การรกษาดลยภาพของสงมชวต

หนวยการเรยนรท 1

มาตรฐานการเรยนรท ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวตความสมพนธของโครงสรางและหนาทระบบตางๆของสงมชวตททำางานสมพนธกนมกระบวนการสบเสาะหาความรสอสารสงทเรยนรและนำาความรไปใชในการดำารงชวต

ตวชวด : สงทผเรยนพงรและปฏบตได ว 1.1(1) ทดลองและอธบายการรกษาดลยภาพของเซลลของสงมชวต ว 1.1(2) ทดลองและอธบายกลไกลการรกษาดลยภาพของนำาในพช ว 1.1(3) สบคนขอมลและอธบายกลไกลควบคมดลยภาพของนำา

แรธาต และอณหภมของมนษยและสตวอนๆ และนำาความรไปใช ประโยชน

แนวคด สงมชวตมเชลลเปนหนวยยอยพนฐานในการดำารงชวตของสงมชวต เซลลจะรบสารบางอยางเขาและ

กำาจด สารทเซลลไมตองการออก เพอใหเซลลทำางานไดเปนปกต สงมชวตมกลไกในการรกษาดลยภาพของ

เซลล และรางกายใหอยในภาวะเหมาะสมตอการตำารงชวต เชนการรกษาการรกษาดลยภาพของนำาในพชและ

การรกษาดลยภาพในสตว เชนเกลอแร กรด-เบส สารการเรยนร1.องคประกอบของเซลล2.การลำาเลยงสารผานเซลล3.การรกษาดลยภาพของนำาในพช4. การรกษาดลยภาพของสตว จดประสงคการเรยนร1.ทดลองและอธบายการรกษาดลยภาพของสงมชวต2. ทดลองและอธบายกลไกลการรกษาดลยภาพของนำาในพช3. สบคนขอมลและอธบายกลไกลควบคมดลยภาพของนำา แรธาต และอณหภมของมนษยและสตว

อนๆ4.นำาความรเกยวกบกลไกการรกษาดลยภาพไปใชประโยชนในการดแลสขภาพของตนเองและสงม

ชวตอนได

องคประกอบของเซลล

รปท1.1 โครงสรางของเซลลพช

รปท1.2 โครงสรางของเซลลสตว

กจกรรมท1.1โครงสรางของเซลลสงมชวตจดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ1.บอกรปรางลกษณะของเซลล2.บนทกรป และชแสดงสวนตางๆของโครงสรางเซลลจากกลองจลทรรศน3เปรยบเทยบความแตกตางระหวางโครงสรางของเซลลพชกบเซลลสตววธดำาเนนกจกรรม1.ศกษาเซลลเยอหอม 1.1 หยดนำาลงบนสไลดทสะอาด 1 หยด 1.2 ผาหวหอมออก แลวใชปากคบปากแหลมลอกเยอดานในของกลบหวหอมตด

เยอหวหอมออกเปนชนเลกๆวางบนหยดนำาบนสไลด 1.3 ยอมสเยอหอมโดยหยดสารละลายไอโอดนลงบนเยอหอม 1 หยด 1.4 วางกระจกปดสไลด โดยใหขอบลางทำามม 30 องศากบสไลดและขอบดานซาย

ชดกบหยดนำา ใชเขมเขยรองใตกระจกปดสไลดดานขวา คอยๆลดเขมเขยลงจนกระทงกระจกปดสไลดวางอยบนสไลด (ระวงอยาใหมฟองอากาศอยใตกระจกปดสไลด)

1.5 ใชกระดาษเยอแตะขางๆ กระจกปดสไลด เพอซบนำาสวนเกนออกไป 1.6 วางแผนสไลดลงบนแทนวางวตถของกลองจลทรรศน โดยใชกำาลงขยายตำา

และสงตามลำาดบ 1.7 บนทกรปทเหนจากกลองจลทรรศน และชสวนประกอบของเซลล

2.ศกษาสาหรายหางกระรอก 2.1 นำาใบออนบรเวณยอดสาหรายหางกระรอกวางบนหยดนำาท

อยบนสไลด 2.2 ปดทบดวยกระจกปดสไลด ดงวธเดยวกบขอ 1.4 และ 1.5 2.3วางแผนสไลดลงบนกลองจลทรรศนโดยปฏบตเชนเดยว

กบขอ 1.6 และ 1.73.ศกษาเซลลเยอบขางแกม 3.1 หยดสารละลายโซเดยมคลอไรด (NaCl) ความเขมขน 0.85%

ลงบนสไลดทสะอาด 1 หยด 3.2 ใชไมจมฟนดานปานจมเอทลแอลกอฮอล70% ทงใหแหง

สกคร นำาไปขดเบาๆทผวเยอบขางแกมภายในปาก แลวนำามาเกลยใหกระจายในสายละลายโซเดยมคลอไรดทหยดลงไวบนสไลด

3.3 หยดสารละลายไอโอดนลงไป1 หยด เพอยอมสใหเหนเซลลชดเจนยงขน 3.4 ปฏบตเชนเดยวกบขอ1.4ถงขอ1.7

บนทกการทดลอง

สรปผลการทดลอง ..................................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

......................................

