ت�ع�ا�ل�ي� ب�س�م�ه�

‌ب�ا� ا�ن�س�ا�ن�ي� م�ن�ا�ب�ع� ا�س�ت�ر�ا�ت�ژ�ي�ك� ب�ر�ن�ا�م�ه�‌ر�ي�ز�ي� "�پ�ي�و�ن�د�‌س�ا�ز�م�ا�ن�"� ا�س�ت�ر�ا�ت�ژ�ي�ك� ا�ه�د�ا�ف�

فرد‌حفظي‌محمود

انساني نيروي ريزي برنامه و طرح واحد رئيس

اورمزدي‌نوشين

انساني‌نيروي‌ريزي‌برنامه‌و‌طرح‌واحد‌ارشد‌كارشناس

‌1388تابستان

1

چكيده ريزي برنامه. است ريزي برنامه مديريت، در عمده عناصر از يكــــي همه آن قالب در سازمانها كه است فرايندي و مديريتي عناصر شالوده و آن به رسيدن راه موردنظر، اهداف درمورد را خود كوششهاي و فعاليتها

آن اجراي از هدف و كرده وادغام تركيب يكديگر در را مسير طي چگونگي اختيار تحت منابع كليه براي مديريت پس. است سازماني نتايج به دستيابي

منبع كه منابع اين از يكي. باشد داشته مناسبي ريزي برنامه بايستي خود جزء كه است انساني منابع شود، مي محسوب سازمانهــــا براي راهبردي

نگرش موجب عواملي است، راهبردي ريزي برنامه مباحث به قرين و مهم علت به هنوز ولي اند شده انساني منابع راهبردي ريزي برنامه در جديد

جامع صورت به سازمانها در ريزي برنامه نوع اين ومحدوديتها مسائل برخي.است نشده گرفته كار به مناسب و وكامل

مقدمه

سرمايه مهمترين و توليد عامل ارزشترين با انساني منابع امروزه كه آنجا از قابليتهاي ايجادكننده و رقابتي مزيت زاينده اصلي منبع و سازمان هر

سازماني، برنامه ريزيهاي نتري عمده از يكي است، سازمان هر اساسي منابع برنامه ريزي وجود براي مهم عامل. است انساني منابع برنامه ريزي

درنهايت و آموزشي مهارتي، نيازهاي به نيل جهت ريزي برنامه انساني، در رقابتي مزيت به دستيابي راه موثرترين. است انساني منابع بهسازي بهسازي و بهبود طريق از سازمانها كاركنان كردن كارآمدتر فعلي شرايط

است اين دارد اهميت انساني منابع توسعه راستاي در كه آنچه و است آنان شود نمي حاصل تخصصي و فني آموزشهاي با تنها انساني منابع بهبود كه

اعمال با جزء مهم اين و پرداخت كاركنان توسعه به متعدد ازطرق بايد بلكه.نخواهدبود پذير امكان انساني منابع مديريت درقلمرو استراتژيك مديريت

مي محسوب سازمانها براي استراتژيك منبع انساني، منابع اينكه به باتوجه اكثر و است استراتژيك برنامه ريزي مباحث الينفك و مهم جزء شود،

عمده از. دارند راهبردي ماهيت انساني منابع و سازماني ريزيهاي برنامه منابع استراتژيك برنامه ريزي در جديد نگرش موجب كه عواملي ترين

و اجتماعي تكنولوژيك، دگرگونيهاي و تغييرات روند است شده انساني مواجه آن با همواره كه سازمانهاست خارجي و داخلي محيط در اقتصادي

نگرش بايستي باشند تغييرات اين با همسو خواهند مي سازمانها اگر. اند عصر در. دهند قرار مدنظر را گوناگوني الزامات و داشته راهبردي و جامع

كاركنان يا كارآمد انساني منابع سازمانها، رقابتي منبع ترين اساسي حاضر، مهارت و تخصص فاقد سازمانها از بسياري حال، درعين. هستند دانشي

را انساني منابع استراتژيك هاي برنامه موثر طور به بتوانند كه هستند الزم منابع استراتژيهاي گيري شكل الزمه آنكه اهميت حائز نكته.كنند تهيه

سازمان ارشد مديريت با انساني منابع مديران همكاري و مشاركت انساني2

حوزه مديران همكاري و مشاركت و استراتژيها پيوند و سازي است. همسو را انساني منابع توسعه سازمان، ارشد مديريت با انساني منابع مختلف هاي

دو شامل كه است انساني منابع توسعه ريزي برنامه نيازمند كه دارد بهمراهگردد: مي بخش

انساني منابع نيازهاي تحليل و تجزيه-1

منابع به دسترسي از اطمينان انساني، منابع توسعه ريزي برنامه آغازگر انساني نيروي بكارگيري و استخدام بنابراين است نياز بهنگام انساني

از كافي قابليت با پذير آموزش مهمتر همه از و كارآمد و ماهر شايسته،است. برخوردار اول اولويت

انساني نيروي -نگهداشت2

حفظ سازمان، ارشد مديريت وظايف ترين پيچيده و حساسترين از يكياست. بررسي قابل جنبه دو از فرآيند اين كه است نياز مورد نيروهاي

مزيت با مناسب پرداختهاي امكان نظير مالي، هاي انگيزه الف( ايجادمالي. مزاياي ساير و پاداشها دستمزد، و حقوق در رقابتي

شغلي، پرستيژ شغلي، امنيت شامل كه غيرمادي و معنوي هاي ب( انگيزهو.... شغلي آينده سازي شفاف و سازمان براي بودن ارزشمند احساس

كاركنان دهي جهت كه باورند اين بر مديريت علم صاحبنظران از ج( بسياري هم گردد آنان مستمر پيشرفت و دائمي آموزش متضمن كه اي شيوه به

مي مدت بلند و هميشگي انگيزشهاي باعث هم و رقابتي مزيت موجبگردد.

عملكرد مديريت و ارزيابي

بعهده انساني منابع توسعه در را نقش باالترين و مهمترين حوزه دو اين بهبود و پيشرفت رشد، موجب تواند مي كه است فرايندي زيرا دارند،

كه كاركنان عملكرد باشد. ارزيابي داشته بهمراه را سازمان عملكرد معموال را كاركنان قوت و ضعف نقاط كه است فرآيندي است گذشته به ناظر

را سرپرستان هدفگذاري امكان زماني مختلف مقاطع در و نموده روشن سازد. مي ميسر سازمان كلي اهداف راستاي در خود كاركنان جهت

سازمان مديريت هدفگذاري و مشاركت تعامل، امكان نيز عملكرد مديريتاست. سازمان عملكرد بهبود آن نتيجه كه سازد مي فراهم را كاركنان با

3

سازماني فرهنگ ارتقاء

گــيرد، مي قــرار طــوالني دربازدهي فرهنگ، حوزه به مربوط اقدامات اصوال نمايد، نمي نفي را آن بر زياد تاكيد و فراوان توجه هيچگاه واقعيت اين عليهذا

افــزايش و علمي ســطح مســتمر ارتقــاء به كاركنــان تشــويق مثــال بعنــوان مســير در گــيري جهت و دانش مــديريت اصــول از استفاده با كارآئي مستمر

جدي فعاليتهاي با همراه مدت بلند در كه است عواملي از يادگيرنده سازمان كوتــاه در كه انساني منابع كمي هاي حوزه در و گردد، مي امكانپذير فرهنگي

گــيري نتيجه عنــوان گــيرد. به نمي قــرار باشد داشته بازدهي تواند مي مدتــوان مي ــار ت ــركتهاي كه داشت اظه ــوزه در موفق ش ــاي ح ــار، و كسب ه ك

