Òîøêåíò ßíâàðü | 2020. 3-³èñì...Òîøêåíò 3 ßíâàðü | 2020. 3-³èñì "¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ" ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ

1 ßíâàðü | 2020. 3-³èñìÒîøêåíò

"¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ" ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀ12-Ê¤Ï ÒÀÐÌÎ£ËÈ ÈËÌÈÉ ÌÀÑÎÔÀÂÈÉ ÎÍËÀÉÍ ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈß ÌÀÒÅÐÈÀËËÀÐÈ

2


ßíâàðü | 2020. 3-³èñì Òîøêåíò

TOSHKENT-2020

"¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ"ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀ 12-Ê¤Ï ÒÀÐÌÎ£ËÈÈËÌÈÉ ÌÀÑÎÔÀÂÈÉ ÎÍËÀÉÍ ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈß

ÌÀÒÅÐÈÀËËÀÐÈ3-£ÈÑÌ

ÌÀÒÅÐÈÀËÛ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀÍÑÊÎÉ12-ÌÅÆÄÈÑÖÈÏËÈÍÀÐÍÎÉ ÄÈÑÒÀÍÖÈÎÍÍÎÉ ÎÍËÀÉÍ

ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈÈ ÍÀ ÒÅÌÓ "ÍÀÓ×ÍÎ-ÏÐÀÊÒÈ×ÅÑÊÈÅÈÑÑËÅÄÎÂÀÍÈß Â ÓÇÁÅÊÈÑÒÀÍÅ"

×ÀÑÒÜ-3

MATERIALS OF THE REPUBLICAN 12-MULTIDISCIPLINARYONLINE DISTANCE CONFERENCE ON "SCIENTIFIC AND

PRACTICAL RESEARCH IN UZBEKISTAN"PART-3



Ó¤Ê 323(575.1)(063)ÊÁÊ 66.3(5¤)ÿ43É-18

"¤çáåêèñòîíäà èëìèé-àìàëèé òàä³è³îòëàð" [Òîøêåíò; 2020]

"¤çáåêèñòîíäà èëìèé-àìàëèé òàä³è³îòëàð" ìàâçóñèäàãè ðåñïóáëèêà 12-ê´ï òàðìî³ëè èëìèéìàñîôàâèé îíëàéí êîíôåðåíöèÿ ìàòåðèàëëàðè ò´ïëàìè, 31 ÿíâàðü 2020 éèë. - Òîøêåíò: Tadqiqot,2020. - 216 á.

Óøáó Ðåñïóáëèêà-èëìèé îíëàéí êîíôåðåíöèÿ 2017-2021 éèëëàðäà ¤çáåêèñòîíÐåñïóáëèêàñèíè ðèâîæëàíòèðèøíèíã áåøòà óñòóâîð é´íàëèøëàðè á´éè÷à ¥àðàêàòëàð ñòðàòåãèÿñèäàê´çäà òóòèëãàí âàçèôà - èëìèé èçëàíèø þòó³ëàðèíè àìàëè¸òãà æîðèé ýòèø é´ëè áèëàí ôàíñîµàëàðèíè ðèâîæëàíòèðèøãà áà²èøëàíãàí.

Óøáó Ðåñïóáëèêà èëìèé êîíôåðåíöèÿñè òàúëèì ñîµàñèäà ìåµíàò ³èëèá êåëà¸òãàí ïðîôåññîð- ́ ³èòóâ÷è âà òàëàáà-´³óâ÷èëàð òîìîíèäàí òàé¸ðëàíãàí èëìèé òåçèñëàð êèðèòèëãàí á´ëèá, óíäàòàúëèì òèçèìèäà èë²îð çàìîíàâèé þòó³ëàð, íàòèæàëàð, ìóàììîëàð, å÷èìèíè êóòà¸òãàí âàçèôàëàðâà èëì-ôàí òàðà³³è¸òèíèíã èñòè³áîëäàãè ðåæàëàðè òàµëèë ³èëèíãàí êîíôåðåíöèÿñè.

Ìàúñóë ìóµàððèð: Ôàéçèåâ Øîõðóä Ôàðìîíîâè÷, þ.ô.ä., äîöåíò.

1.¥ó³ó³èé òàä³è³îòëàð é´íàëèøè- Þñóâàëèåâà Ðàõèìà - ïðîôåññîð â.á.,þ.ô.í., Æàõîí è³òèñîäè¸òè âà äèïëîìàòèÿ óíèâåðñèòåòè2.Áèîìåäèöèíà âà àìàëè¸ò ñîµàñèäàãè èëìèé èçëàíèøëàð- Ìàìàòîâà Íîäèðà Ìóõòàðîâíà - ò.ô.ä., äîöåíò, Òîøêåíò äàâëàò ñòîìàòîëîãèÿ èíñòèòóòè3.È³òèñîäè¸òäà èííîâàöèÿëàðíèíã òóòãàí ́ ðíè- Âîõèäîâà Ìåõðè Õàñàíîâà - PhD, Òîøêåíò äàâëàò øàð³øóíîñëèê èíñòèòóòè4.Ôèëîëîãèÿ ôàíëàðèíè ðèâîæëàíòèðèø é´ëèäàãè òàä³è³îòëàð- Òîøáîåâà Áàðíîõîí Îäèëæîíîâíà - Àíäèæîí äàâëàò óíèâåðñèòåòè5.Ôàëñàôà âà µà¸ò cîµàñèäàãè ³àðàøëàð- Íîðìàòîâà Äèëäîðà Ýñîíàëèåâíà - äîöåíò, Ôàð²îíà äàâëàò óíèâåðñèòåòè6.Ïåäàãîãèêà âà ïñèõîëîãèÿ ñîµàëàðèäàãè èííîâàöèÿëàð- Àáäóìàæèäîâà Äèëäîðà Ðàõìàòóëëàåâíà - PhD, Òîøêåíò Ìîëèÿ èíñòèòóòè7.Òàðèõ ñàµèôàëàðèäàãè èçëàíèøëàð- ×àðèåâ Òóðñóí Õóâàåâè÷ - äîöåíò, ¤çáåêèñòîí äàâëàò êîíñåðâàòîðèÿñè8.Ñîöèîëîãèÿ âà ïîëèòîëîãèÿíèíã æàìèÿòèìèçäà òóòãàí ́ ðíè- Óðèíáîåâ Õîøèìæîí Áóíàòîâè÷ - ñ.ô.í., äîöåíò, Íàìàíãàí ìóõàíäèñëèê-³óðèëèø èíñòèòóòè9.Òåõíèêà âà òåõíîëîãèÿ ñîµàñèäàãè èííîâàöèÿëàð- Íîðìèðçàåâ Àáäó³àþì Ðàµèìáåðäèåâè÷ - äîöåíò, Íàìàíãàí ìóõàíäèñëèê-³óðèëèø èíñòèòóòè10.Àðõèòåêòóðà âà äèçàéí é´íàëèøè ðèâîæëàíèøè- Áîáîõîíîâ Îëòèáîé Ðàõìîíîâè÷ - Ñóðõàíäàð¸ âèëîÿòè òåõíèêà ôèëèàëè11.Àãðîïðîöåññèíã ðèâîæëàíèø é´íàëèøëàðè - Ñóâîíîâ Áîéìóðîä ¤ðàëîâè÷ - äîöåíò, Òîøêåíò èððèãàöèÿ âà ³èøëî³ õ´æàëèãèíè ìåõàíèçàöèÿëàø ìóõàíäèñëàðè èíñòèòóòè12.Ôèçèêà-ìàòåìàòèêà ôàíëàðè þòó³ëàðè- Ñîõàäàëèåâ Àáäóðàøèä Ìàìàäàëèåâè÷ - äîöåíò, Íàìàíãàí ìóõàíäèñëèê-òåõíîëîãèÿ èíñòèòóòè13.Ãåîëîãèÿ-ìèíåðîëîãèÿ ñîµàñèäàãè èííîâàöèÿëàð- £àµµîðîâ ¤êòàì Àáäóðàõèìîâè÷ - PhD, äîöåíò, Òîøêåíò èððèãàöèÿ âà ³èøëî³ õ´æàëèãèíè ìåõàíèçàöèÿëàø ìóõàíäèñëàðè èíñòèòóòè14.Êèì¸ ôàíëàðè þòó³ëàðè- Ðàõìîíîâà Äîíî £àõõîðîâíà - Íàâîèé âèëîÿòè òàáèèé ôàíëàð ìåòîäèñòè15.Ìàäàíèÿò âà ñàíúàò ñîµàëàðèíè ðèâîæëàíèøè- Òîøòåìèðîâ Îòàáåê Àáèäîâè÷ - Ôàð²îíà ïîëèòåõíèêà èíñòèòóòè16.Áèîëîãèÿ âà ýêîëîãèÿ ñîµàñèäàãè èííîâàöèÿëàð- É´ëäîøåâ Ëàçèç Òîëèáîâè÷ - Áóõîðî äàâëàò óíèâåðñèòåòè

Ò´ïëàìãà êèðèòèëãàí òåçèñëàðäàãè ìàúëóìîòëàðíèíã õà³³îíèéëèãè âà è³òèáîñëàðíèíã ò´²ðèëèãèãàìóàëëèôëàð ìàñúóëäèð.

© Ìóàëëèôëàð æàìîàñè© Tadqiqot.uz

4



ÌÓÍÄÀÐÈÆÀ \ ÑÎÄÅÐÆÀÍÈÅ \ CONTENT

ÏÅÄÀÃÎÃÈÊÀ ÂÀ ÏÑÈÕÎËÎÃÈß ÑÎ¥ÀËÀÐÈÄÀÃÈÈÍÍÎÂÀÖÈßËÀÐ

1.Bekturdiyev Shavkat Ro'ziboyevichYANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYANI TADBIQ ETISH BOSQICHLARI.......................................92.Fattoxova Mahliyo MizrobovnaBOSHLANG`ICH SINF O`QUVCHILARINI MASALALAR YECHISHGA O`RGATISHMETODIKASI....................................................................................................................................113.Isroilova Gulshan IlhomovnaBOSHLANG'ICH SINF DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH............124.Nazarov Tohir Toshpo'lotvich, Aminjonov Ozodbek Umedjon o'g'liINTERNETDAN FOYDALANISH MADANIYATINI SHAKLLANTIRISHDA PEDAGOGIKTEXNOLOGIYALARNI O'RNI............................................................................................................135. Z.U.Mamirova1, G.B.NiyozovaMAKTABGACHA TA'LIMGA MUNOSABAT VA UNING RIVOJLANTIRISH MASALALARI...........156.Ìóðîäèëëà ÏàðïèåâÐÀÇÂÈÒÈÅ ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍÍÎÃÎ ÏÐÎÔÈËß ÊÎÌÏÅÒÅÍÖÈÈ ÏÐÎÔÅÑÑÎÐÑÊÎ-ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÒÅËÜÑÊÎÃÎ ÑÎÑÒÀÂÀ Â ÑÔÅÐÅ ÂÛÑØÅÃÎ ÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈß.............................177.Qobulova Dildora, Aminova OzodaBOSHLANG'ICH TA'LIMDA INNOVATSIYALARNING O'RNI........................................................198.Abdullayeva Salomat AllayorovnaO`QITISH METODIKASI VA UNING TURLARI................................................................................219.Ismailova Nigara IbraximovnaMAKTABLARDA SINF RAHBARI ISHINI TASHKIL ETISHNING MAQSAD VA VAZIFALARI..........2210.Sabirova Barno AbdullayevnaBOSHLANG`ICH SINFLARDA ONA TILI FANINING O`QITISH USLUBLARI................................2311.Shokirova Intizor GapirovnaSO`Z TURKUMLARI VA ULARNING TASNIFLARI.......................................................................2412.Àéðàïåòîâà Àëåíà ÃåííàäüåâíàËÈ×ÍÎÑÒÍÛÅ ÔÀÊÒÎÐÛ "ÃÐÓÏÏÛ ÐÈÑÊÀ" ÂÎÂËÅ×ÅÍÈß Â ÄÅÑÒÐÓÊÒÈÂÍÛÅÐÅËÈÃÈÎÇÍÛÅ ÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈÈ (ÒÅÇÈÑÛ Ê ÍÀÓ×ÍÎÌÓ ÄÎÊËÀÄÓ)................................2513. Ä.Ó.Óìàðàëèåâà, À.ÔàçëèääèíîâÒÅÕÍÈÊÎ-ÒÀÊÒÈ×ÅÑÊÀß ÏÎÄÃÎÒÎÂÊÀ ÑÏÎÐÒÑÌÅÍÎÂ-ÎÐÈÅÍÒÈÐÎÂÙÈÊÎÂ ÍÀÍÀ×ÀËÜÍÎÌ ÝÒÀÏÅ ÎÁÓ×ÅÍÈß................................................................................................2814.Õóäîéáåðãàíîâ Æ.Ñ., Ìóõòîðîâ Á.Ì.ÑÏÎÐÒ ÔÀÎËÈßÒÈÄÀ ÒÀÐÁÈß ÂÀ ÓÍÈÍÃ ÕÓÑÓÑÈßÒËÀÐÈ...................................................3015.Sagatova Nodira Odiljanovna, Muhtorova Mahliyo Bahtiyojon qiziMARKAZIY PROEKSIYALASHNING O`ZIGA HOS HUSUSIYATLARI VA ULARNIG FAZOVIYSHAKLINI IFODALANISHI...............................................................................................................3216.Yakubova Nafisa Odiljanovna, Xodjaeva Gullola Usmonxo`ja qiziMAKTAB CHIZMACHILIK TO`GARAKLARINI SAMARALI TASHKIL ETISH.................................3317. Bobojonov N., Qosimov A.,PEDAGOGIK TAJRIBA - TALABALARNI JISMONIY MADANIYAT BO'YICHA KASBIY-PEDAGOGIK TAYYORGARLIGINING BOSQICHI SIFATIDA.......................................................3518. Qosimov A., Bobojonov N., JISMONIY SIFATLARNI TARBIYALASHDA HARAKATLI O'YINLARNING O'RNI........................3719.Abdullayeva Fayoza Naimjonovna PATRIOTIC EDUCATION FOR YOUNGER GENERATION...........................................................3820.Abdullayeva Saboxon, Yunusova NargizaKIMYO FANINI O'QITISHDA VIRTUAL LABARATORIYALARDAN FOYDALANISHNINGO'QITISHDAGI SAMARALARI..........................................................................................................4121.Abdullayeva Aziza Karimovna,CHET TIL O'QITISHDA PSIXOLOGIK YONDASHUV.......................................................................4322.Abdullayeva Sabohat NormatovnaINGLIZ TILINI O'QITISH DAVOMIDA UYDA O'QISH (HOME READING) MASHG'ULOTI..........4523.Tosheva Moxira FarmonovnaTEXNOLOGIYA FANINING O'QUVCHI QOBILIYATLARI RIVOJLANISHIDA AHAMIYATI.....4724.Aliqulova KaromatYOSHLARDA KITOBXONLIK MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH HOZIRGI DAVRNINGDOLZARB MUAMMOSI..................................................................................................................49


"¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ" ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀ12-Ê¤Ï ÒÀÐÌÎ£ËÈ ÈËÌÈÉ ÌÀÑÎÔÀÂÈÉ ÎÍËÀÉÍ ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈß ÌÀÒÅÐÈÀËËÀÐÈÌÓÍÄÀÐÈÆÀ \ ÑÎÄÅÐÆÀÍÈÅ \ CONTENT

25.Aminova Qurbongul Iskandarovna, Ruzmetova Zuxra KurbondurdiyevnaINTERAKTIV METODLARDAN FOYDALANISHNING AHAMIYATI................................................5126.Axmedova Nafisa IsaxodjaevnaYOSH TENNISCHILARNING MASHG'ULOT JARAYONIDA JISMONIY QOBILIYATINIRIVOJLANTIRISH SAMARADORLIGI.............................................................................................5327.Azamatov Abdullo Isaxo'ja o'g'liBOSHLANGICH TAYYORGARLIK DAVRIDA PSIXOLOGIK TAYYORGARLIKNINGAHAMIYATI........................................................................................................................................5628.Azimova Maftuna,MAKTABDA ZAMONAVIY DARS MASHG'ULOTLARINING ZARURIYATI...............................5829.B.Kamolova, N.QahhorovaBOSHLANG'ICH TA'LIMDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH.........................6030.Bobomurodova SHahnoza HusenovnaAMALIY YO'NALISHLARDAGI DARS JARAYONIDA "LOYIHA" METODINING QO'LLANISHI....6231.Bobomurodova Vasila,TA'LIM JARAYONINI TASHKILLASHTIRISHGA QO'YILADIGAN TALABLAR.................................6432.Bozorova Madina,XALQ OG'ZAKI IJODI - SO'Z SAN'ATI.............................................................................................6533.Dadarboyev M.A, Xabibullayeva L.K,TA'LIM SOHASINI RIVOJLANTIRISH BO'YICHA XORIJIY TAJRIBALAR.....................................6634.Djurayeva Lola NashvanovnaDARSLARNI O'QUVCHI RUHIYATINI O'RGANISH ASNOSIDA TASHKIL QILISH.......................6735. Axunov Erkinboy Nazirovich, Axunov Sherzodbek ErkinboyevichXORIJIY TILLARNI O'QITISHDA YANGI PÅDAGOGIK TÅXNOLOGIYALARNING O'RNI..........6836.Fozilova MamuraABDULLA AVLONIY ASARLARI TARBIYA MAKTABI.......................................................................7037.Goyibova Zebiniso,BOSHLANG'ICH SINFLARDA AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDANFOYDALANISH..................................................................................................................................7138.Ikromova GulchexraDIDAKTIKA TUSHUNCHASI VA UNING TA'LIMIY AHAMIYATLARI...............................................7339.Jamolova Madina Urinovna,. XORIJIY TILLARNI O'QITISHDA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI............7540.Juraqulova Gulbahor,MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASALARIDA DIDAKTIK MASHG'ULOTLARNI TASHKIL ETISH.7641.Jumabayeva Oydin SheripbayevnaMATEMATIKA FANIDAN KO'P XONALI SONLAR, ULARNING O'QILISHI VA YOZILISHINIJADVALLAR ASOSIDA O'RGANISH.................................................................................................7842.Karimova Dildora,O'QUVCHILARDA MASALALAR YECHISH MALAKASINI TARKIB TOPTIRISH...........................8043.Kenjaboyeva Shoiraxon, Yusubjanova ZahrohonBOSHLANG'ICH SINFLARDA KASRLAR VA O'NLI KASRLAR MAVZUSINI O'QITISHMETODIKASI....................................................................................................................................8244.Matmuratova Adolat DavlatyarovnaBOSHLANG'ICH TA'LIMDA FANLARARO ALOQADORLIK..............................................................8445.Maxmudov Xayrulla Murtazaevich,MAKTABGACHA VA BOSHLANG`ICH TA'LIMDA KREATIV YONDASHUV..................................8646.Mirzoyeva Dilnoza AbduvosiyevnaTEXNOLOGIYA DARSLARIDA "BAHS-MUNOZARA" METODINING QO'LLANISHI.....................8847. Nazarova Gulbaxor, Haydarova MukarramBOSHLANG'ICH SINFLARDA KO'PAYTIRISHNING AL-XORAZIY USULI...................................9048.Nesipbaeva Saodatkhan Quanishbay qiziTHE IMPORTANCE OF IDIOMS IN TEACHING SPEAKING........................................................9249.O'rmonova Shahlo, Qirg'izova OygulONA TILI FANIDAN MUAMMOLI MAVZULAR VA ULARNING O'QITISH METODIKALARI...9450.Parmanov Jasur Abdullayevch,MAKTABGACHA TARBIYA YOSHDAGI BOLALARNI HARAKATLI OYINLAR ORQALI KASB-HUNARGA QIZIQTIRISH XUSUSIYATLARI....................................................................................9651.Pirmatova Gulruh,INFORMATIKADAN DARSDAN TASHQARI MASHG'ULOTLARNI LOYIHALASHTIRISH............9852.Surayyo Qodirova, Go`zalxon QahhorovaDARSLARDA YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH...........................99

6




53.R.Faxriddinova, D.KarimovaBOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARNI INNOVATSION METODLAR ORQALI O'QITISH......10054.Madina Sadulloyeva, Mukhammadbobur SalimovGLOBALLASHUV JARAYONIDA MILLIY PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARNING NAMOYONBO'LISHI............................................................................................................................................10255.Saloyeva Adolat Atobayevna, Àlloberganov Xushnud JabborovichO'ZBEKISTON TARIXI FANIDAN "AMIR TEMUR DAVLATI" MAVZUSI BO'YICHA ZINAMA-ZINA TEXNOLOGIYASINI QO'LLASH.............................................................................................10456.Sattorova Firuza Rustamovna,INGLIZ TILI LEKSIKASINI O'RGATISHDA O'YINLARNING AHAMIYATI..................................10657.Sharopova Hamida,BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINING INTELLEKTUAL SALOHIYATINIRIVOJLANTIRISH.............................................................................................................................10858.Sodiqova Baxtigul Ibodullayevna, Samatova Ozoda Ilhomjon qiziINTERNETMI YOKI ILM - INSON TARBIYASI UCHUN QAY DARAJADA MUHIM...................11059.Topvoldiyeva FotimaBOLALAR NUTQIDA UCHRAYDIGAN MORFOLOGIK VA SINTAKTIK XATOLAR BORASIDAAYRIM MULOHAZALAR...................................................................................................................11360.Topvoldiyeva ZuhraMAKTABGACHA TALIM MUASSSALARIDA BOLALARNI TABIAT BILAN TANISHTIRISHNINGSHAKL, METOD VA VOSITALARI....................................................................................................11461.Turdaliyeva Qizlarkhon,ALL ABOUT ZAKHIRIDDIN MUKHAMMAD BABUR....................................................................11662. Vohid Jo'rayev, Iroda TursunovaTA'LIM JARAYONI VA UNDAGI O'ZGARISHLAR..........................................................................11763.Umarova Lola,BOSHLANG'ICH SINFLARDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH................11964. Vaisova MehribonPEDAGOGIKA SOHASIDA INNOVATSIYALAR...........................................................................12165.Xudoyberganova Durdona Bekchanboyevna, Allomova Zulfiya MasharipovnaONA TILI DARSLARIDA SANOQNI BILDIRUVCHI SO'ZLARNI BOSHLANG'ICH SINFO'QUVCHILARGA O'RGATISHDA "AQL CHARXI" PEDAGOGIK TEXNALOGIYASIDANFOYDALANISH................................................................................................................................12466.Ðàñèì Õàéðîâ Çîëèìõîí ́ ²ëè, Àáäó²àôôîðîâ ¥óñíèääèí Øóµðàòæîí ́ ²ëè ÍÀÒÓÐÀÃÀ £ÀÐÀÁ ÐÀÑÌ ÈØËÀØ ÌÀØ¢ÓËÎÒËÀÐÈÄÀ ¤£ÓÂ×ÈËÀÐÃÀ ÈÍÄÈÂÈÄÓÀË¨ÍÄÀØÈØ......................................................................................................................................12567.Yunusov Yahyobek Abdullajonovich, O'smonov Muhammadyusuf Abdullajon o'g'li, Yunusova UmidaxonAbdurahimovna, Yuldashev Nuriddin MahamadovichBARKAMOL AVLODNI MA'NAVIY YETUK ETIB TARBIYALASHDA MILLIY G'URURNINGO'RNI...............................................................................................................................................12768.Mardon YarashovBOSHLANG'ICH SINFDA IJODIY FIKRLASHGA O'RGATISHNING PEDAGOGIK VAPSIXOLOGIK JIHATLARI................................................................................................................12969. Yuldasheva Inoyat, Ro'ziyeva Shakina,OLIY TÀ'LIM TIZIMIDÀ INNOVÀTSION FÀOLIYATNI TÀKOMILLÀSHTIRISH YO'LLARI......13170. Ziyodullayeva Nargiza DilmurodovnaDO'STLIK ULUG' FAZILAT...........................................................................................................13271.Àçàìàòîâà Í.È.,¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍ ÒÅÍÍÈÑ×ÈËÀÐÍÈ ÒÀÉ¨ÐÃÀÐËÈÃÈÄÀ ÒÅÍÍÈÑ Á¤ÉÈ×À ÌÓÑÎÁÀ£À¤ÉÈÍËÀÐÈÍÈÍÃ ÌÎÍÈÒÎÐÈÍÃ ÓÑËÓÁËÀÐÈÄÀÍ ÔÎÉÄÀËÀÍÈØ ÑÀÌÀÐÀÄÎÐËÈÃÈ..13472.Ìàµôóçà ÀðèïæàíîâàMÓÒÀÕÀÑÑÈÑËÈÊ ÔÀÍËÀÐÈÍÈ ¤£ÈÒÈØÄÀ ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈßËÀÐÄÀÍÔÎÉÄÀËÀÍÈØ ÑÀÌÀÐÀÄÎÐËÈÃÈ............................................................................................13673.Áîçîðîâà ÔåðóçàÈÍÃËÈÇ ÒÈËÈ ÔÀÍÈÍÈ ÓÊÈÒÈØÄÀ ÄÈÄÀÊÒÈÊ ÓÉÈÍËÀÐÍÈÍÃ ÑÀÌÀÐÀÑÈ...........13874.Ãàáäóëõàêîâà Ðàñèìà Ôàðèäîâíà,ÓÑËÎÂÈß ÂÍÅÄÐÅÍÈß ÈÍÍÎÂÀÖÈÉ Â ÏÐÎÖÅÑÑ ÐÀÇÂÈÒÈß ÊÎÌÌÓÍÈÊÀÒÈÂÍÎÉÊÎÌÏÅÒÅÍÒÍÎÑÒÈ ÏÎ ÐÓÑÑÊÎÌÓ ßÇÛÊÓ.........................................................................13975.Ãóëîìîâà ÊîìèëàÁ¤ËÀÆÀÊ ÏÐÎÔÅÑÑÈÎÍÀË ÒÀÚËÈÌÈ ¤£ÈÒÓÂ×ÈËÀÐÈÍÈ ÊÀÑÁÈÉ ÔÀÎËÈßÒÃÀÒÀÉ¨ÐËÀØÄÀ ÀÕÁÎÐÎÒ ÒÀÚËÈÌÈ ÌÓ¥ÈÒÈÍÈ ÒÀÊÎÌÈËËÀØÒÈÐÈØÍÈÍÃÀ¥ÀÌÈßÒÈ.....................................................................................................................................141


"¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ" ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀ12-Ê¤Ï ÒÀÐÌÎ£ËÈ ÈËÌÈÉ ÌÀÑÎÔÀÂÈÉ ÎÍËÀÉÍ ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈß ÌÀÒÅÐÈÀËËÀÐÈÌÓÍÄÀÐÈÆÀ \ ÑÎÄÅÐÆÀÍÈÅ \ CONTENT