• คำาถามหลงทำากจกรรม1.ขนาดและรปรางของเซลลทศกษาเปนอยางไร2. จงบอกโครงสรางของเซลลทพบ ทงในเซลลเยอหอม

เซลลสาหรายหางกระรอกและเซลลเยอบขางแกม3. โครงสรางใดของเซลลทพบในเซลลเยอหอม และเซลล

สาหรายหางกระรอกแตไมพบในเซลลเยอบขางแกม4. เซลลของสงมชวตทนำามาศกษา มโครงสรางใดทเหมอน

กนและมโครงสรางใดทแตกตางกน

1.1 สวนทหอหมเซลล สวนทหอหมเซลล หมายถง โครงสรางทหอหมเซลลและไซโทพลาซมของเซลลใหคง

รปรางและแสดงขอบเขตไดแก เยอหมเซลลและผนงเซลล1. เยอหมเซลล (cell membrane) เปนเยอบางๆรอมรอบไซโทพลาซมพบในเซลล

ทกชนดมความหนา ประมาณ 8.5 - 10 นาโนเมตร โครงสรางของเยอหมเซลลและ เยอหมออรแกเนลลสวนใหญประกอบดวยฟอสโฟลพดจดเรยงตวกน 2 ชน โดย

หนปลายทมขว(polar head) มสมบตชอบนำาออกดานนอก และ ปลายทไมมขว(non polar tait) มสมบตไมชอบนำาเขาดานใน โดยมโปรตนแทรกอย นอกจากนยงม คอ

เลสเทอรอล ไกลโคลพดและไกคโคโปรตน ประกอบดวย เรยกลกษณะการจดเรยง ตวแบบนวา ฟลอดโมเซอกโมเดล (fluid mosaic model)

รปท 1.3โครสรางของเยอหมเซลลเซลล

2. ผนงเซลล (cell wall) เปนสวนทอยดานนอกของเยอหมเซลล มหนาท เพมความแขงแรงใหแกเซลล ผนงเซลลของพชเปนเสนใยทประกอบ

ดวยเซลลโลสเสนใยเหลานเรยงตวกนเปนชนๆ นอกจากนถาเซลลมอาย มากๆอาจมสารอนมาสะสมบนเสนใยเซลลโลสเพมมากขน เชน เฮม

เซลลโลส เพกทนซเบอรน ควทนและลกนน ผนงเซลลบางชดมชอง เลกๆ เปนทางสำาหรบไซโทพลาซมจากเซลลหนงไปตดตอกบ ไซโทพลา

ซมอกเซลลใกลเคยง เรยกบรเวณนวา พลาสโมเดสมาตา

รปท 1.4 โครสรางของผนงเซลล

1.2 นวเคลยส(nucleus) นวเคลยส (nucleus) เปนโครงสรางทมกพบอยกลางเซลลเมอยอมสจะตดสเขมทบ มลกษณะ

เปนกอนทบแสงเดนชดอยบรเวณกลางๆ เซลลโดยทวๆ ไปจะม 1 นวเคลยส เซลลพาราม เซยม ม 2 นวเคลยส นวเคลยสมความสำาคญเนองจากเปนทอยของสารพนธกรรม จง

มหนาทควบคมการทำางานของเซลล โดยทำางานรวมกบไซโทพลาซม สารประกอบทางเคมของนวเคลยส ประกอบดวย

ดออกซไรโบนวคลอก (deoxyribonucleic acid) หรอ DNA เปนสวนประกอบของ โครโมโซมนวเคลยส ไรโบนวคลอก แอซด (ribonucleic acid) หรอ RNA เปนสวนทพบใน

นวเคลยสโดยเปนสวนประกอบของนวคลโอลสโปรตน ทสำาคญคอโปรตนฮสโตน(histone) โปรตนโพรตามน(protamine) ทำาหนาทเชอมเกาะอยกบ DNA สวนโปรตน

เอนไซมสวนใหญจะเปนเอนไซมในกระบวนการสงเคราะหกรดนวคลอก และเมแทบอลซม ของกรดนวคลอก

รปท 1.5 โครงสรางของนวเคลยส

1.3 ไซโทพลาสซม (Cytoplasm) ไซโทพลาสซม (Cytoplasm) เปนของเหลวภายในเซลลทอยรอบ ๆ

นวเคลยสประกอบดวย คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน และแรธาต ตาง ๆ ไซโทพลาซมม ออรแกแนลล (Organelle) หลายชนด ทำา

หนาทตาง ๆ กน1. ไรโบโซม (Ribosome)- มลกษณะเปนทรงกลมขนาดเลกประมาณ 20 nm ประกอบดวยrRNA และโปรตน- เซลลยแครโอตมไรโบโซม ชนด 80 S ประกอบดวย 2 หนวยยอย

