"Φρούριο Αιγοσθένων - Περιβαλλοντικό παιχνίδι στο χώρο και το χρόνο"

Φύλλα Εργασίας για το Εργαστήριο

«Φρούριο Αιγοσθένων – Περιβαλλοντικό

παιχνίδι στο χώρο και το χρόνο»

Σχεδιασμός - δημιουργία υλικού – συντονισμός εργαστηρίου:

Ιωάννα Παπαλεξίου, ΠΕ06, M.Ed., μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Ελευσίνας

Το βιωματικό εργαστήριο πραγματοποιήθηκε στο Φρούριο Αιγοσθένων (Πόρτο

Γερμενό) στα πλαίσια των Σεμιναρίων του ΚΠΕ Ελευσίνας «Η ιστορία συνομιλεί με

το περιβάλλον» (18/05/2013) και «Περιβαλλοντικές διαδρομές από το φρούριο των

Αιγοσθένων στο δάσος του Κιθαιρώνα» (10/05/2014).

Θερμές ευχαριστίες στην κ. Ιωάννα Ντίνου, Υπεύθυνη Π.Ε. Δ.Δ.Ε. Γ΄Αθήνας, για τη συμβολή της στο συντονισμό του

εργαστηρίου (18/05/2013), στην Υπεύθυνη Αρχαιολόγο της Γ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ.

Ειρήνη Σβανά και τον αρχαιοφύλακα κ. Γιώργο.

Βιωματικό εργαστήριο «Φρούριο Αιγοσθένων – Περιβαλλοντικό παιχνίδι στο χώρο και το χρόνο» Ιωάννα Παπαλεξίου, ΠΕ06, M.Ed., Μέλος Παιδαγωγικής Ομάδας Κ.Π.Ε. Ελευσίνας

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

Βρισκόμαστε στην Ακρόπολη του Φρουρίου των Αιγοσθένων. Περιηγηθείτε στο χώρο και αριθμήστε τα κτίσματα σύμφωνα με τη θέση τους στην κάτοψη.

Ναός Αγίου Γεωργίου: …….. Κελιά Βυζαντινής Μονής: ……..

Νοτιοανατολικός πύργος: ……. Περίδρομος τειχών: …….


ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2α

Παρατηρήστε το χώρο γύρω από τον , όπου

γίνεται αναστήλωση. Ποιες εργασίες

διακρίνετε;

......................................................................

……………………………………………..

……………………………………………..

Τείχη: Ακολουθήστε το μονοπάτι για τον άλλο πύργο. Κατά μήκος των

τειχών, βρείτε σημεία όπου διακρίνετε μεταγενέστερη δόμηση. Πώς διαφέρει;

……………………………………………………………………………………..…………

………………………………………………………………………….…………………….

την τοιχοδομία

Παρατηρήστε τις υποδοχές για τα δοκάρια του πάνω ορόφου

Από πού βγήκε το «έφαγα τον περίδρομο»;

α) από τον περίδρομο που ένωνε εσωτερικά και κατά μήκος των τειχών ενός κάστρου τους πύργους του

β) από το σχοινί στο κάτω άκρο ενός διχτυού, από όπου κρέμονται τα βαρίδια που ‘κρατάνε’ την ψαριά

Νοτιοανατολικός πύργος:

Ο καλύτερα σωζόμενος, είχε

ύψος 18 μ και 3 ορόφους, με

παράθυρα για καταπέλτες

στον τελευταίο.

Πώς ονομαζόταν το σύστημα

συνεννόησης με σημάδια που

μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή

με τη χρήση πυρσών στη διάρκεια της

νύχτας;……………………………………….. Αυτό

χρησιμοποιούσαν και τα κάστρα της

δύσβατης περιοχής Μεγάρων - Θήβας.


Σε ποια σημεία έχει οπτική πρόσβαση το Φρούριο; Γιατί είχε τέτοια στρατηγική σημασία;

……………………………………………………………………………………..............................................................

..............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................

