลออยหลงจากนน 15 วนจงนำกอนเชอเหดใหมเขามาบมเสนใย ทำการพนสารฆาไรทจกสำลของกอนเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน สวนขวดเชอเหดใหพนสารฆาไรทจกสำลของขวดเชอเหดทก 7 หรอ 10 หรอ 14 วน เพอปองกนไรไมใหระบาดเขาไปในขวดเชอเหด และกอนเชอเหด

- ไรชนดนเปนศตรทสำคญของเหดนางรม เปาฮอ และเหดเขมเงน - ตองผสมสารจบใบตามอตราทกำหนด และพนสารฆาไรแตละชนดไมเกน 4 ครง ควรสลบกลมสารฆาไรเพอปองกนไรดอสารฆาไร




141

ศตรพช











รมขวดเชอเหดกอนถายลงในกอน เมอตรวจพบไรอยบนเชอเหดในขวด โดยสองดดวยแวนขยายขนาด 10 เทา ใชผาพลาสตกคลมภาชนะทเปนโครงเหลกและปพน (ผาดบขนาดยาว 90 ซม. กวาง 10 ซม. ใสทรายแหง 80%) วางทบทชายผาพลาสตก เพอปองกนกาซซมออก ดงจกสำลทขวดเชอเหดใหหลวม เพอใหกาซซมผานไดสะดวก วางฟอสฟน 1 เมด ในกระทงกระดาษไวตรงกลางภาชนะ รมนาน 24 ชวโมง


142

เบญจมาศ (Chysanthemum) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 120 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟขอบปลองหยก(Microcephalo-thrips abdominaliss)




เมอปรดตาดอก หรอแตงตาดอกเรยบรอยแลว ถาพบการระบาดพนทก 7 วน จนกวาการระบาดจะลดลง พนใหถกดอกโดยเฉพาะดอกตม


1.92% EC 6 ราย แรง (76)


หนอนแมลงวนชอนใบ(Liriomyza sp.)


25% WG 4A นอย (1,563)


พนสารฆาแมลงเมอพบการระบาดของหนอนชอนใบ และเพอปองกนการสรางความตานทานตอสารฆาแมลง ควรพนสารฆาแมลงแบบหมนเวยนกลมกลไกการออกฤทธ





10% SL 4A ราย แรง (131)



1.92% EC 6 ราย แรง (76)


เฟนโพรพาทรน(fenpropathrin)

10 % EC 3A ปาน กลาง (870)


143

ปทมมา (Siam tulip)

ศตรพช








เพลยแปง เพลยหอย


25% WG 4A นอย (1,563)


แชหวพนธปทมมา หรอพนสารฆาแมลงบรเวณโคนตน เมอพบการระบาดในแปลงปทมมา





10% WP 4A นอย(>2,000)


โพรไทโอฟอส (prothiofos)




83% EC 1A ปานกลาง(1,778)


ดวงกาแฟ (Araecerus fasciculatus)


1 % G 4A นอย(>2,000)


รองกนหลมกอนปลก และโรยรอบ ๆ โคนตนทกเดอน


4 % G 14 ปานกลาง(250)





พนสารฆาแมลงบรเวณโคนตนทก 7 วน


25% WG 4A นอย (1,563)





144

เยอรบรา(Gerbera) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer) ใชนำไรละ 140 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟขอบปลองหยก (Microcephalo-thrips abdominalis)


10% SL 4A ราย แรง (131)


พนเมอพบการระบาด ควรพนทก 3-4 วน

ถามการระบาดของเพลยออนดวย ควรใชสารอมดาโคล พรด ฟโพรนล (fipronil) 5% SC 2B ราย

แรง (92)


มะล (Jasmine) การพนสารฆาแมลงดวยเครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง (knapsack sprayer)

ตงแตปลกถงอาย 6 เดอน ใชนำไรละ 60-80 ลตร อายเกน 6 เดอน ใชนำไรละ 120-140 ลตร

ศตรพช








เพลยไฟพรก (Scirtothrips dorsalis) เพลยไฟกะเพรา (Bathrips melanicornis)เพลยไฟดอกถว (Megarulothrips usitatus)


12% SC 5 นอย(>5,000)


พนเมอพบการระบาดของเพลยไฟในมะล ควรพนสารหมนเวยนกลมกลไกการออกฤทธ โดยใชวงรอบ 14 วนตอหนงกลมสาร โดยพนสารวงรอบละไมเกน 3 ครง เพอชลอการสรางความตานทานตอสารฆาแมลง





1.92% EC 6 ราย แรง (76)





หนอนเจาะดอกมะล (Hedecasis duplifascialis)




พนสารฆาแมลงทก 4 วน เมอพบการระบาด

145

กลวยไม (Dendrobium) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer)

พนชอดอกใชนำไรละ 120 ลตร พนทงตนใชนำไรละ 120-200 ลตร (ขนอยกบขนาดและความสมบรณของตนกลวยไม)

ศตรพช








เพลยไฟเมลอน(Thrips palmi)


12% SC 5 นอย(>5,000)

10-20 มล./นำ 20 ลตร

พนสารแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธ โดยใชรอบการหมนเวยนทก 14 วน เมอพบการระบาด เพอชะลอความตานทานตอสารฆาแมลง เนนการพนทบรเวณชอดอก

ประสทธภาพการปองกนกำจด 80-92 % นาน 7-14 วน






10% OD 28 นอย(>5,000)





30-50มล./นำ 20 ลตร

ประสทธภาพในการปองกนกำจด 70-80% นาน 7-10วน


1.92% EC 6 ราย แรง (76)

20-30 มล./นำ 20 ลตร

ประสทธภาพในการปองกนกำจด 70-80% นาน 5 วน

บวกลวยไม (Contarinia maculipennis)

ไทอะมทอกแซม แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam)/ lamdacyhalothrin)

14.1/10.6% ZC

4A/3A ปานกลาง/รายแรง (>1,563

/56)


พนเมอพบอาการทำลายของบวกลวยไม 5-10 % ทก 5 วนครง จนกวาสมไมพบอาการทำลาย (สม 40 ชอดอก/ไร) เนนการพนทบรเวณชอดอก

ประสทธภาพในการปองกนกำจด 80-97 %

อมดาโคลพรด(imidacloprid) + ไซเพอรเมทรน(cypermethrin)

70% WG + 35%

EC

4A + 3A ปานกลาง

(450+287)

5 กรม + 30 มล./นำ 20 ลตร




60 มล./20 ลตร



2.85% EC 4A ปานกลาง(146)

20 กรม/20 ลตร


อะบาเมกตน (abamectin)


40 มล./20 ลตร


146

ศตรพช










SC UNV - 30 มล./นำ 20 ลตร

พนใหทวเมอพบการระบาดของหนอนกระทหอม 1 ตว/ตน


WDG 11 - 60 กรม/นำ 20 ลตร


20% WG 28 นอย (≥2,000)



1.92% EC 6 ราย แรง (76)


โนวาลรอน (novanuron)

10% EC 15 นอย (>5,000)



24% SC 18 นอย (>5,000)


หอยทากซคซเนย Succinea minuta หอยเจดยใหญ Prosopea walkeri หอยเจดยเลก Lamellaxis gracilis ทากเลบมอนาง Parmarion siamensis

นโคลซาไมด (niclosamide)

83.1 % WP

- นอย (5,000)

40 กรม/ นำ 20 ลตร)

ผสมนำพนใหถกตวหอยทากทอยบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก

- ถาพบหอยทากอยบนตนมากใหพนสารบนเครองปลก และสวนโคนตนกลวยไม โดยหลกเลยงไมใหถกดอก - การพนดองใหถกตวหอยทาก จำเปนตองพนนำเปลาใหทวสวน เพอชกนำใหหอยออกจากทหลบซอนเสยกอน - ควรพนตอนเชาตรและหยดการใหนำกลวยไมนาน 1-2 วนหลงจากพน - ปรบหวฉดใหเปนละอองฝอย และพนใหชมทวสวน

เมทลดไฮด (metaldehyde)

5% GB - นอย (630)

1,000กรม/ไร

ใชหวานบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก หรอวางเปนจดบนพนดนทชนบรเวณขาโตะ และบนวสดปลกใหทวสวน

กากเมลดชา (saponin)

10% saponin

- - 1,000 กรม/นำ 20 ลตร หรอ หวาน 5,000กรม/ไร

นำผงกากชามาตมกบนำจนเดอดประมาณ 10 นาท กรองเอากากชาออกนำนำทกรองไดมาพนใหถกตวหอยทากทอยบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก - ใชหวานบนพนดนตามทาง เดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก หรอวางเปนจดบนพนดนทชนบรเวณขาโตะ และบนวสดปลกใหทวสวน

147

กหลาบ (Rose) การพนสารฆาแมลงและไรดวยเครองพนสารแบบแรงดนนำสง (high pressure pump sprayer) พน อตรา 120-160 ลตร/ไร

(ขนอยกบขนาดของทรงพม)

ศตรพช










12% SC 5 นอย(>5,000)

10-20 มล./นำ 20 ลตร

พนสลบกลมหมนเวยนตามกลไกการออกฤทธ โดยใชรอบการหมนเวยนทกรอบ 14 วน รอบละไมเกน 3 ครงเมอพบการระบาด เพอชะลอความตานทานตอสารฆาแมลง



10% OD 28 นอย(>5,000)













12% SC 5 นอย(>5,000)


พนสารฆาแมลงตดตอกนทก 5-7 วน อยางนอย 2 ครง เมอพบการระบาดของหนอนเจาะสมอฝาย

ประสทธภาพในการปองกนกำจด 70-99 % นาน 7-12 วน

คลอแรนทรานลโพรล/ไทอะมทอกแซม (chlorantraniliprole/ thiamethoxam

20/20%WG

28 /4A

นอย(>5,000 /1,563)


ประสทธภาพในการปองกนกำจด 67-100 % นาน 5-7 วน


5.17% SC

28 นอย (>5,000)



5% EC 15 นอย (>2,000)




(54.5)


148

ศตรพช










10% OD 28 นอย(>5,000)


พนสารฆาแมลงตดตอกนทก 5-7 วน อยางนอย 2 ครง เมอพบการระบาด



10% SL 4A นอย(>2,000)

15 มล./ 20 ลตร


40% SC 16 นอย (>2,198)


สไปโรเตตระแมท (spirotetramat)

15% OD 23 นอย (>2,000)




(54.5)


ไรแมงมม คนซาวา (Tetranychus kanzawai)




พนใหทวเมอพบไรระบาด ทก 4-7 วน

ใชสารนไดในกรณทปลอยไรตวหำ

เฟนบทาทนออกไซด (fenbutatinoxide๗

55% SC 12B นอย(2,631)


เฟนไพรอกซเมต(fenpyroximate๗

5% SC 21A นอย(6,798)


149

การใชสารฆาหน (Rodenticide) ขาวและธญพชเมองหนาว (Rice and temperate cereal)

ศตรพช

สารฆาหน


% สารออกฤทธ

และสตร




อตรา การใช

หนพกใหญ Bandicota indica หนพกเลกB.savilei หนนาใหญ Rattus argentiventer หนนาเลก R. losea หนทองขาวบาน R. rattus หนหรงหางสน M.us cervicolor หนหรงหางยาว M. caroli)

ซงคฟอสไฟด (zinc phosphide)

80% powder


สาร 1 กก.ผสมกบเมลดพช (เชน ปลายขาว ขาวกลอง ขาวโพดปน) 100 กก เปนเหยอพษ

กอนปลกขาว วางเหยอพษตามคนนา หรอตามแหลงทหนอาศยรอบ ๆ แปลงนา เปนจด จดละประมาณ 1 ชอนชา (ใชแกลบคลมถาม) แตละจดหางกนประมาณ 5-10 เมตร

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว ไมควรใชสารกำจดหนประเภทนเกน 1 ครงตอ 1ฤดปลก เพราะทำใหหนเขดขยาดตอเหยอพษไดงาย สารกำจดหนดงกลาวมจำหนายเปนเหยอพษสำเรจรปบรรจซอง (sachet) ซองละประมาณ 10 กรม

โฟลคมาเฟน (flocoumafen)

0.005% Wax block

bait

- 0.25 100 กรม หรอประมาณ 20 กอน/ไร

วางเหยอพษบนทางเดนของหนตามคนนา หรอใสลงในรหนโดยตรง หรอวางตามแหลงทมหนระบาด ควรใชเหยอพษกำจดหน 2-3 ครง ครงแรกใชเมอขาว หรอธญพชเมองหนาวเรมปลกครงท 2 และครงท 3 ใชหลงวางเหยอพษครงแรกไปแลว 30 และ 60 วน ตามลำดบ อยางไรกตาม ควรวางเหยอพษในแนวปองกนรอบ ๆ แปลง เพอปองกนหนเคลอนยายมาในแปลงขาว

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา ทำเปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง (wax block) กอนละประมาณ 5 กรม บรเวณใด หาม บรโภคหนบรเวณ ทใชสารกำจดหนประเภทน

โบรมาดโอโลน(bromadiolone)

0.005% Wax block

bait


โบรไดฟาคม (brodifacoum)

0.005% Wax block

bait


ไดฟทอาโลน(difethialone)

0.0025% BB


คมาเททราลล(coumatetralyl)

0.0375% Bait


เปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง กอนละประมาณ 10 กรม

สกลหนพก (Bandicota) และหนทองขาว (Rattus)

เหยอโปรโตซว Sarcocystis singaporensis

2x105

sporocysts - - 20 - 25

กอน/ไร เปนเหยอแปงนม

ขนาดกอนละ 1 กรม ขอระวงไมใหโดนนำและแสงแดด โดย เหยอโปรโตซวทวางในสภาพธรรมชาต

150

ศตรพช




และสตร





ควรถกหนกนภายใน 1 สปดาห

151

ขาวโพด (Corn)

ศตรพช




และสตร





หนหรงหางสน Mus cervicolor หนหรงหางยาว M. caroli หนทองขาวบาน Rattus rattus หนนาใหญ R. argentiventer หนพกใหญ (Bandicota indica) หนพกเลก( B. savilei)


80% powder


สาร 1 กก.ผสมกบเมลดพช (เชน ปลายขาว ขาวกลอง ขาโพดปน) 100 กก. เปนเหยอพษ

ใชเหยอพษจดละประมาณ 1 ชอนชา ใชแกลบใหม 1 กำมอ รองเหยอพษแลวใชแกลบอก 1 กำมอ กลบ เมอพบรองรอยการทำลายในแปลง โดยวางใหทวแปลง แตละจดหางกน 5-10 เมตร ขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน ในระยะเตรยมแปลง

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว ไมควรใชสารกำจดหนประเภทนเกน 1 ครงตอ 1ฤดปลก เพราะทำใหนเขดขยาดตอเหยอพษไดงาย สารกำจดหนดงกลาวมจำหนายเปนเหยอพษสำเรจรปบรรจซอง (sachet) ซองละประมาณ 10 กรม


0.005% Wax block

bait


วางเหยอพษบรเวณรอบแปลงขาวโพด โดยเฉพาะทตดดงหญาแถบชายปา ถาเปนหนพกควรวางเหยอพษจดละ 3-5 กอน วางตามรอยทางเดน และบรเวณรอบแหลงทพบความเสยหาย

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา ทำเปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง (wax block) กอนละประมาณ 5 กรม หาม บรโภคหนบรเวณ ทใชสารกำจดหนประเภทน


0.005% Wax block

bait



0.005% Wax block

bait



0.0025% BB



0.0375% Bait





2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณรอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง ตงแตหยอดเมลด จนระยะกอนเกบเกยว โดยแตละ

เปนเหยอแปงนม ขนาดกอนละ 1 กรม ขอระวงไมใหโดนนำและแสงแดด โดยเหยอโปรโตซวทวางในสภาพธรรมชาต ควรถก

152

ศตรพช




และสตร





ครงวางเหยอพษหางกน 15-20 วน จำนวนครงขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน

หนกนภายใน 1 สปดาห

153

ถวเหลอง (Soybean)

ศตรพช




และสตร





หนหรงหางสน Mus cervicolorหนหรงหางยาว M. caroli) หนทองขาวบาน Rattus rattus หนพกใหญ Bandicota indica หนพกเลก B. savileii


80% powder


สาร 1 กก.ผสมกบเลดพช (เชน ปลายขาว ขาวกลอง ขาโพดปน) 100 กก. เปนเหยอพษ

ใชเหยอพษจดละประมาณ 1 ชอนชา ใชแกลบใหม 1 กำมอ กลบ เมอพบรองรอยการทำลายในแปลง โดยวางใหทวแปลง แตละจดหางกน 5-10 เมตร ขนอยกบจำนวนประชากรหนนน ในระยะเตรยมแปลง

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว ไมควรใชสารกำจดหนประเภทนเกน 1 ครงตอฤดปลก เพราะทำใหนเขดขยาดตอเหยอพษไดงาย นอกจากมจำหนายเปนรปผง แลวมจำหนายเปนเหยอพษสำเรจรปบรรจซอง (sachet) ซองละประมาณ 10 กรม


0.005% Wax block

bait


วางเหยอพษบรเวณคนนา คนำดงหญา หรอบรเวณในแปลงทมรองรอยความเสยหายบนทางเดนหน ถาเปนหนสกลหนทองขาว ควรวางจดละ 1 กอน ถาเปนสกลหนพก ควรวางจดละ 3-5 กอน ในพนททเคยมประวตการระบาดของหนในฤดแลง ควรเรมวางสารกำจดหน ตงแตกอนเรมเตรยมดนปลกถวเหลอง เพอลดความเสยหายในระยะคนออน โดยใชสารซงคฟอสไฟด 1 ครง ตามดวยเหยอพษสำเรจรปทวแปลง และทำการปองกนกำจดเชนเดยวกนนอก 1 ครง ชวงทถวเหลองออกดอก และเรมมฝกออน หลงจากนนถายงพบรองรอยหนใน

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา ททำเปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง (wax block) กอนละประมาณ 5 กรม บรเวณใดทใชสารกำจดหน หาม บรโภคหนในบรเวณนนๆ


0.005% Wax block

bait



0.005% Wax block

bait



0.0025% BB



0.0375% Bait



154

ศตรพช




และสตร





แปลงอกเชน ทางเดน มลของหนทถายทงไว ใหทำการปองกนกำจดครงท 3 โดยปฏบต เชนเดยวกบครง 2



2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณรอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง ตงแตถวเหลองออกดอก และเรมมฝกออน จนระยะกอนเกบเกยว โดยแตละครงวางเหยอพษหางกน 15-20 วน จำนวนครงในการวางขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน

เปนเหยอแปงนม ขนาดกอนละ 1 กรม ขอระวงไมใหโดนนำและแสงแดด โดยเหยอโปรโตซวทวางในสภาพธรรมชาต ควรถกหนกนภายใน 1 สปดาห

155

ถวเขยว (Mung bean)

ศตรพช




และสตร





หนหรงหางสน Mus cervicolorหนหรงหางยาว M. caroli หนทองขาวบาน Rattus rattus) หนพกใหญ Bandicota indica หนพกเลก B. savilei


80% powder



ใชเหยอพษจดละประมาณ 1 ชอนชา ใชแกลบใหม 1 กำมอ รองเหยอพษ แลวใชแกลบอก 1 กำมอ กลบเมอพบรองรอยการทำลายในแปลงโดยวางใหทวแปลง แตละจดหางกน 5-10 เมตร ขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนนในระยะเตรยมแปลง

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว ไมควรใชสารกำจดหนประเภทนเกน 1 ครงตอฤดปลก เพราะทำใหนเขดขยาดตอเหยอพษไดงายสารกำจดหนดงกลาวมจำหนายเปนเหยอพษสำเรจรปบรรจซอง (sachet) ซองละประมาณ 10 กรม


0.005% Wax block

bait


วางเหยอพษบรเวณรอบแปลงถวเขยวทตดคนนา คนำ ดงหญา ทมรอยทางเดน หรอรอยทำลาย ถาเปนสกลหนทองขาว วางจดละ 1 กอน แตถาเปนสกลหนพก ควรวาง 3-5 กอน ควรเรมวางสารกำจดหน ตงแตถวเขยวเรมตดฝกออน ระยะกอนเกบเกยวถาพบรองรอยหนในแปลงอก ใหวางเหยอพษอกครงหนง

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา ทำเปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง (wax block) กอนละประมาณ 5 กรม บรเวณใดทใชสารกำจดหน หาม บรโภคหนทใชสารกำจดหนประเภทน


0.005% Wax block

bait



0.005% Wax block

bait



0.0025% BB



0.0375% Bait





2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณรอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง ตงแตถวเขยวเรมตดฝกออน ระยะกอนเกบเกยวถาพบรองรอยหน


156

ศตรพช




และสตร





ในแปลงอก ใหวางเหยอพษอกครงหนง


157

ออย (Sugar cane)

ศตรพช




และสตร





หนทองขาวบาน Rattus rattus) หนพกใหญ Bandicota indica หนพกเลก B. savilei หนหรงหางสน Mus cervicolorหนหรงหางยาว M. caroli


80% powder



ใชเหยอพษจดละประมาณ 1 ชอนชา ใชแกลบใหม 1 กำมอ รองเหยอพษ แลวใชแกลบอก 1 กำมอ กลบเมอพบรองรอยการทำลายในแปลงโดยวางใหทวแปลง แตละจดหางกน 5-10 เมตร ขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว ไมควรใชสารกำจดหนประเภทนเกน 1 ครงตอฤดปลก เพราะทำใหนเขดขยาดตอเหยอพษไดงายสารกำจดหนดงกลาวมจำหนายเปนเหยอพษสำเรจรปบรรจซอง (sachet) ซองละประมาณ 10 กรม


0.005% Wax block

bait


วางเหยอพษบรเวณรอบแปลงทตดคนนา คนำ ดงหญา ทมรอยทางเดน หรอรอยทำลาย ถาเปนสกลหนทองขาว วางจดละ 1 กอน แตถาเปนสกลหนพก ควรวาง 3-5 กอน ใหทวแปลง ควรเรมวางสารกำจดหนออกฤทธชา หลงจากออยอายประมาณ 3 เดอน โดยแตละครงวางเหยอพษหางกน 1 เดอน จนเกบเกยว

เปนสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา ทำเปนเหยอพษสำเรจรปชนดกอนขผง (wax block) กอนละประมาณ 5 กรม บรเวณใดทใชสารกำจดหน หาม บรโภคหนทใชสารกำจดหนประเภทน


0.005% Wax block

bait



0.005% Wax block

bait



0.0025% BB



0.0375% Bait





2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณรอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง ตงแตออยอายประมาณ 3 เดอน จนเกบเกยว โดยแตละ


158

ศตรพช




และสตร





ครงวางเหยอพษหางกน 1 เดอน


159

โกโก (Cocoa)

ศตรพช




และสตร





หนทองขาวบาน Rattus rattus


0.005% Wax block

bait

- 0.25 50 กอน/ไร

เรมวางเหยอพษครงแรกเมอผลโกโกเรมมขนาดประมาณนวหวแมมอมากกวา 50 % ของทงสวน โดยวางตนละ 1 กอน บรเวณคาคบหรอผกตามกงของตนโกโกทก ๆ 3-4 สปดาห จนกระทงเกบเกยวผล

ในกรณทสวนโกโกมหญาขนรกมาก หรอมทางมะพราวแหงสมอย ในการวางยาครงท 1 และ 2 ควรวางเหยอพษเพมบรเวณทรก อก 1-2 กอน



2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณโคนตน รอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง เมอพบวาประชากรหนเรมสงขนและพบรอยทำลายมากขน โดยแตละครงวางเหยอพษหางกน 15-20 วน จำนวนครงในการวางขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน


160

ปาลมนำมน (Oil palm)

ศตรพช




และสตร





หนนาใหญ Rattus argrntiventer หนทองขาวบาน R. rattus หนปามาเลย R. tiomanicus หนบานมาเลย R. rattus diardi หนพกใหญ Bandicota indica หนฟนขาว ใหญ R. bowersi หนฟานเหลอง Maximus surifer หนทองขาวสงคโปร R. annandalei


0.005% Wax block

bait

- 0.25 1 กอน/ตน

ทก ๆ 6 เดอน วางเหยอพษทโคนตนปาลมนำมน ตนละ 1 กอน กอนละประมาณ 5 กรม ตรวจสอบทก ๆ 10 วน ถาพบหนกนเหยอมากกวา 20 % ตองเตมเหยอบรเวณทถกกนจนเทาเดม และหยดวางเหยอเมอหนกนเหยอนอยกวา 20 %

ควรวางเหยอพษใหชดกบโคนตนปาลมนำมน และอยาวางขวางทางนำไหล เพราะจะทำใหนำพดพาเหยอพษไปได บรเวณใดทใชสารกำจดหน หามบรโภคหนในบรเวณนน และตอระวงไมใหสตวเลยงมากนเหยอพษ และซากหนทตาย ในกรณทพบหนพกใหญหรอหนฟนขาวใหญใหเพมเหยอพษเปนตนละ 5 กอน


0.005% Wax block

bait

- 1.12 1 กอน/ตน


0.005% Wax block

bait

- 0.26 1 กอน/ตน


0.0025% BB

- 0.56 1 กอน/ตน


0.0375% Bait




2x105


กอน/ไร วางเหยอโปรโตซว จดละ 1-3 กอน บรเวณโคนตน รอยทางวงหนหรอรอยทำลาย ใหทวแปลง เมอพบวาประชากรหนเรมสงขนและพบรอยทำลายมากขน โดยแตละครงวางเหยอพษหางกน 15-20 วน จำนวนครงในการวางขนอยกบจำนวนประชากรหนขณะนน


161

การใชสารฆาหอย ขาว(Rice)

ศตรพช



% สารออกฤทธและ

สตร





หอยเชอร หรอหอยโขงอเมรกาใต Pomocea canaliculata

นโคลซาไมด -โอลามน(niclosamide-olamine) หรอ นโคลซาไมด เอทาโนลามน (niclosamide ethanolamine)

83.1% WP

- นอย (5,000)

50 กรม/ไร (25 กรม/นำ 20 ลตร)

ผสมนำพนลงในนำใหทวนาขาว และเนนบรเวณทเปนแอง หรอทมหอยมาก

การใชสารฆาหอยทกชนด ตองใชควบคไปกบการใชตาขายถกนทางนำเขาออกจากนา เพอกนไมใหหอยใหมเขามาในนาอก ขณะใชสารฆาหอยตองมนำอยในนาขาว เพราะหอยจะเปดฝาออก และทำกจกรรมตางๆ เมอมนำเทานน และระดบนำตองสงประมาณ 5 ซม. นานตดตอกนอยางนอย 3 วน หลงใสสาร จงจะไดผลดทสด ใชสารฆาหอยเพยงครงเดยวตอฤดปลกและควรทำตอเนองกนไปทก ๆ ฤด


5% G bait

- นอย (630)

500กรม/ไร

หวานลงนำใหทวในนาขาว และเนนเพมบรเวณทเปนแองหรอมหอยมาก 3.5% G 2,000

กรม/ไร กากเมลดชา (saponin) 10%

saponin - - 3 กก./ไร

162

พชตระกลกะหลำ (Cruciferous)

ศตรพช




และสตร





หอยทากยกษแอฟรกา Acatina fulica หอยดกดาน Cryptozona siamansis หอยสารกา Sarika sp. หอยเจดยใหญ Prosopea walkeri หอยเจดยเลก Lamellaxis gracilis ทากเลบมอนาง Parmarion siamensis


83.1 % WP - นอย (5,000)


ผสมนำพนใหถกตวหอยทากทอยบนตนและใตใบผก ทโคนตน และตามพนดนใหทวแปลง

- การพนดองใหถกตวหอยทาก จำเปนตองพนนำเปลาใหทวแปลง เพอชกนำใหหอยออกจากทหลบซอนเสยกอน - ควรพนตอนเชาตรหรอชวงเยน หลงการใหนำหยดการใหนำผกนาน 1-2 วนหลงจากพน - ปรบหวฉดใหเปนละอองฝอย และพนใหชมทวแปลง


5% GB - นอย (630)


.ใชหวานบนพนดนท โคนตน ใหกระจายทวทงแปลง และบรเวณรอบนอกแปลงดวย

หอยซคซเนย Succinea sp.