คอ 40 S และ 60 S สวนเซลลโพรแครโอต มไรโบโซมชนด 70 S ประกอบดวย 2 หนวยยอย คอ 30 S และ 50 S

- พบทวไปในไซโทพลาสซม ไมโทคอนเดรย คลอโรพลาสต หรอเกาะอยบนรางแหเอนโด

พลาสซม- มหนาทสงเคราะหโปรตนสำาหรบใชภายในเซลลและสงออกไปใช

นอกเซลล

1.3.1 รางแหเอนโดพลาซม (Endoplasmic reticulum)

- เปนเมมเบรนทเชอมตอกบเยอหมเซลลและเยอหมนวเคลยสได มอง ดคลายทอหรอชองแคบ ๆ เรยงตวทบไปทบมากระจายทวไปในไซโท

พลาซม- ไมพบในเซลลของโพรแครโอต (แบคทเรยและสาหรายสเขยวแกมนำาเงน)- แบงออกเปน 2 รปแบบ

รางแหเอนโดพลาซม

1.3.2 ไรโบโซม (ribosome)            ไรโบโซม เปนออรแกเนลลขนาดเลกทไมมเยอหม รปราง

 เปนกอนประกอบดวยโปรตนและ RNA สดสวนเทากนโดยนำา หนก ทำาหนาทสงเคราะหโปรตน ประกอบดวยหนวยยอย 2 หนวย คอ หนวยยอยขนาดเลกและหนวยยอยขนาดใหญ หนวย

ยอยทงสองชนดของไรโบโซมอยแยกกนและจะประกบตดกน ขณะทมการสงเคราะหโปรตน ไรโบโซมทเกาะตดอยทผวนอก

ของ RER ทำาหนาทเปนแหลงสรางโปรตนทใชองคประกอบของ  เยอหมเซลลและสงออกนอกเซลล นอกจากนยงมไรโบโซมอสระ

ทไมเกาะอยกบ ER กระจายอยในไซโทซอล ทำาหนาทสรางโปรตน ใชภายในเซลล พบมากในเซลลเมดเลอดแดงทมอายนอย ทำาหนา

ทสรางฮโมโกลบน

1.3.3 กอลไจ แอพพาราตส (Golgi Apparatus)

• กอลไจ แอพพาราตส (Golgi Apparatus) อวยวะชนดน ประกอบดวยหนวยยอยเรยกวากอลไจ บอดส (Golgi Bodies)

หรอดกตโอโซมส (Dictyosomes) ซงแตละหนวยยอยนเปนถง ของเยอ เมมเบรนแบน ๆ เรยงซอนกนเปนชน ๆ แตละชนเรยก

วา ซสเตอน (Cisternae) ซงมกจะม 4-8 ชน แตละชนจะม ลกษณะคลายจานและมเวสซเคล (Vesicle)  อย ปลายซสเตอ

ลางสดของดกตโอโซมจะเรยงขนานอยกบเอนโดพลาสมค เรต ตควลม จงเปนทคาดกนวาซสตนแตละชนเกดมาจากเอนโด

        พลาสมค เรตตควลมและชนทอยบนสดจะมอายมากทสด  ซงในทสดจะกลายเปน เวสซเคลจนหมด เวสซเคลของซสเตอช

นบนจะเคลอนไปรวมกบเยอหมเซลลและเยอหมแวคควโอ

1.3.4 ไมโทรคอนเดรย (Mitochondria)- เปนแทงหรอกอนกลมร เยอหมชนนอกควบคมการผานเขาออกของสาร เยอ

ชนในพบยนไปมายนเขาขางใน เรยกวา ครสต (Cristae) มของเหลวภายใน เรยกวา แมทรกซ (matrix)

- มหนาทสรางพลงงานใหแกเซลล ( สวนใหญอยในรป ATP)- เชอกนวาไมโทรคอนเดรยเปนโพรแครโอตทเขาไปอาศยในเซลลยแครโอต

แบบ Symbiosis จนกลายเปนสวนหนงของเซลล

ไมโทรคอนเดรย

1.3.5 คลอโรพลาสต ( chloroplaast) คลอโรพลาสต ( chloroplaast) เปนพลาสตด ทมสเขยว พบเฉพาะใน

เซลลพช และสาหราย เกอบทกชนด พลาสตคมเยอหมสองชน ภายในโครง สรางพลาสตค จะมเมดส หรอรงควตถบรรจอย ถามเมดสคลอโรฟลล

( chlorophyll) เรยกวา คลอโรพลาสต ถามเมดสชนดอนๆ เชน แคโรท นอยด เรยกวา โครโมพลาส ถาพลาสตคนนไมมเมดส เรยกวา ลวโคพลาสต

( leucoplast) ทำาหนาท เปนแหลงเกบสะสมโปรตน หรอเกบสะสมแปง ท เรยกวา เมดส ( starch grains) เรยกวา amyloplast