و انســاني، منــابع اســتراتژيك مــديريت اصــول اعمال كه اند يافته در امروزه ناپـذير انكـار اصـلي سازمان، كلي استراتژيهاي با آن استراتژيهاي زدن پيوند

و حمــايت ترديد بــدون فرآيند اين شــدن عملي در اصــلي شــرط كه اســت، مــديريت با صف مــديران كامل مشــاركت و ارشد مــديريت كامل پشــتيباني

است. انساني منابع

‌برنامه راس��تاي در بايد انس��اني من��ابع ري��زي برنامه چراگيرد؟ قرار سازمان استراتژيك ريزي

بلند هــدفهاي به وســيله بــدان ميتواند شــركت كه هســتند ابــزاري استراتژيهاــدت ــود م ــد.اســتراتژي دست خ ــابع ياب ، ها ازبرنامه دســته آن ، انســاني من

ايجــاد بــراي كه است انســاني منــابع درزمينه مبتكرانه وفعاليتهــاي سياســتها طــراحي ســازمان استراتژيك كلي بااهداف انساني منابع بين تنگاتنگ رابطه و روند مي شــمار به منابع ساير همانند سازمان در انساني .منابع است شده

ــاالتر ســازمان ســطوح در چه هســتند.هر خــود خــاص مــديريت داراي مي بــاي شــيوه به كمي هاي شيوه از انساني منابع رويم،مديريت متوسل كيفي ه

شود. مي

و شود مي شناخته آنها انساني منابع با سازمانها عينيت و رسميت امروزه ارشد مديران كار محور و اساس انساني منابع به دادن اهميت

نيازمند شود داده اهميت انساني منابع به چگونه كه اين سازمانهاست توان نمي برنامه بدون يعني است انساني منابع استراتژيك ريزي برنامه

سازمان مدت بلند و كوتاه اهداف تحقق راستاي در انساني نيروي از انساني منابع به آن بوسيله توان مي كه سازكاري برد. بنابراين بهره

پويايي جهت در پايدار و پايان بي سرمايه يك بعنوان آن از و داد اهميت است. انساني منابع استراتژيك ريزي برنامه گرفت بهره سازمان

منابع بعد در روزي برنامه و روزمرگي مرحله از مختلف سازمانهاي استراتژيك ريزي برنامه سمت به بايستي ناخواسته يا خواسته انساني

و نيست ميسر يكباره به مهم اين به رسيدن و نمايند حركت انساني منابع كه است علت بدان اين و شده مهيا آن نيازهاي پيش و ها زمينه بايستي

خود از مهمتر انساني منابع استراتژيك ريزي برنامه نيازهاي پيش به توجه

4

،ساختاري نيازهاي پيشاز: عبارتند نيازها پيش اين است ريزي برنامه.انساني نيازهاي پيش و فرهنگي نيازهاي پيش

انساني منابع و استراتژيك ريزي برنامه ميان پيوند

ــامه ريزي شــد، گفته كه همانگونه ــارت برن به نيل روش و طريقه از است عب بــراي الزم امكانــات تمــام از عبــارت استراتژي آن تبع به و سازماني، اهداف برنــامه ريزي رو، اين از (2).است ســازماني وظــايف آمــيز مــوفقيت انجــام

و تعــيين ســازماني بلندمــدت اهــداف آن ضمن كه است فرايندي استراتژيك گــيرد دربــرمي را اهداف اين به دستيابي جهت روشها، برمبناي گيري تصميم

ــني پيش قبل از كه ــارتي، به يا. اند شــده بي منظم و يافته ســازمان تالش عب گــيري جهت كه است بنيــادي اقــدامات انجــام و اساسي گيري تصــميم بــراي

).دهند مي شــكل قانوني چارچوب در را نهادها ديگر با سازمان يك فعاليتهاي3)

ــاني، برنامه ــراي زم ــامه ريزي فرايند ب ــتراتژيك برن ــاهيت، به اس ــاي م نيازهــالب سازمانها در برنامه ريزي. دارد بستگي آن خارجي محيط و سازمان درقــدي كه گــيرد مي انجــام خدماتـــي و تولي چــنين در. تغييراند درحــال ســريعا

ــري يك صورت به سال در بار دو يا يك است ممكن برنامه ريزي موقعيتي، س ارزشــها، انــداز، چشم مــاموريت، به توجه با تــدريجي جزئـي و جــامع مراحل و بودجه زمــاني، جــدول مســئوليتها، ها، استراتژي اهداف، محيطي، كنكاش

ثــابت بــازار در زيــادي ســالهاي ســازماني اگر عبــارتي، به. گــيرد انجام غيره بخشــهاي در فقط و بــار يك سال در است ممكن برنامه ريزي كند مي فعاليت

ــيرد صــورت مشخصي ــراي. گ ــال، ب ــامه ريزي مث ــار درحين برن طريق از 1ك .شــوند مي روز به ســال هر غيره و بودجه زماني، جدول مسئوليتها، اهداف،

اســتراتژيك برنــامه ريزي در را موسســات تواند مي زير راهنماييهاي به توجه(4).كند ياري

ــامه ريزي اجــراي .است ســازمان فعــاليت آغــاز با همزمــان اســتراتژيك برنــامه ريزي اســتراتژيك برن تجــاري، كــار و كسب برنامه يك از بخشي معمــوال

ــراه ــابي، برنامه با هم ــالي برنامه بازاري ــاتي و م ــت؛ عملي ــامه ريزي اس برن .شــود مي انجــام جديد گــذاري ســرمايه براي موسسه آمادگي با استراتژيك

جديد؛ توليد خط يا جديد كاالي عمده توليد جديد، بخش يك توسعه مثال براي ســازي آمــاده منظــور به بــار يك ســالي حــداقل بايد اســتراتژيك برنامه ريزي

برنـــامه ريزي عبـــارتي، به. شـــود اراجــ جديد مــالي ســـال جهت ســـازمان تعــيين ســازماني اهــداف به توجه با مشخصي زمــان يك در بايد اســتراتژيك

.شود انجام مالي سال طول در اهداف به نيل براي دسترس در منابع و شدهــامه ريزي فرايند اگر و شــود اجــرا ســال سه در حــداقل بايد اســتراتژيك برن

1 )action planning

5

اعمــال ســال هر بايد فعاليتها اين است دگرگــوني و تغيــير درحــال ســازمان برنامه اجــراي طول در گردند؛ روز به كارها انجام هاي برنامه سال هر گردد؛.شود بازبيني بايد برنامه اجراي پيشرفتهاي استراتژيك، هاي

گرفته كار به سازمانها در مختلفي روشهاي ازطريق استراتژيك برنامه ريزي اين آورد، مي ارمغــان به وموسســات سازمانها براي را مزايايي كه شود مي

(5):از عبارتند مزايا

ســازمان مــاموريت با ســازگاري درجهت ســازمان اهــداف از واضح تعريفسازمان؛ براي شده تعيين زماني چارچوب و ظرفيت به باتوجه

ها برنامه در مشاركت حس توسعه

سازمان منابع تر اثربخش كارگيري به از اطمينان

يكليد منابع و اولويتها بر تمركز

تغيــير جهت ســازوكارهايي و كاركنــان پيشــرفت براي مبنايي آوردن فراهم اثربخشي؛ و كارايي به بيشتر توجه

هـيئت در قوي سازي تيم مديران؛ و مديره هيئت و كاركنان بين ارتباطي پل مديره؛ هيئت اعضاي بين ارتباط برقراري كاركنان؛ و مديره

مشترك؛ انداز چشم يك با ريزان برنامه بين بيشتر رضايت ايجاد

.اثربخشي و كارايي ارتقا ازطريق وري بهره افزايش

اندازه، تقاضا، ارزيابي براي فرايندي انساني منابع برنامه ريزي ديگرسو، از اين از. است موردنيـاز تقاضـاي به نيل بـراي انسـاني منـابع عرضه و ماهيت