76. Ä. Ñ. Ðàõìîíîâà, ¤. Îðòè³îâàÁ¤ËÀÆÀÊ ÌÓÒÀÕÀÑÑÈÑËÀÐÄÀ ÏÅÄÀÃÎÃËÀÐÃÀ ÕÎÑ ÊÐÅÀÒÈÂ ÔÀÎËÈßÒÌÀËÀÊÀËÀÐÈÍÈ ÐÈÂÎÆËÀÍÒÈÐÈØ ÌÀÑÀËÀËÀÐÈ..........................................................14377. Davronova ShohsanamO'ZBEK TILIDA O'ZLASHMA NEOLOGIZMLARNING MAVZUVIY GURUHLARI......................14578.Djumambetova Dilfuza Kongratbaevna.TEACHING PERSONIFICATION THROUGH GAMES...................................................................14779.Æàâàäîâ Õóñåíàëè £àµðàìîíîâè÷ÒÀËÀÁÀ- ¨ØËÀÐÄÀ Á¤Ø ÂÀ£ÒÄÀÍ ÑÀÌÀÐÀËÈ ÔÎÉÄÀËÀÍÈØ Ê¤ÍÈÊÌÀËÀÐÈÍÈØÀÊËËÀÍÒÈÐÈØ.......................................................................................................................14880.Èñëàìîâà Äóðäîíàõîí Ðóñòàìõîí ³èçèØÀÕÑ ØÀÊËËÀÍÈØ ÆÀÐÀ¨ÍÈÄÀ ÏÑÈÕÎËÎÃÈÊ ÈËÌÈÉ ÌÅÒÎÄËÀÐÍÈÍÃ ¤ÐÍÈ.ÊÓÇÀÒÈØ ÌÅÒÎÄÈÍÈÍÃ À¥ÀÌÈßÒÈ....................................................................................15081.Èñëàìîâà Äóðäîíàõîí Ðóñòàìõîí ³èçè¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÒÓÐÈÇÌ ÐÈÂÎÆËÀÍÈØÈÄÀ £ÀÄÈÌÈÉ " ÁÓÞÊ ÈÏÀÊ " É¤ËÈÍÈÍÃ¤ÐÍÈ ÂÀ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ À¥ÀÌÈßÒÈ.............................................................................................15182.Èñëàìîâà Äóðäîíàõîí Ðóñòàìõîí ³èçèØÀÕÑÄÀ ÏÑÈÕÎËÎÃÈÊ ÄÓÍ¨£ÀÐÀØÍÈÍÃ ØÀÊËËÀÍÈØÈÄÀ ÈÐÎÄÀ ÂÀ ÈÐÎÄÀÂÈÉÑÈÔÀÒËÀÐÍÈÍÃ À¥ÀÌÈßÒÈ.......................................................................................................15283.Èñëàìîâà Äóðäîíàõîí Ðóñòàìõîí êèçèÂÎÇÐÀÑÒÍÛÅ ÎÑÎÁÅÍÍÎÑÒÈ ÂÇÐÎÑËÛÕ È ÈÕ ÑÏÎÑÎÁÍÎÑÒÈ Ê ÎÁÓ×ÅÍÈÅ............15384.Islamova Durdonakhon Rustamkhon qiziCASES OF CRISIS IN YOUNG AGE AND THEIR DESCRIPTION..............................................15485.Èñëàìîâà Äóðäîíàõîí Ðóñòàìõîí ³èçèÇÀÌÎÍÀÂÈÉ ÎÈËÀËÀÐÄÀ ÈÆÎÁÈÉ ÏÑÈÕÎËÎÃÈÊ ÌÓ¥ÈÒ ßÐÀÒÈØÍÈÍÃ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊÀÑÎÑËÀÐÈ.....................................................................................................................................15586.Êàçèìîâ Æàìøèä Øàìñèääèíîâè÷ÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈß ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍÍÛÕ ÏÐÎÖÅÑÑÎÂ Â ÎÁÙÅÎÁÐÀÇÎÂÀÒÅËÜÍÛÕ Ó×ÅÁÍÛÕÇÀÂÅÄÅÍÈßÕ.................................................................................................................................15687.Òîøîâà ÌàëèêàÁÀÐÊÀÌÎË ØÀÕÑÍÈ ÒÀÐÁÈßËÀØÄÀ ÌÈËËÈÉ ÒÀÐÁÈßÌÈÇ ÄÀÐÃÀËÀÐÈÍÈÍÃÊÀÐÀØËÀÐÈ.....................................................................................................................................15888.Í.Ìà³ñóäîâà, Î.£àìáàðîâàÊÈ×ÈÊ ÌÀÊÒÀÁ ¨ØÈÄÀÃÈ ¤£ÓÂ×ÈËÀÐ À£ËÈÉ ÔÀÎËÈßÒÈ........................................15989.Õàéäàðîâà ÍèãîðàÔÈËÎËÎÃÈß ÔÀÍËÀÐÈÍÈ ÓÊÈÒÈØÄÀ ÈÍÒÅÐÔÀÎË ̈ ÍÄÎØÓÂ......................................16190. À.Ñ.Íàóðóçáàåâà, À.À.Åìáåðãåíîâà, ÑÈÑÒÅÌÀ ÇÀÄÀÍÈÉ ÏÎ ÎÑÎÇÍÀÍÍÎÌÓ ÏÎÑÒÐÎÅÍÈÞ ÏÐÅÄËÎÆÅÍÈÉ ÍÀÊÀÐÀÊÀËÏÀÊÑÊÎÌ ßÇÛÊÅ........................................................................................................16291.Øàëîëà Íóðìàòîâà, Øàõíîçà ÍóðìàòîâàÌÀÌËÀÊÀÒÈÌÈÇÄÀ ÈËÌÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐÍÈ ÒÀØÊÈË £ÈËÈØ ÎÌÈËËÀÐÈ........16492. Æàëîëîâà Ïîêèçà Ìóçàôôàðîâíà,ÒÅÕÍÈÊÀ É¤ÍÀËÈØÈÄÀÃÈ ÎËÈÉ ÒÀÚËÈÌ ÌÓÀÑÑÀÑÀËÀÐÈ ÊÐÅÄÈÒ ÌÎÄÓËÒÈÇÈÌÈÄÀ "ÔÈÇÈÊÀ" ÔÀÍÈÄÀÍ ËÀÁÎÐÀÒÎÐÈß ÌÀØ¢ÓËÎÒËÀÐÈÍÈ ÀÊÒ ÀÑÎÑÈÄÀÒÀØÊÈË £ÈËÈØ ÌÅÒÎÄÈÊÀÑÈ............................................................................................16593.Ðàæàáîâà Äèëôóçà,ÐÓÑÑÊÈÉ ßÇÛÊ Â ÍÀØÅÉ ÆÈÇÍÈ.......................................................................................16794.Ðàõèìîâ Æàâîµèð Äàâðáåê ́ ²ëèÒÅÕÍÈÊ ÔÀÍËÀÐÍÈ ¤£ÈÒÈØÄÀ ÇÀÌÎÍÀÂÈÉ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ ÂÀ ÀÕÁÎÐÎÒÒÅÕÍÎËÎÃÈßËÀÐÈÄÀÍ ÔÎÉÄÀËÀÍÈØ.................................................................................16995. Ó.¥. ÑàéèòîâàÊÎÌÏÞÒÅÐ ¤ÉÈÍËÀÐÈÍÈÍÃ ÁÎËÀ ÄÈ££ÀÒÈ ÂÀ ÕÎÒÈÐÀÑÈÃÀ ÒÀÜÑÈÐÈ....................17196.Õ´æàìîâà Þëäóç, Òèðêàøåâà ÌàäèíàÏÅÄÀÃÎÃÈÊÀ ÂÀ ÏÑÈÕÎËÎÃÈßÄÀ ÈÍÍÎÂÀÖÈßËÀÐ............................................................17397. Ô.Àðçèìàòîâà, Ì.ÀáäóàçèìîâàÁÎØËÀÍ¢È× ÒÀÚËÈÌÄÀ ÌÓËÜÒÈÌÅÄÈÀËÈ ÀÕÁÎÐÎÒËÀÐÍÈ ÒÀÚËÈÌ ÆÀÐÀ¨ÍÈÃÀÒÀÄÁÈ£ ÝÒÈØ..............................................................................................................................17598.Ðàñèì Õàéðîâ Çîëèìõîí ́ ²ëè, ¤ðîëîâ Æàâîµèð Êàðèìæîí ́ ²ëè5-7 ÑÈÍÔ ÐÀÍÃÒÀÑÂÈÐ ÊÎÌÏÎÇÈÖÈßÑÈ ÌÀØ¢ÓËÎÒËÀÐÈÄÀ ¤£ÓÂ×ÈËÀÐÃÀÈÍÄÈÂÈÄÓÀË ̈ ÍÄÀØÈØ.............................................................................................................177

8




99.Õèêìàòóëëàåâà Äèëàôðóç¤£ÓÂ ÀÄÀÁÈ¨ÒËÀÐÈ ÁÈËÀÍ ÈØËÀØ ÌÀËÀÊÀÑÈÍÈ ÐÈÂÎÆËÀÍÒÈÐÈØ ÎÐ£ÀËÈÌÓÑÒÀ£ÈË ÒÀÚËÈÌÍÈÍÃ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ ÈÌÊÎÍÈßÒËÀÐÈÍÈ ÒÀÊÎÌÈËËÀØÒÈÐÈØ.179100.Õîíõ´æàåâ Àëèøåð Ðàâøàíáåê ́ ²ëèÇÀÌÎÍÀÂÈÉ ÒÀÚËÈÌ ÒÈÇÈÌÈÄÀ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ ÔÀÎËÈßÒÍÈÍÃ ÑÀÌÀÐÀÄÎÐËÈÃÈÍÈÎØÈÐÈØ.......................................................................................................................................181101.Õ´æàìè¸ðîâ Ñàúäóëëî×îðèåâè÷,ÌÀÊÒÀÁÃÀ×À ÒÀÚËÈÌ ÒÀØÊÈËÎÒËÀÐÈÄÀ ÁÎËÀËÀÐÍÈ À£ËÈÉ ÐÈÂÎÆËÀÍÒÈÐÈØÌÀÑÀËÀËÀÐÈ................................................................................................................................183102.Øèðèíîâ Ìóçàôôàð Êó÷àðîâè÷,ÑÏÅÖÈÔÈ×ÅÑÊÈÅ ÎÑÎÁÅÍÍÎÑÒÈ ÄÈÄÀÊÒÈ×ÅÑÊÈÕ ÏÐÈÍÖÈÏÎÂ ÂÑÎÂÅÐØÅÍÑÒÂÎÂÀÍÈÈ ÂÇÀÈÌÎÑÂßÇÀÍÍÎÑÒÈ È ÍÅÏÐÅÐÛÂÍÎÑÒÈ ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÍÈßÏÐÅÄÌÅÒÀ "ÏÐÈÐÎÄÎÂÅÄÅÍÈÅ"................................................................................................185103.Ñaíæað Ýø³îáèëîâ,ÓÌÓÌÒÀÚËÈÌ ÌÀÊÒÀÁ ÐÀ¥ÁÀÐËÀÐÈÍÈÍÃ ÁÎØ£ÀÐÓÂ ÑÀÌÀÐÀÄÎÐËÈÃÈÍÈÃÈÁÀ¥ÎËÀØÄÀ KPI ÒÈÇÈÌÈÍÈÍÃ À¥ÀÌÈßÒÈ..........................................................................187104.Þëäàøåâ Ôàðõîä Êàðèìáàåâè÷ÏÅÄÀÃÎÃ ÂÀ ÓÍÈÍÃ ÈÆÒÈÌÎÈÉ-ÏÑÈÕÎËÎÃÈÊ £È¨ÔÀÑÈ..............................................189105.Êàìîëà Þñóïîâà ÍóðèääèíîâíàÁ¤ËÀÆÀÊ ÏÐÎÔÅÑÑÈÎÍÀË ÒÀÚËÈÌÈ ¤£ÈÒÓÂ×ÈËÀÐÈÍÈ ÊÀÑÁÈÉ ÔÀÎËÈßÒÃÀÒÀÉ¨ÐËÀØ ¥ÎËÀÒÈ, ÌÎ¥ÈßÒÈ ÂÀ ÌÓÀÌÌÎËÀÐÈ.............................................................191106.Lola Yadgarova, Sarvinoz ErgashevaMOODLE TIZIMI ELEMENTLARIDAN MASOFAVIY TA'LIMNI SHAKLLANTIRISHDAFOYDALANISH................................................................................................................................193107.£àìáàðîâà ÎéäèíîéÁÎØËÀÍFÈ× ÑÈÍÔ ¤£ÓÂ×ÈËÀÐÈÃÀ ÌÓËÒÜÌÅÄÈÀ ÂÎÑÈÒÀËÀÐÈ ÀÑÎÑÈÄÀÌÀÒÅÌÀÒÈÊ ÒÓØÓÍ×ÀËÀÐÍÈ ¤ÐÃÀÒÈØ.............................................................................195108.Êóâàòîâà Íîçèìà Áàõòè¸ðîâíàÈÕÒÈÑÎÑËÈÊ ÔÀÍËÀÐÈÄÀÍ ÀÌÀËÈÉ ÌÀØ¢ÓËÎÒËÀÐÄÀ ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍÒÅÕÍÎËÎÃÈßËÀÐÍÈ £¤ËËÀØ...................................................................................................197109.Áîáîæîíîâà Íèëóôàð ÌàìóðáåêîâíàÝÊÎËÎÃÈÊ ÒÀÐÁÈßÍÈ ÒÀÑÂÈÐÈÉ ÑÀÍÚÀÒ ÁÈËÀÍ ÁÎ¢ËÀØ..........................................199110.Äàâðîíîâà Ìîõèíóð Çè¸äóëëî êèçè,ÏÎÍßÒÈÅ È ÂÈÄÛ ÏÐÎÁËÅÌÍÎÃÎ ÎÁÓ×ÅÍÈß ÍÀ ÓÐÎÊÀÕ ÐÓÑÑÊÎÃÎ ßÇÛÊÀ ÈËÈÒÅÐÀÒÓÐÛ...............................................................................................................................200111.Æóìàáîåâ Íàáè Ïàðäàáîåâè÷, Äèëìóðîäîâ Ìóðîäæîí Òóðñóí ́ ²ëèÒÀÑÂÈÐÈÉ ÑÀÍÚÀÒÄÀ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ ÒÅÕÍÎËÎÃÈßÍÈÍÃ ÇÀÐÓÐÈßÒÈ...............................201112.Atajonova Gulora Rayimberganovna1-SINF O`QUVCHILARINING TURLI MUNOSABAT SHAKLLARIGA VA BILISH FAOLIYATIGATAYYORLASH................................................................................................................................203113.Babajonova Nafisa RustamovnaINTERFAOL METODLAR VA ULARNI SAMARALI QO`LLASH......................................................205114.Rajapova Inobat AtagaldiyevnaXITOY TA`LIM TIZIMINING O`ZIGA XOS XUSUSIYATLARI.......................................................207115.Sultonova Shahsanam Xudaynazarovna1-SINF O`QUVCHILARINI MAKTABGA PSIXOLOGIK TAYYORGARLIGINI O`RGANISH..........209116.Vaisova Roxatjon BekturdiyevnaBOSHLANG`ICH SINFLARDA ONA TILI FANINI O`QITISHNING MAZMUNI VA VAZIFALARI...211117.Yakubova Nodira XasanovnaBOSHLANG`ICH SINF O`QISH DARSLARIDA PEDOGOGIK TEXNOLOGIYALARNI QO`LLASHUSULLARI.......................................................................................................................................213118.Bobojonov N.N., Qosimov A.N.,PEDAGOGIK TAJRIBA - TALABALARNI JISMONIY MADANIYAT BO'YICHA KASBIY-PEDAGOGIK TAYYORGARLIGINING BOSQICHI SIFATIDA....................................................215