ซงสวนใหญเปนสารคลอโรฟลล ภายในคลอโรพลาสต ประกอบดวย สวนทเปนของเหลว เรยกวา สโตรมา ( stroma) มเอนไซมท

เกยวของ กบการสงเคราะหดวยแสง แบบทไมตองใชแสง ( dark reaction) ม DNA RNA และไรโบโซม และเอนไซมอกหลายชนด ปะปนกนอย

ในของเหลวเปนเยอลกษณะคลายเหรยญ ทเรยงซอนกนอย เรยกวา กรานา (grana) ระหวางกรานา จะมเยอเมมเบรน เชอมใหกรานาตดตอ ถงกน เรยกวา อกเตอรกรานา ( intergrana) หนวยยอย ซงเปรยบเสมอน

เหรยญแตละอน เรยกเหรยญแตละอนวา กรานาลาเมลลา ( grana lamella) หรอ กรานาไทลาคอยด ( grana thylakoid) ไทลาคอยดในตงเดยวกน สวน

ทเชอมตดกน เรยกวา สโตรมา ไทลาคอยด (stroma thylakoid) ไมมทาง ตดตอกนได แตอาจตดกบไทลาคอยดในตงอน หรอกรานาอนได

1.3.6 เซนทรโอล (Centriole)- เปนทอกลวง ประกอบดวยไมโครทวบล 9 กลม กลมละ 3 ทอ

เรยงกนเปนวงกลม เรยกวา 9 + 0 (ตรงกลางไมมไมโครทวบล)- มหนาทสรางเสนใยสปนเดล (Spindle fiber) ดงโครโมโซมในขณะทมการแบงเซลล- ควบคมการเคลอนทของซเลย (Cilia) และ แฟลเจลลม(Flagellum) ซงมไมโครทวบล 9 กลม กลมละ 2 ทอ เรยงเปน

วงกลม และตรงกลางมไมโครทวบลอก 2 ทอ จงเรยกวา 9 + 2

เซนทรโอล

1.3.7 ไลโซโซม (Lysosome)- พบเฉพาะในเซลลสตว มกำาเนดจากกอลจคอมเพลกซ- มเอนไซมสำาหรบการยอยสลายสารตาง ๆ ภายในเซลล- ยอยสลายเนอเยอหรอเซลลทหมดอาย เชน การยอยสลาย

คอรพสลเทยมหลงตกไข การยอยสลายหางลกออดกอนกลาย เปนกบ เรยกกระบวนการนวา ออโตลซส (Autolysis)

ไลโซโซม

1.3.8 แวควโอล (Vacuole)- มลกษณะเปนถงมเยอหมบาง ๆ เรยกวา โทโนพลาสต (Tonoplast)- ภายใตมของเหลวหรอสารหลายชนดบรรจอย แบงออกเปน 3 แบบ คอ

ฟดแวควโอล (Food vacuole) เปนแวควโอลทมอาหารอยภายใน พบในสงมชวตเซลล เดยวบางชนด เชน อะมบา

คอนแทรกไทลแวควโอล (Contractile vacuole) เปนแวควโอลททำาหนาทกำาจดของ เสยหรอนำาออกจากเซลล เพอควบคมสมดลของสารละลายภายในเซลล พบในโพรโท

ซวบางชนด เชน พารามเซยม แซปแวควโอล (Sap vacuole) เปนแวควโอลทสะสมสารละลายตาง ๆ เชน โปรตน

นำาตาล เกลอ และรงควตถททำาใหเกดสตาง ๆ ไดแก แอนโทไซยานน ซงทำาใหเซลล กลบดอกมสฟา มวงหรอแดง

แวควโอล

การลำาเลยงผานเซลล2.1 การแพร (Diffusion) เปนปรากฏการณทมโมเลกลหรอไอออน

ของสารมการเคลอนท จากททมโมเลกลไออนทหนาแนน ไปยง ท ทมโมเลกลไออนของสารนอยกวา สารทแพรไดอาจอยในสถาวะ

ของกาซ ของเหลว หรออนภาคของของแขงซงแขวนลอย

การแผของสาร

2.2 ออสโมซส (Osmosis) เปนแบบหนงของการแพร ซงมความหมายเฉพาะการแพรของโมเลกลของนำาจากททมโมเลกลของนำามากกวาไปยงททมโมเลกลของนำานอย

กวา โดยผานเยอบางๆ มคณสมบตพเศษคอ ยอมให โมเลกลของนำาผานไดอยางสะดวก สวนสารอนไมยอมให

ผานเลยสำาหรบ สารทมโมเลกลขนาดเลก ยอมใหผานแต ไมสะดวก

2.3 การแพรแบบฟาซลเทต (facilitated diffusion)

คอ การเคลอนทของโมเลกลของสารผานเยอเลอกผานจาก บรเวณทมความเขมขน ของสารสงไปยงบรเวณทมความ

เขมขนของสารตำา โดยอาศยโมเลกลของโปรตน ทเปนองค ประกอบของเยอหมเซลลเปนตวพา (carrier protein)ตวพา