ــتين رو، ــديريت برنامه هر مرحله نخس ــور م ــان امـ ــابع و كاركن ــاني، من انس(6).است انساني منابع برنامه ريزي

ضـمن كه است فراينــدي اســتراتژيك برنامه ريزي شد، گفته كه طوري همان .شود مي تعيين درازمدت در سازمان ماموريتهاي و فعاليتها كلي، اهداف آن

اهــداف، اين به دســتيابي روشــهاي ســازمان، كلي اهــداف بيــان با بنــابراين، ســرمايه و محصــول بهبود و توسعه تكنولوژيك، تغييرات بازار، شرايط منابع،

ــواردي ازجمله ــتند م ــامه ريزي فرايند در كـه هس ــتراتژيك برن موردتوجه اس استراتژيك برنامه ريزي با مستقيم طور به انساني منابع برنامه ريزي. هستند

هـــاي مشي خط و اهـــداف كه ابــــزاري و عامل مهمـــترين و يابد مي پيوند .دهد مي ارتبـــاط انســـاني منـــابع هـــاي برنامه و اهــــداف به را ســـازماني

منابع برنامه ريزي بين رو، اين از. است انساني منابع استراتژيك برنامه ريزي(1 شكل )(7).دارد وجود تنگاتنگي ارتباط استراتژيك برنامه ريزي و انساني

6

انساني منابع استراتژيك برنامه‌ريزي

به كه است فراينــدي انسـاني منــابع برنــامه ريزي 1رابيــنز دوچيــنزو عقيده به تعـداد چه به خـود اهـداف به نيل بـراي كه كند مي معين ســازمان آن وســيله

نيــاز زمــاني درچه و مشــاغلي چه بــراي مهارتهــايي و تخصص چه با كارمنــد، و عرضه تعــادل بررسي و تجزيه انســاني منــابع برنامه ريزي هدف (8).دارد

حركت با و روشن تصوير يك با امر اين است، ساختاريافته روش يك با تقاضا عملي هاي زمينه كه است آن مقصود و گردد مي آغاز آينــده به باتوجه سريع

ــوان به را ــامه ريزي در. كــرد تعــيين و وتحليل تجزيه نتيجــه، يك عن ــابع برن من روزمره وظايف انجام براي موردنياز مهارتهاي و اعضا شناخت به ما انساني

تعهد فعاليتهــاي حجم و آينــده در را كــار ظــرفيت است ممكن كه تغيــيراتي وــير را شــده ــديم دهد تغي هــاي برنامه و اســتراتژي از خــوبي درك اين. نيازمن نــيروي عرضه وضــعيت بايد ما آن از بعد. گــيرد دربــرمي را تر جــزئي تجاري

كه آنــان نيازهــاي و جـاري انساني نيروي موجودي فهرست ازنظر را انساني كه است آن بيــانگر موضــوع اين. باشيم داشته درنظر را كند تغيير بايد چقدر

با آنـــان بين روابط و ويژگيها و اعضا از دقيق شـــناخت به نيـــاز ســـازمانها.دارد سازمان

ــامه ريزي ــتراتژيك برن ــابع اس ــاني من ــدي انس ــراري درجهت است فراين برق به نيل بــراي انســاني منــابع هــاي اســتراتژي توســعه و انســاني منابع اهداف

ــابع نگهــداري و توســعه بســيج، ازطريق سياســتها اهــداف، (9).انســاني من

1 DECENZO ROBBINS

7

ارتبــاط در ســازمان عمليــات و محيط مفــاهيم با انســاني منــابع برنامه ريزي همچــون خــارجي عوامل. شــود مي وخــارجي داخلي عوامل شــامل و بــوده

ــارهاي ــادي، فش ــيرات اقتص ــوژي، تغي ــوانين تكنول ــررات، و ق ــعيت مق وض مقاصد و فاهدا شــامل داخلي عوامل آمــوزش، و كــار نيروي بازار سياسي، برنــامه ريزي. گــردد مي ذينفعــان و انســاني منابع ساختار، فرهنگ، سازمان،

(10).داراست را ذيل مشخصه و ممتاز ويژگيهاي انساني منابع

-ـ 1 وجـود به انسـاني منابع مبحث در را آشكار و روشن مفروضات: آگاهي آورد؛

است؛ متكي واقعيات و قضاوتها سري يك بر: تحليلي - 2

اهداف به نيل درجهت سازماني گيري تصميم براي ابزاري: گرايي هدف - 3است؛ سازماني مقاصد بويژه انساني منابع

-ــ 4 نگــري آينده و بيني پيش را انساني منابع مسائل: آينده به انداز چشم كند؛ مي

افراد؛ به نه دارد توجه گروهها بر: گرايي جمع يا اجتماعي - 5

.كند مي توجه سازمان اعضاي و افراد به: كمي - 6

وجــود داليلي ؟برند مي كــار به را انســاني منــابع برنــامه ريزي ســازمانها چرا:سازند مي سازگار انساني منابع برنامه ريزي بــا را خود سازمانها كه دارد

منابع؛ بيشتر پذيري انعطاف يا و منابع از استفاده به نسبت بيني خوش - 1

است؛ ضروري توسعه براي كه مهارتهايي پرورش و كسب - 2

بالقوه؛ مشكالت تبيين و تعيين - 3

نامناسب؛ گيريهاي تصميم فرصت رساندن حداقل به - 4

آينده؛ با مواجه منظور به موجود وضع از شناخت و درك - 5

آزاد؛ تفكر و چالشي مفروضات - 6

گردد؛ چالشي تواند مي كه آشكار تصميمات اتخاذ - 7

كار؛ و كسب هاي برنامه با انساني منابع هاي برنامه ميان پيــوند - 8

سازماني؛ گيريهاي تصميم اعمال بين انسجام و هماهنگــــي - 9

8

.سازمان عملياتي واحدهاي كنترل آوردن دست به - 10

زير طرق به انساني منابع برنامه ريزي با آساني به سازمانها خالصه طور بــه(11):شوند مي سازگار

ــامه ريزي اين(:‌بني��ادي) اساسي برن��امه‌ريزي ــانگر برن كه است آن بياست؛ علمي اثر داراي انساني منابع برنامه ريزي

ــوع اين:‌فراين���دي برن���امه‌ريزي ــامه ريزي نـ ــانگر برنـ كه است آن نشـ است؛ سازمان براي سودمندي فرايند داراي انساني منابع برنامه ريزي

را سازماني مسائل و منابع برنامه ريزي، نوع اين:‌سازماني برنامه‌ريزي بــراي را معيــني و مشخص هدفهاي انساني منابع برنامه ريزي .گيرد دربرمي

كه است انســاني منــابع درمــورد گيري تصميم آن ترين واضح دارد، سازمانهاــابي منبع درجهت تالش ازطريق ــوآوري، با تر منعطف ي ــاي ن ســاعات الگوه

از بــرخي. شــود مي مشــاهده وضــوح به كـاري قراردادهــاي اشــكال و كاريــازمانها ــان ارتقا به س ــال و نقل ازطريق تواناييهايش ــان انتق ــردش) كاركن گ

دوره در آنها پــرورش درحــال و كميــاب مهارتهــاي به ديگر بعضي و( شــغلي سازمانها همه به انساني منابع برنامه ريزي. دهند مي نشان تمايل بلنــدمدت

مي گيري تصميم آنها براساس كه را مفروضاتي و تفكر روش دهد مي اجازه شــكل فكــري شالوده اين آگاهانه تفكر بدون عالوه، به. كنند چالشي را شود

آنها رؤســاي كه آورد مي فراهم سازمانها براي را فرصتي آن. نخواهدگرفت داشته درنظر را كنند مي توجه آن به آينــــده در كه مواردي معمولي طور به

.باشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــند بــراي بــويژه سازمانها كليه براي را مزايايي انساني منابع برنامه ريزي فرايند

ــدرت كه آنهايي و دهند مي انجام را مجدد سازماندهي كه دارد سازمانهايي ق شايستگي كه درحالي. اند كرده واگذار عملياتي واحدهاي به را گيري تصميم مزايــايي منــابع به بيــني خــوش ولي يابد تبلــور سازمان فعاليتهاي در بايستي

ــوان به تواند مي انســاني منابع برنامه ريزي. دارد همراه به سازمان براي عن بازرگــاني و تجــاري مختلف بخشــهاي بــراي همــاهنگي و نفــوذ ســازوكار يك

آن ازطريق كه است روشي همـــاهنگي و ارتباطـــات. قرارگـــيرد مـــدنظر مي برقــرار پيوند انســاني منــابع اســتراتژي با و شناســايي تجاري استراتژي

انســاني منابع برنامه ريزي نظامهاي سازمانها كــــه هستيم آن شاهد ما. كندــواردي از يكي. برند مي كار به سازماني و فرايندي داليل به را اداره در كه م

بـــه نســبت منســجم و سيســتمي ديــدگاه دارد، كــاربرد منــابع آميز موفقيت.است انساني منابع برنامه ريزي و سازمان

9

موجود‌موانع دارد وجود انساني منابع برنامه ريزي اجراي در كه موانعي بايستي سازمانها

در موجود موانع ترين عمده. كنند اقدام آن موقع بــه رفع در و شناسايي را(12): از عبارتند انساني منابع برنامه ريزي

واحدهاي خاص؛مقاومت موارد در بيني پيش و برنامه ريزي به نسبت بدبيني فعاليتهاي بين ارتباط مركزي؛عدم واحدهاي دخالتهاي مقابل در عملياتي و مالي تجاري، برنامه ريزي بين بخصوص برنامه ريزي، فرايند در مختلف

واحـــدهاي توسط كه انساني منابع مجموعه در تعارض و پرسنلي؛تضاد برنامه ريزي وسيله به استراتژي ايجاد آيد؛ مي وجود به پرسنلي و مالي

علت ندارد؛به منابع برنامه ريزي و مالي ريزي دجهوب بين اي رابطه كه تجاري توان نمي ريزي، بودجه و برنامه ريزي فرايندهاي بين استراتژيك ارتباط عدم

انساني منابع برنامه ريزي در .كرد تر نزديك هدف به را عملي هاي استراتژي براي ؛ شود مي استفاده نامناسبي فنون از آتي احتيــــاجات ارزيابي براي گردد؛ مي استفاده گذشته روند خط از انساني منابع آينده بيني پيش

موسسات وسيله به عملياتي برنامه ريزي از بعد انساني منابع برنامه ريزي كيفي هاي جنبه به كافي توجه انساني منابع برنامه ريزي شود؛در مي اجرا

منابع شود؛برنامه ريزي نمي( افراد بالقوه عملكرد و خاص مهارتهاي توسعه) موردتوجه مدت كوتاه اجرايي موضوع يك عنوان به زيادي اندازه تا انساني

.گيرد مي قرار

ــدگمان هم به نســبت و درگير هم با شركت عملياتي و ستادي واحدهاي اگر ب چنين كننده تحريك عامل پس خواهدشد، حادتر مشكالت و مسائل اين باشند

به واحــدها نداشــتن اعتمــاد و برنــامه ريزي به بــدگماني ي،مشكالت و درگيري. است يكديگر

انساني منابع استراتژيك گوهايال

انسجام براي مفهومي (13)انساني منابع استراتژيك برنامه ريزي الگوي الگو اين. است موسسه استراتژيك برنامه ريزي و انساني منابع برنامه ريزي

در و طراحي است سازماني استقالل بيانگر كه كاربردي مفهوم و هدف با مقاصد و اهداف. رود كار به تواند مي سازماني ساختارهاي متفاوت سطوح

:است زير شرح به الگو

سازماني؛ عملكرد كلي بهبود در مشاركت انساني منابع توسعه در فعال نقش. انساني منابع نقش اهميت نمايشكند؛ مي حمايت سازمانها مستمر بهبود از كه است موردي

10

انساني؛ منابع و تجاري اصلي فعاليتهاي بين روشن ارتباط ايجاد منابع توسعه براي الزم تسهيالت و حمايتها كه برنامه ريزي ابزار طراحي.آورد وجود به انساني

انساني منابع استراتژيك ريزي برنامه الگوي عناصر

استراتژيك؛ فرايند - 1انساني؛ منابع برنامه ريزي فرايند - 2ها؛ برنامه - 3

راهــبردي، مــوقعيت تعريف و تبــيين شــامل جــزء اين:‌استراتژيك فرايند خـــارجي و داخلي محيط وتحليل تجزيه و اســـتراتژيك تصـــميمات و اهـــداف

خــارجي و داخلي عوامل بايســتي اســتراتژيك وضــعيت تعريف بــراي. است(2 شكل: )از عبارتند فرايند اين عناصر و اجزاء. گردد تبيين و تعيين

11

اســتراتژيك و نهــايي اهــداف به نيل بــراي ابزاري:‌استراتژيك تصميمات كليه كه اند موسسه نهايي مقاصد همان استراتژيك اهداف و هستند موسسه

ــتيابي جهت در واملع ــ ــاليت آن به دس ــ ــتراتژيك مقصد. كنند مي فع ــ به اس كمك راهــبردي عمليــاتي پيامــدهاي ارزيابي براي مختلف اي وظيفه بخشهاي

.كند مي

ــامل:‌داخلي محيط تحليل و تجزيه ــرد وتحليل تجزيه شـ ــائل از خـ مســـايي ســازمان، ساختار شغلي، مهارتهاي كاركنان، تعداد سازماني، درون توان

ــيين و تعريف وغــيره، فــروش ســهام، عرضــه، ــابع وضــعيت تب و انســاني من حســاس مرحله اين در كه آنچه اســت، اهداف به نيل براي ها برنامه طراحي

منــابع بيــني پيش و موجــود انســاني منــابع تحليل و تجزيه رسد مي نظر به

12

تصــميمات بر ســازماني درون محيط از متعددي عوامل كه موردنياز انساني منــابع كيفي و كمي ويژگيهــاي را اثر تــرين عمــده ولي گذارد مي اثر مديريت كه هســتند شــغلي مهارتهــاي ســازماني، ســاختار. سازماني فرهنگ انساني،

.قرارگيرد انساني منابع برنامه ريزي مديران و كارشناسان مدنظر بايد

ــزء اين:‌خ��ارجي محيط تحليل و تجزيه ــامل ج ــايي ش و تجزيه و شناســدي عوامل از تحليل ــارج محيط در كلي ــاثير كه است موسسه خ ــالقوه ت بر ب

بــازار اقتصاد، تكنولوژي در كه تغييراتي. دارد سازمان انساني منابع مديريتــرهنگي، و آموزشي وضــعيت ســرمايه، سياسي عوامل و شناسي جمعيت فــورت ــيرد ص ــاثير بايد گ ــاي مشي خط و ها برنامه بر آنها ت ــابع ه ــاني من انس

فــرهنگي، و اجتمــاعي اقتصــادي، شــرايط عوامل اين از و. گــردد شناســايي از را تــري لمس قابل و چشــمگيرتر اثر تكنولوژي توسعه و كار نيروي عرضه سازمانها كاركنان روزمره زندگي كه چرا دارد انساني منابع در شرايط ساير