ÏÅÄÀÃÎÃÈÊÀ ÂÀ ÏÑÈÕÎËÎÃÈß ÑÎ¥ÀËÀÐÈÄÀÃÈÈÍÍÎÂÀÖÈßËÀÐ

YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYANI TADBIQ ETISH BOSQICHLARI

Bekturdiyev Shavkat Ro'ziboyevichXorazm v. Hazorasp t. Pitnak sh.1-son IDUM tarix fani o'qituvchisi

Annotatsiya: Maqolada yangi pedagogik texnologiyalarning ahamiyati , ularni qo'llashning muhimligi ,o'qituvchining pedagogik mahorati pedagogik texnologiyalarga qanchalik bog'liqligi keltirilgan.

Kalit so'zlar: pedagogik texnologiya, ilg'or , ijodkor o'qituvchi, novator pedagog.

Mustaqil Respublika sharoitida xalq ta'limi o'ziga xos rivojlanish davrini boshidan kechirmoqda. Bu o'zigaxoslik eng avvalo ta'lim - tarbiya mazmunini milliylashtirish ya'ni o'zimizning juda boy bo'lgan o'tmishtariximiz, ma'daniyatimiz , fanimiz,tilimiz ,o'z mohiyati bilan juda chiroyli , yuksak insoniy axloqiymazmunga ega bo'lgan yoshlarni o'qitish baxtiga muyassar bo'ldik . Bu narsa hammamizning qalbimizda yuksak, zaruz hislarni to'lqinlantiradi.

Yangi pedagogik texnologiya - bu murakkab, uzoq davom etadigan jarayondir. Bu jarayon o'qituvchilarningbosqichma- bosqich pedagogik mahorat pillapoyalarni egallab uning yuksak pedagogik darajasiga ko'tarilishikabi nihoyatda qiyin , mashaqqatli mehnatining samarasi sifatida har-bir o'qituvchi erishishi mumkinbo'lgan mahorat cho'qqisidir. Bu ish dastlab ilg'or pedagogik tajribalarini o'rganishdan boshlanishi lozim.

Ilg'or pedagogik tajriba o'qituvchilarning o'z pedagogik faoliyatiga ijodkor va novotorlarcha yondashish,o'qituvchilarga ta'lim va tarbiya berishning yangi yo'llarini topishdir.

Keyingi paytlarda "Ilg'or pedagogik" , "Ijodkor o'qituvchi", "Novator pedagog" tushunchalari matbuotsahifalarida, pedagoglarning o'zaro suhbatlarida, uslubiy kengash, seminar va konferensiyalarda ko'p tilgaolishmoqda .

"Ilg'or", avvalo boshqa o'qituvchilarga qaraganda o'z ichiga ma'suliyat bilan qaraydi. Shu sohadagi ijobiytajribalarni o'rganib , o'z darslarida maktabdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy tadbirlarda qo'llaydi. Shu orqalio'quvchilarning ta'lim va tarbiyasida muayyan yutuqlarni qo'lga kiritadi.

"Novator pedagog", bizningcha o'zining yaxlit pedagog vosita va usullarni mavjudligi bilan farqlanibturadi. Shu bilan birga novator o'qituvchilarida ilmiy -tahlil: o'ziga tanqidiy ko'z bilan qaray bilish xususyatlariham bo'ladi. Ularning ko'pchiligida g'oyat murakkab boshqalar o'ziga ishonmaydigan sharoitlarda ham o'zishlarining to'g'ri ekanligiga ishonch bo'ladi.

"Ijodkor o'qituvchilar" da ham "ilg'or pedagog" dagi xususyatlar bo'lishi mumkin. Ularning jiddiyfarqi shundaki, ilg'or pedagog mavjud mambalarni o'rganib , shular asosida ish olib borsa, ijodkor o'qituvchibor manbalariga tanqidiy ko'z bilan qaray biladi. Ko'p hollarda mavjud uslubiy yo'l-yo'riqlarga o'z munosabatinibildirib, sharoit va vaziyat taqozosiga , o'zining imkoniyatlariga qarab mavjud tarkiblarda farqli metodikusullardan foydaniladi.

Ilg'or pedagog tajribalarni aniqlashda ma'lum mezonlarga asoslanish kerak. Bunda eng muhim mezono'qituvchi o'z pedagogik faoliyatda qo'llaydigan ta'lim - tarbiyaning yangi shakl, metod va usullaridir. Bumezon ilg'or o'qituvchini oddiy o'qituvchilardan ajratiladigan eng muhim belgidir. O'qituvchi qo'llaydiganyangicha , turlicha : masalan, ta'lim va tarbiyaning yangi mazmuni , shakli metodi pedagogik mehnatningeng ta'sirchan , takomillashtiruvchi yo'llarini belgilashdan iborat bo'lishi mumkin.

Ilg'or pedagog tajribali ifodalovchi yana bir mazon uning yuqori natijaga erishish uchun zamin hozirlashidir.Bunda o'qituvchilarning bilimi va tarbiyalanganlik darajasi hisobga olinishi zarur.

Qo'yilgan bahoga o'tkazilgan tarbiyaviy tarbiyaning soni emas, ularning o'quvchilarga inson sifatidashakllanishiga tasirining mezoni sifatida qarash lozim.

Ilg'or pedagog tajribaning o'z- o'zidan emas balki ommaviy tajriba shakllangan tajribalar boshqao'qituvchilarning ish uslubi bilan vorislik asosida tarkib topishi uning ta'sirchanligini oshirish va tarqalishiniosonlashtiradi. Bu mezon ilg'or pedagog tajribalarni oddiy tajribadan ajratish va uni avaylab yoyishga yordamberadi.

Pedagogik texnologiyani egallashdagi ikkinchi muhim bosqich o'qituvchilarimizning pedagogik mahoratini

10



muhim tarkibiy qismi hisoblangan pedagogik texnologiyani egallaydi. Pedagog mahorati o'z ichiga pedagogik texnikani oladi. Pedagogik texnikasi o'qituvchiga ta'lim - tarbiya

faoliyyatida zarur bo'lgan umumiy pedagogik malakalar mazmunini o'z ichiga oladi. Shunday ekan hozirgi paytda yurtimizda kechayotgan globollashuv jarayonida biz pedagoglar shu jaroyonga

mos yuksak fazilat, mahorat egasi bo'lgan pedagog bo'lmog'imiz kerak. Buyuk ma'rifatparvar adib va jamoatarbobi Abdulla Avloniy ta'lim va tarbiya haqida aytgani kabiy "Tarbiya bizlar uchun yo hayot - yo mamot, yonajot - yo halokat, yo saodat - yo falokat masalasidir". Darhaqiqat yoshlari ta'lim - tarbiyali, ma'rifatliyurtning kelajagi ham buyukdir.

Foydalanilgan adabiyotlar1. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev asarlari.2. www.uzedu.uz3. Tarix fani darsliklari



BOSHLANG`ICH SINF O`QUVCHILARINI MASALALAR YECHISHGAO`RGATISH METODIKASI

Fattoxova Mahliyo MizrobovnaBuxoro viloyati G'ijduvon tumani 43-maktabning boshlang'ich sinf o'qituvchisi

Annotatsiya:Matematika darslarida masalalar yechishning dolzarbligi,masalalar o'quvchilarning aqliyqobiliyatini o'stirishining dolzarbligi.

Kalit so'zlar: Masalalar, sonlar, matematik tushuncha,qo'shish, sodda masala, to'plam, noma'lum sonlar.

"Yoshlarimizning mustaqil fikrlaydigan , yuksak intelektual va ma'naviy salohiyotga ega bo'lib ,dunyomiqyosida o'z tengdoshlariga hech qaysi sohada bo'sh kelmaydigan insonlar bo'lib kamol topishi ,baxtlibo'lishi uchun davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz"

Masalalalar yechish avvalo, mukammal matematik tushunchalarni shakllantirish, ularning dasturdabelgilab berilgan nazariy bilimlarni o'zlashtirishlarida favqulodda muhim ahamiyatga ega. Masalan, agar bizo'quvchilarga qo'shish haqida to'gri tushuncha shakllantirishni xohlasak, buning uchun bolalar yigindinitopishga doir yetarli miqdorda sodda masalalarni deyarli har gal to'plamlarni birlashtirish amalini bajaribyechish lozim.

Boshlangich sinflar uchun matematikadan dasturda bolalarni masalalarni yechishga o'rgatishga katta ahamiyatbergan. Bu dasturda bolalarga masalalarni yechishda ular oldindan o'rgangan arifmetik amallarning xossalaridanfoydalanishi va o'zlariga ma'lum bo'lgan usullardan eng ratsionalini tanlay olishga o'rgatish zarurligi ta'kidlangan.

Turmushda sonlar bilan bog'liq bo'lgan cheksiz ko'p hayotiy vaziyatlar vujudga keladiki, bu sonlar ustidaturli arifmetik amallar bajarish talab qilinadi. Bular masalalardir. Masalan:

1. Yosh tabiatshunoslarga 15 tup olmako'chati va 10 tup olxo'ri ko'chati ajratildi . Yosh tabiatshunoslargaqancha ko'chat ajratilgan?

2. Yengil mashina yo'lda 4 soat bo'ldi va soatiga 56 km tezlik bilan yurdi. Mashina qancha masofani bosibo'tdi?

3. Do'konda 2 bo'lak chit sotildi. Birinchi bo'lak uchun 180 so'm, ikknchi bo'lak uchun ikki marta ko'p pulberishdi, ikkinchi bo'lak uchun qancha pul berishgan?

Avvalo har bir masala berilgan va noma'lum sonlarni o'z ichiga oladi. Masaladagi son to'plamlar soniniyokimiqdorlarning qiymatini xarakterlaydi, munosabatlarini ifodalaydi yoki berilgan mavhum sonlar bo'ladi.Masalan masalada 15 soni olma ko'chatlari to'plamini sonini xaraterlaydi. 2-masalada 56 soni miqdor uzunlikningqiymatidir. 3-masalada 2soni ikki sonning munosabatini 2 va 1-bo'lakdagi chitning bahosini ifodalaydi. 4-masalada 12, 8 mavhum sonlar berilgan bo'lib , bular mos ravishda kamayuvchi va ayirmadir.Har birmasalada shart va savol bo'ladi. Masala shartida berilgan sonlar orasidagi va berilgan sonlar bilan izlanayotgansonlar orasidagi bog'lanish ko'rsatiladi, bu bog'lanishlar tegishli arifmetik amallarni tanlashni belgilabberadi. Savol esa qaysi son izlanayotgan son ekanligini bildiradi

Ko'rib turibmizki, hayotiy vaziyatdanarifmetik amallarga o'tish turli masalalarda berilgan sonlarva izlanayotganson orasidagi turli bog'lanishlar bilan belgilanar ekan.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR1.Shavkat Mirziyoyev "Erkin va farovon , demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz".