จะจบกบสารทถกลำาเลยงแลวพาผานเยอหมเซลล เมอผาน ไปแลวจงสลายตวปลอยสารทลำาเลยงไว แลวตวพากกลบมา

ทำาหนาทลำาเลยงสารใหม การลำาเลยงวธนไมตองใชพลงงาน

การแพรแบบฟาซลเทต

2.4การลำาเลยงแบบใชพลงงาน(active transport)

เปนการแพรของสารโดยใชโปรตนทเปนองคประกอบของ เยอหมเซลลเปนตวพาและใชพลงงานจาก ATP

(adenosine triphosphate) ซงสามารถทำาใหอนภาคของสารจากบรเวณทมความเขมขนของสารนอยแพรผานเยอหมเซลลสบรเวณทมความเขมขนของสารมากกวาได

การลำาเลยงแบบใชพลงงาน

กจกรรมทดสอบ1.การแพรมกระบวนการใด2.กระบวนการแพรมความสำาคญตอเซลลอยางไร3. การทำาปลาเคมเกยวของกบกระบวนการแพรหรอไม เพระเหตใด4. ตวอยางการแพรทพบในชวตประจำาวน ไดแกอะไรบาง5. กระบวนการออสโมซสจดเปนการแพรหรอไม เพราะเหตใด6.เยอชนในของเปลอกไขมสมบตอยางไร7.การทเซลลเมดเลอดแดงไหลเวยนอยในนำาเลอดโดยไมเหยวแฟบหรอ

ขยายใหญขนจนเซลลแตก เนองจากสาเหตใด8. ถานำาเซลลเมดเลอดแดงไปแชนำากลน การเปลยนแปลงสภาพของ

เซลลทเกดขนจะเปนอยางไร เพราะเหตใด และเรยกสภาพเชนนวาอยางไร

9. เซลลของสงมชวตจะอยในสภาพปกต เมออยในความเขมขนของสารแบบใด

10.ถานำาเซลลพชไปแชในสารละลายไฮโพทอนกการเปลยนปลงสภาพ ของเซลลทเกดขนเปนอยางไร เรยกสภาพเชนนวาอยางไร

การรกษาดลยภาพของนำาในพช กลไกสำาคญในการรกษาดลยภาพของนำาในพช คอ ควบคมสมดลระหวางการคายนำาผาน

ปากใบและการดดนำาท ราก ถาคายนำามากกตองดดนำาเขาทางรากมากเชนกน สวนมากจะคายนำาทปากใบ การคาย

นำาทางปากใบ เรยกวา สโตมาทอล ทรานสพเรชน ( stomatal transpiration ) เปนการคายนำาทเกดขนมากถง 90 %

  ลกษณะของปากใบ ปากใบของพชประกอบดวยชองเลกๆ ในเนอเยอชนนอกสดของใบ เรยกวาชนเอพเดอรมส

เซลลชนนเปนชน ทอยนอกสดปกคลมสวนทอยขางในทงทางดานบน คอ เอพเดอรมสดานบน และทางดาน

ลาง คอ เดพเดอรมสดานลาง ( lower epidermis ) เซลลชนนไมมคลอโรฟลลอยดวย จงทำาให

สงเคราะหดวย แสงไมไดเซลลเอพเดอรมสบางเซลลเปลยนแปลงไปทำาหนาทเปน เซลล ( gusrd cell ) อย

ดวยกนเปนค มรปรางคลายเมลดถวแดงประกบกน ผนงดานในของเซลลคมหนากวาผนงเซลลดานนอก

ระหวางเซลลคมเปน ปากใบ ( stomata ) พบวาทางดานลางของใบมปากใบอยมากกวาทางดานบน

เซลลคม ( GUARD CELL ) ทำาหนาทปดและเปดปากใบ เซลลคม แตกตางจากเซลลเอพเดอรมสอน คอ เซลลคมมคลอโรฟลล

อยดวย จงสามารถสงเคราะหดวยแสงไดและการสงเคราะห ดวยแสงนเปนกลไกสำาคญททำาใหเกดการเปดมดของปากใบ

ผวของเซลลชนเอพเดอรมสมสารพวกขผง เรยกวา ควทน ฉาบอยชวงปองกนการระเหยของนำา ออกจากผวใบปากใบพช

ปากใบของพชเปด-ปด

ปจจยทมผลตอการคายนำา                อณหภม ขณะทปากใบเปดถาอณหภมของอากาศสงขน อากาศจะแหง นำาจะ

แพรออกจากปากใบมากขน ทำาใหพชขาดนำามากขน                ความชน ถาความชนในอากาศลดลงปรมาณนำาในใบและในอากาศแตกตางกน

มากขน จงทำาใหไอนำาแพรออกจากปากใบมากขน เกดการคายนำาเพมมากขน                ลม ลมทพดผานใบไมจะทำาใหความกดอากาศทบรเวณผวใบลดลง ไอนำา