در اســتخدام داوطلب افــراد فرهنگ شــناخت همچــنين و آنان معاش امرار و در مــوثري اســتراتژي ســازماني، فرهنگ با همسو افــراد گزينش و سازمانها انســاني نــيروي عرضه و كــار بــازار طرفي از و است، انساني منابع مديريت

هر در كه است شــده مطــرح صــنعتي دركشــورهاي بويژه ملموس پديده يك.دارد خاصي تاثير تخصص و حرفه هر براي كار بازار نوع زماني مقطع

ــعفها، و قوتها تحليل و تجزيه ــتها ض ــدات و فرص ــ SWOT) تهدي و تجزيه اين(: را فرصــتها و قوتها اثــربخش، استراتژي كه است استوار منطق براين تحليل

.رساند مي حداقل به را آن تهديدات و ضعفها كه حال درعين كند مي حداكثر كليــدي عوامل اســت، موسسه محيط در مطلــوب موقعيتهاي فرصتها،(14)

تغييرات رقابت، در تغيير بازار، شناخت شود، مي تلقي فرصت منابع از يكيــوژي ــيره و تكنول ــراي غ ــاب به فرصت موسسه ب ــدات. آيد مي حس بر تهديــوانين بازار، رشد. دارد عمده تاثير موسسه محيط در نامطلوب وضعيتهاي ق

يا مهارتها منــابع، قوتهــا،. باشد تهديــدات جــزء تواند مي غــيره و مقــررات و مي كار آنها در موسسه كه بازارهايي نيازهاي و رقبا به نسبت ديگري مزاياي

ــدكرد يا كند ــ ــعفها،. خواه ــ ــدوديتها ض ــ ــابع، در كمبودها يا مح ــ و مهارتها من مــالي، منــابع تجهــيزات، شــود، مي اثربخشي مــانع كه است تواناييهــايي

.باشند ضعف منبع تواند مي بازاريابي مديريتي، تواناييهاي

ــد، اين در:‌ها‌برنامه ــاي مشي خط و ها اســتراتژي فراين ــابع ه انســاني من اهــداف به نيل بــراي را كاركنــانش شــركت يك چگونه كه شوند مي مشخص

ــازماني ــاي و كند اداره س ــعه چارچوبه ــابع توس ــاني من ــرق انس ــدد ازط متع پيامــدهاي و گــيرد قــرار موردبررسي...( و ارتقا شــغلي، گــردش آمــوزش،)

ــادي ــاي برنامه اقتص ــركت ه ــود و ش ــابي و توليد بهب مي اعالم و معين بازاري.گردد

خــرد وتحليل تجزيه شــامل جزء اين:‌انساني منابع برنامه‌ريزي فرايند ســاختار ســازماني، فرهنگ و جو انســاني، منــابع موجود متغيرهاي از كالن و

13

ــازماني، ــدگي كيفيت س ــاري، زن ــاي ك ــغلي، مهارته ــطح ش ــتگي، س شايس پيامـدهاي بررسي انسـاني، منــابع پيامـدهاي ارزيابي بهترينها، از الگوبرداري

اعمــال و انســاني منــابع توســعه گيري اندازه ابزارهاي انساني، منابع توسعه. است اصالحي

وظيفه دو موجود وضع از تحليل و تجزيه و موجود وضع از تصويربرداري نشان را انساني منابع از شايسته و مناسب تصويري بايد كه هستند اصلي احراز شرايط براساس كاركنان وظايف موجود وضع از تصويربرداري. دهند

و احراز شرايط ازطريق نيز آنان شايستگي سطح و مشخص شغل شرح و در كه آنچه. دهند مي بروز خود از كه گردد مي معين صالحيتي و مهارتها كه است بهترينها روي از الگوبرداري است مدنظر تحليل و تجزيه وظيفه مي مهارتهايي بهترين كارگيري به و شناسايي ازطريق عملكرد بهبود موجب

الگوبرداري، از هدف. دارد وجود انساني منابع توسعه زمينه در كه گردد برنامه ريزي فرايندهاي از يافتن آگاهي و عالي عملكرد از هايي نمونه يافتن فرايند تاكيد. شود مي موردنظر عملكرد بروز سبب كه است انساني منابع

منابع توسعه پيامدهاي مطالعه و بررسي بر انساني منابع برنامه ريزي و ها استراتژي انساني، منابع پيامدهاي ارزيابي فرايندها، طراحي انساني،

براساس. گردد مي تثبيت اي وظيفه بخشهاي ازطريق كه هاست برنامه هاي برنامه درمورد نهايي تصميم انساني، منابع از گرفته صورت ارزيابي

و استراتژي مقصد سازگاري گاهي هرحال، به. شود مي اتخاذ موسسه موسسه برنامه در كه است، مفيد نهايــي تصميم از قبل ارزيابي پيامدهاي

توسعه براي چارچوبي عنوان به استراتژيك تصميمات ستاده. افتد مي اتفاق نقش و مديريت فرايند يك انساني منابع بخش. رود مي كار به ها برنامه

بخش. است انساني منابع هاي برنامه اجراي از اطمينان براي مشاوره و مسئوليتها زماني، چارچوبهاي اجراي فرايندها، طراحي به انساني منابع.پردازد مي كاري شناسي روش بهبود

صورت به و دارد انساني منابع توسعه هاي برنامه در فعالي نقش بخش اين ها برنامه و طرحها همه پيامدهاي. شود مي تجاري توسعه باعث منسجمي

منابع الگوي عنوان به برسد اتمام به وقتي و است انساني منابع واژه در رسيرب و تحليل و تجزيه تفاوتها الگو، تبيين از بعد. كند مي عمل انساني

پيامدهاي مرحله با انساني منابع تحليل و تجزيه نتايج مقايسه گردد، مي يا اشتباه: چون مسايلي به ما حاضر، درحال. است انساني منابع توسعه

گيري اندازه ابزار شويد؟ مي اشتباه مرتكب چگونه شما كجاست؟ خطا كمتر است؟ شده انجام كاري نــوع چه انساني منابع براي چيست؟ شكافها

.كنيم مي توجه

به نيــاز مــيزان آن، گــيري انــدازه ابزارهــاي و حاضر الگوي تحليل و تجزيه در بايد برنامه كنــد؛ مي مطــرح را انســاني منــابع برنامه ريزي در انساني نيروي

با بايد گــيري انــدازه ابزار كارگيري به. برسد مديريت تصويب به اجرا از قبل اجـراي. شــود اجـرا انساني منابع وظايف تغيير به باتوجه و مديريت همكاري

اين در مــوفقيت وعوامل فعــاليت شاخصــهاي و عملكــرد تعيين برنامه ريزي،

14

ــرين. هســتند مهمي موضــوعهاي مرحله ــزء آخ بر نظــارت شــامل الگو ج مطابق مستمر طور به بايد اجرايي برنامه. است اصالحي اعمال و پيشرفتها

بــراي مناســبي جــواب تا روند كــار به اصــالحي اعمال به نيل درجهت طرح با.آورد ارمغان به سازمان

‌انساني ‌منابع ‌استراتژيك ‌ريزي‌طرح ‌مفهوم

دست به براي فرصتها از بااستفاده انساني منابع مديريت كه هايي برنامه انساني منابع ريزي برنامه حقيقت در و آورد مي دست به رقابتي مزيت آوردن در سازمان كردن اداره و مديريت بيني پيش به كه است استراتژيك زماني و شركت استراتژيك اهداف تحليل و تجزيه با پس كند كمك متغير محيط

و محدوديتها به باتوجه و سازمان دروني و بيروني محيط دقيق بررسي اهداف به رسيدن استراتژي انساني، منابع استراتژيك اهداف امكانات

.گردد مي تعيين موردنظر

‌استراتژيك ‌ريزي‌طرح ‌مزاياي شده تعيين اهداف به رسيدن براي محيطي تهديدات و فرصتها تشريح; شركت