Toshkent "O'zbekiston" 2016-yil 59 bet2. Matematika 3-sinf S.Burxonov, O'.Xudoyorov, Q.Norqulova Toshkent "Sharq" 2016-yil3.Internet ma'lumotlari

12



BOSHLANG'ICH SINF DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDANFOYDALANISH

Isroilova Gulshan IlhomovnaBuxoro viloyati G'ijduvon tumani 24-maktabning boshlang'ich sinf o'qituvchisi

Annotatsiya:Interfaol metodlarlardan foydalanish bugungi kunning dolzarb mavzusiligi, bilimlarnimustahkamlash, guruhlarda ishlash, o'quvchilarning bilimini mustahkamlash va baholash.

Kalit so'zlar: Interfaol metodlar, bilimlar, ko'nikma, "Fikriy hujum" , "Yalpi fikriy hujum", "6x6","Qora quti" metodi,"Zinama-zina", "Zig-zag" "Beshinchisi (oltinchisi, yettinchisi, ... ) ortiqcha metodi, "3/3" ("4/4", "5/5", ...) metodi, "Qizil va yashil rangli kartochkalar bilan ishlash" metodlari.

"Agar biz hayotda nimanidir o'rgangan bo'lsak, buning uchun matematikadan minnatdor bo'lishimizkerak". P. Gassendi

Zamonaviy ta'limni tashkil etishga qo'yiladigan muhim talablardan biri ortiqcha ruhiy va jismoniy kuchsarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga erishishdir. Bugungi kunda bir qator rivojlanganmamlakatlarda o'quvchilarning o'quv va ijodiy faolliklarini oshiruvchi hamda ta'lim-tarbiya jarayoniningsamaradorligini kafolatlovchi pedagogik texnologiyalarni qo'llash borasida katta tajriba to'plangan bo'lib,ushbu tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan yuritiladi. Biz quyidagiinterfaol metodlardan foydalanishimiz mumkin.

"Fikriy hujum" metodiMazkur metod o'quvchilarning mashg'ulotlar jarayonidagi faolliklarini ta'minlash, ularni erkin fikr

yuritishga rag'batlantirish hamda bir xil fikrlash inertsiyasidan ozod etish, muayyan mazvu yuzasidan rang-barang g'oyalarni to'plash, shuningdek, ijodiy vazifalarni hal etish jarayonining dastlabki bosqichidapaydo bo'lgan fikrlarni yengishga o'rganish uchun xizmat qiladi."Fikriy hujum" metodidan foydalanishchog'ida o'quvchilarning soni 15 nafardan oshmasligi maqsadga muvofiqdir. Ushbu metodga asoslanganmashg'ulot bir saotga qadar tashkil etilishi mumkin.

"Yalpi fikriy hujum" metodiMetod o'quvchilar tomonidan yangi g'oyalarning o'rtaga tashlanishi uchun sharoit yaratib berishga

xizmat qiladi. Har bir 5 yoki 6 nafar o'quvchilarni o'z ichiga olgan guruhlarga 15 daqiqa ichida ijobiy haletilishi lozim bo'lgan turli xil topshiriq yoki ijodiy vazifalar belgilangan vaqt ichida ijobiy hal etilgach,bu haqida guruh a'zolaridan biri axborot beradi. Guruh tomonidan berilgan axborot (topshiriq yoki ijodiyvazifaning yechimi) o'qituvchi va boshqa guruhlar a'zolari tomonidan muhokama qilinadi va unga bahoberiladi. Mashg'ulot yakunida o'qituvchi berilgan topshiriq yoki ijodiy vazifalarning yechimlari orasida engyaxshi va o'ziga xos deb topilgan javoblarni e'lon qiladi. Mashg'ulot jarayonida guruhlar a'zolariningfaoliyatlari ularning ishtiroklari darajasiga ko'ra baholab boriladi.

Shuningdek yuqoridagilardan tashqari yana ko'plab interfaol metodlar bor.Jumladan, "Fikrlarning shiddatlihujumi" metodi, "6x6x6" metodi, "Aqliy hujum" metodi, "Klaster" metodi, "Qarorlar shajarasi" metodi,"Qora quti" metodi, "Beshinchisi (oltinchisi, yettinchisi, ... ) ortiqcha metodi, "3/3" ("4/4", "5/5", ...)metodi, "Qizil va yashil rangli kartochkalar bilan ishlash" metodi, "Zig-zag" strategiyasi (metodi), "Zinama-zina" metodi va boshqa ko'plab metodlar bor. Ulardan har birini o'qituvchi pedagog har bir fanda unumlifoydalansa, uning darsi o'z maqsadiga erishadi, natijasi ham yuqori bo'ladi.

Foydalangan adabiyotlar1. Tolipov O'.Q., Usmanboyeva M. Pedagogik texnologiya: nazariya va amaliyot. Monografiya.

Toshkent: "Fan". 2005.2."Mana buyuklar" kanali.3.Internet ma'lumotlari.



INTERNETDAN FOYDALANISH MADANIYATINI SHAKLLANTIRISHDAPEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNI O'RNI

Nazarov Tohir Toshpo'lotvich(BuxDU Harbiy ta'lim fakulteti Maxsus tayyorgarlik sikli o'qituvchisi, leytenant)Aminjonov Ozodbek Umedjon o'g'li(BuxDU Harbiy ta'lim fakulteti 1-bosqich talabasi)

Ushbu maqolada axborot-komunikatsiya texnologiyalaridan foydalanib ta'lim samaradorligini oshirishhaqida fikr yuritilgan.

Kalit sozlar: Ta'lim, axborot, yangi pedagogik texnologiyalar, internet, electron pochta, kompyuter,kadrlar tayyorlash milliy dasturi.

Hozirgi davrda ta'limni axborot texnologiyalarisiz tasavvur qilib bo'lmaydi, mana shu sababli barchamiz"yangi pedagogik texnologiyalar" atamasini ishlata boshladik. Bir misol, shaxsiy kompyuter ta'limningimkoniyatlarini butunlay o'zgartirib yubordi. Internet leptoplar ta'lim tizimiga yangi pedagogik texnologiyalarnitatbiq etish bo'yicha yanada kattaroq imkoniyatlar yaratib berdi. O'zbekistonning mustaqilligi sharoitlaridata'lim tizimini isloh qilish birinchi navbatda ta'lim va tarbiya tizimiga ilg'or axborot texnologiyalarning tatbiqetish bilan bog'liq.

Ma'lumki, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari mikroelektronika, hisoblash texnikasi (apparatli vositalarva dasturiy ta'minotlar), elektroaloqa va antoelektronika-mikroprosessorlar, yarimo'tkazgichlar va optik-tolalikabellar sohalaridagi kashfiyotlar bilan bog'liq.

Bu kashfiyotlar ulkan axborotlarni ishlab chiqish va saqlashga hamda ularni kommunikasiya tarmoqlariorqali tez tarqatish imkonini beradi. Kompyuterlarni bir-biriga ulash va ularni bir-biri bilan aloqa qilishgasozlash yangi kuchli texnologik tizimni umumiy protokoldan foydalanuvchi tarmoq axborot sistemalariniyaratishga imkon beradi. Ular odamlarni, ularning uylarini va idoralarni birlashtiradi hamda juda qisqa vaqtichida ulkan topshiriqlar sonini ishlab chiqadi va bajaradi. Bu axborotlardan foydalanish xususiyatini vakommunikasiya tuzilishini tubdan o'zgartiradi. Shu bilan birga kompyuter tarmoqlari yer sharining barchanuqtalari bilan aloqa qilish imkonini beradi. Ta'lim tizimi uchun bu o'qituvchilar va talabalar o'rtasidakommunikasiya uchun yangi imkoniyatlar yaratib beradi.

Internet texnologiyalarning yangiligi va o'ziga xosligi insoniyat rivojlanishi nuqtai nazaridan ulardeyarli insoniyat faoliyati barcha sohalariga kirib borishi, ulardan cheklanmagan joylar va maqsadlarda foydalanishmumkinligidan iborat. Shu kabi axborot-kommunikasiya texnologiyalari uch yo'nalishda ilgari bo'lmagan judakatta samara bilan insoniyat rivojlanishi jarayonidagi to'siqlarni yengib o'tish imkon beradi:

1) Bilimlarni egallash yo'lidagi to'siqlarni yengish. Axborotlardan foydalanish natijasida ta'lim olishyo'lidagi inson imkoniyatlarini shakllantirish uchun katta ahamiyatga ega. Agar ta'lim kognitiv ko'nikmalarinirivojlantirishga olib kelsa, axborotlar bilimlar to'plash jarayonining mazmunli jihatini ta'minlash uchunkerak b'ladi. Internet va "Butun jahon tarmog'i" barcha ijtimoiy qatlamdagi insonlar uchun birdek axborotizlash kanali bo'lib xizmat qiladi.

2) Ijtimoiy hayotda ishtirok etish yo'lidagi to'siqlarni yo'qotadi. Internet tarmog'i orqali butun dunyobilan aloqa qilish imkoniyati oxirgi yillarda ko'plab global fuqarolik tashabbuslarini tarqatishga imkon berdi.Misol uchun, ta'lim tizimida qayta aloqani ta'minlash harakati.

3) Iqtisodiy imkoniyatlarini kengaytirish yo'lidagi to'siqlarni yo'qotadi. Axborot-kommunikatsiyatexnologiyalar va ular bilan bog'liq sohalar hamda ta'lim tizimi eng jadal rivojlanayotgan sektorlar hisoblanadi.Yangi axborot texnologiyalari axborotlar va aloqadan foydalanish imkoniyatini keskin kengaytiradi. Elektronpochta, elektron kutubxonalar - saytlar ta'lim tizimi uchun cheksiz imkoniyatlar beradi, har qandaychegaralarni yo'qotadi, dunyoning har qanday nuqtasidan o'quv va ilmiy axborotlarni olish imkoniniyaratadi.

Bugungi kunda Internetga simsiz ulanishni ta'minlovchi, shu jumladan, mobil telefonlar soni Internetgaulanadigan shaxsiy kompyuterlar sonidan ortib ketdi. Ta'lim sifatini, ma'naviy-g'oyaviy tarbiyasi darajasinioshirish vazifasi hisoblanadi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish so'zsiz yangi axborottexnologiyalariga asoslanishi zarur. Ta'lim tizimini rag'batlantirmay turib, fuqarolik jamiyatini qurib bo'lmaydi.

14



Ta'lim tizimi yopiq nuqtai nazarlar, qarashlar statik tizimi emas, bir uzluksiz jarayondan iborat bo'lishikerak. Mustaqil Respublikamizning rivojlanishini kafolatlash uchun ta'lim tizimi dinamik, mukammalbo'lishi kerak. Gumanitar ta'lim tizimi - bu shaxsiy fikrlashini qayta anglab yetish, yangi o'quv dasturlariniishlab chiqish, doimiy fikr almashish doimiy jarayonidir. Hozirgi paytda kompyuter tarmoqlari davridayangi texnologiyalarni yaratish va tarqatish xususiyatlari o'zgarmoqda hamda bu quyidagi yo'nalishlarda sodirbo'lmoqda: birinchidan, yuksak raqobatchilik hukm surishi bilan ajralib turadigan zamonaviy global bozordako'nikmalar har qachongidan ham katta ahamiyatga ega. Texnologiyalarni uzatish va tarqatish juda murakkabjarayon. Ikkinchidan, texnologiyalar qimmatliligini tan olinishini aks ettiruvchi yangi global normalarniishlab chiqish ham katta ahamiyatga ega bo'lmoqda. Deyarli barcha mamlakatlar tomonidan maqullanganyangi qoidalari intellektual xususiylikni himoya qilish rejimlarini barcha yerda kuchaytirmoqda. Uchinchidan,butun dunyoda ilmiy tadqiqotlar va tajriba-konstruktorlik loyihalashtirish sektorida xususiy sektor yetakchirol o'ynaydi. Bu sektorda yangi texnologiyalarni ishlab chiqish uchun zarur moliyaviy mablag'lar, bilimlarva kadrlar katta qismi jamlangan. To'rtinchidan, eng yuksak malakali texnik mutaxassislarni ish bilan ta'minlovchiglobal mehnat bozori shakllanadi. Beshinchidan, yangi kompaniyalar, ilmiy-tadqiqotchilik laboratoriyalariva moliyalashtiruvchilar hamda korporasiyalar yangi texnologiyalar ishlab chiqarish global markazlarigabirlashmoqdalar.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI .1.Aripov M. Internet va elektron pochta asoslari.- T.; 2000.2. Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Ta'limda innovatsion texnolo-giyalar (ta'lim muassasalari

pedagog-o'qituvchilari uchun amaliy tavsiyalar). T: Iste'dod jamg'armasi 2008.



MAKTABGACHA TA'LIMGA MUNOSABAT VA UNING RIVOJLANTIRISHMASALALARI

Z.U.Mamirova, G.B.Niyozova(Guliston davlat universiteti o'qituvchi1, GulDu magistranti)

Bugungi kunda jahonning ilg'or mamlakatlarida ta'lim tizimini isloh etishga katta ahamiyat berilmoqda.Buning pirovardida inson paydo bo'lishidan to umrining oxirigacha davom etadigan tarbiya va o'qitishni yaxlitajralmas tizim deb qarashga va uni amaliyotga tatbiq etishga undalmoqda. Bunda yosh ota-onalar, ijtimoiymuhit va bolaning olamini o'zaro bog'langan va harakatdagi tizimini yaratish e'tiborga molikdir. Bu tizimnio'rganadigan fanlar yangi yondashuvlar, tamoyillar, metod va qarashlar bilan yanada boyib bormoqda.Bunday zamonaviy ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishlar, ta'lim tizimining modernizatsiya qilinishi, uni tarkibiyjihatdan qayta qurish, ta'lim, fan, texnika va texnologiyalarning, iqtisodiyot va madaniyatning jahon miqyosidagizamonaviy yutuqlarini hisobga olgan holda ta'lim dasturlarini o'zgartirib, yangilab borishni ko'zda tutadi.