บรเวณปากใบจะแพรออกสอากาศไดมากขน และขณะทลมเคลอนผานผวใบจะนำา ความชนไปกบอากาศดวย ไอนำาจากปากใบกจะแพรไดมากขนเชนกน แตถาลมพดแรง

เกนไปปากใบกจะปด                สภาพนำาในดน การเปดปดของปากใบมความสมพนธกบสภาพของนำาในดน

มากกวาสภาพของนำาในใบพช เมอดนมนำานอยลงและพชเรมขาดแคลนนำา พชจะ สงเคราะหกรดแอบไซซก (abscisic acid) หรอ ABA มผลทำาใหปากใบปดการคายนำาจง

ลดลง                ความเขมของแสง ขณะทพชไดรบนำาอยางเพยงพอ ปากใบจะเปดมากเมอ

ความเขมแสงสงขน และปากใบจะเปดนอยลงเมอความเขมของแสงลดลง เนองจากความเขมของแสงเกยวของกบอตราการสงเคราะหดวยแสงซงมผลตอการ

    เปลยนแปลงความเขมขนของคารบอนไดออกไซด นำาตาล ไอออน และสารอนทรย  บางชนดทอยในเซลลคม ดงนนเมอความเขมขนของแสงมากขน จะเปนผลใหการคาย

นำาในใบมาก แตในบางกรณถงแมความเขมของแสงมากแตนำาในดนนอย พชเรมขาดนำาปากใบจะปด

กจกรรมทดสอบ

1.สวนใดของพชทเกดการคายนำา2.เซลลคมมลกษณะอยางไร3.โครงสรางใดของพชเกดการคายนำามากทสด4. โดยทวไปปากใบของพชจะเปด และปด เวลาใด5. ตนพชทไดรบนำาตลอดเวลา ปากใบจะมลกษณะ

อยางไร

การรกษาดลยภาพของสตว

4.1 การรกษาดลยภาพของสงมชวตเซลลเดยว จากการนำาสงมชวตเซลลเดยว เชน อะบบา พาราม

เซยม มาใสในสารละลายทความเขมขนตำากวาสารละลาย ภายในเซลลพบวาโครงสรางภายในเซลลทเรยกวา คอน

แทรกไทลแวควโอล (contractile vacuole) มการ เปลยนแปลงขนาดและรปราง

พารามเซยมกนอาหารแบบกลนกน (holozoic) โดยการโบกพกของ cilia ทำาใหเกดการหมนเวยนของนำานำาเอาจลนทรยหรอสงมชวตขนาดเลกตางๆเขาไปใน

ปาก แลวถกลอมรอบ กลายเปน food vacuole   เขาไปในเซลล การเคลอนทพารามเซยมจดเปนโปรโตซวทเคลอนทไปมาอยางรวดเรวและชอบเคลอนทอย

ตลอดเวลา โดยอาศยการโบกพกของ ciliaภายในเซลล(endoplasm) ประกอบ ดวยนวเคลยสขนาดใหญ (macronucleus) รปไขอยเกอบกลางเซลล ทำาหนาท

ควบคมการเจรญและการทำางานของเซลล มนวเคลยสเมดเลก (micronucleus) อยใกลๆ ทำาหนาทควบคมการสบพนธแบบใชเพศ ม contractile vacuole ทง

ทางดานหนาและทายลำาตว ทำาหนาทในการขบถายของเสยคลายไต และม food vacuole ทเกดจากการกนอาหารอยจำานวนมาก

ลกษณะของพารามเซยม

 สตวนำาเคม จะมวธการควบคมสมดลนำาและแรธาตในรางกายทแตกตางไปจากสตว บก เนองจากสตวนำาเคมจะตองมการปรบความเขมขนของเกลอแรในรางกายให

ใกลเคยงกบสภาพแวดลอม เรยกระดบความเขมขนเกลอแรภายในรางกายใหใกลเคยงกบสภาพแวดลอมวา ไอโซทอนก (isotonic) ซงจะชวยทำาใหรางกายกบสภาพ

แวดลอมมความสมดลกนจงไมมการสญเสยนำาหรอรบนำาเขาสรางกาย โดยสตวนำา เคมแตละชนดจะมกลไกในการรกษาดลยภาพทแตกตางกน ดงน

          ในปลากระดกออน เชน ปลาฉลาม จะมระบบการรกษาสมดลโดยการพฒนา ใหมยเรยสะสมในกระแสเลอดในปรมาณสง จนมความเขมขนใกลเคยงกบนำาทะเล

จงไมมการรบนำาเพมหรอสญเสยนำาไปโดยไมจำาเปน          สวนในปลากระดกแขงจะมเกลดตามลำาตว เพอใชปองกนการสญเสยนำาภายในรางกายออกสสภาพแวดลอมเนองจากสภาพแวดลอมมความเขมขนของ

สารละลายมากกวาในรางกาย และมการขบเกลอแรออกทางทวารหนก และในลกษณะปสสาวะทมความเขมขนสงและมกลมเซลลทเหงอกทำาหนาทลำาเลยงแรธาตออกนอกรางกายดวยวธการลำาเลยงแบบใชพลงงาน