; موجود انساني منابع ضعف و قوت نقاط تعيين

)سال 3 الي يك) مدت بلند زماني افق در فكري بينش بهبود و ارتقا

كه انساني نيروي ريزي برنامه و اهداف شدن مكتوب مديران معموال; دهند مي انجام شهودي و غيررسمي طور به

; استراتژيك اهداف با انساني منابع درگيرساختن

; تامين راهكارهاي و تقاضا مورد انساني منابع بيني پيش

.فعاليتها براي حياتي حساسيت يك وجودآمدن به

مدلها ‌انواع

ريزي طرح براي:هريسون ‌رزماري ‌وسيله‌به ‌شده ‌ارائه ‌مدل(‌الف در اصلي گام هفت كه ديد بايد را مختلفي عوامل مدل اين در استراتژيك،

نياز كوچك شركتهاي در مدل اين اجراي و است گرديده مشخص( 1) شكل. است ضروري حمايت اين بزرگ شركتهاي در ولي ندارد مديران حمايت به

15

هريسون رزماري استراتژيك ريزي طرح فرآيند مدل مرحله 7 : شكل

در شده ارائه مدل به باتوجه:‌جيمزواكر ‌وسيله‌به ‌شده‌ارائه ‌مدل(‌ب مدل اين( 2) شكل شده ديده فارسي كتابهاي در كه نظري مدل با تقريبا مسير موسسه، استراتژي بخش 3 به فرآيند اين در. است نزديك

. دارند دوطرفه تاثير برهم كه گرديده تقسيم اجزاء و استراتژيك

واكر جيمز استراتژيك مدل(: 2) شكل

16

در كه طور همان:بي ‌كريستوفرمي ‌وسيله‌به ‌شده ‌ارائه ‌مدل(‌ج عبارتست كه است سطح 3 شامل مدل اين در كنيد مي مشاهده( 3) شكل

: از

;موسسه استراتژي:‌اول ‌سطح;موسسه فرهنگ و پرسنل ساختار،:‌دوم ‌سطح. انساني منابع بازده:‌سوم ‌سطح

عنوان به و گرفته قرار بررسي مورد رقابتي محيط يك در را سطوح اين كه است ارتباطي دليل به نيز مدل پويايي و است گرديده مطرح باز مدلي

درگير را مختلف بخشهاي مديران و است گرديده ايجاد مختلف بخشهاي بين نيز كاركنان بررفتار تاثيرگذار عوامل روش اين در اين، بر عالوه. كند مي

. است گرفته قرار بررسي مورد

باز نگرش با انساني منابع استراتژي مدل(: 3) شكل

‌رويكرد با ‌انساني ‌منابع ‌استراتژيك ‌ريزي‌طرح فرآيند ‌مدل(‌د ريزي طرح فرآيند كنيد، مي مالحظه( 4) شكل در كه گونه همان:‌اجرايي

استراتژيك اهداف تحليل و تجزيه و بادريافت انساني منابع استراتژيك سازمان دروني محيط و بيروني محيط دقيق بررسي و موسسه و شركت

منابع استراتژيك اهداف امكانات و محدوديتها به باتوجه و گردد مي آغاز. گردد مي تبيين نظر مورد اهداف به رسيدن استراتژيهاي انساني،

17

اجرايي رويكرد با ‌انساني ‌منابع ‌استراتژيك ‌ريزي‌طرح ‌مدل(:‌4) ‌شكل

ت�

‌و كلي استراتژيهاي با انساني منابع استراتژي پيوند سازمان كالن

همراستايي اهميت و ضرورت و انساني منابع استراتژيهاي مورد در قبال زدن پيوند و

سازمان، كلي استراتژيهاي با آن مراحل به اينك شد. هم داده توضيح اجماال مزيت موفقيت، كسب جهت الزام يك بعنوان يكديگر با آنها پيوند اجرائيشود. مي اشاره كار و كسب حوزه در حيات ادامه و رقابتي

استراتژيهاي واضح و دقيق تعيين خطير، فرآيند اين در اقدام نخستين* شركت هاي برنامه و سياستها چنانچه مثال، بعنوان است سازمان اصلي صادرات افزايش پااليشگاهها، ظرفيت افزايش پخش و پااليش ملي

آن مشابه هاي برنامه و ضايعات، رسانيدن حداقل به نفتي، هاي فرآورده نمائيم فرض را فوق هاي برنامه به دستيابي استراتژيهاي است الزم ضرورتا

قاطع حمايت و انساني منابع ارشد رهبري با فرآيند نمائيم. اين طراحي نيز

18

قابل شركت مختلف بخشهاي تنگاتنگ همكاري و سازمان ارشد مديريتگردد. مي دستيابي

امكان كه استراتژيهائي سازمان، كلي هاي برنامه نمودن روشن از پس* مشخص بايست مي سازد مي پذير امكان را مذكور هاي برنامه به دستيابي

ذيل شرح به توان مي را شركت استراتژيهاي فوق، فرض به گردند. بنانمود: تنظيم

جديد پااليشگاههاي احداثموجود پااليشگاههاي توسعهها فرآورده كيفي سطح ارتقاءو بارگيري هاي اسكله مخازن، انتقال، خطوط شبكه توسعه ....

االشاره فوق استراتژيهاي و ها برنامه سياستها، است بديهي* تحت ابتدا به دستيابي و بيشتر آمدهاي در كسب نظير ويژه و خاص اهدافي تاثير

گردند. مي طراحي منطقه در اقتصادي دقيق جايگاههاي

انساني منابع و سازمان ارشد مديريت مهم وظايف از يكي آنجائيكه از* سازمان اصلي اهداف به نيل منظور به بخشها از يك هر وظايف تعيين هر فرآيندهاي و انساني منابع و سازمان جايگاه وظايف اين تعيين در است،

طراحي و شده مشخص سازمان مجموعه زير بخشهاي و واحدها از يك امكان استراتژيك نقشه ترسيم طريق از گردد مي ترسيم استراتژيك نقشه

از يك هر وظايف يكديگر، با استراتژيك اهداف بندي اولويت بررسي مذكور فرآيند از بازخوردگيري همچنين و اندازه و سنجش موانع، كاركنان،

گردد. مي فراهم

الذكر فوق بندهاي به توجه با انساني نيروي نيازهاي تامين بعدي مرحله* دنبال را جديد پااليشگاهي احداث استراتژي سازمان اگر مثال بعنوان است

گرفته خدمت به كه نيروهائي نياز مورد ويژگيهاي و مشخصات بايد كند، مي ويژگيها ساير و تجربيات تحصيلي، هاي رشته مقاطع، لحاظ به را شوند مي

دهد. قرار مدنظر كامال

جايگاه با مناسب و مرتبط و اثربخش هدفمند، آموزشهاي تعيين بعدي گام*است. نياز مورد انساني مناسب شغلي

آموزشي دوره هر كه آموزش با رابطه در سنتي فرضيه اين ديگر امروزه اعتباري باشد سودمند تواند مي هم كاركنان مشاغل با غيرمرتبط حتي

بلكه ندارد، كه دارد قرار تاكيد مورد آموزشهائي صرفا با مرتبط كامال كارآئي افزايش در بتواند آن برآيند و بوده كاركنان مسئوليتهاي و وظايف

19

را خود مشاغل مناسب آموزشي هاي دوره كه باشد. افرادي موثر كاركنان شغلي فرآيندهاي انجام در را بزرگي ريسك توانند ،مي باشند نكرده سپرينمايند. ايجاد شان

و توانائيها كه است كاركنــان عملكــرد ارزيــابي نظــام طــراحي بعدي مرحله* گيري اندازه سازمان اصلي استرتژيهاي به نيل در را انساني منابع ويژگيهاي