Respublikamiz maktabgacha ta'lim tizimi sohasida ham ilg'or xalqaro tajribalarni ommalashtirish, tizimdafaoliyat ko'rsatadigan pedagog xodimlarni kasbiy kompetensiyalarini rivojlantirishning samarali mexanizmlarinitaklif qilish, maktabgacha ta'limga qo'yilgan davlat talablarini bajarish yo'nalishlarini belgilab berish, maktabgachata'lim dasturlarini takomillashtirishga oid takliflarni ilgari surish, sohaga oid davlat siyosatini amalga oshirishgayo'naltirilgan tavsiyalar ishlab chiqish kabi ustuvor vazifalarni belgilab olishga e'tibor qaratilmoqda. Maktabgachata'lim uyg'un rivojlangan shaxsni tarbiyalash, bolani butun kelajagini belgilab beradigan bilim va qadriyatlarniyosh avlod qalbiga singdirishda juda muhim ahamiyatga ega bo'lgan muaassasadir.

Shu bois mamlakatimizda maktabgacha ta'limni rivojlantirish va samarali faoliyat ko'rsatishiga qaratilgannormativ-huquqiy hujjatlar qabul qilinib, kompleks chora tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ammo hali sohadaechimini kutayotgan qator kamchiliklar bor. Jumladan, joylardagi maktabgacha ta'lim tashkilotlarida moddiy-texnik bazaning nochorligi, malakali kadrlar etishmasligi, sifatli oziq ovqat ta'minotining pastligi kabilarbolalarni maktabgacha ta'lim bilan to'liq qamrab olishni ta'minlashga imkon bermayapti.

Aytish kerakki, bu o'ta muhim va dolzarb vazifalarni tez va sifatli bajarish Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevningdoimiy e'tiborida bo'lmoqda. 2017 yil 9 sentyabr kuni qabul qilingan "Maktabgacha ta'lim tizimini tubdantakomillashtirish chora tadbirlari to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori ushbu fikrimizningamaliy ifodasidir.

Qarorda maktabgacha ta'limni boshqarishning zamonaviy mexanizmlarini joriy etish, tarbiya va o'quvjarayonini takomillashtirish, MTTlar infra tuzilmasi va moddiy texnik ta'minotini yaxshilash bo'yicha choratadbirlarni amalga oshirish nazarda tutilgan.

Unga ko'ra, maktabgacha ta'lim tizimini tanqidiy o'rganish va faoliyatini yanada takomillashtirish yuzasidantakliflar ishlab chiqish bo'yicha komissiya tashkil etildi. Ushbu komissiya maktabgacha ta'lim sohasidagiqonunchilikni undagi bo'shliqlarni, korrupsiya va boshqa huquq buzarliklarni yuzaga keltiruvchi normalarnianiqlash nuqtai nazaridan tahlil qilish, sohada davlat siyosatini amalga oshirishga, shujumladan, zarurinfratuzilmani yaratishga, xodimlarning mehnatini moddiy rag'batlantirishga, pedagog kadrlarni sifatlitayyorlash va malakasini oshirishga, xususiy sektorni rivojlantirishga to'sqinlik qiluvchi tizimli muammolarnianiqlash hamda kompleks o'rganish kabi bir qator dolzarb vazifalarni bajarishi nazarda tutilgan.

Ayniqsa, ilg'or xorijiy tajribani hisobga olgan holda sifatli maktabgacha ta'limni tashkil etishga davlattalablarini qayta ko'rib chiqish, bolalarni qabul qilishning amaldagi tartibini, vakolatli davlat organlarifaoliyatiga zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalarining joriy etilishi holatini tanqidiy o'rganishham bevosita komissiya zimmasiga yuklandi. 2018 yil 1 yanvardan boshlab, Toshkent, Nukus shaharlarida,viloyatlar markazlarida eksperiment tariqasida davlat xususiy sheriklik shartlarida yangi maktabgacha ta'limtashkilotlari tashkil etilishi ham sohada o'ziga xos yangilik, deyish mumkin. Buning uchun investorlarga eruchastkalari, bo'sh turgan binolar foydalanish uchun ajaratiladi. Ularga soliq imtiyozlari va imtiyozli kreditlarberiladi.

Shuningdek, O'zbekiston Respublikasida maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish bo'yicha"Yo'l xaritasi" tasdiqlanib, shu asosda aniq chora tadbirlar belgilandi. Maktabgacha ta'lim tashkilotlariningmoddiy texnik bazasini mustahkamlash, kadrlar salohiyatini oshirish, xorij tajribasidan foydalanib, milliytizimni yanada rivojlantirishga doir amaliy ishlarni bajarish ko'zda tutilgan. Bir so'zbilanaytganda,Prezidentimizning "Maktabgacha ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora tadbirlari to'g'risida"gi qarori

16



maktabgacha ta'lim tizimini sifat jihatdan yangi bosqichga ko'tarish, yosh avlodning barkamol va etuk shaxsbo'lib ulg'ayishida muhim ahamiyat kasb etadi.

E'tirof etish joizki, ta'lim tizimining hozirgi kundagi rivojlanish bosqichida uning birinchi bo'g'inihisoblangan maktabgacha ta'limda jadal o'zgarishlar yuz bermoqda. O'zbekiston Respublikasida maktabgachata'lim Konsepsiyasida bular quyidagicha izohlanadi: maktabgacha ta'lim tashkilotlari faoliyatining xuquqiy-me'yoriy asosi takomillashmoqda; maktabgacha ta'lim tashkilotlari moliyaviy-xo'jalik faoliyatining yangiturlariga o'tmoqda; nodavlat maktabgacha ta'lim tashkilotlari tarmog'i kengaymoqda; ta'limning ilg'ortexnologiyalari joriy etilmoqda; xodimlar malaka oshirish tizimi takomillashmoqda; qisqa muddatli guruhlarasosida maktabgacha ta'lim tashkilotlarining muqobil shakllari joriy etilmoqda. Moliya institutlari ishtirokidainvestitsion loyihalar amalga oshirilmoqda, maktabgacha ta'lim tashkilotlarida innovatsion va tajriba-sinovishlari sezilarli darajada kuchaymoqda. Biroq ushbu jarayonlarga muvofiqlashtirish, yaxlit tizim sifatida faoliyatko'rsatish uchun uning keng qamrovli natijalarining monitoringi asosida samaradorlik darajasini aniqlabborishning optimal mexanizmini ishlab chiqish, tizimda amalga oshirilayotgan islohotlar, o'zgarishlar hammaktabgacha ta'lim muassasalardagi ta'lim jarayoni va uning samaradorligini ta'minlash yo'nalishidagi maxsustadqiqotlar o'tkazishni taqozo etadi. Fan, ta'lim, madaniyat va sport masalalari qo'mitasi tomonidan maktabgachata'lim tizimining rivojlanishini, jumladan, bolalarning maktabgacha ta'lim tashkilotlariga jalb qilinishini,zamonaviy pedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalari asosida ularni tarbiyalash va o'qitish darajasihamda sifatini o'rganishga, sog'lom va har tomonlama barkamol avlodni shakllantirishga doir nazorat-tahliltadbirlari tashkil etildi.

Tahlil mamlakatimizda uzluksiz ta'limning boshlang'ich bo'g'ini tizimida sog'lom, har tomonlama barkamolavlodni shakllantirish uchun qulay tashkiliyhuquqiy shart-sharoitlar yaratilganligini ko'rsatdi. Hozirgi zamontalablari va standartlarini inobatga olgan holda maktabgacha ta'lim tashkilotlari tarmog'ini kengaytirishga,ularni qayta qurish va modernizatsiya qilishga, shuningdek, Davlat byudjetidan moliyalashtirishga toborako'proq ahamiyat berilmoqda.

Oxirgi 3 yilda ajratilgan mablag'larning hajmi 2 baravar ortdi. Tahlil natijalariga ko'ra maktabgacha ta'limtizimining rivojlanishini, jumladan, bolalarning maktabgacha ta'lim tashkilotlariga jalb qilinishini, zamonaviypedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalari asosida ularni tarbiyalash va o'qitish darajasi hamdasifatini o'rganishga, sog'lom va har tomonlama barkamol avlodni shakllantirishga doir nazorat-tahlil tadbirlariushbu sohada bir qator foydalanilmagan imkoniyatlar va ishga solinmagan zaxiralar mavjudligini ko'rsatdi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Maktabgacha ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-

tadbirlari to'g'risida"gi PQ-3261-sonli qarori. 2017 yil.2. Sh.A.Sodiqova "Maktabgacha pedagogika". "Tafakkur sarchashmalari" T:. 2013 y3. Sh.Shodmonova. Maktabgacha ta'lim pedagogikasi. Fan va texnologiya. -T:, 2008



ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍÍÎÃÎ ÏÐÎÔÈËß ÊÎÌÏÅÒÅÍÖÈÈÏÐÎÔÅÑÑÎÐÑÊÎ-ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÒÅËÜÑÊÎÃÎ ÑÎÑÒÀÂÀ Â ÑÔÅÐÅ

ÂÛÑØÅÃÎ ÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈß

Ìóðîäèëëà Ïàðïèåâ ó÷èòåëüîáøåîáðàçîâàòåëüíîé øêîëû¹ 1,×àðòàêñêîãî ðàéîíà, Íàìàíãàíñêîé îáëàñòè

Àííîòàöèÿ.Âûñøåå îáðàçîâàíèå âî âñåì ìèðå íàõîäèòñÿ ïîä âñå âîçðàñòàþùèì äàâëåíèåì, ÷òîáûïîäãîòîâèòü ñòóäåíòîâ ñ èííîâàöèîííûì ïîòåíöèàëîì äëÿ ðåøåíèÿ ïðîáëåì, ñòîÿùèõ ïåðåä÷åëîâå÷åñòâîì â 21-ì âåêå è çà åãî ïðåäåëàìè. Ïðèçûâ âûïóñêíèêîâ-íîâàòîðîâ áåç ïðåäâàðèòåëüíîãîïîíèìàíèÿ ôàêòîðîâ, êîòîðûå ìåøàþò âûñøèì ó÷åáíûì çàâåäåíèÿì âûñòóïàòü â êà÷åñòâåêàòàëèçàòîðîâ èííîâàöèé, íå ÿâëÿåòñÿ ðàçóìíûì. Îäíèì èç çàìåòíûõ ôàêòîðîâ, êîòîðûå áûëèâûäâèíóòû, ÿâëÿåòñÿ îòñóòñòâèå àäåêâàòíûõ êîìïåòåíòíûõ ó÷èòåëåé, êîòîðûå ïîçâîëèëè áû ñòóäåíòàìðàçâèâàòü èííîâàöèîííûå íàâûêè.

Êëþ÷åâûå ñëîâà: èííîâàöèÿ, ïðîôèëü êîìïåòåíöèè, ïåäàãîãè÷åñêèé ñîñòàâ, âûñøåå îáðàçîâàíèå. Îáåñïå÷åíèå ñîîòâåòñòâóþùåãî îáðàçîâàíèÿ, êîòîðîå ãîòîâèò ðàáî÷óþ ñèëó, ñîîòâåòñòâóþùóþ

ïîòðåáíîñòÿì äåìîêòðàòè÷åñêî-ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ Óçáåêèñòàíà, äîëæíî áûòü ãëàâíûìïðèîðèòåòîì. Ñ ýòîé öåëüþ ïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ âóçîâ â íàñòîÿùåå âðåìÿ è â ïðåäñòîÿùèåäåñÿòèëåòèÿ ñòàëêèâàåòñÿ ñ òðóäíûìè çàäà÷àìè, íà÷èíàÿ îò: ñòðóêòóðèðîâàíèÿ ñîîòâåòñòâóþùèõêóðñîâ, êîòîðûå ðàñøèðÿþò âîçìîæíîñòè òðóäîóñòðîéñòâà ñòóäåíòîâ íà ïîñòîÿííî ìåíÿþùåìñÿãëîáàëüíîì ðûíêå òðóäà, à òàêæå îáó÷åíèÿ ñòóäåíòîâ òîìó, êàê ñîçäàâàòü ñâîè ñîáñòâåííûåâîçìîæíîñòè òðóäîóñòðîéñòâà; è ïîäãîòîâêà ñòóäåíòîâ, êîòîðûå ìîãóò âíåñòè âêëàä â èííîâàöèè íàðàáî÷åì ìåñòå è â îáùåñòâå.