สตวนำาจด  ระบบการรกษาดลยภาพของสตวนำาจดมความแตกตางจากสตวนำาเคมเนองจากสตวนำาจดอาศยอยในนำาทมความเขมของสารละลายตำากวาภายใน

รางกาย ทำาใหนำาจากภายนอกรางกายสามารถออสโมซสเขาสภายในรางกายไดมาก ปลานำาจดจงตองมผวหนงและเกลดปองกนการซมเขาของนำา มการขบปสสาวะ

บอยและเจอจาง และมอวยวะพเศษทเหงอกคอยดดเกลอแรทจำาเปนคนสรางกาย

กจกรรมทดสอบ

1. สงมชวตเซลลเดยว มโครงสรางใดใชในการรกษาดลยภาพของนำา

2. ถาอะมบาอยในสารละลายทมความเรวสง ความถของการบบตวของคอนแทรกไทล

แวควโอลจะเปนอยางไร เนองจากสาเหตใด3.สงมชวตหลายเซลลมโครงสรางใดใชในการรกษาดลยภาพ

ของนำา4.ปลามโครงสรางใดใชในการปองกนไมใหนำาซมเขาไปใน

รางกายอยางไร5.ปลานำาจดมการรกษาดลยภาพของนำาอยางไร

4.2 การรกษาดลยภาพของนำาและสารตางๆ ในรางกาย  หนวยไต (Nephron) แตละหนวยเปนทอ มปลายขางหนงเปนกระ เปาะท ประกอบดวยเยอบาง ๆ สองชน คอ โบวแมนสแคปซล

(Bowman’s Capsule) ภายในโบวแมนสแคปซล จะมกลม เสนเลอดฝอย เรยกวา โกลเมอรลส (Glomerulus) โบวแมนส

แคปซล อยในชนคอรเทกซ ทอสวนใหญจะอยในชนของเมดลลา ทอทตดตอกบโบวแมนส แคปซล ทำาหนาทดดนำาและสารท

รางกายกลบคนการกรองจะเกดขนทโกลเมอรลส โดยผนงเสนเลอดฝอยทำาหนาทเปนเยอกรองการลำาเลยงนำาหรอสาร

อาหารตาง ๆ เขาออกจากเซลล

ไตกบการรกษาสมดลของนำา           ในสภาพทรางกายสญเสยนำามากเกนไปหรอรางกายขาดนำาจะมผล

ทำาใหนำาในเลอดนอยหรอแรงดนออสโมตกของเลอดสง(เลอดมความเขมขนสง) เลอดทมแรงดนออสโมตกสงนเมอผานเขาไปทไฮโปทาลามส จะไป

กระตนตอมใตสมองสวนทายใหหลงฮอรโมน ADH หรอฮอรโมนแอนตไดยเรตก(antidiuretic hormone) เขาสกระแสเลอด แลวไปกระตนทอของหนวย

ไตใหดดนำากลบคนเขาสกระแสเลอดทำาใหปรมาณของนำาในเลอดสงขน และรางกายมการขบถายนำาปสสาวะลดลงและเขมขนขน           ในทางตรงขาม ถาเลอดมปรมาณนำามากหรอแรงดนออสโมตกของ

เลอดตำา (เลอดมความเขมขนตำา) จะไปยบยงการหลงฮอรโมน ADH ออกมา ทอของหนวยไตและทอรวมจะดดนำากลบคนนอยลง ปรมาณนำาปสสาวะยอม

มมากขน รางกายจงขบถายปสสาวะมากและเจอจางนอกจากนรางกายมกลไกทจะลดการสญเสยนำาดวยกระบวนการดดกลบททอของหนวยไตและมกลไกทจะกระตนใหรางกายเกดความตองการนำาเพอรกษาสมดลของนำาในรางกายโดยเมอรางกายมการสญเสยนำาออกจากรางกายมากๆและภาวะ

ขาดนำาของรางกายจะไปกระตนศนยควบคมการกระหายนำาทไฮโพทาลามสซงทำาใหเกดความรสกหรออาการกระหายนำาขนมาความรสกกระหายนำาจะ

เพมขนเรอย ตราบเทาทรางกายยงมการสญเสยนำาออกจากรางกายเรอยๆ

4.3 กลไกการรกษาดลยภาพของอณหภมในรางกาย

สงมชวตแตละชนด จะมอณหภมในรางกายไมเทากน การจำาแนกสตวโดยอาศยอณหภมของ รางกายเปนเกณฑ สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ สตวเลอดอน และสตวเลอดเยน

สตวเลอดอน คอ สตวทมอณหภมของรางกายอยในระดบคอนขางคงท อณหภมของรางกายจะ ไมเปลยนแปลงไป ตามสภาพแวดลอม แมวาอณหภมของสงแวดลอมจะเปลยนแปลงมาก