10% saponin

- - 1,000 กรม/นำ 20 ลตร หรอ หวาน 5,000กรม/ไร

-นำผงกากชามาตมกบนำจนเดอดประมาณ 10 นาท กรองเอากากชาออกนำนำทกรองไดมาพนใหถกตวหอยทากทอยบนตนและใตใบผก ทโคนตน และตามพนดนใหทวแปลง - ใชหวานบนพนดนท โคนตน ใหกระจายทวทงแปลง และบรเวณรอบนอกแปลงดวย

163

กลวยไม (Orchid)

ศตรพช




และสตร





หอยทากซคซเนย Succinea minuta หอยเจดยใหญ Prosopea walkeri หอยเจดยเลก Lamellaxis gracilis ทากเลบมอนาง Parmarion siamensis


83.1 % WP - นอย (5,000)


ผสมนำพนใหถกตวหอยทากทอยบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก

- ถาพบหอยทากอยบนตนมากใหพนสารบนเครองปลก และสวนโคนตนกลวยไม โดยหลกเลยงไมใหถกดอก - การพนดองใหถกตวหอยทาก จำเปนตองพนนำเปลาใหทวสวน เพอชกนำใหหอยออกจากทหลบซอนเสยกอน - ควรพนตอนเชาตรและหยดการใหนำกลวยไมนาน 1-2 วนหลงจากพน - ปรบหวฉดใหเปนละอองฝอย และพนใหชมทวสวน


5% GB - นอย (630)


.ใชหวานบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก หรอวางเปนจดบนพนดนทชนบรเวณขาโตะ และบนวสดปลกใหทวสวน

หอยเลขหนง Ovachlamys fulgen


10% saponin

- 1,000 กรม/นำ 20 ลตร หรอ หวาน 5,000กรม/ไร

-นำผงกากชามาตมกบนำจนเดอดประมาณ 10 นาท กรองเอากากชาออกนำนำทกรองไดมาพนใหถกตวหอยทากทอยบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก - ใชหวานบนพนดนตามทางเดนระหวางโตะวางกลวยไม และบนวสดปลก หรอวางเปนจดบนพนดนทชนบรเวณขาโตะ และบนวสดปลกใหทวสวน

164

นกศตรขาว (Bird rice pest)

ศตรพช




สตร





นกกระตดขหม Lanchura Punctulata นกกระตดตะโพกขาว L. striata นกกระจอกตาล Passer flaveolus นกกระจาบธรรมดา Ploceus philippinusนกกระจาบอกลาย P. manyar

1.ใชวธเขตกรรม กำจดแหลงทอยอาศย ทำรงของนกดวยการตดตนไมใกลแปลงนาออก 2. .ใชตาขายดกนก ดกจบนกออกไปเพอลดจำนวน ถาเปนแปลงนาขนาดเลกใชตาขายคลมทงแปลง 3. ใชเสยงไล เชน ประทด 4. .ใชวสคสะทอนแสงขงในแปลงนาใหทวแปลง

ปนา (Rice field crab)

ศตรพช




สตร





ปนา Sayarmia bangkokensis S. germaini S. sexpunctata Esanthelphusa dugasti

1.ใชวธเขตกรรม กำจดแหลงทอยอาศย ทหลบซอนของปนาเชนวชพช 2. ดกจบขดบอดกขางคนนาเพอนำมาเปนอาหาร 3. ระบายนำออก

165

การใชตวหำ ตวเบยน เชอจลนทรย คำแนะนำการใชแตนเบยนไขไตรโคแกรมมา (Trichogramma spp.) ควบคมแมลงศตรพช

แตนเบยนไข Trichogramma หรอแตนตาแดง เปนแมลงทจดอยในอนดบ Hymenoptera วงศ Trichogram-matidae เปนแมลงทมขนาดเลก ตวเตมวยมขนาด 0.5 มม. ตาสแดง หนวดเปนปลอง จดเปนแมลงเบยนไข จะเขาทำลายแมลงศตรพชเฉพาะระยะไข โดยเพศเมยจะใชสวนของอวยวะวางไขเจาะแทงเขาไปเพอวางไขตรงสวนบนของไขแมลงศตรพช ไข 1 ฟอง สามารถมแตนเบยนไขได 1-4 ตว ทงนขนอยกบความสมบรณของอาหารภายในไขทถกเบยน ไขทถกเบยนแลว 3 วน จะเปลยนเปนสดำ และไมฟกเปนหนอน แตจะมตวเตมวยแตนเบยนไข ออกมาหลงจากไขถกเบยนแลว 7 วน ซงจะผสมพนธและไปทำลายไขของแมลงศตรพชตอไป

แตนเบยนไขสกลน เปนแมลงศตรธรรมชาตทสามารถนำไปใชควบคมแมลงศตรพชหลายชนดในระยะไขไดอยางมประส ทธ ภาพ เช น หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera) หนอนกอออย (Chilo infuscalellus และ Chilo tumicosditalis) หนอนเจาะลำตนขาวโพด (Ostrinia furnacalis) หนอนใยผก (Plutella xylostella) หนอนคบกะหลำปล (Trichophusia ni) หนอนคบละหง (Achaea janata) หนอนแกวสม (Papillio demoleus malayanus) หนอนกอแถบลาย (Chilo suppressalis) หลายประเทศ ไดนำไปใชควบคมแมลงศตรพชทสำคญ เชน หนอนกอออย หนอนกอขาว หนอนเจาะลำตนขาวโพด และหนอนเจาะสมอฝาย พบวามประสทธภาพในการควบคมสงถง 70-90% สามารถทจะชวยลดคาใชจายเกยวกบสารฆาแมลงไดมาก อกทงไมเปนอนตรายตอสภาพแวดลอมและเกษตรกร แมลงศตรพชไมเกดความตานทานตอแมลงศตรธรรมชาต

ขอควรปฏบตในการปลอยแตนเบยนไขไตรโคแกรมมา

1. กอนปลอยแตนเบยนไข ตองสำรวจประชากรไขของแมลงศตรพช ถาพบอยท ระดบ 5-10% จงทำการปลอยแตนเบยนไข Trichogramma ได และควรปลอยระยะแรกทผเสอเรมวางไข

2. ตองเลอกชนดของแตนเบยนไข Trichogramma ทมประสทธภาพสงในการควบคมไขของแมลงศตรพชชนดนน ๆ แตนเบยนไขทนำไปปลอยควรจะทยอยออกเปนตวเตมวย เปนระยะตงแต 1–5 วน

3. อตราการปลอยแตนเบยนไขทเหมาะสม 20,000-30,000 ตว/ไร อตราการออกเปนตวเตมวยเพศเมยควรอยท 40-50% ขนไป ปลอยแตละครงหางกน 7 วน

4. การปลอยแตนเบยนไขใหครอบคลมพนทปลกพชตองปลอยเหนอทศทางลม ไมควรปลอยในสภาพอากาศทมฝนตก แสงแดด หรออณหภมสงเกนไป ควรปลอยเวลาเยนตงแต 16.00 น. เปนตนไป จดปลอยควรหางกน 15-20 เมตร และไมควรเกน 6 จด/ไร

5. ปลอยแตนเบยนไขโดยการนำไขแมลงอาศยทภายในมดกแดแตนเบยนไขอาย 7 วน ไปตดกบใบพช หรอเพอปองกนฝนควรตดแผนไขไวดานในถวยพลาสตกหรอกรวยกระดาษ โดยวางควำเสยบไวทปลายไมไผสงจากพน 50 เซนตเมตร และทาจารบบรเวณรอบ ๆ ตนหรอกงสวนทปลอย หรอโคนไมไผเพอปองกนมดเขาทำลาย

6. ประเมนประสทธภาพของแตนเบยนไข โดยสำรวจความเสยหายของพช และประชากรแมลงศตรพช รวมทงตรวจสอบปรมาณแตนเบยนไขและผลการเบยนในแปลงทปลอยและไมปลอย แตนเบยนไขเปรยบเทยบกน โดยทำการเกบไขแมลงศตรพชในไรมาตรวจสอบ หลงจากปลอยแตนเบยนไขไปแลว 4 วน

ขอดของการใชการนำแตนเบยนไขไตรโคแกรมมาควบคมแมลงศตรพช

1. ใชเวลาในการปลอยไมมาก 2. แตนเบยนสามารถบนไปวางไขแมลงศตรพชไดเอง 3. ไมเปนอนตรายตอสงทมชวต เชน คน สตว พชทกชนด 4. ไมทำใหเกดพษตกคางในพชผลและไมกอใหเกดมลพษตอสภาพแวดลอม เชน ดน นำ และอากาศ 5. แมลงศตรพชไมสรางความตานทานตอแตนเบยนไขไตรโคแกรมมา เหมอนการใชสารเคมเนองจากเปนแมลงศตร

ธรรมชาตทมประโยชนไมเปนอนตรายตอผใช

166

6. ตนทนการผลตขยายพนธแตนเบยนไขไตรโคแกรมมาไมสงมาก สามารถทจะผลตขยายไดปรมาณมาก ขนอยกบความสามารถในการผลตแมลงอาศยใหมปรมาณมาก

7. สามารถทจะนำไปใชรวมกบวธการควบคมอน ๆ ทำใหมประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรพชไดสงขน การใชแตนเบยนไขไตรโคแกรมมาควบคมแมลงศตรพชจะเปนอกแนวทางหนงทจะชวยอนรกษศตรธรรมชาตใหมปรมาณมากขนและลดมลพษภาวะใหมปรมาณนอยลง

ขอจำกดในการใชแตนเบยนไขไตรโคแกรมมา

1. ตองใชชนดของแตนเบยนไข Trichogramma ใหถกกบชนดของแมลงศตรพช 2. ไมสามารถจะเกบไวในอณหภม 13 องศาเซลเซยส เกน 2 สปดาห ถาเกนจะทำใหเปอรเซนตการออกเปนตวเตมวยลดลง 3. อายไขแมลงอาศย 1-2 วน จะดทสด 4. เพศเมยเทานนทจะทำลายไขแมลงอาศย 5. มความอสระ ไมอยเฉพาะท 6. สภาพอณหภมสงกวา 35 องศาเซลเซยส ประสทธภาพการเบยนจะตำ 7. สภาพฝนตกชกและลมแรงไมเหมาะตอการใชแตนเบยน

การเกบรกษา

ถาหากยงไมถงชวงเวลาปลอยแตนเบยนไข Trichogramma สามารถชะลอการฟกได โดยการนำแผนไขไปใสในกลองพลาสตกเกบเขาตเยน ทอณหภมประมาณ 10–13 องศาเซลเซยส จะชะลอการฟกไดประมาณ 2 สปดาห หลงจากนนอตราการออกเปนตวเตมวยจะลดลงจะลดลง

การใชแตนเบยนไขไตรโคแกรมมาในการควบคมไขของแมลงศตรพชทางเศรษฐกจ

แมลงศตรพช ชนดแตนเบยนไข อตราการปลอย (ตว/ไร) จำนวนครง/ฤด ไขหนอนกอออย T. japonicum

T. confusum T. dendrolimi

20,000 – 30,000 6 –10

ไขหนอนกอขาว T. japonicum 20,000 – 30,000 4-8 ไขหนอนเจาะสมอฝาย T. confusum

T. dendrolimi T. petriosum T. chilonis

20,000 – 30,000 6-8

ไขหนอนแกวสมและหนอนคบละหง

T. confusum T. dendrolimi

20,000 – 30,000 4-8

ไขหนอนใยผก T. confusum Trichogrammatoidae bactrea

40,000 – 60,000 6-10

ไขหนอนเจาะลำตนขาวโพด

T. confusum T. chilonis

20,000 – 30,000 6-10

ไขหนอนคบกะหลำ T. confusum T. dendrolimi

20,000 – 30,000 4-6

ไขหนอนกระทผกและหนอนหลอดหอม

T. japonicum

40,000 – 60,000 6-8

167

การใชแตนเบยนเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ (แตนเบยนอะนาไกรส) ควบคมเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ แตนเบยนอะนาไกรส โลเปไซ (Anagyrus lopezi) เปนแตนเบยนทมประโยชนชวยควบคมเพลยแปงมนสำปะหลงส

ชมพ พฤตกรรมการเขาทำลายของแตนเบยน ม 2 วธ ไดแก 1) การหำ แตนเบยนเพศเมยใชอวยวะวางไขแทงเขาไปในลำตวเพลยแปงเพอสรางบาดแผลจากนนใชปากเลยกนของเหลวจากรอยแผลเพอนำโปรตนจากของเหลวในลำตวเพลยแปงไปใชสรางไข วธนจะทำใหเพลยแปงตายทนท 2) การเบยน แตนเบยนเพศเมยใชอวยวะวางไขแทงเขาไปในลำตวเพลยแปงและวางไขภายใน หนอนแตนเบยนดดกนของเหลวในลำตวเพลยแปงเจรญเตบโตเขาดกแดอยภายใน แตนเบยน 1 ตว ฆาและทำลายเพลยแปงวนละ 20 - 30 ตว และลงเบยนเพลยแปงไดวนละ 15 - 20 ตว ลกษณะสำคญทใชจำแนกเพศของแตนเบยนชนดน คอ สวนหนวดแตนเบยนเพศผมลกษณะยาวเรยวสดำและมขนเลกทสวนของปลองหนวด เพศเมยมหนวดปลองแรกของเพศเมยมลกษณะแบนและใหญกวาหนวดปลองอนและปลองหนวดมสขาวสลบดำ

วธการปลอยแตนเบยนอะนาไกรส 1) ปลอยในพนททมเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ โดยนำภาชนะทบรรจแตนเบยนวางใกล ยอดมนสำปะหลงทมเพลย

แปงมนสำปะหลงสชมพ 2) ปลอยแตนเบยนใหกระจายทวแปลง อตราการปลอย 50 - 100 ค/ไร หากเพลยแปงระบาดรนแรงใหปลอย 200 ค/

ไร 3) หลกเลยงการพนสารเคมกำจดแมลง ในบรเวณทปลอยแตนเบยนและบรเวณใกลเคยง

การประเมนผลสำเรจ

1) ตรวจดลกษณะหยดนำเหนยวๆ ทใบมนสำปะหลงจะลดลง 2) ยอดมนสำปะหลงทแตกใหม พบอาการยอดหงกลดลง 3) ตรวจสอบการปรากฏตวของแตนเบยน จะพบบนวนรอบยอดมนสำปะหลงทมเพลยแปงลงทำลายหลงการปลอย 2

เดอน 4) เกบตวอยางยอดมนสำปะหลงทมเพลยแปง สงเกตจำนวนแตนเบยนทบนออกมา และนำไปใชประโยชน

การเพาะเลยงแตนเบยนเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพ ม 2 วธการ

วธการท 1 การเพาะเลยงแตนเบยน โดยใชเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพทเลยงบนตนมนสำปะหลง 1) ปลกทอนพนธมนสำปะหลงในกระถาง ขนาด 8 นว กระถางละ 2 ทอน ใหไดอาย 6 สปดาห 2) เขยกลมไขเพลยแปงใสบนยอดและใบของมนสำปะหลง ปลอยใหไขฟกและตวออนเจรญถงวยท 3 ใชเวลาประมาณ

3 สปดาห (21-25 วน) 3) นำตนมนสำปะหลงทมเพลยแปงจากขอ 2) จำนวน 8 กระถาง ใสในกรงเลยงแมลง ปลอยแตนเบยน 40 ค ในกรง

ภายในกรงใหนำผง 50% เปนอาหารของแตนเบยน โดยทานาผงบนกระดาษทชชแขวนไวภายในกรง จากนนประมาณ 2 สปดาห (11-15 วน) เพลยแปงจะตายและกลายเปนมมม

4) เมอพบแตนเบยนบนออกมาจากมมมใหใชอปกรณดดแมลงดดเกบแตนเบยนใสในภาชนะทมรระบายอากาศและใหนำผงไวภายใน โดยตรวจนบเพศแตนเบยนอตราเพศผ : เพศเมย 1 : 1 ทเพาะเลยงไดบรรจใสภาชนะ 100 – 200 ค สำหรบนำไปปลอย หรอนำไปใชเปนพอแมพนธเพาะเลยงขยายพนธตอไป

วธการท 2 การเพาะเลยงแตนเบยน โดยใชเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพทเลยงบนผลฟกทอง

1) เกบยอดมนสำปะหลงทมเพลยแปงลงทำลายมาวางเรยงบนตะแกรง 2) เลอกผลฟกทองทไมออนหรอแกเกนไปและมสเขยวผวเรยบ ลางทำความสะอาดและเชดใหแหง นำเรยงทบบนยอด

มนสำปะหลงปลอยไวประมาณ 3 - 7 วน เพลยแปงจะขนมาอยบนผลฟกทอง

168

3) นำผลฟกทองทมเพลยแปงจากขอ 2) ใสในกรงเลยงแมลง 10 - 20 ผล ปลอยแตนเบยน 40 - 50 ค ในกรงเลยงแมลง ภายในกรงมนำผง 50% ทาบนกระดาษทชชแขวนไวภายในเพอเปนอาหารของแตนเบยน แตนเบยนจะลงทำลายเพลยแปงทเลยงบนผลฟกทอง ปลอยไวประมาณ 2 สปดาห (11-15 วน) เพลยแปงจะตายกลายเปนมมม

4) เมอพบแตนเบยนบนออกมาจากมมมใหใชอปกรณดดแมลงดดเกบแตนเบยนใสในภาชนะทมรระบายอากาศและใหนำผงไวภายใน โดยตรวจนบเพศแตนเบยนอตราเพศผ : เพศเมย 1 : 1 ทเพาะเลยงไดบรรจใสภาชนะ 100 - 200 ค สำหรบนำไปปลอย หรอนำไปใชเปนพอแมพนธเพาะเลยงขยายพนธตอไป

การเกบรกษาแตนเบยน

1) โดยทวไปแตนเบยนเพลยแปงมนสำปะหลงสชมพมอายประมาณ 2-3 วน ถาไมมอาหาร และมอาย 7-12 วน เมอใหนำผง 50% เปนอาหาร และถาเกบไวในตควบคมอณหภม 15 องศาเซลเซยส จะมชวตอยไดนาน 21 - 30 วน

2) การปลอยแตนเบยนทออกจากมมมใหมๆ ประสทธภาพจะมากกวาแตนเบยนทเกบไวนาน 3) ไมแนะนำใหเกบแตนเบยนไวนานมากกวา 14 วน เนองจากแตนเบยนทมอายมากการเขาทำลายเพลยแปงจะลดลง

169

คำแนะนำการใชแตนเบยนแมลงดำหนามมะพราว (แตนเบยนอะซโคเดส และแตนเบยนเตตระสตคส) ควบคมแมลงดำหนามมะพราว

แตนเบยนอะซโคเดส ฮสไพนารม (Asecodes hispinarum) เปนแตนเบยนทมประสทธภาพชวยทำลายหนอนแมลงดำหนามมะพราว โดยแตนเบยนเพศเมยทผสมพนธแลววางไขเขาไปในตวหนอนแมลงดำหนามมะพราว หนอนของแตนเบยนเมอฟกออกจากไขดดกนของเหลวเจรญเตบโตและเขาดกแดภายในลำตวหนอนแมลงดำหนามมะพราว ทำใหหนอนทถกเบยนเคลอนไหวชา กนอาหารนอยลง และตายในทสด ภายหลงทถกเบยน 7-10 วน หนอนทถกเบยนจะตายแลวมลำตวสดำและแขง เรยกวา “มมม” แตนเบยนเมอออกจากดกแดจะกดผนง “มมม” ออกมาจบคผสมพนธทนท ภายหลงจากผสมพนธ 1-2 ชวโมง สามารถเขาเบยนหนอนแมลงดำหนามมะพราวไดทนท

แตนเบยนเตตระสตคส บรอนทสป (Tetrastichus brontispae) สามารถเขาทำลายหนอนแมลงดำหนามมะพราว วยท 4 และดกแดแมลงดำหนามมะพราว แตจะชอบเบยนระยะดกแดมากทสด แตนเบยนเพศเมยทผสมพนธแลววางไขในดกแดแมลงดำหนามมะพราว หนอนของแตนเบยนเมอฟกออกจากไขดดกนของเหลวเจรญเตบโตภายในลำตวแมลงดำหนามมะพราว ภายหลงจากถกเบยน 8 วน แมลงดำหนามมะพราวจะมลำตวแขงกลายเปนสนำตาลเขม เรยกวา “มมม” แตนเบยนเมอออกจากดกแดจะกดผนง “มมม” ออกมาจบคผสมพนธทนท ภายหลงจากผสมพนธสามารถเขาเบยนแมลงดำหนามมะพราวไดทนท อปกรณสำหรบปลอยแตนเบยนอะซโคเดสและแตนเบยนเตตระสตคส

ไดแก หลอดพลาสตกพรอมฝาปด ขนาดเสนผานศนยกลาง 2.5 ซม. สง 6 ซม. หรอถวยพลาสตกขนาดเลกพรอมฝาปด ขนาดเสนผานศนยกลาง 4.5 ซม. สง 4 ซม. ซงดานขางหลอดเจาะร 3-4 ร ดานลาง 1 ร หรอเจาะ 4 รทมมของถวยพลาสตก และทฝา 1 ร สำหรบรอยเชอกหรอลวดสำหรบแขวน

วธการปลอยแตนเบยนอะซโคเดสและแตนเบยนเตตระสตคส

1. ปลอยแตนเบยนอะซโคเดส/แตนเบยนเตตระสตคส จานวน 5-10 มมม/ไร ทก 7 วน ตอเนอง 1 เดอน โดยบรรจมมมแตนเบยนในภาชนะปลอย

2. นำไปแขวนทตนมะพราวทมแมลงดำหนามมะพราวระบาดใหสงจากพนดน 1.5 เมตร โดยตอกตะปและผกเชอกตดตะปและทาจาระบทเชอกเพอกนมดเขาไปทำลายมมม (สามารถปลอยแตนเบยนทง 2 ชนดนรวมกนได)

การเพาะเลยงแตนเบยนหนอนแมลงดำหนามมะพราว (แตนเบยนอะซโคเดส) การเพาะเลยงแตนเบยนหนอนแมลงดำหนามมะพราว จำเปนตองใชหนอนแมลงดำหนามมะพราววย 4 เปนแมลง

อาศย จงตองเพาะเลยงตามขนตอนและวธการ ดงน

วธการเพาะเลยงหนอนแมลงดำหนามมะพราว

การเตรยมพอแมพนธแมลงดำหนามมะพราว เกบแมลงดำหนามมะพราวจากตนมะพราวทถกทำลาย มาคดแยกตวเตมวยและหนอนโดยแยกเลยงตวเตมวยแมลงดำหนามมะพราว ดวยใบออนมะพราว ทเชดทำความสะอาดแลว ตดใหไดขนาดยาว 20 ซม. จำนวน 50 ใบ ใสในกลองพลาสตกขนาด 17x27x9 ซม. โดยทฝากลองเจาะเปนชองบดวยผาใยแกวขนาดกวาง 9x19 ซม. สำหรบหนอนและดกแดแมลงดำหนามมะพราวแยกเลยงในกลองพลาสตกรอใหออกเปนตวเตมวยแลวจงเลยงตอไป

การเลยงขยายหนอนแมลงดำหนามมะพราว 1) เมอตวเตมวยผสมพนธและวางไข เกบไขแมลงดำหนามมะพราวออกจากกลองเลยงตวเตมวยทก 2-3 วน นำไข

ประมาณ 500 ฟอง มาโรยใสดานในใบแกมะพราว ซงเชดทำความสะอาดและตดใหไดขนาดยาว 10 ซม. จำนวน 25-30 ชน มดซอนไวดวยหนงยางวง วางไวในกลองพลาสตกรอใหหนอนฟกออกจากไขเปนเวลา 3-4 วน ทอณหภม 25-28 องศาเซลเซยส

2) เมอไขฟก ทำการเลยงหนอนแมลงดำหนามมะพราวในกลองพลาสตกขนาด 10x15x6 ซม. โดยทฝากลองเจาะเปนชองบดวยผาใยแกวขนาดกวาง 4x10 ซม. เพอเปนทระบายอากาศและปองกนไมใหแมลงหนออกจากกลอง โดยเขยหนอน

170

ประมาณ 300 ตว ใสในกลองทมใบแกมะพราวมดรวมกนดวยยางวง เกบบนชนเลยงแมลง เปลยนใบมะพราวทก 5-7 วน หรอเมอใบเปลยนเปนสนำตาล

3) เลยงหนอนประมาณ 15-18 วน จะไดหนอนวย 4 ขนาดยาวประมาณ 1 ซม. เหมาะสมสำหรบนำไปเลยงแตนเบยนอะซโคเดสได

การเตรยมพอแมพนธแตนเบยนอะซโคเดส 1) คดเลอกมมมทมพอแมพนธแตนเบยนทสมบรณอาย 7-10 วนนบจากวนเบยน ลางผานดวย Clorox 0.1% แลวนำ

ขนผงใหแหงบนกระดาษทชช วางทงไว 1 คน นำใสในถวยพลาสตกเลกขนาดเสนผานศนยกลาง 4.5 ซม. สง 4 ซม. 2) ตงทงไวอก 10-11 วน (อาย 17-21 วนนบจากวนเบยน) จากนนนำใสกลองพลาสตกเลยงแมลงขนาด 10x15x6 ซม.

ทฝาเจาะเปนชองบดวยผาใยแกวขนาดกวาง 4x10 ซม. เมอพบแตนเบยนออกจากมมม ใหปลอยทงไว 2-3 ซม. เพอใหแตนเบยนไดผสมพนธกน จากนนนำไปใชเบยนหนอนแมลงดำหนามมะพราวรนใหม

การเพาะเลยงแตนเบยนอะซโคเดส 1) คดหนอนแมลงดำหนามมะพราววย 4 จำนวน 150 ตว ใสกลองทมใบมะพราวเชดทำความสะอาดและตดใหได

ขนาดยาว 10 ซม. จำนวน 2-3 ชน ดานขางกลองตดกระดาษชบนำผงเขมขน 50% เพอเปนอาหารแตนเบยน แลวปลอยพอแมพนธแตนเบยนจำนวน 400-500 ตว (มมมพอแมพนธ 20 มมม (1 มมม มแตนเบยนอะซโคเดส ประมาณ 25 ตว) ลงในกลอง

2) แตนเบยนจะลงทำลายหนอนทนททปลอยลงในกลอง นำกลองวางบนชนเลยงแมลง 3-4 วนทอณหภม 25-28 องศาเซลเซยส

3) ยายหนอนแมลงดำหนามมะพราวทถกลงทำลายแลว 4-5 กลอง มาเลยงรวมกนในกลองใหมใสใบมะพราวทเรยงซอนและมดรวมกนไว เพอเปนอาหารของหนอนทถกลงทำลายแตยงไมตาย หนอนทถกลงทำลายจะเรมตายและกลายเปนมมม 7-10 วน หลงจากถกลงทำลาย

4) คดแยกหนอนทกลายเปนมมมแลว ออกจากกลองทกวน จดบนทกวนทเกบมมม 5) แบงมมมเปน 2 สวน สวนท 1 ประมาณ 10% นำไปใชเปนพอแมพนธ โดยแยกเกบมมมในหลอดพลาสตกมฝาปด

สนท สวนทเหลอ 90% นำไปปลอยเพอควบคมแมลงดำหนามมะพราวในสวนมะพราว ซงแตนเบยนจะออกเปนตวเตมวยหลงจากเกบมมมพกไวแลวประมาณ 10-11 วน การเพาะเลยงแตนเบยนดกแดแมลงดำหนามมะพราว (แตนเบยนเตตระสตคส)

ในการเพาะเลยงแตนเบยนดกแดแมลงดำหนามมะพราว จำเปนตองใชดกแดแมลงดำหนามมะพราว อาย 1-2 วน เปนแมลงอาศย จงตองเพาะเลยงตามขนตอนและวธการ ดงน วธการเพาะเลยงดกแดแมลงดำหนามมะพราว

เลยงแมลงดำหนามมะพราววธการเชนเดยวกนกบการเพาะเลยงหนอนแมลงดำหนามมะพราว คอเลยงใหหนอนโตเขาดกแด อายประมาณ 19-21 วน หลงฟกออกจากไข จะไดดกแดแมลงดำหนามมะพราวทเหมาะสมสำหรบนำไปเลยงแตนเบยนเตตระสตคส

วธการเพาะเลยงแตนเบยนดกแดเตตระสตคส 1) การเตรยม “มมม” พอแมพนธแตนเบยนดกแดแมลงดำหนามมะพราวใสกลองพลาสตกจำนวน 4-8 มมม ปลอยให

แตนเบยนออกเปนตวเตมวยทงไวใหผสมพนธ 2-3 ชวโมง 2) เตรยมกลองพลาสตกสเหลยม ขนาด 10x15x6 ซม. ทมฝาปดสนท บนฝาตดเปนชองสเหลยม ขนาดประมาณ 4x10

ซม. บดวยผาใยแกว เพอใหอากาศภายในกลองถายเทได ใหนำผง 50% เปนอาหารสำหรบแตนเบยนตวเตมวย โดยใชพกนชบนำผงทาบนกระดาษทชชชนดหนา ทตดเปนแผนสเหลยมขนาด 2X6 ซม. กดใหกระดาษทชชตดกบกลองดานขาง

171

3) เลอกดกแดแมลงดำหนามมะพราว ประมาณ 300 ตว ใสลงในกลองเบยน ใสใบมะพราวแกตดใหมขนาดยาวประมาณ 10 ซม. จำนวน 2-3 ชน จากนนใชแปรงเขยพอแมพนธแตนเบยนดกแดเตตระสตคสทเตรยมไวลงไป (ประมาณ 44-88 ตว (1 มมม มแตนเบยนประมาณ 11 ตว)) แลวปดฝา

4) ปลอยทงไวประมาณ 10 วน เพอใหแตนเบยนดกแดเตตระสตคสเขาเบยนดกแดแมลงดำหนามมะพราว 5) ดกแดถกเบยนจะทยอยตายและกลายเปนมมม หลงจากใหเบยนแลว 10 วน คดแยกดกแดทตายและแหงแขงเปน

มมมสดำ-หรอนำตาล ออกจากแตละกลอง และนำไปเกบรวมไวในกลองพลาสตกสเหลยมมฝาปดสนท และรองพนกลองดวยกระดาษทชช หากพบดกแดทตายจากเชอรา หรอเนาตาย ใหรบเกบแยกออกจากกลองทนท เพอปองกนไมใหดกแดทเหลอตดโรคตาย

6) นำ “มมม” อายประมาณ 17 วน นำใสลงในถวยพลาสตกขนาดเสนผานศนยกลาง 4.5ซม. สง 4 ซม. ทมฝาปดพรอมทจะนำไปปลอย หรอทงไวแตนเบยนกจะเรมเจาะออกจาก “มมม” หลงจากถกเบยนประมาณ 18-21 วน ขนกบสภาพอณหภม

7) แตนเบยนเพศผจะเจาะออกจากมมมกอนแตนเบยนเพศเมย และจะเขาผสมพนธ ทนททเพศเมยเจาะออกจาก “มมม” นำแตนเบยนทเจาะออกจากมมมไปเปนพอแมพนธ

8) โดยกระบวนการตงแตขอ 1 ถงขอ 6 จะสามารถเพาะเลยงแตนเบยนดกแดแมลงดำหนามมะพราว ไดมากเพยงพอทจะนำไปปลอยในสวนมะพราว เพอชวยเพมการควบคมแมลงดำหนามมะพราวโดยชววธ หรอใชรวมกบวธการอน ๆ

172

การใชแตนเบยนหนอนหวดำมะพราว (แตนเบยนโกนโอซส) ควบคมหนอนหวดำมะพราว แตนเบยนโกนโอซส นแฟนตดส (Goniozus nephantidis) เปนแมลงศตรธรรมชาตทมความเฉพาะเจาะจงตอแมลง

อาศยคอหนอนหวดำมะพราว แตนเบยนเพศเมยใชอวยวะคลายเขมทปลายทองตอยหนอนหวดำมะพราวใหหยดการเคลอนไหว จากนนวางไขบนลำตวหนอนหวดำมะพราว หนอนแตนเบยนเกาะดดกนของเหลวในตวหนอนหวดำมะพราวอยภายนอกจนกระทงหนอนหวดำมะพราวตายและเขาดกแดภายนอกซากหนอนหวดำมะพราว แตนเบยนเพศเมย 1 ตว สามารถเบยนหนอนหวดำมะพราวได 7-8 ตว สามารถผลตรนลกได 60-70 ตว

วธการปลอยแตนเบยนโกนโอซส 1. บรรจแตนเบยนโกนโอซสเพศเมยทปลอยใหผสมพนธแลว 4 วน ในภาชนะสำหรบปลอยซงภายในมสำลชบนำผง

เขมขน 50% เพอเปนอาหารของแตนเบยน 2. ปลอยแตนเบยนในสวนมะพราวทพบการระบาดของหนอนหวดำมะพราวชวงพลบคำ โดยเปดฝาภาชนะใหแตน

เบยนบนออกจากภาชนะปลอย อตราการปลอยแตนเบยน 200 ตว/ไร ปลอยทก 7 วน ตอเนอง 1 เดอน

การเพาะเลยงแตนเบยนหนอนหวดำมะพราว (แตนเบยนโกนโอซส) การเพาะเลยงแตนเบยนหนอนหวดำมะพราว (แตนเบยนโกนโอซส) จะตองใชหนอนหวดำมะพราวและหนอนผเสอ

ขาวสารเพอเปนแมลงอาศย ดงนนจงตองทำการเพาะเลยงแมลงอาศยใหไดวยทเหมาะสม คอ หนอนหวดำมะพราววย 6 ความยาวลำตวประมาณ 2.5 ซม. ใชเวลาเลยงประมาณ 35-40 วน หรอหนอนผเสอขาวสาร ความยาวลำตวประมาณ 1.5 ซม. ใชเวลาเลยงประมาณ 35-40 วน โดยเลยงแตนเบยนดวยหนอนผเสอขาวสาร 3 รน สลบกบเลยงแตนเบยนดวยหนอนหวดำมะพราว 1 รน ซงขนตอนและวธการมดงน

การเตรยมพอแมพนธผเสอหนอนหวดำมะพราว 1) เกบหนอนหวดำมะพราวจากธรรมชาต มาเลยงดวยใบมะพราวในกลองพลาสตกขนาด 13x18x7 ซม. เจาะรทฝาตด