اصلي استراتژيهاي به دستيابي در كاركنان از يك هر سهم بدينوسيله تا نمايدشوند. داره تميز زائد و ضعيف نيروهاي از كارآمد نيروهاي و مشخص

دولتي‌بخش‌در‌استراتژيک‌ريزي‌برنامه

اخــير تجارب. است يافته توسعه خصوصي بخش در استراتژيك ريزي برنامه خصوصي بخش در كه استراتژيك ريزي برنامه رويكردهاي كه است آن مبين

چـنين هم و غيرانتفـاعي و عمــومي ســازمانهاي به توانند مي اند شــده تـدوين تغيـــــير، دســـــتخوش هـــــاي محيط با تا نمايند كمك نهادها ديگر و جوامع

به اين البته. كنند عمل كارســازتر اي شــيوه به و داشــته مناسب برخورديــاي همه كه نيست معنا آن ــ ــزي برنامه رويكردهـ ــ ــتراتژيک ريـ ــ بخش اسـ

داشــته كــاربرد اندازه يك به غيرانتفاعي و عمومي هاي بخش در خصوصي.باشند

ــزي برنامه مــدلهاي برايســون شــرايط و كــرده بررسي را اســتراتژيك ري قــرار تحليل مــورد غيرانتفــاعي و عمــومي هــاي بخش در را آنها بكــارگيري

و عمومي هاي بخش در كه دهد مي ارائه رويكردي خود نهايت در و دهد مي.باشد كاربرد قابل غيرانتفاعي

برايسون‌مدل

در استراتژيك ريزي برنامه فرايند مراحل بخش اين آخر در آمده نمودار مــدل اين شد اشــاره كه همانطور. دهد مي نمايش را برايسون مدل قالبــيات بررسي نتيجه ــدلهاي خصوص ــاط رفع و قبلي م ــعف نق ــراي آنها ض ب

كه همـــانطور. باشد مي غيرانتفـــاعي و عمـــومي ســـازمانهاي در كـــاربرد تعريف با مطــابق) پيوســته فرايند يك شــامل مــدل اين شــود مي مالحظهــذير و( ريــزي برنامه آغــاز تصــميمي هر اتخــاذ از پيش كه باشد مي تكرارپــراي از پس و شــده در فرايند اين جا اين در. يابد مي ادامه تصــميم آن اج است اين فرايند اين خصوصــيات از. شــود مي داده شــرح مرحله ده قالب

ــايج كه ــازنگري در تواند مي مرحله هر از حاصل نت پيش مراحل تكميل يا ب.گيرند قرار استفاده مورد آن از

زير شــرح به برايســون مــدل در اســتراتژيک ريزي برنامه فرايند مراحل:باشد مي

20

ــراي اســتراتژيك ريزي برنامه ضرورت مرحله اين در: اوليه توافق.1 ب ريزي برنامه نوع اين با آشنايي و شده بررسي ريزي برنامه مورد سازمان

برنامه در بايد كه افــرادي يا گروهها واحــدها، ســازمانها،. شــود مي حاصل در كه مــراحلي. شــوند مي توجيه و گرديــده مشــخص شــوند درگــير ريــزي برنامه انجــام روش. شــوند مي داده شــرح شــوند انجــام بايد ريــزي برنامه نحــوة و جلســات بــراي نيــاز مــورد هــاي نامه آيين انجــام، زمانبنــدي ريــزي،.گردند مي تعيين الزم امكانات و منابع. گردند مي مشخص دهي گزارش

«هــايي بايد» ســازمان غيررســمي و رســمي وظايف: وظايف تعيين.2 كه اينست هـــــدف مرحله اين در. روبروست آنها با ســـــازمان كه است

دولت،) ذيصـــالح مراجع طـــرف از كه را وظـــايفي آن افـــراد و ســـازمان به هدف اين شايد. نمايند شناسايي است شده محول آنها به. . .( و مجلس دارد وجــود ســازمانها بيشــتر در واقعيت اين ولي باشد روشن خيلي ظاهر

بكارند مشــغول آن در كه را ســازماني وظايف و اختيارات افراد بيشتر كه طــرف از. اند نكرده مطالعه يكبــار بــراي حتي را آن اساسنامه و دانند نمي سازمان به شده محول وظايف ديگر را فضــايي تمــام و بــوده كلي عموما

ــابراين. كند نمي تعريف كند فعاليت آن در تواند مي سازمان كه ضــروري بن ســازمان مصــوب و مكتوب وظايف مطالعه با كه است وظــايف آن با اوالــارات از بعضي طريق اين از كه) شد آشــنا ــان و اختي ــيز ســازمان ذينفع ن

،(گردند مي شناسايي ــرار سازمان اختيارات حيطه در كه را مواردي ثانيا ق.شناخت اند، نشده كشف بحال تا اما گيرند مي

بر تواند مي كه است ســازماني يا گــروه فــرد، ذينفع: ذينفعان تحليل.3ــابع نگــرش، ــأثير ســازمان هــاي خروجي يا من هــاي خروجي از يا و گــذارد ت تنظيم بـراي ارزشــمندي درآمد پيش ذينفعـان تحليل. پـذيرد تـأثير ســازمان

چـرا اســت، ضــروري بسيار ذينفعان تحليل. است سازمان مأموريت بيانيه كليــدي ذينفعــان ارضــاي غيرانتفــاعي و دولــتي بخش در مــوفقيت رمز كه

چه هســتند، كســاني چه ذينفعــانش كه نداند ســازمان اگر. است ســازمانــراي معيارهــايي ــاره قضــاوت ب ــد، مي كــار به ســازمان درب وضــعيت و برن نخواهد زيــاد احتمــال به چيســت، معيارها اين قبــال در سازمان عملكردي انجــام خــود كليــدي ذينفعــان ارضــاي براي بايد كه را هايي فعاليت توانست

.كند شناسايي دهد، و جمالت ســـازمان مـــأموريت: ســـازمان مـــأموريت بيانيه تنظيم.4

حــاكم ارزشــهاي وجودي، فلسفه سازمان، نهايي اهداف كه است عباراتي عالوه. كند مي مشــخص را ذينفعــان نيــاز به پاسخگويي نحوة و سازمان بر و ها بحث بســتر و ساخته مرتفع را سازماني درون اختالفات موارد، اين بر

ســازمان، مــأموريت بر توافق. كند مي همــوار را مؤثر و سازنده فعاليتهاي سـازمان ذينفعـان توجه و انگيزش و سازد مي همسو را آن فعاليتهاي تمام

.دهد مي افزايش را آن كاركنان خصوصا شــناخت كــردن عمل اســتراتژيك اســاس: ســازمان محيط شــناخت.5

ــرايط ــازيكن يك. است شـ ــال موفق بـ و ها توانايي از اينكه بر عالوه فوتبـ تيم شــرايط كند مي ســعي دارد، آگــاهي خود تيم اعضاي از يك هر وظايف

21

ــراد از يك هر ضعف و قوت نقاط و مقابل اين داشــتن با و دريابد را آن اف حــركت بهــترين لحظه هر در بازي، در شدن پيروز يعني ذهن در مأموريت

خــود مــأموريت به رســيدن در نــيز ســازمان يك اينكه بــراي. دهد انجام را اين در. نمايد شناســايي خوبي به را خود بر حاكم شرايط بايد گردد موفق

اقتصــادي، سياســي، شــرايط قــالب در ســازمان خــارجي محيط مرحلــه، ضـعف و قـوت نقـاط و گرفته قـرار بررسي مورد تكنولوژيكي و اجتماعي

در سازمان، محيط شناخت راستاي در. گردند مي تعيين سازمان براي آنها و فرايند هـــا، خروجي هـــا، ورودي قـــالب در نـــيز داخلي محيط مرحله اين