เทาใดกตาม ไดแก สตวจำาพวกนกสตวเลอดเยน คอ สตวทมอณหภมของรางกายเปลยนแปลงไปตามสภาพของสงแวดลอม

อณหภมในรางกายจงอยใกลเคยงกบอณหภมสงแวดลอมทสตวอาศยอย ไดแก สตวเลอย คลาน ปลา สตวครงบกครงนำา

สตวมกลไกในการรกษาอณหภมของรางกาย คอ1. โครงสรางของรางกาย เชน สตวทอยในเขตหนาวจะมขนยาวกวาสตวทอยในเขตรอน2. กลไกทางสรรวทยา ไฮโปทาลามส (HYPOTHALAMUS) จะไวตออากาศหนาว

เมอไดรบการกระตน ไฮโปทาลามสจะไปกระตนใหเกดการเปลยนแปลงดงน- ทำาใหเสนเลอดทนำาเลอดมาเลยงผวหนงหดตว ทำาใหเลอดทมาเลยงผวหนงลดปรมาณลง

รางกายจะสญเสยความรอนนอยลง- กระตนเสนประสาทควบคมการหดตวของกลามเนอโคนขนทำาใหขนลกชน และกลามเนอใหหด

ตวจนเกดอาการสน- กระตนใหตอมไรทอหลงฮอรโมนไปกระตนปฏกรยาการสลายอาหารใหปลอยพลงงานออกมา

เพม เพอชดเชยความรอนทรางกายสญเสยไป

แผนภาพแสดงกลไกการรกษาอณหภมของรางกาย

การหอบ ในพวกสนข วว ควาย จะมตอมเหงออยทลน เมออากาศ รอนมากๆสตวพวกนจะหอบเพอทำาใหนำาระเหยออกจาก ลนนำาจะ

พาความรอนในรางกายไปดวย ทำาใหอณหภมของรางกายลดลง การเลย ในพวกแมว กระตาย หน จงโจ เมออากาศรอนมากๆ พวก

นจะเลยขนใหเปยกชนและเลยองเทา ทำาใหนำาลายทบรเวณเทาท ไมมขนระเหยเปนการระบายความรอนออกจากรางกายทางหนง

การใชถงลม สตวจำาพวกนกจะมถงลมชวยในการระบายความรอน ออกจากรางกาย

การจำาศลจรง ลกษณะการจำาศลของสตวพวกทจำาศลจรงนจะมลกษณะคลายคลงกบการตายมากเพราะวาจงหวะการเตนของ

หวใจของพวกเขาจะเตนชาลงๆ และอณหภมในรางกายของพวก เขากจะลดลงใกลเคยงกบอณหภมภายนอกอยางมาก การหายใจ

กจะเปนไปอยางชาๆแผวเบา สตวเหลานนตองการใชเวลานาน มากในการตนขนและขยบตวเพอกลบคนสสภาวะปกต สตวบาง

จำาพวกเชน หม ไมมการจำาศลแบบ True Hybernator น

กจกรรมทดสอบ1.สารทรางกายจำาเปนตองกำาจดออกจากรายกายเรยกวาอยางไร2.ของเสยทรางกายกำาจดออกไดแกสารใด3.สตวมกระดกสนหลงมโครงสรางใดเปนอวยวะขบของเสย4.กระเพาะปสสาวะทำาหนาทอยางไร5.หนวยไตประกอบดวยโครงสรางสวนใด6.สวนใดทำาหนาทตรวจสารกอนเขาสผนงของโบวแมนสแคปซล7.ปสสาวะคอสงใด8.สารทพบในของเหลวทกรองผานโมลเมอรลสแตไมพบในนำา

ปสสาวะคอสารใด9.สารใดทพบในปสสาวะ10.เหตใดจงไมพบโปรตนและกลโคสในนำา

11. สงมชวตเซลลเดยว มโครงสรางใดใชในการรกษาดลยภาพของนำา12. ถาอะมบาอยในสารละลายทมความเขมขนสง ความถของการบบ

ตวของคอนแทรกไทลแวควโอลจะเปนอยางไร เนองจากสาเหตใด13. สงมชวตหลายเซลลมโครงสรางใดใชในการรกษาดลยภาพของนำา14. ปลามโครงสรางใดใชในการปองกนไมใหนำาซมเขาไปในรางกาย

อยางไร15. ปลานำาจดมการรกษาดลยภาพของนำาอยางไร16. ปลานำาจดมการรกษาดลยภาพของนำาเกลอแรอยางไร17. ปลาทะเลมการรกษาดลยภาพของนำาเกลอแร โดยบรเวณเหงอม

กลมเซลลทำาหนาทอยางไร18. ฮอรโมนใดทชวยควบคมการดดนำากลบเขาสกระแสเลอด และ

สรางจากบรเวณใด19. ปจจยใดทมผลตอการทำางานของฮอรโมน ADH20.ถาออกแรงดนออสโมซสในเลอดสงจะมผลตอการทำางานของ

ฮอรโมน ADHอยางไร