ตะแกรงระบายอากาศขนาด 4x10 ซม. เปลยนใบมะพราวทก 3 วน โดยใสใบมะพราวใหมลงในกลอง ปลอยใหหนอนเคลอนยายจากใบเกามาทใบใหมเองใชเวลา 1-2 วน จงนำใบมะพราวเกาออก นำกลองพลาสตกเลยงหนอนหวดำมะพราววางไวบนชนเลยงแมลงทอณหภม 25-28 องศาเซลเซยส จนกระทงหนอนเจรญเตบโตเปนดกแด แลวแยกดกแดทสมบรณเพอรอใหเปนผเสอตวเตมวย

2) เตรยมโหลพลาสตกสำหรบใหแมผเสอวางไข ขนาดเสนผานศนยกลาง 16.5 ซม. สง 17 ซม. ทฝาเจาะชองระบายอากาศตดตะแกรงละเอยด ใชพกนจมนำผงเขมขน 50% ปายลงบนกระดาษทชชขนาดเลก 3 แผน วางทาบไวทผนงดานขางโหลพลาสตก 3 ดาน ดานทเหลอใชกระดาษทชชทปายดวยนำสะอาด สำหรบพนโหลวางกระดาษทชชไวเพอใหผเสอวางไข

3) นำผเสอทไดจากดกแดตามขอ 1) ใสลงในโหลพลาสตก โหลละ 25 ค (เพศผ 25 ตว และเพศเมย 25 ตว) ปลอยไว 1-2 วน เพอใหผเสอวางไขบนกระดาษทชช เลยงจนกระทงผเสอหมดอายขย (ประมาณ 10 วน)

การเลยงขยายหนอนหวดำมะพราว 1) เตรยมกลองพลาสตกเลยงแมลงและใสใบมะพราวททำความสะอาดแลวตดเปนทอนยาว 10 ซม. นำมาเรยงซอนกน

8 ใบ ใชกรรไกรตดกระดาษทชชทมไขหนอนหวดำมะพราวออกเปนชนเลกๆ ขนาด 1-1.5 ซม. นำกระดาษทชชขนาดเลกทมไขผเสอวางสอดไปในใบมะพราว จากนนใชกระดาษทชชปดทกลองดานในกอนปดฝาเพอปองกนหนอนวย 1 หนออกจากกลอง

2) ตงกลองทงไว หนอนหวดำมะพราวจะทยอยฟกออกมาจากไขภายใน 4-5 วนโดยระยะแรกๆ จะอยรวมกนเปนกลมและบอบบางมาก การเปลยนอาหารหรอใบมะพราวจงตองใชความระมดระวง (หามใชพกนเขยไขหรอหนอนทเพงฟก) โดยใหใสใบมะพราวใบใหมลงไปในกลองหนอนหวดำมะพราวจะยายมาทใบมะพราวใบใหมเอง ใชเวลา 1-2 วน จงนำใบมะพราวเกาออก

3) เปลยนใบมะพราวทก 3-5 วน (อยาปลอยใหใบมะพราวแหง) ประมาณ 35-40 วน จะไดหนอนหวดำมะพราวขนาดใหญวย 6 ความยาวลำตวประมาณ 2.5 ซม. ทสามารถนำไปเลยงขยายแตนเบยนได

173

การเตรยมอาหารสำหรบเลยงหนอนผเสอขาวสาร ผสม รำละเอยด : ปลายขาว : นำตาลทรายขาว ในถาดอลมเนยม อตราสวน 60 : 3 : 1 โดยนำหนก แลวอบสวนผสม

ในตอบทอณหภม 80-90 องศาเซลเซยส นาน 8-9 ชวโมง เพอกำจดแมลงทตดมากบรำ เชน มอดขาวสาร มอดแปง ดวงงวงขาว จากนนวางตงไวใหอาหารเยนลง แลวใสในกลองพลาสตก กลองละ 1 กโลกรม

การเลยงขยายหนอนผเสอขาวสาร 1) นำผเสอขาวสารตวเตมวยเพศผเพศเมย ใสตะกราทบดวยตาขายไนลอน เพอใหผเสอขาวสารผสมพนธและวางไข

โดยปลอยทงไว 1 วน จากนนใชแปรงปดทตาขายไนลอนเพอแยกเอาไขออกใสในถาดและนำไปเพาะเลยงตอ 2) โรยไขหนอนผเสอขาวสาร ประมาณ 0.1 กรม ใหทวถาดทใสรำและปดฝาครอบใหสนทบนฝาเจาะรระบายอากาศ

ขนาด 4x10 ซม. ตดตะแกรงลวดตาละเอยดขนาด 60 mesh ทสามารถปองกนไมใหแมลงชนดอนเขาไป 3) วางกลองทโรยไขของหนอนผเสอขาวสารแลวในหองทมอณหภม 28-30 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30-35 วน จะได

หนอนทมขนาดลำตวยาว 1.5 ซม. เหมาะสำหรบเลยงขยายแตนเบยน 4) แบงหนอนทแขงแรงสวนหนง เลยงจนกระทงเจรญเตบโตเปนดกแดและเปนผเสอตวเตมวยพอแมพนธ

การเตรยมพอแมพนธแตนเบยนทพรอมสำหรบวางไข แตนเบยนทพรอมนำไปใชตองปลอยทงไวใหเพศผและเพศเมยผสมพนธกนเปนเวลาอยางนอย 4 วน หลงออกจาก

ดกแด แตนเบยนเพศเมยทไดรบการผสมพนธแลวเทานนทจะวางไข โดยวางไขและเจรญเตบโตอยภายนอกลำตวหนอนหวดำมะพราว แตนเบยนเพศเมยจะมขนาดใหญกวาเพศผใชพกนเบอร 0 เขยแตนเบยนเพศเมยออกมาอยางเบามอ ใสในหลอดพลาสตกสำหรบเบยน

การเตรยมแมลงอาศย หนอนหวดำมะพราวและหนอนผเสอขาวสาร การเพาะเลยงแตนเบยนโกนโอซส ใชหนอนหวดำมะพราวและหนอนผเสอขาวสารเปนแมลงอาศย โดยเลยงแตนเบยน

ดวยหนอนผเสอขาวสาร 3 รน สลบกบเลยงแตนเบยนดวยหนอนหวดำมะพราว 1 รน (เพอปองกนไมใหแตนเบยนออนแอและวางไขนอยลง) หนอนทนำมาใชเพาะเลยงแตนเบยน คอหนอนหวดำมะพราว ความยาวลำตวประมาณ 2.5 ซม. ใชเวลาเลยงประมาณ 35-40 วน หรอหนอนผเสอขาวสาร ความยาวลำตวประมาณ 1.5 ซม. ใชเวลาเลยงประมาณ 35-40 วน

การเพาะเลยงขยายแตนเบยนโกนโอซส 1) ปลอยหนอนใสในหลอดเบยนทมแตนเบยนเพศเมยทไดรบการผสมพนธแลวอยภายในโดยใชหนอนหวดำมะพราว

หนงตวตอแตนเบยนเพศเมย 1 ตว ปดดวยฝาทตดตะแกรงลวดละเอยด และมชนฟองนำทใสนำผงไว 1 หยดเรยบรอยแลว 2) นำหลอดทใสแตนเบยนและหนอนหวดำมะพราวแลว วางเรยงในตะกราตามแนวนอนบนทกรายละเอยดแตนเบยน

และวนทเบยนบนหลอดเบยน 3) ปลอยใหแตนเบยนเขาเบยนหนอนหวดำมะพราว เปนเวลา 4 วน เมอพบการวางไขของแตนจงตรวจนบจำนวนไข

ของแตนเบยน ภายใตกลองจลทรรศน หรอแวนขยาย 4) ใชปากคบนำตวหนอนทมไขแตนเบยนออกจากหลอดเบยน และใสหนอนแมลงอาศยตวใหมใหแตนเบยนลงเบยน

โดยนำไปวางในกระดาษขนาด 5x7.5 ซม. โดยพบขอบกระดาษใหมลกษณะคลายกระบะเลกๆ ซงจะวางหนอน 10 ตวตอหนงกระบะ (ไมควรวางหนอนซอนทบกนเนองจากจะมผลตอหนอนแตนเบยนทกำลงเจรญเตบโตอย) จากนนนำไปเกบในกลองพลาสตกทเจาะฝากลองและปดดวยผาแกวเพอระบายอากาศ ตงทงไว 1 สปดาห

5) เปลยนหนอนแมลงอาศยตวใหมใหแตนเบยนวางไขในหลอดเดม ทำเชนเดยวกบขอ 3-4 จนกระทงแตนเบยนตาย 6) หนอนแตนเบยนจะฟกออกจากไขเจรญเตบโตและเขาระยะดกแด คอยสงเกตตวหนอนแมลงอาศยหากเรมมสดำ

คลา ใหคบหนอนทง เพราะอาจทำใหดกแดแตนเบยนตดเชอโรคและไมฟกเปนตวเตมวย 7) นำกระบะกระดาษทมดกแดของแตนเบยนบรรจใสหลอดขนาดเสนผานศนยกลาง 3.5 ซม.สง 7 ซม. และปดฝาท

เจาะรปดดวยผาแกวเพอระบายอากาศ

174

8) จากนนประมาณ 1 สปดาหคอยสงเกตการฟกตวของแตนเบยน เมอพบแตนเบยนตวเตมวยจงเตมนำผงลงในชนฟองนำเพอเปนอาหารใหกบแตนเบยน เมอแตนเบยนออกจากดกแดหมดแลวปลอยใหผสมพนธตอไปอก 4 วน จงจะนำไปปลอยควบคมหนอนหวดำมะพราว และสวนหนงใชเปนพอแมพนธตอไป

175

คำแนะนำการใชมวนพฆาต Eocanthecona furcellata (Wolff) ควบคมแมลงศตรพช มวนพฆาตเปนแมลงศตรธรรมชาตประเภทแมลงหำ มความสำคญและมประโยชนทางการเกษตรอยางมาก เนองจาก

สามารถกนหนอนศตรพชไดหลายชนดโดยเฉพาะศตรพชในกลมหนอนผเสอ เชน หนอนกระทผก หนอนกระทหอม หนอนเจาะสมอฝาย หนอนแกวสม หนอนหวดำมะพราว หรอแมกระทงศตรพชในระยะดกแด มวนพฆาตมพฤตกรรมเปนตวหำ ทงในระยะตวออน และตวเตมวย ทงเพศผและเพศเมย มวนพฆาตนสามารถนำไปปลอยเพอควบคมแมลงศตรพชและยงสามารถดำรงชวตอยเองไดทงในสภาพสวนและสภาพไร จงนบเปนแมลงตวหำทมศกยภาพสงในการควบคมแมลงศตรพช

มวนพฆาตมปากแบบแทงดด คลายเขมฉดยา ตามปกตปากของมวนพฆาตจะพบเกบไวใตทอง แตเมอเจอเหยอจงจะตวดออกมาดานหนา และเขาจโจมเหยอทนท จะกนเหยอโดยการแทงปากเขาไปในตวเหยอ แลวปลอยสารพษ (venom) ทำใหเหยอเปนอมพาตไมสามารถเคลอนไหวได จากนนจะดดกนของเหลวจากตวเหยอ จนเหยอตายในทสด แลวจงทงเหยอเดมเพอไปหาเหยอใหมตอไป มวนพฆาตสามารถกนหนอนไดทกขนาด ตลอดชวตของมวนพฆาต 1 ตว กนหนอนศตรพชไดประมาณ 200-300 ตว

การผลตขยาย การเลยงเหยออาหาร(หนอนนก) 1) นำดกแดหนอนนกทมขนาดใหญและสมบรณ จำนวน 40 กรม ใสลงในถาดพลาสตก 1 ถาด จำนวนทเรมผลตตอ

ถาดเปนจำนวนทเหมาะสมททำใหจำนวนหนอนและดกแดทผลตไดมปรมาณทพอเหมาะททำใหหนอนและดกแดทกตวมขนาดใหญและสมบรณ และมอาย 8 วน จะลอกคราบเปนตวเตมวย

2) โรยอาหารไกใหญลงในถาด 40 กรม พรอมสำลหรอผายดหรอผาสำลขนาด 4 x 4 ตารางนว ชบนำพอหมาดลงบนเพลทพลาสตกวางบนพนถาด ชบนำ 2 ครง/สปดาห ตวเตมวยอาย 7–10 วน จะเรมวางไขตดบนพนถาดโดยมเศษอาหารปกคลม ปลอยไวจนตวเตมวยตายหมด และไขฟกเปนหนอนขนาดเลก

3) ใชตะกรารอนหนอนออกจากอาหาร ใสลงถาดใบใหมเตมอาหารไก หนก 40 กรม/ถาด พรอมสำลหรอเศษผายดหรอผาสำลชบนำพอหมาด

4) หนอนนกตงแตวย 1-13 เลยงดวยอาหารไก เมออาหารในถาดถกกนจนปนจะเตมอาหารอกครงละ 500 กรม/ถาด เมอหนอนนกลอกคราบครงสดทายจะเปลยนเปนดกแด อาหารจะถกกนจนปนเกอบหมด

5) เมอหนอนมอายประมาณ 107 วน จะลอกคราบเปนดกแด 6) เกบดกแดทไดเพอใชเลยงมวนพฆาต 7) ดกแดบางสวนทำการเลยงตอ ดกแดจะฟกเปนตวเตมวย เพอการผลตหนอนนกรอบถดไป 8) การทำความสะอาดถาดเลยงหนอน อาจใชพดหรอพดลมพดคราบผนงลำตวทหนอนลอกออกมา และใชตะแกรง

รอนเศษอาหารทปนและมลหนอนออกทง ทก 30 วน จนถงหนอนอาย 90 วน และหลงจากนทก 10 วน จะใชพดหรอพดลมพดคราบผนงลำตวทหนอนลอกออกมาเพอสะดวกในการเกบดกแด

การเลยงมวนพฆาต 1. นำมวนพฆาตพอแมพนธตวเตมวยจำนวน 40 ค ในกลองพลาสตก ใหดกแดหนอนนกเปนอาหาร นำสาลชบนำหมาด ๆ

วางในกลอง มวนพฆาตจะเรมวางไข เกบไขสปดาหละ 2 ครง แยกไขใสกลองพลาสตกเพอรอการฟก 2. ไขจะฟกภายใน 6-7 วน ใหนำเปลาและดกแดหนอนนกเปนอาหารของมวนพฆาตวย 1-2 3. เมอตวออนมวนเจรญเตบโตจนถงวยท 3 ใหดกแดหนอนนกเปนอาหาร แบงตวออนวย 3-4 ไปปลอยในแปลงพชท

เกดการระบาดของหนอนศตรพช 4.บางสวนเลยงตอเปนตวเตมวยเพอเปนพอแมพนธ โดยใหดกแดหนอนนกหรอหนอนนกเปนอาหาร

การนำมวนพฆาตไปใชควบคมแมลงศตรในพช

หากมการระบาดของหนอนศตรพช สามารถนำมวนพฆาตไปใชควบคมแมลงศตรพชโดยการปลอยมวนพฆาตระยะตวออนวย 3 ขนไปหรอหลงจากฟกจากไขประมาณ 20 วน โดยปลอยกระจายใหทวแปลง หรอบรเวณทมหนอนระบาด ตวออน

176

ของมวนพฆาตระยะน 1 ตว จะสามารถทำลายหนอนไดประมาณ 28 ตว ซงจะลดปรมาณหนอนศตรพชไดอยางมประสทธภาพสงถง 80–90% และควบคมการระบาด ภายในเวลา 5 วนหลงปลอย

นอกจากนมวนพฆาตสามารถนำไปใชรวมผสมผสานกบจลนทรยชนดอนได ไดแก เชอไวรส NPV เชอแบคทเรย Bacillus thuringiensis ในการควบคมหนอนกระทหอม หนอนกระทผก และหนอนเจาะสมอฝาย ในพชตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ และทำใหเกดความหลากหลายในการควบคมโดยชววธ

สวนในกรณทมการระบาดของแมลงศตรพชรนแรง จำเปนตองใชสารฆาแมลง ควรพนสารฆาแมลงกอนปลอยมวนพฆาตอยางนอย 15 วน หรอหลงปลอยมวนพฆาต 15 วน

ประโยชน :

การนำมวนพฆาตไปใชควบคมแมลงศตรพช เปนอกทางเลอกหนงของเกษตรกรทจะชวยลดหรอทดแทนการใชสารเคมปองกนกาจดศตรพช เพมคณภาพผลผลตทางการเกษตรใหมความปลอดภยตอผบรโภค เกษตรกร และปลอดภยตอสภาพแวดลอม อนจะเปนแนวทางนาไปสระบบการเกษตรทยงยนตอไป

การปลอยมวนพฆาตเพอควบคมแมลงศตรพชในพชตางๆ

พช

แมลงศตรพช อตราการปลอย (ตว/ไร)

หนอไมฝรง หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua) หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera) หนอนกระทผก (Spodoptera litura)

3,200 ตว/ไร/ครง/การระบาด 1 ครง

องน หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua) หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)


ถวฝกยาว หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua) หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera) หนอนกระทผก (Spodoptera litura)


ถวเหลองและถวเขยว

หนอนกระทผก (Spodoptera litura) 3,900 ตว/ไร/ครง/การระบาด 1 ครง

177

คำแนะนำการใชแมลงหางหนบขาวงแหวน (Ring-legged earwig) ควบคมแมลงศตรพช แมลงหางหนบขาวงแหวน มชอวทยาศาสตรวา Euborellia annulipes (Lucus) อยในวงศ Anisolabidae อนดบ

Dermaptera มขนาดเลก ลำตวแบนยาวสนำตาลดำเปนมน ตวเตมวยเมอโตเตมทมความยาวเฉลย 1.6-1.8 เซนตเมตร พบตารวมเพยงอยางเดยว หนวดแบบเสนดาย ขาคอนขางยาวมสเหลองและมแถบสดำเปนวงรอบขา ไมมปก บรเวณปลายสวนทองมอวยวะคลายคม 1 ค ใชสาหรบหนบจบเหยอ เปนศตรธรรมชาตทสำคญอกชนดหนง สามารถใชควบคมไขและตวหนอนของผเสอชนดตางๆ เชน หนอนกอออย เพลยออน และเมลงขนาดเลกชนดอนทมลำตวออนนม

วงจรชวต

ระยะไข ตวเตมวยเพศเมยวางไขเปนกลมตามซอกใบพชหรอใตผวดนใกล ๆ ทมนอาศยหรอหลบซอนอย ไขมลกษณะกลมร วางไขเปนกลม กลมละ 30-60 ฟอง ตลอดชวตเพศเมยอาจวางไขไดถง 240 ฟอง ไขในระยะแรกมสขาวนวล แลวคอย ๆ เปลยนสเปนสเหลองและเปนสนำตาลเมอใกลระยะฟกเปนตวออน ระยะไขประมาณ 6-8 วน

ตวออน ระยะตวออนม 3 วย โดยตวออนทฟกใหม ๆ จะมสขาวแลวสคอย ๆ เปลยนเปนสเขมขน รปรางของตวออนในแตละวยจะไมแตกตางกน นอกจากขนาดของลำตวทใหญขนตามวย รวมระยะเวลาในชวงตวออนประมาณ 50-60 วน

ตวเตมวย ลำตวยาว 1.6-1.8 เซนตเมตร สดำเปนมน เพศเมยใหญกวาเพศผเลกนอย หนวดม 17 ปลอง โดยปลองท 3-4 จากปลายหนวดมสซด แพนหางคลายคม สนำตาลปนดำยาว 0.6-0.7 เซนตเมตร เพศผมปมเลก ๆ ยนออกมาทางดานในของแพนหาง เพศเมยแพนหางเรยบ อายตวเตมวยประมาณ 60-90 วน รวมระยะเวลาตงแตระยะไขถงตวเตมวยประมาณ 4-5 เดอน

การเพาะขยายแมลงหางหนบ

วสดและอปกรณเลยงแมลงหางหนบ 1. แกลบดำ หรอดนผสมเศษใบไมแหง 2. กลองพลาสตกเลยงแมลงหางหนบขนาด 18x27x10 เซนตเมตร 3. กระบอกฉดนำ 4. จานพลาสตกหรอฟอยสขนาดเลกสำหรบใสอาหาร 5. อาหารเลยงสตว ไดแก อาหารแมว

วธเพาะขยาย 1. อบแกลบดำทอณภม 100 องศาเซลเซยส นาน 3 ชวโมง หรอตากแดดจด ๆ อยางนอย 2 วน โดยพยายามพลก

แกลบใหทว เพอทำลายโรคและแมลงชนดอน ๆ ทตดมากบแกลบ 2. นำแกลบทผานการอบแลวมาใสในกลองเลยงแมลงหนาประมาณ 2-3 ซม. พนนำบนแกลบใหทวเพอใหความชน 3. นำแมลงหางหนบตวเตมวยใสลงในกลองจำนวน 40 ตว โดยใสเพศผ 10 ตว เพศเมย 30 ตว (อตราสวน เพศผ:เพศ

เมย เทากบ 1:3) 4. สามารถใชอาหารสตวสำเรจรป ไดแก อาหารแมว ใหอาหารปรมาณ 30 กรมตอกลอง และพนนำไปบนแกลบดำใหม

ความชนอยเสมอทกสปดาหหรอเมอแกลบหมดความชน เปลยนอาหารทก 3 วน เพอปองกนอาหารเนาเสย หรอเตมอาหารเพมเมออาหารเดมหมด

5. ตวเตมวยแมลงหางหนบเพศเมยวางไขเปนกลมๆ ละ 30-60 ฟอง ตลอดชวตวางไขได 4-5 ครง 6. เพศเมยมนสยหวงไข การแยกไขออกมาเพอเพาะขยาย อาจรบกวนแมลงเกนไป จะทำใหตวแมกนไขได ควรรอจน

ตวออนฟกออกจากไขหมด อยางนอย 14 วน จงแยกไปเลยงในกลองใหม 7. เมอตวออนแมลงหางหนบฟกออกมา ใหอาหารแมวบดใหละเอยดมากขนกวาปกต เมอครบ 2 สปดาห จงเปลยนมา

ใหอาหารผสมเหมอนขอ 4 และพนนำใหแกลบมความชนอยเสมอ 8. เมอแมลงหางหนบอาย 30-40 วน สามารถนำไปปลอยในไร หรอนำไปแยกเลยงในกลอง ๆ ละ 40 ตว ในอตราสวน

เชนเดม

178

การนำไปใชควบคมศตรพช

ออย สามารถนำไปใชกำจดแมลงศตรออย เชน ไขและหนอนกอออยชนดตาง ๆ รวมถงแมลงขนาดเลกทมลำตวออนนมอก

หลายชนด ใหทำการสำรวจแมลงศตรออยกอนปลอยแมลงหางหนบ 1 วน และหลงปลอย 15 วน เมอพบแมลงศตรออย ใหปลอยแมลงหางหนบในอตรา 500 ตวตอไร ในเวลาเยน โดยปลอยใหกระจายทวแปลงปลก ปลอยแมลงหางหนบใหชดกอออย และหาเศษใบออยหรอเศษฟางทเปยกชนคลมดานบน เพอชวยใหแมลงหางหนบปรบตวไดกอน ชวยใหแมลงหางหนบมโอกาสรอดสงขน และทำการปลอยซำเมอการระบาดไมลดลง ขอควรระวง ไมควรปลอยแมลงหางหนบหากไมพบศตรพช เนองจากอาจทำใหแมลงหางหนบขาดอาหาร เคลอนยายไปทอ นเพอหาอาหาร หรออาจทำใหแมลงหางหนบไปทำลายแมลงศตรธรรมชาตชนดอนแทน

179

คำแนะนำการใชแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi ควบคมแมลงศตรพช แมลงชางปกใส ในระยะตวออน เปนตวหำทมประโยชนในการชวยกาจดศตรพชทมขนาดเลก ไดแก เพลยแปง เพลย

ออน เพลยไฟ เพลยหอย ตวออนแมลงหวขาว หนอนตวเลก ๆ ไรแดง และไขของแมลงศตรพชหลายชนด เฉพาะตวออนของแมลงชางปกใสเทานนทมพฤตกรรมการเปนตวหำ ซงเขาทำลายเหยอโดยใชฟนกรามทโคงยาวยนไปดานหนาจบเหยอแทง และดดกนของเหลวภายในตวเหยอจนเหยอตาย สำหรบตวเตมวย กนนำหวานและนำเปนอาหาร ทงตวออน และตวเตมวยไมทำลายพช จงนบเปนแมลงศตรธรรมชาต ทเกษตรกรสามารถนำไปใชประโยชนเพอควบคมแมลงศตรพชโดยชววธในสภาพไรได

รปรางลกษณะและชววทยาของแมลงชางปกใส ไข ไขจะวางเปนกลมหรอฟองเดยว ๆ มกานชสขาวใสคลายเสนดาย ลกษณะไขรปรางยาวร สเขยวออนเมอวางใหม ๆ

เมอใกลฟกจะเปลยนเปนสนำตาล และเปนสขาวเมอฟกแลวไขมขนาดความกวางประมาณ 0.4 มลลเมตร ยาว ประมาณ 0.7 มลลเมตร ระยะฟกไขประมาณ 3-4วน

ตวออน ระยะตวออนจะมสนำตาลออน และเปลยนเปนสนำตาลเขมเมออายมากขน บรเวณดานบนและดานขางของลำตวจะมเสนขนจำนวนมากจะเปนทยดเกาะของเศษอาหารและขยะ ตวออนทออกจากไขจะมพฤตกรรมเปนตวหำทนท ระยะตวออนม 3 วย ใชเวลาประมาณ 10-13 วน

ดกแด ดกแดเมอสงเกตภายนอกมรปรางกลม ตวออนวย 3 จะสรางเสนใยสขาวปกคลมลำตว แลวเขาดกแดอยภายใน ตวออนมกจะเขาดกแดตดกบใบพช ระยะดกแดมอาย 9-11 วน

ตวเตมวย ตวเตมวยมลำตวสเขยวออน ตาสทองอมแดง หนวดเรยวยาว ปกสเขยวออนใส เหนเสนปกชดเจน ขนาดเกอบเทากนทง 4 ปก เมอเกาะนงปกจะแนบลำตวคลายรปหลงคา เพศเมยมขนาดลำตวใหญกวาเพศผ หลงจากจบคผสมพนธแลว 2-3 วน เพศเมยจงจะเรมวางไข และสามารถวางไขได 300 –450 ฟอง ตวเตมวยเพศผมอายประมาณ 15-25 วน เพศเมยมอายประมาณ 20-30 วน

การใชแมลงชางปกใส

ปลอยแมลงชางปกใสระยะตวออน ในอตรา 1,000 – 2,000 ตว/ไร ปลอยแมลงชางปกใสระยะตวเตมวย ในอตรา 2,000 – 3,000 ตว/ไร ควรปลอยทก ๆ 7 วน

หมายเหต ถามแมลงชางปกใสมาก กสามารถปลอยไดในปรมาณมาก

ขอแนะนำ

- ควรสำรวจการระบาดของแมลงศตรพชอยางสมำเสมอ - ควรปลอยแมลงชางปกใสใหสมพนธกบการระบาดของแมลงศตรพช - อตราการใชจะขนกบชนดพช และปรมาณแมลงศตรพช - สามารถเปลยนอตราการใช หรอจำนวนครงในการปลอยได ขนอยกบสถานการณการระบาดของแมลงศตรพช

การอนรกษ

- ควรปลอยในชวงทสภาพแวดลอมเหมาะสม - หลกเลยงการใชสารฆาแมลงบรเวณทปลอยแมลงชางปกใส - ควรมแหลงอาหาร หรอพชอาศยให ตวออน และตวเตมวยแมลงชางปกใส

180

วธการเลยงแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi เพอควบคมเพลยแปง ขนตอนการเพาะเลยงม 2 ขนตอน ดงน

1. เลยงขยายเพลยแปงเพอเปนเหยอเลยงตวออนแมลงชางปกใส เกบรวบรวมเพลยแปงจากแหลงปลกพชตาง ๆ ทมเพลยแปง นำมาเลยงบนผลฟกทอง โดยใชผลฟกทองขนาดเสน

ผานศนยกลาง 20 -25 เซนตเมตร ใสฟกทองในตะกราพลาสตกสเหลยม ขนาด 32 x 40 x 12 เซนตเมตร จำนวน 5 -6 ลกตอตะกราพลาสตก รองกนตะกราพลาสตกดวยกระดาษเพอซบความชน เขยเพลยแปงหรอนำพชทมเพลยแปงอยวางบนผลฟกทองทอยในตะกรา ปดดานบนดวยผาขาวบาง วางทงไวประมาณ 20-25 วน ไดเพลยแปงทงตวเตมวย และตวออนอยบนผลฟกทองสำหรบนำไปใชเลยงตวออนของแมลงชางปกใส

2. เลยงขยายแมลงชางปกใสตวเตมวย นำแมลงชางปกใสพอแมพนธทไดจากสำนกวจยพฒนาการอารกขาพช ใชอตราแมลงชางปกใสตวเตมวยเพศผ 40

ตว เพศเมย 60 ตวใสกลองสเหลยมขนาด 18×26×10 เซนตเมตร ทรองพนกลองแลวดวยกระดาษ ปดกลองดวยผาขาวบาง ภายในกลองตด กระดาษไขทมนำผงผสมยสต เพอเปนอาหารของแมลงชางปกใสตวเตมวย วางแผนสำลชมนำไวดานบนผาขาวบางเพอใหความชนแกตวเตมวย เปลยนกลองตวเตมวยแมลงชางปกใสทก ๆ 3 วน เนองจากตวเตมวยแมลงชางปกใสจะวางไขไวในกลอง ตอจากนนนำฟกทองทมเพลยแปงจากขนตอนท 1 ใสในกลองทมไขของแมลงชางปกใสเพอเลยงตวออนแมลงชางปกใส โรยกระดาษทชชทตดเปนรวๆลงในกลอง ปดกลองดวยผาขาวบาง วางไวประมาณ 15-20 วน เพอใหตวออนเจรญเตบโต (สามารถเกบตวออนระยะนไปปลอยควบคมศตรพชได ) จนกระทงเขาดกแด จากนนเกบดกแด เพอใหฟกเปนตวเตมวย (สามารถนำตวเตมวยไปปลอยควบคมศตรพชได) วธการเพมประชากรแมลงชางปกใส ทำโดยนำแมลงชางปกใสทเปลยนจากกลองเดม นำไปเลยงในกลองใหมมวธการทำเชนเดยวกบวธการขางตน

181

คำแนะนำการใชเชอแบคทเรยควบคมแมลงศตรพช

เชอแบคทเรย Bacillus thuringiensis เปนชนดแบคทเรยทรจกกนในชอ Bt หรอ B.T. หรอ บท เปนแบคทเรย แกรมบวก (gram positive) มรปรางเปนทอน (rod shape ) มการสรางสปอร มความปลอดภยจากการใชเชอ Bt กบสตวเลอดอน เชน นก สตวนำพวกปลา และแมลงทเปนประโยชน เชน ผง แมลงหำ แมลงเบยนดวย ลกษณะเฉพาะของ Bt คอสามารถสรางสารพษ ซงเมอแมลงกนเขาไปจะทำใหแมลงตาย ดงนนจงมประสทธภาพเฉพาะกบตวออนหรอวยหนอนของแมลง ยกเวนบางสายพนธของ Bt ททำลายไดทงตวออนและตวเตมวยของดวงปกแขงบางชนด จงไดมการนำไปใชควบคมแมลงทกนพชผลทางการเกษตร

เชอแบคทเรย Bacillus thuringiensis ฆาแมลงไดอยางไร สารฆาแมลงมทงชนดทถกตวตายและกนตาย ซงแตกตางจาก Bt เพราะแมลงจะตองกนเขาไปและจะมประสทธภาพ