Τι δυνατότητες πρόσφερε η περιοχή στους κατοίκους;

κτηνοτροφία αγροτική παραγωγή

ψάρεμα υλοτομία

άλλο:………..……....

Πώς το περιβάλλον επηρέαζε τη ζωή και τις

συνήθειες των αρχαίων κατοίκων των Αιγοσθένων;

Πώς οι δικές τους δραστηριότητες επηρέαζαν το

περιβάλλον;

Η ‘πίσω πόρτα’ του Κιθαιρώνα:

Ο Ξενοφώντας στα Ελληνικά (5.4.16) αναφέρει ότι ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Κλεόμβροτος

τον χειμώνα του 379 π.Χ., επιστρέφοντας απ’ τη Βοιωτία στον Ισθμό, δεν ακολούθησε

τον κύριο δρόμο αλλά επέλεξε το δύσβατο πέρασμα του Κιθαιρώνα προς τον

Κορινθιακό, με αποτέλεσμα ο μανιασμένος αέρας να ρίξει πολλά υποζύγια στη θάλασσα

και όσοι στρατιώτες κρατούσαν ασπίδες να κινδυνεύουν κι αυτοί να παρασυρθούν. Έτσι,

άφησαν τις ασπίδες στο έδαφος στερεώνοντάς τις με πέτρες, κατέβηκαν στα Αιγόσθενα

όπου και πέρασαν τη νύχτα, το πρωί ανέβηκαν στο μονοπάτι, πήραν τις ασπίδες και

συνέχισαν για τον Ισθμό.

Εικ.1 - Βοιωτός οπλίτης


ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2β

Παρατηρήστε τους χώρους της μονής κι εντοπίστε τα παρακάτω:

Κελί Τράπεζα (κοινή αίθουσα) Εργαστήρι / Αποθήκη Καθολικό (ναός)

Ποια χαρακτηριστικά της δόμησης δημιουργούν βιοκλιματικές συνθήκες;

μικρά ανοίγματα θολωτή οροφή κενά στην τοιχοποιΐα

Σε τι συντελούν; ……………………………………………………………………………..

Εντοπίστε ίχνη αγροτικής δραστηριότητας των μοναχών. Ποια ήταν αυτή;

…………………………………………………………………………………………………

Πώς μας βοηθούν οι ναοί να προσανατολιστούμε;

……………………………………………………………

Ο ναός αποτελείται από δύο μέρη: κυρίως ναό και νάρθηκα (πρόναο).

Ποιο από τα δύο είναι μεταγενέστερο; ………………………………………...

Τι σχήμα έχει και γιατί; ………………………………………………………….

Στο μεγαλύτερο μέρος της βυζαντινής περιόδου, δεν

μαρτυρείται οικισμός στην περιοχή των Αιγοσθένων. Πώς

συνετέλεσε αυτό στη διατήρηση του Φρουρίου;

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη θέση εντός της ακρόπολης

για τη δημιουργία μονής;

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

.…

Τι μαρτυρούν τα ίχνη της βυζαντινής εποχής για τη σχέση των ανθρώπων με το

φυσικό περιβάλλον;

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_____________


ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2γ

Ακολουθήστε το μονοπάτι για να βρεθείτε στο βορειοδυτικό άκρο της ακρόπολης και να παρατηρήσετε το

τοπίο και το σύγχρονο οικισμό.

.

Παρατηρήστε το τοπίο. Πώς η σχετική γεωγραφική απομόνωση

επηρεάζει και σήμερα την ανάπτυξη της περιοχής;

...........................................................

...........................................................

.....................................................................................................

Ποιες ανθρώπινες δραστηριότητες διακρίνετε;

Ποιες είναι θετικές και ποιες αρνητικές για το περιβάλλον;

ΘΕΤΙΚΕΣ........................................................................................................................................................................................................................ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ.........................................................................................................................................................

..............................

Πώς θα χαρακτηρίζατε την ανάπτυξη του οικισμού;

ανεξέλεγκτη - ήπια

Πώς μπορεί να διαφυλαχθεί;

.......................................................

......................................................................................