Èìåþòñÿ óáåäèòåëüíûå äîêàçàòåëüñòâà òîãî, ÷òî âóçû, îñîáåííî â Óçáåêèñòàíå, íå ñïîñîáíûïîäãîòîâèòü òâîð÷åñêèõ è íîâàòîðñêèõ âûïóñêíèêîâ, ñïîñîáíûõ ðåøàòü ìíîãî÷èñëåííûå ïðîáëåìûè çàäà÷è â ðàçëè÷íûõ ñåêòîðàõ òðóäà. Ýòî, â ÷àñòíîñòè, îáúÿñíÿåòñÿ, â îñíîâíîì, îòñóòñòâèåìêîìïåòåíòíûõ ïðåïîäàâàòåëåé. Èìåííî íà ýòîì ôîíå äàííîå èññëåäîâàíèå ïðèçâàíî ñîäåéñòâîâàòüðàçðàáîòêè ïðîôèëÿ êîìïåòåíöèè, êîòîðûé ìîæåò áûòü èñïîëüçîâàí äëÿ ïîäáîðà, îáó÷åíèÿ èðàçâèòèÿ ïðåïîäàâàòåëüñêîãî ñîñòàâà â âóçàõ Óçáåêèñòàíà. Ó÷èòåëÿ äîëæíû èìåòü âîçìîæíîñòüäåìîíñòðèðîâàòü íåîáõîäèìûå íàâûêè; ñòðàòåãèè è ïðîöåññû ýôôåêòèâíûõ ó÷èòåëåé ìîãóò áûòüëó÷øå âñåãî îïðåäåëåíû ïîñðåäñòâîì íàó÷íîãî èçó÷åíèÿ õàðàêòåðà ðàáîòû ó÷èòåëÿ; ó÷èòåëÿ äîëæíûáûòü ãîòîâû ê ðåàëèÿì ïåäàãîãè÷åñêîãî ìèðà; è ó÷èòåëÿ äîëæíû èìåòü æåëàíèå íåïðåðûâíîãîîáó÷åíèÿ.Â ýòîì èññëåäîâàíèè äåëàåòñÿ ïîïûòêà âíåñòè ýìïèðè÷åñêèé âêëàä ïóòåì èçó÷åíèÿøèðîêîãî ñïåêòðà êîìïåòåíöèé, êîòîðûì ïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ â âóçàõ äîëæåí ïîäãîòîâèòüñòóäåíòîâ, ñïîñîáíûõ âíåñòè âêëàä â èííîâàöèè íà ñâîåì ðàáî÷åì ìåñòå è â îáùåñòâå.

Òàêèì îáðàçîì, èññëåäîâàíèå äîïîëíÿåò ñóùåñòâóþùóþ ëèòåðàòóðó î òîì, êàê âóçû âÓçáåêèñòàíå ìîãóò â çíà÷èòåëüíîé ñòåïåíè ñëóæèòü êàòàëèçàòîðîì íàöèîíàëüíîãî ðàçâèòèÿ, à òàêæåóëó÷øåíèÿ êà÷åñòâà æèçíè ëþäåé. Ðåçóëüòàòû èññëåäîâàíèÿ ïîêàçûâàþò, ÷òî ïðåïîäàâàòåëè ÿâëÿþòñÿêëþ÷åâûìè äëÿ òîãî, ÷òîáû âóçû ìîãëè ïîäãîòîâèòü âûïóñêíèêîâ ñ èííîâàöèîííûì ïîòåíöèàëîìäëÿ ðåøåíèÿ ìíîãî÷èñëåííûõ ïðîáëåì, ñòîÿùèõ ñåãîäíÿ ïåðåä îáùåñòâîì. Èííîâàöèè èìåþòðåøàþùåå çíà÷åíèå êàê äëÿ âûæèâàíèÿ è ïðîöâåòàíèÿ â ýòè îñòðûå è êîíêóðåíòíûå ýêîíîìè÷åñêèåâðåìåíà. Ñ ýòîé öåëüþ âóçû íàõîäÿòñÿ ïîä îãðîìíûì äàâëåíèåì äëÿ ðàçâèòèå èííîâàöèîííûõñïîñîáíîñòåé ñòóäåíòîâ. Ðåçóëüòàòû èññëåäîâàíèÿ ïîêàçûâàþò, ÷òî ïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ äîëæåíîáëàäàòü çíàíèÿìè îáùåñòâà, ðàçâèâàþùèìè êîìïåòåíöèè. Â ýòîé áóðíîé ýêîíîìèêå, îñíîâàííîéíà çíàíèÿõ, êðàéíå âàæíî, ÷òîáû ïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ ïîñòîÿííî ðàçìûøëÿë î íûíåøíèõ èáóäóùèõ ñîöèàëüíûõ, êóëüòóðíûõ, ýêîíîìè÷åñêèõ, ýêîëîãè÷åñêèõ è ïîëèòè÷åñêèõ ïðîáëåìàõ îáùåñòâà.Ðåçóëüòàòû èññëåäîâàíèÿ óêàçûâàþò íà òî, ÷òî ïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ äîëæåí îáëàäàòü íàâûêàìèâçàèìîäåéñòâèÿ è ñîâìåñòíîé ðàáîòû. Â íàø âåê çíàíèé è èíôîðìàöèè íåëüçÿ ïåðåîöåíèòü ðîëü,êîòîðóþ ñåòè è ñîòðóäíè÷åñòâî èãðàþò äëÿ îòäåëüíûõ ëþäåé, îðãàíèçàöèé è ñòðàí, ÷òîáû âûæèòüè / èëè ïîëó÷èòü êîíêóðåíòíîå ïðåèìóùåñòâî. Ðåçóëüòàòû èññëåäîâàíèÿ ïîêàçûâàþò, ÷òîïðåïîäàâàòåëüñêèé ñîñòàâ äîëæåí îáëàäàòü ïðåäïðèíèìàòåëüñêîé êîìïåòåíòíîñòüþ.

Ýòà ñòàòüÿ óáåæäåíà, ÷òî ëþáàÿ ñèñòåìà îáðàçîâàíèÿ, êîòîðàÿ îáó÷àåò ëþäåé, èùóùèõ ðàáîòó,à íå ñîçäàòåëåé ðàáîòû â ýòîé êîíêóðåíòíîé ãëîáàëüíîé ýêîíîìèêå çíàíèé è èííîâàöèé, ñîâåðøàåòêàê "àêàäåìè÷åñêîå, òàê è ýêîíîìè÷åñêîå ñàìîóáèéñòâî".

18



Ýòî èññëåäîâàíèå òàêæå ñëóæèò îñíîâîé äëÿ äàëüíåéøèõ èññëåäîâàíèé â îáëàñòè îáðàçîâàíèÿ,ïðîôåññèîíàëüíîé ïîäãîòîâêè è ïðîôåññèîíàëüíîãî ðàçâèòèÿ, à òàêæå èíñòèòóöèîíàëüíîé ïîëèòèêèè ïðàêòèêè, êîòîðûå ñïîñîáñòâóþò ðàçâèòèþ êîìïåòåíòíîñòè ïðåïîäàâàòåëüñêèõ êàäðîâ â îáëàñòèèííîâàöèé.

Ñïèñîê èñïîëüçîâàííîé ëèòåðàòóðû:1.Õîäåíêîâà Îëüãà Ïàâëîâíà, ÊÎÌÏÎÇÈÖÈÈ, ÑÎÄÅÐÆÀÙÈÅ ÏÀÂËÎÂÍÈÍ È/ÈËÈ

ÝÊÑÒÐÀÊÒÛ ÏÀÂËÎÂÍÈÈ, È ÈÕ ÈÑÏÎËÜÇÎÂÀÍÈÅ.- 2011 / RU2571690C22.Ìèíåâà Î. Ê., Õîäåíêîâà Î. Ï. Èíòåëëåêòóàëüíîå âîëîíòåðñòâî ñòóäåíòîâ êàê èíñòðóìåíò

ËÈÍ-ìåíåäæìåíòà â îáðàçîâàíèè.-2013Ôðîëîâ, Þ.Â. Êîìïåòåíòíîñòíàÿ ìîäåëü êàê îñíîâà îöåíêè êà- ÷åñòâà ïîäãîòîâêè ñïåöèàëèñòîâ

/ Þ.Â. Ôðîëîâ, Ä.À. Ìàõîòèí // Âûñ- øåå îáðàçîâàíèå ñåãîäíÿ. - 2004. - ¹ 8.



BOSHLANG'ICH TA'LIMDA INNOVATSIYALARNING O'RNI

Qobulova Dildora, Aminova Ozoda Xonqa tumanidagi 32- o'rta ta'lim maktabining oliy toifali boshlang'ich sinf o'qituvchilari

Bugungi kunda darslarni chiroyli va mazmunli o'tkazishda asosiy e'tibor, innovatsion imkoniyatlarinishakllantirishda asosiy vazifa o'qituvchilar zimmasiga yuklatilmoqda. Ushbu muhim vazifani zamonaviy pedagogikva axborot texnologiyalarini egallagan, uzluksiz ta'lim tizimiga faol jalb etilgan va o'zini doimiy takomillashtiruvchi,ishiga ijodiy yondashuvchi o'qituvchilargina hal etishi mumkin.Ko'pchilik maktablarda innovatsion faoliyat uyoki bu ko'rinishda amalga oshirilmoqda: maktablarni rivojlantirish dasturlari ishlab chiqilmoqda va amalgaoshirilmoqda, tajriba ishlari olib borilmoqda, yangi ta'lim dasturlari va texnologiyalari o'zlashtirilmoqda.Darslarni yangi axborot texnologiyalaridan foydalanilgan holda intrerfaol metodlardan foydalangan holdatashkil qilish davr talabidir.Shunday darslar bolalarga yoqadi,tushunchalarni idrok etishga ularda qiziqishuyg'otadi, ularga ko'plab yangiliklar beradi, ularning kelajakka bo'lgan ishonchini oshiribgina qolmasdanhayotdan lazzat olib ilm o'rganishlarini ta'minlaydi. Yangi DTS talablariga ko'ra bugungi kunda ta'limda,har bir fan doirasida 2ta kompetensiya: tayanch va fanga oid kompetensiyalar mavjud bo'lib ularning harbiri o'quvchilar uchun nihoyatda zarur va kerakli hisoblanib ularni shakllantirish muhim hisoblanadi.Òà'lim va tarbiya jarayonlari o'z-o'zidan insonni rivojlantirmaydi, balki ular faoliyatli shaklga ega bo'lganidarivojlantira oladi. O'quvchi rivojlanishi uchun uning faoliyatini tashkil etish zarur. O'quv materialini passividrok etishda rivojlanish sodir bo'lmaydi. Misol uchun, bola kitobni qanchalik ko'p varaqlamasin, o'ziharflarni eslab qolmasa, ulardan so'z tuzishni o'rgana olmaydi - unda hech qanday o'qish ko'nikmasishakllanmaydi. Bolaning aynan o'z harakatlari kelajakda uning qobiliyati shakllanishining asosi bo'lib qolishimumkin.Demak, ta'limning vazifasi bolani harakatlarga chorlovchi sharoitlarni tashkil etishdan iborat bo'ladi.Boshqacha aytganda, o'qituvchilar har bir o'quvchida turli sharoitlarda o'z yo'lini topa olishiga imkon beruvchiharakatlar individual vositalari va usullarini shakllantirishga yordam beruvchi maxsus o'quv sharoitlariniyaratishlari zarur. Kichik yoshdagi o'quvchilarning diqqatlari mustahkam emas, ular ko'pincha diqqatlarinibir faoliyat turidan ikkinchisiga qaratishni bilmaydilar. Biroq o'quvchining o'ziga doskada har qanday obyektni,geometrik shakllar, yozuvlarni bajarish, rangi, kattaligi, shaklini o'zgartirish imkoniyati berilganda diqqatikuchayadi. Masalan, matematika darsida kompyuter vositalari, interfaol doskadan foydalanilishi bilan bolalarningqiziqishlari ortishi kuzatiladi va shu bilan birga, darsning jadalligi oshadi. Barcha o'quvchilar dars jarayonigajalb qilinadilar. Material hajmining ko'pligi bolalarni qiynamaydi, balki faoliyat o'yin shakli metodikasibo'yicha faol o'qishga imkon beradi. Bu juda muhim omil, chunki olti-to'qqiz yoshli bolaning faol faoliyat turio'yin hisoblanadi. Interfaol doska - matematika faniga o'qitish jarayonini ko'rgazmali, yorqin, chaqqonqiluvchi juda qulay uskunadir. Ta'lim jarayonini jadallashtirish boshlang'ich maktab o'quvchilari uchunmuhim hisoblanadi.

Hozirgi zamonaviy jamiyatda sodir bo'layotgan axborotlashtirish jarayonlari ta'lim tizimini jadaltakomillashtirishni, davlat, ijtimoiy va shaxsiy ehtiyojlar hamda manfaatlarini hisobga oluvchi ta'lim maqsadlarinianiqlashni talab qilmoqda. Shu sababli yangi ta'lim standartlarining rivojlantiruvchi imkoniyatlarini ta'minlashustivor yo'nalish bo'lib qolmoqda. Àõborot-kommunikatsiya texnologiyalar (AKT) - foydalanuvchi manfaatlariyo'lida axborotlarni to'plash, qayta ishlash, saqlash, tarqatish va foydalanish maqsadlarida birlashtirilganmetodlar, ishlab chiqarish jarayonlari va dasturiy-texnik vositalar to'plamidan iboratdir.Bir qator olimlarningta'kidlashicha ta'lim sohasida qo'llaniladigan AKT vositalaridan foydalanish quyidagi masalalarni amalgaoshirishni o'z maqsadi qilib qo'yishi kerak: o'quvchilarning fikrlashlari tizimliligini ta'minlash va rivojlantirish;bilim olish, ko'nikma va malakalarini rivojlantirish hamda mustahkamlashda o'quvchining idrok etish faoliyatibarcha turlarini qo'llab-quvvatlash; ta'lim jarayoni yaxlitligini saqlab qolgan holda o'quv jarayoniniindividuallashtirish tamoyilini amalga oshirish.