เฉพาะกบตวออนหรอวยหนอนของแมลง ยกเวนบางสายพนธของ Bt ททำลายไดทงตวออนและตวเตมวยของดวงปกแขงบางชนด ผลกโปรตนของ Bt ทเปนสารพษทนำมาใชในการควบคมแมลงศตรพช เมอเขาไปอยในกระเพาะอาหารสวนกลางของแมลง (mid gut) ทมสภาพเปนดาง คอมคา pH ประมาณ 8.9 หรอมากกวานน จะเกดการยอยสลายของผลกโปรตนและถกกระตนใหมการเปลยนแปลงโครงสรางของโมเลกลโดยนำยอยของแมลง กลายเปนสารพษ ซงสารพษนจะทำใหเกดรในกระเพาะอาหารสวนกลางของแมลง ทำใหเซลลผนงกระเพาะอาหารบวมและแตกออก ของเหลวทอยในกระเพาะจะไหลออกตามรอยแผลไปอยท ชองวางภายในลำตวของแมลง สงผลใหแรงดนของระบบเลอดเสยสมดล แมลงจะเปนอมพาต กนอาหารและเคลอนไหวไมไดและตายในทสด นอกจากนสปอรทแมลงกนเขาไปจะไปขยายพนธอยทกระเพาะ และบางสวนกจะเขาไปตามรอยแผล ไปแบงตวอยตามเนอเยอตาง ๆ ในตวแมลง ซงเปนสาเหตของโลหตเปนพษ แมลงจะตายในทสด

การทแมลงศตรพชจะตายเรวหรอชาขนกบปจจย 1. ความเปนกรด-ดาง ภายในลำไสของแมลงแตละชนดจะม pH ทไมเหมอนกนซง pH ทเหมาะสมคอ 8.9 ขนไป 2. ชนดของแมลง, อาย, ความแขงแรง (healthy) และวยทเหมาะสม (คอระยะตวออน) 3. สภาพแวดลอม ไดแก อณหภม ความชน แสงแดด พชอาหาร ฯลฯ 4. ชนดของเชอ Bt ซงมหลาย subspecies หรอ varieties หรอ serovar ความแขงแรงของเชอ Bt และการปนเปอน

ของเชอBt

การใช Bacillus thuringiensis ควบคมแมลงศตรพช 1. อานฉลากขางภาชนะบรรจกอน เพอทราบวา Bt ใชควบคมแมลงศตรพชชนดใดไดบาง มชอของแมลงศตรพชทเรา

ตองการกำจดระบอยหรอไม ทงนเนองจาก Bt ทมจำหนายในทองตลาดมหลากสายพนธ ประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรพชแตกตางกนไป

2. การผสม Bt กบนำกอนการพน ในทองตลาดม Bt จำหนายหลายรปแบบเชน รปผงละลายนำ รปนำหรอในรปสารละลายนำเขมขน เปนตน ในกรณทเปน Bt รปเมดละลายนำ รปผงละลายนำไมควรผสม Bt กบนำในถงเลยทเดยว ควรแบงนำจำนวน 1 –2 ลตร แลวผสม Bt ใหเขากนใหดเสยกอนจงคอยเทใสถงนำทเตรยมเอาไว กวนใหเขากนอกทจงเทลงในถงเครองพนสาร การใช Bt ควรผสมสารจบใบดวยทกครง โดยเฉพาะอยางยงการพน Bt ในพชตระกลกะหลำ ซงมลกษณะใบเปนมน สารจบใบจะชวยให Bt เคลอบคลมผวใบใหทวใบไดดขน และชวยลดการชะลางของนำฝนหรอนำทรดแปลงตอ Bt ทพนไวบนพช

3. ศกษาอปนสยของแมลงศตรพชททำลายพช ตองรวาแมลงอาศยกดกนอยสวนใดของพช เชน คะนา จะมหนอนใยผกและหนอนคบกะหลำเปนแมลงศตรทสำคญ แมลงทง 2 ชนดนอาศยกดกนอยทางดานลางของใบคะนา โดยทวไปเกษตรกรมกพนสารโดยใหหวฉดของเครองพนสารอยเหนอแปลงปลกและเดนพนไป ละอองของสารฆาแมลงจะตกอยสวนบนของใบคะนา โดยเฉพาะอยางยงเครองพนยาชนดสบโยกสะพายหลงทมแรงดนของหวฉดนอย ดงนน การพนบนพชตระกลกะหลา ควรเอยงหวฉดเขาทางดานลางของตนเพอใหละอองของสารฆาแมลงลงสใตใบซงเปนแหลงทหนอนใยผกและหนอนคบกะหลำอาศยอย

182

4. การปรบขนาดของละอองสารของหวฉดเครองพนสาร ใหละอองสารมขนาดเลกทสดจะทาใหจบผวใบไดดกวาการพนทมขนาดละอองสารใหญ ซงสารฆาแมลงจะไหลลงดนเปนสวนใหญ และมผลตอการเปลองสารกำจดแมลงดวย เนองจากใชปรมาณนำตอไรสง

5. ระยะเวลาพน Bt เปนจลนทรยทเปนสงมชวต ขอจากดของมนคอ จะถกทำลายลงอยางรวดเรวโดยรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดด ดงนน จงควรหลกเลยงการพน Bt ในขณะแสงแดดจดในชวง 10.00 น. ถง 15.00 น. ควรพนหลงเวลาบาย หลงเวลา 15.00 น.ไปแลว จะชวยให Bt คงอยบนตนพชไดนานขน

6. ใช Bt ตามอตราทแนะนา Bt มขอจำกดในเรองของการฆาหนอนจะไมทำใหหนอนทกนเชอเขาไปตายในทนท ตองใชเวลา 1 -2 วน ดงนนการใช Bt ตำกวาอตราทไดแนะนำเอาไว พชผกอาจไดรบความเสยหาย เพราะบางครงพบวาการใชอตราตำไมสามารถกำจดแมลงศตรพชในแปลงได

7. หมนตรวจตราดแปลงปลกพช เนองจากเชอ Bt ตองใชเวลา 1 –2 วน ในการกำจดแมลงศตรพชททำลายพชผก ดงนน การใช Bt ใหไดผลด เกษตรกรตองหมนตรวจตราดแปลงปลกพช เชน กะหลำปล ควรมการตรวจตราดแปลงโดยเดนสำรวจและพลกใบดหนอน ยกตวอยางเชน หนอนใยผก การปองกนกำจดทไดผลดควรจะกระทำในระยะแรกทพบหนอนขนาดตวเลก ๆ ทเพงฟกออกจากไข เกษตรกรอาจจะสงเกตดจากจำนวนของตวเตมวยเพศเมย ศกษาดใหคนเคยกบรปรางหนาตาของไขของหนอนใยผก การใชสารฆาแมลงไมวาจะเปนสารเคมหรอ Bt กบหนอนใยผกทมขนาดตวโตมกจะไมไดผล เปนผลทำใหเกดความเสยหายตอพชผก การพน Bt ในแหลงทมการระบาดของหนอนใยผกไมรนแรง ควรพนสปดาหละครง ในแหลงทพบการระบาดอยเปนประจำ เชน แหลงปลกผกทราบภาคกลาง การใช Bt ควรพนทก 5 วน เมอปรมาณหนอนถงจำนวนทกำหนดเอาไว ในชวงหนาแลงในทองทภาคกลางพบวาถามการระบาดของหนอนใยผกจะตองพน Bt ทก 4 วน จงจะสามารถเกบเกยวผลผลตผกใหมคณภาพตามทตลาดตองการ

ขอดของการใช Bt 1. Bt เปนเชอจลนทรยทมความเฉพาะเจาะจงตอแมลงเปาหมายสง จงสามารถนำไปใชกบแมลงทตองการกำจดเทานน

โดยไมมผลกระทบตอแมลงชนดอน ๆ ทไมตองการกำจด เชน แมลงศตรธรรมชาต (แมลงหำ แมลงเบยน) ตลอดจนแมลงทมประโยชนอนๆ

2. Bt ไดมการทดลองแลววาปลอดภยตอมนษย สตว และพช ดงนนจงปลอดภยตอเกษตรกรผใชและผบรโภคพชผล 3. Bt ไมมฤทธตกคางเมอนามาใชบนพชผก หลงจากเกบผลตผลแลวสามารถนำมาลางทำความสะอาดแลวบรโภคได

ทนท 4. Bt จดเปนจลนทรยทมประสทธภาพสงเมอเปรยบเทยบกบจลนทรยชนดอน ๆ ทสามารถนำมาใชควบคมแมลงศตรพชได มการผลตจำหนายอยางกวางขวางสามารถนำมาใชทดแทนสารเคมกำจดแมลงศตรพชได

5. Bt ไดมการศกษาและพฒนาพบสายพนธหลากหลาย มความสามารถในการควบคมแมลงศตรพชอยางกวางขวาง โอกาสทแมลงสรางความตานทานตอ Bt มนอยกวาสารฆาแมลง จะเหนไดวา Bt ไดนำเขามาใชตงแตป 2512 จนกระทงปจจบนยงใช Bt ควบคมแมลงศตรพชอยางไดผล ขณะทการใชสารเคมประสบปญหาเรองแมลงสรางความตานทานตอสารเคมอยางรวดเรว ทำใหตองพฒนาสารเคมชนดใหมมาใชตลอดเวลา

6. Bt สามารถนำไปใชรวมกบวธปองกนกำจดวธการอน ๆ ไดเปนอยางด สามารถนาไปใชรวมกบสารเคม หรอนำไปทดแทนการใชสารเคมฆาแมลงในแหลงทมปญหาแมลงศตรพชทดอตอสารเคม

ขอจำกดของการใช Bt 1. Bt มความเฉพาะเจาะจงตอแมลงเปาหมายสง จงไมสามารถใชกบแมลงศตรพชทพบวามการระบาดในแปลงหลายๆ

ชนด จำเปนตองศกษากอนวา Bt สามารถใชควบคมแมลงศตรพชชนดใดบางกอนทจะนำไปใช 2. Bt ออกฤทธชา ใชเวลา 1 –2 วน หนอนจงจะตาย เกษตรกรคนเคยกบการใชสารฆาแมลงซงออกฤทธเรว หนอนจะ

ตายทนทเมอพนสาร เปนเหตใหเกษตรกรไมนยมใชเชอ Bt 3. Bt เปนสงมชวตขนาดเลก มกถกทำลายโดยรงสอลตราไวโอเลตจากแสงอาทตย เมอพนไปบนพช Bt จงอยบนตนพช

ไดไมนาน ดงนนจงควรพน Bt หลงเวลา 15.00 น. ไปแลวเพอหลกเลยงแสงอลตราไวโอเลต จะชวยให Bt คงอยบนใบพชไดนานขน

183

4. Bt โดยทวไปราคาสงกวาสารฆาแมลง เกษตรกรมกนยมใชสารเคมทมราคาถกมากกวาโดยลมนกถงขอเปรยบเทยบความปลอดภยตอตวเกษตรกรเอง และผลกระทบตอผบรโภคในเรองของพษตกคาง

5. ไมควรผสม Bt กบสารเคมกำจดโรคพช เนองจากสารเคมกำจดโรคพชบางชนดมฤทธทำให Bt เสอมคณภาพ ถาจำเปนตองพนสารกำจดโรคพชควรแยกพนกบ Bt

184

คำแนะนำการใชเชอไวรส NPV ควบคมแมลงศตรพช

ไวรสชนดนวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส (Nucleopolyhedro virus, NPV) ทำใหเกดโรคกบหนอนผเสอศตรทมความสำคญของพชเศรษฐกจมากทสด ไวรส NPV เปนไวรสทเกดโรคกบแมลง พบระบาดตามธรรมชาตในประเทศไทย มคณสมบตพเศษ คอ มความเฉพาะเจาะจงตอแมลงเปาหมายเทานน เชน ไวรส NPV ของหนอนกระทหอมจะทำลายเฉพาะหนอนกระทหอม หรอไวรส NPV ของหนอนเจาะสมอฝายจะทำลายเฉพาะหนอนเจาะสมอฝาย จงมความปลอดภยตอมนษย สตว และสงแวดลอม การนำไปใชควบคมแมลงศตรพชเปนการชวยอนรกษแมลงศตรธรรมชาตและสงแวดลอม หนอนไดรบไวรส NPV จากการกนพชอาหารทพนไวรสลงไป ไวรสจะเขาทำลายนวเคลยสของเซลลกระเพาะอาหารสวนกลางกอน จากนนเขาทำลายนวเคลยสของเซลลเมดเลอด ไขมน กลามเนอทางเดนอาหาร ทอหายใจและผนงลำตว หนอนจะตายภายใน 2-7 วน (ขนอยกบขนาดของหนอนและไวรสทกนไป) ลกษณะอาการสำคญของโรคทเกดจากไวรส NPV คอ หนอนจะมลกษณะลำตวสขาวขนหรอสครม ผนงลำตวแตกเละงาย หนอนมกตายในลกษณะหอยหวและสวนทองคลายรปตว”ว” หวกลบ โดยใชขาเทยม 1 ค เกาะตนพชไว เมอหนอนตายผนกไวรสทอยในลำตวหนอนจำนวนมากจะกระจายออกไปโดยลม นำ หรอสตวพาไป ทำใหเกดระบาดของเชอไวรส NPV ในประชากรของหนอนชนดนน ๆ และสามารถถายทอดไปสรนลกหลานตอไปได

ชนดของไวรส NPV ทนำมาใชควบคมแมลงศตรพช

ในขณะทกรมวชาการเกษตรไดดำเนนการผลตและขยายปรมาณไวรส NPV ของหนอน 3 ชนด คอ ไวรส NPV ของหนอนกระทหอม (SeNPV) ไวรส NPV ของหนอนเจาะสมอฝาย (HaNPV0 และไวรส NPV ของหนอนกระทผก (SlNPV) เนองจากเกษตรกรประสบปญหาจากแมลงศตรทง 3 ชนด บนพชเศรษฐกจมากกวา 20 พช

วธใชไวรส NPV

1. วธใชไวรส NPV เหมอนกบสารฆาแมลงทว ๆ ไป คอ ผสมนำตามอตราทกำหนดบนฉลาก 2. เนองจากไวรส NPV ทำงานชากวาสารฆาแมลง ดงนนจำเปนตองพนคลมใหทวบรเวณทหนอนอาศยอย

เพอทจะใหหนอนกนเชอไวรสมากทสด 3. ไวรส NPV เปนจลนทรยขนาดเลกมาก มกถกทำลายไดงายจากรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดด จงควรพนไวรส

หลง 15.00 น. ไปแลวเพอชวยใหไวรสอยบนตนพชไดนานขน 4. การพนไวรสในขณะทพบหนอนขนาดเลกหรอเพงฟกออกจากไข จะสามารถควบคมไดดกวาหนอนทมขนาดใหญ

ดงนนควรหมนตรวจดแปลงปลกพชสปดาหละ 2 ครง เพอสามารถใชไวรสควบคมศตรไดรวดเรวขน 5. การพนไวรส NPV ควรผสมสารจบใบอตราตามฉลากทกครง ยกเวนในระยะทชอดอกสมและองนบาน ไมควรผสม

สารจบใบ

การผลตไวรส NPV หนอนกระทหอมไวใชเองในไรของเกษตรกร วธใชไวรส NPV หนอนกระทหอม เกษตรกรสามารถทำการผลตเพอเอาไวใชในแปลงปลกพชของตนเองได โดยนำเชอ

ไวรส NPV จากกลมกฏและสตววทยา สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร มาผลตขยายเองได 2 วธ ดงน การผลตในสภาพไร เตรยมแปลงปลกหอมแดงหรอผกชนดอนขนาด 10 ตารางเมตร เมอตนหอมหรอผกมอาย 1 เดอน เกบรวบรวมหนอนกระทหอมจากแปลงทมการระบาด คดหนอนขนาดกลางความยาวประมาณ 1.2 เซนตเมตร (หรอมขนาดเทากบกานไมขดไฟ) นำมาปลอยในแปลงทเตรยมไว ใสหนอนประมาณ 1,000-2,000 ตว พนไวรส NPV หนอนกระทหอม อตรา 20 มลลลตรตอนำ 20 ลตร ลงในแปลงดงกลาว พนตดตอกน 2 วน ในตอนเยน หลงจากปลอยหนอนแลว 3-5 วน จะพบหนอนแสดงอาการเปนโรค ลำตวสขาวขน หรอสครม ออกมาเกาะอยบนสวนของใบหอม บบดตวหนอนจะแตกงาย และหนอนจะตายมากในวนท 5 เปนตนไป เกบหนอนทแสดงอาการเปนโรคดงกลาวใสขวดทสะอาด นบจำนวนตวหนอนแตละขวดไว เชน 500 ตวตอขวด เตมนำสะอาดลงไปเลกนอยเกบทงไว 3-5 วน เขยาขวดจนหนอนแตกเละ แลวนำมากรองดวยผาขาวบาง แยกเอากากตวหนอนทง

185

ไป วธการนำไปใช คอ หนอนตายตวโตเตมท 2 ตวตอนำ 1 ลตร เมอแปลงทปลอยหนอนโทรมเปลยนแปลงปลกพชใหม และทำการตอเชอวธการเดม การตอเชอ นำใบผกหรอใบพชทหนอนกระทหอมกนเปนอาหารมาจมสารละลายไวรส NPV ทผสมนำอตรา 50 มลลลตรตอนำ 1 ลตร (ไวรสทเหลอเกบไวใชครงตอไปไดอก) นำใบพชมาผงลมใหแหง แลวใสภาชนะ เชน กะละมงหรอปบ จำนวนใบพชเพยงพอกบจำนวนหนอนทสามารถกนใบพชหมดใน 1 วน คดหนอนกระทหอมใหไดขนาดตวดงกลาวมาแลว ใสลงไปในภาชนะ คลมภาชนะดวยมงลวด หรอผาขาวบาง วนรงขนเขยมลของหนอนและเศษผกทงไป และใสใบผกใหมทจมสารละลายไวรสลงไป ทำตดตอกน 2-3 วน หนอนจะแสดงอาการเปนโรคใหเหนในวนท 4 และวนตอ ๆ ไปใหดำเนนการเกบเชอเหมอนวธการผลตในสภาพไร ไวรสทผลตไดสามารถเกบไวใชไดอก ควรเกบในทเยนอยาใหถกแดด เชน ฝงดน หรอแชไวในตมนำ หรอบอนำ จะเกบไดนาน 3-6 เดอน และถาเกบไวในตเยนจะเกบไดนานกวา 1 ป การใชไวรส NPV ของหนอนกระทหอม หนอนกระทผกและหนอนเจาะสมอฝายบนพชตาง ๆ

พช ลกษณะการเขาทำลายของ

พช อตราและวธการใช

1. ขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน


30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนเมอพบการทำลายของหนอนกระทหอมเกน 20 เปอรเซนต

2. พชตะกลกะหลำ กะหลำปล กะหลำ ดอก คะนา ผกกาดขาวปล


30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7-10 วน ควรพนในระยะทพบหนอนขนาดเลกและอยรวมกนเปนกลม เมอพบการระบาดรนแรงควรพนตดตอกน 2 ครง ระยะหาง 4 วน


40-50 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7-10 วน ควรพนเมอหนอนมขนาดเลกจะใหผลในการควบคมไดรวดเรว กรณหนอนระบาดรนแรงพนอตรา 50 มลลลตร/นำ 20 ลตร ตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

3. พชตระกลหอม หอมแดง หอมหวใหญ กระเทยม


20-30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7 วน เมอพบตนทมรอยทำลายเกน 10 เปอรเซนต เมอพบระบาดรนแรง มความเสยหายเกน 20 เปอรเซนต ควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

5. มะเขอเทศ หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)

30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7 วน ระยะทออกดอกและตดผลออน เมอพบทมปรมาณหนอนเฉลยเกน 50 ตว/มะเขอเทศ 100 ตน ควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

6. พชตระกลถว ถวฝกยาว ถวลนเตา ถวเขยว


30 มลลลตร/นำ 20 ลตร ระยะหลงงอกพนทก 7-10 วน ระยะถวตดดอกและตดฝก ถามหนอนระบาดรนแรงควรพนตดตอกน 2 ครง หางกน 4 วน


30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนสปดาหละ 1 ครง เมอพบการระบาดของหนอนในระยะถวอาย 30-50 วน ควรพนตดตอกนทก 5-7 วน

7. หนอไมฝรง หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua)

20-30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7 วน หลงจากหนอไมพกตว 20-30 วน เมอพบการระบาดรนแรง (เฉลยพบหนอนเกน 3 ตว/กอ) ควรพนตดตอกน 2-3 ครง ทก 7 วน

186




30 มลลลตร/นำ 20 ลตร ระยะหลงงอกพนทก 5-7 วน เมอพบการระบาดรนแรงควรพนตดตอกน 2 ครง ระยะหางกน 4 วน

8. กระเจยบเขยว หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua)

20-30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7 วน ระยะทเรมตดดอกและใหฝก ควรพนทก 5-7 วน เมอพบการระบาดรนแรงใหพนตดตอกน 2 ครง หางกน 4 วน


30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทกสปดาห เมอพบการระบาดรนแรง พบหนอนเฉลยเกน 30 ตว/100 ตน ควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

9. พรก หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)

30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนเมอพบการระบาดของหนอน โดยพนสปดาหละครง เมอมการระบาดรนแรงควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

10. มะเขอเทศ หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)

30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7 วน ระยะทออกดอกและตดผลออน เมอพบทมปรมาณหนอนเฉลยเกน 50 ตว/มะเขอเทศ 100 ตน ควรพนตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน



11. องน หนอนกระทหอม (Spodoptera exigua)

ระยะทองนแตกยอดออน ใชอตรา 20-30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7-10 วน ระยะทเรมแทงชอดอกและดอกบาน พนทก 5 วน ตดตอกน 3-4 ครง ระยะองนตดผลแลว 30 วน ควรพนทก 7-10 วน


พนไวรส HaNPV อตรา 30 มลลลตร/นำ 20 ลตร ในระยะกอนทชอดอกองนบาน 2-3 วน จากนนพนตดตอกนอก 2 ครง ระยะหางจากครงแรก 4 วน



12. สมเขยวหวาน หนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa armigera)

พนไวรส HaNPV อตรา 200 มลลลตร/ไร ตดตอกน 2-3 ครง โดยปรบหวฉดเครองพนสารใหอยทอตรา 200-250 ลตร/ไร เรมพนสารครงแรกกอนสมดอกบาน 2-3 วน พนครงท 2 และ 3 หลงจากพนครงแรกทก 4 วน

13. ไมดอก เชน เดซ ดาวเรอง กหลาบ และเบญจมาศ


ระยะกอนออกดอกใชอตรา 20-30 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7-10 วน ระยะทเรมออกดอกควรลดระยะพนเปนทก 5-7 วน

14. กลวยไม หนอนกระทผก (Spodoptera litura)

40-50 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 5-7 วน 2 ครงตดตอกนควรพนเมอหนอนมขนาดเลกจะใหผลในการ

187



ควบคมไดรวดเรว กรณหนอนระบาดรนแรงพนอตรา 50 มลลลตร/นำ 20 ลตร ตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

15. ผกไฮโดรโปนค หนอนกระทผก (Spodoptera litura)

40-50 มลลลตร/นำ 20 ลตร พนทก 7-10 วน 2 ครงตดตอกนควรพนเมอหนอนมขนาดเลกจะใหผลในการควบคมไดรวดเรว กรณหนอนระบาดรนแรงพนอตรา 50 มลลลตร/นำ 20 ลตร ตดตอกน 2 ครง ทก 4 วน

188

คำแนะนำการใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพช

ไสเดอนฝอยศตรแมลง (Entomopathogenic Nematodes) ไสเดอนฝอย เปนสงมชวตขนาดเลกมองเหนไดยากดวยตาเปลา มรปรางยาวเรยวบางคลายเสนดาย สวนหวกลมมนไม

มขอปลอง สวนหางแคบและปลายเรยว มลำตวยาวประมาณ 0.4 - 1 มลลเมตร ไสเดอนฝอยเจรญเตบโตและขยายพนธอยภายในตวแมลงเทานน เรยกวา เปนพาราสตถาวร หรอ พยาธของแมลง ไสเดอนฝอย Steinernema และ Heterorhabditis เปนไสเดอนฝอยทมประโยชน สามารถนำมาใชควบคมแมลงศตรพชไดมากมายหลายชนด มการศกษาวจยและพฒนากนอยางแพรหลายในหลายประเทศ โดยมจดมงหมายเพอนำมาใชเปนชวนทรยควบคมแมลงศตรพช (Biological agent) เนองจากไสเดอนฝอยมคณสมบตในการคนหาแมลงศตรเปาหมายและทำใหแมลงตายในเวลาอนรวดเรวภายใน 24-48 ชวโมง สามารถเลยงเพมปรมาณมากไดดวยอาหารเทยมและมความปลอดภยตอมนษยและสตวเลอดอน รวมทงปลา นก ชววทยาของไสเดอนฝอยสไตเนอรนมา วงจรชวตของไสเดอนฝอยสไตเนอรนมา (Steinernema sp.) ประกอบดวย ตวเตมวยเพศเมยซงมขนาดยาวกวาตวเตมวยเพศผประมาณ 3-4 เทา ภายหลงการจบคผสมพนธภายในตวแมลง ไสเดอนฝอยจะวางไขและไขพฒนาเปนตวออนซงม 4 ระยะ โดยธรรมชาตไสเดอนฝอยสไตเนอรนมามแบคทเรยชอวา Xenorhabdus (ซโนแรบดส) อยรวมอาศย (symbiotic bacteria) ทลำไสสวนหนาของไสเดอนฝอย ไสเดอนฝอยวย 3 เปนระยะทสามารถเขาทำลายแมลงได เรยกระยะนวา ระยะเขาทำลายแมลง (Infective Juvenile : IJ) ซงมลกษณะพเศษแตกตางจากระยะอน คอ มผนงลำตวทหนากวาตวออนระยะอน จงทำใหทนตอสภาพแวดลอมภายนอกตวแมลงไดและเมออยในทมความชนเหมาะสม สามารถมชวตอยไดนานหลายเดอน เพอรอเขาทำลายแมลงศตรพช ไสเดอนฝอยทำใหแมลงตายไดอยางไร ไสเดอนฝอยวย 3 ระยะเขาทำลายแมลง จะเขาสภายในตวแมลง โดยผานเขาทางปาก ทวาร รหายใจ แลวชอนไชเขาสกระแสเลอด และเจรญเตบโตโดยกนของเหลวและเนอเยอแมลงเปนอาหาร ขณะเดยวกนไสเดอนฝอยจะขบถายแบคทเรยรวมอาศยออกมา ซงแบคทเรยนเปนพษตอแมลงเปนสาเหตสำคญทำใหแมลงตายภายใน 1-2 วน เพราะเลอดเปนพษ สวนไสเดอนฝอยจะยงคงเจรญเตบโตและขยายพนธอยในซากแมลงจนอาหารในตวแมลงหมด ไสเดอนฝอยวย 3 ระยะเขาทำลายแมลงจงออกจากซากหนอนเพอหาแมลงอาศยตวใหมตอไป

ไสเดอนฝอยสามารถเขาทำลายแมลงไดหลายชนด ไดแก หนอนผเสอตาง ๆ เชน หนอนกระทหอม หนอนกระทผก หนอนเจาะสมอฝาย หนอนใยผก หนอนกนใตผวเปลอกลองกอง หนอนดวงชนดตาง ๆ เชน ดวงหมดผก ดวงงวงมนเทศ

วธการใชไสเดอนฝอยศตรแมลง

ไสเดอนฝอยศตรแมลง ม 2 รปแบบ 1. ไสเดอนฝอยแบบบรรจในฟองนำสงเคราะห บรรจไสเดอนฝอยจำนวน 4 ลานตวตอซอง ในฟองนำสงเคราะหสเหลยมลกเตาขนาด 1.5x1.5x1.5 ลบ.ซม. เกบใน

ถงพลาสตก ปดผนก วธใช 1. ตดซองทบรรจไสเดอนฝอย แลวเทฟองนำทบรรจอยในซองลงในถงนำทสะอาด 2. เตรยมนำตามอตราการใช โดยแบงเทนำสะอาดลงในถงทมไสเดอนฝอย (ควรแบงนำไว 3 สวน) 3. ขยำฟองนำในนำสะอาดเพอใหไสเดอนฝอยออกมาอยในนำ เทนำสวนท 2 และ 3 เพอขยำใหไสเดอนฝอยออก

จากฟองนำใหหมด แลวแยกฟองนำทง 4. เทนำทมไสเดอนฝอยลงในถงเครองพนสารหรอบวรดนำทสะอาด

189

5. พนตามกงและลำตนทมหนอนทำลาย สำหรบหนอนกนใตเปลอก สวนผกกาดหว ดาวเรอง และพชตระกลกะหลำ ราดหรอพนในแปลงพช

2. ไสเดอนฝอยแบบผงละลายนำ กรมวชาการเกษตร โดยกลมงานวจยการปราบศตรพชทางชวภาพ กลมกฏและสตววทยา สำนกวจยพฒนาการ

อารกขาพช ไดมการพฒนาการเกบรกษาไสเดอนฝอยใหอยในรปแบบผงละลายนำเพอสะดวกตอการนำไปใช และการเกบรกษา โดยผลตไสเดอนฝอยบรรจในผงดนละลายนำบรรจในกระปองพลาสตก ขนาดบรรจ 50 ลานตว ตอกระปอง

วธใช 1. เตรยมนำสะอาดใสในถงทผสม 2. เทไสเดอนฝอยรปแบบผงลงในนำ กวนใหผงละลายทงหมด 3. ขณะพนควรเขยาหรอกวนเพอไมใหตกตะกอน 4. ควรพนไสเดอนฝอยทเตรยมไวใหหมดในการใชแตละครง

ขอด ของการใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพช

1. ไมมอนตรายตอสงมชวตอนๆ เชน มนษย สตว พช ทกชนด 2. ไมมพษตกคางในพชผลและไมกอใหเกดมลพษตอสภาพแวดลอมในนำ ดน อากาศ 3. ไมมกลนเหมน และไมมพษตอผวหนง ผใชไมจำเปนตองใชผาปดจมก และรางกาย 4. หนอนไมสามารถสรางความตานทานตอไสเดอนฝอย 5. ไสเดอนฝอยมความทนทานตอสารเคมหลายชนด ฉะนนผใชไมจำเปน ตองซอเครองพนยาใหม เพราะใชเครอง

เดยวกบทใชพนสารเคมได 6. การใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพชจะเปนแนวทางหนงทชวยอนรกษศตรธรรมชาตทมประโยชน

ขอพงระวง ในการใชไสเดอนฝอยศตรแมลงควบคมแมลงศตรพช

1. ไสเดอนฝอยทนำมาใชตองมชวต มความแขงแรงและมจำนวนตรงตามคำแนะนำ 2. ควรพนไสเดอนฝอยหลงการใหนำในแปลงปลกพช เพอใหสภาพแวดลอมมความชมชน 3. ควรพนไสเดอนฝอยในชวงเยน เพอหลกเลยงแสงแดดซงจะทำใหไสเดอนฝอยเสอมประสทธภาพ 4. ควรเขยาและคนเปนระยะเพอใหไสเดอนฝอยกระจายในนำทวถง 5. ควรพนไสเดอนฝอยทเตรยมไวใหหมดในการใชแตละครง 6. เกบรกษาชวภณฑไสเดอนฝอยในตควบคมอณหภม 6-10 องศาเซลเซยส (หามแชแขง) 7. ไมควรเกบชวภณฑไสเดอนฝอยไวนานเกน 6 เดอน 8. การใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพชทอาศยอยในทซอนเรน เชน ในดน ใตเปลอก ในร หรอซอกกลบดอกจะใช

ไดผลดกวาการพนไสเดอนฝอยในทโลงแจง 9. เครองพนไสเดอนฝอยควรอยในสภาพทเหมาะสม หวฉดพนสะอาดไมอดตน ขนาดรหวฉดไมควรเลกกวา 0.4 มม.