Τι είδους παραγωγικέςδιαδικασίες διακρίνετε και πόσο μικρό ή μεγάλο ρόλο παίζουν στη ζωή των σύγχρονων κατοίκων;

...........................................................

...........................................................

...........................................................

.....................................................................................

Τι είδους βλάστησηδιακρίνετε περιμετρικά του

Φρουρίου; Ποια η αξία της και γιατί;

αισθητική .............................. περιβαλλοντική .........................

οικονομική ............................ άλλη ..............................

Το Πόρτο Γερμενό κινδύνευσε

από την πυρκαγιά του 2009

που έκαψε μεγάλο μέρος των

δυτικών πλαγιών του

Κιθαιρώνα κι έφτασε ως τα

όρια του οικισμού.

Ο οικισμός έχει 320 μόνιμους

κατοίκους (2001).

Χαρακτηρίζεται παραθεριστικός

οικισμός, έχει δηλαδή πολλά

εξοχικά. Προσελκύει όμως και

πολλαπλάσιο αριθμό εκδρομέων.

Πώς μπορεί να συμβάλει το Φρούριο των Αιγοσθένων στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής;

…………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……

Εικ.2 – Πόρτο Γερμενό


ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

Έχετε επιλέξει μια από τις εξής ιστορικές περιόδους:

Αρχαία Βυζαντινή Σύγχρονη

Με την ομάδα σας, φανταστείτε έναν χαρακτηριστικό κάτοικο της περιοχής σε αυτή την εποχή και περιγράψτε μια συνηθισμένη μέρα του/ της.

Η περιγραφή σας να συμπεριλαμβάνει:

Α) την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος πάνω του

Β) τις επιπτώσεις των δικών του δραστηριοτήτων στο περιβάλλον

Χρησιμοποιήστε στοιχεία από τα Φύλλα Εργασίας που συμπληρώσατε.

Όταν είστε έτοιμοι, παρουσιάστε τον/ την στις άλλες ομάδες.

Η παρουσίασή σας μπορεί να γίνει

με λόγο, τραγούδι, δρώμενο ή και

ζωγραφική!

Εκπλήξτε μας!

Εικ.3 – Έλληνας πολεμιστής, περ. 470 π.Χ. Εικ.4 – Γέρ.Ιωακείμ, μον.Θεόδωρος Εικ.5 – Πόρτο Γερμενό, παραλία


ΠΗΓΕΣ

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δυτικής Αττικής (2010), Δυτική Αττική, Ιστορία – Πολιτισμός, Αθήνα:

Ελληνικές Εκδόσεις.

Μπαζιωτοπούλου – Βαλαβάνη, Ε. (2008), Μεγαρίς. Τόποι – Μνημεία - Διαδρομές, Αθήνα:

Υπουργείο Πολιτισμού, Γ’ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Ιωάννα Παπαλεξίου

Διαδίκτυο: 1) Βοιωτός οπλίτης - http://www.stougiannidis.gr/images/byz_lex/armour/byz_armour4_aspis.htm

2) Πόρτο Γερμενό - http://www.panoramio.com/photo/1253092

3) Έλληνας πολεμιστής, περ. 470 π.Χ. - http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p448.html

4) Γέροντας Ιωακείμ και μοναχός Θεόδωρος, Βατοπαιδινού Κελλίου Αναλήψεως, Καρυές -

http://www.pemptousia.gr/2012/06/%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%87%CF%8C%CF%82-

%CE%B9%CF%89%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BC-

%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%85%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82-1893-1988/

5) Πόρτο Γερμενό, παραλία - - http://www.mandraradio.gr/article.php?id=198

http://www.stougiannidis.gr/images/byz_lex/armour/byz_armour4_aspis.htm

http://www.panoramio.com/photo/1253092

http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p448.html

http://www.pemptousia.gr/2012/06/%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%87%CF%8C%CF%82-%CE%B9%CF%89%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BC-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%85%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82-1893-1988/



http://www.mandraradio.gr/article.php?id=198

Documents

"Φρούριο Αιγοσθένων - Περιβαλλοντικό παιχνίδι στο χώρο και το χρόνο"