AKT ta'lim vositalarini qator ko'rsatkichlari bo'yicha turlarga ajratish mumkin:1. Hal qilinadigan pedagogik masalalari bo'yicha:o tayanch tayyorgarlikni ta'minlovchi vositalar (elektron darsliklar, ta'lim tizimlari, bilimlarini nazorat

qilish tizimlari);o amaliy tayyorgarlik vositalari (masalalr to'plamlari, praktikumlar, virtual konstruktorlar, imitatsion

modellashtirish dasturlari, trenajyorlar);

20



- yordamchi vositalar (ensiklopediyalar, lug'atlar, adabiyotlar, rivojlantiruvchi kompyuter o'yinlari,multimediyali o'quv mashg'ulotlari);

- kompleks vositalar (masofali o'quv kurslari).2.Ta'lim jarayonini tashkil qilish funksiyalari bo'yicha:- axborot-ta'lim (elektron kutubxonalar, elektron kitoblar, elektron davriy nashrlar, lug'atlar, o'quv

kompyuter dasturlari, axborot tizimlari);- interfaol (elektron pochta);- izlanish (kataloglar, izlash tizimlari). Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, o'quvchilarga yangi innovatsion texnologiyalardan foydalanib darslarni

tashkil qilish ularni fan sirlarini mukammal o'zlashtirishlarini ta'minlash bilan birga ularni mazkurfanning yetuk bilimdoni, kelajak jonkuyari, fidoiysi qilib tarbiyalashga zamin hozirlaydi...Shu sababdanhar bir darsni yirik bir asar, mukammal san'at asari darajasida tashkil qilishimiz lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati1.Boltayev B. va boshqalar. Office dasturlari seriyasidan. Birinchi kitob. MS Word 2007, MS Word 2010,

MS Word 2013. -T.: "O'quv-ta'lim metodika" nashriyoti, 2014 y.2.Bahromov A.A. Malaka oshirish tizimida yangi axborot texnologiyalari. -"Xalq ta'limi" jurnali, 4- son,

2000 y.3.G'ulomov S. Axborot tizimlari va texnologiyalari.-T.: "Sharq", 2000 y.



O`QITISH METODIKASI VA UNING TURLARI

Abdullayeva Salomat AllayorovnaXorazm viloyati Hazorasp tumanidagi19-maktabning boshlang`ich sinf o`qituvchisi.

Annotatsiya: Mazkur maqolada o`qitish metodikasining turlari va ularning bir - biridan farqli tomonlarihaqida to`xtalib o`tilgan.

Kalit so`zlar: O`qitish metodlari, pedogogik tarbiya, didaktika, metodika, tadqiqot metodi, kuzatishmetodi.

O'qitish metodi tushunchasi didaktika va metodikaning asosiy tushunchalaridan biri. O'qitish metodlario'zlashtirish, tarbiyalash va rivojlanish kabi uchta asosiy vazifani bajaradi.

O'qitish metodlaridan, ta'limning yangi mazmuniga, yangi vazifalariga mos keladiganlariga ongli tanlabolish uchun oldin hamma o'qitish metodlarini tasniflashni o'rganib chiqish zarur.

Ilmiy-tadqiqot metodlari haqida ma'lumot. Pedagogik tarbiyalashga oid ish tajribalarni o'rganmay vaumumlashtirmay, pedagogik jarayonini chuqur tadqiq qilmay turib pedagogikani rivojlantirib bo'lmaydi.Hozirgi ta'lim-tarbiya pedagogikani ilmiy bilishning umumiy metodi bilan qurollantiradi, ammo boshqahar qanday fan kabi pedagogika fanining ham xususiy tadqiqot metodlari mavjud.

Ilmiy tadqiqot metodlari - bu qonuniy bog'lanishlarni, munosabatlarni, aloqalarni o'rnatish va ilmiynazariyalarni tuzish maqsadida ilmiy axborotlarni olish usullaridir. Kuzatish, tajriba, maktab hujjatlari bilantanishish, o'rganish, suhbat va so'rovnomalar o'tkazish, ilmiy pedagogik tadqiqot metodlari jumlasiga kiradi.So'nggi vaqtlarda matematik va kibernetik metodlardan, shuningdek, modellashtirish metodlaridan foydalanishqayd qilinmoqda.

Boshlang'ich matematika o'qitish metodikasida butun pedagogik tadqiqotlarda qo'llaniladigan metodlarningo'zidan foydalaniladi.

Kuzatish metodi - odatdagi sharoitda kuzatish natijalarini tegishlicha qayd qilish bilan pedagogik jarayonnibevosita maqsadga yo'naltirilgan holda idrok qilishdan iborat. Kuzatish metodidan o'quv-tarbiya ishining uyoki bu sohasidagi ishning qanday borayotganini o'rganish uchun foydalaniladi. Bu metod o'qituvchi vao'quvchilarning faoliyatlari haqida majbur qilinmagan tabiiy sharoitda faktik material to'plash imkoniniberadi.

Kuzatish vaqtida tadqiqotchi o'quv jarayonining odatdagi borishiga aralashmaydi. Kuzatish aniq maqsadniko'zlangan reja asosida uzoq yoki yaqin vaqt oralig'ida davom etadi. Kuzatishning borishi, faktlar, sodirbo'layotgan voqealar, jihozlar kuzatish kundaligiga qayd qilinib boriladi.

Kuzatish tutash yoki tanlama bo'lishi mumkin. Òutash kuzatishda kengroq olingan hodisa, tanlamakuzatashda kichik-kichik hajmdagi hodisalar kuzatiladi. Qaror yozish yoki kundalik yuritish kuzatishniqayd qilishning eng sodda metodidir. Ammo kuzatishlarni qayd qilishning eng ishonchli metodi texnikvositalar, video, foto va kinosyomkadan, teleekrandan foydalanishdir.

Foydalaniladigan kuzatish metodlaridan biri ilg'or pedagogik tajribani o'rganish va umumlashtirishdaniborat. Bu metoddan muvaffaqiyatli foydalanishning majburiy asosiy sharti shundan iboratki, o'qituvchilartajribasining tavsifi qo'yilgan tadqiqot vazifasiga javob beradigan bo'lishi kerak. Pedagogik tadqiqotlarningkeng tarqalgan metodlaridan biri o'quvchilar ishlari va hujjatlarini o'rganishdan iborat. O'quvchilarningishlari ularni dasturning ayrim bo'limlari bo'yicha tayyorgarlik darajasini aniqlash, o'qitishning ma'lumdavri davomida o'sishi va rivojlanishlarini kuzatish imkonini beradi. Masalan, maxsus yozma va grafik ishlarshu maqsadda o'tkaziladiki, bularni tekshirish natijasida bolalarning matematikadan olgan bilimlarini vamalakalari aniq ko'rinishi kerak; ma'lum vaqt oralig'ida bunday maxsus ishlarni bajartirib turish, o'quvchilarolg'a siljiyotganini va qanday darajada siljiyotganini ko'rsatadi. O'quvchilarning yozma ishlarida yo'l qo'yganxatolarini tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. Bunday tahlil butun sinf o'quvchilarining duch keladiganmurakkab qiyinchiliklarini, shuningdek, o'quvchilarning matematikani o'zlashtirishlaridagi induvidualxususiyatlarini aniqlash imkonini beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar:1. Tolipov O'., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiyalaming tadbiqiy asoslari. -Ò.: 2005.

22



MAKTABLARDA SINF RAHBARI ISHINI TASHKIL ETISHNING MAQSADVA VAZIFALARI

Ismailova Nigara IbraximovnaHazorasp tumanidagi 28-maktab boshlang`ich sinf o`qituvchisi

Annotatsiya: Bu maqola sinf rahbarining ish faoliyatini to`g`ri tashkil etishga xizmat qiladi. Hozirgikundagi ijobiy o`zgarishlarni o`quvchilarda qiziqish bilan kuzatishni o`rgatadi.

Kalit so`zlar: Sinf rahbari, uzluksizlik tamoili, ma`naviyat, baynalminal tarbiya.

Sinf rahbari - barkamol avlod tarbiyasiga mas'ul shaxs sifatida faoliyat ko'rsatadi. Rahbaming yuksakma'naviyati haqida mutafakkirlar o'z asarlarida alohida e'tibor berishgan. Abu Nasr Farobiy o'zining "Fozjishahar aholisining maslagi" asarida rahbarga xos sifatlarni quyidagicha tasvirlagan edi: Sinf rahbari dastlabsinf jamoa a'zolari haqida keng ma'lumotga ega bo'lishi uchun tashxis o'tkazishi. kamchiliklaming oldini olabilishi lozim. Sinf rahbari ish faoliyali samaradorligini uning oldida qo'yilgan maqsad va vazifalarininganiqligi, tizimliligi va uzluksizlik tamoyillariga bog'liqligi belgilaydi. Sinf rahbari to'g'ri maqsadni belgilashbilan bir qatorda vazifalami bajarish imkonini yaratadi.

Sinf rahbari ishining maqsadi: ma'lum yuksak g'oyaviy maqsadi asosida davlat siyosati darajasidagi barkamolshaxs ta'lim-tarbiyasini tashkil qilishdagi mas'uliyatidir. Har tomonlama barkamol shaxsni milliy istiqlolruhida tarbiyalash bo'yicha rejali ish olib boradi. O'qishga, mehnatga ongli munosabatda bo'lish, maktabmulkini ko'z qorachig'idek saqlash ruhida tarbiyalash.

Maktabda, sinfda o'quvchilami ahil jamoaga jipslashtirish va tashabbuskor o'quvchilami tarbiyalash maqsadidao'quvchilaming talab va qiziqishlarini, uning oiladagi o'zaro munosabatlami chuqur va har tomonlamao'rganish, erkin fikrlovchi o'quvchi shaxsini kamol toptirish. O'quvchilami o'zbek va boshqa xalqlarningmadaniy, tarixiy, milliy va hududiy an'analarni hisobga olib, xalq pedagogikasi asosida tarbiyalash maqsadidamaktabning tarbiyaviy imkoniyatlari, tevarak atrof-muhiti sharoitidan kelib chiqib ish yuritish.

O'quvchilarga ota-onalar va kattalarga hurmat, kamtarlik, saxiylik va saxovatlilik, insonlarga yordam berishgatayyor turish, mehribonlik, mehnatsevarlik xislatlarini singdirib borish.

Millatlararo munosabatlami yaxshilash uchun keng imkoniyatlar yaratuvchi tarbiyaviy ishlarni tashkilqiladi va o'tkazadi, milliy madaniyatni boyitish maqsadida baynalminal tarbiyani boshqa xalq vakillari bilanhamkorlikda olib borish. Istiqlol g'oyalariga cheksiz sadoqat, ona-diyorga mehr-muhabbat, ozod va obod Vatanbarpo etishdek ulug' va oliyjanob maqsadga e'tiqod, jasurlik va fidoyilik ruhini o'quvchilar ongiga ma'naviy-tarbiyaviy tadbirlar orqali singdirish. O'quvchilarga kasbni to'g'ri tanlashlari yo'lida ish olib boradi, ulargako'maklashadi. Har bir o'quvchining qobiliyati, qiziqishini tahliliy usulda aniqlash.

Yosh avlodda milliy g'oya, milliy mafkura va umumbashariy qadriyatlarga, demokratik tamoyillarga asoslangandunyoqarashni shakllantirish. O'quvchilaming o'zlashtirmaslik sabablarini aniqlash va buni bartaraf etishuchun yordam berish.

Milliy qadriyatlarimiz va ulug' mutafakkirlarimiz merosidan, islom dinining insonparvarlik falsafasi vag'oyalaridan yosh avlod tarbiyasida foydalanish samaradorligini oshirishga erishish. Mamlakatimizda kechayotganijobiy ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy o'zgarish va yangilanishlar mohiyatini yosh avlod qalbiga singdirib, unibujarayonning faol ishtirokchisiga aylantirish.

O'quvchilar ota-onalari bilan muntazam ravishda aloqada bo'lish. Sinf rahbari o'zining nazariy bilimi vapedagogik malakasi hamda mahoratini muntazam ravishda oshirib borishi. Sinf jurnali va boshqa zaruriyhujjatlaming to'g'ri yuritilishini ta'minlash.

O'quvchilar o'zlashtirishini yuqori darajaga ko'tarish va intizomini yaxshilashga erishish lozim. Ulamingmaktab nizomi va ichki tartib-qoidalarga rioya qilish masalalarida sinf majlislari o'tkazish. Har bir sinf rahbario`quvchilarning maktabda va maktabdan tashqarida tom ma`nodagi murabbiyi bo`lishi zarur.



BOSHLANGÌCH SINFLARDA ONA TILI FANINING O`QITISH USLUBLARI

Sabirova Barno AbdullayevnaHazorasp tumanidagi 28-maktabning boshlangìch sinf o`qituvchisi

Annotatsiya: Mazkur maqolada boshlangìch sinflarda ona tili fanini o`qitishda zamonaviy uslublari haqidafikr yuritiladi.

Kalit so`zlar: Ko`nikma, inerfaol tushunchasi, ahloqiy tasavvur, fonetika, aqliy hujum.

O'quvchilarning o'zaro hamkorligi asosida dars samaradorligini oshirishi, mustaqil fikrlash, fikr-mulohazayuritish, munosabat bildirish ko'nikmasini shakllantirish, ya'ni interfaol tushunchasini yuzaga keltirishikerak. Bu usulda o'quvchi o'zi faol ishtirok etgan holda, yakka juftlikda, guruhlarda m

Documents

Òîøêåíò ßíâàðü | 2020. 3-³èñì...Òîøêåíò 3 ßíâàðü | 2020. 3-³èñì "¤ÇÁÅÊÈÑÒÎÍÄÀ ÈËÌÈÉ-ÀÌÀËÈÉ ÒÀÄ£È£ÎÒËÀÐ" ÌÀÂÇÓÑÈÄÀÃÈ