เพอใหปรมาณและประสทธภาพของไสเดอนฝอยทออกมามากพอทจะเขาทำลายศตรพช

190

การใชไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพชตาง ๆ

พช

แมลงศตรพช อตราและวธการใช

1. ลองกอง ลางสาด หนอนกนใตผวเปลอก (Cossus sp.) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 20 ลตร พนตามกงและลำตนทมหนอนอตรา 2-3 ลตร ตอตน (1 ไร = 30 ตน, 60 - 90 ลตร/ไร) พนทก 15 วน ตดตอกน 2 ครง

2. ผกกาดหวและพชตระกลกะหลำ

ตวออนดวงหมดผกแถบลาย (Phyllotreta sinuata)

ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 20 ลตร ตอ 267 ตารางเมตร พนหรอราดลงดนกอนปลกหลงการใหนำ และพนทก 7 วนหลงปลก

3. ดาวเรอง หนอนกระทหอม (Spodotera exigua) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 20 ลตร

ตอ 267 ตารางเมตร (ปรบหวฉดใหพนฝอยละเอยด พนตามยอดและดอกในตอนเยนหลงรดนำแปลง พนทก 5-7 วน หลงเพาะเมลดได 15 วน

4. เหด หนอนผเสอกนกอนเชอเหด (Dasyses sp.) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 60 ลตร

เรมพนเมอเปดปากถงเหด โดยพนไสเดอนฝอยเขาทางปากถงหรอเมอพบการเขาทำลายของหนอนในกอนเชอเหด หลงจากนนพนสปดาหละครง

5. หญาสนาม ดวงขนสตว (Ataenius nigricans) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 64 ลตร

ตอ 640 ตารางเมตร พนหรอปลอยตามทอนำเหวยงในสนามหญา เมอเรมมการระบาดของ แมลงกดกนรากหญา

6. มนเทศ ดวงงวงมนเทศ (Cylas formicarius) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 20 ลตร

ตอ 267 ตารางเมตร พนหรอราดลงดนในแปลงปลกมนเทศ เมอมนเทศมอายได 60 วนหลงปลก และใชตดตอกนทก 15-20 วน รวม 3-4 ครง

7. สตรอวเบอรร หนอนดวงกนรากสตรอเบอรร

(Mimela schneideri) ใชไสเดอนฝอยอตรา 50 ลานตว ตอนำ 4 ลตร ตอ 40 ตารางเมตร พนไสเดอนฝอยลงดนหลงใหนำ โดยเฉพาะทโคนตนหลงปลกสตรอเบอรร 30 และ 60 วน

191

คำแนะนำการใชราเขยวเมทาไรเซยมควบคมดวงแรด

กรมวชาการเกษตรไดคดเลอกราเขยวเมทาไรเซยม (Metarhizium anisopliae) สายพนธ M5 ทมความจำเพาะเจาะจงในการเขาทำลายดวงแรดซงเปนศตรทสำคญในมะพราวและพชตระกลปาลม โดยราเขยวสามารถทำลายเหยอไดทงในระยะตวหนอน ดกแด และตวเตมวย

การเขาทำลาย

เขาทำลายแมลงโดยผานทางผนงลำตวแมลง เมอไดรบความชนและอณหภมทเหมาะสมโคนเดยเชอจะงอกและแทงทะลผานชนผนงลำตวเขาสภายใน เชอราจะทำลายชนไขมนเปนสวนแรกและแพรเขาสชองวางภายในลำตวแมลง เสนใยราเขยวเจรญเตบโตโดยการดดซมและใชอาหารภายในลำตวแมลงอาศย ในขณะเดยวกนจะทำลายเนอเยอ หรออวยวะภายในของแมลงใหไดรบความเสยหาย ราเขยวจะเจรญเตบโตและแพรกระจายจนเตมตวเหยอ แมลงทตายดวยเชอรามกมลกษณะแหงและแขง เรยกลกษณะเชนนวา “มมม” เนองจากมเสนใยเชอราเจรญอดแนนอยภายในลำตว หลงจากแมลงตายราเขยวจะแทงทะลผานผนงลำตวออกมาแพรกระจายพนธภายนอก ในชวงแรกจะพบเสนใยสขาวขนปกคลมลำตว และจะเปลยนเปนสเขยวในเวลาตอมา

วธการทำกองกบดกเพอควบคมดวงแรด

เลอกพนททพบการระบาดของดวงแรด โดยสงเกตจากทางใบเกดใหมทไมสมบรณ มรอยขาดแหวงเปนรวๆ คลายหางปลา หรอรปพด ซงเกดจากการเขาทำลายของดวงแรดมะพราวตวเตมวย จดเตรยมกองกบดกในพนทดงกลาวเพอลอใหดวงแรดตวเตมวยมาจบคผสมพนธและวางไข วธเตรยม

1. เลอกวสดทหาไดงายในพนท มาวางกนเปนขอบกองกบดก ขนาด 1.5 X 1.5 X 0.50 เมตร 2. ผสมปยคอกและมะพราวสบ อตราสวน 0.5 : 1 ใสลงในกองกบดกทเตรยม 3. รดนำใหทวทงกอง เพอใหเกดขบวนการหมกทสมบรณ ทงไวประมาณ 1-2 เดอน ตวเตมวยดวงแรดจะเรมมาวางไข

วธใชราเขยวเมทาไรเซยม

1. เมอพบตวหนอนดวงแรดในกองกบดก ใชราเขยวเมทาไรเซยมรปแบบเชอสด ในอตรา 2 ถง (800 กรมโดยปรมาตร) ตอกอง

2. เกลยใหเชอกระจายทวทงกอง และรดนำเพมความชนในกองกบดก 3. หาวสดคลมกอง เชนทางมะพราว หรอเศษใบไม เพอปกปองแสงแดด และรกษาความชนในกองกบดก 4. ทงไวประมาณ 3-4 สปดาห หนอนดวงแรดจะเรมตดเชอ สงเกตจากรอยแผลสนาตาลขางลำตว 5. การทำกองกบดกควรทำอยางตอเนอง โดยการเตมวสดในการกองกบดกและใสราเขยวเมทาไรเซยมเพอชวยควบคม

ตวหนอนดวงแรดทเกดขนใหม ควรเตมวสดในกองกบดกอยางนอยปละ 2 –3 ครง และเตมราเขยวเมทาไรเซยมในกองกบดกทก ๆ 3-4 เดอน เพอเพมประสทธภาพในการควบคมใหดยงขน

วธการเลยงขยายเชอราเขยวเมทาไรเซยมอยางงาย

อปกรณ - หวเชอราเขยวเมตาไรเซยมรปแบบเชอสด - ขาวโพดบดหยาบ - ตเขยเชอ ตดตงหลอดไฟสองสวาง และหลอด UV ฆาเชอ - ตะเกยงแอลกอฮอล 95% (เพอใชฆาเชออปกรณทใชเลยง) - แอลกอฮอล 70% (เพอใชทาความสะอาดอปกรณและพนผวบรเวณทใชเลยง) - ชอน

192

- ไฟเชค - ถงพลาสตกทนรอน(ถงเพาะเหด) - สาล และกระดาษ

วธการ ขนตอนท 1 การเตรยมอาหารเลยงเชอ - ชงขาวโพดบดหยาบ 200 กรม เตมนำ 200 มลลลตร ใสถงพลาสตกทนรอน (ถงเพาะเหด) ปดปากถงดวยจกสำลและ

หมทบดวยกระดาษ นำไปนงฆาเชอทอณหภม 121 องศาเซลเซยล ความดน 15 ปอนด/ ตารางนว เปนเวลา 20 นาท ปลอยทงไวใหเยน หมายเหต: ในกรณทใชหมอนงลกทง ควรใชเวลานงไมตำกวา 2 ชวโมง

ขนตอนท 2 การผลตขยายเชอ - ทำความสะอาดพนผวบรเวณทจะใชเลยงเชอ โดยใชแอลกอฮอล 70% เชดใหทวบรเวณทใชปฏบตงาน จดตะเกยง

แอลกอฮอล นำชอนทจะใชลนไฟฆาเชอใหทว แลวพกไวใหเยน เปดถงหวเชอ (เชอเมทาไรเซยมรปแบบเชอสด) และถงอาหารเลยงเชอทเตรยมไว ตกหวเชอทเตรยมไวในปรมาณเทาๆ กน 1 ชอนโตะ แลวถายใสในถงอาหารเลยงเชอ (หวเชอราเขยว 1 ถงสามารถใสในอาหารได 30 ถง) ปดถงดวยจกสาล และหมทบดวยกระดาษ เขยาถงเพอคลกผสมใหเชอกระจายทวอาหาร เลยงไวทอณหภมหอง ประมาณ 14 วนเชอราจะเรมเจรญเตบโตและสรางโคนเดยจนเตมถง พรอมทจะนำไปใชงาน

193

คำแนะนำการใชโปรโตซวกำจดหนศตรพช

การปองกนกำจดหนโดยการใชสารกำจดหน (rodenticide) ในปจจบน มการใชสารกำจดหน 2 ประเภทหลก คอสารกำจดหนประเภทออกฤทธเรว (acute rodenticide หรอ single dose rodenticide) เปนกลมทมความเปนพษสง ทงตอมนษยและสตวอน และมขอเสยคอทำใหหนเขดขยาดตอเหยอพษ (bait shyness) และสารกำจดหนประเภทออกฤทธชา (chronic rodenticide หรอ multiple dose rodenticide) แตถาใชเปนระยะเวลานานทาใหหนสามารถสรางความตานทานขนมาได ดงนน วธการปองกนกำจดหนโดยใชจลนทยชนดตาง ๆ จงเปนทางเลอกหนงทชวยลดปญหาทเกดจากการใชสารเคมดงกลาวได

โปรโตซวกำจดหน Sarcocystis singaporensis

โปรโตซว Sarcocystis singaporensis เปนโปรโตซวทมความเฉพาะเจาะจงตอสตวอาศยมากและระบาดแพรหลายทงในหนบานและหนศตรพชในประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต มความรนแรงสงในการทำใหหนทไดรบเชอโรคชนดนปวยและตายในทสด จงเปนจลนทรยทมศกยภาพสง เหมาสมตอการนำไปใชเปนชวภณฑ เพอกำจดหนทงในแหลงทาการเกษตรและในบานเรอนได

ผลของโปรโตซว Sarcocystis singaporensis ตอสตวชนดอน ๆ

ทดสอบการเกดโรคกบสตวชนดอน ๆ ในหองปฏบตการ ไดแก สตวครงบกครงนำ เชน กบและคางคก สตวเลอยคลานอกหลายชนด และนกแสก ฯลฯ รวมไปถงสตวในอนดบสตวฟนแทะหลายชนด ทตดเชอโปรโตซว S. singaporensis พบวา ไมมผลทำใหสตวทดลองปวยเปนโรคหรอตาย ยกเวนหนสกล Rattus และสกล Bandicota โดยจากการสำรวจซากสตวอน ๆ ในแปลงขาวทดสอบขนาดใหญป 2543-2544 และการทดลองการใชเหยอโปรโตซวกำจดหนสกล Rattus ในแปลงปาลมนำมน ในตลอดระยะการทดลอง ไมพบซากหรออาการเจบปวยของสตวอน ๆ ทไดกนเหยอโปรโตซวโดยตรง เชน ไก สนข หรอแมกระทงสตวกนเนอชนดอนทกนหนปวยเนองจากตดเชอโปรโตซว เชน เหยยวขาว เหยยวทง นกแสก เหยยวนกเขาซครา และกระแตทกนเหยอโปรโตซวในแปลงทดลองอกดวย

เรองนารของเหยอโปรโตซวกำจดหน

การผลตเหยอโปรโตซวกำจดหนสำเรจรปทใชในปจจบน ไดปรบปรงสวนประกอบของอาหารบางชนดโดยใชวสดทมในประเทศไทยทดแทนสตรดงเดม เหยอโปรโตซวกำจดหนสาเรจรป เปนเหยอแปงแบบนม มสวนผสมของแปงสำล นำมนพช นำตาลทราย ปลายขาวและเมลดขาวโพดบดเปนสวนประกอบสำคญ เมอผานการนวดอยางดแลวจงปนเปนกอนขนาดประมาณ 1 กรม มสารแขวนลอยสปอรโรซสตของโปรโตซว S. singaporensis บรรจอย (จานวน 1-2 x 105 สปอรโรซสต / เหยอ 1 กอน)

วธการใชเหยอโปรโตซวเพอกำจดหน

ในฟารมเลยงสตว เขตชมชนเมอง และบานเรอน - ควรใชภาชนะสำหรบใสเหยอ (bait station) ททำดวยไมหรอพลาสตกหรอวสดเหลอใชในบานทสามารถกนนำ และ

ปองกนมใหสตวอนเขาไปได เพอใหหนรสกปลอดภยขณะกนเหยอ จำนวนภาชนะใสเหยอทใช 1 อนตอพนท 25 ตารางเมตร และควรวางบรเวณทางเดนหน แนวกำแพงโรงเรอน หรอแหลงทอาศยของหน เชน ทอระบายนำบรเวณทางเขาออก ทเกบขยะ ทรกราง เปนตน

- จำนวนเหยอโปรโตซวทใชประมาณ 1-3 กอน/ทใสเหยอ 1 อน - ตรวจการกนเหยอโปรโตซวทกวน ถาจดใดหนกนเหยอหมดหรอมการกนเหยอมากใหวางเหยอเพมเทาจานวนเดม

การเตมเหยอไมควรเกน 4 ครง

194

ในสภาพไรนา และสวน - วางในรหน หรอทางเดนหน หรอบรเวณโคนตนปาลมนำมน ไรละ 20-25 กอนตอไร โดยปรมาณของโปรโตซวท

ตองการใชจรง ขนอยกบประชากรหนในบรเวณทตองการกำจด หรอประมาณ 30x106 สปอรโรซสต ตอ 1 hectar (~ 6.25 ไร ) หรอเทากบ 4.8 x 106 ตอไร

สงทควรคำนง

- เหยอโปรโตซวทวางในสภาพธรรมชาตควรถกหนกนภายใน 1 สปดาห จงจะไดผลสงสด - โดยการนำไปใชควรระวงไมใหเปยกนำเนองจากเหยอจะเสยไดงายและทำใหหนไมกนเหยอ

195

คำแนะนำการพนเหยอพษโปรตนกำจดแมลงวนผลไม

การพนเหยอพษโปรตนสามารถพนได 2 วธ คอ

1. การพนเหยอพษโปรตนแบบเปนจด เปนวธทนยมใชกนอยางแพรหลายทวโลก ประหยด ใชสารฆาแมลงนอย จงปลอดภยตอเกษตรกรผ ใช ผ บรโภค และสภาพแวดลอม ตลอดจนชวยอนรกษศตรธรรมชาต และแมลงท มประโยชนตาง ๆ การพนใชเหยอโปรตน ไดแก ยสตโปรตนไฮโดรไลเซท หรอยสตออโตไลเซท (แซนซ -ไฟล) อตรา 200 มลลลตร ผสมสารฆาแมลงมาลาไทออน 83% EC อตรา 10 มลลลตร ในนำ 5 ลตร พนพชตนละ 1-4 จด จดละ 30 มลลลตร ในเวลาเชาตร ควรเรมพน 1 เดอน กอนแมลงวนผลไมเขาทำลายผลผลตนน ๆ และพนไปจนถงระยะเกบเกยวผลผลตหมด จดทพนเหยอควรเปนจดทอยในรมเงา

2. การพนเหยอพษโปรตนแบบเปนแถบ เปนวธทเหมาะกบสภาพแปลงทมการปลกเปนแถวมระเบยบ และการพนแบบเปนแถบจะมแนวพนของเหยอพษกวางกวาแบบเปนจด จงมประสทธภาพในการดงดดแมลงวนผลไมไดมากกวา โดยใชอตราเดยวกบการพนแบบเปนจด สำหรบการตดตามและตรวจสอบปรมาณแมลงวนผลไม เพอพนเหยอพษโปรตน โดยการใชสารล อเมทธลยจนอล (methyl eugenol) ผสมสารฆาแมลงมาลาไทออน 83% EC ในอตรา 4 : 1 ชบสำลนำไปแขวนในกบดกแมลงแบบสไตเนอร (Steiner traps) หรอกบดกแบบดดแปลงดวยขวดนำพลาสตก แลวนำไปแขวนในแปลงปลก จำนวน 1 กบดกตอไร ตรวจนบแมลงวนผลไมในกบดกทก ๆ 7 วน ถาพบปรมาณแมลงวนผลไมเพมมากขนในกบดกโดยเฉพาะชวงทใกลเกบเกยวควรดำเนนการพนเหยอพษโปรตน

รปท 1 แสดงการเดนและตำแหนงการพนเหยอพษโปรตนแบบเปนจด ๆ ตนละ 4 จด

ตำแหนงพช

จดทฉดเหยอพษ

ทศทางการเดนฉดเหยอพษ

196

รปท 2 แสดงตำแหนงการพนเหยอพษโปรตนแบบเปนจดบนตนพชจำพวกไมผล

รปท 3 แสดงการเดนพนเหยอพษโปรตนแบบเปนแถบ ตนละ 2 แถบ ทศตรงขามกน

พมตนไม

จดทฉดเหยอพษ

ลำตนพช

พนดน

พชทพนเหยอพษ

197

รปท 4 แสดงลกษณะการพนเหยอพษโปรตนแบบเปนแถบบนตนพชจำพวกไมผล

พมตนไม

แถบเหยอพษทพนบนพช กวางประมาณ 6 นว

ลำตนพช

พนดน

198

การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเพอแกปญหาความตานทานในแมลงศตรพช

บทนำ ศตรพชเปนปญหาสำคญททำใหผลผลตทางการเกษตรลดลงทงดานปรมาณและคณภาพ การแกปญหาศตรพชหลาย ๆ

วธใชแรงงานและตนทนคอนขางมากแตกไมสามารถกำจดศตรพชทกำลงระบาดไดทนทวงท การใชสารฆาแมลงเปนปจจยการผลตทางการเกษตรปจจยหนงใชตนทนคอนขางถกกวาวธอน ๆ ใชแรงงานนอยกวา และสามารถปองกนกำจดแมลงศตรพชไดอยางทนทวงท แตการทเกษตรกรบางสวนใชสารฆาแมลงอยางไมถกตองทำใหเกดปญหาศตรพชเกดความตานทานตอสารฆาแมลงเพมมากขนในปจจบน

ความตานทานตอสารฆาแมลงคอ “การเปลยนแปลงทางพนธกรรมของการตอบสนองของประชากรศตรพชทสามารถถายทอดได ซงการตอบสนองนจะทำใหการใชสารฆาแมลงไมไดผลในการปองกนกำจดแมลงตามทคาดหวงไวเมอใชสารชนดนน ๆ ตามอตราทแนะนำในฉลากสำหรบการปองกนกำจดแมลงชนดนน” (IRAC, 2020) การปองกนและแกไขปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงจำเปนทจะตองแนะนำใหเกษตรกรทำการปองกนกำจดแมลงตามหลกการบรหารจดการความตานทานตอสารฆาแมลง (insecticide resistance management, IRM) ซงการใชสารฆาแมลงใน IRM จะตองเปนไปในรปแบบการใชสารแบบหมนเวยน (insecticide rotation) ตามกลมกลไกการออกฤทธทจำแนกโดย IRAC (Insecticide Resistance Action Committee) ทถกตองจงจะสามารถแกปญหาความตานทานในแมลงศตรพชได

สาเหตการเกดความตานทานในแมลงศตรพช

ความตานทานตอสารฆาแมลงในศตรพชเกดจากการใชสารอยางผดวธ คอมการใชสารชนดเดม ๆ หรอใชสารกลมเดม ๆ ซำกนบอยครงมากเกนไป เชน ใชสารชนดเดมพนตดตอกนในชวงหนง ๆ เกน 3 ครงโดยไมมการหยดพกการใชสารชนดนน ๆ อยางนอย 1 เดอน หรอมการใชสารชนดเดมพนตดตอกนโดยใชสารในอตราทตำกวาอตราทแนะนำในฉลาก การใชสารวธดงกลาวทำใหเกดการคดเลอกประชากรแมลงทตานทาน (resistance population) โดยทแมลงประชากรทออนแอตอสาร (susceptible population) นนตายหมด เหลอแตแมลงทตานทานตอสารนน ๆ ทมยนตานทาน (resistance genes) มาผสมพนธแพรพนธสบลกหลานตอไป เหตผลในการบรหารจดการความตานทานตอสารฆาแมลง

การบรหารจดการความตานทานกเพอทำใหเกษตรกรสามารถปองกนกำจดศตรพชไดงาย ทำใหสามารถผลตผลผลตทางการเกษตรทมปรมาณและคณภาพสง การบรหารจดการความตานทานของแมลงศตรพชตอสารฆาแมลงเปนการทำทกวถทางเพอชะลอกระบวนการววฒนาการในการเกดประชากรแมลงตานทานตอสารฆาแมลง ทำใหแมลงเกดความตานทานชาลง และทำใหประชากรแมลงทตานทานตอสารฆาแมลงกลบมาเปนประชากรแมลงทออนแอตอสารฆาแมลง จงทำใหเกษตรกรสามารถปองกนกำจดแมลงศตรพชไดงาย และสามารถใชสารฆาแมลงในอตราทแนะนำไดโดยทไมตองเพมปรมาณการใชสาร จงเปนการรกษาไวซงประสทธภาพของสารฆาแมลงหลาย ๆ ชนดทปลอดภยตอคนสตวและสงแวดลอม (IRAC, 2020) เกษตรกรจงมสารฆาแมลงหลาย ๆ ชนดทมประสทธภาพในการปองกนกำจดศตรพชใหสามารถเลอกใชได และสามารถใชสารไดในอตราทปลอดภยและไมสงมากเหมอนอตราทใชกบประชากรแมลงทตานทาน หลกการบรหารจดการความตานทาน

การบรหารจดการความตานทานมหลกการคอ จะตองทำการลดการคดเลอกความตานทานตอสารฆาแมลงแตละกลมทใชในประชากรแมลง วธการทใชลดการคดเลอกความตานทานกคอการใชสารแบบหมนเวยนระหวางสารฆาแมลงกลมตาง ๆ และหลกเลยงการใชสารฆาแมลงกลมเดมในชวงอายขยถดไปของแมลง ดงนนการใชสารแบบหมนเวยนควรใชสารใหหลากหลาย

199

กลมใหมากทสดเทาทจะทำได (BASF, 2020) การหมนเวยนสารฆาแมลงกลมตาง ๆ เปนวธการทมประสทธภาพมากทสดในการลดการคดเลอกความตานทานตอสารฆาแมลงชนดใดชนดหนง ดงนนวธนจงเปนหวใจในการบรหารจดการความตานทานตอสารฆาแมลง (IRAC, 2020)

การลดการคดเลอกความตานทานตอสารฆาแมลงยงสามารถทำไดโดยการลดจำนวนครงในการใชสารฆาแมลง มการใชสารเมอจำเปนจรง ๆ และการหยดพกการใชสาร หรอหยดพกการปลกพชทเปนอาหารของศตรพชชนดเดมในบางชวงหรอบางฤดกจดเปนการบรหารจดการความตานทานทด เพราะเปนการลดประชากรแมลงตานทานและเปนการเพมโอกาสใหแมลงออนแอตอสารฆาแมลงผสมพนธกบแมลงทตานทาน ทำใหไดแมลงลกผสมทมความตานทานลดลง

การบรหารจดการความตานทานโดยการทำลวงหนากอนเกดปญหาแมลงตานทานจะทำไดงายกวาการบรหารจดการความตานทานททำเมอเกดปญหาความตานทานขนแลว (IRAC, 2020) หลกการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยน

การใชสารแบบหมนเวยนกเพอทำใหเกดการคดเลอกแมลงทมความตานทานตอสารฆาแมลงกลมใดกลมหนงนอยทสด (IRAC, 2020) สำหรบหลกในการใชสารแบบหมนเวยนตามกลมสารกคอ การใชสารกลมใดกลมหนงในชวงเวลาใดเวลาหนง เชน ชวงเวลา 1 ชวอายขย (generation) ของแมลงชนดหนง แลวการใชสารในชวงเวลาถดมาจะตองหลกเลยงการใชสารกลมเดมซำกนกบสารทใชในชวงอายขยแรก (ภาพท 1)

เรมปลก

Window 1 (1 ชวอายขยของแมลง)

ตนออน Window 2 (1 ชวอายขยของแมลง)

เจรญเตบโต Window 3 (1 ชวอายขยของแมลง)

เจรญเตบโต Window 4 (1 ชวอายขยของแมลง)

ใหผลผลต Window 5 (1 ชวอายขยของแมลง)

ใหผลผลต Window 6 (1 ชวอายขยของแมลง)

กอนเกบเกยว Window 7 (1 ชวอายขยของแมลง)

พนสารกลม A มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม B มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม C มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม D มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม A มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม B มากทสดไมเกน 3 ครง

พนสารกลม C มากทสดไมเกน 3 ครง

ภาพท 1 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเปนวงจรตอเนองกนเพอแกปญหาความตานทานของศตรพชตอสารฆา

แมลง

ในการหมนเวยนสารจะแบงชวงเวลาออกเปนแตละชวงทเรยกวา “หนาตาง” หรอ “window” ซงมกมชวงระยะเวลายาวประมาณ 1 ชวอายขยของแมลงศตรพชชนดนน ๆ ตวอยางการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนในหนอน เชน ในหนอนกระทหลาย ๆ ชนดมระยะเวลา 1 ชวอายขย (ระยะเวลาตงแตการเปนไข+ระยะการเปนตวออน+ระยะการเปนตวเตมวย) ประมาณ 20-30 วน จงมการแบงชวงในการพนสารในหนอนกระท หรอ window ทมความยาวชวงละ 30 วน (เพอใหจำไดงาย) แลวมการวางแผนการพนสารแตละกลมในแตละชวง หรอ window ไมเกน 3 ครง ซงในแตละชวงหรอแตละ window อาจมการพนสารฆาแมลงไดหลายกลมขนกบสถานการณการระบาดของศตรพชแตละชนด แตในชวงถดไปหรอ window ถดไปจะตองไมใชสารกลมทเคยใชในชวง window แรก เชน

1. ในชวง window 1 ใชสารกลม A → window 2 ใชสารกลม B → window 3 ใชสารกลม C → window 4 ใชสารกลม A → window 5 ใชสารกลม B → window 6 ใชสารกลม C → window 7 ใชสารกลม A →….หมนเวยนเปนวงจรตอไปเรอย ๆ

200

2. ในชวง window 1 ใชสารกลม A และ B → window 2 ใชสารกลม C และ D → window 3 ใชสารกลม A และ B →….หมนเวยนเปนวงจรตอไปเรอย ๆ จะเหนวาจะตองงดเวนหรอหยดพกการพนสารกลมเดม (A / B) อยางนอย 1 ชวอายขยของหนอนกระทหรอประมาณ 30 วนจงจะกลบมาใช สารกลมเดม (A / B) ได (ภาพท 2) ซงการงดการพนสารกลมเดม (A / B) ยงนานเกน 30 วนกยงดในกรณทมสารกลมอน ๆ ใหเลอกใชแทนสารกลม A / B เชน ใน window 3 อาจมการใชสารกลม E / F แทน แลว window 4 จงจะกลบมาใชสารกลมเดม (A / B)

Window 1 ชวง 30 วน (1 ชวอายขย)



พนสารกลม A / B มากทสดได 3 / 3 ครง

(งดการพนสารกลม A / B)

พนสารกลม C / D มากทสดได 3 / 3 ครง

พนสารกลม A / B มากทสดได 3 / 3 ครง

ภาพท 2 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเปนวงจรตอเนองกนเพอแกปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงในหนอน

กระท

สวนในเพลยไฟมระยะเวลา 1 ชวอายขยประมาณ 15-20 วน จงมการแบงชวงในการพนสารในเพลยไฟ หรอ window ทมความยาวชวงละ 15 วน (เพอใหจำไดงาย) แลวมการวางแผนการพนสารแตละกลมในแตละชวง หรอ window ไมเกน 3 ครง ซงในแตละชวงหรอแตละ window อาจมการพนสารฆาแมลงไดหลายกลมขนกบสถานการณการระบาดของศตรพชแตละชนด แตในชวงถดไปหรอ window ถดไปจะตองไมใชสารกลมทเคยใชในชวง window แรก เชน ในชวง window 1 ใชสารกลม A → ในชวง window 2 ใชสารกลม B → ในชวง window 3 ใชสารกลม C →…หมนเวยนเปนวงจรตอไปเรอย ๆ (ภาพท 3) โดยในชวง window 4 จงใชสารกลม A ซำกบ window 1 ได จะเหนวาจะตองงดเวนหรอหยดพกการพนสารกลมเดมอยางนอย 2 ชวอายขยของเพลยไฟหรอประมาณ 30 วนจงจะกลบมาใชสารกลมเดมได เนองจากระยะการเจรญในหนงชวงอายขยของเพลยไฟมกแปรปรวนแตกตางกนมากในเพลยไฟแตละชนดและในแตละสภาพภมอากาศในฤดกาลตาง ๆ ดงนนการหยดพกการพนสารของเพลยไฟถง 30 วนจงแนนอนกวา

Window 1ชวง 15 วน

(1 ชวอายขย)

Window 2 ชวง 15 วน











(1 ชวอายขย) พนสารกลม A มากทสดได 3

ครง

(งดการพนสารกลม A)

พนสารกลม B มากทสดได 3

ครง


พนสารกลม C มากทสดได 3

ครง

พนสารกลม A มากทสดได 3

ครง


พนสารกลม B มากทสดได 3

ครง


พนสารกลม C มากทสดได 3

ครง

พนสารกลม A มากทสดได 3

ครง

ภาพท 3 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเปนวงจรตอเนองกนเพอแกปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงในเพลยไฟ

201

การวางชวงเวลาการพนสารฆาแมลงแบบหมนเวยน การวางชวงเวลาการพนสารแบบหมนเวยนแตกตางกนในพชหรอศตรพชชนดตาง ๆ โดยชวงการพนสารแบบหมนเวยน

จะถกจดเปนชวง ๆ หรอ window ซงมความยาวประมาณระยะเวลาการเจรญเตบโตของแมลงจนครบ 1 ชวอายขย (IRAC, 2020) หรอมความยาวประมาณระยะเวลาการเจรญเตบโตของพชในชวงหนง ๆ เชน 30 วน เปนตน การใชสารแบบหมนเวยนกบหนอนกระทมกใชชวงการหมนเวยนทก ๆ 30 วน การใชสารแบบหมนเวยนกบเพลยไฟมกใชชวงการหมนเวยนทก ๆ 15 วน