.گيرند مي قرار مطالعه مورد سازمان عملكرد قلب مرحله اين: سـازمان روي پيش اسـتراتژيك موضـوعات تعـيين.6

تصـميمات اسـتراتژيك موضـوعات. است اسـتراتژيک ريـزي برنامه فرايند يا محصــول ارزشها، مأموريت، اختيارات، بر كه هستند اساسي و سياسي منــابع تــأمين هــا، هزينه كنندگان، اســتفاده يا مراجعــان شــده، ارائه خدمات تعــيين مرحله اين هــدف. گــذارد مي تــأثير مــديريت يا ســازمان مــالي،.است مواجه آنها با سازمان كه است هايي انتخاب

موضــوعات از يك هر به پــرداختن منظــور به: اســتراتژيها تعــيين.7 قــالب در كه گــيرد صــورت اقــداماتي بايد ســازمان روي پيش اســتراتژيك

اســتراتژي اقــدامات اين. شــوند مي بيــان. . . و طرحها اهداف، ها، برنامهــده ــوند مي ناميـ ــتراتژي واقع در. شـ ــالبي از عبارتست اسـ ــداف، از قـ اهـ

مشــخص كه منــابع هاي تخصــيص يا تصميمات فعاليتها، ها، برنامه سياستها،ــازمان كنند مي ــت، س ــاري چه چيس ــام ك ــرا و دهد مي انج ــام را آن چ انج محــدودة و وظايف سازماني، سطوح تحت توانند مي ها استراتژي. دهد مي

.شوند تعريف متفاوتي زمانيــل، مرحله قالب در تواند مي مرحله اين: اقدامات و طرحها شرح.8 قب

ريــزي برنامه كــار كه آنجــايي از اما شــود انجــام استراتژيها، تعيين مرحله قــالب در آن اجــراي و رسد مي پايــان به اســتراتژيها تعــيين با اســتراتژيك

انجــام شــده تهيه برنامه اســتراتژيک مــديريت و اقدامات و طرحها تعريف به مرحله اين از ديگر عبــارت به. است گرفته صـورت تفكيك اين شود ميــدل از بعد ــوط برايســون م ــراي به مرب ــديريت و برنامه اج اســتراتژيك م انتخــاب اســتراتژيهاي از يك هر اجــراي منظور به مرحله اين در. گردد مي

. گردد مي تعريف اقدام و طرح تعدادي شده از توصــيفي مرحلــه، اين در: آينــده بــراي ســازماني دورنماي تنظيم.9

و شــده تـدوين هاي اســتراتژي بكــارگيري صورت در سازمان آينده شرايطــتفاده ــام از اس ــيرو تم ــابع و ن ــازمان، من ــود مي ارائه س ــيف اين. ش توصــأموريت، از شرحي آن در كه شود مي ناميده سازمان موفقيت دورنماي م

گيري تصــميم قواعد از بعضي عملكــرد، معيارهــاي اساسي، هاي استراتژي در. شـــود مي ارائه كارمنـــدان همة نظر مد اخالقي اســـتانداردهاي و مهم

ــورت ــنين تنظيم ص ــايي، چ ــراد دورنم ــازمان اف چه كه دانست خواهند ســاري ــايي رود، مي آنها از انتظ ــويي و پوي ــيزه همس ــيروي و انگ ــراد ن در اف

22

كاهش مستقيم نظارت به نياز و آمده وجود به سازمان اهداف به رسيدن.يابد ميــاتي برنامه .10 ــاله عملي ــتفاده با مرحله اين در: يكس ــات از اس اطالع

توسط شــده تعــيين هــاي اولويت اساس بر و هشتم مرحله در شده تدوينــاتي برنامه يك گيران، تصــميم و مــديريت آن اســاس بر و شــده تهيه عملي

.شود مي انجام اقدامات و طرحها كنترل

 

  

ي�

23

گيري نتيجهج�

مزيت زاينده اصلي ومنبع توليد عامل ترين ارزش با انساني منابع كه آنجا از منبع انساني عامل و است سازمان هر كليدي قابليتهاي ايجادكننده و رقابتي

انساني منابع برنامه ريزي لذا شود مي محسوب سازمانها براي راهبردي انساني منابع برنامه ريزي زيربناي سنگ و است استراتژيك برنامه ريزي جزء

درصورت و شود مي اتخاذ آن در تصميمات كه است مفروضاتي شناخت در كه آنچه. يابد مي تحقق موردانتظار اهداف مناسب، قضاوت و بيني پيش

براي و گيرد مي قرار نظر مطمح انساني منابع برنامه ريزي در اخير سالهاي موجود وضعيت از شناخت گيرد، مي انجام استراتژيك برنامه ريزي آن

جنبه آن كه چرا است، آينده با مواجهه منظور به موسسه خارجي و داخلي ديگر يا مالي مسائل به توجه جاي به كه است موسسه برنامه ريزي از اي

و فرصتها ضعفها، قوتها، وتحليل تجزيه و دارد توجه انساني نيروي به منابع موسسه فعاليتهاي بر تاثيرگذار خارجي و داخلي عوامل به باتوجه تهديدات با ماهر پرسنل كميابي و رقابت افزايش با همچنين. گيرد مي صورت

در را بسياري تالش منابع، مديريت و برنامه ريزي بازار، مناسب احتياجات و الگوها بررسي رو، اين از. طلبد مي انساني منابع برنامه ريزي راستاي

در آنها از بهينه استفاده و انساني منابع برنامه ريزي مختلف هاي مدل مثمرثمر انساني منابع بهسازي و برنامه ريزي جهت سازمانها و موسسات

. بود خواهد

24

:ماخذ و منابع منصور:ترجمه استراتژيك؛ ريزي برنامه اجرايي راهنماي پاتريك. ج.بيلو؛ -1

. 17 ص ،1376 تهران، آردين، نشر كلويي، شريفي انساني؛ منابع استراتژيك ريزي برنامه واكر؛ دبليو - جيمز2

چاپ زند، فرهنگي نشر موسسه انتشارات داشگرزاده، خدابخش:ترجمه.5 ص ،1375 اول،

مديريت فصلنامه استراتژيك؛ ريزي برنامه فرايند عباس؛ - منوريان،3 ،1369 پاييز 10 شماره دولتي، مديريت آموزش مركز انتشارات دولتي،

.67 ص

4 - CARTER MCNAMARD “STRATEGIC PLANNING (IN NONPROFIT OR FOR PROFITORGANIZATIONS) INTERNET” P.4. 5 - M.G.SINGER “HUMAN RESOURCE MANAGEMENT” PWS-KENT CO.1990” P.100.6 - MR. MOSES M. SIMELANE “THE HUMAN RESOURCE PLANNING NATIONAL ANDREGIONAL APPROACH BENCHMARKING AND RE-ENGINEERING “2000” P.1. 7 - MR. MOSES & M SINELANE” OP.CIT. P.5.

،اول چاپ سمت، انتشارات انساني؛ منابع مديريت اسفنديار؛ سعادت، -8.57،ص1375

استراتژيك؛ منابع براي استراتژيك ريزي برنامه حسن، متين، زارعي - 9 تابستان ،17 شماره تهران، دانشگاه انتشارات مديريت، دانش فصلنامه

.66 ص ،71

10 - MR. MOSES M SINELANE “OP.CIT. P.2.11 - MR. MOSES M SINELANE “OP.CIT IBID. P.3.12 - MR. MOSES M SINELANE “OP.CIT IBID. P.4.13 - MR. MOSES M SINELANE “OP.CIT IBID. P.5.

سهراب: ترجمه استراتژيك؛ مديريت و ريزي برنامه رابينسون؛ و پيرس-14.307 ص ،1380 دوم، چاپ كتاب، يادواره انتشارات شوريني، خليلي

25