ในกรณทพชมอายสนกวา 50 วนการหมนเวยนมกจะใชชวงระยะเวลาการเจรญเตบโตจนถงเกบเกยวของพชนน ๆ เปน 1 window โดยการปลกพชนนในชวงตอไปจะจดใหเปน window ถดไปและจะตองใชสารฆาแมลงตางกลมกนกบทใชในชวง window แรก ดงนนในพชอายสนกวา 50 วนจงมเพยง 1 window ในการปลกแตละครง แตถามการปลกพชทมอายสนกวา 50 วนชนดนนตดตอกนในหลายชวงหรอในแตละฤด เชน ชวงแลง ชวงตนฝน ชวงปลายฝน ในแตละชวงกจะเปน 1 window (ภาพท 4)

ในพชทมอายมากกวา 50 วน เชน อาย 60 วนอาจจะแบงไดเปน 2 ชวง (window) ชวงละ 30 วน หรอในพชอาย 70 วนอาจจะแบงไดเปน 2 ชวง ๆ ละ 35 วน หรออาจกลาววาในพชเหลานสามารถใชสารกลมเดยวกนกบทใชในชวง (window) แรกไดในระยะเวลาไมเกน 50 เปอรเซนตของอายพชชนดนน ๆ (ภาพท 5) ในพชทมอายยาว เชน ไมผล กลวยไม มกใชชวงการหมนเวยนทก ๆ 1 ชวอายขยของแมลงศตรพชชนดนน ๆ เชน ในหนอนมกใชชวงการหมนเวยนทก ๆ 30 วน และในเพลยไฟมกใชชวงการหมนเวยนทก ๆ 15 วน โดยมชวงหยดพกการพนสารกลมแตละกลมประมาณ 1 เดอน

อยางไรกตามนกวชาการเกษตรททำงานในทองทนน ๆ ควรเปนผใหคำแนะนำวาชวงระยะเวลา window ทพนสารนนควรกำหนดอยางไรจงจะเหมาะสม และในแตละ window ควรใชสารกลมอะไรไดบาง (IRAC, 2020)

Window 1 (ชวง 50 วน)

ระยะเวลาการปลกพชครง 1 Window 2 (ชวง 50 วน)

ระยะเวลาการปลกพชครง 2 Window 3 (ชวง 50 วน)

ระยะเวลาการปลกพชครง 3 พนสารกลม A / B / C

มากทสดได 3 / 3 / 3 ครง (งดการพนสารกลม A / B / C)

พนสารกลม D / E / F มากทสดได 3 / 3 / 3 ครง

พนสารกลม A / B / C มากทสดได 3 / 3 / 3 ครง

ภาพท 4 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเปนวงจรตอเนองกนเพอแกปญหาความตานทานของศตรพชตอ สารฆาแมลงในพชมอายสนกวา 50 วน

Window 1 ระยะการเจรญเตบโต

ระยะเวลาไมเกน 50 เปอรเซนตของอายพช

Window 2 ระยะใหผลผลต

ระยะเวลาไมเกน 50 เปอรเซนตของอายพช พนสารกลม A / B / C

มากทสดได 3 / 3 / 3 ครง (งดการพนสารกลม A / B / C)

พนสารกลม D / E / F มากทสดได 3 / 3 / 3 ครง

ภาพท 5 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเพอแกปญหาความตานทานของศตรพชตอสารฆาแมลงในพชม อายประมาณ 50-70 วน

202

สารฆาแมลงทใชในการพนสารแบบหมนเวยน สารฆาแมลงทสามารถใชในการพนสารแบบหมนเวยนควรเปนสารทเหมาะสมในหลาย ๆ ดาน เชน เปนสารทขน

ทะเบยนใหใชกบแมลงศตรพชชนดนน ๆ และเปนสารทมคำแนะนำวามประสทธภาพในการปองกนกำจดศตรพชชนดนน ๆ เกษตรกรสามารถหาซอสารดงกลาวไดตามทองตลาดทวไป (IRAC, 2008) ในการพนสารแบบหมนเวยนจะตองใชสารในอตราทมประสทธภาพสงในการฆาแมลง สามารถฆาแมลงไดมากในอตราทแนะนำ หามลดอตราความเขมขนของสารตำกวาอตราแนะนำ เพราะการลดอตราความเขมขนของสารลงตำกวาอตราแนะนำจะทำใหแมลงทมยนตานทานมจำนวนอยรอดไดมากขน จงไมเหมาะสมสำหรบการบรหารจดการความตานทาน และสารฆาแมลงทใชจะตองไมมปญหาวาแมลงมความตานทานตอสารมากอนหรออาจใชสารทแมลงมความตานทานในระดบตำ ไมควรใชสารทแมลงมความตานทานแบบ cross-resistance กนในแตละ window หรอใน window ทตดกน นอกจากนควรเปนสารทไมแพงเกนไป ใชแลวมประสทธภาพสามารถปองกนกำจดแมลงไดอยางคมคา การใชสารฆาแมลงใน window ทตดกนควรใชสารฆาแมลงทอยคนละกลมกนและสารทใชใน window ทตอกนตองตองไมมความตานทานแบบ cross-resistance ซงกนและกน ไมควรใชสารทอยในกลมยอยทอยในกลมเดยวกนใน window ทตดกนเพราะวาสารในกลมยอยทอยในกลมสารเดยวกนจะมโอกาสเกดความตานทานแบบ cross-resistance ระหวางกนไดมากกวาสารทอยตางกลมกน (IRAC, 2020) เชน การใชสาร organophosphate ทอยในกลม 1 กลมยอย 1b ใน window 1 และใชสารคารบาเมททอยในกลม 1 กลมยอย 1 a ใน window 2 ไมถกตองเพราะวาโอกาสทสารกลมยอย 1a และ 1b ในสารกลม 1 จะเกดความตานทานแบบ cross resistance ซงกนและกนมมาก การใชสารฆาแมลงแบบสารผสม (mixture) ในการหมนเวยนการใชสาร

ในปจจบนนมการใชสารผสมหลายแบบ เชน สารผสมสำเรจรป (premix) และสารผสมทเกษตรกรผสมเอง (tank mix) สารผสมมกมคณสมบตในการปองกนกำจดแมลงศตรพชไดหลายชนดเพมมากขน และปองกนการเกดความตานทานในกรณทยงไมพบวาแมลงศตรพชเกดความตานทาน แตไมแนะนำใหใชสารผสมถาพบวาแมลงมความตานทานตอสารกลมใดกลมหนงทอยในสารผสมนน เพราะจะเปนการเรงใหเกดความตานทานเรวขน ดงนนการใชสารผสมจงมความเสยงสงถาไมมขอมลวาแมลงมความตานทานตอสารกลมใดกลมหนงทอยในสารผสมนนหรอไม

การใชสารผสมในการหมนเวยนสารนนจะตองใชสารผสมในอตราทแนะนำ (IRAC, 2008) และพจารณาการใชกลมสารแตละกลมในสารผสมใหเปนไปตามหลกการใชสารแบบหมนเวยน นอกจากนการใชสารแบบผสมใด ๆ ในการใชสารแบบหมนเวยนจะตองเปลยนกลมสารทเปนคผสมกนอยเสมอ ๆ ไมควรใชกลมสารคผสมเดมซำ ๆ กน หามใชสารผสมทมคผสมเปนสารกลมเดยวกนกบสารทใชใน window ตดกน การใชสารผสมซำกนบอยครงอาจทำใหเกดประชากรแมลงทตานทานตอสารทง 2 กลมทมอยในสารผสมนนได โดยจะทำใหเกดความตานทานแบบ multiple resistance ขนไดในทสด ซงการแกปญหาความตานทานดงกลาวจะทำไดยากยงขน (IRAC, 2008) การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนในสภาพพนททแมลงมความตานทานแตกตางกน

การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนในแหลงทแมลงศตรพชมความตานทานนอย ๆ ตอสารฆาแมลงชนดตาง ๆ จะสามารถแกปญหาความตานทานไดงาย แตการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนในแหลงทแมลงศตรพชมความตานทานตอสารฆาแมลงหลาย ๆ ชนดในระดบสง จะแกปญหาความตานทานไดยากกวา ในกรณทพนทนนมประชากรแมลงทมความตานทานสง ๆ ตอสารฆาแมลงหลาย ๆ กลมจะตองใชวธการอนมารวมดวยในการปองกนกำจดศตรพช เชน การหยดพกการปลก การใชชววธ และวธอนอกหลาย ๆ วธรวมกนในรปแบบของการบรหารจดการศตรพชแบบบรณาการ (integrated pest management, IPM) (Bielza, 2008)

203

การปลกพชในสภาพโรงเรอนจะพบวาแมลงศตรพชเกดความตานทานตอสารฆาแมลงเรวมาก ทงนเนองจากในสภาพโรงเรอนเปนพนทปด จงไมมแมลงออนแอ (susceptible population) สามารถเขามาผสมพนธกบแมลงตานทานทเกดขนในโรงเรอน ทำใหไมมการเจอจางยนตานทาน (dilution of resistance) ในประชากรแมลงทอยในโรงเรอน แมลงตานทานจงผสมระหวางกนในประชากร ดงนนความตานทานของแมลงในสภาพโรงเรอนจงเกดขนเรวมาก

ตวอยางท 1. แนวทางการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเพอแกปญหาความตานทานในหนอนใยผกททำลายพชตระกล กะหลำ ตารางท 1 ตวอยางสารฆาแมลง (กลมสารฆาแมลง) ทสามารถใชในการปองกนกำจดหนอนใยผก

สารฆาแมลง กลมสารฆาแมลง spinetoram 12%SC emamectin benzoate 1.92% EC tolfenpyrad 16%EC fipronil 5%SC Bacillus thuringiensis subsp. aizawai chorfenapyr 10%SC indoxacarb 15%EC lambda-cyhalothrin 2.5% EC

5 6

21A 2B 11A 13 22A 3A

Window 1 ระยะกอนเขาปล ระยะเวลา 30 วน

Window 2 ระยะหลงเขาปล ระยะเวลา 35 วน

ชวง 1-15 วน ชวง 16-30 วน ชวง 31-45 วน ชวง 46-65 วน พนสารกลม 21A / 13

มากทสดได 3 / 3 ครง

พนสารกลม 2B / 3A


พนสารกลม 5 / 6


พนสารกลม 22A / 11A


ภาพท 6 ตวอยางแผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเพอแกปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงใน

หนอนใยผกในพชตระกลกะหลำ

204

ตวอยางท 2. แนวทางการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเพอแกปญหาความตานทานในเพลยไฟททำลายมะมวง มะนาว เมลอน และกลวยไม ตารางท 2 ตวอยางสารฆาแมลง (กลมสารฆาแมลง) ทสามารถใชในการปองกนกำจดเพลยไฟ

สารฆาแมลง กลมสารฆาแมลง spinetoram 12%SC emamectin benzoate 1.92% EC fipronil 5%SC chorfenapyr 10%SC

5 6 2B 13

Window 1ชวง 15 วน













(1 ชวอายขย) พนกลม 5

มากทสดได 3 ครง

พนกลม 13 มากทสดได 3

ครง


ครง

พนกลม 2B มากทสดได 3

ครง


ครง


ครง


ครง

ภาพท 7 แผนการพนสารแบบหมนเวยนตามกลมสารเปนวงจรตอเนองกนเพอแกปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงในเพลยไฟ บทสรป

การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเพอแกปญหาความตานทานสารฆาแมลงในแมลงศตรพชจะตองดำเนนการตามหลกการบรหารจดการความตานทานตอสารฆาแมลงหรอทเรยกวา IRM โดยตองแนะนำใหเกษตรกรใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนตามกลมกลไกการออกฤทธทจำแนกโดย IRAC อยางถกตอง ในการหมนเวยนสารจะแบงชวงเวลาการพนสารกลมตาง ๆ เปน window ซงมกมระยะเวลาประมาณ 1 ชวอายขยของแมลงศตรพช การพนสารแตละกลมจะตองไมเกนระยะเวลา 1 ชวอายขย แลวในชวงระยะเวลา 1 ชวอายขยถดมาจะตองหลกเลยงการใชสารกลมเดมซำกนอก

สารฆาแมลงทใชในการพนแบบหมนเวยนควรเปนสารทขนทะเบยนใหใชไดกบแมลงศตรพชชนดนน ๆ และเปนสารทมคำแนะนำวามประสทธภาพในการปองกนกำจดศตรพชชนดนน ๆ เกษตรกรสามารถหาซอสารดงกลาวไดงาย สารทใชจะตองไมมปญหาแมลงมความตานทานหรอมความตานทานในระดบตำมาก ไมควรใชสารกลมทแมลงมความตานทานแบบ cross-resistance กนในแตละ window หรอใน window ทตดกน ไมควรใชสารทอยในกลมยอยทอยในกลมเดยวกนใน window เดยวกนและใน window ทตดกนเพราะวาสารในกลมยอยทอยในกลมสารเดยวกนจะมโอกาสเกดความตานทานแบบ cross-resistance ระหวางกนได การใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนในประชากรแมลงทมความตานทานสงจะตองมการใชวธการอนมารวมดวยในรปแบบของการบรหารจดการศตรพชแบบบรณาการ (IPM) จงจะสามารถแกปญหาความตานทานได

วธการใชสารฆาแมลงแบบหมนเวยนเปนวธทงายทสดในการแกปญหาความตานทานตอสารฆาแมลงในแมลงศตรพช ซงถาเกษตรกรหลายๆ รายในพนทใกลเคยงนำไปใชปฏบตอยางแพรหลายในบรเวณกวางขวางแลวกจะทำใหปญหาความตานทานของแมลงศตรพชตอสารฆาแมลงลดลง

205

หวฉดและเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช

1. หวฉดและหนาทของหวฉด หวฉด (nozzles) เปนอปกรณทสำคญสวนหนงของเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช ทำหนาทหลาย ๆ อยางพรอม

กน ไดแก ทำใหสารปองกนกำจดศตรพชแตกตวเปนละอองสารและมรปแบบการกระจายของละอองสารบนเปาหมาย ตลอดจนทำควบคมอตราการไหลของสารปองกนกำจดศตรพช

2. ประเภทของหวฉด หวฉดทใชในการพนสารปองกนกำจดศตรพช สามารถจดแบงออกตามลกษณะของแหลงทใหกำเนดพลงงาน ไดดงน 2.1 หวฉดชนดใชแรงดนของเหลว (hydraulic or pressure nozzles) หวฉดชนดนนยมใชกนมาก ซงจะใชกบเครองพนสารชนดตาง ๆ ทงเครองพนสารขนาดเลกทไมใชเครองยนตและ

เครองพนสารขนาดใหญชนดใชเครองยนต หรอลากจงดวยรถแทรกเตอร มหลกการ คอใชความดนซงไดจากของเหลวหรอลมบงคบใหสารละลายของเหลวไหลผานรหวฉด เมอของเหลวผานจากรหวฉดออกไปจะแตกตวเปนละอองสารขนาดตาง ๆ กน ทงขนาดเลกและขนาดใหญทแตกตางกนมาก ความดนและขนาดของรหวฉดเปนปจจยสำคญควบคมขนาดของละอองสารทเกดขน ถาความดนสงละอองสารทเกดขนจะเปนฝอยละเอยด ตรงกนขามถาใชความดนตำละอองสารทเกดขนจะมขนาดโต ขนาดของรหวฉดกเชนกน รหวฉดขนาดเลก จะไดละอองสารทเลกละเอยด และถารหวฉดมขนาดใหญละอองสารทไดจะหยาบ

2.1.1 สวนประกอบของหวฉดชนดใชแรงดนของเหลว หวฉดชนดใชแรงดนของเหลวมสวนประกอบใกลเคยงกนมาก แตกตางกนในสวนของปลายหวฉด เทานน ชนสวนตาง ๆ ประกอบดวย ตวหวฉด (nozzle body) ตะแกรงกรอง แผนกระแสวน (swirl plate or core) (ใชเฉพาะในหวฉดแบบรปกรวย รหวฉด (nozzle tip or orifice) และฝาครอบหวฉด (nozzle cap) ตำแหนงการประกอบชนสวนตาง ๆ ไดแสดงไวในภาพท 1

ภาพท 1 ชนสวนตาง ๆ ของหวฉดชนดใชแรงดนของเหลว

2.1.2 ชนดของหวฉดแบบใชแรงดนของเหลว หวฉดชนดใชแรงดนของเหลวแบงเปน 3 แบบ คอ หวฉดแบบรปกรวย (cone type nozzle) หวฉดแบบ

แรงปะทะ (impact type nozzle) และหวฉดแบบรปพด (fan type nozzle) 1) หวฉดแบบรปกรวย เปนหวฉดทนยมใชกนมากในการปองกนกำจดศตรพช ประกอบดวยชนสวนสำคญ 2 ชน คอ รหวฉด ทำดวยโลหะบาง ๆ เจาะรขนาดเลกตรงกลาง และแผนทำใหเกดกระแสวน ทำดวยโลหะหรอวสดแขงเปนแผนบาง ๆ หรอเปนแทงกลม มรหรอรองเอยงใหของเหลวไหลผานเพอใหเกดการหมนวนดานหลงของรหวฉด และเมอผานรหวฉดออกไปจะมการกระจายของละอองสารเปนรปทรงกรวยกลม ลกษณะการกระจายของละอองสารมดวยกน 2 รปแบบ เมอทำการพนสารปองกนกำจดศตรพช ถาพนทตรงกาลางของรปกรวยนนวาง เรยกวา หวฉดแบบกรวยกลวง (hollow cone nozzle) แตถารปกรวยนนมละอองสารกระจายเตมในวงกลม เรยกวา หวฉดแบบกรวยทบ (solid cone type) โดยทวไปนยมใชหวฉดแบบกรวยกลวงมากกวากรวยทบเนองจากสนเปลองสารปองกนกำจดศตรพชนอยกวา หวฉดแบบนมขนาดของรฉดและ

206

แผนทำใหเกดกระแสวนใหเลอกหลายขนาดเพอใหไดอตราการไหลและขนาดของละอองสารทตองการ โดยทวไปประสทธภาพการทำงานของหวฉดชนดนจะสงสดเมอใชความดน ตงแต 40-60 ปอนดตอตารางนว และเนองจากละอองสารสามารถวงเขาหาเปาหมายไดทกทศทางจงนยมใชพนสารควบคมแมลง และสารปองกนกำจดโรคพช นอกจากหวฉดทง 2 แบบทกลาวแลว มหวฉดแบบรปกรวยอกชนดหนงทผลตมาเพอพนละอองสารใหสามารถคลมพนทกวางๆ ได เปนหวฉดแบบรปกรวยทมมมพนกวางกวาปกต หวฉดชนดนใหมมพนกวางถง 140 องศา มวตถประสงคเพอลดการฟงกระจายของละอองสาร เนองจากละอองสารทเกดขนมขนาดใหญกวาปกต (ภาพท 2)

กรวยกลวง กรวยทบ

ภาพท 2 การกระจายของละอองสารจากหวฉดแบบกรวยกลวงและกรวยทบ

2) หวฉดแบบแรงปะทะ เปนหวฉดสำหรบพนสารกำจดวชพชโดยเฉพาะ ทำดวยโลหะหรอพลาสตกแขง เปน ชนเดยว มรขนาดตาง ๆ ตรงกลางของเหลวทไหลผานรนจะปะทะกบแผนกน แลวกระจายตวออกเปนละอองในลกษณะของรปพด มมมระหวาง 100-145 องศา ขนอยกบความดนทใช แตโดยทวไป หวฉดแบบนใหการกระจายของละอองสารกวางมากกวาหวฉดชนดอน และใชความดนคอนขางตำประมาณ 5-15 ปอนดตอตารางนว เพอตองการใหไดละอองขนาดโตจะไดไมปลวไปถกพชอนทอยขางเคยง พนททละอองสารตกลงจะเปนรปวงรแคบ ๆ บรเวณปลายทง 2 ขางจะบานออกเลกนอย (ภาพท 3)

ภาพท 3 การกระจายของละอองสารจากหวฉดแบบแรงปะทะ

3) หวฉดแบบรปพด หวฉดแบบนทำดวยวตถชนเดยว มลกษณะกลมแบน ตรงกลางเจาะรเปนรปวงร เลก ๆ ใหของเหลวไหลผาน ของเหลวทไหลผานรหวฉดดวยความดนสงจะกระทบกน และแผกระจายออกเปนรปพด โดยมการกระจายบนเปาหมายในลกษณะเรยวหว-ทาย (tapered edge pattern) มความกวางของมมทของเหลวออกมาอยระหวาง 65-110 องศา อตราการไหลของของเหลวจะมมากหรอนอยขนอยกบ ขนาดของรหวฉดและความดน หวฉดชนดนใชในการพนสารกำจดวชพช โดยใชความดนตำประมาณ 15 ปอนดตอตารางนว เพอบงคบใหไดละอองสารมขนาดโตจะไดไมปลวไปถกพชขางเคยง นอกจากนนยงสามารถใชพนสารปองกนกำจดแมลงและโรคพชได หรอใชในงานทางสาธารณสขเพอพนสารกำจดยง โดยใชความดนสงขนประมาณ 40-60 ปอนดตอตารางนว ทงนเพอใหไดละอองสารทเลกละเอยด เปนตน หวฉดแบบรปพดมหลายรปแบบ ไดแก รปพดแบบมาตรฐาน (standard fan nozzle) รปพดแบบใชความดนตำ (flat fan low pressure) รปพดแบบละอองสารออก 2 ขาง (twin fan) และรปพดแบบทมการกระจายของละอองสารสมำเสมอ (even fan spray nozzle) ซงหวฉดแบบหลงนเหมาะสำหรบการพนสารปองกนกำจดศตรพชระหวางแถวปลกพช (band treatment) หวฉดแบบนมอตราการไหล และมมกวางใหเลอกใชหลายขนาด (ภาพท 4)

207

แบบมาตรฐาน แบบใหการกระจายสมำเสมอ

ภาพท 4 การกระจายของละอองสารจากหวฉดแบบรปพดแบบตาง ๆ

2.1.3 การเลอกใชหวฉดชนดใชแรงดนของเหลว 1) ตามวตถประสงคการใชงานและชนดของสารปองกนกำจดศตรพช

โดยพจารณาพรอมกบอปกรณเครองพนสารทใช และชนดสารปองกนกำจดศตรพชทจะทำการพน ซงรายละเอยดการเลอกใชสามารถเลอกใชตามไดตารางท 1 ตารางท 1 การเลอกใชหวฉดชนดใชแรงดนของเหลวกบการพนสารปองกนกำจดศตรพชชนดตาง ๆ

เครองพนสาร สารปองกนกำจดศตรพช หวฉด ประกอบคานหวฉด สารกำจดวชพช

สารควบคมแมลง สารปองกนกำจดโรคพช

รปพด รปกรวย รปพด

รปกรวย สบโยกสะพายหลง สารกำจดวชพช

สารควบคมแมลง สารปองกนกำจดโรคพช

รปพด แรงปะทะ รปกรวย รปกรวย

2) อตราการพนสารของหวฉดตอหนวยเวลา (spray volume per time)

ปจจยนจะเปนตวกำหนดความเรวของการปฏบตงาน ไดแก ความเรวของการเดนพน (walking speed) หรอความเรวของรถแทรกเตอรทลากจงเครองพนสาร

3) ความกวางของแนวพนสาร (swath width) ปจจยนเปนตวกำหนดจำนวนแนวของการพนสารปองกนกำจดศตรพช (แนวตอพนท) แนวพนสารทกวาง

มาก จำนวนแนวการพนสารจะลดลง โดยทวไปการกระจายของสารปองกนกำจดศตรพชจะกวางหรอแคบนน ขนอยกบแบบและชนดหวฉดทเลอกใช หรอความยาวของคานหวฉด (boom & nozzles) หวฉดชนดใชแรงดนของเหลวทกลาวแลวขางตนใหการกระจายของของเหลวกวางหรอแคบแตกตางกน ซงตรวจวดไดจากความกวางของแนวพนสารทผานพนหวฉด เรยกวา มมพน และระดบความสงของหวฉดจากเปาหมาย การเลอกใชหวฉดทม มมพนกวาง จะชวยเพมการกระจายของละอองสาร และพนทททำการพนสารปองกนกำจดศตรพชไดมากขน ทำนองเดยวกนถายกระดบของหวฉดสงขน ความกวางของแนวพนสารจะเพมขนดวย

208

การเลอกใชหวฉดชนดใชแรงดนของเหลวน นอกจากขอทควรพจารณาดงไดกลาวแลว ยงมรายละเอยดปลกยอยทควรพจารณาอก ไดแก ราคาของหวฉดตวแทนจำหนาย หรอ ความสะดวกในการหาซอหวฉดมาใช เปนตน

2.1.4 วสดทใชทำหวฉดชนดใชแรงดนของเหลว วสดทใชทำหวฉดเปนอกปจจยหนงทมผลกระทบตอประสทธภาพการพนสาร และการสญเสยสารปองกนกำจดศตรพช เนองจากการสกกรอนของหวฉดหลงตากการใชงาน วสดทใชทำหวฉดมหลายชนดและมความคงทนตอการใชงานแตกตางกน ไดแก เซรามค สแตนเลส ทองเหลอง พลาสตก และ sintered alumina วสดเหลาน ทองเหลองสกกรอนไดงายทสด สแตนเลสอยางแขงทนตอการสกกรอนไดสงกวาทองเหลองและ sintered alumina ทนตอการสกกรอนไดดทสด ดงนนการเลอกใชหวฉด จงควรพจารณาถงวสดททำดวย ทงนเพราะการสกกรอนของวสดทำใหขนาดของรหวฉดเปลยนไป มผลใหการกระจายของละอองสารไมสมำเสมอ และอตราการไหลของหวฉดเพมขน ดงนนหวฉดทมการสกกรอนงายจำเปนตองเปลยนใหมยเสมอ การตรวจสอบกวาหวฉดทใชสกกรอนหรอไม และการสกกรอนนนม ากนอยระดบใด ตรวจสอบไดโดยใชวธเปรยบเทยบอตราการไหลของของเหลว ระหวางหวฉดใหมกบหวฉดทใชแลว ถาอตราการไหลของของเหลวมากกวา 10เปอรเซนต ของอตราเดมควรเปลยนหวฉดใหม

2.2 หวฉดชนดใชแรงลม (gaseous nozzles) หวฉดชนดนใชรวมกบเครองยนตพนสารสะพายหลงชนดใชแรงลม ละอองสารเกดขนจากการเคลอนทของมวล 2 ชนด ไดแก กระแสลม และของเหลว โดยมหลกการดงน ของเหลวจากถงบรรจสาร ถกบงคบใหไหลตามทอสงสาร ซงปลายทางออกของทอสงสารจะโผลตรงกลางทางเดนของกระแสลมซงเปาออกมาดวย ความเรวสง ของเหลวนนจะถกกระแสลมตใหแตกตวออกเปนละอองสารขนาดเลก และถกพดพาไปยงเปาหมาย (ภาพท 5) ขนาดของละอองสารจะเลกหรอโตขนอยกบความเรวของลม และอตราการไหลของของเหลว ถากระแสลมมความเรวสงและอตราการไหลนอย ละอองสารจะมขนาดละเอยดมาก และตรงกนขามถาความเรวลมตำ อตราการไหลผานหวฉดมาก ละอองสารทเกดขนมขนาดโตขนดวย (ภาพท 6)

ภาพท 5 การเกดของละอองสารจากหวฉดชนดใชแรงลม ภาพบนละอองเกดจากกระแสลม และใบพดตของเหลวใหแตก กระจาย ภาพลางละอองเกดจากกระแสลมตของเหลวใหแตกกระจาย

ภาพท 6 การเกดของละอองสารทขนาดแตกตางกนเนองจากความเรวกระแสลมและ อตราการไหลของของเหลวทผานลงในกระแสลม

209

2.3 หวฉดชนดใชแรงเหวยง (centrifugal nozzles) หวฉดชนดนไดรบการพฒนาขนเพอใหสามารถผลตละอองสารทมขนาดเลกและสมำเสมอดกวาหวฉดตาง ๆ ทกลาวมาแลว หลกการทำงานของหวฉดประเภทน ไดแก ใหของเหลวจำนวนนอยไหลลงบนจานหรอตะแกรงลวดทรงกลม (spinning disc or spinning cage) ทหมนดวยความเรวสง ของเหลวดงกลาวจะถกสลดออกโดยรอบขอบจานทำใหเกดละอองสารขน เชน หวฉดของเครองพนสารแบบจานหมน (ULVA) ททำงานดวยแบตเตอร หรอใหของเหลวไหลผานตะแกรงลวดทรงกลมทกำลงหมนอยดวยความเรวรอบสง ของเหลวจะถกเหวยงออกมา ตะแกรงจะตของเหลวนนใหแตกกระจายเปนละอองสารทละเอยดมาก เชน หวฉด micronair ขนาดของละอองสารทเกดขนจากหวฉดแบบน ขนอยทความเรวรอบของจานหมน หรอตะแกรงหมน ถาจานหรอตะแกรงหมนดวยความเรวรอบสง ละอองสารทเกดขนจะละเอยดมาก แตถาความเรวรอบตำจะไดละอองสารขนาดโตขน (ภาพท 7)

ภาพท 7 การเกดละอองสารของหวฉดชนดใชแรงเหวยง และตะแกรงหมน

3. ประเภทเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช

เครองพนสารปองกนกำจดศตรพช เปนอปกรณสำคญ สำหรบกระจายสารปองกนกำจดศตรพชใหคลมเปาหมายทตองการ การใชสารปองกนกำจดศตรพชใหไดผลและมประสทธภาพตามวตถประสงคนน ขนอยกบปจจยตาง ๆ หลายประการ รวมทงสมรรถนะการทำงานของอปกรณเครองพนสารดวย เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชทผ ลตออกจำหนายปจจบนม

210

หลายชนด มรปแบบแตกตางกนตามลกษณะการใชงาน เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชสามารถจำแนกตามระบบ การพนสารได 2 กลม ไดแก

3.1 การพนสารทางภาคพนดน (ground application) การพนสารระบบนสามารถแบงชนดของเครองพนตามระบบพลงงานแบบตาง ๆ ทงจากผพนหรอเครองยนตโดย

อาจจะเปนเครองขนาดเลกทสามารถใชงานโดยคน 1-2 คน และขนาดใหญซงตองใชเครองยนตหรอแทรกเตอร เปนตน ซงสามารถแบงออกเปน 2 กลม ดงตอไปน

3.1.1 เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชชนดใชแรงคน เครองพนสารชนดนเปนเครองพนสารขนาดเลก ระบบการทำงานของเครองพนสารอาศยพลงงาน ไฮดรอล

คแบบงาย ๆ คอ ลกสบจะดนของเหลวใหผานรหวฉด เครองพนสารชนดนบางชนดไมมหองเกบความดน ของเหลวทสบจากถงพนสารจะถกบงคบใหผานออกทางหวฉด โดยลกสบของปมโดยตรง

เครองพนสารทดกวาจะมหองสำหรบเกบความดน ความดนทเกดจากปมจะถกเกบไวในหองเกบความดนซงมลนและปะเกนปดอย อากาศเปนสวนประกอบทสำคญทจะเพมแรงดนในหองเกบความดน ของเหลวในถงไมสามารถจะเพมแรงดนไดถาไมมอากาศ สงสำคญคอ ตองรกษาระดบของแรงดนไวโดยการปมอากาศหรอของเหลวเขาไปในหองเกบความดน ภายในถงบรรจสารจะมทอดด ปลายทอจะตดอยกบกนถงบรรจสาร แรงดนในถงจะดนของเหลวออกไปทางหวฉดเมอเปดกอกปด-เปด เครองพนสารกลมน แบงเปน 4 ประเภท ดงน

• เครองพนสารแบบสบชก เครองพนสารแบบนเปนกระบอกสบ คลายกระบอกสบรถจกรยาน (ภาพท 8) ทำดวยโลหะททนทานตอ

สารปองกนกำจดศตรพช มอย 2 แบบ คอ แบบสบจงหวะเดยว (single action) และแบบสบ 2 จงหวะ (double action) เครองพนสารชนดนไมมถงบรรจสารพรอมในตว แตสามารถใชภาชนะอนแทนได เชน ถงนำ

ภาพท 8 เครองพนสารแบบสบชก และถงบรรจสารปองกนกำจดศตรพช

เครองพนสารแบบนมขายทวไป ราคาถกและเหมาะสำหรบพชขนาดเลก เชน กะหลำปล หอม คะนาและยาสบ พนในพนทขนาดเลก และพนสารสปดาหละครง

• เครองพนสารแบบอดลม เครองพนสารแบบนเปนรปทรงกระบอก (ภาพท 9) ถงบรรจสารตองปดสนทสำหรบเกบอากาศและ

หนาทเกบความดน เมอจะใชงานควรบรรจสารของเหลวในถงประมาณ 2 ใน 3 ของถง อดอากาศเขาไปในถงโดยปม ทำใหเกดความดนในถง เมอเปดกอก ของเหลวจะถกดนไปทหวฉด เมอความดนในถงบรรจสารลดลงผใชตองอดลมเขาไปในถงบรรจสารใหม เครองพนสารแบบนเหมาะสำหรบใชกบพชขนาดเลก เชน ผก พชไรบางชนดทมพนทปลกประมาณ 2-3 ไร

211

ภาพท 9 เครองพนสารแบบชนดถงอดลม แบบทำดวยโลหะ (ซาย) และพลาสตก (ขวา)

เครองพนสารแบบนมอายการใชงานประมาณ 3 ป แตถาใชประจำตดตอกน อายการใชงานอาจสนกวาน และหากคดคาใชจายในการพนสารแตละครง พบวา เปน 2 เทา ของเครองพนสารแบบสบโยก ถาจะยดอายการใชงานควรมการบำรงรกษาอยางด อยางไรกตาม ไมแนะนำใหใชในการเกษตร เพราะราคาอย ในระดบใกลเคยงกบเครองพนสารแบบสบโยก ซงมประสทธภาพดกวา

• เครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง เครองพนสารแบบแบบสบโยกสะพายหลง (ภาพท 10) ถงบรรจสารมความจ 10-20 ลตร มสายสะพาย 2 เสน ตวถงบรรจสารทำดวยสแตนเลส หรอพลาสตกอยางแขง ปมทำงานโดยการโยกไปขางหนา มหองเกบความดนแยกออกจากกน

ภาพท 10 เครองพนสารแบบเครองพนสารแบบแบบสบโยกสะพายหลง

เครองพนสารแบบน อายการใชงานนานกวา 6 ป สามารถใชพนสารในพนทขนาดใหญไดอยางตอเนองตลอดฤด และในปจจบนมราคาไมแพง จงเปนทนยมของเกษตรกร

3.1.2 เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชชนดใชเครองยนต เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชชนดนขนาดและรปแบบตาง ๆ กนตงแตขนาดเลกสามารถทำงานไดดวยคนเดยว หรอขนาดกลางตองใชสองคนหาม หรออาจจะตดตงบนลอเขน และขนาดใหญตดตงบนรถแทรกเตอร แบงออกเปน 2 ชนดใหญ ๆ คอ

• เครองยนตพนสารแบบใชแรงดนนำ (power-operated hydraulic sprayers) แบงออกเปน 1) เครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงดนนำ (motorised knapsack power sprayer)

212

ถงบรรจสารมขนาดตงแต 12-25 ลตร ทำใหสามารถสะพายหลงได สวนใหญเปนเครองยนต 2 จงหวะ ซงจะเปนตนกำลงใหปมทำงาน หวฉดเปนชนดกรวยกลวง อาจจะม 1 -4 หว ตดอยบนกานฉดซงมกอกปด-เปด เครองยนตพนสารชนดนใชในสวนผก ขาวและพชไรทปลกในพนทไมมาก เนองจากจำเปนตองพนสารแบบผสมนำมาก ทำใหตองเสยเวลาในการเตมสารหลายครง เครองยนตพนสารชนดนยงสามารถใชไดกบไมผลทมทรงพมขนาดเลก (ภาพท 11)

ภาพท 11 เครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงดนนำ

2) เครองยนตพนสารแบบใชแรงดนนำสง (motorised high pressure pump sprayer) เครองยนตพนสารชนดนมขนาดกลาง โดยใชสองคนหาม ทำการตดตงบนลอเขนรถยนต หรอรถแทรกเตอร คอ ใชเครองยนตซงมกำลงขนาดตาง ๆ เปนตนกำลงฉดปมใหดดสารปองกนกำจดศตรพช จากถงบรรจสารแลวสงไปยงหวฉด อาจม 1-2 หว โดยสวนมากจะเปนหวฉดแบบกรวยกลวงสามารถปรบมมพนได นอกจากนสามารถปรบใชกบอปกรณประเภทคานและหวฉด (boom and nozzles) ทงนหวฉดทใชอาจจะเปนแบบกรวยกลวงหรอรปพด ขนอยกบศตรพชทจะพนปองกนกำจด เครองยนตพนสารชนดนเหมาะสมกบการพนไมผลทกขนาด ขาวและพชไรทปลกในพนทมาก ๆ (ภาพท 12)

ภาพท 12 เครองยนตพนสารแบบใชแรงดนนำสง ประเภทสองคนหามและตดตงลอเขน

• เครองยนตพนสารแบบใชแรงลม (air-carrier sprayers) แบงออกเปน 1) เครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงลมขนาดเลก

เครองยนตพนสารชนดนมถงบรรจสารทำดวยพลาสตกมขนาดตงแต 10-12 ลตร เมอบรรจสารเตมม นำหนกรวมประมาร 20 กโลกรม ทำใหสามารถสะพายหลงได เครองยนตเปนแบบ 2 จงหวะ ขนาดปรมาตรกระบอกสบ 35-70 ลกบาศกเซนตเมตรระบายความรอนดวยอากาศ เครองยนตพนสารชนดนสามารถใชไดดกบพชไรทว ๆ ไป พชผก ขาว และไมผลทมความสงและทรงพมไมใหญมากนก หลกการทำงานของเครองยนตพนสารชนดนคอ ใหของเหลวหยดลงสกระแสลมทถกผลตจากเครองยนต ทมความเรวสงมากตงแต 140 กโลเมตรตอชวโมงขนไป ไปกระแทรกหรอตของเหลวเหลานนใหเปนละออง

213

สารขนาดตงแต 50-120 ไมโครเมตร และขณะเดยวกน กระแสลมจะชวยพดละอองสารเขาไปสเปาหมายทจะพน ขนาดของละอองสารจะขนอยกบความเรวของกระแสลมและอตราการไหลของของเหลว กลาวคอ ถาหากกระแสลมแรงมากและอตราการไหลนอยละอองสารจะเลกละเอยด ถาหากกระแสลมลงและอตราการไหลมากละอองสารจะมขนาดโตและหยาบ ดงนนขณะพนสารจำเปนตองเรงเครองยนตใหทำงานเตมทเพอใหไดรอบสงสด ซงจะอยประมาณ 6,000 -7,500 รอบตอนาท ทำใหความเรวและปรมาตรของกระแสลมถกผลตออกมาสงสดและมความสมำเสมอ เนองจากการทำงานของเครองยนตพนสารชนดนจะผลตลมบางสวนเขาไปในถงบรรจสารเพอดนของเหลวไปสหวฉด ดงนนขณะทำการพนสารจำเปนตองปดฝาถงบรรจสารใหแนน เพอมใหลมทเกดขนออกจากถงบรรจสารเปนผลใหขณะพนสารสามารถยกหวฉดใหสงกวาระดบของของเหลวในถงบรรจสารได จากเหตผลดงกลาวเมอตองการใชเครองยนตพนสารชนดนใหมประสทธภาพสงสด จำเปนตองเรงเครองยนตใหไดรอบสงสด และตองปดฝาถงบรรจสารใหแนน และหมนตรวจสอบรอยรวหรอปะเกนในฝาถง (ภาพท 13)

ภาพท 13 เครองยนตพนสารสะพายหลงแบบใชแรงลมขนาดเลก

2) เครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญ (air shear and air blast sprayer) เครองยนตพนสารชนดนออกแบบโดยอาศยลมจากใบพดเปนตวพดพาละอองสารทเกดจากการ

กระแทรกหรอตหยดสารละลายทออกมาจากหวฉดไปสเปาหมายเปนเครองพนสารทมขนาดใหญ จงตองใชลากจงหรอตดตงบนรถแทรกเตอร หลกการในการทำใหเกดละอองสารมอย 2 วธ คอ วธการแรก ใชกระแสลมซงเกดจากการทำงานของใบพด เปาดวยความเรวสงมากกวา 300 กโลเมตรตอชวโมง กระแทกหรอด (shear) สารละลายทไหลออกมาจากรหวฉดใหเปนละอองสาร และกระแสลมนนจะพดพาละอองสารเขาไปสเปาหมาย ไดแก เครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญท เรยกกวาแบบแอรเชยร (air-shear sprayer) ในวธการท 2 นน มหลกการทำงานแตกตางจากเครองยนตพนสารแบบแอรเชยร ในแงทวาทำใหเกดละอองสารกอนโดยใชหวฉดแบบใชแรงดนนำ หรอจากหวฉดแบบจานหมน ละอองสารทไดนจะถกกระแสลมจากใบพดทมปรมาตรสงแตมความเรวตำพดพาเขาไปสเปาหมาย ไดแก เครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญทเรยกกวา แบบแอรบลาสท (air-blast sprayer) (ภาพท 14) ละอองสารทไดจากการพนดวยเครองยนตพนสารแบบแอรบลาสท จะมขนาดเลกและสมำเสมอมากกวาละอองทไดจากเครองพนสารแบบแอรเชยร ในปจจบนไดมการพฒนาและออกแบบเครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญน เพอใชตดตงบนรถแทรกเตอรและในเรอมากยงขนในประเทศไทย หลกการของเครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญ คอ ผลกดนมวลของอากาศทอยภายในทรงพมของตนไมใหออกไปและแทนทดวยมวลของกระแสลมทถกผลตออกมาจากเครองยนตพนสาร ดงนนจงพบวามปจจยอยหลายประการททำใหประสทธภาพของการแทรกซอนหรอการแพรกระจายของละอองสารเมอพนดวยเครองพนสารชนดนดอยลง อาทเชน ปรมาตรของลมไมเพยงพอกบขนาดและความหนาแนนของทรงพม ความเรวของการพนสารเรวหรอชาเกนไป การจดตำแหนงหรอเลอกขนาดของหวฉดไมเหมาะสม ตลอดจนการตดตงเครองบงคบกระแสลมไมเหมาะสมกบความสงของพชทจะพน การพนสารดวย

214

เครองยนตพนสารชนดน มกใชพนสารแบบใชนำนอยแตสามารถปรบใหพนแบบใชนำมากได ตามตองการ เนองจากหวฉดมหลายขนาดและสามารถปด เปดตำแหนงตาง ๆ ไดทกหว เครองยนตพนสารชนดนเหมาะสมกบการพนสารกบไมผลขนาดใหญทปลกในพนทมาก ๆ ตลอดจนพชทปลกเปนแถว

ภาพท 14 เครองยนตพนสารแบบใชแรงลมขนาดใหญ เครองยนตพนสารแบบแอรบลาสท (ซาย) และแบบแอรเชยร (ขวา)

• เครองพนสารปองกนกำจดศตรพชแบบจานหมน

เครองพนสารแบบจานหมนหรอเครองพนสารซดเอ (CDA- controlled droplet applicator) (ภาพท 15) เปนเครองพนสารชนดหนงทเหมาะสำหรบการพนสารปองกนกำจดศตรพช โดยเฉพาะวธการพนสารแบบนำนอย (low volume application) และแบบไมผสมนำ (ultra low volume application) นำมาใชทดแทนเครองพนสารแบบสบโยกชนดตาง ๆ เครองพนสารชนดนสามารถนำมาใชพนสารควบคมแมลงและกำจดวชพชไดด

ภาพท 15 เครองพนสารแบบจานหมน ชนดใชควบคมแมลง (ซาย) และชนดใชควบคมวชพช (ขวา) 3.2 การพนสารทางอากาศ (aerial application) ในปจจบนประเทศไทยใชอากาศยานไรคนขบ (UAV) มาใชงานดานอารกขาพชทจะกลาวถงตอซงแบงตามลกษณะการ

ใชงานออกเปน 2 ประเภท ไดแก โดรน และเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบ โดยมหลกการทำงานและขอจำกดแตกตางกนอยางดงน

3.2.1 โดรน ในระยะแรกไดรบการออกแบบใหมรปรางคลายกบเครองบน แตไมมคนขบ และไดรบการพฒนาจนมาถงปจจบน โดรนจงมขนาดเลกลง สามารถขน-ลงในแนวตงได ยคแรก ๆ นน นำโดรนมาใชเพอปฏบตการทางทหารและเปนเครองมอสอดแนมขาศกโดยการตดกลอง หรออาจใชเปนอปกรณลอบสงหาร ในตางประเทศเรมนำโดรนมาใชเพอการเกษตรบางแลว ไมวาจะเปนการพนสารปองกนกำจดศตรพช หวานเมลดพนธพช หวานปย (ภาพท 16) การตรวจสอบพนทเพาะปลก

215

เพอวเคราะหหาการเจรญเตบโตของพชในแตละจด การถายภาพทางอากาศโดยใชระบบ GPS ในการหาพกดตาง ๆ ออกมา แลวนำคาทไดมาวเคราะหเพอรายงานหรอรอรบคำสงตอไป โดยทวไป โดรนจะม 1 ใบพด 4 ใบพด หรอ 8 ใบพด ขนอยกบการออกแบบของผผลต

ภาพท 16 โดรนพนสารปองกนกำจดศตรพช

อยางไรกตาม โดรนทกชนดทจะนำมาใชพนสาร ไดรบการออกแบบใหมถงบรรจนำและสายยางตอลงไปเพอพนเปนละอองนำลงบนตนพช มกลองตดเพอถายภาพทางอากาศ และเซนเซอรเพอวดความชนของอากาศ โดรนบางรนจะมระบบลอกความสง ระบบปองกนการหลงทางทสามารถโปรแกรมใหบนกลบมาตำแหนงเดมได การควบคม มทงควบคมดวยมอ หรอโปรแกรมใหโดรนทำงานอตโนมต สำหรบประเทศไทย นำโดรนมาใชเพอประโยชนในดานการพนสารปองกนกำจดศตรพช ปย และฮอรโมน

3.2.2 เฮลคอปเตอรแบบไรคนขบ นอกจากโดรนแลว ยงมเทคโนโลยเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบสำหรบใชพนสาร การใหปย และการหวานเมดพนธ ปจจบน เฮลคอปเตอรแบบไรคนขบทมการนำเขามาใชในประเทศไทย ไดแก เฮลคอปเตอรแบบไรคนขบของบรษท ไทยยามาฮามอเตอร จำกด รน Yamaha R-Max (ภาพท 17) เครองรนน ตวเครองมนำหนกรวมประมาณ 70 กโลกรม มถงบรรจสาร 2 ขาง ขางละ 8 ลตร บนสงไดถง 400 เมตร และบนไดนานถง 2 ชวโมง โดยใชนำมนเชอเพลงประมาณ 8 ลตรตอการบน 1 ครง จดเดนของ Yamaha R-Max คอ ความสามารถในการควบคมตำแหนงความสงทถกตองแมนยำและความมเสถยรภาพของอากาศยาน มความแมนยำสงในการหวานเมลดพช การใหปย และการพนสารปองกนกำจดศตรพช ชวยประหยดคาใชจาย ลดตนทนการผลต ลดความเสยงในการใชกำจดแมลง

นอกจากเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบของบรษท ไทยยามาฮามอเตอร จำกดแลว มบรษทผผลตในประเทศไดผลตเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบเพอใชงานดานการเกษตร เชน การพนปย การพนสารปองกนกำจดศตรพช

ภาพท 17 เฮลคอปเตอรแบบไรคนขบ ของบรษท ไทยยามาฮามอเตอร จำกด

อยางไรกตาม ปจจบนยงไมมงานวจยในเรองประสทธภาพของโดรนและเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบ สำหรบนำมาใชใน

การพนสารปองกนกำจดศตรพชในประเทศไทย ในอนาคตมความจำเปนตองศกษาและทดสอบกอนทจะแนะนำใหใช ทสำคญ

216

คอ ตองมกฎหมายควบคมการใชงาน รวมถงผท จะนำไปใช ตองไดรบการฝกอบรมและไดรบใบอนญาตจากหนวยงานทรบผดชอบ ไดแก สำนกงานการบนพลเรอนแหงประเทศไทย (เดมคอ กรมการบนพลเรอน) และกรมวชาการเกษตร เพอปองกนปญหาทจะตามมา ทงเรองประสทธภาพและความปลอดภยตอมนษยและสงแวดลอม

นอกเหนอจากการนำมาใชปองกนกำจดแมลงศตรพชแลว พบวา โดรนและเฮลคอปเตอรแบบไรคนขบ สามารถนำมาประยกตใชในงานอน ๆ ได เชน การพนฮอรโมน การสำรวจ การประเมนการระบาด การประเมนความเสยหายจากศตรพชชนดตาง ๆ และนำมาใชประเมนการขาดธาตอาหารของพช การเพมความหวานในออยในลกษณะแปลง ใหญได ซ งเปนการผสมผสานเทคโนโลยตาง ๆ ไดแก เทคโนโลยในการระบพกด (Global Positioning System: GPS) เทคโนโลยภมสารสนเทศ (Geographic Information System: GIS) เทคโนโลยการรบรระยะใกลและไกล (Ambient Sensing และ Remote Sensing) เขาดวยกน การนำมาใชดงกลาวจะมประโยชนกบการเกษตรในอนาคต และสอดคลองกบนโยบายเกษตรแปลงใหญของรฐบาล 4. การใชเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช การใชเครองพนสารปองกนกำจดศตรพชใหเกดประสทธภาพสงสดและผใชปลอดภย ควรปฏบตตามขนตอน ดงน 1. สวมเสอผาและอปกรณปองกนพษจากสารเคม และตองแนใจวามนำเพยงพอสำหรบชำระลางรางกาย 2. เตรยมภาชนะสำหรบใชผสม เชน กรวย ตะแกรงกรอง ไมสำหรบกวนสารปองกนกำจดศตรพช และถวยตวง 3. ผสมสารปองกนกำจดศตรพชในถงผสมดวยอตราสวนทถกตอง คนใหเขากนแลว เทใสถงเครองพนดวยการใชกรวยและตะแกรงกรอง 4. ตรวจดวาถงบรรจสารและขอตอตาง ๆ รวหรอไม ปดฝาถงใหแนน 5. เรมพนจากดานใตลมของไร หนหวฉดไปทางใตลม 6. เดนตงฉากกบทศทางลมเทาทจะทำได 7. ทำการพนไปทางใตลมอยาพนไปขางหนา และเมอสดพนทจะตงตนแนวใหม หนหวฉดไปทางใตลมเชนกน 8. ถาลมเปลยนทศทางในขณะพน จะตองหยดพน ทำเครองหมายไวทแถวพนครงสดทาย และเรมทำการพนใหมจากแถวแรกของแปลงทศทางใตลมจนกระทงถงททำเครองหมายททำไว 5. การเกบรกษาเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช เครองพนทใชสมำเสมอ ควรทำการดแลกอนเกบรกษาภายหลงสนสดการใชงาน ซงมขนตอนการปฏบต ดงน 1. ทำความสะอาดเครองพนใหทว 2. สำหรบเครองพนทมปมและลกสบ ถอดปมลกสบ หองเกบความดน ลนลกปน ถาลกสบแยกจากหองเกบความดนใหถอดแยกออกมา ปลอยใหแหวนแหงแลวทาจารบ ลางหองเกบแรงดนดวยนำสะอาด ปลอยใหแหงประกอบเขาดวยกน 3. ทาจารบตามรอยตอของดามคนโยกและสวนทมสายรด 4. คลายสวนทยดตดกนแนนแลวนำไปเกบไวในทแหง 6. การบำรงรกษาและเหตผลในการบำรงรกษาเครองพนสารปองกนกำจดศตรพช เครองพนทเกษตรกรใชมหลายชนด การใชแตกตางกนตามชนดของพช จำนวนพนททปลกพช ชนดของศตรพช ตลอดจนแรงงานททำการพน เพอการใชงานอยางมประสทธภาพ การดแลบำรงรกษาประจำวนนบวาสำคญมาก เพราะจะสงผลให 1. ผใชปลอดภย รอยรวตาง ๆ อาจทำใหผพนไดรบการปนเปอนสารปองกนกำจดศตรพช และอาจเปนสาเหตใหรบพษของสารปองกนกำจดศตรพช เกดเปนอนตรายอาจถงตายได 2. ประสทธภาพการพนสารปองกนกำจดศตรพช การควบคมศตรพชไดผลนนนอกจากจะขนอยกบสารปองกนกำจดศตรพช และความรของผใชแลว ยงขนอยกบสภาพของเครองพนทนำมาใชดวย 3. ยดอายการใชงาน เครองพนชำรดเรวขนถาหากไมไดรบการรบดแลหลงจากใชงาน 4. ประหยดเวลาและคาใชจาย ถาเครองพนชำรดใชงานไมได ทำใหงานตองชะงก และผลผลตเสยหาย เปนผลใหกำไรลดลง

217

การทำลายสารปองกนกำจดศตรพชทเหลอใชและภาชนะบรรจ

การจดการวสดเหลอใช ไดแก ภาชนะบรรจ เศษเหลอของสารปองกนกำจดศตรพช สารปองกนกำจดศตรพชทหมดอายการจำหนาย รวมไปถงสารปองกนกำจดศตรพชทยกเลกการอนญาตใหจำหนายและใชในการเกษตร การจดการสงเหลอใชเหลาน เปนมาตรการหนงทจะปองกนอนตรายและผลกระทบทจะเกดขน

1. วสดเหลอใชของสารปองกนกำจดศตรพช ประกอบดวย 1.1 สารปองกนกำจดศตรพชทเสอมคณภาพ หรอขายไมได เนองจากเกบไวนานและไมสามารถควบคมศตรพชได 1.2 สารปองกนกำจดศตรพชทหก หรอแตก หรอรวไหลขณะเกบรกษาหรอระหวางการขนสง 1.3 สารปองกนกำจดศตรพชทผสมนำแลวแตใชไมหมด 1.4 ภาชนะบรรจทใชหมดแลว ไดแก ถง ขวดแกวขวดพลาสตก ถงกระดาษ หรอกลองกระดาษ เปนตน 1.5 เสอผาและวสดทำความสะอาดทปนเปอนสารปองกนกำจดศตรพช ของเหลอใชทงหมดทกลาวถงน มวธการจดการทำลายแตกตางกนขนกบชนดของสารปองกนกำจดศตรพชนน ๆ ถาไมมการจดการทเหมาะสม จะเปนสาเหตทำใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและบคคลทเกยวของ ดงนน เพอปองกนอนตรายทอาจเกดได ควรใชมาตรการการจดการทเหมาะสม ซงวธการจดการทดนนตองคำนงถงความปลอดภยตอผปฏบต ภายหลงจากการทำลายแลวพนทนนตองสะอาด เกดมลพษตอสงแวดลอมนอยทสด

2. การจดการสารปองกนกำจดศตรพชทเหลอใช เมอมการใชสารปองกนกำจดศตรพชในการกำจดศตรพช โดยทวไปการเตรยมการหรอการผสมจะดำเนนการในภาชนะทมขนาดบรรจมาก บางครงในแตละวนจะใชไมหมด ทำใหมสารผสมเหลออย ซงถาไมมการใชงานในวนตอไปกจะเปนปญหาตอการจดการได ดงนน เพอลดปญหาสารพษ ควรใชมาตรการจดการทเหมาะสม ซงกรรมวธทใชเพอกำจด สารปองกนกำจดศตรพชหรอวสดเหลอใช สามารถจำแนกออกไดดงน 2.1 วธการเผาทอณหภมสง ของเสยจะถกเผาแตกออกเปนชนเลก ๆ ทแตละชนจะไมเปนพษตอสงแวดลอม รวบรวมไวในบอบำบดเพอนำไปทำลายตอไป 2.2 ปลอยใหจลนทรยยอยสลาย เกบรวบรวมไวในภาชนะแลวคอยๆ พนลงดน (ความเขมขนตำ) เพอใหจลนทรยทำการยอยสลายตอไป 2.3 ใชสารเคมสลบชนดกนเพอทำปฏกรยาใหหมดไป เปนการเกบสะสมสารเคมทเหลอใชไวในภาชนะแลวเตมสารเคมอกชนดหนงลงไป เพอทำใหเกดปฏกรยาเสอมคณสมบตไป 2.4 ใชวธทางกายภาพหลายๆ วธเพอทำใหตกตะกอนและระเหยไป ทง 4 วธการทกลาวแลวนน วธการเผาทำลายทอณหภมสงเปนวธการทนยมใชมากทสด สามารถทำลายของเสยไดงายและรวดเรว นอกจากนนยงไมมผลตอสงแวดลอมดวย แตมขอเสย ไดแก วธการนไมสามารถเผาทำลาย สารปองกนกำจดศตรพชทเปนพวกโลหะหนกได เชน สารประกอบของปรอท ดบก และสงกะส เปนตน และคาใชจายในการทำลายสงมาก

3. การจดการกบวสดเหลอใชในลกษณะตาง ๆ วสดเหลอใชเหลาน มวธการจดการ โดยสามารถแยกตามลกษณะตาง ๆ ไดดงน 3.1 ผลตภณฑทขายไมได หรอไมไดใช มขอแนะนำ ดงน 3.1.1 ถาผลตภณฑมสภาพด ไมเสอมสภาพ อาจเกบไวขายตอ หรอแจกใหผอนใชตอไป 3.1.2 ถาผลตภณฑเสอมคณภาพควรใหผผลตหรอผจำหนายรบไปทำลาย 3.1.3 ถาผลตภณฑเสอมคณภาพแตผผลตไมรบไปทำลาย ถามจำนวนนอยใหฝงกลบทความลกประมาณ 1 เมตร ถาจำนวนมากใหขอคำแนะนำการทำลายจากผชำนาญการ หรอปรกษาผผลตหรอผจำหนาย 3.2 การจดการเศษเหลอจากการรวไหล ทนททพบการรวไหลของสารปองกนกำจดศตรพชจากภาชนะบรรจ ใหดำเนนการตอไปน

218

3.2.1 ทำการกนหรอหามบคคลทไมเกยวของ ไดแก เดก สตวเลยงออกจากพนททนท 3.2.2 ตรวจและทำการปองกนหรอแกไขอยาใหมการรวเพมเตม 3.2.3 ถาสารปองกนกำจดศตรพชทหกเปนฝนหรอเมด ใหใชทรายกลบ และกวาดรวมกนเกบใสภาชนะทปดได เพอนำไปทำลายตอไป 3.2.4 ถาสารปองกนกำจดศตรพชทหกเปนของเหลว ใหใชปนขาว ทราย ดน หรอวสดดดซบของเหลวอยางอน ดดซบของเหลวทหกรวไหล แลวตกใสภาชนะทปดได เพอนำไปทำลาย 3.2.5 ใชนำสะอาดลางพนทสกปรกออก ระวงอยาใหนำเสยไหลลงคคลอง ทอระบายนำ หรอแหลงนำ ถาเปนไปไดควรใชดนดดซบนำ แลวนำไปทำลาย

3.3 การจดการเสอทปนเปอนสารปองกนกำจดศตรพช ใหซกแยกจากเสอปกตดวยผงซกฟอกหลายๆ ครง ถาสารปองกนกำจดศตรพชนนไมสามารถซกไดใหเผาทง 3.4 เศษเหลอจากการใช 3.4.1 ถามเหลอไมมาก ใหพนซำในพนททไดพนไปแลวจนหมด แตควรระวงเรองพษตอตนพช และพษตกคางในผลผลต 3.4.2 ถาเหลอจำนวนมาก ใหผสมนำเพมขนเพอใหเจอจางแลวพนซำในพนทเดมจนหมด 3.4.3 หามเททงสวนทเหลอลงแหลงนำ 3.5 กอนการทงภาชนะบรรจสารปองกนกำจดศตรพช ควรทำการลาง 3 ครง เพอเปนการประหยดคาใชจาย ใชสารฯอยางคมคา ลดอนตรายจากการปนเปอนของสารฯ ตอมนษย สตว และสงแวดลอม และเปนไปตามหลกปฏบตของระบบเกษตรดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) ขนตอนการลางภาชนะบรรจสารปองกนกำจดศตรพช 3 ครง 1. เทนำสะอาดลงในภาชนะบรรจสารฯ ประมาณ 1 ใน 4 ของภาชนะบรรจ 2. ปดฝาใหแนน แลวเขยาแรงๆ ประมาณ 30 วนาท 3. เปดฝา แลวเทลงในถงพน โดยควำไวประมาณ 30 วนาท จนนำในภาชนะไหลลงถงพนจนหมด แลวทำซำทง 3 ขนตอน อก 2 ครง 3.6 ภาชนะบรรจ 3.6.1 หามนำไปใสนำดมหรออาหาร 3.6.2 กอนทำลายตองแนใจวาไมมสารปองกนกำจดศตรพชเหลออยในขวด 3.6.3 ถาภาชนะบรรจเปนโลหะ หรอพลาสตกตองทำใหใชไมไดกอนทำลาย หรอฝงกลบ 3.6.4 ถาภาชนะบรรจเปนกลองกระดาษ ถงพลาสตกทไมปนเปอนใหเผาทำลาย 3.7 ในกรณทสารปองกนกำจดศตรพชตดไฟ มแนวทางปฏบต ดงน 3.7.1 เตอนภยผทเกยวของ และกนคนใหอยดานเหนอลม เพอหลกเลยงการสดกลนจากควนสารพษ 3.7.2 พจารณาวาไฟทเกดนนสามารถดบไดดวยบคลากรของโรงงานหรอไม ถาสามารถดำเนนการไดเอง กรบปฏบต ถาดำเนนการไมไดใหเรยกหนวยดบเพลงทนท และตองบอกรายละเอยดของสารพษตอหนวยดบเพลง เพอจะไดเตรยมอปกรณปองกนใหพรอม

219

วตถอนตรายกำจดแมลง ไร และสตวศตรพช ทหามใชทางการเกษตร (ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองบญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ.2538 ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535)

ลำดบท ชอวตถอนตราย ประเภทสาร เดอน ป ทหาม เหตผล 1 chlordimeform สารกำจดแมลง เมษายน 2520 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง 2 Ieptophos สารกำจดแมลง เมษายน 2520 - บรษทขอถอนผลตภณฑจากตลาด

เนองจากผลการศกษามแนวโนม อาจเปนสารกอมะเรง

3 BHC สารกำจดแมลง มนาคม 2523 - มพษตกคางนาน - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง

4 endrin สารกำจดแมลง กรกฎาคม 2524 - มพษตกคางนาน เสยงภยในการใชและการบรโภค - มพษตกคางในเมลดพชทสงไปจำหนายตางประเทศ ทำใหถกหามนำเขาผลตผลการเกษตร สงมชวตทไมใชศตรทตองการกำจด มโอกาสไดรบอนตราย - เปนพษตอปลาสงมาก

5 DDT สารกำจดแมลง มนาคม 2526 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง - มพษตกคางนาน

6 toxaphene สารกำจดแมลง มนาคม 2526 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง - มพษตกคางนาน

7 TEPP สารกำจดแมลง มถนายน 2527 - มคาความเปนพษตำมาก มความเสยงภยตอผใชสง

8 fluroacetamide สารกำจดหน กรกฎาคม 2530 - มคาความเปนพษเฉยบพลนตำ - เสยงภยตอการใชมาก

9 sodium fluoroacetate สารกำจดหน กรกฎาคม 2530 - มคาความเปนพษเฉยบพลนตำ - เสยงภยตอการใชมาก

10 cyhexztin สารกำจดไร พฤษภาคม 2531 - เปนสารทมโลหะหนก (ดบก) เปนองคประกอบ สลายตวยากในสงแวดลอม

11 parathion ethyl สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2531 - เปนพษเฉยบพลนตอมนษยสงมาก โดยเฉพาะการซมเขาทางผวหนง ทำใหผใชเสยงภยสง

12 dieldrin สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2531 - เปนสารทมพษตกคางนาน สะสมในสงแวดลอมในรางกายมนษยและสตว - ไมมการพสจนในเรองพษเรอรงอยางเดนชด - เสยงภยตอการใชมากกวาสารชนดอน ๆ ในกลมเดยวกน เนองจากมคาความเปนพษตำกวาสารชนดอน

220

ลำดบท ชอวตถอนตราย ประเภทสาร เดอน ป ทหาม เหตผล 13 aldrin สารกำจดแมลง กนยายน 2531 - เปนสารทมพษตกคางนาน สะสมอย

ในสงแวดลอมและในรางกายมนษยและสตว

14 heptachlor สารกำจดแมลง กนยายน 2531 - เปนสารทมพษตกคางนาน สะสมอยในสงแวดลอมและในรางกายมนษยและสตว

15 binapacryl สารกำจดไร กมภาพนธ 2534 - เปนสารทมผลกระทบตอตวออนในครรภและอาจกอใหเกดมะเรง

16 mercury compounds สารกำจดแมลง สงหาคม 2536 - เปนสารทมพษสง - สลายตวยากมพษตกคางนาน - เปนพษตอปลาและสตวนำ

17 aminocarb สารกำจดแมลง กนยายน 2537 - มคา ADI ตำมาก - เสยงภยตอการใช

18 bromophos สารกำจดแมลง กนยายน 2537 - มคา ADI ตำมาก - เสยงภยตอการใช

19 bromophos ethyl สารกำจดแมลง กนยายน 2537 - มคา ADI ตำมาก - เสยงภยตอการใช

20 demeton สารกำจดแมลง กนยายน 2537 - มคา ADI ตำมาก - เสยงภยตอการใช

21 aramite สารกำจดไร พฤษภาคม 2543 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง - ไมมการนำเขามาใชในประเทศไทย

22 chlordane สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง - มพษตกคางนาน มผลกระทบตอสงแวดลอมและสงมชวต - หลายประเทศหามใชหรอจำกดการใชเนองจากมสารทดแทนได

23 chlordecone สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - เปนสารทอาจกอใหเกดมะเรง - ไมมการนำเขามาใชในประเทศ

24 monocrotophos สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - มพษเฉยบพลนสง - พบพษตกคางในผลผลตเกษตรในปรมาณสงเกนคาปลอดภย

25 azinphos ethyl สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - มพษเฉยบพลนสง 26 mevinphos สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - มพษเฉยบพลนสง 27 phosphamidon สารกำจดแมลง พฤษภาคม 2543 - มพษเฉยบพลนสง 28 azinphos methyl สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 29 calcium arsenate สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช

221

ลำดบท ชอวตถอนตราย ประเภทสาร เดอน ป ทหาม เหตผล 30 chlorthiophos สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 31 demephion สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 32 dimefox สารกำจดแมลง

และสารกำจดไร มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 33 disulfoton สารกำจดแมลง


- บางประเทศหามใช 34 DNOC สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 35 fonofos สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 36 mephosfolan สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 37 paris green สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 38 phorate สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 39 prothoate สารกำจดแมลง มถนายน 2543 - มพษเฉยบพลนสง

- บางประเทศหามใช 40 schardan สารกำจดแมลง


- บางประเทศหามใช 41 sulfotep สารกำจดแมลง


- บางประเทศหามใช 42 beta-HCH(1}3}5/2}4}6-

hexachloro-cyclohexane)

สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มผลในดานพษเรอรง ตอตบตอระบบสบพนธ ทำใหตวออนผดปกต และทำใหเกดเนองอก - มความคงทนในสภาพแวดลอม

43 chlorobenzilate สารกำจดไร ธนวาคม 2544 - เปนสารอาจกอใหเกดมะเรง 44 copper arsenate

hydroxide สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มพษเฉยบพลนสง

- มพษเรอรง อาจกอใหเกดการกลายพนธ และอาจกอใหเกดมะเรง

45 ethyl hexyleneglycol (ethyl hexane diol)

สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - อาจกอใหเกดการแทง หรอมผลตอทารก

46 Ethylene oxide (1}2-epoxyethane)

สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มผลในดานพษเรอรง อาจทำใหเกดการกลายพนธ หรออาจเกดมะเรง

47 hexachlorobenzene สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มความคงทนในสภาพแวดลอม - เปนสารอาจกอใหเกดมะเรง

222

ลำดบท ชอวตถอนตราย ประเภทสาร เดอน ป ทหาม เหตผล 48 Lead arsenate สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มพษเฉยบพลนสง

- มพษเรอรง อาจทำใหเกดเนองอก กอใหเกดการกลายพนธ หรออาจกอมะเรง

49 Lindane (>99% gamma-HCH or gamma-BHC)

สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มความคงทนในสภาพแวดลอม สามารถสะสมและถายทอดในหวงโซอาหาร - เปนสารอาจกอมะเรง

50 MGK repellant-11 สารไลแมลง ธนวาคม 2544 - มผลในดานพษเรอรง ทำใหระบบสบพนธผดปกต อาจกอใหเกดเนองอกหรอมะเรง

51 mirex สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มความคงทนในสภาพแวดลอม สามารถสะสม และถายทอดในหวงโซอาหาร - เปนสารอาจกอมะเรง

52 pyrinuron (piriminil) สารกำจดหน ธนวาคม 2544 - มพษเฉยบพลนสง - อาจทำใหเกดโรคเบาหวาน

53 strobane สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มความคงทนในสภาพแวดลอม สามารถสะสม และถายทอดในหวงโซอาหาร - เปนสารอาจกอมะเรง

54 TDE or DDD [1,1-dichloro-2}2-bis (4-chlorophenyl) ethane]

สารกำจดแมลง ธนวาคม 2544 - มความคงทนในสภาพแวดลอม - เปนสารอาจกอมะเรง - สะสมไดในไขมน - มผลตอระบบประสาท และระบบสบพนธของสตวจำพวกนกและปลา

55 thallium sulfate สารกำจดหน ธนวาคม 2544 - มพษเฉยบพลนสง - มความคงทนในสภาพแวดลอม - มพษสะสม มผลตออวยวะตาง ๆ ในรางกาย เปนอนตรายตอสตวทมใชเปาหมาย

56 methamidophos สารกำจดแมลง เมษายน 2546 - มพษเฉยบพลนสง - พบสารพษตกคางในสนคาเกษตรเสมอ มผลกระทบตอการบรโภคและสงออก

57 parathion methyl สารกำจดแมลง ตลาคม 2547 - มพษเฉยบพลนสง - ประเทศทพฒนาแลวบางประเทศหามใชแลว

223

ลำดบท ชอวตถอนตราย ประเภทสาร เดอน ป ทหาม เหตผล 58 endosulfan

(ยกเวนสตร CS) สารกำจดแมลง ตลาคม 2547 - เปนพษตอปลาและสตวนำตาง ๆ สง

มาก มการนำไปใชผดวตถประสงคจากทขนทะเบยนไว โดยนำไปใชกำจดหอยเชอรในนาขาว ทำใหปลาและสตวนำตาย กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมโดยเฉพาะเมอมการรวไหลออกจากนาขาว

59 chlorpyrifos สารกำจดแมลง มถนายน 2563 60 chlorpyrifos-methyl สารกำจดแมลง มถนายน 2563

224

วตถอนตรายกำจดแมลง ไร และสตวศตรพช ทอยระหวางการตดตามเฝาระวง

ลำดบท ชอวตถอนตราย กลมกลไกการออกฤทธ ระดบความเปนพษ 1 aldicarb 1A รายแรงมาก (LD50 0.93 มก./กก.) 2 carbofuran 1A รายแรง (LD50 8 มก./กก.) 3 dicrotophos 1B รายแรง (LD50 22 มก./กก.) 4 EPN 1B รายแรง (LD50 14 มก./กก.) 5 ethoprophos 1B รายแรง (LD50 26 มก./กก.) 6 formethanate 1B รายแรง (LD50 21 มก./กก.) 7 methidathion 1A รายแรง (LD50 25 มก./กก.) 8 methomyl 1A รายแรง (LD50 17 มก./กก.) 9 oxamyl 1A รายแรง (LD50 6 มก./กก.) 10 endosulfan

(สตร CS) 2A รายแรง (LD50 80 มก./กก.)

11 abamectin 6 รายแรงมาก (LD50 10 มก./กก.) 12 acephate 1B ปานกลาง (LD50 945 มก./กก.) 13 carbosulfan 1A ปานกลาง (LD50 101 มก./กก.) 14 cypermethrin 3A ปานกลาง (LD50 287 มก./กก.) 15 dichlorvos 1B รายแรง (LD50 80 มก./กก.) 16 ethion 1B ปานกลาง (LD50 208 มก./กก.) 17 fipronil 2B รายแรง (LD50 92 มก./กก.) 18 omethoate 1B รายแรง (LD50 50 มก./กก.) 19 oxamyl 1A รายแรงมาก (LD50 2.5 มก./กก.)

225

ดรรชนชอสามญของสารปองกนกำจดแมลงและสตวศตรพช

กากเมลดชา (saponin) 146, 161, 162, 163 กำมะถน (wettable sulfur) 88, 108, 115, 129, 137 แกมมา-ไซฮาโลทรน (gamma-cyhalothrin) 54, 60, 67, 68, 125 คลอรฟลอาซรอน(chlorfluazuron) 36, 37, 43, 51, 55, 59, 60, 61, 62, 63, 67, 105, 110, 121, 124 คลอรฟนาเพอร (chlorfenapyr) 34, 91, 105, 109, 115, 116, 117, 119, 120, 121, 128, 145, 147 คลอรแรนทรานลโพรล(chlorantraniliprole) 34, 42, 72, 74, 116, 120, 128, 136, 147 คลอรแรนทรานลโพรล/ไทอะมทอกแซม (chlorantraniliprole/thiamethoxam) 147 คารแทป(cartap) 63 คารแทปไฮโดรคลอไรด (cartap hydrochloride) 122, 132, 143 คารแทปไฮโดรคลอไรด/ไอโซโปรคารบ(cartap hydrochloride /isoprocarb) 122, 132 คารบารล (carbaryl) 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 43, 44, 45, 63, 64, 71, 72, 74, 76, 78, 79, 82, 87, 88, 90, 914, 93, 94, 100, 107, 122, 130 คมาเททราลล (coumatetralyl)149, 151, 153, 155, 157, 160 โคลไทอะนดน (clothianidin) 35, 48, 83, 95, 98, 105, 106, 126, 127 ซลฟอกซาฟลอร (sulfoxaflor) 107, 124 ซงคฟอสไฟด (zinc phosphide) 149, 151, 153, 155, 157 ไซเพอรมทรน (cypermethrin) 46, 434 ไซฟลทรน (cyfluthrin) 51, 55, 60, 63, 65, 74, 78, 110, 134 ไซฟลมโทเฟน (cyflumetofen) 95 ไซแอนทรานลโพรล (cyantranilipole) 53, 105, 115, 122, 123, 131, 145, 147, 148 เดลทาเมทรน (deltamethrin) 36, 42, 51, 74, 78, 83, 109, 110, 116, 117, 130, 134, 136, 137 ไดโนทฟแรน (dinotefuran) 47, 50, 54, 59, 67, 68, 81, 82, 83, 90, 92, 95, 97, 98, 106, 107, 109, 110, 111, 112, 120, 122, 126, 127, 129, 130, 132, 134, 137, 143, 148 ไดฟลเบนซรอน (diflubenzuron) 44, 87, 121, 138 ไดฟทอาโลน (difethialone) 149, 151, 153, 155, 157, 160 ไดอะซนอน (diazinon) 35, 38, 71, 72, 76, 82 ไตรคลอรฟอน (trichlorfon) 75 ไตรฟลมรอน (triflumuron) 37, 121 ไตรอะโซฟอส (triazophos) 39, 40, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 65, 66, 68, 69, 79, 80, 85, 87, 129, 139 ทบเฟนไพแรด (tebufenpyrad) 46, 95 เทบฟโนไซด (tebufenozide) 51, 61, 85, 121, 127 เทฟลเบนซรอน (teflubenzuron) 37 โทลเฟนไพแรด (tolfenpyrad) 119, 120, 122, 128, 137 ไทอะมทอกแซม (thiamethoxam) 34, 35, 46, 47, 54, 58, 59, 65, 67, 68, 81, 82, 90, 91, 92, 95, 97, 98, 103, 105, 126, 127, 131, 142, 143 ไทอะมทอกแซม /แลมบดา-ไซฮาโลทรน (thiamethoxam/lamdacyhalothrin) 47, 82, 83, 106, 111, 113, 119, 145 ไทโอดคารบ (thiodicarb) 40, 41, 51, 55, 60, 63

226

นโคลซาไมด (niclosamide) 146, 161, 162, 163 นโคลซาไมด -โอลามน (niclosamide-olamine) หรอนโคลซาไมด เอทาโนลามน (niclosamide-ethanolamine) 161 นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หนอนกระทผก (Nuclearpolyhedrosis virus) 120 นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หนอนกระทหอม (Nuclearpolyhedrosis virus) 36, 85, 121, 128, 146 นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส หนอนเจาะสมอฝาย (Nuclearpolyhedrosis virus) 86, 106, 110 โนวาลรอน (novanuron) 43, 126, 146 บาซลรส ทรงเยนซส (Bacillus thuringiensis) 34, 57, 72, 74, 85, 86, 107, 109, 116, 117, 119, 120, 121, 125, 127, 128, 135, 137, 146 บโพรเฟซน (buprofezin) 53, 59, 65, 67, 68, 69, 103, 109, 110, 112, 117, 126, 131, 148 บโพรเฟซน (buprofezin) + ปโตร เลยม สเปรย ออยล (peteoleum spray spray oil) 103 บโพรเฟซน (buprofezin) + ไวตออยล (white oil) 103 เบตา-ไซฟลทรน (beta-cyfluthrin) 35, 36, 51, 55, 60, 63, 111 เบนฟราคารบ (benfuracarb) 122 โบรไดฟาคม(brodifacoum) 79, 147, 148 โบรมาดโอโลน(bromadiolone) 149, 151, 153, 155, 157, 160 ไบเฟนทรน (bifenthrin) 79, 147, 148 ปโตรลยมสเปรย ออยล (petroleum spray oil) 42, 53, 58, 68, 104, 106, 107, 110, 117 พรมฟอส-เมทล (pyrimiphos-methyl) 47, 98 เพอรเมทรน (permethrin) 117, 135, 136 โพรไทโอฟอส (prothiofos) 47, 58, 143 โพรพารไกต (propagate) 83, 102, 107, 108, 138 โพรฟโนฟอส (profenofos) 50, 54, 60, 68, 106, 119, 145 ไพมโทรซน (pymetrozine) 95, 110, 117 ไพรดาเบน (pyridaben) 46, 96, 108, 115, 138, 139, 140, 148 ฟลเบนไดอะไมด (flubendiamide) 34, 73, 74, 109, 120, 126, 128, 136, 146 ฟลเฟนนอกซรอน (flufenoxuron) 36, 37, 61 ฟอรโมไทออน (formothion) 45 ฟโพรนล (fipronil) 35, 37, 42, 43, 52, 53, 54, 57, 59, 63, 68, 74, 77, 83, 85, 88, 93, 98, 100, 106, 109, 113, 114, 115, 121, 122, 123, 126, 127, 130, 132, 134, 136, 137, 142, 143, 144, 145, 147 ฟโนบคารบ (fenobucarb) 45 เฟนบทาทนออกไซด (fenbutatinoxide) 138, 148 เฟนโพรพาทรน (fenpropathrin) 51, 134, 142 เฟนไพรอกซเมต (fenpyroximate) 95, 102, 148 เฟนโตรไทออน (fenitrothion) 38, 79, 80 ฟลอนคามด (flonicamid) 111 โฟลคมาเฟน (flocoumafen) 149, 151, 153, 155, 157, 159, 160 มาลาไทออน (malathion) 44, 48, 143 มาลาไทออน (malatiion)+ ยสตโปรตนออโตไลเสต (protein autolysate) 57, 91, 101, 118 เมทอกซฟโนไซด (methoxyfenozide) 44, 57, 67, 109, 111, 116, 117, 125, 126, 146 เมทอกซฟโนไซด/สไปนโทแรม (methoxyfenozide/spinetoram) 34

227

เมทลดไฮด (metaldehyde) 146, 162, 163 เมทโอคารบ (methiocarb) 58, 62, 69, 78 ราเขยวเมทาไรเซยม (Metharhizium anipliae) 70, 75 ไรตวหำแอมบเชยส ลองจสะไปโนซส (Amblyseius longispinosus) 102 ลเฟนนรอน (lufenuron) 43, 57, 67, 73, 74, 109, 111, 116, 124, 126, 147 แลงบดา-ไซฮาโลทรน (lambda-cyhalothrin) 39, 40, 49, 54, 55, 56 57, 58, 59, 60, 62, 63, 65, 68, 69, 72, 74, 78, 83, 88, 92, 100, 106, 110, 119, 122, 125, 135 ไวตออยล (white oil) 47, 65, 69, 80, 81, 103, 107, 112, 124 สไปนโทแรม (spinetoram) 34, 85, 91, 93, 100, 105, 109, 111, 115, 116, 117, 119, 123, 124, 130, 134, 136, 144, 145, 147 สไปโรเตตระแมท (spirotetramat) 53, 124, 148 สไปโรมซเฟน (spiromesifen) 46, 95, 110, 113, 114, 115, 117, 134 สารสกดสะเดา (neem extract) 124 ไสเดอนฝอยสไตเนอรนมา คารโปแคปซ (Steinernema carpocapsae) 89, 90, 121, 132, 138 ไสเดอนฝอยสไตเนอรนมา รโอบราเว (Steinernema riobrave) 138 เหยอโปรโตซว Sarcocystis singaporensis 149, 151, 154, 155, 157, 159, 160 อะซทามพรด (acetamiprid) 54, 59, 67, 68, 83, 91, 93, 95, 97, 110, 117, 121, 127, 145 อะบาเมกตน (abamecin) 61, 96, 111, 145 อะบาเมกตน/คลอรแรนทรานลโพรล (abamectin/ chlorantraniliprole) 124 อะมทราซ (amitraz) 58, 59, 64, 66, 83, 85, 88, 95, 107, 108, 115, 129, 138, 140 อะลมเนยมฟอสไฟด หรอฟอสฟน (aluminium phosphide or phosphine) 129, 138, 139, 140, 141 อลฟา-ไซเพอรเมทรน/พบโอ (alpha-cypermethrin/PBO) 51 อนดอกซาคารบ (indoxacarb) 34, 42, 57, 109, 116, 117, 119, 120, 122, 128, 136 อมดาโคลพรด (imidacloprid) 35, 37, 39, 47, 48, 49, 50, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 65, 67, 68, 79, 80, 81, 82, 83, 85, 88, 90, 91, 92, 93, 95, 97, 100, 105, 106, 109, 112, 113, 114, 115, 123, 124, 126, 127, 130, 132, 134, 136, 142, 143, 144 อมดาโคลพรด (imidacloprid) + ไซเพอรเมทรน (cypermethrin) 145 อโทเฟนพรอกซ (etofenprox) 74, 136, 137 อมาเมกตนเบนโซเอต (emamectin benzoate) 34, 36, 42, 67, 72, 74, 86, 100, 105, 106, 111, 113, 114, 115, 116, 119, 120, 123, 124, 126, 130, 134, 136, 137, 142, 144, 145, 146 โอเมโทเอต (omethoate) 46, 50 เฮกซไทอะซอกซ (hexythiazox) 3, 95, 107

228

บรรณานกรม

กรมวชาการเกษตร. 2553. คำแนะนำการปองกนกำจดแมลงและสตวศตรพช ป 2553. กลมกฏและสตววทยา สำนกวจย พฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. 301 หนา.

จรนช เอกอำนวย. 2549. หวฉดทางการเกษตร. เอกสารวชาการกลมกฏและสตววทยา สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. 55 หนา

ปยรตน เขยนมสข ไพศาล รตนเสถยร ศรณ พนไชยศร และศรสดา โททอง. 2541. การปองกนกำจดเพลยไฟกลวยไมศตรสำคญ ของกลวยไม. เอกสารวชาการกลมงานวจยแมลงศตรผกและไมประดบ กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร. 12 หนา.

พทวฒน ออนทองหลาง ประนอม กองชนะ และสงบ ณ ลำพน. 2535. พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 กรงเทพมหานคร กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2545

พฤทธชาต ปญวฒโท. 2560. เทคนคการใชสารปองกนกำจดศตรพช. เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการหลกสตร “การใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตอง เพอพฒนาสสนคาเกษตรมาตรฐาน” กรมวชาการเกษตร. 22 หนา.

สภราดา สคนธาภรมย ณ พทลง. 2556. ความตานทานตอสารควบคมแมลงและการบรหารจดการ. เอกสารวชาการ ประกอบการบรรยายในการฝกอบรม แมลง-สตวศตรพชและการปองกนกำจด ครงท 16. สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช. กรมวชาการเกษตร. 22 หนา

ASABE Standards, 2009. S572.1. Spray nozzle classification by droplet spectra. ASABE. St. Joseph, Michigan. BASF. 2020. Insecticide Mode of Action. Technical Training Manual. [Online]. Available.

https://agriculture.basf.com (April 27, 2020).

Bielza, P. 2008. Insecticide resistance management strategies against the western flower thrips, Frankliniella occidentalis. Pest Manage. Sci. 64: 1131-1138.

Dobson, H. and W. King. 2002. Pesticide application: Mastering and monitoring, pp. 95-114. In: I.F. Grant and C.C.D. Tingle, eds. Ecological monitoring methods for the assessment of pesticide impact in the tropics. Natural Resources Institute, Chatham, UK.

Gerson, U., R. Kenneth and T. I. Muttath. 1979. Hirsutella thompsonii, a fungal pathogen of mites. II. Host- pathogen interaction. Ann. Appl. Biol. 91(1): 29-40.

Harden, J. and M .Taylor. 1992. Droplet spectrum description and measurement. pp. 48-58. In: J. Harden, ed. Pesticide application and safety manual for specialist technical training in Thailand. The center for pesticide application and safety. The University of Queensland, Gatton, Australia.

IRAC (Insecticide Resistance Action Committee). 2008. IRAC guidelines for resistance management of neonicotinoids. [Online]. Available. http://www.irac-online.org (April 27, 2020).

IRAC (Insecticide Resistance Action Committee). 2020. IRAC Mode of Action Classification Scheme. [Online]. Available. http://www.irac-online.org (April 27, 2020).

Matthews, G.A. 2014. Pesticide Application Methods. 4th edition. Blackwell Science. 517 pp.

O'Connor-Marer , P.J. 2000. The Safe and Effective Use of Pesticides (Pesticide Application Compendium 1) 2nd Edition University of California Agricultural and Natural Resources. Communication Services, Oakland, CA. 342 pp.

https://agriculture.basf.com/



229

OECD. 1997. Guidance document for the conduct of studies of occupational exposure to pesticides during agricultural application. Environmental Health and Safety Publications Series on Testing and Assessment No 9. OCDE/GD(97) 148, OECD, Paris, France. 57 pp.

Sutherland, J.A. Non-motorised Hydraulic Energy Sprayers. Centre for Overseas Pest Research. Hobbs. Southampton. 1979.

Sutherland, J.A. Mistblowers. Centre for Overseas Pest Research. Hobbs. Southampton. 1980. Thornhill, E.W. A Guide to Knapsack Sprayer Selection. Tropical Pest Management. 1985. 31 (1): 11-17. WHO. 2009. The WHO recommended classification of pesticides by hazard and guidelines to classification 2009.

78 pp.

230

คณะผจดทำ

ศรจำนรรจ ศรจนทรา สภราดา สคนธาภรมย ณ พทลง พฤทธชาต ปญวฒโท เสาวนตย โพธพนศกด สมศกด ศรพลตงมน ปราสาททอง พรหมเกด

พวงผกา อางมณ ภทรพร สรรพนเคราะห สรกญญา ขนวเศษ

คณะผวจย

สราญจต ไกรฤกษ สเทพ สหายา ศรต สทธอารมณ พฤทธชาต ปญวฒโท สภราดา สคนธาภรมย ณ พทลง เสาวนตย โพธพนศกด ศรจำนรรจ ศรจนทรา สมศกด ศรพลตงมน ปราสาททอง พรหมเกด

ภทรพร สรรพนเคราะห อราพร หนนารถ สมรวย รวมชยอภกล บษบง มนสมนคง สาทพย มาล สรกญญา ขนวเศษ สญญาณ ศรคชา วไลวรรณ เวชยนต นลนา ไชยสงห วภาดา ปลอดครบร อสเรศ เทยนทด สชาดา สพรศลป พวงผกา อางมณ ประภสสร เชยคำแหง วรวช สดจรตธรรมจรยางกล กรกต ดำรกษ พชรวรรณ จงจตเมตต สภางคนา ถรวธ วนาพร วงษนคง นนทนท พนศร วชาญ วรรธนะไกวล เมธาสทธ คนการ สมเกยรต กลาแขง ดาราพร รนทรกษ ณพชรกร ธไภษชย ยทธนา แสงโชต สวมล วงศพลง

231

รายละเอยด 1. อามทราซ ผสมกบ ซเนบ มาเนบ และแมนโคเซบได แต

ผสมกบ ไทแรม ไมได 2. คารบารล ผสมกบ ไดเมโทเอต อาจเกดอนตรายกบ

ถวเหลอง และมะเขอเทศ คารบารล ผสมกบ ไดเมโทเอต หรอ มาลาไทออนอาจเปนอนตรายตอฝายได

3 คารบารล ผสมกบ ปโตรเลยมสเปรยออยล อาจเกดอนตรายตอ แอปเปลได

4. คารบารล ผสมกบ แคปทาฟอล ทำใหผลมะเขอเทศออนเปนจดๆ ในชวงฤดรอนหรอขาดนำ

5. หลงพน ซลเฟอร (ผง) 2 สปดาห จงจะพน ไดโคฟอล ได 6. ไดโคฟอล ผสมกบแคปแทน ในรปผงได 7. อยาผสม ไดเมโทเอต กบ ปโตรเลยมสเปรยออยล พนบน

ไมประดบ 8. มาลาไทออน ผสมกบ แคปแทน ในรปผงเทานน 9. ควรผสมมาลาไทออน กบ ไอโพรไดโอน ในเครองพนทม

ระบบกวน และรบพนทนท 10. อยาผสม เบโนมล และ แคปแทน พนสม 11. เบ โน มล ผสมกบ มาเนบ และแมนโคเซบ แต ไม

จำเปนตองผสมกบ ไทแรม 12. ตองผสมสารจบใบ ตามทระบฉลาก 13. ผสมกนไดแตตองใชภายใน 6 ชวโมง 14. ผสมกนไดแตตองรบใชทนท 15. อยาผสม ไอโพรไดโอน (สตรนำ) กบ คอปเปอรออกซ

คลอไรด พนบนมนฝรง 16. อยาผสมสารทมสวนประกอบของทองแดง (คอปเปอร)

กบ ไทแรม 17. สารฮอรโมนพช (Growth regulators) สารประกอบของ

แนฟทาล นแอซท ก , แนฟทาล นแอซท าม น และ

Phenoxy สวนใหญ เช NAA สามารถเขากบสารฆาแมลงและสารปองกนโรคพชได ยกเวนสารทมฤทธเปนดางมาก หากจำเปนตองแยกพนทละชนด หรอใชตามคำแนะนำของบรษทผผลต

18. สารปฏชวนะใหผลดทสดเมอไมผสมกบสารชนดอนๆ สเตรปโตมยซน, แอกร-สเตรป และแอกรมยซนสามารถผสมไดกบ ไดเมโทเอต, แคปแทน และ ซลเฟอร (ผง) แตหามผสมกบ บอรโดมกเจอร หรอสารทมฤทธเปนดางมาก

19. ไว รส NPV (Nuclear Polyhedrosis Virus) สามารถผสมกบสารฆาแมลงไดทกชนด โดยเฉพาะสารท มประสทธภาพในการทำลายไข เชน คลอรไดมฟอรม และ เมโทมล เปนตน

20. แบคทเรย BT (Bacillus thuringiensis) โดยสวนใหญสามารถเขากบสารฆาแมลงและสารปองกนโรคพชไดผสมแลวพนทนท ยกเวนสารเหลานคอ อามทราซ, อะซน ฟอสเมทล, แคปทาฟอล, ไดเมโทเอต, ไดโนแคป, ไอโซโปรคารบ, เฟนโทเอต, โฟซาโลน และ บอรโดมกเจอร

21. อยาผสมสารปองกนกำจดศตรพชในสภาพทเปนดางจด ซงอาจรวมถงการผสมปยบางชนดทละลายแลวมสภาพเปนดาง

22. สารปองกนกำจดศตรพชในผงขางบนน เปนชอสามญทงหมด

23. ผงขางบนนไมใชเปนการแนะนำใหใชแตเปนเอกสารทรวบรวมจากแหลงขอมลตางๆ การผสมสารบางอยางอาจจะเกดอนตรายตอมนษยสตวและพชได

ขอควรระวง

การผสมสารปองกนกำจดศตรพชตางๆ อาจแตกตางจาก

ผงการผสมน เนองจากสตรของสารเหลานน ตองปฏบตตามคำแนะนำของบรษทผผลตอยางเครงครด ทมา : 1. สมาคมการคาปยและธรกจการเกษตรไทย. 2546. คมอ

การเกษตรกรและผคา : ปย เมลดพนธ สารปองกนกำจดศตรพช. 78-79 หนา

2. กลมงานวจยการใชสารปองกนกำจดศตรพช กลมกฏและ

สตววทยา สำนกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร

3. กลมงานวทยาไมโค กลมวจยโรคพช สำนกวจยพฒนาการ

อารกขาพช กรมวชาการเกษตร

4. สำเรง คำทอง. 2538. เทคโนโลยการปองกนกำจดโรคพช. ภาควชาเทคโนโลยการกำจดศตรพช คณะเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง. 34 หนา.

-

,

, ,

,

,

,

,

,

-

-

,

, ,

,

(

)

(:

2563)

Documents

เอกสารวิชาการ - DOAE